ISO TS 16949 Teknik Spesifikasyonunun İncelenmesi Ve Otomotiv Yansanayiinde Uygulanması

7/25/2019 ISO TS 16949 Teknik Spesifikasyonunun ncelenmesi Ve Otomotiv Yansanayiinde Uygulanmas

1/147

T.C.

stanbul niversitesi

Sosyal Bilimler Enstitsretim Anabilim Dal

Yksek Lisans Tezi

ISO/TS 16949 Teknik Spesifikasyonunun ncelenmesive Otomotiv Yansanayinde Uygulamas

zlem Gn

2501010482

Tez Danman Do.Dr.Necdet zakar

stanbul 2005


2/147

ii


3/147

iii

ISO/TS 16949 Teknik Spesifikasyonunun ncelenmesi ve OtomotivYansanayinde Uygulamas

zlem Gn

Z

Bu almann amac otomotiv sanayinde geerli olan ISO/TS 16949 Teknik

Spesifikasyonunun gerekliliklerini ve vaka almasyla bu gerekliliklerin

uygulamasn incelemektir.

almada, spesifikasyonun zellikleri ve kapsam, otomotiv sanayinde

kullanlan dier standartlar ile karlatrldnda meydana gelen deiiklikler ve

salad faydalar, ISO/TS 16949 Kalite Ynetim Sisteminin oluumu, yaps ve

srekliliinin salanmas ve bu kalite ynetim sisteminin otomotiv yansanayi

kuruluu olan A Firmas na uygulanmas incelenmitir.


4/147

iv

Examination of ISO/TS 16949 Technical Specification andApplication to an Automotive Side Industry

zlem Gn

ABSTRACT

The aim of this study is to examine the requirements of ISO/TS 16949

Technical Specification that is valid for automotive industry and application of these

requirements with a case study.

In this study, specification characteristics and extent, the differences when

compared with other standards that used in automotive industry and the benefits,

formation of ISO/TS 16949 Quality Management System, its structure and providing

its permanence and the application of this standard to a automotive side industry are

examined.


5/147

v

NSZ

Otomotiv sektr, yllar getike en nemli sanayi glerinden biri olmay

baarmve hayatmzn ou aamasnda rol alan bir sreci balatmtr. Otomobil

ana ve yansanayi ilikilerinde gndemi uzun sre igal eden konu hi kukusuz ki

tm otomobil reticileri tarafndan kabul edilecek bir Kalite Ynetim Sistemi nin

oluturulmas olmutur.

ISO/TS 16949 Kalite Ynetim Sistemi srekli iyilemeyi salamak ve mteri

ihtiyalarn karlamak amacyla kurulan ve otomotiv sektrnde kabul gren bir

Kalite Ynetim Sistemidir.

ISO/TS 16949 Teknik Spesifikasyonu otomotiv ile ilgili rnlerin tasarm ve

gelitirilmesi, retimi ve uygun olduunda montaj ve servis prosesleri iin Kalite

Ynetim Sistemi artlarn tanmlamaktadr.

Bu tez almasnda ISO/TS 16949 Teknik Spesifikasyonu ve dier otomotiv

standartlarnn tariheleri, oluan deiiklikler ve faydalarndan bahsedilerek,

standardn amac ve kapsam incelenerek, spesifikasyonun gerekleri anlatlmtr.

Daha sonra bu standardn bir kuruluierisinde uygulamas incelenerek bu gereklerin

nasl saland aklanmtr.

Bu tez almas esnasnda yeterli saylabilecek kadar makale bulunmu

olmasna ramen daha nce bu konuda hazrlanm bir tez almasna

rastlanlmamtr. Ayrca, standardn yansanayi firmalarnda son senelerde

yaygnlamaya balam olmas sebebiyle uygulamalarn incelenmesi asndan

rnek bir firma bulunmas konusunda da zorluklar yaanmtr.

Bu tez almas boyunca benden yardmlarn ve desteini esirgemeyen ve bu

tezi mmkn klan deerli danman hocam Do. Dr. Necdet ZAKARa; yksek

lisans eitimim sresince aktardklar deerli bilgilerden dolay .. letme

Fakltesi retim Anabilim Dal hocalarma ve aratrma grevlisi


6/147

vi

arkadalarma; bu zamana kadar sonsuz desteini, anlayn ve en nemlisi de

sevgisini hibir zaman eksik etmeyen canm anneme ve son olarak da bu almada

bilgilerini kullanmam iin bana msaade eden A Firmas yetkililerine teekkr birbor bilirim.

