İslâm Âlimleri Ansiklopedisi - 6

7/24/2019 slm limleri Ansiklopedisi - 6

1/342


2/342

8Allah i4in (5me&tlik, muka&&eb#nin +e&mi3le&in ibdetidi&.88Allahn a!bndan ko&kmak, mttek#le&in ni3nd&.882nahla&dan saknmak, t5vbek&la&n ibdetidi&.889#nin ess, emneti ye&ine ve&mek, s5!nde du&makt&.88ased eden dima hastad&, (im&i insan, dima faki&di&.88:ennet en hay&l mal, :ehennem ise en k5t ba&nakt&.8

8Fa!la ba3a kakma, nef&et ate3ini k5&kle&.88Kanaatka& olmak, boyun e6me !illetinden daha hay&ld&.88?yilik, !in(i&den bi& ba6 olup, onu an(ak te3ekk& veya mkfatla& 45!ebili&.88M%min, ni%metle hat a&asnda olup, ni%mete yaln! 3k& ve isti6fa&la e&i3ili&.88Dfke anndaki yumu3aklk +hilm, !limle&in /a!bndan ko&u&.88l/unluk 4 3eyde /e&eklidi&= Musibetle&e sab&, istekle&de iktisd ve isteyene

ve&mekti&.88umu3aklk, du&ulmay 4abuk sa6la& ve !o& olan 3eyle&i kolayla3t&&.88$lim, (hili hemen tan&, 4nk daha 5n(e o da (hildi. :hil limi tanma!, 4nk

daha 5n(e lim de6ildi.88Muvaffakiyet ve ba3a&s!lk, nefs ile m(dele etmektedi&le&. an/isi /lib /eli&se,

ona hkim olu& +te%si&i altna al&.88M%min, dima /nahla&dan ka4n&, beldan ko&ka& ve Cabbinin &ahmetini taleb

ede&.88Akl ve ilim, bi&ibi&inden ay&lmayan ve !d olmayan iki ka&de3 /ibidi&.88mn ve hay, di6e&inden kopmayan bi& btnd&.8

Gmn ve ilim, iki! ka&de3 ve bi&bi&inden ay&lmayan a&kada3 /ibidi&.88mn bi& a6a4 /ibi olup, k5k yak#n, dal takva, nu&u hay, meyvesi (5me&tlikti&.88Dfke, tutu3tu&ulmu3 bi& ate3 /ibidi&. e& kim ki 5fkesine hkim olu&sa, onu s5nd&&

ve he& kim onu salve&i&se, ilk yanan kendisi olu&.88$&if, kendini bilen, nefsini Allahtan u!akla3t&a(ak he&3eyden temi!liyendi&.881ehvet, buka6l sa6lam demi& !in(i&di&, bunun en iyi il( sab&l olmakt&.88Ahmaklk, de&man bulunmayan bi& de&t, 3ifs olmayan bi& hastalkt&.88Allah i4in ka&de3 olanla&n sev/isi, sebebi dim oldu6u i4in devam ede&. 9ny i4in

ka&de3 olanla&n sev/isi, sebebi devam etmedi6i i4in ksa s&e&, bi& n /eli& son bulu&.8

8Akll kimse@ bu/n, dnk /nnden hay&l oland&. 1ak#@ hline aldanan,emelle&inin aldatmasna kanand&. 'e#m +al4ak@ de6e&inin !e&ine 4kn(a, eski hlini ink&edendi&.8

8Allaha yakla3mak, %ndan istemekle, h&ete yakla3mak dnyy te&k etmekle,dnynn fn# oldu6unu, sen onunla kalsan bile, onun sana kalmya(a6n bilmekle olu&.8

89ny, itaat /5ste&meye de6miye(ek kada& k4k ve hak#&di&.889o6&uluk, sevimli olanla&da !#net, !ntl olanla&da met%d&.88


3/342

8Akl, ni%metle&in en by6, dny ve h&ette 3e&efle&in en y(esidi&.881e&efli insan, a!a&land6 vakit k!a&, yumu3ak dav&anld6 vakit yumu3a&. 1e&efsi!

insan ise yumu3ak dav&an3a se&t 4ka& ve se&t dav&anana ka&3 da yumu3a&.8 8;kt, sanaveka& ka!and&& ve seni 5!& dileme !ahmetinden ku&ta&&.8

8?hti&as, /afille&in kalbinde 3eytanla&n sultnd&.8ikmet, he& m%minin kaybetti6idi&, onu mnafkla&n a6!nda olsa dahi aln!.8

8?nsandaki (ahillik, v(du yiyen ha3e&eden daha tehlikelidi& +!a&a&ld&.88;aid kimse, a!apdan ko&ka&ak inan& ve sevb niya! ede&.88ased(ile&in en ehveni, haset etti6i ki3inin elindeki ni%metle&in yok olmasn iste&.88?lim, insan Allahn em&etti6i 3eyle&e /5t&&, !hd ise o 3eyle&e e&i3ilmesini

kolayla3t&&.88Mal, dnyda sahibine ik&mda bulunan bi& dost /ibi olsa da, Allah hu!u&unda ona

ihanet ede&.88Ko&kaklk, ihti&as ve (im&ilik, Allaha ka&3 k5t !annn bi& a&aya /eti&di6i k5t

a&kada3la&d&.88Mal, ha&(and6 kada& sahibine ik&mda bulunu&. Ki3inin yapt6 (im&ilik kada& ona

ihanet ede&.88Fak#h 5yle bi&idi& ki, insanla& Allahn &ahmetinden mitsi!li6e d3&me! ve onla&

Allahn &ahmetinden y! 4evi&tme!.8

8$lim, 5yle bi&idi& ki, insanla& Allahn &ahmetinden dolay mit kapsndan men etme!ve Allahn mek&inden em#n olmamala&n sa6la&.8

8Mal ve 4o(ukla&, dny haytnn !#netidi&le&. ;lih amel de, dnydan h&ete/5t&len mahsld&.8

8:5me&tlik, /!el medhiyeyi, mal sev/isi !e&ine te&(ih etmekti&88Allah i4in seven bi& ka&de3, en yakndan daha yakn, anne ve babala&dan daha

me&hametlidi&.88Amel eden (hil ki3i, yoldan ba3ka ye&de y&yen /ibidi&. efak&lk, emnetin iki! ka&de3idi& ve ka&de3li6in ssd&.88"akva, d#ni slh, nefsi muhafa!a ede& ve m&vveti ssle&.8Akll@ al4ak dnydan el 4eken, :enneti a%lya /5! dikendi&.88;ab& en /!el huy, ilim en 3e&efli ss e3ysd&.88Kalble&in /afletine, /5!le&in uyank olmas fayda ve&me!.88Mttek#, /nahla&dan u!ak du&and&.88;kntya d3meden 5n(e emniyet tedbi&ini alan kimse, aya6n sa6lam ye&e basm3

olu&.8


4/342

8?taat halkn :enneti, adalet devletin :enneti.88;ab&, insann ba3na /elene katlanmas demekti&. nu k!d&ana ka&3 da kendisini

hkim olmakt&.88Ko&ku kade&i de6i3ti&me!, yaln! sevabn yok olmasna sebeb olu&.88?hti&as, &!k a&t&ma!.88K&l olan, dnyy h&etle de6i3ti&endi&.8

8?nsanla&, bi& sayfadaki &esimle& /ibidi&, he& katlamada bi&i o&taya 4ka&.88:im&i, dnyda kendi nefsine (5me&t dav&anma!, btn maln m#&s4la&a ve&meye&! olu&.8

8Mal, sahibini dnyda ykselti&, h&ette al4alt&.881ehvet +nefsin istekle&i, 5ld&( fetti&, bunun en iyi il(, sab&l olmakt&.88ased, bi& de&t ve hastalk olup, hased eden veya olunan helk olmadk4a 4&esi

bulunma!.882nahla& bi&e& de&t olup, devas isti6fa&d&.88ad#s-i 3efte de buyu&uldu6u !e&e ate3in odunu yiyip tketti6i /ibi, hased de

iyilikle&i yok ede&.88;ab& iki ksmd&= ;evmedi6in 3eye sab&etmek ve sevdi6in 3eye sab&etmek.8

G;ab&, en /!el #mn kisvesi ve insanla&n en 3e&efli ahlkd&.881ek +3phe, yak#ni bo!a&, #mn yok ede&.8

8Akll, iyilikle&ini (anland&an, k5tlkle&ini 5ld&endi&.88"l-i emel, se&ap /ibidi&, bunu /5&en aldan&.88?yili6i tamamlamak, yeniden ba3lamaktan daha hay&ld&.88Kendi nefsinden &! olan, aldanm3t&. na /venen, ma6&u& ve yolunu 3a3&m3t&.882e&4ek dost, aybn /5&p nasihat eden, /yabnda seni ko&uyan ve seni kendisine

te&(ih edendi&.88Ahmaklk@ he&3eyi fu!liymi3 /ibi hi4e saymak ve (hil insanla&la a&kada3lk

ku&makt&.88Allah i4in dost olan, ki3iye do6&u yolu /5ste&en, fesattan u!akla3t&an ve

ibdetle&inde ya&dm( oland&.88?lim, maldan daha hay&ld&. ?lim seni, sen de mal ko&u&sun.88Fa!#let@ 4ok mal ve byk i3le&le de6il, /!el kemliyet ve hay&l i3le&le olu&.8

8"akva sahibi ki3ile&in nefsle&i tok, 3ehvetle&i 5l olup, /le& y!l, ha!in kalblidi&le&.88?slmiyet, teslimiyetti&. "eslimiyet, yak#ndi&. ak#n, tasdikti&. "asdik, ik&a&d&. ?k&a&,edad& +ye&ine /eti&mekti&. Ed ise ameldi&.8

8Fa!#let, en iyi mald&. :5me&tlik, en /!el m(evhe&di&. Akl, en /!el !#netti&. ?lim, en3e&efli me!iyetti&.8

8Adalet, halkn di&li6i ve d!eni, ida&e(ile&in ss ve /!elli6idi&.88Akll kimse@ dilini k5t s5! ve /ybetten ko&uyan, m%min@ kalbini 3ek ve 3pheden

temi!leyendi&.88?yilikle em&etmek, insanla&n en fa!#letli amelle&idi&.88?ffet@ nefsin ko&uyu(usu ve kinle&den paklay(d&.88Biki&@ aklla&n nu&u, nefsle&in hayt, kalble&in ku&tulu3udu&.88;ab& iki ksmd&@ belya sab& iyi ve /!eldi&.


5/342

u6&aya(ak olu&sa, sab& ede&. Konu3a(ak olu&sa, Allah tely hat&lat&.88:hil, suyu f3k&mayan kaya, dal ye3e&meyen a6a4, ot bitmeyen ye& /ibidi&.88Emnet ve vefaka&lk@ i3le&in do6&ulu6u, yalan ve ifti&a da@ s5!le&in (inayetidi&.88Akl, m%minin dostu@ ilim, ve!i&i, sab&, aske&le&inin komutan ve amel ise silhd&.88mn ile amel, iki! ka&de3 olup, bi&bi&inden ay&lma!la&.88ased edenin sev/isi s5!le&inde /5&l&. Kinini i3le&inde /i!le&. Ad dost, fiili

d3man(ad&.88umu3ak ba3l olanla&@ en sab&l, de&hal affedi(i ve en /!el huylu olan kimsele&di&.88Allah teldan hay etmek, insan :ehennem a!bndan ko&u&.882aflet, insana /u&u& /eti&i&, helka yakla3t&&.88M%min, dnyya ib&et /5! ile baka&. ?htiy( i4in ka&nn doyu&u&. ndan

konu3uldu6u vakit, nef&et ve tenkid kula6 ile dinle&.88lis bi& ibdet@ insann Cabbinden ba3kasn istememesi, /nahndan ba3ka 3eyden

ko&kmamasd&.88Fa!#let, /( yetti6inde affetmekti&.88ay ve (5me&tlik, ahlkla&n en efdalidi&.88K5t insan, hi4 kimseye iyi !an besleme!. 7nk o, he&kesi kendisi /ibi /5&&.88Kmil olan kimse, akl a&!u ve istekle&ine /lib /elendi&.88;5! il4 /ibidi&. A! faydal, 4o6u !a&a&ld&.8

1) Mu'cem-l-mellifn; cild-6, sh. 2132) Esm-l-mellifn; cild-1, sh. 6353) Kef-z-znn; cild-1, sh. 616, cild-2, sh. 12!!") #zh-l-me$nn; cild-1, sh. "1"5) %u&e&-l-h$em (e d&e&-l-$elm min $elmi li *in E* +li*; lemnieK/h0nesi 0d0l eh*i $sm 4 1675

ABDLVEHHB BN ABDLKDR GEYLN:anbel# me!hebi fkh limle&inin bykle&inden. ?smi, Abdlvehhb bin Abdlkdi& bin

Eb# ;lih el-2eyln# el-a%!nda ve di6e& konu3mala&nda 4ok fas#h, pek tatl konu3u&du.M&vvet sahibi ve (5me&tti. Fetvla&nda /ayet isabetli idi. akk s5ylemekte kimseden4ekinme!di. al#fe 0s&, bunu, ma!lumla&n hakla&n ko&uya(ak ve ihtiya4 sahible&inin


6/342

ihtiya4la&na (evap ve&e(ek makama ta%yin etmi3ti. ?htiy( olanla&, kendisine m&a(aatede&le&di.8 ?bn-l-Kdis#%nin s5! tamm oldu.

