Inkvizicija i Torkvemada

8/18/2019 Inkvizicija i Torkvemada

1/23

Španska inkvizicija

Pedro Berruguete. Sveti Dominik predsedava Činom vere (Auto-da-fe) (!"#).$e vjerujte da neko%iko ma%i&' s%uajno za%uta%i& dua mogu da stvore jeres. Samo suve%iki %judi stvori%i jeres. (Avgustin)

Sadr*aj +vod, Poeci inkvizicije azvoj inkvizivije u Španiji! Sud' proces i auto da fe# /raj inkvizicije0 Spo%jne poveznice

+vod

1d samog nastanka' &ri2anstvo je nai%azi%o na mnoge poteko2e' kako u viduprogona' tako i u vidu unoenja 3rojni& e%emenata koji mu nisu pripada%i. + 44 vijekudo%azi do krize' jer se gu3e autoriteti koji su 3i%i direktni svjedoci 5ristovog *ivota iuenja. 6e2 u tom periodu jav%jaju se prve su3jektivne pretpostavke o Bogu' usk%opu &ri2anstva' kakvo je 3i%o i uenje svetenika Arija' koje je osu7eno na Prvomvase%jenskom sa3oru u $ikeji ,# godine.

+ prvim vijekovima' crkveni oci za%aga%i su se za to%eranciju prema onima koji suima%i drugaije pog%eda na neka vjerska pitanja' iako je ideja o ka*njavanjukrivojernika stara gotovo ko%iko i &ri2anstvo' 8ako 8ertu%ijan u ,!. g%avi svog

uvenog dje%a Apo%ogia ka*e da se nijedan ovjek ne smije primoravati na re%igijskuu%ogu' jer je to u protivrjenosti sa sutinom vjere i da niko ne *e%i da 3ude potovanod nekoga ko to nerado ini (pa tako i Bog). 4 1rigen u svom dje%u 9egen :e%sus(Protiv :e%zusa; 644' ,0) ka*e da nije mogu2e da &ri2ani u3ijaju svoje neprijate%je iosu7uju prekrioce zakona na spa%jivanje i%i kamenovanje.

+ sk%adu sa takvim stavom' ekskomunikacija i interdikt 3i%a su krajnje sredstvokojem su pri3jegava%e &ri2anske zajednice u 3or3i protiv jeretika' a%i i samozatitacrkvene zajednice' odn. jedini nain za od3ranu od strani& e%emenata za koje jeosje2a%a da joj ne pripadaju.


2/23

Sjeme mr*nje koje je posijano na po%ju suko3a pravovjeraca i jeretika' nik%o je uistoriji ovjeanstva i ima%o za pos%jedicu stranu *etvu. /o3ni put kojim su utvr7iva%isvoje uenje doveo je do fata%nog rezu%tata.

>#. godine u gradu 8riru dogodi%o se ono to se u potpunosti kosi%o sa 4susovimuenjem %ju3avi i pratanja. Španski &ri2anin Prisci%ije' koji je pri&vatao gnostikouenje' poricao trojstvo i vaskrsnu2e' od3acivao 3rak i tje%esni u*itak i koristioapokrifne spise' pogu3%jen je maem' zajedno sa 0?? svoji& istomi%jenika. 4 prijetoga se jereticima prijeti%o smr2u' a%i su mnogi uzdr&ta%i kada su s&vati%i da se sateorije pre%o na praksu.

S%uaj Prisci%ija naiao je na otru osudu u cje%okupnom &ri2anstvu. 8a%asnegodovanja se irio' jer je 3i%o apsurdno utvr7ivati uenje tako to 2ete pogazitiosnovne njegove zakone. $ajjae protiv%jenje ovom inu izrazio je episkop Am3rozijeiz


3/23

1d sa3ora u 6eroni (>!) te ideje po%ako su pre%azi%e u rea%nost. Papa Fucije 444'nakon razgovora sa rimsko- njemakim carem Gridri&om 4 Bar3arosom' izdao je 3u%uAd a3o%endam' kojom je ekskomunicirao A%3i*ane i uz episkope' kojima je na%o*io daistra*uju osumnjiene' postavio pose3ne komisije' nazvane inkvizitorske. + odnosuna raniju praksu' znaajnu novinu je predstav%ja%a o3aveza episkopa da sami tra*e

jeretike tokom o3avezne dvogodinje kanonske vizitacije' a ne da ekaju forma%nuoptu*3u. 8ime je uveden postupak inkvizicije na mjesto akuzacije.

Bu%a Fucija 444 smatra se poetkom *ivota inkvizicije' iji su se vrsta i metod istrageos%anja%i na praksu krivine istrage' a vremenom razvija%i i dopunjava%i.

9odinu dana nakon stupanja na papski prijesto (HH)' 4no2entije 444 izdao je 3u%u6ergentis in senium' kojom je pojaan uticaj rimskog prava pri 3or3i protiv jeresi.$jome su ponov%jene nared3e pape Fucija 444' a%i se sama jeres tretira%a kao crimen%aesae maiestatis (z%oin protiv svetosti' ve%ianstva) i kao takav tre3ao 3i se ucje%osti tretirati u sk%adu sa odrednicama rimskog prava.