zlem GN

stanbul, Nisan, 2005


7/147

vii

NDEKLER

Sayfa

Z iii

ABSTRACT iv

NSZ v

GR 1

1. ISO/TS 16949 VE OTOMOTV KALTE YNETM SSTEMLER 2

1.1 ISO/TS 16949 VE OTOMOTV KALTE YNETM SSTEMLERTARHES 2

1.2 ISO/TS 16949 VE AMACI 5

1.3 ISO/TS 16949 KAPSAMI 7

1.4 ISO/TS 16949 LE SALANAN FAYDALAR VE DEKLKLER 8

1.5 DER STANDARTLAR LE KARILATIRILMASI 11

1.5.1 ISO 9000 VE ISO/TS 16949 11

1.5.2 QS 9000 VE ISO/TS 16949 12

2. ISO/TS 16949 KALTE YNETM SSTEM 14

2.1 TANIMLAR 14

2.1.1 MALAT 14

2.1.2 HATA NLEME 14

2.1.3 KONTROL PLANI 14

2.1.4 TASARIM SORUMLUSU KURULU 14


8/147

viii

2.1.5 LABORATUVAR 15

2.1.6 LABORATUVAR KAPSAMI 15

2.1.7 KESTRMCBAKIM 15

2.1.8 NLEYCBAKIM 15

2.1.9 EK NAVLUN 15

2.1.10 UZAKTAKDESTEK ALANI 16

2.1.11 TESS 16

2.1.12 ZEL KARAKTERSTK 16

2.2 KALTE YNETM SSTEM 16

2.2.1 GENEL GEREKLLKLER 16

2.2.2 DOKMANTASYON ARTLARI 16

2.2.2.1 Genel Dokmantasyon artlar 16

2.2.2.2 Kalite El Kitab 17

2.2.2.3 Dokmanlar Kontrol 17

2.2.2.3.1 Mhendislik Spesifikasyonlar 17

2.2.2.4 Kaytlarn Kontrol 18

2.3 YNETM SORUMLULUU 18

2.3.1 YNETMN DESTE 18

2.3.1.1 Proses Verimlilii 18

2.3.2 MTERODAKLILIK 18


9/147

ix

2.3.3 KALTE POLTKASI 18

2.3.4 PLANLAMA 19

2.3.4.1 Kalite Hedefleri 19

2.3.4.2 Kalite Ynetim Sistem Planlamas 19

2.3.5 SORUMLULUK, YETKVE LETM 19

2.3.5.1 Yetki ve Kalite Sorumluluu 19

2.3.5.2 Ynetim ve Mteri Temsilcisi 19

2.3.5.3 Firma i letiim 20

2.3.6 YNETM GZDEN GERME 20

2.3.6.1 Gzden Geirme Girdileri 20

2.3.6.2 Gzden Geirme ktlar 20

2.4 KAYNAK YNETM 21

2.4.1 NSAN KAYNAKLARI 21

2.4.1.1 Ustalk, Bilgi ve Eitim 21

2.4.1.1.1 rn Tasarm Becerileri 21

2.4.1.1.2 Eitim ve Ba Eitimi 21

2.4.1.1.3 Personel Motivasyonu ve Teviki 22

2.4.2 ALT YAPI 22


10/147

x

2.4.2.1 Fabrika, Tesis ve Ekipman Planlamas 22

2.4.2.2 Acil Durum Planlar 22

2.4.3 ALIMA ORTAMI 22

2.4.3.1 rn Kalitesine Ulamak in Personel Gvenlii 23

2.4.3.2 Ortam Temizlii 23

2.5 RN GEREKLETRME 23

2.5.1 RN GEREKLETRMENN PLANLANMASI 23

2.5.1.1 Kabul Kriteri 24

2.5.1.2 Sr Tutma 24

2.5.1.3 Deiiklik Kontrol 24

2.5.2 MTERLKLPROSESLER 24

2.5.2.1 rn le lgili artlarn Belirlenmesi 24

2.5.2.1.1 Mteri Tarafndan Verilen zel Karakteristikler 24

2.5.2.2 rn le lgili artlarn Gzden Geirilmesi 25

2.5.2.2.1 Kuruluretim Kapasitesi 25

2.5.2.3 Mteri le letiim 25

2.5.3 TASARIM VE GELTRME 25

2.5.3.1 Tasarm Ve Gelitirme Planlamas 25

2.5.3.2 Tasarm Ve Gelitirme Girdileri 26


11/147

xi

2.5.3.2.1 rn Tasarm Girdileri 26

2.5.3.2.2 retim Proses Tasarm Girdileri 26

2.5.3.2.3 zel Karakteristikler 27

2.5.3.3 Tasarm Ve Gelitirme ktlar 27

2.5.3.3.1 rn Tasarm ktlar 27

2.5.3.3.2 retim Prosesi Tasarm ktlar 27

2.5.3.4 Tasarm Ve Gelitirme Gzden Geirmesi 28

2.5.3.4.1 zleme 28

2.5.3.5 Tasarm Ve Gelitirme Dorulama Ve Geerli Klma 28

2.5.3.5.1 Prototip Program 29

2.5.3.5.2 rn Onay Prosesi 29

2.5.3.6 Tasarm Ve Gelitirme Deiikliklerinin Kontrol 29

2.5.4 SATINALMA 30

2.5.4.1 Satnalma Prosesi 30

2.5.4.1.1 Yasal Uygunluk 30

2.5.4.1.2 Tedariki Kalite Ynetim Sistemi Gelitirilmesi 30

2.5.4.1.3 Mteri Onayl Kaynaklar 30

2.5.4.2 Satnalma Bilgisi 31

2.5.4.3 Satnalnan rnn Dorulanmas 31


12/147

xii

2.5.4.3.1 Girdi rn Kalitesi 31

2.5.4.3.2 Tedariki zleme 31

2.5.5 RN VE HZMET RETM 32

2.5.5.1 rn ve Hizmet retiminin Kontrol 32

2.5.5.1.1 Kontrol Plan 32

2.5.5.1.2 Talimatlar 32

2.5.5.1.3 Ayarlarnn Dorulanmas 33

2.5.5.1.4 nleyici ve Kestirimci Bakm 33

2.5.5.1.5 retim Aletlerinin Ynetimi 33

2.5.5.1.6 retim Zamanlamas 34

2.5.5.1.7 Servisten Gelen Geri Besleme Bilgisi 34

2.5.5.1.8 Mteri le Yaplan Servis Anlamas 34

2.5.5.2 rn ve Hizmet retimi in Proseslerin Dorulanmas 35

2.5.5.3 Tanmlama ve zlenebilirlik 35

2.5.5.4 Mteri Mlkiyeti 35

2.5.5.5 rnn Korunmas 36

2.5.6 LME VE ZLEME CHAZLARININ KONTROL 36

2.5.6.1 lme Sistem Analizi 36

2.5.6.2 Kalibrasyon Kaytlar 37


13/147

xiii

2.5.6.3 Laboratuvar artlar 37

2.5.6.3.1 Laboratuar 37

2.5.6.3.2 DLaboratuar 37

2.6 LME, ANALZ VE YLEME 38

2.6.1 GENEL 38

2.6.1.1 statistik Aralarn Belirlenmesi 38

2.6.2 LME VE ZLEME 38

2.6.2.1 Mteri Memnuniyeti 38

2.6.2.2 Denetimler 39

2.6.2.2.1 Kalite Ynetim Sistemi, retim Proses ve rn

Denetimleri 39

2.6.2.2.2 Denetim Planlar 39

2.6.2.2.3 Deneti Kalifikasyonu 40

2.6.2.3 zleme ve lme Prosesleri 40

2.6.2.4 rnlerin zlenmesi ve llmesi 40

2.6.2.4.1 Yerleim Muayeneleri ve Fonksiyonel Testler 40

2.6.2.4.2 Grnt Paralar 41

2.6.3 UYGUN OLMAYAN RNN KONTROL 41

2.6.3.1 Yeniden lenmirnn Kontrol 42


14/147

xiv

2.6.3.2 Mteri Bilgilendirme ve Mterinin Sapma zni 42

2.6.4 VERLERN ANALZ 42

2.6.4.1 Verilerin Analizi ve Kullanlmas 42

2.6.5 YLEME 43

2.6.5.1 Srekli yileme 43

2.6.5.2 Dzeltici Faaliyet 43

2.6.5.2.1 Problem zme 43

2.6.5.2.2 Hatadan Arndrma 43

2.6.5.2.3 Dzeltici Faaliyet Etkisi 44

2.6.5.2.4 Red Edilen rnn Testi/ Analizi 44

2.6.5.3 nleyici Faaliyet 44

3. A RKET NDE ISO/TS 16949 KALTE YNETM SSTEMNN

UYGULANMASI 45

3.1 KURULUUN TANITIMI 45

3.2 KALTE YNETM SSTEMARTLARI 46

3.2.1 GENEL ARTLAR 48

3.2.2 DOKMANTASYON ARTLARI 48

3.3 YNETM SORUMLULUU 49

3.3.1 KALTE POLTKASI 49

3.3.2 PLANLAMA 50


15/147

xv

3.3.2.1 Kalite Hedefleri 51

3.3.3 SORUMLULUK, YETK, LETM 53

3.3.4 LETM 57

3.3.5 YNETMN GZDEN GERMES 59

3.4 KAYNAK YNETM 59

3.4.1 NSAN KAYNAKLARI 59

3.4.1.1 Ustalk, Bilgi ve Eitim 59

3.4.1.2 alan Memnuniyeti 66

3.4.2 ALT YAPI VE ALIMA ORTAMI 68

3.4.3 BAKIM 69

3.4.4 ZLEME VE LME CHAZLARININ KONTROL 69

3.5 RN GEREKLETRME 69

3.5.1 RN GEREKLETRME PLANLAMASI, MTERLKL

PROSESLER, TASARIM VE GELTRME 76

3.5.1.1 lm Sistemleri Analizi 84

3.5.2 SATINALMA 89

3.5.2.1 Satnalma Prosesi 89

3.5.2.2 Satnalnan rnn Dorulanmas 96

3.5.3 RN VE HZMET RETM 100

3.6 LME, ANALZ VE YLETRME 102


16/147

xvi

3.6.1 GENEL 102

3.6.1.1 statistiksel Aralarn Belirlenmesi 103

3.6.2 LME VE ZLEME 108

3.6.2.1 Mteri Memnuniyeti 108

3.6.2.2 Denetimler 108

3.6.2.3 zleme ve lme Prosesleri 110

3.6.3 UYGUN OLMAYAN RNN KONTROL 110

3.6.4 VERANALZVE YLETRME 115

3.6.4.1 Veri Analizi ve Srekli yiletirme 115

3.6.4.2 Dzeltici Faaliyet 117

3.6.4.3 nleyici Faaliyet 121

SONU 123

KAYNAKA 124


17/147

xvii

EKLLER LSTES

Sayfa

ekil 1.1 Standardn Sahipleri 5

ekil 1.2 Standartlar 6

ekil 1.3 Standart Gereklilikleri 8

ekil 1.4 Sre Yaklam 9

ekil 3.1 A Firmas Kalite Ynetim Sistemi 47

ekil 3.2 A Firmas Dokman Seviyeleri 49

ekil 3.3 A Firmas Organizasyon emas 54


18/147

xviii

TABLOLAR LSTES

Sayfa

Tablo 3.1 Plan Formu 52

Tablo 3.2 A Firmas ve Dletiim Tablosu 58

Tablo 3.3 Eitim stek Formu 61

Tablo 3.4 A Firmas 2005 Yl Eitim Plan 62-65

Tablo 3.5 A Firmas Mteri Memnuniyeti Alt Sreci 67

Tablo 3.6 Para Yaplabilirlik Formu 71-75

Tablo 3.7 Fizibilite Deerlendirilmesi Formu 78

Tablo 3.8 Hata Tr ve Etkileri Analizi Formu 80-81

Tablo 3.9 Kontrol Plan 82

Tablo 3.10 lm Cihaz Tekrarlanabilirlik ve Tekrar Yaplabilirlik Formu 87-88

Tablo 3.11 Tedariki Deerlendirme Kapsam 91-95

Tablo 3.13 GiriKalite Kontrol Alt Sreci 97-98

Tablo 3.14 Tesellm Kontrol Formu 99

Tablo 3.15 Proses Kontrol Formu 101

Tablo 3.16 SPC kart 106-107

Tablo 3.17 Denetim Dzeltici Faaliyet Raporu 109

Tablo 3.18 lem Karar Bekleyen Red Kart 114

Tablo 3.19 Ayklama Kart 114

Tablo 3.20 neri Formu 116

Tablo 3.21 Dzeltici Tekrar nleyici Faaliyet Talebi Formu 120


19/147

xix

Tablo 3.22 Dzeltici ve Hatann Tekrarn nleyici Faaliyet Takip Formu 122


20/147

xx

KISALTMALAR LSTES

AIAG Automotive Industry Action Group

ANFIA Associazione Nazionale Fra Industrie Automobilistiche

APQP Advanced Product Quality Planning

AVSQ Association of Quality System Evaluators

EAQF Evaluation of Supplier Quality Capability

FIEV Federation des Industries des Equipements pour Vehicules

FMEA Failure Mode and Effects Analysis

IATF International Automotive Task Force

ISO International Organization for Standardization

ISO/TC International Standardization Organization Technical Committee

JAMA Japan Automobile Manufacturers Association

MSA Measurement System Analysis

PPAP Production Part Approval Process

QS Quality Standard

SMMT The Society of Motor Manufacturers and Traders Limited

SPC Statistical Process Control

TS Technical Specification

VDA Verband der Automobilindustrie


21/147

1

GR

ISO/TS 16949 Kalite Ynetim Sistemi, otomotiv sanayinde rn vehizmet reterek mteri isteklerini karlamak amacyla kurulan Kalite

Ynetim Sistemidir.

Otomotiv sektrnde uluslar aras kabul gren bir ynetim sisteminin

olmamas ou lkenin kendi kalite sistemlerini oluturmasna sebep olmutur.

ISO/TS 16949 otomobil endstrisinde herkes tarafndan kabul edilen bir

standard iermektedir.

ISO/TS 16949 Teknik Spesifikasyonunun amac; hata nleme ve tedarik

zincirindeki deiim ve kayplar azaltmaya younlamak suretiyle, srekli

iyiletirmeyi salamaktr.

Bu almann ilk ksmnda ISO/TS 16949 Teknik Spesifikasyonu ve

dier otomotiv standartlarnn tarihelerinden ksaca bahsedilmi, standardn

amac ve kapsam incelenmi, dier standartlar ile karlatrlarak salad

faydalar anlatlmtr.

kinci blmde ISO/TS 16949 Kalite Ynetim Sistemi daha detayl

incelenerek sistemin kurulmas, srdrlebilmesinin salanmas ve srekli

iyiletirilmesi iin standardn gerekleri ve maddeleri aklanmtr.

nc blmde, bir nceki blmde bahsedilen standart gereklerinin bir

otomotiv yansanayi firmasnda uygulanmas incelenmitir. Verilen rnekler ile

ISO/TS 16949 Kalite Ynetim Sisteminin bu firmada kuruluu, yrtlmesi ve

gelitirilmesi anlatlmtr.


22/147

2

1 ISO/TS 16949 VE OTOMOTV KALTE YNETM

SSTEMLER

1.1 ISO/TS 16949 VE OTOMOTV KALTE YNETM

SSTEMLERTARHES

Otomotiv sanayi 1900 yllar bandan itibaren Henry Ford un gelitirdii seri

retim tekniklerinin yardmyla kitlesel ve evrensel retimle dnyann gndemine

kalc bir ekilde girmitir. nceleri, el becerileri ve ok sayda deiik (mekanik,

hidrolik, elektrik, vb.) alanda derin bilgi birikimine dayal ustalar aracl ile elde

edilen retim miktarlar, yerel talepleri bile karlamakta yetersiz kalmtr. Yeterli

sayda nitelikli usta bulunamamas nedeniyle, hem retim saylar ok dk

gereklemi hem de ayn olmas beklenen paralardaki deikenlikler nedeniyle

hibir para tedarikiden geldii ekilde kullanlamam, mutlaka ek iilikle yeniden

ilenerek istenilen zelliklere getirilmitir. Bu hem retim hzn nemli miktarda

drmhem de serviste gerek duyulan hibir parann, ek uralar gerektirmeden

araca taklamamas sorununu da beraberinde getirmitir.

Otomotiv sanayinde gelitirilen ve iyiletirilen teknikler ile, hem retimilemlerinin ou aamas sradan (niteliksiz) iiler tarafndan yaplabilir duruma

gelmi, retim hzlar youn talebi karlayacak ekilde ykseltilmi hem de

paralara getirilen mhendislik artnameleri ve tolerans tanmlar ile paralarn seri

retim koullarnda ve serviste kullanlabilirlii salanmtr. Btn bunlar

gerekletiren, nceden planlama, dokmante edilmi tanmlar ve para izimleri,

geometrik toleranslama vb. disiplinler olduu kadar lm sistemlerine ve para

deikenliine getirilen sk mhendislik ve retim disiplinleri de olmutur.1

Otomotiv ana ve yansanayi ilikilerinde gndemi uzun sre igal eden konu

tm otomobil reticileri tarafndan kabul edilecek bir Kalite Ynetim Sistemi

oluturulmasdr.

1Grsel Kahraman, Otomotiv Sektrnde Belgelendirme, Bureau Veritas Dergisi, No: 009, 2005,s. 27.


23/147

3

Otomotiv sektrne has uluslar aras bir ynetim sisteminin yokluu her lke

endstrisini kendi kalite sistemlerini yaratmaya yneltmitir. 1991 ylnda Almanya

iin VDA 6.1 ile Kalite Ynetim Sistemi ilerlik kazanmiken daha sonra GeneralMotors, Ford ve Chrsyler tarafndan QS 9000 sistemi yaratlmtr. Ayrca talya

AVSQ ve Fransa EAQF kalite sistemlerine de tank olunmutur.

Bilhassa yansanayi firmalar iletmelerinde ne tr bir sertifika veya doru

tanmlama ile ne tr bir kalite sistemi yerletirmeleri gerektii konusunda uzun sre

bolukta kalmlardr. Kendilerini ana sanayi firmalarna veya ihracat pazarlarna

gre dzenlemeye alan yansanayi firmalar alt baz oluturan ISO 9001

sertifikasna sahip olduktan sonra QS 9000 ve VDA 6.1 sertifikasyonuna talipolmulardr.

Sertifika ve denetim eitlilii yansanayi firmalarn byk masraflara iterken

ayn zamanda iletmeler srekli deiik denetimlerle gn geirmilerdir. letmeler

asndan byk yk tayan bu konu yansanayi firmalar tarafndan her platformda

dile getirilmive sertifikalarda tekleme, denetimlerin azaltlmas talebi glenmitir.

Harmonize ve ana standartlar konusundaki kaos Avrupa ile Amerika arasnda

yaanmtr. Bu konuda ba eken Almanya (VDA) bir trl Amerika ktasnda

yaygn ve geerli olan QS 9000' i kabul etmemive kendi standartlarnda direnmitir.

Yine yansanayi firmalarnn inisiyatifi zerine alma gruplar kurularak otomobil

sanayinde spesifik herkesin kabul edebilecei bir teknik standardn oluturulmasna

balanmtr. VDA 6.1 ile QS 9000 karlkl olarak birbirlerini hala kabul etmezken

her ikisi de ISO/TS 16949' u kabul etmektedirler.2

Ana sanayilerin yansanayilerinden beklentileri arasnda zelliklere mutlak

uyum, JIT (tam zamannda sevkiyat), ok ksa evrim sreleri, zaman iinde giderek

azaltlmas gereken maliyetler vb. nemli gereklilikler saylabilir. Bunu da planl bir

ynetim sistemi kullanarak, yaln retim ve iletim sistemleri gereksinimleri ile

iletme giderlerini ve riski azaltarak, tedarik zincirini her aamasnda deikenlii ve

2 Ahmet Ylmaz, Otomotiv Sanayinde Kalite Sertifikas ve Denetim Nihayet Gerekleti:ISO/TS16949, stanbul Ticaret Odas Yansanayi Borsas, Say:6, 2001, s. 15.


24/147

4

hurday azaltarak ve benzer adateknikleri bir srekli geliim evresinde kullanarak

vb. yapmak mmkn olabilmitir. te bu noktada, tm tasarm, retim ve retim

sonras evreleri sistematik bir yap iinde ele alan Kalite Sistemleri karmzakmaktadr.

Otomotiv sanayinde ara zerinde kullanlan para ve hizmetleri retenler, tm

sektr ve kalite gerekliliklerinin ve mteri zel isteklerinin karlanmasna ynelik

bir sistem oluturduklarn eitli kalite sistem belgeleri ile belgelendirmek

zorundadr. Otomotiv alanndaki standartlar olarak ISO/TS 16949:2002 ve QS

9000:98 n plandadr fakat QS 9000 standard Aralk 2006 da tamamen devre d

kalaca iin, gnmzde sadece ISO/TS 16949 standardn dnmek gereklidir.

