Izvještaj revizije učinka - gsr-rs. · PDF file3.2 Planiranje i izvještavanje o naplati potraživanja ... upravljanje potraživanjima u javnim preduzećima obuhvaćenim revizijom,

GLAVNA SLUŽBA ZA REVIZIJU JAVNOG SEKTORA REPUBLIKE SRPSKE

78000 Banja Luka, Vuka Karadžića 4 Republika Srpska, BiH Tel: +387 (0 ) 51 /247-408 Faks:+387 (0) 51 /247-497 e-mail: [email protected] www.gsr-rs.org

Izvještaj revizije učinka

''Upravljanje potraživanjima javnih preduzeća''

Broj: RU002-15

Banjaluka, septembar 2016. godine

mailto:[email protected]

SADRŽAJ

1 UVOD ....................................................................................................................................... 1

1.1 Pozadina revizije .................................................................................................................. 1

1.2 Svrha revizije i revizijska pitanja ........................................................................................ 2

1.3 Dizajn i metodološki okvir revizije ...................................................................................... 3

1.3.1 Obim revizije i ograničenja ................................................................................................ 3

1.3.2 Izvori revizijskih dokaza .................................................................................................... 3

1.3.3 Metode prikupljanja i analize dokaza ................................................................................ 4

1.3.4 Kriterijumi revizije .............................................................................................................. 5

1.4 Sadržaj i struktura izvještaja ............................................................................................... 5

2 OPIS PREDMETA REVIZIJE .................................................................................................... 6

2.1 Opis predmeta revizije ......................................................................................................... 6

2.2 Institucionalne uloge, nadležnosti i odgovornosti ............................................................ 6

2.3 Regulativa karakteristična za ovu oblast ........................................................................... 8

3 NALAZI ..................................................................................................................................... 9

3.1 Potraživanja javnih preduzeća ............................................................................................ 9

3.1.1 Starosna struktura ukupnih potraživanja ......................................................................... 10

3.1.2 Kašnjenje u naplati potraživanja po grupama potrošača ................................................. 12

3.1.3 Trend i struktura rizičnih potraživanja .............................................................................. 14

3.1.4 Struktura rizičnih potraživanja po grupama potrošača ..................................................... 15

3.2 Planiranje i izvještavanje o naplati potraživanja .............................................................. 16

3.2.1 Planiranje naplate u javnim preduzećima ........................................................................ 16

3.2.2 Izvještavanje o naplati i stepen naplate potraživanja ....................................................... 17

3.3 Mjere za naplatu potraživanja javnih preduzeća .............................................................. 20

3.3.1 Reprogramiranje potraživanja ......................................................................................... 20

3.3.2 Isključenja potrošača ...................................................................................................... 22

3.3.3 Sudski i izvršni postupci .................................................................................................. 23

3.3.4 Sporazumi o nagodbi/medijacija ..................................................................................... 27

3.4 Uloga nadležnih organa u upravljanju potraživanjima javnih preduzeća ...................... 27

3.4.1 Nadzor od strane organa javnih preduzeća ..................................................................... 27

3.4.2 Aktivnosti Vlade RS u cilju poboljšanja naplate potraživanja ........................................... 29

3.4.3 Studije slučaja................................................................................................................. 32

4 ZAKLJUČCI ............................................................................................................................ 35

5 PREPORUKE ......................................................................................................................... 38

6 PRILOZI .................................................................................................................................. 41

Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske

Izvještaj revizije učinka RU002 - 15

Upravljanje potraživanjima javnih preduzeća

Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske je na osnovu Zakona o reviziji javnog sektora Republike Srpske, a u skladu sa ISSAI okvirom revizije za javni sektor, provela reviziju učinka „Upravljanje potraživanjima javnih preduzeća“.

Osnovna svrha ove revizije je da se ispita da li se efikasno upravlja potraživanjima javnih preduzeća, kroz sagledavanje stanja i strukture potraživanja, preduzimanih mjera i aktivnosti sa fokusom na efikasnost mjera i aktivnosti na povećanju naplate potraživanja i uticaja na poslovanje javnih preduzeća.

Provedena revizija je obuhvatila javna preduzeća u Republici Srpskoj u nadležnosti Vlade Republike Srpske i u nadležnosti jedinica lokalnih samouprava. Revizija je svoja istraživanja obavila na određenom broju javnih preduzeća koja se bave djelatnostima distribucije električne energije, proizvodnjom i isporukom toplotne energije i proizvodnjom i isporukom vode. Ovom revizijom obuhvaćen je vremenski period od 2011-2015. godine.

Rezultati istraživanja prikazani su u ovom Izvještaju.

Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske, u skladu sa odredbama Zakona o reviziji javnog sektora Republike Srpske, je dostavila Nacrt izvještaja: Vladi Republike Srpske, MH „Elektroprivreda Republike Srpske“ MP a.d. Trebinje, ZP „Elektrokrajina“ a.d. Banjaluka, ZP „Elektro Doboj“ a.d. Doboj, ZP „Elektro-Hercegovina“ a.d. Trebinje, Toplana a.d. Banjaluka, „Gradska toplana“ a.d. Doboj, KPPDV „Vodovod“ a.d. Kozarska Dubica, JP „Vodovod“ a.d. Gacko, JP „Vodovod“ a.d. Trebinje i „Komunalac“ a.d. Derventa.

Primjedbi na Nacrt izvještaja nije bilo.

Konačan izvještaj je dostavljen svim institucijama kojim se u skladu sa Zakonom o reviziji javnog sektora Republike Srpske ovakav izvještaj mora i treba uputiti. Izvještaj je dostupan javnosti putem internet stranice Glavne službe za reviziju javnog sektora Republike Srpske, www.gsr-rs.org.

Izvještaj sadrži preporuke upućene Vladi Republike Srpske i javnim preduzećima obuhvaćenim revizijom. Implementacijom ovih preporuka moguće je unaprijediti upravljanje potraživanjima u javnim preduzećima obuhvaćenim revizijom, kao i drugim javnim preduzećima.

Glavni revizor Glavne službe za reviziju javnog sektora Republike Srpske donio je Odluku da se provede ova revizija učinka. Reviziju je proveo revizijski tim u sastavu Daliborka Milijević, vođa revizijskog tima i Veliborka Lalić, član revizijskog tima.

Glavni revizor

Dr Duško Šnjegota, s.r.

http://www.gsr-rs.org/



LISTA SKRAĆENICA

RS Republika Srpska

BiH Bosna i Hercegovina

EU Evropska unija

VRI Vrhovna revizijska institucija

3E Ekonomičnost, Efikasnost i Efektivnost

GSRJS RS Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske

Vlada RS Vlada Republike Srpske

JP Javna preduzeća

EDP Elektrodistributivna preduzeća

EK Elektrokrajina a.d.

ED Elektro Doboj a.d.

EH Elektro-Hercegovina a.d.

Top_BL Toplana a.d. Banjaluka

Top_Dob Gradska Toplana a.d. Doboj

VD_Trb J.P. Vodovod a.d. Trebinje

VD_Gac J.P. Vodovod a.d. Gacko

VD_Der Komunalac a.d. Derventa

VD_KD Vodovod a.d. Kozarska Dubica

BP Bruto potraživanja

NP Neto potraživanja

IP Ispravka potraživanja

FL Fizička lica

PL Pravna lica

BKiF_rep. Budžetski korisnici i fondovi republičkog nivoa (ministarstva, republičke uprave i ustanove_inspektorat, poreska uprava, zatim bolnice i dr. zdravstvene ustanove, sudovi, osnovne škole, fond PIO, fond zdravstva,



fond dj.zaštite, univerziteti, fakulteti, biblioteke i dr.ustanove kulture, i dr.)

BK_lok. Budžetski korisnici loklanog nivoa (gradovi/opštine, centri za socijalni rad, domovi zdravlja, srednje škole, kulturne ustanove-lokalnog nivoa, dječiji vrtići, gradske/opštinske agencije, i dr.)

Rep._JP Republička javna preduzeća (Šume, Pošte, Putevi, Željeznice, Aerodrom, Autoputevi i dr.)

Lok._JP Lokalna javna preduzeća (vodovodi, toplane, preduzeća za upravljanje otpadom, i dr.)

Ost._PL Ostala pravna lica (preduzeća iz privatnog sektora, udruženja građana, političke partije, vjerske zajednice, privatne fondacije, sportski klubovi, i dr.)

MLK Multilateralna kompenzacija



PREDGOVOR

Prema ISSAI okviru revizije, revizija javnog sektora podrazumijeva tri vrste revizije: reviziju finansijskih izvještaja, reviziju usklađenosti i reviziju učinka.1

Revizije učinka koje provode VRI su nezavisna, objektivna i pouzdana ispitivanja vlade, vladinih i drugih institucija javnog sektora odnosno programa, aktivnosti i procesa u nadležnosti vlade i vladinih institucija u pogledu ekonomičnosti, efikasnosti i efektivnosti. Principi ekonomičnosti, efikasnosti i efektivnosti mogu se definisati na sljedeći način2:

Princip ekonomičnosti podrazumijeva svođenje troškova resursa na najmanju moguću mjeru. Korišteni resursi trebaju biti na raspolaganju pravovremeno, u odgovarajućoj količini i uz odgovarajući kvalitet te po najboljoj cijeni.

Princip efikasnosti podrazumijeva najbolje moguće iskorištavanje raspoloživih resursa. Vezan je za odnos korištenih resursa i izlaznih vrijednosti ostvarenih u pogledu količine, kvaliteta i rokova.

Princip efektivnosti odnosi se na ispunjavanja postavljenih ciljeva i postizanje predviđenih rezultata.

Pored termina revizija učinka, u teoriji i praksi revizije pojavljuju se i drugi termini, kao revizija uspjeha/ uspješnosti, revizija ekonomičnosti, efikasnosti i efektivnosti (revizija 3E) i revizija vrijednosti za novac. Pomenuti termini u revizijskoj terminologiji suštinski imaju isto značenje.

U osnovi, revizijom učinka daje se odgovor na sljedeća pitanja:

da li se rade pravi poslovi;

da li se poslovi rade na pravi način.

Revizija efektivnosti daje odgovor na pitanje da li se rade pravi poslovi, a revizija ekonomičnosti i efikasnosti da li se poslovi rade na pravi način.

Mandat revizije učinka po pravilu je regulisan zakonom koji tretira reviziju javnog sektora. Pravni osnov za provođenje revizije učinka sadržan je u odredbama Zakona o reviziji javnog sektora Republike Srpske (u daljem tekstu Zakon). Zaknom je regulisano da je Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske obavezna da vrši:

finansijsku reviziju;

reviziju učinka;

druge specifične revizije.

U dijelu koji se odnosi na reviziju učinka zakon reguliše sljedeće:

1 ISSAI 100 paragraf 22

2 ISSAI 300 paragraf 11

„Osnovni cilj revizije učinka je promocija ekonomičnosti, efikasnosti i

efektivnosti. Ona takođe doprinosi odgovornosti i transparentnosti.“ ISSAI 300



„Glavna služba za reviziju, u skladu sa ovim zakonom i standardima revizije za javni sektor, sprovodi reviziju učinka, a na osnovu nadležnosti iz člana 13. ovog zakona.

Revizija učinka je aktivnost Glavne službe za reviziju koja podrazumijeva ispitivanje aktivnosti, programa i projekata u nadležnosti Vlade Republike Srpske i institucija javnog sektora u pogledu ekonomičnosti, efikasnosti i efektivnosti.

Rezultate revizije učinka Glavna služba za reviziju prezentuje posredstvom konačnog izvještaja o sprovedenoj reviziji učinka.

Vlada Republike Srpske i revidirane institucije obavezni su da u roku od 60 dana od dana prijema konačnog izvještaja o sprovedenoj reviziji učinka sačine Akcioni plan za sprovođenje preporuka revizije učinka i da ga dostave Glavnoj službi za reviziju i nadležnom skupštinskom odboru radi praćenja sprovođenja datih preporuka“.

Odredbe zakona koje se odnose na planiranje i pristup reviziji, implementaciju revizije, ovlašćenja za prikupljanje podataka i informacija i izvještavanje o reviziji, primjenjuju se kako na finansijsku reviziju tako i na reviziju učinka.

Institucije javnog sektora (Vlada RS, ministarstva, vladine agencije, jedinice lokalne samouprave, javna preduzeća, javne ustanove i drugi) u izvršavanju osnovnih funkcija utvrđenih zakonima i drugim propisima angažuju raspoložive resurse (personalne, materijalne, finansijske i druge).

Institucije javnog sektora koje izvršavaju povjerene im funkcije imaju javnu odgovornost za svoj rad prema Narodnoj Skupštini Republike Srpske i javnosti uopšte. Javna odgovornost podrazumijeva da Narodna Skupština Republike Srpske i javnost imaju pravo i potrebu da budu informisani o radu institucija javnog sektora. Narodna Skupština Republike Srpske, poreski obveznici i javnost ispoljavaju interesovanje da li su resursi koje su institucije javnog sektora angažovale obavljajući osnovne funkcije, uključujući i budžetska sredstva, korišćeni uz uvažavanje principa ekonomičnosti, efikasnosti i efektivnosti. Na ovaj zahtjev Narodne Skupštine Republike Srpske i javnosti odgovor ne može u potpunosti dati finansijska revizija te je, u cilju ispunjavanja zahtjeva Narodne Skupštine Republike Srpske i javnosti, potrebna revizija učinka. Ova revizija će nezavisno i profesionalno utvrditi da li se institucije javnog sektora prilikom izvršavanja osnovnih funkcija pridržavaju principa ekonomičnosti, efikasnosti i efektivnosti.

Izvještaji revizije učinka, kao osnovni proizvod revizijskog procesa, su dobra osnova za promjene u organizaciji, načinu funkcionisanja i upravljanju resursima, zatim kvalitetnijim i korisnički orjentisanim uslugama, kao i za podizanje javne odgovornosti na viši nivo. Izvještaji revizije učinka su i u funkciji promovisanja dobrog upravljanja i javnosti rada institucija javnog sektora.

Upravljanje javnim sektorom podrazumijeva i unapređenje efikasnosti i efektivnosti rada javnih institucija. Reviziju učinka treba posmatrati kao institucionalni instrument upravljanja javnim sektorom. U uslovima kada raspolažemo oskudnim resursima i kada je evidentan jaz između raspoloživih resursa i potreba, a posebno u uslovima reformi u mnogim segmentima i strukturama javnog sektora, revizija učinka posebno dobija na značaju.



REZIME

GSRJS RS je provela reviziju učinka ''Upravljanje potraživanjima javnih preduzeća''. Svrha ove revizije je da se ispita da li se efikasno upravljalo potraživanjima JP, kroz sagledavanje stanja i strukture potraživanja i jesu li preduzimane mjere dale rezultate na poboljšanju naplate potraživanja, te vršen adekvatan nadzor nad upravljanjem potraživanja JP.

Glavno revizijsko pitanje kojim smo se bavili u ovoj studiji je: Da li su mjere koje su preduzimane u cilju usješnog upravljanja potraživanjima javnih preduzeća efikasne?

Rezime nalaza, zaključaka i preporuka ove revizije dajemo u nastavku.

Informacije o potraživanjima JP iz uzorka, iako su sadržane u većem broju dokumenata, su bez cjelovite informacije o stepenu naplate istih i njihovoj strukturi po starosti, po grupama potrošača ili po sektorima i područjima. Podaci, do kojih je revizija došla tokom istraživanja, o starosnoj strukturi potraživanja ukazuju da u većini JP iz uzorka najveće učešće u ukupnim bruto potraživanjima čine potraživanja starosti preko jedne godine, a od toga značajan dio su potraživanja starosti preko pet godina. Potrošači po osnovu sve tri vrste isporučene usluge kasne u plaćanju potraživanja. Isti potrošači u odnosu na 3 vrste usluga, najviše kasne u plaćanju za isporučenu električnu energiju, toplotnu energiju i na kraju za isporučenu vodu. U posmatranom periodu rizična potraživanja posmatrano po osnovu isporučene sve tri vrste usluga imaju porast u 2015. godini u odnosu na 2011. godinu. Taj porast u 2015. godini iznosi više od 100% za isporučenu električnu energiju, 10% za isporučenu vodu i 5% za isporučenu toplotnu energiju.

U planovima poslovanja JP iz uzorka je jedan od poslovnih ciljeva defisan kao ostvarenje potpune naplate isporučene vrste usluge od potrošača, 100% naplata i obezbjeđenje provođenja svih za to potrebnih mjera. Iako se u planovima navodi potreba obezbjeđenja provođenja svih mjera u cilju potpune naplate (100%) isporučene vrste usluge od potrošača, ove mjere nisu cjelovito navedene i detaljno obrazložene.

Izvještaji o realizaciji plana poslovanja i druga akta u vidu informacija sadrže podatke i informacije o stanju ukupnih potraživanja, bez potpunih informacija o stepenu naplate i njihovoj strukturi po raznim osnovama. U izvještajima nisu prezentovani jasni, uporedni pokazatelji o planiranom i ostvarenom stepenu naplate po raznim osnovama. U izvještajima su izostale jasne informacije o efektima provedenih mjera i aktivnosti o naplati i uzrocima njihove nedovoljne uspješnosti.

JP su preduzimala značajan broj mjera u cilju poboljšanja stepena naplate potraživanja i uspješnijeg upravljanja potraživanjima. JP su vršila reprogramiranje potraživanja, isključenja potrošača, utuženja i naplatu putem izvršnih postupaka, ipak ove mjere nisu značajnije uticale na poboljšanje stepena naplate i promjenu strukture potraživanja, a što se vidi po pokazateljima stanja i strukture potraživanja prikazanim po raznim osnovama.

Organi upravljanja raspolažu brojnim i raznovrsnim mehanizmima za uspješno upravljanje potraživanjima. Te mehanizme ne koriste u potpunosti da bi uticali na poboljšanje stepena naplate i uspješnost upravljanja potraživanjima JP.

Vlada RS zajedno sa resornim ministarstvima i JP su u posmatranom periodu preduzimali selektivno mjere i aktivnosti na naplati potraživanja od pojedinačnih potrošača. Preduzimane mjere nisu značajno uticale na poboljšanje stepena naplate potraživanja i uspješnosti upravljanja potraživanjima JP. Pri tom nisu utvrđeni uzroci takvog stanja i preduzimane mjere nisu mogle uticati na otklanjanje uzroka nedovoljne uspješnosti upravljanja potraživanjima JP.

Osnovni zaključak za upravljanje potraživanjima javnih preduzeća je da nije dovoljno uspješno, s obzirom da i pored značajnog broja preduzimanih mjera, pokazatelji starosne strukture, kašnjenja u plaćanju i stepena naplate, nisu značajnije poboljšani u posmatranom periodu.


2


Upravljanje potraživanjima JP je veoma složeno i predstavlja sistemski problem. Na uspješnost upravljanja potraživanjima uticaj imaju i organi upravljanja preduzeća i većinski vlasnik kapitala, te u okviru generalnog zaključka data su još tri zaključka.

Informacije o stanju, strukturi i stepenu naplate potraživanja u javnim preduzećima nisu sveobuhvatne za potrebe odlučivanja, problemski struktuirane i nisu učinjene dostupnim svim zainteresovanim stranama.

Značajan broj preduzimanih mjera i dodatno angažovanih resursa na naplati potraživanja javnih preduzeća nisu rezultirali značajnijim poboljšanjem naplate potraživanja javnih preduzeća.

Nadzor nad upravljanjem potraživanjima nije adekvatan, s obzirom da kroz razmatranje i usvajanje raznih akata javnih preduzeća, te kreiranje dodatnih mjera nisu jasno identifikovni uzroci stanja, niti su se u skladu sa tim desile potrebne ciljane promjene.

Pitanje naplate potraživanja je kompleksno i predstavlja značajan dio generalnog problema nedovoljne likvidnosti, te se njegovom rješavanju treba pristupiti kao sistemskom problemu. Kako sistem čini i veći broj upravljačkih nivoa i nivoa vlasti, na temelju prezentovanih nalaza i iznesenih zaključaka, revizija daje preporuke Vladi RS i JP u skladu sa njihovim nadležnostima i mogućim upravljačkim instrumentima.

Vlada RS u cilju stvaranja uslova i pretpostavki za uspješno funkcionisanje, upravljanje potraživanjima i upravljanje JP, treba da:

Uspostavi regulatorni okvir koji će obezbijediti uslove za bolje funkcionisanje i poboljšanje naplate potraživanja, uspješno upravljanje i poboljšanje likvidnosti javnih preduzeća.

Izvrši analizu prinosnog, imovinskog i finansijskog položaja JP i na osnovu provedene analize dizajnira i implementira mjere sistemskog karaktera.

Organi javnih preduzeća u skladu sa svojim nadležnostima, treba da:

Preispitaju uticaj politika, pravila i procedura očitavanja, obračuna, fakturisanja i naplate isporučenih usluga na uspješnost upravljanja potraživanjima i uspostave sistem praćenja primjene i odgovornosti.

Izvrše analizu potraživanja od potrošača, uključujući i analizu do sada preduzimanih mjera i njihovih rezultata i efekata i kreiraju nove mjere i aktivnosti na uočenim slabostima i uzrocima stanja.

Unaprijede sistem planiranja i izvještavanja u pogledu orijentacije na učinak, a kapacitete za reviziju, kontrolu i evaluaciju angažuju u funkciji uspješnosti poslovanja javnih preduzeća.


Izvještaj revizije učinka RU002 - 15 1

1 UVOD

U ovom dijelu izvještaja prezentuje se revizijski problem koji je revizija istraživala, osnovni razlozi i motivi za planiranje i provođenje ove revizije, metodološki okvir i dizajn revizije kroz prezentaciju revizijskih pitanja, obima i ograničenja revizije, izvora revizijskih dokaza, načina prikupljanja, analize i vrednovanja revizijskih dokaza i kriterijuma revizije.

1.1 Pozadina revizije

JP su izuzetno značajan dio ukupne strukture jednog privrednog sistema. Poseban značaj imaju JP obzirom na djelatnosti kojima se bave i njihov primarni zadatak je da zadovoljavaju potrebe građana, preduzetnika i privrede na području na kom djeluju. Ovo ukazuje na potrebu posebno iskazanog interesa za rad i poslovanje JP. Vlasti RS su kroz razna strateška dokumenta i politike, a posebno ekonomske politike iskazivale svoja opredjeljenja za funkcionisanje JP.

Prema Zakonu o javnim preduzećima, JP je pravno lice koje je upisano u sudski registar kao privredno društvo u formi akcionarskog društva ili društva sa ograničenom odgovornošću, radi obavljanja djelatnosti od opšteg interesa i u čijem osnovnom kapitalu RS ili jedinice loklanih samouprava direktno ili indirektno imaju većinsko vlasništvo. Odredbe ovog zakona primjenjuju se i na preduzeća koja u strukturi vlasništva imaju najmanje 50% plus jedna akcija ili udjela u vlasništvu RS i koja zapošljavaju više od 50 lica. Broj preduzeća koja su u obavezi da primjenjuju ovaj zakon u RS nije tačno poznat, iako se u registru APIF-a navodi da ih je oko 160.

JP u ostvarivanju svoje uloge i misije angažuju značajne ljudske, prirodne, finansijske i materijalne resurse. Imaju značajno učešće u ukupnom BDP-u. JP su značajan dio infrastrukture RS te su u funkciji nastajanja novih i funkcionisanja postojećih privrednih društava.

U posmatranom periodu u aktima Vlade RS su predviđene reforme JP. Ekonomskom politikom RS za 2012. godinu Vlada RS je predvidjela da će posebnu pažnju posvetiti reformi JP, s ciljem uvođenja reda u njihov rad i stvaranje uslova da dugoročno posluju isključivo uz dobit. Vlada RS je predvidjela da će dugoročno i sveobuhvatno raditi na restruktuiranju i racionalizaciji JP i obezbijediti nesmetano funkcionisanje JP, da ne bi došlo do nanošenja gubitaka privredi.

Ekonomskom politikom RS za 2014. godinu je predviđeno smanjenje nelikvidnosti privrede, gdje bi trebalo posebnu pažnju posvetiti mjerama za unapređivanje rada i poslovanja JP, s ciljem stvaranja sistema koji će biti efikasan i u prvom redu samoodrživ, težeći ka maksimiranju dobiti. Stabilnošću JP bi trebalo da se smanji nelikvidnost privrede u RS.

Ekonomskom politikom RS za 2015. godinu, Vlada RS ponovo insistira na reformi JP. Reformom se namjeravaju uspostaviti profitabilna JP, tražeći punu odgovornost organa upravljanja za ostvarivanje rezultata. Reforma je podrazumijevala uštede kroz smanjenje broja zaposlenih na optimalni nivo, izjednačavanje plata sa platama zaposlenih u javnoj upravi, naplatu potraživanju kojom bi se stvorili uslovi za dodatna investiciona ulaganja, efikasno i profitabilno poslovanje.

