:aedr.2019.267362.668665ij/10.22059DOI مجله تحقيقات اقتصاد و توسعه کشاورزي ايران

(333-345) 1398، 2, شماره 50-2دوره

E-mail: lavaeirasool@ut.ac.ir يی آدريانیرسول لوا نويسنده مسئول: *

Investigating the Effects of Innovation perceived Characteristics on Bio-fertilizers Consumption among Farmers (Case Study: Yengijeh Village, Zanjan County)

RASOOL LAVAEI ADARYANI1*, HESAMEDIN GHOLAMI2,

EHSAN GHOLIFAR3, JAVAD GHASEMI4

1, PhD in Agricultural Development. Faculty of Agricultural Economics and Development.

University of Tehran, Karaj, Iran

2, Assistant Professor. Agricultural Research. Education and Extension Organization

(AREEO), Tehran, Iran

3, PhD of Agricultural Extension and Education. Tarbiat Modares University, Iran

4, Assistant Professor. Agricultural Research. Education and Extension Organization

(AREEO), Tehran, Iran

(Received: Oct. 15, 2018-Accepted: Jun. 2, 2019)

ABSTRACT

Perceived innovation characteristics are one of the components affecting innovation adoption.

Accordingly, present study aimed to investigate the perceived bio-fertilizers characteristics impact

on consumption of these bio-fertilizers. Statistical population of this study constituted of all farmers

were working in Yengijeh Village in Zanjan county (N= 313) from which 161 farmers were

accessed through convenient sampling. Sample size was determined according to appropriate

sample size for multivariate statistical techniques. The appropriateness of determined sample size

was also confirmed by Cochran formula. Data collected through a questionnaire that its validity

and reliability were examined respectively by a panel of experts and Cronbach's alpha (α ≥ 70).

Stepwise discriminant analysis was applied to examine the effect of innovation characteristics

including "perceived compatibility", "perceived observability", "perceived complexity", "perceived

trialability" and "perceived relative advantage" on bio-fertilizers consumption. Discriminant

analysis revealed that "perceived relative advantage" was the only bio-fertilizers' characteristic that

could distinguish consumer farmers from non- consumer farmers. Other variables entered the

discriminant function lacked acceptable discriminant power for separating consumer farmers from

non-consumer farmers. In this study farmers' perception of bio-fertilizers may could affected by

their financial, technical conditions and skills. Thus, it is suggested that farmers' individual and

social characteristics considered, besides, bio-fertilizers perceived characteristics.

Keywords: Perceived Innovation Characteristics, Bio-Fertilizers and Perceived Relative

Advantage

1398، 2 ، شماره50-2دوره مجله تحقيقات اقتصاد و توسعه کشاورزي ايران 334

در بین کشاورزان هارف آنشده کودهای زیستی بر مصهای ادراکبررسی تأثیر ویژگی شهرستان زنجان()مورد مطالعه: روستای ینگیجه،

4، جواد قاسمی3فر، احسان قلی2الدین غالمی، حسام1رسول لوایی آدریانی

، کرج، ایراندانشگاه تهرانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، دان، توسعه کشاورزیدکتری ،1 شاورزی، تهران، ایرانوزش و ترویج کن تحقیقات، آمسازما اناستادیار، 4و 2

، تهران، ایراندانشگاه تربیت مدرسدانشکده کشاورزی، آموخته دکتری ترویج و آموزش کشاورزی،دانش ،3 (12/3/98تاریخ تصویب: -23/7/97)تاریخ دریافت:

چکیده

که پذیرش یک شوندیی محسوب میهالفهعنوان مؤشده نوآوری بههای ادراکویژگی-دهند. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر ویژگیتأثیر قرار می نوآوری را تحت

شده کودهای زیستی، بر مصرف این کودها در روستای ینگیجه از بخش مرکزی های ادراکشهرستان زنجان انجام شد. جامعه آماری این پیمایش شامل تمامی کشاورزان فعال در این

گیری در دسترس انتخاب شدند. معیار از آنان به روش نمونه نفر 161 ( بود کهN=313روستا )های چندمتغیری تعیین حجم نمونه، متناسب با حجم نمونه مورد نیاز برای استفاده از تکنیک

منظور آماری بود که البته بر اساس فرمول کوکران نیز بسندگی حجم نمونه تأیید شد. بهنظران و پایایی آن از استفاده شد که روایی آن توسط صاحب یااز پرسشنامهها آوری دادهجمع

( مورد تأیید قرار گرفت. 7/0های مختلف باالتر از طریق محاسبه آلفای کرونباخ )برای بخشهای نوآوری شامل تحلیل تشخیصی به روش گام به گام برای بررسی اثر ویژگی فن

پذیری آزمون»، «شدهادراک پیچیدگی»، «شدهادراکپذیری رؤیت»، «شدهسازگاری ادراک»بر مصرف کودهای زیستی استفاده شد. نتایج حاصل « شدهمزیت نسبی ادراک»و « شدهادراک

عنوان تنها ویژگی کودهای به« شدهمزیت نسبی ادراک»از تحلیل تشخیصی نشان داد که ین کودها را شاورزانی که ارا از ک« کنندهمصرف»زیستی است که توانست کشاورزان گروه

کنند، متمایز نماید. سایر متغیرهای وارد شده به تابع تشخیصی فاقد توان صرف نمیمبودند. ممکن است کشاورزان « مصرف کود»تشخیصی قابل قبول برای تفکیک سطوح متغیر

ک اند؛ ادراشان داشتههایی که از نظر شرایط مالی، فنی و مهارتیدلیل تفاوتمختلف بهشود در مطالعات های کودهای زیستی پیدا کرده باشند. بنابراین پیشنهاد میویژگیمتفاوتی از

های ادراکی آنان از نوآوری مد اجتماعی کشاورزان توأم با ویژگی -های فردیآتی اثر ویژگی نظر قرار گیرد.

شدهی ادراکشده نوآوری، کودهای زیستی، مزیت نسبهای ادراکویژگی کلیدی: هایهواژ

335 ... شده کودهاي زيستیهاي ادراکبررسی تأثير ويژگیو همکاران: ی آدريانیلواي

مقدمه

تداوم افزايش جمعيت جهان تا ميليارد نفر در ميانه

خريد، افزايش قرن حاضر درکنار افزايش ثروت و قدرت

Godfray) تقاضا براي مواد غذايی را تشديد خواهد کرد

et al., 2010) و بايد توليد غذا تا آن زمان در سراسر

& ,Igiehon, Babalola)جهان دو برابر شود

biotechnology, 2017) بنابراين تضمين امنيت غذايی .

چالشی جهانی است که با وجود عواملی مانند تغيير

.(Grote, 2014)اقليم دشوارتر نيز خواهد شد

بر افزايش کمّی توليد مواد غذايی، در سطح عالوه

صورت جدي مورد توجه المللی مبحث کيفيت نيز بهبين

؛ (Ajoudani & Mehdizadeh, 2009)قرار گرفته است

رويه زيرا عمليات کشاورزي کنونی عمدتًا به مصرف بی

هاي شيميايی مانند کودهاي شميايی وابسته است نهاده

(Thakur, 2017) بسياري از تحقيقات نشان داده است .

ها، رويه اين نهادهکه کشاورزي متعارف با کاربرد بی

ی و سالمتی ناپذيري به منابع طبيعخسارات جبران

,Ajoudani & Mehdizadeh)سازد ها وارد میسانان

که در طوري. اين امر، روند افزايشی داشته؛ به(2009

خالل پنج دهه گذشته مصرف جهانی کودها، به طور

کلی، تقريباً چهار برابر و مصرف نيتروژن هفت برابر شده

. (Hasler, Olfs, Omta, & Bröring, 2017)است

هاي اي به ميکروبتردهگس طوريميايی بهکودهاي ش

-رسانند؛ سالمتی انسان را تحتمفيد خاک آسيب می

-بر مخاطرات زيست دهند و عالوهالشعاع قرار می

شوند. براي محيطی، سبب کاهش حاصلخيزي خاک می

هاي زيرزمينی مثال، امکان نشت نيتروژن و آلودگی آب

ات شده است خوبی اثبدر اثر کاربردکودهاي ازته به

(Thakur, 2017).