+prkos sna*nim progonima koje je podupirao papa 4no2entije 444' jeres se krozGrancusku 3rzo iri%a. 3og toga je ,?!. godine pos%ao pisma gospodarimaProvanse' upozoravaju2i i& da 2e se na nji& o3ruiti ve%iko prok%etstvo' uko%iko ne3udu progoni%i jeretike. +ko%iko 3udu ispunjava%i o3aveze' papa je o3e2avao oprotajgrije&a. Da 3i pospijeio prona%a*enje jeretika' papa je u =u*nu Grancusku pos%aoizas%anstvo od tri ka%u7era' koji su ima%i punomo2 nad crkvenim kne*evima izema%jskim v%adarima. 1vo izas%anstvo predstav%ja poetak papske inkvizicije.

Četvrti %ateranski konci% je ,#. godine podigao nared3e Fucija 444 i 4no2entija 444 na

visinu kanona' podv%ae2i da se osu7eni moraju prepustiti svjetovnim v%astima radiizvrenja kazne. Svjetovna v%ast je u potpunosti pri&vati%a saradnju i ve2 ,,0.francuski kra%j Fudvig 6444 donio je zakone o ka*njavanju jeretika' koji su kasnijeposta%i teme%j i uzor' kako francuskog tako i evropskog protivjeretikogzakonodavstva. 4 rimsko- njemai car Gridri& 44 5oentaufen uvodio je stroge zakone'me7u kojima spa%jivanje na %omai (,,!)' koje je :rkva nakon ok%ijeva%ja uve%a,,". godine.

Papa 9rgur 4E pre3acio je upravu nad inkvizicijom iz ruku nedovo%jno o3razovani&episkopa u ruke pose3no priprem%jeni& i teme%jno o3razovani& ka%u7era'

dominikanaca i franjevaca' koji su 3i%i direktno pod njegovim nadzorom. 13javivi3u%u Icommunicamus ,. godine' ponovio je zakone Fudviga 6444 i Gridri&a 44' a%i iod%uku Sa3ora u 8u%uzu iz ,,H. godine' kojom se inkvizicija uvodi kao trajno tije%o uokviru imokato%ike crkve.

Bu%om Ad eItirpanda' papa 4no2entije 46 je ,#,. godine predao u potpunosti%oka%ne inkvizitorske komisije u ruke prosjaki& redova' dozvo%ivi upotre3u muenjatokom inkvizitorskog procesa.


4/23

Potre3no je napomenuti da je prvo3itna inkvizicija mog%a vriti istragu' i%i suditi'samo &ri2anima' kao i onima koji su otpa%i od &ri2anstva' a%i ne i pripadnicimadrugi& vjera' poput =evreja i%i mus%imana.

azvoj inkvizivije u Španiji Španski inkvizitori spa%juju nedozvo%jene knjige ' na s%ici iz poetka #. veka.$ijedna zvijer ne mo*e tako svirepo postupati prema %judima' kao jedan &ri2aninprema drugome.(:ar =u%ijan Apostata)

Španija je oduvijek 3i%a jedno od vjerski najistiji& podruja' u svemu dos%ijednaidea%im kato%ianstva. 8akav epitet zadr*a%a je i do danas. Španac je 3io i jestekato%ik i gotovo da ne naginje jeresi. S&odno tome' procesi koji su vo7eni 3i%i suug%avnom upereni protiv strani& iz3jeg%ica' koji su se sk%anja%i u Španiju gonjenipapskom vojskom.

/ra%j A%fons 44 Aragonski je H,. godine izdao edikt protiv jeretika' prvi u zapadnomdije%u vrope. Smatrao i& je za neprijatenje dr*ave kojima u Španiji nije mjesto.$jegov nas%jedik Pedro 44 je' pet godina pos%ije' dodao tom zakonu odred3u ospa%jivanju na %omai. 8rude2i se da sprijei dotok krivi& uenja' =akov 4 je ,,0.za3ranio svima optu*enim za jeres da stupe na t%o Španije.

,,. papa 9rgur 4E izdao je 3u%u kojom je uspostavio papsku inkviziciju u Aragonu.Pored dominikanaca i franjevaca' u procesima su uestvova%i 3iskupi i kra%jevskiinovnici' tako da se ovdje mogu uoiti prve naznake panske dr*avne inkvizicije.

Pri osnivanju' inkvizicija u Španiji nije 3i%a e@kasna i pretjerano vo%jna za rad' ainkvizitorski tri3una%i na%azi%i su se samo u neko%iko gradova. anim%jiv je s%uaj dakada su prona7eni neki jeretici u 6a%ensiji' inkvizitori nisu zna%i ta 2e sa njima.13rati%i su se papi 9rguru 4E za pomo2' a on im je naredio da jeretike izmire sacrkvom' 3udu2i da su se pokaja%i. 8ako je i 3i%o.

+3rzo je papa +r3an 46 isk%juio franjevce iz inkvizitorski& procesa' a vo7stvoprepustio dominikancima. Dominikanci su misionare2i stvori%i jak pokret protivAra3%jana i =evreja' tako da su mnogi od nji& 3i%i prinu7eni da prime kato%ianstvo.

