ISHOD I PROGNOZA ISHOD I PROGNOZA AUTISTIAUTISTIČNOG ČNOG POREMEĆAJAPOREMEĆAJA

Longitidunalna Longitidunalna ispitivanja:ispitivanja:

RetrospektivnaRetrospektivna ProspektivnaProspektivna

Treba obratiti pažnju na:Treba obratiti pažnju na:

Primenjenu dijagnostičku proceduruPrimenjenu dijagnostičku proceduru Izbor uzorka Izbor uzorka Vreme praćenjaVreme praćenja Indikatore ishodaIndikatore ishoda Način prikupljanja podatakaNačin prikupljanja podataka

Primenjena dijagnostička Primenjena dijagnostička proceduraprocedura

:: Definisanje dijagnostičkih Definisanje dijagnostičkih kriterijumakriterijuma

Mogućnost reevaluacijeMogućnost reevaluacije Izbor kategorije pervazivnog Izbor kategorije pervazivnog

poremećajaporemećaja

Izbor uzorka Izbor uzorka

veličinaveličina kriterijumi isključivanjakriterijumi isključivanja dijapazon kliničkih entiteta i opseg dijapazon kliničkih entiteta i opseg

inteligencijeinteligencije vreme inicijalne procenevreme inicijalne procene tip studijetip studije

Vreme praćenjaVreme praćenja

Retest (od nekoliko godina do Retest (od nekoliko godina do nekoliko decenija u odnosu na prvo nekoliko decenija u odnosu na prvo testiranje)testiranje)

Kontinuirana procenaKontinuirana procena

Indikatori ishodaIndikatori ishoda Prve studije – opservacionePrve studije – opservacione Ajzenberg (dobar-srednji-loš)Ajzenberg (dobar-srednji-loš) Loter (Loter (dobardobar – gotovo normalni socijalni – gotovo normalni socijalni

odnosi, dobro funkcionisanje na poslu i u odnosi, dobro funkcionisanje na poslu i u školi; školi; osrednjiosrednji – napredak u socijalnim – napredak u socijalnim odnosima i u edukativnim postignućima; odnosima i u edukativnim postignućima; izrazite abnormalnosti u ponašanju i izrazite abnormalnosti u ponašanju i interpersonalnim odnosima; interpersonalnim odnosima; lošloš – težak – težak hendikep bez samostalnog socijalnog hendikep bez samostalnog socijalnog napredovanja; napredovanja; vrlo lošvrlo loš – ni u jednoj oblasti – ni u jednoj oblasti života nisu nezavisni od drugih ljudi).života nisu nezavisni od drugih ljudi).

Indikatori ishoda (Billstedt, Gillberg, Indikatori ishoda (Billstedt, Gillberg, Gillberg):Gillberg): dobardobar – a) zaposle ili se školuje ili se – a) zaposle ili se školuje ili se

obučava za neko zanimanje b) stariji od obučava za neko zanimanje b) stariji od 23. god. živi samostalno; mlađi ima bar 23. god. živi samostalno; mlađi ima bar dva prijatelja ili stabilnu vezu.dva prijatelja ili stabilnu vezu.

osrednjiosrednji – zadovoljen je samo jedan – zadovoljen je samo jedan kriterijumkriterijum

ograničen, ali prihvatljivograničen, ali prihvatljiv – ne – ne zadovoljava ni jedan kriterijum pod zadovoljava ni jedan kriterijum pod uslovom da nema komorbidnih stanja i uslovom da nema komorbidnih stanja i da ih roditelji i vršnjaci prihvataju. da ih roditelji i vršnjaci prihvataju.

Indikatori ishoda (Billstedt, Gillberg, Indikatori ishoda (Billstedt, Gillberg, Gillberg):Gillberg): loš loš – očigledno težak hendikep, bez – očigledno težak hendikep, bez

mogućnosti samostalnog socijalnog mogućnosti samostalnog socijalnog napredovanja; u izvesnoj meri razvijene napredovanja; u izvesnoj meri razvijene verbalne i neverbalne sposobnosti.verbalne i neverbalne sposobnosti.

vrlo lošvrlo loš – teško hendikepirani pojedinci, – teško hendikepirani pojedinci, bez sposobnosti komunikacije, koji ne bez sposobnosti komunikacije, koji ne mogu da se staraju o sebi. mogu da se staraju o sebi.

Način prikupljanja podataka:Način prikupljanja podataka: Direktan kontakt (heteroanamneza) ADI-R, DISCO Telefonska anketa Mejl...

Retrospektivna Retrospektivna istraživanjaistraživanja

autori god. n dijagnoza uzrast IQ

Newson sa sar.

1982 93 visokofunkcionalni 16-26 blizu proseka ili iznad njega

Rumsey sa sar.

1985 14 DSM-III (autizam) 18-39 55-129

Tantam 1991 46 ADI/DSMAspergerov sy.