هاي جهانی درباره اثرات جانبی برخی از نگرانی

هاي کشاورزي بر محيط زيست و جامعه فعاليت

(Soleymani, 2008) هاي کشاورزي سبب شده تا نظام

مدرن مورد انتقاد قرار گيرد و يک اجماع جهانی در

خصوص استقرار نوعی نظام کشاورزي در جهت افزايش

زمان طور هممحيط زيست بهي و حفاظت از وربهره

,Rajabi, Shabanali Fami, & Pooratashi)حاصل شود

2013; Thakur, 2017) اين امر منجر به افزايش اهميت .

Mirzaei)مفهوم پايداري در بخش کشاورزي شده است

& Alibeigi, 2016) ،ظهور کشاورزي ارگانيک .(Rajabi

et al., 2013) ت ارگانيک به رشد محصوالو مصرف رو

,Farajollahi, Nemati)سراسر جهان در

Khatibzanjani, & Vajari, 2017; von Meyer-Höfer,

von der Wense, Padilla Bravo, & Spiller, 2013) از

اند. مظاهر اين روند بوده

نگرش نسبت به مسايل محيط بنابراين، بهبود

ي يستی در راستااز فناوري ز منجر به استفاده یزيست

& ,Naeemi, Najafloo) ر شده استتوسعه پايدا

sobhani, 2015) با توجه به ضرورت توجه توأم به .

افزايش عملکرد و حفظ پايداري، يکی از راهبردهاي

اساسی براي کاهش وابستگی به کودهاي شيمايی،

هاي جايگزين و پايدارتر است که کارگيري فناوريبه

زيستی است از کودهاي ها، استفادهنترين آيکی از مهم

(Nazeri, Kashani, Khavazi, Ardakani, &

Mirakhoondi, 2012).

اصطالح کودهاي زيستی منحصراً به مواد آلی حاصل

از کودهاي دامی، بقاياي گياهی، کود سبز و غيره اطالق

، در حقيقت کود (Sturz & Christie, 2003)شود نمی

دزي است يزموجودات آزااي شامل رزيستی ماده

(Vessey, 2003) که توانايی تبديل عناصر غذايی

پرمصرف را از شکل غيرقابل دسترس به شکل قابل

,Rajendran, Devaraj, & bioenergy)دسترس دارند

. همچنين از طريق تثبيت زيستی نيتروژن، مهار (2004

کننده رشد گياه، زا و توليد مواد تنظيمعوامل بيماري

,Sturz & Christie)شند بخا بهبود میلکرد گياهان رعم

. عالوه بر اين، کودهاي زيستی باعث افزايش (2003

جذب عناصر غذايی مثل فسفر، ازت و برخی عناصر

هاي گياهی، ريزمغذي، افزايش جذب آب، توليد هورمون

هاي محيطی، تاثير مثبت بر کاهش تأثير منفی تنش

ود ي خاکزي و بهبهاروي برخی ميکروارگانيسم

شود فی و کمی محصوالت زراعی میخصوصيات کي

(Nazeri et al., 2012).

ها در نظر از اهميت کودهاي زيستی و نقش آنصرف

افزايش کمّی و کيفی محصوالت کشاورزي، مقوله

کارگيري اين کودها توسط کشاورزان حائز پذيرش و به

در تواند نوآوري در بخش کشاورزي میاهميت است.

طور و حفاظت محيط زيست به افزايش توليد دستيابی به

1398، 2 ، شماره50-2دوره مجله تحقيقات اقتصاد و توسعه کشاورزي ايران 336

عبارت ديگر، نوآوري زمان نقش داشته باشد. بههم

سازي پايدار کشاورزي مستمر براي دستيابی به فشرده

. (Läpple, Renwick, & Thorne, 2015)ضروري است

بر اساس نظريه نشر نوآوري، يکی از عوامل مؤثر بر

ي نوآوري و ديگرهاي خود يژگیها، وپذيرش نوآوري

. با (Rogers, 2003)ها است هاي پذيرندگان آنويژگی

اند که اهميت اين حال برخی مطالعات نشان داده

هاي روانشناختی و هاي نوآوري از ويژگیويژگی

، (Holak & Lehmann, 1990)شناختی جمعيت

بينی رفتار پذيرش اقتصادي و اجتماعی افراد در پيش

هاي . ويژگی(Lee & Allaway, 2002)هستند مؤثرتر

هاي مهم هر نوآوري )مانند کود زيستی( يکی از سازه

بينی بااليی کننده پذيرش آن است و قدرت پيشتعيين

;Wangi & Kariuki, 2015)در اين زمينه دارد

Zolkepli & Kamarulzaman, 2015). بر اساس نظريه

ژگی اصلی مزيتراجرز و شوميکر پنج وينشر نوآوري

پذيري و قابل رويتي، پيچيدگی، آزموننسبی، سازگار

,Rogers)اند بودن را بر پذيرش نوآوري مؤثر دانسته

. گرچه در اين زمينه نظريه پذيرش فناوري(2003(Davis 1989, Davis et al. 1989) ، درباره فرآيند

پذيرش و يا عوامل مؤثر بر پذيرش ارائه شده است. اما

ها ها به دو مورد از ويژگیهاي نوآوري تنزمينه ويژگی در

سهولت استفاده و سودمندي ادراک شده( پرداخته است

که اولی با پيچيدگی و دومی با مزيّت نسبی اين ويژگی

هاي نوآوري با همپوشانی دارند. بنابراين از نظر ويژگی

نظريه راجرز جامعيت بيشتري دارد و مبناي چارچوب

گرفت. ين پژوهش قرارمفهومی ا

مزيت نسبی، درک فرد از بهتر بودن نوآوري نسبت

خواهد جانشين آن شود. هايی است که میبه ايده

هاي سازگاري، برداشت فرد از هماهنگی نوآوري با تجربه

موجود، گذشته و نيازهاي مصرف کننده است. پيچيدگی

کاربردن نوآوري برداشت فرد از دشواري يادگيري و به

سی و آزمون نوآوري در يري امکان بررپذاست. آزمون

پذيري عبارت سطحی محدود است و در نهايت، رويت

است از قابل رويت بودن نتايج نوآوري براي ديگران

(Rogers, 2003).

تر هرچه کاربران، کاربرد نوآوري را سودمندتر و ساده

درجه .بيابند، نگرش بهتري نسبت به آن خواهند داشت

منجر به افزايش نگرش مربوطه، مند دانستن و سود

گرايش رفتاري شده و از اين راه کاربر به استفاده از

& ,Heidarieh, Seyed Hosseini)آورد فناوري روي می

Shahabi, 2013) بنابراين، ادراک کشاورزان از .

هاي نوآوري يا ارزشيابی ذهنی آنان از اين ويژگی

ثر در عاملی مؤ (Tey & Brindal, 2012)ها ويژگی

,Meijer)هاست فاده کشاورزان از نوآورياست

Catacutan, Ajayi, Sileshi, & Nieuwenhuis, 2015) .

همين دليل اهميت متغيرهاي ادراکی در تبيين رفتار به

به خوبی در ادبيات بازاريابی تثبيت شده است

(Ostlund, 1974) و نقش ادراک پذيرندگان از

ر بسياري ها دن نوآوريري در مصرف ايهاي نوآوويژگی

هاي مرتبط با پذيرش نوآوري مورد توجه بوده از پژوهش

& Gatignon & Robertson, 1985; Lancaster) است

Taylor, 1986).