1d nee@kasni& tri3una%a' razvi%i su jedanu od najoranizovaniji& i najmar%jiviji&institucija.

Pojedine pokrajine' poput /asti%je i Feona' 3i%e su pote7ene sumorni& inkvizitora.Poznato je da su kra%jevi /asti%je i 3ez uticaja ima uva%i vjersku isto2u svoji&podanika. 8o je 3i%a jedina kato%ika kra%jevina vrope koja nije s%a%a novac u im' ukojoj se na kanonsko pravo nije o3ra2a%a pa*nja' i u kojoj papskim 3u%ama nijepridavana ve%ika va*nost.


5/23

4ako su 3i%i ve%iki kato%ici' kra%jevi Španije su na papsku inkviziciju g%eda%i kao napokuaj ima da se mjea u nji&ovu po%itiku' to svakako nisu *e%je%i. 3og toga je,#. :ortes (zastupnitvo sta%e*a)' uz kra%jevu sag%asnost' ukinuo inkvizicijuuvedenu od pape.


6/23

$evid%jiv' a%i neiz3je*an' iza nji& je stojao si%ni redovnik 8orkvemada' koji se zajednosa kra%jevskim parom uzdigao do visina mo2i. Bio je kra%jiin ispovjednik jo dok je3i%a infanta' i mrzio je =evreje' mo*da z3og toga to je i sam imao jevrejske krvi use3i. /ra%jica i on dje%i%i su opsesiju da z3riu jeres. Što se 8orkvemade tica%o' pravi

jeretici 3i%i su preo3ra2enici za koje se sumnja%o da su iskreno odani kato%ikoj vjeri.

$jegova ideja 3i%a je jednostavnaK jedinstvo i istota kato%ike vjere kod svi&stanovnika Španije. Smatao je da je iznad svi& du*nosti Bog kra%jevima postaviodu*nost da privedu nevjerne :rkvi i da sauvaju vjerne od 3ez3o*nitva. Da 3i toispuni%i' 8orkvemada je smatrao da je neop&odno uvesti novu papsku inkviziciju' i uto je u3je7ivao v%adare. Postigao je da !">. godine njegov 3rat Dijego i 3iskup od1sme odu u im' da 3i nagovori%i papu da osnuje novu inkviziciju u Španiji. PapaSikst 46 se' naravno' nije dvoumio' iako su postoja%e odre7ene nesug%asice izme7uGerdinanda i njega. $aime' Gerdinand je &tio da inkviziciju dr*i pod svojim okri%jem' apapi je davao jedino pravo da procese vode redovnici' a%i ne i pravo imenovanjanadinkvizitora. 1sim toga' za Gerdinanda je 3i%o jako va*no da pri&odi odkon@skovane imovine idu u kra%jevsku 3%agajnu' a ne kuriji. $a kraju je izdr*ao usvojim za&tjevima' o3avezuju2i se da 2e izdr*avati inkvizicione sudove odkon@skovani& pri&oda. $akon dvije godine' !>?' imenovao je papa prve inkvizitoreKdominikance


7/23

Sveta inkvizicija protiv jeretikog z%a u panskoj kra%jevini postav%jna je u Sevi%ji!>' kada je na aposto%skom prijesto%u sjedio Sikst 46' koji ju je dozvo%io' i kada suu Španiji v%ada%i Gerdinand i 4za3e%a' od koji& je izmo%jena. Prvi vr&ovni inkvizitor 3io

je 3rat 8omas de 8orkvemada iz dominikanskog reda. Daj' Bo*e' da inkvizicija zazatitu i sna*enje vjere traje do kraja svijeta.

6r&ovni inkvizitor 8orkvemada nije prema se3i i svojim saradnicima 3io nita manjeokrutan nego prema osta%ima. Podvrgavao se samomuenju' nikada nije jeo meso'*ivio je u sta%nom stra&u od atentata' to je 3i%o i opravdano. $iko ga nikada nijevidio u drugom odije%u osim u svetenikom' i to gotovo uvijek u urednoj crnojdominikanskoj odori. 1d%uno je od3io in nad3iskupa' a poznata je i pria da je saso3om nosio rog jednoroga' jer je vjerovao da 2e ga zatititi od otrova. 1dkon@skovani& imanja tra*io je dio za se3e' koji 3i u%o*io u izgradnju manastira. Čak

je i svojoj sestri uskratio udaju i prisi%io je da postane redovnica. Finu gardu su muini%i dvjesta i pedeset vojnika i jo pedeset konjanika' koji su ga prati%i priputovanjima.

8orkvemada je od panske inkvizicije napravi gospodara zem%je' to je ona i osta%a unaredna tri vijeka. $ijedan ve%ikan' pa ak ni kra%j' nije 3io siguran od nje' pa ak je i

jednog papu optu*i%a za jeres.


8/23

9ajim najdu3%ju odanost prema 6aem ogromnom trudu u propovjedanju kato%ikevjere.

