(1)

คมอการสรรหาและเลอกสรรบคคลเขารบราชการในกรมสรรพากร

นายพงศสทธ พราหมณชน

รหสนกศกษา 5220710132

กรมสรรพากร

เลขท90 ซอยพหลโยธน 7 ถนนพหลโยธน

แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรงเทพมหานคร

(2)

วนท 28 เดอนกมภาพนธ 2556

เรอง ขอสงรายงานการปฏบตงานสหกจศกษา

เรยน อาจารยทปรกษาสหกจศกษา สาขาวชานโยบายสาธารณะ

อาจารยดษณดาว เลศพพฒน

ตามทขาพเจา นายพงศสทธ พราหมณชน นกศกษาสาขาวชานโยบายสาธารณะ คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร ไดไปปฏบตงานสหกจศกษา ระหวางวนท 1 เดอนพฤศจกายน 2555 ถงวนท 28 เดอนกมภาพนธ 2556 ในตำาแหนงนกศกษาฝกงาน ฝายสรรหา สวนสรรหาและบรรจแตงตง สำานกบรหารทรพยากรบคคล กรมสรรพากรและไดรบมอบหมายจากพนกงานทปรกษา ใหศกษาและทำารายงานเรอง การสรรหาและเลอกสรรบคคลเขารบราชการในกรมสรรพากร

บดน การปฏบตงานสหกจศกษาไดสนสดลงแลว ขาพเจาจงขอสงรายงานดงกลาวมาพรอมกนน จำานวน 1 เลม เพอขอรบคำาปรกษาตอไป

จงเรยนมาเพอโปรดพจารณา

ขอแสดงความนบถอ

(นายพงศสทธ พราหมณชน)

(3)

ชอโครงงานการปฏบตงานสหกจศกษา คมอการสรรหาและเลอกสรรบคคลเขารบราชการใน กรมสรรพากร ผรายงาน

นายพงศสทธ พราหมณชน

คณะ รฐศาสตร

สาขาวชา นโยบายสาธารณะ

.................................................................(อาจารยดษณดาว เลศพพฒน)

อาจารยทปรกษาสหกจศกษา

.................................................................(นางจารก คงวฒน)

เจาหนาททปรกษา

คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร อนมตใหนบรายงานการปฏบตงานสหกจศกษาฉบบน เปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรรฐศาสตรบณฑต สาขาวชานโยบายสาธารณะ

(4)

.......................................................................... (ผชวยศาสตราจารยชดชนก ราฮ

มมลา)

คณบดคณะรฐศาสตร

ชอโครงงาน คมอการสรรหาและเลอกสรรบคคลเขารบราชการในกรมสรรพากรชอนกศกษา นายพงศสทธ พราหมณชน รหสนกศกษา 5220710132

สาขาวชา นโยบายสาธารณะ อาจารยทปรกษา อาจารยดษณดาว เลศพพฒนปการศกษา 2555

บทคดยอ(Abstract)

การวจยนมวตถประสงคเพอศกษากระบวนการสรรหาและเลอกสรรบคคลเขารบราชการในกรมสรรพากร รวมถงเพอศกษาปญหาในการดำาเนนการสรรหาและเลอกสรรบคคลเขารบราชการในกรมสรรพากร ผลการศกษาพบวา การสรรหาเกดจากความจำาเปนขององคการในการจดตงหนวยงานขนมาใหมหรอตองการทจะขยายกจการ การสรรหาในแตละครงตองใหไดจำานวนบคคลมาสมครมากและมความรความสามรถสง มการเปดโอกาสโดยทวไปโดยเทาเทยบกน และใชระบบคณธรรมในการสรรหา แหลงในการสรรหาประกอบดวยแหลงภายในองคการและแหลงภายนอกองคการ ซงแตละแหลงมขอดและขอเสยทแตกตางกนออกไปกลาวคอ

(5)

การสรรหาจากแหลงภายในองคการมขอดคอ ประหยดเวลาและคาใชจาย ไมตองจดการฝกอบรม บคคลผนนสามารถเรยนรไดรวดเรวเพราะเปนผรจกองคการด และขอดอกประการสำาคญคอ เปนการสรองขวญกำาลงใจแกบคคลภายในองคการและจะเกดการเคลอนไหวขยบตำาแหนงเปนลกโซจนถงระดบลาง สวนขอเสยคอไมสามารถสรรหาไดในตำาแหนงตำาสดขององคการ แหลงภายในมจำานวนบคคลนอยกวาแหลงภายนอกและอาจทำาใหองคการขาดการเปลยนแปลงหรอขาดความรเรมใหมๆ เพราะอาจทำาใหองคการบคคลผมความรความสามารถแคบเฉพาะงานภายในองคกร ตลอดจนในกรณทองคการขยายตว คณสมบตของบคคลภายในอาจมจำากด นอกจากนพนกงานอาจไมคอยยอมรบบคคลภายในทเคยรจกและเปนเพอนกนมากอนไดเลอนตำาแหนงเปนหวหนางานของตน

การสรรหาจากแหลงภายนอกมขอดคอ เหมาะสำาหรบองคการทขยายตวประกอบกจการใหมๆ ตลอดจนทำาใหองคการเกดการเปลยนแปลง เนองจากไดบคคลจากหลายสถาบนทมความคดแปลกใหมเขาสองคการ และองคการมโอกาสในการเลอกบคคลไดอยางกวางขวางมากกวาแหลงภายใน สวนขอเสยของการสรรหาภายนอกไดแก สนเปลองเวลาและคาใชจายมากในกรณทบรรจบคคลภายนอกเขาสตำาแหนงสงทวางลงจะมผลกระทบตอขวญกำาลงใจของบคคลภายในองคการททำางาอยกอน

การสรรหาสามารถจำาแนกได 2 ประเภท คอ การสรรหาเชงรบหรอการสรรหาในแนวแคบ และการสรรหาในเชงรกหรอการสรรหาในแนวกวาง

(6)

นโยบายในการสรรหาม 2 แนวทางคอนโยบายการสรรหาแบบเปด และนโยบายการสรรหาแบบปด การสรรหาประกอบดวย 3 ขนตอน คอการทำา การวางแผนทรพยากรมนษย การทำาการวเคราะหงาน และการดำาเนนการสรรหา การสรรหาบคคลเขารบราชการของไทยประกอบดวย 3 วธการคอ การรบสมครสอบแขงขนหรอคดเลอกเขารบราชการ การตงสถานศกษาเพอผลตคนเขารบราชการและการเกณฑ ผทจะเขารบราชการตองมคณสมบตทวไปตามความในมาตรา 36 แหงพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 และมคณสมบตเฉพาะสำาหรบตำาแหนงทจะเขารบราชการ ในการสรรหานน สงจงใจขององคการทมตอการสรรหา ไดแก ระบบคาตอบแทนขององคการ โอกาสในอาชพ และชอเสยงขององคการ สงจงใจเหลานจะทำาใหบคคลมาสมครงานเปนจำานวนมาก

กตตกรรมประกาศ(Acknowledgment)

(7)

การทขาพเจาไดมาปฏบตงานสหกจศกษา ณ กรมสรรพากร ตงแตวนท 1 เดอนพฤศจกายน 2555 ถง วนท 28 เดอนกมภาพนธ 2556 สงผลใหขาพเจาไดรบความรและประสบการณตางๆ ทมคามากมาย สำาหรบรายงานวชาสหกจศกษาฉบบน สำาเรจลงไดดวยดจากความรวมมอและสนบสนนจากหลายฝาย ดงน

1. นายบณยนธย สมะเสถยร ตำาแหนงนกทรพยากรบคคลชำานาญการพเศษ

2. นางอษณย เผาประเสรฐ ตำาแหนงนกทรพยากรบคคลชำานาญการพเศษ

3. นางจารก คงวฒน ตำาแหนงนกทรพยากรบคคลชำานาญการ

4. นางชนานช วฒนพานช ตำาแหนงนกทรพยากรบคคลชำานาญการ

5. นายพสษฐ พชราธรสทธ ตำาแหนงนกทรพยากรบคคลชำานาญการ

6.นางสาวอารยา เงาสมาตย ตำาแหนงพนกงานภาษสรรพากร

และบคคลทานอนๆทไมไดกลาวนามทกทานทไดใหคำาแนะนำาชวยเหลอในการจดทำารายงาน ขาพเจาใครขอขอบพระคณผทมสวนเกยวของทกทาน ทมสวนรวมในการใหขอมล เปนทปรกษาในการทำารายงานฉบบนจนเสรจสมบรณ ตลอดจนใหการดแลและใหความเขาใจเกยวกบชวตของการทำางานจรง ขาพเจาขอขอบคณไว ณ ทน

(8)

(นายพงศสทธ พราหมณชน)

ผจดทำาโครงงาน 28 กมภาพนธ 2556

สารบาญ

หนาจดหมายนำาสง (1)หนาอนมตรายงาน (2)บทคดยอ (3)กตตกรรมประกาศ (5)สารบาญ (6)บทท 1 บทนำา 1บทท 2 แนวคด ทฤษฏและงานวจยทเกยวของ

4บทท 3 วธการศกษา

47บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล

49บทท 5 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ

77

(9)

บทท 6 รายงานการปฏบตงาน79

บรรณานกรม 89ภาคผนวก 90

บทท 1

บทนำา

1.1 ทมาและความสำาคญของเรองทศกษา

กรมสรรพากรในฐานะหนวยงานทมหนาทรบผดชอบในการจดเกบภาษอากรใหมความทวถงและเปนธรรมเพอนำาไปบรหารและพฒนาประเทศชาต อกทงยงมสวนสำาคญในการดำาเนนการทางดานภาษอากร เพอสนบสนนและเพมขดความสามารถในการแขงขนของภาคธรกจและของประเทศ และปฏบตงานตามหลกการบรหารกจการบานเมองทด ยดหลกคณธรรมและคานยมทไดประกาศไว อนทำาใหเกดประโยชนสขแกประชาชน

(10)

ฉะนน การปฏบตหนาทใหมประสทธภาพ ประสทธผล รกษามาตรฐานแหงความด ดำารงไวซงศกดศร เกยรตภม และไดรบความเชอถอศรทธาจากประชาชน จำาเปนจะตองมบคลากรทมคณภาพในปรมาณทเหมาะสมกบงาน ดงนน การบรหารทรพยากรมนษย จงจดเปนปจจยทสำาคญอยางหนงในการบรหารงาน เพราะบคลากรเปนผจดหาและใชทรพยากรบรหารอนๆ ไมวาจะเปนเงน วสดอปกรณและการจดการ ซงถาองคการเรมตนดวยการมบคลากรทด มความสามารถ ปจจยดานอนๆกจะดตามมา การบรหารทรพยากรมนษยมความสำาคญตอการพฒนาองคการการบรหารทรพยากรมนษย เปนการดำาเนนการทเกยวกบบคคลทถอวา เปนทรพยากรทมคาทสดขององคการ เพอใหสามารถปฏบตงานไดสำาเรจตามวตถประสงคขององคการ พรอมทง ดำาเนนการธำารงรกษา และพฒนาใหทรพยากรมนษยขององคการมคณภาพชวตในการทำางาน โดยมภารกจหลก ไดแก การวางแผนทรพยากรมนษยการกำาหนดงานหรอออกแบบงาน การวเคราะหงาน การสรรหา การคดเลอก การประเมนผลพนกงาน การฝกอบรมและพฒนา คาตอบแทน สขภาพและความปลอดภย การพนจากงานของพนกงาน ดงนน จงเปนหนาทของผบรหาร ทกระดบทจะตองรบผดชอบตอการจดการทรพยากรมนษย

การสรรหาและคดเลอกบคลากร เปนหนาทพนฐานทสำาคญของหนวยงานทรบผดชอบงานดานทรพยากรบคคล เนองจากการสรรหาและการคดเลอกบคลากรเขาทำางานเปนงานทมความสำาคญตอความสำาเรจหรอลมเหลวในการดำาเนนงานขององคการ ดงนน ขนตอนและวธการสรรหาและคดเลอกบคลากรจงตองดำาเนนการอยางจรงจง มหลกเกณฑและยตธรรม เพอใหไดบคลากร ทมความเหมาะสมกบงานทองคการตองการมากทสดเขามารวมงาน

(11)

ดวยเหตนผวจยจงมความสนใจทจะศกษาการสรรหาและเลอกสรรบคคลเขารบราชการในกรมสรรพากร ซงผลจากการศกษาครงนจะเปนประโยชนตอการกำาหนดนโยบาย การวางแผน การกำาหนดหลกการปฏบตงานตอไป

1.2 วตถประสงคในการทำาวจย

1. เพอศกษากระบวนการสรรหาและเลอกสรรบคคลเขารบราชการในกรมสรรพากร

2. เพอศกษาปญหาในการดำาเนนการสรรหาและเลอกสรรบคคลเขารบราชการในกรมสรรพากร

1.3 ขอบเขตของการศกษาวจย

การวจยในครงนเปนการวจยทศกษาเกยวกบกระบวนการสรรหาและเลอกสรรบคคลเขารบราชการในกรมสรรพากร โดยผานวธการเกบขอมลจากการสมภาษณหวหนาฝายสรรหาของกรมสรรพากร หรอการเกบขอมลจากผทเกยวของรวมถงจากการศกษางานวจยทเกยวของและจากอนเตอรเนต

1.4 ความสำาคญของการวจย

1. ทำาใหทราบถงการดำาเนนงานการสรรหาและเลอกสรรบคคลเขารบราชการในกรมสรรพากร

(12)

2. ทำาใหหนวยงานตางๆ หรอผทเกยวของสามารถนำาผลการวจยครงนไปเปนกรณศกษาเพอเปรยบเทยบ หรอนำามาประยกตใชกบการปฏบตงานราชการ โดยเฉพาะในกรมสรรพากร

3. ชวยในการกำาหนดนโยบาย การวางแผน การกำาหนดหลกการปฏบตงาน

4. ชวยแกไขและหาทางออกของปญหาตางๆไดอยางตรงจดและยตธรรม

1.5 นยามศพทเฉพาะ

การเลอกสรร หมายถง กระบวนการคดเลอกบคคลจากผยนใบสมครเพอใหไดคนทดทสด มคณสมบตตามเกณฑทกำาหนดไวเขามาทำางานในตำาแหนง

การวางแผนทรพยากรมนษย หมายถง กระบวนการคาดการณความตองการของทรพยากรมนษยขององคการเปนการลวงหนา วาตองการบคคลประเภทใด ระดบใด จำานวนเทาใด และตองการเมอใด และกำาหนดวธการทจะไดมาซงทรพยากรมนษยทตองการวาจะไดมาจากไหน อยางไร ตลอดจนการกำาหนดนโยบายและระเบยบปฏบตตางๆ เพอทจะใชทรพยากรบคคลทมอยใหไดประโยชนสงสด

การวเคราะหงาน หมายถง กระบวนการพจารณา จำาแนกแยกแยะ ประเมนผลและจดขอมลตางๆ เกยวกบงานอยางเปนระบบ ไมใชรวบรวมขอมลเกยวกบตวบคคล

(13)

การสรรหา หมายถง กจกรรมตางๆทจดขนเพอจงใจผสมครทมความร ความสามารถ และคณสมบตเหมาะสมทหนวยงานตองการใหเขามาทำางาน

การคดเลอก หมายถง กระบวนการในการกลนกรองบคคลทมความสามารถ เหมาะสมกบตำาแหนงทตองการ และมคณสมบตตรงตามเกณฑทกำาหนดไวเพอบรรจเขาทำางาน

บทท 2

แนวคด ทฤษฏและงานวจยทเกยวของ

1. แนวคดเกยวกบการบรหารทรพยากรมนษย1 1 นนทนา ทองสนท, ปจจยดานคณลกษณะขององคกรทสงผลกระทบตอนโยบายการสรรหาและคดเลอกบคคลากร,: [ระบบออนไลน] เขาถงไดจาก images.edu18.multiply.multiplycontent.com/.../บทท%202%20(เคาโครงสง).doc?... (วนทสบคน: 12 มกราคม 2556).

(14)

คำาวา การบรหารทรพยากรมนษย “ ” (human resource management) แตเดม เคยใชคำาวา การบรหารงานบคคล (personnel management) ซงเปนความหมายทแคบกวา โดยมองการบรหารบคคลเปนแบบศนยรวมอำานาจทงองคการ ทเกยวกบกจกรรม โปรแกรมและนโยบายทเกยวของกบการรบคน เขาทำางาน การดแลรกษาคนทำางาน และการใหคนออกจากงาน รวมทง การเกบประวตของคนทำางาน ลกษณะของศนยรวมงานสวนใหญของการบรหารงานบคคลจงเปนงานบรการและงานธรการ ตอมาคำาวา การบรหารทรพยากรมนษย “ ”ไดรบความนยมแพรหลายมากขน เนองจากมการใหความสำาคญวา มนษยเปนทรพยากรทมคณคา ไมสามารถใชเครองมอเครองจกรใด ๆ มาทดแทนได มนษยจงเปนปจจยสำาคญทนำาองคการใหไปสความสำาเรจ เนองจากมนษยมสมอง มความรสกนกคด และมจตวญญาณ การจดการทรพยากรมนษยจงมความแตกตางจากทรพยากรอนๆ เพราะผบรหารตองทำาความเขาใจถงความตองการของคนงาน การใหเกยรต และการปฏบตตอกนเยยงมนษย ตลอดจนการใหความสำาคญกบสทธเสรภาพ ความยตธรรม ความปลอดภย และคณภาพชวตของคนงานดวย โดยเปาหมายการจดการจะเนนทการสรางคณคาเพมขน โดยการใชศกยภาพของมนษยทจะทำาใหองคการบรรลวตถประสงค มความมนคง มงคง และอยรวมกนอยางสนตสข ดงนน การจดการทรพยากรมนษยจงเกยวของกบกจกรรม โปรแกรมและนโยบายทกวางขวางมากขนกวาคำาวา การบรหาร“งานบคคล ซงเปนคำาเดมทเคยใช”

(15)

สำาหรบความหมายของการบรหารทรพยากรมนษย มผใหความหมายไวดงน

พยอม วงศสารศร กลาววาการบรหารทรพยากรมนษย หมายถง กระบวนการทผบรหารใชศลปะและกลยทธดำาเนนการสรรหา คดเลอก และบรรจบคคลทมคณสมบตเหมาะสมใหปฏบตงานในองคการ พรอมทงสนใจการพฒนาธำารงรกษาใหสมาชกทปฏบตงานในองคการ เพมพนความร ความสามารถ มสขภาพกายและสขภาพจตทด ในการทำางาน และยงรวมถงการแสวงหาวธการททำาใหสมาชกในองคกร ทตองพนจากการทำางานดวยเหตทพพลภาพ เกษยณอาย หรอเหตอนใดในงานใหสมาชกดำารงอยอยางมความสข

ธงชย สนตวงษ กลาววาการบรหารงานบคคล (Personnel Management) หมายถง ภารกจของผบรหารทกคน (และผชำานาญการดานบคลากรโดยเฉพาะ) ทมงปฏบตในกจกรรมทงปวงนเกยวกบบคลากร เพอใหปจจยดานบคคลขององคการเปนทรพยากรมนษยทมประสทธภาพสงสดตลอดเวลา ทจะสงผลสำาเรจตอเปาหมายขององคการ

เสนาะ ตเยาว กลาววาการบรหารงานบคคล หมายถง การจดระเบยบและการดแลบคคลใหทำางานเพอใหบคคลใชประโยชนและความร ความสามารถของแตละบคคลใหมากทสด อนเปนผลทำาใหองคการ อยในฐานะไดเปรยบทางดานการแขงขน และไดรบผลงานมากทสด รวมทงความสมพนธระหวางผบงคบบญชากบผใตบงคบบญชาตงแตระดบสงสดและตำาสด ตลอดถงการดำาเนนงานตางๆ อนเกยวของกบทกคนในองคกรนน

(16)

สรปไดวา การบรหารทรพยากรมนษย หมายถง การจดการทกอยางเกยวกบบคลในองคการเพอใหไดบคคลทมความร ความสามารถเหมาะสมกบตำาแหนงและหนาท ซงทำาใหงานสำาเรจตามความมงหมาย

(17)

1.1 การวางแผนทรพยากรมนษย มนกวชาการหลายทานไดใหความหมายของการวางแผนทรพยากร

มนษย ดงน อำานวย แสงสวาง กลาววาการวางแผนทรพยากรมนษย คอ

กระบวนการสำาหรบกำาหนดการตดสนใจอยางมความมนใจวา องคการจะมจำานวนบคลากรทมคณภาพอยางพอเพยง และสามารถจดหาไดภายในระยะเวลาทเหมาะสม สามารถนำามาใชปฏบตงานไดตรงกบความตองการของธรกจอตสาหกรรม และสามารถทำาใหแตละบคคลทมสวนเกยวของเกดความพอใจ

ณฏฐพนธ เขจรนนท กลาววาการวางแผนทรพยากรมนษย คอ กระบวนการทใชการคาดการณความตองการดานทรพยากรมนษยขององคการ อนจะสงผลถงการกำาหนดวธปฏบตทเกยวของกบบคลากรและการตอบสนองตอปจจยแวดลอมตงแตกอนบคคลเขารวมองคการขณะปฏบตงานอยในองคการ จนกระทงเขาตองพนจากองคการ เพอใหองคการใชเปนแนวทางปฏบตและเปนหลกประกนวาองคการจะมบคลการทมคณภาพเพยงพออยเสมอ ตลอดจนเพอใหบคลการมคณภาพชวตการทำางาน (Quality of Work Life: QWL) ทเหมาะสม สามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพและประสทธผลสอดคลองกบวตถประสงคขององคการโดยมเปาหมายสำาคญทประสทธภาพ ความมนคง และการเจรญเตบโตขององคการ บคลากร และสงคม

การวางแผนทรพยากรมนษยจะประกอบดวยสวนประกอบสำาคญดงตอไปน

1. กระบวนการ การวางแผนทรพยากรมนษยเปนกระบวนการทตองดำาเนนการอยางตอเนองโดยมผมหนาทวางแผนดานทรพยากรมนษยตองทำาการเกบขอมล ศกษา วเคราะห วางแนวทางปฏบตตรวจสอบ ปรบปรง

(18)

และเปลยนแปลงแผนการดำาเนนงานใหเหมาะสมอยตลอดเวลา มใชการกระทำาทมลกษณะแบบครงตอครงหรอเปนการแกปญหาเฉพาะหนาเทานน

2. การคาดการณ การวางแผนทรพยากรมนษยตองมการคาดการณไปในอนาคตถงความตองการดานบคลการขององคการวามแนวโนมหรอทศทางทจะออกมาในลกษณะใด โดยทนกบรหารทรพยากรมนษยจะตองมความเขาใจถงสภาวะแวดลอมทมผลตอองคการทงในมหภาคและระดบจลภาค ตลอดจนมความสามารถทำาการพยากรณสถานการณทจะเกดขนในอนาคตไดอยางใกลเคยงกบความเปนจรงทสด ซงจะทำาใหการดำาเนนงานดานทรพยากรมนษยเกดประสทธภาพสงสด

3. วธปฏบต เมอมการคาดการณถงสถานการณทจะเกดขนในอนาคตแลว นกบรหารทรพยากรมนษยจะตองกำาหนดวธการปฏบตเพอเปนแนวทางใหแตละกจกรรมดานทรพยกรมนษย ตงแตการสรรหา การคดเลอก การฝกอบรม การธำารงรกษา จนถงเกษยณอายของบคลการ เพอใหสามารถดำาเนนการสอดคลองกบวตถประสงคขององคการและกระแสการเปลยนแปลงของสงคมไดอยางเหมาะสม

(19)

4. องคการและบคลากร นกบรหารทรพยากรมนษยทมความสามารถจะตองสรางและรกษาสมดลของทรพยากรมนษยภายในองคการใหอยในระดบทเหมาะสมอยตลอดเวลา การวางแผนทรพยากรมนษยจะเปนเครองมอและแนวทางสำาคญในการสรางหลกประกนขององคการจะมบคลากรทมคณภาพตามทตองการมารวมงานในปรมาณทเหมาะสม โดยไมเกดสภาวะบคลากรลนงานหรอขาดแคลนแรงงานเกดขน

พยอม วงศสารศร กลาววาการวางแผนทรพยากรมนษย คอ กระบวนการคาดการณความตองการของทรพยากรมนษยขององคการเปนการลวงหนา วาตองการบคคลประเภทใด ระดบใด จำานวนเทาใดและตองการเมอใด (the right people, at the right place, at the right time) และกำาหนดวธการทจะไดมาซงทรพยากรมนษยทตองการ วาจะไดมาจากไหน อยางไร ตลอดจนการกำาหนดนโยบายและระเบยบปฏบตตางๆ เพอทจะใชทรพยากรบคคล ทมประโยชนสงสด

1.1.1 ความสำาคญของการวางแผนทรพยากรมนษย ณฏฐพนธ เขจรนนท กลาววาการวางแผนเปนกจกรรมทมความจำาเปน

และมประโยชนตอทงองคการและบคลากร เนองจากแบบแผนทวางไวจะเปนเครองชแนวทางปฏบตเพอใหบคลากร องคการ หรอระบบสงคมสามารถดำาเนนงานไปถงเปาหมายไดตามตองการ ตลอดจนชวยลดความเสยงจากความไมแนนอนของสถานการณลงได นกบรหารทรพยากรมนษยจำาเปนตองทำาการวางแผนทรพยากรมนษยโดยศกษาวตถประสงคขององคการ กำาหนดเปาหมายและแสวงหาแนวทางในการดำาเนนกจกรรมตางๆ ทเกยวของกบงานทรพยากรมนษยใหมประสทธภาพและประสทธผลสงสด เพอใหองคการสามารถเจรญเตบโตและดำารงอยในสงคมไดอยางเหมาะสมและราบรน โดยสามารถจำาแนกเหตผลของความจำาเปนในการวางแผนทรพยากรมนษยออกเปน 4 ประการดงตอไปน

(20)

1. เพอรองรบความเปลยนแปลง สงคมมนษยจะมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลาในอตราทแตกตางกนไปและการเปลยนแปลงทเกดขนในปจจบนไดสงผลกระทบตองานทรพยากรมนษยทงในทางตรงและทางออม ดงจะเหนไดจากกระแสแรงงานทมการศกษาสงขน ความตองการเงนเดอนและความรบผดชอบในหนาทมากขน ซงแตกตางไปจากกระแสแรงงานในอดตทตองการความมนคงปลอดภยในอาชพ นอกจากนบคลากรในหลายองคการยงมคานยมและทศนคตในการทำางานทเปลยนไป โดยจะมแนวโนมทจะเปลยนงานมากขนเมอเทยบกบแรงงานในอดต ทนยมทำางานในองคการในลกษณะทเปนการจางตลอดชพ (Life- long Employment) หรอการเขามาของแรงงานตางชาตในระดบตางๆทพรอมจะปฏบตงานในคณภาพทใกลเคยงกนกบบคลากรทเปนชนชาตนนๆ

ดงนนการบรหารทรพยากรมนษยจงจำาเปนตองมการจดทำาแผนบคลากรขน เพอรองรบการเปลยนแปลงตางๆ ไดอยางสอดคลองกบสถานการณทางสงคมและสงแวดลอมทเปลยนแปลงไป เพอใหองคการสามารถดำาเนนการไดอยางมประสทธภาพและประสทธผลทามกลางความผนผวนทเกดขน

2. เพอใหองคการมความความพรอม สำาหรบการจดการทรพยากรมนษยนบเปนเรองสำาคญอยางยงในองคการจะตองมการวางแผนบคลากรเพอรองรบตอผลกระทบของการเปลยนแปลงทอาจเกดขน เชน การทองคการเจรญเตบโตขน ยอมสงผลถงความตองการบคลากรในสาขาตางๆ เพอทจะเขามาปฏบตงานตามปรมาณงานทเพมขน ถาไมมการวางแผนลวงหนา องคการยอมจะไดรบผลกระทบถงการขาดแคลนบคลากรทจะเขามาปฏบตงาน ซงจะสงผลกระทบถงผลตภาพ (Productivity) จงนบเปนความสำาคญอยางยงในการวางแผนบคคลากรเพอเปนการเตรยมความพรอมขององคการใหสามารถปฏบตงานไดอยางมคณภาพและตอเนองทามกลางกระแสการพลวตของสงคม

(21)

3. เพอใหองคการมแนวทางในการปฏบตงาน การจดการทรพยากรมนษยจะเกยวของกบกจกรรมตางๆ ดานบคลากร ตงแตการสรรหา การคดเลอก การฝกอบรม การเลอนตำาแหนง การโอนยาย การใหเงนเดอนและสวสดการ ตลอดจนการพนออกจากองคการของบคลากร จงนบเปนความจำาเปนอยางยงทองคการจะตองมการวางแผนทรพยากรมนษยขนเปนแนวทางในการปฏบต เพอใหการดำาเนนงานดานทรพยากรมนษยเปนไปอยางมประสทธภาพและสอดคลองกบทศทางการดำาเนนงานขององคการ อนจะสงผลตอการพฒนาและการใชบคลากรไดอยางเตมความสามารถ ซงจะทำาใหองคการมความเจรญกาวหนา สามารถบรรลวตถประสงคทตงไวได

4. เพอใหไดบคลากรทมคณภาพ หนวยงานทรพยากรมนษยมหนาทสำาคญทจะตองวางแผนบคลากรใหเหมาะสมและสอดคลองกบสถานการณทเกดขน เพอใหองคการมบคลากรทมคณภาพสง มประสทธภาพในการปฏบตงานในปรมาณทเหมาะสม นอกจากนผลของการเปลยนแปลงทเกดขนในสงแวดลอมจะผลกดนใหองคการตองมการพฒนาบคลากรภายในใหมความพรอมอยเสมอ เนองจากแผนบคลากรไมเพยงแตเปนการคาดการณความตองการบคลากรเทานน แตยงเปนการเตรยมความพรอม ตงแตการสรรหาการคดเลอกและการพฒนาใหบคลากรมคณภาพและความพรอมในการปฏบตงาน ตลอดจนจดวางแนวทางการเสรมสรางกำาลงใจและการจดการบำารงรกษาใหบคลากรสามารถปฏบตงานกบองคการไดอยางมประสทธภาพอยเสมอ

1.1.2 กระบวนการในการวางแผนทรพยากรมนษย พยอม วงศสารศร ไดกลาวถงการวางแผนทรพยากรมนษยไดกำาหนด

ขนตอนตางๆ ดงน 1. การพจารณาเปาหมายและแผนองคการ (Goals and Plans of

Organization) งานขนตอนแรกสำาหรบนกวางแผนทรพยากรมนษยจะกระทำาคอ การศกษาและพจารณาแผนกลยทธทองคการไดกำาหนดไวศกษา

(22)

นโยบายสารธารณะ แนวโนมทางดานการเมอง กฎหมายทจะสงผลตอการดำาเนนงานขององคการ สภาพเศรษฐกจ การแขงขน ภาวะเงนเฟอ ระดบการวางงาน คานยมในการทำางาน ตลอดจนความกาวหนาทางเทคโนโลยตางๆ เพอทจะนำาผลของการศกษาเหลานมาจดวางขอมลดานบคคลทควรจะเปนในอนาคตไดอยางมความเหมาะสม

2. การพจารณาสภาพการณของทรพยากรมนษยในปจจบน (Current Human Resource Situation) สำารวจจำานวนพนกงานทงหมดทมอย โดยจำาแนกออกตามประเภทตางๆ เชน ตามลกษณะของงาน ตามแผนก ตามอาย ตามระดบการศกษา เปนตน

3. การคาดการณทรพยากรมนษย (Human Resource Forecast) ในขนน นกวางแผนทรพยากรมนษยจะพจารณาถงจำานวน และประเภทของพนกงานทองคการตองการ พรอมทงจำานวนและประเภทของคนทตองจางใหม ในขนนจะตองพจารณาใหละเอยด ตรวจสอบพนกงานทจะครบเกษยณอาย การโยกยาย การเลอนตำาแหนง จะไดทราบจำานวนและประเภทของพนกงานทมอยจรงวาจำานวนเทาไร แลวนำามาเปรยบเทยบกบจำานวนทองคการทงหมด กจะสามารถรวาองคการตองจางพนกงานใหมในกลมใดบางและระยะเวลาใด

3.1 เกบขอมล แยกประเภทของพนกงานลกจางทมอยในปจจบน ตามรปแบบทตองการใชในงานพยากรณขนตอไป

3.2 ศกษาขอมลการเปลยนแปลงในการเขาออกของพนกงานลกจางในชวงเวลาทผานมา ซงจะเปนแนวทางทชวยใหเขาใจการเปลยนแปลงของพนกงานได