که با هدف کاهش اثرات یهاينوآوريهمچنين،

هاي اخير ارائه زيست محيطی در بخش کود در دهه

بازار پيدا االيی در اين اند پذيرش موفق و سهم بشده

. در شرايط کشور نيز (Hasler et al., 2017)اند ردهنک

هاي قابل توجه در توليد کودهاي رغم پيشرفتعلی

زيستی، اين کودها همچنان از اقبال عمومی برخوردار

,Asadi Rahmani, Khavazi, Asgharzadeh)نيستند

Rejali, & Afshari, 2012)م . از سوي ديگر، انجا

ودهاي زيستی نسبت به بط با پذيرش کتحقيقات مرت

تر مورد توجه بوده ها در بخش کشاورزي کمديگر نوآوري

توان گفت که کودهاي زيستی است. بنابراين، می

عنوان يک نوآوري در شرايط فعلی کشاورزي کشور از به

تر مورد نظر عملياتی و سطح کاربرد توسط کشاورزان کم

مورد مطالعاتی نيز از حيث نظري واند و اقبال بوده

اند. از اين رو، با توجه به نقش کودهاي غفلت واقع شده

زيستی در توليد پايدار و حفظ سالمت جامعه، شناخت

عوامل مؤثر بر پذيرش آنها از سوي کشاورزان از جنبه

عملی يعنی افزايش کاربرد آن در مزارع و نظري يعنی

نقش د. با توجه بهگسترش ادبيات مرتبط اهميت دار

گونه که توسط کشاورزان ي کودهاي زيستی آنهاويژگی

اين پژوهش ؛ (Joo, Lim, & Lim, 2014)شود ادارک می

هاي ادراک شده اين نوع با هدف بررسی تأثير ويژگی

ها در بين کشاورزان روستاي کودها بر مصرف آن

337 ... شده کودهاي زيستیهاي ادراکبررسی تأثير ويژگیو همکاران: ی آدريانیلواي

روستاي ينگيجه، شهرستان زنجان انجام شد. در واقع،

طور چشمگيري از کودهاي تا، بهورزان اين روسکشا

کردند؛ از اين رو، ميزان نقش زيستی استفاده می

هاي کودهاي زيستی در مصرف اين کودها در بين ويژگی

عنوان سوال اصلی اين کشاورزان روستاي مذکور به

تحقيق مطرح بود.

برخی مطالعات درباره پذيرش کودهاي زيستی انجام

,Ajoudani & Mehdizadeh)نوان مثال عاند. بهگرفته

اقتصادي بر پذيرش -به تأثير عوامل اجتماعی (2009

کودهاي زيستی در ايالت اويو در نيجريه پرداخته است و

يا برخی مطالعات توصيفی در هندوستان ميزان پذيرش

طور اند و بهاين کودها را در مناطق خاصی بررسی کرده

ا در رابطه اي ري و حرفهمحدود برخی از متغيرهاي فرد

اند ها مورد مطالعه قرار دادهمصرف يا پذيرش آن با

(Bodake, Gaikwad, & Kalantri, 2009; Savita,

2007; Talape, Kale, Gawande, Nagalwade, &

Crops, 2011) ااما مطالعات اندکی به بررسی تأثير .

د. بر انها پرداختهها بر پذيرش آنهاي اين نوآوريويژگی

ترين تحقيقات انجام شده که مهم س، به برخی ازاين اسا

هاي تاثير ويژگی -ارتباط نزديکی با موضوع تحقيق

دارد، –ها در کشاورزي نوآوري بر پذيرش نوآوري

شود.پرداخته می-Karami, Rezaei)بر اساس نتايج پژوهش

Moghaddam, Ahmadvand, & Lari, 2006) نگرش ،

نسبت م ماهی و برنج أتو پذيرندگان کشتپذيرندگان و ن

به مزيت نسبی، پيچيدگی و سازگاري اين نوآوري

,Ahmadvand)داري نداشته است. تفاوت معنی

Nazemos'sadat, Kamgar-Haghighi, &

Sharifzadeh, 2009) در تحقيق خود بيان داشتند که

ترين عوامل پذيرش مزيت نسبی و سازگاري مهم

.انددهها بونوآوري

,Rezaei-Moghaddam & Salehi)تايج اس نبراس

پذيري ادارک شده تأثير پذيري و مشاهدهآزمون (2010

مثبت مستقيم و سهولت استفاده و سودمندي پنداشته،

تأثير غيرمستقيم بر نيّت پذيرش کشاورزي دقيق از

اند. بر اساس نتايج سوي کارشناسان کشاورزي داشته

(Ghane, Samah, Ahmad, & Idris, 2011) تنها

پذيري بر پذيرش هاي سازگاري و مشاهدهويژگی

کاران ايران تأثير مديريت تلفيقی آفات در بين شالی

& Ghambarali)داشته است. بر اساس نتايج فراتحليل

Zarafshani, 2012) طور کلی رابطه مثبتی بين به

هاي نوآوري و آهنگ پذيرش وجود دارد؛ اما سهويژگی

ترتيب هده و مزيت نسبی بهي، قابليت مشاويژگی سازگار

بر .اندترين اثرگذاري در پذيرش نوآوري بودهداراي بيش

سازگاري و قابل (Ataei & Izadi, 2014)اساس مطالعه

داري بر مشاهده بودن نتايج، تأثير مستقيم و معنی

.نگرش دربارة استفاده از شبکه مدرن آبياري داشتند

مزيت متغيرهاي Chabook (2015)ق در تحقي

توسط پذيرش کشاورزي ارگانيکبر عينی بودن و نسبی

& Golbaz)بوده است. بر اساس نتايج ثر ؤمکشاورزان

Karami Dehkordi, 2015) ،مزيت نسبی نوآوري

پذيري پذيري و مشاهدهسازگاري، عدم پيچيدگی، آزمون

ر بوده ها و طرح طوبی مؤثبر پذيرش طرح توسعه باغ

است.

& ,Arbuckle, Roesch-McNally)بر اساس نتايج

Conservation, 2015) هاي پنداشته )مزيت نسبی مزيت

ها و باورهاي رفتاري مثبت( تأثير مثبتی همراه با نگرش

بر پذيرش کشت حفاظتی در ايالت آيوا در آمريکا داشته

,Eder, Mutsaerts, Sriwannawit, & Science)است.

ه از ميان عوامل مختلف جه رسيدند کبه اين نتي (2015

مؤثر بر پذيرش فناوري، مزيت نسبی از اهميت باالتري

برخوردار است.

,Movahedi, Izadi, & Vahdat Adab)هاي يافته

نشان داد که متغيرهاي سودمندي و سهولت (2017

داري بر تصميم استفاده ادارک شده تأثير مثبت و معنی

هاي از سيستمد به استفاده هرستان اسدآباکشاورزان ش

اند.آبياري تحت فشار و در نتيجه پذيرش آن داشته

,Mannan, Nordin, Rafik-Galea)بر اساس نتايج

& Research, 2017) تنها سازگاري بر پذيرش فناوري

کار در برخی مناطق کود سبز در بين کشاورزان شالی

مالزي موثر بوده است.