Ekonomskim politikama RS prepozanta je potreba za reformom, restrukturiranjem i racionalizacijom u JP, a jedno od ključnih pitanja je pitanje likvidnosti koje je usko povezano sa pitanjem upravljanja potraživanjima JP.


2


Raspoložive analize prinosnog, imovinskog i finansijskog položaja privrede RS3 ukazuju na probleme nepovoljnog finansijskog položaja koji je dijelom uzrokovan nelikvidnošću privrednih društava kao i nepovoljni tendovi u pokazateljima likvidnosti u posmatranom periodu. Karakteristike nepovoljnog finansijskog položaja i nelikvidnosti privrednih društava karakteristične su i za JP. Godišnje analize Privredne komore RS ukazuju da je najveći problem privrede RS nelikvidnost i da je ona uglavnom uzrokovana niskom naplatom potraživanja. Izuzev ovih pojedinačnih analiza izostale su sveobuhvatne sistemske analize Vlade RS i vladinih institucija koje bi trebale biti osnova za sistemske mjere i odgovore za rješavanje problema nelikvidnosti.

Opšti problem nelikvidnosti koji je posebno izražen u uslovima ekonomsko finansijske krize uslovio je donošenje nekoliko zakonskih rješenja koja bi trebala biti u funkciji rješavanja problema nelikvidnosti. U tom smislu donesen je 2014. godine Zakon o jedinstvenom sistemu multilateralne kompenzacije i cesije, u 2015. godini predložen je i Zakon o rokovima izmirivanja novčanih obaveza, koji bi trebao biti usvojen do kraja 2016. godine. U skladu sa Zakonom o jedinstvenom sistemu multilateralne kompenzacije i cesije provedene su dvije multilateralne kompenzacije i cesije, a rezultati multilateralnih kompenzacija i njihov uticaj na upravljanje potraživanjima biće predstavljeni u nalazima revizije.

JP su u okviru svojih poslovnih planova visoko pozicionirala cilj ‘’visok nivo naplativosti potraživanja’’, kao bitan preduslov uspješnog poslovanja. Nivo naplate potraživanja je jedan od važnih pokazatelja uspješnosti poslovanja i upravljanja JP. Stanje, struktura i nivo naplativosti potraživanja utiču na redovne poslovne aktivnosti, razvojne aktivnosti, rezultat poslovanja JP.

Opredjeljenja vlasti na republičkom i lokalnom nivou, opredjeljenja organa upravljanja i uprava JP, postojeće analize finansijskog položaja privrede RS, aktuelni problemi likvidnosti i potreba njihovog rješavanja bili su osnovni motivi da se planira i provede ova revizija učinka.

1.2 Svrha revizije i revizijska pitanja

Problem koji je istraživala ova revizija učinka je uspješnost upravljanja potraživanjima JP sa fokusom na efikasnost mjera na povećanju stepena naplate potraživanja, kao i uticaj upravljanja potraživanjima na poslovanje JP. Ova revizija je ispitivala da li su preduzimane mjere, kako su provođene i jesu li dale rezultate na poboljšanju efikasnosti upravljanja potraživanjima JP.

Svrha ove revizije je da se ispita da li se efikasno upravljalo potraživanjima JP, kroz planiranje stepena naplate i izvještavanje o istom, sagledavanje stanja i strukture potraživanja po različitim osnovama, te jesu li preduzimane mjere za otklanjanje uočenih slabosti i vršen adekvatan nadzor.

Osnovno revizijsko pitanje je:

‘’DA LI SU MJERE KOJE SU PREDUZIMANE U CILJU USPJEŠNOG UPRAVLJANJA POTRAŽIVANJIMA JAVNIH PREDUZEĆA EFIKASNE?’’

Revizija se bavila sljedećim potpitanjima:

1. Da li je osigurana dostupnost i sveobuhvatnost informacija o stanju i strukturi potraživanja i stepenu naplate u JP?

2. Koje mjere su preduzimane i da li su te mjere dale rezultate na poboljšanju naplate potraživanja JP?

3 Mikerević D. „Analiza prinosnog, imovinskog i finansijskog položaja privrede Republike Srpske“,

Zbornik radova IX Međunarodni simpozijum o korporativnom upravljanju, Banja Vrućica, 2014. godina



3. Kako organi JP i Vlada RS ostvaruju svoju ulogu u upravljanju potraživanjima JP?

1.3 Dizajn i metodološki okvir revizije

1.3.1 Obim revizije i ograničenja

Ova revizija učinka je planirana, organizovana i provedena kroz predstudiju i glavnu studiju. U fazi predstudije sagledani su osnovni oragnizacioni, funkcionalni i upravljački aspekti poslovanja JP u RS, opšti pokazatelji poslovanja, pokazatelji koji se odnose na upravljanje potraživanjima, utvrđivanje postojanja revizijskog problema i pripreme i planiranje glavne studije.

U fazi glavne studije na određenom broju JP provedena je detaljna analiza potraživanja, koja podrazumijeva analizu stanja i strukture potraživanja po raznim osnovama, stepena naplate potraživanja, preduzimanih mjera na planu upravljanja potraživanjima, problema i uzroka, postignutih rezultata i uticaja na poslovanje JP.

Ispitivanja u glavnoj studiji su provedena na 9 JP republičkog i lokalnog nivoa.4 Izabrana JP pripadaju različitim djelatnostima (elektroenergetika – isporuka električne energije, proizvodnja i isporuka toplotne energije i proizvodnja i isporuka vode). JP su izabrana primjenom sljedećih kriterijuma:

vrijednost potraživanja iskazanih u bilansu stanja i struktura potraživanja (bruto potraživanja, ispravka vrijednosti potraživanja, neto potraživanja)

stepen naplate potraživanja i problemi u naplati potraživanja, trendovi potraživanja i naplativosti potraživanja

struktura i broj potrošača i struktura i vrijednost potraživanja – potrošči fizička lica i potrošači pravna lica (pravna lica iz javnog sektora i pravna lica iz privatnog sektora)

JP pripadaju različitim djelatnostima i isporučuju različite vrste usluga (električna energija, toplotna energija i voda)

JP unutar jedinstvenog sistema radi uporedivosti i ocjene funkcionalnosti upravljačkog sistema – elektrodistributivna preduzeća u okviru MH ‘’Elektroprivreda RS’’ MP a.d.

terotorijalni razmještaj JP

Revizija se bavila isključivo potraživanjima JP po osnovu isporučene električne energije, toplotne energije i vode od potrošača na domaćem tržištu.

Revizija je obuhvatila period od 5 godina, i to 2011-2015. godina. Revizija je u navedenom periodu posmatrala stanje, strukturu potraživanja, trendove ukupnih potraživanja i po vrstama i grupama potrošača. Ispitivanja o preduzimanim mjerama, aktivnostima, rezultatima i uticaju na poslovanje JP posmatrani su najmanje za dvije uzastopne godine u okviru navedenog perioda.

Revizija se nije bavila pitanjima računovodstvenog tretmana potraživanja u skladu sa zahtjevima Međunarodnih računovodstvenih standarda i Međunarodnih standarda finansijskog izvještavanja i uticaju na istinitost i objektivnost finansijskih izvještaja JP.

1.3.2 Izvori revizijskih dokaza

Kako bi se dobili odgovori na revizijska pitanja, revizija je prikupljala podatke i informacije iz brojnih i raznovrsnih izvora. Najvažniji izvor podataka i informacija bila su JP obuhvaćena revizijom. Izvori revizijskih dokaza u JP su:

4 ZP „Elektrokrajina“ a.d. Banja Luka, ZP „Elektro Doboj“ a.d. Doboj, ZP „Elektro-Hercegovina“ a.d.

Trebinje, Toplana a.d. Banja Luka, „Gradska toplana“ a.d. Doboj, KPPDV „Vodovod“ a.d. Kozarska Dubica, JP „Vodovod“ a.d. Gacko, JP „Vodovod“ a.d. Trebinje i „Komunalac“ a.d. Derventa


4


interna akta JP

planovi i programi rada i poslovanja

izvještaji o radu i poslovanju

finansijski izvještaji

izvještaji nezavisnog revizora o reviziji finansijskih izvještaja

interne i druge analize poslovanja JP

dokumentacija iz finansijsko računovodstvenog sistema

dokumentacija o radu skupštine akcionara, nadzornog odbora i odbora za reviziju

izvještaji interne revizije

evidencije i druga dokumentacija JP

Pored izvora u JP korišćeni su i drugi izvori kao:

ekonomske politike koje se odnose na period obuhvaćen revizijom

studije, publikacije, stručna literatura, stručni i naučni radovi

izvještaji i informacije Vlade RS, ministarstava, vladinih institucija, lokalnih uprava, privredne komore i sl.

zakonski i podzakonski propisi koji regulišu materiju organizovanja, funkcionisanja i upravljanja privrednim društvima, JP, finansijskog poslovanja, računovodstva i revizije

1.3.3 Metode prikupljanja i analize dokaza

Metode prikupljanja podataka u ovoj reviziji su brojne i raznovrsne, zavisno od revizijskog pitanja, ali i vrste podataka i informacija koje se se prikupljale. Potrebne podatke i informacije revizija je prikupljala primjenom opšte poznatih metoda u reviziji:

inspekcija – pregled dokumentacije

upitnici

intervjui sa predstavnicima JP

proučavanjem zakonskih, podzakonskih propisa i internih propisa JP

proučavanjem politika, planova i programa rada JP, studija, publikacija, stručne literature, stručnih i naučnih radova

proučavanjem finansijskih izvještaja, izvještaja nezavisnog revizora, izvještaja interne revizije i drugih dostupnih izvještaja i informacija

studijom slučaja

Analiza i vrednovanje prikupljenih podataka i informacija izvršena je primjenom metoda kompatibilnim sa karakterom predmeta revizije – revizijskog problema i vrstama raspoloživih podataka i informacija:

metoda analize i sinteze

metode finansijske analize – analize finansijskih izvještaja

metode statističke analize

analitički postupci

komparativne metode



kvalitativna analiza sadržaja intervjua, upitnika i dokumenata

analiza studija slučaja

1.3.4 Kriterijumi revizije

U definisanju kriterijuma za ocjenjivanje uspješnosti upravljanja potraživanjima JP revizija je koristila različite kriterijume zavisno od revizijskog pitanja. Polazni kriterijumi u ovoj reviziji učinka su bili ciljevi i mjere utvrđene Ekonomskim politikama RS za posmatrani period u dijelu koji se odnosi na reformu JP i unaprjeđivanje rada i poslovanja JP (smanjenje nelikvidnosti, samoodrživost, naplata potraživanja u funkciji dodatnih investicija i profitabilnosti i odgovornost organa upravljanja za poslovanje JP).

Pored ovog osnovnog kriterijuma za ocjenu uspješnosti upravljanja potraživanjima revizija je koristila standarde i principe upravljanja i finansijskog izvještavanja (Standardi korporativnog upravljanja, Međunarodni računovodstveni standardi, Međunarodni standardi finansijskog izvještavanja, računovodstveni principi i računovodstvene politike). Korištene su poslovne politike, poslovni planovi i mjere za ostvarivanje poslovne politike i poslovnih planova, opredjeljenja i zaključci organa upravljanja u JP.

Nadalje korišteni kriterijumi za ocjenu efikasnosti mjera za uspješno upravljanje potraživanjima JP, tokom provođenja ove revizije su:

informacije o potraživanjima JP koje su transparentne i dostupne nadležnim organima i većinskom vlasniku kapitala, te drugim zainteresovanim stranama

provođenjem mjera obezbjeđeno je poboljšanje stepena naplate potraživanja i uspješnije upravljanje potraživanjima, te likvidnost i profitabilnost JP

jasno definisane i specifične mjere koje su zasnovane na analizama i utvrđenom stanju i strukturi potraživanja, uočenim slabostima a u zavisnosti od grupe potrošača

adekvatan nadzor nadležnih organa nad upravljanjem potraživanjima JP koji kroz proces razmatranja i usvajanja akata JP jasno identifikuje uzroke stanja i u skladu sa tim definiše i kreira dodatne mjere u cilju uspješnijeg upravljanja potraživanjima

1.4 Sadržaj i struktura izvještaja

Ovaj izvještaj revizije učinka sadrži sljedeća poglavlja, u kojima su predstavljeni:

1 Uvod - osnovni razlozi zbog kojih se GSRJS RS opredijelila da provede reviziju učinka koja se odnosi na upravljanje potraživanjima JP. U ovom poglavlju predstavljen je i dizajn revizije kroz revizijska pitanja, kriterijumi revizije, obim i ograničenja revizije, te izvori i metode prikupljanja podataka, kao i metode korišćene za analizu podataka.

2 Opis predmeta revizije – predmet revizije, institucionalne uloge, nadležnosti i odgovornosti i regulativa karakteristična za upravljanje potraživanjima.

3 Nalazi - nalazi koji daju odgovore na postavljeno osnovno i ostala revizijska pitanja. Nalazi revizije podjeljeni su u nekoliko poglavlja, u skladu sa revizijskim pitanjima.

4 Zaključci – zaključci na osnovu nalaza koji su podržani revizijskim dokazima.

5 Preporuke – date su preporuke čija implementacija od strane Vlade RS, vladinih institucija i JP bi trebalo da obezbijedi uspješnije upravljanje potraživanjima JP, a samim tim i bolje poslovanje JP.

Na kraju ovog izvještaja revizije učinka su dati prilozi koji detaljnije prikazuju i objašnjavaju pojedine nalaze u Izvještaju.


6


2 OPIS PREDMETA REVIZIJE

2.1 Opis predmeta revizije

Jedan od bitnih segmenata upravljanja JP je upravljanje imovinom, a posebno upravljanje potraživanjima kao jednim veoma vrijednim i specifičnim dijelom imovine JP. Potraživanja imaju veoma visoko učešće u strukturi imovine preduzeća a posebno visoko učešće u strukturi obrtne imovine preduzeća.

Upravljanje potraživanjima prvenstveno podrazumijeva upravljanje potraživanjima od potrošača po osnovu vršenja osnovne djelatnosti, odnosno isporuke usluga kupcima, tj.krajnjim potrošačima. Potraživanja od potrošača predstavljaju isporučenu uslugu pretvorenu u novčane ekvivalente koje potrošači nisu u cijelosti ili djelimično platili. Upravljanje potraživanjima koje je primarno orijentisano na naplatu potraživanja podrazumijeva postizanje i održavanje primjerene strukture potraživanja po raznim osnovama, preduzimanje mjera i aktivnosti i postizanje rezultata koji su u funkciji ostvarivanja opštih poslovnih ciljeva.

Uspješno upravljanje potraživanjima podrazumijeva ono u kojem se pravovremeno naplaćuju dospjela potraživanja, u rokovima navedenim u ispostavljenim računima za isporučenu vrstu usluge.

Potrošače, odnosno potraživanja od potrošača možemo podijeliti i posmatrati po raznim grupama. U ovoj reviziji osnovna podjela potrošača je na pravna lica i fizička lica, pa tako i potraživanja od pravnih lica i od fizičkih lica.

Uspješnost upravljanja potraživanjima se odražava na opštu finansijsku poziciju JP posmatrano pokazateljima finansijske stabilnosti, neto obrtnog fonda, likvidnosti i sl. Upravljanje potraživanjima odražava se i na rezultat poslovanja preduzeća i opredjeljuje mogućnost JP da iz sopstvenih izvora finansira dodatna investiranja i razvoj.

Upravljanje finansijama preduzeća se provodi i kroz upravljanje naplatom potraživanja, jer se na taj način utiče na likvidnost preduzeća kao osnovnu performansu finansijske pozicije preduzeća. U tom pogledu bitno je u okviru opšte poslovne ili finansijske politike preduzeća uspostaviti i politiku naplate potraživanja.

Politika naplate potraživanja predstavlja skup unaprijed osmišljenih postupaka koji se primjenjuju radi ubrzanja naplate dospjelih potraživanja i smanjenja gubitaka zbog nenaplativosti potraživanja.

Uspješno upravljanje potraživanjima JP ima dodatni značaj s obzirom da se odnose na:

naplatu javnih usluga koje trebaju biti dostupne svim građanima i po prihvatljivoj cijeni

inpute u proizvodnji svih drugih proizvoda i usluga i indirektno utiču na konkurentnost

oblasti koje pokazateljima o rizičnim potraživanjima i stepenu naplate tekućih potraživanja ukazuju na indikatore problema ukupne likvidnosti i potrebu za preispitivanjem referentne regulative i njene primjene

2.2 Institucionalne uloge, nadležnosti i odgovornosti

Vlada RS i ministarstva imaju posebno izraženu regulatornu i nadzornu ulogu nad radom JP. Opšte nadležnosti Vlade RS propisane su Zakonom o Vladi RS. Nadležnosti Vlade RS koje se mogu dovesti u vezu sa upravljanjem JP su:5

predlaže Narodnoj skupštini Republike Srpske zakone, druge propise i opšte akte

obezbjeđuje provođenje zakona, drugih propisa i opštih akata u skladu sa Ustavom

5 Zakon o Vladi Republike Srpske (''Službeni glasnik RS'', broj 118/08)



donosi uredbe, odluke, smjernice, instrukcije, rješenja, zaključke i druge opšte i pojedinačne akte za provođenje zakona

osniva JP, ustanove i druge organizacije za obavljanje poslova od interesa za ostvarivanje prava i dužnosti Republike

Uloga i nadležnost ministarstava propisana je Zakonom o republičkoj upravi. Primjer nadležnosti ministarstava u pogledu upravljanja JP pokazuje se na primjeru Ministarstva industrije, energetike i rudarstva i Ministarstva finansija u Vladi RS. Ministarstvo industrije, energetike i rudarstva vrši upravne i druge stručne poslove koji se odnose na: analizu stanja i poslovanja preduzeća iz oblasti energetike, nadzor nad radom JP i ostalih preduzeća sa većinskim državnim vlasništvom iz resorne nadležnosti, praćenje uticaja mjera ekonomske politike na kretanje industrijske proizvodnje, proizvodnje u energetici i rudarstvu i pojedinim granama i značajnim preduzećima i izradu zakonskih i podzakonskih propisa iz nadležnosti ministarstva.6

Ministarstvo finansija vrši upravne i druge stručne poslove koji se odnose na: izradu ekonomskih i finansijskih analiza o problemima razvoja i poslovanja pojedinih privrednih djelatnosti i preduzeća i izrada zakonskih i podzakonskih propisa iz nadležnosti ministarstva.7

Na upravljanje JP na lokalnom nivo naglašenu ulogu imaju lokalne samouprave. Opšte nadležnosti lokalne samouprave koje se odnose na upravljanje JP na lokalnom nivou propisane su Zakonom o lokalnoj samoupravi. Nadležnosti lokalne samouprave koje se mogu dovesti u vezu sa upravljanjem JP na lokalnom nivou su:8

uređuje i obezbjeđuje obavljanje komunalnih djelatnosti(proizvodnja i isporuka vode, proizvodnja i isporuka toplotne energije, održavanje čistoće, i sl.)

osniva preduzeća, ustanove i druge organizacije radi pružanja usluga iz njihove nadležnosti, uređuje njihovu organizaciju i upravljanje

obezbjeđuje provođenje zakona i drugih propisa

Zakon o javnim preduzećima i Zakon o privrednim društvima kojima se uređuje poslovanje i upravljanje JP, organe u JP, njihove uloge, nadležnosti i odgovornosti, procedure u upravljanju JP i druga pitanja bitna za funkcionisanje JP propisuje da su osnovni organi u JP: Skupština akcionara, Nadzorni odbor i Uprava.

Uloga Skupštine akcionara je između ostalog da donosi Statut JP kao najviši akt JP, donosi plan poslovanja i revidirani plan poslovanja, donosi program investicija, odlučuje o povećanju ili smanjenju kapitala, odlučuje o raspodjeli dobitka ili pokriću gubitka, imenuje i razrješava Nadzorni odbor, imenuje i razrješava Odbor za reviziju i dr.

Uloga Nadzornog odbora je da nadzire rad uprave, predlaže statut i druga akta skupštini, imenuje i razrješava članove uprave, donosi odlike o investiranju, donosi smjernice o nabavkama, predlaže imenovanje i razrješenje članova odbora za reviziju i dr.

Uloga Uprave je izvještavanje Nadzornog odbora, izrada i nadgledanje realizacije plana poslovanja, utvrđivanje prijedloga o raspodjeli dobitka ili pokriću gubitka, predlaganje i provođenje smjernica za nabavke, predlaganje i provođenje investicionih odluka i dr.

Nadležnosti i odgovornosti Skupštine akcionara, Nadzornog odbora i Uprave koje su regulisane Zakonom o javnim preduzećima i Zakonom o privrednim društvima uključene su u statute JP, uvažavajući specifičnosti djelatnosti u kojima JP funkcionišu.

6Zakon o republičkoj upravi (''Službeni glasnik RS'', broj 118/08, 11/09, 74/10, 86/10, 24/12, 121/12)

7 Zakon o republičkoj upravi (''Službeni glasnik RS'', broj 118/08, 11/09, 74/10, 86/10, 24/12, 121/12)

8 Zakon o lokalnoj samoupravi (''Službeni glasnik RS'', broj 101/14, 42/05, 118/05, 98/13)


8


Nadležnosti i odgovornosti u pogledu upravljanja JP su podijeljene između Vlade RS, lokalnih samouprava i JP. Vlada RS priprema i predlaže zakonske propise i donosi podzakonske propise, osniva JP od republičkog interesa i upravlja njima putem predstavnika državnog kapitala u Skupštini akcionara ili putem Vlade RS u ulozi Skupštine akcionara. Lokalne samouprave osnivaju JP od lokalnog interesa i upravljaju njima putem predstavnika u Skupštini akcionara. Organi upravljanja u JP u skladu sa zakonskim i podzakonskim propisima donose opšta akta, planove i programe rada i poslovanja, usvajaju izvještaje i informacije, imenuju i nadziru rad Uprave koja operativno upravlja aktivnostima i procesima u JP.

2.3 Regulativa karakteristična za ovu oblast

Organizovanje, funkcionisanje i upravljanje JP regulisano je sa dva osnovna sistemska zakona:

Zakon o privrednim društvima kojim se uređuje osnivanje privrednih društava, pravne forme privrednih društava, upravljanje društvima i organi upravljanja, prava i obaveze osnivača, članova, ortaka i akcionara, statusne promjene i prestanak privrednih društava

Zakon o javnim preduzećima kojim se uređuje poslovanje i upravljanje JP, organi u JP – uloge, nadležnosti i odgovornosti, poslovni kodeks, interne postupke i procedure u upravljanju i druga pitanja bitna za funkcionisanje JP

Obzirom da su u ovoj reviziji obuhvaćena JP koja pripadaju elektroenergetskoj i komunalnoj djelatnosti i koja se bave distribucijom i isporukom električne energije, proizvodnjom i isporukom toplotne energije i proizvodnjom i isporukom vode za rad i poslovanje ovih JP bitno je i razumijevanje zakona karakterističnih za ove djelatnosti:

Zakon o komunalnim djelatnostima

Zakon o električnoj energiji

Zakon o energetici

Predmet ove revizije učinka je upravljanje potraživanjima JP, za razmatranje uspješnosti JP u upravljanju potraživanjima bitno je i razumijevanje zakona karakterističnih za finansijsko poslovanje i finansijsko izvještavanje kao što su:

Zakon o računovodstvu i reviziji

Zakon o jedinstvenom registru finansijskih izvještaja

Zakon o obligacionim odnosima

Zakon o izvršnom postupku

Zakon o sudskim taksama

Zakon o visini zatezne kamate

Zakon o jedinstvenom sistemu za multilateralne kompenzacije i cesije

Zakon o stečajnom postupku

Zakon o likvidacionom postupku

Na osnovu navedenih i drugih zakona Vlada RS, ministarstva, regulatori i JP donijeli su niz akata u formi uredbi, odluka, pravilnika, uputstava i drugih akata koji uređuju materiju upravljanja potraživanjima i upravljanja JP i na taj način potvrđuju kompleksnost regulative u ovom području.9

9 Prilog br. 1 – Lista referenci – popis akata



3 NALAZI

Nalaze revizije smo predstavili u četiri dijela po različitim osnovama, po vrsti usluga, grupama preduzeća, pojedinačno po preduzećima, grupama potrošača (pravna i fizička lica). Grupe potrošača smo dalje, za potrebe ove studije, podijelili na 6 grupa. Fizička lica i u okviru pravnih lica još 5 grupa potrošača: budžetski korisnici i fondovi republičkog nivoa, budžetski korisnici lokalnog nivoa, republička javna preduzeća, lokalna javna preduzeća i ostala pravna lica (privredni subjekti, odnosno pravna lica koja nisu iz javnog sektora).

