KALITIMIN GENEL İLKELERİ

2 KALITIMIN GENEL İLKELERİBÖLÜM-1 KALITIM VE BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK ............................................ 119

Kalıtımla İlgili Kavramlar ........................................... 119

Mendel İlkeleri ve Uygulamaları ............................... 119

Modern Genetik ........................................................ 122

Eşeye Bağlı Kalıtım ................................................... 122

Kromozom Sayısında ve Yapısındaki

Değişmeler ............................................................. 122

MiniSınavlar(1-9) ............................................... 123

KonuTestleri(1-19) ............................................ 141

MendelGenetiğiveUzantıları{Test(1-4)} ...... 141

KanGrupları{Test(5-8)} ................................. 149

EşeyeBağlıKalıtım{Test-(9-12)} ................... 157

Karma{Test(13-19)} ...................................... 165

ÜniversiteSınavSoruları ................................. 179

BÖLÜM-2 MODERN GENETİK UYGULAMALARI .................................. 195

Gen Klonlanması ...................................................... 195

Rekombinant DNA Teknolojisi ............................... 196

Gen Mühendisliği Uygulamalarının

Sağladığı Yararlar .................................................. 196

MiniSınav(1) ........................................................ 197

KonuTestleri(1-2) .............................................. 199

119

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

Kalıtım

ve Biyo

lojik Ç

eşitlilikÜ

NİT

E – 2

BÖ

LÜM

– 1

KONU ÖZETİ

Özelliklerinbirkuşaktanbirsonrakikuşağaaktarımınakalıtım,bunu inceleyenbiyolojialtdalınaisegenetikadıverilir.

Kalıtımmekanizmalarınıaçıklayanilkbilimselçalışmalar1860’lıyıllardaMendel tarafındangerçekleştirilmiştir.

KALITIMLA İLGİLİ KAVRAMLAR

➢ DNAmolekülü içinde yer alan vebelirli bir proteinin sentezi için şifre verenbölümegen,aynıkaraktereetkiedengenlerdenherbirineisealel genadıverilir.

➢ Birkaraktereaitannevebabadanaynıalellerialanbireyingenotipiokarakterbakımından homozigot (AA veya aa), farklı alelleri alan bireyin genotipi okarakterbakımındanheterozigottur(Aa).

➢ Bircanlınınsahipolduğugenlerintamamınagenotip,çevrevegenotipinetkisiyleoluşandışgörünüşüneisefenotipadıverilir.

➢ Farklı karakterlere ait genlerin farklı kromozomlar üzerinde bulunmasınabağımsız genler, farklı karakterlere ait genlerin aynı kromozom üzerindebulunmasınabağlı genlerdenir.Genlerbağımsızisegametçeşidi2nformülüilebulunur(n=heterozigotkromozomsayısı).

I– MENDEL İLKELERİ VE UYGULAMALARI

➢ Mendelbezelyebitkileriileyaptığıçaprazlamalarlagünümüzde“Mendelİlkeleri”olarakadlandırılanbirdizisonucaulaşmıştır.Bezelyelerinkolayyetiştirilmesi,hızlıüremesi,karakterlerininkolayizlenmesiveüremesistemlerininkolaycakontroledilebilmesi gibi etkenlerMendel’in çalışmalarındabubitkiyi tercih etmesinisağlamıştır.

➢ Mendel’inbezelyelerüzerindeyaptığıçaprazlamalarikigruptaincelenir.

1– Monohibrit Çaprazlama

➢ Mendelçalışmalarınatekbirkarakterbakımındanfaklıbezelyeleriçaprazlayarakbaşlamıştır. Homozigot mor (MM) ve beyaz (mm) çiçekli bezelyelerinçaprazlanmasıileoluşanF1dölündekitümbezelyelerinmor(Mm)çiçekliolduğugörülmüştür.

➢ F1bitkilerinin(Mm)kendiaralarındadöllenmelerisonucuoluşanF2bitkilerindeise3mor:1beyazfenotiporanıeldeedilmiştir.

Mendelbezelyelerleyaptığıçalışmalarsonucukalıtımınmekanizmalarınıaçıklamıştır.

KALITIMIN GENEL İLKELERİ KALITIM VE BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK 11BÖLÜMBÖLÜM

120

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

–2K

alıtım ve B

iyolo

jik Çeşitlilik

BÖ

LÜM

– 1

F2 kufla€›

X

Mor çiçek Mor çiçek

F1 x F1

Fenotip

GenotipGametler

Mm Mm

M1/2 m1/2 M1/2 m1/2

Punnet karesininkurulmas›

M1/2 m1/2

M1/2

m1/2

1/4 MM 1/4 Mm

1/4 Mm 1/4 mm

Fenotip Fenotip çeflidi = 2Fenotip oran› = 3:1 (3/4 mor çiçek, 1/4 beyaz çiçek)

Genotip Genotip çeflidi = 3Genotip oran› = 1:2:1 (1/4 homozigot baskın (MM),

1/2 heterozigot bask›n (Mm),1/4 homozigot çekinik (mm)).

2– Dihibrit Çaprazlama

➢ Mendelmonohibritçaprazlamanınbiruzantısıolarak, ikikarakterinaynıandaaktarımını inceleyendeneyleride tasarlamıştır.Buamaçlahomozigotsarıvedüz(SSDD)tohumlubirbezelyeilehomozigotyeşilveburuşuk(ssdd)tohumlubirbezelyeyiçaprazlamışveF1dölündekitümbezelyelerinsarıvedüz(SsDd)tohumluolduğunugörmüştür.

➢ F1bitkilerininkendiaralarındadöllenmelerisonucuoluşanF2bitkilerindeise9sarı–düzgün:3sarı–buruşuk:3yeşil–düzgün:1yeşil–buruşukfenotiporanınıeldeetmiştir.

Ss Dd Ss DdSar› – düz tohum Sar› – düz tohumFenotip

Genotip

Gametler

Punnett karesinin kurulmas›

SS DD SS Dd Ss DD Ss Dd

SS Dd SS dd Ss Dd Ss dd

Ss DD Ss Dd ss DD ss Dd

Ss Dd Ss dd ss Dd ss dd

3/16 Yeflil–düz

3/16 Sar›–burufluk

1/16 Yeflil–burufluk

F2 kufla€›

F1 x F1

Sd sD sdSD1—4

1—41—4

1—4 SD Sd sD sd1—4

1—41—4

1—4

SD1—4Sd1—4

sD1—4sd1—4

SD1—4

Sd1—4

sD1—4

sd1—4

9/16 Sar›–düz

X

Karakter Baskın özellik Çekinik Özellik

Çiçekrengi

Mor Beyaz

Tohum rengi

Sarı Yeşil

Tohum şekli

Düz Buruşuk

Tohum zarfı şekli

Yassı Kıvrık

Tohum zarfı rengi

Yeşil Sarı

Gövde uzunluğu

Uzun Kısa

Çiçek durumu

Aksiyal Terminal

Mendel’inbezelyelerleyaptığıgenetikçalışmalardaizlediğiyedikarakter.

121

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

Kalıtım

ve Biyo

lojik Ç

eşitlilikÜ

NİT

E – 2

BÖ

LÜM

– 1

Mendelbezelyeler ileyaptığımonohibritvedihibritçaprazlamalar ileaşağıdakisonuçlaraulaşmıştır:

➢ Karakterlerinnesildennesileaktarımınısağlayanbirimleregenadıverilir.

➢ Kalıtsalkarakterlerherbirorganizmadaçiftlerhalindebulunangenlertarafındankontroledilmektedir.Biriannedendiğeribabadangelenveaynıkaraktereetkiedenbugenlerealel genadıverilir.

➢ Birkaraktereaitikifarklıalelesahipbirbireydefenotipteetkisinigösterengenebaskın(dominant)gen,fenotipteetkisinigösteremeyengeneçekinik(resesif)genadıverilir.

➢ Herbir karakterinikialeli,gametoluşumusırasındaayrılır.

➢ Gametoluşumusırasındafarklı karakterleridenetleyenalelgenlerbirbirindenbağımsız olarak ayrılır.

Mendel Genetiğinin Genişletilmesi:

➢ Baskınözelliği gösterenbireyin genotipini öğrenmekamacıyla aynı karakterbakımındanhomozigotçekinikbireyleçaprazlanmasınakontrol çaprazlaması denir.

➢ Bir özelliği kontrol eden iki alelinbirbirlerinebaskın yadaçekinikolmamasıdurumunaeksik baskınlıkdenir.Budurumda,heterozigotgenotiptekibireylerinfenotipiikialelinarasındakibirdeğeresahiptir.Endülüstavuklarındakitüyrengiileaslanağzıveakşamsefasıbitkilerindekiçiçekrengieksikbaskınlığaörnektir.

➢ Eş baskınolarakadlandırılandurumdaiseheterozigotgenotiptekibireylerde,herikialeldefenotipiayrıayrıvefarklıbirbiçimdeetkiler.İnsanlardakiABveMNkangruplarıeşbaskınlığaörnektir.

➢ Tekbirgeninbirdenfazlafenotipiközelliğietkilemesinepleiotropidenir.

➢ Bir popülasyonda, aynı karaktere etki eden ikiden fazla alelin bulunmasıdurumunaçok alellik denir. Bir bireyde ise bu alellerden sadece iki tanesibulunur.Çokalellikdurumundapopülasyondaoluşacakgenotipçeşidisayısı

2n. n 1+^c hmformülüilehesaplanır(n=alelgensayısı).

KAN GRUPLARI

➢ KangruplarıA,BveOolmaküzereüçfaklıalelgentarafındandenetlenenbirkarakterdir.BualelgenlerarasındakibaskınlıkdurumuA=B>Oşeklindeifadeedilir.

➢ Kangrubunualyuvarlarınzarındabulunanantijenlerbelirler.Plazmadabulunanantikorlariseuygunolmayankanalışverişlerindeçökelmeyenedenolurlar.

Fenotip Genotip Alyuvardakiantijen Plazmadakiantikor

A AA,AO A Anti–B

B BB,BO B Anti–A

AB AB A,B —

O OO — Anti-A,Anti-B

İnsanların kan grubu açısından genotip ve fenotipleri

➢Rh+kangrubundanolanbireylerinalyuvarzarındaRhantijenibulunurken,Rh–kangrubundanolanbireylerinalyuvarzarındaRhantijenibulunamaz.

➢Rh–olanbireyler,RhantijeninekarşıRhantikoru(Anti–Rh)oluştururlar.

➢AnneRh–,bebekRh+olduğundakanuyuşmazlığıortayaçıkar.

Bezelye’de(Pisumsativum)morrenklivebeyazrenkliçiçekler.

Siyamkedisindevücudunrenklenmesindensorumlualel,pleiotropiketkigösterir.

122

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

–2K

alıtım ve B

iyolo

jik Çeşitlilik

BÖ

LÜM

– 1

II– MODERN GENETİK

A) EŞEYE BAĞLI KALITIM

➢ İnsanlarda cinsiyeti belirleyen X ve Y kromozomlarına gonozom, X ve Ykromozomudışındakikromozomlaraiseotozomadıverilir.

➢Gonozomkromozomlarıüzerindeyeralangenlereeşeye bağlı genlerdenir.

X kromozomu

I

III

Tam renk körlü€ü

Y kromozomu

I

II

Retinitis pigmentosa

Renk körlü€ü

Hemofili

Bal›k pullulukYap›fl›k parmakl›l›kK›ll› kulakl›lık

➢ XveYkromozomununhomologkısmında(I)taşınanözelliklerikigenlebelirlenip,hemdişihemerkeklerdegörülür.

➢ Ykromozomununhomologolmayankısmında(II)taşınanözelliklertekbirgenilebelirlenipsadeceerkeklerdegörülür.Bukısımdakiözellikler(balıkpulluluk,yapışıkparmaklılık)babadanerkekçocuğageçer.

➢ Xkromozomununhomologolmayankısmında(III)taşınanözelliklerdişideiki,erkekteisetekgenilebelirlenir.

➢ Hemofiliverenkkörlüğü,Xkromozomununhomologolmayankısmındataşınançekinikgenler ilebelirlenenhastalıklardır.Buhastalıklar ile ilgiligenlerierkekçocuklaranneden,kızçocuklarhemannehemdebabadanalırlar.

➢ BozukdentinXkromozomununhomologolmayankısmındataşınanvebaskıngenlebelirlenenbirözelliktir.Dişilerdegörülmeoranıerkekleregöredahaçoktur.

B) KROMOZOM SAYISINDA VE YAPISINDAKİ DEĞİŞMELER

➢ Mayozbölünmesırasındagerçekleşenayrılmamaolayısonucunda,kromozomsayısıbirfazla(n+1)yadabireksik(n–1)olangametleroluşur.Ayrılmamaotozomkromozomlardaolabileceğigibigonozomkromozomlardadagörülebilir.

➢ OtozomlardaayrılmamasonucuoluşangametlerindöllenmesisonucuDownsendromlu(45+XXyada45+XY)bireyleroluşur.

➢ GonozomlardaayrılmamasonucuoluşangametlerindöllenmesiileSüperdişi(44+XXX),Klinefeltererkek(44+XXY)veTurnerdişi(44+XO)sendromunasahipbireyleroluşur.

➢ Kromozom sayısındaki değişimlerin dışında, kromozom yapısında dadeğişmelerolabilir.Birkromozomunkırılması,kromozomyapısında“delesyon”,“duplikasyon”, “inversiyon”ve “translokasyon”olarakadlandırılandört çeşitdeğişimenedenolabilir.

➢ Birhücreninsahipolduğukromozomlarınbüyüklüğüneveşeklinegöredizilmesinekaryotipadıverilir.Buyöntemkullanılarakkromozomsayısıveyapısındakibazıanormalliklertespitedilebilir.

Eşey Genotip Fenotip

Dişi

XRXR Normal

XRXr Taşıyıcı

XrXr Renk körü

ErkekXRY Normal

XrY Renk körü

Eşey Genotip Fenotip

Dişi

XHXH Normal

XHXh Taşıyıcı

XhXh Hemofili

ErkekXHY Normal

XhY Hemofili

(XR: Normal görme geni, Xr: Renk körü geni)

XH: Normal gen, Xh: Hemofili geni

Dişiveerkeklerderenkkörlüğüvehemofilibakımındangenotipvefenotipdurumları

123

MİNİ SINAV – 1 SoruKalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

Kalıtım

ve Biyo

lojik Ç

eşitlilikÜ

NİT

E – 2

BÖ

LÜM

– 1

1. AşağıdakiInumaralısütundakalıtımlailgilibazıkavramlar,II numaralı sütunda bu kavramlarla ilişkili açıklamalarverilmiştir.Uyguneşleştirmeleriyapınız.

I II

..........1. Gen a. Birgeninkromozom

üzerindebulunduğubölge

..........2. Fenotip b. Aynıkaraktereetkieden

genlerdenherbiri

..........3. Alelgen c. Belirlibirproteinin

sentezindensorumluDNAbölümü

..........4. Baskıngen d. Birkaraktereaitanneve

babadanfarklıalelleringelmesidurumu

.......... 5. Heterozigot e. Canlınıngenetikyapısı

..........6. Lokus f. Sadecehomozigot

durumdaetkisinifenotiptegösterebilengen

..........

7. Genotip g. Homozigotveyaheterozigotdurumdaetkisinifenotiptegöstrebilengen

..........8. Çekinikgen h. Canlınıngörünür

özellikleri

2. Aşağıdagenotipiverilenbireylerinoluşturabileceğigametçeşidisayılarınıvegametçeşitleriniyazınız.

(Tümgenlerbağımsızdır).

GenotipGametçeşidi

sayısıGametçeşitleri

AaBB

RRnnHHgg

MmNNCcDd

RrssEe

KKIITtZZ

3.

UzunI

UzunII

K›saIII

Uzungövdeli(A)ikibezelyeninçaprazlanmasısonucundakısagövdeli(a)birbezelyeoluşmuştur.

Bunagörenumaralıbireyleringenotipiniyazınız.

I. ................... II.................... III....................

4.

Huntington otozom kromozomlardaki baskın bir alelin(A) sorumluolduğuölümcülbir sinir sistemihastalığıdır.Bireyde35yada45yaşlarınagelinceyekadar,belirginhiçbirfenotipiketkigözlenmez.Buyaşlardasinirsistemigeridönüşümsüzbirşekildebozulmayabaşlarvesonuçtabireyölür.

Huntingtonhastalığıileilgiliyukarıdaverilenbilgileregöreaşağıdaki ifadelerdendoğru olanların yanına “D”, yanlışolanlarınyanına“Y”harfiyazınız.

1. Belirlibiryaştansonraölümeyolaçmasıbuhastalığanedenolanalelin,genhavuzundanelenmesiniönler.

2. Sadece homozigot baskın genotipteki bireylerinölümünenedenolur.

3. Buhastalıklailgiligeniçermeyenannevebabanın,hastalığasahipçocuklarıolabilir.

4. HastalıkXkromozomunda taşındığındandişilerdegörülmeoranıerkekleregöredahafazladır.

5. Buhastalıkla ilgiliheterozigotgenotiptekiannevebabanın,hastalıkla ilgilibaskıngen taşımayanbirçocuklarınınolmaihtimali1/4’tür.

6. Hastalığın etkisini gösterebilmesi için otozomkromozomlardan birinde baskın alelin bulunmasıyeterlidir.

124

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

–2K

alıtım ve B

iyolo

jik Çeşitlilik

BÖ

LÜM

– 1

5. Aşağıda Mendel’in yaptığı monohibrit çaprazlamaverilmiştir.

P kufla€›

Sar› tohum Yeflil tohum

Tamam› sar›tohumlu

F1 kufla€›

F1 X F1

F2 kufla€ı

Deney sonuçlarına göre aşağıdaki soruları cevaplayınız(BaskınaleliçinA,çekinikaleliçinasimgelerinikullanınız).

a) Sarıveyeşiltohumalelleriarasındakibaskınlıkdurumunubelirtiniz.

………………………………………………………………

b) F1kuşağındakibireylerinoluşturabileceğigametçeşidiniveoranlarınıyazınız.

………………………………………………………………

c) F2kuşağındakifenotipvegenotiporanlarınıyazınız.

i) Fenotip oranı:……………………………………………

ii) Genotip oranı:…………………………………………

6. İkikarakterbakımındanheterozigotgenotiptekidüzgünvesarıtohumluikibezelyeninçaprazlanmasısonucunda,

I. düzgün–yeşil,

II. buruşuk–yeşil,

III. buruşuk–sarı,

IV. düzgün–sarı

fenotipesahipbezelyelerinoluşmaoranlarınıyazınız.

(Düzgüntohumşeklivesarıtohumrengigenleribaskındır).

………………………………………..…………………………

…………………………....……………………………………

…………………………………………………….....…………

…………………………………………………….....…………

7. Mendel “bağımsızdağılım”olarakadlandırılankanununamonohibrit çaprazlama sonucu ulaşamazken dihibritçaprazlamasonucuulaşmıştır.Budurumuaçıklayınız.

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

8. İkikarakterbakımındandahomozigotgenotiptekisarıvedüztohumlubirbezelye ileyeşilveburuşuktohumlubirbezelyebitkisininçaprazlanması ileF1dölüeldeediliyor.F1dölündeki ikibezelyeninçaprazlanması ileeldeedilenF2 dölü ile ilgili aşağıdaki soruları cevaplayınız. (Genlerbağımsızolup,sarıtohumrengi(A)vedüztohumşekli(B)baskındır).

a) F2dölündeki; genotip çeflidifenotip çeflidi

oranıkaçtır?

b) F2 dölünde sarı ve buruşuk tohumlu bir bezelyeninoluşmaihtimalikaçtır?

c) F2 dölünde tohum rengi bakımından homozigot,tohumşeklibakımından iseheterozigotgenotiplibirbezelyeninoluşmaihtimalikaçtır?

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

9. A ve B karakterleri bakımından genotipi bilinmeyen ikibireyin çaprazlanması sonucunda oluşan oğul döllerin 38’ninAB,

18’ninAb,

38’ninaB,

18’ninabfenotipindeolduğu

saptanmıştır.

Bunagöre,çaprazlananatabireyleringenotipinibulunuz.

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

125


KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

Kalıtım

ve Biyo

lojik Ç

eşitlilikÜ

NİT

E – 2

BÖ

LÜM

– 1

1. İkibezelyeninçaprazlanmasısonucueldeedilentohumlarınfenotipçeşitveoranlarıaşağıdakigrafikteverilmiştir.

1

2

3

Fenotip çeflitleri

Miktar

: Düzgün–sarı: Düzgün–yeflil: Burufluk–sarı: Burufluk–yeflil

Grafiğe göre çaprazlanan bireylerin fenotiplerini yazınız(Bezelyelerdedüzgüntohumşekli(D)vesarıtohumrengi(S)genleribaskındır).

………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………

2. Karakter Baskın Çekinik

Tohumşekli Düz(D) Buruşuk(d)

Çiçekdurumu Aksiyal(A) Terminal(a)

Çiçekrengi Mor(M) Beyaz(m)

Mendel’in çalıştığı üç karakterin alel genleri arasındakibaskınlık ve çekiniklik durumları yukarıdaki tablodaverilmiştir.Buüçkarakterbakımındanheterozigotgenotipteolanbirbezelyebitkisikendileştiriliyor(Genlerbağımsızdır).

a) Çaprazlamasonucukaççeşitfenotipoluşur?

b) Çaprazlamasonucukaççeşitgenotipoluşur?

c) Çaprazlamasonucundadüz tohumlu, terminalçiçekdurumlu, beyaz çiçek rengine sahip bir bezelyeninoluşmaolasılığıkaçtır?

d) Çaprazlamasonucundaannevebabaylaaynıgenotipesahipbirbezelyeninoluşmaolasılığıkaçtır?

………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………

3. AşağıdakitablodaAABbgenotiplibirdişiileAaBbgenotiplibirerkekbireyinçaprazlamasonuçlarıPunnettkaresindegösterilmiştir.

AB Ab aB ab

AB AABB I AaBB II

Ab III AAbb AaBb IV

TablodaI, II, IIIveIVilegösterilenbireylerdenfenotipleriaynıolanlar(i)ilegenotipleriaynıolanları(ii)yazınız.

i) ……………………………………………………………

ii) ……………………………………………………………

4. Atasal kuflak

I. kuflak

II. kuflak

1 2

5 6 7 8 10

43

9

11 12 13

Yukarıdaki soyağacında otozomal çekinik bir özelliği (n)fenotipindegösterenbireylertaralıolarakverilmiştir.Bunagöreaşağıdakisorularıcevaplayınız.

a) Atasalkuşaktakibireylerinolasıgenotipleriniyazınız.

………………………………………………………

b) I. kuşaktaki hangi bireyler kesin olarak heterozigotgenotiptedir?

………………………………………………………………

c) II. kuşaktaki hangi bireylerin genotipi tam olarakbulunamaz?

………………………………………………………………

¢™

126

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

–2K

alıtım ve B

iyolo

jik Çeşitlilik

BÖ

LÜM

– 1

5. Birbirinden bağımsız dört karakter ile ilgili yapılançaprazlamasonucundaF1’dekitümbireyleringenotipininAaBbCcDdolduğugörülmüştür.

BunagöreF2’deki(F1xF1)bireylerinaşağıdakigenotipleresahipolmaolasılıklarınıhesaplayınız.

a) AABBCCDD……………….................…………………

b) AaBBCcDd…………………….................………………

c) aabbccdd……………….................……………………

d) aaBbCcDD………………………….................…………

e) AaBbCcDD………………………................……………

6. agenihomozigotdurumdaikenöldürücübirgendir.Bunagöre AaBb genotipindeki iki bireyden meydana gelensağlıklı bir çocuğun AABb genotipinde olma olasılığınıçaprazlamalarıgöstererekhesaplayınız.

