J Nurs Sci Vol 33 No2 - Faculty of Nursing, Mahidol … · J Nurs sci Vol 33 No2 April ... numbness/tingling, and ‘I don’t look like myself’. ... Intervention research should

J Nurs sci Vol 33 No2 April - June 2015

Journal of Nursing Science 29

Symptom Experiences and Their Influences on Functional Status in Hematological Malignancy Patients Receiving Chemotherapy*

Naowarat Suedee, RN, MNS1, Kanaungnit Pongthavornkamol, RN, PhD1,

Aurawamon Sriyuktasuth, RN, DSN1, Noppadol Siritanaratkul, MD2

Corresponding Author: Associate Professor Kanaungnit Pongthavornkamol, Faculty of Nursing, Mahidol University, Bangkok 10700, Thailand, e-mail: [email protected]* Master thesis, Master of Nursing Science Program in Adult Nursing, Faculty of Nursing and Faculty of Graduate Studies, Mahidol University1 Faculty of Nursing, Mahidol University, Bangkok, Thailand2 Faculty of Medicine Siriraj Hospital, Mahidol University, Bangkok, Thailand

J Nurs Sci. 2015;33(2):29-40

Abstract Purpose: To investigate the influence of symptom experiences on functional status in hematological malignancy patients receiving chemotherapy. Design: A descriptive correlational research. Methods: The sample included 100 hematological malignancy patients receiving chemotherapy at the Out-Patient Department of the Hematological Clinic of Siriraj Hospital during November 2013 – June 2014. Data were collected using questionnaires on demographic characteristics, the Memorial Symptom Assessment Scale, and the Inventory Functional Status-Cancer. Descriptive statistics by frequency, percentage, mean, standard deviation, and predictive testing by multiple regression were used for data analysis. Main findings: The mean of symptom occurrences was 13 symptoms (range 3-30; SD = 6.22), the most prevalent symptoms experienced by the sample were hair loss, lack of energy, dry mouth, numbness/tingling, and ‘I don’t look like myself ’. The most frequent symptoms were numbness/tingling, problems of urination, dry mouth, sleeping difficulty, and lack of energy. The most severe symptoms were hair loss, difficulty swallowing, pain, lack of appetite, and changes in food taste. The most distressful symptoms were pain, difficulty swallowing, problems of urination, mouth sores, and changes in food taste. The mean of functional status score reported by the subjects was low m = 1.82, SD = .57: possible score 0-4). Hair loss (in symptom occurrence dimension), dry mouth, and feeling sad (in symptom frequency dimension), and worrying (in symptom severity dimension) significantly influenced the functional status (R2 = .048, .053, .047 and .044, p < .05, respectively). No symptom in the distress dimension influenced the functional status. Conclusion and recommendations: Nurses and other health care providers should pay great attention and assess multiple concurrent symptoms in various dimensions. Intervention research should be developed to manage these symptoms to improve the functional status in hematological malignancy patients receiving chemotherapy.

Keywords: symptoms experiences, functional status, hematological malignancy, chemotherapy


Journal of Nursing Science30

ประสบการณการมอาการและอทธพลของอาการตอภาวะการทำาหนาทในผปวยมะเรงระบบโลหตวทยาทไดรบยาเคมบำาบด*

เนาวรตน ซอด, พย.ม.1 คนงนจ พงศถาวรกมล, PhD1 อรวมน ศรยกตศทธ, DSN1 นพดล ศรธนารตนกล, พ.บ.2

Corresponding Author: รองศาสตราจารยคนงนจ พงศถาวรกมล, คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล บางกอกนอย กรงเทพฯ

10700; e-mail: [email protected]

* วทยานพนธหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลผใหญ คณะพยาบาลศาสตรและบณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยมหดล1 คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล 2 คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล

J Nurs Sci. 2015;33(2):29-40

บทคดยอ

วตถประสงค: เพอศกษาอทธพลของประสบการณการมอาการตอภาวะการทำาหนาทของผปวยมะเรงระบบโลหตวทยาทไดรบ

ยาเคมบำาบด

รปแบบการวจย: การศกษาความสมพนธเชงทำานาย

วธดำาเนนการวจย: กลมตวอยางเปนผปวยมะเรงระบบโลหตวทยาจำานวน 100 ราย ทมารบยาเคมบำาบด ณ หนวยตรวจโลหต

วทยา ตกผปวยนอก โรงพยาบาลศรราช ระหวางเดอนพฤศจกายน พ.ศ. 2556 ถง เดอนมถนายน พ.ศ. 2557 เกบขอมลโดยใหผปวย

ตอบแบบสอบถาม ประกอบดวย 1) แบบบนทกขอมลสวนบคคล 2) ประสบการณการมอาการของผปวย และ 3) ภาวะการทำาหนาท

วเคราะหขอมลดวยความถ รอยละ คาสงสด คาตำาสด คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และสถตสมประสทธการถดถอยพหคณ

ผลการวจย: กลมตวอยางเกดอาการเฉลย 13 อาการ (พสย 3-30; SD = 6.22) อาการทเกดมากทสดไดแก ผมรวง ออนลา/

เปลย/ไมมแรง ปากแหง ชา/เจบแปลบปลายมอ/ปลายเทา และมองดตวเองไมเหมอนเดม อาการทเกดบอยทสด ไดแก ชา เจบแปลบ

ปลายมอ/ปลายเทา มปญหาเวลาขบปสสาวะ/ถายปสสาวะผดปกต ปากแหง นอนไมหลบ/หลบยาก และออนลา/เปลย/ไมมแรง อาการ

ผมรวงเปนอาการทกลมตวอยางประเมนวามความรนแรงมากทสด รองลงมาไดแก กลนลำาบาก ปวด ไมอยากอาหาร และลนรบรส

อาหารเปลยนแปลง และอาการททกขทรมาน/รบกวนการดำาเนนชวตมากทสดไดแก ปวด กลนลำาบาก มปญหาเวลาขบปสสาวะ/

ถายปสสาวะผดปกต เจบปาก/ในชองปาก และลนรบรสอาหารเปลยนแปลง ตามลำาดบ กลมตวอยางมคะแนนภาวะการทำาหนาท

เฉลยอยในระดบตำา 1.82 (SD = .57: Max 3.67, Min 1.65) ผลการวเคราะหอทธพลของอาการในมตการเกดอาการพบวา อาการผม

รวง ในมตความถพบวา อาการปากแหงและอาการรสกเศรา และในมตความรนแรงพบวา อาการกงวล/กลมใจมอทธพลตอภาวะ

การทำาหนาทอยางมนยสำาคญทางสถต (R2 = .048, .053, .047 และ .044, p < .05 ตามลำาดบ) สวนในมตความทกขทรมาน/รบกวน

การดำาเนนชวตพบวาไมมอาการทมอทธพลตอภาวะการทำาหนาท

สรปและขอเสนอแนะ: พยาบาลและบคลากรทางสขภาพควรตระหนกและมการประเมนอาการใหครอบคลมในหลายมต

ซงอาจเกดขนพรอมกนหลายอาการและควรมการศกษาวจยในอนาคตเพอหาวธการหรอแนวทางในการจดการกบอาการทเกดขน

เพอสงเสรมภาวะการทำาหนาททางดานรางกายในผปวยมะเรงระบบโลหตวทยาตอไป

คำาสำาคญ: ประสบการณการมอาการ ภาวะการทำาหนาท ผปวยมะเรงระบบโลหตวทยา ยาเคมบำาบด



ความสำาคญของปญหา

โรคมะเรงระบบโลหตวทยา (hematological malignancy)

