Janusz Korczak„Życie jest jak

dziwny sen. Kto ma silną wolę i silną chęć służby

ludziom, temu życie pięknym

będzie snem.”

„DZIECKO INACZEJ WIDZIANE”.Pedagogika i twórczość literacka

JANUSZA KORCZAKA

Janusz Korczak ( Henryk Goldszmit)

Ur. 22 lipca 1878 lub 1879 w Warszawie, zmarł 6 sierpnia 1942 roku w obozie zagłady w Treblince

Pedagog, publicysta, pisarz, lekarzBadacz i odkrywca świata dzieci,

trybun walki o ich prawa, praktyk i teoretyk wychowania

Autorytet moralny łączący i współcześnie ludzi ponad podziałami

DZIECKO W PEDAGOGICE JANUSZA KORCZAKA

Walka o dobro, sprawiedliwość i ochronę praw dziecka, poznanie jego potrzeb wypełniały całe życie Janusz Korczaka . Dziś mimo upływu czasu można uznać ich aktualność. Założenia wychowawcze opierał na zasadzie podmiotowości dziecka, specyfice jego myślenia, odczuwania i wartościowania. Uważał, że” istotą wychowania jest współdziałanie równych sobie - człowieka bardziej doświadczonego i człowieka miej doświadczonego.”

System wychowawczyKorczak pierwszy na gruncie polskim przejął się myślą Genewskiej Deklaracji Praw Dziecka z roku 1923, przeniósł jej idee na grunt wychowania.

Zwrócił uwagę wielu ludzi, szczególnie pedagogów, że wychowanie dziecka to nie tylko kwestia intelektu, ale przede wszystkim uczuć.

Podstawowe zasady jego systemu wychowania to:

uczestnictwo i zaangażowanie dziecka w procesie wychowania

samowychowawcza aktywność dzieci

Jakie są dzieci?Janusz Korczak widział w dzieciach kształtującego się

człowieka na którego wywiera wpływ jego otoczenie: ”Człowiek jest produktem terenu i czasu – plus zasób własnego zdrowia, sił, uczuć, wyobraźni, inteligencji, urody – umiejętności obcowania, uzgadniania rozbieżnych chceń własnych i cudzych”.

Twierdził, że dziecko to człowiek tylko w nieco innych wymiarach dlatego ma ono „nie światek, a świat, nie drobnych, a doniosłych, nie niewinnych, a ludzkich – wartości, zalet, przywar, dążeń, pragnień..”

Oceniając dzieci uważał, że „dobre jest to dziecko, które ma wyobraźnię i rozumie, jak jest drugiemu, umie odczuwać, co drugie czuje. Dziecko normalne na uśmiech reaguje uśmiechem, na bodziec reakcją.”

Rady dla wychowawców:Kiedy jesteście zmęczeni i źli, wtedy, kiedy dzieci są nieznośne i wyprowadzają was z równowagi, wtedy,

kiedy gniewacie się i krzyczycie, wtedy, kiedy

chcecie karać w uniesieniu- pamiętajcie o

zalęknionym, szybko bijącym sercu dziecka

Jeden z najoryginalniejszych na świecie pisarzy dla młodego pokolenia.

Idea wartości dziecka, odrębności jego świata uczuć i myśli urzekła Korczaka do tego stopnia, że w sporze: dziecko – dorosły starał się stawać zawsze po stronie małego człowieka. I w tym leży oryginalność twórczości pisarza.

To patrzenie oczami dziecka na wiele skomplikowanych spraw życia społecznego i państwowego znalazło odzwierciedlenie w najbardziej znanej powieści dla dzieci: „Król Maciuś I” oraz „Król Maciuś na wyspie bezludnej”.

Mamy tu przykład charakterystyczny dla Korczaka połączenie uczciwości, społecznego naświetlenia poruszanej kwestii i żartobliwego humoru.

Bohaterem dwutomowej powieści jest dziecko nerwowe, głodne uczucia i bardzo samotne. Korczak takie dzieci znał z własnej praktyki pedagogicznej, wiedział, że jest ich więcej niż tych zdrowych, opanowanych, dających sobie radę w każdej sytuacji.

Wśród licznych utworów warto wymienić powieść „Kajtuś czarodziej”.

Pisana niezwykle oszczędnym stylem baśń realistyczno-fantastyczna o chłopcu, który nauczył

się być czarodziejem i mógł spełniać wszystkie swoje zachcianki, jest

poetyckim studium dziecięcych marzeń.

Wielkie umiłowanie dziecka kładło piętno na wszystkim, co pisał wielki pedagog – zarówno w swoich rozprawach teoretycznych, jak i w utworach przeznaczonych dla małych czytelników.

Tych, których myśli i uczucia chciał obronić przed niezrozumieniem i brutalnością świata.

Jeżeli chcesz zmieniać świat,zacznij od siebie.

Twórczość Janusza KorczakaKtórędy, 1898 r. Dramat w czterech aktach.