3.1 Potraživanja javnih preduzeća

Informacije o potraživanjima JP iz uzorka u periodu 2011-2015. godina su sadržane u većem broju dokumenata, izvještaja, informacija i analiza JP. Dio tih dokumenata su JP objavljivala na svojim internet stranicama, a najveći dio njih je bio upućivan na razmatranje i usvajanje nadležnim organima. Po svom sadržaju su to u pravilu bile generalne informacije o ukupnom stanju na određeni dan izvještajne godine i odnos prema prethodnoj izvještajnoj godini, bez cjelovite informacije o stepenu naplate istih i njihovoj strukturi po starosti, po grupama potrošača ili po sektorima i područjima. Za uspješno upravljanje potraživanjima potrebne su detaljne informacije i analize po svim ovim segmentima kako bi se utvrdili uzroci stanja i kreirale adekvatne mjere za poboljšanje i tako uticalo na podizanje uspješnosti ukupnog poslovanja JP i stepena likvidnosti.

U takvim okolnostima je revizija pribavila informacije i iz drugih izvora, nedostupnih javnosti. Revizija je ispitivala trend kretanja ukupnih potraživanja JP iz definisanog uzorka za navedene tri vrste usluga na domaćem tržištu (kupci u zemlji) u perodu 2011-2015. godina. Ispitivanje je vršeno s fokusom na trend rizičnih potraživanja i strukturu istih po starosti, stepenu naplate, vrsti usluge, preduzećima i grupama potrošača, prateći sve to i u odnosu na prihode po osnovu isporučenih usluga iste vrste.

Za potrebe ove studije smo posebno definisali pojam rizična potraživanja. Rizična potraživanja predstavljaju dio ukupnih bruto potraživanja koja nisu naplaćena ni u roku od jedne godine u odnosu na rok dospijeća za plaćanje. Vrijednost rizičnih potraživanja predstavlja zbir vrijednosti ukupno ispravljenih potraživanja i potraživanja koja nisu ispravljena, ali su starosti preko godinu dana. Iako u rizična potraživanja, za potrebe ove studije, nismo uključili dospjela potraživanja koja su starosti do 1 godine, važno je napomenuti da svako kašnjenje u plaćanju isporučene usluge može imati negativan uticaj na finansijski rezultat JP.

Potraživanja su veoma važna pozicija u bilansu stanja JP, te je njihov rast s jedne strane i poželjan, ali s druge strane JP iz uzorka problem predstavlja to što ukupna potraživanja imaju brži trend rasta u odnosu na prihode po osnovu isporučene usluge, a to je indikacija problema u naplati i mogućeg ugrožavanja finansijske pozicije JP.

U nalazima revizije pojam ukupna potraživanja uključuje i iznos potraživanja za koja je zaključen ugovor o reprogramu i sporazum o nagodbi/medijaciji (dospjela i ona potraživanja koja dospijevaju u budućem periodu na naplatu do ukupnog iznosa reprogramiranih potraživanja i do ukupnog iznosa po osnovu sporazuma o nagodbi/medijaciji).

Ukupna potraživanja po osnovu isporučenih posmatranih vrsta usluga JP, posmatrana u odnosu na prihode pokazuju da se ona kreću iznad godišnjeg prihoda, i to kod toplotne energije za 25% a kod električne energije za 5%. Što znači da u potraživanjima ''leži'' više od ukupnog iznosa godišnjeg prihoda iz poslovanja po osnovu navedene isporučene vrste usluge.

Odnos ukupnih potraživanja i prihoda po osnovu isporučene vrste usluge je u 2015. godini pogoršan u odnosu na 2011. godinu, ali uz izražene razlike u intenzitetu promjene u odnosu ova dva podatka. Po osnovu isporučene električne energije potraživanja su porasla za 10% a


10


porast prihoda je iznosio 5%. Po osnovu isporučene toplotne energije potraživanja nisu značajnije promijenjena, ali je ostvaren pad prihoda za 10%.10

Po osnovu isporučene vode ovaj je odnos značajno drugačiji, ali se mijenjao u odnosu na početnu godinu posmatranja. Potraživanja posmatranih JP za ovu vrstu usluge su niža za 60% od godišnjeg prihoda, jednaka su petomjesečnom prihodu. Ovaj je odnos poboljšan u odnosu na 2011. godinu kada su potraživanja bila na nivou šestomjesečnih prihoda.11

U pravilu JP obračunavaju zakonsku zateznu kamatu za sva potraživanja za period nakon datuma dospijeća plaćanja, naveden na svakom pojedinačnom računu za mjesečnu uslugu, a koji ne prelazi 30 dana od dana obračuna. U ukupnim bruto potraživanjima je značajno učešće kamate. Po osnovu isporučene električne energije za JP EK su potraživanja po osnovu kamata činila čak 40% ukupnih potraživanja.

3.1.1 Starosna struktura ukupnih potraživanja

Podaci o starosnoj strukturi potraživanja ukazuju da u većini JP iz uzorka najveće učešće u ukupnim bruto potraživanjima čine potraživanja starosti preko 1 godine, a od toga značajan dio su potraživanja starosti preko 5 godina. U ukupnim potraživanjima ima i potraživanja koja su starosti do 10 godina i više.12

Za razliku od očekivanog da se starosna struktura potraživanja mjeri u danima ili mjesecima, mi govorimo o godinama. Kao što smo ranije naveli potraživanja starosti preko 1 godine predstavljaju rizična potraživanja za preduzeća i imaju uticaj na njihov finansijski rezultat. Značajan iznos ovih potraživanja je visoko rizičan, posebno potraživanja starosti preko 5 godina. Ova visoko rizična potraživanja su najvećim dijelom od potrošača koji nemaju godinama uplate, ne potrđuju konfirmacije, nalaze se u stečaju ili likvidaciji, okončan sudski spor i izvršni postupak bez mogućnosti naplate, isključeni potrošači koji nemaju uplate, PL koja su prestala sa radom, i dr.

Po osnovu isporučene električne energije i toplotne energije oko 2/3 potraživanja je starije od 1 godine, a od toga više od 1/2 potraživanja je starije i od 5 godina. Starosna struktura potraživanja po osnovu isporučene vode je nešto drugačija, 40% potraživanja je starije od 1 godine, nešto manje od 5% starije od 5 godina, što se vidi na Slici 1 dalje u tekstu.

10

Prilog br. 2_Trend potraživanja i prihoda po osnovu isporučene električne i toplotne energije 11

Prilog br. 2_Trend potraživanja i prihoda po osnovu isporučene vode 12

Prilog br. 3, 3a i 3b_Pregled_2_Starosna struktura potraživanja_ popunjen na zahtjev GSRJS RS od strane JP



Slika 1 – Starosna struktura ukupnih bruto potraživanja za period 2011-2014. godina_u milionima KM

Izvor podataka: Popunjeni upitnici po zahtjevu GSRJS RS i evidencije i dokumentacija JP

Po osnovu isporučene električne energije, posmatrano na uzorku JP, od oko 300 miliona KM ukupnih bruto potraživanja blizu 190 miliona KM su potraživanja koja su starija od 1 godine, a od toga oko 130 miliona KM je starije od 5 godina na dan 31.12.2014. godine. U EK i EH oko 2/3 potraživanja je starije od 1 godine. U odnosu na ova dva posmatrana preduzeća u ED starosna struktura potraživanja je povoljnija, oko 2/3 potraživanja je starosti do 1 godine.

Relativno ista starosna struktura ukupnih potraživanja i po osnovu isporučene toplotne energije u Toplani Banjaluka je kao po osnovu isporučene električne energije. Od ukupnih 29 miliona KM potraživanja oko 20 miliona KM (2/3 potraživanja) je starije od 1 godine, a od toga 1/2, odnosno oko 10 miliona KM je starije od 5 godina na dan 31.12.2014. godine. Starosnu strukturu potraživanja u Toplani Doboj nije bilo moguće pouzdano utvrditi na osnovu podataka iz dostavljenih pregleda i evidencija preduzeća iz razloga što je značajan dio dokumentacije uništen u poplavama 2014. godine.

Starosna struktura potraživanja po osnovu isporučene vode povoljnija je u odnosu na potraživanja po osnovu druge dvije vrste usluga. Ukupna potraživanja po osnovu isporučene vode na dan 31.12.2014. godine u odnosu na početni period posmatranja se smanjuju, kao i potraživanja starosti do 1 godine, a potraživanja starosti preko 1 godine stagniraju. Iako potraživanja po osnovu isporučene vode imaju ukupno povoljniju strukturu, u 2 od 4 posmatrana Vodovoda starosna struktura potraživanja se u zadnje dvije godine posmatranja pogoršava. U Vodovodu Gacko nešto više od 1/3 potraživanja je starije od 1 godine, a nešto više od 10% je starije od 5 godina. U Vodovodu Kozarska Dubica više od 1/2 potraživanja je starije od 1 godine na dan 31.12.2014. godine.

0

50

100

150

200

250

300

350

2011. 2012. 2013. 2014.

Električna_energija

preko 5 godina

od 3 do 5 godina

od 1 do 3 godine

do 1 godine

0

5

10

15

20

25

30

35

40

2011. 2012. 2013. 2014.

Toplotna_energija

do 1 godine

od 1 do 3 godine

od 3 do 5 godina

preko 5 godina

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

2011. 2012. 2013. 2014.

Voda

do 1 godine

od 1 do 3 godine

od 3 do 5 godina

preko 5 godina


12


3.1.2 Kašnjenje u naplati potraživanja po grupama potrošača

Posmatrano na ukupnim bruto potraživanjima JP iz uzorka u ovom dijelu nalaza smo predstavili koliko potrošači kasne u plaćanju izraženo u mjesecima. Ovaj pokazatelj smo dobili tako što smo godišnju fakturisanu realizaciju dijelili sa 12 mjeseci i to stavili u odnos sa ukupnim bruto potraživanjima, umanjeno za jedan mjesec, iz razloga što je rok za plaćanje isporučene usluge 30 dana u većini JP iz uzorka.

Posmatrano po različitim osnovama (po JP, grupama potrošača i dr.) isti potrošači u odnosu na 3 vrste usluga, najviše kasne u plaćanju za isporučenu električnu energiju, toplotnu energiju i na kraju za isporučenu vodu.13 U JP iz uzorka po osnovu sve tri vrste usluga PL više mjeseci kasne u plaćanju u odnosu na FL.

Dalje u tekstu u Tabeli 1 smo prikazali prosječno kašnjenje u plaćanju izraženo u mjesecima po grupama potrošača za sva JP iz uzorka po osnovu sve tri vrste usluga.

Tabela 1 – Kašnjenje u plaćanju u svim JP iz uzorka_na dan 31.12.2014. godine

mjeseci

Potraživanja za sve tri vrste usluga od:

BKiF_rep. BK_lok. Rep._JP Lok._JP Ost._PL FL

od 1-2 2 1 6 3 1 4

od 3-5 3 4 1 1 2 2

od 6-8 1 1 1 0 1 0

od 9 i više 3 3 1 5 5 3

Ukupno_uzorak 9 9 9 9 9 9


Za sve tri vrste usluga, pojedinačno po grupama potrošača, relativno najviše kasne u plaćanju ostala PL, te potrošači iz javnog sektora (lokalna JP i budžetski korisnici i fondovi republičkog i lokalnog nivoa). Dok republička JP i FL prosječno manje mjeseci kasne u plaćanju.

U 5 od 9 JP iz uzorka ostala PL i lokalna JP kasne u plaćanju 9 i više mjeseci. Budžetski korisnici i fondovi republičkog i lokalnog nivoa kasne u plaćanju 6 i više mjeseci u 4 od 9 JP iz uzorka. Dok u 6 od 9 JP FL i republička JP prosječno kasne u plaćanju između 1 i 5 mjeseci.

U narednim tabelama smo prikazali kašnjenja u plaćanju po grupama potrošača ali paralelno za sve tri vrste usluga.

Tabela 2 – Kašnjenje u plaćanju_na dan 31.12.2014. godine

mjeseci

Potraživanja od BKiF_rep. za:

Potraživanja od BK_lok. za:

el.energija topl.energija voda el.energija topl.energija voda

od 1-2 0 0 2 0 0 1

od 3-5 1 0 2 2 0 2

od 6-8 0 1 0 0 0 1

od 9 i više 2 1 0 1 2 0



U Tabeli 2 vidimo da potrošači iz javnog sektora republičkog nivoa nemaju istu politiku plaćanja za istu vrstu usluge, nezavisno o JP koje tu uslugu isporučuje. Pa tako budžetski korisnici i fondovi republičkog nivoa za električnu energiju isporučenu od EH kasne u plaćanju do 5 mjeseci, a za isporučenu električnu energiju od EK i ED kasne više od 9 mjeseci. Budžetski korisnici lokalnog nivoa po osnovu isporučene električne energije od ED i EH kasne u plaćanju manje od 5 mjeseci, a po osnovu isporučene električne energije od EK kasne u

13

Prilog br. 4 – Fakturisana i naplaćena realizacija u JP



plaćanju više od 9 mjeseci. Što se tiče isporučene toplotne energije budžetski korisnici i fondovi republičkog nivoa kasne u plaćanju više od 6 mjeseci, a budžetski korisnici loklanog nivao kasne u plaćanju više od 9 mjeseci. Budžetski korisnici i fondovi republičkog i lokalnog nivoa najmanje kasne u plaćanju po osnovu isporučene vode i posmatrano na uzorku vodovodnih preduzeća, u prosjeku manje od 5 mjeseci.

Kada govorimo o potrošačima iz javnog sektora republičkog nivoa, važno je napomenuti da se dešava da imamo sa jedne strane kašnjenje u plaćanju od strane potrošača, a sa druge strane primljene avanse od Vlade RS. Samo u Toplani Banjaluka na dan 31.12.2015. godine prema računovodstvenoj evidenciji, avans Vlade RS je iznosio 3,2 miliona KM, a potraživanja od budžetskih korisnika i fondova republičkog nivoa (za koje Vlada RS plaća isporučenu toplotnu energiju) su iznosila 5,6 miliona KM (što je nešto više od 15% u odnosu na ukupna bruto potraživanja po osnovu isporučene toplotne energije).


mjeseci

Potraživanja od Lok._JP za: Potraživanja od Ost._PL za:


od 1-2 0 0 3 0 0 1

od 3-5 0 1 0 1 0 1

od 6-8 0 0 0 0 0 1

od 9 i više 3 1 1 2 2 1



U Tabeli 3 vidimo da potrošači lokalna JP i ostala PL više kasne u plaćanju po osnovu isporučene električne i toplotne energije, a manje po osnovu isporučene vode. Lokalna JP kao potrošači na istoj teritoriji nemaju istu politiku plaćanja za svaku vrstu usluge isporučenu od nadležnog JP. Lokalna JP za isporučenu električnu energiju od EK kasne 9 i više mjeseci u plaćanju, a za isporučenu toplotnu energiju od Toplane Banjaluka kasne u plaćanju do 5 mjeseci. Lokalna JP za isporučenu električnu energiju od ED i za isporučenu toplotnu energiju od Toplane Doboj isto kasne u plaćanju 9 i više mjeseci. Lokalna JP za isporučenu električnu energiju od EH kasne u plaćanju 9 i više mjeseci, a za isporučenu vodu od Vodovoda Trebinje kasne u plaćanju do 2 mjeseca.

Ostala PL za isporučenu električnu energiju od ED kasne u plaćanju do 5 mjeseci, a za isporučenu toplotnu energiju od Toplane Doboj kasne u plaćanju 9 i više mjeseci. Ostala PL za isporučenu električnu energiju od EK i isporučenu toplotnu energiju od Toplane Banjaluka kasne u plaćanju 9 i više mjeseci. Ostala PL za isporučenu električnu energiju od EH kasne u plaćanju 9 i više mjeseci, a za isporučenu vodu od Vodovoda Trebinje kasne u plaćanju do 5 mjeseci.

Potrošači ostala PL i lokalna JP kasne u plaćanju do 2 mjeseca za isporučenu vodu od Vodovoda Derventa. Za isporučenu vodu od Vodovoda Kozarska Dubica ostala PL kasne u plaćanju do 8 mjeseci, a lokalna JP kasne u plaćanju do 2 mjeseca. Dok potrošači ostala PL i lokalna JP isto kasne u plaćanju za isporučenu vodu od Vodovoda Gacko 9 i više mjeseci.


mjeseci

Potraživanja od Rep._JP za: Potraživanja od FL za:


od 1-2 2 1 3 1 0 3

od 3-5 1 0 0 1 1 0

od 6-8 0 1 0 0 0 0

od 9 i više 0 0 1 1 1 1




14


U Tabeli 4 vidimo da u pravilu republička JP i FL po osnovu sve tri vrste usluga prosječno kasne u plaćanju od 1 do 5 mjeseci zavisno od JP. FL po osnovu isporučene sve tri vrste usluga manje kasne u plaćanju od grupe potrošača PL.

3.1.3 Trend i struktura rizičnih potraživanja

Rizična potraživanja posmatrano po osnovu isporučene sve tri vrste usluga imaju porast u 2015. godini u odnosu na 2011. godinu. Taj porast u 2015. godini iznosi više od 100% za isporučenu električnu energiju, 10% za isporučenu vodu i 5% za isporučenu toplotnu energiju, a što se vidi na Slici 2 dalje u tekstu.

Slika 2 – Trend rizičnih potraživanja po vrstama usluga_u milionima KM


U okviru navedenog ukupnog porasta rizičnih potraživanja u posmatranom periodu za sve tri vrste usluga, godišnje promjene ne ukazuju na kontinuirani rast nego na značajne oscilacije. Oscilacije i promjene trenda su posebno evidentne u 2013. godini, s obzirom da je u toj godini po osnovu sve tri vrste usluga u odnosu na početnu godinu ostvaren značajan pad, a iza nje slijedi visok porast rizičnih potraživanja do 2015. godine. JP nemaju kontinuiranu aktivnost preispitivanja ukupnih i rizičnih potraživanja koja bi bila primjerena grupi potrošača i usljed kojih se ne bi mogle dešavati ovakve oscilacije. Kako je izostala kontinuirana aktivnost preispitivanja ukupnih i rizičnih potraživanja u JP nije moguće u potpunosti identifikovati pojedinačne faktore koji su doveli do rizičnih potraživanja, jer je nenaplativost u pravilu rezultat kombinacije više faktora.

Posebno visok porast rizičnih potraživanja u odnosu na 2013. godinu je po osnovu isporučene električne energije, 250%. Ovaj porast u apsolutnom iznosu je 140 miliona KM, sa 57 miliona KM na 197 miliona KM.

Značajan porast rizičnih potraživanja ostvaren je i po osnovu isporučene vode u 2015. godini u odnosu na 2013. godinu i iznosi 25%, što predstavlja rast za 200 hiljada KM, sa 800 hiljada KM na 1 milion KM.

Relativno najniži porast rizičnih potraživanja u 2015. godini u odnosu na 2013. godinu ostvaren je po osnovu isporučene toplotne energije i iznosi 5%, što predstavlja porast za 1 milion KM, sa 23 miliona KM na 24 miliona KM.

U okviru ukupnih rizičnih potraživanja značajno je učešće potraživanja od PL koja se nalaze u stečajnom postupku, posebno naglašeno po osnovu isporučene električne energije. Samo EK

0

50

100

150

200

250

2011. 2012. 2013. 2014. 2015.


0,50

0,60

0,70

0,80

0,90

1,00

1,10

2011. 2012. 2013. 2014. 2015.

Voda

15

17

19

21

23

25

27

2011. 2012. 2013. 2014. 2015.

Toplotna_energija



na dan 31.12.2015. godine potražuje od PL koja se nalaze u stečajnom postupku oko 15 miliona KM, ili 9% od ukupnih rizičnih potraživanja. EH potražuje po istom osnovu oko 6 miliona KM od PL koja su u postupku stečaja, što je 55% od ukupnih rizičnih potraživanja. Toplane i Vodovodi iz uzorka uglavnom nemaju ili značajno manji dio potražuju od PL koja se nalaze u stečajnom postupku.

Za značajan iznos potraživanja nakon okončanja stečajnog postupka i nemogućnosti namirenja potraživanja nije izvršen direktan otpis u JP. U internim aktima EDP je definisano da preduzeća treba da vrše direktan otpis nakon okončanja stečajnog postupka i nemogućnosti namirenja potraživanja. Odnosno, kada se potvrdi da je određeno potraživanje nenaplativo, a za koje je izvršena ispravka vrijednosti potraživanja, a nakon neuspješno provedenog postupka prinudnog izvršenja, okončanog stečajnog postupka i postupka likvidacije, to potraživanje bi se trebalo otpisati sa računa potrošača u analitičkoj evidenciji na teret računa ispravke.

Značajan iznos potraživanja se ne prizna u stečajnom postupku, a i nakon priznavanja nema mogućnosti za naplatu tih potraživanja ili se naplati veoma mali procenat. Samo u EH od oko 1,8 miliona KM priznatih potraživanja u okončanim stečajnim postupcima je naplaćeno svega oko 450 hiljada KM na dan 31.12.2015. godine ili oko 25% priznatih potraživanja.

Za potraživanja od potrošača po osnovu isporučene usluge po kojima je protekao rok za naplatu najmanje od 360 dana treba da se vrši ispravka vrijednosti potraživanja u posmatranim preduzećima.14 Značajan broj JP ne vrši ispravku vrijednosti potraživanja u skladu sa navedenim, već se ispravka vrijednosti potraživanja nekada vrši i dvije i više godina nakon isteka roka za naplatu. I iz tih razloga ispravka vrijednosti potraživanja ima porast u zadnje tri godine posmatranja od 2013. do 2015. godine.15 Da su JP vršila ispravku vrijednosti potraživanja u skladu sa navedenim pravilima, u bilansima stanja ispravka vrijednosti potraživanja na dan 31.12.2015. godine bi bila jednaka ukupnim rizičnim potraživanjima, odnosno neto potraživanja bi bila niža.16 Za iznos potraživanja po osnovu isporučene usluge za koje postoji neizvjesnost naplate vrši se ispravka vrijednosti potraživanja na teret rashoda. S tim u vezi bi i rashodi po istom osnovu bili viši da se ispravka vrijednosti potraživanja vršila u skladu sa navedenim pravilom, a u vezi sa tim bi bio i niži finansijski rezultat u JP.

JP su definisala da se može vršiti procjena izvjesnosti naplate i pojedinačno, što JP i čine izuzetno kod pojedinačnih potrošača. Procjena izvjesnosti naplate potraživanja se uglavnom vrši po grupama potrošača na PL i FL. Analitika ispravke potraživanja u pravilu se ne vidi u analitici potrošača u JP. Na dan 31.12.2015. godine jedan broj JP ima analitiku ispravke potraživanja na analitici potrošača. JP vrše pojedinačnu procjenu potrošača kada to smatraju značajnim i kada postoji objektivan dokaz da JP neće moći naplatiti svoje potraživanje od istih.

3.1.4 Struktura rizičnih potraživanja po grupama potrošača

Značajne su indikacije na koje ukazuju pokazatelji strukture rizičnih potraživanja posmatrane po grupama potrošača, PL i FL. Učešće PL u rizičnim potraživanjima posmatrano po tri vrste

14

Pravilnici o računovodstvenim politikama JP važeći u zadnjoj obuhvaćenoj godini ovom revizijom (2015. godina) 15

Prilog br. 5_Trend kretanja bruto i neto potraživanja po vrsti usluge za uzorak JP i Prilog br. 5a_Struktura potraživanja po grupi potrošača u JP 16

Primjer EK i EH_nisu vršili ispravku vrijednosti potraživanja u skladu sa navedenim, te su na dan 31.12.2014. godine izvršili ispravku potraživanja u značajnom iznosu (oko 77 miliona KM u ova dva preduzeća) iz ranijeg perioda na teret neraspoređenog dobitka, te su se smanjila neto potraživanja za isti iznos u bilansima stanja, što možemo vidjeti u Prilogu br. 3 i 3a ovog Izvještaja. U EK na dan 31.12.2015. godine je još blizu 65 miliona KM potraživanja za koja je trebala biti izvršena ispravka vrijednosti, te bi tada ispravka vrijednosti potraživanja bila jednaka rizičnim potraživanjima u ovom JP, a što se vidi na Slici 2 u tekstu ovog Izvještaja.


16


usluga značajno varira. PL u rizičnim potraživanjima po osnovu isporučene električne energije učestvuju sa 58% (FL 42%), u rizičnim potraživanjima za isporučenu vodu PL učestvuju sa 69% (FL 31%) i u rizičnim potraživanjima po osnovu isporučene toplotne energije PL učestvuju sa 15% (FL 85%).

Ovi pokazatelji za učešće PL u rizičnim potraživanjima nisu srazmjerni učešću PL u ukupnim potraživanjima, a još manje njihovom učešću u fakturisanoj realizaciji, što se vidi na Slici 3.