9e&sle&ine ve va%!la&na devam eden y!le&(e insan, ilimde ykselmi3le&, 4okla& i(a!etalmakla 3e&eflenmi3le&di&.

Dm& boyun(a, ?slmiyet bil/ile&ini do6&u ola&ak anlatmakla me3/ul olup, de&s ve va%!ve&di. 7e3itli va!ifele&de bulundu. !le&(e vel# yeti3ti&di. ad#s-i 3ef de &ivyet etti.

1) 8el +0*0$- 90n*ile; cild-1, sh. 3772) :eze&-z-zehe*; cild-", sh. 31"3) K0lid-l-ce(hi&; sh. "2

ABDLVEHHB BN ABDLVHD (Abdlve!b b"-#l-H$"bel%&:anbel# limle&inden. ?smi, Abdlvehhb bin Abdlvhid bin Muhammed bin Ali e3-

1#&!# ed-9me3k#%di&. Knyesi Eb%l-Ksm olup, lakab 81e&ef-l-?slm8d&. ?bn-i anbel# diyeme3hu& oldu. Dn(e 81#&!#8 ve son&a da 89me3k#8, nisbetle&iyle anld. 9o6um t&ihi bellide6ildi&.


7/342

Ms Ali ?bn-l-Med#n#, Eb ;a%d es-;em%n# ve ba3ka byk ve me3hu& limle& ilim 56&enip&ivyetle&de bulunmu3la&d&.

Eb%l-


8/342

5) Esm-l-mellifn; cild-1, sh. 6376) +0*0$-l-huffz; sh. "6"

ABDELM BN BERRECN:Endls%de yeti3en had#s limle&inden. ?smi, Abdsselm bin Abdu&&ahmn bin

Muhammed bin Abdu&&ahmn el-'ahm# el-?3b#l#%di&. ?bn-i i); sh. 2!5) Esm-l-mellifn; cild-1, sh. 5=6) Mifh-s-se


9/342

s5ylemekle, deni!in kaba&an dal/ala& sknet bulu&. ;en onun mba&ek ismini kk&emi3 bi&a&slana s5ylemi3 olsan, o bi& adm atma!. att bulundu6u ye&den bi& ka&3 bile ile&leme!.ldu6u ye&de 4aklm3 /ibi kal&.8

Eb%l-


10/342

du&uma ben 4ok 3a3&&dm. Kendi kendime, 8E6e& bu ku&tla&n b5yle olmasm sa6lyan bi& vel#va&sa, o muhakkak Adiyy ha!&etle&idi&.


11/342

do6&u i3a&et etti, i3a&et etti6i a6a4la&n hepsi se(de ettile&.8Ce(%# el-


12/342

ysayd, siz mhakkak darla derdiniz. #aka$ Allah $e%l% size &m%n sevdirdi vekalblerinizde on zelle$irdi. ()r, ni)ak ve isyan ise, size iren kld. *$e bvas)$a olanlar, hid%ye$e erenlerdir" buyu&uyo& +u(u&t-L.


13/342

"8hakkak ki,onlar +kfi&le&o ky%me$ n Rablerinin rahme$indenmenedilmilerdir" +Mutaffif#n-). Pey/ambe& efendimi! +sallallahu aleyhi vesselambi&/n Eshb- ki&ma= "9nnde bl$ olmayan ay rmek$e he eder misiniz:"diye so&un(a, Eshb- ki&m 8ay&, y CeslallahS8 dedile&. ine Pey/ambe& efendimi!+sallallahu aleyhi vesselam= "9nnde bl$ olmayan nei rmek$e he edermisiniz:" diye so&un(a, Eshb- ki&m yine, 8ay&, y CeslallahS8 dedile&. Pey/ambe&

efendimi! +sallallahu aleyhi vesselam bunun !e&ine="*$e byle+e Rabbimizire+einizde de he e$meyiniz" buyu&du.Allah telnn sfatla&na da inanmald&. Ku&%n- kemde, yet-i kemele&de melen

35yle buyu&uldu= "6er yznde olan her +anl )%nidir. #aka$ azame$ ve ikr%m sahibiolan Rabbinin z%$ bak&dir" +Kame&-H, HL, "8azlma Allahn yardm ediindandr; em&'dir +he&3eyi i3iti&,Bas&r'dir+he&3eyi /5&&*+a(-.

Pey/ambe& efendimi! +sallallahu aleyhi vesselam bi& had#s-i 3efte@"Allah$e%l%nn her e+e rahme$i dny% sem%sna iner ve Allah $e%l% byrr ki; Bendenis$eyen yok m: 0na is$ediini vereyim. 8a)ire$ dileyen yok m: 0nbalayaym. ?vbe eden yok m: 0nn $vbesini kabl edeyim." buyu&du.+Mellif#n bu&ada, bu had#s-i 3efin bi&ka4 de6i3ik &ivyetini kaydede& ve bu had#s-i 3efi

onseki! ;ahb#nin bildi&di6ini, lf!la&n de6i3ik, mannn bi& oldu6unu bildi&i&.ine inanmald& ki@ Allah tel, (ihetten, nasllktan, ben!e&likten ve o&taklktan

mne!!ehti&. ine inanmak l!md& ki=


14/342

daha s(ak, kl4tan keskin, u!unlu6u dny senesiyle otu!alt senedi&. Q!e&inden slihm%minle& 3im3ek /ibi /e4e(ek, f(i&le& altndaki :ehenneme d3e(ekle&di&. Pey/ambe&efendimi!e ik&m olunan hav! hakt&. :ennet ve :ehennem hakt&. :ennet, iyile&e ve Allahtelnn dostla&nad& ve ebed#di&. :ehennem ise, f(i& ve /nahk&la&ad& ve ebed#di&.:ennetle :ehennem a&asnda, Allah ta&afndan bi& mnd# 35yle sesleni&= 8Ey :ennet ehli:ennette, ey :ehennem ehli :ehennemde 5lms! ola&ak kaln!.8

Kfi& olan :ehennem ehli, :ehennemde ebed# ola&ak kal(d&. Allah tel hepimi!ibundan muhafa!a buyu&sun. $min.


15/342

ku&tulamaya(a6n, sapk bi& kimsenin de ebed# sadete kavu3amaya(a6n bildi&di."alebele&inden ?bn-i


16/342

1afi# limle&inden. ?smi, Ahmed bin Ali bin Muhammed bin


17/342

de&hal ya&dm ede&, skntla&n /ide&i&di. e&kese ik&mla&da bulunu&, (5me&tli6i ile tann&d.e& /e(e 9i(le neh&ine /ide&, bi& testi su alp onunla ifta& ede&di.

Ahmed bin Ali%nin +&ahmetullahi aleyh 4ok ke&ametle&i /5&ld. ?(d); cild-1, sh. 5"3) +0*0$-l-mfessi&n >); sh. "") uDe-l-(u; cild-1, sh. 3"65) Kef-z-znn; sh. 26, 161, 2!52

AHMED BN BAH'YR EL-V':Fkh limi. '/at, nahiv, edebiyat ve t&ih ilimle&inde de s5! sahibi idi. ?smi, Ahmed

bin stl olup, NL +m.*I de do6du. Fkh ilminde 4ok 4al3p, fa!#letli bi& lim oldu.


18/342

3ef 56&enmekle me3/ul oldu. D6&endi6i ilimle& ile il/ili ese&le& ya!an Ahmed bin


19/342

0ama!m! /ne3 do6un(aya kada& s&d. ;on&a hepsi kayboldu. 0e&eye /ittikle&inibilmiyo&um. O!un bi& s&e o (amide kala&ak ibdet ettim.


20/342

vefatndan son&a, onun hal#fesi oldu.


21/342

?bn-i :ev!# 35yle anlatyo&= 8nun yannda slih kimsele&den bahsedildi6i !aman,kalbi yumu3a&, a6la& ve= 8Allah telnn yannda, limle&in kad& kymeti 4oktu&. Cabbimin,beni de onla&dan yapmasn niya! ede&im8 de&di.

Ebl-8eli); cild-1, sh. 1!

AHMED BN MUHAMMED EL-ERCN:Fkh limi ve 3i&. Knyesi Eb


22/342

2a!neviyye8 ismini ve&di.Ahmed bin Muhammed el-2a!nev#%nin +&ahmetullahi aleyh di6e& ese&le&i@ 8Kitb

Cavdt-il-ihtilf-il-ulem8, 8Osl-i fkh8, 8Kitb Cavdt-il-mtekellim#n8 ve bunun muhtasa&8Kitb-l-mntek min Cavdt-il-mtekellim#n8 ve 8El-v#8di&. Ahmed bin Muhammed el-2a!nev# ha!&etle&i, Mukaddimet-l-2a!neviyye f# f&%il-anefiyye isimli 4ok kymetlikitabnn mukaddimesinde buyu&uyo& ki= 8?nsanla&n, ilim 56&enme hususunda /ev3ek

dav&andkla&n, vakitle&ini mlya%n# ile u6&a3a&ak /e4i&dikle&ini ve kendile&ini yoktan va&eden ya&at(ya kavu3tu&a(ak 3eyle&den y! 4evi&dikle&ini /5&n(e ksa ve 5! ola&ak, ibdetkonula&n anlatan, ha(mi k4k, i4indeki bil/ile& byk olan bu kitab ha!&ladm. 9#ninemi&le&ini ye&ine /eti&mekle mkellef olan he&kese, l!m olan bil/ile&i !ik&ettim. nla&n,Allah telnn &!sna ve &ahmetine kavu3tu&a(ak amelle&ine ya&dm( olmak istedim.Allah tel niyyetimi!i hlis eyleyip, kusu&la&m! affetsin. Cahmetine kavu3tu&sun. $min.8

Ahmed bin Muhammed el-2a!nev#, ilim 56&enmenin fa!#leti babnda buyu&uyo& ki=8mn bil/ile&inden son&a ilimle&in en /!eli ve en stn, fkh ilmidi&. Allah tel


23/342

m&ekkebi ile ta&tla(ak. 1ehidle& diye(ekle& ki, 8$limle&, !amanla&nn 3k kayna6d&. e&lim !amannn lmbasd&. ?nsanla& limin vstas ile aydnlan&la&.8

Pey/ambe& efendimi! +sallallahu aleyhi vesselam buyu&du ki@"(y%me$ nAllah $e%l% %bidlere+4ok ibdet edenle&e, m+%hidlere +(ihad edenle&e, "enne$eiriniz" byrr. limler derler ki, "6% Rabb&! Bizim ilmimizle onlar ib%de$ ve +ih%de$$iler." Bnn zerine Allah $e%l% onlara byrr ki; "Benim indimde siz,

melekler ibisiniz. 3e)%a$ ediniz." 0nlar da e)%a$ ede+ekler, sonra enne$eire+eklerdir."


24/342

semvat leminde bykle&den ola&ak 4a6&l&.8Pey/ambe& efendimi! +sallallahu aleyhi vesselam buyu&du 1#: "Aalarn o

meyva vermez. 8eyvelerin hesi $ayy&b +tatl, temi!, yenebili&deildir. limlerin dehesi mrid +yol /5ste&i(i,ilimlerin hesi )%ideli deildir."

!. Dme& bin attb, !. Abdullah bin ;elm%a 8?lim e&bab kimdi&R8 diye so&du. da8


25/342

kendisini !o&lasala& bile, do6&uyu s5ylemekten saknmamald&. Kuvvetli ile !ayf a&asnda bi&hkm ve&mesi /e&ekti6inde, kuvvetlinin ta&afna meyletmekten 4ok saknp, adalet ilehkmetmelidi&. ;ultna ve he&han/i bi& kimseye, faki&e ve !en/ine hkm ve&i&ken e3itdav&anmald&. Ben/ine ve mevki sahibine bu hlle&inden dolay boyun e6memeli, Allahtelnn em&ine boyun e6melidi&. ?nsanla&a, dnyalk, mevki ve makamla&na /5&e de6il, okimsenin Allah indindeki stnl6ne /5&e kymet ve&melidi&. ay& sahiple&ini sevmeli, onla&

daha 4ok hay&la&a te3vik etmelidi&. Kendile&inden k5tlk meydana /elen kimsele&in buk5tlkle&ine bu6! etmeli, onla&a do6&u yolu, sadet yolunu /5ste&melidi&. Fitne 4ka&madan,!ulme mni olmaya 4al3mald&. Kapsn he&kese a4mal, kimseyi &ed etmemelidi&. ?limtalebesine nasihat ve&meli, onla&a ka&3 tev!u /5ste&melidi&. nla&a ilim 56&eti&ken, sab& vetahamml /5ste&meli, onla& ilme te3vik etmelidi&. Kendile&ine 3efkatle muameledebuluna&ak, imknla& nisbetinde kendile&ine ihsnda bulunmald&. ?nsanla&a ilim 56&etmesi,s&f Allah &!s i4in olmal 35h&et i4in, mevki ve makam ele /e4i&mek i4in 4al3mamald&.?lmin yaylmas, limle&in 4o6almas, (hille&in a!almas, ?slmn kuvvet bulmas, Ceslullahn+sallallahu aleyhi vesselam snnetinin ye&ine /eti&ilmesi, hell ve ha&am olan 3eyle&inay&la&ak belli olmas i4in /ay&et etmelidi&.