จดเปนมะเรงทพบไดบอยใน 10 อนดบแรกของมะเรงทงใน

เพศชายและหญง โดยเพศชายพบเปนอนดบ 8 สวนเพศหญงพบ

เปนอนดบ 9 ของโรคมะเรงทพบบอย1 จดเปนกลมโรคทมคารกษา

พยาบาลสงและตองรบบรการตอเนอง มความซบซอนในการ

ตรวจวนจฉย และการรกษาตองอาศยแพทยผเชยวชาญและ

เทคโนโลยขนสงเปนกลมโรคทมลกษณะหลากหลาย พบไดในทก

เพศและกลมอาย โดยพบในวยผใหญรอยละ 68 และในกลมเดก

รอยละ 322 ชนดของมะเรงระบบโลหตวทยาทพบบอยไดแก

โรคมะเรงตอมนำาเหลอง (lymphoma) มะเรงเมดเลอดขาว

(leukemia) และมะเรงเมดเลอดขาวชนดมยอโลมา (multiple

myeloma)3 การรกษาโรคมะเรงระบบโลหตวทยา มทงการรกษา

ดวยยาเคมบำาบด (chemotherapy) การฉายรงส (radiation

therapy) และการปลกถายไขกระดก (bone marrow

transplantation) โดยเฉพาะอยางยง การรกษาดวยยาเคมบำาบด

จดเปนการรกษาหลกเนองจากใหผลตอบสนองตอการรกษาด

สามารถเพมอตราการรอดชวตของผปวยกลมน แตขณะเดยวกน

ผลของยาเคมบำาบดสงผลใหเกดอาการขางเคยง/อาการไมพง

ประสงคทกอใหเกดความไมสขสบายตางๆ แกผปวย โดยเฉพาะ

อยางยงในผปวยมะเรงระบบโลหตวทยามกเปนการใหยาเคม

บำาบดหลายชนดรวมกน4 ยามขนาดสงและสตรยาทใชมความ

ซบซอนจงมโอกาสเผชญกบอาการขางเคยงไดมากเมอเทยบกบ

กลมมะเรงกอนทมทวไป

จากการทบทวนวรรณกรรมพบวาผปวยมะเรงทไดรบการ

รกษาดวยยาเคมบำาบดเผชญกบอาการทเกดขนหลากหลาย

อาการ5 เฉลยจำานวนอาการ 8-11 อาการ4,5 ตามแนวคดของ Lenz

และคณะ6 อาการ เปนประสบการณตามการรบรของบคคลทตอง

เผชญกบเหตการณอยางนอยหนงเหตการณ ทำาใหมผลกระทบตอ

บคคลทงดานรางกาย จตใจ อารมณ และพฤตกรรม แตละอาการ

มหลายมต (multidimension) ไดแก ความรนแรง (intensity) เวลา

(timing) คณภาพ (quality) และความทกขทรมาน (distress )แตละ

มตมความสมพนธซงกนละกน อาการไมพงประสงคทพบบอยเชน

อาการออนลา คลนไส นอนไมหลบ งวงซม ขาดสมาธ ปากแหง

ปวด มอ/เทาชา เบออาหาร หายใจลำาบาก ผมรวง เวยนศรษะ

สผวเปลยนแปลง นำาหนกลด มแผลในปาก การรบรสอาหาร

เปลยนแปลง หงดหงด/โมโหงาย เหงอออก7,8 รวมกบกลไกของ

ยาเคมบำาบดมผลกดการทำางานของไขกระดกและภมตานทานของ

รางกาย ทำาใหผปวยเกดภาวะซดเมดเลอดขาวตำา และภาวะ

เกลดเลอดตำาสงเสรมอาการขางเคยงใหรนแรงมากขน เชน อาการ

ออนลา และอาจเกดภาวะตดเชอรนแรง และภาวะเลอดออกงาย

ตามมาได ทำาใหผปวยบางกลมตองยดระยะเวลานอนรกษา

ในโรงพยาบาล9,10 บางครงตองลดขนาดยาหรอเลอนระยะเวลา

ในการใหยาเคมบำาบดครงตอไป จากการศกษาทผานมาพบวา

ผลขางเคยงของยาเคมบำาบดมความสมพนธเชงลบกบความอยด

มสขของผปวยมะเรง เชน ภาวะการทำาหนาท และคณภาพชวต11

ภาวะการทำาหนาท (functional status) หมายถง ความ

สามารถของบคคลทกระทำาในชวตประจำาวน เพอตอบสนองความ

ตองการพนฐาน ความสำาเรจในบทบาทหนาท เพอคงไวซงสขภาพ

และความผาสก12 ภาวะการทำาหนาทเปนองคประกอบทสำาคญ

ของคณภาพชวต และมบทบาทสำาคญในการใชประเมนผปวย

มะเรงตงแตเรมวนจฉยโรคเพอชวยกำาหนดแนวทางการรกษาท

เหมาะสม และพจารณาการรกษาตอไป ภาวะการทำาหนาทม

ความเกยวของกบความสามารถในการทำาหนาท (functional

capacity) และสมรรถนะในการทำาหนาท (functional performance)