(Eshaghi, Hedjazi, Rezvanfar, & Alambeigi,

ترتيب سازگاري، نتيجه گرفتند که به (2017

پذيري، پيچيدگی و نگرش زيست محيطی بر بروز رؤيت

هاي رفتار زيست محيطی روستاييان در ارتباط با فناوري

اند.حفاظتی تاثير داشته

1398، 2 ، شماره50-2دوره مجله تحقيقات اقتصاد و توسعه کشاورزي ايران 338

دهد که بندي مطالعات انجام شده نشان میجمع

از بر پذيرش آن هاي نوآوريگیيک يا تعدادي از ويژ

سوي کشاورزان مؤثر بوده است، بر اين اساس، در

تحقيق حاضر با محور قرار دادن الگوي پذيرش نوآوري

راجرز و شوميکر، به بررسی تأثير پنج عامل مزيت نسبی،

بودن بر پذيري و قابل رويتسازگاري، پيچيدگی، آزمون

کشاورزان پذيرش و مصرف کودهاي زيستی در بين

بخش مرکزي شهرستان زنجان اي ينگيجه از روست

(.1پرداخته شده است )شکل

چارچوب مفهومی تحقيق -1شکل

تحقیق روش

مطالعه حاضر از نظر هدف، کاربردي است و از نظر

-شمار میها، از جمله تحقيقات ميدانی بهگردآوري داده

ک پيمايش رود. اين مطالعه با رويکردي کمی، طی ي

نگيجه از بخش مرکزي شهرستان ی در روستاي يمقطع

زنجان صورت گرفته است. دليل انتخاب اين روستا اين

هاي کودهاي زيستی بر بود که بررسی تاثير ويژگی

مصرف اين کودها؛ مستلزم انجام پژوهش در بين افرادي

بود که سابقه استفاده از اين کودها را داشته باشند، لذا،

اي و دمات مشاورههاي خان شرکترت با کارشناسبا مشو

فنی مهندسی کشاورزي شهرستان زنجان که ارتباط

مستقيمی با کشاورزان داشتند، مشخص شد، مصرف

کودهاي زيستی در بين زارعان و باغداران روستاي

به همين دليل . ينگيجه در حد قابل توجهی مرسوم است

ن اين روستا با توجه به هدف پژوهش، تمامی کشاورزا

نوان جامعه آماري انتخاب شد که از ميان عنفر( به 313)

گيري در نفر با استفاده از روش نمونه 161ها آن

گيري دسترس انتخاب شدند. اگرچه اين روش نمونه

ريشه در مطالعات کيفی دارد؛ اما در مواقعی که امکان

گيري احتمالی وجود نداشته هاي نمونهاستفاده از روش

& Johnson)هره جست ز آن بتوان اشد، میبا

Christensen, 2008) از آنجا که در مطالعه حاضر .

گيري )اسامی کشاورزان( دسترسی به چارچوب نمونه

پذير نبود و بر اين مبنا انتخاب تصادفی کشاورزان امکان

گيري در دسترس با چالش مواجه بود از رويکرد نمونه

استفاده شد.

رد نيک آماريِ مواستفاده از تکحجم نمونه با

اي مورد نياز براي آن برآورد شد. استفاده و آستانه نمونه

ويژه هاي چند متغيره، بهمنظور انجام بسياري از تحليلبه

تشخيصی، کمترين حجم نمونه آن است که به تحليل

ازاي هر متغير مستقل حداقل پنج نمونه انتخاب شود و

نمونه 20ل هر متغير مستقدر شرايط مطلوب به ازاي

رد نظر قرار گيرد. همچنين، در عمل هر سطح از مو

20متغير وابسته در تحليل تشخيصی حداقل نيازمند

ها در بين اين سطوح حائز نمونه است و نيز توازن نمونه

& ,Hair, Black, Babin, Anderson)اهميت است

Tatham, 2009)پنج . با توجه به اينکه در مطالعه حاضر

ر وابسته دو سطحی مورد نظر تقل و يک متغيمتغير مس

منظور حفظ توازن مشاهدات در بين قرار گرفت، به

نفر از 161ها و نيز تأمين حجم نمونه مناسب، گروه

کشاورزان روستاي ينگيجه مورد مطالعه قرار گرفتند.

حجم نمونه با استفاده از کفايتالزم به ذکر است که

.شديز تأييد فرمول کوکران ن

-ها از پرسشنامه محققآوري دادهمنظور جمعبه

ساخت استفاده گرديد که روايی صوري و محتوايی اين

گروهی از متخصصان ترويج و آموزش پرسشنامه توسط

کشاورزي و کارشناسان جهاد کشاورزي شهرستان زنجان

مورد تأييد قرار گرفت. متغيرهاي مورد نظر در اين

زيستی( بود ي )کودهايهاي نوآورژگیمطالعه شامل وي

که در قالب پنج ويژگی متغيرهاي سازگاري،

پذيري و مزيت نسبی پذيري، پيچيدگی، آزمونرؤيت

شده مورد نظر قرار گرفتند. اين متغيرها در سطح ادراک

سنجش ترتيبی و با استفاده از طيف ليکرت پنج سطحی

عنوان سنجيده شدند. مصرف کودهاي زيستی نيز به

ر قالب يک متغير دووجهی با ابسته تحقيق دمتغير و

سنجيده شد. « عدم مصرف»و « مصرف»ابعاد

شده هاي ادراکويژگیکودهاي زيستی

)نوآوري(: مزيت نسبی سازگاري پيچيدگی

پذيريآزمون پذيريرويت

مصرف کودهاي زيستی

339 ... شده کودهاي زيستیهاي ادراکبررسی تأثير ويژگیو همکاران: ی آدريانیلواي

کار رفته براي تدوين اين متغيرها از مفاهيم و ابعاد به

و نيز مطالعات (Rogers, 2003)در نظريه نشر نوآوري

,.Chabook, 2015; Eshaghi et al)تجربی پيشين

2017; Golbaz & Karami Dehkordi, 2015) استفاده

( ارائه شده است. از آنجا که مقادير 1شد که در جدول )

توان دريافت که )و باالتر از آن( بود می 70/0آلفا برابر

گيري از دقت الزم جهت سنجش متغيرهاي ابزار اندازه

مورد نظر برخوردار بوده است.

زار ضريب آلفاي کرونباخ براي بررسی پايايی اب -1جدول

ريگياندازه

گيري شدهمتغير اندازهتعداد

هاگويه

ضريب آلفاي

کرونباخ

74/0 6 شدهسازگاري ادراک

72/0 3 شدهپذيري ادراکرؤيت

72/0 3 شدهپيچيدگی ادراک

70/0 2 شدهپذيري ادراکآزمون

74/0 11 شدهمزيت نسبی ادراک

هاي کودهاي زيستی بر براي بررسی اثر ويژگی

ی استفاده شد. از ک تحليل تشخيصرف آن از تکنيمص

بينی عضويت آنجا که هدف اصلی تحليل تشخيصی پيش

بين است اي از متغيرهاي پيشگروهی بر اساس مجموعه

(Tabachnick, Fidell, & Bacon, 2007)، در اين

هاي منظور بررسی عضويت کشاورزان در گروهمطالعه به

زيستی از اين کودهاي « عدم مصرف»و « مصرف»

کارگيري شد. در واقع، هدف اصلی از به تحليل استفاده

اين روش، پاسخ به اين سوال بود که چه ترکيب خطی از

تواند کشاورزان را در سطوح هاي نوآوري میويژگی

درستی تفکيک نمايد؟ مختلف مصرف کودهاي زيستی به

در اين راستا از تحليل تشخيصی گام به گام استفاده

مربوط به متغيرهاي ست که مقادير الزم به ذکر اشد.

