jrefrmtrsKd;orD;v¸wfawmfudk,fpm;vS,frsm;tm;

vufwGJvrf;jyjcif; a&S‹ajy;prf;oyftpDtpOfrS &&SdcJhonfh

oifcef;pmrsm;tay: jyefvnfokH;oyfjcif;

2018 ckESpf =o*kwfv

ဤအစရငခစာက Newstone အျပညျပညဆငရာအတငပငခ၀နေဆာငမႈ (Newstone Global Consulting) မ ေရးသားဒဇငးေရးဆြပါသည။ ဤအစရငခစာတြငပါ၀ငေသာသတငးအခကအလကမားႏင အျမင႐ႈေထာငမား အားလးအတြက စာေရးသတ႔တြငသာ အလးစတာ၀နရပါသည။ အစရငခစာတြငအသးျပထားသည သေကၤတ ရပပမားအား Flaticon.com မ Freepik ႏင Smashicons တ႔ကကညေပးထားပါသည

အတေကာကစကားလးမား

ALP Australian Labor Party

ANP Arakan National Party

CSOs Civil Society Organisations

DFAT Department of Foreign Affairs and Trade

DIPD Danish Institute for Parties and Democracy

EMILY’s List Australian not for profit organisation focusing on supporting Australian Labor Party progressive women candidates

FGD Focus Group Discussion

GBV Gender-Based Violence

IWD International Women’s Day

IWDA International Women’s Development Agency

KII Key Informant Interview

MP Members of Parliament

MSC Most Significant Change

INGO International Non-governmental Organisation

NGOs Non-governmental Organisations

NLD National League for Democracy

PoVAW Prevention and Protection of Violence Against Women Bill

SNLD Shan Nationalities League for Democracy

TNP Ta´ang National Party

UNDP United Nations Development Program

WAVE Women’s Action for Voice and Empowerment

WLB Women’s League of Burma

01အေရးႀကးအခကမားၿခငေဖာျပျခငး

စာအပစာတမး ေလလာခကမားမ ရရသည အေရးႀကး သငခနးစာမား

မေမာလငထားသည အႏႈတသေဘာေဆာင ရလဒမား

အႀကျပခကမား

အဖြငမတဆက

စမကနး၏ ပနးတငမားေအာငျမငျခငး

သငခနးစာမား (lessons learnt)

ရညညႊနးကးကားခကမား

သေတသန နညးလမး

မေမာလငထားေသာ အျပသေဘာေဆာင ရလဒေကာငးမား

အနာဂတ စမကနးပစမား

အငတာဗး (ေတြ႔ဆေမးျမနးသ) စာရငး

06 07

08 09 14

16 17 26

28 29 30

rmwdum

1

ta&;}uD;tcsufrsm; +cHKikHazmfjyjcif;

ဤသငခနးစာမားအေပၚ ေလလာသးသပမႈ အတခပ အကဥးခပ အစရငခစာသည IWDA (International Women

Development Agency) ႏင အခရာအမးသမးအဖြ႔တ႔ လကတြ လပေဆာငေသာ ျမနမာအမးသမးလႊတေတာအမတမားအား လကတြလမးျပျခငး ေရ႔ေျပးစမးသပအစအစဥက ျပနလည ေလလာသးသပထားျခငး ျဖစပါသည။ အခကအလကမားက ၂၀၁၈၊ ဇြနလႏင ဇလငလတြင လကတြလမးျပမႈ ခယသမား (mentees)၊ လကတြလမးျပသမား (mentors)၊ အလရငမား၊ အေကာငအထညေဖာ အဖြ႔အစညးမားမ ၀နထမးမား၊ ႏငငေရး ပါတမား၊ ျမနမာႏငငရ အျခားသကဆငရာ နယပယအသးသးတြင လပငနးေဆာငရြကေနၾကေသာ အျခားအဖြ႔အစညးမားထမ ေကာကယထားျခငးျဖစသည။ ဤေရ႔ေျပးစမးသပအစအစဥတြင ျမနမာႏငငရ ႏငငေရးပါတ အသးသးမ ကား/မ ေရးရာ၊ ဂနဒါ တနးတညမေရးအတြက အေလးအနကထား ေဆာငရြကေနသ ျပညေထာငစအဆင အမးသမးလႊတေတာကယစားလယ (၆) ဥးအား ၎တ႔ အလားတ ကား/မ ေရးရာ၊ ဂနဒါ တနးတညမေရး ေဆာငရြကေနၾကေသာ ၾသစေၾတးလႏငငမ အေတြ႔အႀကရ အမးသမးလႊတေတာ ကယစားလယ၊ အမးသမး MP ေဟာငး၊ စစေပါငး (၆) ဥးႏင တြဖကေပးၿပး လကတြလမးျပမႈ ျပလပချခငး ျဖစပါသည။ ဤအစအစဥသည IWDA -WAVE (Women’s

Action for Voice and Empowerment) စမကနး၏ အစတ အပငးတစရပလညး ျဖစပါသည။ WAVE ၏ အဓက ရညမနးခက တစရပမာ ႏငငေရးေခါငးေဆာငမႈ၊ လႊမးမးႏငမႈတြင အမးသမး မား ေနရာရရရနႏင ႏငငေရးတြင အမးသမးမား ေခါငးေဆာငမႈ က ထနးသမးထားႏငရန အကအညေပးေရးျဖစပါသည။ ဤေရ႔ေျပး စမးသပေဆာငရြကသည ႏငငေရးဆငရာ လကတြလမးျပျခငး အစအစဥ၏ ရညရြယခကမာ လကတြလမးျပမႈခယသ (mentee) မားအား ေအာကပါတ႔ ရရလာရန ကညရနျဖစပါသည -

(၁) ပမထေရာကေကာငးမြနစြာ စမအပခပႏငသည စြမးေဆာငရည ျမငတကလာေစေရး

(၂) ကား/မ ေရးရာ၊ ဂနဒါ တနးတညမေရးအတြက ဥပေဒမား ႏင မ၀ါဒမား ထြကေပၚလာရန ဥးေဆာငဥးရြက ျပႏငေသာ လႊမးမးႏငစြမးရေသာသမား ျဖစလာေစေရး

ar#mfrSef;&v'frsm;twkdif; jzpfyGm;cJhonfh

xda&muftusKd;jzpfxGef;r_

ဤစမကနးမ ၎၏ အဓကရညမနးခက (၂) ခႏငအည ရလဒ ေကာငးမား ရရေစခပါသည။ လကတြလမးျပမႈ ခယသ (Mentees) မား၏ ကယတငအစရငခမႈမားႏင သကဆငပါ၀ငသမား၏ ေစာငၾကညေလလာမႈမားအရ အမးသမးလႊတေတာ ကယစား လယမား၏ ထေရာကေကာငးမြနေသာ စမအပခပႏငမႈ စြမးရည မား ေျပာငးလလာသညက ေတြ႔ျမငရပါသည။

အဆပါအမးသမးတ႔သည စမကနး အစအဆးအတြငး စတအားထကသနစြာပါ၀ငေဆာငရြကခသည အေလာက၊ ထအေတြ႔အႀက မားက ၎တ႔အား ေအာကပါစြမးရည၊ အေတြ႔အႀကမားက ရရလာေစရန အကအညေပးခပါသည -

• အမားေရ႔တြင စကားေျပာဆမႈ စြမးရညမား၊ ႏငငေရး ေဆြးေႏြးျငငးခပြမားအတြငး ပါ၀ငလပေဆာငႏငရန ယၾကည ခကမား တးတကျမငမားလာေစရန စဥဆကမျပတ စညးရး လႈ႔ေဆာျခငး (continuous campaigning) ကသ႔ေသာ ႏငငေရး နညးဗဟာမားအေၾကာငး ဗဟသတႏင အသအျမင မား ရရလာေစရန

• အမးသမးကစၥရပမားတြင ၎တ႔၏ မဆႏၵရငမားႏင ပးတြ ေဆာငရြကလာေစရန

• အမးသမးလႈပရားမႈမားသ႔ ၎တ႔ ခတဆကမႈမား ပမျပလပ လာႏငရနႏင ကား/မ ေရးရာ၊ ဂနဒါ တနးတညမေရးအတြက တကကြလႈပရားသမား ျဖစလာေစရန

ၾသစေၾတးလသ႔ ေလလာေရးခရး သြားေရာကခရျခငးသည Mentee (လကတြလမးျပမႈခယသ) မားအတြက အေရးပါ တနဖး ရေၾကာငး ေတြ႔ရရပါသည။ Mentee အမားစမ ၎တ႔၏ သသာ ထငရားေသာ ေျပာငးလမႈအေၾကာငးအရာမား (significant

change stories) ထတြင အဆပါခရးစဥ အေၾကာငးက ရညညႊနး ေျပာဆခၾကသည။ အဆပါ ခရးစဥရလဒအျဖစအား အေကာငးဆး ရႈေထာငႏစရပမာ - (က) အမားေရ႔တြင စကားေျပာဆျခငး သငတနး (public

speaking) ႏင (ခ) စဥဆကမျပတ လကေတြ႔စညးရးမႈတ႔က တကရက

ထေတြ႔ခြငရျခငးပင ျဖစပါသည။

အမးသမးလႈပရားမႈမားတြင ထထ၀င၀င မပါ၀ငခဖးေသာ Mentee မားသညလညး အမးသမး ကစၥရပမားအတြက ခငခင မာမာ ဥးေဆာငေရ႔ရြက ျပသမားျဖစလာေၾကာငးက လႊတေတာ ႏင ၎တ႔ မဆႏၵနယမား၌ ေတြ႔ျမငရသည ၎တ႔ ေဆာငရြက ခကမားက သကေသျပေနသည။• အမးသမးအခြငအေရးမားႏင ကား/မေရးရာအရ လအပခက

မားအား ေဆြးေႏြးႏငရန ၎တ႔ မဆႏၵနယမားတြင အျပည ျပညဆငရာ အမးသမးမားေန႔ ကငးပႏငေရး အကအညေပး ရန Mentee မားက အထးတလည ေတာငးဆလာခၾကသည။

• ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည ႏငငေရးပါတမားကလညး ၎တ႔ ပါတတြငး အစညးအေ၀းမားတြင Mentee မားသည ကား/မ ေရးရာ၊ ဂနဒါ တနးတညမေရး အစအစဥမားက ပမေျပာဆ ေဆာငရြကလာေၾကာငး၊ ဥပမာအားျဖင - အမးသမးမားႏင လနညးစမားအတြက ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈမား ေပၚေပါကရရေစရန အတြက အေလးထား ေျပာဆေဆြးေႏြးျခငး၊ လကတြလမးျပ ျခငး စမကနးမ ရရခသည နညးဗဟာမားက ျပနလညမေ၀ ျခငးမား ျပလပလာၾကေၾကာငး ေတြ႔ရရသညဟ ေျပာၾကားခ ပါသည။

• Mentee အခ႔မလညး သကငယမဒမးမႈမားႏငပတသက၍ လႊတေတာအတြငး လႈပရားေဆာငရြကမႈမား ျပလပလာသည။

ျပလပသကဆငပါ၀ငသမားအၾကား လေလာကသည ပးေပါငး ေဆာငရြကမႈျဖင စညးရးလႈ႔ေဆာမႈ (Advocacy) ဆငရာ ႀကးပမးမႈ မားျပားလာျခငးသည ရလဒေကာငးတစချဖစေသာလညး၊ သမေမြ႔နကနသည လႊတေတာစနစတြင ၎တ႔ အဆျပသည ဥပေဒမားအား ႏငငေရးအရ အကအညေပးမႈျဖင ျမႇငတငရန စတငႀကးပမးေနသည အမးသမးလႊတေတာကယစားလယ

2

mentee မားအတြက အမးသမးလႊတေတာကယစားလယ (Mentee) မားအတြက စနေခၚခက တစရပအျဖစ ျဖစေနဆပင ျဖစပါသည။

rar#mfvifhxm;aom tjyKoabmaqmif

&v'faumif;rsm;

စမကနး ရလဒအေနျဖင လကတြလမးျပျခငး (mentoring) အေၾကာငးက လႊတေတာကယစားလယမား ပမသရ နားလည လာၾကသည။ စမကနးအစ ကာလမားတြင လကတြလမးျပမႈ (mentoring) ဟေသာ စကားလးက ေရေရရာရာရငးျပထားေသာ ျမနမာစကားလး တစလးမပငမရသညက ေတြ႔ရခရသည။ စမကနးၿပးဆးသြားေသာ အခါ၌မ Mentee မားသည လကတြ လမးျပျခငး (mentoring) က တနဖးထားရမမက အျခားေသာ ႏငငေရးစတပါ၀ငစားသ အမးသမးမားႏင လကတြ၍ ဤ mentoring ပစမးက လကေတြ႔အသးျပရန အဆငသငျဖစေန ၾကၿပျဖစပါသည။

ဤစမကနး၏ အကးဆကရလဒတစခဟ အတအကသးသပ ေျပာဆရန ေစာလြနးေနေသးေသာလညး၊ လႊတေတာကယစား လယမားသည ၎တ႔ ပါတမားႏင မဆႏၵနယမား၌လညး ပမ လသမားကာ ထငသာျမငသာရလာသညက ေတြ႔ရရသည။သတငးမဒယာမားကလညး ၎လႊတေတာကယစားလယမားက ဥးတညေတြ႔ဆေမးျမနးလာၾကသကသ႔၊ ႏငငျခားဧညသညေတာ မားႏငလညး ေတြ႔ဆလာႏငသည။ ၎က ျမနမာႏငငတြင ရပတညမႈႏင ေအာငျမငမႈက ျပသလာႏငသည အေရးပါေသာ အမတအသားတစခဟ ယဆၾကသည။

ဤစမကနးသည ၾသစေၾတးလႏငငႏင ျမနမာႏငငအၾကား ခတဆကမႈက အားေကာငးလာေစသည။ ျမနမာႏငငေရး နယပယဘ၀အေၾကာငးႏင ပတသက၍ ၾသစေၾတးလ Mentor

လကတြလမးျပျခငး (Mentoring)

ပနးတငမား ပပးကညျခငး

အားေပးေထာကပျခငး (Affirmation)

ေသြးစညးညညႊတျခငး (solidarity)

လမးညႊနခက(Direction)

လမးညႊနသငျပျခငး (Coaching)

အႀကျပခက(advice)

(လကတြလမးျပသ) မားအား အသအျမငေပးႏငခသည။ ထအေတြ႔အႀကမားေၾကာငလညး အမားေထာကခမႈရရလာသည ဟ လႊတေတာမန႔ခြနးမားတြင ေတြ႔ရရသည။ ထ႔အျပင ဤစမ ကနးက ၾသစေၾတးလႏငငျခားေရးရာႏင ကနသြယမႈဌာန (DFAT) ႏငလညး နးကပစြာလပငနး လပေဆာငခသည။ DFAT သည စမကနးရနပေငြက ေထာကပေပးခရသာမက၊ ျမနမာႏငငမ Mentee မားႏင ၾသစေၾတးလသတမနမား ေတြ႔ဆစညးေ၀းပြ အခ႔ကလညး ဥးေဆာငကညေပးခသည။

rar#mfvifhxm;aom tEkwfoabmaqmifonfh

&v'frsm;

စမကနး၏ သသာထငရားေသာ အႏတသေဘာေဆာငေနသည ရလဒတစခမာ လႊတေတာကယစားလယမားအားလးအတြက လကတြလမးျပမႈ မျပလပေပးႏငျခငးျဖစသည။ လကတြ လမးျပ ျခငး (mentoring) တြင စမခန႔ခြမႈႏငဆကဆေရး ထနးသမး တညေဆာကျခငးမားအတြက မားစြာရငးႏးျမႇပႏမႈ ျပရသျဖင လႊတေတာကယစားလယ အနညးငယႏငသာ ျပလပႏငခပါ သည။ ၂၀၁၈ အတြက စစဥထားေသာ စမးသပအစအစဥႏင ဒတယအစအစဥအတြက ေလာကထားသ လႊတေတာကယစား လယ (MP) အမားစက မေရြးခယႏငခေပ။ သ႔အတြကေၾကာင Mentee မားႏင အျခားေသာ MP မားၾကားတြင ေရြးခယခရသ မားမ မမတေသာ အကးခစားခြငမား ရရခသညဟ၍ တငးမာမႈ မားျဖစေပၚ ႏငေျခရသည။ ထ႔အျပငႏငငေရးပါတတစခက သတျပမသညမာ MP မားသည လသမား ပထငသာျမငသာ ရလာေသာလညး အမားအာရစကမႈသည ၎တ႔၏ ႏငငေရးပါတ မားအေပၚ ကယကယျပန႔ျပန႔မရဘ MP မားအေပၚတြငသာ တစဥးခငးအေနအထားျဖင ျဖစေပၚေနသညကလညး ေတြ႔ရပါ သည။ အမးသမးမားအား ၎တ႔ မခငပါတအတြငး၌ ဖြ႔ၿဖး တးတကမႈျဖစေပၚလာေအာင စမကနးမ အေထာကအကျပေပးရန အေရးႀကးလေပသည။ ထ႔ေၾကာင တစဥးခငးအေနအထားျဖင လသမား ထငသာျမငသာရလာမႈႏင ပါတအေနအထားျဖင ထငသာျမငသာရမႈတ႔အၾကား ဟနခကညေအာင ဂရျပ စဥးစားရန လအပသည။

oifcef;pmrsm;

ဤလကတြလမးျပျခငး စမကနးက အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကခသညအတြက အေကာငးမြနဆးေသာ အေလအထ သငခနးစာမား ရရခပါသည။ ယဥေကးမႈအေနအထား မေ၀မႈ သည ေအာငျမငမႈအတြက မရမျဖစလအပသည အခကမဟတ မနး ေရ႔ေျပးစမးသပအစအစဥက သကေသျပေနေသာလညး လကတြလမးျပသမား (Mentors) သည အေတြ႔အႀကရ ႏငငေရး သမားမားျဖစရန အေရးႀကးေပသည။ ယဥေကးမႈႏင ဘာသာ စကားမားစြာကြျပား ျခားနားမႈႏင အခနအကန႔အသတေၾကာင လကတြ လမးျပမႈဆငရာ ဆကဆေရး (mentoring

relationships) ပမနကရႈငးစြာ ခတဆကႏငရန အခကအခတ႔ ရခသျဖင အမားဆးျပလပႏငခသည လကတြလမးျပမႈဆငရာ အကအည (mentoring support) သည လမႈစတပငးဆငရာ အကအည အေထာကအပမား (psychosocial) ျဖစေၾကာငး

3

ပနးတငခမတျခငး - စမကနးအစကာလက ခမတခေသာ ပနးတငမားႏငမ၊ မညသည လကတြ လမးျပသႏင လကတြလမးျပမႈ ခယသအတြ (mentor - mentee pair) ကမ ကကညမႈမရေတာ သညက ေတြ႔ရရသည။ Mentoring အယအဆ ဆငရာ အေတြ႔အႀကမားမရျခငး၊ မတညသည ယဥေကးမႈႏစခၾကား လပေဆာငမႈ ပစတစခ ဥပမာ သာဓကအျဖစ ရႏငမေနျခငးတ႔ေၾကာင mentor-

mentee အတြမားသည လကေတြ႔ကေသာ ရညမနးခကမား ခမတရန ခကခခေၾကာငး ေတြ႔ရရ သည။ ထ႔ေၾကာင mentor-mentee အတြမား အား ဤစမကနးသ႔ စတငမတဆကစဥကပင ေသြးစညးညညြတမႈႏင အမးသမးအခငးခငး အက အည ေပးမႈဆငရာအယအဆမားသည ဤလကတြ လမးျပမႈ အစအစဥ၏ အဓကအေၾကာငးအရာမား ျဖစေၾကာငး စတငမတဆကရနႏင ထအကအည ေပးမႈႏင ပမ သကဆငေသာ ပနးတငမား ခမတ ႏငရန အႀကျပအပပါသည။

အေျခအေနဆငရာ သတငးအခကအလကမား ပေပးျခငး - ပရဂရမအစကပင Mentor မား အတြက ႏငငေရး အေျခအေနဆငရာအေသးစတသတငးအခကအလကမားအား ပမေပးအပရန အႀကျပအပပါသည။ သ႔မသာ Mentor မားအေန ျဖင ၎တ႔ Mentee မား အတြကမညသည အက အညမးေပးရန လအပသညဟ ဆးျဖတႏငမည ျဖစသည။ Mentor မားအား ျမနမာႏငငေရး အကဥးခပမတတမးမတရာတစခ ေပးအပသည အျပင ၎တ႔ႏင အစညးအေ၀းတစခ ျပလပကာ အကဥးခပ ေျပာၾကားႏငခသညဆေသာလညး ထႏစခက ပ၍ အကယခ႔ျပလပႏငပါလငမ (လႊတေတာလပငနးစဥဆငရာ အေသးစတတတ ကကေဖာျပခကမားႏင မဆႏၵနယဆငရာသတငး အခကအလကမားထညသြငးကာ) ပ၍ ေကာငးမြန လမမညဟ ျပနၾကားခကမားအရ သရရသျဖင ထသ႔ ျပလပေပးႏငရန အႀကျပအပပါသည။

နညးစနစကစြာ ေလလာေစာငၾကညျခငးႏင အကျဖတျခငး - ယခအေနအထားတြင အခက အလက ေလလာေစာငၾကညမႈသည နညးစနစ တက မရဘ ကေသာငးကနငးျဖစသည။ သကေရာကမႈမားက မတတမးတငရနႏင အေျခ အေန ေျပာငးလမႈမားအလက လကေလာညေထြ ျပႏငသည ခငမာေကာငးမြနေသာ ေလလာေစာင ၾကညမႈစနစတစခ တညေထာငရန ပရဂရမအတြက အေရးႀကးလေပသည။ ရးရငးေသာ အဆငမားျဖစ သည မဒယာတြင အႀကမမညမ ေဖာျပခရသနညး၊ မ၀ါဒပငး တးတကမႈမားႏင မဆႏၵရငျပညသမား ႏငထေတြ႔မႈ စသညတ႔က မတတမးတငႏငပါလင ပရဂရမက ပ၍အားေကာငးေစမည ျဖစသည။

လ႔စြမးအားအရငးအျမစမား ပမလအပသည - လကတြလမးျပျခငး အစအစဥတစရပတြင Mentor ႏင Mentee မားၾကားပမလြယက ေခာေမြ႔စြာဆကဆခတဆကမႈျပႏငရနအတြက အကအည ႏင စမခန႔ခြမႈေျမာကမားစြာ လအပေၾကာငး ဤျပနလညသးသပမႈမ တစဆငေတြ႔ရရသည။ ၾသစေၾတးလတြင ေနထငသအႀကေပး ပညာရငမား ႏင ျမနမာႏငငတြင ေနထငသပညာရငမားသည အလြန အေရးႀကးသညဟ သကဆငပါ၀ငသမားက ယဆၾကသည။ ထ႔အျပင email ျဖင အျပနအလန ခတဆကမႈမားအတြက ဘာသာျပနရနအခနႏင အရငးအျမစမား လအပသကသ႔ ေလလာေရးခရး မားမာလညး အခနတေတာငးကာ ေလလာစရာမား အလြနအမငး မားျပားတတသည။ ဤအခကမားက ၾကညျခငးျဖင အေကာငအထညေဖာ အဖြ႔အစညး မားအေနျဖင အမနတစကယ စတ၀ငစားမႈရသည ဘာသာျပနမားႏင ျပငပအႀကေပး ပညာရငမား ပါ၀ငသည အငအားေတာငတငးသည အဖြ႔တစခ ရရန လအပေၾကာငး ေျပာဆေနသည။

ေတြ႔ရရသည။ အႀကးမားဆးအကအညမာ ဘာသာစကား၊ ေနာကခ အေၾကာငးအရာမတေသာလညး အမးသမးမား အခငး ခငး ေသြးစညးညညြတမႈ (solidarity) ျဖစသည။ လကတြ လမးျပသမားသည အေတြ႔အႀကရ ႏငငေရးသမားမားျဖစရနႏင စျပပဂၢလမားအျဖစ ေဆာငရြကရနအတြက အမားေလးစားခရသ၊ ႏငငေရးလပငနး လပေဆာငသတစဥးက စမခန႔ခြမႈဆငရာ အသ အျမငမား ေပးႏငသျဖစရန မရမျဖစလအပေပသည။ သကဆင ပါ၀ငသမားက ဤစမကနးက အခရာအမးသမးအဖြ႔ႏင IWDA

တ႔က ေကာငးမြနစြာ စမခန႔ခြႏငမညဟ ယၾကညၾကသည။ သ႔ေသာလညး အနညးငယေသာ ျပျပငမြမးမမႈမား ျပလပႏငပါ လငမ ပ၍ေအာငျမငႏင မညျဖစပါသည။

ပရဂရမသည Mentee မားအတြက စြမးေဆာငရည ျမႇငတငေပး ႏငခၿပး ကား/မတနးတညမေရးအတြက ဥးေဆာငေရ႔ရြက ျပသ မားျဖစေအာင ေအာငေအာငျမငျမင ျပလပႏငခေသာလညး အရငးအျမစမား မရျခငးႏင ႏငငေရးအေျခအေနဆငရာ သတငး အခကအလက ျပညျပည၀၀ မရရသည စနေခၚမႈေၾကာင MPs မား၏ ထေရာကအကးရစြာ ေဆာငရြကႏငမႈ အပငးတြင ေႏာငေႏး ေစခသည။ ပရဂရမအေနျဖင ေရရညတညတေသာအကး သက ေရာကမႈရေစရန ေအာကပါကသ႔ေသာ ကစၥရပမားအား မညသ႔ ေျဖရငးႏငမညနညးဟ စဥးစားေဆာငရြကသငပါသည - • လြတေတာကယစားလယမားအတြက အေထာကအကျပ