โดยความสามารถในการทำาหนาท เกยวของกบความสามารถของ

บคคลในการทำากจวตรประจำาวน ทงในดานรางกาย จตใจ สงคม

และจตวญญาณ สวนสมรรถนะในการทำาหนาท เกยวของกบ

กจกรรมทบคคลกระทำาชวงใดชวงหนงในแตละวน ภาวะการทำา

หนาทอาจไดรบอทธพลจากหลายปจจย ทงความผดปกตของ

รางกาย อาการ จตใจ และปจจยอนๆ รวมถงการรบรดานสขภาพ

ของบคคลภาวะการทำาหนาทของผปวยมะเรงทมแนวโนมลดลง

กอใหเกดขอจำากดในการทำากจกรรมในดานตางๆ เนองจากไดรบ

ผลกระทบจากทงตวโรคมะเรง และวธการรกษา สภาวะทาง

รางกาย (performance status) รวมทง อาการขางเคยง/อาการ

ไมพงประสงคทผปวยเผชญ หากอาการเกดขนมหลายอาการหรอ

มความรนแรงหรอมการรบกวนจากอาการมากจะยงสงผลกระทบ

ตอภาวะการทำาหนาทมากขน7 ทำาใหความสามารถในการปฏบต

กจวตรประจำาวนลดลง ตองการการพงพาจากครอบครวมากขน

ทำาใหตองมผดแลผปวย และอาจทำาใหผดแลตองออกจากงาน

ครอบครวขาดรายได เกดปญหาคาใชจายในการรกษาพยาบาล

สงผลใหผปวยบางรายปฏเสธการรกษา และไมมารบการรกษา

อยางตอเนอง ทำาใหโรคกลบเปนซำาหรอมการลกลามมากขน และ

อาจเปนอนตรายแกชวตผปวยได

ปจจบนมการศกษาเกยวกบอาการไมพงประสงคตางๆ ทเกด

ขนในผปวยโรคมะเรงในกลมทไดรบยาเคมบำาบดคอนขางแพร

หลายทงในประเทศและตางประเทศ แตการศกษาการมอาการ

ไมพงประสงคในผปวยมะเรงระบบโลหตวทยามความจำากดมาก

และงานวจยทพบเปนการศกษาเพยงบางอาการเทานน ยงไมม

การศกษาทครอบคลมประสบการณการมอาการของผปวยกลมน

โดยภาพรวม ผวจยจงสนใจศกษาการรบรการมอาการไมพง

ประสงคทครอบคลมทกอาการ และอทธพลของอาการตอภาวะ



การทำาหนาทในกลมผปวยมะเรงระบบโลหตวทยาไดรบยาเคม

บำาบด โดยศกษากลมผปวยมะเรงระบบโลหตวทยาทพบบอย

ไดแก มะเรงเมดเลอดขาวชนดเฉยบพลน (acute leukemia) มะเรง

เมดเลอดขาวชนดมยอโลมา (multiple myeloma) และมะเรงตอม

นำาเหลอง (lymphoma) ผลการศกษาทไดจะเปนขอมลสำาคญ

สำาหรบพยาบาลและบคลากรทางดานสขภาพ ในการพฒนา

แนวทางการดแลผปวยโดยมงแกไขบรรเทาอาการไมพงประสงค

ทเกดขน สงเสรมภาวะการทำาหนาทของผปวยมะเรงระบบโลหต

วทยาทไดรบยาเคมบำาบดใหมประสทธภาพยงขน และสงเสรม

ภาวะการทำาหนาทของผปวยโรคมะเรงระบบโลหตวทยาและ

ครอบครวตอไป

วตถประสงคของการวจย

1. ศกษาประสบการณการมอาการในผปวยมะเรงระบบ

โลหตวทยาทไดรบยาเคมบำาบด

2. ศกษาภาวะการทำาหนาทในผปวยมะเรงระบบโลหตวทยา

ทไดรบยาเคมบำาบด ไดแก กลมผปวยมะเรงเมดเลอดขาวชนด

เฉยบพลนมะเรงเมดเลอดขาวชนดมยอโลมาและมะเรงตอม

นำาเหลอง

3. ศกษาอทธพลของประสบการณการมอาการตอภาวะการ

ทำาหนาทในผปวยมะเรงระบบโลหตวทยาทไดรบยาเคมบำาบด

สมมตฐานการวจย

ประสบการณการมอาการมอทธพลตอภาวะการทำาหนาท

ของผปวยมะเรงระบบโลหตวทยาทไดรบยาเคมบำาบด

กรอบแนวคดการวจย

การวจยครงนใชทฤษฎอาการไมพงประสงค (Unpleasant

Symptoms Theory) ของ Lenz และคณะ6 เปนแนวทางในการ

ศกษาอทธพลของประสบการณการเกดอาการตอภาวะการทำา

หนาทของผปวยมะเรงระบบโลหตทไดรบยาเคมบำาบด

ทฤษฎอาการไมพงประสงคม 3 องคประกอบหลก คอ

1) ประสบการณการมอาการ (symptom experiences) 2) ปจจย

ทมอทธพลตออาการ (influencing factors) และ 3) ผลลพธทเกด

จากอาการ (consequences of symptom experience)

วธดำาเนนการวจย

การวจยครงนเปนการศกษาความสมพนธเชงทำานาย

(correlational predictive design)

ประชากรและกลมตวอยาง

ประชากรเปนผปวยเพศชายและเพศหญงอาย 18 ปขนไป

ทไดรบการวนจฉยจากแพทยวาเปนโรคมะเรงระบบโลหตวทยา

ไดแก มะเรงเมดเลอดขาวชนดเฉยบพลน มะเรงเมดเลอดขาวชนด

มยอโลมา และมะเรงตอมนำาเหลองทอยระหวางไดรบการรกษา

ดวยยาเคมบำาบด กลมตวอยาง คอ ผปวยมะเรงระบบโลหตวทยา

ทมารบยาเคมบำาบด ณ ตกผปวยนอก โรงพยาบาลศรราช ระยะ

เวลาในการเกบขอมลตงแตเดอนพฤศจกายน พ.ศ. 2556 ถง เดอน

มถนายน พ.ศ. 2557 เลอกกลมตวอยางแบบสะดวก (convenience

sampling) เกณฑในการคดเขา ไดแก 1) อยระหวางการรกษาดวย

ยาเคมบำาบด โดยไดรบยาเคมบำาบดมาแลวอยางนอย 1 ครง

(cycle) 2) สามารถสอสารภาษาไทยเขาใจ 3) มสตสมปชญญะด

สามารถใหขอมลได และ 4) ยนยอมเขารวมงานวจยเกณฑในการ

คดออก ไดแก 1) ไดรบการรกษามะเรงดวยวธอนรวมดวย เชน

การฉายรงส/การปลกถายไขกระดก 2) ไดรบการวนจฉยจากแพทย

วามปญหาทางดานจตใจและการรบร และ 3) มโรครวมหรอภาวะ

แทรกซอนทรนแรง การคำานวณกลมตวอยางสำาหรบการศกษาครง

นใชวธการวเคราะหอำานาจการทดสอบ (power analysis) สำาหรบ

การวเคราะหถดถอยพหคณ (multiple regression analysis) ของ

Polit และ Beck13 โดยกำาหนดคาความเชอมนทระดบนยสำาคญ

(α) เทากบ .05 ใหอำานาจการทดสอบ (power of test) เทากบ .80

และคาอทธพลของความสมพนธระหวางตวแปรขนาดกลาง

(moderate effect size) กำาหนด R2 เทากบ .13 จากการวจยท

ผานมา ซงศกษาความสมพนธเชงทำานายระหวางตวแปรทำานาย

และตวแปรตามในกลมผปวยมะเรงทไดรบการรกษาดวยยาเคม

บำาบด14 จากการคำานวณไดขนาดกลมตวอยาง 92 คน เนองจาก

การวจยครงนเปนการศกษาอำานาจการทำานายโดยการวเคราะห

สถตถดถอยเชงพหคณ (multiple regression analysis) ควรใชกลม

ตวอยางอยางนอย 100 คน15,16 ในการศกษาครงน ผวจยจงใชกลม

ตวอยางทงหมด 100 คน ประกอบดวยผปวยมะเรงตอมนำาเหลอง

60 คน ทเหลอเปนมะเรงเมดเลอดขาวชนดเฉยบพลนรอยละ 20

และมะเรงเมดเลอดขาวชนดมยอโลมารอยละ 20

เครองมอการวจย

1. แบบบนทกขอมลสวนบคคลและการรกษาของผปวย

โรคมะเรงระบบโลหตวทยา ประกอบดวย 2 สวน โดยสวนท 1

ถามขอมลสวนบคคล ไดแก เพศ อาย สถานภาพสมรส ระดบการ

ศกษา อาชพ รายได สทธการรกษาพยาบาล บคคลทดแลเมอเจบ

ปวย และสวนท 2 ถามขอมลเกยวกบการรกษาและการเจบปวย

ไดแก ชนดของโรคมะเรง สตรยาเคมทไดรบ จำานวนครงของการ

ไดรบยาเคมบำาบด

2. แบบประเมนอาการของผปวย (Memorial Symptom

Assessment Scale; MSAS) สรางโดย Portenoy และคณะ17

ไดรบการแปลเปนภาษาไทยโดย นงลกษณ สวสษฐและคณะ18

เครองมอประกอบดวยขอคำาถามเกยวกบอาการของผปวย



โรคมะเรง 32 อาการ ใน 4 มต ไดแก การเกดอาการ ความถใน

การเกดอาการ ความรนแรงของอาการและความรสกทกขทรมาน/

การรบกวนจากอาการในชวง 1 สปดาหทผานมา การประเมน

อาการในดานความถและความรนแรงเปนมาตราสวนประมาณ

คา 4 ระดบ ในดานความถ 1 (นอยมาก) ถง 4 (เกดตลอด)