مستقل مورد استفاده در اين تحقيق در قالب ميانگين

نمرات پاسخگويان مورد توجه قرار گرفت و نظر به کمی

ها و نيز رعايت الزامات مربوط گيري آنبودن سطح اندازه

هاي گمشده و حجم نمونه هاي پرت، دادهبه داده

نمود. استفاده ه میشخيصی را توجياستفاده از تحليل ت

از رهيافت گام به گام با اين هدف انجام شد که

نسبت قابل توجهی متغيرهاي مستقلی که داراي سهم به

صورت متوالی براي ورود به تابع تشخيصی هستند، به

شناسايی شوند و از اين طريق بتوان به بهترين

متغير)هاي( تشخيصی منحصر به فرد براي تفکيک

. الزم به ذکر است که بسته دست يافتسطوح متغير وا

هاي متناظر هر ميانگين نمرات پاسخگويان بر روي گويه

متغير مستقل معيار تحليل قرار گرفت. بدين معنا که

هايی که مربوط ميانگين نمرات پاسخگويان بر روي گويه

به يک متغير منحصر به فرد بودند، محاسبه و در تحليل

ر گرفته شد.کانهايی به

نتایج و بحث

نفر از کشاورزان فعال در 161در اين مطالعه

روستاي ينگيجه از بخش مرکزي شهرستان زنجان مورد

مطالعه قرار گرفتند. ميانگين سنی اين کشاورزان حدود

سال( بود. از 74و بيشينه سنی 24)با کمينه سنی 40

« ديپلمزير»نظر سواد بيشترين فراوانی متعلق به طبقه

نفر آنان 36ظر محل سکونت، درصد(. از ن 49بود )

درصد( 6/77نفر آنان ) 125درصد( ساکن شهر و 4/22)

درصد( از 8/42نفر ) 69ساکن روستا بودند. در مجموع،

پاسخگويان مورد مطالعه از کودهاي زيستی استفاده

درصد( از آنان 2/57نفر ) 92کردند؛ در حالی که نمی

گرفتند.کار مید توليد بهی را در فرآينکودهاي زيست

مصرف »منظور انجام تحليل تشخيصی، متغير به

بندي با دو عنوان متغير وابسته گروهبه« کودهاي زيستی

مصرفعدم »و « کودهاي زيستی مصرف»سطح

مورد نظر قرار گرفت. سطح اول اين « کودهاي زيستی

انجام متغير مشتمل بر کشاورزانی بود که در زمان

کردند و سطح دوم را مصرف می کودهاي زيستی مطالعه

معطوف به کشاورزانی بود که از کودهاي زيستی در

کردند. اثر پنج ويژگی نوآوري فرآيند توليد استفاده نمی

شده( بر متغير مصرف کودهاي زيستی صورت ادراک)به

مورد مطالعه قرار گرفت.

-ي ادراکسازگار»( ميانگين متغيرهاي 2جدول )

پيچيدگی ادراک»، «شدهپذيري ادراکترؤي» ،«شده

مزيت نسبی »و « شدهپذيري ادراکآزمون»، «شده

هايی از کشاورزان که از در بين گروه« شدهادراک

کنند و کشاورزانی که از کودهاي زيستی استفاده می

دهد. کنند را نشان میکودهاي زيستی استفاده نمی

1398، 2 ، شماره50-2دوره مجله تحقيقات اقتصاد و توسعه کشاورزي ايران 340

تغير يانگين مدهد که من میمندرجات اين جدول نشا

در بين گروهی از کشاورزان « شدهمزيت نسبی ادراک»

کردند و کشاورزانی که که کودهاي زيستی را مصرف می

کردند، داراي بيشترين تفاوت اين کودها را مصرف نمی

است. ميانگين مقادير اين متغير براي دو گروه مورد

ست و دار امطالعه در سطح خطاي پنج درصد معنی

ن نسبت به ساير متغيرها کوچکتر مبداي ويلکز آمقدار ال

است. از آنجا که تحليل تشخيصی به روش گام به گام با

دار ورود متغيرهايی که داراي بيشترين تفاوت معنی

توان دريافت ؛ می(Hair et al., 2009)شود است، آغاز می

تنها متغيري است که از « شدهمزيت نسبی ادراک»که

تواند ( می2جدول ) ستقل موجود درن پنج متغير مميا

در گام اول وارد تابع تشخيصی شود.

دهد که تحليل تشخيصی ( نشان می3نتايج جدول )

مزيت نسبی »طی يک گام صورت گرفته است و متغير

عنوان تنها متغيري که ميانگين آن داراي به« شدهادراک

مختلف متغير هاي دار در بين گروهبيشترين تفاوت معنی

بود، وارد تحليل شد. اين « يستیمصرف کودهاي ز»

شده در دهد که مزيت نسبی ادراکموضوع نشان می

عنوان هاي کودهاي زيستی، بهمقايسه با ساير ويژگی

نوآوري، داراي توان تشخيصی باالتري جهت تفکيک

سطوح متغير وابسته است.

هاي مختلف متغير وابستهروهستقل در بين گآزمون برابري ميانگين متغيرهاي م -2جدول

هاي گروهیآزمون برابري ميانگين ميانگين گروهی متغير وابسته

متغيرهاي مستقل نفر( 69گروه اول )

)عدم استفاده از کود(

نفر( 92گروه دوم )

کنندگان از کود()استفاده

المبداي

ويلکز .F Sigمقدار

424/0 642/0 996/0 30/3 40/3 شدهسازگاري ادراک

753/0 099/0 999/0 24/3 27/3 شدهپذيري ادراکرؤيت

401/0 709/0 996/0 60/2 50/2 شدهپيچيدگی ادراک

219/0 52/1 991/0 11/3 90/2 شدهپذيري ادراکآزمون

015/0 04/6 963/0 26/3 50/3 شدهمزيت نسبی ادراک

یز( تابع تشخيصمتغيرهاي وارد شده )و حذف شده( به )ا -3جدول

متغيرهاي وارد شده گام

المبداي ويلکز

مقدار Fمقدار

داريسطح معنی 2درجه آزادي 1درجه آزادي مقدار

015/0 159 1 04/6 963/0 شدهمزيت نسبی ادراک 1

( متغيرهاي باقيمانده پس از انجام گام يک 4جدول )

انگين دهد. اين متغيرها فاقد تفاوت ميرا نشان می

هاي متغير وابسته بودند. در واقع، ر در بين گروهدامعنی

-پذيري ادراکرؤيت»، «شدهسازگاري ادراک»متغيرهاي

پذيري آزمون»و « شدهپيچيدگی ادراک»، «شده

در ارزيابی مجدد جهت ورود به گام دوم « شدهادراک

مزيت »رو، متغير فاقد توان تشخيصی الزم بودند؛ از اين

آنکه از تحليل خارج شود، بدون « شدهاکنسبی ادر

عنوان متغيرِ داراي توان تشخيصی قابل قبول در تابع به

تشخيصی باقی ماند.

متغيرهاي وارد نشده )باقيمانده( به تابع تشخيصی -4جدول

پس از گام اول

متغير گامF براي

ورود المبداي ويلکز

1

952/0 96/1 شدهسازگاري ادراک

956/0 22/1 شدهادراک پذيريرؤيت

955/0 44/1 شدهپيچيدگی ادراک

944/0 27/3 شدهپذيري ادراکآزمون

-( حاکی از آن است که کاي5مندرجات جدول )

و درجه آزادي يک در سطح 915/5اسکوئر با مقدار

توان دار است. بر اين اساس میخطاي پنج درصد معنی

« شدهاکمزيت نسبی ادر»اظهار داشت که متغير

341 ... شده کودهاي زيستیهاي ادراکبررسی تأثير ويژگیو همکاران: ی آدريانیلواي

تابع تشخيصی در مقايسه با شانس، وان تنها مولفهعنبه

-تري تفکيک میطور مناسبسطوح متغير وابسته را به

دست آمده داراي برازش کند. بنابراين، تابع تشخيصی به

دهد که بر مناسب است. مقدار المبداي ويلکز نشان می

درصد از 96اساس تابع تک متغيري مستخرج، حدود

هاي وسيله تفاوتبع تشخيصی بهاريانِس کل تاسهم و

نشده است. بين گروهی تبيين

اينکه ضرائب همبستگی کانونی استاندارد با توجه به

نشده براي اهداف تفسيري فاقد ارجحيت هستند و

,.Hair et al)گيري قرار دارند تأثير مقياس اندازهتحت

شرح ذيل محاسبه نمرات تشخيصی بهاز آن براي (2009

شده است: استفاده

D = -5.33 + 1.58X

: Dنمرات تشخيصی

:Xشدهمزيت نسبی ادراک

برازش کلی تابع تشخيصی مصرف کودهاي زيستی -5جدول

داريسطح معنی درجه آزادي کاي اسکوئر المبداي ويلکز همبستگی کانونی درصد واريانس مقدار ويژه تابع

1 380/0 100 191/0 963/0 915/5 1 015/0

( براي تمامی 6بارهاي تشخيصی مندرج در جدول )

متغيرهاي مستقل مورد نظر محاسبه شده است. اين

مقادير همبستگی متغيرهاي مستقل را با تابع تشخيصی

دهند. از آنجا که مقادير آستانه براي اين نشان می

توان دريافت که می )و بيشتر( است، ±4/0متغيرها برابر

-سازگاري ادراک»، «شدهادراک مزيت نسبی»متغيرهاي

داراي همبستگی « شدهپذيري ادراکرؤيت»و « شده

باشند. اين در حالی است که باالتر از آستانه می

پذيري رؤيت»و « شدهسازگاري ادراک»متغيرهاي

با وجود برخورداري از همبستگی قابل قبول « شدهادراک

دليل اين اند.ابع تشخيصی، در اين تابع وارد نشدهبا ت

محتمل خطی چندگانهتوان در وجود همموضوع را می

در اين اين متغيرها دانست.