၀နထမးမရျခငး• ကား/မဆငရာ အခကအခမား၊ ဥပမာအားျဖင ကေလးျပစ

ေစာငေရာကေပးသမရျခငး၊ လၿခေရးအရ အႏရာယပရႏင ျခငး၊ လ႔အသငးအ၀ငးတြင အမားလကခထားသည အမး သမးအခနးက႑ဆငရာ စႏႈနးမား

• ႏငငေရးႏင ေခါငးေဆာငမႈတြင အမးသမးမား ပါ၀ငမႈ ျမႇငတင ေပးရန ဆႏၵမရျခငးႏင လကေတြ႔ေဆာငရြကေပးမႈမား မရျခငး

4

အနာဂတတြင အလားတအစအစဥမား ေဆာငရြကမညဆပါက ပရဂရမအေနျဖင အျခားအဖြ႔အစညးမားႏင ခတဆကရန သ႔မဟတ ထစနေခၚမႈမားက ေျဖရငးႏငရန နညးလမးမား ထညသြငးရန အႀကျပပါသည။ သ႔မသာ ႏငငေရးတြင အမးသမး မား ပါ၀ငေဆာငရြကမႈဆငရာ အကးသကေရာကမႈမား ပမရရ ႏငမညျဖစသည။ ျမနမာႏငငတြင အမးသမးမား ႏငငေရးတြင ပါ၀ငႏငမႈအတြက ေဆာငရြကေနေသာ အစအစဥအခ႔လညး တညရေနသညျဖစရာ ဤလကတြလမးျပျခငး အစအစဥကလညး တစနညးတစဖ အကအညျဖစေစႏငသည။ ထ႔အျပင ဥပေဒေရးရာ ျပျပငေျပာငးလမႈက ဤပရဂရမက အေထာကအကျပလသည ဆပါက ကား/မ ေရးရာ ဂနဒါ အခးက ခြတမးသတမတခကမား၊ အမးသမးမားအေပၚ အၾကမးဖကမႈ အစရသျဖင က႑နယပယ အတအက သတမတကာ ပမကယျပန႔ေသာ စညးရးလႈ႔ေဆာမႈ (Advocacy) နညးဗဟာမား ထညသြငးသငပါသည။ Mentee မားတြင မတေဆြမားရမညျဖစေသာလညး ဥပေဒေရးရာ ျပျပင ေျပာငးလမႈက ေအာငေအာငျမငျမင ျပလပလပါလင အငအား ေတာငတငးရနအတြက ပမခတဆကမႈမား ျပလပရန လအပ သည။ အခရာအဖြ႔ႏင IWDA ၏ ရႏငၿပးေသာ ခတဆကမႈမား အေပၚမတညၿပး လကတြလမးျပျခငး အစအစဥအတြက သငေလာ မည advocacy နညးဗဟာတစခ ရာေဖြကာ ပရဂရမက တည ေဆာကသငပါသည။ ေနာကဆးအေနျဖင လကတြလမးျပျခငး ပရဂရမအတြက အျပညျပညဆငရာ ဗဟသတမားသည အကး ရေစခသညဟ ေတြ႔ရေသာလညး ၾသစေၾတးလ Mentor မား ေပးအပႏငသည နညးပညာပငးဆငရာ အကအညမားတြငမ အကန႔အသတမားရေနသညက ေတြ႔ရရသည။ ပရတစခလး အတြက အကအညေပးမည Mentor တစဥးထားရရန၊ အဆပါ Mentor သည Mentee မားအား ႏငငေရးက နညးပညာပငးအရ ေလလာဆနးစစမႈ ျပလပႏငရနအတြက အကအညေပးရန၊ ႏငငေရး အခြငအလမးမားက ဖမးဆပႏငရနအတြက ႀကႀက တငတင နညးဗဟာေရးဆြျခငးဆငရာ ကၽြမးကငမႈမား ရရေအာင ကညေပးႏငရန အႀကျပအပပါသည။

tem*wfpDrHudef; ykHpHrsm;

ေရ႔ေျပးစမးသပအစအစဥအတြက ကနဥးနယပယသတမတျခငး ျပလပေနစဥအတြငး Mentor ႏင Mentee မားသာ ေရြးခယရန ျဖစႏငမညလားဟ ေလလာခၾကပါသည။ သ႔ေသာ သငေလာ ေသာ Mentor မားက အဆျပႏငျခငး မရခသညအတြက ပရဂရမက အျပညျပညဆငရာလကတြ လမးျပျခငး အစအစဥ အျဖစ အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကရန ဆးျဖတခသည။ ထအစအစဥမတစဆင လေလာကေသာ Mentor မား ရလာ ၿပဆပါက ျမနမာျပညတြငး အေနအထားျဖငသာ လကတြလမးျပ သည အစအစဥအျဖစ ကးေျပာငးယမညဟ စဥးစားဆးျဖတချခငး ျဖစသည။ ျပညတြငးလကတြ လမးျပမႈ အစအစဥသည ေရ႔ေျပး စမးသပအစအစဥ၏ အကးေကးဇးမားက ထနးသမးထားရန မရမျဖစလအပသညဟ ဤေလလာသးသပမႈမ ေတြ႔ရရသည။ ဥပမာအားျဖင - ေလလာေရးခရးစဥမ ေလလာ မတသားခသည မား၊ မတတမးမတရာမားအား ထနးသမးထားျခငး၊ အေကာင အထညေဖာ မတဖကမားထမ အဆငျမင အကအညမားက သမးဆညးထားျခငးတ႔က ေဆာငရြကႏငသည။ ထ႔အျပင ျပညတြငးမဒယတစရပသ႔ ကးေျပာငးရာ၌ စနေခၚမႈမားလညး

ရလာႏငသည။ ဥပမာအားျဖင - • ၿပငဖကပါတမားတြင အမးသမး MP မရျခငးေၾကာင ပါတ

တစခႏင တစခအၾကား စတတကယတ ပးေပါငးေဆာငရြကသ Mentee မား မရျခငး

• ပါတျခငး ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ (Cross-party) အစအစဥတြင ပါ၀ငသည Mentor ႏင Mentee မားသည တညေသာ ပါတ မားမျဖစပါက ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ (cohort) အတြငး ပါတ ႏငငေရးႏင လမးေရးဘကကသာ ေဇာငးေပးမႈမား ျဖစေပၚ လာႏငျခငး

ဤစဥးစားခကမားအရ ျပညတြငး လကတြလမးျပျခငး ႏငငတြငး ပစမးသည ေရ႔ေျပးစမးသပအစအစဥႏငမတဘ ကြျပားႏငသည ဟ ေတြ႔ျမငေနရသညျဖစရာ အဆပါျပညတြငးမဒယက အမန တစကယအေကာငအထညမေဖာမ စမးသပမႈ ျပလပသငေၾကာငး အႀကျပအပပါသည။

Mentee မားအတြက အေထာကအကျပ ၀နထမးမရျခငးက သကဆငပါ၀ငသမားအားလးက ဤေလလာသးသပမႈတြင မၾကာ ခဏေဖာျပခၾကၿပး အဆပါစနေခၚမႈမားက ေျဖရငးရနအတြက အလပသငအစအစဥတစရပ (internship program) ထားရရန အဆျပခၾကသည။ အထကတြငတငျပခသညအတငး ျမနမာႏငင တြင ထသ႔ေသာ အလပသငမားက ေပးအပႏငမည အဖြ႔အစညး မားစြာ ရေနသည။ သ႔ေသာလညး ပစတစခအား ေရ႔ေျပးစမးသပ ရနႏင အေသးစတေဆာငရြကႏငရနအတြက အခနမား ရငးႏး ျမႇပႏႏငရနလညး အေရးႀကးလသည။ သ႔မသာ ႏစဥးႏစဖက အကးရႏငမညျဖစပါသည။

t}uHjyKcsufrsm;

၁။ ကယျပန႔သည စနေခၚမႈမားက MP မား ရငဆငေနရၿပး အဆပါစနေခၚမႈမားအား လကတြလမးျပျခငး အစအစဥ တစခတညးျဖင မေျဖရငးႏငပါ။ ပရဂရမအေနျဖင ျမနမာ ႏငငရ အျခားေသာ NGOs မားႏင တရား၀ငမတဖကျပ သေဘာတညမႈမား ရယကာ အကအညေပးမႈမားအား တးခ႔ေဆာငရြက သငပါသည။

၂။ လကတြလမးျပျခငးအစအစဥ၏အစတအပငးတစရပအျဖစ ႏငငေရးကၽြမးကငမႈအပငးတြင ပ၍ရငးႏးျမႇပႏပါ။ ထသ႔ ျပလပႏငရန အခရာအဖြ႔အတြက အႀကေပးပညာရငတစဥး ေပးအပကာ ယခထက ပမအငအားေတာငတငးေစၿပး နညးပညာပငးဆငရာ အဆငျမငအကအညမား ေပးအပႏင မညျဖစသည။ တစႏစအတြငး ေနျပညေတာတြင Mentee မားႏင မကႏာစညအစညးအေ၀းမား ကငးပကာ သတငး အခကအလက မေ၀ျခငး၊ ဥပေဒႏင မ၀ါဒပငးဆငရာ Advocacy က ကၽြမးကငမႈရစြာ ျပလပႏငရန နညးဗဟာ မား ေဆြးေႏြးျခငးတ႔ ျပလပသငပါသည။

၃။ အဖြ႔အစညးတစခစမ အလပသငတစဥးက အလပသင အစ အစဥမတစဆင Mentee တစဥးအတြက ေပးအပထားၿပး Mentee ၏ စမအပခပေရး၊ ပ႔ေဆာငဆကသြယေရး/ စာရငးဇယားအစအစဥမားႏင သေတသနပငးဆငရာတြင အဆပါ အလပသငမ အကအညေပးသငသည။

5

၄။ ပရဂရမ၏ ေနာကအဆငတြင နယပယသတမတျခငး သေတသန (Scoping research) ျပလပသငၿပး သငေလာ မညဆပါက ျပညတြငး၌ လကတြလမးျပျခငးကလညး ေရရည နညးဗဟာတြင ထညသြငးသငပါသည။

၅။ လကတြလမးျပျခငး ပရဂရမအတြက စတ၀ငစားတကကြမႈ ရေသာ စကားျပန/ဘာသာျပနတစဥး ဌားရမးသငသည။ အဆပါ စကားျပန/ဘာသာျပန၏ တာ၀နမာ Mentor ႏင Mentee မားအတြက စကားျပန/ဘာသာျပန ၀နေဆာငမႈက သာ ေပးအပရနျဖစသည။

၆။ ေလလာေစာငၾကညျခငးႏင အကျဖတျခငးစနစက ျမႇငတင ပါ။ ပရဂရမ၏ အကးသကေရာကမႈက ေလလာေစာငၾကည သည နညးလမးမား သတသတမတမတရရန လအပပါ သည - မဒယာတြင ေလလာေစာငၾကညျခငး၊ Advocacy ဆငရာ မကေခမျပတ ေစာငၾကညျခငးတ႔ အပါအ၀င ျဖစသည။

၇။ အခရာအဖြ႔၏ အျခားလပငနးမားတြငလညး ဤပရဂရမ အေၾကာငး streamline ျပလပျခငးႏင ထအျခားလပငနးမား ႏင ပးေပါငးေဆာငရြကႏငရန ျဖစႏငေျခကလညး စဥးစားသင ေပသည။ စတ၀ငစားမႈရပါလင Mentee တစဥးခငး၏ မဆႏၵ နယတြင လငပငးဆငရာ ေဆြးေႏြးမႈစကား၀ငး (sexuality

dialogue) ျပလပၿပး အမးသမး မဆႏၵရငမားႏင လႊတေတာ ကယစားလယမားၾကား ခတဆကမႈ ျပလပသငသည။

6

tzGifhrdwfquf

၂၀၁၇ ခႏစတြင ေဒသႀကးအတြငးရ WAVE (Women’s Action

for Voice and Empowerment) ပရဂရမေအာက၌ အခရာ အမးသမးအဖြ႔ႏင IWDA (အျပညျပညဆငရာ အမးသမးမား ဖြၿဖးတးတကေရးအဖြ႔) တ႔ ပးေပါငးကာ ျမနမာႏငငတြင ပထမဆး ျဖစသည အမးသမးမားအတြက ႏငငေရးလကတြလမးျပျခငး အစအစဥက ေရ႔ေျပးစမးသပခၾကသည။

၂၀၁၅ ေရြးေကာကပြတြင ျပညေထာငစအဆင၌ အမးသမး လႊတေတာ ကယစားလယအေရအတြက ႏစဆတးတကလာခ ေသာလညး ေရြးေကာကခကယစားလယ စစေပါငး၏ ၁၃.၆% ကသာ အမးသမးလႊတေတာကယစားလယမားျဖစသည။ အမးသမးကယစားလယမား ပမေရြးခယခလာရေသာလညး ကား/မေရးရာ ဂနဒါ စသတမတခကမားႏင တရားေသာ မတယ မႈမားေၾကာင အမးသမးမား၏ ေခါငးေဆာငမႈ စြမးရညအေပၚသသယ၀ငမႈမားႏင ျဖစပြားေနေသးသျဖင၊ အမးသမးမားမာ ခြျခားဆကဆမႈမားအား ရငဆငႀကေတြ႔ေနရဆ ျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင အမးသားမား ႀကးစးသည ပတ၀နးကငက ပကင လမးေၾကာငးမႈ ျပႏငရနႏင အမးသမးအခြငအေရးမားက အက အညေပးႏငမည ဥပေဒေရးရာ ျပျပငေျပာငးလမႈမားအတြက advocacy ထေရာကစြာ ျပလပႏငရန အမးသမးလႊတေတာ ကယစားလယမားအား စဥဆကမျပတ ကညေပးရန လအပပါ သည။ WAVE ပရဂရမ၏ ပမကယျပန႔ေသာ ရညရြယခက အစတအပငးတစခအေနျဖင လႊမးမးႏငစြမးရေသာ ႏငငေရး ေခါငးေဆာငေနရာမားက အမးသမးမား ရရႏငရနႏင ႏငငေရး တြင အမးသမးမား ေခါငးေဆာငမႈက ထနးသမးထားႏငရနအတြက အမးသမးမားအား အကအညေပးရန ရညရြယသည။ ေရ႔ေျပးစမးသပအစအစဥ၏ ရညရြယခကမာ လမးညြနအႀကျပမႈ ခယသ (mentee) မားအား ေအာကပါတ႔ ရရလာရန ကညရနျဖစ သည - (၁) ပမထေရာကေကာငးမြနစြာ စမအပခပႏငသည စြမးေဆာင

ရညမား ျမငတကလာေစေရး(၂) ကား/မတနးတညမေရးအတြက ဥပေဒမားႏင မ၀ါဒမား

ထြကေပၚလာရန ဥးေဆာငေရ႔ရြက ျပႏငေသာ၊ လႊမးမး ႏငစြမးရေသာ သမား ျဖစလာေစေရး

ဤေရ႔ေျပးစမးသပအစအစဥတြင ျမနမာႏငငရ ႏငငေရးပါတ အသးသးမ ကား/မ ေရးရာ၊ ဂနဒါ တနးတညမေရးအတြက အေလးအနကထား ေဆာငရြကေနသ ျပညေထာငစအဆင အမးသမး လႊတေတာကယစားလယ (၆) ဥးအား ၎တ႔နညးတ ကား/မ ေရးရာ၊ ဂနဒါ တနးတညမေရးေဆာငရြကေနသ ၾသစေၾတးလႏငငမ အေတြ႔အႀကရ အမးသမးလႊတေတာ ကယစားလယ၊ အမးသမး MP ေဟာငး၊ စစေပါငး (၆) ဥးႏင တြဖကေပးၿပး လကတြလမးျပမႈ ျပလပချခငးျဖစပါသည။

6 လကတြလမးျပေသာ အတြ

3

4

လ ပရဂရမ

12

ေလလာေရး ခရးစဥ 2

y&kd*&rftusOf;csKyf

ၾသစေၾတးလ ႏငငေရးပါတမ လကတြလမးျပသ

ျမနမာႏငင ႏငငေရးပါတမားမလကတြလမးျပမႈ ခယသမား

7

okawoe enf;vrf;

ဤျပနလညေလလာသးသပမႈက IWDA ၏ Feminist သေတသန မေဘာင (၂၀၁၇) ႏင ၾသစေၾတးလ အျပညျပညဆငရာ ဖြ႔ၿဖး တးတကေရးေကာငစ၏ ကင၀တလကနာမႈဆငရာ သေတသန ႏင အကျဖတျခငး လမးညႊနအေျခခမမား (၂၀၁၆) က လမးညႊနမႈ ေပးခသည။ ကား/မတနးတညမေရးဆငရာ ဥပေဒမား၊ မ၀ါဒမား ေပၚေပါကလာေရးအတြက အမးသမးမား၏ ဥးေဆာငေရ႔ရြက ျပ ႏငေသာ စြမးရညက တားဆးေနသည ဖြ႔စညးတညေဆာကမႈႏင စနစဆငရာ အတားအဆးမားက ကၽြမးကငသ အတငပငခမား ေတြ႔ရလာေစရန အမးသမးတနးတ၀ါဒ အေျချပ (Feminist)

နညးလမးမားက ဤေလလာမႈတြင အသးျပခၾကသည။ Feminist ဆငရာစ/တနဖးထားမႈမားႏင အကျဖတျခငး အေျခခမမား၏ လမးညႊနမႈျဖင ဤပရဂရမသည ‘အထကသ႔’ (WAVE ပရဂရမ) မညသ႔တာ၀နခပါသနညး၊ ‘တစေျပးည’ သ႔မဟတ ရပရြာလထ၊ Mentor ႏင Mentee မားဆသ႔ လမႈတာ၀နခမႈက မညသ႔ ျပလပ ပါသနညးဟ စးစမးေလလာခပါသည။ Mentee ႏင Mentor မား သညအမးသမး MP မားအေနျဖင မညသည အေနအထားတြင အလပလပေနရသညဟ ေသေသခာခာ နားလညၾကသညအတြက အေျခအေနမားက ေနာကခထား၍ လကေတြ႔အမနတရားက သရ လကခၾကသည။ ထ႔ေၾကာင MP မား၏အေတြ႔အႀကမားႏင ကယ စားျပမႈအသမားသည ဤခဥးကပမႈ၏ အခကအခာပငျဖစပါသည။ Mentee မားအတြက ျမနမာႏငငအေနအထားတြငသာ ေတြ႔ႀက ေနရေသာ လအပခကမား၊ စနေခၚမႈမားႏင အခြငအလမးမားက လညး ဤျပနလည ေလလာသးသပမႈက ဆနးစစခသည။

ျမနမာအမးသမးလႊတေတာ ကယစားလယမားအတြက လကတြ လမးျပျခငး ေရ႔ေျပးအစအစဥ၏ အကးသကေရာကမႈက ဤျပန လညသးသပမႈက အကျဖတထားပါသည။ ထ႔အျပင ၂၀၁၈ ႏင ၂၀၁၈ အလြနတြငျပလပမည ပရဂရမမားအတြက အႀကျပခက မားလညး ထညသြငးထားပါသည။ ေရ႔ေျပးစမးသပကာလ တစေလာက IWDA ႏင အခရာအမးသမးအဖြ႔တ႔ ေကာကယခ ေသာ အေထာကအထား (evidence) မားသာမက ၂၀၁၈ ဇြနလ ႏင ဇလငလတြင အဓကသကဆငပါ၀ငသမားႏင အငတာဗး ျပလပရာမ ရရေသာ ကနဥးအခကအလကမားကလညး ဤ ေလလာသးသပမႈတြင အသးျပထားပါသည။အဓကသတငးအခကအလကေပးႏငသမားႏင

၂၀၁၅ ေရြးေကာကပြ

၁၃.၆%အမးသမး mp မား

၁၃.၇%အမးသမး mp မား

ျပညသ႔လႊတေတာ ေရြးေကာကခကယစားလယ

အမးသားလႊတေတာ ေရြးေကာကခကယစားလယ

mp အသစမား

အမးသမး mp မား ျပညသ႔လႊတေတာ

အမးသမး mp မား အမးသားလႊတေတာ

mp အသစမား

၂၉%

၃၉%

၂၁%

၂၀၁၆ေရြးေကာကပြ

EkdifiHa&; taetxm;

92.3%

အခကအလကမားက MIMU ႏင ၾသစေၾတးလ လႊတေတာမ ရယသည

အငတာဗးမား / ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမား (KIIs)- Mentor မားႏင အငတာဗး ၄ ခ- ျပငပမသကဆငပါ၀ငသမားႏင အငတာဗး ၅ ခ- ႏငငေရးပါတမားမကယစားလယမားႏငအငတာဗး ၅ ခ- အခရာ၊ IWDA ၀နထမးမားႏင အငတာဗး ၅ ခ- ပရဂရမအႀကေပးသမားႏငအငတာဗး ၂ ခ- အသသာ အထငရားဆးအေျပာငးအလျဖစသည (most

significant change) အေၾကာငးအရာတစခက ေျပာေစျခငးျဖင Mentee မားႏင အငတာဗး ၅ ခ

ဥးတညအပစလကေဆြးေႏြးျခငး (FGD ) Mentee ၄ ဥးျဖင FGD တစချပလပ ခသည

မျပလပခင - ျပလပၿပး ေမးခြနး မားေျဖၾကားျခငး မမကယက ျပနလညဆနးစစျခငးစစတမး ၂ ခက Mentee မားက ေျဖၾကားခသည။ Open Data Kit software က အသး ျပ၍ ဒစဂစ တယေမးခြနးမားက ေျဖၾကားချခငးျဖစသည။

1 2 3 4 5 6 7

8

ျပနလညအဓပၸာယဖြငဆျခငး

pmtkyf/ pmayrsm;rS &&Sdaom ta&;}uD;onfh avhvmoif,lr_rsm;

လကတြလမးျပျခငး ပရဂရမအတြက စာအပ၊ စာေပမားရေသာလညး ၎တ႔သည အဓကအားျဖင စးပြားေရး သ႔မဟတ ပညာေရးက႑ တ႔၌သာ အေလးထားေဆာငရြကၾကသညက ေတြ႔ရသည။ ႏငငေရးဆငရာ လကတြလမးျပျခငး ပရဂရမမားအတြက စာအပ၊ စာေပမား ရားပါးလသည။ ႏငငေရးအတြက လကတြလမးျပျခငး အစအစဥမားအား ကညေပးေနသည ပရဂရမအနညးငယရေသာလညး ၎တ႔ အား ေအာငျမငေစသည အခကမားက မညသ႔နညး သ႔မဟတ မညသည မဒယမားက အကးအရဆး ျဖစသနညးဟေသာ အေထာက အထားမား ထငထငရားရား မရသညကေတြ႔ရသည။ သ႔ေသာလညး စးပြားေရးႏငပညာေရးက႑ရ လကတြလမးျပျခငးဆငရာ စာအပ စာေပမားက ႏငငေရးဆငရာလကတြ လမးျပျခငး ေရ႔ေျပးအစအစဥတစခ စမးသပရန သငခနးစာမားေပးအပႏငခသည။

vufwGJvrf;jyjcif; trsKd;tpm; လကတြလမးျပျခငးဆကဆေရးတစခက ကညေထာကပေပးႏင ေသာ မတညသည အကအညအမးအစားမား ရသညဟ ေလလာမႈက ေဖာျပသည။ Kram (၁၉၈၅) က အကအည အမးအစား (၂) ခကအဆျပသည - (၁) အသကေမြး၀မးေကာငး မႈဆငရာအကအည (၂) လမႈစတပငးဆငရာ အကအည၊ အေထာကအပ တ႔ျဖစပါသည။ ပထမတစခသည အဖြ႔အစညး အတြငး Mentee ၏ တးတကဖြ႔ၿဖးမႈအပငးက အေလးထားၿပး Mentor ၏ အေတြ႔အႀက၊ ခတဆကမႈကြနရကႏင ရာထးတ႔ ေၾကာင ျဖစႏငေျခရသည။ ဒတယတစခကမ “လတစဥး၏ အသက ေမြး၀မးေကာငးမႈ လပငနးတြင ကၽြမးကငမႈ၊ ထငရားသည အရည အေသြးႏင အကးသကေရာကမႈတ႔က ဖြ႔ၿဖးတးတကေစသည ဆကဆေရးမးျဖစပါသည” (Kram ၁၉၈၅၊ ၃၂)။