………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………

7. Fenilketonuri otozomal kromozomlardaki çekinikbir alelgen ile ortaya çıkan kalıtsal bir hastalıktır. Bu hastalıkbakımındantaşıyıcıbirannevebabanınçocuklarıileilgiliaşağıdakisorularıcevaplayınız.

a) Üççocuğunundasağlıklıolmaolasılığıkaçtır?

b) Üççocuğunundahastaolmaolasılığıkaçtır?

c) Üççocuktanikisininsağlıklıbirininhastaolmaolasılığıkaçtır?

………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………

8.

43

Birinci kuflak

‹kinci kuflak

Üçüncü kuflak

1 2

5 6 7 8 9

10 11 12

Yukarıdakisoyağacındaotozomalkromozomlardataşınanbir özelliği fenotipinde gösteren bireyler taralı olarakverilmiştir.Bunagöreaşağıdakisorularıcevaplayınız.

a) Taralıbireylerinfenotipindegörülenözelliğinaktarımınısağlayan gen çeşidini (baskın / çekinik), nedeniniaçıklayarakyazınız.

………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………

b) Soyağacındaki numaralı bireylerden hangileri kesin olarakheterozigotgenotiptedir?

………………………………………………………………

c) Soyağacındaki numaralı bireylerden hangileriningenotipikesinolarakbulunamaz?

………………………………………………………………

9. ( ) AABbccDD X

( ) Gamet

Zigot

aabbCcdd ( )

Gamet ( )

a) Yukarıdagenotipleri verilmiş dişi ve erkekbireylerinoluşturacağıgametçeşitleriniyazınız.

i) Dişibirey:………………………………………………

ii) Erkekbirey:……………………………………………

b) Dişiveerkekgametlerindöllenmesisonucuoluşanzigotunsahipolabileceğidörtgenotipçeşidiniyazınız.

I. Olasılık:………………………………………

II. Olasılık:………………………………………

III. Olasılık:………………………………………

IV.Olasılık:………………………………………

127


KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

Kalıtım

ve Biyo

lojik Ç

eşitlilikÜ

NİT

E – 2

BÖ

LÜM

– 1

1.

M____x mm?

Kontrolçaprazlamanınamacınıtahtadakiörneğikullanarakaçıklayınız.

………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………

2. P kufla€›×K›rm›z›

IK IKBeyaz

IB IB

F1 kufla€›

Gametler IK IB

Yukarıda kırmızı ve beyaz çiçekli aslanağzı bitkilerininçaprazlanmasısonucuF1kuşağınınoluşumugösterilmiştir.

a) Şemaya göre aslanağzı bitkilerinde kırmızı ve beyazçiçekalellerininbaskınlıkdurumunuaçıklayınız.

………………………………………………………………

b) Heterozigotgenotiptekiaslanağzıbitkilerininçiçekrenginedir?

………………………………………………………………

c) F1 x F1çaprazlamasısonucuoluşacakF2kuşağıileilgiliaşağıdakisorularıcevaplayınız.

i) Fenotipçeşidi:………………....................................

ii) Genotipçeşidi:………………............................…....

iii) Fenotiporanı:……………….....................................

iiii) Genotiporanı:………....…..............................….......

3. Tavşanlarda kürk rengi yabanıl (A1), chinchilla (A2),himalaya (A3) ve albino (A4) olmak üzere dört farklı alelgeniledenetlenir.Bugenlerarasındakibaskınlıkdurumu A1>A2>A3>A4olduğunagöre,aşağıdafenotipiverilentavşanlarınolasıgenotipleriniyazınız.

Yabanıl: ………………………

…………………………………

Chinchilla: ……………………

…………………………………

Himalaya: ………………………

…………………………………

Albino: ………………………

…………………………….…

4. Elinizdesarıvedüztohumlugenotipibilinmeyenbirbezelyebitkisibulunmaktadır.Sarıtohumrenginin(S)yeşiltohumrengine(s)vedüztohumşeklinin(D)buruşuktohumşekline(d)baskınolduğubilinmektedir.Bunagöre;

a) Bubitkininolasıtümgenotipleriniyazınız.

………………………………………………………………

b) Bubitkiningenotipinisaptayabilmekiçinçaprazlanmasıgerekenbitkininfenotipinivegenotipiniyazınız.

………………………………………………………………

………………………………………………………………

c) Kontrolçaprazlamasıileeldeettiğinizyavruların1/4’üsarıvedüz tohumlu,1/4’üsarıveburuşuk tohumlu,1/4’ü yeşil ve düz tohumlu, 1/4’ü yeşil ve buruşuktohumluise,bilinmeyenbitkiningenotipinedir?

………………………………………………………………

128

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

–2K

alıtım ve B

iyolo

jik Çeşitlilik

BÖ

LÜM

– 1

5. Aslanağzı bitkisinde aksiyal çiçek durumu (A) baskın,terminalçiçekdurumu(a)iseçekiniktir.Kırmızıçiçekrengi(ΙK)ilebeyazçiçekrengi(ΙB)alelleriiseeksikbaskınolupheterozigotgenotiptekibireylerpembeçiçekrenginesahipolmaktadır.

Homozigotaksiyal–kırmızıveterminal–beyazaslanağzıbitkilerininçaprazlanmasısonucundaF1dölü,F1dölündekibireylerin çaprazlanması iledeF2dölüeldeediliyor.Buçaprazlamalar ile ilgili aşağıdaki soruları cevaplayınız(Genlerbağımsızdır).

a) F1 dölündeki bitkilerin sahip olabileceği fenotipçeşitleriniyazınız. …………….….……

b) F2dölündekifenotipvegenotipçeşidisayılarınıyazınız.

Fenotipçeşidi:………………..……

Genotipçeşidi:……….……….……

c) F2dölündekifenotiporanınıyazınız.

Fenotiporanı:……….……………

d) F2dölündeherikikarakterbakımındandaheterozigotgenotipesahipbirbitkininoluşmaolasılığıkaçtır?

………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………

6.

1 2

5 6 7

8 9

3 4

Aslanağzıbitkisineaityukarıdakisoyağacındapemberenklitümbireylertaralıolarakverilmiştir.Bunagöreaşağıdakisorularıcevaplayınız.

a) Numaralandırılmış bireylerden hangi ikisinin farklıyöndehomozigotgenotipteolduğukesindir?

………………………………………………………………

b) Kaçnumaralıbireylerinçiçekrengi9numaralıbireylekesinolarakaynıdır?

………………………………………………………………

c) Soyağacındaki heterozigot genotipli bireylerinhomozigotgenotiplibireylereoranıkaçtır?

………………………………………………………………

7.

Eşbaskınlıkveeksikbaskınlıkarasındakifarkıbirerörnekvererekaçıklayınız.

………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………

8.

A B

Siyahbirdeneyfaresi(A)albinobirfare(B)ileçaprazlanmışvesonuçta14siyahfareoluşmuştur.Albinoolan(B)başkabirsiyahfare(C)ileçaprazlandığındaise8yavrusiyahve6yavrualbinoolmuştur.BudurumuaçıklayıpA,BveCfareleriningenotipleriniyazınız.(Baskınaleliçin“D”,çekinikaleliçin“d”harfinikullanınız).

………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………

129

MİNİ SINAV – 4 SoruKan Grupları

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

Kalıtım

ve Biyo

lojik Ç

eşitlilikÜ

NİT

E – 2

BÖ

LÜM

– 1

1. Aşağıdabeş farklıbireyinkanlarındakiantijenveantikorçeşitlerine ait bilgiler verilmiştir. Bu bilgileri kullanarakbireylerinkangruplarınıbulunuz.

BireynoKanlarındakiantijenveantikorçeşitleri

Kangrubu

IKanplazmasındaAntiA,AntiBveAntiRhantikorlarıbulunur.

IIAlyuvarındasadeceBantijenibulunur.

IIIKanplazmasındasadeceAntiRhantikorubulunur.

IVAlyuvarındaA,BveRhantijenleribulunur.

VAlyuvarındasadeceRhantijenibulunur.

2. Anti Rh Anti B Anti A

: Çökelme var

: Çökelme yok

Yukarıda sağlıklı bir bireye ait kan örnekleri üzerine AntiRh,AntiBveAntiAiçerenserumlardamlatıldığındaoluşançökelmedurumlarıverilmiştir.Bunagöreaşağıdakisorularıcevaplayınız.

a) Bireyinkangrubunedir?

…………………………………………….....................…

b) Bireyinsahipolabileceğigenotipçeşitleriniyazınız.

……………………………………………....................…

c) BubireydeneldeedilenkanserumundaBantikorubulunmaihtimalikaçtır?

……………………………....……………….....................

3.

ABB AA

AB A

1

A B

2

53 4

7 8

6

Yukarıda soyağacında, bireylerin kan grubu fenotipleriverilmiştir.Bunagöreaşağıdakisorularıcevaplayınız.

a) Kaçnumaralıbireyleringenotipitamolarakbulunamaz?

…………………………………………….....................…

………………………………….......………………...........

b) 5 ve 6 numaralı bireylerin B kan grubunda bir kızçocuğununolmaihtimalikaçtır?

…………………………………………….....................…

………………………………….......………………...........

c) Kaç numaralı bireyler kesin olarak heterozigotgenotiptedir?

.…………………………………………….....................…

………………………………….......………………...........

d) Hangi ailelerin “O” kangrubunda çocuklarının olmaihtimalivardır?

…………………………………………….....................…

………………………………….......………………...........

4. KangrubuileilgiliA,BveRhantijenlerindensadecebirinesahipbirbireyinkangrubuile ilgilisahipolabileceğitümgenotipçeşitleriniyazınız.

………………………………….......………………...................

………………………………….......………………...................

………………………………….......………………...................

130

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

–2K

alıtım ve B

iyolo

jik Çeşitlilik

BÖ

LÜM

– 1

5. Kan grupları ile ilgili deney yapmakta olan bir öğrencihangisinin Anti A, hangisinin Anti B olduğunu bilmediğiiçin,AntiXveAntiYolarakadlandırdığıkanserumlarınıkullanmıştır.BuserumlarıI,II,IIIveIVnumaralıbireylerdenaldığı kan örneklerine ayrı ayrı damlattığında oluşançökelmereaksiyonlarıaşağıdakitablodaverilmiştir.

Kanörneğinumarası

Çökelmereaksiyonları

AntiX AntiY

I Çökelmevar Çökelmevar

II Çökelmeyok Çökelmevar

III Çökelmevar Çökelmeyok

IV Çökelmeyok Çökelmeyok

Tablodakisonuçlarıdeğerlendirerekaşağıdakiifadelerdendoğruolanlarınyanına“D”,yanlışolanlarınyanına“Y”harfiyazınız.

1. InumaralıbireyABkangrubundadır.

2. IInumaralıbireyinplazmasındaBantikorubulunmaihtimali1/4’tür.

3. IIInumaralıbireyinalyuvarzarındaAantijenibulunmaihtimali1/2’dir.

4. IVnumaralıbireyOkangrubundadır.

5. Inumaralıbirey II, IIIve IVnumaralıbireylerekanverebilir.

6. II ve III numaralı bireyler arasında kan alış verişiolamaz.

6. Akangrubundaki bir anne ile kangrububilinmeyenbirbabanınçocuklarınınkangrubuA’dır.

BunagörebabanınBOgenotipindeolmaihtimalikaçtır?

………………………..........……………………………………

………………………..........……………………………………

7.

A Rh+

1

2 3

AB Rh–

A Rh+ AB Rh– B Rh+ A Rh+

A Rh– O Rh+

4 5

Yukarıdakisoyağacında,birailedekibireylerinkangruplarıileilgilifenotipleriverilmiştir.

Buna göre 1, 2, 3, 4 ve 5 numaralı bireylerin genotipolasılıklarınıyazınız.

1.bireyingenotipi:………….............................……………

2.bireyingenotipi:…….............................…………………

3.bireyingenotipi:………………………..............................



8. Sağlıklıbiranneilebabanın2.çocuğundakanuyuşmazlığıgörülürken3.çocuğundakanuyuşmazlığıgörülmemiştir.

Bunagöreanne,baba,2.ve3.çocuğunRhgrubuileilgiligenotipleriniyazınız.

Anne: ........................ 2.çocuk:.............................

Baba: ........................ 3.çocuk:.............................

9. Aileno 1.çocuk 2.çocuk 3.çocuk

I A AB B

II A O AB

III O B B

IV AB B O

V A O B

Annevebabanınkangrubuileilgiliaynıgenotipteolduklarıbilinenailelerinçocuklarınınkangruplarıyukarıdakitablodaverilmiştir. Buna göre hangi ailelerdeki üç çocuğun özkardeşolmaihtimaliyoktur?

………………………..........……………………………………

………………………..........……………………………………

………………………..........……………………………………

………………………..........……………………………………

131

MİNİ SINAV – 5 SoruEşeye Bağlı Kalıtım

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

Kalıtım

ve Biyo

lojik Ç

eşitlilikÜ

NİT

E – 2

BÖ

LÜM

– 1

1.

II

X Y

IIII

YukarıdaerkekbirbireyeaitXveYgonozomlarıverilmiştir.Bu kromozomların I, II ve III ile gösterilen kısımlarındabulunangenlereikişertaneörnekveriniz.

I. ……..........………………………………………

II. ……..........………………………………………

III. ……..........………………………………………

2.

3

5 6

4

1 2

: Difli birey

: Erkek birey

YukarıdakisoyağacındaXkromozomundaçekinikolaraktaşınan hemofili hastalığına sahip bireyler taralı olarakverilmiştir.

Bunagörenumaralıbireylerinolasıgenotipleriniyazınız.

1→ ............................... 4→ .............................

2→ ............................... 5→ .............................

3→ ............................... 6→ .............................

3. Renk körü bir anne ile sağlıklı bir babanın normalkromozomsayısınasahipkızçocuklarınınrenkkörüolduğugörülmüştür.

Anne ve babanın gamet oluşturmaları sırasındakromozomlarında ayrılmama olduğuna göre normalkromozomsayısınasahipancakrenkkörükızlarınınnasıloluştuğunuaçıklayınız.

………………………………………………..........……………

………………………………………………..........……………

………………………………………………..........……………

………………………………………………..........……………

………………………………………………..........……………

4.

5 6

1 2

: Difli birey

: Erkek birey

3 4

7 8 9 10 11 12

Yukarıdaki soyağacında hemofili bireyler taralı olarakverilmiştir.

Bunagöreaşağıdakisorularıcevaplayınız.

a) Kaçnumaralıdişibireylerintaşıyıcıolduğukesindir?

…………………………………....……………..........……

b) Kaç numaralı bireylerin genotipi kesin olarakbelirlenemez?

………………....………………………………..........……

c) Kaçnumaralıbireylerdehemofiligenibulunamaz?

………………....………………………………..........……

132

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

–2K

alıtım ve B

iyolo

jik Çeşitlilik

BÖ

LÜM

– 1

5. X kromozomunun homolog olmayan kısmında taşınançekinikbirhastalığı (a) fenotipindegöstermeyenannevebabanınilkçocuklarındabuözellikgörülmüştür.Bunagöreaşağıdakisorularıcevaplayınız.

a) İlkçocuğuncinsiyetinedir?………………....…

b) Bu ailenin ikinci çocuklarının hasta olma ihtimalinin

sağlıklıolmaihtimalineoranıkaçtır?………………....…

c) Bu ailenin üçüncü çocuğunda hastalıkla ilgili genin

bulunmaihtimalikaçtır?….......................…………….…

………………………………………………..........……………

………………………………………………..........……………

6. Hemofilibakımındataşıyıcıbiranneilehemofilibirbabanınçocuklarınınolasıgenotipleriniyazınız.

………………………………………………..........…….......…

7. (™)AOXHXhABXHY (¢)

Yukarıda genotipleri verilen anne ve babanın B kangrubundahemofiligeninitaşıyançocuklarınınolmaolasılığıkaçtır?

………………………………………………..........…….......…

………………………………………………..........…….......…

8. Aşağıdakisoyağaçlarında taralıbireylerbelirlibirözelliğifenotiplerindegöstermektedir.

Bunagörekaçnumaralıailelerdetaralıbireylerinfenotipindegörülen bu özelliğin X’e bağlı baskın bir gen tarafındankontroledilmeihtimalivardır?

I II

: Difli birey

: Erkek birey

III IV

………………………………………………..........……………

9. Sirkesineklerindegöz rengiX’ebağlı kalıtımgösterir vekırmızıgözrengi,beyazgözrenginebaskındır.Bunagöredişi ve erkek sirke sineklerinin bu özellikle ilgili genotipvefenotiplerineaitaşağıdakitabloyudoldurunuz(Baskınözellikiçin“A”harfinikullanınız).

Genotip Fenotip

XX

XX

XX

XY

XY

10. Anne Baba

Hr

hR

X X X Y

hr

Yukarıdabir annevebabadaki hemofili ve renkkörlüğügenlerinin,Xkromozomlarıüzerindekidizilimlerişematizeedilmiştir.Buaileninbirinciçocuklarıhemrenkkörühemdehemofiliolanbirkızdır.Budurumuaçıklayınız.(Hemofiliverenkkörlüğüçekinikhastalıklardır).

………………………………………………..........……………

………………………………………………..........……………

………………………………………………..........……………

………………………………………………..........……………

………………………………………………..........……………

………………………………………………..........……………

……………………………………………..........………………

133

MİNİ SINAV – 6 SoruEşeye Bağlı Kalıtım

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

Kalıtım

ve Biyo

lojik Ç

eşitlilikÜ

NİT

E – 2

BÖ

LÜM

– 1

1. YandasağlıklıbirerkeğeaitXve

A

X Y

B

C

A

Ygonozomlarının kısımları A,Bve C ile gösterilmiştir. Bukısımlardataşınangenlerileilgiliaşağıdaki ifadelerden doğruolanların yanına “D”, yanlışolanlarınyanına“Y”harfiyazınız.

1. A kısmında taşınan bir özellik dişi bireylerdegörülemez.

2. ErkekbireylerdeBveCkısmındabulunanözelliklertekbirgenilefenotipeyansır.

3. Ckısmında taşınanözelliklerin dişi ve erkeklerdegörülmeolasılıklarıeşittir.

4. Bkısmındataşınançekinikbirgenindişilerdeetkisinigösterebilmesiiçinhomozigotolmasıgerekir.

5. Erkek çocuklar C kısmındaki genleri babadan, Bkısmındakigenleriannedenalırlar.

6. KızçocuklarBkısmındakigenlerihemannehemdebabadanalırlar.

2. Aşağıda bir canlıda beş ayrı karaktere ait genlerinkromozomlarüzerindekidizilimigösterilmiştir.

m mA a

B b

D D F f

Bucanlıdabelirtilen karakterler ile ilgili olarakaşağıdakisorularıcevaplayınız.

a) Bağlı genler arasında krossing over olmazsaoluşabilecektümgametçeşitleriniyazınız.

………………………………………………..........………

b) Bağlı genler arasında krossing over olursa abDfmgenlerinitaşıyanbirgametinoluşmaolasılığıkaçtır?

………………………………………………..........………

3. Aşağıdakisoyağaçlarında,üçfarklıailedeanne,babave1.çocuklarındarenkkörüolanlartaralıolarakverilmiştir.

1. çocuk 2. çocuk

II. aile

1. çocuk 2. çocuk

I. aile

1. çocuk 2. çocuk

III. aile

: Erkek birey: Difli birey

(X)

? ? ?

(Y) (Z)

Buna göre bu ailelerdeki 2. çocukların renk körü olmaolasılıklarınıkarşılaştırınız.

………………………………………………..........……………

4. ElveayaklardaoluşanaltıparmaklılıkYkromozomununhomolog olmayan kısmında taşınan ve baskın bir gentarafından kontrol edilen bir özelliktir. Elleri ve ayaklarıaltı parmaklı olan bir baba ile bu özelliği fenotipindegöstermeyen bir annenin kız ve erkek çocuklarında buözelliğingörülmeolasılıklarıkaçtır?

………………………………………………..........……………

5. Aşağıdakisoyağaçlarında taralıbireylerbelirlibirözelliğifenotipindegöstermektedir.

Bunagörekaçnumaralıailelerdetaralıbireylerinfenotipindegörülen bu özelliğin renk körlüğü olma ihtimali yoktur?(RenkkörlüğüX’ebağlıçekinikbirhastalıktır).

IIII II

IV V VI

………………………………………………..........……………

134

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

–2K

alıtım ve B

iyolo

jik Çeşitlilik

BÖ

LÜM

– 1

6. AkangrubundahemofiliolmayananneileABkangrubundahemofiliolmayanbabanınerkekçocuklarıBkangrubundaolup, hemofili hastasıdır. Buna göre aşağıdaki sorularıcevaplayınız.

a) Annevebabanıngenotipiniyazınız.

………………………………………………..........………

b) BuaileninAkangrubundasağlıklıçocuklarınınolmaihtimalikaçtır?

………………………………………………..........………

c) Buaileninçocuklarındabuikiözellikbakımındankaçfarklıgenotipoluşabilir?

………………………………………………..........………

7.

: Difli birey

: Erkek birey

1 2 3 4 5 6

A ailesi B ailesi

YukarıdakisoyağaçlarındaAveBailelerindeki renkkörübireylertaralıolarakverilmiştir.

BunagöreAveBailelerindeki;

I. 1ve4,

II. 2ve5,

III. 3ve6

numaralıbireylerinevliliklerindendoğacakçocuklarileilgiliaşağıdaki ifadelerdendoğruolanların yanına “D”, yanlışolanlarınyanına“Y”harfiyazınız.

1. Inumaralıaileninrenkkörükızçocuklarıolamaz.

2. II numaralı ailenin tüm erkek çocukları renk körüolur.

3. IIInumaralıaileninrenkkörübirerkekçocuğununolmaihtimali1/4’tür.

4. IInumaralıaileninrenkkörübirçocuğasahipolmaihtimaliInumaralıailedenfazladır.

5. RenkkörübirçocuğasahipolmaihtimaliendüşükolanaileIII’tür.

6. II ve III numaralı ailelerin renk körü kız çocuklarıolabilir.

7.Herüçaileninderenkkörüerkekçocuklarıolabilir.

8. Xkromozomununhomologolmayankısmındataşınanvebaskıngenlefenotipeyansıyanbirhastalıklailgiliaşağıdakiifadelerden doğru olanların yanına “D”, yanlış olanlarınyanına“Y”harfiyazınız.

1.Babahastaisetümkızçocuklarıhastaolur.

2.Hastalıkla ilgili geni taşımayan bir annenin erkekçocuklarındahastalıkgörülemez.

3. Heterozigotgenotiplibiranneilesağlıklıbirbabanınhastabirçocuğasahipolmaihtimali1/4’tür.

4. Kızçocuklarhastalıkla ilgiligenisadeceannedenalabilirler.

5.Hasta olmayan anne ve babanın tüm çocuklarısağlıklıolur.

6.Hastaannevebabanınsağlıklıçocuklarıolamaz.

9. : Difli birey

: Erkek birey1

5 6

2 3 4

9 10

87

Yukarıdakisoyağacında,XveYkromozomlarınınhomologkısmındataşınaneşbaskınbirözelliğifenotipindegösterenbireylertaralıolarakverilmiştir.Bunagöreaşağıdakisorularıcevaplayınız.

a) Taralı olmayan bireylerden hangilerinin ilgili özellikbakımındanaynıfenotipteolduğukesinolaraksöylenir?

………………………………………………..........……….

b) Hangi bireyler ilgili özellik bakımından anne vebabalarındanfarklıalelgenlerialmıştır?