3

Gemiten gnmze kadar olan otomotiv kalite ynetim sistemlerinin

oluumu aadaki ekilde sralanabilir:

1963: MIL-Q 9858A (Amerika Askeri)

1965: General Motors Genel Kalite Gvence Standard

1969: DEF Standartlar

1974: AQAP Savunma Standartlar

1979: BS 5750

1981: Ford Q101

1983: Chrysler Kalite Gvence

1987: ISO 9000 Serileri

1994: Temmuz- ISO 9000 Revizyon

1994: Austos- QS 9000

1995: QS 9000- kinci Basm

1998: QS 9000- nc Basm 2000: ISO 9000:2000 serisi yaynlanmas

2002: TS 16949:2002 yaynlanmas.4

3Grsel Kahraman, Otomotiv Sektrnde Belgelendirme, Bureau Veritas, No: 009, 2005, s.28.4Dr.Yk.Mh.Haldun Turan, QMC International Seminer Notlar, 2003, s. 30-31.


25/147

5

1.2 ISO/TS 16949 VE AMACI

ISO/TS 16949 Teknik Spesifikasyonu IATF (Uluslar aras Otomotiv FaaliyetGrubu), JAMA (Japon Otomotiv reticileri Birlii) ve ISO/TC 176 (ISO Teknik

Komitesi) birlikteliiyle gelitirilmitir. TC 176; Kalite Ynetim Sistemi

standartlaryla ilgilenen ISO komitesidir.5

IATF; ortak amalar mterilerine saladklar rnlerin kalitesini srekli

gelitirmek olan uluslar aras otomobil reticileri ve ticari ortaklarndan oluan bir

gruptur.6 BMW, Daimler Crysler, Ford Motor Company, General Motors

Corporation, Fiat Auto, PSC Peugeot, Citroen, Renault ve Volkswagen bu grubun

yesidirler.7

ekil 1.1 Standardn Sahipleri8

5 R.Dan Reid, Automotive Quality Management System Evolves, Quality Progress, Milwaukee,Jan 2002, Vol.35, Iss.1, p. 98.6 ISO/TS 16949- The Harmonized Standard for the Automotive Supply Chain, (evrimii)http//www.ul.com, 5 Ocak 2005.7 ISO/TS 16949:2002 Kalite Ynetim Sistemi, (evrimii) http//www.pronet.com, 3 Ocak 2005.8 Ahmet Grel, ISO/TS 16949 Kalite Sistemleri Otomotiv Tedarikileri artlar, 2004, s. 2.

IATF

AIAGABD

ANFIAtal a

CFFAFransa

FIEVFransa

JAMAJa on a

SMMTn iltere

ISO

AltKomiteler

TC 176

VDAAlman a


26/147

6

Bu standart, dier uluslararas standartlar olan QS 9000 (Amerika), EAQF

(Fransa), AVSQ (talya), VDA6 (Almanya) gerekliliklerini birletirmitir.9

ISO/TS 16949 un temeli ISO 9001:2000 Kalite Ynetim Standardna

dayanmakta ve ynetim sistemlerinin kurulmas ve denetlenmesine deiik bir bak

as getirmektedir.

artlar Rehberler

ekil 1.2 Standartlar10

ISO/TS 16949 Teknik Spesifikasyonun amac; srekli iyilemeyi salayan, hata

nleme zerinde duran ve temin zincirinde deiiklik ve kayplar nleyen bir kalite

ynetim sistemi gelitirmektir.

9 R.A.Watson, Automotive Quality Systems Handbook, Proceedings of the Institution ofMechanical Engineerings Part D Journal of Automobile Engineering , London, 2001, Vol.215, p.957.10 Kalmer Seminer Notlar, 2000, s. 13.

ISO 9001:2000 KaliteYnetim Sistemi- artlar

ISO 9000:2000 KaliteYnetim Sistemi-

Kavram ve Szlk

ISO 9004:2000 KaliteYnetim Sistemi- Rehber

ISO/TS 16949:2002Kalite Ynetim Sistemleri-Otomotiv retimi ve lgili

Yedek Para reticisiKurulular iinISO9001:2000 inuygulamasna dair zelartlar

ISO/TS 16949:2002

IATF Rehber


27/147

7

TS ile birden ok belgelendirme denetimi ortadan kalkmve otomotiv retimi

ve ilgili para ve servis organizasyonlarnn kalite ynetim sistemine genel bir

yaklam salamtr.11

1.3 ISO/TS 16949 KAPSAMI

ISO/TS 16949 un kapsam;

Otomotiv sektr iin tasarm ve gelitirme, retim ve uygun olduunda

servis faaliyetleridir.

Mteriler tarafndan belirlenen rnlerin imalat ve/ veya servis

paralar retildii kurulularn tesisleri iin uygulanabilir.

retim ile anlatlmak istenen faaliyetler;

retim maddeleri,

retim ve servis paralar,

Kompleler,

Isl ilem, kaynak, boyama, kaplama veya dier son ilem

servisleridir.

Tasarm merkezi, irket merkez brolar ve datm merkezleri gibi

yerler saha denetim parasn olutururlar fakat tek balarna bu teknik

artnameye gre belgelendirilemezler.

ISO/TS 16949 kendi artlar yan sra mteri zel isteklerini de

kapsamaktadr.

12

11 Anonymous, Quality Automotive Standard Released, Quality, Jun 2002, Vol.41, Iss.6, p. 12.12 ISO/TS16949 FAQs, (evrimii) http://www.smmt.co.uk, 10 ubat 2005.


28/147

8

Bu Teknik Spesifikasyon uygulayan firmalar iin ana kalite sistem

gerekliliklerini vermektedir. Bu ana gerekliliklere ek olarak firmaya, blme, rne

veya paraya dayal zel gereklilikler de olabilir.13

ekil 1.3 Standart Gereklilikleri14

1.4 ISO/TS 16949 LE SALANAN FAYDALAR VEDEKLKLER

ISO/TS 16949 spesifikasyonuna geiin eitli nedenleri olmutur. Bunlar u

ekilde sralanabilinir.

Endstri daha nceki ISO 9000 ve QS 9000 standartlarnn

dokmantasyon egzersizinden baka bir ey olmad ve ok brokratik

olduunu dnmtr.

Kurulular iin katma deer salamamtr.

nc taraf denetiler kurulua herhangi bir deer katamamlardr.15

13 Dr.Yk.Mh.Haldun Turan, ISO/TS 16949, 2000, s. 19.14 A.g.e.15 A.g.e. s. 13.

Para

rn

Blm

Firma

Sektr(ISO/TS 16949)

Ana(ISO 9001)


29/147

9

TS spesifikasyonunun kabulu ile pek ok deiiklikler olumutur.

1. Yeni bir sre ynelimli yap

Sre; girdileri eitli kaynaklar kullanarak ktlara dntren birbiriyle ilgili

veya etkileimli katma deer yaratan faaliyetler takmdr. Katma deer yaratan

faaliyetler, asl yaplmas gereken ilerdir. Genellikle bir sreten elde edilen kt

dorudan bir sonraki sre iin girdi tekil eder.

Girdi kt kt

Girdi Girdi

ekil 1.4 Sre Yaklam16

Sre ynetimi ise, srelerin belirlenmesi, tanmlanmas, sahip atanmas,

dzenli olarak sre gstergelerinin ve mteri memnuniyetinin izlenerek ve

deerlendirilerek srecin kontrol altnda tutulmas ve gerektiinde kk yada

radikal iyiletirmelerin yaplmasdr.

Faaliyetler ve ilikili kaynaklar bir proses olarak ynetildikleri zaman baarl

sonular ok daha etkin olarak gerekletirilebilir.

Sre ynetiminin getirileri yle sralanabilir.

Strateji ve hedeflere uygun srelerin tasarm

Mteri odakllk

Artan mteri memnuniyeti ve sadk mteri yaratlmasyla artan kar

Mkerrer veya hatal admlarn yok edilmesiyle azalan maliyet, artan

verimlilik

Basit, herkese anlalabilir sre, prosedr tanmlar, rol ve

sorumluluklar

16Kalmer Seminer Notlar, 2000, s. 12.

Proses Proses


30/147

10

Takm almas, beceri geliimi, motivasyon

Daha etkili kurum ii iletiim

Sre performansnn gstergelerle izlenmesi Deiim gerektiinde hzla hareket edebilme.17

2. st ynetimin rolne daha fazla vurgu

Birbirleri ile ilkili proseslerin sistem olarak belirlenmesi, anlalmas ve

ynetilmesi kurulularn etkinliklerini salar ve hedeflerin gerekletirilmesinde

verimlilik getirir.

3. llebilir hedeflerin konulmas

4. Hedefler ile ilgili bilinliliin lm

5. Eitim etkinliinin belirlenmesi

6. Yasal artlarn gndeme alnmas

7. Kalite ynetim prensiplerine referanslar.

Tm bu oluan deiiklikler ile ISO/TS 16949 un salad faydalar aadaki

gibi sralanabilir:

Kullanmnn daha kolay olmas

Dokmantasyon miktarnda azalma

Kalite Ynetim Sisteminin kuruluprosesleri ile ilikilendirilmesi

ISO 14001 (evre Ynetim Sistemi) ve OHSAS 18001 (i Sal ve

Gvenlii Ynetim Sistemi) ile uyumlu olmas

Mevcut otomotiv kalite sistem gerekliliklerini iermesi ve birden ok

belgelendirmeyi nlemeye almasdr.18

17zkan Sur, Sre Ynetimi, 2004, s. 6-7.18Dr.Yk.Mh.Haldun Turan, ISO/TS 16949, s. 12-13.


31/147

11

1.5 DER STANDARTLAR LE KARILATIRILMASI

1.5.1 ISO 9000 VE ISO/TS 16949

Her ne kadar ISO 9000 den TS e geite firmalara, dokmanlarn tekrar

incelemek yk gibi gelse de yukarda saylan faydalar arasnda belirtildii gibi bu

spesifikasyon dokman miktarnda azalmay salamaktadr.19

Dier byk bir adm ise, standardn iinde yer alan tanmlar ve terimlerin

azaltlmasdr. ISO/TC 176 Teknik Komitesi ISO 9000 ailesinde kullanlan

tanmlamalarn nemini fark ederek bunun iin ayr bir dokman olan ISO 9000

szln oluturmutur. QS 9000 nc basmnda seksenbe terim var iken,ISO/TS 16949:1999 da bu say altma dmve yeni revizyon da ise sadece on

terim bulunmaktadr.20

byk ana sanayi (Ford Motor Company, General Motors, Daimler

Chrysler) ISO 9000 ieriine kar gelmese de, ISO 9000 de olmayp TS de olan

mteri memnuniyeti, srekli iyileme, retim kapasiteleri gibi dokmante edilmi

elemanlar bulunmaktadr.21

Byklere gre ISO 9000 in iki snrlamas vardr. Birincisi, standardn

genel olup tm organizasyonlara uygulanmas dieri ise, performans standartlarn

aka kantlamamasdr.

ISO 9000 standardnda olmayp ISO/TS 16949 un kullanlmalarn zorunlu

kld baz teknikler bulunmaktadr. Bunlar;

MSA (lm Sistemleri Analizi)

APQP (leri rn Kalite Planlamas) PPAP (lk rn Onay Prosesi)

FMEA (Hata Trleri ve Etkileri Analizi)

19Mary McAtee, Audit Your Auditor, Quality, Apr 2003, Vol.42, Iss.4, p.84.20R.Dan Reid, Automotive Quality Management System Evolves, Quality Progress, Milwaukee,Jan 2002, Vol.35, Iss.1, p. 98..21 R.Dan Reid, Why QS-9000 Was Developed and Whats in Its Future, Quality Progress,Milwaukee, Apr 2000, Vol.33, Iss.4, p. 115.


32/147

12

SPC (statistiksel Proses Kontrol).22

1.5.2 QS 9000 VE ISO/TS 16949

QS 9000, ISO 9000 standardnn trevi olup otomotiv endstrisi retim

maddeleri, retim ve servis paralar, sl ilem, kaplama, boyama ve dier son servis

ilemleri tedarikilerini kapsamaktadr. ISO/TS 16949, QS 9000 gereklerini

iermektedir.23

QS 9000 ve ISO/TS 16949 standartlar arasndaki paralellikler yle

aklanabilir:

ki standart da Fiat, Renault, Volkswagen, Peugeot gibi orijinal gere reticileri

tedarikileri iin uygulanmaktadr. Ve srekli iyilemeyi, hata nlemeyi ve temin

zincirinde kayplar nlemeyi belirtmektedir.

kisi de ileri rn kalite planlamas, istatistiksel proses kontrol, hata trleri ve

etkileri analizi, ilk rn onay prosesi gibi teknik el kitaplarna bavurmaktadr.24

Bu benzerliklein yannda iki standart arasnda mteri istekleri, alan

memnuniyeti ve endstri kapsam gibi farkllklar da bulunmaktadr.