/ao i u /asti%ji i Anda%uziji' 8orkvemada je uspio' potpuno nezavisno od pape' danagovori kra%ja i u vede inkviziciju i u Aragon i /ata%oniju. $ajgore je 3i%o u Saragosi'

gdje je inkvizitor 3io Pedro Ar3ues' najstraniji od dvi&. Bi%o je poznato da ga jenarod istinski mrzio' te je iz stra&a uvijek nosio ok%op i kop%je' pa ak i u crkvi. /op%je

je isputao iz ruke samo kada je uzimao putir. A%i uprkos tome' uspje%i su da gau3iju. +3ice su umak%e' te inkvizicija za odmazdu spa%i dvije stotine %judi.


9/23

!H,. Gerdinand i 4za3e%a osvoji%i su 9ranadu' pos%jednje mus%imansko kra%jevstvo uŠpaniji. 8ada su u svoje ime' i u ime svoji& nas%jednika' o3e2a%i


10/23

knjige' koje je na gomi%ama spa%jivao.

Forentes' sekretar inkvizicije u 8o%edu i njen prvi istoriar (E6444 vijek)' smatrao je da je kra%j Gerdinand samo tra*io izgovor da 3i se domogao imanja panski& =evreja' ada mu je fanatina opsjednutost 8orkvemade do%a kao zak%on.

8ek !H>. uo je 8orkvemada vapaje naroda i *e%je kurije te je naredio inkvizitorimada ne postupaju samovo%jno i da ne 3acaju u tamnicu nikoga' protiv koga ne 3i ima%idovo%jno dokaza u rukama.

4ste godine' 0. septem3ra' okru*en spokojem i sveto2u' umro je u crkvi manastirau Avi%i. /asnije su kru*i%e prie da se oko njegovog tije%a prostirao jako ugodan miris.

8orkvemada nije imao nikada privatnog *ivota' nije nam sauvana ni jedna njegovas%ika. 1n nije 3io nita drugo nego aposto% svoje ideje- redovnik koji je nosio ma udesnoj' krst u %ijevoj ruci. /o god ne 3i sagnuo g%avu' tome 3i je odru3io za s%avuBo*iju. 1d svi& %judski& oso3ina *ivje%a je u njemu jedino strast v%adanja naddrugima. 8orkvemada je jedna od oni& ve%iki& ka%u7erski& pojava koje su omogu2i%epo3jedu crkve nad svijetom- a koje su za3oravi%e Boga radi crkve.

Po smrti 8orkvemadinoj' na tronu vr&ovnog inkvizitora nas%ijedio ga je profesoruniverziteta u Sa%amanki' dominikanac Dijego Desa. Pod njegovu jurisdikcijupostav%jena je cije%a Španija' a%i su ga za *ivota zamijeni%i u /asti%ji kardina% 5imenes'poznat po pokrtavanju


11/23

mr*nje' a osim toga to%iko g%upo kako samo mo*e da 3ude...

/ra%j Gerdinad /ato%iki umro je #0. godine' a u testamentu je dao unuku inas%jesniku /ar%u 6 savjete o odnosu sa crkvom. $akon godinu dana umro je i tre2ivr&ovni inkvizitor- kardina% 5imenes. 8ada je za etvrtog vr&ovnog inkvizitora

postav%jen uite%j /ar%a 6- kardina% Adrijan od +%tre&ta.


12/23

$i*i inovnici staja%i su pod nad%e*no2u a%guazi%a' a najznaajniji su 3i%iK nuncio(g%asnik suda)' portero (pos%u*ite%j) i carce%ero (tamniar). Pored nji& tu je 3i%a i tajnapo%icija koja je &vata%a jeretike' te %jekar koji je prisustvovao muenjima u ci%juiz3jeavanja smrtni& s%uajeva.

Gami%ijari su 3i%i s%u*3enici inkvizicije koji nisu mog%i pasti pod vjetovni sud. Često suime inkvizicije upotre3%java%i za postizanje %ini& ci%jeva te su 3i%i jako omr*eni odnaroda. Da 3i se pristupi%o 3ratstvu fami%ijara' 3i%o je neop&odno da ste stari&ri2anin' i da' kao ni vai preci' niste osumnjieni za jeres. S toga' samo su %judi kojisu 3i%i na do3rom g%asu mog%i pristupiti fami%ijarima' a kao dokaz za to mora%i suuvijek nositi punomo2 koju su potpisa%a trojica inkvizitora. $ije 3i%a rijetkost da sup%a2a%i ve%ike sume novca za tu ast.

1sim sta%ni& s%u*3enika tri3una%a povremeno su pozivani' po *e%ji inkvizitora'strunjaci %aici (consu%toresa) i%i ueni teo%ozi (ca%i@cadoresa) kojima su davani te*is%uajevi na razmatranje.