Slika 3 – Učešće PL i FL na tri pokazatelja a po osnovu tri vrste usluga


Učešće PL u rizičnim potraživanjima po osnovu isporučene električne energije od 58% je za 6 postotnih poena veće od učešće u ukupnim potraživanjima, a za 9 postotnih poena od učešća u fakturisanoj realizaciji. Ovo ukazuje na relativno veće probleme u naplati potraživanja od PL u odnosu na naplatu od FL.

Približno isti relativni odnosi po ovim pokazateljima su evidentni i po osnovu rizičnih potraživanja za isporučenu vodu. Učešće PL u rizičnim potraživanjima po osnovu isporučene vode je 69% a što je za 27 postotnih poena veće od učešća u ukupnim potraživanjima, a za 30 postotnih poena veće od učešća u fakturisanoj realizaciji.

Vezano za strukturu rizičnih potraživanja po osnovu isporučene toplotne energije pokazatelji za PL su značajno drugačiji, relativno povoljniji. Učešće PL u ukupnim rizičnim potraživanjima od 15% je za 25 postotnih poena niže od učešća u ukupnim potraživanjima, a za 15 postotnih poena niže od učešća u fakturisanoj realizaciji. Ove su razlike dijelom posljedica i drugačije strukture potrošača u odnosu na ostale vrste usluga (odnos PL i FL), a dijelom i strukture potrošača u okviru PL, što se vidi i po osnovu malog učešća potraživanja od PL u stečaju.

3.2 Planiranje i izvještavanje o naplati potraživanja

U ovom dijelu nalaza ćemo govoriti o planiranju naplate u JP, o izvještavanju i stepenu naplate potraživanja posmatrano po grupama potrošača i pojedinačno po JP. Zatim, o kašnjenju u plaćanju za tekuću realizaciju po grupama potrošača(PL i FL).

3.2.1 Planiranje naplate u javnim preduzećima

U planovima poslovanja JP iz uzorka je jedan od poslovnih ciljeva defisan kao ostvarenje potpune naplate isporučene vrste usluge od potrošača, 100% naplata i obezbjeđenje provođenja svih za to potrebnih mjera. Vezano za to je posebno naglašen cilj potpune realizacije zaključenih ugovora o reprogramu za potraživanja iz ranijih godina.

0%

20%

40%

60%

80%

100%

49% 52% 58%

51% 48% 42%


PL FL

0%

20%

40%

60%

80%

100%

39% 42%

69%

61% 58%

31%

Voda

PL FL

0%

20%

40%

60%

80%

100%

30% 40%

15%

70% 60%

85%

Toplotna_energija

PL FL



Planovi poslovanja JP, trogodišnji i godišnji, prolaze zakonsku proceduru razmatranja i usvajanja od strane Odbora za reviziju, Nadzornog odbora, Skupštine akcionara i organa lokalnih uprava i samouprava za JP na lokalnom nivou, a nadležnih ministarstava i Vlade RS na nivou republičkih JP, bez značajnijih izmjena u odnosu na prijedlog.

Iako se u planovima navodi potreba obezbjeđenja provođenja svih mjera u cilju potpune naplate (100%) isporučene vrste usluge od potrošača, ove mjere nisu cjelovito navedene i detaljno obrazložene.

JP iz uzorka imaju donesene opšte uslove ili odluke za isporuku i snabdijevanje potrošača kojima se između ostalog definiše način na koji se isporučena električna i toplotna energija, odnosno voda, mjeri, očitava, obračunava, fakturiše i naplaćuje. JP imaju akta (uputstva, instrukcije, procedure) kojima se definiše način obezbjeđenja naplate potraživanja od potrošača kojim su utvrđene i aktivnosti na ostvarivanju efikasnije naplate potraživanja. Postojeća akta imaju propisane procese, nosioce aktivnosti, korake u procesu i sl.

JP iz uzorka imaju pravilnike kojima se definiše računovodstveni tretman potraživanja, a koji se donose u skladu sa Zakonom o računovodstvu i reviziji RS kao i Statutom preduzeća. Jedan broj JP iz uzorka u potpunosti ne vrše ispravku vrijednosti potraživanja u skladu sa navedenim pravilnicima.

JP koja imaju organizaciono uspostavljene interne revizije su donijele godišnje studije rizika i planove revizije. JP su kontrolne aktivnosti, postupke i procedure kao dio sistema internih kontrola uredile pravilnicima o internim kontrolama. Ovim aktima, između ostalog, se utvrđuju i interna kontrola i interni kontrolni postupci koji se odnose na kontrolu naplate potraživanja.

Karakteristika navedenih internih propisa i procedura jeste da oni treba da osiguraju da se određeni poslovi odvijaju u skladu sa zakonskim i podzakonskim propisima, da se obezbijedi dokumentovanost obavljenih poslova i njihov pravilan računovodstveni tretman. Iako JP informišu da vrše primjenu navedenih procedura za naplatu potraživanja, nema jasnih informacija o efektima navedenih aktivnosti, procesa i koraka te njihovog uticaja na stepen i uspješnost naplate potraživanja. JP nisu preispitivala i utvrđivala slabosti internih propisa i procedura, te u okviru njih aktivnosti, procese, korake i sl.

3.2.2 Izvještavanje o naplati i stepen naplate potraživanja

Izvještaji o realizaciji plana poslovanja i druga akta u vidu informacija sadrže podatke i informacije o stanju ukupnih potraživanja, bez potpunih informacija o stepenu naplate i njihovoj strukturi po raznim osnovama. Nisu prezentovani jasni, uporedni pokazatelji o planiranom i ostvarenom stepenu naplate po raznim osnovama i izostale su jasne informacije o efektima provedenih mjera i aktivnosti o naplati i uzrocima njihove nedovoljne uspješnosti.

U izvještajima o poslovanju JP naplatu potraživanja prate putem pokazatelja stepena naplate potraživanja koji se posmatrano po vrstama usluga kreće u rasponu od 97% do 105%. Pri čemu za isporučenu električnu energiju iznosi 97%, za isporučenu vodu 102%, a za isporučenu toplotnu energiju 105%. Posmatrano pojedinačno po preduzećima u okviru sve tri vrste usluga kreće se u rasponu od 96% do 115%. Pri čemu je za isporučenu vodu u Vodovodu Kozarska Dubica 96%, a za isporučenu toplotnu energiju u Toplani Doboj 115%.

Kako u planovima poslovanja planirani procenat naplate iznosi 100%, navedeni pokazatelji ukazuju na pitanje načina računanja istog. U izvještajima navedeni stepen naplate podrazumijeva odnos ukupne naplate u godini (naplata i po osnovu potraživanja iz tekućeg perioda i potraživanja iz ranijih godina), sa jedne strane i fakturisane realizacije tekućeg perioda, sa druge strane. S obzirom na visoko učešće potraživanja iz ranijih godina u ukupnim potraživanjima moguće je, uz ovakav način utvrđivanja, da procenat naplate bude iznad 100%. JP na ovaj način po sve tri isporučene vrste usluga posmatrano u periodu 2013. i 2014. godini su naplatila gotovo isti iznos ili iznos koji je jednak cijeloj godišnjoj realizaciji, zavisno na koju vrstu usluge se odnosi. Jednogodišnja naplata posmatrana na ovaj način je po osnovu


18


isporučene toplotne energije za 5% viša od godišnje fakturisane realizacije, a po osnovu isporučene vode za 2% u odnosu na godišnju fakturisanu realizaciju. Dok je na ovaj način izračunata naplata po osnovu isporučene električne energije niža za 3% od godišnje fakturisane realizacije.

JP uz ovakvo izvještavanje o naplati ne daju informacije o strukturi ukupne naplate, odnosno šta se naplati po osnovu tekuće realizacije, a šta po osnovu salda, odnosno potraživanja iz ranijih godina.

Za potrebe ove studije i računanje stepena naplate revizija je koristila podatke iz upitnika popunjenih od službi za praćenje naplate u JP. Pokazatelji naplate tekućih potraživanja, utvrđeni kao odnos naplate u godini po osnovu tekućih potraživanja sa jedne strane i fakturisane realizacije u tekućoj godini sa druge strane, ukazuju na značajne razlike u odnosu na pokazatelje računate na prethodno navedeni način, ali i na značajno veće razlike u pokazateljima po pojedinim vrstama usluga. Prosječni stepen tekuće naplate ovako računat varira između 70% i 80%, pri čemu po osnovu isporučene toplotne energije iznosi 70%, po osnovu isporučene električne energije iznosi 75%, a po osnovu isporučene vode iznosi 80%. Stepen naplate pojedinačno po JP u okviru svake od vrsta usluga je veoma različit i značajno varira u zavisnosti od JP. Stepen naplate za isporučenu toplotnu energiju je različit u oba preduzeća iz uzorka i niži stepen naplate je u Toplani Banjaluka. Stepen naplate za isporučenu električnu energiju je najniži u EK. ED ima najviši stepen naplate za isporučenu električnu energiju i najmanje oscilacije u zavisnosti od grupa potrošača. Za isporučenu vodu stepen naplate je najniži u Vodovodu Kozarska Dubica. Vodovod Derventa ima najviši stepen naplate za isporučenu vodu i najmanje oscilacije u zavisnosti od grupa potrošača.

Stepen naplate po osnovu sve tri vrste usluga je značajno niži u naplati potraživanja od PL u odnosu od FL. Ovakve oscilacije u stepenu naplate po vrstama usluga i grupama potrošača nisu obrazložene u izvještajima o poslovanju i nije analiziran uticaj provođenih politika i mjera.

Visina odstupanja naplate od planiranog stepena i razlika po strukturi usluga posebno je naglašena posmatrano po grupama potrošača definisanim prema Slici 4 koja slijedi dalje u tekstu.

Slika 4 – Prosjek stepena tekuće naplate za sve tri vrste usluga po grupama potrošača _ 2014. godina

Izvor podataka: Popunjeni upitnici po zahtjevu GSRJS RS i evidencije i dokumentacija u JP

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Lok._JP BK_lok. BKiF_rep. Ost._PL Rep._JP FL

Prosjek_stepena_naplate(%)



U okviru navedenih prosječnih stepena naplate tekućih potraživanja za sve tri vrste usluga potrošači vrlo različito plaćaju svaku od pojedinih vrsta usluga, a što ukazuje da naplata značajnije i ne zavisi od same likvidnosti samog potrošača.

Ovo je pitanje značajnije naglašeno kod grupe potrošača lokalna JP gdje je prosječan stepen naplate od njih 58%, a pri tom je naplata za isporučenu toplotnu energiju 80%, za isporučenu vodu 70% i za isporučenu električnu energiju 25%. Relativno drugačiji stepen naplate je od grupe potrošača republička JP u odnosu na lokalna JP. Prosječan stepen naplate od republičkih JP je 76%, što je za 18 postotnih poena više u odnosu na lokalna JP. Pri tom je naplata od republičkih JP za isporučenu električnu energiju najviša i iznosi 82%, za isporučenu vodu 79% i za isporučenu toplotnu energiju najniža i iznosi 65%.

Prosječan stepen naplate od budžetskih korisnika i fondova republičkog nivoa je 66%, pri tom je stepen naplate najviši za isporučenu vodu 82%, za isporučenu toplotnu energiju 59% i za isporučenu električnu energiju najniži 57%. Relativno drugačiji stepen naplate je od budžetskih korisnika lokalnog nivoa u odnosu na budžetske korisnike i fondove republičkog nivoa. Prosječan stepen naplate od budžetskih korisnika lokalnog nivoa je 60%, što je za 6 postotnih poena niže u odnosu na stepen naplate od budžetskih korisnika i fondova republičkog nivoa. Pri tom je naplata od budžetskih korisnika lokalnog nivoa za isporučenu vodu 66%, za isporučenu električnu energiju 63% i za isporučenu toplotnu energiju 52%.

Prosječan stepen naplate od grupe potrošača ostala PL je 74%, što je niže za 4 postotna poena u odnosu na FL. Pri tom je od ostalih PL najviši stepen naplate za isporučenu vodu 96%, za isporučenu električnu energiju 80% i najniži stepen naplate je za isporučenu toplotnu energiju 45%. Prosječan stepen naplate od FL je 78%, pri tom je najviši za isporučenu vodu 92%, za isporučenu električnu energiju 79% i najniži za isporučenu toplotnu energiju 63%.

Dalje u tekstu na Slici 5 smo prikazali po vrsti isporučene usluge i grupama potrošača koliko se kasni u plaćanju po osnovu tekućih potraživanja na dan 31.12.2014. godine, izraženo u mjesecima.

Slika 5 – Prosjek kašnjenja tekuće naplate za sve usluge po grupama potrošača (PL_FL)_na dan 31.12.2014. godine


Za isporučenu toplotnu energiju se najviše kasni u plaćanju, PL prosječno 4 mjeseca, a FL 3,5 mjeseca. Za isporučenu električnu energiju PL prosječno kasne u plaćanju 3 mjeseca a FL 2,5 mjeseca. Dok za isporučenu vodu i PL i FL kasne u plaćanju u prosjeku po 2,5 mjeseca.

0,00

0,50

1,00

1,50

2,00

2,50

3,00

3,50

4,00

Top.ener. Elek.ener. Voda

Kašnjenje_u_plaćanju_u_mjesecima

PL FL


20


Ako govorimo samo o grupi potrošača PL, u pravilu potrošači iz javnog sektora (budžetski korisnici i fondovi republičkog i lokalnog nivoa i lokalna JP) najviše kasne u plaćanju. U 7 od 9 JP iz uzorka budžetski korisnici i fondovi republičkog i lokalnog nivoa i lokalna JP najviše mjeseci kasne u plaćanju po osnovu tekućih potraživanja.

3.3 Mjere za naplatu potraživanja javnih preduzeća

U ovom dijelu nalaza govorimo o mjerama koje su JP preduzimala u cilju poboljšanja naplate i uspješnijeg upravljanja potraživanjima.

JP su preduzimala sljedeće mjere:

reprogramiranje potraživanja

isključenja potrošača

utuženja potrošača koji kasne sa plaćanjem isporučene usluge

pokretanje izvršnih postupaka

EK je od kraja 2014. godine uvela novu mjeru u cilju poboljšanja naplate potraživanja, a to je:

sporazumi o nagodbi/medijacija

Ovdje je važno napomenuti da JP provode određene aktivnosti prije postupka isključenja ili utuženja potrošača. Najprije se potrošačima koji kasne sa plaćanjem isporučene usluge šalju opomene za plaćanje (ili odvojeno ili uz tekuću fakturu, zavisno od prakse u JP) ili se usmeno pozivaju da izmire dug prema JP. Ukoliko potrošač ne plati dug po osnovu isporučene usluge ni nakon pismene ili usmene opomene, pristupa se slanju obavještenja o isključenju ili opomene pred tužbu. U pravilu, u većini JP se sa PL na kraju tekuće godine potpisuje izvod otvorenih stavki, odnosno vrši usaglašavanje stanja potraživanja. Najveći dio potrošača potvrdi izvod otvorenih stavki sa JP, odnosno usaglasi stanje na kraju obračunskog perioda, sa izuzetkom manjeg dijela potrošača koji djelimično osporavaju stanje potraživanja.

3.3.1 Reprogramiranje potraživanja

Stanje reprogramiranih potraživanja na dan 31.12.2015. godine je nešto više od 5% u odnosu na ukupna bruto potraživanja po osnovu isporučene električne i toplotne energije, a 1% ukupnih bruto potraživanja je reprogramirano po osnovu isporučene vode. Vodovod Derventa u periodu koji je obuhvaćen ovom revizijom nije imao reprogramiranih potraživanja.

EDP imaju dugoročne, kratkoročne i reprograme po posebnim uslovima. Dugoročni reprogrami potpisuju se uglavnom na period od 1 do 10 godina, sa izuzetkom reprograma po posebnim uslovima koji su potpisani na period i do 15 godina. Reprogrami se potpisuju uz otpis obračunatih kamata sa danom potpisivanja ugovora o reprogramu, ali uz dalji obračun zakonske zatezne kamate. Reprogrami po posebnim uslovima podrazumijevaju otpis svih zaduženja po osnovu kamata. EDP su reprogramiranje potraživanja vršila na osnovu odluka Vlade RS, koja ima funkciju skupštine akcionara preduzeća. Odlukama Vlade RS više puta je produžen rok za provođenje četvrtog ciklusa reprogramiranih potraživanja za isporučenu električnu energiju. Istim odlukama se zadužuju i nadležna ministarstva da obavežu budžetske korisnike na potpisivanje ugovora o reprogramu. Mali broj budžetskih korisnika se odazvao pozivu na potpisivanje ugovora o reprogramu i potpisao ugovor. Većina njih koji su potpisali ugovor o reprogramu, isti nisu ispoštovali u potpunosti.

Toplane i Vodovodi su ugovore o reprogramu potpisivali na osnovu odluka nadzornog odbora JP. Uglavnom su reprogramirana potraživanja na period od 1 godine, odnosno kratkoročni reprogrami. U Toplanama i Vodovodima prilikom zaključivanja ugovora o reprogramu nema umanjenja po osnovu kamata, tj. nema otpisa kamata.



Prosječan stepen naplate reprogramiranih potraživanja za JP iz uzorka u periodu 2014-2015. godina po vrsti usluge je najniži za isporučenu vodu 45%, zatim za isporučenu toplotnu energiju 50% i najviši za isporučenu električnu energiju 80%. Iako se najviše kasni u plaćanju rata za reprogramirana potraživanja po osnovu isporučene vode, odnosno najniži je prosječan stepen naplate, u posmatranom periodu nije bilo raskidanja ugovora, kao i za reprogramirana potraživanja po osnovu isporučene toplotne energije. Kako se radi o kratkoročnim reprogramima, rate koje nisu plaćene u jednoj godini su plaćene u drugoj posmatranoj godini, a što je sve uticalo na prosječan stepen naplate reprogramiranih potraživanja.

Prosječan stepen naplate reprogramiranih potraživanja po grupama potrošača PL i FL a po vrsti usluge se vidi na Slici 6 dalje u tekstu.

Slika 6 – Prosječni stepen naplate reprogramiranih potraživanja od PL i FL po vrsti usluge_2014-2015. godina

Izvor podataka: Popunjeni upitnici po zahtjevu GSRJS RS i evidencije o reprogramima u JP

Stepen naplate reprogramiranih potraživanja po osnovu isporučene električne energije i vode je viši od FL u odnosu na PL, dok je po osnovu isporučene toplotne energije viši stepen naplate reprogramiranih potraživanja od PL u odnosu na FL.

Dalje u tekstu na Slici 7 se vidi učešće PL i FL u potpisanim ugovorima o reprogramu po vrsti usluge u posmatranom periodu.

Slika 7 – Učešće PL i FL u ugovorima o reprogramima po vrsti usluge_2014-2015. godina


0%

20%

40%

60%

80%

100%

Elek.ener. Top.ener. Voda

Stepen_naplate_reprogramiranih_potraživanja

PL FL

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Top.ener. Elek.ener. Voda

90% 70% 65%

10% 30% 35%

Učešće_PL_FL

PL FL


22


Po sve tri vrste usluga učešće PL je značajnije u ugovorima o reprogramu u odnosu na FL, pri tom je učešće PL u ugovorima za isporučenu vodu 65% (FL 35%), učešće PL u ugovorima za isporučenu električnu energiju je 70% (FL 30%), učešće PL u ugovorima za isporučenu toplotnu energiju je 90% (FL 10%).

U EDP iz uzorka u periodu 2014-2015. godina je raskinuto 20% ugovora o reprogramu. Učešće PL u raskinutim ugovorima je 80%, a FL 20%. A kod grupe potrošača PL je značajno učešće i budžetskih korisnika i JP, odnosno potrošača iz javnog sektora u raskinutim ugovorima o reprogramu. Protiv većine potrošača koji raskinu ugovor o reprogramu se uglavnom pokreću tužbe pred nadležnim sudom za naplatu potraživanja ili se, što je slučaj u EK, potpisuju sporazumi o nagodbi/medijaciji.

3.3.2 Isključenja potrošača

JP iz uzorka su internim aktima definisala postupak isključenja potrošača ukoliko se ne vrši redovno plaćanje isporučene usluge. Uglavnom su to uputstva ili procedure za naplatu potraživanja za isporučenu vrstu usluge.

Po ispostavljenim fakturama potrošačima koji kasne sa plaćanjem dvije ili tri fakture, zavisno od JP o kome je riječ, najprije se šalju opomene za plaćanje i usmeno se upozoravaju na obavezu plaćanja sa naznakom da će se u suprotnom pristupiti isključenju, a zatim i utuženju.

Ukoliko potrošači nakon opomene ne pristupe izmirenju duga, prilikom dostavljanja naredne fakture, šalju se obavještenja o isključenju sa mreže. Ukoliko potrošači do dana kada je isključenje zakazano izvrše plaćanje ili postignu sporazum sa JP, ne vrši se isključivanje potrošača.

Toplane i Vodovodi imaju određeno tehničko ograničenje prilikom isključenja na kućnim instalacijama u kolektivnim jedinicama stanovanja. Ukoliko ne postoji mogućnost isključenja sa mreže, JP pokušavaju na drugi način da iznađu rješenja za naplatu potraživanja. Najčešće se pristupa potpisivanju sporazuma, reprograma ili utuženju potrošača.

EDP i Vodovodi iz uzorka, koja šalju obavještenja o isključenjima prije izdavanja naloga za isključenje, uglavnom imaju ažurirane podatke o izdatim opomenama, obavještenjima, nalozima i izvršenim isključenjima potrošača. Ukoliko potrošač nakon isključenja ne reaguje plaćanjem, pristupa se postupku utuženja. U Toplani Banjaluka nemaju evidencije o isključenjima u posmatranom periodu, dok u Toplani Doboj ne šalju obavještenja o isključenjima, već se izdaje nalog i vrši isključenje po procedurama definisanim internim aktima preduzeća. U Vodovodu Gacko u revidiranom periodu nije bilo isključenja potrošača.

Od ukupnog broja poslatih obavještenja o isključenjima, za potrošače koji kasne u plaćanju za isporučenu električnu energiju i vodu, izda se 30% naloga za isključenje u JP iz uzorka. Dok se svega 7% potrošača kojima su poslata obavještenja o isključenjima isključi sa mreže, što se vidi na Slici 8.



Slika 8 – Odnos izdatih naloga i izvršenih isključenja i učešće PL_FL u isključenjima u periodu 2014-2015. godina po vrsti usluge


Značajan broj potrošača nakon dostave obavještenja za isključenje, posebno FL, odreaguju i plate dospjela potraživanja, tako da ne dolazi do isključenja. Jedan manji dio potrošača plati dospjela potraživanja tek kada se izvrši isključenje. Iz tih razloga je znatnija razlika između poslatih obavještenja o isključenju i izvršenih isključenja.

Iako FL više reaguju na obavještenja o iskučenju i PL više kasne u plaćanju, ipak je učešće PL u isključenjima značajno manje u odnosu na FL, što se vidi na prethodnoj Slici 8. Učešće PL u isključenjima se prosječno kreće 15%, a učešće FL 85% za sve tri vrste usluga. U pravilu u JP iz uzorka potrošači iz javnog sektora koji značajno kasne u plaćanju se ne isključuju. JP im šalju opomene za plaćanje, te se pozivaju na potpisivanje ugovora o reprogramu, sporazuma, plaćanje duga na rate, i dr.

3.3.3 Sudski i izvršni postupci

Revizija je posmatrala sudske i izvršne postupke koje su pokrenula i vodila JP protiv potrošača koji kasne u plaćanju za isporučenu vrstu usluge. Radi boljeg razumijevanja sudskih i izvršnih postupaka neophodno je naglasiti da postoje razlike kod EDP i Toplana i Vodovoda. Za razliku od računa po osnovu isporučene toplotne energije i vode koji imaju snagu izvršne isprave, računi za isporučenu električnu energiju prema sadašnjem Zakonu o izvršnom postupku nisu izvršna isprava na osnovu kojih se može odrediti izvršenje u cilju ostvarivanja naplate potraživanja. EDP moraju da u parničnom postupku tuže potrošače za naplatu duga.

Važno je naglasiti i problem visokih sudskih taksi na tužbe i troškove postupka, posebno iz razloga što se takse u pravilu moraju platiti unaprijed. Naime, sudski sporovi dugo traju, u prosjeku između 2-3 godine, pa i do 5 godina, a i kada se okončaju naplata po osnovu istih nije na zadovoljavajućem nivou, odnosno efikasnost naplate potraživanja je minimalna, a što stvara finansijske probleme EDP i značajno utiče na kvalitet isporuke električne energije.17

17

Извјештај радне групе за анализу законодавног оквира у електроенергетском сектору са приједлогом измјена и допуна прописа, децембар 2012. године са Закључком Владе РС број 01/1-012-2-299/13 од фебруара 2013. године и Приједлог за измјену закона МХ ''Електропривреда РС'', МП а.д. Требиње, фебруар 2015. године

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

Elek.ener. Voda

Izdati_nalozi_i_isključenja

izdatih naloga za isključenje isključenja

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%


15% 15% 15%

85% 85% 85%

Učešće_PL_FL_u_isključenjima

PL FL


24


Rukovodstvo MH ''Elektroprivreda RS'' MP a.d. i EDP su u različitim informacijama tražili da se posredstvom resornih ministarstava i jedinica lokalnih samouprava, obezbijedi zaključak ili drugi akt Vlade RS i/ili jedinica lokalnih samouprava, kojim bi se sudovi stimulisali na ažurnije postupanje pri vođenju postupaka za sve komunalne usluge, pogotovo da se intenzivira rad na rješavanju velikih sudskih sporova. U posmatranom periodu takav zaključak ili drugi akt Vlade RS nije donesen.