การประเมนความรนแรงของอาการ 1 (รนแรงนอย) ถง 4 (รนแรง

มากทสด) และประเมนความรสกทกขทรมาน/รบกวนการดำาเนน

ชวต เปนมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ คอ .8 - 4 โดยท .8

(อาการนนไมทกขทรมานหรอไมรบกวนเลย) 1.6 (เลกนอย) 2.4

(พอควร) 3.2 (คอนขางมาก) ถง 4 (มากทสด) คาความเชอมนของ

เครองมอมคาสมประสทธแอลฟาครอนบาค (Cronbach’s alpha

coefficient) เทากบ .96 การแปลความหมายการใหคะแนนแยก

เปนมตการเกดอาการ มตความบอย มตความรนแรง และมตความ

รสกทกขทรมาน/รบกวนจากอาการ

3. แบบสอบถามภาวะการทำาหนาทผปวยโรคมะเรง (The

Inventory Functional Status-CA:IFS-CA) พฒนาโดย Tulman

และคณะ19 ไดรบการแปลเปนภาษาไทยโดย นงลกษณ สวสษฐ

และคณะ18 เปนเครองมอทใชในการประเมนภาวะการทำาหนาท

ในผปวยมะเรงระบบโลหตวทยาทไดรบการรกษาดวยยาเคมบำาบด

ประกอบดวย 39 คำาถาม แบงการทำาหนาเปน 4 ดาน ไดแก

การดแลบานและครอบครว การทำาหนาทเกยวกบสงคมและชมชน

การดแลตนเอง และการประกอบอาชพ แตละขอคำาถามมการให

ระดบคะแนน 4 คะแนน โดย 1 (ไมไดทำาเลย) ถง 4 (ทำาเตมท

เหมอนเดม) สำาหรบการปฏบตหนาทดานการดแลบานและ

ครอบครว และกจกรรมดานสงคมและชมชนใหระดบคะแนน 4

คะแนน 1 (ไมเคย) ถง 4 (ทำาเปนประจำา) คะแนนภาวะการทำา

หนาทโดยรวมและคะแนนแตละดานวเคราะหโดยหาผลรวมและ

คาเฉลย เกณฑการแปลผลคะแนน แบงออกเปน 4 ระดบ 1 - 1.99

(ระดบนอย) 2.00 - 2.99 (ระดบคอนขางนอย) 3.00 - 3.99 (ระดบ

มาก) และ 4 (ระดบมากทสด) ในการศกษาครงนคาความเชอมน

ของเครองมอมคาสมประสทธแอลฟาครอนบาค (Cronbach’s

alpha coefficient) เทากบ .88

ในการตรวจสอบคณภาพความตรงเชงเนอหา (content

validity) ของแบบสอบถามอาการไมพงประสงค (MSAS) และแบบ

ประเมนภาวะการทำาหนาท (IFS-CA) จดเปนเครองมอมาตรฐาน

ผานการตรวจสอบคณภาพความตรงของเนอหา และไดนำาไปใช

กบกลมผปวยทเปนมะเรงในประเทศไทย ไดคาความเชอมนใน

ระดบสง ในการวจยครงน ผวจยจงไมไดนำามาหาความตรงเชง

เนอหาอก

การพทกษสทธกลมตวอยาง

การวจยครงนผานการรบรองจากคณะกรรมการจรยธรรม

การวจยในคนโรงพยาบาลศรราช คณะแพทยศาสตรศรราช

พยาบาล มหาวทยาลยมหดล (COA no. Si 621/2013)

การเกบรวบรวมขอมล

หลงจากไดรบการอนญาตใหเกบรวบรวมขอมลได ผวจย

เขาพบแพทย พยาบาลทหนวยตรวจโลหตวทยา ตกผปวยนอก

โรงพยาบาลศรราช เพอแนะนำาตวและชแจงวตถประสงคของ

การวจย ดำาเนนการคดเลอกผปวยตามเกณฑทกำาหนดและขอเชญ

เขารวมการวจย หลงจากผปวยตอบรบเขารวมการวจยลงนาม

ยนยอมเปนลายลกษณอกษรแลว ผวจยใหกลมตวอยางตอบ

แบบสอบถามดวยตนเอง เฉลยเวลาทใชในการตอบแบบสอบถาม

ประมาณ 30-45 นาท ในกรณทกลมตวอยางมปญหาเกยวกบการ

อานหรอการมองเหนผวจยเปนผอานใหผปวยฟงและใหผปวย

เลอกตอบ

การวเคราะหขอมล

1. ขอมลสวนบคคลและขอมลความเจบปวย วเคราะหดวย

คาความถและรอยละ หาคาพสย คาเฉลย และสวนเบยงเบน

มาตรฐาน

2. คะแนนประสบการณการมอาการของผปวยในแตละมต

ทง 4 มต ไดแก การเกดอาการ ความถของอาการ ความรนแรง

ของอาการ และความทกขทรมาน/การรบกวนจากอาการ และ

คะแนนประสบการณการมอาการโดยรวม วเคราะหโดยหา

ความถ รอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน

3. วเคราะหภาวะการทำาหนาทผปวยมะเรงระบบโลหตวทยา

ดวยการหาคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐาน

4. วเคราะหอทธพลของประสบการณการเกดอาการในทก

มต ตอภาวะการทำาหนาทของผปวยมะเรงระบบโลหตวทยาโดย

ใชสถตการวเคราะหถดถอยเชงพหคณ (stepwise multiple

regression) โดยขอมลทเกบไดในการศกษาครงน พบวาบรรลขอ

ตกลงเบองตน (basic assumptions) กลาวคอ ขอมลมการแจกแจง

เปนโคงปกต ตวแปรตนแตละตวไมมความสมพนธกนเอง ไมเกด

multicolinearity และขอมลไมมความสมพนธภายในกนเอง

ผลการวจย

กลมตวอยางทศกษาในครงนเปนเพศชายเทากบเพศหญง

รอยละ 50 มอายเฉลย 49.76 ป (SD = 17.53) กลมตวอยางเกอบ

ทงหมดนบถอศาสนาพทธ (รอยละ 99) มสถานภาพสมรสค

รอยละ 74 ระดบการศกษาสงสดอยในระดบประถมศกษารอยละ

33 รองลงมาอยในระดบมธยมปลายหรอประกาศนยบตรวชาชพ

(รอยละ 23) กลมตวอยางไมไดประกอบอาชพรอยละ 42 ประกอบ

อาชพธรกจ/คาขายรอยละ 15 รองลงมาคอ รบราชการ/

รฐวสาหกจ (รอยละ 13) รายไดเฉลยตอเดอน 28,414 บาท



(SD = 18,787.30) กลมตวอยางเปนผปวยมะเรงระบบโลหตวทยา

ทไดรบการรกษาดวยยาเคมบำาบด แบงเปน มะเรงตอมนำาเหลอง

รอยละ 60 เปนมะเรงเมดเลอดขาวชนดเฉยบพลนรอยละ 20 และ

มะเรงเมดเลอดขาวชนดมยอโลมารอยละ 20 ระยะเวลาการเจบ

ปวยตงแตไดรบการวนจฉยสวนใหญไดรบการวนจฉยนอยกวา 6

เดอน (รอยละ 61) มโรครวมรอยละ 30 จำานวนครงทไดรบยาเคม

บำาบดแบงเปนไดรบมาแลว 1 ครง (รอยละ 25) ไดรบมาแลว 2

ครง (รอยละ 20) สตรยาเคมบำาบดทไดรบคอ Cyclophosphamide,

Doxorubicin, Vincristine และ Prednisolone regimen (รอยละ

33) สตร Ifosfamide, Carboplatin และ Etopocide regimen

(รอยละ 10) และสตรอน ๆ

จากการวเคราะหอาการตามการรบรของกลมตวอยางใน

ระยะ 1 สปดาหทผานมา กลมตวอยางเผชญกบอาการตางๆ ตงแต

3-30 อาการ เฉลย 13.64 อาการ (SD = 6.22) อาการทเกดสง

ทสดคอ ผมรวง (รอยละ 79) รองลงมาคอ อาการออนเพลย/เปลย/

ไมมแรง (รอยละ 68) อาการปากแหง (รอยละ 66) และชา/เจบ

แปลบปลายมอ/ปลายเทา (รอยละ 66) มองดตวเองไมเหมอนเดม

(รอยละ 65) รสกงวงนอน/เซองซม (รอยละ 60) ลนรบรสอาหาร

เปลยนแปลง (รอยละ 60) ผวหนงหรอเลบเปลยนแปลง (รอยละ

60) นอนไมหลบหรอหลบอยาก (รอยละ 58) ปวด (รอยละ 56)