6ie puta godinje inkvizitori su podje2iva%i svako pojedino mjesto okruga za koji suzadu*eni. Posjeta je o3ino 3iva%a unaprijed najav%jena da 3i se skupi%o to jemogu2e vie naroda. /apije grada 3i se pred njima otvara%e i na raspo%aganje su imstav%jane sve za%i&e grada. 9radske v%asti su se zak%inja%e inkvizitorima na vjernost.1d tog trenutka naputanje grada 3i%o je strogo za3ranjeno. 8ada su svi stanovnicipozivani da izdaju jeretike i ka*u sve to im se ini%o sumnjivo. /o nije imao nita dasaopti' 3io 3i pod sumnjom. $akon toga pristupa%o se itanju k%etve' koja je g%asi%aK

4sk%juujemo i prok%injemo i ime 1ca' Sina i Svetoga Du&a' na teme%ju zakona' sve

jeretike u kri%u nae svete kato%ike crkve' sve koji i& poma*u i skrivaju' i predajemoi& sotoni... $eka su prok%eti ma gdje 3i%i' u gradu i%i na se%u' pri je%u i%i pri pi2u' 3udnii%i u snu' *ivi i%i mrtvi. Bog neka im poa%je g%ad i kugu i neka 3udu omrznuti kod svi&%judi. Sotona neka im stoji s desne strane' a kod zadnjeg suda neka 3udu osu7eni navjeno prok%etstvo. $eka 3udu istjerani iz svoji& ku2a' neka im nji&ovi neprijate%jiuzmu imanja' nji&ove *ene i djeca neka ustanu protiv nji&' neka im niko ne pomogneu nevo%ji. $eka 3udu prok%eti svim k%etvama Starog i $ovog zavjeta' neka padne nanji& k%etva Sodome i 9omore i neka i& spa%i nji&ova vatra. em%ja neka i& proguta*ive kao Datana i A3irama' z3og grije&a nepos%unosti. $eka 3udu prok%eti kaoFucifer i svi 7avo%i pak%a' da tamo moraju ostati sa =udom i vjeno osu7enima' ako

ne priznaju svoje grije&e' ne mo%e za mi%ost i ne poprave svoj *ivot.

$arod 3i tada odgovarao amin' a crkvena zvona 3i poinja%a da zvone. 8ada 3isvetenici i%i pjevaju2i oko crkve i u jednom momentu dvije 3ak%je' koje su do tadagorje%e ispred krsta zamotanog u crno' potopi%i u osvjetanu vodu' govore2iK

/ao to se ove 3ak%je gase u vodi' tako 2e se ugasiti nji&ove due u pak%u.


13/23

Svjedocima je' naravno' 3i%o zagarantovano da 2e se nji&ovo ime uvati u tajnosti'to je 3ez izuzetaka ispunjavano. 13jav%jivan je rok od trideset do etrdeset dana'koji je jereticima dat da se sami prijave tri3una%u' a 3i%o je i oni& koji su to ini%i'uzdaju2i se u o3e2anu mi%ost. 8akvi su nazivani espontaneados.

Strunjaci teo%ozi od%uiva%i su da %i postoji osnova za tu*3u i%i ne' te su se sastaja%isa inkvizitorima i @ka%om i u s%uaju jednog%asnosti izda%i rjeenje o &apenju(c%amosa). $akon &apenja @ka% 3i pisao i zvaninu tu*3u koja se zavrava%amo%3om da se okriv%jeni mui dok ne prizna krivicu. Svaki optu*enik smjetan je uzase3nu 2e%iju' okovan u %ance' a jedino je ispovjedniku 3i%o dozvo%jeno da sa njimrazgovara.

+skoro nakon &apenja zakazivano je g%avno sas%uanje. 1d optu*enog se jedinoza&tjeva%o da prizna krivicu.


14/23

5eresiarc& (knez jeretika) je 3io onaj koji ne samo da je 3io jeretik' ve2 je i drugepoduavao krivum uenju. Pokajao se i%i ne' *iv je spa%jivan.


15/23

1sim ve%ikok auto da fe-a' postojao je i ma%i nazvan auto particu%ar i%i auti%%o.13av%jao se naje2e u crkvama i%i u prostorijama inkvizicije' i to u s%uajevima kadase radi%o o manjoj jeresi i%i u s%uajevima kada se z3og ma%og 3roja vjernika nijeisp%ati%o odr*avati ve%iki in vjere.

/raj inkvizicijenaaj inkvizicije osje2a se tek kada se spozna meta@ziki pro3%em koji se krije unjoj. (6a%ter $ig)

4nkvizicija je u E64 vijeku dostig%a svoj vr&unac i gotovo neometano dje%ova%a sve do$apo%eonovi& po&oda na Španiju. /azne su vremenom 3iva%e sve 3%a*e i nije sepridava%a pretjerana pa*nja pompeznim ceremonijama poput auto da fe' z3og koji&

je' tavie' inkvizicija 3i%a ismijavana irom vrope.

/ada je $apo%eon za3ranio panskoj kra%jevskoj porodici povratak na prijesto' novikra%j' njegov 3rat =osif Bonaparta' morao je po%o*iti zak%etvu da 2e kato%ianstvo 3iti

jedina istinska vjera u Španiji. $ovi kra%j nije se &tio zamjeriti inkvizitorima te jeodr*avao dip%omatske odnose sa njima' a%i kada je >?>. $apo%eon uao u ,. to je znai%o ponovno ukidanje inkvizicije. Pos%jednja presuda

tri3una%a inkvizicije je od ?. fe3ruara >,?. u 8o%edu. Svetenstvo je 3i%o 3ijesno' a%is%o*no. 1djednom su se na%i pod istim zakonima kao i osta%i' to im je 3i%onepri&vat%jivo. Čak su i porez mora%i redovno da p%a2aju. S toga su pozva%iGrancusku' Austriju i usiju da im pomognu u 3or3i protiv nevjernika. A%i Gerdinandim se na vrijeme prik%onio i ponovo doao do apso%utne v%asti. 1g%uio se na mo%3e3iskupa i od%uno od3io da ponovo uvede inkviziciju.