3.3 หาเครองบงชทจะแสดงหรอเปรยบเทยบใหเหนถงโครงการตางๆ ทผานมาวาม

(23)

มากนอยเพยงใดจำานวนพนกงานลกจางในชวงระยะเวลาตางๆ นนสมพนธกนหรอไม โดยเฉพาะอยางยงในกลมประเภทงานทมพนกงานอยเปนจำานวนมาก หรองานประเภทสำาคญๆ ในขนนองคการกสามารถคาดการณจำานวนพนกงานหลกไดแลว

3.4 หลงการพยากรณจำานวนพนกงานทเกยวกบงานหลก (Line) ขององคการไดแลว จงเรมพจารณาจำานวนพนกงานทปฏบตงานดานสนบสนน (Staff) วาจะเปนจำานวนเทาไร ตวเลขทปรากฏทงในสภาพปจจบนและทผานมาจนถงปจจบน

3.5 ขอคดอกประการสำาหรบนกวางแผนทรพยากรมนษย คอ การอาศยสถตทผานมาเปนขอมลอยางเดยวกคงจะทำาใหเกดขอผดพลาดได เพราะสถตนนมกจะชใหเหนถงเหตการณทผานมา แตเหตการณทจะเกดขนในอนาคตอนจะทำาใหการดำาเนนแผนงานขององคการเปลยนแปลงนนอาจจะไมเคยเกดขนในอดตทผานมากได เชน

3.5.1 การนำาเอาเทคโนโลยสมยใหมเขามา 3.5.2 การเปลยนแปลงแผนหรอระบบการจดการ 3.5.3 การผลตสนคาหรอการบรการแบบใหมแทนทของเดม

เนองจากการเปลยนแปลงตลาดผบรโภค 3.5.4 การได หรอสญเสยลกคารายใหญๆ ซงมผลกระทบตอ

กจการขององคการ 3.5.5 การเปลยนแปลงทางดานกฎหมายทสงผลกระทบตอ

ขอบเขตของงานในองคการ ถามเหตการณเชนนเกดขนในองคการทยงไมมนคงนก ความ

ตองการดานกำาลงคนยอมมผลกระทบตอองคการอยางมาก สำาหรบองคการทมรากฐานมนคงกพอทจะสามารถแกไขปญหาไดไมยากนก แตอยางไรกตามองคการทมรากฐานมนคงทจะเกดความรสกไมหวนไหวตอการกระทบ

(24)

กระเทอนนกมอยเพยงไมกแหง โดยเฉพาะอยางยงองคการในภาคเอกชนยอมประสบปญหาพอสมควร ดงนนการพยากรณความตองการกำาลงคน จงมความสำาคญตอองคการโดยทวไป

3.6 การเกบขอมลเกยวกบความตองการกำาลงคนในองคการ อาจจะเรมจากฝายจดการระดบสงจนถงระดบตน หรอจากระดบตนจนถงระดบสงกได ประโยชนทงทางตรงและทางออมนน นาจะเปนขอมลทไดจากระดบตนไปสระดบสงมากกวา ซงลกษณะนเปนระบบการจดการแบบญปน คอ การเปดโอกาสใหฝายจดการตงแตระดบตนไดมสวนรวมในการออกความคดเหนเกยวกบการดำาเนนการขององคการถงแมบางครงฝายจดการจะมคำาตอบอยแลวกตาม อยางไรกตามถาการเกบขอมลจะเรมจากฝายจดการระดบตนตอง พงระวงขอแตกตางระหวางจำานวนคนทตองการกบจำานวนคนทควรม ทงนเพราะหวหนางานระดบตนมความเขาใจในขอบเขตงานคอนขางจำากด ดงนนทางฝายจดการระดบสงจงควรแสดงพฤตกรรมตอไปน

3.6.1 อธบายใหแกหวหนางานทกระดบ ถงจดประสงคและประโยชนในการพยากรณและการสนบสนนอนพงจะไดรบจากฝายจดการระดบสง

3.6.2 ใหขอมลรายละเอยดแกหวหนางานเกยวกบการเปลยนแปลง ในสายงานทผานมาในอดต และเหตการณทจะเกดขนในอนาคต

3.6.3 ออกแบบคำาถามในลกษณะทหวหนางานระดบตนจะตอบได

3.6.4 ไมควรเพงเลงหรอใหความสำาคญเกยวกบตวเลขทตองออกมาถกตองทกเศษสวน หวหนางานอาจจะปดตวเลขนนได ซงจะทำาใหคลองตวในการตดสนใจ การพยากรณควรจะเปนวธการงายๆ ถามรายงานเอกสารมากเกนความจำาเปน ผใหขอมลอาจจะเกดความ ทอถอย

(25)

3.6.5 การจดแยกประเภทและชอของตำาแหนงงานตางๆ ในองคการอยในมาตรฐานความเขาใจอนเดยวกน ซงรวมทงฝายจดการทกระดบ มฉะนนขอมลทไดมาอาจจะผดพลาดนำามาเปรยบเทยบไมได

3.7 การสอบถามหวหนางานจากในระดบตางๆ จะสงเสรมบรรยากาศในการทำางาน ทำาใหหวหนางานมความภมใจทไดมสวนรวมกบฝายจดการชนสงในการวางนโยบายการบรหารงานขององคการ แตอยางไรกตามหลงจากไดขอมลในระดบเบองตนแลว จำาเปนตองมการพจารณากนอกในระดบหนง โดยคณะกรรมการซงประกอบดวยหวหนางานในระดบสง การแลกเปลยนความคดเหนซงกนและกนในระดบนถอวาสำาคญทสดทจะทำาใหการพยากรณความตองการกำาลงคนนนใกลเคยงกบความเปนจรงทสด ไมวาจะเปนจำานวนและประเภทของพนกงานลกจาง และในระยะเวลาทเหมาะสม

3.8 การทองคการมความตองการทจะพยากรณความตองการนใหถกตองทสดจำาเปนตองใชวธทมหลกการยงขน ทนาสงเกตวาในปจจบนผทอยในวงการบรหารทรพยากรมนษย เรมใหความสนใจศกษาเทคนควธการในเรองน เพราะการพยากรณหรอการกำาหนดกำาลงคน ตอไปจะตองเปนสวนหนงของการบรหารทรพยากรมนษยอยางแนนอน

3.9 หลกการสำาคญทควรพจารณาอกอยางหนงกคอ การวเคราะหงาน ขณะททานคำานวณความตองการจำานวนคน ทานอาจจะมองขามปจจยหลายๆ อยางไป เชน ขอบเขตและลกษณะของงานในตำาแหนงตางๆ ถาหากวามการนำาเอาเทคโนโลยสมยใหมเขามาในองคการแลว จะตองพจารณาวา มตำาแหนงเกาอะไรบางทควรจะลดลง และตำาแหนงใหมอะไรบางทจำาเปนตองตงเพม พนกงานทมอยเดมนนจำาเปนตองมการฝกอบรม และพฒนาฝมอและวชาชพอะไรบาง ซงขอมลตางๆ นจะทำาใหทานมองเหนภาพชดเจนถงคณลกษณะและจำานวนพนกงานลกจางเดมทสามารถโอนไปทำางานแขนงใหม หลงจากการฝกอบรมแลว พรอมทงคณลกษณะและจำานวนคงทจำาเปนตองทำาการวาจางใหมจากภายนอก

(26)

3.10 พจารณาเวลาทำางานทแทจรงของพนกงานลกจางแตละคน โดยคำานงถงวนลาปวย วนลากจ วนลาพกรอน วนหยดประจำาป เวลาทใชในการฝกอบรม เปนตน ซงเวลาเหลานตองนำามาคำานวณดวาจำาเปนตองมคนเพมหรอไม เพราะจำานวนพนกงานใหมกบจำานวนพนกงานเกากเปนตวเลขทสำาคญเชนกน โดยปกตทวไปพนกงานใหมยอมทำางานไดคลองแคลวรวดเรวและมประสทธภาพเทากบพนกงานเกา

3.11 เมอพจารณาผลตผลของงาน อาจจะศกษาเปรยบเทยบจำานวนคนกบจำานวนผลตผลของงานกได

3.12 ในการพยากรณความตองการดานกำาลงคนไมวาจะเปนโดยวธใชตวเลขสถตตางๆ หรอจากวจารณญาณของผรบผดชอบเราจำาเปนตองมขอมลในการประกอบการพยากรณดงนคอ

3.12.1 ขนาดของตลาดผบรโภค 3.12.2 แผนการเพมหรอลดการผลตสนคาบางประเภท 3.12.3 การเปดหรอปดของสถานประกอบการบางแหง

3.13 นอกเหนอจากขอมลเกยวกบความเปนไปในองคการ และสวนประกอบของพนกงานลกจางแลว จะตองตดตามขาวคราวความเคลอนไหวตาง ๆ เชน การพฒนาเทคโนโลยสมยใหม การเปลยนแปลงตวบทกฎหมายทเกยวของ การเปลยนแปลงคานยมในการอปโภคบรโภคของตลาด ภาวะเศรษฐกจ เปนตน จะเหนไดวาในปจจบนนการนำาเอาเทคโนโลยสมยใหมเขามาใช มผลกระทบตอการเปลยนแปลงความตองการดานกำาลงคนมากพอสมควร การเปดขยายตลาดแรงงานไทยในตางประเทศ ซงทำาใหขาดชางฝมอในบางสาขาไปชวงหนง การเปดตลาดการคาในตางประเทศซงทำาใหตองเพมผลผลตและมาตรการการตรวจสอบคณภาพสนคา เปนตน นอกจากนแลวตองสามารถพยากรณผลกระทบอนจะเกดขนตอกจการขององคการ ดงนนจง

(27)

ตองศกษาขาวและความเคลอนไหวจากขอความในสงตพมพตางๆ เชน ปญหาการปด ชายแดน ปญหาการเมองระหวางประเทศ เหตการณตางๆ ตองสามารถวเคราะหถงผลกระทบทจะเกดขนกบโครงการขององคการแตเนนๆ เพอทจะสามารถเปลยนแปลงแกไขเหตการณไดทนทวงท

3.13.1 การกำาหนดแผนปฏบตการ (Implementation Programs) หลงจากไดม

การคาดการณทรพยากรมนษยเปนทเรยบรอยแลวจงตองมการกำาหนดออกมาเปนแผนปฏบตการของฝายทรพยากรมนษย เชนการสรรหาพนกงาน แผนการคดเลอกและบรรจพนกงาน แผนการประเมนผลการปฏบตงาน แผนการโอนยาย การเลอนตำาแหนง การฝกอบรมและพฒนา เปนตน

3.13.2 การตรวจสอบและการปรบปรง (Audit and Adjustment) ในขนนเปนการ

ตรวจสอบความเหมาะสมและความกาวหนาของแผนปฏบตงาน การเปรยบเทยบแผนตางๆ การแกไขปรบปรงขอบกพรอง การเปลยนแปลงแผนทรพยากรมนษยและถามการเปลยนแปลงแผนขององคการ การจดทำาดชนแรงงานททนสมยควรไดรบการพจารณาศกษา ทงนเพราะขอมลทเชอถอไดเปนสงสำาคญของการวางแผน

กลาวโดยสรปไดวา การวางแผนทรพยากรมนษยเปนกระบวนการตอเนองทผเกยวของตองดำาเนนการปรบปรงและพฒนาอยตลอดเวลา เพอใหแผนมความเหมาะสมสอดคลองกบสถานการณ โดยการวางแผนทรพยากรมนษยจะเปนการกำาหนดแนวทางสำาหรบปฏบตดานบคลากรตลอดจนเปนการสรางหลกประกนในเสถยรภาพและความตอเนองในการดำาเนนงานขององคการวาองคการจะมทรพยากรมนษยทเหมาะสมทงในดานปรมาณและคณภาพในแตละชวงเวลา นอกจากนสถานการณทเปลยนแปลงอยางรวดเรว สงผลใหการวางแผนทรพยากรมนษยไมสามารถกระทำาแยกจากแผนรวมขององคการได ดงนนผทมหนาทวางแผนทงสองระดบจงตองประสานงาน

(28)

กนอยางใกลชด เพอใหแผนการทงสองมความสอดคลองและสมพนธกน ซงจะกอใหเกดประสทธภาพและประสทธผลสงสดในการดำาเนนงาน

1.2 การสรรหาบคลากร ศกษาเปาหมายและแผนขององคการ การพจารณาสภาพการณของ

ทรพยากรมนษยในปจจบน การคาดการณทรพยากรมนษย การกำาหนดแผนปฏบตการ การตรวจสอบและการปรบปรง การสรรหาและการคดเลอกบคลากรเปนหนาทพนฐานทสำาคญของหนวยงานทรพยากรมนษยในทกองคการ โดยเปนหนาททเกยวกบการจดการทรพยากรมนษยซงเปนปจจยหลกของการดำาเนนธรกจทจะทำาใหองคการสามารถดำาเนนงานไดอยางมประสทธภาพ นกวชาการหลายทานไดใหความหมายของการสรรหาไวดงตอไปน

การสรรหา (Recruitment) คอ กระบวนการในการคนหาบคคลทมความเหมาะสมกบตำาแหนงทองคการตองการจากแหลงตางๆใหสนใจสมครเขามารวมงานกบองคการ2

การสรรหาบคลากร หมายถงกระบวนการในการคนหาบคคลทมความเหมาะสมกบตำาแหนงทองคการตองการจากแหลงตาง ใหสนใจสมครเขารวมงานกบองคการ โดยผมหนาทในการสรรหาบคลากรจะตองเขาถงแหลงทมาของบคลากร ดงดดบคลากรทมศกยภาพเหมาะกบงานใหเกดความสนใจทจะรวมงานกบองคการอยางมประสทธภาพภายใตขอจำากดของระยะเวลาและคาใชจาย 3

การสรรหาคอกระบวนการในการแสวงหาและจงใจผสมครงานทมความสามารถเขามาทำางานในองคการ กระบวนการนจะเรมตนตงแตการแสวงหา

2 ทองศร กำาภ ณ อยธยา, 2539, การบรหารงานบคคลในแนวทางใหม, กรงเทพมหานคร: คณะ

รฐประศาสนศาสตร สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, หนา 9.3 ณฏพนธ เขจรนนทน, 2541, การจดการทรพยากรบคคล, กรงเทพมหานคร: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, หนา 89.

(29)

คนเขาทำางานและสนสดเมอบคคลไดมาสมครงานในองคการ การสรรหาจงเปนศนยรวมของผสมครงานเพอดำาเนนการคดเลอกเปนพนกงานใหมตอไป4

1.2.1 หลกการสรรหาบคลากร อำานวย แสงสวาง กลาววาหลกการสรรหาบคลากรขององคการ คอ

ระบบการกลนกรองบคลากรในขนตน เรมจากเงอนไขการประกาศรบสมคร ไดแก คณสมบต คณวฒการศกษา และประสบการณการทำางาน และการคดเลอกจากการสอบคดเลอก ไดแก การสอบความรทงทางทฤษฎ และภาคปฏบต ใน ขนสดทายเปนการสอบสมภาษณ เพอคดเลอกบคลากรทมความร ความสามารถและความเหมาะสม เขาเปนบคลากรขององคการ โดยคำานงถงความสำาเรจขององคการทตองอาศยบคลากรทดมประสทธภาพในการทำางาน ประหยดคาใชจาย ลดตนทนจะสามารถแขงขนกบองคการอนได

การสรรหาบคลากรทองคการทวไปนยมใชกน ม 2 ระบบคอ 1. ระบบอปถมภ (Patronage System) จดเปนระบบการสรรหา

บคลากรขององคการ โดยอาศยหลกการแหงความเมตตา เกอกล ชวยเหลอสงเคราะหในบรรดาวงศาคณาญาต มตร พรรคพวก และผอยในอปการะมามอทธพลเหนอการสอบคดเลอก มการใชบารมของผทมอำานาจสงสดในองคการทประกาศรบสมครบคลากร หรอจากภายนอกองคการทมอทธพล และสามารถฝากผสมครสอบคดเลอกใหเขาเปนบคลากรขององคการไดโดยมตองคำานงถงระบบการสอบคดเลอก จะพบวา ในองคการทมระบบการบรหารงานทด ประสทธภาพการทำางานสง จะไมมระบบรบบคลากรเขามาทำางานโดยระบบอปถมภ ซงในทางตรงกนขามองคการทมระบบบรหารทไมมประสทธภาพ การบรรจบคลากรเขาทำางานจะนยมใชระบบอปถมภ ซงจะกอใหเกดความเสยหายตอระบบการบรหารงานบคลากรขององคการ จะไดแต

4 ตน ปรชญพฤทธ, 2536, ศพทรฐประศาสนศาสตร, กรงเทพมหานคร: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, หนา 339.

(30)

บคลากรทไมมประสทธภาพ ชอเสยงขององคการกลดนอยลงและผลสดทายองคการกไมสามารถดำาเนนกจการตอไปได

2. ระบบคณธรรม (Merit System) จดเปนระบบการสรรหาบคลากรทใชหลกเกณฑแหงความด โดยใชหลกการสรรหาบคลากรทประกอบดวยปจจยทสำาคญ 4 ประการ มดงน

ประการท 1 ใชหลกความสามารถ (Ability) โดยการกำาหนดเงอนไขการรบสมครบคลากร

ประการท 2 ใชหลกความเสมอภาค (Equality) โดยคำานงถงหลกการแหงสทธของความเสมอภาคของบคคลทมคณสมบต คณวฒทางการศกษา และประสบการณการทำางานหรอเคยผานงานมาแลว ตรงตามเงอนไขของการประกาศรบสมคร

ประการท 3 ใชหลกความมนคง (Security) เปนการใหหลกประกนความมนคงแหงอาชพใหแกบคลากรทกระดบในองคการ

ประการท 4 ใชหลกความเปนกลางทางการเมอง (Political Neutrality) ในการบรหารงาน

บคคล องคการจะกำาหนดหลกการปฏบตสำาหรบบคลากร โดยใหผทดำารงตำาแหนงตางๆ ในองคการวางตนเปนกลางทางการเมอง

1.2.2 กระบวนการสรรหา พยอม วงศสารศร กลาววาโดยปกตแลว การทำางานใดๆ จะมคณภาพ

และตรงตามเปาหมายนน จำาเปนตองมการทำางานทเปนระบบ มขนตอน มกระบวนการในการปฏบตงาน ฉะนนการสรรหาพนกงานใหมใหแกองคการจงจำาเปนจะตองมกระบวนการเปนขนตอนเชนกน ทงนเพอเปาหมายสำาคญคอการไดบคลากรทตรงตามความตองการขององคการ ซงจะเปนแนวทางใหองคการประสบความสำาเรจ

กระบวนการทควรนำามาพจารณาในการสรรหา คอ

(31)

1. การวางแผนทรพยากรมนษย (Human resource planning) ผสรรหาจำาเปนตองศกษาการวางแผนทรพยากรมนษย ทงนเพราะการวางแผนจะใหขอมลเกยวกบแผนงานรวมขององคการ กลาวไดวาจะสามารถรบรงานทดำาเนนการในปจจบน และงานทจะกำาหนดขนใหมในอนาคต

2. ความตองการหรอการรองขอของผจดการ (Specific requests of management) ผจดการแตละฝายเปนบคคลทรนโยบายขององคการเปนอยางด ฉะนนขอเสนอแนะของผจดการยอมจะเปนแนวทางประกอบการพจารณาการวางแผนทรพยากรมนษยและจะยงประโยชนตอการกำาหนดตำาแหนงงานใหมขนในองคการ

3. การกำาหนดตำาแหนงงานใหม (Job opening identified) ในการกำาหนดตำาแหนงงานขนใหมนเปนผลทเกดขนจากการวางแผนทรพยากรมนษย และความตองการหรอการรองขอของผจดการ

4. การรวบรวมสารสนเทศทไดจากการวเคราะหงาน (Job analysis information) หลงจากทมการระบตำาแหนงงานทจะรบบคลากรใหมแลว งานขนตอไปคอการรวบรวมสารสนเทศทไดจากการวเคราะหงาน ซงจะเปนประโยชนแกผสรรหาพนกงาน เพราะทำาใหรถงคณสมบตและความสามารถตางๆ ของบคลากรตองานนนๆ

5. ขอคดเหนของผจดการ (Manager’s comment) เมอมการกำาหนดตำาแหนงงานใหม และดำาเนนการรวบรวมสารสนเทศทไดจากการวเคราะหงานแลวยงไมไดหมายความวาเกดความสมบรณในขอมลตางๆ สงสำาคญทผสรรหาจะตองตระหนกคอการศกษาขอคดเหนและขอเสนอแนะตางๆ ของผจดการเพอใชเปนแนวทางใหเกดความสมบรณของสารสนเทศทไดจากการวเคราะหงาน เพราะบางครงสารสนเทศทไดอาจจะลาสมยไปจากทเปนจรงในปจจบน

6. การกำาหนดคณสมบตบคลากรทตรงกบงาน (Job requirement) เปนผลทเกดขนจากการไดรบสารสนเทศของการวเคราะหงานมาแลว รวมทง

(32)

มการตรวจสอบจากระดบบรหาร จงทำาใหการกำาหนดคณสมบตของบคลากรตรงกบงานทองคการตองการจรงๆ

7. การกำาหนดวธการสรรหา (Methods of recruitment) ในขนนผสรรหาจะศกษาแนวทางและแหลงทจะดำาเนนการสรรหาพนกงาน

8. การเกดศนยรวมของผสมครทองคการพงพอใจ (Satisfactory pool of recruits) เมอศกษากระบวนการสรรหาเปนลำาดบขนแลว ในขนสดทายจะกอใหเกดความพงพอใจทไดผสมครทมความเหมาะสมกบตำาแหนงงานทกำาหนดขนในองคการ5

ณฏฐพนธ เขจรนนท กลาวถงแหลงทมาของการสรรหาบคลากร วาการทนกทรพยากรมนษยจะสามารถดำาเนนการดงกลาวไดอยางมประสทธภาพนน การเขาถงแหลงทมาจากบคลากรนบเปนเรองสำาคญ โดยทการสรรหาบคลากรไดจาก 2 แหลงคอ

1. การสรรหาบคคลจากภายในองคการ องคการสามารถสรรหาบคลากรทมความร ทกษะ และประสบการณจากภายในองคการเพอเขาปฏบตงานในตำาแหนงทวางลง หรอตำาแหนงทเปดขนใหม โดยทการสรรหาบคคลจากภายในองคการจะมขอดขอเสยดงตอไปน

1.1 ขอด ของการสรรหาบคลากรจากภายในองคการ 1.1.1 สรางขวญและกำาลงใจในการปฏบตงานใหแก

พนกงาน การสรรหาบคลากรจากภายในองคการจะเปดโอกาสใหสมาชกในองคการไดปฏบตงานในตำาแหนงงานใหมซงทำาใหบคลากรสามารถแสดงความร ความสามารถ และความรบผดชอบของตนตามงานทถนด นอกจากนการทบคลากรไดเลอนตำาแหนงหรอปฏบตงานทตนตองการ นอกจากสรางความพอใจในงานแลว ยงมผลตอแรงจงใจในการปฏบตงานเพอความกาวหนาในอนาคตของตนอกดวย

5 ชศกด เทยงตรง, 2520, การบรหารการปกครองทองถนเปรยบเทยบ, กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยธรรมศาสตร, หนา 141-142.

(33)

1.1.2 ประหยดคาใชจายในการสรรหาบคลากรในองคการ คาใชจายและผลตอบ

แทนเปนปจจยสำาคญทองคการจะตองพจารณาซงในการสรรหาบคลากรจากภายในองคการเปนแหลงทมาของบคลากรทองคการแทบไมตองเสยคาใชจาย เนองจากแตละองคการจะมขอมลเกยวกบคณสมบตของสมาชกแตละคน ตลอดจนสมาชกแตละคนลวนปฏบตงานอยภายใน องคการ จงไมตองเสยเวลาทจะคนหาและจงใจใหบคลากรอยรวมงานกบหนวยงาน

1.2 ขอเสย ของการสรรหาบคลากรจากภายในองคการ 1.2.1 สงผลใหเกดการขาดแคลนความคดสรางสรรคใน

การประเมนโอกาส การแกปญหา และการสรางนวตกรรมใหมๆ ทางธรกจ ปกตเมอบคคลอยในสภาพแวดลอมหนงจะมแนวโนมทจะปรบตวใหสอดคลองกบสงแวดลอมทอยรอบตวเรา เพอใหเขาสามารถดำารงอยในระบบไดอยางเหมาะสม ดงนนบคลากรทปฏบตงานในองคการยอมจะไดรบการขดเกลาใหเปนสวนหนงขององคการ โดยเขาไดยอมรบบรรทดฐานและแนวทางปฏบตของหนวยงาน ตลอดจนปฏบตงานดวยความเคยชน จนบางครงอาจมองขามหรอมไดสำานกถงขอผดพลาดทเกดขน

1.2.2 ไมสามารถสรรหาบคคลทมความเหมาะสมเขามาปฏบตหนาทในตำาแหนงทม

ความตองการบคลากร เนองจากความจำากดของจำานวนสมาชกภายในองคการ สงผลใหองคการไมสามารถสรรหาบคลากรทมความร ทกษะ ความสามารถ และประสบการณทเหมาะสมได

1.2.3 กอใหเกดปญหาการขาดแคลนบคลากรขนภายในองคการ เมอองคการม

(34)

ความตองการในการขยายตวอยางรวดเรว เนองจากองคการมขอจำากดทงทางดานจำานวนและคณสมบตของสมาชก ดงนนเมอองคการขยายตวอยางรวดเรว จงเปนการยากทจะสรรหาบคลากรจากภายในมาปฏบตหนาททตองการไดหมด นอกจากนถาองคการมอบภาระงานในปรมาณหรอคณภาพทเกดกวาความพรอมของแตละบคคล อาจกอใหเกดความเครยดหรอความเมอยลา ซงจะทำาใหประสทธภาพของบคลากรและองคการลดลง

2. การสรรหาบคลากรจากภายนอกองคการ องคการจะทำาการสรรหาบคลากรทมความเหมาะสมจากภายนอกองคการ เพอเขาปฏบตงานในตำาแหนงงานทวางลง โดยการสรรหาบคลากรจากภายนอกองคการจะมขอดและขอเสยทตองพจารณาดงตอไปน

2.1 ขอด ของการสรรหาบคลากรจากภายนอกองคการ 2.1.1 สรางความหลากหลายในการวเคราะห โอกาส การ

แกปญหา และการพฒนานวตกรรมทางธรกจ เนองจากองคการรบบคคลทมความรทกษะและความสามารถในดานตางๆ จากภายนอกซงบคคลเหลานจะทำาใหองคการมมมมองทแตกตางจากบคลากรทมอยเดมภายในองคการ

2.1.2 สรางโอกาสในตองการคดเลอกบคลากรทมความเหมาะสมในแตละหนาท

งาน เนองจากองคการสามารถสรรหาบคลากรทมความร ทกษะ และความสามารถทเหมาะสมกบงานไดจากภายนอกองคการ

2.1.3 แกปญหาเรองการขาดแคลนบคลากรภายในองคการทงในดานของจำานวน

และคณสมบต โดยองคการสามารถทำาการสรรหาบคลากรจากภายนอกเพอเขารวมงานกบองคการไดในปรมาณทมากกวาการสรรหาจากภายในองคการ

2.1.4 แกปญหาเรองการขาดแคลนบคลากรภายในองคการทงในดานของจำานวนและ

(35)

คณสมบต โดยองคการสามารถทำาการสรรหาบคลากรจากภายนอกเพอเขารวมงานกบองคการไดในปรมาณทมากกวาการสรรหาจากภายในองคการ

2.2 ขอเสย ของการสรรหาบคลากรจากภายนอกองคการ 2.2.1 สนเปลองเวลาและคาใชจายในการเตรยมการของ

องคการ เนองจากผมหนาทสรรหาบคลากรจะตองศกษา วางแผน และพยายามเขาถงกลมเปาหมายทตองการโดยผานสอตางๆ เชน การโฆษณา การประกาศรบสมคร ซงตองเสยทงคาใชจาย เวลา และแรงงาน

2.2.2 มผลกระทบตอขวญและกำาลงใจของบคลากร โดยเฉพาะในตำาแหนงบรหาร

เนองจากบคคลทกคนตางกตองการความกาวหนาในชวต ดงนนถาองคการสรรหาและคดเลอกบคคลภายนอกเขามาดำารงตำาแหนงบรหาร โดยไมสนบสนนใหบคลากรทมอยไดรบการเลอนขน เลอนตำาแหนง หรอพจารณาความดความชอบตามความเหมาะสม กอาจจะมผลตอขวญและกำาลงใจในการปฏบตงานของบคลากรในองคการได

2.2.3 ไมเปนผลดตอบรรยากาศในการปฏบตงานขององคการ เนองจากบคลากรใหมและบคลากรเดมขององคการอาจมความขดแยงทางความคด บคลกภาพ ทศนคต หรอมปญหาในการประสานงาน สงผลใหการดำาเนนงานขององคการขาดประสทธภาพและประสทธผล

ปกตองคการสามารถทจะทำาการสรรหาบคลากรจากทงสองแหลง โดยพจารณาตามความเหมาะสมของตำาแหนงงานและสถานการณหลก ดงนนผทเกยวของกบการสรรหาบคลากรจะตองพยายามทำาความเขาใจในขอดและขอเสยของการสรรหาบคลากรจากแตละแหลง เพอใหสามารถดำาเนนการสรรหาบคลากรทเหมาะสมและเกดประโยชนสงสด

(36)

1.3 การพฒนาบคลากร การพฒนาบคลากร เปนสงจำาเปนตอประสทธภาพของงานอยางมาก

กลาวคอ เมอไดรบการบรรจแตงตงบคคลเขาปฏบตงานแลวกมไดหมายความวาจะสามารถใหเขาทำางานไดทนทเสมอไป จำาเปนจะตองมการอบรมแนะนำาเบองตนแกผเขาทำางานใหม ในบางกรณตองมการอบรมถงวธการทำางานใหพนกงานดวย

สมาน รงสโยกฤษณ ไดใหความสำาคญของการพฒนาบคลากรไววา เมอไดมการสรรหาคนดมความร ความสามารถ และบรรจแตงตงเขาทำางานแลว กหาไดเปนหลกประกนวา คนเหลานนจะสามารถทำางานไดดตลอดไป เพราะวาวทยาการตางๆ ไดเจรญกาวหนาไป ตลอดจนเทคนคในการทำางานกเปลยนแปลงอยเสมอ คนทมความรความสามารถอาจเหมาะสมกบตำาแหนงหนาทในสมยหนงกได

พยอม วงศสารศร ไดกลาวไววา การพฒนาทเกยวกบบคคล คอ การดำาเนนการเพมพนความรความสามารถและทศนคตทดตอการปฏบตงานทตนรบผดชอบใหมคณภาพ ประสบความสำาเรจเปนทนาพอใจแกองคกร

ดนย เทยนพฒ ไดใหความหมายการพฒนาบคลากรไววากระบวนการของกลมกจกรรมทปฏบตจดทำาในชวงเวลาทกำาหนดเพอใหเกดผลในการเปลยนแปลงพฤตกรรมเปนการสรางบรรยากาศในการทำางานทเอออำานวยตอการแสดงออกของศกยภาพบคคลในองคกร

การพฒนาบคลากร เปนกระบวนการชวยเสรมสรางความร ความสามารถ และทกษะในการปฏบตหนาทของบคลากรใหมประสทธภาพ ดวยการฝกอบรม การใหการศกษาและ กจกรรมอนๆ เพอเพมคณภาพผลผลตใหมากขนทงยงรวมไปถงการพฒนาองคการใหเกดการเปลยนแปลงปรบปรงใหมความกาวหนาอยเสมอ ทรพยากรบคคลเปนสวนในการพฒนาบคลากรไมวาจะเปนรฐวสาหกจ เอกชน หรอรฐบาลไดใหความสำาคญตอการพฒนาบคลากร

(37)

อยางมาก เพราะจะชวยเพมศกยภาพในการปฏบตงานของบคลากรมนษยทมอยในองคกร เพอเพมประสทธภาพในการทำางาน

สรปความหมายของการพฒนาบคลากร หมายถง การดำาเนนการอยางใดอยางหนงทสามารถทำาใหบคลากรไดรบการพฒนาจากการดำาเนนการนน ไดมความร ความเขาใจ ความสามารถ ทจะปรบปรงเปลยนแปลงพฤตกรรมของบคลากรเอง โดยใหมทศนคตตอผรวมงานและผบรหารในองคการนนๆ เปนอยางด