Allah tel, ilimle&i ile mil olan limle&e, h&ette 4ok savap ve&e(e6ini va%d etti.Fak#h Ebl-'eys-i ;eme&kand# +&ahmetullahi aleyh buyu&du ki@ 8ak#ki ilim

sahiple&inde 3u on haslet bulunu&. a3yet +Allah ko&kusu, nasihat, 3efkat, tahamml, sab&,

hilm, tev!u, insanla&n malndan u!ak olmak +insanla&n malnda /5! olmamak, Allahtelnn kitabn 4ok okumak ve a! hi(ab +bu da kapsnn he&kese a4k olmas demekti&.Allah tel bi!i, ilmi ile hlis amel i3leyip, sab& ve tevekkl edenle&den eylesin. $min.8

amed'dir. +e&3ey %namuhta4t&. , hi4bi& 3eye muhta4 de6ildi&.


26/342

mua!!amay !iya&et ve tavaf etmendi&.8Allah telya #mndan son&a, d#n-i ?slmda en mhim emi&, bi&in(i va!ife@ nama!

klmakt&.


27/342

"Birinin evi nnde nehir olsa, hern be kerre b nehirde ykansa, zerinde kirkalr m:" diye so&du. 8ay&, y Ceslallah8 dedile&."*$e be vaki$ namaz klanlarn dabyle kk nahlar a))olr" buyu&du. 9i6e& bi& had#s-i 3efte de buyu&du ki@"8'minolan kl, namazn ed% ederken, o namazn rk' ve se+delerini ve dier rknleriniiyi ve $amam eylese, o namaz nrl olr. 8elekler o namaz e karrlar. 0namaz da sahibine hayr da edi der ki5 ">en beni mha)aza e$$iin ibi, Allah

$e%l% da seni mha)aza e$sin." 7amaz zel ve $amam klmazsa, o namaz karanlkolr. 8elekler beenmeyi, o namaz e ile$mezler. 7amaz da, kendini klanabedda edi, "Beni zayi e$$iin ibi Allah $e%l%da seni zayi eylesin" der."

"Bir kimse krk n +em%a$le namaz klar ve bir rek'a$ bile karmazsa, onniin iki ber%$ yazlr. Birin+isi, ni)ak$an kr$l +be&t,ikin+isi de, ehennemdenkr$l ber%$dr."

"-er kim be vaki$ namaz +em%a$le klmaya devam ederse, Allah $e%l% onabe hasle$ verir. 0ndan eim darln kaldrr. (abir az%bn ondan kaldrr. Amelde)$eri sandan verilir. >ra$$an imek ibi eer ve enne$e hesasz irer."

"Amellerin en e)dali, vak$inde klnan namazdr."0ama!n fa!#letle&i bu kada& 4ok oldu6una /5&e, kul onu vaktinde +2ev3eklik ve

tembellik /5ste&meden, seve seve klmal, &k%una, se(desine, k&atine, tesbihle&ine,tekb#&le&ine, te3ehhdne ve btn 3a&tla&na &iyet ede&ek klmal, mek&uhla&ndan

saknmald&. !. u!eyfe, nama! klan bi& kimseyi /5&d. kimse, &k% ve se(dele&i tamyapmyo&du. na buyu&du ki, 81ayet bu hl !e&e 5l&sen, ?slm ft&at !e&ine 5lm3olma!sn 8buyu&du. Ceslullah efendimi! +sallallahu aleyhi vesselam bi&/n@ "En bykhrsz, kendi namazndan alan kimsedir" buyu&du. 8 CeslallahS


28/342


29/342

+imrilik edenler, zanne$mesinler ki, o +imrilik kendilerine hayrldr. Bilakis onlariin erdir. 0 +imrilik e$$ikleri mal, ky%me$ n boynlarna a$e$en halka olr."

ad#s-i 3efle&de buyu&uldu ki= "Allah $e%l%, bir kimseye mal verir de, o dazek%$n ed% e$mezse, ky%me$ n mal kendisi iin, ok zehirli bir ylan sre$inedne+ek$ir. B ylann iki z s$nde, iki siyah nok$a vardr. 0 kimsenin boynnadolanarak on her iki ene kemiinden yakalaya+ak$r. >onra, "Ben senin malnm,

ben senin haz&nenim" diye+ek$ir.""8alnn zek%$n vermiyen kimse, b$n maln hel%k e$mi olr."Eski limle& ya!m3 ki, be3 3eyi yapmyan, be3 3eyden mah&um olu&=. Malnn !ektn ve&meyen, malnn hay&n /5&me!.H. O3&unu ve&meyenin, ta&lasnda, ka!an(nda be&eket kalma!.. ;adaka ve&meyenin, v(dunda shhat kalma!.N. 9ua etmeyen, a&!usuna kavu3ama!.). 0ama! vakti /elin(e, klmak istemeyen, son nefeste Kelime-i 3ehdet /eti&eme!.yn a$ei sndrd ibi,sadaka da ha$%lar sndrr."

;adaka, Allah &!s i4in ve ba3a kakmadan olmald&.


30/342

mme$inden or $$anlara kaa! Ey ebr%il! 6eryzne in! 3ey$anlar bala,zin+ire vr, denizlere sr. -ab&bimin mme$inin orlarn bozmasnlar" byrr vebir mn%d&nin, Ramaz%n2 er&)in her e+esinde5 "*s$eyen yok mdr: ereyim.8a)ire$ dileyen yok m: 8a)ire$ edeyim. ?vbe eden yok m: ?vbesini kabledeyim" diye nida e$mesini emir byrr."

"-er kim Ramazan or+n $$ar. -aramdan ve i)$iradan kanrsa, Allah

$e%l% ondan r%z olr ve ona enne$leri v%+ib klar."&u4 i4in b5yle fa!#letle& ve o&u4lula& i4in b5yle yksek me&tebele& bildi&ildi6ine /5&e@kul, Cama!n- 3efin /elmesi ile fe&ahlanmal ve onu /animet bilmelidi&.


31/342

!binden 4ok had#s-i 3efi e!be&ledi6i i4in 8f!8 unvanna sahip oldu. ?limde h((et, senetolan byk bi& limdi&. 9#nine 4ok ba6l olup, snnet-i seniyyeye uy/un ya3a&d. 9nymalna ve &tbesine hi4 d3kn olmayp, tam ve&a%ya kavu3mu3tu. ;elef-i slih#nin yolundaidi. "&ih ilmine di& ya!d6 ese&le&i kymetlidi&. a%! nasihatte bulundu. ?lim


32/342

me(lisinde 4ok lim bulunu&du8 demektedi&.Ahmed 2a!l# hakknda ay&(a, ?bn-i allikn@ 8, v%i! olup, va%! ho3, /5&3 /!el,

ke&ametle& sahibi bi& !t idi.8 ?bn-s-;alh ise@ 8nun me(lisle&indeki va%!la&ndan meydana/elmi3, d5&t (ild hlinde ha!&lanm3 ese&ini /5&dm8 demektedi&.

Ahmed 2a!l#, bi&/n ka&de3i ((et-l-?slm ?mm- 2a!l# ha!&etle&inin bi& s5!hakknda buyu&du ki= 8Ka&de3im ?mm- 2a!l#%den i3ittim= 8Meyyit +5l, tabuta kondu6u

!amandan i%tib&en k&k ye&de du&du&ulu& ve Allah tel kendisine sul so&a&. a%! ve nasihat hususunda kendimi ehil /5&myo&um.>a%!, limle&in ilim nisabnn !ektd&. 0isab olmayan, nasl ve ne&eden !ekt ve&i&R E6&ia6a(n /5l/esi hi4 d!/n olu& muR8

A;ed G$2!l#0"#" Lb!b-l-#! $dl= e8e#"de" b$02= b>l;le:Ahmed 2a!l#, Allah telya hamd sen ve Ceslullaha +sallallahu aleyhi vesselam,

$line ve Eshbna +&.anhm salt selmdan son&a 35yle de&= ?hy-i Olmidd#n kitab A&ab(abi& kitapt&. "asnifi ve tan!imi pek /!eldi&. 7ok in(e ve de&in hakikatle&i ve s&la& ihtiva ede&.

Anlatt6 mev!la&la alkal habe&le&i, ese&le&i ve hikyele&i i4ine al&. Pey/ambe&le&in,sdd#kla&n ve ;elef-i slih#nin yoluna /5t&&. ?hyann ha(mi byk oldu6u i4in, insanla&nonunla me3/ul olmay, onu okumay te&k ettikle&ini /5&n(e, Allah telnn ya&dm ve tevfikiile@ onu, maksatla&n ve fidele&ini i4e&isine ala(ak 3ekilde ksalttm. Allah teldan, onunlaamel etmekte beni muvaffak klmasn dile&im.

?hy d5&t ksmd&.


33/342

;e&ve&-i lem +sallallahu aleyhi vesselam) bi& had#s-i 3efte@ "(y%me$ nnde sn) insan e)%a$ eder. Bnlardan5 n+e eyamberler, sonra %limler, sonraeh&dler e)%a$ ederler" buyu&uyo&. 1eh#dli6in fa!#leti 4ok olmakla be&abe&, had#s-i 3efte,limle&in &tbesi, Pey/ambe&le&den son&a, 3eh#dle&den 5n(e /eti&ildi.

9i6e& had#s-i 3efle&de 35yle buyu&uluyo&="(y%me$ nnde, %limlerinmrekkebi, eh&dlerin kan ile beraber $ar$lr."

"Be eye bakmak ib%de$$ir. Ana2babaya, (r'%n2 ker&me, (%'be2imazzamaya, zemzeme ve %lime.""6eryznde en s$n ve kyme$li ev be $anedir. (%'be2i mazzama, benim

mes+idim +Mes(id-i 0eb#, 8es+id2i Aksa, dier mes+idler ve %limin kald ev."l#; $11="d$ 8l!; b1le#"#" 8>2le#: !. Ali bin Eb# "lib@ 8?lim, maldan

hay&ld&. 7nk mal sen ko&uya(aksn, fakat ilim seni ko&u&. Mal sa&fetmekle a!al&, ilimsa&fetmekle 4o6al&8 buyu&du.

ine !. Ali@ 8$lim@ /nd!le&i o&u4lu oldu6u hlde ha&b eden, /e(ele&i de ibdetle/e4i&en m(hid bidden daha stnd&.


34/342

"(r'%n2 ker&m, an+ak ilim ile )ayda verir" buyu&du.Feth-el-Msul#= 8asta bi& kimse, yemekten, i4mekten ve il4tan men edildi6i !aman

5l&, de6il miR8 diye so&un(a, yanndakile& 8Evet8 dedile&.


35/342

olan nama!, nasl ne(asetten temi! olmadan olmuyo&sa, btn# ibdet ve kalbin ilim ile tami&ide, an(ak kalbi he& t&l k5t sfat ve vasfla&dan, fena huyla&dan temi!ledikten son&a olu&.


36/342

(&etini meydana /eti&i&. i3te devam etmesine sebeb olu&. "alebeyi a4ktan de6il de dolaylifdele&le ika! etmek, 5!ellikle !ek# olanla& s5!den man 4ka&maya sevk ede&.


37/342

ola(akt&. $h&eti ka!ana&ak, a!bdan ku&tula(ak ve Allah telya yakn ola(ak limle&, h&etlimle&idi&. $h&et limle&inin almetle&inden ba%!la& 3unla&d&=

. nla&, ilimle&inin ka&3l6nda dnyalk isteme!le&. $h&et limle&inin ilk de&e(esi,dnynn 5nemsi!li6ini, al4akl6n, /e4i(ili6ini, h&etin ise kymetli ve devaml oldu6unuid&k etmesi, dny ve h&etin bi&bi&ine !t oldu6unu, ikisinin bi&e& kuma /ibi oldu6unu,bi&isini &! edin(e di6e&inin k!a(a6n, yine bu ikisinin te&a!inin iki kefesi /ibi oldu6unu, bi&isi

te&(ih edilin(e, di6e&inin hafif kala(a6n ve son&a dny ile h&etin do6u ile bat /ibioldu6unu, han/isine yakla3l&sa di6e&inden u!akla3la(a6n bilmekti&. Kim dnynnhakikatini, mihnet ve me3akkatini, le!!etle&inin elemle&iyle i4i(e oldu6unu, bo3 oldu6unu,iyilikle&inin /e4i(i oldu6unu bilme!se, onun aklnn selim olmad6, bo!uk oldu6u anla3l&.


38/342

olan amelle&in bil/isini 56&enmeyi b&akp da, m(dele ve mna!a&a ile me3/ul olankimsenin hli 35yle anlatlabili&= Kendisinde bi&4ok hastalkla& bulunan bi& adam va&.


39/342


40/342

N$;$2=" @$2%le#: Allah tel, Ku&n- kemde melen@ "8hakkak namazm'minler zerine, vaki$leri belirli olarak )arz olm$r" buyu&uyo& +0is-*.

Pey/ambe& efendimi! de +sallallahu aleyhi vesselam, had#s-i 3efle&de buyu&uyo& ki@"Allah $e%l%, be vaki$ namaz kllarna )arz kld. Eksiksiz olarak, erk%n ve%d%bna ri%ye$le o namazlar klan kimseyi, Allah $e%l%nn enne$e koya+anava'di vardr. 0 namazlar is$enildii ibi klmayan kimseye, Allah $e%l%nn bir va'di

yok$r. Allah $e%l% dilerse ona az%b eder, dilerse on enne$ine koyar."">iz birini mes+ide irerken rdnz zaman, onn imanl oldnaeh%de$ ediniz."