$ezavisno od od%uke kra%ja' u neko%iko gradova formirani su juntas de fe (tajni


16/23

vjerski sudovi). Pos%jednja *rtva ovi& sudova 3io je jedan uite%j koji se izjasnio zadeizam' te je o3jeen' a kra%j je tada za3ranio nji&ov rad.

/onaan kraj inkvizicije u Španiji dogodio se >!' godinu dana nakon smrtiGerdinada 644' kada je dr*avni sud u ime ma%o%jetne princeze 4za3e%e' raspustio

inkviziciju i naredio da se njena imovina iskoristi za isp%atu dr*avni& dugova.

IzvorK ikipedia

Španjo%ska inkvizicija

$akon osvajanja 9ranade !H,. godine' 4za3e%a /asti%jska i njen suprug Gerdinand

Aragonski mog%i su napokon stvoriti jaku i jedinstvenu dr*avu. $ji&ova o3e2anjamus%imanima o ravnopravnosti s kr2anima osta%a su neostvarena. Biskup 1sme injegov 3rat Diogo de Santi%%an !">. godine nagovaraju papu da u Španjo%skojuvede inkviziciju. S vremenom je crkvena v%ast u inkviziciji sve vie s%a3i%a' pa sukra%jevi stav%ja%i svoje %jude na najvie po%o*aje. /ra%jevi su esto inkviziciju koristi%ikao oru*je protiv svoji& neprijate%ja iako joj je osnovna namjena 3i%a 3orva protivantikato%iki& strujanja u zem%ji. Sud inkvizicije 3io je uteme%jen tako da optu*enimora dokazati svoju nevinost. Ako 3i optu*eni 3io osu7en' njegova imovina 3i%a 3i

http://www.wikipedia.com/http://www.wikipedia.com/


17/23

zadr*ana u posjedu dr*ave. Stanovnitvo nije 3i%o nezadovo%jno radom inkvizicijenego njenom pretjeranom strogo2u. 4nkvizicija je 3i%a stvorena da izra*ava potre3epanjo%skog drutva' a ne kao nasi%na institucija. >!. inkvizicija je presta%adje%ovati. adnja presuda izreena je ?. ve%jae >,?. godine. 4nkvizicija je zamnoge pojam vjerske nesno%jivosti' fanatizma i %omaa. Dok protivnici ove

ustanove redovito nag%aavaju ne&umanost inkvizicijski& postupaka' :rkvi odanipovjesniari nastoje pod svaku cijenu opravdati njezino dje%ovanje. 4nkvizicija jeprogoni%a i ka*njava%a svako ponaanje koje je' izravno i%i neizravno' dovodi%o upitanje discip%inu imske crkve i%i neke od njezini& vjerski& istina' 3ez o3zira radi %ise o rijeima' znakovima i%i v%adanju protivno rimskom uzoru.Jivot srednjovjekovnogkr2anstva u svim svojim odnosima pro*et je' pa ak i zasi2en' re%igioznimpredod*3ama. $e postoji ni jedna stvar i%i postupak koji se neprestano ne dovede uodnos prema /ristu i vjeri. :rkva je ve2 na poetku svog dje%ovanja odredi%a vjerskeistine i odgovaraju2u discip%inu. Svi koji su se protivi%i s%u*3enom nauavanju 3i%i suisk%jueni iz zajednice vjernika i dostatno ka*njeni za svoju &erezu. :rkva je upro%osti ponekad pretjerano provodi%a muenja z3og toga jer je osje2a%a du*nost dase kao posrednik izme7u ovjeka i Boga 3rine o sud3ini o spasu svakog pojedincakako 3i sprijei%a njegovu konanu propast u grije&u.

. godine' Papa Sikst 46 o3javio je 3u%u QIigit sinceras devotionis aRectus' kroz


18/23

koju je inkvizicija 3i%a postav%jena u kasti%jskom kra%jevstvu. Bu%a je monar&ima da%amonarsima eksk%uzivni autoritet kod imenovanja inkvizitora. Prva dva inkvizitora'


19/23

3i%i su oni protiv mistika poznati& kao Qa%um3rados iz 9uada%ajare i 6a%%ado%ida.Postupci su dugo traja%i i zavrava%i su s zatvorskim kaznama razni& trajanja' iakonitko od nji& nije 3io pogu3%jen. +sprkos tome' pojav%janje Qa%um3radosa stavi%o jeinkviziciju na trag mnogim inte%ektua%cima i k%ericima koji su' interisirani urasmijske ideje' odstupi%i od ortodoksije (to je udno jer su i :&ar%es 4 i Gi%ip 44 od