Sudski postupci

Ukupna vrijednost aktivnih sporova na dan 31.12.2015. godine u JP iz uzorka je oko 1/5 ukupnih bruto potraživanja, po osnovu sve tri vrste usluga.

Ukoliko potrošač nakon podnošenja tužbe, a prije održavanja ročišta odluči da izmiri dug za isporučenu uslugu i troškove postupka, u tom slučaju se vrši povlačenje tužbe, da bi se izbjegli dalji troškovi i potrošaču ukoliko je isključen omogućilo priključenje. U toku sudskog postupka potrošaču se pruža mogućnost sudskog poravnanja u smislu plaćanja duga na rate.

Prosječno u JP iz uzorka do 5% vrijednosti sudskih sporova koji se vode protiv potrošača koji kasne u plaćanju se izgubi na sudu. Posmatrano po sve tri vrste isporučene usluge manje od 1/2 sudskih sporova u periodu 2014-2015. godine je okončano pred sudom, što se vidi na Slici 9 dalje u tekstu.

Slika 9 – Okončani sudski sporovi prosječno po vrsti usluge u periodu 2014-2015. godina


Značajne razlike postoje i posmatrano pojedinačno po JP u okviru iste vrste usluga u procentu okončanih sudskih sporova u posmatranom periodu. Za isporučenu električnu energiju najniži procenat okončanih sudskih sporova je u EK 10%, dok je u EH najviši procenat okončanih sudskih sporova 80%.

Razlike su pristutne i okviru druge dvije vrste usluga a posmatrano pojedinačno po JP. Po osnovu isporučene toplotne energije niži procenat okonačnih sudskih sporova je u Toplani Banjaluka 10%, a u Toplani Doboj 65%. Najmanje razlike su u procentu okončanih sudskih sporova i kreću se u rasponu od 30% do 60% po osnovu isporučene vode. Najniži procenat okončanih sudskih sporova je u Vodovodu Gacko 30% a najviši u Vodovodu Trebinje 60%.

Prosječan stepen naplate nakon okončanja sudskog spora za isporučenu toplotnu energiju je 45%, za isporučenu vodu 43%, a prosječna naplata za isporučenu električnu energiju je 10%. Ovakav stepen naplate je evidentan i na stanju potraživanja JP, odnosno pokazateljima starosne strukture potraživanja i rizičnih potraživanja o kojima je u prethodnom dijelu nalaza

37%

38%

39%

40%

41%

42%

43%

44%

45%

Elek.ener. Voda Top.ener.

Okončani_sudski_sporovi



bilo riječi. Sama JP iz uzorka o ovom stepenu naplate izvještavaju i navode da je naplata nakon okončanja sudskog spora niska i nije u skladu sa očekivanjima JP.

Posmatrano po grupama potrošača, u aktivnim i okončanim sudskim sporovima, po osnovu sve tri vrste usluga je veće učešće PL u odnosu na FL, što se vidi na Slici 10 dalje u tekstu.

Slika 10 – Učešće PL_FL u aktivnim i okončanim sudskim sporovima u periodu 2014-2015. godina po vrsti usluge


Kako u rizičnim potraživanjima imamo veće učešće potraživanja od PL u odnosu na učešće potraživanja od FL, samim tim je i očekivano da je učešće PL u aktivnim i okončanim sudskim sporovima veće. Približno isti relativni odnosi po ovim pokazateljima su evidentni kao i po osnovu rizičnih potraživanja. Sudski sporovi koji se odnose na grupu potrošača PL su većinom sa ostalim PL za sve tri vrste usluga. Učešće potrošača iz javnog sektora u sudskim sporovima je minimalno, iako u pravilu značajno kasne u plaćanju.

Izvršni postupci

Nakon što se dobije pravosnažna presuda, prije pokretanja postupka prinudnog izvršenja, EDP potrošačima šalju opomene pred prinudno izvršenje. Ukoliko potrošači reaguju na opomene u smislu da traže plaćanje u ratama, to im se omogućava, s tim da troškovi postupka budu odmah plaćeni kao i određeni procenat presuđenog potraživanja. Ukoliko potrošači ne reaguju na upućene opomene, pristupa se postupku pripreme podataka za postupak izvršenja. Izrađuje se prijedlog za izvršenje i sa kompletnom dokumentacijom predaje sudu. Nakon što je pokrenut postupak izvršenja, uglavnom nije dozvoljeno dalje dogovaranje u vezi plaćanja potraživanja. Ukoliko potrošači potraživanje i troškove postuka izmire jednokratno, u tom slučaju se vrši obustava izvršnog postupka pred sudom od strane JP. Ukoliko postupak izvršenja bude obustavljen od strane suda iz razloga nemogućnosti naplate, odnosno namirenja, JP vrše praćenje i ispitivanje u budućem periodu da li se situacija promijenila i da li je moguće izvršiti naplatu potraživanja, te se nakon toga postupak ponovo aktivira.

Na Slici 11 dalje u tekstu se vidi procenat okončanih izvršnih postupaka posmatrano po vrsti usluge.

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%


75% 60%

47%

25% 40%

53%

PL_FL_u_aktivnim_sporovima

PL FL

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%


77% 65%

57%

23% 35%

43%

PL_FL_u_okončanim_sporovima

PL FL


26


Slika 11 – Okončani izvršni postupci po vrsti usluge u periodu 2014-2015. godina


Prosječan procenat okončanih izvršnih postupaka pred sudom po osnovu isporučene električne energije je 42%, po osnovu isporučene vode je 23% i po osnovu isporučene toplotne energije je 10%. Od okončanih izvršnih postupaka pred sudom, mali procenat se naplati, tj. namiri potraživanje. Tako je u EH okončano izvršnih postupaka oko 2/3, a od toga je namireno 5%. U Vodovodu Trebinje je okončano oko 1/3 izvršnih postupaka, a namireno po osnovu istih 10%.

Na Slici 12 dalje u tekstu se vidi učešće PL i FL u pokrenutim i okončanim izvršnim postupcima po vrsti usluge.

Slika 12 – Učešće PL_FL u izvršnim postupcima u periodu 2014-2015. godina po vrsti usluge


U pokrenutim izvršnim postupcima u periodu 2014-2015. godina je veće učešće PL u odnosu na FL za isporučenu električnu energiju i vodu, a za isporučenu toplotnu energiju je veće učešće FL u odnosu na PL. Relativno isti odnos je za isporučenu električnu i toplotnu energiju u okončanim postupcima, a za isporučenu vodu u okončanim postupcima je veće učešće FL u odnosu na PL. U grupi potrošača PL većina pokrenutih izvršnih postupaka se odnosi na ostala PL. Izvršni postupci se uglavnom ne vode protiv potrošača iz javnog sektora (budžetski korisnici i fondovi, ali i JP), iako u pravilu značajno kasne u plaćanju.

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%


Okončani_izvršni_postupci

0%

20%

40%

60%

80%

100%


60%

37%

73%

40%

63%

27%

PL_FL_u_pokrenutim_izvrš._post.

PL FL

0%

20%

40%

60%

80%

100%


70%

43% 42%

30%

57% 58%

PL_FL_u_okončanim_izvrš._pot.

PL FL



3.3.4 Sporazumi o nagodbi/medijacija

Medijacija je postupak koji se do sada provodi samo u EK, i to od kraja 2014. godine. Prva Odluka u EK o uslovima za potpis sporazuma o nagodbi/medijaciji je donesena od strane Nadzornog odbora u novembru 2014. godine i jedna izmjena u januaru 2015. godine. Nakon čega je u aprilu 2015. godine uslijedila nova Odluka od strane Nadzornog odbora sa nešto izmjenjenim uslovima za potpisivanje sporazuma kroz postupak medijacije.

Prema važećoj Odluci odobrava se pokretanje postupka medijacije u predmetima u kojima postoje potraživanja od potrošača za isporučenu električnu energiju, i to za FL sa glavnim dugom većim od 1000 KM i PL sa glavnim dugom većim od 3000 KM. Postupkom medijacije mogu biti obuhvaćeni i predmeti za koje je podnesena tužba sudu a još uvijek nije donesena prvostepena presuda, kao i predmeti za koje još nije pokrenut sudski spor a postoje potraživanja od potrošača za isporučenu električnu energiju. Uslovi za zaključivanje sporazuma kroz postupak medijacije su plaćanje glavnice duga na dan zaključenja sporazuma za potrošače iz grupe FL, na rate, u maksimalnom periodu do 60 mjeseci. A plaćanje glavnice duga na dan zaključenja sporazuma za potrošače iz grupe PL, na rate, u maksimalnom periodu do 120 mjeseci. Na potraživanja na koja je potpisan sporazum o medijaciji neće se vršiti obračun kamate. Ukupan iznos kamate na dan potpisivanja sporazuma se otpisuje nakon izmirenja duga po osnovu glavnice.

U periodu 2014-2015. godina potpisano je blizu 17 miliona KM vrijednosti sporazuma, a što je nešto više od 5% ukupnih bruto potraživanja EK za isporučenu električnu energiju. Oko 1/4 od ukupnog duga je predviđeno za otpis po osnovu kamata, nakon izmirenja duga po osnovu glavnice, i to od PL oko 20%, od FL oko 40% je predviđeno za otpis.18

Stepen naplate po osnovu potpisanih sporazuma o medijaciji u ovom periodu je 92%. Kada posmatramo grupe potrošača, učešće PL u potpisanim sporazumima je 80%, a učešće FL 20%.

Sporazum ima snagu izvršne isprave, te ako se ne poštuje podnosi se prijedog za izvršenje. U slučaju nepoštovanja sporazuma i podnošenja prijedloga na izvršenje vrši se obračun zatezne kamate od dana potpisivanja sporazuma. Iz navedenih uslova se vidi da je medijacija povoljnija za potrošače u odnosu na reprograme i druge sporazume i plaćanje u ratama. Značajan broj potrošača iz javnog sektora učestvuje u sporazumima o medijaciji. Jedan broj potrošača je izvršio raskid ugovora o reprogramu i potpisao sporazum o medijaciji.

3.4 Uloga nadležnih organa u upravljanju potraživanjima javnih preduzeća

U ovom dijelu nalaza smo predstavili kako se vrši nadzor nad upravljanjem potraživanjima JP od strane organa JP. Zatim, aktivnosti Vlade RS u cilju poboljšanja naplate potraživanja JP, te aktivnosti Vlada RS i MH ''Elektroprivrede RS'' MP a.d. u cilju bolje naplate potraživanja po osnovu isporučene električne energije. Na studijama slučaja smo prikazali određeni broj mjera i aktivnosti koje su preduzimane od strane Vlade RS i JP na naplati potraživanja od pojedinačnih potrošača iz javnog sektora za isporučenu električnu energiju.

3.4.1 Nadzor od strane organa javnih preduzeća

Zakon o javnim preduzećima, odnosno Zakon o privrednim društvima reguliše upravljanje aktivnostima preduzeća kroz četiri nivoa nosilaca, a to su: Skupština akcionara, Nadzorni odbor, Uprava/menadžment preduzeća i Odbor za reviziju. Imajući u vidu da je Vlada RS ili jedinice lokalnih samouprava većinski vlasnik JP, samim tim je i rad JP u nadležnosti Vlade RS ili jedinica lokalnih samouprava.

18

Прилог бр. 6 – Извјештај о споразумима о нагодби/медијацији у ЕК за период 2014-2015. година


28


Organi upravljanja raspolažu brojnim i raznovrsnim mehanizmima za uspješno upravljanje potraživanjima. Te mehanizme ne koriste u potpunosti da bi uticali na poboljšanje stepena naplate i uspješnost upravljanja potraživanjima JP. Osnovni načini pomoću kojih su organi upravljanja u funkciji upravljanja potraživanjima JP, su nadzor nad radom uprave, razmatranje i odobravanje planova poslovanja, izvještaja o poslovanju, informacija i analiza i dr. akata koji su neophodni za uspješan rad i poslovanje JP.

Putem skupština akcionara u kojima imaju svoje predstavnike, da li kao članove ili predsjednike skupština akcionara, jedinice lokalnih samouprava i Vlada RS su upoznati sa poslovanjem JP. Skupštini akcionara je na raspolaganju značajan broj dokumenata koje dobijaju od JP na razmatranje i usvajanje. Skupštine akcionara dokumenta i podatke ne koriste u potpunosti da bi pratili indikatore uspješnosti i ostvarivanje definisanih i usvojenih ciljeva i drugih aktivnosti. U većini JP iz uzorka na sjednicama skupština akcionara ne zahtijevaju se dodatne informacije, izvještaji ili analize koje se odnose na potraživanja od raznih grupa potrošača. Eventualno se traži dodatno objašnjenje po pojedinim tačkama, međutim, to su uglavnom finanisijsko-računovodstvena pitanja i pitanja dobiti/gubitka JP. JP planove poslovanja i izvještaje o poslovanju, kao i druge informacije po potrebi, dostavljaju i na razmatranje jedinicama lokalnih samouprava kada se radi o lokalnim JP, a Vladi RS kada se radi o republičkim JP, te je većinski vlasnik kapitala i na taj način upoznat sa poslovanjem JP.

Iako se biraju na duži vremenski period, učestale izmjene u sastavu nadzornih odbora i odbora za reviziju, što pored načina njihovog izbora, kvalifikovanosti i kompetentnosti, načina i sadržaja rada i kvaliteta dokumenata o kojima odlučuju, ima ograničen uticaj na uspješnost upravljanja potraživanjima JP. Upravo i zbog čestih promjena, članovi nadzornih odbora nisu u mogućnosti da se u potpunosti upoznaju i posvete upravljanju i unapređenju poslovanja JP, a na taj način i uspješnosti upravljanja potraživanjima. U određenom broju JP nerijetko se dešava da skupštine akcionara nakon razmatranja izvještaja o radu nadzornih odbora, ne usvoje iste, ali bez predijedloga za prevazilaženje problema i poboljšanje stanja. Kada je riječ o sjednicama nadzornih odbora, odnosno zapisnicima o održanim sjednicama, posebnih podataka koji se odnose na potraživanja uglavnom nema i pored toga što su nadzornim odborima na raspolaganju veliki broj dokumenata koje razmatraju i usvajaju.

U manjem broju JP nadzorni odbori posebnu pažnju i značaj daju upravljanju potraživanjima, kao što je to slučaj sa Nadzornim odborom EK. Nadzorni odbor EK je u periodu 2013-2015. godina održavao tematske sjednice na kojima se raspravljalo o aktivnostima za poboljšanje naplate i spriječavanje zastare potraživanja. Sjednice su rezultirale određenim zaključcima i preporukama. U cilju naplate potraživanja u EK su u periodu 2013-2015. godina održavane i tematske sjednice na kojima je učestvovala Uprava, rukovodioci radnih jedinica, rukovodioci službi pravnih i opštih poslova, rukovodioci službi prodaje i naplate kako u Direkciji tako i u radnim jedinicama.

U skladu sa Zakonom o privrednim društvima, akcionarska društva čije akcije su uvrštene na službeno berzansko tržište su obavezna da imaju odbore za reviziju i internu reviziju, a što je slučaj sa JP koja su obuhvaćena uzorkom i na kojima je provedeno ispitivanje u glavnoj studiji. Osnovni cilj odbora za reviziju jeste nadzor nad finansijskim i računovodstvenim procesima organizacije, kao i nad revizijom finansijskih izvještaja. U određenom broju JP, odbori za reviziju, kao i nadzorni odbori, trpe česte promjene članova što nije u funkciji dobrog upravljanja. I pored toga što odbori za reviziju kroz akta koja razmatraju dobijaju značajan broj inforacija, izostalo je davanje konkretnih preporuka za poboljšanje stepena naplate potraživanja.

Godišnji izvještaji o radu nadzornih odbora i odbora za reviziju uglavnom ukazuju na broj održanih sastanaka, tematiku koja je bila predmet sastanaka, broj i naziv odluka koje su donesene i razloge neodržavanja planiranih sastanaka. Kod većine JP godišnji izvještaji ne ukazuju da su se nadzorni odbori i odbori za reviziju bavili pitanjima uspješnosti upravljanja potraživanjima i upravljačkim praksama u JP. Nadzorni odbori i odbori za reviziju su u



redovnoj proceduri razmatrali trogodišnje i godišnje planove poslovanja i izvještaje o poslovanju, informacije, analize i dr. akta JP, bez ocjene i uticaja na uspješnost upravljanja potraživanjima i finansijsku poziciju JP. Planovi i izvještaji o poslovanju su razmatrani i usvajani, uglavnom bez izmjena u odnosu na prijedlog. Nadzorni odbori i odbori za reviziju nisu preispitivali postojeće stanje potraživanja i uzroke takvog stanja. U skladu sa tim nisu donosili određene zaključke sa specifičnim mjerama i aktivnostima u cilju poboljšanja stepena naplate, stanja i strukture potraživanja JP.

Izvještaji o poslovanju, druge informacije i analize koje Uprava dostavlja na razmatranje i odobravanje organima upravljanja sadrže kvantitativne podatke i informacije o potraživanjima koji su sadžani i u finansijskim izvještajima JP. Polazeći od razlika u sadržaju i strukturi izvješataja o poslovanju, oni sadrže minimum podataka i informacija o potraživanjima:

broj i strukturu potrošača, bez prikaza stepena naplate za isporučenu uslugu po grupama potrošača, kako bi se identifikovali potrošači koji ne plaćaju isporučenu uslugu ili kasne u plaćanju isporučene usluge

podatke o stanju potraživanja, bez strukture potraživanja po raznim osnovama

pregled fakturisane i naplaćene realizacije sa uporednim podacima sa prethodnom godinom, bez uporednih podataka o naplati po osnovu tekućih potraživanja i potraživanja iz ranijih godina, kako bi se mogla utvrditi odstupanja i uzroci odstupanja na realaciji planirano-realizovano

Jedan broj izvještaja o poslovanju JP sadrže podatke, informacije i pokazatelje koji se odnose na:

ispravku vrijednosti potraživanja

likvidnost i solventnost preduzeća prikazanu kroz pokazatelje koeficijenata opšte likvidnosti, ubrzane likvidnosti, optimalne likvidnosti i koeficijente solventnosti

obrt potraživanja kroz pokazatelje koeficijent obrta potraživanja i broj dana vezivanja potraživanja

Interna revizija u JP predstavlja značajan dio nadzora i pored toga što ne čini strukturu upravljanja JP. U većini JP organizaciono je uspostavljena interna revizija. Od JP iz uzorka interna revizija nije uspostavljena u vodovodnim preduzećima. Interna revizija u JP je aktivnosti na planu naplate potraživanja i likvidnost JP kroz studiju rizika ocjenjivala kao aktivnosti koje su izložene visokom ili srednjem riziku i kao takve su planirane kroz planove interne revizije. U EDP iz uzorka, interna revizija je radila izvještaje o naplati potraživanja i identifikovala više nedostataka, te dala značajan broj preporuka. Interna revizija je pitanje potraživanja uglavnom posmatrala i revidirila sa finansijsko računovodstvenog aspekta, a manje sa upravljačkog aspekta (u pogledu ostvarivanja uloga organa JP, preduzimanih mjera i aktivnosti, njihove opravdanosti i pravovremenosti, postignutih rezultata i uticaja) pa je na taj način izostala i njena dodatna vrijednost za uspješno upravljanje potraživanjima JP.

3.4.2 Aktivnosti Vlade RS u cilju poboljšanja naplate potraživanja

Multilateralna kompenzacija

U cilju rješavanja problema nelikvidnosti koji je posebno izražen u uslovima ekonomsko finansijske krize donešen je Zakon o jedinstvenom sistemu multilateralne kompenzacije i cesije u februaru 2014. godine.

Od donošenja Zakon o jedinstvenom sistemu multilateralne kompenzacije i cesije do danas su provedene dvije obavezne multilateralne kompenzacije i to u periodu oktobar-novembar 2015. godine i u maju 2016. godine. Prema rezultatima Banjalučke berze u Tabeli 5 dalje u tekstu se vide ukupni rezultati ove dvije multilateralne kompenzacije.


30


Tabela 5 – Rezultati dvije obavezne MLK koje su provedene u RS

MLK

period_

provođenja

ukupno_

prijavljeno_KM

bilo_

moguće_ kompenzovati

_KM

ukupno_

kompenzovano _KM

%_kompen

./ prijavljeno

%_kompen./ moguće

ukupno_subjek

ata

I

X-XI_2015.

1.008.656.364

389.200.686

164.261.603

16%

42%

1350

II

V_2016.

1.036.289.476

359.666.921

111.454.923

11%

35%

1100

Izvor podataka: Banjalučka berza19

JP iz uzorka su putem ove dvije obavezne MLK naplatila manje od 1% ukupnih bruto potraživanja od potrošača po osnovu isporučene sve tri vrste usluga.

Prijedlog Zakona o rokovima izmirenja novčanih obaveza

Sljedeća aktivnost Vlade RS u cilju rješavanja problema nelikvidnosti privrede je bila predlaganje Zakona o rokovima izmirenja novčanih obaveza. Tokom 2015. godine Narodna skupština Republike Srpske je usvojila i uputila u postupak javne rasprave Nacrt Zakona o rokovima izmirenja novčanih obaveza. Predloženim Zakonom su definisani rokovi izmirenja novčanih obaveza između privrednih subjekata međusobno, kao i javnog sektora i privrednih subjekata, da bi se spriječilo nepoštovanje izmirenja obaveza u propisanim rokovima, odnosno spriječila zloupotreba ugovaranja predugih rokova plaćanja. Vlada RS smatra da bi to doprinijelo poboljšanju likvidnosti i brzini opticaja novca i zaštiti malih privrednih subjekata.

Prema prijedlozima rješenja u ovom Zakonu, predviđa se da privredni subjekti, kao ugovorne strane, za izmirenje novčanih obaveza, ne mogu ugovoriti rok duži od 60 dana. Ista obaveza je predviđena za slučaj kada je jedna od ugovornih strana iz javnog sektora. Za ugovore između privrednih subjekata propisuje se izuzetak u slučaju kada je dužnik izdao povjeriocu sredstvo obezbjeđenja koje ima snagu izvršne isprave, kada se može ugovoriti i duži rok.

Nakon javne rasprave i utvrđenja Prijedloga Zakona, Vlada RS je iz parlamentarne procedure povukla isti sa obrazloženjem da bi proizvođači iz RS bili dovedeni u neravnopravan položaj u odnosu na konkurenciju iz FBiH. Isto mišljenje dijele i privrednici iz RS.20

Ekonomskom politikom RS za 2016. godinu je predviđeno da će ovaj Zakon biti usvojen tokom 2016. godine. Do kraja ove revizije ovaj Zakon nije usvojen u parlamentarnoj proceduri.

Aktivnosti Vlade RS i MH ''Elektroprivrede RS'' MP a.d.

U ovom dijelu nalaza navodimo neke od aktivnosti Vlade RS koje su u posmatranom periodu preduzimane u cilju poboljšanja naplate potraživanja za isporučenu električnu energiju.

Vlada RS je 2012. godine na prijedlog Ministarstva industrije, energetike i rudarstva, a u skladu sa preporukama GSRJS RS21 i na osnovu inicijative MH ''Elektroprivrede RS'' MP a.d., imenovala radnu grupu za analizu zakonodavnog okvira u elektroenergetskom sektoru, a u cilju stvaranja pretpostavki za rješavanje problema naplate potraživanja.

Ministarstvo industrije, energetike i rudarstva je Izvještaj radne grupe krajem 2012. godine sa prijedlogom Zaključka dostavilo Vladi RS na razmatranje. Osnovni problemi koji su identifikovani od strane radne grupe a koje je i u Incijativi navelo MH ''Elektroprivrede RS'' MP a.d., te na osnovu kojih radna grupa predlaže Vladi RS izmjene i dopune propisa u elektroenergetskom sektoru. Vlada RS se upoznala sa Izvještajem radne grupe i isti je

19

https://mlk.blberza.com/Announcement/Article?docVerId=56697 20

Привредна комора РС 21

http://www.gsr-rs.org/static/uploads/report_attachments/imported/RU001-11.pdf

https://mlk.blberza.com/Announcement/Article?docVerId=56697

http://www.gsr-rs.org/static/uploads/report_attachments/imported/RU001-11.pdf



prihvaćen sa Zaključkom u februaru 2013. godine. Zaključkom je Vlada RS zadužila Ministarstvo industrije, energetike i rudarstva da uputi inicijativu Ministarstvu pravde za izmjene i dopune Zakona o izvršnom postupku, Krivičnog zakona Republike Srpske i Zakona o sudskim taksama, i Ministarstvu trgovine i turizma za izmjene i dopune Zakona o zaštiti potrošača.