بارهاي تشخيصی )ماتريس ساختار( متغيرهاي -6جدول

مستقل

1تابع متغير

1 شدهنسبی ادراک مزيت

726/0 شدهسازگاري ادراک

521/0 دهشپذيري ادراکرؤيت

230/0 شدهپيچيدگی ادراک

151/0 شدهپذيري ادراکونآزم

( حاکی از آن است که 7در نهايت، نتايج جدول )

درصد از 7/53دست آمده در مجموع تابع تشخيصی به

درستی تفکيک کرده هاي متغير وابسته را بهاعضاي گروه

درصد از 4/76بندي است. اين تابع در راستاي طبقه

ق کردند، موفرزانی که کود زيستی مصرف نمیکشاو

درصد از کشاورزانی 9/35عمل کرده است. همچنين،

طور درست در کردند را بهکه کود زيستی مصرف می

کنندگان قرار داده است.طبقه مصرف

نتايج توان تفکيکی تابع تشخيصی بر حسب سطوح -7جدول

متغير وابسته

مصرف کود

زيستی

بينی شدهشعضويت گروهی پي کل

مصرف کود عدم مصرف کود

عدم مصرف

کود4/76 6/23 100

100 9/35 1/64 مصرف کود

7/53بندي: صحت کلی طبقه

گيري و پيشنهادهانتيجه

در وضعيت کنونی استفاده بيش از حد از کودهاي

هاي زيست دليل گرانی، افزايش آلودگیشيميايی به

گرايش به استفاده از محيطی، بروز مسائل بهداشتی و

عنوان يک چالش جدي مطرح بهمحصوالت ارگانيک،

عنوان است. در اين ميان استفاده از کودهاي زيستی، به

تواند سبب کاهش جايگزينی براي کودهاي شيميايی، می

هاي مزبور شود. با اين وجود بخش بزرگی از چالش

ها هستند اي از ويژگیکودهاي زيستی داراي مجموعه

سلسله ها در بين کشاورزان با ه توسعه مصرف آنک

هايی مواجه است. يکی از عوامل مؤثر بر محدوديت

1398، 2 ، شماره50-2دوره مجله تحقيقات اقتصاد و توسعه کشاورزي ايران 342

عنوان يک ها بههاي آنی، ويژگیستپذيرش کودهاي زي

ها خصوص ادراک کشاورزان از اين ويژگینوآوري و به

شده، نسبی ادراک ها شامل مزيتاست. اين ويژگی

شده، پيچيدگی يري ادراکپذشده، رؤيتسازگاري ادراک

شده است. بر اين پذيري ادراکونشده و آزمادراک

اساس، در اين مطالعه به بررسی ادراک کشاورزان

ها بر هاي نوآوري و تأثير آنروستاي ينگيجه از ويژگی

پذيرش و مصرف اين کودها پرداخته شد.

نتايج نشان داد که از ميان پنج ويژگی مورد بررسی،

کودهاي زيستی، گروه « شدهنسبی ادراکتمزي»تنها

خوبی از ساير کشاورزان کننده را بهشاورزان مصرفک

کند. در واقع، مزيت نسبی کننده( تفکيک میمصرف)غير

شده تنها متغيري است که بر پذيرش کودهاي ادراک

داري زيستی در روستاي مورد مطالعه اثر مثبت و معنی

& Ghambarali)العات اين يافته با نتايج مطدارد.

Zarafshani, 2012)، (Chabook, 2015) ،(Golbaz &

Karami Dehkordi, 2015) ،(Movahedi et al., 2017) ،

(Arbuckle et al., 2015) و(Eder et al., 2015)

همخوانی دارد.

مزيت نسبی معطوف به جوانب مختلفی شامل

ی اجتماع-محيطی و فرهنگیهاي اقتصادي، زيستجنبه

ر وهله اول از رسد که کودهاي زيستی دنظر میاست. به

محيطی نظر ميزان دسترسی، سطح قيمت، کارايی زيست

مدت کشاورزان که نيل به و ميزان تأمين منافع کوتاه

گيرد. در صورتی حداکثر سود است، مورد ارزيابی قرار

که مزيت نسبی استفاده از اين کودها از جنبه اقتصادي

ن ش قرار گرفت، در وهله بعدي مزيت نسبی ايمورد پذير

کودهاي از جنبه اجتماعی و فرهنگی مورد واکاوي

گيرد و چنانچه اين مزيت وجود داشته کشاورزان قرار می

باشد، فرآيند پذيرش و مصرف با سهولت بيشتري اتفاق

اجتماعی -افتد. براي نمونه اين مزيت نسبی فرهنگیمی

ب اعتبار و احترام در بين از طريق مواردي همچون کس

ده )در اثر مصرف کودهاي زيستی( مورد رکشاورزان هم

گيرد. نکته حائز اهميت در رابطه با مزيت توجه قرار می

نسبی آن است که ارزيابی کشاورزان از مزيت کودهاي

گيرد. شده صورت میاي و ادراکصورت مقايسهزيستی به

فاده از کودهاي بدين معنا که ارزيابی مزيت نسبی است

ي متعارف )شيميايی( انجام زيستی در رابطه با کودها

شود. همچنين، با توجه به نقش کشاورزي در تأمين می

-رسد انتخاب نهادهنظر مینيازهاي مالی کشاورزان، به

هاي توليدي )همانند کود( بر مبناي اصول اقتصادي يک

اقدام عقاليی است و بر اين اساس جنبه اقتصادي در

خوردار باشد. ارزيابی مزيت نسبی از اولويت بيشتري بر

توان دريافت که توجه به جوانب بر اين اساس، می

صورت سلسله مراتبی بوده و مختلف مزيت نسبی به

نظر ها قرار دارد. همچنين، بهمزيت اقتصادي در رأس آن

رسد از آنجا که کود زيستی به عنوان يک نوآوري می

رد مطالعه ماهيتاً منافاتی با اصول و مطرح در منطقه مو

هاي دينی و اخالقی کشاورزان نداشته است، مزيت زشار

نسبی آن از جنبه فرهنگی و اجتماعی کمتر مورد توجه

شود از طريق قرار گرفته است. در اين راستا پيشنهاد می

اي، قيمت پرداختی کشاورزان هاي يارانهاعمال سياست

اهش يابد تا از طريق مقايسه در قبال کودهاي زيستی ک

ودهاي شيميايی و زيستی بتوان اثر مزيت قيمت ميان ک

نسبی را بر مصرف کودهاي مذکور تشديد کرد.