Španjo%ske 3i%i oarani rasmusom). 8akav je 3io s%uaj kod &umanista =uana de6a%desa koji je 3io prisi%jen po3je2i prema 4ta%iji kako 3io po3jegao od procesa koji je3io pokrenut protiv njega' i propovjednika =uana De Avi%e' koji je proveo godinu danau zatvoru. Prvi procesi protiv Futeranski& grupa' kao takvi&' odvija%i su se izme7u##>. i #0,. i na poetku v%adavine Gi%ipa 44' protiv dvije zajednice protestanata izgradova 6a%%ado%ida i Sevi%%e. Procesi su intenzivno pojaa%i dje%ovanje inkvizicije.1d*ano je par ogromni& Autos de Ge' nekima su ak uprav%ja%i %anovi kra%jevskeo3ite%ji' i na kojima je pogu3%jeno preko stotinu oso3a. Pos%ije #0,.' iako su seprocesi nastavi%i' represija je 3i%a reducirana' i pretpostav%ja se da je samo neko%icinapanjo%ca 3i%o zapa%jeno z3og Futeranizma kroz kraj 0. sto%je2a' iako i& je oko ,??eka%o su7enje. Autos de Ge srednjek vijeka dove%o protestantizam u panjo%skoj dokraja to je ve2 samo po se3i ma%i fenomen.

:enzuriranje

/ao jedna od manifestacija protu-reformacije' panjo%ska inkvizicija radi%a je aktivnona sprijeavanju irenja &eretiki& idejau panjo%skoj tiskaju2i indekse za3ranjeni&knjiga. 8akve %iste 3i%e su este u uropi deset%je2e prije nego to je inkvizicija izda%aprvu. Prvi indeks izdan u Španjo%skoj ###.' je u 3iti 3io pretisak indeksa izdanog odsveui%ita u Fouvainu ##?.' s dodatkom posve2enim panjo%skim tekstovima.S%ijede2i ineksi 3i%i su tiskani ##H.' #>.' 0,.' 0,.' i 0!?. Sadr*ava%i su go%em

3roj knjiga svi& vrsta' iako je poze3na pa*nja 3i%a posve2ena re%igijskim dje%ima' i'pose3no' prijevodima Bi3%ije na materinji jezik. +k%juena u indekse 3i%a su mnogave%ika dje%a panjo%ske %iterature. 4sto' ve%iki 3roj re%igijski& pisaca koji su danassmatrani svecima od kato%ike crkve vidje%i su pojav%jivanje svoji& dje%a u indeksima.$a poetku' to se mo*e initi protu-intuitivno i%i ak 3esmis%eno T kako su timpanjo%skim autorima na poetku ve2 iz%azi%a dje%a samo da 3i i& kasnije inkvizicijaza3rani%a i stavi%a na indeksU 1dgovor na to %e*i u procesu izdavanja i cenzoriranja uranoj modernoj Španjo%skoj. /njige su u tom periodu eka%e %icenciranje prijeizdavanje i dozvo%u ( koja je mog%a sadr*avati modi@kacije ) od svjetovni& i odre%igisjki& v%asti. /ako god' nakon to je doputeno tiskanje' izdani tekst mogao je

3iti post-&oc cenzuriran' tj. 3io je predan inkciziciji' ponekad deset%je2e pos%ijesamog izdavanja. 8ako7er' zajedno s evo%uiranjem kato%ike teo%ogije' nekadza3ranjeni tekstovi mog%i su 3iti maknuti s indeksa. $a poetku' uk%juivanje naideks znai%o je potpunu za3ranu teksta' no to se dokaza%o nepraktino i neizvedivo'a%i isto i protivno ci%jevima imanja pismenog i do3ro o3razovanog puka. Dje%a s

jednim redkom koji je izazivao sumnju 3i%a su za3ranjena u potpunosti' iako je ida%jnje postojanje ti& tekstova zvua%o dogma. S vremenom' postignut je kompromisu kojemu je od%ueno da 2e inkvizitori pre3ojavati rijei' retke i%i cije%e od%omke inae


20/23

pri&vat%jivi& tekstova i tako doputaju2i tim Qoi2enim izdanjima da cirku%iraju.4ako' u teoriji' indeksi su predstav%ja%i go%eme restrikcije na razvoj ku%ture upanjo%skoj' neki povjesniari' kao na primjer 5enrL /amen govore da ja takvastriktna kontro%a 3i%a nemogu2a u praksi i da je 3i%o puno vie s%o3ode nego to semis%i. 4 4rving Feonard zak%juno je demonstrirao da' usprkos ponov%jenim

kra%jevskim pro&i3icijama' romance o :&iva%rL' kao to su Amadis od 9au%e' na%isvoj put u novi svijet s doputenjem inkvizicije. 1sim toga' s do%askom vremenaprosvjetite%jstva u osamnaestom sto%je2u' pove2ao se 3roj %icenca za posjedovanje iitanje za3ranjeni& tekstova. +sprkos ponov%jenim izdavanjem indeksa i ve%ikoj3irokraciji cenzora' aktiviteti inkvizicije nisu sprijeava%i cvijetanje panjo%ske%iterature QSig%o de 1ro' iako su ve2ina autora tog perioda u jednom trenutku pre%ipreko puta svetom uredu. .studenog' spa%jeno je 0 oso3a i jo # spa%jeno jeu znak mr*nje. 1p2enito' inkvizicija

je 3i%a skeptina prema s%uajevima s vjeticama' smatraju2i to potpunimpraznovjerjem 3ez ikakve osnove. A%onso de Sa%azar de Grias' koji' nakon odvijanjaprocesi u Fogornu je uzeo edikt vjere u razne dije%ove $avarre' za3i%je*io je u svojimizvjetajima da' Q$isu postoja%e vjetice niti zaarani u regiji nakon to se o njimapoe%o priati i pisati. + skupinu &eretiki& ispada uk%jueni su 3i%i ver3a%ni ispadi'