………………………………………………..........……….

c) 6 ve 7 numaralı bireylerin üçüncü çocuklarının buözelliği fenotipindegösterenbir erkek çocuğuolmaihtimalikaçtır?

………………………………………………..........……….

135

MİNİ SINAV – 7 SoruSoyağaçları

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

Kalıtım

ve Biyo

lojik Ç

eşitlilikÜ

NİT

E – 2

BÖ

LÜM

– 1

1. Aşağıdakisoyağaçlarında taralıbireylerbelirlibirözelliğifenotipindegöstermektedir.Soyağaçlarındaaktarılanbuözelliğinotozomalkromozomlarda,

I. çekinik,

II. baskın,

III. eksikbaskın,

kalıtımbiçimlerindenaktarılma ihtimaliolanlarınınyanına(✔), aktarılma ihtimali olmayanların yanına (✗) işaretinikoyarakörnektekigibiçözünüz.

: Erkek birey)( : Difli birey,

Örnek:

I. �

II. X

III. X

a) I.

II.

III.

b) I.

II.

III.

c) I.

II.

III.

I.

II.

III.

d)

I.

II.

III.

e)

I.

II.

III.

f)

I.

II.

III.

g)

I.

II.

III.

h)

136

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

–2K

alıtım ve B

iyolo

jik Çeşitlilik

BÖ

LÜM

– 1

2. Aşağıdakisoyağaçlarında taralıbireylerbelirlibirözelliğifenotipindegöstermektedir.Soyağaçlarındaaktarılanbuözelliğin,

I. Xkromozomunabağlıçekinik,

II. Xkromozomunabağlıbaskın,

III. Ykromozomunabağlıçekinik

kalıtımbiçimlerindenaktarılma ihtimaliolanlarınınyanına(✔), aktarılma ihtimali olmayanların yanına (✗) işaretinikoyarakörnektekigibiçözünüz.


Örnek:

I. �

II. X

III. X

a) I.

II.

III.

b) I.

II.

III.

c) I.

II.

III.

d) I.

II.

III.

e) I.

II.

III.

f) I.

II.

III.

I.

II.

III.

g)

I.

II.

III.

h)

137

MİNİ SINAV – 8 SoruKarma

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

Kalıtım

ve Biyo

lojik Ç

eşitlilikÜ

NİT

E – 2

BÖ

LÜM

– 1

1.

Bir ördek türünde tüy rengi üç alel gen tarafındanbelirlenmektedir.A1 veA2alelleri eşbaskın,A3aleli isebugenlerinherikisinedeçekinikdurumdadır.Buüçalelintümkombinasyonlarınıbulunduranbirördeksürüsüileilgiliaşağıdakisorularıcevaplayınız.

a) Kaçfarklıtüyrengibulunur?

………………………………………………..........………

b) Tüyrengiileilgilioluşabilecektümgenotipçeşitleriniyazınız.

………………………………………………..........………

………………………………………………..........………

2. AaBbgenotipinesahipbirbireydemayozbölünmesonucuABgametininoluşmaoranı%8’dir.Bunagörebubireyleilgiliaşağıdakisorularıcevaplayınız.

a) Hangigenlerbağlıdır?

………………………………………………..........………..

………………………………………………..........………..

b) Gamet oluşumu sırasındaki krossing over yüzdesikaçtır?

………………………………………………..........………..

c) BubireydeaBgametininoluşmaoranıkaçtır?

………………………………………………..........……….

………………………………………….……..........……….

………………………………………….……..........……….

3.

n + 1 n + 1 n – 1 n – 1

Gametler

Mayoz II

Mayoz I

n + 1 n – 1 n n

A hücresi B hücresi

Yukarıdadiploit iki hücreninmayozbölünmesi sırasındameydana gelen ayrılmama olayları şematize edilmiştir.Ayrılmama sonucu A hücresinden (n + 1) ve (n – 1)kromozom sayısına sahip gametler oluşurken, Bhücresinden(n+1),(n–1)ve(n)kromozomsayısınasahipgametleroluşmuştur.Bufarklılığınnedeniniaçıklayınız.

………………………………………………..........……………

………………………………………………..........……………

………………………………………………..........……………

………………………………………………..........……………

………………………………………………..........……………

………………………………………………..........……………

………………………………………………..........……………

4. A a

G g N n

r r B B

BB

g G

a

n

r

A

N

r

aA

B B

nN

r rG g

I II III

Yukarıdaaynıgenotipesahipüçfarklıbireyeaitgenlerinkromozomlarüzerindekidağılımıverilmiştir.

Bubireylerinkrossingoverolmadan(a)vekrossingovervarken(b)oluşturabileceklerigametçeşidisayılarınıyazınız.

b)I.………………………

II.………………………

III.………………………

a) I.………………………

II.………………………

III.………………………

138

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

–2K

alıtım ve B

iyolo

jik Çeşitlilik

BÖ

LÜM

– 1

5. Siyahrenklibirhorozilebeyazrenklibirtavuktanoluşantümcivcivlermavirenkliolmuştur.

a) Budurumunnedeniniaçıklayınız.

………………………………………………..........………..

………………………………………………..........………..

b) Mavi renkli bir horoz ile beyaz renkli bir tavuğuncivcivlerinerenkolur?

………………………………………………..........………..

6.

1 2 3

6

13 14 15 16 17 18

19 20 21 22 Efleykromozomlar›

7 8 9 10 11 12

4 5

XXY

A

B

X

Yukarıda karyotipleri verilen bireyler ile ilgili aşağıdakiifadelerden doğru olanların yanına “D”, yanlış olanlarınyanına “Y” harfiyazınız.

1.Herikikaryotiptesağlıklıbireylereaittir.

2. A karyotipine sahip birey normalden bir fazlaotozomalkromozomasahiptir.

3. Akaryotipidişi,Bkaryotipiiseerkekbirbireyeaittir.

4. B karyotipine sahip birey normalden bir fazla Ykromozomunasahiptir.

5. A bireyi otozomlarda, B bireyi ise gonozomlardaayrılmamasonucuoluşmuştur.

6.Herikibireyindekromozomsayısı47’dir.

7. Aynı kromozom üzerinde bulunan A, B, C ve D genleriarasındakikrossingovergerçekleşmeolasılıkları,

• AveDarasında%20,

• DveCarasında%10,

• BveDarasında%40,

• AveBarasında%20,

• AveCarasında%30

şeklinde olduğuna göre, bu genlerin dizilişini aşağıdakikromozomüzerindegösteriniz.

8. Kan uyuşmazlığı görülen ORh+ grubundaki bir bebeğinannesininolasıkangrubugenotipleriniyazınız.

………………………………………………..........……………

9. KedilerdepostrengiXkromozomununhomologolmayankısmındataşınır.Sarıvesiyahrenkoluşturanalelgenlereşbaskınolup,alacalıkedioluşur.

Buna göre, siyah bir erkek ve alacalı bir dişi kedininçaprazlanmasısonucundaoluşabilecekyavrularıngenotipvefenotipleriniyazınız.(XA →Siyah,XB →Sarı)

………………………………………………..........……………

………………………………………………..........……………

………………………………………………..........……………

139

MİNİ SINAV – 9 SoruKarma

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

Kalıtım

ve Biyo

lojik Ç

eşitlilikÜ

NİT

E – 2

BÖ

LÜM

– 1

1.

Mendel’in genetik çalışmalarında bezelyeleri tercihetmesininsebeplerinelerdir?

………………………………………………..........……………

………………………………………………..........……………

………………………………………………..........……………

………………………………………………..........……………

………………………………………………..........……………

2. Kan grubu ve otozomlarda çekinik olarak aktarılan birhastalığa ait genler ayrı kromozomlarda bulunmaktadır.Buna rağmen bu hastalık sadeceO kan grubuna sahipbireylerdeortayaçıkmaktadır.AkangrubunasahipsağlıklıbirerkekileBkangrubunasahipsağlıklıbirkadınınhastabirçocuklarıolmuştur.Buaileninikinciçocuğundahastalığıngörülmeihtimalikaçtır?

(Annevebabahastalığanedenolangenbakımındanbaskınfenotiptedir).

……………………………………………..........………………

……………………………………………..........………………

……………………………………………..........………………

3. Erkek bir bireyde 22 + YY gametinin oluşum biçiminiaçıklayınız.

………………………………………………..........……………

………………………………………………..........……………

………………………………………………..........……………

………………………………………………..........……………

4.

4 5 6

1 2 322+X 22+Y23+X

22 + X 22 + O 22 + XX

Yukarıda insanlardamayoz bölünme sonucu oluşan altıfarklı gamet verilmiştir. Aşağıda verilen sendromlarınoluşabilmesiiçindöllenmesigerekengametçeşitleriniboşbırakılankısımlarayazınız.

• Süperdişi:……...............…….…………

• Mongolerkek:……..........………………

• Turnerdişi:……..........…….....…………

• Klinefeltererkek:……..........…...………

• Mongoldişi:……..........….....………..…

5. AORr genotipindeki bir anne ile ABRr genotipindeki birbabanın,

I. BRh–,

II. ARh+,

III. ABRh+

fenotipinesahipçocuklarınolmaihtimallerininçoktanaza doğrusıralanışınasılolmalıdır?

………………………………………………..........……………

………………………………………………..........……………

………………………………………………..........……………

6. Kanuyuşmazlığının(Eritroblastosisfetalis)hangikoşuldavenasıloluştuğunuaçıklayınız.

………………………………………………..........……………

………………………………………………..........……………

………………………………………………..........……………

………………………………………………..........……………

………………………………………………..........……………

………………………………………………..........……………

………………………………………………..........……………

………………………………………………..........……………

140

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

–2K

alıtım ve B

iyolo

jik Çeşitlilik

BÖ

LÜM

– 1

7.

BBrr OOrr AARR BBrr

X

Yukarıdakisoyağaçlarındaikifarklıaileyeaitbazıbireylerinkangrubugenotipleriverilmiştir.

BunagöreXilegösterilenbireyinkangrubuileilgilisahipolabileceğitümgenotipçeşitleriniyazınız.

………………………………………………..........……………

………………………………………………..........……………

………………………………………………..........……………

8.

Birinsanaaityukarıdakikromozomşemasıileilgiliaşağıdakisorularıcevaplayınız.

a) Buşemaneolarakadlandırılır.

......................................................................................

......................................................................................

b) Şemayı kullanarak ait olduğu bireyle ilgili iki özellikyazınız.

......................................................................................

......................................................................................

c) Buşemanınoluşumunda,

I. boyanmışkromozomlarınfotoğrafınınçekilmesi,

II. hücrenin mitoz bölünmenin metafaz evresindeyakalanması,

III. fotoğrafların kesilerek homolog kromozomlarınşekilvebüyüklüklerinegöregruplandırılması

basamaklarıhangisırailegerçekleştirilir?

…………………………………………..........……………

9. Bozuk dentin, X kromozomuna bağlı baskın bir geninetkisiyle ortaya çıkan bir hastalıktır. Bu hastalık dişibireylerdeerkekbireyleregöredahayaygınolarakgörülür.Bunagörebozukdentinhastalığıbakımındandişiveerkekbireylerinfenotipvegenotipleri ile ilgiliaşağıdakitabloyudoldurunuz.

(BozukdentinenedenolanbaskıngeniDilegösteriniz.)

CİNSİYET FENOTİP GENOTİP

DİŞİ

ERKEK

10. Aynıtürünbireyleriarasındakifarklılıklarikişekildeolabilir.Bunlardanmodifikasyon,çevrekoşullarınınetkisiyleortayaçıkarvekalıtsaldeğildir.Varyasyon isebireylerinkalıtsalyapısındakifarklılıklardankaynaklanır.

Bunagöreaşağıdakiörneklerdenvaryasyonaaitolanlarınyanındaki kutucuğa (✔), modifikasyona ait olanlarınyanındakikutucuğa(✗)işaretinikoyunuz.

1. AkangrubundakiannevebabanınOkangrubunasahipçocuklarınınolması

2. İstiridyelerinyapıştıklarıyerinbiçimineuygunolarakfarklıkabukşekillerinesahipolması

3. Afrika’dayaşayaninsanlarınsiyahtenli,Avrupa’dayaşayaninsanlarınbeyaztenliolması

4. Ağaçlarınrüzgaralmayönüneuygunolarak, farklıbiçimlerdegelişmesi

5. Renklenmelerinormalolanannevebabanınalbinoözelliktebirçocuklarınınolması

6.Çuha çiçeği bitkisinin 30ºC’den düşük sıcaklıktagelişmesi durumunda, çiçeklerinin kırmızı renkli;30ºC’den yüksek sıcaklıkta gelişmesi durumundaisebeyazrenkliolması

141

TEST–1Soru Soru

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

Kalıtım

ve Biyo

lojik Ç

eşitlilikÜ

NİT

E – 2

BÖ

LÜM

– 1

Mendel Genetiği ve Uzantıları

1. Diploit bir canlıda bulunan baskın ve çekinik genler ile ilgili,

I. Çekinikgenlersadecehomozigotdurumdaykenetkisinifenotiptegösterebilir.

II. Aynı karakter bakımından homozigot çekinik vehomozigotbaskınbireylerinçaprazlanmasındanoluşantümbireylerheterozigotgenotipteolur.

III. Baskın fenotipli ikibireyinçekinik fenotipli çocuklarıolamaz.

ifadelerinden hangileri doğru değildir?

A) YalnızI B) YalnızII C) YalnızIII

D) IveIII E) IIveIII

2. Sekiz çeşit gamet oluşturabilen bir canlının genotipi aşağıdakilerden hangisi olabilir?

(Genlerbağımsızdır).

A) AaBbccDD B) AABbCCdd

C) aaBbCCDd D) AabbCcDd

E) AaBbCcDd

3. Bir ailede anne, otozomal kromozomlarda bulunan birözellikleilgiliDvedgenlerinitaşımaktadır.

Bu ailede babanın genotipi,

I. DD,

II. Dd,

III. dd

verilenlerden hangileri gibi olursa d fenotipinde çocukları olamaz?

A) YalnızI B) YalnızII C) IveII


4. Otozomal bir özellik için heterozigot olan anne ve babanın doğacak çocuğunun baskın fenotipte olma olasılığı kaçtır?

A) 34 B) 3

16 C) 116 D) 38 E) 9

16

5. X

Mor çiçekli iki bezelyenin çaprazlanması sonucu beyazçiçeklibirbezelyeoluşmuştur.

Buna göre,

I. Morçiçekalelibaskındır.

II. Çaprazlanan mor çiçekli bezelyeler heterozigotgenotiptedir.

III. Beyazçiçeklibezelyehomozigotgenotiptedir.

yargılarından hangilerine kesinlikle ulaşılır? (Alellerdenbiritambaskındır).

A) YalnızI B) IveII C) IveIII

D) IIveIII E) I,IIveIII

6. Birailedekiçocuklarınbelirlibirkarakterileilgilifenotipleriaşağıdakisoyağacındaverilmiştir.

r R R

Buna göre anne ve baba bu özellikle ilgili,

Anne Baba

I. RR rr

II. Rr Rr

III. rr Rr

genotiplerinden hangilerine sahip olabilir?

A) YalnızII B) IveII C) IveIII


142

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

–2K

alıtım ve B

iyolo

jik Çeşitlilik

BÖ

LÜM

– 1

7. (™)GgRrxGgRr(¢)

Yukarıdaki çaprazlama sonucu oluşabilecek genotip çeşidi ve fenotip çeşidi sayısı aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

Genotipçeşidisayısı Fenotipçeşidisayısı

A) 4 4

B) 9 4

C) 8 6

D) 4 9

E) 9 3

8. Yapışık kulakmemesi otozomal kromozomlarda taşınançekinik bir özellik olup a harfi ile simgelenir. Aşağıdakisoyağacındayapışıkkulakmemesinesahipolanbireylertaralıolarakverilmiştir.

1

2 3

Soyağacına göre numaralı bireylerin genotipleri aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

1 2 3

A) Aa aa AAveyaAa

B) AAveyaAa aa Aa

C) Aa Aa Aa

D) aa Aa aa

E) aa AaveyaAA aa

9. Mendel bezelyeler ile yaptığı çalışmalarda alel genler ile ilgili,

I. İkialelgenfarklıolduğuzamanbiribaskındiğeriçekiniközellikgösterir.

II. Oğuldöllerdebirarayagelmelerişansabağlıdır.

III. Krossingovergeçirdiktensonragametlereeşitolasılıkladağılırlar.

sonuçlarından hangilerine ulaşmıştır?

A) YalnızII B) YalnızIII C) IveII

D) IveIII E) I,IIveIII

10. İki karakter bakımından baskın fenotipli (N, R) bir bireyin genotipinin anlaşılabilmesi için aşağıda genotipi verilen bireylerden hangisi ile çaprazlanması gerekir?

A) nnrr B) NNRR C) NNRr

D) nnRR E) NnRR

11. İnsanlarda,

– Kahverengigözrengi(K),mavigözrengigenine(k),

– Siyahsaçrengigeni(S),sarısaçrengigenine(s)

baskındır.

Verilen iki karakter bakımından heterozigot genotipli anne ve babanın mavi gözlü ve siyah saçlı bir kız çocuklarının olma olasılığı kaçtır?

A) 18 B) 3

16 C) 932 D) 316 E) 3

32

12. Aşağıdaki soyağacında otozomal bir özellik olan alınaçıklığınasahipbireylertaralıolarakverilmiştir.

: Difli birey

: Erkek birey

Soyağacına göre,

I. Alınaçıklığıotozomlardakibaskınbirgen ilekontroledilir.

II. Taralıolmayanbireylerhomozigotçekinikgenotiptedir.

III. Taralıbireylerintamamıhomozigotbaskıngenotiptedir.

yargılarından hangileri doğrudur?



13. Kahverengigözlüannevebabanınilkçocuklarıyeşilgözlüolmuştur.

Buna göre bu ailenin ikinci çocuğunun kahverengi gözlü erkek olma olasılığı kaçtır?

A) 12 B) 1

4 C) 3

4 D) 3

8 E) 1

8

1. C 2. D 3. A 4. A 5. E 6. D 7.B 8. A 9. C 10. A 11. E 12. C 13. D

143

Soru Soru

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

Kalıtım

ve Biyo

lojik Ç

eşitlilikÜ

NİT

E – 2

BÖ

LÜM

– 1


TEST–2

1. Otozomal çekinik ve baskın genlerin kalıtımı ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?

A) Baskınfenotipteolanannevebabanınçekinikfenotipteçocuklarıolabilir.

B) Çekinikbirözelliğinkız veerkekçocuklardagörülmeolasılığıaynıdır.

C) Baskınfenotiptebirçocuğunanneyadababasındanenazbiribaskınfenotiptedir.

D) Çekinikfenotipteolanannevebabanınbaskınfenotipteçocuğuolabilir.

E) Çekinik fenotipte bir çocuğun hem anne hem debabasındaçekinikgenbulunur.

2. Aşağıda otozomlarda taşınan bir özelliğin kalıtımıgösterilmiştir.

: Difli birey

: Erkek birey

X

Taralı olan bireyler bu özellik bakımından çekinik fenotipli olduğuna göre, X ile gösterilen bireyin heterozigot genotipte olma olasılığı kaçtır?

A)1 B) 12 C) 1

3 D) 2

3 E) 3

4

3. Heterozigot siyah ve kısa kıllı erkek ve dişi farelerin çaprazlanması sonucunda oluşan birinci kuşaktaki kahverengi ve uzun kıllı farelerin, siyah ve kısa kıllı farelere oranı kaçtır?

(Farelerdesiyahkılrengi,kahverengikılrengine;kısakıllıolmauzunkıllıolmayabaskındır).

A) 19 B) 1

3 C) 1 D) 3 E) 9

4. R karakteri bakımından homozigot dominant, N karakteri bakımından heterozigot genotipteki bir dişi birey ile R ve N karakterleri bakımından heterozigot genotipteki erkek bireyin yavrularının genotipi aşağıdakilerden hangisi gibi olamaz?

A) RRNN B) RrNn C) RrNN

D) RRnn E) rrNN

5. HomozigotmorçiçekrenginesahipbirbezelyeilebeyazçiçekrenginesahipbirbezelyeçaprazlanarakF1dölüeldeediliyor.

F1 dölündeki bireylerin kendi aralarında çaprazlanması ile elde edilen F2 dölü ile ilgili,

I. İkifarklıfenotipoluşur.

II. Üçfarklıgenotipoluşur.

III. Morçiçeklibirbezelyeoluşmaihtimali12’tür.

IV. Genotipayrışımoranı3:1’dir.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

(Genler bağımsız olup,mor çiçek rengi (M) beyaz çiçekrengine(m)baskındır).

A) IveII B) IIveIII C) IIIveIV

D) I,IIveIV E) II,IIIveIV

6. Bezelyelere ait,

I. kolayizlenebilenkarakterleresahipolma,

II. kısabirsüreiçindeyenidöllerüretebilme,

III. üremesistemininkolaycakontroledilebilmesi

özelliklerinden hangileri Mendel’in kalıtımla ilgili çalışmalarında bu bitkileri seçmesine neden olmuştur?



144

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

–2K

alıtım ve B

iyolo

jik Çeşitlilik

BÖ

LÜM

– 1

1. D 2. D 3. A 4. E 5. A 6. E 7.B 8. C 9. A 10. D 11. C 12. C

7. Karakterno Alelgenler Baskınlıkdurumu

I R,r R>r

II N, n N>n

III ΙK, ΙB ΙK=ΙB

Yukarıdaüçfarklıkarakterinortayaçıkmasınısağlayanalelgençeşitlerivebaskınlıkdurumlarıverilmiştir.

Bu karakterler bakımından bir popülasyonda oluşabilecek fenotip ve genotip çeşitleri aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

Fenotipçeşidi Genotipçeşidi

A) 8 9

B) 12 27

C) 8 27

D) 12 9

E) 18 8

8. PemberenkliikiakşamsefasıbitkisininçaprazlanmasıylaeldeedilenF1dölününfenotipçeşitveoranlarıaşağıdakigrafikteverilmiştir.

25

50

Fenotip çeflidi

Birey oran›

K P B

K : Kırmızı

P: Pembe

B: Beyaz

Grafiğe göre aşağıdaki sonuçlardan hangisine ulaşılamaz?

A) Kırmızıvebeyazçiçekrenklerieksikbaskındır.

B) F1dölündeüçfarklıgenotipbulunur.

C) Çaprazlananbireylerçiçekrengibakımındanhomozigotgenotiptedir.

D) F1dölününfenotipvegenotipayrışımoranı1:2:1’dir.

E) Kırmızı ve beyaz çiçek genleri farklı kromozomlarüzerindebulunur.

9. İnsanlardasolakolmamageni(S),solakolmagenine(s);elagözgeni(E),mavigözgenine(e)baskındır.

Buna göre ela gözlü ve solak bir bireyin Eess genotipinde olma olasılığı kaçtır?

A) 12 B) 1

4 C) 3

4 D) 2

3 E) 1

8

10. Aşağıdakilerden hangisi Mendel’in bezelyelerle yaptığı monohibrit çaprazlamalar ile ulaştığı sonuçlardan birisi değildir?A) Biriannedendiğeribabadangelenveaynıkaraktereetki

edengenlerealelgendenir.B) Her bir karakterin iki aleli gamet oluşumu sırasında

ayrılır.C) Bir karaktere ait iki farklı alel gene sahip bir bireyde

fenotipteetkisinigösteremeyengeneçekinikgendenir.D) Gametoluşumusırasındafarklıkarakterleridenetleyen

genlerbirbirindenbağımsızolarakayrılır.E) Karakterlerinnesildennesileaktarımınısağlayankalıtsal

birimleregenadıverilir.