และหงดหงด/โมโหงาย (รอยละ 55) ความถของอาการในจำานวน

24 อาการของกลมตวอยาง 10 อาการแรกทพบบอย ไดแก ชา/

เจบแปลบปลายมอ/ปลายเทา มปญหาเวลาขบปสสาวะ/ถาย

ปสสาวะผดปกต ปากแหง นอนไมหลบ/หลบยาก ออนลา/เปลย/

ไมมแรง รสกงวงนอน/เซองซม เหงอออกผดปกต ไมอยากอาหาร

คนตามรางกาย และรสกกระวนกระวาย ตามลำาดบ ความรนแรง

อาการ 10 ลำาดบแรก ไดแก อาการผมรวง กลนลำาบาก อาการ

ปวด ไมอยากอาหาร ลนรบรสอาหารเปลยนแปลง ทองผก บวม

บรเวณแขน/ขา เจบปาก/ในชองปาก ทองเสย นอนไมหลบ/หลบ

ยากผลการวเคราะหระดบความทกขทรมาน/รบกวนการดำาเนน

ชวตประจำาวนพบวา อาการปวด เปนอาการทกลมตวอยาง

ประเมนวาทกขทรมานหรอรบกวนการดำาเนนชวตประจำาวน

สงทสด ตอมาไดแก กลนลำาบาก มปญหาเวลาขบปสสาวะ/

ถายปสสาวะผดปกต เจบปาก/ในชองปาก ลนรบรสอาหาร

เปลยนแปลง ไมอยากอาหาร ตามลำาดบ

ตารางท 1 จำานวน และคะแนนประสบการณการมอาการของผปวยมะเรงระบบโลหตวทยาทไดรบยาเคมบำาบดในแตละมต

(N = 100 ราย)

ประสบการณการมอาการผมรวงออนลา/เปลย/ไมมแรงปากแหงชา/เจบแปลบปลายมอ/ปลายเทามองดตวเองไมเหมอนเดมรสกงวงนอน/เซองซมลนรบรสอาหารเปลยนแปลงผวหนงหรอเลบเปลยนแปลงนอนไมหลบหรอหลบยากปวดหงดหงด/โมโหงายไมอยากอาหารทองผกนำาหนกลดรสกอดอด อดอดเหมอนมลมในทองขาดสมาธหรอมความลำาบากในการรวบรวมสมาธ คดชา หลงลมไอเวยนศรษะ มนศรษะกงวล กลมใจมปญหาเวลาขบปสสาวะ/ถายปสสาวะผดปกต

จำานวน7968666665606060585655464642414038373433

ความถ-

2.302.533.23

-2.26

--

2.392.122.002.23

--

2.071.951.972.051.852.54

ความรนแรง2.541.581.511.681.671.611.901.461.752.011.581.911.821.731.581.331.501.641.411.69

ทกขทรมาน1.551.611.301.471.451.241.631.211.662.111.341.771.631.121.691.251.741.681.411.89



ตารางท 1 (ตอ) จำานวน และคะแนนประสบการณการมอาการของผปวยมะเรงระบบโลหตวทยาทไดรบยาเคมบำาบดในแตละมต

(N = 100 ราย)

ประสบการณการมอาการ

หายใจไมอม หายใจตน

คนตามรางกาย

เหงอออกผดปกต

รสกกระวนกระวาย

เจบปาก/ในชองปาก

คลนไส

กลนลำาบาก

รสกเศรา

ทองเสย

บวมบรเวณแขน/ขา

มไข

อาเจยน

จำานวน

32

32

30

29

25

22

22

21

17

16

14

11

ความถ

1.94

2.19

2.23

2.17

-

1.81

2.00

1.95

1.64

-

1.92

1.63

ความรนแรง

1.50

1.37

1.63

1.62

1.80

1.59

2.09

1.66

1.78

1.81

1.57

1.36

ทกขทรมาน

1.50

1.65

1.44

1.40

1.86

1.56

2.04

1.64

1.69

1.45

1.71

1.23

คะแนนภาวะการทำาหนาทโดยรวมของกลมตวอยางอยใน

ระดบคอนขางนอยคอ มคะแนนเฉลย 1.82 (SD = .57: คะแนน

ตำาสด 1.65 และคะแนนสงสด 3.67) ขอทมคะแนนเฉลยสงสด

ไดแก การอาบนำาเอง ทำางานประจำาทรบผดชอบจนลลวง และการ

สวมใสเสอผาดวยตนเอง ขอทมคะแนนตำาทสดไดแก รวมกจกรรม

ชวยเหลอสงคมหรองานบรการชมชนขององคกรตางๆ ภาวะการ

ทำาหนาทดานทมคะแนนเฉลยเกอบทกขอสงสดคอ ดานการ

ประกอบอาชพมคาคะแนนเฉลยเทากบ 3.05 (SD = .61) ตอมา

คอ ดานการดแลตนเองมคาเฉลยคะแนนเทากบ 2.97 (SD = .48)

ดานการดแลบานและครอบครวมคาคะแนนเฉลยเทากบ 1.74

(SD = .74) และดานการทำาหนาทเกยวกบสงคมและชมชนมคา

คะแนนเฉลยเทากบ 2.17 (SD = .85) ตามลำาดบ

ประสบการณการมอาการทมอทธพลตอภาวะการทำาหนาท

ในมตการเกดอาการพบวา อาการผมรวง มอทธพลตอภาวะการ

ทำาหนาท (R2 = .048) มตความถของอาการพบวา อาการปาก

แหงมอทธพลตอภาวะการทำาหนาท (R2 = .053) และอาการรสก

เศรามอทธพลตอภาวะการทำาหนาท (R2 = .047) และในมตความ

รนแรงของอาการ พบวา อาการกงวล กลมใจมอทธพลตอภาวะ

การทำาหนาท (R2 = .048) อยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ .05

แตในมตความทกขทรมาน/รบกวนการดำาเนนชวตไมมอาการทม

อทธพลตอภาวะการทำาหนาท จากการวเคราะหเปรยบเทยบทง

4 อาการดงกลาวพบวา ความบอยจากอาการปากแหง มอทธพล

ตอภาวะการทำาหนาทสงทสด

ตารางท 2 อทธพลของประสบการณการมอาการตอภาวะการทำาหนาทของผปวยมะเรงระบบโลหตวทยาทไดรบยาเคมบำาบดโดย

การวเคราะหถดถอยเชงเสน (stepwise multiple regression, N = 100)


มตการเกดอาการ

คาคงท

ผมรวง

R2

Adjust R2

F change

B

61.619

11.938

.048

.038

4.940

SE

4.774

5.371

Beta

.219

T

12.908

2.223

Sig

.029*



ตารางท 2 (ตอ) อทธพลของประสบการณการมอาการตอภาวะการทำาหนาทของผปวยมะเรงระบบโลหตวทยาทไดรบยาเคมบำาบด

โดยการวเคราะหถดถอยเชงเสน (stepwise multiple regression, N = 100)