&v'faumif;rsm; လကတြလမးျပျခငးေၾကာင Mentee မား၏ အသကေမြး၀မး ေကာငးမႈအပငးတြင ေကာငးမြနေသာ သကေရာကမႈ ရလဒမား ရရခသညဟ သရရသည။ေလလာမႈ ၄၃ ခ၏ ရလဒမားက ေပါငး၍ ဆနးစစသးသပခရာတြင လကတြလမးျပမႈခယသ (Mentee) မားသည လကတြလမးျပမႈ မရရသမားထက ရာထးတးမႈ ပမား ေၾကာငး၊ နစနာေၾကးေငြမားကလညး ပမရရေၾကာငးေတြ႔ရရသည (Allen, et al. ၂၀၀၄)။ ရညမနးခကမား ပမေပါကေျမာက ေအာင ျမငရသာမကဘ ၎တ႔၏ အသကေမြး၀မးေကာငးမႈႏငပတသက၍ ေကနပေပာရႊငသညဟ တငျပႏငေျခပမားေၾကာငးႏင ဖြ႔ၿဖး တးတကမႈမားရရေအာင ဆကလကေဆာငရြကသြားလမမညဟ ယၾကညရသည။

vufwGJvrf;jyr_wpfck. oufwrf;သေတသနေတြ႔ရခကမားအရ လကတြလမးျပမႈတစခသည ကးေၾကာငးဆေလာစြာသတမတထားေသာ အဆငမားအလက ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈ ရရလာေၾကာငး ေယဘယဆႏငသည (Chao ၁၉၉၇၊ Kram ၁၉၈၅)။ စတငမတဆကခနမ တစႏစအထက ပထမအဆင၊ ႀကးထြားေအာငျမငလာေအာင ျပစပးေထာင ရသည ၂ ႏစမ ၅ ႏစအထက ဒတယအဆင၊ ၂ ႏစ မ ၅ ႏစ ေနာကပငးျဖစေပၚသည ခြခြာျခငးက တတယအဆင၊ ခြခြာျခငး အဆငအၿပး ၃/၄ ႏစအၾကာတြင ျဖစေပၚသည ျပနလညအဓပၸာယဖြငဆျခငးကမ ေနာကဆးအဆငဟ သတမတသည။

ခႏစ

ဖတၾက

ားျခငး

ျပစပးေထာင

ခြခြာျခငး

လကတြလမးျပမႈ၏ ေျပာငးလဖြ႔ၿဖးတးတကပ အဆငဆင

ႏစသမအားေပးျခငး (Counselling)

ဖတဖက(friendship)

ပပးကညျခငး(Coaching)

စနေခၚေသာ လပငနးေဆာငရြကခက (Challenging Assignments)

လမးညႊနသငျပျခငး (Coaching)

အားေပးေထာကပျခငး (Affirmation)

9

ျပနလညအဓပၸာယဖြငဆျခငး

00,5

11,5

22,5

33,5

44,5

5

သငပါတတြင အမးသားမားႏင အလပလပျခငး

အမးသမးကစၥရပမား အတြက အျခားပါတမားႏင သငဘယေလာက ေကာငးမြနစြာ ပးေပါငး ေဆာငရြကခပါသလ။

အမးသမး ကယစားလယ/MP

မားက လကတြလမးျပႏငစြမး

ပရဂရမမစမႏင အဆးတြင ေတြ႔ရသည အႀကးမားဆး ေျပာငးလမႈမား

pDrHudef;. yef;wkdifrsm; atmifjrifjcif;ဤေရ႔ေျပးစမးသပေဆာငရြကသည ႏငငေရးဆငရာလကတြ လမးျပျခငးအစအစဥ၏ ရညရြယခကမာ လကတြလမးျပမႈခယသ (mentee) မားအား ေအာကပါတ႔ ရရလာရန ကညရနျဖစသည - (၁) ပမထေရာကေကာငးမြနစြာ စမအပခပႏငသည စြမးေဆာင

ရညမားျမငတကလာေစေရး(၂) ကား/မတနးတညမေရးအတြက ဥပေဒမားႏင မ၀ါဒမား

ထြကေပၚလာရန ဥးေဆာငေရ႔ရြကျပႏငေသာ၊ လႊမးမးႏင စြမးရေသာ သမား ျဖစလာေစေရး

ထပနးတငဆငရာ တးတကမႈမား ရရေအာင ပရဂရမအေနျဖင ထေရာကစြာ ေဆာငရြကႏငခသညဟ ဤေလလာသးသပမႈတြင ေတြ႔ရရသည။

&nfrSef;csuf 1? ykdrkdxda&mufaumif;rGefpGm pDrHtkyfcsKyf

Ekdifonfh pGrf;aqmif&nfrsm; jr‡ifhwufvma&; အစအစဥ၏ သကေရာကမႈအပငးက ေလလာဆနးစစရန အေျခခ အခကအလကမား (baseline data) ရႏငမေနပါ။ ထ႔ေၾကာင ဤေလလာသးသပမႈ၌ Mentee မားအား အစကနဥးႏင အဆးတြင စစတမးေကာကရာမ ရရေသာ အခကအလကမားႏင သကဆငပါ၀ငသမားက ေတြ႔ဆေမးျမနးရာမ ရရေသာ အခက အလကမားက အသးျပထားပါသည။

Mentee ၆ ဥးအနက ၃ ဥးက ေမးခြနး ၁၆ ချဖင အစကနဥးႏင အဆးတြင စစတမးေကာကယခသည။ စစတမးက ေအာကပါ အခကမားႏငပတသက၍ Mentee မား၏ နားလညမႈႏင ကၽြမးကငမႈတ႔က လႊမးၿခေကာကယချခငး ျဖစသည။• လႊတေတာဆငရာ ကၽြမးကငမႈမား၊ ဥပမာ - အမားေရ႔တြင

စကားေျပာျခငးစြမးရည၊ လႊတေတာအတြငး အျပနအလန ေဆြးေႏြးျငငးချခငး

• ကား/မအေျချပ အၾကမးဖကမႈႏင ကား/မဥးေရ သတမတျခငး (gender quotas) အပါအ၀င ကား/မတနးတေရး ကစၥရပမား

• လကတြလမးျပျခငး

Mentee မားအား ပရမတငမက အေနအထားႏင ပရဂရမအၿပး တြင ရရေသာ ၎တ႔၏ ကၽြမးကငမႈ၊ နားလညမႈ သ႔မဟတ ယၾကညမႈတ႔က ၎တ႔ကယတင ၁ မ ၅အထအမတေပးေစ ခ သည။ ၁ ဆလင အမတအနမဆးျဖစၿပး ၅ ဆလငအမတ အျမင ဆးျဖစသည။ လနမနာအေရအတြက (sample size) သည အေကာငးဆးဟ မဆႏငေသာလညး ေရြးခယခသည Mentee မား၏ စြမးေဆာငရညဆငရာ ေျပာငးလမႈမားရသညဟ ေတြ႔ရႏင သည။ ပရဂရမမတငမက ပမးမအမတသည ၂.၇၉ ရရာမ ပရဂရမ အၿပးတြငမ ၄.၁၀ ျဖစလာသညက ၾကညျခငးျဖင လကတြလမးျပ မႈ ပရဂရမသည စမအပခပမႈဆငရာ စြမးေဆာငရညအပငးတြင ေကာငးမြနေသာ အကးရလဒရရခေၾကာငး အမးသမး MPs မား က လကခယဆၾကသည။

စတ၀ငစားစရာေကာငးသညမာ အႀကးမားဆးအေျပာငးအလက ပါတအတြငး အမးသားမားႏင အလပလပရန ယၾကညခကတြင ေတြ႔ရျခငးျဖစသည။ ပရဂရမမတငမက ပမးမအမတ ၂.၃၃ ရရာမ ပရဂရမအၿပးတြငမ ၄.၃၃ ျဖစလာခသည။ ထေမးခြနးအတြက လညး အေျခခကနးဂဏနးမား (baseline figure) အနညးဆး

pGrf;aqmif&nfukd Feminist ±_axmifhrS em;vnfjcif;

ႏငငေရးတြင အမးသမးပါ၀ငမႈ နညးပါးျခငး၏ အဓက အေၾကာငး ရငး တစရပ မာ ‘စြမးေဆာငရညမရျခငး’ ေၾကာငျဖစသညဟ ဆၾကသည။ စြမးေဆာငရညဟ ဆရာတြင ဗဟသတ သ႔မဟတ ကၽြမးကငမႈဟသာ မျမငသငဘ စြမးေဆာငရညတညေဆာက ျမႇငတငျခငးဟသည ကယျပန႔ေသာ မေဘာငအတြငးမလညး နားလညသငေပသည။ စြမးေဆာငရည တညေဆာကျမႇငတင ျခငးဆသညမာ “နညးဗဟာေျမာက ဘ၀ေရြးခယမႈမား ျပလပ ႏငမည အရညအေသြး ျငငးပယခခရေသာ၊ မရရႏငခေသာ သမားအား ထအရညအေသြးရရလာေစရန ေဆာငရြကသည လပငနးစဥျဖစသည” (Kabeer ၂၀၀၅)။ ထ႔ေၾကာင စြမးေဆာင ရညဆသညမာ ေရြးခယမႈမား ျပလပႏငသည အရညအေသြးပင ျဖစပါသည။ Kabeer ၏ အဆအရ စြမးေဆာငရည ျမႇငတငမႈ လပငနးစဥအတြက အဓကအခကအခာရႈေထာင ၃ ခရၿပး ၎တ႔သည အျပနအလနခတဆကမႈရသည - အရငးအျမစမား (Resources)၊ လပငနးစဥ (Agency) ႏင ေအာငျမငမႈမား (Achievements) တ႔ျဖစသည။ “လပငနးစဥ (agency) တြင ေရြးခယမႈမား ျပလပၿပး အကးသကေရာကမႈ ရေစရန ေဆာင ရြကသည၊ အရငးအျမစမားဆသညမာ လပငနးစဥက လပငနး အေကာငအထညေဖာသည နညးလမးျဖစသည၊ ေအာငျမငမႈ မားဆသညမာ လပငနးစဥ၏ ရလဒမားကဆလသည” (ibid)။ ဤရႈေထာင ၃ ရပတြင အျပနအလနဆကစပမႈ၊ အျပနအလန အကးျပမႈႏင လႊမးမးမႈရၿပး အဆပါ ျပနလနခတဆကမႈကပင စြမးေဆာငရည ျမႇငတငျခငး လပငနးစဥဆငရာ အမးသမးမား၏ အေတြ႔အႀကမားကပေဖာေပးသည။ ထ႔ေၾကာင စြမးေဆာငရည အတြက လပငနးစဥ (agency) ႏင အရငးအျမစႏစခလး လအပၿပး ေအာငျမငမႈမားျဖင တငးတာႏငသည။ ဤ feminist

ရႈေထာငမ စြမးေဆာငရညဆသညက နားလညေအာငၾကညျခငး သည မရမျဖစအေရးပါသည။ သ႔မသာလင အမးသမးမား တနးတညမႈ မရရျခငး၏ အေၾကာငးအရငးတစရပမာ ၎တ႔တြင စြမးေဆာငရညမရျခငးေၾကာင ျဖစသညဟသည အမးသမးမား အေပၚ ႏမခဆကဆသ (misogynist) တ႔၏ ႏမခေျပာဆမႈမား အား ဖယရားႏငမညျဖစသည။ အခရာအဖြ႔ႏင IWDA အဖြ႔၏ ၀နထမးမားႏင အႀကေပးပညာရငမားသည လႊတေတာကယစား လယ အျဖစေရြးေကာကခခရသည အမးသမးမားသည စြမးေဆာငရည ျမငမားၾကသညဟ အသအမတျပၾကေၾကာငး ေလလာဆနးစစမႈတြင ေတြ႔ရရသည။

10

သသာထငရားမႈ အရဆးေျပာငးလမႈ အေၾကာငးအရာတစခ - ေဒၚခငေစာေ၀

ရခငျပညနယ၊ ရေသေတာငၿမ႔နယမ ဒတယသကတမး တာ၀နထမးေဆာင ေနသ လႊတေတာကယစားလယတစဥး ျဖစသည ေဒၚခငေစာေ၀သည ကား/မဆငရာ သနားလညမႈရေသာ ကနးမာ ေရး/ ပညာေရး/ လမႈဖလေရးမ၀ါဒမား အေၾကာငး ပမသရ နားလညလသည အတြက လကတြလမးျပျခငး အစ အစဥတြင ပါ၀ငခပါသည။ သမက

လကတြလမးျပသ (Mentor) မာ ALP မ Dr Lesley Clark ျဖစပါသည။ ဤပရဂရမ၏ ရလဒတစခအျဖစ သမအတြက သသာထငရားမႈအရဆး ေျပာငးလမႈမာ ၾသစေၾတးလ ေလလာ ေရးခရးမ သမရရခေသာ အေတြ႔အႀကႏင သငယေလလာမႈတ႔ ျဖစပါသည။ ခရးစဥတြင သမ Mentor ၏ မဆႏၵနယျဖစေသာ Barron River၊ Cairns သ႔ သြားေရာကေလလာခြငလညး ရခ သည။ အဆပါ မဆႏၵနယ၏ ပထ၀အေနအထားသည သမ၏ မဆႏၵနယႏင ဆငတမႈမား ရသည။ ပငလယကမးရးတနး တစေလာကတြင တညရၿပး သဘာ၀သယဇာတကြယ၀သည မဆႏၵနယျဖစသည။သမအေနျဖင ျပညနယအလက ၀ငေငြရရမႈ မ၀ါဒမားအေၾကာငး၊ သဘာ၀သယဇာတမားအား မညသ႔ ကာကြယထနးသမးထား ေၾကာငး (ဥပမာ - သစေတာမား၊ ကမးေျခမား၊ ေရလပသားတ႔ အေျခအေန) စသညတ႔က သငယေလလာရရခသည။ တးတက လာေသာ Ecotourism သည Cairn ေဒသ၏ စးပြားေရးက မားစြာ အေထာကအကျပေနေၾကာငး သမျမငေတြ႔ခရသည။ ထ႔အျပင ေဒသႏရအစးရ၏ ေဆာငရြကခကမားက ေလလာခရ သညအတြက ပတ၀နးကင ေရရညတညတေရးဆငရာ အစးရ၏ အခနးက႑အေပၚ သမရႈျမငသးသပရာ၌ သသာထငရားမႈ

ဘာေတြက ဤသ႔စြမးေဆာငရညေျပာငးလမႈက ျဖစေပၚေစခတာလ။

ျမနမာအမးသမးလႊတေတာကယစားလယမားသည ကငဘာရာ သ႔ ေလလာေရးခရးသြားေရာကၿပး သမားရးကဆနေသာ အက အညသာမက သမားရးကမဆနေသာ အကအညမားရရႏငချခငး သည စြမးေဆာငရညဆငရာ အကအညႏငပတသကလာလင လႊမးမးႏငမႈ အရဆး အေတြ႔အႀကတစရပလညး ျဖစပါသည။

ၾသစေၾတးလသ႔ေလလာေရးခရး

Photo credit: Jennifer Nagy

သကဆငပါ၀ငသမားႏင ေတြ႔ဆရာ၌ ခဥးကပမႈသည ပရဂရမ အစႏငအဆးတြင မတကြျပားမႈရလာေၾကာငး သတထားမသည ဟ သရရသည။ အစပထမတြင အလပသည MP မားအတြက အသစအဆနးျဖစေနၿပး ႏငငေရးဆငရာ ေဆြးေႏြးမႈအစအစဥ မားႏင ကကညစြာတငျပေဆြးေႏြးႏငသည စြမးရည အားနညး ေၾကာငးေတြ႔ရသည။ သ႔ေသာလညး ပရဂရမအရနရလာသည အခနတြငမ Mentee မား၏ ကယကယကယၾကညမႈ၊ ႏငငေရး ဆငရာ အခကအလကမား တငျပႏငမႈႏင ႏငငေရးပနးတင ေရာကရေအာင အားထတမႈမားတြင တးတကေျပာငးလလာ ေၾကာငးေတြ႔ရခရသည။

သာ ရေနႏငခသည။ MPs မားက ၅ မတ အျပညေပးခသည အပငးမာ အမားေရ႔တြင စကားေျပာျခငးစြမးရညျဖစသည။ ထအပငးတြင စြမးေဆာငရညအျမငဆးရရခသညဟ ၎တ႔ ခစားရသညဟ ေဆြးေႏြးခသည။ပရဂရမကလညး အမားေရ႔တြင စကားေျပာဆျခငးႏငပတသက၍ ရငးႏးျမႇပႏမႈမားစြာ ျပလပခ သည။ ၾသစေၾတးလသ႔ ေလလာေရးခရးစဥတြင ပရဂရမသည အမားေရ႔တြင စကားေျပာဆျခငးအပငးႏငပတသက၍ အလပရ ေဆြးေႏြးပြကငးပၿပး ေျပာဆဆကဆေရးပငး ကၽြမးကငသ MP ေဟာငးတစဥးက ဥးေဆာင ေဆြးေႏြးခသည။ ရလဒမားအရ အဆပါ ရငးႏးျမႇပႏမႈသည MPs မားအတြက အကးရေၾကာငး ေတြ႔ရရသည။

အငတာဗးတြင ေျဖၾကားေပးခေသာ Mentee မား၏ အဆအရ ပရဂရမသည ၎တ႔အတြက ကၽြမးကငမႈမားရရလာေအာင နညးလမးအသြယသြယျဖင ကညေပးႏငခသညဟ သရသည။ အဓကႏငငေရးသတငးအခကအလကမားက သတမတခန အတြငး တစစတစစညးတညး ျပငဆငႏငသည စြမးရည၊ ေန႔စဥ လပငနးေဆာငတာမားတြင စဥဆကမျပတ စညးရးျခငးဆငရာ အယအဆမား ထေရာကစြာ ထညသြငးအသးျပျခငး၊ မဆႏၵရင ျပညသမားႏင ရငးႏးစြာ ဆကဆျခငးစေသာ စြမးရညမား အပါ အ၀ငျဖစသည။ Mentor မားအတြက အရငးအျမစမား မညသ႔ ေကာငးမြနစြာ ရရေၾကာငး၊ အေထာကအကျပ ၀နထမးမားက Mentor မားအား မညသ႔ အကအညေပးၾကေၾကာငး သရရၿပး ေနာကပငး ျမနမာေရြးေကာကခ ကယစားလယအျဖစ စြမးေဆာင ရန ၎တ႔၏ ယၾကညခကမား ခငမာလာသညဟ Mentee အနညးငယက တငျပၾကသညမာ အနညးငယထးဆနးသည။ Mentee မားအတြက လကရအေနအထားတြင အရငးအျမစမား လေလာကမႈမရျခငး၊ ျပညသ႔၀နေဆာငမႈ အပငးတြင အေတြ႔ အႀကနညးျခငးတ႔ ေတြ႔ႀကေနရေသာလညး ကငဘာရာသ႔ ေလလာေရးခရး သြားေရာကအၿပး၌ Mentee မားသည လကရ အေနအထားတြငလညး ၎တ႔ မဆႏၵရငျပညသမားအတြက အေကာငးဆး ႀကးပမးေဆာငရြကရန စတအားထကသနမႈ ရေၾကာငး သရလာရသညဟဆသည။

စြမးေဆာငရညဆငရာ ေျပာငးလမႈမားက အျခားသကဆငပါ၀င သမားကလညး သတထားမခၾကသည။ ႏငငေရးပါတ အငတာဗး တစခတြင ပါတဘကမ ေျပာၾကားသညမာ ပရဂရမတြင Mentee အျဖစပါ၀ငခသ ၎တ MP ၏ စြမးေဆာငရည တးတကလာမႈႏင ပတသကၿပး အထငႀကးမသည ဟ၍ျဖစသည။ “သမရ႔ အမားေရ႔ မာ စကားေျပာတ စြမးရည တးတကလာတာ ကၽြႏပတ႔ေတြ ေတာ ေတာမားမား သတထားမပါတယ။ ေပးထားတ အခနအတြငးမာ အဓက သတငးအခကအလကေတြ ေပးႏငစြမး၊ ခကကလကက ေျပာႏငစြမး၊ ဒါေတြေတြ႔ရပါတယ။ သမရ မဆႏၵရငျပညသမားရ႔ ပညာေရးဆငရာ၊ အေျခခအေဆာကအအဆငရာ၊ လမႈလအပ ခကဆငရာ အခကအခေတြ အေၾကာငးသမက ဥးစားေပးတငျပ လာႏငပါတယ” (ႏငငေရးပါတတစခမ ကယစားလယတစဥးႏင KII ျပလပထားမႈက ေကာကႏတတငျပသည)။

စြမးေဆာငရညပငးတြင ေျပာငးလမႈက ျပငပမ သကဆငပါ၀ငသ မားကလညး သတထားမခၾကသည။ ႏငငတကာမ သကဆင ပါ၀ငသတစဥး၏ အဆအရ အမးသမး MP မား၏ အေရးႀကး

11

ျပလပႏငစြမးရည (agency) သည စြမးရည သ႔မဟတ အခြင အေရးအေပၚတြငသာ မတညေနသညမဟတဘ ျဖစႏငေျခ ပမာဏေပၚတြငလညး အေရးႀကးစြာ မတညလကရသည။ ျပျပင ေျပာငးလမႈမား ေဖာေဆာငရန လတစဥးသည အနာဂတက ႀကတငစဥးစားပေဖာထားရမည။ မမတ႔ လလားေသာ ေအာငျမငမႈ မားျဖစႏငေျခရသည အနာဂတျဖစရေပမည။ ျမနမာအမးသမး MP မားအတြကမ ဖြ႔စညးတညေဆာကမႈ မညမမႈမား (structural inequalities) အရ ၎တ႔၏ ေရြးခယမႈမားအေပၚ ကန႔သတမႈမားရေနျခငး၊ ယခငကဒမကေရစ အေတြ႔အႀကမား မရချခငးႏင ေငြေၾကးအရငးအျမစ မလေလာကျခငးတ႔ေၾကာင လြယကေသာတာ၀န တစရပမဟတေပ။ ၾသစေၾတးလ ပါလမန သ႔ ေလလာခြငရချခငးေၾကာင “ေလလာသမားအတြက ဘာေတြ ျဖစႏငလ၊ ဘာေတြ ေအာငျမငႏငလဆတာမး အေတြးအေခၚ ေလးေတြ လမးပြငသြားတာ ေတြ႔ရပါတယ” ဟ Mentor တစဥးက ဆသည (Mentor ႏင KII အင တာဗး)။ ႏစေပါငးမားစြာကပင တညရလာခသည ဒမကေရစပါလမနသ႔ ကယတငကယက ေလလာခြငရချခငးသည ျဖစႏငေျခလမးစမား ပြငလာရနအတြက အေရးႀကးေသာ ေျခလမးတစရပလညး ျဖစသည။ ထမသာမက အခ႔ေသာ ျဖစရပေလးမားသည Mentee မား၏ စြမးေဆာငရည အေပၚ ၿခင၍ တကရကသကေရာကမႈ ရေစခသညဟ တငျပၾက သည -

(က) အမားေရ႔တြင စကားေျပာဆျခငးသငတနးမၾကာခဏ ၾကားရသည အကအညတစခမာ အမားေရ႔တြင စကား ေျပာဆျခငး သငတနးပငျဖစသည။ လႊတေတာတြင ၎တ႔ ေဆာငရြကခကမားက မညသ႔တငျပရမညဟသည အေသးစတ အသအျမငမားအား ဤသငတနးမ ေပးအပႏငခသည။ အမားေရ႔ တြင စကားေျပာဆျခငး သငတနးဆေသာလညး ရးရးသာမန လအမားေရ႔တြင စကားေျပာဆျခငးသကသက မဟတဘ အထးသျဖင လႊတေတာတြငး ေျပာဆတငျပမႈက အဓကထား သငတနးေပးခသည မႈသည MP မား၏ စြမးေဆာငရညအေပၚ ၿခင၍ သကေရာကမႈရခသည။

(ခ) စဥဆကမျပတ စညးရးျခငးအေၾကာငး ေလလာျခငးလကတြလမးျပျခငး ပရဂရမ၏ စတ၀ငစားဖြယ အေကာငးဆး အခကမာ စဥဆကမျပတ စညးရးျခငးအေၾကာငး ေလလာျခငး ျဖစသညဟ အငတာဗးေျဖၾကားခသည MP အားလးက မၾကာ ခဏေျပာၾကသည။ ၎တ႔သည ထနညးဗဟာက ၎တ႔ မဆႏၵရငမားႏင ေတြ႔ဆရာတြငလညးေကာငး၊ အျပညျပညဆငရာ

အရဆး ေျပာငးလမႈတစရပ ျဖစေပၚေစခသည။ ရခငျပညနယ တြငလညး မပကစးေသးေသာ ရညလားေသာ ကမးေျခရၿပး ေရနကဆပကမး တစခလညးတညရသည။ Ecotourism က သာ ေဆာငရြကႏငမညဆပါက အဆပါခရးသြားလပငနးမ ၀ငေငြက ရခငျပညနယအတြငး လမႈဖြ႔ၿဖးေရးအတြက အသးျပ ႏငရသာမကဘ အျခားေဒသမားအတြကလညး အသးျပႏငမည ျဖစသည။ ဤသ႔မ၀ါဒ ဆငရာေလလာမႈ အခြငအေရးရရခသည အတြက ျပညနယမားႏင ေဒသငယမားအၾကား အရငးအျမစ မေ၀ျခငး အစအစဥဆငရာ ေကာငးမြနေသာ စမအပခပမႈႏင ပတသက၍ သမ၏ သနားလညမႈမား ျမငတကလာခသည။