Ceslullaha +sallallahu aleyhi vesselam, en fa!#letli amel so&ulun(a@"#arzlar ed%e$mek, haramlardan saknmak" buyu&du.

Pey/ambe& efendimi! +sallallahu aleyhi vesselam bi&/n Eb &ey&e%ye+&ahmetullahi aleyh@ "(alemin senin hakknda nah yazmamasn is$er misin:" diyeso&dula&. da, 8Evet, y Ceslallah8 dedi.


41/342

buyu&du.9enildi ki= 8Kymet /n bi& kavim, y!le&i pa&lak yld!la& /ibi oldu6u hlde ha3&

oluna(akt&. Melekle&= 8;i! ne amel i3ledini! ki, y!n! b5yle pa&lakR8 diye so&a&la&. nla&=8E!an duyun(a ba3ka hi4bi& 3eye bakma!, hemen abdest al&, (emaata /ide&dik8 de&le&.;on&a ba3ka bi& topluluk /eti&ili&. e+de e$ de+Cabbinin&ahmetine yakla" +Alk-J yet-i kemesinin a4klamasd&.

Civyet edili& ki= 8?mm- a%!am Eb an#fe, vefat kendisine ma%lm olun(a, se(deyeva&d. ;e(de va!iyetinde iken &uhunu teslim etti.8

?smail bin Ahmed em#& idi. astaland. Dlmne yakn, !e&inde kilit bulunan bi&sandk 4ka&d. e&kes, onun i4inde m(evhe& ve kymetli 3eyle& va& !annetti. nu

a4tkla&nda, i4e&isinde top&ak bulunan bi& kese /5&dle&. 8


42/342

/elenle&, onla& nama!la&ndan alkoyma!. nla&a te%si& edeme!. nla& hu3u% ve kalb hu!u&uile nama!la&na devam ede&le&.

15yle anlatl&= 8Mslim bin es& bi&/n mes(idde nama! klyo&du. esnd,mes(idin di&ekle&inden bi&i d3t. :amide bulunan he&kes d3a& ka4t6 hlde, onunhdiseden habe&i yoktu. 7nk o, nama!da hi4bi& 3ey d3nmedi6i ve duymad6 i4in,bi&3eyden habe&i olmad.8

immeti ve kuvveti !ayf olan kimsenin, d3n(esi nama!da 4e3itli mes%elele&etakla&ak da&mada6n olu&. ?3te bunun il(, bunun sebeple&ini bilip, onla&dan ku&tulmakt&.


43/342

kla(a6n ye&e /i&meden d3a&da b&ak. 1unu iyi bil ki, Allah tel he&3eyi /5&&. ndanhi4bi& 3ey /i!li kalma!. ?4teki bu aypla&, sde(e pi3manlk, hay ve Allah ko&kusu temi!le&.adaka, ye$mi k$ln kasn kaa$r.""=izli sadaka, Allah $e%l%nn az%bn sndrr."!.s +aleyhisselm@ 8Kim bi&3ey isteyeni eli bo3 4evi&i&se, onun evine melekle& bi&

hafta u6&ama!8 buyu&du.'okman ak#m o6luna dedi ki= 8


44/342

Abdullah bin Dme& +&ahmetullahi aleyh, sadaka ola&ak 3eke& da6t& ve Ku&%n-kemden melen@ ">evdiiniz eylerden sadaka vermedike, siz, enne$ekavamazsnz" +$l-i ?m&n-JH yetini oku&= 8Allah tel bili& ki, benim en 4ok sevdi6im3ey 3eke&di&8 de&di.

Obeydullah bin Dme& buyu&du ki= 8?nsanla& kymet /n 4ok a4, susu! ve 4plakola&ak ha3& ola(akla&, an(ak Allah tel i4in yedi&eni, Allah tel doyu&a(ak, Allah tel

i4in i4i&eni, Allah tel i4i&e(ek ve Allah tel i4in /iydi&eni yine Allah tel /iydi&e(ekti&.8;&-yi ;ekat# buyu&uyo& ki= 8;adakada d5&t haslet va&d&. e&di6in !aman seninolu&. 95&dn(s, seninle olun(a, sen onu ko&u&sun. nu ve&di6in !aman, o seni ko&u&.Cesl-i ek&em +sallallahu aleyhi vesselam@ ">adaka, sahibinden ye$mi bel%y de)eder"buyu&du.8

?hls sahiple&inden bi& ksm, sadakann /i!li ve&ilmesinin, bi& ksm da, a4ktanve&ilmesinin daha fa!#letli oldu6unu s5yledile&.

,e1! ve 8$d$1$= #2l# ve;e"#" 8=l$=:


45/342

,e1! ve;e"#" !d!b=:


46/342

bir $i+%re$ +sevapmabilirler" buyu&du +Ft&-HJ.95&dn(s= Ki3i ve&di6i sadakay, ve&di6i kimsenin ba3na kaka&ak ve ona e!iyet

ede&ek, sadakasn ifsd etmemesi l!md&. Allah tel Ku&%n- kemde melen@ "Ey &m%nedenler, sadakalarnz, insanlara s$eri iin maln har+ayan, Allaha ve %hre$nne inanmayan kimse ibi, baa kakmak ve eziye$ e$mek sre$iyle boakarmayn..." buyu&uyo& +


47/342

ve nasl olu& y CeslallahR8 diye so&un(a, Cesl-i ek&em +sallallahu aleyhi vesselam,"0rla" diye (evap ve&di.

&u4, 3eytan kah&ede&ek midini kese&, kapla&n kapat& ve yolla&n da&alt&.


48/342

!hi 3a&tla& yannda o&u(un Allah telnn indinde kabul olmasn, o&u(un kabul olmas ilede maksda e&i3meyi kasdediyo&la&.


49/342

?kin(isi@ ?nsan, Mekke-i mke&&emeden ay&ln(a, i4inde tek&a& o&aya kavu3ma iste6ive o&ann has&eti do6a&, o&ay yeniden !iya&et etme i3tiyak ile dolup ta3a&.

Q4n(s@ bu muhte&em beldede hatya d3mek, /nah i3lemek ko&kusudu&.9enildi ki= 8Mekke-i mke&&emede, iyilikle&in mkfat kat kat ve&ildi6i /ibi,

fenalkla&n (e!as da kat kat ve&ili&.8H$=" 2!#% edeble#:

.a((a /ide(ek olan kimsenin 5n(e t5vbe etmesi, !ulm ile alm3 oldu6u 3eyle&isahiple&ine /e&i ve&mesi, bo&4la&n 5demesi, nafaka ve ihtiya4la&n /5&mekle mkellefoldu6u kimsele&in, ha(dan d5nn(eye kada&ki ihtiya4la&n ha!&lamas /e&eki&. anndabulunan emnetle&i sahiple&ine teslim ede&. anna, /idip /elin(eye kada& kendisine &ahat4ayete(ek, hellinden a!k al&. ola 4kmadan 5n(e sadaka ve&i&.

H. Kendisine, hay& hususunda ya&dm( ola(ak, unuttu6u he&han/i bi& husus olu&sahat&lata(ak, slih bi& a&kada3 a&a&. Memleketinden ay&l&ken, dost ve ak&abala&na vedaede&ek, duala&n iste&. 7nk Allah tel, onla&n duala&n be&eketlendi&i&.

Pey/ambe& efendimi! +sallallahu aleyhi vesselam, yol(ulu6a 4kmak isteyene 3uduay yapa&d= "Allah $e%l% seni, rahme$ ve himayesine alsn, $akvay sana azke$sin, nahlarn balasn ve nerede olrsan ol, ynn hayra evirsin."

.ola 4ka(a6 !aman, iki &ek%at nama! kla&.


50/342

kuyudan su i4e& ve o&adan abdest al&. ;on&a, Pey/ambe& efendimi!in +sallallahu aleyhivesselam abdest ald6 di6e& kuyula&dan abdest al&.


51/342

). Evinden 4ka&ken, dnydan 4kp h&ete /itmeyi hat&lamald&.- a((a /ide&ken 45lle&de ka&3la3t6 e!iyet, sknt ve yo&/unluk s&asnda, kymet

/nndeki yo&/unlu6u hat&lamald&.L. ?h&am /iydi6i !aman, kefene sa&lmay hat&lamald&. 7nk 5ln(e, ayn onla& /ibi

be!le&e sa&la(ak ve hatt bu yolda 5l&se, onla&a sa&la(akt&.I. K%be-i mua!!amaya bakt6 !aman, Allah telnn a!ametini hat&lamal ve adet

beyti de6il de, beytin Cabbini /5&yo& /ibi kendine 4eki d!en ve&melidi&.J. K%be-i mua!!amay tavaf ede&ken, bu tavaf ile, kendisini A&3%n et&afnda d5nenmelekle&e ben!etmelidi&. "avaftan maksad, kalbinin Allah tely ana&ak tavaf etmesidi&.

*. K%be-i mua!!amann avlusunda, ;afa ile Me&ve a&asndaki sa%y, bi& k5leninefendisinin avlusunda /elip /ide&ek, hi!metteki samim#li6ini ifde ve efendisinin me&hametna!a&na kavu3may ummaya ben!e&.

. A&afat%ta vakfe yapt6 ve insanla&n kendi lisanla&na /5&e konu3tukla&n vesesle&ini i3itti6i !aman, kymet /nnde mmetle&in pey/ambe&le&iyle bi&liktetoplanmala&n hat&la&.


52/342

H. Ku&%n- kemi hatim ede&ken &iyet edile(ek en /!el dst&, Pey/ambe&efendimi!in +sallallahu aleyhi vesselam dst&udu&. Cesl-i Ek&em +sallallahu aleyhivesselam bi& had#s-i 3efte@ "(im (r'%n2 ker&mi nden daha az zamandaokrsa, o, (r'%n2 ker&mi anlamaz"buyu&du. 7nk 4 /nden evvel hatim yapl&sa,Ku&%n- kemin te&t#li +te(v#d !e&e okunmas kaybolu&.


53/342

iki rek'a$ namaz klar. Allah $e%l%dan a))n dilerse, Allah $e%l% on a) ve ma)ire$eder" buyu&du.

$h&eti ka!anmak istiyen kimsenin, sabah ve ak3am nama!la&nn sonunda, okunmasbildi&ilen duala&la me3/ul olmas /e&eki&. Ak3am ve sabah e!ann i3itin(e okuna(ak duala&va&d&.


54/342

etmekten alkoymasn. 7nk Allah tel, mahlktn en k5ts olan ?bl#s%in bile, 8 Cabb#S


55/342

e+eile ndz birbiri ardn+a eiren yine0'dr" buyu&uyo&.suf bin Mih&n 35yle nakletti=


56/342

tely sevin(e 3phesi! Allah tely yaln! iken anmaktan, btn /e(e ona yalva&pyaka&maktan tad al&.


57/342

yemekte a(ele etmek olu&. "aba6n ve ekme6in o&tasndan yememelidi&. e& ikisinin de bi&kena&ndan ba3layp, 5yle(e yeme6e devam etmelidi&. i4bi& yeme6i k5tlememeli, yemekho3una /ide&se yemeli, ho3una /itme!se yememelidi&. ;(ak yeme6e flememelidi&.enilebile(ek de&e(ede so6uyun(aya kada& beklemelidi&. 9oymadan evvel sof&adankalkmald&. emek ye&ken fa!la su i4memelidi&. 'okma bo6a!nda kald6 veya susad6!aman su i4melidi&. ;usad6 !aman i4mesi, tbb# y5nden faydald&. ;u i4e&ken ba&da6 sa6

eliyle alp,


58/342

ye&le&di. Pey/ambe& efendimi! +sallallahu aleyhi vesselam yine bi& had#s-i 3efte@ "(imkardeinidoyn+aya kadar yedirir ve kandrn+aya kadar s iirirse, Allah $e%l%on ehennemden zakla$rr" buyu&du.

Ye;e?# $2=l$;$ !d!b=:


59/342

senin ihtiy(n temin ede&le&8 deyin(e, ?b&him bin Edhem@ 8 Eb Am&S


60/342

Allah tel 35yle buyu&du= "G% il%he illallah, benim kal'amdr. (im benim kalamairerse, az%bmdan em&n olr."

8' ilhe illallah8 s5!, en byk kal%ad&. Allah telnn bi&li6ini bildi&en y(e bi&s5!d&. Kim onu kendisine kal%a edini&se, ebed# sadeti ve ni%metle&i elde ede&. Kim de bumba&ek kelimeyi kendisine kal%a edinme!se, ebed# a!ba d4& olu&.


61/342

olun(a, kalb ba3kala&nn k5leli6inden ku&tulmu3 olu&.


62/342

etti. Kab&i Me3hed ile e&at a&asndaki yolun tam o&tasnda "&be-i :m# bah4esindedi&.Ahmed :m# ha!&etle&i mm# idi. a%n# okula /itmemi3ti. i&miiki ya3nda iken t5vbe

etmek nas#b oldu. "5vbesini ;#&(-s-sin kitabnda 35yle anlat&=8i&miiki ya3nda idim, Allah tel bana t5vbe etmeyi nas#b etti. A&kada3la&la yiyip

i4e&dik.