Zatim, ponovo u februaru 2015. godine MH ''Elektroprivrede RS'' MP a.d. je dostavilo analizu stanja u elektroenergetskom sektoru sa aspekta primjene postojećih zakona. Prijedlog je dostavljen na zahtjev Ministarstva saobraćaja i veza, koje je u ime radne grupe za reformu JP tražilo ovu analizu. MH ''Elektroprivrede RS'' MP a.d. je dostavilo prijedlog izmjena i dopuna Zakona o električnoj energiji RS, Zakona o privrednim društvima, Zakona o obligacionim odnosima, Zakona o stečajnom postupku, Krivičnog zakona Republike Srpske, Zakona o zaštiti potrošača, Zakona o izvršnom postupku, Zakona o sudskim taksama. Kako se u ovoj analizi navodi svi navedeni zakoni stvaraju probleme u poslovanju, a samim tim i u naplati potraživanja od potrošača po osnovu isporučene električne energije. Što se tiče Zakona o stečajnom postupku EDP su i ranije tražila izmjene i dopune i u dijelu koji se odnosi na potraživanja po osnovu isporučene električne energije. Te da se potraživanja po osnovu isporučene električne energije svrstaju u viši isplatni red, kako bi se poboljšale šanse za naplatu potraživanja od PL koja se nalaze u stečajnom postupku.

Do kraja 2015. godine, navedene inicijative nisu realizovane i nije izmijenjen, niti dopunjen ni jedan od predviđenih zakona.

MH ''Elektroprivreda RS'' MP a.d. i EDP iz uzorka su u periodu 2012-2015. godina donosili operativne planove aktivnosti na naplati potraživanja i na spriječavanju zastare potraživanja sa definisanim nosiocima i rokovima aktivnosti. Tokom 2013. godine je kolegijum direktora MH ''Elektroprivreda RS'' MP a.d., pored operativnih planova, donio i zaključak da se izvrši sveobuhvatna analiza potraživanja koja bi trebalo da obuhvati iznos nenaplativih potraživanja, strukturu potraživanja, način obračuna kamate, efekte reprograma, dug budžetskih korisnika i dr. Kako je definisano Zaključkom ova analiza je imala za cilj da EDP pomogne u sticanju uvida u vrijednost kratkoročnih i dugoročnih potraživanja od potrošača. U EK je ''Deloitte'' u periodu 2013-2015. godina po osnovu tri ugovora uradio analize o stanju potraživanja te i samu analizu kratkoročnih i dugoročnih potraživanja od potrošača po različitim osnovama i dao određene preporuke. I u EH je ''Deloitte'' na osnovu ugovora iz 2013. godine uradio analizu potraživanja od potrošača po različitim osnovama i dao određene preporuke. Ova dva EDP su izvršila određene korekcije i ispravke vrijednosti potraživanja po osnovu ovih analiza u računovodstvenom smislu. Preduzimane aktivnosti u posmatranom periodu nisu značajnije uticale na poboljšanje stanja, strukture i stepena naplate potraživanja do kraja 2015. godine, što se vidi u prethodnim poglavljima ovog Izvještaja. EK je u maju 2016. godine donijela novi Operativni plan aktivnosti na spriječavanju zastare potraživanja sa definisanim nosiocima i rokovima aktivnosti.


32


3.4.3 Studije slučaja

Na studijama slučaja smo dodatno prikazali koje mjere i aktivnosti su JP i Vlada RS preduzimali na naplati potraživanja za isporučenu električnu energiju od pojedinačnih potrošača iz javnog sektora. Studije slučaja smo prikazali na tri javne institucije čiji je nesmetani rad u službi svih građana. JP navode da iz razloga što se radi o potrošačima iz javnog sektora koji su od vitalnog značaja, nisu koristili mjeru isključenja. U određenim slučajevima JP su sa ovim potrošačima postizala usmene dogovore, ili se pak dug prećutno tolerisao. Dok u JP koja su preduzimala određene mjere, te mjere nisu značajno uticale na poboljšanje naplate potraživanja od potrošača.

Vlada RS i JP su u posmatranom periodu preduzimali selektivno mjere i aktivnosti na naplati potraživanja od pojedinačnih potrošača. Preduzimane mjere nisu značajno uticale na poboljšanje stepena naplate potraživanja i uspješnosti upravljanja potraživanjima JP. Pri tom nisu utvrđeni uzorci takvog stanja i preduzimane mjere nisu mogle uticati na otklanjanje uzroka nedovoljne uspješnosti upravljanja potraživanjima JP, što se vidi na navedenim studijama slučaja dalje u tekstu.

Studija slučaja 1: Potraživanja Elektrokrajine od Osnovnog suda Banjaluka

Osnovni sud Banjaluka, kao potrošač električne energije, prema EK ima određena dugovanja. EK nije utuživala Osnovni sud zbog kašnjenja u plaćanju, kako bi se obezbijedila od zastare potraživanja jer su postojali usmeni dogovori da će potraživanja biti izmirena. Nije vršeno isključenje iz elektrosistema, jer prema izjavama smatrali su da ova mjera ne bi naišla na podršku javnosti s obzirom da se radi o javnoj instituciji od opšteg interesa.

Mjere koje je EK preduzimala u cilju naplate potraživanja su obavještenje o isključenju, opomene pred isključenje i dopis/obavještenje Ministarstvu pravde o kašnjenju u plaćanju i visini potraživanja za isporučenu električnu energiju.

EK je Osnovnom sudu u periodu jun-novembar 2015. godine dostavila 12 obavještenja o isključenju. Na ispostavljenim računima za isporučenu električnu energiju uputila opomenu za plaćanje, ukazujući na mogućnost isključenja električne energije.

Osnovni sud je početkom 2016. godine kod Okružnog privrednog suda Banjaluka protiv EK podnio tužbu sa prijedlogom za određivanje privremene mjere obezbjeđenja, pri čemu vrijednost spora iznosi oko 40 hiljada KM. Kako se navodi u tužbi, za podnošenje ove tužbe Osnovni sud ima pravni interes kako bi se presudom utvrdilo postojanje zastarjelosti duga i odredilo njegovo brisanje u poslovnim knjigama EK, odnosno isknjižavanje i otpis navedenog duga u knjigovodstvenim evidencijama i finansijskim karticama a sve u cilju stvaranja pravne sigurnosti položaja tužioca, odnosno Osnovnog suda.

EK je priložila odgovor na tužbu i na prijedlog za privremenu mjeru obezbjeđenja, navodeći da je Osnovni sud račune plaćao u nedovoljnom iznosu i da na dan 31.12.2015. godine dug Osnovnog suda iznosi oko 36 hiljada KM. EK u svom odgovoru na tužbu predlaže Sudu da odbije tužbeni zahtjev u cjelosti kao neosnovan, podnosi protivtužbu i predlaže da sud donese presudu da Osnovni sud isplati dug za isporučenu električnu energiju.

U maju mjesecu 2016. godine Okružni privredni sud u Banjaluci je donio Rješenje kojim se EK određuje mjera obezbjeđenja, čime se EK zabranjuje preduzimanje mjera isključenja iz elektrosistema Osnovnog suda Banjaluka. EK je Višem privrednom sudu u Banjaluci podnijela Žalbu na rješenje Okružnog privrednog suda u Banjaluci.

Postupak za utvrđivanje potraživanja je još uvijek u redovnoj proceduri i nije naplaćeno sporno potraživanje od Osnovnog suda Banjaluka.



Studija slučaja 2: Potraživanja Elektrokrajine od Kliničkog centra Banjaluka

Potraživanja EK od Kliničkog centra Banjaluka na dan 31.12.2015. godine iznose nešto više od 5 miliona KM, što potvrđuje i potpisana konfirmacija. U periodu koji je revizija posmatrala, potraživanja od Kliničkog centra su porasla za oko 4 puta. Odnosno, na dan 31.12.2011. godine su iznosila oko 1,35 miliona KM.

Značajan broj aktivnosti na pokušaju naplate potraživanja od Kliničkog centra je proveden u posmatranom periodu. U periodu od marta 2012. godine pa do kraja 2015. godine nije bilo uplata od strane Kliničkog centra za isporučenu električnu energiju. Vlada RS je donijela Odluku u decembru 2013. godine kojom je data saglasnost EK za zaključivanje ugovora o reprogramu potraživanja po posebnim uslovima sa 6 potrošača električne energije, među kojima je i Klinički centar. U periodu kada je Vlada RS donijela Odluku za potpisivanje ugovora o reprogramu potraživanja, potraživanja od Kliničkog centra su iznosila oko 1,9 miliona KM.

I pored Odluke Vlade RS o davanju saglasnosti EK da zaključi ugovor o reprogramu potraživanja sa Kliničkim centrom po posebnim uslovima do realizacije ovog ugovora nikad nije došlo. Klinički centar se nije odazvao pozivu na potpis ugovora o reprogramu potraživanja.

Uslovi pod kojim je po Odluci Vlade RS, Klinički centar mogao da potpiše ugovor o reprogramu su značajno povoljniji od opštih uslova za potpisivanje ugovora o reprogramu za ostale potrošače. Posebni uslovi su otpis svih zaduženja nastalih po osnovu kamata sa rokom otplate duga za isporučenu električnu energiju 10 godina. S tim da se vrši redovno plaćanje računa za tekuću isporučenu električnu energije.

S obzirom da reprogram nije potpisan EK je u novembru 2014. godine Kliničkom centru poslala obavještenje o utuženju a budući da Klinički centar nije izvršio uplatu duga u ostavljenom roku, EK je podnijela tužbu kod Okružnog privrednog suda u Banjaluci. Postupak je u proceduri i potraživanje nije naplaćeno.

U drugoj obaveznoj MLK, koja je održana u maju 2016. godine, EK je od Kliničkog centra naplatila svega oko 220 hiljada KM ili oko 5% od ukupnih potraživanja Kliničkog centra.


34


Studija slučaja 3: Potraživanja Elektro-Hercegovine od JP Vodovod Bileća

Potraživanja od Vodovoda Bileća na dan 31.12.2014. godine čine više od 30% ukupnih bruto potraživanja EH.

Problemi naplate potraživanja od Vodovoda Bileća datiraju od 2004. godine. Vodovod nije prihvatao i plaćao račune za isporučenu električnu energiju. Ugovor o snabdijevanju električne energije nije bio potpisan. EH je uredno isporučivala električnu energiju i nije koristila pravo prekida snabdijevanja.

U cilju zaštite interesa JP i spriječavanja zastare potraživanja, EH je u periodu 2005-2013. godina pokretala tužbe protiv Vodovoda Bileća, pri čemu je u periodu 2007-2014. godina doneseno 5 presuda u korist EH.

Struktura potraživanja od Vodovoda Bileća za isporučenu električnu energiju

KM

31.12.2014. 31.07.2015.

Energija 4.037.172 4.986.658

Kamate 1.956.143 2.251.410

Ostalo 562.351 20.000

UKUPNO 6.555.667 7.258.068

Učešće duga po osnovu isporučene električne energije u ukupnom dugu na određeni dan u 2014. godini je 62%, a u 2015. godini je 69%.

I pored sudskih presuda Vodovod Bileća i dalje nije plaćao svoja dugovanja, te na dan 31.12.2014. godine nije bilo uplata po osnovu presuda. Plaćeni su samo sudski troškovi i manji dio kamata.

Dalje aktivnosti koje su se preduzimale u cilju rješavanja dugogodišnjeg problema naplate potraživanja od Vodovoda Bileća su sljedeće:

u prvom kvartalu 2014. godine u Ministarstvu industrije, energetike i rudarstva, kao resornom ministarstvu, održan je sastanak na kome je formulisan Zaključak da će se pitanje dugovanja Vodovoda Bileća kandidovati na sjednici Vlade RS

na sjednici Vlade RS, održanoj u prvom kvartalu 2015. godine donesen je Zaključak sa određenim preporukama

u trećem kvartalu 2015. godine je zaključen Protokol o trajnom rješavanju problema sa Vodovodom Bileća, čiji su potpisnici MH ''Elektriprivreda RS'' MP a.d., ZP Hidroelektrana na Trebišnjici a.d. Trebinje, ZP Elektro-Hercegovna a.d. Trebinje, JP Vodovod Bileća i Opština Bileća

U cilju prevazilaženja problema u vezi dugovanja Vodovoda Bileća za isporučenu električnu energiju, Protokolom je između ostalog definisano:

da Vodovod Bileća potpiše Ugovor o snabdijevanju električne energije sa EH i time preuzme obavezu plaćanja računa za tekuću potrošnju, počev od avgusta 2015. godine

da Vodovod Bileća u roku od 10 dana od Vlade RS preko EH zatraži otpis kamata za ukupan dug i potpiše reprogram na ostatak duga na 180 mjeseci sa grejs periodim od 24 mjeseca a prema Odluci Vlade RS

da Hidroelektrana na Trebišnjici u skladu sa važećim vodoprivrednim aktima realizuje aktivnosti na poboljšanju tehničkih karakteristika objekta

da Hidroelektrana na Trebišnjici akontativno uplati 2 miliona KM na ime naknada za korišćenje prirodnih resursa u svrhu proizvodnje električne energije Opštini Bileća a koja će koristeći navedena sredstva zatvoriti obaveze prema Vodovodu Bileća, i dr.

Rezultati preduzetih mjera koje su sadržane u Protokolu a koje se odnose na izmirenje duga:

potpisani su Ugovori o snabdijevanju u junu 2015. godine

Vodovod Bileća od septebra 2015. godine svakog mjeseca vrši uplate na ime isporučene tekuće električne energije

u julu 2016. godine uplata 2 miliona KM po osnovu Protokola

ugovor o reprogramu preostalog duga nije potpisan zaključno sa julom 2016. godine



4 ZAKLJUČCI

Uspješnost upravljanja potraživanjima JP se odražava na opštu finansijsku poziciju JP posmatrano pokazateljima finansijske stabilnosti, neto obrtnog fonda, likvidnosti i sl. Upravljanje finansijama preduzeća se provodi i kroz upravljanje naplatom potraživanja, jer se na taj način utiče na likvidnost preduzeća kao performansu finansijske pozicije preduzeća. U tom pogledu bitno je u okviru opšte poslovne ili finansijske politike preduzeća uspostaviti i politiku naplate potraživanja. Politika naplate potraživanja predstavlja skup unaprijed osmišljenih postupaka koji se primjenjuju radi ubrzanja naplate dospjelih potraživanja i smanjenja gubitka zbog nenaplativosti potraživanja.

Nakon predstavljanja nalaza u ovoj reviziji učinka može se izvesti osnovni zaključak za upravljanje potraživanjima JP.

Upravljanje potraživanjima javnih preduzeća nije dovoljno uspješno, s obzirom da i pored značajnog broja preduzimanih mjera, pokazatelji starosne strukture, kašnjenja u plaćanju i stepena naplate, nisu značajnije poboljšani u posmatranom periodu.

Upravljanje potraživanjima JP je veoma složeno i predstavlja sistemski problem. Na uspješnost upravljanja potraživanjima uticaj imaju i organi upravljanja preduzeća i većinski vlasnik kapitala, bilo Vlada RS ili jedinice lokalnih samouprava, zavisno o kom se preduzeću radi, te u okviru generalnog zaključka data su još tri zaključka.

4.1. Informacije o stanju, strukturi i stepenu naplate potraživanja u javnim preduzećima nisu sveobuhvatne za potrebe odlučivanja, problemski struktuirane i nisu učinjene dostupnim svim zainteresovanim stranama.

Generalni podaci i informacije o potraživanjima JP iz uzorka u periodu koji je revizija posmatrala su sadržane u većem broju dokumenata JP. Dio tih dokumenata su JP objavljivala na svojim internet stranicama, a najveći dio njih je bio upućivan na razmatranje i usvajanje nadležnim organima. Jedan broj JP objavljuju finansijske izvještaje i izvještaje nezavisnog revizora na sajtu Banjalučke berze, te i na taj način generalne podatke o potraživanjima čine dostupnim. Informacije o potraživanjima su najčešće o stanju ukupnih potraživanja, bez potpunih informacija o njihovoj strukturi po raznim osnovama i stepenu nallate.

Rezultati revizije pokazuju da su ukupna bruto potraživanja rasla brže od rasta ukupnih prihoda po osnovu isporučene usluge. U pojedinim JP ukupna bruto potraživanja na određeni dan izvještavanja iskazana u bilansu stanja su veća od ukupnih prihoda po osnovu isporučene vrste usluge iskazanih u bilansu uspjeha. Struktura potraživanja posmatrana kao odnos bruto i neto potraživanja pogoršana je u posmatranom periodu što se manifestuje kroz porast vrijednosti ispravke potraživanja uz izražene varijacije između određenih vrsta usluga i između JP u okviru iste vrste usluge. Starosna struktura potraživanja je nepovoljna jer je znatan dio potraživanja stariji od godinu dana i struktura se pogoršava u posmatranom periodu. Poseban problem u starosnoj strukturi potraživanja su potraživanja starija od pet godina koja predstavljaju visokorizična potraživanja i koja imaju negativan uticaj na poslovanje JP. Problem potraživanja iz ranijih godina organi JP nisu u mogućnosti, u okviru svojih nadležnosti i odgovornosti i sa raspoloživim resursima, da sami riješe bez pomoći osnivača i Vlade RS.

JP putem izvještavanja o naplati ne daju informacije o strukturi ukupne naplate, šta se naplati po osnovu tekuće realizacije, a šta po osnovu salda, odnosno potraživanja iz ranijih godina. U izvještajima o poslovanju JP naplatu potraživanja prate putem pokazatelja stepena ukupne naplate potraživanja koji se posmatrano po vrstama usluga kreće u rasponu od 97% do 105%. U izvještajima navedeni stepen naplate podrazumijeva odnos ukupne naplate u godini (naplata i po osnovu potraživanja iz tekućeg perioda i


36


potraživanja iz ranijih godina), sa jedne strane i fakturisane realizacije tekućeg perioda, sa druge strane.

Pokazatelji naplate tekućih potraživanja, utvrđeni kao odnos naplate u godini po osnovu tekućih potraživanja sa jedne strane i fakturisane realizacije u tekućoj godini sa druge strane, ukazuju na značajne razlike u odnosu na pokazatelje računate na prethodno navedeni način, ali i na znatno veće razlike u pokazateljima po pojedinim vrstama usluga. Prosječni stepen tekuće naplate ovako računat po vrsti usluge kreće se u rasponu između 70% i 80%.

4.2. Značajan broj preduzimanih mjera i dodatno angažovanih resursa na naplati potraživanja javnih preduzeća nisu rezultirali značajnijim poboljšanjem naplate potraživanja javnih preduzeća.

Organi JP su preduzimali značajan broj mjera u cilju poboljšanja stepena naplate potraživanja i uspješnijeg upravljanja potraživanjima. JP su vršila reprogramiranje potraživanja, isključenja potrošača, utuženja i naplatu putem izvršnih postupaka. Jedan broj JP iz uzorka su angažovala dodatne resurse za analize o stanju potraživanja te i samu analizu kratkoročnih i dugoročnih potraživanja od potrošača po raznim osnovama. I pored značajnog broja preduzimanih mjera i angažovanih resursa, pokazatelji stanja i strukture potraživanja prikazani po raznim osnovama, te stepena naplate jasno govore o nedovoljnoj uspješnosti upravljanja potraživanjima JP. Preduzimane mjere su dale određene rezultate ali nisu bile dovoljne da uspostave efikasno upravljanje potraživanjima bez kombinacije sa drugim mjerama. Kao osnovni uzroci neefikasnosti mjera su sljedeći:

problemi sa primjenom postojećeg zakonskog okvira

dugo vrijeme trajanja sudskih i izvršnih postupaka

sudske i izvršne postupke pored dugog trajanja opterećuju i visoki troškovi postupka

neefikasna procedura naplate po sudskim presudama

nepravovremenost preduzimanja mjera

nedoslijednost u primjeni i provođenju mjera

nije izvršena odgovarajuća kombinacija mjera

selektivan pristup pojedinim grupama potrošača i/ili pojedinim potrošačima

ograničenja u primjeni mjera prema potrošačima iz javnog sektora i dr.

Određena JP zbog vrste usluge kojom se bave nisu bila u mogućnosti da koriste sve poznate mjere u upravljanju potraživanjima.

4.3. Nadzor nad upravljanjem potraživanjima nije adekvatan, s obzirom da kroz razmatranje i usvajanje raznih akata javnih preduzeća, te kreiranje dodatnih mjera nisu jasno identifikovani uzroci stanja, niti su se u skladu sa tim desile potrebne ciljane promjene.

Adekvatan i efikasan nadzor nad upravljanjem potraživanjima JP se može postići jedino kroz zajednički timski rad nadležnih organa, te iz tih razloga je veoma važno imenovanje kako članova odbora, tako i direktora JP. Iako se nadzorni odbori i odbori za reviziju biraju na duži vremenski period, učestale izmjene u sastavu odbora, što pored načina njihovog izbora, kvalifikovanosti i kompetentnosti, načina i sadržaja rada i kvaliteta dokumenata o kojima odlučuju, ima ograničen uticaj na uspješnost upravljanja potraživanjima JP. Upravo i zbog čestih promjena, članovi nadzornih odbora nisu u mogućnosti da se u potpunosti upoznaju i posvete upravljanju i unapređenju poslovanja JP, a na taj način i uspješnosti upravljanja potraživanjima.



Organi upravljanja raspolažu brojnim i raznovrsnim mehanizmima za adekvatan nadzor i uspješno upravljanje potraživanjima. Organi upravljanja mehanizme ne koriste u potpunosti da bi vršili adekvatan nadzor nad upravljanje potraživanjima te uticali na poboljšanje stepena naplate i stanja i strukture potraživanja JP. Osnovni načini pomoću kojih su organi upravljanja u funkciji upravljanja potraživanjima JP, su nadzor nad radom uprave, razmatranje i odobravanje planova poslovanja, izvještaja o poslovanju i drugih akata, i kreiranje i praćenje implementacije dodatnih mjera neophodnih za uspješan rad i poslovanje JP. Organi upravljanja nisu preispitivali postojeće stanje i strukturu potraživanja, slabosti i uzroke takvog stanja. Te na osnovu utvrđenog stanja potraživanja i uočenih slabosti nisu donosili određene zaključke sa specifičnim mjerama i aktivnostima adekvatnim grupama potrošača.

Vlada RS nije u skladu sa opredjeljenjima iskazanim u ekonomskim politikama u posmatranom periodu preduzimala mjere i aktivnosti koje bi bile u funkciji restrukturiranja, reorganizacije, poboljšanja likvidnosti i finansijske pozicije JP, te odgovornosti za upravljanje JP. Određene mjere, uglavnom normativne prirode preduzimane su sa kašnjenjem u odnosu na ekonomsku politiku, a njihova implementacija dala je skromne rezultate. Izostale su mjere Vlade RS u upravljačkom, normativno-pravnom, administrativnom i finansijskom smislu. Uloga Vlade RS je posebno izražena kao nosioca izvršne vlasti, u ulozi osnivača i skupštine akcionara u pojedinim JP, imajući u vidu i činjenicu da su među značajnim potrošačima koji kasne u plaćanju za isporučenu vrstu usluge i budžetski korisnici i fondovi koji se finansiraju iz Budžeta RS i koji su od posebnog interesa za RS.


38


5 PREPORUKE

U skladu sa prezentovanim nalazima i zaključcima revizije kreirane su preporuke nadležnim institucijama i JP u cilju unaprjeđenja upravljanja JP, uključujući i upravljanje potraživanjima kao jednim veoma značajanim dijelom upravljanja JP. Pitanje naplate potraživanja je kompleksno i predstavlja značajan dio generalnog problema nedovoljne likvidnosti, te se njegovom rješavanju treba pristupiti kao sistemskom problemu. Kako sistem čini i veći broj upravljačkih nivoa i nivoa vlasti, preporuke su date u skladu sa njihovim nadležnostima i mogućim upravljačkim instrumentima. Preporuke su dizajnirane i usmjerene ka Vladi RS kao nosiocu izvršne funkcije vlasti sa izraženom regulatornom ulogom, kao osnivaču JP od republičkog interesa, i kao Skupštini akcionara dijela JP od republičkog interesa sa izraženom upravljačkom ulogom i JP obuhvaćenim ovom revizijom. Preporuke se mogu koristiti i implementirati i u drugim JP od republičkog ili lokalnog interesa. Provođenjem ovih preporuka moguće je stvoriti formalno pravne, organizaciono funkcionalne i upravljačke pretpostavke za efikasno upravljanje JP, uključujući i upravljanje potraživanjima.