AS=24,4 IQv=92,2 IQm=86,7

Piven sa sar.

1996 38 ADI/DSMautizam

13-28AS=17,6

67-136AS=88,4

Åkerström 2001 87 DSM-III-R (autizam) 20-66 od teške MR do proseka

Åkerström:: Indikatori – CARS, ABC. Inteligencija visoko korelira sa oba

indikatora. Govorno-jezičke sposobnosti koreliraju sa

oba indikatora. Signifikanta negativna korelacija između

EPI napada i socijalne adaptibilnosti. Nema korelacije između EPI napada i

bihejvioralnih abnormalnosti. Regionalne specifičnosti

Prospektivna istraProspektivna istraživanjaživanja

Prve deskriptivne studijePrve deskriptivne studije Rane studije praćenjaRane studije praćenja Savremene studije praćenjaSavremene studije praćenja

Prve deskriptivne Prve deskriptivne studijestudije

Heterogenost uzorka (prema uzrastu i Heterogenost uzorka (prema uzrastu i količniku inteligencije)količniku inteligencije)

Nema jasnih indikatora ishodaNema jasnih indikatora ishoda Ajzenberg (1956), Krik (1963), Kaner Ajzenberg (1956), Krik (1963), Kaner

(1971, 1973)(1971, 1973) Vrednost: pokušaj da se na osnovu Vrednost: pokušaj da se na osnovu

malog broja podataka ukaže na malog broja podataka ukaže na varijabilnost ishoda i osnovne varijabilnost ishoda i osnovne determinante uočenih varijacija.determinante uočenih varijacija.

Rane studije praćenja Rane studije praćenja (odlike):(odlike):

Konceptualna konfuzija u pogledu Konceptualna konfuzija u pogledu izbora dijagnostičkih kriterijuma i izbora dijagnostičkih kriterijuma i naziva autističnog poremećaja.naziva autističnog poremećaja.

Jasno definisanje uzrasta ispitanika, Jasno definisanje uzrasta ispitanika, isključivanje ispitanika mlađih od 15 isključivanje ispitanika mlađih od 15 godina, jasno definisanje stepena IO godina, jasno definisanje stepena IO i primena standardizovanih testova i primena standardizovanih testova inteligencije, kada god je to moguće.inteligencije, kada god je to moguće.

Majkl RaterMajkl Rater

63 ispitanika63 ispitanika Do detalja opisana klinička slika i Do detalja opisana klinička slika i

intelektualni profili. intelektualni profili. U skladu sa neujednačenom U skladu sa neujednačenom

terminologijom toga vremena ispitivani terminologijom toga vremena ispitivani subjekti su imali dijagnozu dečje psihoze, subjekti su imali dijagnozu dečje psihoze, šizofrenije ili autizma. šizofrenije ili autizma.

Inteligencija je procenjivana WISC-om ili Inteligencija je procenjivana WISC-om ili WAIS-om.WAIS-om.

Prosečna vrednost koeficijenta Prosečna vrednost koeficijenta inteligencije kretala se u nivo lake IO (IQ inteligencije kretala se u nivo lake IO (IQ = 62). = 62).

Determinante ishoda:Determinante ishoda:

koeficijent inteligencijekoeficijent inteligencije govorgovor težina autističnog poremećaja i težina autističnog poremećaja i dužina školovanja. dužina školovanja.

Viktor LoterViktor Loter Dvadeset devet adolescenata, uzrasta Dvadeset devet adolescenata, uzrasta

između 16 i 18 godina. između 16 i 18 godina. IQ od 55 do 90. IQ od 55 do 90. U trenutku ispitivanja svaki četvrti U trenutku ispitivanja svaki četvrti

ispitanik još uvek je išao u školu.ispitanik još uvek je išao u školu. Od 22 ispitanika koji su završili školovanje Od 22 ispitanika koji su završili školovanje

samo se jedan zaposlio, 14-oro je boravilo samo se jedan zaposlio, 14-oro je boravilo u kliničkim ustanovama za stacionarni u kliničkim ustanovama za stacionarni smeštaj, dvoje je živelo kod kuće, a petoro smeštaj, dvoje je živelo kod kuće, a petoro ispitanika je svakodnevno posećivalo ispitanika je svakodnevno posećivalo dnevne centre za autizam. dnevne centre za autizam.

Savremene studije Savremene studije praćenjapraćenja

autori god. n dijagnoza uzrast IQ

Gillberg, Steffenb

urg

1987 23 DSM-III (autizam) 16-23 < 50 – 39%51-70 – 35%> 70 – 26%

Szatmari sa sar.

1989 16 DSM-III(autizam)

17-34 68-110

Kobayashi sa sar.

1992 201 DSM-III-R(autizam)

18-33 < 35 – 16%35-69 – 60%> 70 – 24%

Howlin sa sar.

2000 19 DSM-III, ADI, ADOS

21-27 nIQ = 57-100vIQ = 48-122

Howlin sa sar.