1.3.1 วธการพฒนาบคลากร สมพงศ เกษมสน ไดกลาวถงลำาดบขนของการจดการพฒนาบคลากร

สรปไดดงนคอ 1. วเคราะหความตองการในการพฒนาบคลากร 2. ตรวจสอบความตองการแตละลกษณะของงาน 3. วางโครงการในการพฒนาบคลากร 4. เสนอโครงการเพอรบความเหนชอบ 5. จดวางระเบยบปฏบตในการดำาเนนการ 6. ประเมนผล

ชมศกด อนทรรกษ ไดเสนอวากระบวนการพฒนาบคลากรม 2 วธดงน 1. การฝกอบรม (training) เพอชวยพฒนาความร ความเขาใจ

ทศนคตในหนาท และการปฏบตงานดานใดดานหนงโดยเฉพาะ ไดแก การปฐมนเทศ เพอใหรและเขาใจในลกษณะของงาน การฝกอบรมเกยวกบงานเฉพาะ (on the job training) เพอปฏบตงานใหเกดทกษะและความชำานาญ ใหบคลากรมสมรรถภาพทสงขน และฝกอบรมระดบหวหนางานและผบรหาร (Supervisory training and executive training) เพอเตรยมคนและพฒนาผบรหารใหเหมาะสมกบงานและตำาแหนง

2. การจดการศกษาอบรมบคลากรประจำาการ (in–service education) เพอเพม ประสทธภาพของบคลากร ยกระดบคณวฒของ

(38)

บคลากรใหสงขน มความกาวหนาทงในหนาทการงาน และยงเปนการสรางความสมพนธอนดใหแกบคลากรดวยกน การอบรมมหลายรปแบบ คอการพฒนา (seminar) การประชมเชงปฏบตการ (workshop) การอบรมระยะสน (short course) และการศกษาเตมเวลา (full-time study)

ประเวศน มหารตนกล ไดกลาวถงเครองมอในการพฒนาบคลากรไวดงน

1. การใหการศกษา (Education) ผคนมกเขาใจวาการใหการศกษาเปนเรองของสถาบนการศกษาเทานน

เปนความเขาใจทถกตองแตไมทงหมด ความจรงแลวการศกษาในสถาบนการศกษาเปนการเรยนรเหตการณในอดต หรออยางมากกเปนการเรยนรเหตการณปจจบน เหตการณทง 2 ชวงเปนเหตการณทหยดนงเสยเปนสวนใหญ เหตทตองเรยนรจากสถาบนการศกษาเปนเพยงการฝกสมองคนรนปจจบนใหจดจำา หรอคดใหเทาทนคนรนกอน (จรงหรอไมขนอยกบปรชญาการศกษาของสงคม) จะมความสำาคญมาก เพราะการคดไดเทาทนคนรนกอน เปนการฝกทกษะการคดวเคราะหไดดทเดยว

การคดใหรเทาทนเหตการณในอดต คอ หวใจของการศกษาทแทจรง นนคอ ตองตอบคำาถามทำาไมตองคดเชนนน ทำาไมตองเปนเชนนน (Why) มใชเปนการเรยนรวาเปนเพราะเปนอยางนนอยางน (What) ซงเปนเรองของการคดแบบจำา ทำาแบบจำา การคดไดเพยงจดจำา มไดเปนประโยชนตอการพฒนางานทำางานมากนก เพราะจะทำาใหลกษณะการพฒนานงอยกบท หรอฉดรงพฒนาการของงานผลตภณฑและบรการใหยอนกลบสเหตการณในอดต การคดแบบจำา เรยนแบบจำา ทำาแบบจำา (Memory Thinking) เปนอปสรรคขดขวางตอความคดรเรมสรางสรรค (Imaginative Thinking)

การเรยนรดวยตนเองอยตลอดเวลา (Autonomous Learning) เปนสงจำาเปนในชวตการทำางาน และเมอพนจากสถาบนการศกษากตองยงศกษาเรยนรใหมากขน อนนจะเปนประโยชนอยางมากตอการพฒนาองคกร

(39)

การศกษาสอนใหคนมความรความสามารถในองคประกอบ 3 องคประกอบเปนอยางนอย คอ หนง ความรในเชงการจดการ (Know – How) สอง ความสามารถในการแกปญหา (Problem Solving) และสาม ความรบผดชอบตอความสำาเรจ (Accountability) ซงแตละองคประกอบมความเขมขนไมเทากน ขนอยกบพนฐานการศกษาทไดรบจากสถาบนการศกษา ประสบการณในงาน และพฤตกรรมการเรยนรของแตละบคคล ระบบคอมพวเตอรเทคโนโลยสารสนเทศคงชวยอะไรไมได เพราะเปนเรองความคดของคน อยางไรกตาม บรษททจดระบบคอมพวเตอรเทคโนโลยสารสนเทศแบบอนทราเนต (Intranet) เราสามารถใชเครอขายคอมพวเตอรเขามามสวนสนบสนนใหการศกษาเรยนรระหวางพนกงานได ทงในรปแบบของการแบงปนความรในเชงทฤษฎ (Knowledge) และความรในเชงจดการ (Know-How)

การศกษาทเนนเฉพาะทาง ไมสามารถจะทำาใหชวตการทำางานกาวหนาไดเตมท คนทเรยนรเฉพาะทางและเนนความชำานาญเฉพาะดาน แทบจะไมมโอกาสทจะกาวหนาในระดบบรหาร ใหทานนกถงยอดพระมด ยงยอดสงเทาใด กตองยงอาศยฐานทแผกวาง ดวยเหตน การบรหารงานจงนกถงยอดพระมด ยงยอดสงเทาใดกตองยงอาศยฐานทแผกวาง ดวยเหตนการบรหารงานจงจำาเปนตองมการศกษาเปนสหวชา เชน ผทจบวศวกรควรมความรดานกฎหมายเกยวกบการกอสรางกฎหมายของสงคมและชมชน และยงคนทมพนฐานการศกษาทางวศวกรตองการไตเตาเปนผบรหารจำาเปนตองเรยนรวชาการบรหารงานทรพยากรมนษยและวชาการเงนการบญชดวย ระดบความรไมจำาเปนตองลก เพยงเขาใจหลกการเบองตนนาจะเพยงพอ แตถาเขาใจไดมากยงขน

2. การฝกอบรม

(40)

การฝกอบรมเกดจากผประกอบการตองการใหพนกงานทรบเขามาทำางานนนมความรความสามารถเพมขน โดยเฉพาะทกษะการทำางานในหนาททรบผดชอบ รวมทงปรบเปลยนพฤตกรรมทศนคตตามทบรษทมงหวง

การวเคราะหความตองการในการฝกอบรม (Training Needs) และทำาไมตองประเมนผลการฝกอบรม เปนเรองของเนอหาสาระของการฝกอบรม ตองอาศยความคดวเคราะหของคน สวนรปแบบการฝกอบรมทนยมปฏบตกนมอยหลายรปแบบ เชน

2.1 การปฐมนเทศ เปนการเรมตนการเรยนรของพนกงานใหม และองคกรตองการให

พนกงานไดเขาใจนโยบาย ระเบยบขอบงคบ และวฒนธรรมขององคกร เพอใหพนกงานใหมสามารถปรบตวในการทำางานกบองคกรและเพอนรวมงาน

2.2 การฝกอบรมจากการทำางาน (On the Job Training) 2.3 การอบรมโดยวธเรยนรจากผเชยวชาญ (Coaching) 2.4 การสมมนาแลกเปลยนความรระหวางผเขารวมสมมนา

(Seminar) ดงททราบแลววา การฝกอบรมพนกงานถอเปนหนาทของผประกอบ

การ โดยอาศยฝายพฒนาทรพยากรมนษยเปนตวจกรสำาคญในการจดการฝกอบรม ผประกอบการไดใหความสำาคญเรองการฝกอบรมมากนอยเพยงใด สามารถวเคราะหเบองตนไดจากงบประมาณการฝกอบรมเปนสดสวนหรอเปอรเซนตของคาใชจายทงหมดตอป กลาวคอ ถามสดสวนมากแสดงวาผประกอบการใหความสำาคญกบการฝกอบรม ซงสวนใหญแลวจะมคาอยระหวาง 3 – 10 % ทงนขนอยกบกำาลงทนและอายของบรษทดวย เชน บรษทใหมยอมใชคาใชจายดานฝกอบรมในสดสวนทมาก

ประโยชนการฝกอบรม ณฎฐพนธ เขจรนนท ไดกลาวถงประโยชนของการฝกอบรมโดยสรปดง

ตอไปน

(41)

1. การฝกอบรมชวยเพมประสทธภาพในการทำางาน นอกจากการฝกอบรมจะชวยเพมพนความร ทกษะในการปฏบตงานแลว ยงเปนการชวยกระตนบคคลใหสนใจในการปฏบตงาน และแกไขขอบกพรอง ตลอดจนปรบปรงและพฒนาคณภาพงานอยเสมอ

2. การฝกอบรมสงเสรมใหเกดการประหยด ทำาใหลดความสนเปลองวสดอปกรณทใชในการดำาเนนงาน ตลอดจนชวยประหยดคาใชจายทเกดขนจากขอผดพลาด

3. การฝกอบรมชวยลดระยะเวลาในการเรยนรงาน การฝกอบรมพนกงานใหมตอทจะปฏบตงาน ทำาใหพนกงานเกดความรความเขาใจในธรรมชาต และสามารถลงมอปฏบตไดเรวภายในระยะเวลาทเหมาะสม

4. การฝกอบรมชวยลดภาระหนาทหวหนางาน ชวยใหหวหนางานไมตองเสยเวลาในการชแจงจากการ ไมตองเสยเวลาควบคม ดแล และแกไขปญหาทเกดขนจากพนกงานททำางานผดพลาด

5. การฝกอบรมชวยกระตนพนกงานใหปฏบตงานเพอความกาวหนาของตน หลายองคกรมกจะพจารณาเลอนตำาแหนงพนกงานทผานการฝกอบรมสตำาแหนงทสมบรณ

อาจกลาวไดวา อทธพลของการเปลยนแปลงวทยาการและเทคโนโลย ไดสงผลตอการทำางานของพนกงานและการอยรอดของบรษท หากพนกงานไมไดรบการเพมพนความร และปรบเปลยนพฤตกรรมการทำางานทเอาชนะเทคโนโลยแลว พนกงานคนนนกจะถกทงไวขางหลง โอกาสความกาวหนาในอาชพกจะไมม

1.4 การธำารงรกษาบคลากร การธำารงรกษาบคลากรเปนกระบวนการอยางหนงทมอยหลายวธท

จดขน เพอใหบคลากรมความพอใจมทศนคตทดตอหนวยงานของตน เปนการสรางขวญและกำาลงใจอยางมประสทธภาพและประสทธผล ซงนบไดวาเปนสงทจำาเปนอยางยง มเชนนนแลวจะทำาใหบคลากรลาออกหรอโยกยายไป

(42)

อยหนวยงานอน ทำาใหตองมการสรรหาคดเลอกบคลากรใหมอกเสยคาใชจายและเวลาทำาใหงานหยดชะงกไมตอเนอง อนอาจจะกอใหเกดผลเสยตอหนวยงานเปนอยางมาก

พยอม วงศสารศร ไดกลาวถงความหมายของการธำารงไววา การธำารงรกษา คอ การทองคการจดกจกรรมตางๆ ทมงปองกน พฒนา และแกไข ความไมปลอดภยทางดานกายและจตทอาจเกดขนในการทำางานของพนกงาน ทงนเพอธำารงรกษาใหเขาสามารถปฏบตงานใหแกองคการดวยความปลอดภยกายและสขใจ

อำานวย แสงสวาง ไดกลาวถงความหมายของการบำารงรกษาบคลากรวาเปนความสามารถขององคกรเปนการจงใจใหบคลากรมความจงรกภกดตอองคกร โดยองคกรมหนาทดำาเนนการจดระบบการทำางานดวยความปลอดภย และจดสภาพแวดลอมในการทำางานทด เพอสงเสรมใหบคลากรมสขภาพสมบรณ แขงแรงทงดานรางกายและจตใจทำางานมปรมาณงานและคณภาพงานทดใหแกองคกร

จากความหมายทนกวชาการไดกลาวไวพอจะสรปไดวา การธำารง บำารงรกษา บคลากรในองคกรใหอยกบเรานานทสด และมงพฒนาและแกไขเพอใหบคลากรมขวญกำาลงใจ ในการปฏบตงานเพอผลประโยชนสงสดขององคกร

1.4.1 ความสำาคญของการธำารงรกษาบคลากร พยอม วงศสารศร จากความหมายของการธำารงรกษาดงกลาว ทำาให

พอจะมองเหนความสำาคญของการธำารงรกษาดงตอไปน 1. การธำารงรกษาทำาใหองคการไมสญเสยคนดมความสามารถไป

ทงนเพราะคนเปนแรงงานทมคายงสำาหรบองคการ ถาองคการจดกจกรรมธำารงรกษาเปนอางด คนงานยอมจะไดรบความปลอดภยทงสขภาพและจต ซงเปนการสงผลตอการปฏบตงานโดยตรง แตในทางตรงกนขาม ถาองคการละเลยเรองการธำารง

(43)

รกษาไป พนกงานยอมแสวงหาองคการใหม ทสามารถคมครองเขาได ซงสงนเปนไปตามธรรมชาตมนษยทตองการใหตนมความมนคงปลอดภย (Safety need) หรอไมเชนนนแลว ถาพนกงานตองประสบอนตรายใด ๆ องคการตองหาคนมาทดแทนนบวาเปน การเสยเวลาแกองคการเปนอยางมาก

2. การธำารงรกษาชวยสรางภาพพจนทดขององคการสสายตาบคคลภายนอก คนทวไปในสงคมจะรบรวาองคการนยอมรบแนวความคดดานพฤตกรรมศาสตร มองมนษยเปนมนษยทควรเอาใจใส ไมใชมงแตใชงานเมอเขายงอยในสภาพททำาได แตไดหามาตรการทปองกนใหพนกงานไดรบความปลอดภยและหาทางชวยเหลอ เมอความปลอดภยนนไดเกดขนขณะปฏบตงานอยางหลกเลยงไมได

3. การธำารงรกษาพนกงานไดสงผลตอความมนคงของประเทศชาต เพราะคนงานไมมปญหาการเรยกรองในสงทองคการไมไดจดความคมครองและชวยเหลอเขาขณะทปฏบตงาน ดวยเหตดงกลาวการธำารงรกษาจงเปนกจกรรมทองคการจำาเปนตองจดขน เพราะกอใหเกดประโยชนโดยตรงแกองคการ

อทย หรญโต ไดชใหเหนความสำาคญของการธำารงรกษาบคลากรไวหลายประการดงน

1. ทำาใหเกดความรวมมอรวมใจในการทำางาน ผปฏบตงานจะไดใชศกยภาพของตนใหเกดผลอยางเตมท

2. เกอหนนใหเกดระเบยบ ขอบงคบขององคการ เกดผลในดานการควบคมพฤตกรรมของคนในหนวยงาน

3. ทำาใหเกดความสามคคในหมคณะ 4. เกอหนนและจงใจใหผปฏบตงาน มความคดสรางสรรคในกจการ

ตางๆ

(44)

5. ทำาใหเกดความเปนอนหนงอนเดยวกน เกดความเชอมนและศรทธาในหนวยงาน

จากทศนะของบคคลตางๆ ดงกลาวขางตน จะเหนไดวาการธำารงรกษาบคลากรนน คอกระบวนการอนเปนเทคนควธการ ในเชงบรหารทผบรหารจะตองใหความสนใจตอบคลากรอยางแทจรง เพอใหบคลากรมความพงพอใจ มขวญและกำาลงใจทจะรวมมอกบผบรหาร ผรวมงานดวยความภาคภมใจเตมกำาลงความสามารถทกคน ขวญกำาลงใจในการทำางานเปนสภาพทางจตใจ หรอความรสกพงพอใจของบคคลทมตอการทำางานในหนวยงานทตนเปนสมาชกอย ความรสกนอาจเปนความรสกทเกยวกบเพอนรวมงานผบงคบบญชาหรอบรรยากาศของหนวยงานนนกได ซงจะมผลตอผลการปฏบตงานของบคคลดวย

ในการสรางขวญกำาลงใจในการทำางานใหเกดกบผรวมงานนน นอกจากผบรหารจะตองคำานงถงปจจยทมผลตอการเสรมสรางขวญและกำาลงใจในการทำางานของบคลากรดงกลาวขางตน และแนวคดของการทำางานแบบประชาธปไตย ซงไดแกพยายามสงเสรมใหครไดใชความรความสามารถในการทำางานอยางเตมท ใหครมความรสกวาการนเทศงานของผบรหารโรงเรยนนนเปนการชวยเหลอครไมใชการจบผด และใหครมโอกาสมสวนรวมแสดงความคดเหนในการปฏบตงานแลว ผบรหารจะตองใชเทคนค วธการตางๆ ดงตอไปนชวย

1. ใหคำาชมเมอครปฏบตงานไดผล 2. ใหคำาแนะนำาชแจงอยางมเหตผลเมอครเกดปญหากบนกเรยน

หรอผปกครอง 3. เอาใจใสเปนพเศษในเรองเกยวกนสขภาพทางกายและทางใจของ

คร 4. รบทงผดและชอบในการบรหารงาน

(45)

5.กระทำาตนใหเปนทยอมรบของผรวมงาน ทงในเรองเกยวกบการเรยนการสอนและการปฏบตตน

6. สงเสรมใหครมโอกาสเขารบการฝกอบรมเพอเพมพนความรอยเสมอ

1.4.2 ประโยชนของการธำารงรกษาบคลากร สำาหรบประโยชนของการธำารงรกษาบคลากรนน อทย หรญโต ไดชให

เหนประโยชนของการธำารงรกษาบคลากรไวหลายประการดงน 1. ทำาใหเกดความรวมมอรวมใจในการทำางาน ผปฏบตงานจะไดใช

ศกยภาพของตนใหเกดผลอยางเตมท 2. เกอหนนใหเกดระเบยบ ขอบงคบขององคการ เกดผลในดานการ

ควบคม พฤตกรรมของคนในหนวยงาน 3. ทำาใหเกดความสามคคในหมคณะ 4. เกอหนนและจงใจใหผปฏบตงาน มความคดสรางสรรคในกจการ

ตางๆ 5. ทำาใหเกดความเปนอนหนงอนเดยวกน เกดความเชอมนและ

ศรทธาในหนวยงาน จากทศนะของบคคลตางๆ ดงกลาวขางตน จะเหนไดวาการธำารงรกษาบคลากรนน คอ กระบวนการอนเปนเทคนควธการ ในเชงบรหารทผบรหารจะตองใหความสนใจตอบคลากรอยางแทจรง เพอใหบคลากรมความพงพอใจ มขวญและกำาลงใจทจะรวมมอกบผบรหาร ผรวมงานดวยความภาคภมใจเตมกำาลงความสามารถทกคน

นอกจากการเสรมสรางขวญและกำาลงใจในการปฏบตงานของบคลากรแลว การเสรมสรางระเบยบวนยกเปนสงสำาคญประการหนง ทจะทำาใหองคการหรอหนวยงานธำารงอยได ตองมการรกษากฎกตกาดวยวธการควบคมตดตามผล และประเมนผลประสทธภาพของระบบการบรหารงานบคคลใหครบถวน ทกหนาททกงานและทกขอบเขตของกจกรรม ทงนเพอวตถประสงคในดานความสำาเรจผลของงานในองคการนนเอง

(46)

2. แนวคดและทฤษฎเกยวกบการสรรหาบคลากรการทองคกรจะกระทำาภารกจหลกใหบรรลวตถประสงคและม

ประสทธภาพนนหนวยงานจำาเปนตองมบคคลากรทมคณภาพในปรมาณทเหมาะสมกบงาน ดงนนการบรหารทรพยากรมนษยจงจดเปนปจจยทสำาคญอยางหนงในการบรหารงานเพราะบคคลากรเปนผจดหาและใชทรพยากรบรหารอน ๆ ไมวาจะเปนเงน วสดอปกรณและการจดการ ซงถาองคกรเรมตนดวยการมบคคลากรทดมความสามารถปจจยอน ๆ กจะดตามมา โดยทวไปแลวองคกรตาง ๆ จะมการวางแผนไวลวงหนาวาในปตอ ๆ ไปจะมความตองการบคคลากรในตำาแหนงอะไร จำานวนเทาไหร มคณสมบตอยางไร ซงมกเปนองคกรขนาดใหญทมการขยายหรอปรบปรงเปลยนแปลงอยเสมอ นอกจากวธการดงกลาวแลว กยงมอกวธหนงคอองคกรจะไมดำาเนนการใด ๆ จนกวาจะมตำาแหนงวางลงจงจะมการประกาศรบสมคร มกจะใชในองคกรขนาดเลกทมพนกงานจำานวนนอยไมคอยมการโอนยาย ปลดออก ลาออก แตอาจจะมผลเสยตอการดำาเนนงานขององคกรได ในกรณทตำาแหนงวางแตไมสามารถหาผสมครไดในขณะนน

ดนย เทยนพฒ กลาววา การสรรหาบคลากรถอวาเปนงานพสจนฝมอของนกบรหารทรพยากรบคคลวามความเปนมออาชพมากนอยเพยงใด ทงนกเพราะวา การสรรหาคน เพอมาทำางานกบองคกรเปนหวใจสำาคญของการ“ ”ธรกจทจะรองรบการขยายธรกจขณะเดยวกนกทดแทนบคลากรทลาออกไประหวางปหากนกบรหารทรพยากรบคคลไมสามารถ หาคน มาไดตามเปา“ ”หมายทองคกรตองการกจำาเปนตองพจารณาตนเอง

2.1 ความหมายของการสรรหาบคลากร

(47)

สำาหรบความหมายของการสรรหาบคลากรนน ไดมนกคดนกวชาการใหความหมายไวตาง ๆ กน ดงตอไปน

คารเรลล และคซมทส ใหความหมายวา การสรรหา คอกระบวนการ“ ”ของการแสวงหาผสมครทพอจะหามาไดและมคณสมบตทเหมาะสมกบตำาแหนงทตองการในองคกร

เบอรนารดน และรสเซลส ใหความหมายวา การสรรหา เปนกระบวน“ ”การของการคนหาและชกจงผสมครทมความรความสามารถเหมาะสมกบตำาแหนงงานทวางใหเขามาสมครงานกบองคกร

บารทอล และมารตน ใหความหมายวา การสรรหา คอกระบวนการ“ ”คนหาและชกจงผสมครงานทมความรความสามารถและเหมาะสมบรรจในตำาแหนงงานทวาง

ครส และเจมสมสน ใหความหมายวา เปนกระบวนการเสาะหาคนทมความรความสามารถและสนใจในการทำางาน ซงรวมถงการจดการตาง ๆ ตงแตการสรรหาตามทองคกรตองการ การทดสอบเพอทดสอบ เพอคดเลอกบคลากรทดทสดและบรรจใหทำางานตามตำาแหนงตาง ๆ สายงาน

นพ.พงษ บญจตราดลย ไดเสนอแนะไววา การสรรหาบคลากร คอ กระบวนการสรรหาบคคลภายนอก หรอการคดเลอกบคคลากรภายในใหเขามารบตำาแหนงงานการสรรหาบคคลากรถงจะกระทำาไดดแลวจะตองมกระบวนการดำาเนนงานดงตอไปน การสำารวจแหลงทจะไดมาซงบคคลากร การประกาศรบสมคร การประชาสมพนธอยางกวางขวาง การเลอกใชขอสอบคดเลอกหรอการวางแนวทางสมภาษณ การคนหาบคลากรมาจากแหลงบคลากรตาง ๆ ทงภายในหนวยงานเดยวกนและจากภายนอกหนวยงาน การบรรจบคลากรในตำาแหนงตาง ๆ จดสรรใหเหมาะสมกบงาน การปฐมนเทศใหรระบบ หลกเกณฑ สถานท บคลากร ตลอดจนชมชน และตดตามดแลผลการทดลองปฏบตงาน

(48)

ธงชย สนตวงษ กลาววา การสรรหาพนกงาน (Recruitment) หมายถงการดำาเนนงานในกจกรรมหลาย ๆ อยางทหนวยงานจดทำาขน เพอมงทจงในผสมครทมความรความสามารถและทศนะคตทดตรงตามความตองการใหเขามารวมทำางานในอนทจะชวยใหองคกรประสบความสำาเรจตามวตถประสงคได

เชาว โรจนแสง ระบวา การสรรหาบคลากร หมายถง การเสาะแสวงหา ชกจงและจดการใหบคคลทพรอมและสามารถทจะทำางานไดเขามาสมครงานในตำาแหนงตาง ๆ ของหนวยงาน

สภาพร พศาลบตร กลาววาการสรรหาบลากรเปนกระบวนการหนงของการบรหารทรพยากรบคคลหรอการจดหาบคคล เพอใหไดมาซงบคลากรทมคณภาพ มความรความสามารถเหมาะสมเขามาทำางานในองคกรเปนหนาทสำาคญของฝายบรหารทรพยากรบคคลทตองประสานงานอยางใกลชดกบผบรหารระดบสงขององคกร ดงนนผจดการฝายบคคลทมหนาทในการสรรหาบคคลากรจงมบทบาททสำาคญจะตองมความรความเขาใจลกษณะขององคกรและคณลกษณะของบคคลเปนอยางด

บรรพต วรณราช ไดใหความหมายไววา กระบวนการใหคนสมครเขาทำางานกบองคการโดยเรมตงแตผมหนาทในการสรรหารบแผนกำาลงคนมาจากฝายวางแผนกำาลงคนวาตองการคนทำางานตำาแหนงใด กคน คณสมบตอยางไร อตราคาจางเทาไหรจากนนกำาหนดการใชสอประชาสมพนธ เพอใหกลมเปาหมายไดรบรและจงใจในการเขามาสมครงาน เพอใหองคการไดคดเลอกตอไปซงตองเปดโอกาสใหคนในองคการและนอกองคการสมครเขามา

วรนารถ แสงมณ กลาววาการสรรหา ถอเปนกจกรรมในการดำาเนนงานเพอเสาะแสวงหาบคลากร ทงดานจำานวนและคณสมบตทตรงกบความตองการและเปาหมายขององคกรมาสมครเขารวมทำางานในองคกรจากความหมายการสรรหาบคลากรตาง ๆ ทกลาวขางตนพอจะสรปความหมายของการสรรหาบคคลากรไดวาเปนกระบวนการ คนหา หรอชกจง บคคล

(49)

ทมความรความสามารถและมคณสมบตตรงตามความตองการในตำาแหนงงานนน ๆ ใหเขามาปฏบตงานกบองคกร

2.1.1 ความสำาคญของการสรรหาบคลากรความสำาคญหรอความจำาเปนทจะตองมการสรรหาบคลากร มกมสาเหต

หรอทมาดงตอไปน 1. เกดจากการทมการขยายกจการ คอ การมการจดตงหนวยงานหรอ

องคกรใหมขนมาในแงนจงมความจำาเปนทจะตองมการสรรหาบคคลากรเพอทจะไดนำาเขามาปฏบตงาน

2. เกดจากมการลาออก โอนยาย เกษยณอาย หรออน ๆ ททำาใหหนวยงานหรอองคกรนน ๆ ขาดบคลากรทจะปฏบตหนาทในบางตำาแหนงในแงนจงมความจำาเปนทจะตองมการสรรหาบคคลากรเขามาปฏบตหนาทแทนทงนเพอใหกจการดำาเนนตอเนองไปได

3. เกดจากการมการเลอนบคลากรไปจากตำาแหนงเดมทำาใหตำาแหนงดงกลาววางลงในกรณดงกลาวจงมความจำาเปนอยางยงทจะตองมการสรรหาบคคลากรใหมเขามาปฏบตหนาทแทน2.1.2 วตถประสงคของการสรรหาบคลากร

โดยทวไปวตถในการสรรหาบคลากรมดงน 1. เพอใหไดบคลากรทมความรความสามารถเหมาะสมกบตำาแหนง

หนาทการงานซงจะเชอวาใหประสทธภาพสงสดในการปฏบตงาน2. เพอขจดและหลกเลยงปญหาตาง ๆ ทอาจเกดขนในอนาคตอนเนอง

มาจากความไมพอใจในงาน อบตเหต ตลอดจนความขดแยงของบคลากรตาง ๆ ในองคกร ซงหากมหลกการสรรหาและคดเลอกบคคลากรทดกอนรบเขาทำางานแลว ปญหาตาง ๆ ดงกลาวกอาจไมเกดขนหรออาจเกดไดนอยทสด

3. เพอประโยชนสงสดของฝายลกจางในแงทไดทำางานทตนพงพอใจและเพอประโยชนสงสดของฝายนายจาง หรอองคกรในแงของการใชทรพยากรมนษยไดผลเตมท

(50)

2.1.3 แหลงการสรรหาบคลากรสมาน รงสโยกฤษฎ ไดจำาแนกแหลงทจะสรรหาบคลากรไดเปน 2 แหลง

คอ1. การสรรหาบคลากรภายในหนวยงาน การสรรหาโดยวธนนบวาเปน

ผลดในดานทจะทำานบำารง และสงเสรมกำาลงใจในการทำางานของผปฏบตงานในหนวยงานวธการน คอ เลอกสรรดวยวธคดเลอกหรอเลอนตำาแหนงบคคลในหนวยงาน โดยพจารณาจากความรความสามารถและความเหมาะสมวธนใชอยในวงราชการ เชน การเลอกหรอการสอบคดเลอก เพอแตงตงใหดำารงในระดบทสงขน

2. การสรรหาจากภายนอกหนวยงาน เปนการสรรหาบคลากรจากทอนเขามาปฏบตงานในหนวยงาน เชน การรบโอนบคคลจากหนวยงานอนทมความร ความสามารถเขามาปฏบตงานในหนวยงาน การรบบคคลทเพงสำาเรจจากสถานศกษา

สโตน และเคนเดล กลาวถงการสรรหาทมประสทธภาพควรจะมการใชเทคนคหลาย ๆ อยางซงเทคนคเหลานยอมขนอยกบชนดของงานทจะสรรหาบคคลมาปฏบตงานการสรรหาบคคลจำาแนกไดเปน 2 ประเภทใหญ ๆ ตามแหลงแสวงหากำาลงคน ไดแก การสรรหาจากภายในองคกรและภายนอกองคกร

2.2 แหลงการสรรหาบคลากรจากภายในเมอฝายบคคลหรอฝายผจดการวาจางทราบวา มตำาแหนงในองคกรวาง

ลงหรอมการตงตำาแหนงใหมขนมาสงแรกทดำาเนนการ คอ การสรรหาคนทเหมาะสมวธการหนงทจะไดคนทเหมาะสมคอ การเลอกจากคนภายในองคกรทมความรความสามารถ และสามารถทำางานอยางมประสทธผลในงานอนนอกเหนอไปจากงานทตนรบผดชอบอยเมอเปนเชนนกอาจจะมการสรรหาบคคลทมความรความสามารถไปแทนในตำาแหนงทวางได ซงตำาแหนงทวางอาจเปน

(51)

งานทอยฝายหรอแผนกเดมหรออาจเปนงานทอยในอกแผนกหนงไดการสรรหาบคคลจากภายในองคกร คอ การเลอนตำาแหนง หรอการโยกยายบคลากร ปจจบนขององคกร เพอใหบคลากรเหลานไปปฏบตงานในตำาแหนงใหมการสรรหาแบบนจงมประโยชนตอองคกรและบคลากรหลายประการ ดงน

2.2.1 ลดชองวางในการปรบตว พนกงานปจจบนขององคกรจะมความรเปนอยางดเกยวกบองคกรไมวาจะเปนในดานการจดโครงสราง ระบบการทำางานเปาหมายและนโยบายคาตอบแทนและสวสดการรวมทงวฒนธรรมองคกร ทำาใหพวกเขาไมจำาเปนตองเสยเวลาหรอเสยเวลานอยลงในการปรบตว เพอปฏบตงานในหนาทใหมและสามารถเรมตนศกษาและปฏบตงานไดในเวลาทรวดเรวยงขน