အမးသမးမားေန႔ အခမးအနားတြငလညးေကာငး လကေတြ႔ အသးျပ ေနၿပျဖစၿပး ၂၀၂၀ ေရြးေကာကပြမားအတြက စညးရးမႈ စတငေန ၿပျဖစသည။ လကတြလမးျပျခငး အစအစဥတြင ၎တ႔ အလြန တနဖးထားသည အယအဆမားအနက တစခမာ ႏငငေရးသမားမားသည ေရြးေကာကပြကာလ တစေလာကလး မဆႏၵရငမားႏင စဥဆကမျပတ ထေတြ႔ႏငရန ႀကးပမးအားထတ ရမညဆသည အခကျဖစသည။ Mentee မားသည ၎တ႔ မဆႏၵနယမားတြင မဆႏၵရငမားႏင ထေတြ႔ရနႏင ၎တ႔၏ အခကအခ ျပနာမားအား နားေထာငသရႏငရန ပမႀကးပမး အားထတမႈမား ျပလပေန ၿပျဖစသည။ စဥဆကမျပတ မဆြယ စညးရးျခငး (continuous campaigning) ၏ အစတအပငး တစရပအေနျဖင ၎တ႔သည စညးရးေရးဆငရာ သတငးအခက အလကမားအား ဆရယမဒယာေပၚတြင အသေပးတငျပျခငး၊ လႊတေတာတြငး၌လညး မဆႏၵရငမား၏ အခကအခမားအား တငျပေပးနသညဟ ျပညသမားက အသေပးျခငးႏင တန႔ျပန ေျဖၾကားမႈမား ျပလပျခငးတ႔က ေဆာငရြကေနၿပျဖစသည။ Mentee မားႏင KII ျပလပရာမ သရရသညမာ စဥဆကမျပတ မဆြယစညးရးေရးက တထြငဆနးသစသည နညးလမးမားျဖင ျပလပႏငမညဆေသာလညး အရငးအျမစမား လအပမညျဖစ သည (အခန၊ ေငြေၾကး၊ ခြနအား)။ စဥဆကမျပတ မဆြယစညးရး မႈက အျမငဆးျပလပႏငရန MP မားအတြက အရငးအျမစမား လေလာကစြာ ခထားေပးရနလ အပသညဟ Mentee မားက ဆၾကသည။ စဥဆကမျပတ မဆြယစညးရးျခငးအတြက ဆနးသစေသာ၊ ကနကမႈနညးေသာ နညးလမးမားအား Mentor မားထမ ေလလာခရသညဟ အခ႔ Mentee မားကဆၾကသည။ အရငးအျမစေျမာကမားစြာ မလအပဘ အေကာငအထညေဖာ ရန ျဖစႏငေသာ စဥဆကမျပတ မဆြယစညးရးျခငး နညးဗဟာ မားအား အနာဂတအစအစဥမားတြင MP မားအတြက သငၾကား ပ႔ခေပးသငၿပး ဆရယမဒယာမတစဆင ျပညသထသ႔ လကလမး မ ေရာကရျခငး အစအစဥမား ေဖာထတသငသည။ Mentor မား အေကာငအထညေဖာခသည ပတ၀နးကငသည ျမနမာပတ၀နး ကငႏင အလြနကြာျခားေသာလညး အထက ေဖာျပပါ နညးအား ျဖင Mentee မားသည ၎တ႔ Mentor မားထမ ေလလာသငယ ခရသညမားအား လကေတြ႔ကငသးႏငမည ျဖစပါသည။

သသာထငရားမႈ အရဆးေျပာငးလမႈ အေၾကာငးအရာတစခ - ေဒၚနနးမး

12

&nfrSef;csuf 2? usm;§rwef;wlnDr#a&;twGuf

Oya'rsm;xGufay:vm&ef OD;aqmifa&S‹&GufjyKEkdifaom/

v¸rf;rkd;EkdifpGrf;&Sdaom olrsm; jzpfvmapa&;? အမးသမးလႈပရားမႈႏင ခငမာသည ခတဆကမႈမရသ အမးသမး MP မားအားပရဂရမက အဓကထားေရြးခယခသည။ ပရဂရမ၏ သြယ၀ကေျပာငးလမႈ သအရအရ ဤပရဂရမတြင ပါ၀ငေဆာင ရြကျခငးအားျဖင ကား/မတနးတညမေရးအတြက ဥပေဒမေဘာင မား၏ အေရးပါမႈက အမးသမးမား ပမသရနားလညလာၿပး အမး သမးလႈပရားမႈအတြက ေအာကတြင ေဖာျပထားသည ကးကားခက အတငး ဥးေဆာငေရ႔ရြကျပႏငသမား ျဖစလာေစရန ျဖစသည။

“လကတြလမးျပျခငး ပရဂရမက ဘာကကယစားျပသလဆရင Mentee ေတြရ႔ဘ၀မာ ပရဂရမရ႔ရလဒအျဖစ ေျပာငးလမႈေလး ေတြသေႏၶတည၊ အေျခတညသြားခမယဆရင ကား/မတနးတ ေရးဥပေဒေတြက ဥပေဒမေဘာငအတြငးကေန ခငခငမာမာ ဥးေဆာငေရ႔ရြကျပေနသေတြအျဖစ အမးသမးလႈပရားမႈေတြက သတ႔က အားကးလာႏငမာျဖစပါတယ” (အခရာ၀နထမးတစဥး ႏင KII အငတာဗး)

ေရ႔ေျပးစမးသပမႈ ျပလပေနစဥအတြငး အမးသမး MP မား၏ ကား/မတနးတေရးအေပၚ ေဆာငရြကခကမားပ၍ ေလးေလး နကနကရလာသညဟ Mentor မားႏင သကဆငပါ၀ငသမားက သတျပမခသည။ ပရဂရမတြင မပါ၀ငခစဥက အမးသမး MP တစဥး ကသာ ကား/မ ေရးရာ၊ ဂနဒါ အခးကခြတမး သတမတခက (gender quota) အေၾကာငး ေဆြးေႏြးၿပး ကား/မတနးတေရးႏင ခတဆကမႈရခ သည။ ဤေလလာသးသပမႈ ျပလပသည အခန တြငမ ကား/မ တနးတညမေရးက ျမႇငတငေပးႏငမည လပငနး ေဆာငတာမားအား အေလးထားေဆာငရြကလမႈက အငတာဗး ေျဖၾကားသ Mentee မားအားလးက ရငးလငးစြာ ေဖာျပခၾက သည။ ဤအခကသည ပါတႏငငေရးႏင မသကဆငဘ ၎တ႔၏ အမးသမးမားအျဖစ အေတြ႔အႀကမားႏင သကဆငမႈရသညဟယဆႏငေၾကာငး ေအာကပါကးကားခကတြင ေတြ႔ျမငႏငသည။

“လတငးဟာ အမးသမးစြမးေဆာငရည ျမႇငတငေရးအတြက ေရးရႈလပေဆာငေနၾကတာ ျဖစတယဆတ အခကန႔ ပါတေတြ ၾကား လပငနးလပေဆာငတအခါ ႀကေတြ႔ရႏငတ အခကအခေတြ က ျမနျမနဆနဆန ေကာျဖတႏငခပါတယ။ ဒါေၾကာငမ႔ ကမတ႔ ဘယပါတက ကယစားျပတယဆတာက အေရးမႀကးပါဘး၊ အားလးက တညတ ရညရြယခကန႔ လမးေၾကာငးတစခတညးေပၚ မာရခပါတယ” (လႊတေတာကယစားလယႏင KII အငတာဗး)။

အျပညျပညဆငရာ အမးသမးမားေန႔ ကငးပျခငးမတစဆငလညး ကား/မတနးတေရးဆငရာ အေလးအနကထားမႈက ျပသႏငခ သည။ Mentee မားက ၎တ႔ မဆႏၵနယမားတြင အမးသမး အခြငအေရးမားႏင ကား/မဆငရာ လအပခကမားအား ေဆြးေႏြး ႏငေရးအတြက အျပညျပညဆငရာ အမးသမးမားေန႔ (IWD) အခမးအနားကငးပ ႏငရန အကအညက အထးတလည ေတာငးဆ ခၾကသည။ ထအခမးအနားမားက ရပရြာလထကႀကဆလမမည ဟ Mentee မားကယဆၾကသည။ MP တစဥးက အဆပါ အခမး အနားက အျခားတစေနရာတြင ကငးပသငမနးသေသာလညး

နဂကပငစကားေျပာျမနၿပး သမ၏ မဆႏၵနယတြင လ႔အခြင႔ အေရး မရရမႈအေၾကာငးေျပာလင စတခစားခကျပငး ထနစြာ ေျပာဆတတသ တစဥးျဖစသညအားေလာစြာ လႊတေတာတြင သမ၏ ပထမဥးဆး အမားေရ႔ ေျပာဆေဆြးေႏြးမႈမာ မေခာေမြ႔ ခေပ။ သမ စတခစားမႈအေပၚ ေမးခြနးထတႏငသည လႊတေတာ ကယစားလယေပါငး ၄၀၀ ေကာရေနသညဆသည အခကက သမအား စးရြ႔ေစခသည။ ထအေတြ႔အႀကက သမ၏ Mentor ႏင ေဆြးေႏြးခၿပး Mentor က အမားေရ႔ စကားေျပာဆျခငး (Public speaking) ဆငရာ လကေတြ႔အသးခ အဆငမားအား ရငးလငးသငျပေပးခသည - ဥပမာအားျဖင စကားမေျပာမ အသက၀ေအာငရျခငး၊ ေရအနညးငယေသာကျခငးႏင မမေပး လသည သတငးအခကအလကမား ထထေရာကေရာကေပးႏင ေအာင ျပငဆငျခငးတ႔ျဖစသည။ ဤအခကမားသည အျခားသ မားအတြက သာမနအႀကျပခကမားသာ ျဖစေနႏငေသာလညး သမအတြကမ ႏငငေရးတြင အေၾကာငးအရာ အေတာမားမားက ေလလာျပငဆငကာ ပထးခၽြနေအာင ျပလပႏငသညဟ သရရ ျခငးမာ အားတကစရာပငျဖစသည။ ဤလကေတြ႔အခကမားအား သမ၏ Mentor ျဖစရသာမက အေတြ႔အႀက ရငလႊတေတာ ကယစားလယတစဥးလညးျဖစသ Judith Graley ထမ ရရခ ျခငးသည သမေအာငျမငႏငသညဟေသာ ယၾကညမႈျဖစေပၚေစ ခသည။ ဤစကားေျပာဆျခငး အႀကျပခကမားက ေလကငၿပး ေနာက လႊတေတာတြင သမ၏ ေဆာငရြကခကမား တးတက လာသညဟ အျခားကယစားလယမားက သတထားမလာသည။ ဤလကတြ လမးျပျခငး အစအစဥေၾကာင ေနာကထပသသာ ထငရားဆး အေျပာငးအလတစခမာ စဥဆကမျပတမဆြယ စညးရးျခငး၏ အေရးပါမႈပငျဖစသည။ ဥပေဒျပသတစဥးအေန ျဖင ရပတန႔ေနရမည အခနမရဟ သမ၏ Mentor ကညႊနျပခ သည။ မဆႏၵရငျပညသမား၏ အသကနားေထာငရန၊ ၎တ႔၏ ျပနာရပမားက သရႏငရနႏင ျပညသမားႏင ထေတြ႔ႏငရန အတြက ရႏငသည အခြငအလမးတငးက ဖမးဆပထားရ မညဟ ညႊနျပခသည။ ဤအခကသည ျပနၾကားခကေပးျခငး လပငနးစဥ ေကာငးတစခ ျဖစရမမက လႊတေတာကယစားလယ၏ မ၀ါဒႏင ရညမနးခကဆငရာ ဥးတညခကမားက ရငးလငးခငမာလာေစ သည။ ယခအခါ လႊတေတာအစညးအေ၀းမား မရခန သမ၏ မဆႏၵနယက ျပနသညအခါတြင မဆႏၵရငမားႏင ေတြ႔ဆကာ ၎တ႔၏ အသမားႏင အခကအခမားက ပမထေရာကစြာ နားေထာငႏငရနအတြက ပ၍ ႀကးပမးအားထတမႈမား ျပလပ ေတာမညျဖစပါသည။

ဤပရဂရမ၏ ရလဒအေနျဖင ၿပးခသည ႏစအတြငး လႊတေတာကယစားလယ ေဒၚနနးမးသည သမ၏ ႏငငေရးသမား ဘ၀တြင သသာထငရားမႈ အရဆး ေျပာငးလမႈ ႏစခက ရရခ သည။

Photo- Judith Graley MP & Daw Nan Moe MP. Photo credit: Jen Clark.

13

Photo- Senator Claire Moore & Daw Khin Swe Lin MP.Photo credit: Shwe Wutt Hmon

IWD က မးေမာငးထးျပႏငရနအတြက ရခငျပညနယလႊတေတာ တြင ကငးပရန ဆးျဖတခသည။ အခမးအနားသ႔ တကေရာကသ ေပါငး ၁၀၀ ေကာရခၿပး ရာထးႀကးအစးရ၀နထမးမား၊ ရပရြာအေျခ ျပ အမးသမးအဖြ႔အစညးမားႏင စတပါ၀ငစားသ တစဥးခငး အေနအထားျဖင တကေရာကသမားလညး ရခသည။ ႏငငေရး တြင အမးသမးမား ပါ၀ငမႈေခါငးစဥေအာကတြင အမးသမး အခြငအေရးမား၊ ႏငငေရးတြင အမးသမးမား၏ အခနးက႑ႏင အမးသမးမား ဆကလကေတြ႔ႀကေနရသည စနေခၚမႈမားအား ဤအခမးအနားတြင အျပနအလန ေဆြးေႏြးဖလယႏငခသည။

အငတာဗး ေျဖၾကားခသည ႏငငေရးပါတမားကလညး မၾကာ ေသးမက ပါတတြငး အစညးအေ၀းမားတြင Mentee မားသည - လနညးစႏင အမးသမးမား ဖြ႔ၿဖးတးတကရန ေဆာငရြကျခငး၏ အေရးပါမႈက အဓကထား ေျပာၾကားျခငး၊ လကတြလမးျပျခငး ပရဂရမမ ရရေသာ နညးဗဟာမားက မေ၀ျခငး၊ IWD အခမးအနား ကသ႔ အခမးအနားမား ကငးပေဆာငရြကကာ ႏငငေရးတြင အမးသမးမား ပါ၀ငမႈ၏ အေရးပါမႈက မးေမာငးထးျပျခငးတ႔ျဖင ကား/မ တနးတေရးက ပမေဆာငရြကလာၾကေၾကာငး သတျပမ ခသည။ ဤသ႔ ကား/မတနးတေရးက အေလးအနကထား ေဆာင ရြကလာျခငးသည ပရဂရမ၏ အေရးႀကးသည ေအာငျမငမႈတစရပ ျဖစပါ သည။ ထ႔အျပင ဤေရ႔ေျပး စမးသပပရဂရမတြင ပါ၀ငၿပး ေနာက အမးသမးမားႏင ကေလးသငယေရးရာအတြက Mentee မား၏ advocacy ေဆာငရြကမႈ ပမျမငတကလာသညဟလညး အဆပါ ႏငငေရးပါတမားက ဆၾကသည။ ပါတ၏ Mentee မား သည မဆႏၵရငမား၏ ကစၥရပမားႏငပတသက၍ ပမကယစားျပ ေျပာဆလာၾကသညအတြက ၎သညေကာငးေသာ ဖြ႔ၿဖးတးတက မႈ ျဖစသညဟလညး ပါတမားက ယဆၾကသည။

သကငယမဒမးႏငပတသက၍ လႊတေတာတြင အဆတငသြငးမႈ ၂ ခရခသည။ ၂၀၁၇ ခႏစ၊ Mentor မား၏ ခရးစဥၿပး ဆးသည အခနတြင Mentee တစဥးက ရာဇသတႀကးဥပေဒ၏ ပဒမ ၃၇၆ က ျပငဆငရနအဆတငခၿပး ေနာကထပ Mentee တစဥးက ေထာကခေဆြးေႏြးခသည။ အဆတြင အသက (၁၆) ႏစ ေအာက ကေလးငယမားအေပၚ သကငယ မဒမးကးလြနသမားအား ပမ ျပငးထနေသာ အျပစဒဏ ခမတေပးရနဆသည အခကလညး ပါ၀ငသည။ ထအဆက လႊတေတာဥက႒က ပယခခသည။ အေၾကာငးမာ ရာဇသတ ႀကးဥပေဒပဒမ ၃၇၆ က ၿဗတသကလန ေခတက အဂၤလပလ ေရးသားထားၿပး အဆကမ ျမနမာလျဖင တငသြငးသညအတြက လႊတေတာလပထးလပနညးႏင မကကည ၍ျဖစသညဟ ဆသည။ ၂၀၁၈၊ ဇြနလ ၁၉ ရကတြင ထ Mentee ကပင ျပညသ႔လႊတေတာ၌ ေနာကထပအဆတစခ ထပမတငသြငး ခသည။ အဆတြင ျမနမာႏငင၌ သကငယမဒမးျဖစပြားႏႈနး ျမငတကလာမႈက ေထာကျပႏငခသည။ ထမားျပားလာေသာ သကငယမဒမးျပနာက ေျဖရငးရနအတြက သကငယမဒမး ကာကြယတားဆးေရး ဥပေဒတစရပ ေရးဆြျပဌာနးရန သမ အဆ တငသြငးခသည။ ထအဆအတြက လေလာကေသာ မအေရ အတြက မရရခသျဖင မေအာငျမငခေခ။ Advocacy ဆငရာ ႀကးပမးမႈမား ျမငတကလာခေသာလညး အမးသမးတ႔၏ အားထတမႈမားသည ဥပေဒျပေရးတြင အေျပာငးအလသ႔ ဥးတည မလာေသးပါ။ Advocacy အားထတမႈမား ျမငတကလာျခငးသည ေကာငးေသာ ရလဒျဖစေသာလညး ပါတမားၾကား ပးေပါငးေဆာင

သသာထငရားမႈ အရဆးေျပာငးလမႈ အေၾကာငးအရာတစခ - ေဒၚခငေဆြလြင

လႊတေတာကယစားလယ ေဒၚခငေဆြလြငအတြက ဤလကတြ လမးျပျခငးပရဂရမ၏ ရလဒအေနျဖင သသာထငရားမႈ အရဆး အေျပာငးအလမာ သမ၏ မဆႏၵနယ၊ ခငးျပညနယတြင အျပည ျပညဆငရာ အမးသမးမားေန႔ အခမးအနား ကငးပႏငချခငး ျဖစ ပါသည။ လကတြလမးျပျခငးပရဂရမ၏ အစတအပငးတစရပ အေနျဖင သမ၏ လႊတေတာတာ၀နမားအေၾကာငး ရကႏပေဖာ ျပထားသည စာအပငယတစခက အခရာအဖြ႔က ပပးေပးႏငခ သည။ သမ၏ မဆႏၵရင ျပညသမားအား ၎တ႔၏ ကယစားလယ အေၾကာငးႏင သမ၏ အခနးက႑က အသေပးျခငးနညးလမး တစရပလညးျဖစသည။ သမ၏ မဆႏၵနယအတြငး ကယစားျပ ဒမကေရစအေၾကာငးက သနားလညသ နညးပါးသညအားေလာ စြာ ျပညသမားအား သမ၏ လပေဆာငခကမားႏင မညသည အစအစဥမားအား သမကယစားျပေၾကာငး အသေပးရန မျဖစ မေနလအပခသည။ ထသ႔ေဆာငရြကျခငးအားျဖင MP မား၏ အခနးက႑က ျမႇငတငေပးႏငခၿပး ျပညသကယစားျပ ၎တ႔ ယထားသည တာ၀နမားအေၾကာငးက မးေမာငးထးျပႏငခသည။ သမအေၾကာငး ေဖာျပထားသည စာအပကေလးက လခငသ မားျပားလာျခငးသည သမေနျပညေတာတြင မညသညတ႔က လပေဆာငေနသညက IWD အခမးအနားမ တစဆင ျပညသမား ပမသရနားလညလာေၾကာငးေဖာျပေနသည ထငရားသည သကေသအေထာကအထားပငျဖစသညဟ သမယၾကညသည။ တကေရာကသ မားျပားျခငးေၾကာင လမားအေနျဖင ရပရြာအတြငး အမးသမးအခြငအေရးမားအေၾကာငး၊ အမးသမးတ႔၏ အခနး က႑မားအေၾကာငးႏင အမးသမးမား ထမးရြကထားရေသာ ၀နထပ၀နပးမားအေၾကာငး ေဆြးေႏြးမႈမားျဖစေပၚလာသည။ ရပရြာ အတြငး ဆကလကျဖစေပၚေနဆျဖစေသာ အမးသမးမားႏင မနးကေလးငယမားအေပၚ ခြျခားဆကဆမႈ၊ ဖယကဥမႈမား အေၾကာငးကေဆြးေႏြးသည အမးသားမားလညးပါ၀ငခသည။ အခ႔ေသာ အမးသားမားက ကား/မတနးတေရးသည အမးသမး မားႏငသာသကဆငသညမဟတဘ အမးသမးမားအေပၚ ဖယကဥမႈ၊ ခြျခားဆကဆမႈမားကေျဖရငးရာတြင အမးသားမား သညလညး ပါ၀ငသငေၾကာငးေဖာျပခၾကသည။ IWD အခမးအနား တြင အမးသမးမားက ရးရာေတးသခငးမားျဖင ကျပေဖာေျဖခ ၾကၿပး ၎သညအခမးအနား၏ စတ၀ငစားစရာ အေကာငးဆး အခကတစခကလညးျဖစသည။

14

ykdI vlodrsm; xifomjrifom&Sdvmjcif;

လကတြလမးျပျခငး အစအစဥတြင ပါ၀ငခခနမစ၍ ပါတႏင မဆႏၵ နယတြင ပ၍လသမား ထငသာျမငသာရလာသညဟ Mentee မားႏင ႏငငေရးပါတမားက သတျပမခသည။ သတငးမဒယာမား တြင ေဖာျပခကမားသညလညး ႏငငေရးပါတထက စာလင MP တစဥးခငးအေပၚ ပ၍အေလးထားေဖာျပမႈမားေၾကာငး ေတြ႔ရရ သည (Kruikemeier, Gattermann and Vliegenthart ၊ ၂၀၁၈)။ မဒယာခနနယမား (ဆရယမဒယာႏင အျခားမဒယာ မား) တြင ပ၍လသမား ထငသာျမငသာရလာမႈေၾကာင ကယစား လယတစဥးခငးအေပၚ မဆႏၵရငျပညသတ႔ အသအမတျပမႈ ျမင တကလာၿပး ထသ႔ ထေတြ႔မႈမားကလညး ေရြးေကာကပြဆငရာ ရလဒေကာငးမားသ႔ ဥးတညေနေပသည။ (ibid)

လကတြလမးျပျခငး အစအစဥ၏ သကေရာကမႈက တငးတာဆး ျဖတရန ေစာလြနးေနေသးေသာလညး Mentee မားက ပမလသ မား သသာျမငသာရလာေစခသည။ Mentee (၆) ဥးက လကတြ လမးျပျခငး အစအစဥႏငပတသက၍ သတငးမဒယာမားက အင တာဗး ျပလပခသည။ ျမနမာေရဒယႏင ျမနမာရပျမငသၾကားတ႔ က ၎တ႔အား ၾသစေၾတးလေလလာေရးခရးစဥႏင အေတြ႔အႀက မားအေၾကာငး အငတာဗးျပလပခသည။ ထ႔အျပင IWDA ႏင အခရာအဖြ႔တ႔ကလညး ပရဂရမဆငရာ အဓကသတငးအခက အလကမားက ၎တ႔၏ Website မားႏင ဆရယမဒယာတြင ေရးသားမေ၀မႈ ျပလပခၿပး ဤအခကကလညး Mentee မားက ပလသမားလာေစခသည။ သကဆငပါ၀ငသတစဥး၏ ေျပာၾကား

ရြကသည ယဥေကးမႈ အားနညးေနေသးျခငးႏင ရႈပေထြးနကန ေသာ လႊတေတာနညးစနစမားေၾကာင လႊတေတာတြင မမတ႔ တငသြငးေသာ ဥပေဒေရးရာအဆမားအတြက ႏငငေရးအက အညပမရရရန ပထမဆးအႀကမအျဖစ ႀကးပမးေနသည MP

(Mentee) မားအတြက စနေခၚမႈမား ရေနဆျဖစသည။ လကရ တြင လနညးစကယစားျပ MP သည ဥပေဒအဆတစခ ေအာင ျမငရနအတြက အစးရထမ အကအညရယရန လအပသည။ မမ အဆေအာငျမငရန ခကခမနးႀကတင သႏငၿပးျဖစေသာလညး အဆတငသြငးကာ လႊတေတာမတတမးတြင ထအဆက မတတမး တငျခငးသည ႏငငေရးအရ အဓပၸာယရေပသည။ ဥပေဒေရးရာ ေျပာငးလမႈမား ေဖာေဆာငရနအတြက ပါတမားၾကား ပးေပါငး ေဆာငရြကမႈ ျမႇငတငေရးက သရနားလညလာေစမည အကအည မားပမရရပါက သာ၍ေကာငးမြနလမမညဟ Mentee မားက ဆၾကသည။

rar#mfvifhxm;onfh &v'faumif;rsm;

tem*wftwGuf Mentor jzpfvmEkdifolrsm; “ကမတ႔ ေအာငျမငမႈေတြ၊ တးတကမႈေတြရရေနပါၿပ” [Mentee မားႏငဥးတညအပစေဆြးေႏြးပြ]