11. Düzgünveburuşuktohumluikibezelyeninçaprazlanmasısonucundaeşitorandadüzgünveburuşuktohumlubireyleroluşmuştur.

Buna göre çaprazlanan bireylerin genotipleri aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

(Düzgün tohum şekli (D), buruşuk tohum şekline (d)baskındır).

Dişi Erkek

A) Dd DdB) DD DdC) dd DdD) dd ddE) DD DD

12. Bezelyelereaitaşağıdakisoyağacındataralıbireylerkısagövdeyesahipiken,diğerbireyleruzungövdeyesahiptir.

: Difli birey

: Erkek birey1

2

3

Buna göre;

I. Kısagövdeözelliğibaskınbirgenilebelirlenir.

II. Taralıbireylerhomozigotgenotiptedir.

III. 1ve2numaralıbireyleringenotipiaynıdır.

IV. 3numaralıbireyheterozigotgenotiptedir.

ifadelerinden hangileri kesin olarak doğrudur?

(Bezelyelerdegövdeuzunluğuotozomalkromozomlardabulunanikigenilekontroledilir).

A) IveII B) IveIII C) IIveIII

D) IIveIV E) IIIveIV

145

Soru Soru

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

Kalıtım

ve Biyo

lojik Ç

eşitlilikÜ

NİT

E – 2

BÖ

LÜM

– 1


TEST–3

1. Aşağıdaüçfarklıbireyingenotipleriverilmiştir.

I. GgnnRrTT

II. GgNnRrTt

III. ggNnRrTt

Bu bireylerin oluşturabilecekleri gamet çeşidi sayılarının çoktan aza doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? (Genlerbağımsızdır).

A) I–II–III B) II–I–III C) II–III–I

D) III–I–II E) III–II–I

2. Aa bb Rr NN Gg Hh genotipindeki bir canlının sahip olduğu heterozigot ve homozigot alel gen çifti sayıları aşağıdakilerden hangisinde sırasıyla verilmiştir?

A) 2–4 B) 3–3 C) 3–4

D) 4–2 E) 4–3

3. Diploit organizmalarda bulunan baskın genler ile ilgili,

I. Heterozigotdurumdafenotiptegörülürler.

II. Homozigotdurumdaetkileriherzamanartar.

III. Gametlerde bulunma olasılıkları çekinik genlerdenfazladır.


A) YalnızI B) YalnızIII C) IveII


4. Aşağıdaki soyağacında otozomal çekinik bir hastalığıfenotipindegösterenbireylertaralıolarakverilmiştir.

: Difli birey

: Erkek birey

1 2 3

4 5

Buna göre, numaralı bireylerden hangisi mutasyon sonucu oluşmuştur?

A)1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

5. Bir türde belirli bir karakter için 10 farklı genotipte birey oluşabildiğine göre bu karakter için kaç çeşit alel gen vardır?

A)2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6

6. Kıvırcık saçlı ve kahverengi gözlü anne ve babanın ilkçocuklarıdüzsaçlıvemavigözlüolmuştur.

Buna göre, bu ailenin ikinci çocuklarının kıvırcık saçlı ve mavi gözlü olma ihtimali kaçtır?

A) 14 B) 3

16 C) 116 D) 38 E) 1

32

7. Akşamsefasıbitkilerineait üç farklı çaprazlamasonucuoğuldöllerdekifenotipayrışımoranlarıaşağıdaverilmiştir.

K›rm›z› Beyaz Pembe

ΙKΙK #

ΙKΙK ΙBΙB #

ΙBΙB ΙKΙK #

ΙBΙB

Buna göre pembe renkli (ΙKΙB) iki akşam sefası bitkisinin çaprazlanması sonucunda elde edilecek oğul dölde fenotip ayrışım oranı aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

K›rm›z›

K›rm›z› K›rm›z›

Beyaz

A)

K›rm›z› Beyaz

B)

D) E)

Beyaz K›rm›zı Pembe

C)

BeyazPembe Pembe

146

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

–2K

alıtım ve B

iyolo

jik Çeşitlilik

BÖ

LÜM

– 1

1. C 2. D 3. A 4. E 5. C 6.B 7. D 8. D 9.B 10. C 11. D 12. D 13. C 14.B

8. NNrrxnnRRgenotipindekiikibireyçaprazlanarakF1dölüeldeediliyor.

F1 dölündeki bireylerin kendi aralarında çaprazlanması sonucu elde edilen F2 dölünde Nnrr genotipindeki bireylerin oranı kaçtır?(Genlerbağımsızdır).

A) 12 B) 2

3 C) 1

4 D) 1

8 E) 3

16

9. Aşağıdaki soyağacında otozomlarda taşınan çekinik birözelliğifenotipindegösterenbireylertaralıolarakverilmiştir.

1 2 3

Buna göre, 3 numaralı bireyin homozigot genotipte olma ihtimali kaçtır?

A) 12 B) 1

3 C) 2

3 D) 1

4 E) 3

4

10. Genotipi Aa BB cc Dd olan dişi bireye ait bir yumurta hücresinin, abCd genotipindeki bir sperm hücresi tarafından döllenmesi sonucunda oluşabilecek bireylerin fenotipi,

I. aBCd,

II. AbCD,

III. ABcd,

IV. aBCD

yukarıdakilerden hangileri gibi olamaz?

A) YalnızIII B) IveII C) IIveIII

D) IIIveIV E) II,IIIveIV

11. GenotipiAabbRrNNXDXdolanbircanlıdaaveNgenleribağlı,diğergenlerisebağımsızdır.

Buna göre, bu canlının kromozom sayısı kaçtır?

A)2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 10

12. Bezelyelerdesarıtohumrengigeni(S),yeşiltohumrengigenine(s)veuzungövdegeni (U),kısagövdegenine(u)baskındır.

Bukarakterleryönündengenotipibilinmeyen ikibezelyeçaprazlandığında elde edilen fenotip oranlarının daimaaşağıdakigibiolduğubelirlenmiştir.

Sarı–Uzun:3

Sarı–Kısa:3

Yeşil–Uzun:1

Yeşil–Kısa:1

Buna göre, çaprazlanan bezelyelerin genotipi aşağıdakilerden hangisi gibi olmalıdır?

A) SsUUxSsUu B) SsUuxssuu

C) SsUuxssUu D) SsUuxSsuu

E) SSUuxSsUU

13. Otozomalbaskınbirözelliğifenotipindegösterenbireyleraşağıdakisoyağacındataralıolarakgösterilmiştir.

4 5

: Difli birey

: Erkek birey1

2 3

Buna göre, numaralandırılan bireylerden hangisi diğer dördünden farklı genotipte olabilir?

A)1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

14. Tavşanlardakürkrengi,dörtalelgentarafındanbelirlenir.Bualellerinbaskınlıkdurumuyabanıl(C)>chinchilla(c)>himalaya(ch)>albino(ca)şeklindedir.

Buna göre tavşanlardaki kürk rengi ile ilgili,

I. Albino bireyler bu karakter açısından homozigotgenotiplidir.

II. Yabanıl fenotipteki bireyler bu karakter bakımındandörtfarklıgenotipteolabilir.

III. chvecalellerinibirliktebulunduranbireylerhimalayafenotipindeolur.




147

Soru Soru

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

Kalıtım

ve Biyo

lojik Ç

eşitlilikÜ

NİT

E – 2

BÖ

LÜM

– 1


TEST–4

1. AlınaçıklığıotozomlardataşınanbaskınbirözellikolupAilesembolizeedilebilir.

Aşağıdaki soyağacında bu özelliği fenotipinde gösterenbireylertaralıolarakverilmiştir.

1 2

43

5

Buna göre, soyağacındaki numaralı bireylerden hangisi AA genotipinde olabilir?

A)1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

2. MnR genotipindeki bir yumurta ile aşağıda genotipi verilen spermlerden hangisi döllenirse M, n, R fenotipinde bir zigot oluşur?

A) MNR B) mnr C) MNr

D) mNr E) mNR

3. Gg Hh Rr genotipindeki üç farklı canlının genlerininkromozomlarüzerindekidizilimiaşağıdagösterilmiştir.

I. G

H

R

g

h

r

II. G g H h R r

III. GH

gh R r

Buna göre bu canlıların oluşturabileceği gamet çeşidi sayısı aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

(Krossingovergerçekleşmemiştir).

I II III

A) 8 8 8

B) 4 2 8

C) 2 8 2

D) 2 4 8

E) 2 8 4

4. Güvercinlerdesenliyadadüztüyrenginesahipolabilirler.Güvercinler ile yapılan bir dizi çaprazlama sonucundaaşağıdakitabloeldeedilmiştir.

F1dölününfenotipsayıları

Çaprazlananbireyler Desenli Düz

DesenlixDesenli 32 9

DesenlixDüz 17 14

Tablodaki sonuçlara göre;

I. Desenlitüyrengigenibaskın,düztüygeniçekiniktir.

II. Düz tüy rengine sahip tüm güvercinler homozigotgenotiptedir.

III. Çaprazlamalarda kullanılan desenli güvercinlerheterozigotgenotiptedir.

yargılarından hangileri kesin olarak doğrudur?

(Tüyrengigeniotozomalkromozomlardataşınır).



5. 1 2

3 4 5

Aslanağzıbitkilerineaitolanyukarıdakisoyağacındapemberenklibireylertaralıolarakverilmiştir.

Buna göre soyağacındaki bireyler ile ilgili,

I. 1ve4numaralıbireylerheterozigotgenotiplidir.

II. 2ve3numaralıbireylerkırmızıçiçekrenginesahiptir.

III. 2ve5numaralıbireyleraynıçiçekrenginesahiptir.




148

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

–2K

alıtım ve B

iyolo

jik Çeşitlilik

BÖ

LÜM

– 1

1. E 2.B 3. E 4. E 5. D 6. E 7. D 8. A 9. E 10. C 11. D 12. D

6. AaBbgenotiplibirbireydeAveBgenleribağlıdır.

Mayoz bölünme sırasında krossing over oranı %60 ise AB ve aB gametlerinin oluşma oranları kaçtır?

AB aB

A) %20 %15

B) %15 %35

C) %20 %30

D) %30 %20

E) %35 %15

7. A ailesi B ailesi C ailesi

7 9 10

8

64

41 2

3

65

YukarıdaA,BveCailelerineaitolansoyağaçlarıverilmiştir.

Buna göre, hangi bireyler arasında kalıtsal bir akrabalık yoktur?

A) 1ve10 B) 3ve7 C) 5ve9

D) 2ve8 E) 4ve6

8. ABCfenotipindeolanikibireyinçaprazlanmasısonucundaa,b,cfenotipinesahipbirçocuklarıolmuştur.

Bu aile ile ilgili,

I. Anne ve baba üç karakter bakımından heterozigotgenotiptedir.

II. a,b,Cfenotipindebirerkekçocuğununolmaihtimali3/64’tür.

III. Aa bbCC genotipinde bir çocuğunun olma ihtimali1/16’dır.




9. ANR fenotipinde olan bir bireyin genotipini öğrenmek amacıyla aannrr genotipindeki bir bireyle çaprazlanması sonucunda aşağıda genotipi verilen bireylerden hangisinin oluşma ihtimali yoktur?

A) AaNnRr B) aannrr C) AannRr

D) aannRr E) AaNNrr

10. TaySachshastalığıotozomlarda taşınançekinikbirgenile belirlenip, beyin hücrelerinde bulunan bazı yağlarınparçalanmamasınayolaçanbirenziminbozukluğusonucuortayaçıkmaktadır.Buhastalığasahipbebeklerdekörlük,nöbetlervehareketbozukluklarıgörülüp,birkaçyıliçindeölümgerçekleşmektedir.

Buna göre,

I. Buözellikleilgiliheterozigotgenotiplibireylerdehastalıkgörülmez.

II. Buhastalığasahipolanbirçocuğunannevebabasıhomozigotçekinikgenotipteolabilir.

III. Heterozigot genotipli anne ve babanın sağlıklı birçocuğasahipolmaihtimali3/4’tür.


A) YalnızIII B) IveII C) IveIII


11. MmNn genotipindeki iki bireyin çaprazlanması sonucu M, N fenotipinde bir birey (I) ile Mm Nn genotipinde bir bireyin (II) oluşma ihtimalleri aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

(MveNgenleribağlıolup,krossingoveryoktur).

I II

A) 9/16 1/4

B) 3/8 1/8

C) 9/32 3/16

D) 3/4 1/2

E) 1/4 1/8

12. Aynı türden mor çiçekli iki bezelyenin çaprazlanmasısonucunda3/4’ümorçiçekli,1/4’übeyazçiçekliolanF1 dölü elde edilmiştir. F1 dölünde bulunanmor çiçekli ikibezelye ile yapılan ikinci çaprazlamadan elde edilen F2 dölündekibezelyelerintamamımorçiçekliolmuştur.

Buna göre aşağıdaki ifadelerden hangisinin doğruluğu kesin değildir?

A) Morçiçekalelibaskın,beyazçiçekaleliçekiniktir.

B) F1 dölündeki beyaz çiçekli bireyler homozigotgenotiplidir.

C) Birinciçaprazlamayaalınanbireylerinikisideheterozigotgenotiplidir.

D) F2dölündekibireylerdebeyazçiçekgenibulunmaz.

E) İkinciçaprazlamayaalınanbireylerhomozigotçekinikgenotipliolamaz.

149

Soru Soru

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

Kalıtım

ve Biyo

lojik Ç

eşitlilikÜ

NİT

E – 2

BÖ

LÜM

– 1

Kan Grupları

TEST–5

1. Plazmasında A ve B antikorları bulunduran bir bireyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?

A) AnnevebabasıOgeninibulundurur.

B) AlyuvarındaAveBantijenleribulunmaz.

C) Kangrububakımındanhomozigotgenotiptedir.

D) ABkangrubundaçocuğuolabilir.

E) Bkangrubundakibireydenkanalamaz.

2. Bireyno Aantijeni Bantijeni Rhantijeni

I – + –

II – – +

III + + –

(+:var,–:yok)

Yukarıdaki tabloya göre I, II ve III numaralı bireylerin kan grupları aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

I II III

A) ARh+ ABRh– ORh+

B) BRh– ORh+ ABRh+

C) ARh+ ABRh+ ORh–

D) BRh– ABRh– ORh+

E) BRh– ORh+ ABRh–

3. Aşağıda dört farklı ailedeki anne ve babanın kan grubugenotipleriverilmiştir.

Aileno Anne Baba

I AB AB

II OO AB

III AO BB

IV BO OO

Tabloya göre, hangi ailelerin çocuklarında homozigot kan grubu genotipinin ortaya çıkma olasılığı yoktur?

A) YalnızII B) IveIII C) IIveIII

D) IIveIV E) II,IIIveIV

4. 1

2

1

YukarıdakisoyağacındaOkangrubundakibireyler taralıolarakverilmiştir.

Buna göre, 1 ve 2 numaralı bireylerin kan grubu genotipi aşağıdakilerden hangisi olabilir?

A)AO B) AA C) OO D) BB E) AB

5. Dört farklı bireye ait kan örneklerine sırasıyla Anti A,AntiBveAntiRhiçerenserumlardamlatılmışvetablodakisonuçlareldeedilmiştir.

Bireyler Anti ASerumu

Anti BSerumu

Anti RhSerumu

I

II

III

IV

( : Çökelme var, : Çökelme yok)

Buna göre numaralı bireyler ile ilgili aşağıdaki yorumladan hangisi doğru değildir?

A) IInolubireyingenotipi00rr’dir.B) IVnolubireyinalyuvarzarındaRhantijenibulunurken,A

veBantijenleribulunmaz.C) IveIVnolubireylerarasındakanalışverişiolamaz.D) III nolu bireyden elde edilen kan serumunda Anti A,

AntiBveAntiRhbulunur.E) AantijeniIveIIInolubireylerdebulunurkenIIveIVnolu

bireylerdebulunmaz.

6. Aşağıdaüçfarklıaileninkangruplarıverilmiştir.

Aileno Baba Anne

I AORr ABrr

II AARR BOrr

III BORr AOrr

Tabloya göre, bu ailelerin A kan grubunda ve kan uyuşmazlığı görülen bir çocuğa sahip olma ihtimallerinin çoktan aza doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

A) I–II–III B) I–III–II C) II–I–III

D) II–III–I E) III–I–II

150

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

–2K

alıtım ve B

iyolo

jik Çeşitlilik

BÖ

LÜM

– 1

7. A kan grubundaki bir anne ve AB kan grubundaki bir babadan oluşan bir aile ile ilgili,

I. Okangrubundaçocuklarıolamaz.

II. Bkangrubundaçocuklarınınolabilmesi içinanneninAOgenotipindeolmasıgerekir.

III. Annebabadankanalamaz.




8. Kerem Birkan Burak

Alyuvardaki

antijen

Plazmadakiantikor I II III

: Alyuvar: A antijeni

: B antijeni

: A antikoru

: B antikoru

Yukarıdakitablodaüçfarklıbireyinalyuvarlarındabulunanantijenlergösterilmiştir.

Buna göre I, II ve III nolu kısımlarda bulunan antikor çeşitleri aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

A)

B)

C)

D)

E)

IIIIII

,

,

,

,—

—

—

9. Aşağıdaki soyağacında bir aileye ait bazı bireylerin kangrubufenotipleriverilmiştir.

A Rh+

1 2

B Rh+

B Rh–

3 4

AB Rh–

: Difli birey

: Erkek birey

Buna göre, numaralı bireylerden hangilerinin kan grubu fenotipleri babası ile aynı olabilir?

A) 1ve2 B) 3ve4 C) 1,2ve3

D) 1,3ve4 E) 1,2,3ve4

10. B

OBA

A : Difli birey

: Erkek birey

O A

Kan grupları ile ilgili yukarıda verilen soyağacındaki ailede, homozigot genotipli bireylerin heterozigot genotipli bireylere oranı kaçtır?

A)1/2 B) 2 C) 1 D) 1/4 E) 2/3

11. A kan grubundaki bir çocuğun babasının genotipi aşağıdakilerden hangisi olamaz?

A)AO B) BB C) AB D) OO E) BO

12. : Difli birey

: Erkek birey

BA

X

Yukarıdaki soyağacında O kan grubundaki birey taralıolarakverilmiştir.

Kardeşlerin aynı kan grubunda olmadığı bilindiğine göre,

I. Annevebabaheterozigotgenotiplidir.

II. X bireyinin babası ile aynı genotipte olma olasılığı1/4’tür.

III. XbireyininalyuvarzarındaAantijeninitaşımaolasılığı2/3’tür.




13.

OOAA

Ali

OO AB

Kan grupları ile ilgili yukarıdaki soyağacına göre Ali’nin genotipi aşağıdakilerden hangisi olamaz?

A)AA B) OO C) BO D) AB E) BB

1. D 2. E 3. C 4. A 5. D 6. C 7. E 8. C 9. D 10. A 11.B 12. C 13. E

151

Soru Soru

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

Kalıtım

ve Biyo

lojik Ç

eşitlilikÜ

NİT

E – 2

BÖ

LÜM

– 1

Kan Grupları

TEST–6

1. Kan uyuşmazlığı (Eritroblastosis fetalis) olayı ile ilgili,

I. Rh+ bir baba ile Rh– bir anneden Rh+ bir fetusunoluştuğudurumlardaortayaçıkar.

II. Fetusten anne kanına geçen Rh antijenleri, annedeantikoroluşumunanedenolur.

III. İlk gebelikte, annede fetusun antijenlerine karşıoluşturulan antikor belirli bir zaman aralığındaçoğalacağından bebek, antikorlardan etkilenmedendoğabilir.




2. : Difli birey

: Erkek birey

AB

A AB

Yukarıdaki soyağacında annenin BO genotipinde olma olasılığı nedir?

A) 12 B) 1

3 C) 1

4 D) 1

5 E) 1

6

3. B kan grubundaki bir baba ile AB kan grubundaki birannenin1.çocuklarıA,2.çocuklarıiseBkangrupludur.

Buna göre baba, 1. çocuk ve 2. çocuğun genotipleri aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

Baba 1.çocuk 2.çocuk

A) AB AO BBveyaBO

B) BO AA BB

C) AB AA BO

D) AO BO BB

E) BO AO BBveyaBO

4. Belirlibirözelliğinoluşumunuetkileyengensayısınınikidenfazlaolmasıdurumuna“çokalellik”denir.İnsanlardakangrubuüçalelile(A–B–O)kontroledildiğindenbudurumaörnekolarakverilebilir.Fakatherbireydebukarakterileilgiliikialelgenbulunur.

Buna göre, A – B – O kan grubu sisteminin oluşumunu sağlayan homozigot ve heterozigot genotip çeşidi sayısı kaçtır?

Homozigotgenotipsayısı

Heterozigotgenotipsayısı

A) 3 3

B) 2 2

C) 2 4

D) 3 6

E) 4 2

5.

ARh+ BRh+

ORh–

Yukarıdaki soyağacında, bir ailedeki bazı bireylerin kangrubufenotipleriverilmiştir.

Buna göre, taralı olan bireyin ARh+ kan grubunda olma olasılığı kaçtır?

A) 14 B) 1

8 C) 3

8 D) 3

16 E) 9

16

6. BRh+ kan grubundaki bir bireyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?

A) AkyuvarlarıAantikoruüretebilir.

B) PlazmasındaRhantikorubulunmaz.

C) AlyuvarzarındaBveRhantijenleribulunur.

D) ABRh–grubundakibirbireyekanverebilir.

E) BBRrgenotipindeolmaihtimali14’tür.

152

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

–2K

alıtım ve B

iyolo

jik Çeşitlilik

BÖ

LÜM

– 1

1. E 2. C 3. E 4. A 5. D 6. D 7.B 8. A 9. C 10. D 11.B 12. D

7. : Difli birey

: Erkek birey

YukarıdakisoyağacındaalyuvarzarındaAveBantijenlerinibirliktebulunduranbireylertaralıolarakverilmiştir.

Buna göre, soyağacındaki bireylerle ilgili,

I. Taralıbireylerheterozigotgenotiptedir.

II. Bütünbireylerinalyuvarzarındaenazbirçeşitantijenbulunur.

III. Taralıolmayanbireylerhomozigotgenotipteolamaz.




8. Sistem Alelgenler Baskınlıkdurumu

ABO A,B,O A=B>O

Rh R,r R>r

MN M, N M=N

Yukarıdaki tabloda kan grubuna ait üç farklı sistemdebulunan alel genler ve bu genler arasındaki baskınlıkdurumuverilmiştir.

Buna göre bir popülasyonda, kan grubuna ait bu üç sistem ile ilgili oluşabilecek fenotip çeşidi (I) ve genotip çeşidi (II) sayısı aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

I II

A) 24 54

B) 18 42

C) 16 54

D) 18 42

E) 24 48

9. ARh+MkangrubundakibiranneileBRh+MNkangrubundakibirbabanınilkçocuklarıORh–Mkangrubundadır.

Bu ailenin ikinci çocuklarının BRh+MN kan grubunda olma olasılığı kaçtır?

A) 18 B) 3

16 C) 3

32 D) 9

32 E) 1

16

10.

1

6 7

A B

2

5

A B

: Difli birey

: Erkek birey

AB A

3 4

A

Yukarıdaki soyağacında bireylerin kan grubu ile ilgilifenotipleriverilmiştir.

Buna göre aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) 2ve5numaralıbireylerAAgenotipindedir.

B) 1 ve 2 numaralı bireylerinO kan grubunda çocuklarıolabilir.

C) 4ve7numaralıbireyleringenotiplerifarklıolabilir.