2.2.2 องคกรมโอกาสสงทจะไดบคคลทเหมาะสมสำาหรบตำาแหนงงานหากผลการปฏบตงานในอดตคอสงททำาใหผลการปฏบตงานในอดตคอสงทจะทำานายผลการปฏบตงานในอนาคตไดดทสดแลว การสรรหาบคคลากรจากภายในองคกรกยอมชวยใหองคกรมโอกาสสงทไดบคคลทเหมาะสมกบงานและทำางานไดอยางมประสทธภาพเพราะองคกรสามารถประเมนไดเปนอยางดวาพนกงานคนใดมความสามารถ แรงจงใจ และผลกรปฏบตงานอยในระดบใด อยางไรกตามองคกรจำาเปนจะตองมระบบการประเมนผลการปฏบตงานทดและเทยงธรรม เพอใชเปนเครองมอสำาหรบการรวบรวมขอมลเกยวกบตวพนกงาน

2.2.3 การเสยคาใชจายนอยลง การสรรหาบคคลากรจากภายในองคกรจะเสยคาใชจายนอยกวาการสรรหาบคคลากรจากภายนอกองคกร คาใชจายนมไดมเพยงคาใชจายจรงในการสรรหาเทานนแตยงรวมถงคาใชจายในการคดเลอก การฝกอบรมและพฒนา และคาใชจายระหวางทพนกงานใหมใชในการปรบตวอกดวยโดยเฉพาะอยางยงหากเปนการสรรหาบคคลากรระดบผบรหารองคกรอาจจะตองเสยคาใชจายจำานวนมากสำาหรบการวาจางบรษทจดหางานเอกชนเพอคนหาบคลากรทมความรความสามารถในระดบสง

(52)

2.2.4 ชวยเพมพนขวญและกำาลงใจพนกงาน การสรรหาบคลากรจากภายในองคกรโดยการเลอนตำาแหนงหรอโยกยายพนกงานไปสตำาแหนงพนกงานใหม จะชวยเพมพนขวญและกำาลงใจของพนกงานไดเปนอยางด โดยเฉพาะอยางยง หากเปนการเลอนหรอโยกยายตำาแหนงใหสงขนกวาเดม เพราะพนกงานจะรสกวา องคกรทนโยบายสงเสรมความกาวหนาในอาชพของพนกงานหรอพนกงานทตองการเปลยนลกษณะงานใหม กจะรสกยนดทไมจำาเปนตองออกไปหางานใหม

ขอเสยของการสรรหาจากภายในองคกร1. การสรรหาบคลากรคนใดคนหนงภายในองคกรขนมาดำารงตำาแหนง

ทวางยอมมผลกระทบตอผปฏบตงานในฝายตาง ๆ กลาวคอผทยงไมมโอกาสไดรบการสรรหาจมความรสกวาการสรรหาดงกลาวนนขาดเหตผลและไมยตธรรมเพยงพอ

2. การสรรหาบคลากรจากภายในขนมา บางครงไมไดหลกประกนวาจะไดคนทมความรความสามารถจรง ๆ เพราะบคลากรเหลานบางคนอาจจะเกงทางวชาการแตขาดความรทางดานบรหาร ซงอาจกอใหเกดปญหาในการทำางานภายหลงได

3. ถงแมจะไดบคลากรทมคณสมบตดมความสามารถ แตกอาจขาดความเหมาะสมในแงทวาบคคลนนอาจเคยทำางานในองคกรหนงแตเพยงแหงเดยวมาตลอด เปนบคคลไมกวางขวางในสงคมภายนอกจากนนยงอาจเปนบคคลทมองไมเหนขอบกพรองของตนเองและของหนวยงานทตนตองรบผดชอบเนองจากมความจำาเจกบองคกร

4. ในกรณทองคกรขาดมาตรฐานทแนนอนตลอดจนขาดเหตผลในกรสรรหาแทนทจะเปนการสงเสรมขวญกำาลงใจในการปฏบตงานอาจกลบผรวมงานเกดความระสำาระสายได เชนถาองคกรถอหลกความอาวโสในการสรรหา อาจทำาใหผทไมไดรบการสรรหาซงถอวาตนมความสามารถ กจะมการวพากษวจารณตาง ๆ นานา ซงในแงนไมนาจะเปนผลดตอองคกร

(53)

การสรรหาบคลากรจากภายในองคกรโดยทวไปการสรรหาบคลากรภายในองคกรมกกระทำาโดยวธการดงน

1. การประกาศรบสมครจากพนกงานปจจบนอยางเปนทางการ วธการนมจดประสงค เพอแจงใหบคลากรปจจบนขององคกรทราบถงตำาแหนงวางทมอยในขณะนนโดยปกตแลวองคกรมกจะตดปายประกาศไวบนปายประกาศหรอประกาศในหนงสอจลสารขาวภายใน หรอผานระบบคอมพวเตอรขององคกร พนกงานซงคดวาตนมคณสมบตเหมาะสมตามประกาศกสามารถจะไปสมครไดทฝายบคคลขององคกร การประกาศรบสมครจากพนกงานปจจบนมขอด คอชวยเพมพนขวญและกำาลงใหแกพนกงานปจจบนเพราะเปนวธการทยตธรรมโปรงใสเปดโอกาสแกทกคนอาจเปนวธการทจะชวยใหผปฏบตงานทเหมาะสมกบตำาแหนงซงอยางไรกตามวธการนยงมขอเสยบางประการดงตอไปน

2. ใชเวลาในการสรรหามากขน การประกาศรบสมครทำาใหองคกรตองใชเวลามากขนสำาหรบการสรรหาบคคลากรเพอมาดำารงตำาแหนงตาง ๆ

3. เพมความขดแยงภายในองคกร บคคลทคดวาตนมคณสมบตทเหมาะสมแตไมไดรบการคดเลอกอาจเกดความไมพอใจไดนอกจากนนอาจมการเลนการเมอง ระหวางฝายตาง ๆภายในองคกร เพอใหบคคลในฝายของตนไดรบการคดเลอก

4. เพมความกดดนแกผททำาหนาทคดเลอก บคคลททำาหนาทคดเลอกอาจมความกดดนหรอความเครยดเพมขน เนองอาจจะมผสมครหลายคนทมคณสมบตใกลเคยงกนจนยากตอการตดสนใจ

5. ความวนวายภายในหนวยงานเพมขน หนวยงานบางหนวยงานทมพนกงานตองการโยกยายเปลยนงานและพนกงานเขารบการคดเลอกบอย ๆ อาจทำาใหผบงคบชาของหนวยงานนนมทศนคตทไมดตอพนกงานเหลานนและอาจนำาไปสการแบงพรรคแบงพวกภายในหนวยงานนน ๆ ได

(54)

การสรรหาโดยไมประกาศอยางเปนทางการวธการนอาจกระทำาไดหลายรปแบบดงนคอ1. ผบรหารของตำาแหนงทวางเปนผคดเลอก2. องคกรแตงตงคณะกรรมการเพอเปนผคดเลอก3. ฝายบคคลเปนผคดเลอก4. เลอกจากแผนภมทดแทน (Replacement Chart)

2.3 การสรรหาบคลากรจากภายนอกองคกรการสรรหาบคลากรจากภายนอกองคกรซงมการสรรหาอยหลายวธในท

นจะอธบายเฉพาะวธการเฉพาะวธสำาคญๆดงตอไปน 2.3.1 วธการรบสมครโดยทวไป การประกาศรบสมครงานโดยทวไป

อาจจะกระทำาผานวารสารตาง ๆ หนงสอพมพหรอประกาศทางวทยและโทรทศน โดยวธดงกลาวเจาหนาทสรรหาจะใหขอมลในการประกาศวามตำาแหนงวางพรอมกบใหรายละเอยดตาง ๆ เชนเกยวกบลกษณะเงอนไขของตำาแหนงทวางนน ๆ การประกาศเจาหนาทขององคกรทรบผดชอบในเรองนไมไดใหรายละเอยดเกยวกบขอมลของตำาแหนงทวางเลยซงอาจกอใหเกดความลาชาโดยเจาหนาทสรรหาจะตองเสยเวลาอธบายภายหลงเมอมผสนใจมาสอบถามแตถาภายในประกาศไดใหขอมลเกยวกบตำาแหนงทวางดงกลาวแลวเทากบเปนการชวยกลนกรองคนไดขนหนงแลวเพราะคนทอานหรอไดฟงประกาศจะไดรวาตนมสทธจะสมครไดหรอไม

2.3.2 วธการตดตอกบสำานกจดหางาน ถอเปนแหลงของการสรรหาภายนอกทสำาคญแหลงหนงเพราะบรรดาผสมครหรอผทจะตองการจะหางานทำาสวนใหญมาใชบรการทนโดยทวไปแลวสำานกงานจดหางานจะตองรความตองการของผวาจาง วาตองการลกจางประเภทใด เชน เปนผทมความรความสามารถ มประสบการณผานการฝกอบรมและตองพยายามใหผวาจางทงหลายยอมรบวาสำานกงานของตนเปนแหลงการสรรหาทไดรบการพฒนาอยางดเชอถอไดนอกจากนสำานกงานจดหางานของตนเปนแหลงการสรรหาทไดรบ

(55)

การพฒนามาอยางดเชอถอได นอกจากนสำานกงานจดหางานโดยเฉพาะของรฐบาลมกจะพยายามใหบรการกบผทสนใจจะมาสมครงานในเรองตาง ๆ ดงตอไปน เชน การใหบรการปรกษาเกยวกบการเลอกอาชพ ใหขาวสารขอมลเกยวกบการเลอกอาชพ ใหขาวสารขอมลเกยวกบตลาดแรงงานและใหบรการกบกลมบคคลตอไปนเปนพเศษ ทหารผานศก คนพการ เปนตน

2.3.3 วธการตดตอกบสหภาพแรงงาน ในหลายองคกรมความเหนวาสหภาพแรงงานเปนอกแหงหนงทจะสรรหาผทมความสามารถเชงบรหารมาทำางานในองคกรของตนไดเพราะในแงของทฤษฎเจาหนาทกาวหนาในสหภาพใดสหภาพหนงกคอบคคลทไดเรยนรฝกภาวะความเปนผนำาและการตดตอสอสารตลอดจนเรองทเกยวกบมนษยสมพนธมาเปนอยางดแลวและมสหภาพหลายสหภาพมบนใดทจะสนบสนนสงเสรมใหสมาชกไดไตเตาเพอเปนผบรหารในระดบตาง ๆ เมอเปนเชนนสมาชกทมคณสมบตดงกลาวกมสทธทจะไดรบการสรรหาใหเขาไปทำางานในตำาแหนงทเกยวกบการบรหารขององคกรทตองการตวเขาไดในกรณทองคกรตดตอกบสหภาพแรงงานเพอใหไดเจาหนาททมความรความสามารถของสหภาพไปทำางานดวยแตหากมองในอกแงมมหนงการตดตอกบสหภาพแรงงานกเพอใหสหภาพชวยสรรหาบคคลากรทมคณสมบตตามทตองการซงโดยทวไปคนงานทไดจากสหภาพแรงงานพอจะเชอถอไดเพราะสหภาพมกจะมขอมลทะเบยนประวตของคนงานทดพอสมควร

2.3.4 วธการตดตอกบสถาบนการศกษาในทนหมายถงโรงเรยนมธยมศกษาตอนปลาย วทยาลย และมหาวทยาลย โดยทวไปแลวอาจกลาวไดวาโรงเรยนศกษาตอนปลายดจะเปนแหลงของบคคลากรทอดมสมบรณมากกวาแหลงอน ๆ และการคดเลอกผสมครกจะดนะทำาไดโดยไมมขอยงยากนก เพราะทางเจาหนาทผสรรหาสามารถพจารณาคณสมบตของบคคลเหลานจากทะเบยนของโรงเรยนสำาหรบการณของมหาวทยาลยกเปนอกแหลงหนง

(56)

ของการสรรหาบคลากรทในประเทศพฒนาแลวปฏบต นอกจากนนการวจยยงพบวา เจาหนาทสรรหาขององคกรมสวนสำาคญมากตอความสำาเรจขององคกรกลาวคอ ผสมครงานมแนวโนมทจะปฏเสธการทำางานเนองจากไมพอใจทาทการกระทำาระหวางการสมภาษณของเจาหนาทสรรหา มากกวาไมพอใจลกษณะงาน

2.3.5 วธการใชบรษทจางทปรกษาทางบรหาร ในกรณทองคกรตองการบคลากรโดยเฉพาะระดบบรหารวธการประกาศรบสมครแบบคนงานทวไปเปนทตระหนกในกลมผบรหารวาบางครงไมคอยเอออำานวยประโยชนเทาใดนกในการสรรหา บคคลากรองคกรอาจจะตองเสยเวลาไปเปลา ๆ ในขณะเดยวกนอาจไดรบผลกระทบกระเทอนในแงชอเสยงขององคกร เมอเปนเชนนกรณของประเทศทพฒนาแลว เชน สหรฐอเมรกา องคกรตาง ๆ จงนยมใชบรษทรบจางปรกษาทางบรหารดำาเนนการสรรหาเพราะบรษทเหลานมความชำานาญเปนพเศษในเรองน

2.3.6 วธการสงเจาหนาทขององคกรออกแสวงหาตามแหลงตาง ๆ วธการเหลานทปรากฏมกจะดำาเนนการกนในประเทศทพฒนาแลวโดยการสงเจาหนาทขององคกรออกแสวงหาแมจะมผลดในแงทจะทำาใหไดคนดมความร ความสามารถ แตสงผลเสยกคอสนเปลอง

2.3.7 วธการตดตอเปนการสวนตว วธการนเปนการตดตอระหวางผบรหารระดบสงสดขององคซงมประโยชนอยางยงโดยเฉพาะกรณขององคกรตองการนกวชาการในแขนงตาง ๆ เชนวทยาศาสตร หรอวศวกรรมเปนตน มประโยชนเพราะวธการตดตอระหวางบคคลนจะชวยใหสามารถเขาถงบคคลทเปนประโยชนตอการทำางานขององคกรไดดกวาวธอน ๆ แมวธการนจะมปญหาในแงทวาผบรหารขององคกรจะเปนผกวางขวางและเปนผทมความคนเคยเปนทรจกกนด

2.3.8 วธการทเปดโอกาสใหผสมครเขามาสมครเอง วธการนเปนทนยมปฏบตกน และมกจะเปนองคกรขนาดใหญมชอเสยงด ในการดำาเนนการ

(57)

ตามวธนทางฝายเจาหนาทขององคกรทรบผดชอบจะจดแบบฟอรมใบสมครไวใหพรอม เมอมผสมครเขามาสมครงานและกรอกประวตลงในใบสมครเจาหนาทกจะรวบรวมไวเมอองคกรตองการบรรจคนลงในตำาแหนงหนงตำาแหนงใดโดยรบดวนกจะพจารณาประวตยอทเจาหนาทรบผดชอบไดรวบรวมไวถาสนใจรายใดกตดตอมาสมภาษณไดทนท

2.3.9 ผสมครเขยนจดหมายมาสมครเอง วธการนคลาย ๆ กบผสมครมาสมครดวยตนเองตางกนตรงทวาวธการนผสมครใชวธการเขยนจดหมายมาสมครตามทองคกรประกาศแจงความจำานงไวหรอจากแหลงอนทร มาวธการสรรหาบคลากรภายนอกองคกรดงกลาวขางตนมทงขอดและขอเสยขอด

ขอด1. ชวยทำาใหมโอกาสคดเลอกบคลากรทมความรความสามารถท

เหมาะสมจากหลายแหลง2. ชวยแกไขปญหาการขาดแคลนบคลากรภายในองคกรซงอาจ

ขาดแคลนทงในดานจำานวนและคณสมบต3. ชวยเผยแพรชอเสยงขององคกรใหเปนทรจกกนโดยทวไป

ขอเสย1. ทำาใหสนเปลองเวลาและคาใชจาย เพราะการสรรหาแตละครง

ตองมคาใชจายและการใชเวลา2. ทำาใหขวญและกำาลงใจของบคลากรภายในตองเสยไป ถามการ

สรรหาบคลากรจากภายนอกองคกร เพราะจะทำาใหบคลากรภายในหมดโอกาสทจะไดรบความกาวหนาในหนาทการงาน ในความเปนจรงทกองคกรตองการบคลากรทมความรความสามารถตรงตามคณสมบตทกำาหนดไวใหมากทสดมารวมงาน ซงในการสรรหาอาจจะมเงอนไขและปจจยตาง ๆ มาเปนขอจำากดในการทจะไดคนทมคณภาพทสด บคคลเชนไรทจะถอวาเปนคนทมคณภาพ

(58)

พงศธร พทกษกำาพล ไดเสนอลกษณะของบคลากรทมคณภาพจะประกอบดวยองคประกอบ 4 ดาน คอ

1. ดานเจตคต (Attitude) หรอดานจตใจ อาจกลาวไดวามความสำาคญทสดเพราะจตใจเปนตวกำาหนดใหแสดงพฤตกรรมทางกาย ในทางพทธศาสนานนกเชอวาใจเปนสงททำาใหกายปฏบตหรอกลาวไดวาใจเปนนายกายเปนบาว เจตคตทดทวไปนนมลกษณะดงนคอ รกและเหนคณคาของอาชพ เหนคณคาของเวลา ขยนและอดทน มความซอสตยมความเมตตา มความรกหนวยงาน เปนตน

2. ดานความร (Knowledge) ความสามารถของสตปญญาทจะเรยนรและรบรสงตาง ๆคนทมสตปญญาดคอคนทเรยนรไดเรว จดจำาสงตาง ๆ ไดมากมายและนาน สามารถถายทอดออกมาไดเมอตองการ สามารถแกไขปญหาหาไดด คนทมคณภาพตองมความรและสตปญญาดดวย ทำาไดโดยหมนแสวงหาเพมพนใหเกดขนในตวเองเสมอ บคลากรทมคณภาพนนควรจะมความรเรองดงน ความรในงานหนาท ความรในระเบยบของหนวยงาน ความรในประเพณวฒนธรรมของทองถน ความรทวไปของสงคม เศรษฐกจ การเมอง เปนตน

3. ดานการปฏบตหรอทกษะ (Psychomotor) ความสามารถในการใชอวยวะของรางกายปฏบตงานไดอยางดตามจดประสงค คนทมคณภาพนนจะนำาความรทตนมอยมาปฏบตใหเกดผลไดด กลาวไดวาดานความรเปนคณภาพทางทฤษฎ ดานทกษะเปนคณสมบตทางปฏบตและจะเกดขนไดดวยการทำาอยางสมำาเสมอเทานน

4. ดานบคลกภาพ (Personality) ลกษณะรวม ๆ ของบคคล ประกอบดวยรปรางหนาตากรยาอาการ และวาจา บคลากรทมคณภาพมกจะระมดระวงบคลกภาพของตนและหมนปรบปรงใหดขน คณภาพดานบคลกภาพของเอกชนกบราชการจงแตกตางกนอยางเหนไดชด เพราะหนวยงานของรฐจะไมเนนบคลกภาพของบคลากรเนองจากไมตองแขงกบใคร

(59)

เดสเลอร กลาวถงวธการลงโฆษณาเพอแสวงหาผสมครงานวธการสรรหาจากสำานกงานจดหางาน วธการสรรหาจากจดหมายสมครงาน วธการสรรหาผานระบบอนเตอรเนต วธการสรรหาโดยการซอตวจากองคกรอน ๆ วธการสรรหาผสมครจากสถานศกษาวธการสรรหาจากการตดตอผานสหภาพแรงงาน วธการสรรหาผานสมาคมวชาชพ วธการสรรหาจากวนนดพบแรงงาน

วธการสรรหาบคลากรอทย หรญโต ไดใหแนวคดเกยวกบวธการสรรหาบคลากรไวดงน

1. การสรรหาบคลากรนนมใชเปนการดำาเนนการแตเพยงใหคนมาสมครเขาทำางานมาก ๆ แตตองใหไดบคลากรทมความรความสามารถสงดวย กลาวอกนยหนงคอ การสรรหาบคคลากรตองสรรหาทมคณภาพมใชปรมาณ

2. การเปดโอกาสใหเทาเทยมกนหรอเปดเปนการทวไปโดยปราศจากการกดกนในเชอชาต ศาสนา ตระกล ชนชน หรอภมลำาเนาของบคลากร ผทมความรความสามารถและมคณสมบตตรงตามตำาแหนงทตองการยอมมสทธสมครเขาทำางาน

3. การยดถอความร ความสามารถเปนเกณฑ วธการขอนเปนวธการสรรหาบคคลากรตามระบบคณวฒ เมอเปดโอกาสอยางเทาเทยมกนทกคนแลวกตองมบคคลเหลานนไดแขงขนกนแสดงความร ความสามารถเพอเลอกคนทมความรความสามารถสงสด

สมพงศ เกษมสน กลาวถงวธการสรรหาบคลากรซงโดยทวไปจะมอยดวยกน 2 ระบบ คอระบบคณธรรม และ ระบบอปถมภ ซงมความแตกตางกนดงน

1. ระบบคณธรรม (Merit System) ไดมผแปลเปนภาษาไวตาง ๆ กน เชน ระบบคณวฒ

(60)

ระบบความรความสามารถ ระบบความด ระบบความดและความสามารถ เปนตน อยางไรกตามในหลกการแลวเหมอนกนและดจะแปลมาจากภาษาองกฤษคำาเดยวกน ระบบคณธรรมเปนทนยมใชในการบรหารบคคลแพรหลายในหลายประเทศและเปนทยอมรบนบถอกนวา เปนระบบทชวยใหเกดประสทธภาพในการบรหารงานบคคลมากทสดวตถประสงคของระบบคณธรรมคอ ตองการขจดระบบอปถมภ (Patronage) ออกไปกบความตองการใหไดผมความรความสามารถไวปฏบตงานโดยเปดโอกาสใหเทาเทยมกน วธการทสำาคญของระบบคณธรรมคอ การสอบเพอใหไดบคคลทมคณสมบตดงกลาวมาปฏบตงาน แนวคดทยดถอเปนหลกเกณฑในการบรหารงานบคคลตามระบบคณธรรมไดแก ลกษณะเดน 4 ประการ คอ

1.1 หลกความเสมอภาค การเขาปฏบตงานในองคกรใด ๆ นนผทมคณสมบตและพนความรตามเกณฑทกำาหนดไวยอมมโอกาสและสทธเทากน ทจะสมครสอบแขงขน หรอสอบคดเลอกเพอบรรจเขาทำางานโดยไมคำานงถงชาตตระกล ศาสนาหรอผงพรรณ ทงนเพราะวาทกคนยอมมสทธเทาเทยมกน และในการกำาหนดเงนคาตอบแทนในการปฏบตหนาทการงานกยดหลกนเปนสำาคญ

1.2 หลกความสามารถ ในการเลอกบคลากรเขาปฏบตงานนนจะตองยดหลกความรความสามารถเปนสำาคญ ตองพยายามหาทางคดเลอกใหไดผทมความสามารถเหมาะสมกบตำาแหนงหนาททดทสด โดยประกาศเชญชวนใหผทมความรความสามารถมาสมครสอบใหมากทสดเทาทจะมากได แลวจดใหมการสอบแขงขน สอบคดเลอก หรอคดเลอก

1.3 หลกความมนคง ในการปฏบตงานความมนคงในงานยอมมความสำาคญตอผปฏบตงานมาก สำาหรบผทเปนขาราชการแลวยอมมหลกประกนวาการรบราชการนนยอมไดรบความคมครองตามกฎหมาย และสามารถยดถอเปนอาชพได สวนในองคธรกจกมหลกการและกฎเกณฑทให

(61)

ความมนคงในการปฏบตงานเชนกน โดยเฉพาะมพระราชบญญตคมครองแรงงานเปนหลกประกนสำาหรบพนกงานเจาหนาท

1.4 หลกความเปนกลางทางการเมอง หลกการขอนมลกษณะมงเนนเฉพาะขาราชการมากกวาวงการธรกจในวงขาราชการประจำาตองตงมนอยในความเปนกลางทางการเมอง มใหถกแทรกแซงทางการเมองหรอถกบงคบใหอยภายใตอาณตหรออทธพลของการพรรคการเมองใด

2. ระบบอปถมภ (Patronage System) เปนลกษณะตรงขามกบระบบคณธรรม ซงจะหมายถงระบบชบเลยง ระบบเลนพวก และระบบชอบพอเปนพเศษ ระบบอปถมภกลาวไดวามอยในทกสมยในทกประเทศจะแตกตางกนบางกเพยงแตองศาของการนำามาใชวาจะมากนอยเพยงใดเทานน

นโยบายการสรรหาบคลากรนโยบายเปนกรอบแนวคดสำาหรบการตดสนใจของผบรหารในลกษณะท

เหนวถทางและผลแหงการดำาเนนงานอยางมขอบเขตมเหตผลและมมาตรฐานโดยพจารณาวานโยบายเปนทางทจะนำาไปสเปาหมายของสวนรวมในเรองของการสรรหาบคลากรทมคณภาพอยางเหมาะสมดงนนการมนโยบายการสรรหาบคลากรทดยอมทำาใหการตดสนใจเลอกบคลากรทองคกรตองการมากทสด

ยงยทธ เกษสาคร กลางวานโยบายการสรรหาบคลากรเปนงานขนแรกททำาใหงานขององคการประสบความสำาเรจมผลในทางชกจงใจใหไดคนดมาทำางานสนบสนนใหคนททำางานอยแลวปรบปรงสมรรถภาพของตนเองใหสงขนและรกษาพนกงานด ๆ ใหอยในบรษทตอไปขณะเดยวกนคนทไรประสทธภาพกจะออกไป นโยบายการสรรหาบคลากรเปนลกษณะนโยบายมกขนอยกบสถานการณแวดลอมทเปลยนแปลงอยตลอดเวลา

3. แนวคดและทฤษฎทเกยวกบการคดเลอกบคลากรการคดเลอกเปนกระบวนการทตอเนองและเกยวกบการสรรหาแตม

ลกษณะตรงกนขามคอ การสรรหาถอวามลกษณะเปนบวก (Positive

(62)

Function) เพราะเปนการพยายามดงดดบคลากรทมความสามารถใหมาสมครงาน เขารบการคดเลอกหรอเขารบการทดสอบเพอเขาทำางานในองคกรใหมากทสด แตการคดเลอกเปนการปฏเสธผสมครทไมเขารวมหรอไมเหมาะสมจงถอวามลกษณะเปนลบ (Negative Function)

สโตน และเคนดล กลาววาการเลอกบคลากรจะมประสทธภาพหรอไมเพยงใดยอมขนกบการสรรหาเปนปจจยสำาคญในกรณทการสรรหาสามารถชกจงผมความรความสามารถตามทตองการใหสนใจมาสมครเขารบการคดเลอกไดมาก การคดเลอกกจะมประสทธภาพมากยงขนตามไปดวย หากการคดเลอกจะไมไดคนทเหมาะสมและไรประสทธภาพหากไมมคนมาใหเลอกหรอมแตจำานวนนอย

3.1 ความหมายของการคดเลอกบคคลากรธงชย สนตวงษ กลาววาการคดเลอก หมายถง กระบวนการทองคกร

ดำาเนนการคดเลอกจากจำานวนใบสมครทงหลายของผสมครเปนจำานวนมากเพอทจะใหไดคนดทมคณสมบตตรงตามเกณฑทกำาหนดไวเพอทจะเขามาทำางานในตำาแหนงตาง ๆ ทองคกรตองการ

คารเรลล และคซมทส กลาววา การคดเลอกบคลากร เปนกระบวน“ ”การคดเลอกบคลากรทมคณสมบตเหมาะสมจากผสมครทดทสดใหทำางานในตำาแหนงตาง ๆ ขององคกร

บอรนารดน และรสเซลล กลาววา การคดเลอกบคลากร เปนกระบวน“ ”การกลนกรองขอมลของผสมครงาน และใชวธการคดเลอกเพอตดสนใจในการจางโยกยาย หรอเลอนตำาแหนง

เสนาะ ตเยาว ใหความหมายของการคดเลอกบคลากรวา เปนการกลนกรองหาบคคลากรทเหมาะสมเขาทำางานจากบรรดาผสมคร โดยยดถอนโยบายขององคกรเพอใหแนใจวาวาการคดเลอกเปนไปอยางถกตอง ไมมอคตตอผสมครคนใดจากความหมายของการคดเลอกบคลากรตาง ๆ ทกลาวขางตน พอจะสรปความหมายของการคดเลอกบคลากรวาเปนกระบวนการ

(63)

บรหารงานบคคลทตอเนองจากการสรรหาโดยทำาการคดเลอกผสมครจำานวนมากใหเหลอเพยงผทเหมาะสมทสดทมคณสมบตตรงตามทองคกรกำาหนดไว

3.2 ความสำาคญของการคดเลอกธงชย สนตวงษ ไดชใหเหนถงความสำาคญของการคดเลอกดงน

1. ผบรหารมความรมากขน มความเขาใจในดานความซบซอนของการคดเลอก เรยนรถงจดออนและขอจำากดเกยวกบเทคนคการเลอกประเภทตาง ๆ รถงความนาจะเปนของความคลาดเคลอน (Probability of Error) ในการใชแบบสอบถาม การสมภาษณ เปนตน ฉะนนจงยอมรบและใหความสำาคญในการปรบปรงกระบวนการคดเลอก ทงนเพอชวยใหผลการคดเลอกคมคาและเกดประสทธภาพ

2. ลกษณะของกฎหมายแรงงานไดมการพฒนาและเปลยนแปลงไปจากเดม ฉะนนในการคดเลอกคนเขาทำางาน จะตองคำานงถงความซบซอนและแงมมของกฎระเบยบตาง ๆ ทกำาหนดในกฎหมายทวาดวยการวาจาง

3. การคดเลอกเปนงานทมความพเศษและเปนความยากลำาบากเพราะการกำาหนดพฤตกรรมของบคคลผานงานททำานน เปนการกลาวในลกษณะกวาง ๆ ไวใน Job Description

4. บางครงองคกรจะประสบความยงยากลำาบากกบพนกงานบางคนทตองการพนจากงานในระยะแรกและไดใชวธการรองทกขกลบเขาทำางาน จงทำาใหองคกรอาจตองรบบคคลทไมเหมาะสมใหทำางานรวมกบพนกงานทองคกรคดเลอกมาอยางด

5. การคดเลอกทมประสทธผลยอมทำาใหเกดความคมคาแกองคการเปนอยางยง กลาวไววา การลงทนใหไดบคคลทดเขามาในองคกรจะสามารถผลตผลตอบแทนทสงกลบคนมาใหองคกรฉะนนองคกรการเลอกทดยอมสงผลในดานความพงพอใจทงทางดานนายจางและพนกงานพนกงานเองกทำางานทตรงตามความสามารถ และสนบสนนการทำางานตาง ๆ ในองคกรไดเปนอยางด

(64)

3.3 วตถประสงคของการคดเลอกบคลากรวลาศ สงหวสย ไดกลาววา หลกการคดเลอกบคลากรคอ การคดเลอก

คนดทสดเทาทจะมในบรรดาผทมความประสงคจะมาดำารงตำาแหนง เพอใหเปนไปตามหลกการทวา Put the Right Man on the Right Job หรอการบรรจแตงตงคนใหเหมาะสมกบตำาแหนงหนาทนนเอง สงททำาใหคนแตกตางกนคอ ความมลกษณะความเปนตวของตวเอง (Self-evident) ซงความแตกตางระหวางบคคลนจะเปนพนฐานของการบรรจแตงตงคนเขาปฏบตงานอทย หรญโต ไดใหหลกการคดเลอกบคลากรมดงน

1. โดยทวไปแลวงานขององคกรแตละงาน และแตละตำาแหนงหากมลกษณะแตกตางกนกควรจะไดรบการคดเลอกบคคลากรทมความร ความสามารถแตกตางกน เพอใหไดบคคลากรทเหมาะสมกบงาน

2. การคดเลอกบคลากรตองพยายามใหไดบคลากรทเหมาะสมทสด ซงรวมถงความเหมาะสมกบเพศ ความถนดชดเจน และเหมาะสมกบคณภาพ

3. การคดเลอกบคลากรจะตองมการทดสอบหรอมมาตรการวดความรความสามารถทมประสทธภาพเชอถอไดและเปนธรรม

4. การคดเลอกบคลากรใหดำารงตำาแหนงตาง ๆ ซงมลกษณะของงานตางกนกควรใชวธการทไมเหมอนกน ทงนโดยคำานงถงลกษณะของงานและสภาพการทำางานประกอบดวยสเตรท และเซยลย (Strauss & Sayles, 1980) ไดกลาวถงหลกการคดเลอกวาม 3 ประการคอ

1. การธำารงรกษาภาพพจนขององคกร2. การจดตำาแหนงงานใหเหมาะสมกบคน3. การจดหาคนใหเหมาะสมกบงาน