ပရဂရမအစျပသည အခနမစ၍ ႏငငေရးတြင စတပါ၀ငစားသ အမးသမးမားအား လကတြလမးျပေပးႏငသည ယၾကညမႈ Mentee မား တြင ပမရရလာခသည။ ဤအခကသည အေရးႀကး သည ေအာငျမငမႈ တစချဖစသည။ ပရဂရမအစတြင "Mentoring" ဆသည စကားလးက ျမနမာလ သငတငေလာကပတသည အသး အႏႈနးက ပငရာမေတြ႔ခေခ။ ပရဂရမၿပးဆးသြားခနတြင Mentee မားသည လကတြလမးျပျခငး အယအဆမားက နားလညရမမက ႏငငေရးတြင စတပါ၀ငစားသည အျခားအမးသမးမားႏင ဤ မဒယက လကတြအသးျပရန အဆငသင ျဖစေနၾကၿပျဖစသည။ ကနဥးႏင ၿပးဆးခနတြင ျပလပခသည စစတမးအရ အျခားသမား က လကတြလမးျပႏငစြမး ရလာျခငးသည စြမးေဆာငရည တး တကလာျခငး၏ အႀကးမားဆး နယပယတစချဖစေၾကာငး ေတြ႔ရ ရသည။ ျမနမာႏငငရ လမႈ-ယဥေကးမႈဆငရာ စႏႈနးမားအရ ႏငငေရးတြင အမးသမးမားအတြက ေနရာမရဟ လအမားစက ယဆၾကေသာလညး ထအယအဆသည မားယြငးေၾကာငး အမး သမး MP မား အေနျဖင သကေသျပႏငခသည။ အမးသမးမား အား ႏငငေရးတြင ၀ငေရာကေဆာငရြကရန အခြငအေရးေပးပါက အမးသမးမား လပေဆာငႏငစြမးက Mentee တ႔၏ ကယပင အေတြ႔အႀကမားက သကေသျပေနၿပျဖစသညဟ Mentee မား က ေဖာျပၾကသည။ အျခားအမးသမးမားအတြက ၎တ႔ကယက ဥပမာေကာငးမားအျဖစ ယဆၾကၿပး ေလးစားအားကဖြယ ေခါငးေဆာငမား ထြကေပၚလာေအာင ကညေထာကပႏငသမား ျဖစလၾကသည။

လကတြလမးျပျခငး (Mentoring)

ပနးတငမား ပပးကညျခငး

အားေပးေထာကပျခငး (Affirmation)

ေသြးစညးညညႊတျခငး (solidarity)

လမးညႊနခက(Direction)

လမးညႊနသငျပျခငး (Coaching)

အႀကျပခက(advice)

1512

ဓါတပ - ၾသစေၾကးလ ႏငငျခားေရး၀နႀကး Julie Bishop ႏငေတြ႔ဆျခငး။ ဓါတပရကကးသ - Jennifer Nagy

ခကအရ ထသ႔ပမ လသမား ထငသာျမငသာရလာမႈေၾကာင NLD မ Mentee (၃) ဥးက ျပညေထာငစ ၿငမးခမးေရးညလာခတြင ပါတ ကယစားျပတကေရာကရန ေရြးခယျခငးခခရသည။ မဆႏၵနယ တစခတြင လကတြလမးျပျခငး ပရဂရမ၏ အကအညျဖင အျပည ျပညဆငရာ အမးသမးမားေန႔ (IWD) အခမးအနားက ကငးပႏင ခသညအတြက ထေဒသကယစားျပ MP က ပမလသမား ထငသာ ျမငသာရလာခသည။ ထသ႔ ပမလသမားလာသညအတြက သမ ၏ ပါတကပင သမအား IWD ကငးပျခငးမဟတဘ ေနာကထပ ေရြးေကာကပြအတြက မဆြယစညးရးေနသညလားဟပင ေမးခြနး မားထတလာခရသည။

IWD အခမးအနားသည သမတ႔အတြက ပရပတညေဆာကရန အလြနအေရးပါသည အခမးအနားတစချဖစေၾကာငး Mentee မားက ေျပာၾကားခသည။ Mentee တစဥးက ေအာကပါအတငး ေျပာၾကားခသည -

“ကမမဆႏၵနယထက အခ႔မဆႏၵရငေတြဆရင ကမ လႊတေတာ မာ ဘာေတြ လပေနလမသၾကပါဘး။ ကမ အဒမာ ေခါငးညမ ေထာကခ တာပလပေနတယလ႔ ထငၾကသေတြလညး ရေကာငး ရႏငပါတယ။ ကမမဆႏၵနယက ကယစားျပၿပး ျပညေထာငစ လႊတေတာမာ ယထားရတ တာ၀နေတြ အေၾကာငးသတ႔က ေျပာျပႏငၿပးတ ေနာကမာေတာ ကမရပရြာအတြက ရလဒေကာငး ေတြရလာေအာင ကမလပေပးႏင လမမယ၊ ဒထကပၿပးေတာ ႏငငေတာအတြကလညး ကမလပေပးႏငလမမယ ဆတာမး သတ႔ နားလညသေဘာေပါကလာၾကပါတယ”။ (Mentee ႏင KII အငတာဗး) လကကမးစာေစာငမားက သမႏင မဆႏၵရငမားအား ပမရငးႏးမႈ ရရေစခေၾကာငး ေကာငးမြနသည အကးေကးဇးတစရပအေနျဖင MP တစဥးကဆသည။ IWD အခမးအနားတြင သမအေၾကာငး

လကကမးစာေစာငမား ျဖန႔ေ၀ႏငခၿပးေနာက အခ႔မဆႏၵရငမား က သမကစတင၍ ဖနးေခၚဆမႈမား ျပလပလာခသည။ အခ႔က သမ၏ MP အျဖစ ေဆာငရြကခကမားက သလ၍ျဖစၿပး အခ႕က ၎တ႔ ႀကေတြ႔ေနရသည အခကအခမားက တငျပလ၍ျဖစသည။

အျခား MP တစဥးကမ ၾသစေၾတးလေလလာေရးခရးစဥ အေၾကာငး၊ မဆႏၵရငမားကကယစားျပသ MP အေနျဖငသည သမသည ၾသစေၾတးလႏငငႏင ကြနရကတညေဆာကႏငခ ေၾကာငး၊ ၾသစေၾတးလ ႏငငျခားေရး၀နႀကးႏင ေတြ႔ဆခေၾကာငး၊ အမားေရ႔တြင မန႔ခြနးေျပာၾကားႏငခေၾကာငးက မဆႏၵရငမား ထသ႔ ပါ၀ါပြငျဖင တငျပႏငခသည။ သမ၏ MP တစဥးအေနျဖင ႏငငျခားႏင ဆကဆေရး တညေဆာကႏငစြမးက မဆႏၵရင ျပညသမားက အေကာငးျမင အသအမတျပၾကၿပး သမ၏ ပရပ ျမငတကေစခသည။ ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည ပါတမားကလညး တခါးပတ၀ါဒျဖင ႏစ ၅၀ ေကာေနခရသည အေနအထားမ ယခ ကသ႔ ဒမကေရစကးေျပာငးသည အခနတြင ႏငငျခားႏင ဆကဆ ေရး တညေဆာကႏငျခငးသည အလြနအေရးပါေသာ အခက ျဖစသညဟ မတခကျပခၾကသည။

=opa=w;vsESifh jrefrmEkdifiHt=um; csdefqufr_

ykdrkdtm;aumif;vmjcif;

ေရ႔ေျပးစမးသပအစအစဥသည ျမနမာႏင ၾသစေၾတးလ ၂ ႏငင အၾကား ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ အခြငအလမးအသစမား ေပးအပႏင ခၿပး ျမနမာအမးသမး MP မား ႀကေတြ႔ေနရသည အခကအခမား၊ IWDA ႏင အခရာအဖြ႔တ႔ လပေဆာငခကမားအေၾကာငးက ၾသစေၾတးလ MP မား ပမသရလာေစခသည။ အထကလႊတေတာ ႏင ဗစတးရးယားလႊတေတာတြင Mentor မားက ဤပရဂရမႏင ပတသကသည ၎တ႔ အေတြ႔အႀကမားအေၾကာငး မန႔ခြနးမား

16 13

ေျပာၾကားခၾကသည။ ဥပမာ - Gilmore ေဒသ၏ MP ျဖစသ Ann

Sudmalis က ျမနမာႏင ၾသစေၾတးလတ႔၏ ဆကဆေရးဆငရာ ေဆြးေႏြးမႈမားသ႔ သမ၏ Mentor အျဖစအေတြ႔အႀကက စတအား ထကသနစြာရငးျပႏငခသည။ “ဒအမးသမးငယေလး (ေဒၚခရစစထြနး၊ MP) ရ႔ေဆာငရြကခကေတြအတြက ကမ ဂဏယတယ၊ အခ႔ေသာ တစႏငငလးအဆင အခကအခေတြက ေျဖရငးႏငဖ႔အတြက ဒပရဂရမမာ ပါ၀ငသအမးသမးေတြလ စတအားထကသနမႈရတ အမးသမးေတြန႔အတ သမရ႔ႀကးပမး အားထတမႈေတြက ကမဂဏယတယ။ အျပသေဘာေဆာင ႀကးပမးေနၾကတာ ေတြ႔ရပါတယ” (HR Deb March ၂၀၁၇)။ ထ႔အျပင Mentor တစဥးျဖစသည Lisa Chesters ကလညး ႏငငသားျဖစမႈအေၾကာငး ၾသစေၾတးလလႊတေတာတြငး ေဆြးေႏြး မႈ၌ ကရငဒကၡသညမား၏ လအပခကအေၾကာငးက ေဆြးေႏြးခ ၿပး သမတငျပေနသည ဗဒယက Facebook တြငလေပါငး ၉၅၀၀ က ၾကညရႈခၾကသည (၁၄၊ ၾသဂတ၊ ၂၀၁၇)။ ၾသစေၾတးလ ႏငငျခားေရးရာႏင ကနသြယေရးဌာနကလညး Mentee မားႏင ၾသစေၾတးလသတမနမားအၾကား ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈ အခ႔က ကညေပးခသည။ အဆပါ၀နႀကးဌာနသည MP မားအတြက IWD အခမးအနားမား ကငးပႏငရန ရနပေငြေထာကပေပးခၿပး ေရ႔ေျပး စမးသပအစအစဥ၏ အေတြ႔အႀကအေပၚမတည၍ အနာဂတ လကတြလမးျပျခငး အစအစဥက ရနပေငြ တစစတတစပငး ေထာကပေပးမညျဖစသည။

rar#mfvifhxm;onfh tE_wfoabmaqmif

&v'frsm;

MP rsm;tm;vkH;ESifh tusKd;aus;Zl;r#a0jcif;

လကတြလမးျပျခငး အစအစဥသည လသမားထငရားလာၿပး အျခား ျမနမာ MP မားသညလညး ဒတယအႀကမျပလပမည အစ အစဥအေပၚ စတ၀ငစားမႈ ျမငတကလာသညဟ သရရသည။

ေလာကထားမႈ စစေပါငး ၂၆ ခရရချခငးက သကေသပငျဖစပါ သည။ သ႔ပါေသာလညး ပရဂရမအေနျဖင ေလာကထားသမား အားလးက လကခရနမျဖစႏငပါ။ ထ႔ေၾကာင ေရြးခယခရသ Mentee မားႏင ေရြးခယျခငး မခရသမားအၾကား တငးမာမႈ အနညးငယျဖစေပၚေစႏငသညဟ ေလလာသးသပမႈအရ ေတြ႔ရရ သည။ အနာဂတအစအစဥမားတြင ထသ႔ေသာ တငးမာႏငေျခမား က ႀကတငစဥးစားၿပး စမခန႔ခြမႈျပႏငရန အေရးႀကးေပသည။ ေရြးခယမခရသမား တကေရာကႏငသည အသပညာ ျဖန႔ေ၀ျခငး အစအစဥမား (Outreach opportunities) သ႔မဟတ Mentee

မားက အျခားသမားအတြက ၎တ႔ အေတြ႔အႀကမား မေ၀ကာ ေလလာသငယမႈ အစအစဥမား ျပလပေပးျခငးျဖင ထတငးမာမႈ မားက ေျဖရငးရနျဖစႏငပါသည။ အျခားေသာ အမးသမး MP မား အတြကသာ ဤတငးမာမႈျဖစေစႏငသညဟ မဆလပါ။ Mentee တစဥးက KII အငတာဗးျပလပ ေနစဥအတြငးေျပာျပသညမာ အခ႔ေသာ အမးသား MP မားကလညး ၎တ႔သညလညး အမး သမးမားျဖစလေၾကာငး၊ သ႔မသာ အမးသမးအဖြ႔အစညးမားထမ အကအည ရရႏငမညျဖစေၾကာငး၊ အမးသမးမား၏ အျပညျပည ဆငရာ ေသြးစညးညညြတမႈ တညေဆာကျခငးမတစဆင အကး ေကးဇးရရမညျဖစေၾကာငး ဟာသတစ၀က၊ အတညတစ၀က ေႏာ၍ ေျပာၾကသညဟ သရရသည။

လကတြလမးျပျခငး အစအစဥသည ပါတအေနအထားျဖင လသ မားမႈထက အမးသမး MP တစဥးခငးအေနအထားျဖင လသမားမႈ က ပမျဖစေပၚေစခသညဟ ႏငငေရးပါတတစခႏင ေတြ႔ဆေမးျမနး ရာမ သရရသည။ အမးသမးမားအား ၎တ႔ မခငပါတအတြငး၌ ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈ ျဖစေပၚလာေအာင ပရဂရမက အကအညေပးရန အေရးႀကးလေပသည။ ထ႔ေၾကာင တစဥးခငး အေနအထားျဖင လသမား ထငသာျမငသာရလာမႈႏင ပါတအေနအထားျဖင ထငသာျမငသာရမႈတ႔အၾကား ဟနခကညေအာင ဂရျပစဥးစားရန လအပသည။

ဓါတပ - Ann Sudmalis (MP) ႏင ေဒၚခရစစထြနး (MP)။ ဓါတပ - Jen Clark

1713

oifcef;pm;rsm;

toufarG;0rf;ausmif;r_qkdif&m tultnD

xufpmv#if vlr_pdwfykdif;qkdif&m tultnDrsm;

ykdrkdjyKvkyfEkdifcJhjcif;

ယဥေကးမႈႏင ဘာသာစကားမားစြာ ကြျပားျခားနားမႈႏင အခန အကန႔အသတေၾကာင လကတြလမးျပမႈဆငရာ ဆကဆေရး (mentoring relationships) ပမ နကရႈငးစြာ ခတဆကႏငရန အခကအခတ႔ ရခသျဖင အဆပါလကတြလမးျပမႈ မဒယမးတြင မညသည အကအညမားက ေမာလငႏငလမမညဟ ေရ႔ေျပး စမးသပအစအစဥအရ သရႏငသည။ အမားဆး ျပလပႏငခသည လကတြလမးျပမႈဆငရာ အကအည (mentoring support) သည လမႈစတပငးဆငရာ အကအည/အေထာကအပ (psychosocial) ျဖစေၾကာငး ေလလာသးသပမႈအရ ေတြ႔ရရသည။ အႀကးမားဆး အကအညမာ အမးသမးမား အခငးခငး ေသြးစညးညညြတမႈ (solidarity) ျဖစသည။ အမးသမးမား အခငးခငး အကအည ေပးႏငမႈက အလြနအေရးႀကးသညဟ ရႈျမငၾကၿပး ျမနမာ MP မား အတြကလညး ႏငငေရးအေတြ႔အႀကမား ရသညျပငပမ မတေဆြ မားရရျခငးလညး ျဖစပါသည။ Mentor တစဥးက ဤသ႔ဆသည - “ ႏငငေရးဆတာခကခတ ကစားပြတစခပ၊ ဒါေၾကာငမ႔ သငေဘး မာ တစစတစဥးရေနဖ႔ အေရးႀကးပါတယ” (Mentor ႏင KII အငတာဗး)

MENTOR rsm;onfvnf; EkdifiHa&;orm;rsm;jzpfae

jcif;rSm tvGefta&}uD;onfh tcsufjzpfonf?

စတႏင လမႈဆငရာအကအညအတြက စျပပဂၢလမားႏင လကတြ လပကငႏငျခငးမာ အေရးႀကးလသည။ Mentors၊ Mentee မား ႏင သကဆငပါ၀ငသမားက ကငဘာရာသ႔ ေလလာေရးခရးသည မရမျဖစ လအပသညဟ သရရသည။ အဆပါခရးစဥေၾကာင ျမနမာ MP မားအေနျဖင၎တ႔ Mentor မားမညသျဖစသည၊ Mentor မား၏ အေတြ႔အႀကႏင လပပငခြငမား မညသ႔ရသညဟ တတကကသရလာၾကၿပး Mentor မား၏ လမးညႊနအႀကျပခက မားက ပမေလးစားစြာ လကနာေဆာငရြကလာၾကသည။ Mentor မားအား စျပပဂၢလမားအျဖစ ေလးစားရျခငးမာ ၎တ႔သညလညး ႏငငေရးသမားမား ႀကရသည ဖအားအခ႔အေၾကာငးက နားလည ေပးႏင၍ ျဖစသညဟ Mentee မားကဆၾကသည။ “သမႀကေတြ႔ ေနရတ စးရမမႈေတြ၊ စတညစစရာေတြက ကမ ေကာငးေကာငး နားလညပါတယ။ ႏငငေရးအသငးအ၀ငးက မဟတတသဆရင ေတာ ဒါက နားလညႏငပါမလား ကမ မသပါဘး” (Mentor ႏင KII အငတာဗး)။ အေရးႀကးသည အခကမာ ကြာျခားလသည ယဥေကးမႈဆငရာ အေျခအေနမားေၾကာင Mentor မားအား စျပ ပဂၢလအျဖစ လကခစဥးစားႏငမသာလင စတႏင လမႈဆငရာ

အကအညမား ျပလပႏငမည ျဖစသည။ ပရဂရမက ျပညတြငး အစအစဥအျဖစကးေျပာငးမည ဆပါက Mentor မားတြင Mentee မား ေလလာဆညးပးႏငမည အေတြ႔အႀကမားရရန အေရးႀကးလေပသည။

qufqHa&;qkdif&m yef;wkdifrsm;tm; umvtykdif;

tjcm;tvkdufjyefvnfokH;oyfoifhonf?

လကတြလမးျပျခငးအတြက တြဖကေပးခေသာ Mentor-Mentee မညသညအတြကမ တြဖကျခငး အစညးအေ၀းတြင ၎တ႔ကနဥး ခမတခေသာ ပနးတငမားႏင ခတဆကမႈမရေတာေၾကာငး ေတြ႔ရ သည။ မညသည အသကေမြး၀မးေကာငးမႈဆငရာ ေထာကပ႔မႈ အေပၚတြင အေလးထားေဆာငရြကမညဟ၍ ပနးတငမားက ကနဥးခမတခၾကသည။ ဥပမာအားျဖင - MP မား၏ မဆႏၵနယ မားတြင စးပြားေရးဆငရာ ရငးႏးျမႇပႏမႈမား တးတကလာေရး၊ ပညာေရး အခြငအလမးမား တးျမငလာေရး စသညတ႔ျဖစသည။ ဘာသာစကားႏင အေၾကာငးအရာ နားမလညႏငျခငး အခကအခ မားေၾကာင Mentor မားသည အေသးစတလမးညႊနမႈမား ျပလပ ရန အလြနခကခခၿပး အခနအေတာမားမားက အခကအလက မား ရာေဖြျခငးႏင Mentee မားထသ႔ သတမတဖြယ မတတမး မတရာမား ေပးပ႔ျခငးတ႔ျဖင ကနဆးခရသည။ ေပးပ႔ေသာ သမတ ဖြယမားသညလညး Mentee မားအတြက ျမနမာအေျခအေနႏင အည လကေတြ႔အသးခရန ခကခခသည။ အခ႔ေသာ Mentor ႏင Mentee မားက ကနဥးပနးတငမားမ ေ၀းကြာသြားႏငသညဟ ေမာလငၿပးျဖစေသာလညး အခ႔ကမ ကနဥးပနးတငဆငရာ တးတကဖြ႔ၿဖးမႈမား မရချခငးက ကရႈးမႈဟ ခစားၾကရသည။ ဥပမာ အားျဖင EMILY’s List ဆသညမာ ေစာလငစြာႏငငေရး ရနပေငြ ျမႇငတငႏငျခငးအားျဖင ေနာကထပရနပေငြ ျမႇငတငမႈမားက ေအာငျမငစြာ လပေဆာငႏငလမမညဟ ဆလေၾကာငး မတသား ခရသညဟ Mentee တစဥးကဆသည။ သမအေနျဖင အရငး အျမစမားက အကးရစြာမညသ႔ ေကာကခသးစြႏငမညနညး (resource mobilization) ဟ၍ အေသးစတ ေလလာႏငမညဟ ေမာလငခသည။ သမ၏ Mentor ႏငအတ ႀကးစားခေသာလညး သမအေတြ႔အႀကအရ ဤပနးတငက မေရာကရႏငခဟ သရရသည။

ထ႔ေၾကာင mentor-mentee အတြမားအား ဤပရဂရမသ႔စတင မတဆကစဥကပင ေသြးစညးညညြတမႈႏင အမးသမးအခငးခငး အကအညေပးမႈဆငရာ အယအဆမားသည ဤလကတြလမးျပမႈ အစအစဥ၏ အဓက အေၾကာငးအရာမားျဖစေၾကာငး စတင မတဆကရနႏင ထအကအညေပးမႈႏင ပမသကဆငေသာ ပနးတငမားခမတႏငရန အႀကျပအပပါသည။ ထ႔အျပင Mentor-

Mentee အတြမားကလညး ပနးတငမားအား ကာလအပငးအျခား အလက ျပနလညသးသပကာ ျပျပငမြမးမမႈမား လအပမညလား ဟ ဆနးစစသငပါသည။

18

tpueOD;uyif ta=umif;t&m ykdrkdausnufygu

vkdtyfcsufESifh ykdrkdukdifnDaom vufwGJvrf;jyjcif;

tultnDjzpfapEkdifonf?

Mentor မားအေနျဖင အေၾကာငးအရာ ပမေကညကမႈရေစရန ၎တ႔အား ျမနမာလႊတေတာမညသ႔ လညပတအလပလပသည ဟသည သတငးအခကအလက အေၾကာငးအရာမားအား ထထ ၀င၀င ျပညျပညစစ ေပးအပျခငးျဖင ကညႏငမညျဖစသည။ အခ႔ Mentor မားသည သတငးအခကအလက ရာေဖြျခငးမားအား ၎တ႔ကယတင ျပလပခရၿပး ျမနမာလႊတေတာအေၾကာငး အေသးစတ ရငးျပေပးမည သ႔မဟတ ထသတငးအခကအလကမားေပးႏငသည စာအပစာေပမား ရမညဆပါက အလြနပင အေထာကအကျပမညျဖစေၾကာငး ေျပာၾကားခသည။ သကဆင ပါ၀ငသအခ႔ကလညး “Mentee ႏင တြဖကျခငးဆငရာ ျမနမာႏငငသ႔ Mentor မားခရး” မစမကပင သတငးအခက အလက စလငစြာျဖင ႀကတငရငးျပမႈက IWDA ႏင အခရာအဖြ႔ တ႔က စစဥေပးသငသညဟ ဆသည။ အဆပါအစအစဥတြင ဗဟသတစလငသ ႏငငေရးနယပယမ ပဂၢလမားထမ အယအဆ မား ေပးအပႏငသကသ႔ မရမျဖစအေရးပါေသာ စာအပစာေပ စာရငးမားကလညး ေပးအပႏငမညျဖစသည။ Mentor မားသည ျမနမာႏငငႏင မတညသည ႏငငေရးနယပယမ လာသျဖစသည အားေလာစြာ ျမနမာႏငငတြင မညသ႔မညပ ႏငငေရးေဆာငရြက ၾကသနညး သ႔မဟတ အမးသမးမားအေနျဖင မညသညနယပယ တြင Soft-skills အကအညမား လအပပါသနညးဟ ရငးလငးစြာ မသႏငခၾကပါ။ Mentor တစဥးကဤသ႔ဆခသည - “Mentee ေတြအတြကဘာေတြက သငေလာမလႀကသခြငရရင ကမတ႔ အတြကအမားႀကး အေထာကအကျပပါလမမယ။ ဘာေတြက သတထားေဆာငရြကရမလ၊ ဘာေတြက အေလးထားေဆာငရြကရမလသႏငပါလမမယ” (Mentor ႏင KII အငတာဗး)။ Mentor မားအတြက အကဥးခပ စာရြကစာတမးမား ေပးအပျခငးႏင ေဆြးေႏြးရငးျပျခငး အစအစဥျပလပခေသာလညး Mentor မား က ထစာရြကစာတမးမားႏင အစအစဥမားတြင လႊတေတာ ဖြ႔စညးပ၊ လႊတေတာတြင ဥပေဒတစရပမညသ႔ အဆငဆငျဖစ ေပၚလာပ၊ လႊတေတာရ ေရးရာေကာမတမား၊ မဆႏၵနယမား အတြက ေငြေၾကးသးစြပ၊ ျပညေထာငစလႊတေတာႏင ျပညနယ/ တငးေဒသႀကးလႊတေတာမားအၾကား ခတဆကေဆာငရြကပ စသျဖင ျပညျပညစစ ရငးျပလင ပ၍ေကာငးမြနမညျဖစေၾကာငး အႀကျပခၾကသည။ MIMU (ျမနမာ သတငးအခကအလကစမ ခန႔ခြေရးအဖြ႔) က မဆႏၵနယမားက ျမနမာဘာသာျဖင ျပစထားၿပး ထမတစဆင အသး၀ငေသာ အခကအလကမားႏင ကနးဂဏနး မား ရရႏငသည။ ေအာကပါပစသည မဆႏၵနယဆငရာ အခက အလကမားက တငျပေပးႏငသည ျဖစႏငေျခရေသာ ပစတစခ ျဖစသည။

19

ဆရာ၀နႏငလနာအခး

1: 17,330 မနတန

1: 1,639 ျမနမာ

စာတတေျမာကမႈႏႈန

7.9% တကသလ၀ငတနး ေအာငျမငသ

မခငေသဆးႏႈနး

160: 100,000 မနတန

178:100,000 ျမနမာ

အျခား1%

16,92

17,14

15,715

15,758

18 ႏစေအာက46%

18 ႏစေအာက45%

rJq²e,fy&kdzkdif - refwkef/ &Srf;jynfe,f

တငးရငးသားလမး

ေကးလကႏင ၿမ႔ျပ

မေပးခြငရသအေရအတြက

49%

90%

51%

23277

ရထား ဘတာမရ

ကားမတတငမရ

ေလယာဥကြငးမရ

ပေလာင65%

ကခင 17%လဆ

7%ရမး7%

တရတ 3%

20

y&kd*&rf. oufa&mufr_udk azmfjyEkdif&ef ykdrkdenf;pepfusaom apmifh=unfhavhvmr_ESifh tuJjzwfr_ (M&E) vkdtyfonf?