D) 3numaralıbireyhomozigotyadaheterozigotgenotipteolabilir.

E) 6 numaralı birey A genini 4 numaralı bireyden almışolabilir.

11. BRh– kan grubundaki bir bireyin alyuvar zarında,

I. Aantijeni,

II. Bantijeni,

III. Rhantijeni

moleküllerinden hangileri bulunur?



12. Rhfaktörüileilgiliyapılanbirdeneydeaşağıdakisonuçlareldeediliyor.

– BaşaktanalınanRhantijenleriYeliz’inkanınaenjekteediliyor.

– Yeliz’den elde edilen kan serumuBirkan’dan alınankanörneğiüzerinedamlatıldığındaçökelmemeydanageliyor.

Deney sonuçlarına göre Başak, Yeliz ve Birkan’ın Rh ile ilgili kan grupları aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

Başak Yeliz Birkan

A) Rh+ Rh– Rh–

B) Rh– Rh+ Rh–

C) Rh– Rh+ Rh+

D) Rh+ Rh– Rh+

E) Rh+ Rh+ Rh–

153

Soru Soru

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

Kalıtım

ve Biyo

lojik Ç

eşitlilikÜ

NİT

E – 2

BÖ

LÜM

– 1

Kan Grupları

TEST–7

1. Kan plazmalarında kan grubu ile ilgili antikor bulunmayan bir anne ve babanın doğacak çocuklarının alyuvar zarında B antijeni bulunma olasılığı kaçtır?

A)1 B) 12 C) 2

3 D) 1

4 E) 3

4

2. Aşağıdakisoyağacında,birailedekibireylerinkangruplarıileilgilifenotipleriverilmiştir.

: Difli birey

: Erkek birey

AB Rh+ A Rh–

A Rh+ B Rh– AB Rh–

1 2

3 4 5

Bu soyağacındaki numaralı bireylerden hangisinin genotipi aşağıda doğru olarak verilmiştir?

A) 1.bireyingenotipi:ABRR

B) 2.bireyingenotipi:AArr

C) 3.bireyingenotipi:AORR

D) 4.bireyingenotipi:BOrr

E) 5.bireyingenotipi:ABRr

3. Aynızamanlardadoğanüçbebekhastanedekarıştırılıyor.DahasonrabubebeklerinvebebeklerikarıştırılanK,L,Mailelerininkangruplarısaptanıyor.

Çocuk Anne – Baba

1.bebek→ A Kailesi→BveO

2.bebek→AB Lailesi→AveB

3.bebek→B Mailesi→AveA

Buna göre, K, L ve M ailelerine ait bebeklerin eşleştirilmeleri aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

A) K→1 B) K→3 C) K→2

L →2 L→2 L→1

M →3 M→1 M→3

D) K→1 E) K→2

L →3 L→3

M →2 M→1

4. Aşağıdaki soyağacında bir ailenin kan grubu fenotipleriverilmiştir.

: Difli birey

: Erkek birey

A X

ABB

Y

ZA

O

Buna göre X, Y ve Z bireyleri ile ilgili,

I. XbireyininBOgenotipindeolmaihtimali13’tür.

II. YbireyiAkangrubundaolamaz.

III. ZbireyininBOgenotipindeolmaihtimali13’tür.




5. Aşağıdabirailedekianneveçocuğaaitkanların,AntiA,AntiBveAntiRhiçerenkanserumlarıileverdiğiçökelmereaksiyonlarıgösterilmiştir.

Anne

Anti A Anti B

: Çökelme var : Çökelme yok

Anti Rh

Çocuk

Anti A Anti B Anti Rh

Bu tabloya göre anne, baba ve çocuğun kan grupları aşağıdakilerden hangisi gibi olabilir?

Anne Baba Çocuk

A) BRh– ARh– ARh+

B) ARh+ ABRh+ BRh–

C) BRh– ORh+ ARh+

D) BRh– ABRh+ ARh+

E) ARh+ BRh+ ABRh–

154

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

–2K

alıtım ve B

iyolo

jik Çeşitlilik

BÖ

LÜM

– 1

1. E 2. D 3.B 4.B 5. D 6. C 7. C 8. C 9. E 10.B 11. D

6. Alyuvar zarında A ve B antijenlerini bulunduran bir bireyle ilgili,

I. PlazmasındaAveBantikoruyoktur.

II. AveBgrubundakibireylerekanverebilir.

III. Kangrububakımındanheterozigotgenotiplidir.




7.


Anti A Anti BSerumlar

Bireyler

I.

II.

III.

IV.

Yukarıdaki tabloda dört farklı bireyden alınan kanörneklerininüzerineAntiAveAntiBiçerenkanserumlarıdamlatıldığındaoluşançökelmedurumlarıverilmiştir.

II numaralı bireyden elde edilen kan serumu tablodaki bireylerden hangilerinin kan örnekleri üzerine damlatılırsa çökelme gerçekleşir?

A) YalnızIV B) IveII C) IveIV

D) IIveIII E) IIIveIV

8. : Difli birey

: Erkek bireyA Rh– AB Rh+

A Rh+ A Rh–AB Rh– B Rh–

IIII

AB Rh+

IVII V

1 2

Yukarıda verilen soyağacındaki çocuklardan hangisi anne ve babanın genotipinin kesin olarak belirlenmesini sağlar?

A)I B) II C) III D) IV E) V

9. – Rhesusmaymunundanizoleedilenalyuvarlartavşanaenjekte edilmiş ve bir süre sonra, tavşandan kanserumuhazırlanmıştır.

– Bu serum kobay kanı üzerine damlatıldığındaçökelmeninolduğugözlenmiştir.

Rh sistemi ile ilgili yapılan yukarıdaki deneyin sonuçlarına göre,

I. RhesusmaymunununkanındaRhantijenibulunurken,Rhantikorubulunmaz.

II. Tavşanın akyuvarları Rhesus maymunundan gelenantijenlerekarşıRhantikoruüretmiştir.

III. KobayınalyuvarzarındaRhesusmaymunuileortakbirantijenbulunur.




10. (™)ABRrxBORr(¢)

Yukarıdaki çaprazlama sonucunda BRh+ fenotipinde bir kız çocuğunun doğma ihtimali kaçtır?

A) 18 B) 3

16 C) 3

8 D) 9

16 E) 1

4

11. Aşağıdakisoyağacında,birailedekiçocuklarınkangruplarıileilgilifenotipleriverilmiştir.

: Difli birey

: Erkek birey

AB Rh+ O Rh–

Bu aile ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi kesin olarak doğrudur?

A) AnneAO,babaBOgenotipindedir.

B) Kızçocukailedekitümbireylerdenkanalabilir.

C) ErkekçocukABRrgenotipindedir.

D) Annevebabaarasındakanalışverişiolamaz.

E) HemannehemdebabadaRhantijenibulunur.

155

Soru Soru

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

Kalıtım

ve Biyo

lojik Ç

eşitlilikÜ

NİT

E – 2

BÖ

LÜM

– 1

Kan Grupları

TEST–8

1. ARh+ kan grubundaki bir birey,

I. iki karakter açısından heterozigot genotipe sahipolabilme,

II. plazmasındaBantikorubulundurabilme,

III. plazmasındaRhantikorubulundurmama,

IV. alyuvarzarındaAveRhantijeniiçerme

özelliklerinden hangileri ile ORh+ kan grubundaki bir bireyden ayırt edilemez?

A) YalnızII B) IveIII C) IveIV


2. Arda’daneldeedilenkanserumu,BaşakveYeliz’denalınankan örneklerinin üzerinedamlatıldığındameydanagelençökelmedurumuaşağıdakitablodagösterilmiştir.

Baflak

Anti A Anti B


Anti Rh

Yeliz

Anti A Anti B Anti Rh

Buna göre,

I. ArdaORh–kangrubundadır.

II. Yeliz’inalyuvarzarındaRhantijenibulunmaz.

III. Arda’nınkanplazmasındabulunantümantikorlar,hemBaşakhemdeYeliz’inkanplazmasındadabulunur.

IV. BaşakBRh–kangrubundadır.


A) IveII B) IveIII C) IIveIV

D) I,IIIveIV E) II,IIIveIV

3. KangrubuBolanbiranneilekangrubuOolanbirbabanınaynıandadoğanikierkekçocuğundanbirininB,diğerininOkangrubundaolduğubilinmektedir.

Buna göre bu aile ile ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi doğru değildir?

A) Çocuklartekyumurtaikizidir.

B) AnneninkangrubugenotipiBO’dır.

C) Babaannedenkanalamaz.

D) AnneninoluşturduğuyumurtahücrelerininbazılarındaB,bazılarındaOgenibulunur.

E) Bkangrubundakiçocukheterozigotgenotiplidir.

4. AşağıdakisoyağacındaMNkangrubundakibireylertaralıolarakverilmiştir.

: Difli birey

: Erkek birey

1

2 3 4

5

Buna göre, numaralı bireylerden hangilerinin M, N kan grubu ile ilgili aynı fenotipte olma ihtimali yoktur?

(İnsanlardaMveNalelgenlerieşbaskındır).

A) 1ve2 B) 1ve3 C) 2ve3

D) 1ve4 E) 3ve5

5. Çocuklarında kan uyuşmazlığı görülen bir aile ile ilgili,

I. Annerrgenotipindedir.

II. BabaRh+kangrubundadır.

III. ÇocukRrgenotipindedir.




6. A,B,OkangrubusistemiileyapılanbirdeneydeOnur’danalınan kan serumu Ahmet’in kanına damlatıldığındaçökelme olmazken, Zeynep’in kanına damlatıldığındaçökelmeolmuştur.

Buna göre,

I. OnurABkangrubundaolamaz.

II. AhmetveOnur’unkangruplarıaynıdır.

III. ZeynepBkangrubundaolamaz.

IV. ZeynepveAhmet’inkangruplarıaynıolamaz.


A) IveII B) IIIveIV C) IveIV


156

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

–2K

alıtım ve B

iyolo

jik Çeşitlilik

BÖ

LÜM

– 1

1. D 2. A 3. A 4. D 5. E 6. C 7. E 8. A 9. E 10.B 11. C 12.B 13. D

7. Aşağıdakisoyağaçlarında,üçfarklıaileyeaitçocuklarınkangrubufenotipleriverilmiştir.

B

I. aile II. aile III. aile

O B A B AB B O AB

Buna göre hangi ailelerde anne ve babanın kan grubu genotiplerinin heterozigot olduğu kesindir?



8. Aşağıdakisoyağacındakangrubufenotipiaynıolantümbireylertaralıolarakverilmiştir.

: Difli birey

: Erkek birey

Buna göre taralı bireylerin kan grubu,

I. A,

II. B,

III. O,

IV. AB

verilenlerden hangileri olamaz?

A) YalnızIII B) YalnızIV C) IveIII


9. Aşağıdaki soyağacında bir ailedeki bireylerin kan grubufenotipleriverilmiştir.

: Difli birey

: Erkek bireyA Rh+ B Rh+

O Rh–

A Rh+

B Rh–

Buna göre, taralı bireyin ARh+ fenotipinde olma olasılığı kaçtır?

A)1 B) 23 C) 1

4 D) 1

3 E) 1

2

10. Kan grubu fenotipleri,

I. ABRh–MN,

II. ARh+N,

III. BRh+MN,

IV. ORh–N

şeklinde olan dört bireyin, kan grubu ile ilgili sahip oldukları antijen çeşidi sayıları arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

A) I>III>II>IV B) I=III>II>IV

C) I>II=III>IV D) III>I>IV>II

E) IV>III>II>I

11. Alyuvar zarında A ve Rh antijeni bulunan bir bireyin AORr genotipinde olma olasılığı kaçtır?

A) 12 B) 1

4 C) 1

6 D) 1

8 E) 3

8

12. Aşağıdaki soyağacında bireylerin kan grubu fenotipleriverilmiştir.

: Difli birey

: Erkek bireyA Rh+ AB Rh+

A Rh+

A Rh–

B Rh+

1 2

3 54

O Rh+

AB Rh+

6

B Rh+

Buna göre, numaralı bireylerden hangilerinin her iki karakter bakımından heterozigot genotipte olduğu kesindir?

A) 1ve2 B) 5ve6 C) 1,2,3ve4

D) 3,4,5ve6 E) 1,2,3,4,5ve6

13. ARh–MNkangrubundakibiranneileBRh+NkangrubundakibirbabanınilkçocuklarıORh–Nkangrubundaolmuştur.

Bu ailenin ikinci çocuğunun ARh+MN grubunda bir kız olma ihtimali kaçtır?

A) 14 B) 1

8 C) 1

16 D) 1

32 E) 1

64

157

Soru Soru

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

Kalıtım

ve Biyo

lojik Ç

eşitlilikÜ

NİT

E – 2

BÖ

LÜM

– 1

TEST–9Eşeye Bağlı Kalıtım

1. X kromozomunun homolog olmayan kısmında taşınan ve çekinik bir hastalık olan renk körlüğü ile ilgili,

I. Renk körü olmayan anne ve babanın sadece erkekçocuklarırenkkörüolabilir.

II. Annerenkkörüisetümçocuklarındarenkkörlüğügenibulunur.

III. Babarenkkörlüğügeninikızçocuklarınaaktarabilirken,erkekçocuklarınaaktaramaz.




2. Hemofili X kromozomunun homolog olmayan kısmındataşınançekinikbirhastalıktır.

Bu hastalıkla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?

A) Erkeklerdegörülmeoranıdahafazladır.

B) Taşıyıcıdişilerdehastalıkgörülmez.

C) Erkekçocuklarhastalıkgeniniannedenalır.

D) Babahastaisetümçocuklarıhastaolur.

E) Dişilerdeiki,erkeklerdebirgenilefenotipeyansır.

3. : Difli birey

: Erkek birey1 2

3 4 5

Yukarıdaki soyağacında X kromozomunun homologolmayankısmındaçekinikolaraktaşınanhemofilihastalığınıfenotipindegösterenbireytaralıolarakverilmiştir.

Buna göre;

I. 1numaralıbireyXHXhgenotipindedir.

II. 5 numaralı birey hemofili genini 1 ya da 2 numaralıbireydenalmışolabilir.

III. 4numaralıbireyhomozigotyadaheterozigotgenotipliolabilir.




4. Bir babanın,

I. Xkromozomunda,

II. Ykromozomunda,

III. otozomkromozomlarında

bulunan genlerden hangilerini erkek çocuklarına aktarması beklenemez?


D) IveII E) IIveIII

5.

1

2: Difli birey

: Erkek birey

Yukarıdakisoyağaçlarındarenkkörübireylertaralıolarakverilmiştir.

Buna göre 1 ve 2 numaralı bireylerde renk körlüğü geninin bulunma olasılıkları nedir?

(Renk körlüğü X kromozomunun homolog olmayankısmındaçekinikbirgenletaşınır.)

1 2

A) 1 1

B) 1/2 0

C) 1 0

D) 0 1

E) 0 1/2

6. X kromozomunun homolog olmayan kısmında taşınan ve baskın olan bir hastalığı fenotipinde gösteren bir erkek ile hastalık genini kromozomlarında taşımayan bir kadının çocukları ile ilgili,

I. Çocuklarınınhastaolmaihtimali1/2’dir.

II. Hastalıkkızçocuklarıntamamındagörülür.

III. Erkekçocuklardahastalıkgörülmez.




158

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

–2K

alıtım ve B

iyolo

jik Çeşitlilik

BÖ

LÜM

– 1

1. E 2. D 3. C 4. A 5. C 6. E 7. E 8. C 9. A 10. D 11.B 12.B

7. Aşağıdaki soyağacında renk körü bireyler taralı olarakverilmiştir.

M ailesi

N ailesi

: Difli birey

: Erkek birey

Buna göre,

I. M veN ailelerinin renk körü bir çocuğa sahip olmaihtimallerieşittir.

II. Mailesininhemkızhemdeerkekçocuklarırenkkörüolabilir.

III. Nailesinintümçocuklarındarenkkörlüğügenibulunur.


(Renk körlüğü X kromozomunun homolog olmayankısmındaçekinikbirgenletaşınır).



8. Aşağıdaki soyağacında renk körü bireyler taralı olarakverilmiştir.

: Difli birey

: Erkek birey

1

5

2

43

Buna göre, numaralandırılmış dişilerden hangilerinin genotipi tam olarak bulunamaz?

(Renk körlüğü X kromozomunun homolog olmayankısmındaçekinikbirgenletaşınır).

A) Yalnız3 B) 1ve5 C) 2ve3

D) 2ve4 E) 2,3ve5

9. Sirke sineklerindegöz rengi X kromozomununhomologolmayan kısmında taşınır. Kırmızı göz rengi beyaz gözrenginebaskındır.

Buna göre beyaz gözlü bir erkek ile heterozigot kırmızı gözlü bir dişinin yavrularının genotipi aşağıdakilerden hangisi olamaz?

(XA:Kırmızı,xa:Beyaz)

A) XAXA B)XAY C) XaXa

D) XaY E) XAXa

10. X kromozomunun homolog olmayan kısmında taşınançekinik gen etkisiyle ortaya çıkan bir hastalığın kalıtımıaşağıdakisoyağacındaverilmiştir.

: Difli birey

: Erkek birey

1

3

76 8

4 5

2

Soyağacında bu özelliği fenotipinde gösteren tüm bireyler taralı olarak verildiğine göre,

I. 5numaralıbireyhastalıkgeninihem6numaralıhemde7numaralıbireyeaktarmıştır.

II. 4numaralıbirey,1numaralıbireydenhastalıkgeninialmıştır.

III. 8 numaralı bireyin kız çocuklarında bu hastalıkgörülemez.




11. : Difli birey

: Erkek birey

Yukarıdakisoyağacında taralıbireylerdebelirlibirözellikfenotiptegörülmektedir.

Bu özellikle ilgili,

I. Otozomlardakibaskınbirgenlebelirlenir.

II. Xkromozomunabağlıçekinikbirgeniletaşınır.

III. Ykromozomunabağlıbaskınbirgenlebelirlenir.

ifadelerinden hangileri doğru olabilir?



12. Bir ailedebirinci kız çocukhemofili, ikinci kız çocuk isehemofilideğildir.

Buna göre, bu aile ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Babahemofilideğildir.

B) Erkekçocuklarınınhemofiliolmaolasılığı1/2’dir.

C) Üçüncü çocuklarının XhXh genotipinde olma olasılığı1/2’dir.

D) Annehomozigotçekinikgenotiptedir.

E) Hemofiliçocuklarınınolmaihtimali1/4’tür.

159

Soru Soru

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

Kalıtım

ve Biyo

lojik Ç

eşitlilikÜ

NİT

E – 2

BÖ

LÜM

– 1


1. Hemofili bakımından taşıyıcı bir anne ile sağlam olan bir babanın çocuklarının hemofili olma olasılığı kaçtır?

A) 12 B) 1

4 C) 1

8 D) 1

16 E) 1

32

2. Aşağıdakisoyağacındarenkkörübireylerdenbazılarıtaralıolarakgösterilmiştir.

: Difli birey

: Erkek birey7

5

1

3 4

2

6

Buna göre numaralandırılmış bireylerden hangilerinin renk körü olduğu kesindir?


D) 2,3ve6 E) 3,5ve7

3. Aşağıdaki soyağacında X kromozomuna bağlı baskınbirözelliği (XA) fenotipindegösterenbireyler taralıolarakverilmiştir.

: Difli birey

: Erkek birey

5

1

3 4

2

Buna göre, numaralandırılmış bireylerin genotipleri ile ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğrudur?

A) 1.bireyingenotipi:XAXA

B) 2.bireyingenotipi:XAY

C) 3.bireyingenotipi:XaY

D) 4.bireyingenotipi:XaXa

E) 5.bireyingenotipi:XAY

4. Sadece erkeklerde görülen bir hastalıkla ilgili,

I. Xkromozomuüzerindeçekinikbirgeniletaşınır.

II. Ykromozomununhomologolmayankısmındaçekinikveyabaskınbirgeniletaşınır.

III. YkromozomununXkromozomuilehomologkısmındabaskınbirgeniletaşınır.

IV. Otozomalkromozomlarüzerindeeksikbaskınbirgeniletaşınır.




5. X kromozomuna bağlı çekinik bir hastalığı fenotipindegösteren bireyler aşağıdaki soyağacında taralı olarakgösterilmiştir.

: Difli birey

: Erkek birey

1 2 3

4 5

Buna göre, numaralandırılmış bireylerden hangileri mutasyon sonucu oluşmuştur?

A) 1ve2 B) 2ve3 C) 4ve5

D) 1,2ve5 E) 2,3ve4

6. Hemofili bakımından çocuklarının fenotipleri sadece taşıyıcı dişi ve sağlam erkek olabilen bir ailede, anne ve babanın genotipleri aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

Baba Anne

A) XhY XHXH

B) XHY XHXh

C) XHY XhXh

D) XhY XHXh

E) XhY XhXh

160

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

–2K

alıtım ve B

iyolo

jik Çeşitlilik

BÖ

LÜM

– 1

1. B 2. C 3. D 4. A 5.B 6. A 7. D 8.B 9. E 10.B 11.B 12. C

7. Aşağıda beş farklı ailede belirli bir özelliğin kalıtımıgösterilmiştir. Taralı bireylerde bu özellik fenotiptegörülmüştür.

Buna göre, hangi ailede aktarılan özelliğin renk körlüğü olma ihtimali vardır?

(Renk körlüğü X kromozomunda taşınan çekinik birhastalıktır.)

A) B) C)

D) E)

: Difli birey : Erkek birey

8. Aşağıdaki soyağacında taralı bireyler belirli bir özelliğifenotipindegöstermektedir.

: Difli birey

: Erkek birey

Buna göre bu özelliğin kalıtımı,

I. X’ebağlıçekinik,

II. otozomalçekinik,

III. X’ebağlıbaskın

taşınma biçimlerinden hangileriyle gerçekleşir?



9. Renk körlüğü ve hemofili hastalıkları ile ilgili,

I. Xkromozomununhomologolmayankısmındabulunançekinikgenlerilekontroledilirler.

II. Dişibireylerdegörülmeolasılıkları,erkekbireylerdendahafazladır.

III. Erkek çocuklar bu hastalıklarla ilgili genleri anne vebabadaneşitorandaalırlar.




10.

: Difli birey

: Erkek birey1 M

2 N

3 R

Yukarıdakisoyağacındarenkkörüolanbireylertaralıolarakverilmiştir.

Buna göre;

I. M’ninevliliğindendoğacaktümerkekçocukları renkkörüolur.

II. N’nin evliliğinden doğacak kız çocukları renk körüolamaz.

III. R’ninevliliğindendoğacakkızçocuklarınınrenkkörüolmaihtimaliyoktur.

IV. M’nin evliliğinden doğacak tüm kız çocukları renkkörlüğübakımındantaşıyıcıdır.




11. RenkkörlüğüX’ebağlıolaraktaşınançekinikbirhastalıktır.

Renk körlüğü bakımından genotipi bilinmeyen üç aileden,

I. 1.ailenin,renkkörükızverenkkörüerkek,

II. 2.ailenin,normalfenotiplierkekverenkkörükız,

III. 3.ailenin,renkkörüerkekvenormalfenotiplikız,

çocukları olduğuna göre, hangi ailelerdeki anne ve babanın genotipi kesin olarak bulunur?


D) IveII E) IIveIII

12. I

II

III

X Y

Yukarıdaerkeklerdekieşeykromozomlarıgösterilmiştir.

X ve Y kromozomlarının numaralandırılmış bölgelerinin hangilerinde bulunan genin kontrolünde olan bir özellik, babadan yalnız erkek çocuklarına aktarılır?



