ELEMENTI NAUČNOG ISTRAŽIVANJA PONAŠANJA/2

Predmet: Metodologija naučnog istraživanja

Mirjana Beara

PROBLEM I CILJ ISTRAŽIVANJA

Problem istraživanja je praktični ili saznajni problem koji istraživanje nastoji da reši

Izvori ideja za istraživanja

Zdrav razum i posmatranje okolnog sveta, svakodnevni život

primeri:

Da li postoji “Marfijev zakon”?

Kako studenti nose knjige i sveske?

Kako se igraju dečaci a kako devojčice?

Izvori ideja za istraživanja/2

Praktični problemiPrimeri:

Razlozi zašto studenti beže sa časova

Preferencija nekog proizvoda

Analiza tržišta rada i očekivanja poslodavaca

Izvori ideja za istraživanja/3

Slučajna otkrića i paradoksalni događaji

Primeri:

Ivan Pavlov i otkriće uslovnih refleksa

Ubistvo Katarine Đenoveze

Izvori ideja za istraživanja/4

Teorije

Primer:

Teorija evolucije i izbor bračnog partnera

Izvori ideja za istraživanja/5

Prošla istraživanja i konfliktni nalazi

Primer:

Istraživanje tehnike “potpomognute komunikacije” dece sa autizmom

Izvori ideja za istraživanja/6

Intenzivne studije slučaja

Primer:

A. Lurija i “mnemonista”

Šta je, zapravo, problem istraživanja? Svaka nezadovoljena potreba je problem, a

mnogi od njih postaju naučni problemi Problem se često naziva i “predmetom

istraživanja” Najbolje se definišu u vidu upitne rečenice,

npr:“Da li A utiče na B?”, “Da li A i B zavise od C?” (u kvantitativnim); “Da li postoji A i koliko?”, “Koje osobine ima A u grupi B?” (u kvalitativnim)

Problem kao izjava u projektu istraživanja

Razumljiva širem čitalačkom krugu Intrigantna Inspirativna Postepeno da uvede u istraživanje Jasna Jednostavna Koncizna

Metodološko “brušenje” problema istraživanja

Dovođenje u teorijski okvir Sužavanje problema (razlaganje na merljive

konstrukte, proverljive relacije, raspoložive metode...)

... ili pak provera da li je problem trivijalan, nenaučan i preterano uzak

Vežba

Podela u grupe po dvoje ili troje Iz jednog od mogućih izvora ideja za problem

istraživanja, izaberite jedan problem koji vas interesuje

Problem mora da bude dovoljno obuhvatan ali ne i preširok

Problem ne treba da bude trivijalan i banalan Vreme za rad: 10 minuta Napišite problem u vidu upitne rečenice

Pauza

Cilj istraživanja

Svrha, namena istraživanja Izvodi se iz problema Odnosi se na primenjeni, praktični aspekt

istraživanja ... Dok se problem istraživanja odnosi na

naučni, saznajni aspekt

Cilj u odnosu na problem istraživanja

Problem: Da li bolja informisanost učenika doprinosi promeni stava prema drogama?

Cilj: pravljenje preventivnog programa protiv zloupotrebe psihoaktivnih supstanci u školama

Poboljšanje prevencije zloupotrebe psihoaktivnih supstanci u školama

Formulacija cilja

Nije uvek neophodno eksplicirati cilj, ali je korisno radi boljeg fokusiranja problema

Kratak, jasan U vidu izjave (najviše jedan pasus) “Cilj (svrha) ovog istraživanja je...” ...”da

proveri teoriju”... “...da doprinese, poboljša...” Izjave o problemu i cilju su delovi uvodnog

poglavlja u istraživačkom izveštaju

Vežba

U istim grupama, definišite svrhu mogućeg istraživanja, a u skladu sa postavljenim problemom istraživanja

Jedna rečenica ili pasus Vreme za rad: 10 minuta Prezentacija primera

OSNOVNI ELEMENTI ISTRAŽIVANJA

I. Izbor teorijskog okvira istraživanja i opšteg istraživačkog pristupa

II. Definisanje varijabliIII. Definisanje problema i cilja istraživanjaIV. Istraživanje literature o problemuV. Postavljanje hipoteza i istraživačkih pitanjaVI. Priprema projekta istraživanja (postavljanje

strukture istraživanja: hipoteze, varijable, uzorak, način prikupljanja i analize podataka)

VII. Utvrđivanje validnosti istraživanja

Istraživanje u biblioteci

Oduzima veći deo raspoloživog vremena “Istraga” Valja istražiti i kasnije u izveštaju navesti svu

relevantnu literaturu koja je korištena prilikom planiranja i sprovođenja istraživanja