63/342

0mk# ha!&etle&ine h&kay ula3t&mas i4in, Eb ;a%#d%e +&ahmetullahi aleyh ma%nev# bi&i3a&et /elmi3ti. Eb ;a%#d%in +&ahmetullahi aleyh o6lu Eb "hi& ha!&etle&i, babasndabulunan bu mba&ek h&kay ta3mak selhiyyetinin kendisine ve&ilmesini a&!u ediyo&du. Eb;a%#d +&ahmetullahi aleyh, ke3f yoluyla o6lunun bu d3n(esini anlayp, si!in istedi6ini! buselhiyyeti ba3kasna ve&dile&8 buyu&du. &ada bulunanla& bu s5!le&le ne demek istedi6inianlyamadla&. ;on&a o6lu Eb "hi&%e vasyyet edip buyu&du ki= 8


64/342

(e Eb%l-Ksm, he&/n /ide& ihtiy( kada& altn al&d. efat ettikten son&a u!un ylla& o6ulla& /elip o&adan altn aldla&. ?4le&inden bi&ihyanet edin(eye kada& b5yle devam etti.


65/342

/5!le&i a4lsn, #(b ede&se btn malm! feda etmeye ha!&!. ?hsn ede&seni!, ltfede&seni!4ok sevini&i!. E6e& bu a&!umu! ye&ine /elme!se, !ntm!den mahvolu&u!.8 Ahmed :m#ha!&etle&i bu s5!le&i dinledikten son&a, 80asl olu&R 5lle&i di&iltmek, (ild hastasn iyi etmeks aleyhisselmn mu%(i!esi idi.


66/342

anlattm. 6lunu 4a6&p, koyunu ne&eden /eti&di6ini so&du. 6lu, 8;& u!ak /itmi3ti. ;i!a(ele istedi6ini! i4in, eti falan kasabtan aldm8 dedi. Kasab 4a6&dla&. Kasab dedi ki, 8


67/342

kimsenin, Ehl-i snnet ve (ematten oldu6u anla3l&. 8' ilhe illallah MuhammednCeslullah8 diyen kimsenin, e&kek olsun kadn olsun, iyi olsun k5t olsun, mmin oldu6ukabul edili&. na k! ve&ili& ve onunla evlenili&. na m%minle&den m#&s d3e&. nun m#&s dam%minle&e d3e&. na m%minle&e it hkmle& tatbik edili&. >efat etti6i !aman (en!enama! kln&. M%minle&in kab&istanna defnolunu&. E6e& Kelime-i 3ehdeti kalbi ile de tasdikede&ek /5nlden s5yleyip ve bu hl !e&e Allah telya kavu3mu3 ise, onun ye&i :ennetti&.

E6e& kalbten s5ylememi3 ise, mnafk olu&. Bahi&e /5&e 3ehdet s5yledi6i i4in, onum%minle&in ahkmna tbi tuta&la&. E6e& nifak !e&e Allah telnn hu!u&una va&&sa, onunye&i de&k-i esfel +:ehennemin en a3a6 de&e(esi olu&. 15yle ki@ 0is s&esinin N). yet-ikemesinde melen@"8hakkak ki mna)klar, ehennemin en aa$abakasndadrlar +:ehennemin dibindedi&le&...8 buyu&uldu.

Kelime-i 3ehdeti s5yleyen bi& kimseye, t5hmet +!an ve taassub +husmet ile,8Mmin de6ildi&8 demek i4in kimseye msade ve&ilmemi3ti&. 0itekim 0is s&esinin JN.yet-i kemesinde melen@ "...>ize *sl%msel%m veren kimseye, dny% haya$nnei+i ni'me$ ve men)aa$ine z dikerek sen m'min deilsin demeyin..."buyu&uldu.Dyle ki, Kelime-i 3ehdet s5yleyenle&in hepsini m%min kabul etmelidi&.


68/342

+t5vbe edi(i olu& denildi. "5vbe etmiyen !limdi&. "5vbe etmiyen insanla&, kendile&ini !ulmeve fitneye attla&. :enb- ak ile anla3maya sdk kalmadla& ve ahde vefa etmedile&. evinin ki, b al2veri sizin iin byk bir sa%de$$ir." 81i&k, nifak vema%siyetle&den /nhla&dan$vbeedenler, Allah $e%l%ya i$aa$ edi, ihl%s ile ib%de$edenler, enilik$e de darlk$a da Allah $e%l%nn ni'me$lerine hamd edenler, or$$anlar, +ve Allahyolunda (ihad edenle&, ilim 56&enenle&, rk' ve se+de edenler +be3vakit nama!3a&tla&na uy/un ola&ak klanla&, iyilii+Allah telya #mn, tat veCeslullahn +sallallahu aleyhi vesselam snnetine tbi olmay@ emredenler, k$lk$en+kf& ve ma%siyetle&den nehyedenler, Allah $e%l%nn ahk%mnn, emirlerininhddn koryan ve ri%ye$ edenler var ya, i$e b zel s)a$larla vas)lanmolan m'minleri enne$ ile mFdele."

"5vbenin, beli&li bi& vakit ve 3a&ta ihtiy( yoktu&. enin r%z olmadn her eyden $vbe edi sanayneldim. C&nimi senin iin h%lis edenlerdenim ve senin emrine m$ilerdenim +itaatedenle&denim.8 suf s&esi JL. yet-i kemede melen bildi&ildi6ine /5&e, o6ulla& a%kbaleyhisselma, "Ey bizim, babamz! Allah $e%l%dan bizim iin nahlarmznma)ire$ini is$e. =erek$en biz nahk%rlardan oldk dediler" buyu&uldu.

Allah tel, "ahm s&esi I. yet-i kemede btn m%minle&e hitaben melenbuyu&uyo& ki@"Ey &m%n edenler! *lediiniz nahlara, ln+eye kadar bir dahailememek zere ne)sine nasiha$ eden $%ibler +t5vbe edenle&ibi Allah $e%l%ya$vbe edin!..." ?%iblerin +t5vbe edenle&inmakam, b$n makamlarn en )az&le$lisive s$ndr. -akik& $%ib, +en%b2 -ak ka$nda +indindeb$n halkn en azizi, enkyme$lisi ve en sevilisidir."

Allah tel onla& hakknda,


69/342

$e%l%ya $vbe ve is$i)ar ediniz. /&r% ben, nde yz kerre Allah $e%l%ya $vbeediyorm." Ekse&iyainsann he& ve&di6i nefeste bi& /nah bulunu&.


70/342

son&a da o /naha d5nmemeye kat%# ola&ak ka&a& ve&mesidi&. ine bildi&ildi ki, t5vbe-i nashd5&t 3eyi kendinde topla&. 'isan +dil ile isti6fa&, H2nah i3leyen a%! ile /nahte&ketmek +pi3man olmak,


71/342

sabaha kada& mes(idde olmald&. 2ne3 do6up i3&ak vakti /elin(e, kalkp H &ek%at nama!klmal ki, bu 9uh nama!d&. E6e& fevt olmu3, ya%n# ka!ya kalm3 bi& fa&! nama! va&sa, bunama! ka! niyeti ile klmal, ondan son&a hell &!k kesbi +ka!an( ile me3/ul olmald&.


72/342

yanl3n do6&u ola&ak kabul ede&le&. Av bulama!sa, 5!&n kabul ede&le&. Av bulu& vetuta&sa, iltifata ma!h& olu&. a3ad6 mddet4e, bak(la& ona hi!met ede&.


73/342

bo3 ve /ybet dolu s5!le&i kula6m! dinliyo&. i4bi&ine pi3manlk duymuyo&u!. E6e& bi& pa&4aekmek bi!den bi& de&vi3e /e4se veya bi&ka4 ku&u3 pa&am! !iyan olsa, &!/& a6a4la&m!danbi&ka4 meyva d3&se veya su /5t&se, o kada& has&et ve nedamet 4ekiyo&u! ki, onun!nts /nle&(e s&yo&. limi! ve yolumu! b5yle iken, bi& de kalkm3, bi! salah ehliyi!diyo&u!. 9ny +h3 ma%bdumu! olmu3. 1u had#s-i 3efi hi4 unatma ki, b5yle(e kalbinidnyya y5neltmekten va!/e4ip, (enb- akka 4evi&esin. Pey/ambe& efendimi! +sallallahu

aleyhi vesselam 8 Cabb#, bana &!k ve&S8 diye dua eden bi& k5ylye &astlad.


74/342

k5tl6, mutlaka, asl, neseb, ak&abalk /ibi sebeble&e ba6l de6ildi&. Eshb- Kehfe yaknolup, onla&dan ay&lmayan Ktm#& isimli k5pek, Ku&%n- kemde onla&la be&abe& !ik&olundu.

?yi a&kada3, insan de&ekele&den +a3a6lkla&dan de&e(ele&e +ykseklikle&e ula3t&&.K5t a&kada3 ise, bunun te&sini yapa&.

e&kes ile a&kada3 olmaS Konu3tu6un kimsele&in akl ve anlay3la&na uy/un konu3."ekebb& etmeS ;&&n kimseye s5ylemeS e&kesin s5!ne aldanmaS insanla&n s5!le&ine

de6il, i3le&ine bakS Kendi kendisine faydas olmayan kimseden 4ok saknmald&. 0e&ede kaldki, onun ba3kasna fidesi olsun. K5t bi& kimse ile a&kada3 olan iyi bi& kimse, e6e& onukendisine 4evi&ip iyi yapabili&se ne a%l, e6e& bunu yapama!, kendisi de ona ben!e& ve onun/ibi olu&sa, o !aman 4ok fenad&.

"asavvuf bykle&i, 5yle !tla&d& ki, /nahk&, se&se&i, h&s!, bid%at sahibi, yolunu3a3&m3 v.s. kimsele&i kendile&ine ben!eti&, d!elti&le&.


75/342

senesi, :em!il-evvel aynn HH. Pe&3embe /n, ikindi vaktinde, altm3alt ya3nda ikenvefat etti.

Ahmed Cf# +&ahmetullahi aleyh yedi ya3nda iken babas vefat etti. nu, daysMensu&


76/342

?htiya&la&a, a%mla&a, skntda olanla&a ya&dm( olu&du. Pey/ambe& efendimi!in +sallallahualeyhi vesselam@ "(im, sa sakal aarm mslman bir kimseye ikr%m ederse,Allah da ona ih$iyarladnda hrme$ ve ikr%mda blna+ak kimselerivazi)elendirir, ona ikr%m ederler" had#s-i 3efle&inde bildi&ildi6i /ibi ha&eket etmeyidstu& edinmi3ti.

kada& mtev!i idi ki, hi4 bi& me(liste ba3 k53eye /e4me! ve se((ade !e&inde

otu&ma!d. 9ima a! konu3u& ve 8;ktla em&olundum8 buyu&u&du.


77/342

duasd&. ef +&ahmetullahi aleyh, o /en(e dikkatli(e na!a& edip teve((h buyu&dula&. anda /en4kendinden /e4ti. &ada bulunanla&, Eb%l->ef%ya +&ahmetullahi aleyh 8


78/342

bu k6t beya!d&8 dedile&.


79/342

mah&um b&akmaman! ve hakla&n! hell etmeni!i yksek !tn!dan isti&ham ediyo&um.8


80/342

bilme! bi& /&up, Ahmed Cf#%ye haka&et etmeye ba3ladla&. Oy/un olmayan s5!le& sa&fettile&.Ahmed Cf# +&ahmetullahi aleyh, onla&n bu haka&etle&i ka&3snda ba3n a4t, ye&le&ey!n s&d, top&a6 5pt. nla&a, 8


81/342

dedim.


82/342

md&R8


83/342

aleyhisselm onun kulu ve Cesld&.8anis bin Abdullah +&ahmetullahi aleyh bi& nas#hatnda buyu&du ki= 8ay&et etti6im

bi& kimse va&d&. 2e(ele&i, sabahla&a kada& ibdet ede&, /nd!le&i o&u4 tuta& ve hi4 /nha/i&me!.


84/342

?nsanla& iki /&uba ay&lm3 /5&dm.


85/342

hikmeti nedi&R8 diye so&du. :enb- ak, 8


86/342

8Ey 9vdS kimdi& ki, bana dua ede& de duasn kabul etmemR Kapmn, 4alanaa4lmad6n kim /5&dR Mahlkatmn a&!u ettikle&ini ben ve&i&im. nla&n he& istedi6i, bendemev(uttu&.


87/342


88/342

Evliyya h&meti anlat&ken buyu&du ki= 8Allah telnn evliy kulla&nn stnl6nkabul etmeli ve onla&a 4ok h&met /5ste&melidi&. 7nk onla&a, kymet /nnde ko&ku veh!n yoktu&. >el# olan kimse, (enb- akka pek fa!la muhabbet besle&, #mnla& kemlme&tebesindedi& ve takva !e&edi&le&. Allah tel, evliysna !o&luk /5ste&me!.


89/342

8


90/342

yetle&i okudu. asta hemen iyi olup, kalkt.8 astaya okunan yetle& 3unla&d&= Fatihas&esi, H


91/342

sak ve insanlar dor yoldan sa$r+ biliniz!"

1) Mi&'-l-h0&emen; cild-3, sh. 1""2) Ami'u $e&m-il-e(li; cild-1, sh. 253) +0*0$-l-$*&; cild-1, sh. 1"!") +0*0$--:fie; cild-6, sh. 23

5) El-ide (en-nihe; cild-12, sh. 3126) +ez$i&e-l-huffz; cild-", sh. 13"1=) :eze&-z-zehe*; cild-", sh. 257) efe-l-0


92/342

Ahmed esev# +&ahmetullahi aleyh,


93/342

+/ya imtihan etmek, 3phesini /ide&mek niyetiyle, ma%iyyetine d5&ty! m3avi& ve k&ktane de mft ala&ak yola 4kt. e& ta&afta talebele&i oldu6unu, he& !aman sohbetindebinle&(e ki3inin ha!& bulundu6unu 56&enmi3ti. 8


94/342

ona /5nde&ip so&du.