จมพล หนมพานช ไดใหหลกการคดเลอกบคคลากรวาเปนกระบวนการทองคกรหรอหนวยงานพยามกลนกรองบคคลทมความรความสามารถทเหมาะ

(65)

สมกบตำาแหนงเขามาทำางานในองคกร ดงนนหลกของการคดเลอกโดยทวไปจงมงพจารณาคณลกษณะตาง ๆ ทเปนลกษณะเฉพาะทเหมาะสมกบงานในแตละประเภทคณลกษณะตาง ๆ ทนำามาพจารณาไดแก

1. รางกาย หมายถง สขภาพอนามยของผทมาสมครวามสขภาพอนามยเปนอยางไรมสขภาพทแขงแรงมากนอยเพยงใด

2. ความรทนอกเหนอไปจากความรทสำาคญทไดรบจากสถาบนการศกษาแลว ยงมความรพเศษอยางอนอกหรอไม อาท ความรทางดานภาษา ทางดานคอมพวเตอร ขณะเดยวกนเปนบคคลทชอบแสวงหาความรหรอไมอยางไร

3. ปฏภาณไหวพรบตลอดจนเชาวปญญาทจะนำามาใชในการแกปญหา ตลอดจนการตดสนใจเฉพาะหนาบางเรองเปนอยางไร คณลกษณะในประการนปจจบนถอวามความสำาคญมากโดยเฉพาะปฏภาณไหวพรบในการแกไขปญหาเฉพาะหนาทองคกรหรอหนวยงานตาง ๆ ตองการใหบคลากรทเขามาสองคกร ควรมลกษณะเชนวาน

4. ความถนดตามธรรมชาตหรอไม ถาม มมากนอยแคไหน5. ความสนใจ ความเตมใจ ในการทำางานอยางเตมทเตมความ

สามารถเปนเชนไรคณลกษณะในขอนเปนคณลกษณะทมความสำาคญ เพราะถาบคลากรทองคกรคดเลอกมาไมมความสนใจ ไมมความตงใจในการทำางาน การทจะใหงานทไดรบมอบหมายบรรลวตถประสงคหรอมประสทธภาพเปนเรองไมงาย

6. บคลกภาพอน เชน ความรบผดชอบ ความเชอมนในตนเอง ความเสยสละ ตลอดจนความสามารถในการปรบตวใหเขากบสภาพการณตาง ๆ

3.4 นโยบายการคดเลอกบคลากรจมพล หนมพานช ไดเสนอแนะวา หนวยงานหรอองคกรควรกำาหนด

นโยบายในการคดเลอก ดงนคอ

(66)

1. การคดเลอกควรยดหลกความยตธรรมและหลกเสมอภาค ซงถาขาดหลกในขอนจะทำาใหการคดเลอกถกกลาวหา หรอกลาวขวญไปทางทอาจจะกอใหเกดความเสอมเสยแกองคกรได

2. การคดเลอกควรยดวตถประสงคหลกขององคกร3. การคดเลอกจะตองสอดคลองกบนโยบายขององคกร4. การคดเลอกควรจะใชวธการสมภาษณ การทดสอบการปฏบต

งาน5. การคดเลอกควรมการนำาหลกวชาการมาประยกต6. การคดเลอกควรยดถอนโยบายประหยดคอ ไมสนเปลองเวลา

คาใชจาย ขณะเดยวกนสามารถไดคนดมความร ความสามารถ

7. การคดเลอกควรพจารณาจากบคคลภายในกอนบคคลภายนอก ทงนเพอการสรางขวญกำาลงใจของบคคลภายในรวมทงการสรางความจงรกภกดใหเกดขนกบบคคลากรภายในองคกร

8. การคดเลอกแตละครงนน ควรจะมการประเมนผลวามปญหาหรอขอบกพรองอะไรหรอไม ถามควรจะไดมการปรบปรงแกไขกอนทจะไดมการดำาเนนการคดเลอกในครงตอไป

9. การตดสนใจขนสดทายในการคดเลอกนาจะขนอยกบผบรหารตามสายงานทตองการบคคลเขาทำางาน โดยมฝายบคคลเปนผรกษามาตรฐานขนตำา

3.5 กระบวนการและวธการคดเลอกบคลากรธงชย สนตวงษ ไดกลาววา กระบวนการคดเลอกจะเรมตนเมอม

ตำาแหนงวางขนในองคกรอนสบเนองมาจากอาจมการโยกยาย การเลอนขน

(67)

หรอการลาออก หรออาจจะไดรบการอนมตใหมการเพมพนกงาน ซงตำาแหนงทวางดงกลาวนนกอนจะมการคดเลอกจรง ๆ อาจจะไดมการโยกยายสบเปลยน หรอมการทดแทนกนภายในเปนเบองแรกเสยกอน จากนนกจะมการรบพนกงานใหม

กระบวนการของการคดเลอกมขนตอนตาง ๆ เปนลำาดบ 10 ขนดวยกนคอ

1. การรบสมคร2. การสมภาษณเบองตน3. การใหกรอกใบสมคร4. การตรวจคณสมบตพนฐาน5. การทดสอบ6. การสมภาษณ7. การคดเลอกเพอบรรจโดยฝายการพนกงาน8. การตดสนใจโดยเจาหนาทในจดของสายงานทจะรบพนกงาน9. การตรวจรางกาย10. การบรรจ

ขนตอนตาง ๆ เหลานมกจะมใชโดยทวไปในธรกจซงอาจจะมความแตกตางกนบางเลกนอยแลวแตความเหมาะสม อยางไรกตาม กลไกของขนตอนตาง ๆ เหลานในแตละขนตอนมกจะเปนดานสำาหรบการกลนกรองบคคลทไมเหมาะสมในแงใดแงหนง

1. การรบสมครและการสมภาษณเบองตน เปนขนตอนของการทผสมครงานไดเขามาในสำานกงานขนตอนของการดำาเนนงานเปนลำาดบแรกสดกคอ การสมภาษณเบองตนอาจจะใชบคคลคนเดยวหรอหลายคนกไดสดแลวแตความสำาคญของงาน การสมภาษณเพอไดขอมลเบองตน มกกระทำาเพอกลนกรองบคคลซงเหนไดชดวามคณสมบตตามทตองการแนนอนในขนตอน

(68)

น บคลกภาพทปรากฏมกจะเหนไดงายและหากสงเกตไดชดแลววาไมตรงกบคณสมบตจะไมพจารณาในการคดเลอกขนตอไป

2. การกรอกใบสมคร ซงใบสมครดงกลาวนนควรจะกรอกไดไมยากนกและเปนขอมลทจำาเปนจะจดเรยงเปนระบบ เพอจะใหไดขอมลเกยวกบการศกษา ประวตการทำางาน ขอมลทเกยวกบตวผสมคร

3. การตรวจสอบขอมลพนฐานเกยวกบผสมคร ขนตอนนเปนการตรวจสอบประวตของผสมคร เพอทจะชวยใหทราบวาการทำางานตาง ๆ ทแลวมาหรอขอมลตาง ๆ ของผสมครทไดกรอกไวในใบสมครจะตองมการทดสอบขอมลทสำาคญทเกยวของกบความสำาเรจของงานไดมาก

4. การทดสอบพนกงาน ขอบเขตของการใชเครองมอในการทดสอบพนกงานอาจจะแตกตางกนบางสำาหรบองคกรแตองคกร ขนอยกบลกษณะของงานทจะคดเลอก ขนอยกบความเขาใจของบรหาร ขอดของการทดสอบคอการทดสอบนนนบวาเปนการวดทชดแจงมากกวาการสมภาษณ ซงมกจะตองใชดลพนจทอาจโตแยไดในการประเมนพนกงานวามคณสมบตความสามารถเพยงใด โดยเฉพาะการทดสอบความสามารถเกยวกบงานใดงานหนงซงเปนงานทมกำาหนดไวแนนอน

5. การสมภาษณ การสมภาษณเปนวธการอนหนงทมความสำาคญอยางยงในการพจารณาวาจางพนกงาน ขอดของผทำาการสมภาษณคอ สามารถรวมขอมลตาง ๆ ทมาแลวทจะไดนำามาพจารณาประเมนรวมกนเพอทจะนำาไปสการตดสนใจอยางเหมาะสมเกยวกบผสมครเพอจะวาจางตอไป

6. การคดเลอกเพอบรรจและการตดสนใจรบเขา คอการพจารณากลนกรองขนสดทายคอการสงไปใหแผนกทจะรบคนใหทำาการสมภาษณและใหพจารณาตดสนใจอกครง โดยมกจะเปนหวหนางานทบคคลนนจะไปอย ในขนนจำานวนผสมครทจะทำาการสมภาษณโดยหวหนางานจะมมากนอยเพยงใด ยอมขนอยกบฝายการพนกงานทไดทำาการคดเลอกไวเปนเบองตนวามากหรอนอย

(69)

7. การตรวจรางกาย เปนขนสดทายของกระบวนการคดเลอกหากหนวยงานนน ๆ มแผนกแพทยหรอมหนวยงานททำาหนาทดานการตรวจสขภาพกจะมกรมอบหมายใหมการตรวจสอบเกยวกบความพรอมทางรางกาย เชน ความสามารถในการใชสายตาหรออน ๆ

8. การบรรจ การบรรจซงจะมการสงมอบ โดยใหไปรายงานตวกบหวหนางานในแผนกทรบเขาซงจะมวธการใหรายงานอยางถกตอง โดยมการสงรายละเอยดประวต ขอมล ตลอดจนผลการคดเลอกตามวธการตาง ๆ เพอชวยใหการสอนงานในระยะเรมแรกโดยหวหนางานสามารถกระทำาไดสะดวกและงายขน

วรนารถ แสงมณ ไดกลาวถงหนาทงานการคดเลอก ไดแก1. ใบสมครงาน ใบสมครงานตอบสนองความมงหมาย 3 อยาง

คอ ประการแรก ใบสมครชใหเหนอยางเปนทางการถงตำาแหนงหนาททผสมครงานตองการ ประการทสอง ใบสมครงานใหขอมลเบองตนกบผสมภาษณในการสมภาษณ ประการทสาม ใบสมครงานจะกลายเปนสวนหนงของขอมลทางดานบคคลากรขององคกร

2. การสมภาษณเพอกลนกรอง ถกใชในการประเมนอยางรวดเรว เกยวกบความเหมาะสมของผสมครงานวา กระบวนการคดเลอกควรจะดำาเนนการตอไปหรอไม

3. การทดสอบ องคกรจะพยายามคาดคะเนผสมครจะปฏบตงานไดดแคไหนในกรณของพนกงานปฏบตการแลวการทดสอบเนนททกษะทางกลไกและความถนด

4. การตรวจภมหลง ประวตหรอใบสมครงานของผสมครงานจะถกตรวจสอบความจรงและขอมลเพมเตมจะแสวงหาจาการอางองหรอนายจางคนกอนของผสมครงาน

(70)

5. การสมภาษณในรายละเอยด เพอหาขอมลเพมเตมจากผสมครงาน นอกเหนอขอมลทไดจากใบสมคร จะกระทำาโดยผบรหารทผสมครงานตองไปทำางานดวยในฐานะผใตบงคบบญชา

6. การตรวจสอบรางกาย เปนขนตอนสดทายของกระบวนการคดเลอก การทำาบนทกทางสขภาพของผสมครงานและการปองกนองคกรจากการถกเรยกรองใหชดใชผลตอบแทนกบคนงานอยางไมเปนธรรมกระบวนการคดเลอกบคลากรในประเทศไทยนนอาจแบงขนตอน ออกพจารณาไดดงน คอ

1. การกำาหนดคณสมบตและวฒ เปนการคดเลอกขนตนทจะไดบคคลทเหมาะสมกบงานทจะตองปฏบต การกำาหนดคณสมบตของบคคลนในวงการธรกจเอกชนอาจจะไมพถพถนคณสมบตทางดานสงคมมากนก แตเนนถงประสบการณในการทำางาน

2. การตรวจสอบใบสมคร เปนการตรวจสอบเพอคดเลอกบคคลากรใหไดถกตองตามคณสมบตและวฒทกำาหนดไว

3. การวเคราะหคณสมบต หรอคณวฒเบองตน การปฏบตขนนจะชวยใหทราบวาผสมครมความรความสามารถในการปฏบตงานมากนอยเพยงไร

4. การสมภาษณขนตน เปนการชวยเพมเตมขอมลบางประการทมไดระบไวในใบสมครและผสมภาษณสามารถสงเกตเหนบคลกภาพ ลกษณะทวงทของผสมครไดเปนอยางด

5. การทดสอบวตถประสงคของการทดสอบ คอการกลนกรอง ความร สตปญญา ความคด และความจำาของผสมครวามมากนอยเพยงใด

(71)

6. การสมภาษณขนสดทายมกเปนการสมภาษณของผบงคบบญชาระดบสง เพอตดสนใจขนสดทาย บคคลทผานการทดสอบมาแลวจะไดรบการคดเลอกหรอไม สวนใหญจะอยในขนนการบรรจแตงตงใหเขา

3.6 การทดสอบเพอคดเลอกบคลากรเขาทำางานเนองจากงานภายในองคกรมมากมายหลายชนด ฉะนนการไดบคคลทม

ความรความชำานาญ และมประสบการณแตกตางกนมากมายหลาย ๆ ดานมาไวในองคกร จะทำาใหองคกรไดรบประโยชนมากขน ดวยเหตนจงไดมความพยายามทจะสรางและกำาหนดวธการทจะใชเปนเครองมอวดความสามารถของบคคล เพอประโยชนในการคดเอาบคคลากรเขามาปฏบตงาน เครองมอทนำามาใชกมหลายแบบตาง ๆ กนแลวแตละประเภทของงานและความมงหมายของการใชเครองมอทไดรบความนยมทสด คอ การทดสอบ ซงถอวาเปนการวดเพอใหไดขอมลทจำาเปนในการเลอกทถกตองแมนยำา การทดสอบเปนสงทจำาเปนมากในองคกรเพราะเปนการชวยทำาใหทราบถงวฒความสามารถของผสมคร

การใชแบบทดสอบทางจตวทยาแบงออกไดดงน 1. การทดสอบสตปญญา การทดสอบนเปนการวดความสามารถ

ทางจตของบคคล คอวดความเขาใจ วดความคลองในการพดหรอใชถอยคำา ความจำา การใชเหตผล การใชตวเลขความรวดเรวในการเขาใจสงใดสงหนงและมโนภาพ

2. การวดความถนด คอ การทดสอบความสามารถของคนทจะเรยนรงานอยางใดอยางหนงภายในเวลาทกำาหนด เหมาะกบผทไมเคยทำางานมากอนหรอมประสบการณนอยทำาใหทราบวาใครเหมาะทจะทำาอะไร และมความสามารถในการทำางานขนาดใด

3. การทดสอบความสมฤทธผล ใชวดคณสมบตทเคยทำางานมาแลว เพอทดสอบวารเรอง

(72)

นนมากนอยเพยงใด4. การทดสอบความสนใจ ทำาใหทราบวาชอบอะไรหรอไมชอบอะไร

เกยวกบอาชพงานอดเรกและกจกรรมสวนตวอยางอน5. การทดสอบบคลกภาพ เพอหาวาผสมครมความสามารถเขา

กบผอนไดดเพยงใด และสามารถชกจงผอนใหคลอยตามขนาดไหน

4. แนวคดและทฤษฎเกยวกบขนาดขององคกรขนาดขององคกร หมายถง จำานวนบคลากรหรอพนกงาน แตขนาดของ

ธรกจจะหมายถงจำานวนเงนซงมนกวจยหลายทานไดใหความหมายทเกยวของกบขนาดองคกรหรอหลกเกณฑทใชในการแบงขนาดขององคกรตามหนวยงานตาง ๆ คอ

วรนารถ แสงมณ กลาววา ขนาดองคกร เปนลกษณะทสำาคญของทก ๆ องคกรการศกษาในเรองความสมพนธระหวางขนาดและองคประกอบอน ๆ ขององคกรจะชวยทำาใหเขาใจโครงสรางองคกรทแตกตางกนพรอมกบปญหาทเกดขนนกวชากรไดยอมรบวาองคกรทมขนาดตางกนยอมมโครงสรางทแตกตางกนดวยองคกรขนาดใหญมกจะมโครงสรางภายในองคกรทเตมไปดวยกฎระเบยบมาตรฐานในการดำาเนนงานชดเจน ซงเปนลกษณะของการจดโครงสรางองคกรแบบกลไก และมความซบซอนของระบบภายในสง แตมองวาองคกรทมขนาดเลกเปนองคกรทมความงดงามในตวเองหรอการทองคกรมขนาดใหญแตสามารถปรบตวใหมพฤตกรรมการดำาเนนงานเสมอนหนงเปนองคกรทมขนาดเลก ยอมถอไดวาเปนความสำาเรจทด

วเชยร วทยอดม กลาววาขนาดองคกร หมายถง ขนาดของกลมคนหรอปรมาณงานและทรพยากรในการบรหาร ภายองคกรหนง ๆ หากองคกรใดมขนาดของกลมคนมปรมาณงานและทรพยากรในการบรหารมากองคกรกจะม

(73)

ขนาดใหญในทางตรงกนขามกนองคกรใดมขนาดของกลมคน ปรมาณงานและทรพยากรในการบรหารมนอย องคกรนนกจะมขนาดเลก

ธงชย สนตวงษ กลาววาการจดการมนษยในองคกรทมขนาดแตกตางกนบทบาทหนาทกจะแตกตางกนไป ในองคกรขนาดเลกการจดการมนษยในองคกรกจะมบทบาทไมมากนกสวนองคกรทมขนาดใหญจะมความซบซอนการจดการทรพยากรมนษยในองคกรยอมมความมงหมายพนฐานอนเดยวกนไมวาจะเปนองคกรขนาดใหญหรอขนาดเลก คอมงประโยชนจากการบรหารงานจดการทรพยากรมนษยอยางสงสดในธรกจขนาดเลก มกไมมฝายบรหารทรพยากรมนษยเปนทางการและไมมผเชยวชาญดานทรพยากรโดยตรง ผจดการหรอเจาของตองทำาหนาทการบรหารทรพยากรมนษยดวยธรกจขนาดเลกจะใหความสำาคญมากกบเรองของการจางบคคลและการรกษาคนในองคกรทมความสามารถไวกบองคกร ในองคกรขนาดเลกหนาทการจดการทรพยากรมนษยในองคกรมผลการะทบตอการดำาเนนกจการมากกวาองคกรขนาดกลางและขนาดใหญ เพราะเจาของกจการขนาดเลกมกจะทำาหนาทเปนผจดการใหญทตดสนใจจางคนในองคกรดวยตนเององคกรมโอกาสประสบความลมเหลวไดมาก เพราะขาดความชำานาญดานทรพยากรมนษย แตในองคกรขนาดใหญเมอประสบปญหาเดยวกน จะมผลเสยหายแกองคกรนอยกวาเพราะอาจมฝายทรพยากรมนษยแกปญหาได เมอกจการมขนาดใหญขนหนาทการจดการทรพยากรมนษยในองคกรจะมความสำาคญมากขนและมกรแยกหนาทตางหากทชดเจน ในองคกรขนาดกลางจะกำาหนดโครงสรางใหมผจดการฝายทรพยากรมนษย ซงมระดบการบรหารเทาเทยมกบผจดการฝายผจดการฝายทรพยากรมนษยจะควบคมและดำาเนนการเกยวกบตวกรรมการจดการทรพยากรมนษยในองคกรทงหมด อาจมเลขานการชวยทำางานธรการและประสานงานในองคกรขนาดใหญ ปานกลางจะตองรบผดชอบทำาหนาทการจดการมนษยในองคกรมากยงขนการแบงขนาดขององคกรนนสามารถแบงไดหลายวธ ซงหากพจารณาตามสภาพของลกษณะการประกอบ

(74)

ธรกจตามกฎหมาย เชน หางหนสวนจดทะเบยน ถอเปนธรกจขนาดเลก หรอเปนธรกจครอบครว สวนการจดทะเบยนจดตงบรษทนนถอวาเปนธรกจขนาดกลาง หรอขนาดใหญตลอดจนการจดทะเบยนจดตงเปนบรษทมาชนจำากด แตในทนผวจยขอแยกประเภทขนาดขององคกรออกเปน 3 ขนาดตามหลกเกณฑหลกเกณฑการคดเลอกองคกรดเดนดานสวสดการแรงงานกระทรวงแรงงานดงน

ปญญา เอยมสะอาด ไดใหความหมายขององคกรในภาคอตสาหกรรมทมการปฏบตงานในนคมอตสาหกรรมอสเทรรนซบอรด (ระยอง) แบงเปน 3 ขนาด โดยใชมาตรแบงตามหลกเกณฑการคดเลอกองคกรดเดนดานสวสดการแรงงาน กระทรวงแรงงาน

1. องคกรขนาดเลก หมายถง องคกรทมการจางแรงงานบคลากรหรอมพนกงานนอยกวา 299 คน

2. องคกรขนาดกลาง หมายถง องคกรทมการจางแรงงานบคลากรหรอมพนกงาน 300 คน ถง 999 คน

3. องคกรขนาดใหญ หมายถง องคกรทมการจางแรงงานบคลากรหรอมพนกงาน ตงแต1,000 คน ขนไป

ศรวรรณ เสรรตน กลาววาขนาดองคกร (Organization Size) องคกรขนาดใหญทมการจางพนกงานตงแต 2,000 คนขนไปมงแนวโนมมงสความเชยวชาญในงานอยางมากมการจดแผนกงานระดบชนแบบแนวดงและมระเบยบมากวาองคกรทมขนาดเลกขนาดขององคกรคอนขางจะมผลตอโครงสรางองคกรนอยลงเรอย ๆ ผลกระทบจากขนาดขององคกรจะมความสำาคญนอยลงในการขยายตวขององคกร

ชลทชา วทตกพทธ กลาววาขนาดองคกร หมายถง จำานวนบคลากรหรอพนกงานขนาดของธรกจ หมายถง จำานวนทรพยสนและจำานวนเงน

วเชยร วทยอดม กลาววาขนาดขององคกร (Organization Size) หมายถง ขนาดของกลมคนหรอปรมาณงานและทรพยากรในการบรหาร

(75)

ภายในองคกรหนง ๆ หากองคกรใดมขนาดกลมคน ปรมาณและทรพยากรในการบรหารมาก องคกรนนกจะมขนาดใหญในทางตรงกนขามองคกรใดทมขนาดกลมคน ปรมาณงานและทรพยากรในการบรหารมนอยองคกรนนกจะมขนาดเลก

5. งานวจยทเกยวของชลทชา วทตกพทธ ศกษาเรอง การสรรหาและคดเลอกบคลากรกลม

ธรกจการเงนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย วตถประสงคเพอศกษาความคดเหนเกยวกบการสรรหาและคดเลอกบคลากรของผจดการฝายบคคลในกลมธรกจการเงนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย จากการศกษาพบวา ผจดการฝายบคคลของกลมธรกจการเงนใหระดบความสำาคญตอการสรรหาบคลากรในภาพรวมอยในระดบมากและเมอพจารณาการใหนำาหนกความสำาคญพบวา การใหความสำาคญมากทสดคอ หลกการสรรหา และรองลงมาคอ นโยบายการสรรหาอยในระดบมากและแหลงการสรรหาอยในระดบปานกลาง ผลการเปรยบเทยบดานประสบการณทำางานพบวา ผจดการฝายบคคลทมประสบการณทำางานนอยกวา 10 ป มระดบความคดเหนตอการคดเลอกบคลากรสงกวาผจดการฝายบคคลทมประสบการณทำางานมากกวา 15-20 ป ดานการเปรยบเทยบขนาดขององคกร พบวาขนาดองคกรทตางกนผจดการฝายบคคลในกลมธรกจการเงนมความคดเหนตอการสรรหาบคลากรทแตกตางกนระดบความคดเหนตอการสรรหาบคลากรสงกวาองคกรทมขนาดเลก

สมชาย โมกขะเวส ศกษาความคดเหนของผบรหารในสถานประกอบการทมผลตอการสรรหาและคดเลอกบคลากรระดบผบรหารโดยการนำาหลกฮวงจยและโหงวเฮงมาใชในการคดเลอกผบรหารและเปรยบเทยบความคดเหนของผบรหาร จำาแนกตามเพศ อาย ระดบการศกษาสาขาวชาทจบการศกษา และอายงานในองคกร ผลการศกษาพบวาผบรหารฝายทรพยากรบคคลของสถานประกอบการในนคมอตสาหกรรมอมตะนคร สวนใหญเปนเพศหญงรอย

(76)

ละ 53.7 มอายระหวาง 25-30 ป รอยละ 37.5 มการศกษาระดบปรญญาตรรอยละ 72.1 จบการศกษาสาขาการจดการทรพยากรมนษยรอยละ 36.0 มอายงานในองคกร 1-5 ป รอยละ 55.1 ผบรหารสวนใหญมความคดเหนเกยวกบการสรรหาและคดเลอกบคลากรระดบผบรหารตามหลกฮวงจยและโหงวเฮงอยในระดบปานกลางและพบวา อาย เพศ อายงานในองคกรแตกตางกนมความคดเหนเกยวกบการสรรหาและคดเลอกบคลากรระดบผบรหารตามหลกโหงวเฮงแตกตางกนและพบวาการสรรหาและคดเลอกบคลากรระดบผบรหารตามหลกโหงวเฮงและฮวงจยในอตสาหกรรมขนาดใหญและอำานาจการตดสนใจในการรบบคลากรนนขนอยกบผบรหารระดบสงดวยเนองจากผบรหารเปนผสามารถตดสนใจไดโดยตรง

ปญญา เอยมสะอาด ศกษาการสรรหาและคดเลอกบคลากรของผจดการฝายบคคลในสถานประกอบการนคมอตสาหกรรม อสเทรรนซบอรด จงหวดระยอง เมอจำาแนกตามขนาดของสถานประกอบการซงพบวาผจดการฝายบคคลของสถานประกอบการทมขนาดแตกตางกนมระดบความสำาคญทางดานหลกการสรรหาและคดเลอกตางกนและพบวาประเภทของธรกจทมประเภทของธรกจทแตกตางกนมระดบความสำาคญดานการสรรหาและคดเลอกตางกนซงจากเหตผลทวาขนาดของสถานประกอบการทแตกตางกน ประเภทของธรกจทแตกตางกน อาจเปนสวนหนงททำาใหองคกรมแนวคดในการสรรหาและคดเลอกบคลากรททเหมอนกนหรอแตกตางกนออกไปซงขนอยกบปจจยขององคกรนน ๆ

สมทรง รกษาผล การศกษาการสรรหาและคดเลอกพนกงานระดบปฏบตการและบคลากรระดบบรหารของบรษทสญชาตไทยและตางชาตในเขตนคมอตสาหกรรมแหลมฉบงจงหวดชลบร วตถประสงคเพอศกษาการสรรหาพนกงานระดบปฏบตการและระดบบรหารของบรษทสญชาตไทยและตางชาตในเขตนคมอตสาหกรรมแหลมฉบง ไดแก วธการคดเลอกพนกงานระดบ

(77)

ปฏบตและระดบบรหารผลการศกษาพบวาแหลงการสรรหาและคดเลอกพนกงานในระดบปฏบตการจากภายนอกองคกรมากกวาภายในองคกรซงแตกตางกบแหลงสรรหาบคลากรระดบบรหาร โดยการประกาศทางหนงสอพมพ วารสาร นตยสาร อนเทอรเนต และการแนะนำาของพนกงานภายในองคกรมากกวา และพบวาการมงเนนในการจงใจผสมครระดบพนกงานและระดบบรหารมความแตกตางกนสงจงใจผสมครงานระดบปฏบตการมงเนนทปจจยพนฐานมากกวาลกษณะงาน ระดบบรหารเนนลกษณะงานททายทายความมนคงในงาน และโอกาสกาวหนาในงานมากกวาระดบปฏบตงานและแหลงการสรรหานนการประกาศทางหนงสอพมพ วารสารเปนแหลงสรรหาทมประสทธภาพและการคดเลอกพบวา วธการสมภาษณเปนวธการทใชกนมากทสดในการใชพจารณาผสมครจากการศกษาพบวาการใชแบบทดสอบนยมใชกบระดบปฏบตการมากกวาใชกบระดบบรหาร และแบบทดสอบทนยมใชมากทสดคอแบบทดสอบภาษาองกฤษเกณฑการคดเลอกระดบบรหารใหความสำาคญของเพศสงกวาระดบปฏบตการอาจเกดจากความสำาคญของลกษณะงานความเหมาะสมของผบรหารทจะมาบรหารงาน

ธระไชย เอยมเจรญศกด ศกษาเรองการสรรหาและการคดเลอกบคลากรของผจดการฝายบคคลในอตสาหกรรมรถยนตและชนสวนในสถานประกอบการนคมอตสาหกรรมอมตะนคร จงหวดชลบร การศกษามวตถประสงคศกษาระดบความคดเหนเกยวกบการสรรหาและคดเลอกบคลากรของผจดการฝายบคลากรในอตสาหกรรมรถยนตและชนสวน ในสถานประกอบการนคมอตสาหกรรมอมตะนคร จงหวดชลบร ดานหลกการสรรหา ดานนโยบายการสรรหาบคลากร ดานแหลงสรรหา จากการศกษาพบวาหลกการสรรหามการใหระดบความสำาคญอยในระดบมากทสดผลการเปรยบเทยบของผจดการฝายบคคลใหระดบความสำาคญตอการสรรหาบคลากรดานปจจยสวนบคคลไมแตกตางกน พบวาปจจยอน ๆ ขนาดของสถานประกอบการและสญชาตของผถอหนหลกใหความสำาคญตอ

(78)

การสรรหาบคลากรไมแตกตางกนจากการศกษาการเปรยบเทยบปจจยอน ๆ ไดแก ขนาดของสถานประกอบการทตางกนมการใหระดบความสำาคญตอการคดเลอกบคลากรทแตกตางกน

6. เอกสารอน ๆ ทเกยวของกฤตน กลเพง การบรหารคนทจะเปนดาวเดนในองคการในอนาคตได

ดวยบรหารทรพยากรมนษยในสมยใหมตองไมยดตดกบรปแบบเดมอกตอไป ตองคดเสมอวาจะคดหารปแบบการบรหารทสอดคลองกบสงคมยคใหมทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรววธการหนงทองคการสมยใหมไดเตรยมวางแผนการบรหารการจดการสรรหา คดเลอกคนทสอดคลองและเหมาะสมกบวฒนธรรมองคการ โดยเรมกระบวนการตงแตการสรรหาและคดเลอกคนเขาสองคการโดยอาศย Competency มาเปนเครองมอหนงในการรบคนเขาสองคการ ซงบางบรษทไดเรมวางแผนรบคนตงแตอยในรวมหาวทยาลย มโอกาสไดสทธในการคดเลอกพนกงานกอนองคการอนหรอทเรยกวา การคดเลอกพนกงานทเปนดาวเดนทยงไมจบจากมาหาวทยาลย (Young Talent) ดำาเนนการ Road Show ไปตามมหาวทยาลยใหนกศกษาทสนใจเขามามสวนรวมในการทำากจกรรมกลม ทดสอบบคลกภาพ และภาษา ผานกระบวนการสมภาษณ การวาจาง ซงจะทำาใหองคการไดเหนพฤตกรรม ทศนคต จากการทนกศกษาไดทำากจกรรมกลมสมพนธ โดยการสงเกตพฤตกรรมในชวงเวลาทอยรวมกน ซงผบรหารและทมสมภาษณ สามารถเหนพฤตกรรมของพนกงานเชนภาวะผนำา การมสวนรวม การชวยเหลอผอน การแสดงออก ความเปนนกคดเชงสรางสรรคโดยจะทำาใหองคการไดคดเลอกคนทมวฒนธรรมทสอดคลองกบองคการมากขน ดกวาการทเรยกพนกงานมาสมภาษณทสำานกงานเพยงแคใชเวลาไมถง 15 นาท แลวตดสนใจเลอกพนกงานเขาสองคการ โอกาสทเกดความผดพลาดในการคดเลอกคนมคอนขางสงองคการสมยใหมจงไดนยมใชรปแบบในการคดเลอกคนเขาสองคการโดยจดทำาเปนแผนการรบคนในระยะยาวดวย

(79)

บทท 3

วธการศกษา

(80)

การศกษาเรองการสรรหาและเลอกสรรบคคลเขารบราชการในกรมสรรพากรในครงนมระเบยบการวจยดงน

3.1 วธการศกษา

วธการศกษาทใชในการศกษาวจยครงนเปนการศกษาเชงคณภาพ(Qualitative Research) โดยใชการสมภาษณเชงลก ซงเปนการศกษาการสรรหาและเลอกสรรบคคลเขารบราชการในกรมสรรพากรวาหนวยงานดงกลาวนนมกระบวนการสรรหาและเลอกสรรบคคลเขารบราชการในกรมสรรพากรอยางไรและรวมถงมปญหาในการดำาเนนการสรรหาและเลอกสรรบคคลเขารบราชการในกรมสรรพากรอยางไรบาง ซงขอมลจากสวนนมความจำาเปนตองสมภาษณ สอบถามหาขอมลซงอาจจะมความละเอยด และเปนขอมลเชงขอเทจจรง และเปนการศกษาถงหนวยงานของรฐจงไมสามารถทจะใชแบบสอบถามได ดงนน จงตองใชวธการศกษา เชงคณภาพในการใชการสมภาษณเชงลก ซงมรายละเอยดดงน

การศกษาเชงคณภาพ โดยใชการสมภาษณเชงลกจากทคณจารก คงวฒน ดำารงตำาแหนงนกทรพยากรบคคลชำานาญการในฝายสรรหา สวนสรรหาและบรรจแตงตง สำานกบรหารทรพยากรบคคลของกรมสรรพากร และสอบถามขอมลความคดเหนของเจาหนาทจากฝายอนๆ ภายในหนวยงานทเปนสวนสำาคญในการสนบสนนหรอขบเคลอนกจการของหนวยงาน ตอประเดนการสรรหาและเลอกสรรบคคลเขารบราชการในกรมสรรพากร

3.2 การเกบรวบรวมขอมล

(81)

การเกบขอมลจากขอมลปฐมภม และทตยภม ทงจากเอกสาร บทความ งานวชาการ งานวจย รายงานประจำาปของกรมสรรพากร อนทราเนต อนเตอรเนต และการสมภาษณเชงลก รวมถง ประสบการณในการได ลงมอปฏบตงาน

3.3 การวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมลโดยใชการประมวลขอมลจากการวจยเชงเอกสารและการเกบขอมลจากการสมภาษณ ใชวเคราะหเชงคณภาพ (Qualitative Method) จากการสมภาษณเชงลก (In-Depth interview) ในการอธบายเชงพรรณนา (Descriptive Research) และการวเคราะห (Analytical Research) ถงกระบวนการการสรรหาและเลอกสรรบคคลเขารบราชการในกรมสรรพากรและปญหาในการดำาเนนการสรรหาและเลอกสรรบคคลเขารบราชการในกรมสรรพากร

(82)

บทท 4ผลการวเคราะหขอมล

4.1 การดำาเนนการสอบแขงขน

ระบบการสรรหาและเลอกสรรโดยวธสอบแขงขนก.พ. เปนผดำาเนนการสอบภาคความรความสามารถทวไป (ภาค ก.) สวนราชการดำาเนนการสอบภาคความรความสามารถทใชเฉพาะตำาแหนง (ภาค ข.) และภาคความเหมาะสมกบตำาแหนง (ภาค ค.)

