Jakość kształcenia – podejście systemowe. Przykład Wydziału Zarządzania UW

© Wydział Zarządzania UW 2008

Jakość kształcenia – podejście systemowe.Przykład Wydziału Zarządzania UW

dr hab. Krzysztof [email protected]

Wydział ZarządzaniaUiniwersytet Warszawski

© Wydział Zarządzania UW 2008 www.wz.uw.edu.pl

Jakość kształcenia – podejście systemowe

Znaczenie jakości kształcenia dla WZ UW

Systemowe postrzeganie jakości

Organizacja studiów

Prowadzenie zajęć

Ocena pracy wykładowców

Infrastruktura i otoczenie

Podsumowanie


Kierunki rozwoju Wydziału Zarządzania UW (2005-2008)

Badania naukowe– awans do 1 kategorii MNiSW (2006)

Kształcenie w dziedzinie zarządzania– nr 1 w rankingach MBA, rekordowa liczba kandydatów (2007)

Relacje z otoczeniem– Biuro Karier, Rada Biznesu, edukacja menedżerska

Infrastruktura– nowe budynki na Służewcu i wyposażenie

www.wz.uw.edu.pl


Jakość kształcenia na WZ UW

Kluczowy element strategii Wydziału– Szczególnie ważna przy zwiększaniu skali działania– Punkt wyjścia do akredytacji międzynarodowych– Przedmiot zainteresowania partnerów (firm i uczelni zagran.)– Sposób zagwarantowania godziwych warunków pracy dla

wykładowców oraz przydatności wiedzy w przyszłej pracy dla studentów

Projekty akredytacyjne (AACSB, EQUIS, AMBA) Współpraca z uczelniami partnerskimi (USA, UE, Azja) i

realizacja projektów EFS


Problemy związane z jakością kształcenia

Doświadczenia studentów i wykładowców Skala działania wymaga standaryzacji Intensywna konkurencja ze strony niepublicznych uczelni

– warunki studiowania, zasady przyznawania dyplomów, formy prowadzenia zajęć, partnerzy zagraniczni, akredytacje, wspieranie aktywności studenckiej

– kradzież własności intelektualnej, „podkupywanie” studentów, pracowników i programów zajęć


Akredytacja AACSB

AACSB (Association to Advance Collegiate Schools of Business)– największa i najbardziej znana organizacja zrzeszająca uczelnie

ekonomiczne– restrykcyjne warunki akredytacji – w naszym regionie członkami

są tylko wydziały zarządzania z Lipska i Ankary– program MBA z akredytowanym University of Illinois– 7-letnia ścieżka akredytacyjna – analogia do procesu wchodzenia

do strefy Euro– wyzwanie – i potencjalne korzyści


Zespół ds. Jakości Kształcenia

Prace przydatne w procesie akredytacji– zakres wykracza poza wymogi uchwały Senatu UW (kontrolę i

raportowanie)– wykorzystanie wcześniejszych propozycji BJK UW, wymogów

PAKA i akredytacji AACSB/EQUIS/AMBA– benchmarking – porównanie z uczelniami polskimi i

zagranicznymi oraz firmami szkoleniowymi Szeroka reprezentacja Wydziału

– studenci, doktoranci, młodzi pracownicy, pracownicy samodzielni + pomoc pracowników administracyjnych






Prowadzenie zajęć



Podsumowanie


Rozumienie jakości

Kluczowe pojęcie w teorii zarządzania– Jakość produktów (co?) i procesów (jak?)

Podejście systemowe – myślenie o organizacji jako „naczyniach połączonych”, analiza współzależności

– Postawy i przekonania uczestników organizacji– Kultura, zaangażowanie i system wartości


Systemowy wymiar jakości

Przedmiot zainteresowania nauk o zarządzaniu– …a szewcom nie wypada chodzić bez butów

Efekt motyla (Lorenz), dynamika systemów (Forrester, Senge) i organizacja procesowa (Hammer, Champy)

– działania uczestników organizacji są współzależne...– ...ale pojedynczy uczestnik może tych współzależności nie

dostrzegać– warto uczyć się z cudzych doświadczeń– dążenie do ciągłego doskonalenia procesów


Od strategii do procesów

Strategia i cele Wydziału punktem wyjścia– Zespół ds. Strategii, Rada Biznesu

Formalizacja procesów– Zespół ds. Zapewnienia Jakości Kształcenia– nie tylko funkcje kontrolne i raportujące– sprzężenie zwrotne: identyfikacja problemów i przyczyn, uczenie

się i doskonalenie organizacji


Potrzeba formalizacji

Doprecyzowanie nieformalnych reguł– np. praca kierownika studiów, zasady przekazywania sylabusów i

przygotowywania rozkładów zajęć, praca osób odpowiedzialnych za USOS, rezerwacja rzutników multimedialnych...