95/342

fevkalde byk ve keme&lidi&. Kapnn yannda pen(e&esi! ola&ak, st 4entikli ola&akykselen iki tane yuva&lak kule ykseliyo&. Kapnn, byk bi& san%at ese&i ola&ak i3lenmi3 ikikatl, tahta kaps !e&inde bi& pen(e&e va&d&. 9uva&la& i3leni&ken, iyi pi3mi3 d5&t k53elitu6lala& kullanlm3t&. Kfi ya!la&la sslenmi3 olan kubbe, binay daha da /!elle3ti&mektedi&.Bel!elele& ve si& sebeble&le 4o6u ye&le&inin d5klm3, ha&abe hline /elmi3 oldu6u bumua!!am bina, ilk hlinde kimbili& ne kada& daha /!eldiR

:aminin avlusunda 4ok /!el bi& med&ese va&. A&ka ksmnda bi& kubbe, i4inde A&slan


96/342

/ev3eklik yapmamald&.


97/342

825nl k&k, !avall ve /a&ib bi&ini /5&sen, ya&asna me&hem ol. nun yolda3 veya&dm(s sen ol.8

1) Jeeh sh. 1"2) Ae(hi&-l-e*&& sh. ="3) ?(n- 9i$me

") Knh-l-0h*& cild-5, sh. 5"5) 4efeh-l-ns sh. "7=6) Jeh*e& nsi$l/edisi cild-1, sh. 133

AKL (UKAYL& EL-MNBC:1am%da yeti3en evliynn bykle&inden. 9e&vi3 olmak i4in Dme&iyye%ye /iden Okayl

el-Mnbi(#, o&ada de&vi3 de6il, m&3id oldu. ;ohbetle&inde bi&4ok lim ve vel# yeti3ti. Adiy binMsfi& bunla&dand&. Okayl ha!&etle&inin do6um ve vefat t&ihle&i hakknda kesin bi& bil/iyoktu&. 25&3t6 limle& ve yeti3ti&di6i talebele&den, onun altn( as&da vefat etti6ianla3lmaktad&. Okayl el-Mnbi(# k&kdoku! sene 5m& s&d, Mnbi(%de vefat etti. Kab&ime3hu& olup, !iya&et mahall#di&.


98/342

8Allah teldan ko&kmak, he& i3in ba3d&. Fakat bu he&kesde ba3kad&.88ol ikidi&= :iddiyet, skntya tahamml.


99/342

talebesi ve dmd olan Eb ?(d); cild-2, sh. "!2) +0*0$-l-mfessi&n >i); sh. 3"3) Ki*-s-sl0; cild-2, sh. "!5") Mu


100/342

Ali bin Abdullah el-Endls#, 5n(e Eb%l-asen bin 1ef#, Ms bin am#s el-Muk ed-9a& ve ?bn-


101/342

AL BN AHMED E,-,EYD:Fkh ve had#s limle&inden. ?smi, Ali bin Ahmed bin Muhammed bin Dme& bin ;alim

e!-Beyd#%di&. 1afi# me!hebine mensup idi. )HJ +m. N senesinde do6du. K4k ya3ta ilim56&enmeye ba3lad. Ksa !amanda fkh ilminde yksek de&e(ele&e kavu3tu.

Ali bin Ahmed@ ?bn-i 0s&, ?bn-!-B/n#, 0as& bin 0as& el-Okbe, Muhammed bin

Abdullah e&-Cadd#, Ebl->akt es-;e(!#den ve pek4ok limden had#s-i 3ef 56&endi. ?bn-l-seyn ve Kad Eb


102/342

80eb!etn min Fsl-il-db ve mek&im-l-ahlk8 isimli ese&inde Ali bin Ak#lbuyu&uyo& ki=

;elmda 5n(elik@ y&yenden otu&ana, binek !e&indekinden yaya y&yene veotu&ana selm ve&mesidi&. ;elm ve&en bi& kimseye, yayaya, sva&iye (ematten bi&isininselmna ka&3lk ve&mesi, otu&mak isteyen bi&ine, (ematten bi&isinin otu& demesi kfidi&.;elm, 8;elmn aleykm8 diye ve&ili& ve 8Aleykm selm8 3eklinde aln&. 8>e &ahmetullahi

ve be&akath8 ilve etmek ise mstehabd&.


103/342

evlene(e6i kimsenin kusu&unu s5ylemek ha&am de6ildi&.


104/342

o(asndan en 4ok istifde edenle&dendi. o(as, onu di6e& talebele&inden 5nde tuta&, onunstnl6n bi!!at kendisi s5yle& ve 4ok 5ve&di.

Ali bin eyt# de +&ahmetullahi aleyh pek4ok talebe yeti3ti&di. eti3ti&di6i talebele&,!amann en byk limle&i oldula&. Ali bin ?ds el-a%kb# bunla&dan bi&idi&. ksek hl sahibikimsele& hu!u&una /eli&, ona talebe olmakla 3e&efleni&, pek byk makamla&a kavu3u&la&d.


105/342

etti ve /iymesini em&etti. ?bn-i evv&, em&i ye&ine /eti&ip, h&kay /iydi. ;abah uyand6nda,/e(e &yada /iydi6i h&kay !e&inde buldu. h&kay 5lmeden 5n(e 1embek#%ye emnet etti. da "(-l-&if#n Eb%l->ef%ya, o da Ali bin eyt#%ye emnet etti. Ali bin eyt# de Ali bin?ds%e ve&di. ef%y uyuyo& bulduk. Fakat btn a%!la& tesb#hediyo&, ;bhnallah diyo&du. tu&duk, bi& mddet onu sey&edip tesbihini dinledik. ;ankibtn a%!la& diyo&du ki, 8;ulle&ini!i so&unu!, de&dini!e 4&e bulunu&.8


106/342

kumandanla&ndan 4 kimseyi, falan(a b5l/ede a6a4la&n altna otu&mu3 bula(aksn. nla&,/5l/e yapsn diye byk bi& be!i a6a4tan a6a(a 4ad& /ibi ba6lam3la&d&. ?3te onla&a, 8Ali bineyt#, bu&adan de&hal /itmeni!i istiyo&8 deS 1ayet, 8


107/342

Felketle&den, a!bla&dan ku&tulmak i4in hak#k# #mna kavu3mak l!md&. mnn tadnalan, ?slmiyetten ay&lmak isteme!. Mslmanla&n bi&in(i va!ifesi= ?%tikd d!eltmek, Ehl-isnnet vel-(emat limle&inin bildi&dikle&ine uy/un ola&ak inanmakt&. 7nk, :ehennemdenku&tula(a6 bildi&ilmi3 olan bi& f&ka bunla&d&. ?kin(i ola&ak l!m olan 3ey@ fkh bil/ile&ini56&enmek ve he&3eyi bu bil/iye /5&e yapmakt&. ?ki kanat /ibi olan bu i%tikd ve amel eldeedildikten son&a, mukaddes leme u4mald&.8

1) Amia%! ve nasihati 4ok seve&di. 9evamlinsanla&a va%! ve nas#hatta bulunu&du.

1eyh Eb%l-asen bin 0e(,


108/342

sapk bi& inan( yayan kimsele& ele /e4i&mi3le&di.


109/342

1) Mu


110/342


111/342

5nne koyup, 8EfendimS ehb de, 8Faki& olan kim va&sa, bi&e& bak&tabak alp bu&aya /elsin8 diye o kasabada otu&anla&a habe& /5nde&di. e&kesin yanla&nda/eti&di6i tabakla&, /m3 kl4enin et&afna koydu&du. ;on&a kendisi aya6a kalkp y&yn(e,/elen kapla&n bi& ksm altn, bi& ksm /m3 ile doldu. ?ki kaba ise hi4bi& 3ey dolmad.2elen /m3 kl4eden hi4 eksilme olmad. e&kes taba6n alp /5t&n(e, Ma/&ibli

Abdu&&ahmn bu i3in hikmetini so&du. Ali bin >ehb +&ahmetullahi aleyh, 8Kab altn iledolanla& /nh a! olup, Allah telnn sevdi6i evliyya muhabbeti olan kimsele&di. "aba6/m3 ile dolanla&, /nahla& di6e&le&ine /5&e bi&a! daha 4ok olanla&d&. "aba6na hi4bi& 3eydolmayanla& da, limle&e, evliyya muhabbet beslemiyen ve onla& sevmiyen kimsele&di. EyAbdu&&ahmnS 25&yo&sun, bi!im altna, /m3e ihtiy(m! yok. Allah tel bunla&nhepsini bi!e ihsn etti. Fakat bi!, h&eti dnyya te&(ih ettik. 2eti&di6ini /e&i al8 buyu&du.

Ali bin >ehb +&ahmetullahi aleyh!i&at ile de u6&a3&, ta&lasn eke&, 4kan mahslnonda bi&ini u3& !ekt ola&ak ay&&, mslman faki&le&e da6t&d. ehbS "evh#d ne demekti&R8 diyeso&dula&. da, 8?3te bu demekti&8 buyu&u&ken, o&ada bulunan ko(a bi& kayay /5ste&di. Kayabi& anda ikiye b5lnm3t. &ada bulunanla& hay&et ettile&. ehb%i Allah telya ves#le yaptla&.Ali bin >ehb%in +&ahmetullahi aleyh, hasta kalble&e 3if olan pek /!el s5!le&i va&d&.


112/342

tamamla&la&. A&tk onla&n na!a&nda kinatn hi4bi& kymeti yoktu&. ep Allah telyd3n&le&.


113/342

Attb#%nin, yuka&da sayd6m! kitapla&ndan 81e&h-l-(mi%-is-sa/#&8 den ba3ka kitapla&ktphanele&de mev(uttu&.

1) @e(id-l-*ehie; sh. 362) +0*0$-l-mfessi&n >?(d); cild-1, sh. 733) +0*0$-l-mfessi&n >); sh. 6

") +0*0$-l-fu$0h; sh. 1!!5) Ae(hi&-l-mudie; cild-1, sh. 11"6) Kef-z-znn; sh. "53, 563, 56=, 567, 611, 63, 6=) Mue kendikendime, 8Ey /5nlS A&tk Allah telya kavu3tu&an yolu buldun.


114/342

bulunanla&dan bi&isi a3ka /elip, 8


115/342

(endisine; "Azk olarak bir zenbilin iine $zl bir balk koyarak sr$na al. B balnerede kaybedersen, o z%$ oradadr." denildi. 8s% +aleyhisselmyola rev%n old.0nnla birlik$e hizme$isi de yola k$. B z%$ 6% bin 7n idi. 8s% +aleyhisselmbir zenbilde bir balk $ayord. -izme$isi ile birlik$e yryerek i$$iler. 7ihaye$ birkayaya vardlar. 0rada erek 8s% +aleyhisselmerekse hizme$isi bir mik$aris$iraha$ e$$iler. Cerken zenbildeki balk hareke$e elerek zenbilden k$ ve denize

d$. Allah $e%l% o %nda syn akn$sn kes$i. -a$$% +sukemer ibi old. Balkiin bir kanal meydana elmi$i. 8s% +aleyhisselmile hizme$isi iin aa+ak birey olm$. 8s% +aleyhisselmym old iin b h%li rmedi. 8s%'nn+aleyhisselmhizme$isi b h%li rd ama ona sylemeyi n$$ +unuttu&uldu.=nlerinin kalan ksm ile o e+eyi de yrdler. 8s% +aleyhisselmsabahleyinhizme$isine; ">abah kahval$mz e$ir. =erek$en b yol+lmzda mkil%$lakarla$k" dedi. -izme$i; "=rdnm, kayaya eldiimizde erek$en ben baln$$m. Ama on ha$rlamay bana an+ak ey$an n$$rd ve balk denizdeala+ak bir ekilde yoln $$$" dedi. 8s% +aleyhisselm="*$e bizim is$ediimizbyd" dedi. -emen izlerini $a'kib ederek eriye dndler. (endi izlerini $a'kibediyorlard. 7ihaye$ kayaya eldiler. 0rada r$nm bir adam rdler. 1zerindebir elbise vard. 8s% +aleyhisselmona sel%m verdi. -zr +aleyhisselm0'na; "ealeykmselam sen kimsin:" dedi. "Ben 8s%'ym!" deyin+e, -zr +aleyhisselm