เมอสวนราชการมตำาแหนงวาง หรอคาดวาจะมตำาแหนงวางในระยะอนใกลและประสงคจะดำาเนนการสอบแขงขน ใหดำาเนนการสอบแขงขนโดยรบสมครจากผสอบผาน ภาค ก. ของ ก.พ. และ ดำาเนนการสอบ ภาค ข. และภาค ค.

ทงน ใหดำาเนนการตามหลกเกณฑวธการ และเงอนไขทระบในหนงสอสำานกงาน ก.พ. ท นร 1004.1/ ว 15 ลงวนท 11 ธนวาคม 2551

(83)

ขนตอนในการดำาเนนการสอบแขงขน

1. การตงคณะกรรมการดำาเนนการสอบแขงขน

1.1 ตงคณะกรรมการโดยมองคประกอบตามทกำาหนดในหนงสอสำานกงาน ก.พ. ท นร 1004.1/ ว 15 ลงวนท 11 ธนวาคม 2551

1.2 คำาสงตงคณะกรรมการดำาเนนการสอบแขงขนใหถอเปนเรองลบไมควรเปดเผยใหผทไมไดเกยวของทราบ

1.3 เมอตงคณะกรรมการดำาเนนการสอบแขงขนแลวใหเลขานการมหนงสอแจงใหกรรมการทกทานทราบ

2. การเตรยมการกอนการรบสมครสอบแขงขน

ขนตอนการเตรยมการกอนการรบสมครสอบแขงขนมรายละเอยดทจะตองจดเตรยมไวกอนทจะมการรบสมคร คอ

2.1 วาระการประชมคณะกรรมการดำาเนนการสอบแขงขน

2.2 แผนการดำาเนนการสอบ

2.3 รายละเอยดแผนการปฏบตงานสอบแขงขน

2.4 รางประกาศรบสมครสอบแขงขน

(84)

- ใหมรายละเอยดในเรองตาง ๆ ตามทกำาหนดในหนงสอสำานกงาน ก.พ. ท นร 1004.1/ว 15 ลงวนท 11 ธนวาคม 2551

-ควรเขยนลกษณะงานทปฏบตใหละเอยดชดเจน และเพมเตมงานทตำาแหนงนนตองปฏบต เชน ตองปฏบตงานตางจงหวดเดอนละ 1 อาทตย ตองปฏบตงานกบผเชยวชาญตางประเทศ ฯลฯ เพอใหผสนใจสมครใชเปนเครองตดสนใจวาตนเองเหมาะสมกบงานนน ๆ หรอไม สมควรจะสมครหรอไมเปนการกลนกรองผสมครไดในระดบหนง

- กำาหนดคณสมบตเฉพาะสำาหรบตำาแหนง ใหสอดรบกบลกษณะงานและเปนไป ตามมาตรฐานกำาหนดตำาแหนง

- การรบหลกฐานในการสมครสอบ ควรพจารณาตามความจำาเปน เชน อาจรบ หลกฐานเพยงบางอยางทใชประโยชนในการตรวจสอบเบองตน รบหลกฐานเมอจะสอบภาคความเหมาะสมกบตำาแหนงเฉพาะผทสอบผานภาคความรความสามารถทใชเฉพาะตำาแหนงแลว หรอรบใบรบรองแพทยเมอจะรบการบรรจ เปนตน

- กำาหนดหลกสตรและวธการสอบแขงขน ของภาคความรความสามารถทใชเฉพาะตำาแหนงใหสอดคลองกบลกษณะงานทปฏบตโดยวเคราะหงานวาตองการผมความรความสามารถ ทกษะหรอสมรรถนะใด

(85)

2.5 เอกสารการสมครสอบตาง ๆ เชน ใบสมครสอบ แบบฟอรมใบรบรองแพทย เปนตน

3. การประชมคณะกรรมการดำาเนนการสอบแขงขน

3.1 ใหมการประชมคณะกรรมการดำาเนนการสอบแขงขน เพอวางแผน กำาหนดหลกสตร และวธการสอบ เรองทจะกำาหนดในประกาศรบสมครสอบ วน เวลา สถานทสอบ ระเบยบการสอบ ฯลฯ กอนทจะประกาศรบสมครสอบแขงขน

3.2 รายงานการประชมของคณะกรรมการฯ ถอเปนเอกสารลบ ไมควรเปดเผยใหผทไมไดมสวนเกยวของทราบ

4. การเผยแพรขาวการรบสมครสอบแขงขน

4.1 การเผยแพรขาวการรบสมครสอบแขงขนจะดำาเนนการไดกตอเมอหวหนาสวนราชการผดำาเนนการสอบแขงขนลงชอในประกาศรบสมครแลว

4.2 ตองเผยแพรประกาศรบสมครบนเวบไซตของสำานกงาน ก.พ. เวบไซตของสวนราชการทรบสมคร ปดประกาศรบสมครในทเปดเผย และอาจจะเผยแพรทางสออนๆ หรอเวบไซตอนๆ อกกไดตามความเหมาะสมกบกลมเปาหมาย

4.3 ตองเผยแพรประกาศรบสมครใหทราบทวกนกอนวนรบสมครไมนอยกวา 5 วนทำาการซงหากเปนการเผยแพรทางเวบไซต ประกาศรบสมครกจะตองอยบนเวบไซต กอนวนรบสมคร 5 วนทำาการ

(86)

4.4 เผยแพรประกาศรบสมครบนเวบไซตของสำานกงาน ก.พ. ดวยการเขาไปทhttp://job.ocsc.go.th คลก สวนราชการ และใช“ ”รหสผานทสวนราชการไดรบลงประกาศรบสมครพรอมทงตรวจสอบวาขอมลทงหมดปรากฏบนเวบไซตขางตนแลว

4.5 เผยแพรประกาศรบสมครบนเวบไซตของกรมสรรพากร ดวยการเขาไปทhttp://job.rd.go.th คลก สรรหาบคลากร “ ”

5. การรบสมครสอบแขงขน

5.1 กำาหนดเวลารบสมครสอบ ตองไมนอยกวา 15 วนทำาการ

5.2 ในกรณทมเหตผลและความจำาเปน ผดำาเนนการสอบแขงขนอาจประกาศขยายกำาหนดเวลารบสมครสอบไดโดย

- เวลาทจะขยายตองไมนอยกวา 15 วนทำาการ นบตงแตวนถดจากวนสดทายของการรบสมครสอบ

- ตองประกาศการขยายเวลากอนวนปดรบสมครสอบ

5.3 กรณทรบสมครทางอนเตอรเนตตลอด 24 ชวโมง ไมเวนวนหยดเสาร-อาทตย และวนหยดราชการ ระยะเวลารบสมครกจะตองไมนอยกวา 15 วนทำาการ

6. การเตรยมการกอนการสอบขอเขยน

6.1 จดหาสถานทสอบควรเลอกสถานทสอบทตงอยใกล ๆ กน เพอความสะดวกในการจดการดำาเนนการสอบ

(87)

6.2 ตรวจสอบหลกฐาน และจดทำาประกาศรายชอผมสทธเขาสอบ หากมไดตรวจสอบหลกฐานกใหแจงใหผสมครทราบวายงมไดตรวจสอบหลกฐาน หากพบภายหลงวาคณสมบตไมตรงกบประกาศรบสมครกจะถอวาขาดคณสมบต

6.3 จดทำาประกาศกำาหนดเวลา สถานทสอบ และระเบยบเกยวกบการสอบ

6.4 จดทำาคำาสงเจาหนาทปฏบตงานในวนสอบ

6.5 จดทำาคาใชจายและคาตอบแทน ของเจาหนาทในวนสอบ

6.6 จดใหมการประชมเจาหนาทปฏบตงานในวนสอบกอนวนดำาเนนการสอบ

6.7 จดทำาคำาสงเจาหนาทจดทำาขอสอบ และกระดาษ หรอสมดเขยนตอบ ใหถอเปนเรองลบ

ไมควรเปดเผยใหผทไมมสวนเกยวของทราบ

7. วนดำาเนนการสอบขอเขยน

คณะกรรมการและเจาหนาททกคนปฏบตงานสอบ และดำาเนนการสอบตามกำาหนดการสอบและระเบยบวธการสอบ ทงน ควรมการประชมเพอซกซอมความเขาใจกอนการดำาเนนการสอบอกครงเพอใหการดำาเนนการเปนมาตรฐานเดยวกน หากมปญหาในระหวางการดำาเนนการสอบใหผอำานวยการสนามสอบพจารณาตดสนตามระเบยบ และวธการสอบ ถามอาจตดสนใจไดให

(88)

ดำาเนนการสอบไปกอน แลวนำาเรองเขาพจารณาในทประชมคณะกรรมการดำาเนนการสอบแขงขนในภายหลง

8. การเตรยมการกอนวนประเมนภาคความเหมาะสมกบตำาแหนง

เมอฝายเลขานการไดรวบรวมกระดาษคำาตอบใหกรรมการผรบผดชอบตรวจแลว ใหดำาเนนการ ดงน

8.1 จดทำาคำาสงเจาหนาทกรอกและรวมคะแนนสอบ โดยจดทำาเปนเอกสารลบ ทงนหากเจาหนาทเปนบคคลในคณะกรรมการดำาเนนการสอบแขงขนไมตองจดทำาคำาสง

8.2 จดทำาคำาสงเจาหนาทและกรรมการประเมนความเหมาะสมกบตำาแหนง (หลงจากทราบจำานวนผผานการสอบขอเขยน)

8.3 จดหาสถานททำาการประเมน ฯ (มหองรบหลกฐาน ฯ หองรอสมภาษณ และหองสมภาษณ)

8.4 จดหางบประมาณและคาตอบแทนแกเจาหนาทและกรรมการ (ดรายละเอยดในระเบยบกระทรวงการคลง)

8.5 จดทำากำาหนดวน เวลา และสถานทสอบ และประกาศรายชอผมสทธเขารบการประเมนความเหมาะสมกบตำาแหนง

8.6 จดเตรยมเอกสารในวนประเมนความเหมาะสมกบตำาแหนง เชน ซองคะแนนสอบภาคความเหมาะสมกบตำาแหนง และแบบประเมนบคคลเพอพจารณาความเหมาะสมกบตำาแหนง

9. วนประเมนความเหมาะสมกบตำาแหนง (สมภาษณ)

(89)

เจาหนาททกคนและกรรมการประเมนความเหมาะสมกบตำาแหนง ดำาเนนการตามกำาหนดการสอบและระเบยบวธการสอบ ทงนควรมการประชมเพอซกซอมความเขาใจกอนการประเมนความเหมาะสมกบตำาแหนง ถามปญหาระหวางการดำาเนนการประเมน ฯ ใหอำานวยการสนามสอบพจารณาตามระเบยบและวธดำาเนนการสอบ ถามอาจพจารณาไดในทนทใหดำาเนนการประเมน ฯ ไปกอน แลวจงนำาเรองเขาทประชมคณะกรรมการดำาเนนการสอบแขงขนเพอพจารณาภายหลง

10. การกรอกและรวมคะแนนขนสดทาย และการประกาศการขนบญชผสอบแขงขนได

คณะกรรมการกรอกและรวมคะแนนควรเปนชดเดยวกบชดเดม เพอรวบรวมคะแนนประเมนความเหมาะสมกบตำาแหนงมารวมและจดลำาดบทตามวธทระบไวในประกาศรบสมครสอบแขงขนแลวมอบใหประธานคณะกรรมการรายงานใหผดำาเนนการสอบแขงขนลงนามในประกาศขนบญชผสอบแขงขนไดตอไป

(ขนตอนการกรอกและรวมคะแนนขอเขยนใหถอเปนเรองลบจะเปดเผยไมไดจนกวาจะประกาศขนบญชแลว)

11. การตรวจสอบคณวฒ

กรณผสมครสอบทไดเคยเขยนคำารองขอสมครสอบแขงขนไปกอนเพราะมคณวฒใกลเคยงกบคณวฒทประกาศรบสมครสอบ และเปนผสอบแขงขนได ใหรวบรวมหลกฐานแลวสงมาตรวจสอบทกลมงานรบรองคณวฒ

(90)

ศนยสรรหาและเลอกสรร สำานกงาน ก.พ. ตรวจสอบใหเรยบรอยกอนประกาศขนบญชผสอบแขงขนได

12. การรายงาน ก.พ.

เมอผดำาเนนการสอบแขงขนประกาศขนบญชผสอบแขงขนไดแลว ใหรายงาน ก.พ. ภายใน 5 วนทำาการ นบตงแตวนประกาศผลการสอบ (ตามขอ 9 (1) ของสงทสงมาดวย 1 ของหนงสอสำานกงาน ก.พ. ท นร 1004.1/ว 15 ลงวนท 11 ธนวาคม 2551) โดยใหสงเปนเอกสารลบ

การเรยกผสอบแขงขนไดมารายงานตวเพอรบการบรรจ

จดทำาหนงสอเรยกผสอบแขงขนไดมารายงานตวเพอรบการบรรจ ในวน เวลาทสวนราชการกำาหนด โดยมหนงสอสงทางไปรษณยดวนพเศษ (EMS) แจงใหทราบกำาหนดเวลาลวงหนาไมนอยกวา 5 วนนบตงแตวนทททำาการไปรษณยรบฝากหรอมหนงสอสงทางไปรษณยลงทะเบยน แจงใหทราบกำาหนดเวลาลวงหนาไมนอยกวา 10 วน นบตงแตวนทททำาการไปรษณยรบฝาก

การรายงานตวเพอรบการบรรจ

หากสวนราชการจะใหผสอบแขงขนได เลอกหนวยงานทจะรบการบรรจสวนราชการควรนดใหผสอบแขงขนไดมารายงานตวพรอมกน เพอเลอกหนวยงานทจะบรรจตามลำาดบททสอบแขงขนได แตหากสวนราชการจะเปนผจดหนวยงานทจะรบการบรรจใหผสอบแขงขนได กไมจำาเปนตองใหมารายงานตวพรอมกน

(91)

การตรวจสอบการสำาเรจการศกษา

เมอบรรจผสอบแขงขนไดแลว ใหตรวจสอบการสำาเรจการศกษาของผสอบแขงขนไดวาสำาเรจการศกษาจรงหรอไม หากปรากฏภายหลงวา ผสอบแขงขนไดรายใดไมสำาเรจการศกษา หรอสำาเรจหลงวนทปดรบสมคร ใหผบงคบบญชาซงมอำานาจสงบรรจตามมาตรา 57 สงใหผนนออกจากราชการโดยพลน ทงนตามนยมาตรา 67 แหงพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551

สำาหรบการตรวจสอบใหสงหลกฐานการศกษา (เชน ประกาศนยบตร, ปรญญาบตร) ไปยงหนวยงานทมหนาทรบผดชอบ

การอนมตใหขนบญชผสอบแขงขนไดไวตามเดม

กรณทผสอบแขงขนไดถกยกเลกการขนบญช ตามนยขอ 10 ของหนงสอสำานกงาน ก.พ. ท นร 1004.1/ ว 15 ลงวนท 11 ธนวาคม 2551 เชน ไมมารายงานตวในวนทกำาหนด หากสวนราชการพจารณาแลวเหนวา ผนนมหลกฐานวามเหตผลอนสมควรมไดหลกเลยงหรอเลอกโอกาสทจะบรรจ จะอนมตใหขนบญชผนนไวตามเดมกได

ขนตอนในการดำาเนนการ คอ

1. ใหผสอบแขงขนไดเขยนคำารอง พรอมแนบหลกฐานประกอบการพจารณา

2. เจาหนาทสอบสวนและพจารณาวามไดหลกเลยงหรอเลอกโอกาสทจะบรรจโดยมหลกฐานชดเจน

(92)

3. นำาเสนอหวหนาสวนราชการ หรอผไดรบมอบหมายใหปฏบตราชการแทน ประกาศอนมตขนบญชผสอบแขงขนไดไวตามเดม หากเหนวาสมควรจะอนมตใหขนบญชผสอบแขงขนไดไวตามเดม

4. เมอมตำาแหนงวาง ใหเรยกผทไดรบอนมตขนบญชไวตามเดม มารบการบรรจเปนลำาดบแรก

4.2 การนำารายชอผสอบแขงขนไดในตำาแหนงหนงไปขนบญชเปนผสอบแขงขนไดในตำาแหนงอน

ระบบการสรรหาและเลอกสรรโดยวธการนำารายชอผสอบแขงขนไดในตำาแหนงหนงไปขนบญชเปนผสอบแขงขนไดในตำาแหนงอน

หนงสอสำานกงาน ก.พ. ท นร 1004.1/ว 15 ลงวนท 11 ธนวาคม 2551 ขอ 9 กำาหนดวา กรณทสวนราชการมตำาแหนงวาง ในตำาแหนง“ประเภททวไป ระดบปฏบตงาน และตำาแหนงประเภทวชาการ ระดบปฏบตการ ซงตองการบคคลทมวฒการศกษาอยางเดยวกนและมความร ความสามารถ ทกษะและสมรรถนะทเหมอนหรอใกลเคยงกนกบตำาแหนงทไดมการสอบแขงขนและขนบญชไวใหสวนราชการสามารถนำารายชอผสอบแขงขนไดในตำาแหนงหนงไปขนบญชเปนผสอบแขงขนไดในตำาแหนงอนได โดยเรยกผสอบแขงขนไดมารบการประเมนความเหมาะสมกบตำาแหนงตามหลกเกณฑและวธการท ก.พ.กำาหนดในสงทสงมาดวย 3 โดยเรยกเปนจำานวน 3 เทาของตำาแหนงวาง แตไมนอยกวา 10 คน โดยเรยกตงแตลำาดบแรกของผทยงไมไดรบการบรรจไปตามลำาดบตอกนไปเรอย ๆ โดยไมซำากนและเมอเรยกถงคนสดทายในบญชแลว แตบญชยงไมยกเลกใหยอนกลบมาเรยกตงแตลำาดบ

(93)

แรกของผทยงไมไดรบการบรรจอกในกรณทมผสอบแขงขนไดเหลออยในบญชนอยกวา 10 คน ใหเรยกตามจำานวนทเหลออยในบญชได

ทงน คำาวา ตำาแหนงอน ใหหมายถง ชอตำาแหนงเดยวกนแตตางสวน“ ”ราชการดวย”

ขนตอนดำาเนนการนำารายชอผสอบแขงขนไดในตำาแหนงหนงไปขนบญชเปนผสอบแขงขนไดในตำาแหนงอน

เมอสวนราชการมตำาแหนงวาง และพจารณาแลววาตองการดำาเนนการโดยการนำารายชอผสอบแขงขนไดในตำาแหนงหนง จากบญชของสวนราชการอน (หรอสวนราชการเดยวกน) มาขนบญชเปนผสอบแขงขนไดในตำาแหนงอนทวางอยจะตองดำาเนนการตามขนตอน ดงน

1. การคนหาขอมลรายละเอยดบญชผสอบแขงขนไดของสวนราชการอน

สวนราชการสามารถดรายละเอยดบญชผสอบแขงขนไดของสวนราชการอนไดทางเวบไซตศนยรวมขอมลขาวสารดานการสรรหาและเลอกสรร สำานกงาน ก.พ. ทhttp:// job.ocsc.go.th ซงแตละสวนราชการไดรบรหสผใชงานและรหสผานจากสำานกงาน ก.พ.แลว โดยตองตรวจสอบวามบญชผสอบแขงขนไดของสวนราชการใดทขนไวและยงไมหมดอาย มคณสมบตเฉพาะตรงตามมาตรฐานกำาหนดตำาแหนง มวฒการศกษา ความรความสามารถ ทกษะ และสมรรถนะเหมอนหรอใกลเคยงกบตำาแหนงทวางอย

(94)

2.การตงคณะกรรมการดำาเนนการนำารายชอผสอบแขงขนไดในตำาแหนงหนงไปขนบญชเปนผสอบแขงขนไดในตำาแหนงอน

หวหนาสวนราชการออกคำาสงตงคณะกรรมการดำาเนนการนำารายชอผสอบแขงขนไดในตำาแหนงหนงไปขนบญชเปนผสอบแขงขนไดในตำาแหนงอนขนคณะหนง โดยมองคประกอบดงน

2.1 ขาราชการพลเรอนผดำารงตำาแหนงประเภทอำานวยการหรอผไดรบมอบหมาย (ผไดรบมอบหมายอาจดำารงตำาแหนงสงกวาหรอตำากวากได) จำานวนไมนอยกวา 3 คน โดยตงกรรมการคนหนงเปนประธานกรรมการและควรตงกรรมการทเกยวของกบตำาแหนงงานทจะนำารายชอ ฯ อยางนอย 1 คน ดวย

2.2 ใหตงผแทน ก.พ. เปนกรรมการดวย

คณะกรรมการมหนาท ดงน

- กำาหนดวธประเมนความเหมาะสมกบตำาแหนง ซงอาจกระทำาไดหลายวธ เชน การสมภาษณ การสอบขอเขยน การสอบปฏบต หรอวธอนใดวธหนง หรอหลายวธกได ตามความเหมาะสม

- ดำาเนนการประเมนความเหมาะสมกบตำาแหนงของผทจะนำารายชอฯ- ตงกรรมการสมภาษณ กรรมการออกขอสอบ กรรมการทดสอบ

การปฏบตงาน หรอกรรมการอน หรอเจาหนาทใหดำาเนนการในเรองตาง ๆ ไดตามความจำาเปน

3. การเตรยมการกอนรบสมคร

(95)

3.1 ตดตอประสานกบสวนราชการเจาของบญชผสอบแขงขนได เปนหนงสอราชการโดยแจงวาตองการนำารายชอจากตำาแหนงใดไปขนบญชเปนตำาแหนงใด และมจำานวนตำาแหนงวางเทาใด เพอขอชอและทอยของผสอบแขงขนไดในบญชทยงไมไดรบการบรรจเรยงตามลำาดบตามจำานวนทกำาหนด

3.2 เตรยมการประชมคณะกรรมการโดยจดเตรยมเอกสารทจะตองใชในการประชม ไดแก

3.2.1 วาระการประชม

3.2.2 แผนการดำาเนนการนำารายชอฯ

3.2.3 รายละเอยดเกยวกบการนำารายชอ ฯ

3.2.4 รางหลกสตรการประเมนความเหมาะสมกบตำาแหนง

3.3 สงหนงสอทางไปรษณยดวนพเศษ (EMS) ถงผสอบแขงขนไดตามรายชอทไดรบเพอแจงใหมาสมครเขารบการประเมนความเหมาะสมกบตำาแหนง กอนวนเรมรบสมครไมนอยกวา 5 วน และกำาหนดระยะเวลารบสมครไมนอยกวา 3 วนทำาการ โดยในหนงสอดงกลาวใหแจงรายละเอยด ดงน

3.3.1 ชอตำาแหนงทรบสมคร หนวยงานทมตำาแหนงวาง จำานวนตำาแหนงวาง

3.3.2 ลกษณะงานทตองปฏบต ควรเขยนใหละเอยดชดเจนเพอใหผมสทธใชสำาหรบการตดสนใจวาตนเหมาะสมกบตำาแหนงหรอไม

3.3.3 วธการสมคร

(96)

3.3.4 การประเมนความเหมาะสมกบตำาแหนงจะดำาเนนการโดยวธใด เชน สอบปฏบตสมภาษณ หรอสอบขอเขยนประกอบการสมภาษณ เปนตน และเกณฑการตดสน

3.3.5 วน เวลา และสถานททจะประกาศรายชอผมสทธเขารบการประเมนความเหมาะสมกบตำาแหนง

3.3.6 วน เวลา และสถานททจะดำาเนนการประเมนความเหมาะสมกบตำาแหนง

3.3.7 วน เวลา และสถานททจะประกาศรายชอผผานการประเมนความเหมาะสมกบตำาแหนง

3.3.8 ผทไมประสงคจะสมครเขารบการประเมนความเหมาะสมกบตำาแหนงทจะนำารายชอไปขนบญชเปนผสอบแขงขนไดในตำาแหนงอนหรอสมครเขารบการประเมนแลว แตไมไดขนบญชจะยงคงมชออยในบญชผสอบแขงขนไดในตำาแหนงเดมและมสทธอยตามเดม

3.3.9 ผไดรบแจงใหสมคร หรอผสมครเขารบการประเมนความเหมาะสมกบตำาแหนงหรอผทไดขนบญชเปนผสอบแขงขนไดในตำาแหนงทประเมนน ผใดไดรบการเรยกตวและไดแจงความจำานงเปนลายลกษณอกษรแลววา จะรบการบรรจ หรอไดรบการบรรจและแตงตงในตำาแหนงทนำารายชอมาดำาเนนการเพอขนบญชเปนผสอบแขงขนไดในตำาแหนงอน หรอในตำาแหนงอน ๆ ของการสอบครงเดยวกนกบตำาแหนงดงกลาว ผนนหมดสทธเขารบการประเมน หรอหมดสทธทจะไดขนบญช

(97)

หรอหมดสทธทจะไดรบการบรรจและแตงตงในตำาแหนงทประเมนนแลวแตกรณ

3.3.10 เงอนไขอน ๆ เชนไมรบโอน เปนตน

4. การประกาศรายชอผมสทธเขารบการประเมน

ประกาศรายชอผมสทธเขารบการประเมนเรยงตามลำาดบกอนหลงทมาสมครโดยมสาระสำาคญดงน

4.1 เลขประจำาตวเขารบการประเมน

4.2 เลขประจำาตวสอบแขงขนในบญชเดม

4.3 ชอ และชอสกลของผสมครเขารบการประเมน

5. การประเมนความเหมาะสมกบตำาแหนงและเกณฑผานการประเมน

คณะกรรมการประเมนความเหมาะสมกบตำาแหนงทำาหนาทประเมนความเหมาะสมกบตำาแหนงตามหลกเกณฑและวธการทคณะกรรมการไดกำาหนดไว ซงอาจดำาเนนการโดยวธสมภาษณ วธสอบขอเขยน วธสอบปฏบต หรอวธอน วธหนงหรอหลายวธกไดตามความเหมาะสมกบความตองการของตำาแหนง โดยกำาหนดเกณฑผานการประเมนเพอขนบญชเปนผสอบแขงขนได วาตองไดคะแนนประเมนความเหมาะสมกบตำาแหนงไมตำากวารอยละ 60

6. การประกาศขนบญชผสอบแขงขนได

(98)

ประกาศขนบญชผสอบแขงขนไดเรยงตามลำาดบทจากผไดคะแนนรวมสง ลงมาตามลำาดบ ถาไดคะแนนเทากนใหผไดรบเลขประจำาตวเขารบการประเมนกอนเปนผอยในลำาดบทสงกวาโดยใหมสาระสำาคญเชนเดยวกบขอ 4. ดวย

7. การสงประกาศขนบญชผสอบแขงขนได

สงประกาศขนบญชผสอบแขงขนไดดงกลาวไปยงสวนราชการเจาของบญช ภายใน 5 วนทำาการนบแตวนประกาศขนบญช

8. การเรยกผสอบแขงขนไดมารายงานตวเพอรบการบรรจ

เรยกผสอบแขงขนไดมารายงานตวเพอรบการบรรจในตำาแหนงทวาง โดยดำาเนนการตามขนตอนดงน

8.1 ตรวจสอบกบสวนราชการเจาของบญชวา ผนนยงคงมสทธทจะไดรบการบรรจและแตงตง

8.2 มหนงสอสงทางไปรษณยดวนพเศษ (EMS) เรยกใหผนนมารายงานตว ทงน วนทกำาหนดใหมารายงานตวตองเปนวนทหลงจากวนทมหนงสอใหมารายงานตวไมนอยกวา 5 วน

8.3 ในวนทผสอบแขงขนไดมารายงานตว ใหตรวจสอบอกครงวายงคงเปนผมสทธทจะไดรบการบรรจและแตงตงอยหรอไม

8.4 หากผนนยงเปนผมสทธไดรบการบรรจและแตงตง กใหผนนแสดงความจำานงเปนลายลกษณอกษรวาจะรบการบรรจและแตงตงในตำาแหนงทมา

(99)

รายงานตวครงนพรอมทงขอสละสทธทจะรบการบรรจและแตงตงในตำาแหนงอนๆ ในการสอบครงเดยวกน

8.5 จดสงหลกฐานการสละสทธไปเพอใหสวนราชการเจาของบญชตดชอผนนออกจากบญชผสอบแขงขนได เพอปองกนการบรรจซำาซอนกบสวนราชการอน

8.6 ขอใหสวนราชการเจาของบญชจดสงหลกฐานการสมครสอบของผนนไปยงสวนราชการทผนนประสงคจะรบการบรรจ

8.7 ใหสวนราชการออกคำาสงบรรจและแตงตงเขารบราชการในตำาแหนงทสอบแขงขนไดตามลำาดบท

9. การตรวจสอบการสำาเรจการศกษา

เมอบรรจผสอบแขงขนไดแลวใหตรวจสอบการสำาเรจการศกษาของผสอบแขงขนไดวาสำาเรจการศกษาจรงหรอไม หากปรากฏภายหลงวา ผสอบแขงขนไดรายใดไมสำาเรจการศกษา หรอสำาเรจหลงวนทปดรบสมคร ใหผบงคบบญชาซงมอำานาจสงบรรจตามมาตรา 57 สงใหผนนออกจากราชการโดยพลน ทงนตามนยมาตรา 67 แหงพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551

สำาหรบการตรวจสอบใหสงหลกฐานการศกษา (เชน ประกาศนยบตร, ปรญญาบตร) ไปยงหนวยงานทมหนาทรบผดชอบ

4.3 การคดเลอกเพอบรรจบคคลเขารบราชการ

ระบบการสรรหาและเลอกสรรโดยวธคดเลอก

(100)