มตความบอย

คาคงท

ปากแหง

รสกเศรา

R2

Adjust R2

F change

มตความรนแรง

คาคงท

กงวล กลมใจ

R2

Adjust R2

F change

B

75.479

-4.080

5.818

.100

.081

5.097

68.049

6.252

.044

.034

4.468

SE

3.381

1.526

2.577

2.612

2.958

Beta

- .260

- .220

.209

T

22.322

-2.673

2.258

26.051

2.114

Sig

.022*

.026*

.037*

การอภปรายผล

ผลการประเมนประสบการณการมอาการของผปวยมะเรง

ระบบโลหตวทยาทไดรบยาเคมบำาบดในรอบ 1 สปดาหทผานมา

กลมตวอยางเกดอาการเฉลย 13.64 อาการ (SD = 6.22) ตำากวา

การศกษาอาการไมพงประสงคในผปวยมะเรงเมดเลอดขาวชนด

เฉยบพลน พบวากลมตวอยางเกดอาการเฉลย 19.86 อาการ

(SD = .579)8 อธบายไดวา อาจเกดจากการใชเครองมอประเมน

อาการตางกน คอใชเครองมอวดประสบการณการมอาการจำานวน

39 อาการ (The symptom experience scale) กลมตวอยาง

ทศกษาครงนเปนกลมผปวยทผานการไดรบยาเคมบำาบดมาแลว

ประมาณ 3 สปดาห ซงบางอาการลดลงและบางอาการหายไป

แลวตงแตสปดาหแรกภายหลงไดรบยาเคมบำาบด โดยอาการทเกด

ขนนนสามารถเกดขนพรอมกนไดหลากหลายอาการ หรอเกด

เพยงอาการเดยวกได ประสบการณการมอาการมหลายมต อาการ

ทเกดขนแตละอาการทกลมตวอยางรายงานการเกดอาการสงและ

มระดบความรนแรงสง เชน อาการผมรวง แตในมตความทกข

ทรมาน/รบกวนการดำาเนนชวตนนไมไดสงตาม ในขณะทอาการ

กลนลำาบากรายงานการเกดกบกลมตวอยางไมมาก และเกด

ไมบอย สวนใหญรายงานเกดขนบางครง แตมความรนแรงมาก

และมระดบความทกขทรมาน/รบกวนการดำาเนนชวตสง

สอดคลองกบกรอบแนวคดของ Lenz และคณะ6 ทกลาววา อาการ

ทเกดขนนนสามารถเกดขนพรอมกนไดหลากหลายอาการหรอเกด

เพยงอาการเดยวกได และแตละอาการมหลายมต และสอดคลอง

กบการศกษากลมอาการไมพงประสงคในผปวยมะเรงเตานมของ

นงลกษณ สวสษฐ และคณะ18 การศกษาในผปวยมะเรงปากมดลก

ของ บวหลวง สำาแดงฤทธ และคณะ20 และการศกษาใน

ผปวยมะเรงปอดระยะลกลามทไดรบยาเคมบำาบดของ รตรส

แมลงภทอง และคณะ21

ภาวะการทำาหนาทในผปวยโรคมะเรงระบบโลหตวทยา

ทไดรบยาเคมบำาบด

ภาวะการทำาหนาทโดยรวมของกลมตวอยางในการศกษาน

อยในระดบนอย คอ มคะแนนเฉลย 1.82 (SD = .57: คะแนน

ตำาสด = 1.65 และคะแนนสงสด = 3.67) ตำากวาคะแนนเฉลยจาก

การศกษาภาวะการทำาหนาทผปวยสตรทเปนมะเรงเตานมของ

นงลกษณ สวสษฐ และคณะ18 ทพบวา คะแนนเฉลยภาวะการทำา

หนาททงหมดเทากบ 2.465 (SD = .52) กจกรรมทมคาคะแนน

สงสด คอ การสวมใสเสอผาดวยตนเองและการอาบนำาดวยตนเอง

และคาคะแนนกจกรรมทมคะแนนตำาสด คอ ทำางานบานทตอง

ออกแรงมาก บำารงรกษาซอมแซม ปรบปรงบาน (ทำาความสะอาด

บาน ตามเทศกาล ทาสบาน ทำาสวน เปนตน) คาคะแนนทตำากวา

ในกลมผปวยมะเรงระบบโลหตวทยา จากการศกษาครงนอธบาย

ไดวา อาจเกดจากอาการไมพงประสงคอนๆ เชน อาการออนลา

อาการปวด และอาการกลนลำาบาก เปนตน ซงกลมตวอยางได

รายงานการเกดอาการออนลามากกวา 2 ใน 3 นอกจากน อาการ

ปวดทพบกลมตวอยางรายงานการเกดอาการถงรอยละ 56 และ

เปนอาการทมระดบการรบกวน/ทกขทรมานสงสด สวนอาการ

กลนลำาบากทผปวยรายงานพบวามความรนแรงของอาการกลน

อยในระดบคอยขางมากและเปนอาการททำาใหรบกวน/ทกข



ทรมานในระดบตนๆ นอกจากน อาจเกดจากความยงยากในการ

ปฏบตตวของผปวยมะเรงระบบโลหตวทยาทตองหลกเลยงการ

เขาไปอยในทมคนจำานวนมาก เพอปองกนการตดเชองายจาก

พยาธสภาพของโรคทมจำานวนเมดเลอดขาวลดตำาลง และการ

เปลยนแปลงภาพลกษณ เชน ผมรวง ผวหนงคลำา รปรางผอมลง

เปนตน ในขณะทกลมผปวยมะเรงเตานมผลกระทบทเกดจากการ

เจบปวยและการรกษาทมกเกดขน ไดแก อาการแขนบวม ออนลา

นอนไมหลบ ปวด เปนตน นอกจากนผลการศกษายงตำากวาการ

ศกษาภาวะการทำาหนาทในผปวยมะเรงปอดและมะเรงเตานมท

ไดรบยาเคมบำาบด พบวาอยในระดบนอยมคะแนนเฉลยเทากบ

2.38 (SD = .85) แมวากลมตวอยางทง 2 การศกษาเปนมะเรงเชน

กน แตเปนมะเรงตางชนด ไดรบยาเคมบำาบดทแตกตางกน ทำาให

ระดบภาวะการทำาหนาทไมเทากน และกจกรรมทผปวยมะเรง

แตละชนดมขอจำากดแตกตางกน สอดคลองกบการศกษาของ

พชญดา คงศกดตระกล22 พบวา ภาวะการทำาหนาทของผปวย

มะเรงเตานมสงกวาผปวยมะเรงปอด สวนในการศกษาภาวะการ

ทำาหนาทของผปวยมะเรงระบบโลหตวทยาในตางประเทศพบวา

ในกลมผปวยทเกดอาการหลายอาการมากกวา

ภาวะการทำาหนาทในรายขอ ขอทมคะแนนเฉลยสงสด 5 ขอ

แรก ไดแก การอาบนำาดวยตนเอง ทำางานประจำาทรบผดชอบจน

ลลวงการสวมใสเสอผาดวยตนเองพกผอนพอๆ กบทเคยทำากอน

ปวยทำางานอดเรก (กจกรรมททำาเพอพกผอน เชน ดหนง ฟงเพลง

ทำาสวน อานหนงสอ ดทว เปนตน) อธบายไดวาผลของอาการม

ผลตอภาวะการทำาหนาทแตในสวนกจกรรมทใชพลงงานไมมาก

ผปวยสามารถปฏบตไดดวยตนเอง และกจกรรมทเปนการพกผอน

จงพบวาเปนขอทมคะแนนสงสด สอดคลองกบการศกษาภาวะ

การทำาหนาทในผปวยมะเรงปอดระยะลกลามทไดรบยาเคมบำาบด

ของ รตรส แมลงภทอง และคณะ21 พบวา ภาวะการทำาหนาทใน

ขอทมคาคะแนนเฉลยสงสด 3 ขอแรก ไดแก การทำากจกรรม

ในเวลาวาง การเผชญความเครยด และความกลวในเรองอนาคต

และการทำากจกรรมในเวลาวาง เชน การดหนง ฟงเพลง

อานหนงสออานเลน เปนตน สวนภาวะการทำาหนาทขอทม

คะแนนเฉลยตำาทสด คอ รวมกจกรรมชวยเหลอสงคมหรองาน

บรการชมชนขององคกรตางๆ และรวมกจกรรมทางสงคมกบกลม

ตางๆ (ไปงานตางๆ เชน งานสงสรรค งานบวช งานแตง เปนตน)