Wprowadzenie udoskonalonych rozwiązań– np. ankiety, hospitacje, modyfikacja oceny okresowej

Problem nadmiernej formalizacji?– ale wymogi akredytacji międzynarodowych


Zasady zapewnienia jakości na Wydziale Zarządzania UW

25 stron, 50 paragrafów– dokument obszerny i dostosowany do specyfiki WZ UW– wynik wielomiesięcznej pracy kilku osób

element sprzężenia zwrotnego– szeroka reprezentacja Wydziału w Zespole ds. Jakości

Kształcenia oraz upublicznienie dokumentu– regularne przeglądy „Zasad...” oraz procedura zgłaszania i

rozpatrywania propozycji zmian mogą je zgłosić m.in. studenci, absolwenci i pracodawcy Zespół musi rozpatrzyć każdą propozycję i udokumentować decyzję






Prowadzenie zajęć



Podsumowanie


Programy nauczania

Znaczenie: dynamiczne zmiany nauk o zarządzaniu wobec przemian globalnej gospodarki

Coroczne przeglądy programów Źródła propozycji zmian

Kierownik Studiów – analiza konkurencyjnych programów Kierownicy Katedr – analiza kompetencji pracowników Samorząd Studencki – gromadzenie sugestii studentów Komisja Dydaktyczna – analiza minimów programowych, protokołów

pokontrolnych, badań ankietowych Absolwenci, pracodawcy, partnerzy zagraniczni...


Programy nauczania

Propozycje zmian programu może złożyć każdy zainteresowany

– musi spełniać wymogi formalne (w tym zawierać uzasadnienie) Obowiązek rozpatrzenia każdej propozycji przez Komisję

Dydaktyczną– coroczne pisemne wnioski z przeglądu programów nauczania –

w tym uzasadnienia każdego odrzucenia wniosków Bez recenzji zewnętrznej programów nauczania

– ze względu na konkurencję z innymi szkołami


Obsada zajęć

Wyzwanie przy dużej skali działania– rozwiązania korzystne dla studentów - na WZ tradycyjnie nie ma

„okienek”, zajęcia są kumulowane Warunki instytucjonalne

– przypisanie odpowiedzialności za przedmioty– procedura uzgodnień obsady i rozkładów zajęć– regularne analizy obciążeń pracowników

Niezbędne doprecyzowanie regulaminu studiów– np. nie tylko termin ogłoszenia rozkładu zajęć, ale też

szczegółowe metody jego przygotowania



Zakres odpowiedzialności Kierowników Studiów i Opiekunów Specjalności

– kontrola sylabusów – możliwość przekazania do recenzji zewnętrznej i wpłynięcia na zmiany zawartości

– środki nacisku Kierowników Studiów na wykładowców– obowiązek raportowania (sprawność i terminowość)

niedostatki USOS-a a potrzeby zarządcze wskaźniki ilościowe takie jak: zdawalność egzaminów, liczba zaliczeń

warunkowych, przyczyny występowania o egzaminy komisyjne, liczebność grup seminaryjnych, odstępy czasowe między absolutorium a obroną pracy


Rekrutacja

Dostosowanie do wymogów prawa, możliwości lokalowych i kadrowych

– różnica w stosunku do uczelni prywatnych– ograniczenia regulaminowe – wskaźniki wpływające na uchwały

Rady Wydziału o rekrutacji uzależnienie od liczby dostępnych promotorów (x maksymalna liczebność

grup seminaryjnych) uzależnienie od przewidywanej dostępności pomieszczeń






Prowadzenie zajęć



Podsumowanie


Zasady etyczne pracy wykładowcy

Standard na uczelniach zachodnich – ale „nienormatywny charakter”, wyznaczanie trudnych do zmierzenia celów i ideałów

Przykładowe normy i wartości wpływ na rozwój wiedzy, umiejętności i postaw studentów poszanowanie godności studentów doskonalenie własnej wiedzy i umiejętności nie podważanie autorytetu innych wykładowców i władz unikanie roli sędziego we własnych sprawach dokumentowanie udziału studentów w badaniach nie nakładanie na studentów obowiązków, nie związanych z przepisami i

potrzebami procesów kształcenia


Prowadzenie zajęć

Zasady udostępniania opisów wymagań zaliczeniowych i materiałów

Przypomnienie o ochronie praw autorskich Wymóg kultury osobistej obu stron procesu kształcenia

formalne zasady współpracy okazują się niezbędne

Zasady komunikacji dyżury, poczta elektroniczna, strony internetowe


Ocena studentów

Ogólne zasady oceny przejrzyste kryteria, bezstronność, unikanie konfliktu interesów samodzielność wykładowcy przy określaniu zasad i kryteriów oceny oraz

respektowanie podobnych praw innych wykładowców sposoby radzenia sobie z nieformalnymi naciskami

Proces oceniania wcześniejsze określanie kryteriów zaliczenia terminy wprowadzania ocen do USOS-a zasady udostępniania ocenionych prac zalecenia wprowadzania oceny punktowej






Prowadzenie zajęć



Podsumowanie


Gromadzenie opinii studentów

Informacja zwrotna dla wykładowców i podstawa doskonalenia dydaktyki

– dopiero w dłuższym okresie element oceny okresowej– wyniki ankiet dla pojedynczego przedmiotu nie mogą być

podstawą nagradzania lub karania– interpretacja wyników uwzględnia wpływ czynników

zewnętrznych (liczebność grupy, godziny zajęć, ewentualne konflikty, odsetek wypełnionych ankiet)