ก.พ. มมตใหกำาหนดเหตพเศษ หลกเกณฑ และวธการใหสวนราชการคดเลอกบคคลเพอบรรจเขารบราชการและแตงตงใหดำารงตำาแหนงไดโดยไมตองสอบแขงขน โดยกรณเหตพเศษซงสวนราชการอาจคดเลอกบคคลเพอบรรจเขารบราชการและแตงตงใหดำารงตำาแหนงได มดงน

(1) กรณเปนผไดรบทนเลาเรยนหลวง หรอทนรฐบาลเพอศกษาวชาในประเทศหรอตางประเทศทสำาเรจการศกษาแลว

(2) กรณเปนผสำาเรจการศกษาตามหลกสตรท ก.พ. อนมตใหสวนราชการจดใหมการศกษาขนเพอเขารบราชการในสวนราชการใดสวนราชการนนโดยเฉพาะ

(3) กรณเปนผสำาเรจการศกษาในวฒท ก.พ. จะกำาหนด

(4) กรณเปนผสอบแขงขนไดซงไมสามารถมารบการบรรจไดเมอถงลำาดบททสอบไดเพราะอยระหวางรบราชการทหารตามกฎหมายวาดวยการรบราชการทหารและไดมารายงานตวขอรบการบรรจเมอบญชผสอบแขงขนไดทผนนสอบไดถกยกเลกไปแลว

(5) กรณเปนผสอบแขงขนไดซงถกยกเลกการขนบญชผสอบแขงขนไดโดยไดมารายงานตวเพอขอรบการบรรจแลวแตมเหตทไมอาจเขาปฏบตหนาทราชการในตำาแหนงทสอบแขงขนไดตามกำาหนดเวลาททางราชการจะบรรจและแตงตง

(6) กรณอนท ก.พ. อนมต

(101)

ทงนใหดำาเนนการตามหลกเกณฑ วธการและเงอนไขทระบในหนงสอสำานกงาน ก.พ.ทนร 1004.1/ว 16 ลงวนท 11 ธนวาคม 2551

การดำาเนนการคดเลอก กรณ (3)

ขนตอนในการดำาเนนการคดเลอก

1. การตงคณะกรรมการคดเลอก

1.1 ตงกรรมการโดยมองคประกอบตามทกำาหนดในหนงสอสำานกงาน ก.พ. ทนร 1004.1/ ว 16

ลงวนท 11 ธนวาคม 2551

1.2 คำาสงตงคณะกรรมการคดเลอกใหถอเปนเรองลบไมควรเปดเผยใหผทไมไดเกยวของทราบ

1.3 เมอตงคณะกรรมการคดเลอกแลวใหเลขานการมหนงสอแจงใหกรรมการทกทานทราบ

2. การเตรยมการกอนการรบสมครคดเลอก

ขนตอนการเตรยมการกอนการรบสมครคดเลอกมรายละเอยดทจะตองจดเตรยมไวกอนทจะมการรบสมคร คอ

2.1 วาระการประชมคณะกรรมการดำาเนนการคดเลอก

2.2 แผนการดำาเนนการคดเลอก

(102)

2.3 รายละเอยดแผนการปฏบตงานคดเลอก

2.4 รางประกาศรบสมครคดเลอกใหมรายละเอยดในเรองตาง ๆ ตามทกำาหนดในหนงสอ

สำานกงาน ก.พ. ท นร 1004.1/ว 16 ลงวนท11 ธนวาคม 2551

2.5 เอกสารการสมครสอบตาง ๆ เชนใบสมครสอบ แบบฟอรมใบรบรองแพทย เปนตน

3. การประชมคณะกรรมการดำาเนนการคดเลอก

3.1 ใหมการประชมคณะกรรมการดำาเนนการคดเลอกเพอวางแผนกำาหนดหลกสตรและวธการสอบ เรองทจะกำาหนดในประกาศรบสมครสอบ วน เวลา สถานทสอบ ระเบยบการสอบ พจารณาการรบโอนหรอไมรบโอน ฯลฯ กอนทจะประกาศรบสมครคดเลอกและใหสวนราชการผดำาเนนการคดเลอกจดทำาประกาศรบสมครคดเลอกบคคลเพอบรรจและแตงตงเขารบราชการ โดยมรายละเอยดดงน

3.1.1 ตำาแหนงทจะบรรจและแตงตงเงนเดอนทจะไดรบและตำาแหนงวางทจะบรรจและแตงตงในครงแรก นอกจากระบชอตำาแหนงและอตราเงนเดอนแลวสวนราชการควรระบดวยวา เปนความตองการของกอง / สำานก / ฯลฯ ใด และมลกษณะงานทปฏบตโดยยออยางไร ทงน เพอเปนการแจงใหผสนใจสมครทราบขอบเขตของงาน และพจารณาในชนตนวา เปนงานทอยในความสนใจหรอไม และลกษณะงานดงกลาวจะเปนองคประกอบสำาคญทคณะกรรมการดำาเนนการคดเลอกนำาไปใชในการพจารณาประเมนบคคลเขาสตำาแหนงตอไป

(103)

3.1.2 คณสมบตทวไปและคณสมบตเฉพาะสำาหรบตำาแหนงของผมสทธสมครเขารบการคดเลอกเปนคณสมบตตามมาตรา 36 แหงพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 สำาหรบคณสมบตเฉพาะสำาหรบตำาแหนง (วฒการศกษา) จะตองสอดรบกบลกษณะงานเปนไปตามมาตรฐานกำาหนดตำาแหนงของตำาแหนงทจะคดเลอก และเปนคณวฒท ก.พ. กำาหนดตามหนงสอสำานกงาน ก.พ. ทนร 1004.1/ว 16 ลงวนท 28 กนยายน 2549 หรอทจะกำาหนดตอไป

3.1.3.การรบสมคร

- การรบสมครมหลายวธ เชน สมครดวยตนเองใหผอนยนใบสมครให สงเอกสารการสมครมาทางไปรษณย หรอ สมครผานเวบไซต และยนเอกสารในวนคดเลอก ฯลฯ การกำาหนดวธการรบสมครจงตองพจารณาถงวธการทเหมาะสมกบกลมคนทมคณสมบตในการสมครเขารบการคดเลอก

- ระยะเวลารบสมคร สวนราชการจะตองกำาหนดระยะเวลารบสมครไมนอยกวา 5 วนทำาการ โดยใหสอดคลองกบจำานวนผสมคร และการคาดการณวาตำาแหนงวางนน ๆ จะหาผสมครไดงายหรอยาก ตลอดจนวธการรบสมครทสอดคลองกน

- หลกฐานการสมครใหระบไดตามความจำาเปนกบตำาแหนง และการดำาเนนการ

3.1.4.การประกาศรายชอผมสทธเขารบการคดเลอกและกำาหนดวน เวลา สถานทคดเลอก คณะกรรมการกำาหนดวน เวลา และสถานททจะ

(104)

ทำาการคดเลอกสำาหรบการประกาศรายชอจะประกาศหรอไมกไดแลวแตความเหมาะสมเพอใหเกดความรวดเรวในการปฏบตงานเชน กรณมผสมครจำานวนไมมากและสวนราชการสามารถประสานงานใหผสมครทกคนทราบถงขนตอนตอไปได กไมจำาเปนตองมการประกาศรายชอ ฯ อยางไรกตาม ตองคำานงถงการดำาเนนการทโปรงใสเปนธรรมดวย

3.1.5 หลกสตรและวธการคดเลอกสวนราชการจะตองกำาหนดวาจะใชวธการคดเลอกโดยวธใด จะโดยวธสอบสมภาษณ สอบขอเขยน สอบปฏบต หรอวธอน วธหนงวธใดหรอหลายวธกไดเพอใหไดคนเกง คนด มคณภาพตามความตองการของตำาแหนงงานเขารบราชการ นอกจากนยงเปนขอมลใหผสมครพจารณาตนเองวา มความรความสามารถเพยงพอทจะเขารบการคดเลอกหรอไม

3.1.6 เกณฑการตดสน จะตองกำาหนดการใหคะแนนและเกณฑการตดสนทสอดคลองกบหลกสตรและวธการคดเลอกตามทกำาหนดตามขอ 3.1.5

3.1.7 การประกาศรายชอผไดรบการคดเลอก คณะกรรมการคดเลอกจะประกาศผลการ

ดำาเนนการคดเลอก

3.1.8.การบรรจและแตงตง

- ผไดรบการคดเลอกเพอบรรจและแตงตงจะตองอยปฏบตราชการในสวนราชการทคดเลอกเปนเวลาไมนอยกวา 1 ป หามโอนไปสวนราชการอนเวนแตลาออกจากราชการ

(105)

- สำาหรบผมวฒท ก.พ. กำาหนดใหคดเลอกในอนดบท 42 – 48 ของหนงสอสำานกงาน ก.พ. ทนร 1004.1/ว 16 ลงวนท 28 กนยายน 2549 หรอทจะกำาหนดตอไป นอกจากจะตองดำาเนนการขางตนแลว ผไดรบการบรรจยงจะตองดำารงตำาแหนงนนๆ เปนเวลาไมนอยกวา 1 ป ดวย

3.1.9 เรองอนๆหรอขอความอนๆทควรแจงใหผสมครทราบ เชน การโอนผไดรบการคดเลอก สวนราชการอาจกำาหนดวารบโอนโดยไมมเงอนไขหรอรบโอนแบบมเงอนไข หรอไมรบโอนกได

3.2 รายงานการประชมของคณะกรรมการฯ ถอเปนเอกสารลบไมควรเปดเผยใหผทไมไดมสวนเกยวของทราบ

4. การเผยแพรขาวการรบสมครคดเลอก

4.1 การเผยแพรขาวการรบสมครคดเลอกจะดำาเนนการไดกตอเมอผมอำานาจตามมาตรา 57 ลงชอในประกาศรบสมครแลว

4.2 ตองเผยแพรประกาศรบสมครใหทราบทวกนกอนวนรบสมคร

4.3 ตองเผยแพรประกาศรบสมครบนเวบไซตของสำานกงาน ก.พ. เวบไซตของสวนราชการทรบสมคร ปดประกาศรบสมครในทเปดเผย และอาจจะเผยแพรทางสออนๆหรอเวบไซตอน ๆ อกกไดตามความเหมาะสม กบกลมเปาหมาย

5. การรบสมครคดเลอก

(106)

5.1 กำาหนดเวลารบสมครตองไมนอยกวา 5 วนทำาการ โดยกำาหนดใหสอดคลองกบจำานวนผทคาดวาจะสมครและการคาดการณวาตำาแหนงนนจะหาผสมครไดงายหรอยาก

5.2 กรณทรบสมครทางอนเตอรเนตตลอด 24 ชวโมงไมเวนวนหยดเสาร-อาทตยและวนหยดราชการ ระยะเวลารบสมครกจะตองไมนอยกวา 5 วนทำาการ

6. การเตรยมการกอนการสอบขอเขยน

ใหปรบใชการดำาเนนการตามทกำาหนดในการเตรยมการสอบขอเขยนในบทท1

7. วนดำาเนนการสอบขอเขยน

ใหปรบใชการดำาเนนการตามทกำาหนดในการเตรยมการสอบขอเขยนในบทท 1

8. การเตรยมการกอนวนประเมนภาคความเหมาะสมกบตำาแหนง

เมอฝายเลขานการไดรวบรวมกระดาษคำาตอบขอเขยนใหกรรมการผรบผดชอบตรวจใหดำาเนนการดงน

8.1 จดทำาคำาสงเจาหนาทและกรรมการประเมนความเหมาะสมกบตำาแหนง (หลงจากทราบจำานวนผผานการคดเลอก) กรณทกรรมการสมภาษณไมไดเปนคณะกรรมการคดเลอก

8.2 จดหาสถานททำาการประเมน ฯ

(107)

8.3 จดหางบประมาณและคาตอบแทนแกเจาหนาทและกรรมการ

8.4 จดทำากำาหนดวน เวลา และสถานทสอบ และประกาศรายชอผมสทธเขารบการประเมนความเหมาะสมกบตำาแหนง

9. วนประเมนความเหมาะสมกบตำาแหนง (สมภาษณ)

เจาหนาททกคนและกรรมการประเมนความเหมาะสมกบตำาแหนงดำาเนนการตามกำาหนดการสอบและระเบยบวธการสอบทงนควรมการประชมเพอซกซอมความเขาใจกอนการประเมนความเหมาะสมกบตำาแหนง

10. การกรอกและรวมคะแนนขนสดทายและการประกาศขนบญชผไดรบการคดเลอก

หากมการสอบขอเขยน เจาหนาทกรอกและรวมคะแนนควรเปนชดเดยวกบชดเดมเพอรวบรวมคะแนนประเมนความเหมาะสมกบตำาแหนงมารวมและจดลำาดบทตามวธทระบไวในประกาศรบสมครคดเลอก แลวมอบใหประธานคณะกรรมการรายงานใหผมอำานาจสงบรรจตามมาตรา 57 ดำาเนนการลงนามในประกาศขนบญชผไดรบการคดเลอกตอไป

ขนตอนการกรอกและรวมคะแนนใหถอเปนเรองลบจะเปดเผยไมไดจนกวาจะประกาศขนบญชแลว

การประกาศรายชอผไดรบการคดเลอกคณะกรรมการคดเลอกจะประกาศผลการดำาเนนการคดเลอกอยางใดอยางหนง ดงน

1) ประกาศไมมผไดรบการคดเลอกหากพจารณาวาไมมผเหมาะสม

(108)

2) ประกาศรายชอเฉพาะผทไดรบการคดเลอกและจะไดรบการบรรจและแตงตงเทานน

3) ประกาศรายชอผไดรบการคดเลอกทงหมดซงอาจจะเกนจำานวนตำาแหนงวางในขณะนน หากพจารณาวาจะใชประโยชนในการเรยกบรรจในอนาคต ซงวธนคณะกรรมการคดเลอกจะตองพจารณาตอไปวาหากจะบรรจในอนาคตจะบรรจจากผทไดคะแนนคดเลอกสงสดหรอจะมการประเมนจากกลมดงกลาวอกครงหนงเพอใหไดผทเหมาะสมทสดเพราะผทไดคะแนนสงสดอาจจะมคณลกษณะบางอยางทไมเหมาะสมกบตำาแหนงวางทเกดขนใหม ยกตวอยางเชน มตำาแหนงวางใหมในงานทตองใหบรการแตจากผลการประเมนผผานการคดเลอกทไดคะแนนสงสดทเหลออยในบญช อาจจะมลกษณะทไมมจตบรการแตมลกษณะเดนอนจงเปนผทไมเหมาะสมกบตำาแหนงในขณะนนเปนตน ซงควรแจงเรองการบรรจนไวใหชดเจน และแจงอยางใดตองปฏบตอยางนน

- การประกาศรายชอผไดรบการคดเลอกเปนขนตอนทสำาคญและละเอยดออนซงอาจจะมขอโตเถยงและขอรองเรยนจากผสมคร ดงนนจงตองพจารณาดวยความรอบคอบและประกาศขอกำาหนดตาง ๆ ใหผสมครทราบดวย

- การกำาหนดระยะเวลาในการขนบญชผไดรบการคดเลอกใหสวนราชการเปนผกำาหนด แตทงนตองไมเกนระยะเวลาตามทกำาหนดไวในหนงสอท ก.พ. กำาหนดวฒใหคดเลอก(ปจจบน คอหนงสอสำานกงาน ก.พ. ท นร 1004.1/ว 16 ลงวนท 28 กนยายน 2549 และหนงสอสำานกงานก.พ. ท

(109)

นร 1004.1/ว 7 ลงวนท 27 กนยายน 2551 ฉะนนสวนราชการควรกำาหนดใหบรรจไดจนถงสนปงบประมาณ 2553 เทานน)

- การกำาหนดใหบญชผไดรบการคดเลอกสนสดลง เมอไดมการดำาเนนการคดเลอกในตำาแหนงเดยวกนนอกและไดขนบญชผไดรบการคดเลอกใหมแลวนนสวนราชการจะกำาหนดหรอไมกได แตถาไมกำาหนดไวกอาจจะมปญหาในการเลอกใชบญชทจะบรรจในกรณทมตำาแหนงวางเพมอกและอาจจะมขอรองเรยนจากผทไดรบการคดเลอกในแตละบญช

11. การตรวจสอบคณวฒ

กรณผสมครสอบทไดเคยเขยนคำารองขอสมครคดเลอกไปกอนเพราะมคณวฒใกลเคยงกบคณวฒทประกาศรบสมครและเปนผไดรบการคดเลอกใหรวบรวมหลกฐานแลวสงไปตรวจสอบทกลมงานรบรองคณวฒ ศนยสรรหาและเลอกสรร สำานกงาน ก.พ. ตรวจสอบใหเรยบรอยกอนประกาศขนบญชผไดรบการคดเลอก

12. การเรยกผไดรบการคดเลอกมารายงานตวเพอรบการบรรจ

เมอผมอำานาจสงบรรจตามมาตรา 57 พจารณาเหนสมควรทจะบรรจผไดรบการคดเลอกเขารบราชการกใหดำาเนนการเรยกผนนมารบการบรรจและสงบรรจและแตงตงใหดำารงตำาแหนง กรณทมผผานการคดเลอกมากกวาจำานวนตำาแหนงวาง และภายหลงมตำาแหนงวางเพมอกกอาจบรรจและแตงตงผไดรบการคดเลอกทเหลออยดงกลาว หรอจะดำาเนนการคดเลอกใหมกได ทงนใหอยในดลยพนจของผมอำานาจสงบรรจตามมาตรา 57

(110)

13. การตรวจสอบการสำาเรจการศกษา

เมอบรรจผไดรบการคดเลอกแลวใหตรวจสอบการสำาเรจการศกษาของผไดรบการคดเลอกบรรจวาสำาเรจการศกษาจรงหรอไม หากปรากฏภายหลงวาผไดรบการคดเลอกรายใดไมสำาเรจการศกษาหรอสำาเรจหลงวนทปดรบสมครใหผบงคบบญชาซงมอำานาจสงบรรจตามมาตรา 57 สงใหผนนออกจากราชการโดยพลน ทงน ตามนยมาตรา 67 แหงพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551

สำาหรบการตรวจสอบใหสงหลกฐานการศกษา (เชน ประกาศนยบตร, ปรญญาบตร) ไปยงหนวยงานทมหนาทรบผดชอบหรอสถานศกษาทผไดรบการคดเลอกสำาเรจการศกษา (ปรบใชเอกสารหมายเลข 38)

14. การรายงานผลการคดเลอก

เมอดำาเนนการคดเลอกเรยบรอยแลวใหรายงานผลการคดเลอกไปยงศนยสรรหาและเลอกสรรสำานกงาน ก.พ.

4.4 การวเคราะหงาน

หวใจของการกำาหนดความร ทกษะ และสมรรถนะอยท งาน ดง“ ”นน การกำาหนดความรทกษะและสมรรถนะแทจรงแลว คอ กระบวนการวเคราะหงาน การวเคราะหงาน หมายถง กระบวนการของการรวบรวม วเคราะห และจดขอมลเกยวกบองคประกอบ ลกษณะ และขอกำาหนดเกยวกบงานซงหนงในขอกำาหนดเกยวกบงาน คอ คณสมบตของผดำารงตำาแหนง ใน

(111)

เรอง ความรความสามารถ ทกษะ และสมรรถนะ การเกบรวบรวมขอมลในการวเคราะหงานโดยทวไปมกจะถามคำาถามหลก 3 ขอ ไดแก

1. งานนนตองทำากจกรรมอะไร

2. กจกรรมในการทำางานนนทำาอยางไร

3. กจกรรมในงานนนทำาไปเพอใหไดผลสมฤทธอะไร

4. ผดำารงตำาแหนงตองมคณสมบตอยางไร (ความรความสามารถ ทกษะ และสมรรถนะ) จงจะทำาใหสามารถทำางานไดประสบความสำาเรจ

แผนภมของการวเคราะหงาน เพอคณสมบตของผดำารงตำาแหนงแสดงดงตอไปน

ผครองตำาแหนง

งาน /

หนาทรบผดชอบ

ทกษะ

สมรรถนะ

(พฤตกรรม

ทำาอะไรกบใคร/

สงใดทำาอยางไร

ทำาเพออะไร

(ผลงาน)

(112)

จากแผนภมอธบายไดดงน ผครองตำาแหนงทำางานโดยในการทำางานนนเขาตองทำากจกรรมบางอยาง (อาจทำากบสงของหรอคน หรออนๆ) โดยมวธการทำา และมวตถประสงคสดทายของกจกรรมในงานวาเพอใหไดผลสำาเรจของงานอยางไร

การวเคราะหงาน เพอกำาหนดความร ทกษะ ความสามารถ หรอคณลกษณะอน ๆ

การวเคราะหงานเปนกระบวนการทสำาคญอยางมากตอการบรหารงานทรพยากรบคคลไมวาจะเปนการเขยนแบบบรรยายลกษณะงาน การคดเลอกพนกงาน การฝกอบรม การวางแผนกำาลงคนการประเมนผลการปฏบตงาน การจำาแนกตำาแหนงงาน การประเมนคางาน การออกแบบงาน ลวนแลวแตตองเรมตนกระบวนการดวยการวเคราะหงานเปนขนแรก ยงไปกวานนในภาครฐของประเทศสหรฐอเมรกามขอกำาหนดทางกฎหมายใหการตดสนใจเกยวกบการบรหารงานทรพยากรบคคล ไมวาการคดเลอก หรอการเลอนตำาแหนงตองแสดงถงความเกยวของกบงาน ซงตองแสดงความเกยวของกบงานดวยการวเคราะหงานกอน ไมวาจะมขอกำาหนดทางกฎหมายใหตองทำาเชนนนหรอไม แตในเชงวชาการดานการบรหารงานทรพยากรบคคลใหมประสทธภาพกตองอาศยขอมลจากการวเคราะหงาน ดงนนจงเหนไดวาการวเคราะหงานเปนขนตอนทจะขาดไมไดในการบรหารงานทรพยากรบคคล

วธการวเคราะหงานอาจทำาไดหลายวธ ทงการสมภาษณ การสงเกตการทำางาน การใชแบบสอบถามซงในตางประเทศมแบบสอบถาม

(113)

สำาหรบวเคราะหงานเชน Position Analysis Questionnaire(PAQ), Job Structure Profile (JSP), Job Elements Inventory (JEI), Functional Job Analysis (FJA), JobComponents Inventory (JCI), Threshold Traits Analysis, Fleishman Job Analysis Survey (F-JAS), JobAdaptability Inventory (JAI), and Personality-Related Position Requirements Form (PPRF) แบบสอบถามเหลานใชสำาหรบการวเคราะหงานดวยจดมงหมายทแตกตางกน เชน บางชดเนนหนาทความรบผดชอบในงาน บางชดเนนสภาพแวดลอมในการทำางาน บางชดเนนทคณสมบตของผครองตำาแหนง นอกจากนในประเทศสหรฐอเมรกามระบบฐานขอมลงานระดบชาตทเรยกวา Occupational Information Network(O*NET) ซงมขอมลเกยวกบอาชพ ไดแก กจกรรมในงาน สภาพแวดลอมในงาน คณสมบตของผครองตำาแหนง ตลอดจนขอมลของตลาดแรงงาน และคาตอบแทนของอาชพตางๆจำานวนมาก ซงผสนใจสามารถเขาไปศกษาไดทwww.onetcenter.org

ในทนขอเสนอวธการวเคราะหงานซงหนวยงานสามารถทำาการวเคราะหงานไดเองจากผครองตำาแหนง การวเคราะหงานนจะทำาใหไดสภาพความเปนจรงของงานทดำาเนนอยในหนวยงาน และใช

เปนขอมลสวนหนงในการสรปคณสมบตของผดำารงตำาแหนงทจะนำาไปใชในการบรหารงานทรพยากรบคคลดานตางๆ ตอไป

ขนตอนของการวเคราะหงานทนำาเสนอในคมอนประกอบดวย

1. การเตรยมการเบองตน

2. การกำาหนดงานหรอหนาทรบผดชอบหลก

(114)

3. การกำาหนดกจกรรมในการทำางาน

4. การกำาหนดความร ความสามารถ ทกษะ และคณลกษณะอนๆ (สมรรถนะ)

5. การจดลำาดบความสำาคญของความร ความสามารถ ทกษะ และคณลกษณะอนๆ (สมรรถนะ)

1.การเตรยมการเบองตน

การเตรยมการเบองตนเปนขนตอนทสำาคญทผวเคราะหงานไมควรละเลย ผวเคราะหงานควรตองเตรยมการกอนทจะเขาไปเกบขอมลจรง ถาหากมการทำางานรวมกบสวนราชการควรตองกำาหนดบทบาทใหชดเจน เชน แตละฝายมหนาทตองทำาอะไรบาง และชวงการดำาเนนการมกขนตอน ใชสถานททไหน ระยะเวลาเทาใด เปนตน

การเตรยมการเบองตนเปนการทำาความรจกกบงาน และหนวยงานทจะวเคราะหดวยการศกษาเอกสารทเกยวของ เชน แบบบรรยายลกษณะงานทมอยเดม คมอตางๆ ของสายงานนนๆ (บางสายงานจะมคมอ หรอมาตรฐานงานใหศกษา) คมอการฝกอบรม คมอเกยวกบการประเมนผลการปฏบตงานการพดคย/สมภาษณหวหนางานหรอผครองตำาแหนง เมอไดขอมลมาแลว ผวเคราะหงานอาจเขยนหนาทรบผดชอบหลกจากขอมลเหลานนไวใชสำาหรบกระบวนการขนถดไป

การศกษาวสยทศน พนธกจของหนวยงานจะทำาใหผวเคราะหงานมความเขาใจงาน และหนวยงานไดวา การทำางานของผครองตำาแหนงนนตอบสนองตอพนธกจใดของหนวยงานนนๆนอกจากนการศกษาวฒนธรรมการ

(115)

ทำางานของหนวยงานจะทำาใหผวเคราะหเขาใจพฤตกรรมในการทำางานของผครองตำาแหนงไดดขนวา อะไรทสนบสนน หรอขดขวางพฤตกรรมการทำางานของผครองตำาแหนง

2.การกำาหนดงาน/หนาทรบผดชอบหลก

ในการดำาเนนการขนนใชการสมภาษณกลมยอย (โดยปกตผรวมกลมควรอยระหวาง 3-6 คน)ผทจะมาใหขอมลนควรเปนผทมความรเกยวกบการทำางานในสายงานนนๆเปนอยางด ซงมกจะไดแกผครองตำาแหนงทมประสบการณในงาน และหวหนางานซงเคยดำารงตำาแหนงในสายงานนนๆ มากอนในระยะเวลาหนง กลมคนทมความรในงานเปนอยางดนมกเรยกวาเปนกลมผเชยวชาญในงาน (Subject Matter Experts หรอ SMEs)

ในวนดำาเนนการ ผวเคราะหงานดำาเนนการตามกระบวนการดงน

1. อธบายวตถประสงคของการสมภาษณ และตอบขอคำาถามทอาจม

2. นำารางของงาน/หนาทรบผดชอบหลกทผวเคราะหงานเกบรวบรวมไดจากขนการเตรยมการเบองตนใหกลมผเชยวชาญในงานตรวจสอบความถกตอง และครอบคลมวางาน/หนาทรบผดชอบหลกของสายงานนนๆ มอะไรบาง

3. การกำาหนดกจกรรมในการทำางาน

เมอทำาการตกลงกนไดแลววาภาพรวมของงานทสายงานนนๆ ทำาอะไรบางแลว ในขนถดไปใหผเชยวชาญในงานเขยนกจกรรมในการทำางาน

(116)

แตละงานวาประกอบดวยกจกรรมใดบาง ในการเขยนกจกรรมใหเขยนเปน 4 สวนดงน

1. คำากรยาทผครองตำาแหนงตองทำาในการทำากจกรรมนนๆทำาอะไร

2. วตถสงของ/คน/ขอมลทเปนกรรมของการกระทำาในขอ 1 วา ทำากบอะไร หรอทำากบใคร

3. วตถประสงคของการทำากจกรรมนนๆ ทำาเพออะไร

4. วธการทำากจกรรมนนๆ ทำาอยางไร

4. การกำาหนดความร ความสามารถ ทกษะ และคณลกษณะอนๆ

ในขนนเปนการกำาหนดความร ความสามารถ ทกษะ และคณลกษณะอนๆ โดยใชกจกรรมในงานเปนพนฐานในการกำาหนดผทใหขอมลสวนนเปนกลมผเชยวชาญในงาน โดยอาจจะเปนคนละกลมกบผใหขอมลในขนท2-3 กได ขนตอนการกำาหนดความร ความสามารถ ทกษะ และคณลกษณะมดงน

1. ผดำาเนนการสมภาษณกลมอธบายวตถประสงค และกจกรรมทจะใหผเขากลมทำา และ

ตอบขอซกถาม (ถาม)

(117)

2. อธบายคำาจำากดความวา ความร ความสามารถ ทกษะ และคณลกษณะวาหมายถงอะไรความร หมายถง ขอเทจจรง กฎ กระบวนการตาง ๆ เชน ความรเรองสถต เปนตน ความสามารถโดยทวไปหมายถง ความสามารถในการนำาความรมาปรบใชในงาน ทกษะ หมายถง การใชความสามารถในการทำางานไดอยางแคลวคลองและงายดาย เชน ทกษะการใชภาษาองกฤษ เปนตน และคณลกษณะ หมายถง ลกษณะการทำางานของบคคล เชน เปนคนอดทนทำางานไดแมในสภาวะทยากลำาบาก เปนตน ถาผเชยวชาญในงานไมสามารถแยกความร ความสามารถ ทกษะ และคณลกษณะได โดยตอบมาปนกน แลวผวเคราะหงานเปนผจดกลมในภายหลงกได สาระหลก คอ การกำาหนดไดวาอะไรบางทสำาคญ/จำาเปนสำาหรบการทำากจกรรมแตละอยางใหสำาเรจ

การกำาหนดความร ความสามารถ ทกษะ และคณลกษณะใหทำาจนกระทงไมมขอมลใหมแลวจงยตการดำาเนนการในขนน

5. การจดลำาดบความสำาคญของความร ความสามารถ ทกษะ และคณลกษณะอนๆ

ในขนท 5 เปนขนทอาจจำาเปนตองดำาเนนการถาหากขอมลความร ความสามารถ ทกษะ และคณลกษณะอน ๆ มการกำาหนดไวเปนจำานวนมาก จนไมสามารถบอกไดวาควรจะวด/ประเมนเรองใดในการคดเลอก การจดลำาดบความสำาคญทำาไดโดยนำาความร ความสามารถ ทกษะ และคณลกษณะมาสรางเปนแบบสอบถามใหผครองตำาแหนงชวยตอบวาในแตละหวขอนนมระดบความสำาคญมากนอยแคไหน สามารถใชแยกระหวางผปฏบตงานดกบไมดไดมากนอยเพยงใด และผครองตำาแหนงตองมความร ความสามารถทกษะ และคณลกษณะอนๆ เหลานนในเวลาทมาสมครงานหรอไม (ใชตดสนใจวาจะใชคด

(118)

เลอกไดหรอไมตวอยางเชน ความรเรองกฎระเบยบของหนวยงานนนผสมครมกจะยงไมทราบ จงไมเหมาะทจะใชในการคดเลอก เปนตน)

การกำาหนดสมรรถนะ

สมรรถนะ หมายถง คณลกษณะเชงพฤตกรรมททำาใหบคคลสรางผลงานไดโดดเดนในองคการ การกำาหนดวาคณลกษณะเชงพฤตกรรมใดทสำาคญตอการทำางานในสายงานใดนนใชอาจวเคราะหเหตการณสำาคญในงาน

การวเคราะหเหตการณสำาคญในงานนนเรมจากการเกบตวอยางพฤตกรรมในการทำางานของผทมผลงานด โดยผใหขอมลอาจเปนผทแสดงพฤตกรรมนนๆ หรอเพอนรวมงาน หรอหวหนางานกไดขนตอนการเกบขอมลสำาหรบวเคราะหเหตการณสำาคญในงานมดงน

1. จดประชมกลม อธบายจดประสงคของการเกบขอมล และสงทขอใหผใหขอมลทำาตลอดจนตอบขอสงสย (ถาม)

2. เรมโดยใหผใหขอมลเขยนเลาเหตการณในการทำางานของผททำางานแลวไดผลงานทดซงเขาเคยสงเกตเหน โดยใหเลาเรองเปนขนตอนดงน