จากการสมภาษณผปวยไมอยากเขารวมกจกรรมในสงคม/ชมชน

เนองจากกลวการตดเชอ เพราะจากพยาธสภาพของโรครวมกบ

ผปวยอยระหวางไดรบยาเคมบำาบดรางกายจะมระดบภมคมกนตำา

และรสกอายทภาพลกษณเปลยนแปลง จงไมอยากเขาไปในททม

คนจำานวนมาก ในการศกษาครงนพบวา คะแนนรายดานทม

คะแนนเฉลยเกอบทกขอสงสด คอ ดานการประกอบอาชพม

คะแนนเฉลยตงแต 2.62-3.67 ยกเวนการเขารวมกจกรรมของ

หนวยงาน/องคกรวชาชพ/สหภาพแรงงานผลการศกษาครงนพบ

วา มผปวยทสามารถประกอบอาชพเพยงรอยละ 27 เมอเปรยบ

เทยบกบการศกษาในผปวยมะเรงเตานมของ นงลกษณ สวสษฐ

และคณะ18 ทผปวยยงสามารถประกอบอาชพไดถงรอยละ 63

อธบายไดวาผลกระทบจากโรคมะเรงระบบโลหตวทยาและยาเคม

บำาบดทไดรบมผลตอภาวะการทำาหนาททำาใหผปวยตองออกจากงาน

จากการวเคราะหอทธพลของประสบการณการมอาการตอ

ภาวะการทำาหนาทของในผปวยโรคมะเรงระบบโลหตวทยาทไดรบ

ยาเคมบำาบด อภปรายเปนลำาดบดงตอไปน

1. มตการเกดอาการพบวา อาการผมรวง มอทธพลตอภาวะ

การทำาหนาท (R2 = .048, p < .05) อาการผมรวงเปนอาการทเกด

ขนสงทสด (รอยละ 79) และเปนอาการทรนแรงทสดคาคะแนน

เฉลยเทากบ 2.54 (SD = 2.54) แตกตางจากผล

2. การศกษาของ นงลกษณ สวสษฐ และคณะ18 พบวาอาการ

ผมรวงไมมอทธพลตอภาวะการทำาหนาทและอาการผมรวงใน

ผปวยมะเรงเตานมเกดขนตำากวามะเรงระบบโลหตวทยา (รอยละ

69) ในการศกษาครงน แมวาอาการผมรวงไมใชอาการททำาใหเกด

อาการทกขทรมาน/รบกวนการดำาเนนชวต แตเกยวของกบภาพ

ลกษณของผปวย ซงเกยวของกบการทำาหนาทดานสงคมและ

ชมชน หรอการประกอบอาชพ เชน กจกรรมในเรองการเขารวม

กจกรรมชวยเหลอสงคมหรองานบรการชมชนขององคกรตางๆ

มคะแนนเฉลย 1.65 (SD = 1.65) การเขารวมกจกรรมทางสงคม

กบกลมตางๆ (ไปงานตางๆ เชน งานสงสรรค งานบวช งานแตง

เปนตน) มคะแนนเฉลย 1.65 (SD = 1.65) การไปสงสรรคกบเพอน

มคะแนนเฉลย 1.84 (SD = 1.20) และการเขารวมกจกรรมของ

หนวยงาน/องคกรวชาชพ/สหภาพแรงงานมคะแนนเฉลย 1.85

(SD = 1.32)

3. มตความถของอาการพบวา อาการปากแหง และอาการ

รสกเศรามอทธพลตอภาวะการทำาหนาทโดยอภปรายแยกแตละ

อาการดงน

3.1 อาการปากแหง มอทธพลตอภาวะการทำาหนาท

(R2 = .053, p < .05) อาการปากแหงเปนอาการทเกดขนบอยสง

เปนอนดบ 3 (รอยละ 66) คาคะแนนความถ 2.53 (SD = .93) อย

ในชวงคอนขางบอย อาการปากแหงเปนอาการทเกดขนบอยใน

ผปวยมะเรง จากการไดรบยาเคมบำาบด และยาแกอาเจยน

สอดคลองกบการศกษาทผานมาพบวา ผปวยมะเรงปอดทได

รบยาเคมบำาบดมคะแนนความถเฉลย 2.67 (SD = .92) แมวากลม

ตวอยางประเมนวาอาการนไมรนแรงและไมรบกวนแตเปนอาการ

ทกลมตวอยางใหความสำาคญ เนองจากเกยวของกบการ

รบประทานอาหาร การกลนอาหาร การดมนำาบอยๆ หรอ



ทาลปสตก เนองจากรสกไมสขสบาย ซงแตกตางจากการศกษาท

ผานมาในผปวยมะเรงเตานมทพบวา อาการปากแหงไมมอทธพล

ตอภาวะการทำาหนาทของ นงลกษณ สวสษฐ และคณะ18

3.2 อาการรสกเศรา มอทธพลตอภาวะการทำาหนาท

(R2 = .047, p < .05) เปนอาการทเกดขนกบผปวยเพยงรอยละ 21

คาคะแนนความถเฉลย 1.95 (SD = .95) กลมตวอยางสวนใหญ

รายงานระดบความถ “บางครง” (รอยละ 67) แตกตางจากการ

ศกษาของ นงลกษณ สวสษฐ และคณะ18 ทพบวาอาการรสกเศรา

ไมมอทธพลตอภาวะการทำาหนาท ผปวยมะเรงเตานมรายงาน

อาการรสกเศรานอยกวามะเรงระบบโลหตวทยาทรายงานระดบ

ความถวาเกดขน “บางครง” เพยงรอยละ 55 เทานน อธบายไดวา

โรคทเกดขนและการรกษาทผปวยไดรบมความแตกตางกน ทำาให

การรบรอาการทเกดขนสงผลกระทบตอภาวะการทำาหนาทแตก

ตางกน และในการศกษาครงนสวนใหญเปนผปวยทไดรบการ

วนจฉยเพยง 6 เดอน (รอยละ 61) หลงจากไดรบการวนจฉยผปวย

ไดรบการรกษาเลย ทำาใหมเวลาในการปรบตวนอย รวมกบม

อาการทางดานรางกาย เชน อาการออนลา ทำาใหเกดอาการรสก

เศราตามมา

4. มตความรนแรงของอาการพบวา อาการกงวล กลมใจ ม

อทธพลตอภาวะการทำาหนาท (R2 = .048, p < .05) สนบสนน

การศกษาทผานมาในกลมผปวยมะเรงปอดทไดรบยาเคมบำาบด

ของ รตรส แมลงภทอง21 พบวาอาการกงวลกลมใจ มความสมพนธ

เชงลบกบภาวะการทำาหนาท (r = - .315, p < .05) สาเหตของ

อาการกงวล กลมใจ อาจเกดจากการไดรบการวนจฉยวาเปนมะเรง

และผลขางเคยงจากการรกษา ถาหากอาการทเกดขนไมไดรบการ

จดการแกไขอาจเกดอาการอนตามมา เชน ซมเศรา นอนไมหลบ

หงดหงด/โมโหงาย เบออาหาร ทองผก เปนตน และหากอาการ

ใดมความรนแรงมากขนอาจจะสงผลใหอาการอนรนแรงตามไป

ดวย เชนเดยวกบการศกษาของนงลกษณ สวสษฐและคณะ18

ทพบวาความรนแรงของอาการกงวลกลมใจมความสมพนธ

เชงลบกบภาวะการทำาหนาทในสตรทปวยเปนมะเรงเตานม

(r = - .288, p < .01)