Preporuke za Vladu RS

Vlada RS u cilju stvaranja uslova i pretpostavki za uspješno funkcionisanje, upravljanje potraživanjima i upravljanje JP, treba da:

5.1. Uspostavi regulatorni okvir koji će obezbijediti uslove za bolje funkcionisanje i poboljšanje naplate potraživanja, uspješno upravljanje i poboljšanje likvidnosti javnih preduzeća.

Vlada RS treba da razmotri inicijative resornih ministarstava i radnih grupa i JP u pogledu izmjena i dopuna zakonskih rješenja koje će biti u funkciji stvaranja formalno pravnih pretpostavki za uspješno upravljanje potraživanjima, a samim tim i upravljanje JP. Vlada RS treba da preko resorno nadležnih ministarstava obezbijedi provođenje zaključaka koje je u prethodnim godinama donosila i zaduživala ministarstva i budžetske korisnike da svojim aktivnostima obezbijede njihovu realizaciju. Na taj način uspostaviće se pravni okvir koji će osigurati ravnopravan položaj JP u pogledu naplate potraživanja koja pripadaju različitim djelatnostima. Pravni okvir treba da osigura ravnopravan položaj JP u odnosu na druga privredna društva i da osigura funkcionalnost JP u pogledu ostvarivanja njihove uloge u proizvodnji i isporuci roba i usluga.

5.2. Izvrši analizu prinosnog, imovinskog i finansijskog položaja JP i na osnovu provedene analize dizajnira i implementira mjere sistemskog karaktera.

Osnova za izradu mjera treba da budu opredjeljenja u ekonomskoj politici i akcioni plan za provođenje ekonomske politike i rezultati analize imovinskog prinosnog i finansijskog položaja JP. Mjere treba da budu kombinacija mjera administrativnog, normativno-pravnog, finansijskog, fiskalnog i socijalnog karaktera. Sistem mjera treba da prati Akcioni plan za realizaciju mjera koji će uključivati i odgovornost za realizaciju mjera kako na nivou Vlade RS, resornih ministarstava i organa JP. Takođe, mjere treba kreirati cjelovite i sveobuhvatne prema institucijama koje upravljaju potraživanjima i posmatranim grupama potrošača, zasnovane na informacijama o stanju, strukturi i stepenu naplate potraživanja. Prilikom dizajniranja i realizacije mjera treba uspostaviti dobru komunikaciju i koordinaciju Vlade RS, jedinica lokalnih samouprava, JP i drugih institucija uključenih u proces. Treba imati u vidu uticaj mjera na funkcionalnost JP u pogledu ostvarivanja njihove uloge, uticaj na Budžet RS, budžete lokalnih samouprava i finansijsku poziciju JP.



Preporuke za organe javnih preduzeća

Organi javnih preduzeća u skladu sa svojim nadležnostima, treba da:

5.3. Preispitaju uticaj politika, pravila i procedura očitavanja, obračuna, fakturisanja i naplate isporučenih usluga na uspješnost upravljanja potraživanjima i uspostave sistem praćenja primjene i odgovornosti.

Organi JP treba da na osnovu rezultata ove revizije učinka izvrše analizu i preispitaju postojeće politike, pravila i procedure za očitavanje, obračun, fakturisanje i naplatu isporučenih usluga. Uspostavljanje efikasnih i efektivnih pravila i procedura podrazumijeva i kontinuirano praćenje njihove primjene i utvrđivanje odgovornosti za loše rezultate i zloupotrebe. Neophodno je utvrditi nedostatke i slabosti postojećih akata i njihov uticaj na uspješnost upravljanja potraživanjima. JP koja nemaju u potpunosti uspostavljene politike, pravila i procedure treba da iste uspostave. Primjena usvojenih politika, pravila i procedura treba da osigura dovoljan priliv novčanih sredstva za nesmetano funkcionisanje JP i finansiranje redovne djelatnosti.

5.4. Izvrše analizu potraživanja od potrošača, uključujući i analizu do sada preduzimanih mjera i njihovih rezultata i efekata i kreiraju nove mjere i aktivnosti na uočenim slabostima i uzrocima stanja.

Analiza potraživanja od potrošača podrazumijeva analizu stanja i strukture potraživanja po raznim osnovama. Pristupiti analizi potraživanja po grupama potrošača, te analizi preduzimanih mjera na planu naplate potraživanja, rezultata i efekata tih mjera, ostvarivanja uloga organa JP. Na osnovu analize sačiniti poseban Program mjera i aktivnosti na planu upravljanja potraživanjima koji će predstavljati kombinaciju pravnih, ekonomsko finansijskih i tehničkih mjera a u skladu sa specifičnostima grupa potrošača i koje će biti kompatibilne sa mjerama Vlade RS. Implementirati definisane mjere i aktivnosti i o njima transparentno izvještavati nadležne organe.

JP koja nemaju funkcionalnu bazu podataka o potraživanjima treba da izvrše klasifikaciju podataka po grupama potrošača, starosti potraživanja, i dr. radi pouzdanosti i kvaliteta rezultata koji treba da služe kao osnov za kreiranje novih mjera.

5.5. Unaprijede sistem planiranja i izvještavanja u pogledu orijentacije na učinak, a kapacitete za reviziju, kontrolu i evaluaciju angažuju u funkciji uspješnosti poslovanja javnih preduzeća.

Sistem planiranja unaprijediti u pogledu utvrđivanja strateških i operativnih ciljeva u trogodišnjim i godišnjim planovima poslovanja i sa njima kompatibilnih mjera i poslovnih aktivnosti, kako bi planovi poslovanja bili instrument upravljanja potraživanjima i upravljanja JP.

Sastavni dio izvještaja o poslovanju JP treba da bude izvještaj, informacija o preduzimanim mjerama, rezultatima i efektima preduzimanih mjera i uticaju rezultata tih mjera na planu finansijske konsolidacije JP. Izvještaji sa osnovnim podacima, informacijama i pokazateljima o uspješnosti poslovanja treba da budu transparentni i dostupni svim nadležnim organima i osnova za kreiranje novih mjera i jedan od kriterijuma za ocjenu uspješnosti rada uprave i organa upravljanja.

Postojeće kapacitete JP za reviziju, kontrolu i evaluaciju kroz planove, programe njihovog rada i izvještaje, a u skladu sa njihovom ulogom, treba da koriste u funkciji uspješnosti poslovanja JP.

Nadležni organi treba da u potpunosti koriste raspoložive mehanizme za adekvatan nadzor i uspješno upravljanje potraživanjima JP. Osnovni načini pomoću kojih su organi upravljanja u funkciji upravljanja potraživanjima JP, su nadzor nad radom uprave,


40


razmatranje i odobravanje planova poslovanja, izvještaja o poslovanju i dr. akata i kreiranje dodatnih mjera, koji su neophodni za uspješan rad i poslovanje JP.

Vođa revizijskog tima

Daliborka Milijević, s.r.



6 PRILOZI

Prilog br. 1 – Lista referenci – popis akata

1. Zakon o privrednim društvima (''Službeni glasnik Republike Srpske'', broj 127/08, 58/09, 100/11, 67/13)

2. Zakon o javnim preduzećima (''Službeni glasnik Republike Srpske'', broj 75/04, 78/11)

3. Zakon o komunalnim djelatnostima (''Službeni glasnik Republike Srpske'', broj 124/11)

4. Zakon o električnoj energiji-prećišćeni tekst (''Službeni glasnik Republike Srpske'', broj 08/08, 34/09, 92/09, 01/11)

5. Zakon o energetici (''Službeni glasnik Republike Srpske'', broj 49/09)

6. Zakon o Vladi Republike Srpske (''Službeni glasnik Republike Srpske'', br.118/08)

7. Zakon o republičkoj upravi (''Službeni glasnik Republike Srpske'', broj 118/08, 11/09, 74/10, 86/10, 24/12, 121/12)

8. Zakon o lokalnoj samoupravi (''Službeni glasnik Republike Srpske'', broj 101/14, 42/05, 118/05, 98/13)

9. Zakon o računovodstvu i reviziji (''Službeni glasnik Republike Srpske'', broj 36/09, 52/11, 94/15)

10. Zakon o jedinstvenom registru finansijskih izvještaja (''Službeni glasnik Republike Srpske'', broj 74/10, 94/15)

11. Zakon o obligacionim odnosima (''Službeni list SFRJ'', broj 29/78, 39/85, 49/89,57/89), (''Službeni glasnik Republike Srpske'', broj 17/93, 3/96, 74/04)

12. Zakon o izvršnom postupku (''Službeni glasnik Republike Srpske'', broj 59/03)

13. Zakon o sudskim taksama (''Službeni glasnik Republike Srpske'', broj 73/08, 49/09, 67/13 i 63/14)

14. Zakon o visini zatezne kamate (''Službeni glasnik Republike Srpske'', broj 52/06, 19/11)

15. Zakon o jedinstvenom sistemu za multilateralne kompenzacije i cesije(''Službeni glasnik Republike Srpske'', broj 20/14)

16. Zakon o stečajnom postupku (''Službeni glasnik Republike Srpske'', broj 67/02, 77/02, 38/03, 96/03, 68/07, 12/10, 16/10 i 26/10)

17. Zakon o stečaju Republike Srpske (''Službeni glasnik Republike Srpske'', broj 16/16)

18. Zakon o likvidacionom postupku (''Službeni glasnik Republike Srpske'', broj 64/02)

19. Zakon o prenosu prava svojine na kapitalu RS u preduzećima koja obavljaju komunalne djelatnosti na jedinice lokalne samouprave (''Službeni glasnik Republike Srpske'', broj 50/10)

20. Pravilnik o Kontnom okviru i sadržini računa u Kontnom okviru za privredna društva, zadruge, druga pravna lica i preduzetnike (''Službeni glasnik Republike Srpske'', br. 99/14)

21. Pravilnik o sadržini i formi obrazaca finansijskih izvještaja za privredna društva, zadruge, druga pravna lica i preduzetnike (''Službeni glasnik Republike Srpske'', broj 49/15)

22. Pravilnik o sadržini i formi obrasca Izvještaja o promjenama na kapitalu (''Službeni glasnik Republike Srpske'', broj84/09)

http://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/Ministarstva/mf/Documents/%d0%97%d0%b0%d0%ba%d0%be%d0%bd%20%d0%be%20%d1%81%d1%83%d0%b4%d1%81%d0%ba%d0%b8%d0%bc%20%d1%82%d0%b0%d0%ba%d1%81%d0%b0%d0%bc%d0%b0%20%d0%a1%d0%93%2073-08.pdf




http://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/Ministarstva/mf/Documents/%d0%9a%d0%be%d0%bd%d1%82%d0%bd%d0%b8%20%d0%be%d0%ba%d0%b2%d0%b8%d1%80%20%d0%b7%d0%b0%20%d0%bf%d1%80%d0%b8%d0%b2%d1%80%d0%b5%d0%b4%d0%bd%d0%b0%20%d0%b4%d1%80%d1%83%d1%88%d1%82%d0%b2%d0%b0%20%d0%a1%d0%93%2099-14.pdf

http://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/Ministarstva/mf/Documents/%d0%9f%d1%80%d0%b0%d0%b2%d0%b8%d0%bb%d0%bd%d0%b8%d0%ba%20%d0%be%20%d1%81%d0%b0%d0%b4%d1%80%d0%b6%d0%b8%d0%bd%d0%b8%20%d0%b8%20%d1%84%d0%be%d1%80%d0%bc%d0%b8%20%d0%a4%d0%98%2049-15.pdf

http://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/Ministarstva/mf/PAO/Documents/Pravilnik%20o%20IOPK.doc


42


23. Pravilnik o dodatnom računovodstvenom izvještaju – Aneksu (''Službeni glasnik Republike Srpske'', broj 49/15)

24. Pravilnik o sistemu dvojnog knjigovodstva kod preduzetnika (''Službeni glasnik Republike Srpske'', broj 94/09, 99/10)

25. Uputstvo o primjeni Međunarodnog standarda finansijskog izvještavanja za male i srednje entitete u Republici Srpskoj (''Službeni glasnik Republike Srpske'', broj 93/11)

26. Standardi upravljanja akcionarskim društvima (''Službeni glasnik Republike Srpske'', broj 03/06)

27. Standardi korporativnog upravljanja (''Službeni glasnik Republike Srpske'', broj 117/11)

28. Ekonomske politike RS 2011-2015

29. Statuti JP

30. Trogodišnji i godišnji planovi poslovanja JP

31. Poslovnici o radu Skupštine akcionara, Nadzornog odobra i Odbora za reviziju JP

32. Godišnje studije rizika i planovi rada interne revizije JP

33. Odluke o cijenama električne energije, toplotne energije i vode

34. Odluke, naredbe, zaključci, preporuke, instrukcije, uputstva ili neka druga akta koja se odnose na naplatu potraživanja JP

35. Izvještaji o poslovanju JP i drugi izvještaji i informacije

36. Zapisnici Skupštine akcionara, Nadzornog odobra i Odbora za reviziju

37. Izvještaji o radu Nadzornog odobra i Odbora za reviziju

38. Izvještaji interne revizije o naplati potraživanja

39. Izvještaji o radu interne revizije JP

40. Izvještaji o provođenju preporuka interne revizije JP

41. Godišnji finansijski izvještaji JP

42. Izvještaji nezavisnog revizora u vezi sa finansijskim izvještajima JP

43. Druga akta Vlade RS, jedinica lokalnih samouprava i JP

http://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/Ministarstva/mf/Documents/%d0%9f%d1%80%d0%b0%d0%b2%d0%b8%d0%bb%d0%bd%d0%b8%d0%ba%20%20%d0%be%20%d0%b4%d0%be%d0%b4%d0%b0%d1%82%d0%bd%d0%be%d0%bc%20%d1%80%d0%b0%d1%87%d1%83%d0%bd%d0%be%d0%b2%d0%be%d0%b4%d1%81%d1%82%d0%b2%d0%b5%d0%bd%d0%be%d0%bc%20%d0%a4%d0%98-%d0%90%d0%bd%d0%b5%d0%ba%d1%81%2049-15.pdf

http://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/Ministarstva/mf/media/vijesti/Documents/Pravilnik%20o%20dvojnom%20knjigovodstvu%20preduzetnika%2004.11.2009.doc

http://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/Ministarstva/mf/PAO/Documents/Izmjena%20Pravilnika%20o%20sistemu%20dvojnog%20knjigovodstva%20kod%20preduzetnika.pdf

http://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/Ministarstva/mf/PAO/Documents/Uputstvo%20o%20primjeni%20MSFI%20za%20MSE%20pregl%20%20D.docx



Prilog br. 2 – Trend potraživanja i prihoda po osnovu isporučene električne i toplotne enegrije i isporučene vode_u_milionima_KM

Slika 1 - isporučena električna energija Slika 2 - isporučena toplotna energija Slika 3 - isporučena voda

Izvor podataka: Bilans stanja i bilans uspjeha JP iz uzorka za period 2011-2015. godina, popunjeni upinici po zahtjevu GSRJS RS i evidencije i dokumentacija JP

250

255

260

265

270

275

280

285

290

295

300

2011. 2012. 2013. 2014. 2015.

EDP_uzorak

UK_Prih.od prod.robe na dom.trž. UK_BP

20

25

30

35

40

45

2011. 2012. 2013. 2014. 2015.

Toplane_uzorak

UK_Prih.od prod.učinaka na dom.trž.

UK_BP

0,00

1,00

2,00

3,00

4,00

5,00

6,00

7,00

8,00

2011. 2012. 2013. 2014. 2015.

Vodovodi_uzorak

UK_Prih.od prod.učinaka na dom.trž.

УК_БП


44


Prilog br. 3 - Pregled 2_Starosna struktura ukupnih potraživanja u EDP

Pregled 2_Ukupna_Starosna_struktura_potraživanja_Elektrokrajina

u KM

31.12.2011.

31.12.2012.

31.12.2013.

31.12.2014.

Pravna lica Fizička lica Pravna lica Fizička lica Pravna lica Fizička lica Pravna lica Fizička lica

do 1 godine 38.402.715 41.308.123 46.229.127 40.439.807 45.593.216 40.329.143 55.417.049 38.705.203

od 1 do 3 godine 19.726.064

21.963.497

13.342.603

19.397.239

13.648.394

16.736.551

12.209.628

15.502.376

od 3 do 5 godina 13.185.373

21.065.563

12.580.646

16.978.889

14.348.750

17.290.945

9.614.015

15.984.987

preko 5 godina

42.405.191

45.185.852

45.633.633

54.335.009

50.629.672

60.188.980

49.814.252

65.545.005

Ukupno 113.719.344 129.523.034 117.786.010 131.150.944 124.220.032 134.545.619 127.054.943 135.737.571

Pregled 2_Ukupna_Starosna_struktura_potraživanja_Elektro-Hercegovina

u KM

31.12.2011.

31.12.2012.

31.12.2013.

31.12.2014.


do 1 godine 2.505.944 2.607.861 4.587.584 2.346.309 1.636.215 1.892.833 2.028.805 1.821.330

od 1 do 3 godine 2.070.817 520.263 1.495.593 238.145 3.200.983 311.776 3.492.678 282.965

od 3 do 5 godina -3.260.451 200.089 -3.030.843 156.175 943.303 108.294 909.655 90.124

preko 5 godina 9.546.324 2.203.199 8.827.842 2.232.093 5.754.426 2.308.538 5.723.556 2.327.517

Ukupno 10.862.634 5.531.411 11.880.176 4.972.721 11.534.927 4.621.441 12.154.694 4.521.937



Pregled 2_Ukupna_Starosna_struktura_potraživanja_Elektro Doboj

u KM

31.12.2012.

31.12.2013.

31.12.2014.

31.12.2015.


do 1 godine 5.966.513 5.691.794 5.332.557 5.363.859 5.183.825 5.546.060 7.344.899 5.069.096

od 1 do 3 godine 2.048.235 1.150.746 1.522.578 723.615 1.527.253 636.901 2.022.620 456.518

od 3 do 5 godina 903.454 1.130.099 1.214.670 991.868 1.288.423 719.736 898.609 516.220

preko 5 godina 3.052.746 914.832 2.702.127 978.951 3.091.131 1.014.131 3.454.785 708.141

Ukupno 11.970.948 8.887.471 10.771.932 8.058.293 11.090.632 7.916.828 13.720.913 6.749.975


46


Prilog br. 3a - Pregled 2_Starosna struktura ukupnih potraživanja u Toplani Banjaluka

Pregled 2_Ukupna_Starosna_struktura_potraživanja_Toplana_Banjaluka

u KM

31.12.2011.

31.12.2012.

31.12.2013.

31.12.2014. 31.12.2015.

Pravna lica Fizička lica Pravna lica Fizička lica Pravna

lica Fizička lica Pravna

lica Fizička lica Pravna lica Fizička lica

do 1 godine 2.412.415 6.189.931 4.155.520 6.118.250 4.277.630 6.327.985 3.803.357 5.699.832 4.150.332 5.386.188

od 1 do 3 godine 1.534.573 3.990.817 2.329.808 4.104.737 4.978.211 1.005.343 5.705.559 4.511.727 5.380.840 4.541.502

od 3 do 5 godina 990.453 4.906.200 762.145 3.554.900 102.661 2.065.942 23.821 -744.667 964.375 -185.451

preko 5 godina 0,00 11.929.321 0,00 14.223.052 69.487 11.113.998 88.830 10.472.445 69.336 10.917.012

Ukupno 4.937.442 27.016.270 7.247.474 28.000.940 9.427.990 20.513.269 9.621.568 19.939.337 10.564.885 20.659.251



Prilog br. 3b - Pregled 2_Starosna struktura ukupnih potraživanja u Vodovodima

Pregled 2_Ukupna_Starosna_struktura_potraživanja_Vodovod_Trebinje

u 000 KM

31.12.2011.

31.12.2012.

31.12.2013.

31.12.2014.


do 1 godine 444 341 508 347 445 283 410 273

od 1 do 3 godine 177 16 163 18 97 12 23 4

od 3 do 5 godina 86 6 72 5 123 7 87 10

preko 5 godina 244 0 59 2 86 2 96 6

Ukupno 951 362 802 372 751 304 616 293

Pregled 2_Ukupna_Starosna_struktura_potraživanja_Vodovod_Gacko

u KM

31.12.2012.

31.12.2013.

31.12.2014.

Pravna lica Fizička lica Pravna lica Fizička lica Pravna lica Fizička lica

do 1 godine 132.301 84.346 175.344 104.642 101.527 114.448

od 1 do 3 godine 8.767 4.564 40.373 5.413 55.512 7.787

od 3 do 5 godina 1.347 2.504

preko 5 godina 35.078 4.718 35.087 7.054 35.078 7.915

Ukupno 176.146 94.975 250.804 117.109 194.621 130.150


48


Pregled 2_Ukupna_Starosna_struktura_potraživanja_Vodovod_Kozarska_Dubica

u KM

31.12.2011.

31.12.2012.

31.12.2013.

31.12.2014.


do 1 godine 187.661 565.758 160.984 602.350 175.319 562.068 166.638 617.313

od 1 do 3 godine 99.000 105.818 138.000 144.401 138.000 144.401 138.000 144.401

od 3 do 5 godina

preko 5 godina

Ukupno 286.661 671.576 298.984 746.751 313.319 706.469 304.638 761.714

Pregled 2_Ukupna_Starosna_struktura_potraživanja_Vodovod_Derventa

u 000 KM

31.12.2011.

31.12.2012.

31.12.2013.

31.12.2014.


do 1 godine 137 158 121 149 134 190 123 158

od 1 do 3 godine 56 111 78 95 89 80 94 66

od 3 do 5 godina

preko 5 godina

Ukupno 193 269 199 244 223 270 217 224



Prilog br. 4 – Fakturisana i naplaćena realizacija u periodu 2013-2014. godina ili 2014-2015. godina u JP

Pregled 3_Fakturisana i naplaćena realizacija_2013_2014_Elektrokrajina

u KM

Saldo na dan 01.01.2013.

Fakturisano I-XII 2013.

Ukupno naplaćeno_na osnovu salda

Naplaćeno na osnovu

faktura za I-XII 2013.



Ukupno naplaćeno_n

a osnovu salda




1 2 3 4 5((1+2)-(3+4)) 6 7 8 9((5+6)-(7+8))

UKUPNO(1+2) 246.595.495 232.584.990 62.120.143 160.369.354 256.690.989 241.818.367 75.405.409 162.350.451 260.753.495

1 Pravna_lica_Ukupno(1.1.+1.2.+1.3.) 117.523.931 108.255.167 29.806.484 71.895.308 124.077.306 119.625.226 42.232.460 74.519.060 126.951.012

1.1. Budžetski_korisnici_i_fondovi(1.1.1.+1.1.2.)

13.514.382 15.059.616 5.334.320 7.513.549 15.726.128 11.344.723 4.352.050 5.792.800 16.926.001

1.1.1. Budž._koris._i_fondovi_rep._nivo 8.684.149 6.118.714 1.670.161 2.788.872 10.343.830 5.618.620 2.064.390 2.676.274 11.221.786

1.1.2. Budž._koris._lokalni_nivo 4.830.233 8.940.902 3.664.160 4.724.677 5.382.298 5.726.103 2.287.661 3.116.526 5.704.215

1.2. Javna_preduzeća(JP)(1.2.1.+1.2.2.) 14.774.223 10.442.856 3.119.861 4.390.589 17.706.628 23.046.198 15.111.027 5.611.353 20.030.447

1.2.1. Republička_JP 1.132.327 2.388.707 1.104.389 1.233.022 1.183.622 2.446.586 1.184.041 1.534.931 911.237

1.2.2. Lokalna_JP 13.641.896 8.054.149 2.015.472 3.157.567 16.523.006 20.599.612 13.926.986 4.076.421 19.119.211

1.3. Ostala_pravna_lica 89.235.326 82.752.696 21.352.303 59.991.170 90.644.549 85.234.304 22.769.383 63.114.907 89.994.563

2 Fizička_lica/domać. 129.071.564 124.329.823 32.313.659 88.474.046 132.613.683 122.193.141 33.172.950 87.831.391 133.802.484


50


Pregled 3_Fakturisana i naplaćena realizacija_2013_2014_Elektro_Hercegovina

u KM

Saldo na dan

01.01.2013. Fakturisano I-XII 2013.


Naplaćeno na osnovu faktura za I-XII 2013.

Saldo na dan




Saldo na dan

31.12.2014.