ေရ႔ေျပးစမးသပမႈ ျပလပခစဥက ပစတက M&E စနစတစခက မတညေဆာကခသညအတြက အေျခခအခကအလကမား (baseline

data) မားမရဘ ပရဂရမ၏ ပနးတငေရာကရမႈႏင အကးသကေရာကမႈတ႔က တငးတာရနခကခသည။ သကဆငပါ၀ငသမားကလညး ၎တ႔ ရရေသာ အေထာကအထားမားသည နညးစနစတကမရဘ ကေသာငးကနငးႏငလသညဟဆသည။ အခရာႏင IWDA သည M&E နညးလမးမားအေပၚ လပေဆာငေနၿပျဖစၿပး ပရဂရမေနာကတစဆငတြင ပါ၀ငမည Mentee မားအတြက တေတာငးေသာ ကယတငေလလာဆနးစစမႈ နညးလမးတစခ (self-assessment tool) အဆငသငရေနၿပျဖစပါသည။ ဤနညးျဖင စြမးေဆာငရည ဆငရာ အေျခခ ကနးဂဏနးအခကအလကမား ရရႏငလမမညျဖစပါသည။ ပရဂရမသည စတတကယတအမးသမးမား ပးေပါငး ေဆာငရြကမႈျဖင အရညအေသြးဆငရာ အမနအကနေျပာငးလမႈအေပၚ အေလးအနကထားသည အားေလာစြာ ပရဂရမႏငသငေလာကကညမႈရသည M&E နညးလမးမားက ဒဇငးဆြအေကာငအထညေဖာရနလအပသည။ ေအာကပါနညးလမးမားသည အနာဂတတြင ျပလပမည ပရဂရမအတြက အသး၀ငႏငေပသည။

ရကစြ အေၾကာငး အရာ

ေဆာငရြက ခက

ေမာမနးရလဒ အေျပာငးအလ က ေဖာျပခက

သကေရာကမႈ ျဖစေပၚေစသည အခကမား

ျပနလညေလလာ သးသပျခငး

ဇြနလ၊ ၂၀၁၈

သကငယ မဒမးဥပေဒ ျပငဆင ေျပာငးလရန

အဆတငသြငး ခသည

သကငယ မဒမးအတြက အျပစဒဏ ေျပာငးလ လသည

ေထာကခသ နညး၍ အဆမေအာင ျမငပါ

ပါတမား အၾကား အကအည ရရ ေရး/ ေပးအပေရး အတြက ပမ လပေဆာငရန လအပသည

NLD တြငလညး ၎တ႔ ကယပင reform အစအစဥ ရသျဖင အဆ အေပၚေထာကခမႈ မရခပါ

အဆတငသြငးမႈ မား ေအာငျမငရန MP မား အေနျဖင ပါတမား အၾကား အကအည ရရရန လအပသည

က။ အခနကာလအလကေဆာငရြကခကေဖာျပျခငး (Timeline) ႏင Advocacy ဂာနယမား

ပရဂရမဂာနယ/မတတမးဆသညမာ ပရဂရမသကတမးအတြငး ပရဂရမ၏ လပေဆာငခကမား၊ အခမးအနားမား သ႔မဟတ လပငနးစဥမားက ေရးသားျပစထားသည မတတမးပငျဖစပါသည။ Lobby ႏင Advocacy ပရဂရမမားတြင ထသ႔ ဂာနယတစခ ထားရျခငးသည တးတကမႈမားႏင ရညမနးခက ျပညမေအာင ေဆာငရြကေနမႈမားက ျပနလညေလလာသးသပႏငသည နညးလမးတစရပပင ျဖစပါသည။ အခနကာလကပါ ထညသြငးေဖာျပျခငး (Timeline - ေအာကတြငၾကညပါ) ျဖင ဥပမာ - မဆြယ စညးရးမႈမား အရနအျမငဆးေရာကရမႈ (Campaign peaks) ႏင မ၀ါဒဆငရာ အေျပာငးအလမားက ျပသေနမညျဖစၿပး အက ျဖတ သးသပမႈျပစဥအတြငး ရလဒမားအေပၚ ေလလာဆနးစစရာတြင ၎တ႔က အသးျပႏငသည။ အေရးႀကးအေျခအေနက ေဖာျပသည Timeline တစခရျခငးျဖင ပရဂရမ၏ ေဆာငရြကခကမားႏင ၎တ႔ရလဒမား/ေအာငျမငမႈမားအၾကား မညသ႔ ခတဆကမႈရသညဟ လငျမနစြာ သရႏငမညျဖစသည။ Timeline တြင ပရဂရမေဆာငရြကခကမား သ႔မဟတ နညးဗဟာ ဆငရာ အေရးႀကးသည အခမးအနားမားႏင ရလဒမားက ယဥတြေဖာျပေလရသည။ ထ႔အျပင ထရလဒမားအေပၚ သကေရာကႏင သည အေျခအေနမား သ႔မဟတ သမငးေၾကာငးဆငရာ အခကအလကမားကလညး ေဖာျပသည။ ထရလဒက ပမနအားျဖင ပရ ဂရမက စမခန႔ခြသည အဖြ႔အစညးက သမးထားမညျဖစၿပး အခနႏင တေျပးည အခကအလကမား (updates) ကမ MP မားႏင ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးျခငး သ႔မဟတ သတငးမဒယာတြင ေလလာေစာငၾကညျခငးတ႔မ ရရႏငမညျဖစသည။

ဂာနယတစခသည စာရြကအသးျပ သမားရးကဂာနယ သ႔မဟတ အလကထေရာနစဂာနယလညးျဖစႏငသည - မညသညစနစ ကသာ သးရမညဟ စသတမတခကမားမရပါ။ သ႔ေသာ အနညးဆးအေနျဖင ေအာကပါအခကမားပါ၀ငရနမာ အလြနအေရးႀကး ေပသည - • အခနႏငအည ျဖစေပၚေနေသာ အေျခအေန/အခကအခ/အေတြ႔အႀကမား ပါ၀ငသငၿပး ထအခနတြင ျဖစေပၚေနသည

ခစားခကမားကလညး ထညသြငးေဖာျပျခငး• လကေတြ႔အေကာငအထညေဖာျခငး/ ေဆာငရြကခက - မညသတ႔က မညသညတ႔က အေကာငအထညေဖာေနသည၊ မညသ႔

အတြကျဖစသည၊ မညသည အခနႏင မညသည ရညရြယခကျဖင အေကာငအထညေဖာေနသည• ေလလာေစာငၾကညျခငး - လကေတြ႔ အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကေနစဥ သငဘာေတြက ေလလာေစာငၾကညခပါသလ။

ေျပာငးလခက တစစတစရာရပါသလား။• ျပနလည ေလလာသးသပျခငး (reflection) - အေတြ႔အႀကမားက ျပနလညသးသပျခငး• ေလလာဆနးစစျခငး သ႔မဟတ အကျဖတျခငး - Reflection ျပလပျခငးျဖင အေျခအေနမားက ျပနလညဆနးစစရန လအပ

ခက ထြကေပၚလာႏငသည သ႔မဟတ အျခားအေၾကာငးအရာမားက စးစမးေလလာရန လအပခကလညး ထြကေပၚလာႏင သည။ ရငးလငးတကေသာ ေဆာငရြကခကမား ျပလပရနလအပခကကလညး မးေမာငးထးျပလာႏငသည။

21

ခ။ Mentee မားႏင ပမနေလလာေစာငၾကညေရးဆငရာ ေတြ႔ဆမႈမား

အခရာအဖြ႔ႏင ပမ၍ အျပနအလနခတဆကေဆာငရြကမႈမား ရလေၾကာငး MP မားကဆၾကသည။ ထ႔ေၾကာင ပမနေလလာ ေစာငၾကညျခငးဆငရာ နညးစနစတစခ တညေဆာကရန အႀက ျပအပပါသည။ ျပနလညေလလာသးသပျခငးဆငရာ တေတာငး ေသာ ပစစာရြကေလးမား (reflection sheets) ကအသးျပ၍ ေတြ႔ဆစညးေ၀းမႈႏင အျခားေသာ Follow-up မားက မတတမး တငႏငသည။ ဤအခကသည လကတြလမးျပျခငးက အကအည ေပးရသာမက ကား/မတနးတညမမႈဆငရာ ဥပေဒအတြက အမးသမးလႈပရားမႈ၏ Advocacy ႀကးပမးအားထတမႈဆငရာ တးတကမႈမားအား Mentee မားက ေျပာျပႏငရန အခရာအဖြ႔ အတြက အခနလညး ရရမညျဖစသည။

ဂ။ မဆႏၵနယမားတြင အခမးအနားမား ကငးပစဥ (ဥပမာ - အျပညျပညဆငရာ အမးသမးမားေန႔ အခမးအနား

- IWD) ျမနဆနေသာ သေတသနျပလပျခငး

မဆႏၵရငမားထမ အခကအလကမား ရရျခငးျဖင ပရဂရမ၏ သကေရာကမႈဆငရာ အေထာကအထားမား ရရႏငသည။ IWD ကသ႔ အခမးအနားမားသည အခရာအဖြ႔အတြကလညး ၀နထပ ၀နပး အပမျဖစေစဘ အခကအလကမား ေကာကယစစညးရန အခြငအေရးေပးသည။ ထအခမးအနားမားတြင vox pop (တကေရာကလာသ အမားျပညသမားထမ လမားအား အငတာဗး အတကေလးမား ျပလပျခငး) အငတာဗးက ဒဂစတယ နညးပညာသး စစတမးအတေလး ေကာကယျခငးျဖင သ႔မဟတ သမားရးကမဟတဘ လြတလြတလပလပျဖင အပစဖြ႔ ေဆြးေႏြးမႈေလးမား ကငးပကာ ျပလပႏငသည။

ဃ။ သတငးမဒယာတြင ေဖာျပမႈမားက မကေျခမျပတ ေလလာ ျခငး (tracking of media mentions)

လပဂၢလတစဥးတစေယာကအေၾကာငး သ႔မဟတ အေၾကာငးအရာေခါငးစဥမားအေၾကာငး သတငးမဒယာမားအတြငး ေဖာျပမႈ မားက ေနာကေယာငခ မတသားႏငသည အြနလငးနညးလမး မားစြာရပါသည။ မဒယာက မကေျခမျပတ ေလလာေစာငၾကည ႏငသည နညးစနစတစခ ထားရျခငးျဖင MP မားအေၾကာငးက မဒယာတြင မညမေဖာျပသနညးဟေသာ အေထာကအထားမား က ပရဂရမက ရရႏငမညျဖစသည။ ဆရယမဒယာက ေလလာ ေစာငၾကညသည နညးလမးမားက အသးျပၿပး MP မား၏ ျပညသမားထသ႔ ေရာကရႏငမႈ၊ လသမားထငရားလာမႈမားက တငးတာျခငးသညလညး ေနာကထပ နညးလမးတစခ ျဖစပါ သည။ ဆရယမဒယာတြင ေဖာျပမႈမားႏင ဆရယမဒယာ၏ ေရာကရႏငမႈက တငးတာေပးသည အခေၾကးေငြေပးစရာ မလ ေသာ နညးလမးမားစြာရပါသည - ဥပမာ၊ SocialBakers ၊ Hootsuite သ႔မဟတ Brand24 တ႔ျဖစသည။

vufwGJvrf;jyjcif; tqifrajyawmhonfh tajctae

wGif Mentor-Mentee twGJtopfrsm;udk

*&kwpkdufavhvmapmifh=unfh&ef vkdtyfonf?

Mentor-Mentee အတြတစခတြင ျပနာမား ႀကေတြ႔ခရ သည။ IWDA ႏင အခရာတ႔က အဆပါအခကအခက လငျမနစြာ ေျဖရငးႏငခသညဟ ေလလာသးသပမႈတြင ေတြ႔ရရသည။ ၎တ႔ က Mentor ႏင Mentee အၾကား နားလညမႈ လြမားျခငးက ရငးျပၿပး Mentor တစဥး၏ အခနးက႑က ေသေသခာခာ ျပနလညရငးျပကာ Mentee အေနျဖင Mentor ထမမညသည တ႔က ေမာလငႏငေၾကာငး ရငးရငးလငးလငးျဖစေစခသညက ေတြ႔ရသည။ ေနာကပငးတြင ထ Mentee ကပငအျခား Mentor တစဥးႏင တြဖကေပးခသည။ Mentor မရသည အခနကာလ တစခ သမအေနျဖငျဖတသနးခရၿပး Mentor အသစႏင တြဖက ျခငးမာလညး ေႏးေကြးခသျဖင လကတြလမးျပျခငးဆငရာ ပမ ေလလာႏငသည အခြငအလမးတစခ ဆးရႈးခရသညဟ Mentee ကေျပာၾကားခသည။ ဤအေတြ႔အႀကအရ အနာဂတတြင Mentor-Mentee အတြသစမားအား ကနဥးအဆငကပင ယခ ထက ပမ၍ ရငးႏးျမႇပႏကာ အကအညေပးသငေၾကာငး အႀကျပ အပပါသည။

MP rsm;}uHKae&onfh t&if;tjrpf rvkHavmufr_

qkdif&m pdwfac:r_rsm;udk vufwGJvrf;jyjcif;

tpDtpOfwpfckwnf;jzifh rajz&Sif;Ekdifyg? လကတြလမးျပျခငးသည အမးသမးမား ႏငငေရးတြင ပါ၀င ေဆာငရြကေရးႏင စြမးေဆာငရည ျမငမားေရးဆငရာ အကး ေကးဇးမား ရရေစသညဟ ေရ႔ေျပးစမးသပမႈက ျပသေနသည။ သ႔ပါေသာလညး အမးသမး MP မား၏ လႊတေတာကယစားလယ အျဖစ တကကြစြာေဆာငရြကမႈက ဟန႔တားေနသည စနေခၚမႈ မားစြာက ဆကလကရငဆင ေနရဆျဖစေၾကာငး ေရ႔ေျပးစမးသပ အစအစဥ ၿပးဆးသြားသည အခါတြင MP မားက ေျပာၾကား ခသည။

22

trsKd;orD;rsm; yg0ifaqmif&Gufr_twGuf EkdifiHa&;

qkdif&m tultnDay;jcif;

ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည ႏငငေရးပါတမားက ၎တ႔ အေနျဖင ႏငငေရးလပငနးစဥမားႏင ဆးျဖတခကခမတရာ၌ အမးသမး မား ပါ၀ငမႈက လကခႀကဆေၾကာငး ေျပာၾကားခၾကသည။ သ႔ ေသာလညး ထအေရးႀကးအခနးက႑မားတြင အဘယေၾကာင အမးသမးမား ရားပါးရျခငးက ႏငငေရးပါတမားမ အငတာဗး ေျဖၾကားခသမား၏ အမးသမးမား၏ အခနးက႑အေပၚ စတမ၀ငစားျခငးက ရငးျပေနေပသည။ အမးသမးမားပါ၀င ေဆာငရြကမႈက ဟန႔တားေနသည ကား/မ ေရးရာ၊ ဂနဒါဆငရာ အတားအဆးမား (gendered-barriers) အေၾကာငး နညးပါး လစြာ ေလလာဆနးစစမႈ ျပထားသညက ေတြ႔ရရသည။ ဥပမာ - ေမးခြနးေျဖၾကားသ တစဥးက ကား/မ အေရအတြက သတမတခက (Gender quotas) ႏငပတသကၿပး ေႏာငေႏးစြာ ေျဖၾကားခသည။ ၾကားေနကအေၾကာငးျပခကျဖစသည “အရည အခငးရတ အမးသမးကယစားလယေလာငးေတြ၊ ပါတ၀ငေတြ ရေနမယဆရင ဘာလ႔ အမးသမးပါ၀ငမႈက ၃၀% သတမတေန မလ။ သတ႔အေနန႔ ၃၀% ထကပတ ေနရာေတြက ရႏငတာပ၊ ၅၀% ဆလညးရႏငတာပ”။ ဤေျဖၾကားခကက ၾကညျခငးျဖင ေခါငးေဆာငမားထတြငပင အဘယေၾကာင အမးသမးမား ဖယကဥခေနရသညဟသည ဇစျမစအေၾကာငးရငးက နားလည ျခငး မရသညက ေတြ႔ရရၿပး အတားအဆးမား ေကာျဖတရန ကညေထာကပမႈမားက အဟန႔အတားျဖစေစသည။

usm;§rjzpfjcif;tay: rlwnfI rwlnDonfh

vkdtyfcsufrsm;

လကရကား/မေရးရာ စသတမတခကမားေၾကာင အမးသား မား မႀကေတြ႔ရသည ဖြ႔စညးတညေဆာကမႈႏင ယဥေကးမႈ ဆငရာ စနေခၚခကမားက အမးသမး MP မား ႀကေတြ႔ရသည။ လၿခေရးဆငရာ အႏရာယျဖစႏငေျခမားႏင မသားစတာ၀နမားလညးအပါအ၀ငျဖစသည။ MP တစဥးသညလညး အငတာဗး ေျဖၾကားခနတြင တစႏစအရြယကေလးငယက ျပစေစာငေရာက ေနရၿပး သမ၏ ၿပးခသည မဆြယစညးရးမႈ၌ ႀကေတြ႔ခရသည စနေခၚမႈမားက မေ၀ခသည။ အျခား MP မားတြငလညး ကေလး ငယမား ရၿပး မသားစ၀ငမား၏ အကအညအေပၚ အားကး အားထား ျပေနရသည။ အခ႔အမးသမး MP မားကလညး အမးသမး ျဖစျခငးေၾကာင ၎တ႔ ေတြ႔ႀကရသည အႏရာယမား အေၾကာငးရငးျပခသည - ဥပမာ၊ ၎တ႔ဂဏသကၡာက ထခက ေစသည ႏႈတျဖင ေစာကားမႈမား။ အမးသား MP မားအတြကမ ထသ႔ေသာ ေစာကားမႈမးမႀကေတြ႔ခရေပ။ အမးသမး MP တစဥးက သမ၏ ရပရြာတြင ကင၀တ မလကနာသည စးပြားေရး လပငနးအေလအကငမားက ေထာကျပေဆြးေႏြးခသည။ ၎က တ႔ျပနေသာအားျဖင အလပအတြက အမးသားလပေဖာ ကငဖကမားႏငအတ ခရးသြားရသညအခါ၌ ထသ႔ သြားလာမႈႏင စပလဥး၍ သမ၏ ဂဏသကၡာက ထခကေစသည ေမးခြနးမား က ႀကခရသည။

usm;§rqkdif&mpHE_ef;rsm;

အငတာဗးေျဖၾကားသ Mentee မားအားလးက တစညတစညြတ တညး ေထာကျပၾကသညမာ လကတြလမးျပျခငး အစအစဥ သည အမးသမး MP မားကသာလင ဥးတညခသညဟ၍ ျဖစ သည။ လကတြလမးျပျခငး အစအစဥ၏ ဤအခကက တစမ ထးကၿပး ဆနးသစသညဟ ၎တ႔ ရႈျမငၾကသည။ ေအာကတြင ေဖာျပထားသည အတငး “ကမတ႔ ႀကကသညျဖစေစ၊ မႀကက သညျဖစေစ၊ အခနးထမာ အမးသားတစဥးရေနရင အေန အထားက ေျပာငးသြားေတာတာပါပ” (Mentee ႏငအငတာဗး)အငတာဗးေျဖၾကားခသည Mentee မားအားလးသည EMILY’s

List ၏ အေတြးအေခၚႏင ေဆာငပဒက အသအမတျပၾကသည - “အမးသမးေတြအခငးခငး ကညၾကရင အမးသမးေတြ ႏငမယ”။ ဤေဆာငပဒက ျမနမာႏငငတြင ကယကယျပန႔ျပန႔ သရလာေစရနႏင လကေတြ႔ကငသးရန လအပသညဟ ၎တ႔ က အႀကျပၾကသည။ Mentee မားက ၎တ႔၏ ေခါငးေဆာငမႈ စြမးရညက အမးသားမား သရေအာင သကေသျပျခငး သာမက ဘ အျခားေသာ အမးသမး MP မားကလညး သကေသျပရန လအပေၾကာငး ေျပာၾကားခသည။ အခ႔အမးသမး MP မား သည Mentee မားက ပ၍ ျပငးထနစြာ ေ၀ဖနခၾကသညဟ အခ႔ Mentee မားက သးသပၾကသည။

ျမနမာႏငငရ ကား/မဆငရာစႏႈနးမားႏင တရားေသမတယမႈ မားေၾကာင ေခါငးေဆာငမႈပငးႏင အမားျပညသက႑တြင အမးသမးမား ျပညျပည၀၀ ပါ၀ငႏငစြမးက ကန႔သတခကမား ျဖစေပၚေစသည။ အငတာဗးေျဖၾကားခသည Mentee မားက ၎တ႔စြမးေဆာငရညက လကေတြ႔လပေဆာငျခငးျဖငသာ ျပသ ႏငမညျဖစၿပး ထ႔အတြက ၎တ႔ မခငပါတမားနင အရပဖက အဖြ႔အစညးမားမ ဆကလကကညေပးရန အႀကျပခၾကသည။ ၎တ႔ စြမးေဆာငႏငမႈမားႏင ကၽြမးကငမႈမားကသာ ျပသႏင မညဆပါက အခနတနလင ၎တ႔ ရပရြာရ အမးသားမား၊ အမးသမးမားႏင ၎တ႔၏ မသားစ၀ငမားကပါ ေလးစားမႈ ျပလာၾကသညဟ Mentee မားက ခစားရသည။

t&if;tjrpfrsm;r&Sdjcif;

အငတာဗးေျဖၾကားခသည ႏငငေရးပါတမားသည ၎တ႔၏ MP မားအေနျဖင လာမည ေရြးေကာကပြမားတြင ျပနလည ယဥၿပငမညျဖစၿပး ေအာငျမငႏငေျခ အမနတစကယရသညဟ ယၾကညၾကသည။ သ႔ေသာလညး အခ႔အမးသမး MP မားကမ အကယ၍ ပမေကာငးမြနေသာ မဆြယစညးရးမႈ၊ စမအပခပေရး ႏင သယယပ႔ေဆာငမႈ/စာရငးဇယားဆငရာ အကအညမား မရရပါက ၂၀၂၀ ေရြးေကာကပြတြင ၀ငေရာကယဥၿပငေတာမည မဟတဟ ဆၾကသည။ လကရအေျခအေနတြင အငတာဗး ေျဖၾကားခသည အမးသမး MP မားအတြက ကညေပးမည ၀နထမးငားရမးရန ဘတဂကမရသျဖင ၎တ႔ ေနျပညေတာ လႊတေတာအစညးအေ၀းမား တကေရာကေနခနတြင မဆႏၵရင မားႏင ခတဆကရန၊ အကအညေပးရနအတြက ၎တ႔၏ မဆႏၵနယမားတြင မညသည ၀နထမးမ မရေခ။

23

အမးသမးမားအဖြ႔ခပ (ျမနမာႏငင) (Women’s League of Burma -WLB)

လကရတြင WLB သည ၆ လတာ ႏငငေရးဆငရာ စြမးေဆာင ရညျမႇငတငေရး သငတနးေကာငးတစခက ဖြငလစေဆာငရြက ေနသည။ ထသငတနးတြင အလပသင အစအစဥတစခကလညး ထညသြငးႏငရန ႀကးစားလကရပါသည။ ထအစအစဥက ၂၀၁၉ တြင စတငႏငရန ေမာမနးထားၿပး သငတနးေကာငးမ ဘြ႔ေပးအပ လကသမားမတစဆင MP မားက နညးပညာပငးဆငရာ အက အညေပးလသည။ ဤအစအစဥကလညး ပးေပါငးေဆာငရြကရန ျဖစႏငေျခတစခ အျဖစရႈျမငႏငပါသည။

ကလသမဂၢဖြ႔ၿဖးမႈအစအစဥ (United Nations

Development Program - UNDP)