شود تسهيالت نقدي براي توسعه همچنين، پيشنهاد می

مصرف کودهاي زيستی در نظر گرفته شود تا از اين

اين کودها اثر مزيت نسبی را از شدهطريق قيمت تمام

جه به حيث اقتصادي خنثی ننمايد. همچنين با تو

-تأثيرگذاري مزّيت نسبی کودهاي زيستی بر مصرف آن

ها، بهتر است در توريج اين کودها بر اين ويژگی تأکيد

هاي ترويجی، يا بيشتري داشت. به عنوان مثال در کالس

طور توانند بههاي ترويجی، مدرسان و مروّجان میمالقات

هاي اين کودها را به نسبت به کودهاييّتاي مزمقايسه

ها و بروشورهاي شيميايی تشريح کنند و يا در نشريه

توليد شده در سطح ملی و يا استانی و هر گونه محتواي

هاي اقتصادي و فنّی اين کودها ترويجی ديگر مزيت

نسبت به کودهاي شيميايی براي کشاورزان به صورت

اي بيان شود. مقايسه

سازگاري »نشان داد که اگرچه دو ويژگی نتايج

داري اثر معنی« شدهپذيري ادراکرؤيت»و « شدهدراکا

بر مصرف کودهاي زيستی نداشتند؛ اما داراي همبستگی

باال با تابع تشخيصی مستخرج هستند. اين يافته با نتايج

Ataei & Izadi, 2014; Golbaz & Karami)مطالعات

Dehkordi, 2015) و(Mannan et al., 2017) همسو

قرابت (Karami et al., 2006)نتايج مطالعه نبوده؛ اما با

343 ... شده کودهاي زيستیهاي ادراکبررسی تأثير ويژگیو همکاران: ی آدريانیلواي

شده حاکی از تطابق دارد. در واقع، سازگاري ادراک

کودهاي زيستی با شرايط اقليمی، دانش کشاورزان،

-نظر میهاي موجود است. بهتوانايی مالی و زيرساخت

بستگی با شده در همرسد سهم عمده سازگاري ادراک

هارت، امکانات فنی و تابع تشخيصی متعلق به دانش و م

امکان کاربرد آن در اغلب مزارع و شرايط اقليمی

شود در تحقيقات رو، پيشنهاد میکشاورزان بود. از اين

هاي مطرح شده در ويژگی آتی سهم هر يک از جنبه

سازگاري بررسی شود. همچنين تالش در جهت افزايش

تواند کشاورزان در کاربرد اين کودها میدانش و مهارت

باعث افزايش سازگاري ادارک شده آنان و در نتيجه

افزايش مصرف اين کودها شود.

مطالعه حاضر در راستاي حصول به نتايج، با

هايی روبرو بود. در خالل مطالعه سعی شد تا محدوديت

ها بر اعتبار نتايج تا حد امکان مورد اثر اين محدوديت

تواند ها میآنجه و کنترل قرار گيرد. با اين وجود ذکر تو

پيشنهادهايی را براي مطالعات آتی فراهم آورد. با توجه

به اينکه مدت زمان مصرف کودهاي زيستی در بين

رسد نظر میکننده کاماًل متفاوت بود، بهکشاورزان مصرف

هاي نوآوري تا حدود زياد متفاوت ها از ويژگیادراک آن

مورد د. در اين مطالعه سعی شد مجموعه سواالت باش

هاي نوآوري مبتنی بر استفاده جهت سنجش ويژگی

هاي مشترک کشاورزان باشد؛ با اين وجود تشتت ادراک

عنوان تواند بهآراي ناشی از مدت زمان مصرف کودها می

شود در گر مطرح باشد؛ بنابراين پيشنهاد میيک مداخله

هاي مصرف کودها بر ويژگی مطالعات آتی اثر دوره

وري مورد مطالعه قرار گيرد. ممکن است شده نوآادراک

هاي نوآوري تحت تأثير ادراک کشاورزان از ويژگی

شرايط مالی، فنی و مهارتی خودشان واقع شده باشد. در

-شود در مطالعات آتی اثر ويژگیاين راستا پيشنهاد می

راک آنان از اجتماعی کشاورزان توأم با اد -هاي فردي

ار گيرد.هاي نوآوري مد نظر قرويژگی

REFERENCES 1. Ahmadvand, M., Nazemos'sadat, S. M. J., Kamgar-Haghighi, A. A., & Sharifzadeh, M. (2009).

Adoption of long-term rainfall forecasting: A case of Fars province wheat farmers. Iranain

Agricultural Extension and Education Journal, 2(2), 1-15.

2. Ajoudani, Z., & Mehdizadeh, H. (2009). A study on the possibility of organic agriculture

development and extension in kermanshah province from the perspective of agricultural experts.

Agricultural Extension and Education Research, 2(4), 65-73.

3. Arbuckle, J. G., Roesch-McNally, G. J. J. o. S., & Conservation, W. (2015). Cover crop adoption in

Iowa: The role of perceived practice characteristics. 70(6), 418-429.

4. Asadi Rahmani, H., Khavazi, K., Asgharzadeh, A., Rejali, F., & Afshari, M. (2012). Biofertilizers in

Iran: Opportunities and challenges. Iranian Journal of Soil Research (IJSR), 26(1), 77-87.

5. Ataei, P., & Izadi, N. (2014). Investigating influence factors on farmers' intention in using modern

channels (Case study: Feyzabad water supply network in Fars province). Iranian Journal of

Agricultural Economics and Development Research, 45(4), 673-682. doi:10.22059/ijaedr.2014.53841

6. Bodake, H., Gaikwad, S., & Kalantri, L. J. A. U. (2009). Study of adoption level of bio-fertilizers by

the farmers. 4(1/2), 211-213.

7. Chabook, N. (2015). Identifing factors effecting the adoption of organic farming by winegrower in

Kermanshah county. Master thesis, Agricultural Science faculty, university of Tehran.

8. Davis, F. D. (1989). Perceived usefulness, perceived ease of use, and user acceptance of

information technology. MIS quarterly, 319-340.

9. Davis, F. D., Bagozzi, R. P., & Warshaw, P. R. (1989). User acceptance of computer technology: a

comparison of two theoretical models. Management science, 35(8), 982-1003.

10. Eder, J. M., Mutsaerts, C. F., Sriwannawit, P. J. E. R., & Science, S. (2015). Mini-grids and

renewable energy in rural Africa: How diffusion theory explains adoption of electricity in Uganda. 5,

45-54.

11. Eshaghi, S., R, Hedjazi, U., Rezvanfar, A., & Alambeigi, A. (2017). Logit analysis of the dimensions

of innovation and attitude effects on the environmental behavior of Ardabil province rural in relation

to conservation technology. Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research,

48(1), 79-92.

12. Farajollahi, M., Nemati, A., Khatibzanjani, N., & Vajari, T. (2017). Required characteristics to

utilizing of mobile learning in organic agriculture education from farmers’ perspective East

Azarbaijan. Journal of Agricultural Education Administration Research, 9(42), 120-135.

doi:10.22092/jaear.2017.114986.1418

1398، 2 ، شماره50-2دوره مجله تحقيقات اقتصاد و توسعه کشاورزي ايران 344

13. Gatignon, H., & Robertson, T. S. J. J. o. c. r. (1985). A propositional inventory for new diffusion

research. 11(4), 849-867.

14. Ghambarali, R., & Zarafshani, K. (2012). Reviewing on the influence of innovation characteristics in

adoption process with the use of meta-analysis method. Paper presented at the Fourth Congress of

Extension and Education in Agriculture and Natural Resources Management, Iran.

15. Ghane, F., Samah, B. A., Ahmad, A., & Idris, K. (2011). The role of social influence and innovation

characteristics in the adoption of Integrated Pest Management (IPM) practices by paddy farmers in

Iran. Paper presented at the Proceedings of the International Conference on Social Science and

Humanity.