"Ben& *sr%il'in 8s%'s m:" diye sord. 8s% +aleyhisselm"Eve$" dedi; -zr+aleyhisselm,">en, Allah $e%l%nn ilminden bir ilmi bilmek$esin ki, Allah on sanare$mi$ir. 0n ben bilmem. Ben de Allahn ilminden bir ilim zereyim ki, onbana re$mi$ir. >en bilemezsin" dedi. 8s% +aleyhisselmona5 ">anare$ilenden, hakk bana re$mek ar$yla sana $%bi olabilir miyim:" diye sord.-zr +aleyhisselm,">en benimle beraber sabra $aka$ e$iremezsin, iyi+ebilmediin bir eye nasl sabredebilirsin ki: Birey yok ki, ben on yamaa memrolrm. >en on rrsen sabredemezsin" dedi. 8s% +aleyhisselm="Beniin%allah sabrl bla+aksn. >ana hi bir hss$a kar elmem" dedi. -zr+aleyhisselmona; "0 h%lde bana $%bi olrsan, bana hibir ey sorma. ?% ki kendimsana ondan birey anla$n+aya kadar!" dedi. 8s% +aleyhisselm,"@ek%l%!" +ev%bnverdi. >onra -zrla 8s% +aleyhisselmdeniz sahilinden yryerek yola devam

e$$iler. Cerken yanlarna bir emi rad. Bnlar kendilerini emiye almalarhssnda emi+ilerle kon$lar. =emi+iler -zr' derhal $andlar. *kisini de+re$siz olarak emiye bindirdiler. 0 srada bir sere elerek, eminin kenarnakon, denizden bir ydm s ald. -zr +aleyhisselm,"6% 8s%! Benim ilmim ilesenin ilmin, Allah $e%l%nn ilmi yannda, serenin denizden azal$$ s kadar biledeildir" dedi. >onra -zr +aleyhisselmeminin $ah$alarndan birine vrarak onkard. Bnn zerine 8s% +aleyhisselmona; "Bir +em%a$ bizi arasz emilerinebindirdiler. >en onlarn emisine kas$ederek iindekileri ba$rmak iin mideliyorsn: =erek$en ok byk bir i ya$n" dedi. -zr +aleyhisselm,"Ben sana,benimle beraber sabra e$iremezsin demedim mi!" dedi. 8s% +aleyhisselm,"Tn$$mdan dolay beni knama. B i$e benim bama lk de karma"dedi. Bndan sonra emiden k$lar. >ahilde yrrlerken bir de bak$lar ki, biro+k dier o+klarla oynyor. -zr +aleyhisselmhemen onn ka)asndan $$arak

eliyle ban koard ve o+ ldrd. Bnn zerine 8s% +aleyhisselm,"8a'sm birisini, ksas hakkn olmakszn ldrdn! =erek$en yadrana+ak bireyya$n" dedi. -zr +aleyhisselm,"Ben, sana benimle beraber sabra e$iremezsin demedim mi:" dedi. 8s% +aleyhisselm,"Bndan sonra bireysorarsam, bir daha benimle arkadalk e$me. Benim $ara)mdan zr dere+esinevardn" dedi. 6ine yrdler, nihaye$ bir kye vararak, kyllerden yiye+ekis$ediler. 0nlar, kendilerini misa)ir kabl e$mek$en ekindiler. B se)er o kydeyklmak zere olan bir dvar bldlar. -zr +aleyhisselmon dorl$$. 8s%+aleyhisselmona, "Bir kavim ki, kendilerine eldik de bizi ne misa)ir aldlar, ne de


116/342

doyrdlar. Cilesen bnn iin +re$ alabilirdin" dedi. -zr +aleyhisselm,"Ar$k bseninle benim aramzn ayrlmasdr. >abredemediin eyin $e'v&lini sana habervere+eim" dedi ve yle iz%h e$$i; "Birin+isi5 emi, denizde alan bir $akm)akirlerin idi. 0nn iin ben emiyi ksrl yamak is$edim ki, arkalarnda, hersalam emiyi zorla almak$a olan bir hkmdar vard.=emiyi zo$ede+ekhkmdar eldii vaki$, emiyi delinmi bla+ak ve brak ide+ek. #akirler de

on $ah$a ile $amir ede+eklerdi. *kin+isi5 olan byseydi, kendisi k%)ir ola+a ibi,anne ve babasn da k)re sevkede+ek$i. B sebeble biz, onn yerine annesiylebabasna, ondan daha )aydal ve daha merhame$li bir evl%$ vermesini Allah$e%l%dan diledik. 1n+s5 b dvar, ehirde iki ye$im o+a %i$ idi. Al$ndaonlara %i$ bir de)ine vard. Babalar da s%lih bir kimse idi. Allah $e%l% diledi ki, ikiside r$lerine ersinler +kil ve bli/olup evlene(ek 4a6a /elsinle&, de)inelerinikarsnlar. B, Allah $e%l%nn bir merhame$idir. Ben bnlar kendi is$eimleyamadm. *$e senin, zerinde sabredemediin eylerin iyz bdr."

"lib, maksdunun +sevdi6inin yolunda, olmald&. nla& ihlsl olu&la&. B#& ihls, buyolun kesin 3a&tla&ndand&. Pey/ambe& efendimi! +sallallahu aleyhi vesselam buyu&du ki@"(im ihl%s zere olrsa, onn kalbine hikme$ menba'lar +nu&la&akar."

Kalb Allah telnn evidi&. 9vd aleyhisselm, 8 Cabb#S ;eni ne&ede a&ayaym8deyin(e, (evb ola&ak@ 8ize bir kavim bildiriyorm ki, onlarnAllah ka$nda mer$ebeleri benim ibidir. An+ak onlar, eyamberler eh&dler

deildir. Enbiy% ve hed% onlara b$a ederler. 0nlar birbirine, Allah rz%s iinmhabbe$ ederler."


117/342

lim ve slihle&, A!!! bin Mstevdi ha!&etle&inin sohbetinde bulunup, kendisinden de&saldla& ve tasavvuf yolunda ykseldile&. 9o6um t&ihi kesin ola&ak bilinmeyen A!!! el-


118/342

il-mme, . 1e&h-i d#vn-il-mtenebb#= Endls%ten ba3ka ye&e 4kmam3 bi& ese&di&. L.?slh-l-hulel-il-vki%. I. El-ulel f# 3e&h-i ebyt-il-(mel, J. El-Mesil-l-mens&e, *.;ebeb-i ihtilf-il-fukah.

?lim hakknda s5yledi6i bi& beytin a4klamas 35yledi&=8?limle me3/ul olup, ona ka&de3 olan, 5lmnden son&a bile di&idi&. albuki onun

(esedi, top&a6n altnda 4&m3t&.8

8:ehalet sahibi, top&a6n stnde y&yo& olsa bile 5lm3t&. 9i&ile&den !an ediliyo&.albuki o, yok olmu3tu&.8

1) efe-l0'n; cild-3, sh. 62) :eze&-z-zehe*; cild-", sh. 6"3) Ed-?*c-l-mzehhe*; sh. 1"!, 1"1") uDe-l-(u; cild-2, sh. 555) Mu


119/342

bil/i, byk bi& de&yad&. Kimsenin, bu deni!e dalmas, kade&den konu3mas (ai! de6ildi&. 1ukada& bilelim ki, Allah tel, insanla& ya&atyo&.


120/342

duymadm! mR8 dedi. !. Dme& 8ay&8 deyin(e, !. Eb Be& 35yle dedi= 8


121/342

Ceslullah efendimi! +sallallahu aleyhi vesselam vefat edin(e, Eshb- ki&m 8Pey/ambe&efendimi!i +sallallahu aleyhi vesselam ne&eye defnedelim8 diye ihtilfa d3tle&. i4kimse buhususta bi& 3ey bilmiyo&du. en /lbi+%deyn+iki pa&4alelbisesi olanAbdllah,kamdan ayrlma" buyu&dula&. daCeslullah +sallallahu aleyhivesselam efendimi!in kapsndan hi4 ay&lmad. Abdullah +&ahmetullahi aleyh bi&/n kapdayksek ses ile Allah tely !ik&ediyo&du. !. Dme& bunu /5&n(e, 8Abdullah a(aba ykseksesle !iki& yapa&ak /5ste&i3 mi yapyo&R8 diye so&un(a, Pey/ambe& efendimi! +sallallahu

aleyhi vesselam,"-ayr, sam&mi olarak yalvar yakaranlardan birisi" buyu&dula&.8?bn-i Mes%d da +&ahmetullahi aleyh 35yle anlatt= 8"ebk sava3nda idik.


122/342

hemen son&a "Biz 9mer'in sylediinin hak oldn, kalblerin onn szyle sknbldn zak rmezdik" had#s-i 3efini !. Ali habe& ve&mi3ti&.

:bi& bin Abdullah +&ahmetullahi aleyh &ivyet etti= 8!. Dme&, !. Eb


123/342

8!. sman 3eh#d edildi6i /n, kendisi evinin muhasa&a edildi6ini anlad. Muhasa&aedenle&e hitaben, 8ak telya yem#n ediyo&um ki, si! bilmiyo&sunu!. Cesl-i ek&em+sallallahu aleyhi vesselam Med#ne%ye te3&if etti. Cme kuyusundan ba3ka i4ile(ek tatl suyoktu. "(im Rme kysn sa$n alr, kendi kovas ile mslmanlarn kovasn ayn$$arsa, ona enne$$eki kovas, Rme kysndaki kovasndan hayrl olr"buyu&dula&. Kendi pa&am ile o kuyuyu satn aldm. ;i!, bu/n beni o kuyunun suyunu i4meye

b&akmyo&sunu!. 9eni! suyu /ibi tu!lu su i4iyo&um8 buyu&du. epsi bi&den, 8Evet 5yledi&8dedile&.!. sman, 8Allah telya yem#n ediyo&um. Mes(id, Eshb- ki&ma +&ahmetullahi

aleyh da& /eliyo&du. Ceslullah +sallallahu aleyhi vesselam, "#alann yerini kim sa$nal mes+ide ka$arsa, enne$$e o yerden daha iyisine kavr" buyu&du. ye&i kendimalm ile satn aldm, mes(ide kattm. ;i! bu/n beni bu mes(idde iki &ek%at nama! klma6ab&akmyo&sunu!8 dedi. epsi, 8Evet8 dedile&.

!. sman, 8Allah telya yem#n ediyo&um. "ebk /a!asnda ?slm o&dusunu kendimalm ile te4hi! etti6imi bilmiyo& musunu!R8 buyu&du. epsi bi&den 8Evet8 dedile&. !.sman, 8Alah telya yem#n ede&im ki, Cesl-i ek&em +sallallahu aleyhi vesselam Mekke%de;ebi& da6na 4km3t. annda Eb


124/342

8aher halk he birden, dem aleyhissel%ma elirler, "Rabbinden bizim iin e)%a$dile!" derler. dem +aleyhisselm,"Ben e)%a$e izinli deilim, *br%himaleyhissel%ma idiniz. 0 Allah $e%l%nn -al&lidir" der. *nsanlar ona elirler. 0 da;"Ben e)%a$e izinli deilim. 8s% aleyhissel%ma idiniz. 0, (el&mllah$r" der. 0naelirler; "Ben de e)%a$ edemem. 4s% aleyhissel%ma idiniz. 0, Rhllah$r" der.0na iderler. 0 da; "Ben e)%a$e izinli deilim. 8hammed aleyhissel%ma idiniz"

der. 8aher halk bana elirler. Ben; "3e)%a$ ederim" derim. 3e)%a$ e$mek iinRabbimden izin is$erim. *zin verilir. -ak $e%l%nn bana bildire+ei hamdler ile hamdederim. 3imdi o hamdler ha)zamda yok$r. >onra yere kaanr, se+de ederim. -ak$e%l% bana; "6% 8hammed! 3e)%a$ e$, kabl olnr" byrr. Ben; "6% Rabb&!1mme$ime rahme$ e$, onlara merhame$ e$" man%sna elen, "1mme$i mme$i"derim" +?kike&e buyu&mas, te%kid i4in veya nida i4indi& ki, mmeti kendisine yakla3snla&,ate3ten ko&unsunla&. B#& n&-i 3efle&i ate3i s5nd&&. >onra bana; "6% 8hammed!ar, kalbinde ara arlnda &m%n olan a$e$en kar" byrlr. Ben de ider,kimin kalbinde ara arlnda &m%n varsa, a$e$en karr eriye dnerim. 6ine ohamdler ile hamd ederim ve se+de ederim. 6ine bana, "6% 8hammed! >yle,ii$ilir, is$e, verilir. 3e)%a$ e$, kabl olnr " byrlr. Ben; "6% Rabb&! 1mme$imerahme$ e$!" derim. 0 zaman, "(albinde zerre kadar veya hardal d%nesi kadar &m%nolanlar a$e$en kar" byrlr. =iderim, kalbinde zerre kadar &m%n olanlar

a$e$en karrm. 6ine dnerim, se+deye varr, niyaz ederim. e kalbinde zerrekadar &m%n olanlar a$e$en karrm. 6ine dner, se+deye varr, niyaz ederim."=i$, kalbinde hardal d%nesinden de ok az &m%n olanlar da a$e$en kar"byrlr. =ider, byle &m%n olanlar da a$e$en karrm. Crdn+ de)a daRabbimden, G% il%he illallah diyenlere de e)%a$ e$memi is$erim. Allah $e%l%;"0nlar a$e$en karmak senin zerine deildir. #aka$, *zze$im, el%lim, (ibriy%mhakk iin onlar elbe$$e a$e$en karrm" byrr."


125/342

bildi&i&le&= ana hakare$eden kimsedir. >yle ieri elsin" buyu&dula&. kimse i4e&i /i&di. Ceslullah +sallallahualeyhi vesselam, onu bu hlde /5&n(e !ld. "7iinbyle ha$% iledin:" diye so&dula&. kimse a6lya&ak yapt6 haty anlatp, 5!& diledi ve #mn etmekle 3e&eflendi. Pey/ambe&efendimi! +sallallahu aleyhi vesselam kesik eli ye&ine koydu. Mba&ek a6!nn tk&6nden

bi& mikta& s&p dua buyu&du. Allah telnn kud&eti ile, o kimsenin eli, eskisinden dahasa6lam oldu.8

1) El-


126/342

=) +0*0$-l-mfessi&n; cild-1, sh. 15=7) +ez$i&e-l-huffz; cild-", sh. 125=) El-ide (en-nihe; cild-12, sh. 131!) Mifh-s-sede; cild-2, sh. 1!211) +0m Blmihl ede-i E*edie; sh. !12) Esh* Ki&m; sh. 315

BEK BN BA'+:U&ak%ta yeti3en evliynn bykle&inden. ?smi,


127/342

muhabbetinin bulunup bulunmad6nn almeti, bi& 3eyin olmas ile olmamas a&asnda fa&kolmamasd&.