လႊတေတာတြင ၂၀၁၄ ခႏစမစ၍ ေလလာသငယမႈ စငတာတစခ ဖြငလစထားပါသည။ IT ပငးဆငရာ အက

အညႏင အရငးအျမစမားသာမက မာစတာအတနးမား၊ သငတနး မားႏင ႀကတငမစစဥထားဘ လာေရာကေလလာေဆြးေႏြးႏင သည ေနရာမားကလညး စစဥျပလပေပးလကရပါသည။ လႊတေတာ ဥက႒က မာစတာအတနးမားႏင သငတနးတက ေရာကႏငသမားက ေရြးခယေပးသည။ ေလလာသငယမႈစငတာ ႏငပတသက၍ ဆနးစစမႈတစခက UNDP ကျပလပမညျဖစၿပး ၀နေဆာငမႈအသးျပသည အေရအတြကမား ရရႏငရနျဖစသည။ စငတာတညတမႈရေစရနအတြက ေရရညစမခကအေနျဖင ျပညတြငးပငဆငမႈ (local ownership) အျဖစ လႊေျပာငးေပးမည ျဖစသည။ စငတာသည MP မား၏ လအပခကမားက အေကာငး ဆး ျဖညဆညးေပးႏငရန အေရးႀကးသည။ လကတြလမးျပျခငး ေရ႔ေျပးစမးသပအစအစဥတြင ပါ၀ငခသ အမးသမး MP မား သည စငတာမ ၀နေဆာငမႈမားက အသးမျပၾကေသးေခ။ အေၾကာငးရငးတစခမာ စငတာသည ညေန ၅ နာရထးလင ပတၿပျဖစ၍ MP မားအတြက ၀နေဆာငမႈရယရန အဆငမေျပဟ ဆသည။ သ႔ပါေသာလညး စငတာဖြငခနႏင ပတခနမားက တးခ႔ရနမာမ လႊတေတာႏင တငပငေဆြးေႏြးရန လအပမည ျဖစၿပး လြယကမညမဟတဟ သရရသည။ အခရာအမးသမးအဖြ႔ အေနျဖင အမးသမး MP မား မညသညအတြကေၾကာင ၀နေဆာင မႈမား အသးမျပႏငေသးပါဟ UNDP ႏင တငပငေဆြးေႏြးၿပး စငတာမ ေပးအပႏငသည အသပညာ ဗဟသတမားအေၾကာငး အသေပး ေျပာၾကားသငသညဟ အႀကျပအပပါသည။ ဤသ႔ျဖင Mentee မားအေနျဖင စငတာက ပမအသးျပမႈ ျမငတကလာႏင လမမညဟ ေမာလငရပါသည။

ႏငငျခားေရးရာႏငကနသြယမႈဌာန (Department of Foreign Affairs and

Trade -DFAT)

ျမနမာအစးရ၀နထမးမားႏင အရပဖက အဖြ႔အစညးမားအား ၾသစေၾတးလတြင ပညာသငၾကားရန ေထာကပသည အစအစဥ တစခ DFAT တြငရသည။ ျမနမာျပညသ႔ ျပနေရာကသညအခါတြင ေကာငးသားေဟာငးကြနရက (Alumni network) တစခ တည ေထာငထားသည။ အဆပါ ေကာငးသားေဟာငးမားကလညး အမးသမး MP မားႏင အလပသငအစအစဥအတြက ပါ၀ငရန ဆကသြယေဆာငရြကသငသည။

ပါတမားႏင ဒမကေရစဆငရာ ဒနးမတ အဖြ႔ အစညး (Danish Institute for

Parties and Democracy – DIPD)

အမးသမးႏငငေရးဆငရာ လကတြလမးျပျခငး အစအစဥက ေရ႔ေျပးစမးသပေဆာငရြကေနသည။ အစအစဥတြင ပါ၀ငသည ႏငငေရးပါတ ၅ ခက Mentee မားက ေရြးခယၿပး အဆပါ Mentee မားသည အနာဂတလႊတေတာကယစားလယ ေရြး ေကာကပြမားတြင ကယစားလယေလာငးမားအျဖစ ၀ငေရာက ယဥၿပငသမား ျဖစလာမညဟ DIPD ကေမာမနးသည။ Mentor အခ႔မာ အမးသမး MP မားျဖစၿပး အခ႔မာ CSO ေခါငးေဆာငမား ျဖစပါသည။ လကရတြင DIPD ၏ လကတြလမးျပျခငးအစအစဥ သည ႏ၀ငဘာ ၂၀၁၇ တြငမ အစျပၿပး ေရ႔ေျပးစမးသပအဆင တြငသာ ရပါေသးသည။ သ႔ေသာလညး ဤေရ႔ေျပးစမးသပ အစ အစဥ ႏစခၾကား ပးေပါငးေဆာငရြကႏငသည နယပယမားစြာ ရေနသညက ေတြ႔ရရသည။

အခရာ/IWDA အစအစဥမ Mentee တစဥးသည DIPD အစအစဥ တြင Mentor ျဖစလာခသညအတြက ထသ႔အလားတ ပးေပါငး ေဆာငရြကႏငရန အခြငအလမးမားက စးစမးရာေဖြသငပါသည။ ထ႔အျပငပရဂရမ၏ အစတအပငးတစရပေနျဖင ၃ လ တစႀကမ စြမးေဆာငရညဆငရာ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမားက DIPD က ျပလပ သည။ အကယ၍သာ အခရာ ႏင DIPD တ႔သည တရား၀င ပါတနာ ျဖစလာပါက အဆပါ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမားအတြက ၂ ဖြ႔ပးေပါငးေဆာငရြကႏငမညျဖစၿပး ၾသစေၾတးလ Mentor မားက လညး အြနလငးဗဒယမတစဆင ပါ၀ငေစႏငသည။ ေနာကထပ အစအစဥတစခတြငမ လငယပေရာဂကတစခစတငရန DIPD က ျပငဆငမႈမား ျပလပေနၿပး အဆပါပေရာဂကတြင အလပသင အစအစဥတစခလညး ပါ၀ငကာ လငယမားအေနျဖင MP မား အား ကညေပးရသာမက ေလလာသငယမႈလညး ျပလပႏငမည ျဖစသည။ သေတသနအတြက အမးသမး MP မားတြင အရငး အျမစမား ခ႔တေနသညျဖစရာ အဆပါအစအစဥကလညး အခရာ ႏင DIPD တ႔အတြက ပးေပါငးေဆာငရြကမႈနယပယတစခ အျဖစ ရႈျမငႏငသည။

အနာဂတတြင အလားတအစအစဥမား ေဆာငရြကမညဆပါက ပရဂရမအေနျဖင အျခားအဖြ႔အစညးမားႏင ခတဆကရန သ႔မ ဟတ ထစနေခၚမႈမားက ေျဖရငးႏငရန နညးလမးမား ထညသြငး ရန အႀကျပပါသည။ သ႔မသာ ႏငငေရးတြင အမးသမးမား ပါ၀င ေဆာငရြကမႈဆငရာ အကးသကေရာကမႈမား ပမရရႏငမညျဖစ သည။ ျမနမာႏငငတြင အမးသမးမား ႏငငေရးတြင ပါ၀ငႏငမႈ အတြက ေဆာငရြကေနေသာ အစအစဥအခ႔လညး တညရေနပါ သည။ သ႔ေသာလညး အဆပါ အဖြ႔အစညးမားအၾကား တရား၀င ခတဆကေဆာငရြကမႈမား မရေသးသညက ေတြ႔ရရသည။ ဤေလလာသးသပမႈ လပေနစဥအတြငး ေအာကတြင ေဖာျပထား သည သကဆငပါ၀ငသမားက ဆကသြယခၿပး မညသညပးေပါငး ေဆာငရြကမႈမး ျဖစေပၚႏငသညဟ ဥပမာအေနျဖင ရႈျမငႏင သည။ အမးသမး MP မားတငျပေသာ အခကအခမားအားလးက NGO အဖြ႔ခညးသကသက ေျဖရငးေပးႏငမညမဟတဘ MP မား အတြက လအပေနသည အရငးအျမစမားက ၎တ႔ မခငပါတ မားကလညး ကညေထာကပေပးရန လအပသညဟ သတျပမရန အေရးႀကးပါသည။

24

vufwGJvrf;jyjcif; tpDtpOftwGuf vl@pGrf;tm;

t&if;tjrpfqkdif&m tultnDrsm; tvGefvkdtyfonf?

ေရ႔ေျပးစမးသပေအာငျမငမႈအတြက Mentor ႏင Mentee မား သတျပမသည အေရးႀကးေသာ အခကမာ စးရမပပနမႈမားႏင သသယတ႔က ေျဖရငးေပးရန အကအညေပးသရျခငးပင ျဖစပါ သည။ လကတြလမးျပမႈဆငရာ တြဖကျခငးမားသည တစဥးႏင တစဥးအၾကားမားျပားလသည ထေတြ႔ဆကဆရမႈျဖစၿပး အျခား ေသာ ဆကဆေရးမားကသ႔ပင အျပလကၡဏာေဆာငျခငးႏင အႏႈတလကၡဏာေဆာငျခငး ရႏငသည။ ျမနမာႏငငႏင ၾသစေၾတးလ ႏစႏငငလးတြင ဤအစအစဥအတြက အႀကေပး ပညာရငမားရျခငးသည တနဖးရလေၾကာငး ေတြ႔ရရသည။ အခ႔ေသာ Mentee မားကလညး ပမန ေတြ႔ဆမႈမား ပမရျခငး အားျဖင လကတြလမးျပမႈ အစအစဥ၏ အကးသကေရာကမႈ ပမ ျမငမားေစႏငမညဟ ဆၾကသည။ “အခရာအေနန႔ ေနျပညေတာ က မၾကာခဏ ဆသလ လာေစခငပါတယ၊ တစလက အနညးဆး တစႀကမေလာက လာၿပးေတာ အမးသမး MP ေတြန႔ အလပ လပဖ႔ နညးဗဟာေတြအတ ေဆြးေႏြးႏငဖ႔ ေမာလငပါတယ၊ အခရာအဖြ႔က CSO/အမးသမးလႈပရားမႈေတြန႔ ကမတ႔ MP ေတြ အၾကား အေရးပါတ ေပါငးကးတတားတစချဖစပါတယ” (Mentee ႏင KII အငတာဗး)။ DIPD ၏ လကတြလမးျပျခငးမဒယတြင ပရဂရမမနေနဂာသည Mentor မား၊ Mentee မားႏင လစဥ မကႏာခငးဆင ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈျပလပသည။ Mentee မား အေနျဖင အနာဂတအစအစဥမားအတြက ဤမဒယက စးစမး ေလလာသငပါသည။

အခရာအမးသမးအဖြ႔ႏင Mentee မားအၾကား ယၾကညမႈ ခငခင မာမာ တညေဆာကႏငခသညဟ ေလလာသးသပမႈအရ ေတြ႔ရရ

သည။ Mentee မားက ၎တ႔ အဆတငသြငးရာ၌ အသးျပမည အေၾကာငးအရာ၊ အခကအလကႏင စာရငးဇယားမားအား နညး ပညာပငးအရ ဆနးစစေပးပါရန အခရာအဖြ႔က ေတာငးဆချခငး က သကေသျပေနသည။ ေနျပညေတာတြင လႊတေတာအမတ မားအား ကညေပးသည အဖြ႔အစညးမားရေသာလညး သတငး အခကအလကမား လ႔၀ကထနးသမးျခငးႏင အထခက မခသည ကစၥရပမားအတြက ခယရအဖြ႔အစညး၊ အခရာအမးသမးအဖြ႔တ႔ ႏင အလပလပရန ပမလလားသညဟလညး အငတာဗးေျဖၾကား သည Mentee မားကဆခသည။ ဤအခကက ၾကညျခငးအား ျဖင အခရာသည စာရငးဇယားႏင စမအပခပမႈပငးကသာ ကည ပပးေပးသညအဖြ႔ မဟတဘ နညးပညာပငးအရ Mentee မား အားကးအားထားျပႏငသည အဖြ႔လညးျဖစသညမာ ထငရားေန ေပသည။

လကတြလမးျပျခငး သေဘာတညခကတြင ႏစဖကေတြ႔ဆမႈက တစလတစႀကမ ျပလပရန စစဥထားခသည။ လကေတြ႔တြငမ ျမနမာႏငငႏင ၾသစေၾတးလႏငငၾကား Skype meeting အတြက အခနကြာျခားမႈ၊ ဘာသာစကားအခကအခႏင ႏစဖက သကဆင သမား၏ မားျပားလေသာ အစအစဥမားႏင မအားလပႏငမႈေၾကာင လကေတြ႔အေကာငအထည မေဖာႏငခပါ။ အခ႔ Mentor မားႏင Mentee မားသည ၎တ႔၏ မားျပားလေသာ လပငနးေဆာငတာ မားေၾကာင ၾသစေၾတးလခရးစဥ ေနာကပငးတြင စကားေျပာဆမႈမျပႏငေတာေၾကာငး ေတြ႔ရရသည။ ပမနဆကသြယမႈ ျဖစေပၚရန အတြက ႀကတငခန႔ မနးျပငဆငထားသည အခနႏငအရငးအျမစ ဆငရာ ကညပပးမႈမား လအပပါသည။

ဘာသာစကား အခကအခေၾကာင အခရာ၀နထမးထမ ဘာသာျပန အကအညရရရန လအပသည။ လကတြလမးျပျခငး အစအစဥ အတြက သတမတထားသည ဘာသာျပန/စကားျပနမရသည အတြက ဘာသာျပန အကအညလအပသည Mentee (၅) ဥးလး သည အခရာ၀နထမးတစဥးအေပၚတြငသာ အားထားေနရၿပး အဆပါ၀နထမးအတြကလညး အလပ၀နပေစခသည။ အနာဂတ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈမားတြင အလားတျပနာက ေျဖရငးရန ပမအဆငေျပ ေကာငးမြနေသာ ဘာသာျပန၀နေဆာငမႈမား ထားရရန အႀကျပအပပါသည။

ေရ႔ေျပးစမးသပအစအစဥ ေအာငျမငမႈအတြက ၀နထမးမားထမ ကညပပးမႈမားသည အေရးႀကးသညဟ ျပသေနသညအတြက အနာဂတပရဂရမမားတြင စမခန႔ခြမႈျပႏငရန ပမေကာငးမြန လေလာကေသာ အရငးအျမစမားက စနစတက ျပငဆငထားရန အေရးႀကးေပသည။ အခရာအဖြ႔အတြငး အလပ၀နပမႈေၾကာင ၀နထမးႏႈတထြကမႈ ျဖစေပၚခသညဟလညး သရရသည။ ပရဂရမ သည အခနႏင ေငြအရငးအျမစမား အလြနလအပသညအား ေလာစြာ အနာဂတအစအစဥက ပမအကးရစြာ၊ ေအာငျမငစြာ ေဆာငရြကႏငရနအတြက အခရာအမးသမးအဖြ႔က လေလာက ေသာ အရငးအျမစမား ခြေ၀ပပးရန အေရးႀကးလပါသည။

အခရာအမးသမးအဖြ႔ (Akhaya Women)

ဤေလလာသးသပမႈ ျပလပေနစဥက အခရာသည ႏငငေရးလကတြလမးျပျခငး အစအစဥက ၎တ႔၏

အဓကလပငနး နယပယတစခအျဖစ ေပါငးစညးရန ျပနလည တညေဆာကေရးလပငနးစဥက လပေဆာငေနသည။ လငပငး ဆငရာေဆြးေႏြးမႈ (Sexuality Dialogue) မတစဆင ေရရည တညတသည အမးသမးမားစြမးေဆာငရည ျမႇငတငျခငး အစ အစဥက အခရာအဖြ႔က ျပလပေနသည။ အနာဂတအစအစဥမား တြင အခရာ၏ စမကနးမားအတြငး အစအစဥတစခႏင တစခ ခတဆကျခငး (interprogram relationship) တညေဆာကရန အေရးႀကးပါသည။ လကတြလမးျပျခငး ေရ႔ေျပးစမးသပေနစဥ တြင Sexuality Dialogue သ႔ Mentee မားက အခရာက ဖတေခၚ ခသည။ အဆပါ ခတဆကမႈမားက တးခ႔ေဆာငရြကသငသည - ဥပမာ - စတ၀ငစားမႈရပါက ထေဆာငရြကခကမားက Mentee မား၏ မဆႏၵနယမားတြငျပလပျခငး။

25

usm;§ra&;&m/ *sef'g wef;wlnDr#a&;qkdif&m Oya'rsm;

xGufay:vm&ef vufwGJvrf;jyjcif;wpfckwnf;jzifh

rvkHavmufyg

ကား/မတနးတညမေရးဆငရာ ဥပေဒ ေအာငျမငစြာ ျဖစေပၚလာ ေရးအတြက စညးရးမႈမားတြင ကယကယျပန႔ျပန႔ ပးေပါငးေဆာင ရြကမႈမား လအပသညဟ အျပညျပညဆငရာ အေထာကအထား မားက ျပသေနသည (Cagna and Rao ၂၀၁၆)။ အကယ၍ ပရ ဂရမသည လႊမးမးႏငစြမးရသည ဥးေဆာငေရ႔ရြကျပသ အမး သမး မားျဖစလာေစရနႏင WAVE ပရဂရမပနးတငျဖစသည “အမးသမးမားႏင ကား/မတနးတညမေရးက ကညပပးသည မေဘာငမား” ဆသ႔ ပပးမႈမား ျဖစေပၚလာေစလသည ဆပါလင ဥပေဒျပျခငးဆငရာ ပမကယျပန႔သည Advocacy နညးဗဟာ မား ထညသြငးရန လအပပါသည။ ဥပမာ - အမးသမးမားအေပၚ အၾကမးဖကမႈ တားဆးကာကြယေရး ဥပေဒ (PoVAW )ႏင ကား/မအေရအတြကသတမတျခငး (Gender quotas)။

trsKd;orD;rsm; EkdifiHa&;wGif u|rf;usifpGm v_yf&Sm;

aqmif&GufEkdif&eftwGuf ulnDyHhykd;r_rsm; ykdrkdvkdtyfonf?

အျပညျပညဆငရာ လကတြလမးျပျခငး အစအစဥသည အကး ေကးဇးမားစြာ ရခေသာလညး ၾသစေၾတးလ Mentor မားေပးႏင သည နညးပညာပငးဆငရာ ကညပပးမႈတြင အကန႔အသတမား ရေနသည။ Mentee မားအားလး၊ အထးသျဖင ပထမအႀကမ လႊတေတာကယစားလယျဖစလာသ Mentee တစဥးတြင ႏငင ေရး၌ ကၽြမးကငစြာ လႈပရားေဆာငရြကမႈ အေတြ႔အႀကမား မရေသးေပ။ ၎တ႔အေနျဖင အဆပါအခကႏငပတသက၍ ရနးကနေနရေၾကာငး Mentee မားက တငျပခၾကသည။ တစ ကမာၻလးရ မညသည ႏငငေရးသမားအသစမားမဆ လႊတေတာ လညပတပ၊ လပငနးေဆာငရြကပအေၾကာငး သတငးအခက အလကမား လအပသည။ Mentor တစဥးက သတျပမသညမာ ၾသစေၾတးလတြင အထကလႊတေတာအမတမားအတြက လႊတ ေတာႏင မတဆကေပးျခငး တရား၀ငလပငနးစဥ တစရပရသည။ ျမနမာ MP မားအတြကလညး UNDP က လႊတေတာဆငရာ မတဆကရငးျပျခငး ျပလပခေသာလညး လႊတေတာ၏ လပငနး စဥ အေသးစတ အတအက သရႏငရနမာ UNDP တစခတညး ျဖင မလေလာကပါ။ ပရဂရမက ႏငငေရးဗဟသတကြယ၀သ ျမနမာအႀကေပး ပဂၢလတစဥး ငားရမးခေသာလညး Mentee မား အားနညးပညာပငးအရ အကအညေပးရန သမထတြင သးသန႔ တာ၀နမရခပါ။ Mentee မားအတြက ႏငငေရးလမးညႊနမႈ ျပလပ ရန တာ၀နကပါ ထညသြငးသငပါသည။ ပရဂရမတစခလး အတြက နညးပညာပငးဆငရာ လမးျပသတစဥး ထားရရနႏင ထပဂၢလသည ႏငငေရးဆငရာ ေလလာသးသပမႈမား ျပလပကာ Mentee မားအား အကညေပးရန အႀကျပအပပါသည။ Mentee

မား၏ ေလးစားမႈရရရနအတြက ထပဂၢလသည ျမနမာႏငငေရးႏင ပတသက၍ ႏ႔စပကၽြမးကငသ ျဖစသငပါသည။

အမးသမးမားအေပၚ အၾကမးဖကမႈ တားဆးကာကြယေရး (PoVAW)

အမးသမးမားအေပၚအၾကမးဖကမႈ (VAW) ႏငပတသကသည ထေရာကေသာ Advocacy လပငနးမားတြင အခရာသည ထေရာကစြာ ပါ၀ငေနၿပျဖစသည။ VAW နညးပညာပငး ဆငရာ လပငနးေဆာငရြကမႈ အဖြ႔၏ တြဖကဥက႒လညးျဖစ ၿပး အရပဖကလမႈအဖြ႔အစညး (CSO) မားႏင Mentee မားႏငလညး ခတဆကမႈရသည။ PoVAW ဥပေဒၾကမးသည ျပညေထာငစ ေရ႔ေနခပရးတြင ေရာကရေနၿပျဖစၿပး လႊတေတာသ႔ ျပနလညတငျပရမည အခနတြင ကား/မ တနးတေရး ေရးရႈေဆာငရြကေနသ MP မားထမ ကညအား ျဖညျခငးသည အလြနပငအေရးႀကးေသာ အဆငျဖစပါသည။ အခရာ အေနျဖင အခါအခြငသငသလ Mentee မားႏင တြဖက ေဆာငရြကေနသည အေထာကအထားရေသာလညး သးသန႔ Advocacy campaign တစရပ မေဖာထတရေသးပါ။ ဤေလလာသငယမႈ အကဥးခပက ချပသည အခါတြင အမားပါ၀ငႏငသည အခမးအနားအျဖစ ကငးပၿပး အခရာ အေနျဖင CSO၊ Mentee ေဟာငး၊ Mentee သစမားက ဖတေခၚၿပး ေနာကထပအဆငမားအေၾကာငး ေဆြးေႏြးသင ပါသည။

tcsKd;us cGJwrf;pepf (Quotas)

ျပညေထာငစလႊတေတာတြင အမးသမးမား ကယစားျပမႈ ျမငတကလာေစရနအတြက အထးယာယနညးလမးတစရပ ခမတကငသးသငသည (ဥပမာ - အေရအတြကသတမတျခငး) ဟေသာအခကက သကဆငပါ၀ငသမားႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမ ေတြ႔ရရသည။ ျမနမာႏငငတြင အမးသမးလႊတေတာအမတမား အတြက Quotas သတမတရန Advocacy လပေနေသာ အဖြ႔ မားစြာရေသာလညး အဆပါလပငနးမားမာ ေပါငးစညးေဆာင ရြကမႈ မရေသးသညက ဤေလလာသးသပမႈတြင ေတြ႔ရသည။ မ၀ါဒဆငရာ အေၾကာငးအရာမားက စာရြကေပၚတြင ေရးသား တငျပမႈရေသာလညး လကရအေနအထား၌ မညသည Quota အမးအစားက ခမတကငသးသငသည ဟ၍ သေဘာတညမႈ မရေသးပါ။ Mentee မားတြငလညး သေဘာမတညမႈ ရေနသည က ေတြ႔ရရသည။ အခ႔က ၎တ႔၏ ပါတမားအတြငး အမးသမးကယစားလယေလာငးမား ပမထြကေပၚလာရန အေလအကင မား ရႏငၿပး ျဖစသညဟ ယၾကညၾကၿပး အခ႔ကမ Quotas

နညးစနစက တစႏငငလး အေနအထားႏင အဖြ႔အစညးအတြငး ကငသးျခငးသည အေကာငးဆး မ၀ါဒျဖစသညဟ ယၾကည ၾကသည။ ေဒၚခငေစာေ၀သည ကား/မ အေရအတြက သတမတ ျခငး (Gender Quotas) က လႈကလႈကလလ ေထာကခသ ျဖစၿပး ၾသစေၾတးလ ေလလာေရးခရးမလညး အားကအတယခ ရသညဟဆသည။ ပရဂရမအေနျဖင အမးသမးမားႏင Gender Equality က advocacy လပေနသည အဖြ႔အစညးမား အား ခတဆကေပးရနအတြက နညးဗဟာမား ေရးဆြရနႏင Quotas ဆငရာ Advocacy campaign မားက ကညပပးရန ပရဂရမက တးခ႔သငေၾကာငး အႀကျပအပပါသည။

26

tem*wfpDrHudef;ykHpHrsm;

jynfwGif;vufwGJvrf;jyjcif;tjzpf ul;ajymif;jcif;