Pomaže da se postavi teorijski okvir istraživanja

Bibliotečke baze na Internetu

KoBSON: http://nainfo.nbs.bg.ac.yu/KoBSON/page/

ERIC: http://www.eric.ed.gov

Narodna biblioteka Srbije http://www.nbs.bg.ac.yu

Domaća baza SocioFakt http://nainfo.nbs.bg.ac.yu/sfoa/

HIPOTEZE I FORMULACIJA ISTRAŽIVAČKIH PITANJA

Termin “hipoteza” je primereniji za kvantitativna, a “istraživačka pitanja” za kvalitativna istraživanja

Potrebna je operacionalizacija varijabli i hipoteza

Definicija hipoteze

Hipoteze su iskazi koji na proverljiv način govore o vezi dve ili više varijabli

“Probna objašnjenja” Hipotezama se zapravo problem istraživanja

raščlanjuje na pogodan (proverljiv) način

Kako formulisati dobru hipotezu

Iskazna rečenica koja sadrži:

a. Tvrdnju o povezanosti dve ili više varijabli

b. Jasnu ideju o tome kako se ta povezanost može proveriti

Primeri:

Učenje u grupi poboljšava školske ocene

Socijalno poreklo dece utiče na nivo opšte kulture merenu testovima opšte kulture

Još neki primeri hipoteza

“Gužva smanjuje uspešnost u mentalnim zadacima” (teorijska hipoteza)

“Ispitanici u punoj učionici postižu niži rezultat na testu inteligencije od ispitanika koji test rešavaju sami” (ista hipoteza, samo operacionalizovana)

Nulte hipoteze

Nulta hipoteza sadrži iskaz o nepostojanju povezanosti između varijabli ili nepostojanju razlika između grupa u datoj populaciji

Primer: ne postoji razlika između dečaka i devojčica

u postignuću iz statistike Nema povezanosti između prethodnog

obrazovanja i profesionalnih interesovanja kod studenata psihologije UNP

Alternativne hipoteze

U njima se tvrdi da razlike ili povezanost postoje Dele se na usmerene i neusmerene Usmerena hipoteza tvrdi da između varijabli postoji

pozitivna (ili negativna) povezanost ili npr. da je neka grupa bolja od druge u nečemu

Neusmerena hipoteza samo tvrdi da razlike (ili povezanost) postoje, ali ne govori o njihovom “smeru”

Istraživačka pitanja

U kvalitativnim istraživanjima, umesto hipoteza Iskazuju se u upitnim rečenicama, koje počinju sa

“kako”, “koliko”, “šta”

Primeri: Kakvu školsku spremu imaju roditelji studenata

psihologije UNP? Koliko je kod studenata razvijeno kritičko mišljenje? Koja je prosečna dužina studiranja?

...

Struktura, predlog i projekt istraživanja

Neki autori prave razliku između ovih pojmova

Struktura istraživanja: odnos između atributa i entiteta, opšta metodološka struktura, “logika istraživanja”

Predlog istraživanja: dokument kojim konkurišemo za naučno zvanje ili pak sredstva u komercijalnim istraživanjima; pored naučno/stručnog značaja, u njemu se opisuje i praktični značaj

Projekt istraživanja

Dokument koji pored strukture istraživanja (problema, ciljeva, varijabli, načina izbora objekata istraživanja, vremena u kojem će se istraživanje izvesti) sadrži još i:

- Hipoteze istraživanja- Metode prikupljanja podataka- Metode manipulacije varijablama i/ili kontrole

varijabli- Način uzorkovanja objekata i veličinu uzorka- Metode analize podataka

Zadatak za grupe

Sačinite skicu projekta istraživanja za problem koji ste definisali u malim grupama

Zadatak za grupeMinimalni elementi dokumenta:

- Naslov (tema)- Koji je opšti pristup u istraživanju (kvalitativni, kvantitativni, mešoviti)- Problem- Varijable: nezavisne, zavisne, (eventualno intervenišuće) - Objekti istraživanja (“ciljna/e grupa/e”) i njihova svojstva- Broj ispitanika u uzorku- U kom vremenu bi se istraživanje sprovelo- Hipoteze istraživanja ili istraživačka pitanja

(...a mogu se dodati i drugi elementi, koje smo na predavanju pominjali)

Za sledeći susret...

U postojećim grupama, pripremiti skicu istraživačkog projekta, koristeći literaturu

Maksimalno 2 - 3 stranice A4 “U sledećem broju”:

- Vrste istraživanja: (eksperimentalni nacrti, kvazi-eksperimentalna i neeksperimentalna istraživanja)...