QS 9000 ieriinde mteri memnuniyeti lm ile ilgili dokmante bir

proses olsa dahi ISO/TS 16949 da buna ilave olarak kurulu;

Mteri ihtiyalarnn karlandn len bir metod tanmlamal

Verileri srekli deerlendirmeli

Mteri ihtiyalarna uyumu kantlamaldr.

22Clyde Pearch, How Can Auto Suppliers Comply With Standards?, Quality, Wheaton, Sep 2000,Vol.39, Iss.9, p. 54.23Anonymous, AIAG Document Compares QS-9000 and TS 16949, Quality Progress, Mar 2002,Vol.35, Iss.3, p. 21.24Christian Lupo, ISO/TS 16949 The Clear Choice For Automotive Suppliers, Quality Progress,Milwaukee, Oct 2002, Vol.35, Iss.10, p. 44.


33/147

13

QS 9000 standardnda alan memnuniyeti ile ilgili herhangi bir blm

olmazken ISO/TS 16949 gerei alan memnuniyetinin lm tanmlanmaldr.

Ve organizasyonlar;

Kalite hedeflerine ulama ve srekli iyileme iin memnuniyet lm

prosesine sahip olmal

Her kademede kalite bilincini artrmal

alanlara faaliyetlerle ilgili olduklar bilincini vermelidir.25

25The Key Differences Between QS-9000 and ISO/TS 16949, (evrimii) http://www.bsi.com, 16Aralk 2004.


34/147

14

2. ISO/TS 16949 KALTE YNETM SSTEM

2.1 TANIMLAR

2.1.1 MALAT

retim malzemeleri,

retim veya servis paralar,

Monte edilmibileenler veya

Isl ilem, kaynak, boyama, kaplama veya dier sonlama

hizmetlerinin

yaplmas veya retilmesi prosesidir.1

2.1.2 HATA NLEME

Uygun olmayan rnlerin imalatn nlemek iin rn ve imalat prosesi

tasarm ve gelitirmesidir.2

2.1.3 KONTROL PLANI

rnn kontrol iin gerekli sistemlerin ve proseslerin dokmante edilmi

tarifleridir.3

2.1.4 TASARIM SORUMLUSU KURULU

1ISO/TS 16949 Technical Specification Quality Management Systems-Particular Requirements Forthe Application of ISO 9001:2000 For Automotive Production and Relevant Service PartOrganizations Second Edition, ISO, March 2002, s.22A.g.e.3A.g.e.


35/147

15

Yeni bir rn tasarm oluturma veya mevcutlarnda deiiklik yapma ile

yetkilendirilmikurulutur.4

2.1.5 LABORATUVAR

Kimyasal, metalurjik, boyutsal, fiziksel, elektriksel veya gvenilirlik

deneylerini ierebilen, fakat bunlarla snrl olmayan muayene, deney ve kalibrasyon

imkandr.5

2.1.6 LABORATUVAR KAPSAMI

Laboratuvarn yapmaya yeterli olduu zel deneyler, deerlendirmeler

ve kalibrasyonlar,

Yukardakileri gerekletirmek iin kullanlan tehizatn listesi ve

Yukardakileri gerekletirmek iin metotlarn ve standartlarn listesi

ieren kontroll dokmandr.6

2.1.7 KESTRMCBAKIM

Olas hata trlerinin nceden kestirilmesi yoluyla bakm problemlerini nlemek

amacndaki proses verilerine dayal faaliyetlerdir.7

2.1.8 NLEYCBAKIM

malat prosesi tasarmlarnn bir kts olarak, ekipman arzalarnn nedenlerini

ve retimin planlanmam durularn ortadan kaldrmak iin planlanm

faaliyetlerdir.8

2.1.9 EK NAVLUN

4A.g.e.5A.g.e., s.36A.g.e.7A.g.e.8A.g.e.


36/147

16

Anlamaya varlan sevkiyatta belirtilenlere ilave olarak oluan ek maliyetler

veya demelerdir.9

2.1.10 UZAKTAKDESTEK ALANI

Tesisleri destekleyen ve retim d proseslerin yrtld yerlerdir.10

2.1.11 TESS

Katma deer yaratan imalat proseslerinin yrtld yerdir.11

2.1.12 ZEL KARAKTERSTK

Gvenlik veya mevzuata uygunluu, rne, fonksiyona, performansa veya

rnn sonraki srelerine uygunluunu etkileyebilen rn karakteristii veya imalat

sreci parametresidir.12

2.2 KALTE YNETM SSTEM

2.2.1 GENEL GEREKLLKLER

Kurulu standardn ngrd artlara uygun bir sistemi kurmal, dokmante

etmeli, uygulamal ve srekliliini salamaldr. Ve etkinliini srekli

iyiletirmelidir.

2.2.2 DOKMANTASYON ARTLARI

2.2.2.1 Genel Dokmantasyon artlar

Kurulupolitika ve hedeflerini dokmante hale getirmeli,

Bir Kalite El Kitab oluturmal,

9A.g.e.10A.g.e.11A.g.e.12A.g.e.


37/147

17

Standardn istedii yedi adet zorunlu prosedr dokmante etmeli,

Dokmanlarn kontrol

Kaytlarn kontrol Dzeltici faaliyetler

nleyici faaliyetler

Uygun olmayan rnn kontrol

I tetkikler

Eitim

Kuruluun ihtiya duyduu dokmanlar,

Standardn istedii kaytlar bulundurmaldr.

2.2.2.2 Kalite El Kitab

Kuruluun oluturaca el kitab sistemi zetlemeli ve sistemle

ilikilendirilmelidir. Bu sebeple el kitab aadakileri iermelidir:

Firmann kapsam ve belirlenen dlamalar

Prosedrler veya bunlara referanslar

Proseslerin sras ve etkileimleri.

2.2.2.3 Dokmanlar Kontrol

Kurulu dokmanlarnn kontrol iin yazl bir prosedr hazrlamaldr. Bu

prosedr dokmanlarn yayndan nce onaylar, gncellemeleri ve yeniden onaylar,

deiikliklerin ve revizyon durumlarnn belirlenmesini iermelidir. Dkmanlar

ilgili kullanm yerinde ulalabilir olmaldr. Teknik resim, standartlar, mevzuatlar

gibi d kaynakl dokmanlar kontrol edilmelidir. Iptal edilenlerin ise istem d

kullanlmalar nlenmelidir.

2.2.2.3.1 Mhendislik Spesifikasyonlar

Organizasyon, mterinin zel talepleri olabilecek mhendislik standartlarnn,

artnamelerinin gncelliini takip etmeli, revizyon durumlarnda organizasyon iinde


38/147

18

datmn ve zamannda uygulanmasn salayabilmelidir. Gncellii salamas iki

haftay gememelidir.

2.2.2.4 Kaytlarn Kontrol

Kalite ynetim sisteminin etkinliinin ve artlara uyulduunun gsterilmesi iin

kaytlar oluturulmal ve saklanmaldr. Kaytlarn kontrol iin yazl bir prosedr

oluturulmal ve kaytlarn tanmlamas, depolanmas, yenilenmesi, korunmas,

saklama sreleri ve elden karlmalar belirtilmelidir.

2.3 YNETM SORUMLULUU

2.3.1 YNETMN DESTE

st ynetim; mterilerin ve kanuni artlara uyumun neminin anlatlmas,

politika ve hedeflerin belirlenmesi, ynetim gzden geirmelerinin yaplmas ve

kaynaklarn temini ile destek olduunu gstermelidir.

2.3.1.1 Proses Verimlilii

st ynetim rn gerekletirme proseslerinin ve destek proseslerinin etkinlik

ve verimliliini izlemelidir.

2.3.2 MTERODAKLILIK

st ynetim mteri tatminini salayacak ekilde mteri artlarn belirlemeli

ve karlanmasn salamaldr.

2.3.3 KALTE POLTKASI

Kalite politikas kuruluun ama ve yapsna uygun olmal, kalite ynetim

sisteminin artlara uyma ve srekli iyiletirilmesi taahhdn iermelidir. Kalite

hedeflerinin belirlenmesi ve gzden geirilmesi iin bir ereve oluturmaldr.

Kurulupolitikasn duyurmal ve anlalmasn salamaldr.


39/147

19

2.3.4 PLANLAMA

2.3.4.1 Kalite Hedefleri

st ynetim llebilir ve kalite politikas ile uyumlu hedefler belirlemelidir.

Bu hedefler, llebilir, yaplabilir ve gereki olmaldr. Kalite hedefleri iplanda

belirtilmelidir.

2.3.4.2 Kalite Ynetim Sistem Planlamas

Genel gerekliliklerin ve hedeflerin gerekletirilmesi amacyla ynetim sistemi

planlanmaldr. Deiiklikler kontrol edilebilen artlar altnda planlanmal ve

sistemin btnl bozulmamaldr.

2.3.5 SORUMLULUK, YETKVE LETM

2.3.5.1 Yetki ve Kalite Sorumluluu

Kuruluta btn sorumluluk ve yetkiler tanmlanmal ve duyurulmaldr. Buna

ilave olarak, her vardiyada rn kalitesinden sorumlu personelin retimi durdurmayetkisi olmaldr. Dzeltici faaliyetle ilgili yetkisi olan yneticiler bir rn veya

proses kararsz duruma geldiinde bilgilendirilmelidir.

2.3.5.2 Ynetim ve Mteri Temsilcisi

Kurulu; proseslerin kurulmas ve srdrlmesini salayacak, performans ve

gelitirme hakknda rapor verecek, kalite hedeflerinin bilinmesini salayacak bir

ynetim temsilcisi atamaldr.

Ayrca, st ynetim mteri ihtiyalarn temsil edecek mteri temsilcisi yada

temsilcileri atamaldr.


40/147

20

2.3.5.3 Firma i letiim

Firmann btn fonksiyonlar ve personeli arasndaki iletiim etkili vegsterilebilir olmaldr.

2.3.6 YNETM GZDEN GERME

Kalite politikas ve hedefleri st ynetim tarafndan gzden geirilmeli ve

kalite sisteminin uygunluunu salayacak ekilde deiiklikler yaplmaldr.

Srekli iyiletirme prosesinin bir paras olarak sistemin tm elemanlarn

kapsayacak performans trendleri gzden geirilmelidir.

2.3.6.1 Gzden Geirme Girdileri

Ynetim gzden geirmesi unlar iermelidir:

Denetim sonular (i denetim, tedariki denetimi, mteri denetimleri)

Mteri geri beslemeleri (mteri menuniyeti, iadeler)

Proses ve rn uygunluu (hurda, tamirler, vs.)

nleyici ve dzeltici faaliyet durumlar (alp kapanan faaliyetler)

Bir nceki toplant sonular

Kalite sistemini etkileyen deiiklikler (aksaklklar, ek talepler gibi)

Ve bunlara ek olarak, hatalarn analizi ve bunlarn kalite, gvenlik ve

evre zerindeki etkilerini kapsamaldr.

2.3.6.2 Gzden Geirme ktlar

Gzden geirme kaytlar unlar iermelidir:

htiya duyulan kaynaklar

Ynetim sisteminin ve proseslerin

Mteri artlar ile ilgili olarak rnde iyiletirme.


41/147

21

2.4 KAYNAK YNETM

st ynetim stratejilerin uygulanmas ve hedeflerin gerekletirilmesi ile ilgiligerekli tm kaynaklarn belirlenmesini ve teminini salamaldr. Bu kaynaklar insan,

altyap, i evresi, bilgi, tedarikiler ve finansal kaynaklar olabilir. Kaynaklarn

temini srekli gncel olmas gereken mteri artlarna uyarak yaplmaldr.

2.4.1 NSAN KAYNAKLARI

Personelin uygun eitim, retim, beceri ve tecrbe asndan deerlendirilerek

yeterli olmas gerekmektedir.

2.4.1.1 Ustalk, Bilgi ve Eitim

Sorumluluk verilen insanlar eitimli, becerili ve tecrbeli olmaldr. Eitim ise

unlar iermelidir:

Eitim temini

Ustalk ihtiyalarnn belirlenmesi

Eitimin deerlendirilmesi Kalite sisteminde bilinlendirme eitimi

Eitim kaytlarnn tutulmas.

2.4.1.1.1 rn Tasarm Becerileri

rn tasarm sorumluluuna sahip olan personel tasarm gerekliliklerini

baaracak ekilde kalifiye olmal ve ilgili ara ve tekniklerde baarl olmaldr.

2.4.1.1.2 Eitim ve Ba Eitimi

Kurulueitim ihtiyalarnn belirlenmesi ve kaliteyi etkileyen tm personelin

yeterliliinin salanmas amacyla dokmante bir prosedr oluturmaldr.