161

Soru Soru

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

Kalıtım

ve Biyo

lojik Ç

eşitlilikÜ

NİT

E – 2

BÖ

LÜM

– 1


1. Bir ailede kız çocuklarının renk körü olma olasılığının 12 olduğubilinmektedir.

Buna göre, bu aile ile ilgili,

I. BabanıngenotipiXrY’dir.

II. Tümerkekçocuklarrenkkörüolur.

III. Annederenkkörlüğügenibulunmaz.




2. Diploit kromozomlu bir canlıya ait,

I. hemofiliverenkkörlüğügenlerininXkromozomununhomologolmayankısmındabulunması,

II. mayozbölünmesırasındabazıhomologkromozomlarınayrılmayarakaynıhücreyegitmesi,

III. somatik bir hücresinde aynı karaktere ait baskın veçekinikalellerinbirliktebulunması

özelliklerinden hangileri, bir kromozomun üzerinde birden çok genin bulunduğuna kanıt olabilir?



3. Annesirenkkörü,babasısağlıklıbirerkekilebabasırenkkörü,annesisağlıklıolanbirkadınevlenmiştir.

Bu aile ile ilgili,

I. Erkekçocuklarırenkkörüolabilir.

II. Kızçocuklarırenkkörüolamaz.

III. Renkkörlüğügeninitaşımayankızçocuklarıolabilir.



D) IveII E) IveIII

4. AşağıdakisoyağaçlarındaX’ebağlıçekinikbirözelliğinikiailedekikalıtımıgösterilmiştir.

: Difli birey

: Erkek birey

1 2

3 7 84 5

5 6

Bu özelliği fenotipinde gösteren tüm bireyler taralı olduğuna göre, numaralandırılmış bireyler ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) 1numaralıbirey,özelliğintaşıyıcısıdır.

B) 4numaralıbireysağlamolmagenini1numaralıbireydenalmıştır.

C) 5 numaralı bireye, 2 numaralı bireyden özellikle ilgiliçekinikgengeçmiştir.

D) 7numaralıbireyde,özellikleilgiliçekinikgenbulunmaz.

E) 8numaralıbirey,homozigotyadaheterozigotgenotipliolabilir.

5. Aşağıdaki soyağacında belirli bir karakteri fenotipindegösterenbireylertaralıolarakverilmiştir.

: Difli birey

: Erkek birey

Buna göre karakterle ilgili,

I. X’ebağlıçekinikbirkarakterolabilir.

II. Otozomlardataşınançekinikbirkarakterolabilir.

III. Ykromozomunabağlıkalıtımgösterir.

IV. Otozomlardataşınanbaskınbirkarakterolabilir.

ifadelerinden hangileri söylenebilir?

A) IveII B) IIveIV C) IIIveIV

D) I,IIveIV E) I,II,IIIveIV

162

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

–2K

alıtım ve B

iyolo

jik Çeşitlilik

BÖ

LÜM

– 1

1. A 2. A 3. A 4. E 5. D 6.B 7. C 8. E 9. C 10.B 11.B

6. Aşağıdaki soyağaçlarında belirli bir özelliği fenotipindegösterenbireylertaralıolarakverilmiştir.

I. aile II. aile III. aile

Buna göre, ilgili özellik verilen ailelerin hangilerinde X kromozomuna bağlı çekinik bir gen ile aktarılıyor olabilir?



D) IveII E) IIveIII

7. 1

3 4

2

5 6

87

Yukarıdaverilensoyağacındakibireylerden,

– 5numaralıbireyinrenkkörüolduğu

– 7numaralıbireyinrenkkörlüğügeninitaşımadığı

bilinmektedir.

Buna göre aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğru değildir?


A) 1numaralıbireytaşıyıcıdır.

B) 2numaralıbireyrenkkörüdür.

C) 3numaralıbireyrenkkörüolabilir.

D) 5 numaralı birey renk körlüğügenini 1 ve2numaralıbireylerdenalmıştır.

E) 8numaralıbireyrenkkörüdür.

8. İnsanlarda gözlenebilen aşağıdaki anormalliklerden hangisi gonozom kromozomları ile ilgili değildir?

A) Renkkörlüğü B) Balıkpulluluk

C) Hemofili D) Kıllıkulaklılık

E) Downsendromu

9. OtozomalkromozomlardataşınanDgenidişilerdesadecehomozigot genotipte, erkeklerde ise homozigot veheterozigotgenotiplerdedazlaklığanedenolmaktadır.

Bu özellik bakımından heterozigot genotipte olan anne ve babanın kız ve erkek çocuklarının dazlak olma olasılığı aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

Kızçocuklarınındazlakolmaolasılığı

Erkekçocuklarınındazlakolmaolasılığı

A) 1/4 1/4

B) 3/4 1/4

C) 1/4 3/4

D) 1/2 1/2

E) 1/4 1/2

10. Bir ailedeki anne ve babanın renk körlüğü ve hemofilihastalıkları ile ilgili genlerinin kromozomları üzerindekidizilimiaşağıdaverilmiştir.

H

R

X

H

r

X Y

h

r

X

Buna göre, bu ailenin normal kromozom sayısına sahip çocukları ile ilgili;

I. Kızçocuklarınınhemrenkkörühemdehemofiliolmaolasılığıyoktur.

II. Erkekçocuklarınınrenkkörüvehemofiliolmaolasılığı12’dir.

III. Kızçocuklarınınhemofiliolmaolasılığı12’dir.


(Krossingoveryoktur).

A) YalnızII B) IveII C) IveIIID) IIveIII E) I,IIveIII

11. SirkesineklerindegözrengigeniXkromozomununhomologolmayankısmındataşınmaktaolup,kırmızıgözrengigeni(XA),beyazgözrengigenine(Xa)baskındır.Kırmızıgözlüsirke sineklerinin çaprazlanması sonucunda kırmızı vebeyazgözlüyavrularoluşmuştur.

Buna göre,

I. Anneheterozigotgenotiptedir. II. Beyazgözlüyavrularıncinsiyetierkektir. III. Kırmızıgözlübirsineğinoluşmaihtimali1/4’tür.

yorumlarından hangileri doğrudur?



163

Soru Soru

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

Kalıtım

ve Biyo

lojik Ç

eşitlilikÜ

NİT

E – 2

BÖ

LÜM

– 1


1. Aşağıdaüç farklıailenin renkkörlüğü ile ilgiligenotipleriverilmiştir.

Aileno Anne Baba

I XRXr XrY

II XrXr XRY

III XRXr XRY

Bu ailelerin renk körü bir çocuğa sahip olma ihtimalleri arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

A) I>II>III B) II>I>III C) I=III>II

D) I=II>III E) III>I=II

2. Anne ve babanın fenotipinde görülmediği halde oğul döllerin fenotipinde görülen bir özelliğin kalıtımı,

I. Xkromozomunabağlıçekinik,

II. otozomlardabaskın,

III. Ykromozomunabağlıbaskın,

IV. otozomlardaçekinik

taşınma biçimlerinden hangileri ile gerçekleşebilir?

A) IveIII B) IveIV C) IIveIII


3. Bozuk dentin X kromozomunun homolog olmayankısmındabulunanbaskınbir genle (XD) ortaya çıkanbirsağlıksorunudur.Aşağıdakisoyağacındabubozukluğungörüldüğübireylertaralıolarakverilmiştir.

: Difli birey

: Erkek birey

1 2

3 4 5

Buna göre, numaralı bireylerin genotipleri ile ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğru değildir?

Bireyno Genotip

A) 1 XDXD

B) 2 XdY

C) 3 XdY

D) 4 XdXd

E) 5 XDY

4.

: Difli birey

: Erkek birey

M özelli€ininkalıtımı

N özelli€ininkalıtımı

YukarıdakisoyağaçlarındaMveNözelliklerinifenotipindegösterenbireylertaralıolarakgösterilmiştir.

Bu özelliklerin kalıtım tipleri ile baskınlık–çekiniklik durumları aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

Mözelliği Nözelliği

A) Otozomal–çekinik Otozomal–baskın

B) X’ebağlı–çekinik Otozomal–çekinik

C) Otozomal–çekinik Y’yebağlı–çekinik

D) X’ebağlı–baskın Otozomal–çekinik

E) Otozomal–baskın X’ebağlı–baskın

5. AşağıdaX’ebağlıçekinikbirgenilebelirlenenbirözelliğifenotipindegösterenbireylertaralıolarakverilmiştir.

1. birey

3. birey

2. birey

: Difli birey

: Erkek birey

Buna göre numaralandırılmış bireyler ile ilgili,

I. 1. bireyin bu özellikle ilgili genotipi tam olarakbulunamaz.

II. 2.bireyannevebabasındanözellikleilgilifarklıgenlerialmıştır.

III. 3.bireyözellikleilgiliannesindenbaskın,babasındançekinikbirgenalmıştır.




164

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

–2K

alıtım ve B

iyolo

jik Çeşitlilik

BÖ

LÜM

– 1

1. D 2.B 3. A 4. E 5.B 6. A 7. E 8.B 9. D 10. C 11. C

6. BalıkpullulukYkromozomununhomologolmayankısmındataşınankalıtsalbirhastalıktır.

Bu karakterin kalıtımı ile ilgili,

I. Dişibireylerdemutasyonsonucuortayaçıkabilir.

II. Babadavarisetümerkekçocuklardagörülür.

III. Özelliğifenotipindegösterenerkekbirbireyhomozigotçekinikgenotiptedir.




7. X kromozomunun homolog olmayan kısmında taşınan çekinik bir özelliğin kalıtımı ile ilgili,

I. Özelliğin dişi bireyde görülebilmesi için bireyinhomozigotçekinikolmasıgerekir.

II. Özelliğinerkekbireydeortayaçıkabilmesiiçinçekinikalelintekbirkopyasıyeterlidir.

III. Özelliği gösteren dişi bir bireyin tüm çocuklarındaçekinikalelbulunur.

IV. Özelliği gösteren erkek birey bu geni sadece kızçocuklarınaaktarabilir.


A) IveII B) IveIV C) IIIveIV


8. : Difli birey

: Erkek birey

1 2 3

5

4

Yukarıdaki soyağacında, 1. ve 2. bireyler tek, 3. ve 4.bireylerayrıyumurtaikizidir.

5. bireyin hemofili olduğu bilindiğine göre,

I. 1.bireyhemofilidir.

II. 4.bireyinannesindehemofiligenibulunur.

III. 3.bireyXhXhgenotipindedir.

IV. 2.bireyhemofiligeniniannesindenalmıştır.


A) YalnızI B) IveIV C) IIveIII


9. Aşağıdakisoyağacında,eşeyebağlıolarakkalıtlananbirözelliğifenotipindegösterenbireylertaralıolarakverilmiştir.

: Difli birey

: Erkek birey1

2

5 6 7

3

Buna göre, izlenen özellik bakımından, soyağacındaki bireyler ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?(Özelliğibelirleyenalellerdenbiritambaskındır).

A) 1 numaralı birey izlenen özellik bakımındanheterozigottur.

B) 3ve6numaralıbireyleringenotipiaynıdır.

C) 2 numaralı bireyde izlenen özellikle ilgili çekinik genbulunmayabilir.

D) 5ve6numaralıbireyleringenotipiaynıolamaz.

E) 7numaralıbireyeizlenenözellikleilgiligen3numaralıbireydengelmiştir.

10. X kromozomunun homolog olmayan kısmında taşınançekinik bir gen fenotipe yansıdığında öldürücü (letal)olmaktadır.

Bu özellik bakımından heterozigot genotipteki bir dişinin evliliğinden doğacak kız (I) ve erkek (II) çocuklarının ölüm oranları aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

I II

A) 1 1/2B) 1/2 1/2C) 0 1/2D) 1/2 0E) 1/2 1

11. KedilerdepostrengiX’ebağlıkalıtımgösterir.Erkeklersarıyadasiyahpostrenkliolur.Dişilerdehomozigotolanlarsarıyadasiyaholurken,heterozigotolanlaralacalırengesahipolur.

Buna göre,

I. Sarıvesiyahpostrengioluşumunusağlayangenlereşbaskındır.

II. Sarıpostrenginesahipbirdişininerkekyavrularısiyahyadasarıolabilir.

III. Alacalıbirkedininannevebabasıaynıpost renginesahipolamaz.




165

Soru Soru

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

Kalıtım

ve Biyo

lojik Ç

eşitlilikÜ

NİT

E – 2

BÖ

LÜM

– 1

TEST–13Karma

1. Alel genler ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?

A) Biriannedendiğeribabadangelir.

B) Homologkromozomlarınkarşılıklılokuslarındabulunur.

C) Homozigot bireylerde anne ve babadan gelen alelleraynıdır.

D) İkialelesahipbirbireyde,fenotipteetkisinigösteremeyengenebaskıngendenir.

E) Heterozigotbireylerdeannevebabadangelenalellerfarklıdır.

2. AARr genotipindeki bir anne ile BORR genotipindeki bir babanın AORr genotipinde bir erkek çocuklarının olma olasılığı nedir?

A) 12 B) 1

4 C) 1

8 D) 3

8 E) 1

16

3. Aşağıdabiraileninkangrubuileilgilisoyağacıgösterilmiştir.

: Difli birey

: Erkek birey

A Rh+ B Rh+

AB Rh– O Rh+

1 2 3

Soyağacındaki 3 numaralı çocuğun, kan grubu bakımından babası ile aynı fenotipte olma olasılığı aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

A) 14 B) 1

8 C) 3

8 D) 1

16 E) 3

16

4. Bezelyelerde çiçek rengi özelliği bakımından fenotipleri aynı fakat genotipleri farklı iki bitkinin çaprazlanması sonucunda,

I. MM,

II. Mm,

III. mm

genotipine sahip bireylerden hangileri oluşabilir? (Bezelyelerdemorçiçekalelibaskın(M),beyazçiçekaleli

çekiniktir(m)).



5. Düz(D) ve buruşuk(d) tohum şekline sahip iki bezelyeçaprazladığında,birincikuşaktakiyavrularıntamamınınherseferindedüztohumşeklinesahipolduğugörülmüştür.

Buna göre,

I. Atasalkuşaktakiburuşuktohumlubezelyehomozigotçekinikgenotiptedir.

II. Atasal kuşaktaki düz tohum şekline sahip bireylerhomozigotgenotiptedir.

III. Birinci kuşaktaki düz tohum şekline sahip bireylerintamamınıngenotipindeburuşuktohumgenibulunur.




6. Anne ve babanın fenotiplerinde görülmeyen bir özelliksadeceerkekçocuklardagörülmektedir.

Bu durum ilgili özelliğin,

I. Ykromozomununhomologolmayankısmında,

II. otozomlardaçekinikolarak,

III. Xkromozomununhomologolmayankısmındaçekinikolarak

taşınması durumlarından hangileri ile açıklanabilir?


D) IveII E) IveIII

7. KulakkıllılığıYkromozomununhomologolmayankısmındataşınanbirgenlebelirlenir.

Buna göre,

I. Dişibireylerdegörülemez.

II. Babadansadeceerkekçocuğaaktarılır.

III. Erkeklerde homozigot olması durumunda fenotipeyansır.




8. Gonozom taşımayan bir sperm ile normal bir yumurtanın döllenmesi sonucunda,

I. turnerdişi,

II. klinefeltererkek,

III. süperdişi

sendromuna sahip bireylerden hangileri oluşabilir?

A) YalnızI B) YalnızIII C) IveIID) IveIII E) IIveIII

166

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

–2K

alıtım ve B

iyolo

jik Çeşitlilik

BÖ

LÜM

– 1

1. D 2. C 3. E 4.B 5. E 6. C 7.B 8. A 9. E 10. C 11. A 12. D 13. D 14. E

9. Diploit bir canlıda mayoz bölünme sırasında bir çift homolog kromozomun ayrılmayıp aynı kutba gitmesi sonucu oluşan gametlerin kromozom sayıları aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

I.gamet II.gamet III.gamet IV.gamet

A) n n n+1 n–1

B) n+1 n+1 n+1 n+1

C) n–1 n–1 n–1 n–1

D) n+1 n+1 n n

E) n–1 n–1 n+1 n+1

10. : Difli birey

: Erkek birey

Domatesbitkisineaityukarıdakisoyağacındataralıbireylertüysüzgövdeye,diğerbireylerisetüylügövdeyesahiptir.

Buna göre,

I. Taralıbireylerhomozigotçekinikgenotiptedir.

II. Taralıolmayantümbireylerheterozigotgenotiptedir.

III. Tüylügövdegenibaskın,tüysüzgövdegeniçekiniktir.




11. MmNn genotipindeki üreme ana hücresinin mayozbölünmesonucusadeceMNvemngenotipindekigametlerioluşturduğugözlenmiştir.

Buna göre,

I. Mayoz bölünme sırasında homolog kromozomlarayrılmamıştır.

II. MveNgenleriaynıkromozomüzerindebulunur.

III. Hücreninkromozomsayısıgensayısındanfazladır.

IV. Mayozbölünmesırasındakrossingovergerçekleşmiştir.


A) YalnızII B) IveIII C) IIveIII

D) IIveIV E) I,IIveIV

12. A ve B karakterleri bakımından heterozigot genotipteki bir baba ile B karakteri bakımından heterozigot, A karakteri bakımından homozigot baskın genotipteki bir anneye ait çocukların genotipi aşağıdakilerden hangisi olamaz?

A) AaBb B) AABB C) Aabb

D) aaBb E) AAbb

13. Aşağıdaki soyağacında otozomal çekinik bir özelliğifenotipindegösterenbireylertaralıolarakverilmiştir.

: Difli birey

: Erkek birey

Ebeveynler

F1 dölü

Buna göre, F1 dölünde bu karakter bakımından baskın fenotipli olan bireyin heterozigot genotipte olma olasılığı kaçtır?

A)1 B) 12 C) 1

3 D) 2

3 E) 3

4

14. Aşağıdakisoyağacındabazıbireylerinrenkkörlüğühastalığıileilgiligenotipleriverilmiştir.

: Difli birey

: Erkek birey

1 2

XRY XrXr XRY

3

Buna göre 1, 2 ve 3 numaralı bireylerin genotipi ile ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğrudur?

1 2 3

A) XRXr XRY XrY

B) XrXr XRY XRY

C) XRXr XrY XRY

D) XrXr XRY XrY

E) XRXr XrY XrY

167

Soru Soru

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

Kalıtım

ve Biyo

lojik Ç

eşitlilikÜ

NİT

E – 2

BÖ

LÜM

– 1

TEST–14Karma

1. Renk körü bir baba ile normal görüşlü bir anneden doğacak çocuklar için aşağıdakilerden hangisi kesin olarak doğrudur?

A) Kızçocuklarırenkkörüolamaz.

B) Tümerkekçocuklarırenkkörüolur.

C) Kızçocuklarınıntamamırenkkörlüğügeninitaşır.

D) Erkekçocuklarınınrenkkörüolmaihtimali12’dir.

E) Renkkörüerkeklerhastalıkgeninibabadanalır.

2. Aşağıdakisoyağacındabazıbireylerinkangrubufenotiplerigösterilmiştir.

: Difli birey

: Erkek birey

O Rh– B Rh–

O Rh–

O Rh+ AB Rh–

1

2

Buna göre, soyağacındaki 1 ve 2 numaralı bireylerin genotiplerinin aynı olma olasılığı aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

A) 14 B) 1

8 C) 3

8 D) 1

16 E) 3

16

3. Mendel homozigot mor ve beyaz çiçekli bezelyeleri çaprazlayarak F1 dölünü elde etmiştir. Mendel’in F1 bitkilerinin kendi kendilerine döllenmelerine izin vererek elde ettiği F2 bitkileri arasındaki fenotip çeşidi / genotip çeşidi oranı kaçtır?

(Bezelyelerdemorçiçekalelibaskın(M),beyazçiçekaleliçekeniktir(m)).

A) 12 B) 2

3 C) 1 D) 2 E) 3

4. Tavşanlardakürkrengiçokalellikgösterenbirkarakterdir.Bukarakterleilgilisoyağacıaşağıdagösterilmiştir.

C1C3 C2C3

C3C3 C1C2 C2C2

Yabanıl tip Chinchilla tipi

Himalaya tipi Yabanıl tip Chinchilla tipi

Soyağacındaki genotip ve fenotiplere göre, tavşanlardaki kürk rengi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?

A) Birtavşandabualellerdensadeceikisibulunur.

B) C3 geni homozigot durumda iken himalaya tipi kürkoluşumunusağlar.

C) C1geniC2veC3genlerinebaskındır.

D) YabanıltipikitavşanınçaprazlanmasısonucuChinchillatipitavşanoluşamaz.

E) Himalayatipiikitavşanınçaprazlanmasısonucuyabanıltiptavşanoluşamaz.

5. Mor ve beyaz çiçek rengine sahip bezelyelerinçaprazlanmasısonucundaeşitorandamorvebeyazçiçeklibezelyeleroluşmuştur.

Buna göre,

I. Oluşanmorçiçeklibezelyehomozigotgenotiptedir.

II. Çaprazlamayakatılanbeyazçiçeklibezelyetekçeşitgametoluşturur.

III. Oluşanbeyazçiçeklibezelyeleringenotipihomozigotyadaheterozigotolabilir.

IV. Çaprazlamaya katılan mor çiçekli bezelyenin bazıgametlerinde baskın, bazı gametlerinde çekinik alelbulunur.


(Morçiçekalelibaskın(M),beyazçiçekaleliçekiniktir(m)).

A) IveII B) IveIII C) IIveIII


168

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

–2K

alıtım ve B

iyolo

jik Çeşitlilik

BÖ

LÜM

– 1

1. C 2.B 3.B 4. D 5. D 6. A 7.B 8.B 9. E 10.B 11. E

6. Bezelyelerdemorçiçekrengigeni(M),beyazçiçekrengigenine (m); uzun gövde geni (U), kısa gövde genine (u)baskındır.

Bu karakterler bakımından MmUu genotipindeki iki bezelyenin çaprazlanması sonucunda,

a–beyazçiçeklivekısagövdeli

b–morçiçeklivekısagövdeli

bezelyelerin oluşma olasılığı aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

a b

A) 1/16 3/16

B) 3/16 9/16

C) 3/16 1/16

D) 1/16 9/16

E) 3/16 3/16

7. GgNnΙAΙB X GgnnΙAΙB genotipindeki bireylerin çaprazlanması sonucunda meydana gelebilecek fenotip çeşidi sayısı (I) ve genotip çeşidi sayısı (II) aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

(GveNgenleritambaskın,ΙAveΙBgenlerieksikbaskındır).

I II

A) 8 27

B) 12 18

C) 8 18

D) 12 27

E) 8 24

8. : Difli birey

: Erkek bireyA Rh+ B Rh+

A Rh– B Rh+


Taralı bireyin ORh– kan gruplu olma ihtimali kaçtır?

A) 14 B) 1

16 C) 1

8 D) 3

8 E) 3

16

9. : Difli birey

: Erkek birey

K ailesi

L ailesi M ailesi

Yukarıdakisoyağacındarenkkörüolanbireylertaralıolarakverilmiştir.

Buna göre soyağacında K, L ve M ailelerinin renk körü bir çocuğa sahip olabilme ihtimalleri arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

(Renk körlüğü X kromozomunun homolog olmayankısmındaçekinikolaraktaşınanbirhastalıktır).

A) K=L=M B) K=L<M

C) L>K>M D) M=K>L

E) K=L>M

10. (™)AORrxABRr(¢)

Yukarıda genotipleri verilen anne ve babanın,

I. ARh+,

II. ABRh–,

III. ABRh+

fenotiplerine sahip çocuklarının olma olasılıklarını çoktan aza doğru sıralayınız?