21/23

od izravnog svetogr7a do upitni& izjava koje su se tica%e re%igijske ispovijesti' odseksu%anog mora%a' do ponaanja sve2enstva. .) za kojega su 3i%a dva g%avna inkvizitora' jedan za kasti%jskokra%jevstvo' a drugi za Aragon. + kasti%jskom kra%jevstvu' s%ijede2i tri3una%i 3i%i supostav%jeniK W !>, u Sevi%%i i u :ordo3i

W !># u 8o%edu i F%erniW !>> u 6a%%ado%idu i H u :uenci4nW #?# na /anarskim otocima W #, u Fogronu W #,0 u 9ranadi W #"! u Santiagu de :omposte%a.

4nkvizicija je funkcionira%a u sk%adu s kanonskim pravi%nikom rimo-kato%ike crkve;njene operacije nisu ni u kojem s%ua%u 3i%e svojevo%jne. $jene procedure 3i%e su


22/23

zapisane u raznim pravi%nicima izdanima od uzaztopnig inkvizicijski& genera%a' 8orCuemade' Deze i 6a%desa.

1su7ivanje /ada je inkvizicija do%a u grad prvi je korak 3io je edikt Qmi%osti. Prate2inedje%jnju misu' inkvizitor 3i nastavio itati ediktK on je o3janjavao mogu2e &ereze i

poticao kongregaciju da do7u do inkvizicijski& tri3una%a kako 3i oisti%i savjest.va%i su se edikti mi%osti z3og mogu2nosti svim samo-inkriminiraju2ima koji su sepreda%i za vrijeme mi%osti (otpri%ike jedan mjesec) da do3iju oprost od crkve 3ezteke kazne. 8akvo o3e2anje 3i%o je jako uspjeno' i mnogi su se svojevo%jno preda%iinkviziciji. A%i samopredaja nije 3i%a dovo%jna' oso3a je tre3a%a osuditi i svojesuuesnike. /ao rezu%tat' inkvizicija je ima%a neprestanu za%i&u informacija. Svremenom edikt mi%osti zamijenjen je ediktom vjere koji je od3acio mogu2nost3rzog i 3ez3o%nog pomirenja. Prijave su 3i%e anonimne i optu*eni nije znao tko ga jeprijavio. 8o je 3i%a najkritiziranija toka od strane opozicije inkviziciji. Fa*ne prijavesu u praksi 3i%e este' kao rezu%tat %ju3omore i po&%epe. 4nkvizicija je iri%a stra& inepovjerenje me7u susjedima' i optu*3e me7u o3ite%jskim %anovima nisu 3i%erijetke.

/azna $akon optu*3e' s%uaj je 3io istra*en od ca%i@cadoresa' koji su tre3a%i o%duiti je %i 3i%a u pitanju &ereza' koja je 3i%a pra2ena optu*3om. + praksi je to drugaijeizg%eda%o' mnogi su 3i%i zadr*eni u privremenom pritvoru' i tamo su z3og dugi&su7enja eka%i po dvije godine' dok ca%i@cadoresi nisu istra*i%i nji&ov s%uaj. /aznaoptu*enog sadr*ava%a je preventivno oduzimanje posjeda od strane inkvizicije.Posjed zatvorenika 3io je koriten kako 3i se p%ati%i trokovi procesa i za trokovekoje je sam osu7enik vrio svojim pre&ranjivanjem i o3%aenjem. Često se rod3inaoptu*enog na%a u potpunom siromatvu. 8a je situacija tek po3o%jana s

instrukcijama napisanima #0. godine. :ije%i je proces vo7en u potpunoj tajnosti'kao za javnost tako i za osu7enog' koji nije 3io informiran o optu*3i koje supodignute protiv njega. ?>.->,.). 1pet je rekonstruirana kada je Gerdinand 644


23/23

vratio tron >!. godine. Bi%a je opet prekinuta za vijeme trogodinjog %i3era%nogme7u-razdo3%ja. /asnije tijekom tok perioda poznatog kao ko3no deset%je2e'inkvizicija nije 3i%a forma%no vra2ena' iako se vrati%a pod imenom Susreti vjere'to%erirana od kra%ja Gerdinanda. 1ni su ima%i Qast pogu3iti zadnjeg &eretika >,0.godine. 4nkvizicija je o@cije%no prekinuta #. 0. >,. kra%jevskom od%ukom

potpisaom od regena

Documents

Inkvizicija i Torkvemada