42/147

22

Ayrca, kuruluszlemeli veya arac personeli de dahil olmak zere her yeni

veya deitirilen iiin personeline iba eitimi salamaldr.

2.4.1.1.3 Personel Motivasyonu ve Teviki

Kurulukalite hedeflerini baarmak iin dllendirme sistemi gibi personelini

motive edecek ve yaptklar iler ve kalite hedefleri konusundaki bilinliliklerini

lecek bir prosese sahip olmaldr.

2.4.2 ALT YAPI

Kurulurn uygunluunu gerekletirecek ekilde aadakileri kapsayan bir

yap oluturmaldr:

Binalar, iblgesi ve ilgili ekipmanlar

Proses cihazlar, donanm ve yazlm

Ulam veya iletiim gibi destek hizmetleri.

2.4.2.1 Fabrika, Tesis ve Ekipman Planlamas

Kurulubina, imkanlar ve cihazlarn planlanmasnda ok ynl bir yaklama

yani alternatif planlamalara sahip olmaldr.

2.4.2.2 Acil Durum Planlar

Kaynaklarn kesilmesi, igc yokluu, cihaz arzalar ve iade gibi konularda

mterisini korumak zere kurulubir acil durum planna sahip olmaldr.

2.4.3 ALIMA ORTAMI

Firma rn uygunluunu salamak iin scaklk, s, grlt, nem gibi gerekli

ortam artlarn belirlemeli ve ynetmelidir.


43/147

23

2.4.3.1 rn Kalitesine Ulamak in Personel Gvenlii

Tasarm ve retim prosesleri faaliyetlerinde rn ve alanlarn gvenlii iinriskler minimize edilmelidir.

2.4.3.2 Ortam Temizlii

Organizasyon alma ortamn temiz ve dzenli tutmal, rn ve retim

proseslerine uygun olarak onarm yapmaldr.

2.5 RN GEREKLETRME

2.5.1 RN GEREKLETRMENN PLANLANMASI

Kurulularda prosesler unlar ierecek ekilde planlanmaldr:

Kalite hedefleri ve rn ile ilgili artlar

Proses, dokmanlar ve kaynaklarn salanmas

Proses uygunluunu destekleyen kaytlarn tutulmas

Dorulama, gerekletirme ve kabul kriterleri

Ayrca, mteri talepleri ve teknik spesifikasyonlar kalite planlarna dahil

edilmelidir.

Bu madde kapsamnda ISO/TS 16949 gerei kullanlan teknik el kitaplarndan

birisi leri rn Kalite Planlamas (APQP) dr. APQP, bir rnn mteri

memnuniyetini salayabilmesi amacyla gerekli admlarn tanmlanmasn ve

gerekletirilmesini salayan yapsal bir metottur. rn Kalite Planlamasnn amac,

gerekli admlarn zamannda tanmlanabilmesi iin ilgili kiiler aras iletiimi

kolaylatrmaktr.


44/147

24

2.5.1.1 Kabul Kriteri

Kabul kriteri kurulu tarafndan tanmlanmal ve gerektiinde mteritarafndan onaylanmaldr. rnekleme kabul kriteri sfr hata olmaldr.

2.5.1.2 Sr Tutma

Kurulu mteri rnlerini ve projelerini gelitirme ve rn bilgisi ierisinde

gvenli ve bir sr olarak tutmaldr. Firma ierisinde farkl hatlar birbirinden

ayrlmal ve paralar kartrlmamaldr.

2.5.1.3 Deiiklik Kontrol

Kurulu tedarikilerden kaynaklananlar da dahil olmak zere rn

gerekletirmeye etki edecek deiikliklerin kontrol ve uygulamas ile ilgili bir

prosese sahip olmaldr.

2.5.2 MTERLKLPROSESLER

2.5.2.1 rn le lgili artlarn Belirlenmesi

rn ile ilgili u artlar belirlenmelidir:

Teslim ve teslim sonras artlar

Mteri tarafndan istenmeyen ancak kullanm iin gerekli artlar

rnle ilgili yasal mevzuat ve artlar.

2.5.2.1.1 Mteri Tarafndan Verilen zel Karakteristikler

Kurulu zel karakteristiklerin belirlenmesi, dokmantasyonu ve kontrol ile

ilgili mteri gerekliliklerine uyumu gsterebilmelidir.


45/147

25

2.5.2.2 rn le lgili artlarn Gzden Geirilmesi

Kurulu rne bal belirledii artlar gzden geirmelidir. Bu gzdengeirme, kuruluun mteriye rn salamay taahht etmesinden nce (tekliflerin

verilmesi, szlemelerin veya siparilerin kabul veya sipariteki deiikliklerin

kabul) yaplmaldr.

Szl sipari gibi durumlarda mteri teyidi, mteri temsilcisinin onay

gereklidir. Ayrca, rn artlar deitiinde ilgili dokmanlar yenilenmeli, ilgili

personele datlp duyurulmaldr.

Gerekliliin resmi gzden geirmeye tutulmamas mteri onayn gerektirir.

2.5.2.2.1 Kuruluretim Kapasitesi

Kurulu szlemenin gzden geirilmesi aamasnda risk analizi de ierecek

ekilde istenen rn ile ilgili retim kabiliyetini belirlemeli, teyit etmeli ve

dokmante etmelidir.

2.5.2.3 Mteri le letiim

Firma aadakileri ieren bir iletiim sistemi kurmaldr:

rn bilgisi iletiimi

stek, szleme, siparilerin deerlendirilmesi

Mteri istek ve ikayetlerinin deerlendirilmesi.

Kurulu veriler de dahil olmak zere mteri tarafndan belirlenen dil ve

formatta iletiim kurma kabiliyetine sahip olmaldr.

2.5.3 TASARIM VE GELTRME

2.5.3.1 Tasarm Ve Gelitirme Planlamas

Firma aadakileri ierecek bir kontrol kurmaldr:


46/147

26

Tasarm aamalar

Gzden geirme, dorulama, geerli klma

Her aamada sorumluluklar

Tanmlanan geiaamalar

Tasarm aamalarn belirten plan srekli gncel tutulmaldr.

Kurulu rn gerekletirmenin hazrlanmas iin ok ynl bir yaklam

kullanmaldr. Alternatif rnler belirleyebilmelidir. Bu yaklam unlar

kapsamaldr:

zel karakteristiklerin geliimi ve izlenmesi Potansiyel risklerin azaltlmasna ynelik faaliyetler de dahil olmak

zere FMEA larn gelitirilmesi ve gzden geirilmesi

Kontrol planlarnn gelitirilmesi ve gzden geirilmesi.

2.5.3.2 Tasarm Ve Gelitirme Girdileri

rn artlar ile ilgili u girdiler belirlenmeli ve kaytlar saklanmaldr:

Fonksiyon performans artlar

Yasal artlar

nceki benzer tasarmlardan elde edilen bilgiler

Dier artlar (kanunlar, mteri gereklilikleri gibi.)

2.5.3.2.1 rn Tasarm Girdileri

Kurulu mteri gereklilikleri (zel karakteristikler) de dahil rn tasarm

girdilerini, rn kalite bilgisinin (mr, gvenilirlik, tamir, zamanlama, maliyet, vs.)kullanm ve amalarn belirlemeli, gzden geirmeli ve dokmante etmelidir.

2.5.3.2.2 retim Proses Tasarm Girdileri

Organizasyon, imalat prosesi tasarm girdi ihtiyalarn belirlemeli, dokmante

etmeli ve revize etmelidir. Bunlar; rn tasarm kt bilgisi (i aklar, proses


47/147

27

deiiklii), retim proses kabiliyeti ve maliyetler iin hedefler, varsa mteri

artlar, daha nceki gelimelerden doan tecrbelerdir.

2.5.3.2.3 zel Karakteristikler

Kurulu zel karakteristikleri tanmlamaldr. Bunlar kontrol plannda

belirtmelidir. Ve mteri tarafndan verilen sembol ve iaretler ile uyumlu olmaldr.

izimleri, FMEA lar ve alan talimatlarn mteri zel sembolleriyle veya

kuruluun edeer sembolleriyle belirlemelidir.

2.5.3.3 Tasarm Ve Gelitirme ktlar

ktlar girdi artlarn salayacak, bu zelliklere karlk gelecek ekilde

olmaldr.

Satnalma, retim ve servise uygun bilgiyi salamaldr.

rn kabul kriterlerini iermelidir (tolerans aral).

Gvenli ve uygun kullanm iin temel zellikleri vermelidir.

Yayndan nce gzden geirilmelidir.

2.5.3.3.1 rn Tasarm ktlar

Tasarm FMEA, gvenilirlik sonular

rne zel karakteristikler, zellikler

Uygun olduunda rn hata nleme

Sonular da ierecek ekilde rn tanmlar

rn tasarm gzden geirme sonular (test raporlar, vs.)

Uygun olduunda tehis klavuzlar.

2.5.3.3.2 retim Prosesi Tasarm ktlar

izimler

retim proses akdiyagram


48/147

28

retim proses FMEA lar

Kontrol planlar

talimatlar

Proses onay kabul kriteri

Kalite, gvenilirlik, onarlabilirlik ve llebilirlik ile ilgili veri

Uygun olduunda hata arndrma faaliyetlerinin sonular

rn/ imalat proses uygunsuzluklarnn hzl tespiti ve geri beslemesi.

2.5.3.4 Tasarm Ve Gelitirme Gzden Geirmesi

Firma uygun aralklarla artlarn karlanabilirliinin salanmasn,problemlerin belirlenmesi ve dzeltici faaliyetlerin uygulanmasn gzden

geirmelidir. Gzden geirmelerde tasarm iin uygun personel bulunmal ve

bunlarn sonular kaydedilmelidir.

2.5.3.4.1 zleme

Tasarm ve gelitirme prosesinin belirli aamalarnda lmler (kalite riskleri,

maliyetler, terminler, vs.) tanmlanmal, analiz edilmeli ve ynetim gzden geirme

toplantsna bir zet rapor ile sunulmaldr.

2.5.3.5 Tasarm Ve Gelitirme Dorulama Ve Geerli Klma

Dorulama:

ktlarn girdileri karlad dorulanmaldr. Dorulama ve gerekli

faaliyetlerin kaytlar tutulmaldr.

Geerli Klma:

rn retildikten sonra rn iin gerekli artlarn kontrol iin yaplr. stenen

ortam artlar salanmal ve rn o artlarda incelenmelidir. Geerli klma ve

deiiklik kaytlar da muhafaza edilmelidir.


49/147

29

Termin gibi mteri gereklilikleri dorultusunda geerli klmalar

gerekletirilmelidir.

2.5.3.5.1 Prototip Program

Mteri tarafndan istenirse kurulu bir prototip program ve kontrol planna

sahip olmaldr. Uygun olduunda kurulu retim srasnda kullanlacak ayn

tedarikiler, aralar ve retim proseslerini kullanmaldr. Tedarikide yada aralarda

deiiklik olursa mteriden onay alnmaldr.

2.5.3.5.2 rn Onay Prosesi

retim paras onay iin paralar, belirli bir imalat partisinden alnr. Bu

imalat partisinin retim sresi bir saat ile bir vardiya arasnda, mteri ile adet

zerinde herhangi bir anlama yok ise, paralarn alnd imalat partisinin retim

adedi minimum yz olmaldr. Bu prosesin amac, mterinin btn mhendislik

resim ve spesifikasyon gereklerinin imalat tarafndan anlaldn belirlemek ve

imalatnn prosesinin gerek imalat artlarnda ve adetlerinde bu gerekleri

karlayacana emin olmaktr.

Standart gerei kurulu, mteri tarafndan da onaylanmbir rn ve proses

onay prosedrne uymaldr. Bu prosedr ayn zamanda tedarikilere de

uygulanmaldr.

2.5.3.6 Tasarm Ve Gelitirme Deiikliklerinin Kontrol

Tasarm ve gelitirme deiiklikleri belirlenmeli ve kayt altna alnmaldr. Bu

deiiklikler uygulamaya konulmadan nce gzden geirilmeli, dorulanmal, geerli

klnmal ve onaylanmaldr. Gzden geirme, deiikliklerin nceden teslim edilmi

rn zerindeki etkisinin deerlendirilmesini de iermelidir. Ve ilgili kaytlar

tutulmaldr.


50/147

30

2.5.4 SATINALMA

2.5.4.1 Satnalma Prosesi

Firma satnalma konusunda aadakileri yapmaldr:

Satnalma prosesini kontrol etmeli

rnn artlara uygunluunu salamal

Tedarikiye ve satnalnan rne uygulanan kontrol skl ve tipini

tanmlamal

Tedarikiler iin seme, deerlendirme ve yeniden deerlendirme

kriterleri oluturmal

Deerlendirme ve takip kaytlarn tutmaldr.