128/342

benden ona selm s5yle.8 sle%di& +&.anhn. ?mm- a%!am buyu&uyo& ki= 8J) ylnda ha((a /ittim. &adaMes(id-i ha&amda Ceslullahn Eshbndan Abdullah bin :e! e!-Beb#d# +&ahmetullahi aleyhile ka&3la3tm.


129/342

ilim 56&enip &ivyette bulundula&.


130/342

a%!am ha!&etle&i /idip bu mes%eleyi Dme& bin Be&&%e so&du. Dme&, 8;en bu mes%eleyi bendendaha iyi bili&sin8 deyin(e ?mm- a%!am, 8


131/342

;ubk# ha!&etle&i, "abakt%nda nun i4in@ 8Eb%l-


132/342

bunla& dinledikten son&a, hay&eti ve


133/342

muhaddis, mfessi& ve muhakkik idi. Bhd ve ve&a% sahibi olup, fen ilimle&inde ve edebiyatbil/ile&inde emsali yoktu. Bamanndaki insanla&, onun /ibisini /5&medi. 9ev&inin m(tehidiidi.


134/342

ben!e&i olmayan bi& kitapt&. An(ak 4ok u!un oldu6undan, he&kesin okuyup istifdeedememesi sebebiyle mellif, metni bi& daha ihtisa& ede&ek ksalta&ak, ksa fakat /e&eklibil/ile&i koya&ak, ona da 8idye8 adn ve&mi3ti&.

. El-idye= Me&/nn# ha!&etle&inin )L +m. LI yl Bilka%de aynda, bi& 7a&3amba/n 56leden son&a kaleme almaya ba3lad6 bi& ese&di&. Bamanla bu ese&i, halk a&asndabyk bi& &a6bet /5&en ve he&kes4e sevilip be6enilen, elle&den hi4 d3meyen bi& kitap oldu.


135/342

limle&i, o Pey/ambe&le&e halef ve v&is klan Allah telya hamd ve sen olsun.?slm limle&i va!ifele&ini tam mansyla ye&ine /eti&mi3le& ve haytn ne kada&

ihtiya4la& +!o&-kolay va&sa, hepsine 3k tuta(ak mes%elele&i a4klam3la&, d#n# ve i4tima#hayatta &ehbe&lik etmi3le&di&.8

8Ceslullah +sallallahu aleyhi vesselam misvk kullan&la&d. Misvk olmad6nda,mba&ek pa&makla&yla di3le&ini ova&la&d. Abdest almadan 5n(e di3le&i misvklamak snnet-i

mekkededi&. Misva6 kuvvetli s&memelidi&. 7nk di3le&i bo!a&. afif s&ln(e, di3le&i vedi3 etle&ini kuvvetlendi&i&. Misvk olmad6 !aman, sa6 elin ba3 pa&ma6n sa6 yandaki di3le&!e&ine, ikin(i k4k pa&ma6n sol di3le& !e&ine 4 ke&&e s&e&ek temi!lemelidi&.8

82usln +boy abdestinin fa&! 4t&=


136/342

bi&4o6u ta&afndan &ivyet edildi6i !e&e, Ceslullah efendimi! +sallallahu aleyhi vesselambi&/n bi& elinde ipek, di6e& elinde altn tuta&ak 4ka/eldi ve buyu&du ki= "B ikisi,mme$imin erkeklerine haram, kadnlarna ise hel%ldir."E&kek 4o(ukla&n da altnkullanmala&na ve ipek elbise /iymele&ine i!in ve&ilmemi3ti&.

1) Muef ha!&etle&i, :k#& ha!&etle&ini 5ve&, yksekli6ini anlat&d.:k#&%e +&ahmetullahi aleyh, Ali bin eyt# +&ahmetullahi aleyhile bi& takke /5nde&ip, bunukendisine yakla3mak i4in ba3na koymasn em&etti. "akkeyi ve&mek ve bu em&ini bildi&meki4in hu!u&una 4a6&mad.


137/342

pi3i&ildi. yi6it de bu etten yedi.8 Cv# diyo& ki, 8edi sene ho(am :k#&%in +&ahmetullahialeyh hi!metinde bulundum.


138/342

Osl, hlf, had#s, edebiyat ve anbel# me!hebi fkh limi. Knyesi Eb%l-Ksm olup,ismi, :neyd bin a%kb bin asen bin a((( bin suftu&. N) +m. *)J ylnda 2eylnk5yle&inden bi&inde do6du. 9o6um ye&ine nisbetle 2eyln# denildi.


139/342

f! Ebl-Fadl bin 0s& ve daha bi&4ok lim va&d.

1) +0*0$--:fie >u*$); cild-=, sh. 5"2) +0*0$--:fie >Esne(); cild-1, sh. 365

DEYLEM:

ad#s ve t&ih limi. Knyesi Eb 1( olup, ismi, 1i&eveyh bin 1eh&ed& bin 1i&eveyhed-9eylem# el-emedn#%di&. NN) +m. *) senesinde do6du. )*J +m. ) senesindevefat etti. ad#s 56&enmek ve dinlemek i4in@ emedan,


140/342

az $ayyib eder +/!el kokutu&.Balam keser, a+l iderir, zlerikvve$lendirir, snne$e ylr."

"/in%da al$ %)e$ vardr. Bnn dny%da, de %hre$$edir. Cny%daolanlar; 6znn nr ider. Rzk kesilir. ($le koar. hre$$e olanlar ise;Allah $e%l% az%b eder. -esab zor olr. Ebed& olan ehenneme irer."

"Cn yemeinde, enne$ koklarndan bir miskal vardr."

"#%$ma benden bir aradr. (im ona bz ederse, bana bz e$midemek$ir.""Be ey *sl%mn )$ra$ndandr. 8isv%k kllanmak, snne$ olmak, $rnaklar

kesmek, byklar ksal$mak, kask $ra olmak. /&r% b be ey, mminlerin$emizliidir. Bnlar yaana Allah $e%l%, v+dndan den her bir kl iin onseva yazar."

"zzam has$alndan ka$nz ibi, dny%daki )zli ilerden kannz.Ge$en $iksindiiniz ibi, ne)slerinizi dny%dan $iksindiriniz. (alblerinizi, %hre$i$e)ekkr ile aydnla$nz. #zli dny% ilerinizden ve nahlarnzdan Allaha $vbeediniz ki, ky%me$ nnn idde$inden kornasnz."

"?%'ndan +vebadan kaan kimse, +Allah yolundasava$an kaan kimseibidir. ?%'na sabreden kimseye, ehid sevab verilir."

"Gokman -akim olna yle nasiha$ e$$i; 6avr+m, %limlerin

me+lislerinde devaml bln. -kem%nn szlerini dinle. /ira Allah $e%l%, yamrsy ile l $ora ihy% e$$ii ibi, hikme$ nryla da l kalbi diril$ir.6avr+m, ilimden bilmediini ren. Bildiini bilmeyenlere re$. Allah $e%l%yzikreden bir kavim rdnde, onlarla beraber o$r. 0lr ki, Allah $e%l%nnrahme$ine kavmlardr. >en de onlar sebebiyle rahme$e kavrsn."

D*hl%s sresi (r'%n2 ker&min $e birine m%dildir.""(r'%n2 ker&m okmak balam keser.""Ey ebr%il! 8ik%il'e ne old da hi lmyor: diye sordmda5 "0,

ehennem yara$ldndan beri lmyor" dedi.""-ikme$ ona blnd. Cokz bana, biri de insanlara verildi.""(abir, %hre$in ilk dradr.""(abir, m'minler iin enne$ bahelerinden bir bahe, k%)irler ve )%sklar

iin ise, ehennem krlarndan bir krdr.""(abir, e$leri ve yalar yer ama, &m%n ve ma'ri)e$i yiyemez.""(an%a$, bi$meyen bir mal ve $kenmeyen bir hazinedir.""Allah $e%l%, ni'me$inin eserini, klnn zerinde rmeyi sever.""?ol olarak yemek yiyiniz. Ayr ayr yemeyiniz. /&r% $ollk$a bereke$

vardr.""-er iyilik bir sadakadr. (ardeini ler yzle karlaman ve kendi

kovandan onn kovasna s boal$man bir sadakadr.""-ereyin bir menba vardr. ?akvann menba da, %ri)lerin kalbleridir.""-ereyin bir yol vardr. enne$in yol da ilimdir.""-ereyin bir anah$ar vardr. =klerin anah$ar da, G% il%he illallah

szdr.""-ereyin bir zek%$ vardr. Bedenin zek%$ da or$r."

"-ereyin bir i)%s vardr. (albin i)%s da Allah $e%l%y zikre$mek$ir.""-ereyin bir zek%$ vardr. Evin zek%$ da ziya)e$$ir.""-er mme$in bir emini vardr. B mme$in emini de Eb Tbeyde bin

err%h'$r.""-er eyamberin bir re)&ki ($1$d$=& vardr. Benim de enne$$e re)&kim

Eb Bekr'dir.""@eyamberlerin mme$inde bir hal&li +dostuvardr. Benim de hal&lim 0sman

bin A))%n'dr.""-er mme$in bir h%kimi vardr. B mme$in h%kimi Eb -reyre'dir."


141/342

"-er mme$in bir )i$nesi vardr. 1mme$imin )i$nesi de maldr.""3aye$ mme$im, Ramazan'da olan eyi bilselerdi, b$n senenin Ramazan

olmasn $emenni ederlerdi.""Eer benim bildiimi bilseydiniz, az ler, ok alardnz.""1mme$ime zor elmeye+eini bilseydim, her namaz vak$i misv%k

kllanmalarn emrederdim."

"3aye$ Eb Bekr'in &m%n bir ke)eye, b$n b mme$in &m%n br ke)eyekonsa, Eb Bekr'in &m%n daha ar elirdi.""-ibir n yok$r ki, kabir ehline enne$$eki veya ehennemdeki yeri

s$erilmesin.""6an bandaki koms a ya$arken, kendisi $ok ya$an m'min deildir.""*nsanlara ali elen kvve$li deildir. Esas kvve$li, ne)sine ali

elendir.""0r, s%de+e yemek$en ve imek$en el ekmek deildir. 0r, bo

eylerden ve k$ szlerden el ekmek$ir.""(l ile k)r veya irk arasnda, an+ak namaz $erk e$mek vardr.""Byklerimize hrme$ e$meyen, kklerimize merhame$ e$meyen,

%limlerimizin hakkn $anmayan bizden deildir.""8i'r%+'da Rabbimden, benden sonra Ali bin Eb& ?%lib'i hal&)e yamasn

is$edim. 8elekler dedi ki; 6% 8hammed! Allah $e%l% dilediini yaar. >endensonra hal&)e Eb Bekrdir."

"(avmi, 7h' bayln+aya kadar dvyorlard. 0 ayln+a, "Allahm!(avmime hid%ye$ ver +do6&u yola ilet.


142/342

ya$an mev$%lara verirse, kendisine orada ya$an llerin saysn+a sev%b verilir.""(im Allah $e%l%nn ki$abndan bir %ye$2i ker&me re$irse, o %ye$2i ker&me

oknd mdde$e ona sev%b yazlr.""(im zel+e abdes$ alr, sonra de)a "Ehed en l% il%he illallah vahdeh

l% er&keleh ve ehed enne 8hammeden abdh ve reslh" derse, Allah $e%l%onn iin enne$in sekiz kasn aar. 0 kimse is$ediinden enne$e irer."

"(im zel+e abdes$ alr, sonra namaz klmaya kalkn+a, onn klandanznden, ellerinden ve ayaklarndan nahlar kar.""Abdes$li iken kim abdes$ alrsa, Allah $e%l% onn iin on hasen%$ yazar.""(im her m'a bana krk salev%$ okrsa, Allah $e%l% onn krk senelik

nahn siler.""(im Ramaz%n2 er&) or+n $$ar, einden de 3evval ayndan al$ n

or $$arsa, b$n seneyi orla eirmi ibi olr ve anasndan dod ibinahlarndan $emizlenir."

"e)a$mdan sonra ha+, edi kabrimi ziyare$ eden, haya$da iken beni ziyare$eden kimse ibidir."

"(im ok yemei ve imei %de$ edinirse, kalbi ka$ olr.""(im Allah iin $ev%z s$erirse, Allah $e%l% on yksel$ir. (im kibirli

olrsa, Allah $e%l% on alal$r. (im kan%a$ ederse, Allah $e%l% on zenin klar.

(im Allah $e%l%y ok zikrederse, Allah $e%l% on sever.""(im haram olan bir dirhemi brakrsa, Allah $e%l% ona karlk enne$i

verir. (im heli olan bir dirhemi brakrsa, Allah $e%l% ona eyamberlerden bireyamberin sevabn verir."

"(im kesin olarak, Allah $e%l%y kendisinin Rabbi, benim de 0'nn neb&sioldm kalbinden s%dk olarak bilirse +ve inan&saAllah $e%l% onn e$ini,ehe

Documents

İslâm Âlimleri Ansiklopedisi - 6