1 2 3 4 5((1+2)-(3+4)) 6 7 8

9((5+6)-(7+8))

UKUPNO(1+2) 18.523.403 27.738.639 6.968.172 20.757.672 18.536.198 27.359.124 6.610.594 20.845.603 18.439.125



957.357 2.217.066 834.078 1.597.580 742.765 2.223.653 591.023 1.416.730 958.666

1.1.1. Budž._koris._i_fondovi_rep._nivo 261.061 834.729 181.497 626.341 287.951 811.010 208.170 622.065 268.727

1.1.2. Budž._koris._lokalni_nivo 696.297 1.382.337 652.582 971.238 454.814 1.412.642 382.853 794.665 689.939

1.2. Javna_preduzeća(JP)(1.2.1.+1.2.2.) 2.551.823 3.093.624 230.467 2.183.930 3.231.051 3.701.462 370.105 2.664.640 3.897.768

1.2.1. Republička_JP 138.861 2.042.734 138.861 1.842.522 200.212 2.572.801 200.212 2.325.402 247.399

1.2.2. Lokalna_JP 2.412.963 1.050.890 91.607 341.408 3.030.839 1.128.661 169.893 339.239 3.650.368

1.3. Ostala_pravna_lica 9.771.454 7.506.633 2.072.156 5.293.675 9.912.256 6.594.260 2.264.911 4.886.154 9.355.450




Pregled 3_Fakturisana i naplaćena realizacija_2014_2015_Elektro_Doboj

u KM

Saldo na dan




Saldo na dan




Saldo na dan

31.12.2015.

1 2 3 4 5((1+2)-(3+4)) 6 7 8

9((5+6)-(7+8))

UKUPNO(1+2) 25.290.301 72.845.543 712.673 73.124.948 24.298.223 78.045.240 818.349 78.771.038 22.754.076

1 Pravna_lica_Ukupno(1.1.+1.2.+1.3.) 17.591.417 32.777.138 588.680 32.843.315 16.936.560 36.448.439 152.897 36.438.635 16.793.467

1.1. Budžetski_korisnici_i_fondovi(1.1.1.+1.1.2.) 1.711.683 3.087.461 0,000 2.883.077 1.916.067 3.393.248 0,000 3.437.272 1.872.043

1.1.1. Budž._koris._i_fondovi_rep._nivo 761.625 973.377 0,000 919.266 815.736 1.109.469 0,000 942.185 983.020

1.1.2. Budž._koris._lokalni_nivo 950.058 2.114.084 0,000 1.963.811 1.100.331 2.283.779 0,000 2.495.087 889.023

1.2. Javna_preduzeća(JP)(1.2.1.+1.2.2.) 1.573.172 2.031.930 0,000 2.094.961 1.510.141 2.097.790 0,000 2.120.121 1.487.810

1.2.1. Republička_JP 439.486 887.778 0,000 1.010.909 316.355 948.206 0,000 955.657 308.904

1.2.2. Lokalna_JP 1.133.686 1.144.152 0,000 1.084.052 1.193.786 1.149.584 0,000 1.164.464 1.178.906

1.3. Ostala_pravna_lica 14.306.562 27.657.747 588.680 27.865.277 13.510.352 30.957.401 152.897 30.881.242 13.433.614

2 Fizička_lica/domać. 7.698.884 40.068.405 123.993 40.281.633 7.361.663 41.596.801 665.452 42.332.403 5.960.609


52


Pregled 3_Fakturisana i naplaćena realizacija_2013_2014_Toplana_Banjaluka

u KM

Saldo na dan

01.01.2013. Fakturisano I-

XII 2013.




Saldo na dan

31.12.2013. Fakturisano I-

XII 2014.




Saldo na dan

31.12.2014.

1 2 3 4 5((1+2)-(3+4)) 6 7 8

9((5+6)-(7+8))

UKUPNO(1+2) 35.252.707 28.074.818 33.381.973 29.945.552 25.073.792 25.454.147 29.565.198

1 Pravna_lica_Ukupno(1.1.+1.2.+1.3.) 7.247.475 8.371.267 6.190.753 9.427.989 6.783.407 6.589.826 9.621.569

1.1. Budžetski_korisnici_i_fondovi(1.1.1.+1.1.2.) 3.540.404 4.653.112 2.832.999 5.360.517 3.948.441 3.945.494 5.363.464

1.1.1. Budž._koris._i_fondovi_rep._nivo 2.534.971 3.658.340 1.849.021 4.344.290 3.076.276 3.159.191 4.261.375

1.1.2. Budž._koris._lokalni_nivo 1.005.433 994.772 983.978 1.016.227 872.165 786.303 1.102.088

1.2. Javna_preduzeća(JP)(1.2.1.+1.2.2.) 197.676 313.403 379.817 131.261 200.190 194.539 136.913

1.2.1. Republička_JP 182.410 248.230 313.307 117.334 156.191 154.053 119.472

1.2.2. Lokalna_JP 15.265 65.173 66.511 13.928 43.999 40.486 17.441

1.3. Ostala_pravna_lica 3.509.395 3.404.751 2.977.937 3.936.210 2.634.775 2.449.793 4.121.192

2 Fizička_lica/domać. 28.005.233 19.703.551 27.191.220 20.517.564 18.290.385 18.864.320 19.943.629



Pregled 3_Fakturisana i naplaćena realizacija_2013_2014_Toplana_Doboj

u KM

Saldo na dan




Saldo na dan




Saldo na dan

31.12.2014.

1 2 3 4 5((1+2)-(3+4)) 6 7 8

9((5+6)-(7+8))

UKUPNO(1+2) 5.087.146 7.993.468 3.034.982 4.528.219 5.517.412 8.989.611 4.000.258 6.280.010 4.226.755


1.1. Budžetski_korisnici_i_fondovi(1.1.1.+1.1.2.) 1.891.840 1.384.420 1.001.143 881.168 1.393.949 1.325.917 1.006.438 920.084 793.344


1.1.2. Budž._koris._lokalni_nivo 1.412.150 747.995 744.655 496.437 919.052 745.555 707.488 471.659 485.461

1.2. Javna_preduzeća(JP)(1.2.1.+1.2.2.) 143.088 335.396 107.647 167.484 203.354 268.271 130.765 204.372 136.489

1.2.1. Republička_JP 137.406 320.550 105.241 157.861 194.853 254.147 127.475 191.213 130.312

1.2.2. Lokalna_JP 5.682 14.846 2.406 9.622 8.501 14.124 3.290 13.159 6.176

1.3. Ostala_pravna_lica 1.203.984 1.164.753 680.684 680.684 1.007.370 2.220.829 1.143.680 1.143.680 940.839



54


Pregled 3_Fakturisana i naplaćena realizacija_2013_2014_Vodovod_Trebinje

u KM

Saldo na dan




Saldo na dan




Saldo na dan

31.12.2014.

1 2 3 4 5((1+2)-(3+4)) 6 7 8

9((5+6)-(7+8))

UKUPNO(1+2) 1.174.298 3.444.291 726.252 2.837.714 1.054.623 3.296.818 696.958 2.744.937 909.547

1 Pravna_lica_Ukupno(1.1.+1.2.+1.3.) 802.567 1.422.871 378.072 1.096.175 751.190 1.379.713 426.346 1.088.079 616.478

1.1. Budžetski_korisnici_i_fondovi(1.1.1.+1.1.2.) 201.346 420.512 184.974 231.648 205.236 492.465 204.005 299.734 193.962


1.1.2. Budž._koris._lokalni_nivo 181.632 265.138 166.890 104.365 175.515 309.225 174.284 154.741 155.714


1.2.1. Republička_JP 4.978 179.566 4.978 173.937 5.629 115.856 5.629 109.500 6.355

1.2.2. Lokalna_JP 0 0

1.3. Ostala_pravna_lica 596.244 822.793 188.120 690.590 540.326 771.392 216.712 678.844 416.161

2 Fizička_lica/domać. 371.731 2.021.420 348.180 1.741.538 303.433 1.917.106 270.612 1.656.858 293.068



Pregled 3_Fakturisana i naplaćena realizacija_2013_2014_Vodovod_Gacko

u KM

Saldo na dan





Saldo na dan





Saldo na dan

31.12.2014.

1 2 3 4 5((1+2)-(3+4)) 6 7 8

9((5+6)-(7+8))

UKUPNO(1+2) 271.121 1.250.057 188.140 965.125 367.913 910.484 254.227 699.399 324.771

1 Pravna_lica_Ukupno(1.1.+1.2.+1.3.) 176.146 646.632 105.674 466.300 250.804 315.508 152.820 218.871 194.621

1.1. Budžetski_korisnici_i_fondovi(1.1.1.+1.1.2.) 54.880 304.571 54.880 200.221 104.350 36.013 104.350 23.118 12.895


1.1.2. Budž._koris._lokalni_nivo 53.013 292.604 53.013 191.066 101.538 28.239 101.538 17.695 10.544


1.2.1. Republička_JP 12.395 205.507 12.395 196.673 8.834 165.198 8.834 119.039 46.159

1.2.2. Lokalna_JP 2.044 12.197 56 1.381 12.804 2.366 10.651 1.254 3.265

1.3. Ostala_pravna_lica 106.827 124.357 38.343 68.025 124.816 111.931 28.985 75.460 132.302

2 Fizička_lica/domać. 94.975 603.425 82.466 498.825 117.109 594.976 101.407 480.528 130.150


56


Pregled 3_Fakturisana i naplaćena realizacija_2013_2014_Vodovod_Kozarska_Dubica

u KM

Saldo na dan





Saldo na dan





Saldo na dan

31.12.2014.

1 2 3 4 5((1+2)-(3+4)) 6 7 8

9((5+6)-(7+8))

UKUPNO(1+2) 763.332 1.277.231 0 1.303.178 737.387 1.317.585 0 1.271.021 783.951

1 Pravna_lica_Ukupno(1.1.+1.2.+1.3.) 171.535 316.560 0 347.227 140.868 464.438 0 482.617 122.689

1.1. Budžetski_korisnici_i_fondovi(1.1.1.+1.1.2.) 30.875 27.426 0 35.667 22.634 34.522 0 36.495 20.661

1.1.1. Budž._koris._i_fondovi_rep._nivo 2.222 10.740 0 9.829 3.133 11.830 0 12.126 2.837

1.1.2. Budž._koris._lokalni_nivo 28.653 16.686 0 25.838 19.501 22.692 0 24.369 17.824

1.2. Javna_preduzeća(JP)(1.2.1.+1.2.2.) 879 6.044 0 4.404 2.519 12.936 0 5.887 9.568

1.2.1. Republička_JP 628 1.608 0 1.575 661 10.226 0 1.504 9.383

1.2.2. Lokalna_JP 251 4.436 0 2.829 1.858 2.710 0 4.383 185

1.3. Ostala_pravna_lica 139.781 283.090 0 307.156 115.715 416.980 0 440.235 92.460

2 Fizička_lica/domać. 591.797 960.671 0 955.951 596.518 853.147 0 788.404 661.261



Pregled 3_Fakturisana i naplaćena realizacija_2013_2014_Vodovod_Derventa

u 000 KM

Saldo na dan

01.01.2013.

Fakturisano I-XII

2013.

Ukupno naplaćeno_na

osnovu salda

Naplaćeno na

osnovu faktura za I-XII 2013.

Saldo na dan

31.12.2013.



osnovu salda

Naplaćeno na


Saldo na dan

31.12.2014.

Fakturisano I-

XII 2015.


osnovu salda

Naplaćeno na


Saldo na dan

31.12.2015.

1 2 3 4 5((1+2)-(3+4)) 6 7 8

9((5+6)-(7+8)) 10 11 12

13((9+10)-(11+12))

UKUPNO(1+2) 443 2937 0 2887 493 2908 0 2960 441 3477 0 3410 508

1 Pravna_lica_Ukupno(1.1.+1.2.+1.3.) 121 1448 0 1435 134 1541 0 1515 160 1192 0 1118 234

1.1. Budžetski_korisnici_i_fondovi(1.1.1.+1.1.2.) 10 188 0 181 17 184 0 172 29 226 0 206 49

1.1.1. Budž._koris._i_fondovi_rep._nivo 3 30 0 27 6 33 0 30 9 36 30 15

1.1.2. Budž._koris._lokalni_nivo 7 158 0 154 11 151 0 142 20 190 176 34

1.2. Javna_preduzeća(JP)(1.2.1.+1.2.2.) 1 11 0 12 0 10 0 9 1 11 0 10 2

1.2.1. Republička_JP 1 10 0 11 0 9 0 8 1 10 9 2

1.2.2. Lokalna_JP 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 1 0

1.3. Ostala_pravna_lica 110 1249 0 1242 117 1347 0 1,334 130 955 0 902 183

2 Fizička_lica/domać. 322 1489 0 1452 359 1367 0 1445 281 2285 0 2292 274


58


Prilog br. 5 - Trend kretanja bruto i neto potraživanja po vrsti usluge_u_milionima_KM

Slika 4 – isporučena električna energija Slika 5 – isporučena toplotna energija Slika 6 – isporučena voda

Izvor podataka: Bilans stanja i bilans uspjeha JP iz izorka za period 2011-2015. godina, popunjeni upinici po zahtjevu GSRJS RS i evidencije i dokumentacija JP

100

150

200

250

300

350

2011. 2012. 2013. 2014. 2015.

EDP_uzorak

UK_BP UK_NP

15

20

25

30

35

40

45

2011. 2012. 2013. 2014. 2015.

Toplane_uzorak

UK_BP UK_NP

1,5

1,7

1,9

2,1

2,3

2,5

2,7

2,9

3,1

3,3

2011. 2012. 2013. 2014. 2015.

Vodovodi_uzorak

UK_BP UK_NP



Prilog br. 5a - Struktura potraživanja po grupi potrošača u JP u periodu 2012-2014. godina ili 2012-2015. godina

Pregled 1_Struktura_potraživanja_po_tipu_kupca/potrošača_Elektrokrajina

u KM

31.12.2012. 31.12.2013. 31.12.2014.

Bruto Neto Bruto Neto Bruto Neto

UKUPNO(1+2) 248.936.954 86.668.934 258.765.651 85.922.359 262.792.514 94.122.253

1 Pravna_lica_Ukupno(1.1.+1.2.+1.3.) 117.786.010 46.229.127 124.220.032 45.593.216 127.054.943 55.417.049

1.1. Budžetski_korisnici_i_fondovi(1.1.1.+1.1.2.) 13.526.726 10.240.137 15.729.595 11.484.516 16.931.732 11.444.639

1.1.1. Budž._koris._i_fondovi_rep._nivo 8.695.499 5.482.383 10.346.849 6.270.103 11.227.164 6.042.120

1.1.2. Budž._koris._lokalni_nivo 4.831.228 4.757.755 5.382.746 5.214.413 5.704.568 5.402.519

1.2. Javna_preduzeća(JP)(1.2.1.+1.2.2.) 14.774.484 4.699.025 17.707.090 6.533.176 20.030.447 18.456.750

1.2.1. Republička_JP 1.132.327 1.114.695 1.184.041 1.157.953 911.237 911.237

1.2.2. Lokalna_JP 13.642.157 3.584.330 16.523.049 5.375.224 19.119.211 17.545.514

1.3. Ostala_pravna_lica 89.484.800 31.289.965 90.783.347 27.575.524 90.092.765 25.515.661

2 Fizička_lica/domać. 131.150.944 40.439.807 134.545.619 40.329.143 135.737.571 38.705.203

Pregled 1_Struktura_potraživanja_po_tipu_kupca/potrošača_Elektro Hercegovina

u KM

31.12.2012. 31.12.2013. 31.12.2014.


UKUPNO(1+2) 20.088.953 17.341.748 20.124.687 19.441.823 20.129.190 6.756.642


1.1. Budžetski_korisnici_i_fondovi(1.1.1.+1.1.2.) 957.771 743.153 958.934

1.1.1. Budž._koris._i_fondovi_rep._nivo 261.273 287.953 268.995

1.1.2. Budž._koris._lokalni_nivo 696.498 455.200 689.939

1.2. Javna_preduzeća(JP)(1.2.1.+1.2.2.) 2.551.823 0 3.231.051 0 3.897.768 0

1.2.1. Republička_JP 138.861 200.212 247.399

1.2.2. Lokalna_JP 2.412.963 3.030.839 3.650.368

1.3. Ostala_pravna_lica 9.764.144 9.904.589 9.351.012



60


Pregled 1_Struktura_potraživanja_po_tipu_kupca/potrošača_Elektro Doboj

u KM

31.12.2013. 31.12.2014. 31.12.2015.


UKUPNO(1+2) 25.959.152 10.696.447 24.938.479 10.729.885 23.482.035 12.413.889


1.1. Budžetski_korisnici_i_fondovi(1.1.1.+1.1.2.) 1.711.683 577.081 1.916.067 1.020.739 1.872.043 1.018.964

1.1.1. Budž._koris._i_fondovi_rep._nivo 761.625 251.031 815.736 431.171 983.020 555.190

1.1.2. Budž._koris._lokalni_nivo 950.058 326.050 1.100.331 589.568 889.023 463.774

1.2. Javna_preduzeća(JP)(1.2.1.+1.2.2.) 1.573.172 360.212 1.510.141 552.296 1.487.810 280.731

1.2.1. Republička_JP 439.486 173.896 316.355 83.585 308.904 109.382

1.2.2. Lokalna_JP 1.133.686 186.316 1.193.786 468.711 1.178.906 171.349



Pregled 1_Struktura_potraživanja_po_tipu_kupca/potrošača_Toplana_Banjaluka

u KM

31.12.2012. 31.12.2013. 31.12.2014.


UKUPNO(1+2) 35.252.707 12.483.472 29.945.552 15.178.957 29.565.198 15.095.131



1.1.1. Budž._koris._i_fondovi_rep._nivo 2.534.971 2.357.101 4.345.003 4.291.602 4.262.170 4.208.769

1.1.2. Budž._koris._lokalni_nivo 1.005.433 584.105 1.016.227 426.199 1.102.088 516.219

1.2. Javna_preduzeća(JP)(1.2.1.+1.2.2.) 197.676 197.676 131.261 131.261 136.913 136.913

1.2.1. Republička_JP 182.410 182.410 117.334 117.334 119.472 119.472

1.2.2. Lokalna_JP 15.265 15.265 13.928 13.928 17.441 17.441





Pregled 1_Struktura_potraživanja_po_tipu_kupca/potrošača_Toplana Doboj

u KM

31.12.2012. 31.12.2013. 31.12.2014.


UKUPNO(1+2) 5.218.799 5.087.225 5.694.974 5.517.412 6.052.217 4.226.756




1.1.2. Budž._koris._lokalni_nivo 1.412.150 1.412.150 1.857.743 1.857.743 1.392.901 1.392.901


1.2.1. Republička_JP 137.406 137.406 113.462 113.462 57.905 57.905

1.2.2. Lokalna_JP 5.682 5.682 11.228 11.228 16.752 16.752


2 Fizička_lica/domać. 1.979.887 1.848.313 2.117.241 1.939.679 2.223.914 583.323

Pregled 1_Struktura_potraživanja_po_tipu_kupca/potrošača_Vodovod_Trebinje

u 000 KM

31.12.2012. 31.12.2013. 31.12.2014.


UKUPNO(1+2) 1174 877 1055 762 909 691

1 Pravna_lica_Ukupno(1.1.+1.2.+1.3.) 802 518 752 474 616 416

1.1. Budžetski_korisnici_i_fondovi(1.1.1.+1.1.2.) 201 199 206 206 194 193

1.1.1. Budž._koris._i_fondovi_rep._nivo 20 20 30 30 38 38

1.1.2. Budž._koris._lokalni_nivo 181 179 176 176 156 155

1.2. Javna_preduzeća(JP)(1.2.1.+1.2.2.) 5 5 6 6 6 6

1.2.1. Republička_JP 5 5 6 6 6 6

1.2.2. Lokalna_JP 0 0 0 0 0

1.3. Ostala_pravna_lica 596 314 540 262 416 217

2 Fizička_lica/domać. 372 359 303 288 293 275


62


Pregled 1_Struktura_potraživanja_po_tipu_kupca/potrošača_Vodovod_Gacko

u KM

31.12.2012. 31.12.2013. 31.12.2014.


UKUPNO(1+2) 271.121 237.014 367.913 332.864 324.771 273.194

1 Pravna_lica_Ukupno(1.1.+1.2.+1.3.) 176.146 142.039 250.804 215.755 194.621 146.071

1.1. Budžetski_korisnici_i_fondovi(1.1.1.+1.1.2.) 54.880 54.880 104.350 104.350 12.895 12.895


1.1.2. Budž._koris._lokalni_nivo 53.013 53.013 101.538 101.538 10.544 10.544


1.2.1. Republička_JP 12.395 12.395 8.834 8.834 46.159 46.159

1.2.2. Lokalna_JP 2.044 796 12.804 10.816 3.265 1.278

1.3. Ostala_pravna_lica 106.827 73.968 124.816 91.755 132.302 85.739

2 Fizička_lica/domać. 94.975 94.975 117.109 117.109 130.150 127.123

Pregled 1_Struktura_potraživanja_po_tipu_kupca/potrošača_Vodovod_Kozarska_Dubica

u KM

31.12.2012. 31.12.2013. 31.12.2014.


UKUPNO(1+2) 1.045.734 763.334 1.019.788 737.387 1.066.351 783.951

1 Pravna_lica_Ukupno(1.1.+1.2.+1.3.) 298.984 160.984 313.319 175.319 304.638 166.638

1.1. Budžetski_korisnici_i_fondovi(1.1.1.+1.1.2.) 30.903 28.903 22.634 22.634 19.172 19.172


1.1.2. Budž._koris._lokalni_nivo 28.682 28.682 19.501 19.501 16.334 16.334

1.2. Javna_preduzeća(JP)(1.2.1.+1.2.2.) 773 773 2.462 2.462 9.568 9.568

1.2.1. Republička_JP 571 571 604 604 9.383 9.383

1.2.2. Lokalna_JP 202 202 1.858 1.858 185 185

1.3. Ostala_pravna_lica 267.308 129.308 288.223 150.223 275.898 137.898

2 Fizička_lica/domać. 746.750 602.350 706.469 562.068 761.713 617.313



Pregled 1_Struktura_potraživanja_po_tipu_kupca/potrošača_Vodovod_Derventa

u 000 KM

31.12.2012. 31.12.2013. 31.12.2014. 31.12.2015.

Bruto Neto Bruto Neto Bruto Neto Bruto Neto

UKUPNO(1+2) 616 443 493 323 440 279 508 362

1 Pravna_lica_Ukupno(1.1.+1.2.+1.3.) 198 121 223 134 304 150 279 183

1.1. Budžetski_korisnici_i_fondovi(1.1.1.+1.1.2.) 10 10 17 17 29 29 49 49

1.1.1. Budž._koris._i_fondovi_rep._nivo 3 3 6 6 9 9 15 15

1.1.2. Budž._koris._lokalni_nivo 7 7 11 11 20 20 34 34

1.2. Javna_preduzeća(JP)(1.2.1.+1.2.2.) 1 1 0 0 1 1 2 2

1.2.1. Republička_JP 1 1 0 0 1 1 2 2

1.2.2. Lokalna_JP 0 0 0 0 0 0 0 0

1.3. Ostala_pravna_lica 187 110 206 117 274 120 228 132

2 Fizička_lica/domać. 418 322 270 189 136 129 229 179


64


Prilog br. 6 – Izvještaj o sporazumima o nagodbi/medijaciji u Elektrokrajini

Pregled 8_Izvještaj_o_sporazumima o nagodbi/medijaciji_Elektrokrajina

u KM

01.01.2014.-31.12.2015.

Ukupna_vrijednost_potpisanih_sporazuma_2014/2

015

Dospjelo_na_naplatu_2014

/2015

Naplaćeno_po_sporazumima_2014/201

5

Kamata_za_otpis/otpisana

_kamata

Dospjelo_nenaplaćeno_po_spor._na_dan_31.

12.2015

Ukupno_nenaplaćeno_po_spor._na_dan_31.1

2.2015

Br._aktivnih_sporaz._na_dan_31.12.201

5

UKUPNO(1+2) 16.870.835 1.217.708 1.216.700 4.372.777 351.685 9.035.220 1008

1 Pravna_lica_Ukupno(1.1.+1.2.+1.3.)

12.765.153 968.556 968.418 2.779.989 84.929 9.016.746 138


3.540.474 150.370 150.351 665.329 911 2.724.794 19

1.1.1. Budž._koris._i_fondovi_rep._nivo 103.772 6.248 6.245 22.814 869 74.714 3

1.1.2. Budž._koris._lokalni_nivo 3.436.702 144.122 144.106 642.515 42 2.650.080 16

1.2. Javna_preduzeća(JP)(1.2.1.+1.2.2.)

2.627.854 194.567 194.564 332.934 0 2.100.356 3

1.2.1. Republička_JP 0 0 0 0 0 0 0

1.2.2. Lokalna_JP 2.627.854 194.567 194.564 332.934 0 2.100.356 3

1.3. Ostala_pravna_lica 6.596.825 623.620 623.504 1.781.726 84.018 4.191.596 116

2 Fizička_lica/domać. 4.105.681 249.152 248.282 1.592.788 266.756 18.474 870