2004 68 DSM-IV-TR, ADI 21-49 nIQ > 50

Billstedt sa sar.

2005 108 DSM-IV, ICD-10 17-40 < 50 – 68% i 77%51-70 – 25% i 20%granični – 3% i 0%90-110 – 4% i 3%

autori god. formalni indikatori ishoda procenjeni ishod faktori povezani sa ishodom

Gillberg, Steffenburg

1987 nema podataka dobar ili srednji (17%) ograničen, ali prihvatljiv

(24%)loš ili vrlo loš (59%)

IQ, pojava govora pre šeste godine života

Szatmari sa sar. 1989 VABS, WAIS, neuropsihološka

procena

dobar (38%)osrednji (31%)

loš (31%)

IQ, neverbalno rešavanje problema

Kobayashi sa sar. 1992 razvojna procena govornog statusa

vrlo dobar (11%), dobar (16%), osrednji (27%), loš i vrlo loš (po 23%)

IQ u šestoj godini, govor u šestoj godini (za

dečake)

Howlin sa sar. 2000 govor, prijateljstvo, nezavisnost, stereotipije

dobar (16%)osrednji (10%)

loš (74%)

IQ, govor, rana intervencija

Howlin sa sar. 2004 prijateljstvo, nezavisnost, posao, govor,

kognitivne sposobnosti, stereotipije

vrlo dobar (12%), dobar (10%), osrednji (19%), loš (46%) i vrlo loš (po

12%)

IQ ?

Billstedt sa sar. 2005 posao, stanovanje, nezavisnost, prijateljstvo, komunikacija

dobar (0%), osrednji (8% i 9%), ograničen (17% i 6%), loš (23% i 17%), vrlo loš (52% i 68%)

IQ pre desete godine života

.

Prognostičke varijablePrognostičke varijable

Socijalni činiociSocijalni činioci InteligencijeInteligencije GovorGovor Epileptični napadi, izražene Epileptični napadi, izražene

bihejvioralne abnormalnosti i bihejvioralne abnormalnosti i pridruženi psihijatrijski poremećaji. pridruženi psihijatrijski poremećaji.

Dužina školovanjaDužina školovanja

Statističko modelovanje Statističko modelovanje ishodaishoda

Koplanove jednačine:Koplanove jednačine:

CARS1 = 40,23 – (0,06xV1 + CARS1 = 40,23 – (0,06xV1 + 0,02xV2).0,02xV2).

CARS2 = 37,93 – (0,12xV1 + CARS2 = 37,93 – (0,12xV1 + 0,23xV2).0,23xV2).

Očekivana dužina života i Očekivana dužina života i uzroci smrti osoba sa uzroci smrti osoba sa

autizmomautizmom

1. Standardni stepen 1. Standardni stepen mortaliteta (SSM) izračunava mortaliteta (SSM) izračunava se tako što se ukupan broj se tako što se ukupan broj umrlih osoba sa autizmom u umrlih osoba sa autizmom u određenoj populaciji i periodu određenoj populaciji i periodu vremena podeli brojem vremena podeli brojem očekivanih smrtnih slučajeva.očekivanih smrtnih slučajeva. 2.2. Stepen mortaliteta (SM) = Stepen mortaliteta (SM) = SSM x 100SSM x 100

Mortalitet osoba sa Mortalitet osoba sa autizmom:autizmom:

SM (Ž) = 490%SM (Ž) = 490% SM (M) = 167%SM (M) = 167% Očekivani životni vek petogodišnjih Očekivani životni vek petogodišnjih

dečaka trebalo bi da bude kraći za dečaka trebalo bi da bude kraći za 6,1, a devojčica za 12,3 godine u 6,1, a devojčica za 12,3 godine u odnosu na očekivani životni vek odnosu na očekivani životni vek kontrolne grupe ispitanika iz opšte kontrolne grupe ispitanika iz opšte populacije.populacije.

SSM osoba sa autizmom SSM osoba sa autizmom (Shavelle, Strauss, Pickett, (Shavelle, Strauss, Pickett,

2001)2001)uzrast(god.)

SSM ∑

pol

muški ženski

2-5 2,3 3,0 2,4

5-10 3,5 16,8 5,4

10-20 2,3 9,2 3,0

> 20 1,7 5,3 2,1

∑ 1,7 5,5 2,4

Uzroci smrti osoba sa Uzroci smrti osoba sa autizmom:autizmom:

saobraćajni akcidentisaobraćajni akcidenti kardio-vaskularni poremećajikardio-vaskularni poremećaji maligne bolestimaligne bolesti kongenitalne anomalijekongenitalne anomalije epileptični napadiepileptični napadi bolesti organa za disanjebolesti organa za disanje bolesti organa za varenjebolesti organa za varenje bolesti nervnog sistema ili čulnih organa bolesti nervnog sistema ili čulnih organa davljenjedavljenje gušenjegušenje