2.5.4.1.1 Yasal Uygunluk

Btn satnalnan rnler ve kullanlan malzemeler uygulanabilir yasal

gerekliliklere uymaldr. Standartlar, yasalar ve kanunlar takip edilerek

uygulanmaldr.

2.5.4.1.2 Tedariki Kalite Ynetim Sistemi Gelitirilmesi

Kurulutedariki kalite ynetim sistemini tedarikinin ISO/TS 16949 a uygun

olmas amac ile gelitirmelidir. Btn tedarikiler ISO 9001:2000 belgeli olmal

yada en azndan bir aksiyon plan olmaldr.

2.5.4.1.3 Mteri Onayl Kaynaklar

Mteri tarafndan belirtildii zaman kurulu rn ve malzeme satnalmn

mteri onayl kaynaklardan yapacaktr. Bu durum kuruluun satnalnan rnn

kalitesi ile ilgili sorumluluunu kaldrmaz.


51/147

31

2.5.4.2 Satnalma Bilgisi

Satnalma bilgisi, satn alnacak rn aklamaldr. Uygun olduu yerlerdern onay, prosedrler, proses ve donanmlar iin artlar, personelin nitelii iin

artlar, kalite ynetim sistemi artlarn iermelidir.

2.5.4.3 Satnalnan rnn Dorulanmas

Kurulu satnalnan rnn belirtilmi satnalma artlarn karlamasn

salamak iin gerekli muayene veya faaliyetleri oluturmal, rn dorulamaldr.

Eer dorulama tedarikinin yerinde yaplyor ise rnn serbest braklma artlar

(sapmalar, vs.) tanmlanmaldr.

2.5.4.3.1 Girdi rn Kalitesi

Kurulu aadakilerden bir yada birkan rn kalitesini salamak asndan

kullanmaldr.

statistik verisinin alnmas ve deerlendirilmesi

Performansa dayal olarak numune alma yoluyla girdi muayenesi veyadeneylerin yaplmas

rn kalitesi kaytlar ile birlikte tedarikinin retim alanlarnda ikinci

veya nc taraf denetimleri

Belirlenen laboratuvarda parann incelenmesi

Mteriyle anlalan baka bir metot.

2.5.4.3.2 Tedariki zleme

Tedariki performans baz gstergeler nda izlenmelidir. Bunlar; sevk

edilen parann kalite performans, iadeleri de ierecek ekilde mteri redleri,

sevkiyat program performans, kalite ve sevkiyat olarak zel durumlu mteri

bilgilendirmeleridir. Bunlarn yan sra, kurulu tedarikilerin retim proses

performansn (malzeme, makine, vs. baznda) da izlemelidir.


52/147

32

2.5.5 RN VE HZMET RETM

2.5.5.1 rn ve Hizmet retiminin Kontrol

Firma unlar yaparak rn ve hizmeti kontrol etmelidir.

rn karakteristikleri ile ilgili bilgi ak olmal

Uygun olduunda italimatlar olmal

Uygun cihazlarn kullanm

zleme ve lme cihazlarnn temini

zleme ve lme faaliyetlerinin uygulanmas

Elden karma, datm ve datm sonras iin sistem olmaldr.

2.5.5.1.1 Kontrol Plan

Kontrol plan; rnlerin ve proseslerin kontrol sistemlerinin yazl olarak

tanmlanmasdr. malatn tm aamalarnda, giri kalite kontrol, ara kontrol, final

kontrol ve periyodik olarak yaplmas gereken kontrolleri kapsayacak ekilde, proses

ktlarnn kontrol altnda olduunu belgeleyecek tm faaliyetleri tanmlar.

Kurulu standart gerei, sistem, alt sistem, bileen ve malzeme seviyesinde

retilen rnler, kurulu tarafndan retilen rnler ve satnalnan btn para ve

bileenler iin kontrol planlar oluturmaldr. Kontrol planlar yrrle konulmadan

nce tasarm FMEA ve retim proses FMEA ktlar dikkate alnmaldr.

2.5.5.1.2 Talimatlar

Kurulu proseslerin almasnda sorumluluu olan tm personel iindokmante italimatlar hazrlamaldr. Bu talimatlar iin yapld yerde ulalabilir

olmaldr.

Bu talimatlar kalite plan, kontol plan veya rn gerekletirme prosesi gibi

kaynaklardan elde edilebilir.


53/147

33

2.5.5.1.3 Ayarlarnn Dorulanmas

ayarlar, iin ilk devreye alnmasnda, malzeme deiimlerinde veya ideiiklikleri gibi durumlarda dorulanmaldr. talimatlar ayar yapan personel iin

kullanlabilir ve ulalabilir olmaldr. Kurulu, uygun olduunda, dorulama iin

istatistik metotlarn kullanmaldr.

2.5.5.1.4 nleyici ve Kestirimci Bakm

nleyici Bakm: Arza ortaya kmadan nce yaplan , imalat tarafndan

belirlenen veya iletme srasnda edinilen tecrbelere dayanarak , belli zaman

periyotlarnda yaplan bakm ileridir.

Kestirimci Bakm: Tezgah zelliklerine bal olarak meydana gelebilecek

arzalarn belirlenen metotlarla nceden tespit ve tahmin edilmesi ve bakm

yaplmasdr.

Kurulu ana proses ekipmanlarn belirlemeli, makine/ ekipman bakm iin

kaynak ayrmal ve toplam koruyucu bakm iin bir plan oluturmaldr. Bu sistem

aadakileri iermelidir:

Planl bakm faaliyetleri

Ekipmanlarn ambalajlanmas ve korunmas

Ana proses ekipmanlar iin yedek parann bulunabilirlii

Bakm hedeflerinin dokmante edilmesi, deerlendirilmesi ve

iyiletirilmesi.

Kuruluretim ekipmanlarnn verimliliini ve etkinliini artrmak ve srekli

iyiletirmek iin kestirimci bakm metotlarndan yararlanmaldr.

2.5.5.1.5 retim Aletlerinin Ynetimi

Kurulu takm ve mastar tasarm, retimi ve dorulama faaliyetleri iin

kaynaklar temin etmelidir. Kuruluretim takmlarnn ynetimi iin,


54/147

34

Bakm ve onarm tesisleri ve personeli

Depolama ve tekrar kullanma hazr hale getirmeyi

Ayarlar

Anan takmlar iin takm deiim programlarn

Mhendislik deiikliklerinin seviyesi de dahil takm tasarmndaki

deiikliklerin dokmantasyonu

Takm deiiklikleri ve dokmanlardaki revizyonu

Takmlarn belirlenmesi, takmlarn retim, tamir veya elden karma

gibi durumlarn tanmlanmasn ieren bir sistem kurmal ve uygulamaldr.

2.5.5.1.6 retim Zamanlamas

retim mteri artlarnn karlanmas iin zamanlanmaldr. Mesela siparie

gre ynlendirilen ve prosesin ana aamalarnda retim bilgisine ulamay mmkn

klan bir bilgi sistemi ile desteklenen tam zamannda retim uygulamas olabilir.

2.5.5.1.7 Servisten Gelen Geri Besleme Bilgisi

Servis kurulularndan imalat, mhendislii ve tasarm faaliyetlerini

ilgilendiren bilgilerin iletimi iin bir proses oluturulmal ve srdrlmelidir.

Servis ile ilgili dncelerin konulmasnn amac, kuruluun kendi dnda

oluan uygunsuzluklardan bilgi sahibi olmasn salamaktr.

2.5.5.1.8 Mteri le Yaplan Servis Anlamas

Mteri ile yaplan bir servis anlamas olduunda kurulu, tm kuruluservis

merkezlerinin, tm zel amal alet veya lm tehizatnn ve servis personelinin

eitiminin etkinliini dorulamaldr.


55/147

35

2.5.5.2 rn ve Hizmet retimi in Proseslerin Dorulanmas

Kurulu elde edilen rnn sonraki izleme ve lme ile dorulanamadyerlerde unlar ierecek ekilde proses tanmlamal ve geerli klmaldr.

Proseslerin yeterlilii

Cihaz ve personelin yeterlilii

Tanml metot ve prosedrlerin kullanm

htiya duyulan kaytlar

Yeniden geerli klma.

Bu gerekler retim ve hizmetin salanmas proseslerinin tmne

uygulanmaldr.

2.5.5.3 Tanmlama ve zlenebilirlik

Kurulu rnleri rn gerekletirilmesi boyunca tanmlamaldr. rn

durumunu izleme ve lme artlarna gre belirlemelidir (geti, kald, vs.).

zlenebilirlik, parann gemie ynelik bilgilerinin (kullanlan hammadde,

etiketleme, vs.) izlenmesidir. Eer izlenebilirlik bir art ise, kurulurn tek olarak

kontrol ve kayt etmelidir.

2.5.5.4 Mteri Mlkiyeti

Kuruluun kendi kontrol altnda olduu veya kullanld srece mterilerin

mallar (makine, ekipman, vs.) tanmlanmal, korunmal ve gvenceye alnmaldr.

Eer bu mallar kaybolursa, hasarlanrsa veya uygun bulunmaz ise mteriye haber

verilmeli ve kayd tutulmaldr.

Mteri mlkiyetinde olan aletler, retim, test ve muayene aletleri kalc olarak

iaretlenmeli, srekli grlebilir ve belirlenebilir olarak kalmaldr.


56/147

36

2.5.5.5 rnn Korunmas

Firma i ilemlerde ve sevkiyat aamasnda rnn uygunluunu korumaldr.Bu koruma tanmlama, tama, ambalajlama, depolama ve muhafazay iermelidir.

Standart gerei depolama ve envanter asndan bakldnda, rnlerde

bozulma olup olmadn tespit etmek iin stoktaki rnn durumu uygun ve

periyodik aralklarla kontrol edilmelidir. Kurulu lk Giren lk kar gibi bir stok

ynetim sistemi uygulamal ve zaman ierisinde stok rotasyonlarn yapmaldr.

Bozulmurnler uygun olmayan rnlere benzer bir ekilde kontrol edilmelidir.

2.5.6 LME VE ZLEME CHAZLARININ KONTROL

Firma lme ve izleme cihazlar iin aadakileri uygulamaldr:

lmleri ve kullanlan cihazlar belirlemeli

Cihazlar ayarlamal ve kalibre etmeli

Yetkisiz ayarlamalar nlemeli

Cihazn hasarlanmasn ve sapmasn nlemeli

Cihaz kalibrasyon d bulunursa daha nceden yaplm lm

sonularnn geerlilii deerlendirilmelidir.

2.5.6.1 lme Sistem Analizi

lm sistemlerinin analizinin (MSA) yaplma amac, bu sistemlerin yeterli

ayrma zelliine sahip olmalar, zaman iinde kararl olmalar ve beklenen alma

aralnda tutarl olmalar asndan incelenmesidir.

Her tipteki lme ve test cihaznn sonularndaki oynamalar tespit etmek

amac ile istatistiksel almalar yaplmaldr. Bu art kontrol plannda referans

olarak verilen lm sistemlerine uygulanmaktadr. Kullanlan analitik metotlar ve

kabul kriterleri mteri referans kitabnda verilen lme sistemi analizlerine uygun

olmaldr.


57/147

37

2.5.6.2 Kalibrasyon Kaytlar

Mteri veya alanlara ait lme aralar da dahil olmak zere tm ara,lme ve test ekipman iin kalibrasyon kaytlar aadakileri iermelidir:

Cihazn kalibre edildii referans standard ierecek ekilde cihaz

tanmlamas

Mhendislik deiikliklerinden sonra yaplan revizyonlar

Kalibrasyon/ dorulama iin belirlenen ve limit dnda olan herhangi

okumalar

Spekt dnda olan durumlarn etkileri iin bir deerlendirme Kalibrasyon/ dorulamadan sonra artlara uygunluk beyan

Mteriye eer pheli bir rn gnderilmise bunun bilgilendirilmesi.

2.5.6.3 Laboratuvar artlar

2.5.6.3.1 Laboratuvar

Kurulua ait bir i laboratuvar, muayene, deney veya kalibrasyon hizmetleri

gerekletirme yeteneini ieren tanml bir amaca sahip olmaldr. Bu laboratuvarn

amac, kalite ynetim sistem dokmantasyonuna dahil edilmelidir.

Laboratuvar, prosedrlerinin uygunluu, personelinin yeterlilii, rnn

deneye tabi tutulmas, bu hizmetleri izlenebilir, doru bir ekilde ilgili proses

standartlarna uygun olarak gerekletirme kabiliyeti ve ilgili kaytlarn gzden

geirilmesi iin teknik gereklilikleri uygulamaldr.