ေရ႔ေျပးစမးသပအစအစဥအတြက ကနဥး နယပယသတမတျခငး ျပလပေနစဥအတြငး Mentor ႏင Mentee မားသာ ေရြးခယရန ျဖစႏငမညလားဟ ေလလာခၾကပါသည။ သ႔ေသာ သငေလာ ေသာ Mentor မားက အဆျပႏငသ မရခသညအတြက ပရဂရမ က အျပညျပညဆငရာ လကတြလမးျပျခငး အစအစဥအျဖစ အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကရန ဆးျဖတခသည။ ထအစ အစဥမတစဆင လေလာကေသာ Mentor မား ရလာၿပဆပါက ျမနမာျပညတြငး အေနအထားျဖငသာ လကတြလမးျပသည အစ အစဥအျဖစ ကးေျပာငးယမညဟ စဥးစားဆးျဖတချခငး ျဖစသည။ ေလလာသးသပမႈအရ ဤလကတြလမးျပျခငး မဒယ ေအာငျမငမႈ ရခၿပး ၀နထမးတစဥးက ဤသ႔ သးသပသည - “အျပညျပည ဆငရာမဒယရ အကးေကးဇးေတြက ကမတ႔ ေမာလငထားတာ ထက အမားႀကးပပါတယ၊ MP ေတြရ႔ ကၽြမးကငမႈ၊ ဗဟသတန႔ ယၾကညမႈေတြက ကညပ႔ပးတ ေနရာမာေပါ။ ဘယအပငးက ျမနမာျပည အေနအထားန႔ ကကညေအာင ကးေျပာငးရမလ ကမတ႔ တတကက မေျပာတတပါဘး”။ သ႔ေသာလညး ဤမဒယတြငစနေခၚမႈအခ႔ရခၿပး ကနကစရတလညးမားသည ျဖစရာ အနာဂတေရြးခယမႈမား စဥးစားရာတြင ပရဂရမက ျပညတြငး အေနအထားျဖင ျပလပျခငး (localization) အစအစဥက မျဖစ မေန ထညသြငးစဥးစားရပါမည။

အဓကေမးခြနး ၂ ခမာ -• လကရမဒယ၏ရလဒေကာငးမားအား ျပညတြငး

အစအစဥတြင မညသ႔ထညသြငးထနးသမးထားပါ မညလ။• ျပညတြငးမဒယသည မညသညပစျဖစမာပါလ။

ေလလာသးသပမႈ၏ ေတြ႔ရခကမားအရ ေရ႔ေျပးစမးသပ အစအစဥက ေအာငျမငေစခသည ရလဒေကာငးမားရသညဟ ေကာကခကခႏငသည -• ေလးစားခရေသာ စျပပဂၢလမားရျခငးႏင ထပဂၢလက ႏငင

ေရးဆငရာ အသကေမြး၀မးေကာငးမႈတစခက စမခန႔ခြရန အသအျမငမား ေပးအပႏငျခငး

• အသအျမငဖြငေပးခေသာ ေလလာေရးခရးႏင ျဖစႏငေျခ အသစမားက ျပသႏငချခငး

• အမးသမးမား အခငးခငး ကညပပးျခငး• အႀကေပးပညာရငမားႏင အခရာ၊ IWDA ၀နထမးမားမ

ကညပပးမႈမား

ျပညတြငးအေနအထားသ႔ ကးေျပာငးမည မညသညလကတြ လမးျပျခငးအစအစဥမဆ ထအေလအကငေကာငးမားက တတ ႏငသမ ထနးသမးထားႏငရန အေရးႀကးေပသည။ ထ႔ေၾကာင ျပညတြငးမဒယအတြက အေရးပါေသာ အခကအခ႔က ထညသြငးစဥးစားသငသညဟ အႀကျပအပပါသည။

ပရဂရမအတြက ၀နထမးမားက လလေလာက ေလာကခန႔ထားႏငရန ရငးႏးျမႇပႏမႈမား လအပ မည ျဖစသည။ လကရတြင ပရဂရမက ကညပပး ေပးေနေသာ အႀကေပးပဂၢလ ၂ ဥးရသည။ လကတြလမးျပျခငး Mentor-Mentee အတြမား ေခာေခာေမြ႔ေမြ႔ လပငနးေဆာငရြကႏငရန အတြက ေကာငးမြနလေလာကေသာ ကညပပးမႈ မား ဆကလကေပးအပႏငရန အေရးႀကးပါသည။

Mentor မားသည အမးသမး MP မား၏ အေတြ႔ အႀကမားက နားလညႏငရမညျဖစရာ Mentor မားသညလညး MP မားျဖစသငပါသည။ Mentee

ျဖစခဖးေသာ အမးသမးမားသည Mentor ျဖစ လာႏငေျခရေသာလညး မခငႏငငေရးပါတတစခ တညးမလာသ အခငးခငးသာ လကတြလမးျပ ျခငးမး ပ၍ျဖစသြားႏငၿပး ေရရညတြင တငးရငး သားပါတငယမားအတြငး Mentor နညးသြား ႏငသည။ ေရ႔ေျပးစမးသပ ပရဂရမတြင ပါတမား အၾကား ခတဆကလပေဆာငမႈက အေလးထားခ သညက ေတြ႔ရရသညအတြက အထကေဖာျပပါ အခကအခက ေရရညနညးဗဟာတစရပ ေရးဆြ ကာ ေျဖရငးရန ႀကတငစဥးစားသငေပသည။

ေရ႔ေျပးစမးသပအစအစဥတြင ပါတအသးသးမ MP မားအား ၾသစေၾတးလ Mentor မားႏင တြဖကေပးခၿပး အမးသမးအခငးခငး ကညပပး ျခငးျဖစသညအတြက ပါတႏငငေရးထက ေကာ လြန ကညပပးႏငခသည။ သ႔ေသာ ဤမဒယက ျပညတြငး အေနအထားျဖင အေကာငအထညေဖာ လင ပါတမားအၾကား ေဆာငရြကမႈျဖစေသာ လညး ပါတတစခတညးက ကယစားျပသမားက သာ Mentor ႏင Mentee အျဖစခတဆကေပး ျခငးျဖစေနပါက ပါတႏငငေရးဘက ေဇာငးေပး သြားၿပး Mentee မားအၾကား လမးေရးအရ စတ ၀မးကြမႈမား ျဖစလာႏငသည။ ေရ႔ေျပးစမးသပ အစအစဥတြငမ ဤအခကအခက မႀကေတြ႔ခရပါ။

ေရ႔ေျပးစမးသပအစအစဥသည ၾသစေၾတးလ၏ EMILY’s List မဒယကအေျချပသည။ ALP သည အမးသမးကယစားလယေလာငးမားက ရနပေငြ ေထာကပ႔ျခငး၊ သငတနးေပးျခငးႏင mentoring ျပလပျခငးမတစဆင လကခအသအမတျပသည။လကတြလမးျပျခငး အစအစဥက ျမနမာျပညတြငး မဒယအျဖစ ကးေျပာငးရာတြင အထကေဖာျပပါ မဒယက အသးျပ၍ ရေကာငးရႏငသည။ သ႔ေသာ လညး ေရြးေကာကပြကာလ မဆြယစညးရးမႈ အတြက ကယစားလယ ေလာငးမားအား EMILY’s

List ၏ ေထာကပမႈသည ေရ႔ေျပး စမးသပအစ အစဥႏင မားစြာကြာျခားသည။ EMILY’s List နညးလမးက အေကာငအထညေဖာရနအတြက အေတြ႔အႀကရ MP ေဟာငးမား (သ႔မဟတ) လကရ MP မားက Mentor အျဖစ လလေလာက

အျခားႏငငတစခႏင တရား၀င ခတဆကထားမႈ မရလငေတာငမ ေလလာေရးခရးတစခ ျပလပ ျခငးသည အေရးႀကးပါသည။ ပရဂရမ၏ ထငရား သည အခကတစခမာ ေလလာေရးခရးျပလပခ ျခငးျဖစၿပး အမးသမးမားအတြက ေတြးေခၚယဆ မႈမား၊ ေလးစားအားကမႈမား ျဖစေပၚေစခသည။

27ဓါတပ - ျမနမာႏငၾသစေၾတးလ MP မား၊ ၂၀၁၇။ ဓါတပ - ေရႊ၀တမႈန

ေလာက ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ တညရေနရန လအပသည။ အငတာဗးေျဖၾကားခသည ၾသစေၾတးလ Mentee မား ေျပာၾကား ခကအရ EMILY’s List တြင Mentor အျဖစ ပါ၀ငေဆာငရြကသ မညသည MP မဆ လႊတေတာတြင MP အျဖစ ဆကလကတည ရရန ေသခာသျဖစရန လအပသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ Mentor သည ၎၏ ထပမေရြးခယချခငး ေရြးေကာကပြ (re-election) ကာလတြငပင Mentee ၏ မဆြယ စညးရးမႈမားတြင ပါ၀ငေနရသညျဖစရာ အဆပါ Mentor သည လႊတေတာကယ စားလယအျဖစ ဆကလကတညရရန ေသခာေနသည MP ျဖစရန လအပသည။ ျမနမာႏငငကသ႔ ဒမကေရစႏနယေသးသည ႏငင တြငမ MP မား၏ ေရြးေကာကပြ အႏငအရႈးမာ ေရြးေကာကပြ ၿပးဆး သည အခနမသာ သရႏငသည။ သ႔အတြကေၾကာင သငေလာ ေသာ Mentor အေရအတြကရရရန အခကအချဖစေစႏငသည။

ဤစဥးစားခကမားအရ ျပညတြငးလကတြလမးျပျခငး မဒယသည ေရ႔ေျပးစမးသပအစအစဥႏင မတဘ ကြျပားႏငသညဟ ေတြ႔ျမင ေနရသညျဖစရာ အဆပါ ျပညတြငးမဒယက အမနတစကယ အေကာငအထညမေဖာမ စမးသပမႈ ျပလပသငေၾကာငး အႀကျပ အပပါသည။ ျပညတြငးမဒယသည Mentor အျဖစ တာ၀နယမည အမးသမးအေရအတြကအေပၚတြင မတညေနသညဟ ၀နထမး တစဥးက ေျပာၾကားခသည။ ဤအခကသည မနကနေသာလညး ျပညတြငးအစအစဥအတြက ပရဂရမေနာကတစဆငတြင မတ ကြျပားေသာ မဒယအမးမးက စးစမးရာေဖြသငေၾကာငး၊ ၎တ႔ အလားအလာမားက Scoping ျပလပသငေၾကာငး အႀကျပအပ ပါသည။ သ႔မသာလင ျပညတြငးမဒယ မညသည အမးအစားက မညသညအခနတြင ျပလပမညဟေသာ အေထာကအထား အေျချပ ဆးျဖတခကမားခမတႏငမည ျဖစပါသည။

tvkyfoiftpDtpOfrSwpfqifh ulnDyHhykd;ay;rnfh

0efxrf; ay;tyfjcif;

အစရငခစာတစေလာက ေထာကျပခသညအတငး MP မားသည အရငးအျမစ အလြနနညးပါးသည ျပနာမားက ရငဆငေနရၿပး ၎တ႔အတြက စမအပခပမႈပငးဆငရာႏင သေတသနဆငရာ ၀နထမးတစဥးတစေယာကမ မရပါ။ လကတြလမးျပျခငးသည အလြနတနဖးရေသာလညး အရငးအျမစမား မရမႈေၾကာင Mentor မား၏ အႀကေပးလမးညႊနခကအခ႔က လကေတြ႔ျပလပ ရန MP မားအတြက ခကခလသညအျပင အရာအားလးက ကယ တငစမေနရမႈေၾကာင Mentor မားႏင ဆကသြယေဆြးေႏြးရမည အခနကလညး အကန႔အသတျဖစေစသည။ အနာဂတမဒယမား တြင အမးသမးေခါငးေဆာငမား ျဖစလာေစေရး ရညစးကာ အလပသငအစအစဥကပါ ထညသြငးေပါငးစညးသငသညဟ IWDA ကအဆျပထားပါသည။ အထကတြင ေဖာျပခသညအတငး အဆပါအလပသငမားက ေပးအပႏငသည အဖြ႔အစညးမားရ သည။ သ႔ေသာလညး ထအစအစဥမးက ႀကးစားခဖးသည အဖြ႔ အစညးမား ရခဖးၿပး မေအာငျမငခဟ သကဆငပါ၀ငသ တစဥး က ရငးျပခသညအတြက အခနေပးရငးႏးျမႇပႏကာ ထမဒယက အေသးစတ ေလလာရနႏင ေရ႔ေျပးစမးသပရန အေရးႀကးသည။ အထကတြင ေဖာျပခသညအတငး MP မားသည ၎တ႔၏ ေနျပညေတာ လႊတေတာအခနဇယားႏင ၎တ႔ မဆႏၵနယ၏ လအပခက၊ ေတာငးဆခကမားက စမခန႔ခြႏငရန ရနးကနေနရ သည။ ထ႔ေၾကာင ေနျပညေတာႏင ၎တ႔ မဆႏၵနယတြင ကည

ပပးသ ၀နထမးရရန လအပၿပး အဆပါလအပခကက အလပသင အစအစဥက တစစတတစပငး ေျဖရငးေပးႏငမညျဖစသည။ မည သည လကတြလမးျပျခငး မဒယမဆ MP မားအတြက ကညပပး ေပးႏငမႈႏင ႀကးစားေလလာလသ အမးသမးေခါငးေဆာငမား အတြက စြမးေဆာငရညျမႇငတငေပးႏငမႈလညး ရရနလအပသည။

MP ႏင အလပသငအၾကား လကတြလမးျပျခငးပစျဖင ဆကဆ ေရးတညေဆာကျခငးျဖစေသာလညး အမားအားျဖင MP သည အလပသင၏ မနေနဂာကသ႔ ျဖစေနႏငသျဖင ၾသစေၾတးလႏင ျမနမာ MP မားအၾကား တညေဆာကခသည လကတြလမးျပျခငး ဆကဆေရးႏင အလြနကြျပားျခားနားသြားမည ျဖစပါသည။ ပရဂရမအေနျဖင အငအားကြျပားမႈ အေနအထားက (power

dynamics) ထညသြငးစဥးစားၿပး ထအေျခအေနမား ျဖစေပၚလာ ပါက စမခန႔ခြႏငရန လအပပါသည။ မဆႏၵနယမားတြင အလပ သငမားအား ေနရာခထားမည ဆပါက MP မားႏင ေဒသခတ႔၏ အခကအခမားအား ပမေကာငးမြနစြာ ခတဆကရန အဆပါ အလပသငက ကညေပးႏငသည။ သ႔ေသာ ဆကသြယေရး ခကခ ျခငးႏင ခရးေ၀းကြာျခငးေၾကာင အလပသငမားအား ကညပပးႏင မႈအေပၚ သကေရာကမႈရႏငသည။ မဆႏၵနယမားတြင အလပသင မားအား ေနရာခထားမည ဆပါက အဆပါ အလပသငသည မမကယက အားကးအားထားျပသ၊ ကညပပးမႈ (input) အနညး ဆးကသာလင လအပသျဖစသငပါသည။

ထ႔အျပင ႏငငေရးအကဥးခပမား၊ ေျပာၾကားရနအခကမားႏင အျခားႏငငေရးမတတမးမား ေရးသားရာတြင ကၽြမးကငမႈရရန လအပသကသ႔ အဆပါကၽြမးကငမႈရရနလညးအခနေပးရသည။ အလပသင မားအတြကကပါ MP အေနျဖင အခနမားစြာ ေပးေန ရပါလင MP မားအေပၚ မလအပဘ အလပ၀နပေစၿပး ‘Mentee မားက ကညေပးသည ၀နထမးေပးအပရန’ ဟသည ရညရြယခက ႏင ေျပာငးျပနျဖစသြားႏငပါသည။ အလပသငအစအစဥသည ႏစဥးႏစဖကစလးက အကးရေစရနအတြက စြမးေဆာငရညျမႇငမႈ မား လအပမညျဖစသည။ ေအာကပါအခကမားပါ၀ငႏငပါသည - y ၾသစေၾတးလ MP မား၏ ၀နထမးမားႏင အလပသငမားက

တြဖက၍ လကတြလမးျပျခငး အစအစဥတစရပ y အေတြ႔အႀကရ မဆြယစညးရးသ/ျပညသ႔၀နထမး (သ႔) MP

မားက ကညပပးျခငးဆငရာလကေတြ႔ အေတြ႔အႀကရသ တစစ တစဥးထမ စြမးေဆာငရညျမႇငတငေရးဆငရာ ကညပပးမႈ

y MP မားက ကညရန အလပသငမား နညးပညာပငး ကၽြမးကင မႈရလာရန လကေတြ႔ေလကငႏငသည မတဆကအစအစဥ

28

ျပညတြငး၌လကတြလမးျပျခငးျဖစႏငေျခ ရ/မရက ပရဂရမ၏ေနာကအဆငတြင သေတသနျပရန အေရးႀကးပါသည။ သငေလာမညဆပါက ျပညတြငးလကတြ လမးျပျခငးပါ၀ငသည ေရရည နညးဗဟာတစရပအတြက Scoping research ျပလပသငပါသည။1

2

3

4

5

6

7

t}uHjyKcsufrsm;

tzGJ@tpnf;tqifh t}uHjyKcsufrsm;

လကတြလမးျပျခငး အစအစဥတစခတညးျဖင မေျဖရငးႏငေသာ အရငးအျမစဆငရာ မားျပား ေသာ စနေခၚမႈမားက MP မား ရငဆငေနရသည။ ပရဂရမသည ျမနမာႏငငရ အျခား NGO မားႏင တရား၀င မတဖကမားအျဖစ ပးေပါငးကာ ကညပပးမႈမားက တးျမႇငေဆာငရြကသငပါသည။

လကတြလမးျပျခငး အစအစဥ၏ အစတအပငး တစရပအျဖစ ႏငငေရးကၽြမးကငမႈအပငးတြင ပ၍ ရငးႏးျမႇပႏပါ။ ထသ႔ ျပလပႏငရန အခရာအဖြ႔ အတြက အႀကေပးပညာရငတစဥး ေပးအပကာ ယခထက ပမအငအားေတာငတငးေစၿပး နညး ပညာပငးဆငရာ အဆငျမငအကအညမား ေပးအပႏငမညျဖစသည။ တစႏစအတြငး ေနျပည ေတာတြင Mentee မားႏင မကႏာစည အစညး အေ၀းမား ကငးပကာ သတငးအခကအလက မေ၀ျခငး၊ ဥပေဒႏင မ၀ါဒပငးဆငရာ Advocacy က ကၽြမးကငမႈရစြာ ျပလပႏငရန နညးဗဟာမား ေဆြးေႏြးျခငးတ႔ ျပလပသငပါသည။

၀နထမးတစဥးက Mentee တစဥးအတြက ေပးအပ ရနစဥးစားသငၿပး Mentee ၏ စမအပခပေရး၊ ပ႔ေဆာငဆကသြယေရး/ စာရငး ဇယားအစအစဥ မားႏင သေတသနပငးဆငရာတြင အကအညေပး ႏငရနအတြက ျဖစပါသည။ ထသ႔ ျပလပရန နညးလမးမား ရပါသည -က။ ေနျပညေတာတြင အလပသငအစအစဥမ

တစဆငWLB သ႔မဟတ DIPD သ႔မဟတ DFAT ေကာငးသားေဟာငးမားအား Mentee မား၏ စမအပခပမႈပငးႏင သေတသန လအပခကမားအတြက ကညပပးႏငမည ၀နထမးအျဖစ မတဆကျခငး

ခ။ Mentee တ႔၏ မဆႏၵနယမ ၎တ႔အတြက ငယရြယသည ၀နထမးအျဖစ ကညေပးမည သတစဥးက ပရဂရမအေနျဖင ငားရမးေပးရန ျဖစႏငေျခက စးစမးေလလာပါ။ အဆပါ ၀နထမးသည အနာဂတတြင ႏငငေရးပါတသ႔ ၀ငေရာကရန စတ၀ငစားမႈရသ ျဖစႏငသည။

ေရြးခယမႈ တစခစတငးတြင စမခန႔ခြျခငးႏင စာရငးဇယားဆငရာ ကညပပးမႈပငး ကၽြမးကငရန လအပသညအတြက ေရ႔ေျပးစမးသပမႈ ျပလပရ ပါမည။ သ႔မသာလင အရငးအျမစ ျဖညရသက သကမဟတဘ Mentee ႏင အလပသင ႏစဖက စလးအတြက အကးရေစမညျဖစပါသည။

vufawG@aqmif&Gufjcif;qkdif&m t}uHjyKcsufrsm;

လကတြလမးျပျခငး ပရဂရမအတြက စတ၀ငစား တကကြမႈရေသာ စကားျပန/ဘာသာျပနတစဥး ငားရမးသငပါသည။ အဆပါ စကားျပန/ဘာသာ ျပန၏ တာ၀နမာ Mentor ႏင Mentee မား အတြက စကားျပန/ဘာသာျပန ၀နေဆာငမႈက သာ ေပးအပရနျဖစၿပး ညႇႏႈငးေရးအလပမား၊ စာရငးဇယားႏင အျခားပရဂရမ အလပမား မျပ လပသငပါ။

ေလလာေစာငၾကညျခငးႏင အကျဖတျခငးစနစက ျမႇငတငပါ။ ပရဂရမ၏ အကးသကေရာကမႈက ေလလာေစာငၾကညသည နညးလမးမား သတ သတမတမတ ရရနလအပပါသည - မဒယာတြင ေလလာေစာငၾကညျခငး၊ Advocacy ဆငရာ မကေခမျပတ ေစာငၾကညျခငးတ႔ အပါအ၀င ျဖစသည။

အခရာအဖြ႔၏ အျခားလပငနးမားတြငလညး ဤ ပရဂရမအေၾကာငး streamline ျပလပျခငးႏင ထအျခားလပငနးမားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကႏင ရန ျဖစႏငေျခကလညး စဥးစားသငေပသည။ စတ၀ငစားမႈရပါလင Mentee တစဥးခငး၏ မဆႏၵနယတြင လငပငးဆငရာ ေဆြးေႏြးမႈ စကား၀ငး (sexuality dialogue) ျပလပၿပး အမးသမးမဆႏၵရငမားႏင လႊတေတာကယ စားလယမားအၾကား ခတဆကမႈျပလပသင သည။

29

Allen, T, L Eby, M Poteet, and E Lentz. "Career Benefits Associated With Mentoring for Prote´ge´s: A Meta-Analysis." Journal of Applied Psychology, 2004: 127-136.

Cagna, P, and N Rao. "Feminist mobilisation for policy change on violence against women: insights from Asia." Gender and Development, 2016: 227-290.

Chao, G. "Mentoring Phases and Outcomes." Journal of Vocational Behavior, 1997: 15-28.

Eby, L, S McManus, S Simon, and J Russell. "The Protege’s Perspective Regarding Negative Mentoring Experiences: The Development of a Taxonomy." Journal of Vocational Behavior, 2000: 1-21.

Kabeer, N. "Gender equality and women's empowerment: A critical analysis of the third millennium development goal 1." Gender and Development, 2005: 13:1, 13-24.

Kram, K. Mentoring at work: Developmental relationships in organizational life. Glenview, IL: Scott, Foresman and Company. Glenview, IL: Scott, Foresman and Company, 1985.

Kruikemeier, S, K Gattermann, and R Vliegenthart. "Understanding the dynamics of politicians' visibility in traditional and social media." The Information Society, 2018: 215-228.

&nfn¸ef;ukd;um;csufrsm;

30

အမတစဥ အမည အဖြ႔အစညး/တာ၀န

၁ Cheery Zahau ႏငငေရးဆငရာလကတြလမးျပမႈအစ အစဥ၏ အႀကေပးပဂၢလ

၂ Leonie Morgan AM ႏငငေရးဆငရာလကတြလမးျပမႈအစ အစဥ၏ အႀကေပးပဂၢလ

၃ ေဆြ၀ငပင National Democratic Institute (NDI)

၄ ဥးေအာငမငး တအနးအမးသားပါတ (TNP)

၅ ဥးသာထြနးလ ရခငအမးသားပါတ (ANP)

၆ စငးညြန႔လြင ရမးတငးရငးသားမားဒမကေရစအဖြ႔ခပ (SNLD)

၇ ေဒၚထားထား အခရာအမးသမးအဖြ႔တညေထာငသ၊ ဒါရကတာ

၈ နနးစႏၵမြနး စမကနးညႇႏႈငးေရးမး၊ အခရာ

၉ ခငေလး ဘ႑ာေရးမး၊ အခရာ

၁၀ ခငသဇငျမင DIPD

၁၁ Anouska Charles ၾသစေၾတးလႏငငျခားေရးရာႏင ကနသြယမႈဌာန (DFAT )

၁၂ နနးခငေစာ ရမးတငးရငးသားမားဒမကေရစအဖြ႔ခပ (SNLD)

၁၃ ေဒၚနနးေထြးသ အမးသားဒမကေရစအဖြ႔ခပ (NLD)

၁၄ ေဒၚနနးမး တအနးအမးသားပါတ (TNP)

၁၅ ေဒၚခငေဆြလြင အမးသားဒမကေရစအဖြ႔ခပ (NLD)

၁၆ ေဒၚခငေစာေ၀ ANP

၁၇ Philipp Annawitt ကလသမဂၢဖြ႔ၿဖးမႈအစအစဥ (UNDP)

၁၈ ေဒးျမာ အမးသမးမား အဖြ႔ခပ (ျမနမာႏငင) (WLB)

၁၉ Jen Clark အျပညျပညဆငရာ အမးသမးမား ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအဖြ႔ (IWDA)

၂၀ Judith Graley (MP) ၾသစေၾတးလအလပသမားပါတ (ALP)

၂၁ (Senator ) Claire Moore အထကလႊတေတာအမတ၊ ALP ပါတ

၂၂ Dr Lesley Clarke ၾသစေၾတးလအလပသမားပါတ (ALP)

၂၃ (Former Senator) Penny Wright အထကလႊတေတာအမတေဟာငး၊ လကရ Australian

Greens အဖြ႔

၂၄ Ann Sudmalis (MP) ၾသစေၾတးလလစဘရယပါတ (Liberal Party of Australia)

tifwmAsL;pm&if;

Level 1, 250 Queen StreetMelbourne VIC 3000

1300 661 812iwda@iwda.org.auwww.iwda.org.au

ABN 19 242 959 685ACN 126 216 165