จากผลการศกษาอทธพลของประสบการณการมอาการตอ

ภาวะการทำาหนาทในผปวยมะเรงระบบโลหตวทยาทไดรบยาเคม

บำาบด สอดคลองกบกรอบแนวคดทฤษฎอาการไมพงประสงคของ

Lenz และคณะ6 โดยพบวาอาการไมพงประสงคเปนอาการทเกด

จากผปวยตองเผชญกบอาการอยางนอยหนงอาการ สงผล

กระทบตอผปวยทงดานรางกาย จตใจ อารมณและพฤตกรรม

อาการทกลมตวอยางประเมน สามารถเกดขนพรอมกนหรอเกด

ขนเพยงอาการเดยวกได แตละอาการมหลายมต ทงมต การเกด

อาการความถของอาการ ความรนแรงและความทกขทรมาน

อาการทเกดขนมาก มความถสง มระบบความรนแรงมาก

อาจไมใชอาการททกขทรมาน/รบกวนการดำาเนนชวตมากกได

โดยผลลพธทเกดจากอาการในการศกษาครงน หมายถง ภาวะการ

ทำาหนาท และในการประเมนภาวะการทำาหนาท พบวากลม

ตวอยางมระดบภาวะการทำาหนาทคอนขางนอย เมอเปรยบเทยบ

กบการศกษาในผปวยปอดและมะเรงเตานมทไดรบยาเคมบำาบด

ของ พชญดา คงศกดตระกล22 สาเหตอาจจะเกดจากโรคมะเรงท

แตกตางกบการรกษาทไดรบ และการรบรประสบการณการม

อาการทแตกตางกน ประสบการณการเกดอาการหลายอาการม

อทธพลตอภาวะการทำาหนาทในกลมผปวยมะเรงระบบโลหต

วทยาทไดรบยาเคมบำาบด ซงเปนไปตามสมมตฐานการศกษาใน

ครงน แมวาจากการวจยครงนผลของประสบการณการมอาการ

ทำานายภาวะการทำาหนาทตำา อาจเกดจากกลมตวอยางเปนผปวย

ทผานการไดรบเคมบำาบดมาแลวประมาณ 3 สปดาห ทำาใหอาการ

ทพบมระดบความบอย ความรนแรง และความทกขทรมานลดลง

ดงนนพยาบาลควรมความรและเขาใจกลไกการเกดอาการ

และหารปแบบการพยาบาลเพอนำาไปใชในการจดการอาการ

ใหเหมาะสมกบผปวยแตละราย เพอสงเสรมภาวะการทำาหนาท

ของผปวยมะเรงระบบโลหตวทยาทไดรบยาเคมบำาบดใหดขน

ขอเสนอแนะ

1. ดานการปฏบตการพยาบาล ผลการวจยพบวา อาการท

ผปวยรบรและรายงานการเกดอาการ มหลายมต ทงรบรในสวน

ของอาการทเกดขนบอย รนแรงหรอทกขทรมาน/รบกวนการ

ดำาเนนชวต และอาการผมรวง (มตการเกดอาการ) อาการปาก

แหงและอาการรสกเศรา (มตความบอย) และ อาการกงวล

กลมใจ (มตความรนแรง) มอทธพลตอภาวะการทำาหนาท ดงนน

พยาบาลควรมการประเมนอาการนำาไปวางแผนการพยาบาลใน

การดแลและใหคำาแนะนำาแกผปวยในการจดการ/บรรเทาอาการ

ไมพงประสงคตางๆ เหลานน เพอสงเสรมภาวะการทำาหนาทของ

ผปวยมะเรงระบบโลหตวทยาทไดรบยาเคมบำาบดใหดขน

2. ดานการวจย การประเมนประสบการณการมอาการใน

1 สปดาหทผานมา ซงเปนชวงหลงไดรบยาเคมบำาบดรอบทแลว 3-4

สปดาห แตผปวยสวนใหญมอาการหลงไดรบยาเคมบำาบดในชวง

สปดาหแรก จงทำาใหผปวยมประสบการณการมอาการนอยกวางาน

วจยทผานมา ดงนนจงควรมการศกษาประสบการณการมอาการของ

ผปวยมะเรงระบบโลหตวทยาทไดรบยาเคมบำาบดในเชงการศกษา

ระยะยาว (longitudinal study) เพอใหทราบรปแบบของอาการตางๆ

ทอาจเปลยนแปลงตามระยะเวลา (change overtime) แตกตางกน

เพอเปนแนวทางในการพฒนารปแบบการจดการกบอาการทเกดขน

กบผปวยไดอยางเหมาะสมและมประสทธภาพตอไป



เอกสารอางอง (References)

1. Information Technology Division; National Cancer

Institute. Hospital – based cancer registry [Internet].

Bangkok: Information Technology Division,

National Cancer Institute; 2011. [cited 2012 Dec 1].

Available from:http://www.nci.go.th/th/File_download/

Nci%20Cancer%20Registry/Hospitalbase2011.pdf

(in Thai).

2. Gates RA, Fink RM. Oncology nursing secrets. 3rded.

United States: Mosby Elsevier; 2008.

3. Lichtman MA. Battling the hematological malignancies:

The 200 years, war. Oncologist. 2008;13(2):126-38.

4. Zimmermann C, Yuen D, Mischitelle A, Minden MD,

Brandwein JM, Schimmer A, et al. Symptom burden

and supportive care in patients with acute leukemia.

Leuk Res. 2013;37(7):731-6.

5. Chang VT, Hwang SS, Feuerman M, Kasimis BS.

Symptom and quality of life survey of medical

oncology patients at a veterans affairs medical

center. Cancer. 2000;88(5):1175-83.

6. Lenz ER, Pugh LC, Milligan RA, Gift A, Suppe F.

The middle-range theory of unpleasant symptoms:

An update. ANS Adv Nurs Sci. 1997;19(3):14-27.

7. Manitta V, Zordan R, Cole-Sinclair M, Nandurkar H,

Philip J. The symptom burden of patients with

hematological malignancy: A cross-sectional

observational study. J Pain Symptom Manage.

2011;42(3):432-42.

8. Temtap S, Nilmanat K. Symptom experience and

management among people with acute myeloid

leukaemia in Thailand. Int J Palliat Nurs.

2011;17(8):381-6.

9. Fortner BV, Okon TA, Zhu L, Tauer K, Moore K,

Templeton D, et al. Costs of human resources in

delivering cancer chemotherapy and managing

chemotherapy-induced neutropenia in community

practice. Community Oncol. 2004;1(1):23-8.

10. Nirenberg A, Mulhearn L, Lin S, Larson E.

Emergency department waiting times for patients with

cancer with febrile neutropenia: A pilot study.

Oncol Nurs Forum; 2004;31(4):711-5.

11. Kim J-EE, Dodd MJ, Aouizerat BE, Jahan T,

Miaskowski C. A review of the prevalence and impact

of multiple symptoms in oncology patients.

J Pain Symptom Manage. 2009;37(4):715-36.

12. Leidy NK. Functional status and the forward progress

of merry-go-rounds: Toward a coherent analytical

framework. Nurs Res. 1994;43(4):196-202.

13. Polit DF, Beck CT. Nursing research: Generating and

assessing evidence for nursing practice: Lippincott

Williams & Wilkins; 2008.

14. Cheng KK, Lee DT. Effects of pain, fatigue, insomnia,

and mood disturbance on functional status and

quality of life of elderly patients with cancer.

Crit Rev OncolHematol. 2011;78(2):127-37.

15. Lindeman RH, Merenda PF, Gold RZ. Introduction

to bivariate and multivariate analysis. Glenview, IL:

Scott Foresman; 1980.

16. Stevens JP. Applied multivariate statistics for the

social sciences. 5th ed. New York: Routledge; 2012.

17. Portenoy RK, Thaler HT, Kornblith AB, Lepore JM,

Friedlander-Klar H, Kiyasu E, et al. The memorial

symptom assessment scale: An instrument for the

evaluation of symptom prevalence, characteristics

and distress. Eur J Cancer. 1994;30(9):1326-36.

18. Suwisith N, Hanucharurnkul S, Dodd M,

Voraponsathorn T, Pongthavorakamol K,

Asavametha N. Symptom clusters and their

influences on the functional status of women with

breast cancer. Thai Journal of Nursing Research.

2008;12(3):153-65. (in Thai).

19. Tulman L, Fawcett J, McEvoy MD. Development of

the inventory of functional status-cancer. Cancer Nurs.

1991;14(5):254-60.



20. Sumdaengrit B, Hanucharurnkul S, Dodd MJ,

Wilailak S, Vorapongsathorn T, Pongthavornkamol K.

Symptom experience and self-care among Thai

women with cervical cancer. Pacific Rim Int J Nurs

Res. 2010;14(3):203-18. (in Thai).

21. Malangpoothong R, Pongthavornkamol K,

Sriyuktasuth A, Soparattanapaisarn N. Symptom

experiences, management strategies and functional

status in advanced lung cancer patients receiving

chemotherapy. J Nurs Sci. 2009;27(2):69-78. (in Thai).

22. Kongsaktrakul P. Relationships between types of

cancer, fatigue experience, fatigue management

strategies, family support and functional status of

cancer patients receiving chemotherapy. Bangkok:

Chulalongkorn University; 2004. (in Thai).

Documents

J Nurs Sci Vol 33 No2 - Faculty of Nursing, Mahidol … · J Nurs sci Vol 33 No2 April ... numbness/tingling, and ‘I don’t look like myself’. ... Intervention research should