2.5.6.3.2 DLaboratuvar

Kurulutarafndan muayene, test ve kalibrasyon amac ile kullanlan d, ticari

veya bamsz laboratuvar imkanlar istenilen muayene, test ve kalibrasyonlar

gerekletirebilecek ekilde tanml bir kapsama sahip olmaldr. ISO/IEC 17025


58/147

38

veya ulusal edeerine gre akredite olmaldr. Ayrca, d laboratuvarn mteri

tarafndan kabul edildiinin delillerine sahip olunmaldr.

2.6 LME, ANALZ VE YLEME

2.6.1 GENEL

Firma rnn uygunluu, kalite ynetim sisteminin uygunluu ve kalite

ynetim sisteminin etkinliinin srekli olarak iyiletirilmesini gsterecek ekilde

izleme, lme, analiz ve gelime prosesleri planlamal ve uygulamaldr.

2.6.1.1 statistik Aralarn Belirlenmesi

statiksel Proses Kontrol (SPC):Bir prosesi kontrol etmekte kullanlan kontrol

kartlar gibi istatiksel tekniklerin kullanm ve ktlarn analizi sonucu uygun

faaliyetlerle proses kabiliyetini gelitirmeye ynelik almalar kapsar.

Proses yada makinada zaman iinde meydana gelebilecek daiimler sonucu

rn, ihtiya duyulan tolerans snrlarnn dna kabilir. Bu durumda SPC

yntemleri ile proses ve makina kontrol altna alnr.

Uygun istatistiksel aralar her proses iin ileri rn kalite planlamas

aamalarnda belirlenmeli ve kontrol planlarnda belirtilmelidir.

Kurulu ierisinde temel istatistik konular mesela varyasyon, kontrol veya

proses kabiliyeti gibi konular ok iyi anlalmve uygulanyor olmaldr.

2.6.2 LME VE ZLEME

2.6.2.1 Mteri Memnuniyeti

Firma, mterinin artlarnn karlanmas konusunda mteri grn izlemek

iin bir sistem (anket almalar gibi) kurmaldr. Bu bilgi kalite sisteminin

performansnn bir lt olarak kullanlmaldr.


59/147

39

Kuruluta mteri memnuniyeti gerekletirme proseslerinin performans

srekli izlenmelidir. Performans gstergeleri gerek verilere dayanmal ve

aadakilerle snrl olmamakla birlikte,

Teslim edilen paralarn kalite performansn

Mteri iadelerini de ieren bozulmalar

Teslimat program performansn

Kalite veya sevkiyat konularna ilikin mteri bilgilendirmelerini

iermelidir.

2.6.2.2 Denetimler

Firma standarda uygunluk ve sistemin etkinliini belirlemek amac ile

denetimler yapmaldr. Bu hususta yazl bir prosedr oluturmaldr. Prosedr,

denetimlerin planlanmas, kapsam ve frekans, denetilerin bamszl (farkl

departmanlarn denetlenmesi), sonularn kayd, dzeltici faaliyetlerin kullanlmas

ve etkin uygulamann takibi konularn iermelidir.

2.6.2.2.1 Kalite Ynetim Sistemi, retim Proses ve rn Denetimleri

Kurulukendi kalite ynetim sistemini bu teknik spesifikasyona ve ek bir kalite

ynetim sistem artna uygunluunu dorulamak amacyla denetlemelidir.

Ayrca, her retim prosesini etkinliini belirlemek amac ile denetlemelidir.

rn uygun retim aamalarnda rn boyutlar, fonksiyonlar, ambalajlama,

etiketleme gibi belirlenen artlara uyumunu dorulamak amac ile denetlemelidir. Bu

ilemi belirli aralklarla yapmaldr.

2.6.2.2.2 Denetim Planlar

denetimler btn kalite ynetimi ile ilgili prosesleri, faaliyetleri, vardiyalar

kapsamal ve yllk plana gre planlanmaldr.


60/147

40

/ duygunsuzluk veya mteri ikayetleri grld zaman frekans uygun

ekilde artrlmaldr. Denetimler iin soru listeleri kullanlr.

2.6.2.2.3 Deneti Kalifikasyonu

Kurulu bu teknik spesifikasyonu ve gerekliliklerini denetleyebilecek ekilde

kalifiye olmui denetilere sahip olmaldr.

2.6.2.3 zleme ve lme Prosesleri

Firma her prosesin srekli uygun kaldn tespit amac ile prosesleri izlemeli

ve lmelidir. Bu kapsamda, prosesler iin performans gstergeleri belirlenebilir.

Performans gstergelerinin baz zelliklere sahip olmas gerekir:

Firmann ama ve hedefleriyle uyumlu olmal

ve dmteri beklentilerini gstermeli

Belirli bir tanm ve formulasyonu yani llebilir olmal

Mmkn olduunca basit ve kolayca anlalabilir olmaldr.

2.6.2.4 rnlerin zlenmesi ve llmesi

Kurulurn artlarnn karlandn dorulamak iin rn zerinde lm ve

izlemeler yapmaldr. Kabul kriterleri ile birlikte uygunluun kantlar muhafaza

edilerek kaytlar, rnn elden karlmasnda yetkili kiileri gstermelidir.

2.6.2.4.1 Yerleim Muayeneleri ve Fonksiyonel Testler

Her rn iin kontrol planlarnda belirlendii ekilde, uygulanabilirmhendislik malzemesi ve performans standartlarna gre bir yerleim muayenesi ve

fonksiyonel dorulama yaplmaldr. Sonular mterinin gzden geirmesine hazr

bulundurulmaldr.


61/147

41

2.6.2.4.2 Grnt Paralar

Mteri tarafndan grsel olarak ngrlen paralar (direksiyon simidi,glgelik, kapkolu gibi son kullancyla buluan paralar) reten kurulularda,

kurulu,

Deerlendirme iin aydnlanma dahil uygun kaynaklarn

Renk, parlaklk, metalik parlaklk, yap, grnt netlii iin mastarlarn

Grnm mastarlarn ve deerlendirme ekipmannn bakm ve

kontroln

Grnm deerlendirmelerini yapan personelin yeterli ve nitelikliolduunun dorulanmasn

salamaldr.

2.6.3 UYGUN OLMAYAN RNN KONTROL

Kurulu, rn artlarna uymayan rnn yanllkla kullanmnn veya

teslimatnn nlenmesi iin tanmlanmasn ve kontrol edilmesini salamaldr.

Bununla ilgili kontroller, sorumluluk ve yetkiler dokmante edilmibir prosedrde

belirtilmelidir.

Kurulu uygun olmayan rn iin aadakilerden biri veya birkan

uygulamaldr:

Uygunsuzluu gidermek iin tedbir alnmas

Uygulanabildii durumlarda mteri ile mtabakatla kullanm, serbest

braklmas veya kabulu iin yetkilendirme rnn kullanmn engellemek iin gerekli nlemlerin alnmas.

Tanmlanmam veya pheli durumdaki rn uygun olmayan rn olarak

snflandrlmaldr.


62/147

42

2.6.3.1 Yeniden lenmirnn Kontrol

Yeniden testi de ierecek ekilde yeniden ileme ile ilgili talimatlar ilgilipersonelde bulunmal ve kullanlmaldr.

2.6.3.2 Mteri Bilgilendirme ve Mterinin Sapma zni

Eer uygun olmayan rn sevkedilmiise mteri annda bilgilendirilmelidir.

Kurulu, rn veya retim prosesi onaylanm olandan farklysa, prosese

devam etmeden nce mteri msaadesi veya sapma izni almaldr. zin verilen son

tarih veya miktar ile ilgili kaytlar tutulmaldr. zin sona erdiinde orijinal veya

deitirilen artname ve artlara uygunluk salanmaldr. zin alnarak sevk edilen

malzeme her sevkiyat konteynerinde uygun olarak tanmlanmaldr.

2.6.4 VERLERN ANALZ

Kurulusistem etkinliini belirlemek iin iyilemeleri toplamal, analiz etmeli

ve belirlemelidir. Bu veriler mteri tatmini, rn artlarna uygunluk, nleyici

faaliyet ansn da ierecek ekilde rn ve proseslerin zellikleri, tedarikiler ileilgili bilgileri ierir.

2.6.4.1 Verilerin Analizi ve Kullanlmas

Kalite ve operasyonel performanstaki trendler hedeflere doru ilerleyecek

ekilde karlatrlmal ve aadakileri destekleyen faaliyetlere yol amaldr:

Mteri ilikili problemlerin hzl zm ile ilgili nceliklerin

belirlenmesi

Mevcut durumu gzden geirme, karar verme ve uzun vadeli planlama

iin mteri ile ilgili temel trendlerin ve etkileimlerin tespit edilmesi

Kullanmla ortaya kan rn bilgilerinin zamannda raporlanmas iin

bir bilgi sistemi.


63/147

43

2.6.5 YLEME

2.6.5.1 Srekli yileme

Kurulu, kalite politikasn, hedeflerini, denetim sonularn, verilerin analizini,

dzeltici ve nleyici faaliyetleri ve ynetimin gzden geirmesini kullanmak yoluyla

kalite ynetim sisteminin etkinliini srekli iyiletirmelidir.

retim proses iyilemesi, rn karakteristiklerinin ve retim proses

parametrelerinin deiimini kontrolne ve azaltlmasna srekli odaklanmaldr.

2.6.5.2 Dzeltici Faaliyet

Kurulu tekrarn nlemek iin uygunsuzluk nedenlerini ortadan kaldrmak

zere dzeltici faaliyet yapmaldr. Dzeltici faaliyet ilgili uygunsuzlua uygun

olmaldr. Prosedr unlar iermelidir:

Uygunsuzluun gzden geirilmesi

Nedeninin belirlenmesi

Yeniden oluumun nlenmesi iin faaliyet belirlenmesi

Faaliyetin uygulanmas

Sonularn kaydedilmesi

Dzeltici faaliyetin gzden geirilmesi ve takibi.

2.6.5.2.1 Problem zme

Kurulukk nedenin bulunmas ve yok edilmesini salayacak ekilde tanml

bir problem zme prosesine sahip olmaldr. Eer mteri tarafndan tanmlanan bir

problem zme format varsa kurulubu format kullanacaktr.

2.6.5.2.2 Hatadan Arndrma

Kuruludzeltici faaliyet prosesinde hata nleme metotlarn kullanmaldr.


64/147

44

2.6.5.2.3 Dzeltici Faaliyet Etkisi

Kurulu, yaplan dzeltici faaliyetleri ve uygulanan kontrolleri, uygunsuzluunsebebini ortadan kaldrmak iin dier benzer proseslere ve rnlere uygulamaldr.

2.6.5.2.4 Red Edilen rnn Testi/ Analizi

Kurulu mterilerin retim hattndan, mhendislik almalarndan ve

bayilerinden red edilen paralar analiz etmelidir. Bu prosesin dng zamann

minimize etmelidir. Bu analizin kaytlar tutulmal ve istenildiinde gsterilmelidir.

Kurulubu analizleri uygulamal ve tekrar etmesini nlemek iin dzeltici faaliyet

uygulamaldr.

2.6.5.3 nleyici Faaliyet

Kurulu potansiyel uygunsuzluklarn nedenlerinin nlenmesi iin faaliyetleri

belirlemeli ve uygulamaldr.

nleyici faaliyetler potansiyel uygunsuzluklarn etkilerine uygun olmaldr.

Prosedr unlar iermelidir:

Potansiyel uygunsuzluun ve nedenlerinin belirlenmesi

Uygunsuzluun tekrarn nlemek iin gerekli tedbirlerin

deerlendirilmesi

Gerekli faaliyetin belirlenmesi ve uygulanmas

Alnan tedbirlerin sonularnn kaytlar

Yaplan faaliyetin gzden geirilmesi.


65/147

45

3. A RKET NDE ISO/TS 16949 KALTE YNETM

SSTEMNN UYGULANMASI

3.1 KURULUUN TANITIMI

A irketi 1955 ylnda stanbul da kurulmutur. Tek torna tezgah ile

balayan retim, 1979 ylnda ikinci jenerasyonun devreye girmesi ile beraber

gelime ve byme srecine girmitir.

A irketi 1998 ylnda Kartal Samandra daki yeni fabrikasna tanmtr.

Yeni fabrika 10.500 m2 kapal alan zerine kurulmuolup retimine 200 deiik

son teknoloji makine park ve kurumsallamyaps ile devam etmektedir.

Trkiye ve Avrupa daki otomotiv ve traktr ana sanayilerine 1000 eit

zerinde rn reterek kendisini ispat etmi olan firma entegre bir tesis haline

gelmitir.

A irketi kaydetmiolduu bu gelimelere ek olarak 2003 senesinde ngiliz

bir firma ile lisans antlamas yaparak ilk aama olan , dk ve yksek basnl

hidrolik direksiyon hortum ve boru kompleleri retimini baaryla

gerekletirmitir.