– Próba rozwiązania dotychczasowych problemów ankiet, prowadzonych przez Samorząd Studencki



Standardowy formularz Pytania obejmują samoocenę zaangażowania studenta w

zajęcia Dystrybucja za pośrednictwem USOS-a (odpowiedniki

papierowe dla studiów podyplomowych i doktoranckich) Dodatkowe ankiety oceniające współpracę z promotorem

wypełniane przy obronie prac licencjackich i magisterskich



Przetwarzanie i analiza wyników– współpraca z Samorządem Studenckim– dane pobierane z USOS-a– duże nakłady pracy...– ...ale korzyści dla Samorządu: upublicznienie wyników

Zasady publikacji wyników– nie wolno agregować (oceny są niewspółmierne)– wyniki uzupełnione o odsetek odpowiedzi w grupie

(reprezentatywność)



Sprzężenie zwrotne– wykorzystanie opinii do doskonalenia dydaktyki

wyniki ocen własnych zajęć dostarczane wykładowcom niska ocena – dyskusja z przełożonym ponowna niska ocena dla tego samego przedmiotu i w oparciu o te same

kryteria – rozmowa z Dziekanem, pisemny plan działań– wykorzystanie wyników w ocenie okresowej

dołączanie do teczek personalnych przegląd wyników z ostatnich kilku lat brak bezpośredniej zależności między wynikami ankiet a oceną okresową

(zapobieganie traktowaniu studenta jako ”klienta” i obniżaniu poziomu wymagań)


Rzecznik Praw Studenta

Powoływany przez Dziekana w porozumieniu z Samorządem Studenckim

Rozwiązywanie problemów studentów– dyżury– anonimowy formularz zgłoszeń– śledzenie dyskusji internetowych– reakcja „w rażących przypadkach naruszenia jakości procesów

dydaktycznych” i ścieżka rozpatrywania spraw– przygotowywanie corocznych sprawozdań


Wsparcie koleżeńskie wykładowców

Eufemistyczne określenie hospitacji Celem doskonalenie dydaktyki a nie ocena pracownika Obejmuje wszystkich wykładowców (nie tylko młodszych) Techniki dydaktyczne w zarządzaniu ewoluują

– nowe formy kształcenia, wykorzystywanie studiów przypadków, uczenie analizy i podejmowania decyzji, prowadzenie projektów doradczych


Wsparcie koleżeńskie wykładowców

Zasady hospitacji– Termin ustalony wcześniej– Udział przełożonego i innej osoby prowadzącej ten sam lub

podobny przedmiot– Dyskusja po hospitacji oraz wypełnianie formularza sprawozdania

z hospitacji– Hospitowany podpisuje formularz lub zgłasza zastrzeżenia –

wtedy przewidziano dodatkową hospitację z udziałem Dziekana






Prowadzenie zajęć



Podsumowanie


Wspieranie aktywności studentów

Wydział Zarządzania wspiera finansowo różnorodne formy aktywności – powinien więc rozliczać działalność (accountability)

– kola naukowe i organizacje studenckie– Zarząd Samorządu Studentów– Biuro Karier– Inkubator Przedsiębiorczości– seminaria naukowe


Współpraca międzynarodowa

Znacząca aktywność międzynarodowa– Global MBA oraz International Business Program– wymiana studentów i wykładowców w ramach programów UE i

umów bilateralnych Potrzeba wyznaczania celów i kontroli realizacji

– wymiana nie jest celem samym w sobie– określony rodzaj partnerów (renoma uczelni, kraj docelowy,

wspólne inicjatywy)– przegląd umów i rzeczywistych warunków wymiany


Wsparcie administracyjne

Formalne określenie obowiązków w procesie kształcenia– Dyrektor Administracyjny– Kierownik Ośrodka Komputerowego– Kierownik Działu Promocji– Koordynator ds. USOS– Kierownik Biblioteki


Wyposażenie wspierające proces kształcenia

Sale zajęciowe, sprzęt multimedialny, stanowiska komputerowe, oprogramowanie, kserokopiarki, ułatwienia dla niepełnosprawnych...

Przykład Biblioteki: skłonienie do inicjatywy– Kierownik Biblioteki gromadzi sylabusy przedmiotów i sporządza

zestawienia lektur obowiązkowych i uzupełniających (szacunkowa liczba studentów przypadających na 1 książkę w Bibliotece, cena egzemplarza) jako punkt wyjścia do dyskusji z wykładowcami i planowania budżetu






Prowadzenie zajęć



Podsumowanie


Podsumowanie

Powiązanie z celami strategicznymi Wydziału Wykorzystanie dobrych praktyk innych uczelni i firm

szkoleniowych oraz wymogów akredytacyjnych Rozwiązanie wypracowane przez Zespół, reprezentujący

różne grupy interesów Kompleksowe zależności i brak łatwych rozwiązań Uwzględnienie możliwości modyfikacji zasad

Documents

Jakość kształcenia – podejście systemowe. Przykład Wydziału Zarządzania UW