A) I–II–III B) I–III–II C) II–III–I

D) II–I–III E) III–I–II

11. Kuşlarda Z kromozomunun W kromozomu ile homolog olmayan kısmında taşınan çekinik bir hastalıkla ilgili,

I. Bu özelliği fenotipinde gösteren bir babanın dişiyavrularınıntamamıhastaolur.

II. Erkek yavrular hastalık genini sadece annesindenalabilir.

III. Annehastaisedişiyavrularıntamamındahastalıkgenibulunur.

yorumlarından hangileri yapılamaz?

(KuşlardadişilerZW,erkekleriseZZgonozomunasahiptir).



169

Soru Soru

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

Kalıtım

ve Biyo

lojik Ç

eşitlilikÜ

NİT

E – 2

BÖ

LÜM

– 1

TEST–15Karma

1. NnRrGgXAXa genotipine sahip bir canlının nRGXa genotipinde bir gamet oluşturma olasılığı kaçtır? (Genlerbağımsız)

A) 12 B) 1

4 C) 1

8 D) 1

16 E) 1

32

2. Bir canlıda mutasyon sonucu oluşan bir özelliğin kalıtsal olduğunu,

I. canlınınoluşturduğuyavrulardagörülmesi,

II. canlınınfenotipineyansıması,

III. özelliğin canlının yaşamı boyunca genotipindebulunması

durumlarından hangileri kanıtlar?



3. Alyuvarlarında A ve B antijenlerini içermeyen, anne ve babanın çocukları,

I. AB,

II. O,

III. A,

IV. B

kan gruplarından hangilerine sahip olamazlar?

A) YalnızI B) IIIveIV C) I,IIveIII

D) I,IIIveIV E) I,II,IIIveIV

4. ORh+ kan grubundaki bir bireyin alyuvar zarında ABO ve Rh sistemi ile ilgili bulunabilecek antijen çeşidi sayısı kaçtır?

A)1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

5. Kromozomlarda ayrılmama sonucu oluşan,

I. klinefeltersendromu,

II. süperdişi,

III. downsendromu,

IV. turnerdişi

durumlarından otozomlarda ayrılmama (M) ve gonozomlarda ayrılmama (N) sonucu oluşanlar aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

M N

A) IveII IIIveIV

B) III I,IIveIV

C) IveIII IIveIV

D) IIIveIV IveII

E) IV I,IIveIII

6. Aileno Anne Baba

I XDXD XdY

II XdXd XDY

III XDXd XdY

IV XdXd XdY

Yukarıdakitabloda,X’ebağlıbaskınbirgenlekontroledilenbirhastalıklailgilidörtailedekiannevebabanıngenotiplerigösterilmiştir.

Bu ailelerden hangilerinin sağlıklı kız çocuklarına sahip olma ihtimali vardır?

A) YalnızIV B) IveII C) IIveIII

D) IIIveIV E) II,IIIveIV

7. Aa bb Cc DD XY genotipindeki erkek bir birey aşağıdaki gamet çeşitlerinden hangisini oluşturamaz?

A) abcDY B) AbCDX C) ABcDX

D) abCDY E) abCDX

170

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

–2K

alıtım ve B

iyolo

jik Çeşitlilik

BÖ

LÜM

– 1

1. D 2. A 3. D 4. A 5.B 6. D 7. C 8.B 9. C 10. D 11. A 12. C 13.B 14. C

8. Aksiyal konumlu vemor çiçekli bir bezelye bitkisinin (Ι)terminalkonumluvebeyazçiçeklibirbezelyebitkisi(ΙΙ)ileçaprazlanmasısonucuoluşanyenibitkilerarasındaterminalkonumluvebeyazçiçeklibezelyelerinbulunduğugörülüyor.

Buna göre çaprazlanan bireylerin genotipleri aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

(Aksiyalçiçekkonumu(A)vemorçiçekrengi (M)baskıngenlerdir).

I II

A) MMAA MmAa

B) MmAa mmaa

C) MmAa MmAa

D) mmaa MmAA

E) MmAA mmaa

9. Üçbağımsızkarakterin ikisibakımındanheterozigot,biribakımındahomozigotçekinikbirbirey,buüçkarakterinüçübakımındandaheterozigotbirbireyleçaprazlanıyor.

Bu çaprazlama sonucunda her üç karakter bakımından baskın fenotipli bir bireyin oluşma ihtimali kaçtır?

A) 116

B) 332

C) 932

D) 316

E) 364

10. İnsanlarda aşağıda verilen karakterlerden hangisinin kalıtımı cinsiyete bağlı olarak gerçekleşmez?

A) Hemofili

B) Kulakkıllılığı

C) Renkkörlüğü

D) Gözrengi

E) Balıkpulluluk

11. İnsanlarda bulunan otozomal kromozomlarla ilgili,

I. Vücuthücrelerindekisayısı(n–1)’eeşittir.

II. Cinsiyeti belirleyen kromozomların dışındakikromozomlardır.

III. Dişilerde23çift,erkeklerdeise22çifthalindebulunur.




12. Hemoglobin moleküllerinin kristalleşmesi sonucualyuvarların orak biçimde kıvrılmasına neden olan orakhücreanemisi,otozomalkromozomlarda taşınançekinik birhastalıktır.

Aşağıdaki soyağacında bu özelliği fenotipinde gösterenbireylertaralıolarakverilmiştir.

: Difli birey

: Erkek birey

1 2

3 4 5

6

Buna göre, numaralandırılmış bireylerden hangilerinde bu hastalığa neden olan genin bulunmama ihtimali vardır?


D) 2,3ve5 E) 3,4ve6

13. Aşağıdakisoyağacındabiraileninkangrubuverenkkörlüğübakımındanfenotipleriverilmiştir.

: Difli birey

: Erkek birey

Anormal görüfllü

ABrenk körü

Brenk körü

X

Buna göre, X’in A kan grubunda ve renk körü bir birey olma olasılığı nedir?

A) 12 B) 1

4 C) 3

4 D) 1

8 E) 3

8

14. Aşağıdaki ailelerden hangisinin hem kız hem de erkek çocuklarında hemofili hastalığı görülebilir?

Anne Baba

A) XHXh XHY

B) XhXh XHY

C) XHXh XhY

D) XHXH XhY

E) XHXH XHY

171

Soru Soru

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

Kalıtım

ve Biyo

lojik Ç

eşitlilikÜ

NİT

E – 2

BÖ

LÜM

– 1

TEST–16Karma

1. Bezelyelerde sarı tohum rengi geni, yeşil tohum rengigeninebaskındır.

Bu karakter bakımından heterozigot iki bezelyenin çaprazlanması sonucunda oluşacak oğul dölde,

I. fenotip,

II. genotip

ayrışım oranları aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

I II

A) 3:1 1:2:1

B) 1:2:1 1:2:1

C) 3:1 3:1

D) 1:2:1 3:1

E) 2:1 2:1

2. TavşanlardakürkrenginibelirleyendörtalelgenarasındakibaskınlıkdurumuC>cch>ch>caşeklindedir.

Sağlıklı bir tavşanda bu alellerden sadece iki tanesi bulunabileceğine göre, bir tavşan popülasyonunda bu karakter ile ilgili kaç çeşit genotip bulunabilir?

A)2 B) 3 C) 6 D) 10 E) 15

3. ABRrXrXr genotipindeki anne ile ABrrXRY genotipindeki babanın BRh– kan grubunda renk körü bir erkek çocuklarının olma olasılığı kaçtır?

A) 18 B) 1

16 C) 3

8 D) 3

16 E) 1

32

4. Aşağıda kan grubu fenotipleri verilen bireylerin hangisinin alyuvar zarında ABO ve Rh sistemi ile ilgili antijen bulunmaz?

A) ARh+ B) ABRh– C) ORh–

D) ABRh+ E) ARh–

5. Aşağıdaki soyağacında otozomlarda taşınan baskın birözelliğifenotipindegösterenbireylertaralıolarakverilmiştir.

: Difli birey

: Erkek birey

Bu soyağacı ile ilgili,

I. Taralıbireylerintamamındabaskınalelbulunur.

II. Taralı olmayan bireylerin tamamı homozigot çekinikgenotiptedir.

III. Taralıbireylerintamamıheterozigotgenotiptedir.

yargılarından hangilerinin doğruluğu kesin değildir?



6. Alyuvar zarında A, B ve Rh antijenlerini taşıyan bir bireyle ilgili,

I. ABRh+kangrubundadır.

II. ORh–kangrubundaçocuğuolamaz.

III. PlazmasındaA,BveRhantikorlarıbulunur.

IV. ABRrgenotipindeolmaihtimali12’dir.


A) IveII B) IIveIV C) IIIveIV


7. Klinefelter sendromu ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?

A) Fazladanbirotozomalkromozombulunmasıdurumundaortayaçıkar.

B) GonozomolarakXYyerineXXYgenotipinesahiptirler.

C) Geneldeuzunboyluolupbüyükelveayaklarasahiptirler.

D) Kromozomsayıları2n+1’dir.

E) GonozomlarıayrılmamışbiryumurtaveYgonozomutaşıyanbirspermindöllenmesiileoluşurlar.

172

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

–2K

alıtım ve B

iyolo

jik Çeşitlilik

BÖ

LÜM

– 1

1. A 2. D 3.B 4. C 5.B 6. D 7. A 8. C 9. C 10. D 11.B 12. C 13. A 14. D

8. Balarılarınaaitaşağıdakisoyağacındaotozomalçekinik bir özelliği (n) fenotipinde gösteren bireyler taralı olarakverilmiştir.

: Difli birey

: Erkek birey

1 2

3 4 5

Bu soyağacına göre numaralı bireylerle ilgili,

I. 1numaralıbireykraliçearıolupNngenotipindedir.

II. 3 numaralı birey çekinik geni 1 ya da 2 numaralıbireydenalmıştır.

III. 4ve5numaralıarılarNngenotipindeolupbeslenmedurumunagörekraliçeyadaişçiarıolabilirler.


A) YalnızI B) YalnızII C) IveIII


9. Dd genotipinde iki bezelyenin çaprazlanması sonucu,

I. baskınfenotipli,

II. çekinikfenotipli,

III. homozigotgenotipli,

IV. heterozigotgenotipli

bezelyelerin oluşma ihtimalleri ile ilgili aşağıdaki karşılaştırmalardan hangisi doğrudur?

A) I>II=III>IV B) II=III>I=IV

C) I>III=IV>II D) III=IV>II>I

E) I=II>III=IV

10. Renk körü bir kız çocuğuna sahip bir aile ile ilgili,

I. Babarenkkörüdür.

II. Annerenkkörlüğügeninitaşır.

III. Renkkörüerkekçocuklarıolamaz.



D) IveII E) IIveIII

11. Domates bitkisinde kırmızı (R)meyve rengi, portakal (r)rengine;tüylü(T)gövde,tüysüz(t)gövdeyekarşıbaskındır.

Buna göre her iki karakter bakımından heterozigot genotipli kırmızı meyve renkli ve tüylü gövdeli bir domates ile her iki karakter bakımından homozigot genotipli kırmızı meyve renkli ve tüysüz gövdeli bir domates bitkisinin çaprazlanması sonucunda Rrtt genotipinde bir bireyin oluşma ihtimali kaçtır?

A) 12 B) 1

4 C) 1

8 D) 1

16 E) 3

16

12. Aşağıdaki soyağaçlarında otozomlarda çekinik olaraktaşınan bir hastalığı fenotipinde gösteren bireyler taralıolarakverilmiştir.

M ailesi N ailesi R ailesi

? ? ?

Buna göre, M, N ve R ailelerin ikinci çocuklarının bu hastalığa sahip olma olasılıklarının çoktan aza doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

A) M–N–R B) N–M–R C) N–R–M

D) R–N–M E) R–M–N

13. Mendel’in genler ile ilgili yaptığı çalışmalar aşağıda verilen durumlardan hangisini açıklamaya yöneliktir?

A) Tambaskınlık B) Bağlıgenler

C) Eksikbaskınlık D) Pleiotropi

E) Eşbaskınlık

14. Morçiçekli(M),uzungövdeli(U)vedüzgüntohumlu(D)birbezelye ile beyaz çiçekli(m), kısa gövdeli(u) ve buruşuktohumlu(d)birbezelyeçarpazlandığındaF1dölüsadece morçiçekli,uzungövdelivedüzgüntohumluolabilmektedir.

F1 dölünün kendileştirilmesi sonucu oluşan F2 dölünde beyaz çiçekli, kısa gövdeli ve buruşuk tohumlu bireylerin oluşma olasılığı nedir?

A) 18 B) 1

16 C) 3

16 D) 1

64 E) 3

64

173

Soru Soru

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

Kalıtım

ve Biyo

lojik Ç

eşitlilikÜ

NİT

E – 2

BÖ

LÜM

– 1

TEST–17Karma

1. Bezelyelerde mor çiçek rengi (A), beyaz çiçek rengine(a); düzgün tohum şekli (D), buruşuk tohum şekline (d)baskındır.

İkibezelyebitkisiçaprazlandığındaoğuldöllerin9/16’sınınmor çiçekli düzgün tohumlu, 3/16 ‘sının mor çiçekliburuşuktohumlu,3/16’sınınbeyazçiçeklidüzgüntohumlu,1/16’sının beyaz çiçekli ve buruşuk tohumlu olduğusaptanıyor.

Buna göre çaprazlanan ata bireylerin genotipi aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

A) AaDdxAADd B) AADdxaaDd

C) AaDdxAaDd D) aaddxAaDd

E) aaDdxAaDD

2. Eksik baskın bir özelliği fenotipinde gösteren anne ve babanın kendi genotiplerinde bir çocuklarının olma olasılığı kaçtır?

A)1 B) 12 C) 1

3 D) 1

4 E) 2

3

3. Aşağıdaki soyağacında taralı bireyler belirli bir özelliğifenotipindegöstermektedir.

: Difli birey

: Erkek birey

Taralı bireylerin fenotipinde görülen bu özellik,

I. otozomalçekinik,

II. eksikbaskın,

III. otozomaldominant

kalıtım biçimlerinden hangileri ile aktarılıyor olabilir?



4. Bir karakter bakımından homozigot çekinik, üç karakterbakımından heterozigot genotipte olan bir birey ile aynıgenotipesahipbaşkabirbireyçaprazlanıyor.

Bu ailenin çoçuklarının genotipi aşağıdakilerden hangisi gibi olamaz?

A) İkikarakterbakımındançekinik,ikikarakterbakımındanbaskın

B) Dörtkarakterbakımındançekinik

C) Birkarakterbakımındanbaskın,üçkarakterbakımındançekinik

D) Dörtkarakterbakımındanbaskın

E) Üçkarakterbakımındanbaskın,birkarakterbakımındançekinik.

5. Fenilketonüriotozomalkromozomlardataşınanveçekinikbirgenileoluşankalıtsalbirhastalıktır.

Bu karakter bakımından taşıyıcı bir anne ve babanın çocukları ile ilgili,

I. Hastalıkgeninitaşımaihtimalleri14’tür.

II. Sağlıklıolmaihtimalleri34’tür.

III. Homozigotgenotipteolmaihtimalleri14’tür.




6. Aşağıdaki soyağacında otozomal çekinik bir özelliği (d)fenotipindegösterenbireylertaralıolarakverilmiştir.

3 4 5 6

2

7

1

Buna göre numaralı bireylerden hangileri bu özellik bakımından DD genotipinde olabilir?


D) 1,3ve6 E) 1,2ve7

174

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

–2K

alıtım ve B

iyolo

jik Çeşitlilik

BÖ

LÜM

– 1

1. C 2.B 3. D 4. D 5.B 6. E 7. A 8. C 9. E 10. C 11. A 12.B 13. D

7. Genotipi MmNn olan bir canlı hücrede m ile N bağlıgenlerdir.BuhücredeMNgenotipindebirgametinoluşmaolasılığı%10’dur.

Buna göre bu hücrenin Mn ve mn gametlerini oluşturma oranı aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

Mn mn

A) %40 %10

B) %30 %20

C) %20 %30

D) %30 %10

E) %10 %40

8. MnNn genotipindeki organizmaların çaprazlanmasısonucunda114MMNN,202MmNn,96mmnngenotipindeoğuldölleroluşmaktadır.

Bu sonuç aşağıdakilerden hangisi ile açıklanabilir?

A) Modifikasyon B) Ayrılmama

C) Bağlıgenler D) Krossingover

E) Bağımsızgenler

9. Bir arı kovanında, gövde rengi bakımından çekinikfenotiptekibirkraliçearıvebaskınfenotiptekierkekarılarbulunmaktadır.

Buna göre, kraliçe arının peteklere bıraktığı yumurtalardan gelişen erkek arı ile bu yumurtaların döllenmesi sonucu oluşan kraliçe ve işçi arıların baskın fenotipte olma olasılığı kaçtır?

Kraliçearı Erkekarı İşçiarı

A) %100 %50 %100

B) %50 %50 %50

C) %50 %0 %50

D) %0 %100 %0

E) %100 %0 %100

10. İnsanlardaçekinikbirgen,homozigotolmasıdurumundaembriyodönemindekıkırdakdokuoluşumunuengelleyerekdüşüklerenedenolmaktadır.

Buna göre bu özellik bakımından heterozigot anne ve babadan doğan sağlıklı bebekler için,

I. Tamamıbaskınfenotipesahiptir.

II. Genotiporanı1:2:1’dir.

III. Homozigotgenotipesahipolmaihtimali1/3’tür.


A) YalnızI B) YalnızII C) IveIII


11. Aynı kromozom üzerinde bulunan M, N ve R genleri arasında krossing over gerçekleşme olasılıkları,

• MveNarasında%54,

• NveRarasında%32,

• MveRarasında%22

şeklinde olduğuna göre, bu genlerin kromozom üzerindeki dizilişi aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

A) MRN B) MNR C) RMN

D) NMR E) RNM

12. (™)AaBbGgRrxaaBbGgRR(¢)

çaprazlaması sonucunda,

I. A,B,g,Rfenotipli,

II. aaBBGgRRgenotipli

bireylerin oluşma olasılıkları aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

I II

A) 3/16 1/16

B) 3/32 1/32

C) 1/32 1/16

D) 1/32 1/32

E) 3/32 1/64

13.

1. birey 2. birey

5. birey

3. birey 4. birey

6. birey

Yukarıdakisoyağacında1.ve2.bireylerayrıyumurtaikizi,3.ve4.bireylerisetekyumurtaikizidir.

Bu soyağacına göre aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) 5ve6numaralıbireylerincinsiyetlerifarklıolamaz.

B) 3ve4numaralıbireylerinkangruplarıfarklıolabilir.

C) 5 ve 6 numaralı bireylerin annelerinden aldıkları tümgenleraynıdır.

D) 3ve4numaralıbireylerinboyuzunluklarıfarklıolabilir.

E) 1ve2numaralıbireyleringenotipleriaynıdır.

175

Soru Soru

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

Kalıtım

ve Biyo

lojik Ç

eşitlilikÜ

NİT

E – 2

BÖ

LÜM

– 1

TEST–18Karma

1. KangrububilinmeyenbirbireydenalınankanörneğiüzerineAantikoruiçerenserumdamlatıldığındaçökelmemeydanagelmiştir.

Buna göre bu bireyin kan grubu,

I. A,

II. AB,

III. 0,

IV. B

fenotiplerinden hangileri olabilir?

A) IveII B) IveIV C) IIveIII


2. Aşağıdakisoyağaçlarınaüçfarklıaileyeaitçocuklarınkangrubufenotipleriverilmiştir.

I. Aile II. Aile III. Aile

A O A AB O A B A

Buna göre hangi ailelerde anne ve babanın kan grubu genotipleri kesin olarak heterozigottur?



3. AşağıdakisoyağaçlarındaüçaileyeaitçocuklarınRhgrubuileilgilifenotipleriverilmiştir.

Rh+ Rh– Rh+ Rh+

321

Rh– Rh+ Rh–64 5 7

Buna göre numaralandırılmış bireylerden hangilerinin evliliğinden doğacak çocukta Rh faktörüne bağlı kan uyuşmazlığı görülebilir?


A) 1ve3 B) 2ve4 C) 2ve5

D) 3ve6 E) 4ve7

4. Genotipi AORr olan anne ve babanın çocukları ile ilgili,

I. AArrgenotipindeolmaihtimali1/8’dir.

II. ARh+kangrubundaolmaihtimali9/16’dır.

III. Annevebabasıileaynıgenotipteolmaihtimali1/4’tür.




5. Kan plazmasında sadece A antikoru bulunan bir anne ve alyuvar zarında A ve B antijenleri taşıyan bir babanın çocukları,

I. alyuvarzarındaAveBantijenleribulundurma,

II. kanplazmasındaAveBantikorlarınasahipolma,

III. alyuvar zarında B antijeni bulunan bireylerden kanalabilme

özelliklerinden hangilerine sahip olamaz?

A) YalnızII B) YalnızIII C) IveIII


6. Bazıbireylerinkangrubufenotipleriaşağıdakisoyağacındaverilmiştir.

: Difli birey

: Erkek birey

A B

O I A II

B III

Buna göre I, II ve III numaralı bireylerin sahip olabileceği genotip çeşidi sayıları arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

A) I>II>III B) I>III>II C) II>III>I

D) III>II>I E) III>I>II

7. Kan grubu AB Rh– olan bir bebeğin annesinin kan grubu ARh+ olduğuna göre, bebek ve babanın kan grubu genotiplerinin aynı olma olasılığı kaçtır?

A) 12 B) 1

3 C) 1

6 D) 1

9 E) 1

12

176

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

–2K

alıtım ve B

iyolo

jik Çeşitlilik

BÖ

LÜM

– 1

1. A 2. A 3. C 4. D 5. A 6. E 7. C 8. C 9. D 10. A 11. D 12. D 13. C

8. : Difli birey

: Erkek birey1 2

5 643

7 8

Yukarıdakisoyağacında4ve5numaralıbireylertekyumurtaikiziolup,7numaralıbireyinrenkkörüolduğubilinmektedir.

Buna göre numaralı bireyler ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?

A) 1numaralıbireyderenkkörlüğügenibulunur.

B) 4numaralıbireyrenkkörüdür.

C) 8numaralıbireyhomozigotsağlamolabilir.

D) 5numaralıbireyrenkkörlüğügenini1numaralıbireydenalmıştır.

E) 3numaralıbireyheterozigotgenotipteolabilir.

9. Biraileninbirinciçocuğundakanuyuşmazlığıgörülmezkenikinciveüçüncüçocuklarındakanuyuşmazlığıgörülmüştür.

Buna göre bu aile ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?

A) BabanınfenotipiRh+tir.

B) İkinciçocukRh+ kangrubundandır.

C) ÜçüncüçocuğungenotipiRr’dir.

D) AnneninalyuvarzarındaRhantijenibulunur.

E) AnneninakyuvarlarıRhantikoruüretmiştir.

10.

: Difli birey

: Erkek birey

A Rh+ B Rh–

O Rh+ A Rh–


Buna göre taralı bireyle ilgili,

I. BORRgenotipindeolamaz.

II. Alyuvar zarında A ve B antijenlerini birliktebulunduramaz.

III. ARh+ fenotipindeolmaolasılığı 316

’dır.




11. Aşağıda beş farklı ailede anne, baba ve çocuğun kangruplarıverilmiştir.

Buna göre, hangi ailenin çocuğunun öz olma ihtimali yoktur?