A irketinin otomotiv sektrndeki toplam mteri says otuzun zerindedir.

Fabrikada yksek ve dk basnlarda alan her trl balant eleman, boru

hortum komplelerinin retimi yaplmaktadr. Bunlarn yannda hidrolik ve pnomatik

sistemlerde kullanlan atal paralar, rakor, somun, civata, bur, pim, tapa, ticari ara

kompresr, fren klapesi ve scak dvme paralarn retimi mevcuttur.

A irketinin tezgah parknda CNC tezgahlar, otomat tezgahlar , revolver

tezgahlar, presler, ovalama tezgahlar, tornalar, frezeler ve matkaplar bulunmaktadr.

Boru blmnde CNC boru bkme ve boru ekillendirme ve montaj hatlar ile

retim srdrlmektedir.


66/147

46

A irketinde ISO 14001:2004 ve ISO/TS 16949:2002 ynetim sistemleri

standartlarna gre Kalite ve evre Ynetim Sistemleri kurulmuve iletilmektedir.

Firmada rn tasarm yaplmayp, mterilerden gelen teknik resimlere gre

imalat yaplmaktadr.

Lisans anlamal hat imalatnda ise lisansr firma rn tasarmndan

sorumludur. Konu retim alannda lisansr firma tarafndan resimlendirilip mteri

tarafndan onaylanan teknik resimlere gre imalat yaplr.

3.2 KALTE YNETM SSTEMARTLARI

Kurulu, sre ynetimi prensibini de dikkate alarak katma deer yaratan temel

sreler ve prosedrlerin yan sra bu srelere yardmc olan destek sre ve

prosedrler oluturmutur.

A Firmas nn kurmu olduu Kalite Ynetim Sistemi ekil 3.1 de

grlmektedir.


67/147

ekil 3.1 A Firmas Kalite Ynetim Sistemi

TER&D

ER

B

EKLENTLER

7. R N GEREKLET RME (KATMA DEER YARATAN SRELER)

5.1 YNETMPolitika , Ynetimin tahaht ,5.1.1Ynetimin Gzden Geirmesi Destek Sreci (KD02), Kalite

Organizasyon El Kitab (KOEK)5.1.2letiim Prosedr (KP06)

5. YNETM SORUMLULUU

6.2 Altyap &alma Ortam Ynetimi6.2.1Bakm Destek Sreci (KD05)6.2.2Kalibrasyon Prosedr (KP05)

6.3 Mali Kaynaklarn Ynetimi6.3.1 Muhasebe Prosedr (KP01)

5.2 SORUMLULUKLARIN YNETM

7.1.1Pazar-Mteriyi AnlamaTemel Sreci (Teklif verme,yaplabilirlikaratrmas,

szleme) (KT01)

7.1Pazar / Mterileri Anlama , rn Gelitirmeve Sat 7.2 rn Elde Sreci7.2.1Yurt i- Yurt D SatnalmaTemel Sreci (KT01)

7.2.2rn GerekletTemel Sreci (KT04)

8.1M(KD018.2yisrekl8.3De

6. KAYNAK YNETM

4. ENTEGRE YNE4.1Dkmantasyon

8.

6.1 Kaynaklarn Ynetimi6.1.1Personel Seimi ve EitimProsedr (KP04)

4. ENT

7.1.2leri rn KalitePlanlamas Temel Sreci(KT02)

7.1.3Mteriden SipariAlma Temel Sreci (KT03)


68/147

48

3.2.1 GENEL ARTLAR

A Firmas nda oluturulan sistem Kalite Ynetim Sistemi gerei olan sreleri/

prosedrleri tanmlamak, sistemi uygulayacak kiilere yol gstermek, srelerin/

prosedrlerin birbirleriyle olan etkileimini belirlemek, bu srelerin/ prosedrlerin

etkin bir ekilde uygulanmasn ve kontrol edilmesini salamak, sreleri izlemek,

lmek ve analiz etmek, sreleri srekli iyiletirmek ve planlanan sonulara

ulaabilmek amacyla gerekli faaliyetleri yrterek TS16949: 2002 versiyonu,

gerekliliini salamak amacyla kurulmutur ve bu amalarla ynetilmektedir.

3.2.2 DOKMANTASYON ARTLARI

A Firmas bnyesindeki dokmanlar ilgili birimler tarafndan hazrlanr ve

sre/prosedr sahipleri tarafndan onaylanr. Srelerle/prosedrlerle ilgili

deiiklik talepleri Kalite evre Sistem Blmne gelir, uygunluk kontrol

yapldktan sonra sisteme uygunluk onay; Kalite Temsilcisi tarafndan verildikten

sonra uygulamaya alnr.

A Firmas bnyesindeki dokmanlar bilgisayar ortamna kaydedilerek herkesin

ulaabilecei ekilde saklanr. Tm alanlarn dkmanlar okuma yetkisi varken;

yalnzca Kalite evre Sistem Blmnn deitirme yetkisi vardr.

Kaytlar, Kalite evre Kaytlar Saklama Sreleri Listesi(KP01/1-F08)

ne uygun olarak ilgili birim tarafndan saklanr. Kaytlarn uygun ekilde

dosyalanmas, muhafaza edilmesi ve yok edilmesinden ilgili birimler sorumludur.

Dkmanlar 4 seviyeden olumutur. ekil 3.2 de dokman seviyeleri

gsterilmektedir.


69/147

49

Seviye I

Seviye II

Seviye III

Seviye IV

Seviye IV

ekil 3.2 A Firmas Dokman Seviyeleri

Referans: Dokmantasyon ve Kayt Prosedr (KP01)

3.3 YNETM SORUMLULUU

3.3.1 KALTE POLTKASI

A Firmas Genel Mdr Ynetimin Gzden Geirme Toplants

Talimatnda (KD02-T01) belirtilen u balklar paralelinde kalite politikasn

oluturur:

Mteri memnuniyetini salama

Mteri odakllk

Srekli yiletirme

Verimlilik artrma

Teknolojik gelimeler

Pazardaki gelimeler

KALTE-EVRE SISTEM EL KITABIEL KTABI EKLER, organizasyon emas, grev tanmlar, Kalite

Organizasyon El Kitab, evre Organizasyon El KitabPolitika, Hedefler

SRELER/ PROSEDRLERtemel sreler, destek sreler ve prosedrler olarak belirlenmive bu

sre, alt sreler ve prosedrler talimat ve destek dkmanlarlailikilendirilmitir.

TALMATLARTalimatlar, herhangi bir ana faaliyete ait spesifik (sadece bir kii ya da bir grup

tarafndan) bir iin nasl, nerede, kimin tarafndan, ne zaman yapldn belirtendetay dokmanlardr. Talimatlarda mmkn olduunca spesifik ifadeler

kullanlr.

DESTEK DKMANLAR VE DIKAYNAKLI DKMANLAR-entegre sistem planlar, -tablolar- izelgeler,-standartlar , normlar, klavuzlar,-teknik artnameler- spesifikasyon-malzeme guvenlik bilgi kartlar,-listeler , -teknik resimler

KAYITLAR- bilgisayar ortamndaki veriler(link, d-base,bilgisayar ortamnda dolan form (ortakaltnda ) ve listeler. Hardkopy tutulankaytlar.


70/147

50

Kalite Ynetim Sistemi etkinlii ihtiyalar

Firma amalarna uyum

A Firmas Kalite Politikasyledir:

A Firmas kreselleen rekabet artlarnda srekli geliimle mterilerin

gereksinimlerinin ve beklentilerinin en st kalite seviyesinde karlanmasna

odaklanacaktr. Bu amaca doru ilerlerken;

Mterilerine en yksek deerdeki rnleri rnek bir hizmetle sunmak,

Paydalarnn beklentilerinin srekli karlanmasn salamak,

Mterileri ilikilerinde gven, sayg ve doruluk esaslarn hizmet

heyecanyla birletirmek,

Her alannn, irketin baarsna katkda bulunmas iin alanlarn

mutluluu ve memnuniyetinden getiinin bilinciyle, en iyi alma

ortamn salamak, srekli gelimeyi ve renmeyi desteklemek

yoluyla rnek bir firma olacaktr.

Bu talimat kapsamnda st ynetim ylda bir kere uygunluk, yeterlilik, etkinlikve mteri istekleri asndan bu politikay deerlendirir.

Referanslar: Ynetimin Gzden Geirme Toplants Talimat (KD02-T01)

Kalite Politikas

3.3.2 PLANLAMA

A Firmasnda Kalite Ynetim Sisteminin planlanmas, hedeflerinin

belirlenmesi, sistemde deiiklikler planlanp uygulandnda btnln

srdrlmesi sorumluluu st ynetimdedir. Bu amala st ynetim politikasnda

yada organizasyonunda bir deiiklik gerektiinde deiiklikleri gzden geirir,

deiikliin neden olabilecei sorunlar iin gereken nlemleri alr. Hedeflere

ulalabilmesi amacyla gereken stratejileri koyar ve gerekli kaynaklar ayrr.


71/147

51

Deiiklik dorultusunda yeni sistem ncelikle denenecek ve deneme srecinde

dzeltmelere gidilip ynetim karar ile kesin uygulamaya girecektir.

3.3.2.1 Kalite Hedefleri

A Firmas Kalite Ama ve Hedeflerini aadaki hususlar gznnde

bulundurarak belirlemitir:

Kalite Politikas

Mteri beklentileri

Srekli iyiletirme almalar

Ynetimin Gzden Geirme Toplants Kararlar

Bir nceki yln ama ve hedeflerinin gerekleme durumu.

Kalite hedefleri llebilir olmaldr. Kurulu bunun irket genelinde tabana

kadar yaygnlatrlmasn salamtr. Hedefler iin gereken aksiyonlar belirlemi

ve bunlarn srekli gzden geirildii bir sistem oluturmutur.

Blmler tarafndan her yl belirlenen Kalite Hedefleri, Plan ile st

ynetimin onayna sunulur ve aylk olarak yaplan Kalite Toplantlar ve PerformansGstergeleri ile durum izlenir. Tablo 3.1 de Plan Formu grlmektedir.


72/147

Tablo 3.1 Plan Formu

PLANI

Rev. No Rev. Tr. Aklama

BLM: BLM SORUMLUSU

NO ANA FAALYET/HEDEF BA

BT

SORUMLU BALANGI YATIRIM MALYENO YAPILACAK LER

BTTAR. PLANLANAN GE

TOPLAMARH

MZABLM SORUMLUSU ONAY YNETM ONAY

ANA FAALYET/HEDEFTAMAMLAMA K.S. ON


73/147

53

A Firmasnn 2005 yl iin belirledii Kalite Hedefleriaadaki gibidir.

2005 ylnda cirosunu mevcut ve yeni retimlerle yurtii pazarda .......

USD ve yurtd pazarda ........ USD a karmak.

Q1 sertifikasyonuna 2005 yl ilk alt ay iinde hak kazanlmas.

Sevkiyat performansn %89 dan %100 e arttrmak.

Aylk tezgah duru srelerinin tezgahn aylk toplam alma sresine

orannn %15 in altna drmek.

retim hurda malzeme orann %0,5 den %0,3 e indirmek.

ade oranlarn %0,9 dan %0,6 ya indirmek.

Salkl alma koullar, temiz evrenin motivasyon, retkenlik vesalk zerindeki nemini kabul ederek, alanlarmzn da

niteliklerinin artrlmas salanacaktr. alan memnuniyetini %85 ten

%90 a kartmak.

Tedarikilerimizin firmamzla paralel gelimesini salayarak

kalite,zamannda sevkiyat ve verimliliin artrlmas gibi

beklentilerimizin karlanmas iin destek olunacak ve 2005 yllnda

yansanayi performans ortalamasnn 80 den 95 e kartmak.

Referanslar: Plan Formu (KD02-F01)

Ynetimin Gzden Geirme Toplants Talimat (KD02-T01)

3.3.3 SORUMLULUK, YETK, LETM

A Firmas st ynetimi hedeflerine ulaabilmek amacyla rgt aratrmas

yapm, srelerini belirlemi ve srelerine en uygun organizasyon emasn

hazrlamve alanlarn sorumluluklarn ve yetkilerini belirlemive bildirmitir. AFirmas Kalite Organizasyon El Kitab na gre Organizasyon emasekil 3.3 de

gsterilmitir.


74/147

ekil 3.3 A Firmas Organizasyon emas

KALTE-EVRESST.MD.

GENEL MDRGENEL MD.YARD.(DAR) GENEL MD.YARD.(RETM)

BAKIM ONARIMBL.Y.

RETM PL.SR.

KALTEKONT.MD.

AMBARLAR YN.

TALALI M.

MH. SOR.

TALALI MALAT&BORUALAN

Documents

ISO TS 16949 Teknik Spesifikasyonunun İncelenmesi Ve Otomotiv Yansanayiinde Uygulanması