Dzieci ulicy, 1901 r. Pierwsza powieść przedstawiająca życie dzieci z ulic warszawskich.

Koszałki Opałki, 1905 r. Satyry społeczne.

Dziecko salonu, 1906 r. Powieść zawierająca wątki autobiograficzne.

Bobo, 1914 r. Książka zawiera trzy samodzielne utwory: „Bobo”, „Spowiedź motyla”, „Feralny tydzień”.

TwórczośćMośki, Joski, Srule, 1909 r. Opowieść dla dzieci. Powstała na

podstawie materiału zgromadzonego w czasie kolonii letnich w „Michałówce” (1907)

Józki, Jaśki, Franki, 1910 r. Opowieść dla dzieci. Tematem są wydarzenia, obserwacje z kolonii letnich w „Wilhelmówce”.

Sława, 1912 r. Opowieść o biednych dzieciach, które marzą o sławie.

Momenty wychowawcze, 1919 r. Książka ukazuje warsztat pracy Korczaka: formy i sposoby obserwacji dziecka, sposoby gromadzenia materiału empirycznego.

Twórczość

Jak kochać dzieci,1920-1921.Jedno z ważniejszych dzieł pisarskich Korczaka, które w następnych wydaniach pojawiło się pod tytułem: „Jak kochać dziecko”. Jego kolejne części noszą tytuły: „Dziecko w rodzinie”, „Internat”, „Kolonie letnie”, „Dom Sierot”.

Król Maciuś Pierwszy, 1922 r. Jedna z najbardziej znanych i popularnych książek Korczaka.

Król Maciuś na wyspie bezludnej, 1923 r. Jest to druga część „Króla Maciusia Pierwszego”.

Bankructwo małego Dżeka, 1924 r. W powieści tej została ukazana historia chłopca, który chce założyć spółdzielnię uczniowską.

TwórczośćPrawo dziecka do szacunku, 1928 r. Książka zawiera

Korczakowską deklarację praw dziecka, którą tworzył przez wiele lat obserwacji. Pozwala lepiej poznać dziecko i jego przeżycia.

Prawidła życia. Pedagogika dla młodzieży i dorosłych, 1929r. Jest to książka poruszająca stosunek dziecka do świata i świata do dziecka.

Kajtuś czarodziej, 1934 r. Powieść fantastyczna dla dzieci i młodzieży, Korczak dedykuje ją „niespokojnym chłopcom”.

Pedagogika żartobliwa, 1939 r. Ostatni utwór Korczaka.

Pamiętnik, 1942 r. Wstrząsający obraz życia w getcie.

Bibliografia DZIECKO inaczej widziane - twórczość Janusza Korczaka // W : Wanda Krzemińska : Idee i bohaterowie : lektury młodego czytelnika : zarys problemowy. - Wrocław : Zakł. Narodowy im. Ossolińskich, 1969  s.212-217

BIŃCZYCKA Jadwiga : Korczak i dziecko w XX wieku (Międzynarodowa sesja naukowa w Warszawie // Nowa Szkoła. - 1993, nr 2, s. 122-123  

CZAPLOWA K. : ,,Król Maciuś I'' Janusza Korczaka w klasie czwartej // Język Polski w Szkole dla klas IV-VIII. - 1992/93, z. 6, s. 9-15  

JANUSZEWSKA Edyta : Pedagogika Korczaka i współczesne problemy wychowania // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. - 2003, nr 9, s. 56-58  

KOTWICKA Irena : Janusz Korczak o etosie człowieka // Edukacja i Dialog. - 2006, nr 7, s. 60-62  KOTWICKA Irena : Wychowawcy własnych dzieci // Edukacja i Dialog. - 1995, nr 2, s. 42-45   KOWALCZYKÓWNA Jolanta : Ukochał dzieci ponad wszystko : Janusz Korczak - 1878-1942 //

Biblioteka w Szkole. - 1997, nr 6, s. 11-13   LESZCZYŃSKI Grzegorz : "Król Maciuś..." Janusza Korczaka - spór narratorów, metafora, mit //

Polonistyka. - 1983, nr 5, s. 323-332   RASZEWSKA Maria : Korczakowska koncepcja wychowania i wychowawcy w domu dziecka //

Opieka, Wychowanie, Terapia. - 1997, nr 4, s. 27-28   URBACZEWSKI Mirosław : Poszukiwanie nowej drogi wychowania z inspiracji systemu Janusza

Korczaka // Opieka, Wychowanie, Terapia. - 1996, nr 1, s. 5-11 ZIÓŁKOWSKA-SOBECKA M. : Wartości moralne w utworach dla dzieci i młodzieży Janusza Korczaka

// Polonistyka. - 1986, nr 4, s. 251-258 ZMYSŁOWSKA Magdalena: Współczesność propozycji wychowawczych Janusza Korczaka //

Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. - 2010, nr 3, s. 29-40 http://2012korczak.pl/

PBW FILIA KońskieMarzec 2012