16. Godfray, H. C. J., Beddington, J. R., Crute, I. R., Haddad, L., Lawrence, D., Muir, J. F., . . . Toulmin,

C. J. s. (2010). Food security: the challenge of feeding 9 billion people. 1185383.

17. Golbaz, S., & Karami Dehkordi, A. (2015). Analysis of innovative features the Reforming and

Improving Grape Orchard and its impact on innovation adoption in the Khoramdareh Township.

Agricultural Extension and Education Research, 8(30), 1-20.

18. Grote, U. J. F. S. (2014). Can we improve global food security? A socio-economic and political

perspective. 6(2), 187-200.

19. Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E., & Tatham, R. L. (2009). Multivariate Data

Analysis (7 ed.): Upper Saddle River, NJ: Prentice hall.

20. Hasler, K., Olfs, H.-W., Omta, O., & Bröring, S. J. S. (2017). Drivers for the adoption of different

eco-innovation types in the fertilizer sector: a review. 9(12), 2216.

21. Heidarieh, S., A, Seyed Hosseini, S., M, & Shahabi, A. (2013). Simulation of technology acceptance

model in banking of Iran with emphasis on system dynamics. Journal of Technology Development

Management, 1, 67-98.

22. Holak, S. L., & Lehmann, D. (1990). Purchase intentions and the dimensions of innovation: An

exploratory model. Journal of Product Innovation Management, 7(1), 59-73.

23. Igiehon, N. O., Babalola, O. O. J. A. m., & biotechnology. (2017). Biofertilizers and sustainable

agriculture: exploring arbuscular mycorrhizal fungi. 101(12), 4871-4881.

24. Johnson, B., & Christensen, L. (2008). Educational research: Quantitative, qualitative, and mixed

approaches: Sage.

25. Joo, Y., Lim, K., & Lim, E. J. A. J. o. E. T. (2014). Investigating the structural relationship among

perceived innovation attributes, intention to use and actual use of mobile learning in an online

university in South Korea. 30(4).

26. Karami, E., Rezaei-Moghaddam, K., Ahmadvand, M., & Lari, M. B. (2006). Adoption of Rice- Fish

Farming (RFF) in Fars Province Iranain Agricultural Extension and Education Journal, 2(2), 31-44.

27. Lancaster, G., & Taylor, C. J. T. Q. R. o. M. (1986). The diffusion of innovations and their attributes:

A critical review. 11(4), 13-19.

28. Läpple, D., Renwick, A., & Thorne, F. J. F. P. (2015). Measuring and understanding the drivers of

agricultural innovation: Evidence from Ireland. 51, 1-8.

29. Lee, J., & Allaway, A. J. J. o. S. m. (2002). Effects of personal control on adoption of self-service

technology innovations. 16(6), 553-572.

30. Makiabadi, F., Lashkarara, F., & Mirdamadi, S., M. (2016). The Organic Farming's Capabilities in

Improving Food Security from the Viewpoint of Agricultural Experts in Agriculture Organization in

Tehran province. Agricultural Extension and Education Research, 9(2), 11-20.

31. Mannan, S., Nordin, S. M., Rafik-Galea, S. J. G. B., & Research, M. (2017). Innovation Diffusion

Attributes as Predictors to Adoption of Green Fertilizer Technology among Paddy Farmers in Perak

State. 9.

32. Meijer, S. S., Catacutan, D., Ajayi, O. C., Sileshi, G. W., & Nieuwenhuis, M. J. I. J. o. A. S. (2015).

The role of knowledge, attitudes and perceptions in the uptake of agricultural and agroforestry

innovations among smallholder farmers in sub-Saharan Africa. 13(1), 40-54.

33. Mirzaei, N., & Alibeigi, A., H. (2016). Agricultural Paradigmatic Preferences of Agricultural and

Natural Resources Faculty Members in west of Iran. Journal of Agricultural Education

Administration Research, 8(36), 106-118. doi:10.22092/jaear.2016.106618

34. Movahedi, R., Izadi, N., & Vahdat Adab, R. (2017). Investigating Factors Affecting

Farmers’Adoption of Pressurized Irrigation Tchnology in Asadabad County, Hamedan Province.

Journal of Water Research in Agriculture, 31.2(2), 287-300. doi:10.22092/jwra.2017.113172

35. Naeemi, A., Najafloo, P., & sobhani, S., M, J. (2015). Role of Education, Extension and Information

in Development of Agricultural Biotechnology from the Viewpoint of the Subject Specialists.

Agricultural Education Administration Research, 7(33), 97-110. doi:10.22092/jaear.2015.105841

345 ... شده کودهاي زيستیهاي ادراکبررسی تأثير ويژگیو همکاران: ی آدريانیلواي

36. Nazeri, P., Kashani, A., Khavazi, K., Ardakani, M., R, & Mirakhoondi, M. (2012). Effect of Use

Microbial Zinc Granulated Phosphorous Bio fertilizer on Growth Indices of Bean. Scientific Journal

Management System, 8(42), 1-16.

37. Ostlund, L. E. J. J. o. c. r. (1974). Perceived innovation attributes as predictors of innovativeness.

1(2), 23-29.

38. Rajabi, A., Shabanali Fami, H., & Pooratashi, M. (2013). Investigating adoption component of

agricultural organic products from the viewpoints of consumers (A case study in Karaj County).

Journal of Food Science and Technology, 38(10), 33-43.

39. Rajendran, K., Devaraj, P. J. B., & bioenergy. (2004). Biomass and nutrient distribution and their

return of Casuarina equisetifolia inoculated with biofertilizers in farm land. 26(3), 235-249.

40. Rezaei-Moghaddam, K., & Salehi, S. J. A. J. o. A. R. (2010). Agricultural specialists intention

toward precision agriculture technologies: Integrating innovation characteristics to technology

acceptance model. 5(11), 1191-1199.

41. Rogers, E. M. (2003). Diffusion of innovations. New York: Free Press, Simon and Schuster.

42. Savita, V. (2007). Knowledge and adoption of bio-fertilizers in horticultural and other crops in rural

communities of Haryana. Haryana Journal of Horticultural Sciences, 36(1/2), 86-88.

43. Soleymani, S. (2008). Factors effecting the sustainable agricultural acceptance by wheatgreens

coveraged by wheat core plans (Marvdasht Area). Journal of Agricultural Extention and Economics,

1(2), 69-80.

44. Sturz, A., & Christie, B. R. (2003). Beneficial microbial allelopathies in the root zone: the

management of soil quality and plant disease with rhizobacteria. 72(2), 107-123.

45. Tabachnick, B. G., Fidell, L. S. J. N. H., MA: Allyn, & Bacon. (2007). Using multivariate statistics,

5th.

46. Talape, Y., Kale, S., Gawande, V., Nagalwade, L. J. J. o. S., & Crops. (2011). Adoption of farmers

towards biofertilizers and its determinants in Nagpur district. 21(1), 113-115.

47. Tey, Y. S., & Brindal, M. J. P. A. (2012). Factors influencing the adoption of precision agricultural

technologies: a review for policy implications. 13(6), 713-730.

48. Thakur, N. (2017). Organic Farming, Food Quality, and Human Health: A Trisection of

Sustainability and a Move from Pesticides to Eco-friendly Biofertilizers. In Probiotics in

Agroecosystem (pp. 491-515): Springer.

49. Vessey, J. K. (2003). Plant growth promoting rhizobacteria as biofertilizers. 255(2), 571-586.

50. von Meyer-Höfer, M., von der Wense, V., Padilla Bravo, C., & Spiller, A. (2013). Mature and

emerging organic markets: Modelling consumer attitude and behaviour with Partial Least Square

Approach. Retrieved from

51. Wangi, M., & Kariuki, S. (2015). Factors determining adoption of new agricultural technology by

smallholder farmers in developing countries. Journal of Economics Sustainable Development, 6(5).

52. Zolkepli, I. A., & Kamarulzaman, Y. (2015). Social media adoption: The role of media needs and

innovation characteristics. Computers in Human Behavior, 43, 189-209.