- เลาเหตการณเปนมาของเรอง

- เลาถงพฤตกรรมในการทำางานทบคคลนนแสดงออก

- เลาถงผลทเกดขนจากพฤตกรรมนนๆ

3. ผวเคราะหเกบขอมลแลวคดเลอกเฉพาะเหตการณสำาคญในงานทใชวเคราะหได โดยจะคดเหตการณสำาคญในงานทไมไดแสดงถงพฤตกรรมในการทำางานทด ไมไดแสดงถงพฤตกรรมในการทำางาน หรอ

(119)

เหตการณในการทำางานทไมชดเจนออก เหตการณสำาคญในงานทใชวเคราะหไดจะเปนเหตการณสำาคญในการทำางานท (1) เปนพฤตกรรมในการทำางานของผครองตำาแหนงทสงผลตอผลงานนนๆ (2) เปนเหตการณทเลาวาผครองตำาแหนงไดทำาอะไรอยางชดเจน (3) เปนเหตการณทเลาวาทไปทมาของเหตการณในงานนนเปนอยางไร และ (4) เปนเหตการณทเลาวาผลทเกดจากการทำางานนนเปนอยางไร เปนเรองราวทสน ชดเจนตรงจดตรงประเดน

4. ในขนท 4 เปนขนทตองใหผเชยวชาญในงานชวยจดแบงประเภทของพฤตกรรมในงานออกเปนกลมๆ โดยแตละกลมจะเปนสมรรถนะแตละดาน

การวเคราะหงานเปนกระบวนการทสำาคญในการกำาหนดความรความสามารถ ทกษะ และสมรรถนะสำาหรบผครองตำาแหนง การวเคราะหงานทำาไดหลายวธ วธการหนง คอ การวเคราะหจากผครองตำาแหนง ซงหลกการของวธนคอ การหาขอมลรายละเอยดเกยวกบกจกรรมในงาน และคณสมบตทผครองตำาแหนงตองมเพอใหสามารถทำางานนนๆ ไดประสบความสำาเรจ การกำาหนดสมรรถนะมกกำาหนดโดยการศกษารายละเอยดพฤตกรรมการทำางานของผทมผลงานด โดยใชเทคนค การวเคราะหเหตการณสำาคญในงาน วธการนสอดคลองกบคำาจำากดความของสมรรถนะทวา คณลกษณะเชงพฤตกรรมททำาใหบคคลสรางผลงานไดโดดเดนในองคการ รายละเอยดของความรความสามารถ ทกษะ และสมรรถนะทไดจากการวเคราะหงาน ยงเปนขอมลทสำาคญสำาหรบการออกแบบวธการประเมนเพอการคดเลอกอกดวย

(120)

บทท 5 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ

5.1 บทสรป

การสรรหา ถอวาเปนเสาเอกของการบรหารทรพยากรมนษย การสรรหา หมายถงกระบวนการจดกจกรรมเพอจงใจใหผมคณสมบตตรงตามทองคการตองการมาสมครงานกบองคการ การสรรหาเปนกจกรรมในขนตอนตอจากการวางแผนทรพยากรมนษยและการวเคราะหงาน การสรรหาเกดจากความจำาเปนขององคการในการจดตงหนวยงานขนมาใหมหรอขยายกจการหรอองคการขาดบคคลผปฏบตหนาทหรอมการเลอนตำาแหนงหรอยายบคคลในบางตำาแหนงออกไปจากตำาแหนงเดม การสรรหาตองใหไดจำานวนบคคลมาสมครมากและมความรความสามรถสง มการเปดโอกาสโดยทวไปโดยเทาเทยมกน และใชระบบคณธรรมในการสรรหา แหลงในการสรรหาประกอบดวยแหลง

(121)

ภายในองคการและแหลงภายนอกองคการ ซงแตละแหลงมขอดและขอเสยแตกตางกน การสรรหาจำาแนกได 2 ประเภท คอ การสรรหาเชงรบหรอการสรรหาในแนวแคบ และการสรรหาในเชงรกหรอการสรรหาในแนวกวาง นโยบายในการสรรหาม 2 แนวทางคอนโยบายการสรรหาแบบเปด และนโยบายการสรรหาแบบปด การสรรหาประกอบดวย 3 ขนตอน คอการทำา การวางแผนทรพยากรมนษย การทำาการวเคราะหงาน และการดำาเนนการสรรหา การสรรหาบคคลเขารบราชการของไทยประกอบดวย 3 วธการคอ การรบสมครสอบแขงขนหรอคดเลอกเขารบราชการ การตงสถานศกษาเพอผลตคนเขารบราชการและการเกณฑ ผทจะเขารบราชการตองมคณสมบตทวไปตามความในมาตรา 36 แหงพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ.2551 และมคณสมบตเฉพาะสำาหรบตำาแหนงทจะเขารบราชการ ในการสรรหานน สงจงใจขององคการทมตอการสรรหา ไดแก ระบบคาตอบแทนขององคการ โอกาสในอาชพ และชอเสยงขององคการ สงจงใจเหลานจะทำาใหบคคลมาสมครงานเปนจำานวนมาก

5.2 อภปรายผลการวจย

การสรรหาเปนกจกรรมหนงของการบรหารทรพยากรมนษย เปนงานขนแรกในการจดคนเขาทำางาน (Staffing) การสรรหามความสำาคญตอองคการอยางยง ถาองคการสามารถสรรหาบคคลผมความรความสามารถเขามาปฏบตงานในองคการ จะสงผลใหองคการปะสบความสำาเรจในการดำาเนนงานดงท โอ เกลน สตาล กลาววา การสรรหาคอเสาเอกของการ“บรหารทรพยากรมนษย” ดงนนการสรรหาจงเปนหนาทสำาคญของหนวยงานทรพยากรมนษยทตองดำาเนนการ

(122)

เพอใหแนใจวาองคการสามารถคดเลอกบคลากรทมความร ความสามารถ ทศนคต และประสบการณเหมาะสมกบตำาแหนงงานทองคการมความตองการมากทสด เพอทบคลากรจะไดสามารถปฏบตและพฒนาการขององคการในอนาคตองคการสามารถสรรหาบคลากรไดจากทงภายในและภายนอกองคการ ซงทงสองแหลงนมขอดและขอเสยแตกตางกน ดงนน ผทมหนาทสรรหาบคลากรจะตองมความเขาใจในคณลกษณะ ขอด-ขอเสยของแหลงทมา แตละชนด เพอใหสามารถเลอกนำามาใชประกอบการไดสรรหาบคลากรอยางเหมาะสมและเกดประโยชนสงสดแกองคการ โดยหวใจสำาคญของขอจำากดของเวลาและคาใชจาย โดยกระบวนการสรรหาบคลากรจะสนสดลงเมอกลมบคคลทเหมาะสมกบตำาแหนงงานทองคการตองการสนใจทจะเขารวมกบองคการ

5.3 ขอเสนอแนะ

ในการทำาวจยครงตอไปควรศกษากระบวนการสรรหา พนกงานราชการ ลกจางประจำา และลกจางชวคราวเพอใหขอมลครอบคลมการสรรหาบคลากรของกรมสรรพากรในทกๆ ประเภท

(123)

บทท 6รายงานการปฏบตงาน

วตถประสงคการปฏบตงาน

1. เพอใหนกศกษาไดเพมทกษะ สรางประสบการณและพฒนาวชาชพตามสภาพความเปนจรงในสถานประกอบอาชพในอนาคตตอไป

2. เพอใหนกศกษาไดทราบถงปญหาตางๆทเกดขนในขณะปฏบตงาน และสามารถใชสตปญญาแกไขปญหาไดอยางมเหตผล

3. เพอฝกใหนกศกษามความรบผดชอบตอหนาท เคารพระเบยบวนย และทำางานรวมกนไดอยางมประสทธภาพ

4. เพอใหนกศกษามเจตคตทดตอการทำางาน เพอเปนแนวทางในการประกอบอาชพตอไปภายหลงจากสำาเรจการศกษา

5. เพอสรางสมพนธภาพทดระหวางมหาวทยาลยฯกบสถานประกอบการเอกชน หนวยงานรฐบาล

6. เพอใหเปนไปตามหลกเกณฑการสำาเรจการศกษาตามหลกสตรทคณะหรอมหาวทยาลยไดกำาหนด

ประวต และรายละเอยดบรษท/สำานกงาน

ชอและสถานทตงของสถานประกอบการ

(124)

ชอหนวยงาน : กรมสรรพากร กระทรวงการคลง

สถานทตงและอาคารททำาการ : กรมสรรพากร 90 ซอยพหลโยธน 7 ถนนพหลโยธน แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรงเทพมหานคร

เบอรโทรศพท : 1161 Call Center

เวลาทำาการ : จนทร - ศกร 08:30 น. - 16.30 น.

ความเปนมาของหนวยงาน

เมอพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวไดทรงวางแผนปฏรปการปกครองแลว กไดทรงวางระเบยบกจการคลงใหมโดยทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหจดตงหอรษฎากรพพฒนขนในป พ.ศ. 2416 เพอเกบรายไดภาษอากรของแผนดนมารวมไว ณ ทแหงเดยว ตอมาจงยกเปนกระทรวงพระคลงมหาสมบต มเสนาบดประจำาตางหากในปพ.ศ. 2435 การภาษอากรกไดทรงปรบปรงใหม โดยแตงตงขาหลวงคลงไปประจำาทกจงหวดและทกมณฑลเพอทำาหนาทเกบภาษอากรจากราษฎรโดยตรงแลวรวบรวมรายไดทงหมดสงมารวมไว ณ กระทรวงพระคลงมหาสมบต ราษฎรไมตองเสยภาษอากรมากนอยลกลนกนเหมอนแตกอน ทงนยอมเปนการปรบปรงระบบการคลงอยางยงใหญ ทำาใหผลประโยชนรายไดของแผนดน เพมขนกวาแตกอนมาก ในดานรายจายกทรงวางพกดอตราเงนเดอนใหแกขาราชการตามตำาแหนงเปนทแนนอนแทนเงนเบยหวดทจายแตเดม และยงพระราชทานเบยบำานาญแกขาราชการเพอเปนเครองเลยงชพเมอรบราชการไมไดแลว อนง ในป พ.ศ. 2439 พระองคไดทรงพระกรณาโปรดเกลาฯใหมการจดทำางบประมาณแผนดนขนเปนครงแรก อนเปนแบบฉบบทจะตองทำางบประมาณแผนดนสบมาทกป

(125)

ครนป พ.ศ. 2436 (ร.ศ.112) ประเทศไทยตองประสบวกฤตทางการเมองอยางหนก ดวยฝรงเศสยกกองทหารมารกรานดนแดนฝงแมนำาโขง รฐบาลจำาเปนตองสงทหารไปตงรบขาศกทเมองอบลราชธาน ทำาใหเมองปราจนบรมความสำาคญ ทางดานยทธศาสตรและทาง การเมองขน ฉะนน จงทรงพระกรณาโปรดเกลาฯใหตงเมองปราจนบรเปนมณฑลขนเปนครงแรกในประวตศาสตร และโปรดใหพระยาฤทธรงครณเฉท (ศกร ชโต) เปนขาหลวงเทศาภบาล ตอมาในการประชม สมหเทศาภบาลครงแรกในป พ.ศ. 2438 พระยาฤทธรงครณเฉท กราบทลเสนาบดกระทรวง มหาดไทยวาอากรคานำาในมณฑลปราจนบร รฐบาลไดรบเงนอากรเขาพระคลง นอยกวาเทาทควรจะได เพราะนายอากรทรบผกขาดไมมเวลาทจะเกบไดทวถง ถาใหสมหเทศาภบาลจดเกบอากรคานำาและ ใหรางวลสวนลดแกกำานน ผใหญบานทจดตงขนใหม ใหเปนพนกงานเกบ จะไดเงนหลวงเพมขนอกมากมาย เสนาบดกระทรวงมหาดไทยจงนำาความไปกราบทลกรมขนศรธชสงกาศ เสนาบดกระทรวงพระคลงมหาสมบตซงไมทรงเหนชอบดวย ดงปรากฎขอความในหนงสอ สาสนสมเดจ ลายพระหตถของสมเดจกรมพระยาดำารงฯซงทรงดำารงตำาแหนงเสนาบดกระทรวงมหาดไทยในสมยนน มหนงสอทลสมเดจกรมพระยานรศราฯ ลงวนท 16 มกราคม พ.ศ. 2478 อธบายเรองเปลยนวธเกบภาษอากรดงน

"หลายปมาแลวเมอ เซอร เอดวารด กก ยงเปนทปรกษากระทรวงพระคลง วนหนงมาหาหมอมฉนทวงวรดศ พดขนวา แกตรวจดจำานวนเงนแผนดนทไดรบประจำาปยอนถอยหลงขนไปถงรชกาลท 5 เกดประหลาดใจดวยเหนเงนจำานวนรายไดตงแต ค.ศ. 1896 (พ.ศ. 2439) เพมขนปละมากๆ ไปตรวจดทางภาษอากร กไมปรากฏวาในระหวางนนรฐบาลไดตงภาษอากรอยางใดขนใหม หรอเพมพกดอตราภาษเกาอยางใดอก คดไมเหนวาเงนแผนดนเพมขนมากมายดวยเหตใด ถามพวกขาราชการกระทรวงพระคลงทรบราชการอยในเวลานกไมมใครร แกนกวาบางทหมอมฉนจะทราบเหตเพราะตวหมอมฉนทำาราชการในสมยนนจงมาถาม หมอมฉนตอบ

(126)

วา เหตทเงนแผนดนไดมากขนตงแต พ.ศ. 2439 นน หมอมฉนทราบอยพอจะอธบายได แตนกขวยใจอยหนอยดวยเรองนนเกยวของกบตวหมอมฉนอยบาง ขออยาใหแกเขาใจวาหมอมฉนเลาอวดดสำาหรบตว เพราะทจรง

เปนความคดและชวยกนทำาหลายคน แลวหมอมฉนจงเลาเรองตามทเปนมาใหเซอร เอดวารด กกฟงกพอใจ แตเรองทหมอมฉนเลานนยงไมเคยจดลงเปนลายลกษณอกษร เพราะเมอเซอร เอดวารด กก มาถามยอดจำานวนเงนดวยวาจา หมอมฉนจำาจำานวนเงนไมได พงมาพบบญชจำานวนเงนทเพมขนครงนนเมอเรวๆน หมอมฉนจงเหนควรจะเขยนทลบรรเลงในจดหมายประจำาสปดาห ไดเรองอนเปนมลเหตมดงกลาวตอไปน

          เมอสมเดจพระพทธเจาหลวงทรงพระกรณาโปรดฯใหหมอมฉนเปนเสนาบดกระทรวงมหาดไทย เมอ ร.ศ.111 ( พ.ศ. 2435 ) นนทรงพระราชดำารถงลกษณะการปกครองหวเมองทจะจดตอไปในภายหนาเปนยต 3 ขอ คอ

ขอ 1  

จะรวบรวมการบงคบบญชาหวเมอง ซงเคยแยกกนอย 3 กระทรวงคอ มหาดไทย กลาโหม กรมทา ใหมารวมอยในกระทรวงมหาดไทยเพยงกระทรวงเดยว

ขอ 2  

จะรวมหวเมองจดเปนมณฑลตามสมควรแกภมลำาเนา ใหสะดวกแกการปกครองและมสมหเทศาภบาลบงคบบญชาการทกมณฆล

ขอ 3  

การเปลยนแปลงททรงพระราชดำาร จะคอยจดไปเปนชนๆมใหเกดการยงเหยงในการเปลยนแปลงในปแรก หมอมฉนเปนเสนาบดกระทรวงมหาดไทยเปนแตศกษา

หาความรราชการในกระทรวง กบออกไปตรวจตามหวเมองฝายเหนอซงภายหลงจดเปนมณฑลอยธยา มณฑลนครสวรรค มณฑลพษณโลก กบทงเมองสพรรณบร (เวลานนเมองนครชยศรยงขนอยกรมทา) เพอหาความรมาคดกะ

(127)

รายการทจะจดตอไป ครนปตอมาถง ร.ศ.112 ( พ.ศ. 2436 ) เผอญเกดเหตววาทกบฝรงเศส จะตองสงทหารไปเมองอบลทางเมองปราจนบรเพอจะใหสะดวกแกการสงทหาร จงโปรดใหจดตงมณฑลปราจนขนกอนและทรงพระกรณาโปรดเกลาฯใหพระยาฤทธรงครณเฉท (ศกร ชโต) เปนสมหเทศาภบาลคนแรก ตอมาอกปหนงจงตงมณฑลอยธยา มณฑลนครสวรรค มณฑลพษณโลกและตงมณฑลอนในปตอๆมา

ในสมยนน การเกบภาษอากรทงทกรงเทพฯและตามหวเมองยงใชวธกระทรวงพระคลงเรยกประมลใหมผรบผกขาดไปเกบภาษอากรตางๆ ทกป พระยาฤทธรงคฯไดไปจดมณฑลปราจนกอนมณฑลอนอยปหนง รการในทองทดกวาสมหเทศาภบาลคนอน เมอมการประชมสมหเทศาภบาลครงแรกในพ.ศ. 2438 พระยาฤทธรงคฯมาบอกหมอมฉนวาอากรคานำาในมณฑลปราจนเงนหลวงทไดเขาพระคลงยงนอยกวาทควรจะไดอยมาก เพราะนายอากรทรบผกขาดไป มเวลาทจะเกบเฉพาะปหนง ตองรบจดเกบใหไดกำาไรภายในเวลาทตนมอำานาจ เพราะฉะนนใครจะเขาวาประมลกตองกะจำานวนเงนใหไดตำาดวยกลวขาดทน ยกตวอยางดงอากรคานำาเมองปราจนบรมผรบประมลเสนอเพยงปละ 2,400 บาทเทานน แมจำานวนเงนเพยงเทานน

ใครเปนนายอากร ยงตองไปใชวธเกบเลยงพระราชบญญต เชน คดอบายวากลาวใหราษฎรยอมเสยคานำาเหมาตามครวเรอน เปนตน เพอจะใหไดเงนโดยเรว แตทจรงนนนายอากรเกบคานำาไดแตราษฎรทอยใกลๆ พวกทอยหางไกลออกไปนายอากรกไมสามารถจะเกบไปถง ยงมคนทไมตองไปเสยภาษอากรคานำาอยโดยมาก พระยาฤทธรงคฯเหนวาถาใหเทศาภบาลเกบอากรคานำาใหสวนลดแกกำานน ผใหญบานทจดตงขนใหมใชเปนพนกงานเกบ จะไดเงนหลวงเพมขนอกมากหมอมฉนเหนชอบดวยจงนำาความไปทล กรมขนศรธชสงกาศ ซงเปนเสนาบดกระทรวงพระคลงอยเวลานน ทานไมทรงเหนชอบดวยตรสวา นายอากรไมสงเงนฉนเอาตวขงได ถาเทศาฯไมสงเงน ฉนเอามาขงไม

(128)

ได เงนหลวงกจะสญ เมอทานตรสอยางนนหมอมฉนกจนใจ ตอมาเมอใกลจะสนป วนหนงกรมขนศรธชฯเสดจมาหาหมอมฉนทกระทรวงมหาดไทย ตรสถามวาทพระยาฤทธรงคฯจะรบเกบอากรคานำาเมองปราจนบร จะรบไดจรงๆหรอ หมอมฉนทลถามวาเหตใดจงจะกลบโปรดใหพระยาฤทธรงคฯเกบอากรคานำา ตรสบอกวานายอากรเดมรองขาดทน ขอลดเงนอากรคานำาเมองปราจนบร ผอนกไมมใครเขาประมลดเหมอนจะนดแนะกนโกงกระทรวงพระคลง จงทรงพระดำารเปลยนมาใหเทศาฯเกบ หมอมฉนทลถามวาจะตองพระประสงคใหสงจำานวนเงนสกเทาใด ตรสตอบวาเพยงเทาทนายอากรผกขาดไปปกอน อยาใหเงนหลวงลดลงกพอพระหฤทย หมอมฉนจงบอกไปยงพระยาฤทธรงคฯตอบมาวาจะรบเกบและจะสงเงนหลวงใหไดเทาทนายอากรผกขาด แนะมาใหหมอมฉนทำาความตกลงกบกระทรวงพระคลง ขอหนงวา ถาเทศาฯเกบเงนอากรคานำาไดมากกวาจำานวนทนายอากรรบผกขาดขนไปเทาใด ขอใหกระทรวงพระคลงอนญาต ใหกระทรวงมหาดไทยใชเงนทเพมขนบาง ปลกสรางสถานทวาการและทพกขาราชการในมณฑลปราจนซงตองการเงนอย หมอมฉนไปทลกรมขนศรธชฯ กทรงยอมทำาตามคำาพระยาฤทธรงคฯ แตการทมอบอำานาจใหเทศาฯเกบอากรคานำาครงนนอยขางแปลก ดวยกรมขนศรธชฯมรบสงใหออกทองตรานกวายภกษ กระทรวงการคลง ตงใหพระยาฤทธรงครเฉท เปนขนมจฉาฯ (สรอยวากระไรหมอมฉนจำาไมได) ตำาแหนงนายอากรคานำาเมองปราจนบร พระยาฤทธรงคฯยงคยอวดอยจนแกวาตวแกคนเดยวทเปนพระยากนพานทองแลวไดเลอนเปนขนและวายงเกบทองตรากระทรวงพระคลงฉบบนนไวเปนทระลก เพราะเหตใดกรมขนศรธชฯทานจงทรงทำาเชนนน มาคดดภายหลงจงเหนวาทานเตรยมเผอ พระนาฤทธรงคฯจะทำาไมไดดงรบปหนาจะไดตงคนอนไดสะดวกไมตองขอโอนหนาทจากกระทรวงมหาดไทย แตพระยาฤทธรงคฯเกบเงนอากรคานำา เมองปราจนบร ไดมากกวาจำานวนเงนทนายอากรเคยเกบรบผกขาดหลายเทา กระทรวงมหาดไทยกเรมแลเหนวา การทจดตงมณฑลเทศาภบาลอาจจะจดการเกบเงนภาษอากรซง

(129)

เปนวธรฐบาลเกบเอง ใหเงนผลประโยชนแผนดนเพมขนไดอกมาก แตยงไมทนไปพดกบกระทรวงพระคลงกรมขนศรธชฯเสดจออกจากตำาแหนงเสนาบดกระทรวงพระคลงเสยกอนจงยงมไดจดการแกไขอยางไร

พอกรมหมนมหศรราชหฤทย เสดจมาเปนเสนาบดกระทรวงพระคลงทราบเรองพระยาฤทธรงคฯเกบอากรคานำา กทรงเลอมใสในการเปลยนแปลงนน แลวอนญาตใหเทศาฯเรมจดการเกบภาษอากรและตอมากรมหมนมหศรฯใหกรมสรรพากรเปนพนกงานเกบภาษอากร และพาฝรงผชำานาญเขามาจดระเบยบ ไดมสเตอรเกรแฮมมาเปนเจากรมสรรพากรใน โอนไปขนอยในกระทรวงนครบาลไดมสเตอรไยล (ซงภายหลงไดเปนพระยาอนทรมนตรศรจนทรกมาร) เปนเจากรมสรรพากรนอก โอนไปขนอยในกระทรวงมหาดไทย ตงหนาจดวธเกบอากรดวยเลกผกขาดเปลยนเปนรฐบาลเกบเองเปนอยางๆมา และการทจดนนคอยจดขยายออกไปเปนมณฑลๆ จำานวนเงนจงไดเพมขนเปนรายป"

คานยมและวสยทศน คานยม : มงมนซอสตย มนเนนจรยธรรม มงหมายความรบผดชอบ มงเสรมความสามคค

มงสรางผลงานอยางมประสทธภาพวสยทศน : ผนำาดานบรหาร จดเกบภาษ บรการทด ดวยวตกรรม และหลกธรรมาภบาล

ภารกจหลกของกรมสรรพากร

กรมสรรพากรมภารกจเกยวกบการจดเกบภาษ การเสนอแนะและการใชนโยบายทางภาษอากรเพอใหไดภาษตามเปาหมายอยางทวถงและเปนธรรม

(130)

เปนกลไกในการพฒนาเศรษฐกจและสงคมและเกดความสมครใจในการเสยภาษโดยใหมอำานาจหนาทดงตอไปน

1. จดเกบภาษอากรตามประมวลรษฎากรและกฎหมายทเกยวของ2. เสนอแนะนโยบายการจดเกบภาษตอกระทรวงการคลง3. ปฏบตการอนใดตามทกฎหมายกำาหนดใหเปนอำานาจหนาทของ

กรม หรอตามทกระทรวงหรอคณะรฐมนตรมอบหมาย

โครงสรางการบรหารของกรมสรรพากร

(131)

ตำาแหนงและลกษณะงานทนกศกษาไดรบมอบหมายใหรบผดชอบตำาแหนงนกศกษาฝกงานฝายสรรหา

ชอและตำาแหนงของพนกงานทปรกษานางจารก คงวฒน ตำาแหนง นกทรพยากรบคคลชำานาญการ

ระยะเวลาทปฏบตงานตงแตวนท 1 เดอนพฤศจกายน พ.ศ.2555 ถง วนท 28 เดอน

กมภาพนธ พ.ศ.2556 เปนระยะเวลารวม 4 เดอน

รายละเอยดเกยวกบงานทปฏบต

งานหลก- รบและคนผลงานการประเมนบคคลใหดำารงตำาแหนง และรบ

เงนพเศษ- ตรวจสอบวฒการศกษา- ดำาเนนการสอบคดเลอกบคคลเขารบราชการและใหดำารง

ตำาแหนง

งานรอง- พมพหนงสอราชการ

(132)

- เดนแฟมเสนอเซน- ตรวจสอบและคดแยกเอกสาร- จดทำาสำาเนาเอกสาร- ขนยายพสดครภณฑ

สรปผลการปฏบตงาน

สงทคาดหวง สหกจศกษาเปนการฝกทกษะวชาชพของนกศกษา เพอใหเกดความร

และการเรยนรจากการปฏบตงานจรง ซงจากการทไดฝกปฏบตงานสหกจศกษากบกรมสรรพากร สงทคาดหวงเปนอยางมากในการปฏบตงานในครงนคอ การไดรบความรและประสบการณทดจากฝกการปฏบตงาน สามารถเสรมสรางศกยภาพตลอดจนพฒนาบคลกภาพ และนำาไปใชประกอบอาชพเมอสำาเรจการศกษาไดอยางดและมประสทธภาพสงสด สดทายหวงเปนอยางยงวาเมอเสรจสนการฝกปฏบตงาน สถานประกอบการจะพจารณาใหนกศกษาไดปฏบตงานกบสถานประกอบการตอไป

ประโยชนทไดรบจากการปฏบตงานo ประโยชนตอตนเอง

- ไดเรยนรและเขาใจถงการดำาเนนชวตจรงในการทำางาน ทำาใหนกศกษาสามารถพฒนาศกยภาพความเปนอยตลอดจนมมมองและทศนคตดานตาง ๆ ดขนไดฝกตวเองใหเปนคนทมระเบยบวนยมากขน เชนการเขามาทำางานใหตรงตอเวลา

- ไดมโอกาสรจกผคนมากขน จากการเขารวมการประชมหรอการเสวนา ในแตละครง

- ไดประสบการณจรงจากการทำางานจากการฝกงาน

(133)

- ไดเรยนรการปฏบตตวในขณะฝกงาน- เขาใจหลกการทำางานมากขน มความรบผดชอบกบงานทได

รบมอบหมาย- เสรมสรางความสามารถและความกลาแสดงออกในทางท

เหมาะสม- สามารถทำางานรวมกบผอนได

o ประโยชนตอสถานประกอบการ- นกศกษาสหกจศกษาสามารถชวยลดภาระงานของเจาหนาท

ประจำาไดในระดบหนง ซงสงผลใหเจาหนาสามารถปฏบตงานอนทสำาคญกวาได

- เกดภาพลกษณทดตอสถานประกอบการในดานการสงเสรมการศกษา

- เปนกลไกลในการสรางความรวมมอระหวางมหาวทยาลยกบสถานประกอบการ โดยมนกศกษาเปนสอกลาง

- เปนการแลกเปลยนความคดใหมในการทางานของนกศกษากบสถานประกอบการ

o ประโยชนตอมหาวทยาลย- นกศกษาสามารถปฏบตงานสหกจศกษาไดด นกศกษาจะได

รบการยกยองชมเชยจากสถานประกอบการ สงผลใหมหาวทยาลยเปนทยอมรบของสถานประกอบการตอไป

- การปฏบตงานสหกจศกษา ถอเปนการประชาสมพนธมหาวทยาลยใหบคคลภายนอกรจกมหาวทยาลยมากขน

- สงเสรมภาพพจนทดใหกบมหาวทยาลยและสงผลใหนกศกษารนหลงไดรบโอกาสในการฝกงาน ณ สถานประกอบการแหงนอยางตอเนอง

(134)

ประสบการณทประทบใจ / ประสบการณพเศษประสบการณทไดมาปฏบตงานสหกจศกษาทกรมสรรพากร ในครงนม

มากมาย

ประการแรกทประทบใจทสด คอประสบการณทไดทำางานจรงเสมอนหนงวานกศกษาเปนเจาหนาทคนหนงในหนวยงาน เพราะสถานประกอบการไดเปดโอกาสใหนกศกษาปฏบตงานจรงพรอมชแนะและใหคำาปรกษา ขณะปฏบตงานอยางจรงจงเพอใหนกศกษาไดรบประสบการณจากการปฏบตงานใหไดมากทสดนอกจากนยงไดทดสอบไหวพรบของตนเองขณะทออกไปปฏบตงานนอกสถานทโดยทไมมเจาหนาทจากหนวยงานไปดวย ซงถอเปนโอกาสทด เพราะสงนสามารถเปนตววดศกยภาพในการทำางานของนกศกษาในขณะนนได

ประการท 2 เจาหนาทในกรมสรรพากร ทกทานมความเปนกนเองมาก

และทายทสดขอขอบพระคณเจาหนาททกๆฝาย ทใหความเปนกนเองกบนกศกษาปฏบตงานงานสหกจศกษา จงสงผลใหการปฏบตงานเตมไปดวยความสขและมตรไมตรอนดระหวางกน

ปญหาและขอเสนอแนะ

มหาวทยาลยo ปญหา

- การเตรยมความพรอมกอนการออกปฏบตสหกจศกษาของมหาวทยาลย ยงไมมประสทธภาพเพยงพอตอการจดกจกรรมอบรมในแตละครง

(135)

- การลงบนทกการปฏบตงานสหกจศกษาของคณะรฐศาสตร พบวายงมความซบซอน กลาวคอ ลงบนทกในสมดบนทกแลว ยงตองไปลงบนทกในระบบของคณะเพมเตมอก ซงทำาใหนกศกษาเกดความสบสน

o ขอเสนอแนะ- ควรมพฒนาและเตรยมความพรอมกอนการออกปฏบตสห

กจศกษา โดยการปรบการเรยนการสอนทเนนการปฏบตเพอใหเกดประสบการณทสามารถนำาไปใชในการปฏบตสหกจศกษาไดมากขน

- การลงบนทกการปฏบตงานสหกจศกษาควรจะมการบนทกแคเพยงวธการใดการหนงกเพยงพอ

นกศกษาo ปญหา

- ขาดทกษะในการใชโปรแกรมคอมพวเตอรสำาหรบการปฏบตงาน

- ขาดการประสานงานในการปฏบตงานo ขอเสนอแนะ

- ควรฝกทกษะในการใชโปรแกรมคอมพวเตอรอยางสมำาเสมอ

- ควรสรางปฏสมพนธกบผรวมงาน

(136)

บรรณานกรม

ชศกด เทยงตรง. 2520. การบรหารการปกครองทองถนเปรยบเทยบ, กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ณฏพนธ เขจรนนทน. 2541. การจดการทรพยากรบคคล. กรงเทพมหานคร: โรงพมพแหงจฬาลงกรณ มหาวทยาลย.

ตน ปรชญพฤทธ. 2536. ศพทรฐประศาสนศาสตร. กรงเทพมหานคร: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ทองศร กำาภ ณ อยธยา. 2539. การบรหารงานบคคลในแนวทางใหม. กรงเทพมหานคร: คณะรฐประศาสนศาสตร สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

(137)

นนทนา ทองสนท. ปจจยดานคณลกษณะขององคกรทสงผลกระทบตอนโยบายการสรรหาและคดเลอก บคคลากร: [ระบบออนไลน] เขาถงไดจาก images.edu18.multiply.multiplycontent.com/.../บทท%

202%20(เคาโครงสง).doc?... (วนทสบคน: 12 มกราคม 2556).

ภาคผนวก