Anne Baba Çocuk

A) ARh+ ABRh– BRh–

B) ORh+ ABRh+ ARh–

C) ABRh– ABRh+ ABRh+

D) ABRh– ARh+ ORh+

E) BRh+ ARh+ ORh–

12. Aşağıdaki soyağacındabireylerinkangrububakımındanfenotipleriverilmiştir.

: Difli birey

: Erkek birey A R

1 2

4

h+ B Rh–

AB Rh+ AB Rh+

5

B Rh+ A Rh+

B Rh–

3

6 7

Buna göre numaralandırılmış bireylerden hangilerinin kan grubu bakımından genotipleri kesin olarak belirlenemez?

A) 1ve3 B) 2ve6 C) 2,3ve5

D) 2,3ve6 E) 3,6ve7

13. AşağıdakisoyağacındaPbireyiAB,RbireyiB,Nbireyi0kangrubundadır.

: Difli birey

: Erkek birey

4

2 3 R

P

N

5

1

Buna göre numaralı bireylerden hangisinin kan grubu kesin olarak heterozigot genotiplidir?

A)1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

177

Soru Soru

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

Kalıtım

ve Biyo

lojik Ç

eşitlilikÜ

NİT

E – 2

BÖ

LÜM

– 1

TEST–19Karma

1. X kromozomunun homolog olmayan kısmında taşınan baskın bir özelliğin kalıtımı ile ilgili,

I. Özelliği fenotipinde gösteren dişi bireyin tüm erkekçocuklarındaözellikortayaçıkar.

II. Kızçocuklarilgiliözelliğihemannehemdebabasındanalabilir.

III. Özelliği fenotipinde gösteren erkek bireyin kızçocuklarındaözelliğin%50oranındaortaya çıkmasıbeklenir.




2. Aşağıdaki soyağacında bir özelliği fenotipinde gösterenbireylertaralıolarakverilmiştir.

: Difli birey

: Erkek birey

Soyağacına göre bu özelliğin kalıtımı,

I. otozomlardataşınanbaskınbirgenle,

II. Xkromozomundamutasyonlaortayaçıkançekinikbirgenle,

III. otozomlardataşınançekinikbirgenle,

IV. Xkromozomundamutasyonlaortayaçıkanbaskınbirgenle

taşınma biçimlerinden hangileriyle gerçekleşebilir?

A) YalnızIII B) IveII C) IIveIII

D) II,IIIveIV E) I,II,IIIveIV

3. Renk körü olmayan bir baba ile renk körü bir annenin kız çocuklarının renk körü olması aşağıda verilenlerden hangisi ile açıklanabilir?

A) Bağlıgenler

B) Otozomlardaayrılmama

C) Krossingover

D) Bağımsızdağılım

E) Gonozomlardaayrılmama

4. Aşağıdaki soyağacında Y kromozoma bağlı çekinik birözelliğifenotipindegösterenbireylertaralıolarakverilmiştir.

: Difli birey

: Erkek birey

3

5

1 2

4

Buna göre numaralı bireylerden hangilerinin oluşumu sırasında Y kromozomunda mutasyon gerçekleşmiştir?


D) 3ve5 E) 1,2ve4

5. Aşağıdaki soyağacında hemofili bireyler taralı olarakverilmiştir.

: Difli birey

: Erkek birey

1

4 5

2 3

Buna göre, numaralandırılmış dişi bireylerden hangisinin hemofili özelliği açısından homozigot genotipte olma ihtimali vardır?

A)1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

6. “a” geni çekinik olup, fenotipte etkisini gösterdiğiembriyolarınannekarnında ikenölümünenedenolanbirgendir.

Bu geni X kromozom çiftinin birinde taşıyan bir anne ile normal fenotipli bir babanın çocukları ile ilgili,

I. Sağlıklıolmaihtimalleri3/4’tür.

II. Kızçocuklardahastalıkgenibulunamaz.

III. Erkekçocuklarınölümoranı1/2’dir.




178

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

–2K

alıtım ve B

iyolo

jik Çeşitlilik

BÖ

LÜM

– 1

1. B 2. D 3. E 4. A 5.B 6. C 7. E 8. A 9.B 10.B 11. C

7. Aşağıdaki soyağacında belirli bir özelliği fenotipindegösterenbireylertaralıolarakverilmiştir.

: Difli birey

: Erkek birey

Soyağacına göre bu özellikle ilgili,

I. Otozomalgenlerebağlıçekinikbirözelliktir.

II. Xkromozomunabağlıçekinikbirözelliktir.

III. Otozomalgenlerebağlıbaskınbirözelliktir.

IV. Xkromozomunabağlıbaskınbirözelliktir.

ifadelerinden hangileri doğru olabilir?

A) IveII B) IIIveIV C) IveIV

D) I,IIveIV E) I,IIIveIV

8.

1

3 4

5

2

Yukarıdakisoyağacındataralıbireylerhemofilidir.

Soyağacında numaralandırılan dişi bireylerden,

I. XHXHgenotipindeolmaihtimaliolanlar,

II. GenotipikesinolarakXHXholanlar

aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?


I II

A) 3ve5 1,2ve4

B) 3,4ve5 1ve2

C) 2,3ve4 1ve5

D) 2,3ve5 1ve4

E) 3ve4 1,2ve5

9. AkangrubundarenkkörübirbabaileBkangrubundarenkkörüolmayanbirannenin1.çocukları0kangrubundarenkkörübirerkektir.

Buna göre, bu ailenin ikinci çocuklarının B kan grubu renk körü olmayan bir birey olma ihtimali kaçtır?

A) 14 B) 1

8 C) 3

8 D) 3

16 E) 9

16

10. Aşağıdaki soyağacında insanlarda eşeye bağlı olarakaktarılan bir özelliği fenotipinde gösteren bireyler taralıolarakverilmiştir.

: Difli birey

: Erkek birey1 2

3 4

7

5 6

Soyağacına göre numaralı bireyler ile ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisi doğru değildir?

A) 3.bireyizlenenözellikleilgilibiribaskındiğeriçekinikikialeliçerir.

B) 1.ve5.bireylerinizlenenözellikleilgiligenotiplerifarklıolabilir.

C) 7. birey izlenen özellik bakımından homozigot ya daheterozigotgenotipteolabilir.

D) 2., 4. ve6.bireylerin izlenenözellikle ilgili genotipleriaynıdır.

E) 4.bireyizlenenözellikleilgiligeni1numaralıbireydenalmıştır.

11. Aşağıda verilen sperm ve yumurtalardan hangisinin döllenmesi sonucu kromozom sayısı normal olan bir insan oluşabilir?

Sperm Yumurta

A) Gonozomlarıayrılmamış Normal

B) Gonozomiçermeyen Gonozomiçermeyen

C) Gonozomlarıayrılmamış Gonozomiçermeyen

D) Gonozomiçermeyen Normal

E) Gonozomlarıayrılmamış Gonozomlarıayrılmamış

179

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

– 2

ÜNİVERSİTE SINAV SORULARI

1. C 2. C 3.B 4. E 5. A 6.B 7.B 8. E 9. D

1. (1981–ÖYS)

Aa Bb Dd Ee × aa Bb Dd Ee genotipindeki bireylerin çaprazlanması sonunda oluşan oğul bireyler arasında a, B, d, E fenotipindeki bireylerin oranı nedir? (A,B,D,Egenleribağımsızgenlerdir.)

A) 81256

B) 27128

C) 9128

D) 9256

E) 3128

2. (1981–ÖYS)

Bağımsız iki genle kontrol edilen iki değişik karakterin her ikisi için de heterozigot olan bir kobay, kendisiyle aynı genotipte olan bir dişi kobayla çaprazlanırsa, meydana gelecek dölde fenotipin hangi oranda olması beklenir?

A) 1:1 B) 1:2:1 C) 9:3:3:1

D) 3:1 E) 14:24:14

3. (1981–ÖYS)

Bir toplumda hemofili genini taşıyan taşıyıcı dişilerin

oranı 12

ve erkeklerin hepsi sağlam ise, bunların

çocuklarında taşıyıcı dişilerin oranı kaç olur?

A) 116

B) 18 C) 1

6 D) 1

4 E) 1

2

4. (1981–ÖYS)

Bir insan B ve AB grubuna başarılı bir şekilde kan verebiliyor, fakat A grubuna veremiyorsa, bu insanın kanının B grubundan olma olasılığı yüzde kaçtır?

A)0 B) 25 C) 50 D) 75 E) 100

5. (1982–ÖSS)

Bir canlıdaki herhangi bir özelliğin, kalıtsal olduğu aşağıdakilerden hangisiyle anlaşılır?

A) Canlınınbazıdöllerindeortayaçıkmasıyla

B) Ortamkoşullarındanetkilenmesiyle

C) Canlınınyaşamaşansınıartırmasıyla

D) Canlınınüremezamanınınkısıtlanmasıyla

E) Canlınınyaşamıboyuncadevametmesiyle

6. (1982–ÖYS)

Bir ailedeki kız çocuklarının %50’si renk körü ise, ana ve babanın eşey kromozomları bakımından durumu aşağıdakilerden hangisi olabilir? (X = renk körlüğü geni taşıyan X kromozomu)

A) XXXY B) XX XY C) X XXY

D) XXXY E) X X XY

7. (1983–ÖYS)

AB

3 4 5 6

1 2

O

Yukarıdaki soy ağacında 3 ve 6 numaralı bireylerin kan grubu belirtilmiştir. 5 numaralı bireyin A grubu kan taşıma şansı yüzde kaçtır?

A)0 B) 25 C) 50 D) 75 E) 100

8. (1983–ÖYS)

beyaz gözuzun kanat

gri gövdek›ls›z bacak

k›rm›z› gözk›sa kanat

siyah gövdek›ll› bacak

Yukarıda görülen bir çift kromozomun şematik haritasında hangi karakterler arasında krossing–over ihtimali daha çoktur?

A) bacakkıllılığı–kanatşekli

B) gövderengi–gözrengi

C) kanatşekli–gövderengi

D) gözrengi–kanatşekli

E) gözrengi–bacakkıllığı

9. (1983–ÖYS)

AaBb genotipindeki organizmalar arasındaki çaprazlamalardan 1021 AABB, 1990 AaBb, 990 aabb genotipinde oğul döl elde ediliyor. Bu sonuç aşağıdakilerden hangisi ile açıklanabilir?

A) Eşeyebağlıkalıtım B) Krossing–over

C) Ayrılmama D) Bağlıgenler

E) Bağımsızgenler

180

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

–2

10. B 11.B 12.B 13. C 14. A 15. E

13. (1984–ÖYS)

Kan grubuA (genotipi AO) olan bir kadın, kan grubuB(genotipiBO)olanbirerkekleevleniyor.

Bu ailenin çocuğunun alyuvarlarında B proteini taşıma olasılığı nedir?

A)0,00 B) 0,25 C) 0,50 D) 0,75 E) 1,00

14. (1984–ÖYS)

Kırmızı gözlü dişi Drosophila ile beyaz gözlü erkekDrosophila çaprazlanıyor. Bu çaprazlama sonunda ilk dölde kırmızı ve beyaz gözlü Drosophila’lar oluşuyorsa, ana–baba bireyler için göz rengi karakteri bakımından ne söylenebilir? (Kırmızıgöz rengi karakteri,beyazgözrengikarakterinedominanttır.)

A) Anabeyazgözgeninidetaşır.

B) Babadihibrittir.

C) Anahomozigottur.

D) Anaarıdöldür.

E) Babakırmızıgözgeninidetaşır.

15. (1985–ÖSS)

I. K hastalığı kadınlardaveerkeklerdegörülebilenbirhastalıktır.

II. BirkadınınKhastasıolabilmesiiçinhemannesindenhembabasındanhastalıkyapangenialmışolmasıger-ekir.

III. Birerkek,annesindenKhastalığınıyapangenialırsaKhastasıolur.

Yukarıdaki verilere dayanarak, K hastalığı hakkında ne söylenebilir?

A) Dominant(baskın)birözelliktir.

B) Ykromozomuiletaşınır.

C) Kromozomlardaayrılmamaolayısonucuoluşur.

D) Vücutkromozomları(otozomalkromozomlar)iletaşınır.

E) Eşeyebağlıkalıtımgösterir.

10. (1984–ÖSS)

Ali Hasan Ayşe Ahmet

Boy(m) 1,72 1,72 1,72 1,70

Ağırlık(kg) 70 70 68 68

Kangrubu 0 AB 0 0

Gözrengi Mavi Kahverengi Kahverengi Mavi

Yukarıdaki tablodadoğumtarihleriaynıolandörtkişininbazıözellikleriverilmiştir.

Bu dört kişiden hangileri eş ikiz (tek yumurta ikizi) olabilir?

A) HasanveAyşe B) AliveAhmet

C) AliveHasan D) AliveAyşe

E) AyşeveAhmet

11. (1984–ÖYS)

Albinokarakteriçinheterozigotolanbezelyebitkisininkendi

kendinidöllenmesinden 14oranındaalbinobitkilerinelde

edilmesibeklenir.

Deney sırasında aşağıdakilerden hangisi uygulanırsa, beklenene en yakın bir oran elde edilebilir?

A) Çevrekoşullarınıdevamlıdeğiştirmek

B) Çoksayıdaçaprazlamayapmak

C) Deneyikaranlıktayapmak

D) İritohumlarıkullanmak

E) Tohumlarıönceışıkta,sonrakaranlıktatutmak

12. (1984–ÖYS)

Kırmızı gözlü ve bu karakter yönünden heterozigot olan dişi bir Drosophila, beyaz gözlü erkek bir Drosophila ile çaprazlandığında F1 dölünde göz rengi bakımından kaç çeşit fenotip beklenir? (Kırmızıgözrengikarakteri,beyazgözrengikarakterinedominanttır).

A)1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

181

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

– 2

16. D 17. D 18. D 19.B 20. E 21. D

19. (1986–ÖYS)

İnsanda bir genin baskın da olsa çekinik de olsa etkisini fenotipte ortaya çıkarması, aşağıdakilerden hangisini gösterir?

A) Genin bulunduğu kromozomparçasının krosing–overgeçirdiğini

B) GeninYkromozomuüzerindeolduğunu

C) Genin somatik hücrelerdeki kromozomlardabulunduğunu

D) Geninbirdenfazlaaleliolduğunu

E) Geninbaşkagenlerebağlıolaraketkisinigösterdiğini

20. (1987–ÖYS)

Renk körlüğü bakımından, çocuklarının genotipleri sadece “hastaerkekvetaşıyıcı”olabilen anne ve babanın genotipleri aşağıdakilerden hangisi olmalıdır?

Anne Baba

A) XAXa XaY

B) XAXa XAY

C) XAXA XaY

D) XaXa XaY

E) XaXa XAY

21. (1987–ÖYS)

ARh+anneileBRh–olanbabanın,1çocukları0Rh–,2.çocuklarıARh+,3.çocuklarıBRh–kangrubundadır.

Kan gruplarıyla ilgili olarak bu ailedeki anne, baba, 2. çocuk ve 3. çocuğun genotipleri aşağıdakilerden hangisidir?

Anne Baba 2.çocuk 3.çocuk

A) AA RR B0Rr AARr BBRr

B) A0RR B0rr A0Rr B0rr

C) A0Rr BBRr A0Rr B0rr

D) A0Rr B0rr A0Rr B0rr

E) A0Rr BBRr A0RR BBRr

16. (1985–ÖYS)

G

N

g

n

g

n

g

n

G

n

g

n

G

N

g

n

Gri vücutlunormalkanatl›%40

g

n

g

n

Siyah vücutlukörelmiflkanatl›%40

Gri vücutlukörelmiflkanatl›%10

g

N

g

n

Siyah vücutlunormalkanatl›%10

Gri vücutlunormal kanatl›difli

Siyah vücutlukörelmifl kanatl›erkek

Yukarıda kalıtım şeması verilen Drosophila’lara ait bir çaprazlamada, krossing–over’li bireylerin yüzdesi nedir?

A)%80 B) %60 C) %50 D) %20 E) %10

17. (1985–ÖYS)

Yuvarlak ve sarı tohumlu bir bezelye bitkisinin, heterozigot olup olmadığını anlamak için aşağıdaki genotiplerden hangisine sahip bir bezelye bitkisi ile çaprazlanması gerekir? (Yuvarlaktohumluluk(Y)vesarıtohumluluk(S)özellikleridominanttır.)

A) YYSS B) yySS C) YYSs

D) yyss E) YySS

18. (1985–ÖYS)

Anne ve babanın Rh faktörü bakımından genotipleri aşağıdakilerden hangisi gibi olursa, meydana gelebilecek çocuk ile anne arasında Rh uyuşmazlığına bağlı alyuvar tahribatının (eritroblastosis fetalis)ortaya çıkma olasılığı %50 olur?

Anne Baba

A) RR rr

B) Rr rr

C) Rr Rr

D) rr Rr

E) rr RR

182

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

–2

22. C 23. C 24.B 25. E 26. A 27. D

25. (1989–ÖSS)

: Difli

: Erkek

1

3 4

2

5

Yukarıdakisoyağacında,çekinikgenleyavrudölegeçenbirözeliğinbireylerdekidağılımıverilmiştir.Siyahrenklegös-terilenbireylerdebuözellikortayaçıkmıştır.

Soyağacındaki bireylerden hangisinin, bu özellik bakımından heterozigot olup olmadığı kesin olarak belirlenemez?

A)1 B)2 C) 3 D) 4 E) 5

26. (1990–ÖSS)

Aşağıdakilerden hangisi, aynı türün bireyleri arasında, sadece kalıtsal özelliklere bağlı olarak ortaya çıkan bir farklılıktır?

A) İnsanların, her bir hastalık etkenine özgü olan farklıbağışıklıktepkilerivermesi

B) Spor yapan kimselerin kaslarının farklı gelişmelergöstermesi

C) Larva dönemindeki beslenmeye göre ana arının işçiarılardanfarklıgelişmesi

D) İstiridyelerin, yapıştıkları yerin biçimine uygun olarakfarklıkabukşekillerinesahipolmaları

E) Ağaçlarınrüzgaralmayönüneuygunolarak,farklıbiçim-lerdegelişmesi

27. (1990–ÖYS)

Kedilerde,normalolarak,siyahvesarıpostrenklerininhemdişilerde hem de erkeklerde görülmesine karşın, alacalı(siyah–sarı)postrengisadecedişilerdeortayaçıkar.

Buna göre, aşağıdakilerden hangisi, siyah–dişi bir kedi ile sarı–erkek bir kedinin çaprazlaması sonucunda, bir anormallik olarak alacalı–erkek bir kedinin olmasına neden olur?

A) Gonozomlarıayrılmamışbiryumurtanın,normalbirsper-mayladöllenmesi

B) (n+1)+Xkromozomlubiryumurtanınn+Ykromo-zomlubirspermayladöllenmesi

C) PostrengialellerininYgonozomundataşımasıD) Normalbiryumurtanın,gonozomlarıayrılmamışbirsper-

mayladöllenmesiE) Siyahrengimeydanagetirengenin,sarırengimeydana

getirengenebaskınolması

22. (1988–ÖSS)

Difli

Erkek

1 2 3 4 5 6

7 8

10

9

11

Tavuklaraait,şekildekisoyağacındabireylernumaralardabelirtilmiştir.

Buna göre, aşağıda verilen bireyler arasındaki çiftleşmelerin hangisinden saf döl elde etme olasılığı en yüksektir?

A) 1–6 B) 3–9 C) 4–7

D) 4–10 E) 5–7

23. (1988–ÖSS)

Hasan,ZeynepvekangrubuBolanMehmetarasındakikanalıpverebilmeilişkisişöyledir.

– Zeynep, Hasan’a ve Mehmet’e kan verir; amaMehmet’tenalamaz.

– Mehmet,Hasan’danalamaz;amaHasanMehmet’tenalır.

Buna göre, Zeynep ve Hasan’ın kan grupları aşağıdakilerden hangisi olabilir?

Zeynep Hsaan

A) A A

B) 0 B

C) 0 AB

D) 0 A

E) AB AB

24. (1988–ÖYS)

Hh Kk MM nn XRXr genotipindeki bir bireyin, hKMnXR genotipinde gamet meydana getirme oranı nedir?(H,K,M,ngenleriayrıkromozomüzerindedir.)

A) 14 B) 1

8 C) 3

10 D) 3

16 E) 1

32

183

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

– 2

28. C 29.B 30. A 31. C

30. (1991–ÖYS)

Homozigotkenöldürücüolançekinikbirgeni,Xkromozomçiftininbirindetaşıyannormalfenotiplibirdişisirkesineğiilenormalerkeksirkesineğiçaprazlanıyor.

Meydana gelebilecek dişi ve erkek yavrulardaki ölüm oranı, aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

Dişiyavrular Erkekyavrular

A) 0 1/2

B) 0 1/4

C) 1/2 1/2

D) 1/2 0

E) 1/4 1/2

31. (1991–ÖYS)

Aşağıdaki verilen soyağacında, koyu renkle gösterilenbireyler,belirlibirözellikbakımındanaynıfenotiptedirler.

: Difli

: Erkek

Bu fenotipteki bireylerin genotipleri,

I. RARB(heterozigoteksikbaskın)

II. aa(Homozigotçekinik)

III. AA(Homozigotbaskın)

IV. XaXaveXaY(Xkromozomuüzerindetaşınançekinik)

genotiplerinden hangileri olabilir?



28. (1990–ÖYS)

İnsanlarda,bazı anormallikler sonucunda, şukromozomformüllerinesahipgametlermeydanagelebilmektedir.

I. (23+X)

II. (21+0)

III. (22+XX)

IV. (22+Y)

Bu gametlerden hangileri arasında gerçekleşecek döllenmeyle, bir mongoloid (Down sendromu olan) erkek birey oluşabilir?

A) IveII B) IveIII C) IveIV


29. (1991–ÖSS)

: Difli

: Erkek

II

III IV

I

YukarıdakisoyağacındaI,II,IIIveIVnumaralarlagösterilenbireylerde, Y kromozomunda taşınan bir gen, fenotipteanormalbirözelliğinortayaçıkmasınanedenolmuştur. IInumaralıbireyde,buanormalözelliğikontroledengeninanibirdeğişiklikleoluştuğuilerisürülmektedir.

II numaralı bireyin, soyağacında verilen akrabalarının aşağıdaki özelliklerinden hangisi, bu bireydeki anormal özelliğin ani bir değişiklikle ortaya çıktığının kanıtı olamaz?

A) Erkekkardeşlerininnormalolması

B) Annetarafındandedesininanormalolması

C) Babatarafındandedesininnormalolması

D) Babasınınnormalolması

E) Erkekkardeşlerininçocuklarınınnormalolması

184

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

–2

32. D 33. A 34.B 35. E 36.B

34. (1993–ÖYS)

Rhesus macacus maymununun kanı tavşana enjekteedildiğinde, tavşanın kanında Rhesus’un alyuvarlarındabulunanRhantijeninekarşıRhantikoruoluşur.

Bundan sonra, insan ve Rhesus alyuvarlarında aynı Rh antikoru ile çökelen ortak bir proteinin bulunduğunu kanıtlamak için;

I. Rh+insankanınınbutavşanaenjekteedilmesi

II. ButavşanınkanserumununRh+insankanıörneğinedamlatılması

III. Rh+insankanınınRhesusmaymununaverilmesi

uygulamalarının hangilerinde alınacak sonuçlar yeterlidir?

A) YalnızI B) YalnızII C) IveIID) IveIII E) IIveIII

35. (1993–ÖSS)

XAXA genotipli bir dişi ile XaY genotipli bir erkek bireyin oluşturduğu gametlerden, aşağıdakilerin hangisinde verilenler arasındaki döllenme sonucunda, bu özellik bakımından çekinik genotipte dişi yavrular meydana gelebilir? (YkromozomutaşımayangenotiplerdeXkromozomununvarlığıdişibireyioluşturur).

A) Normalbiryumurtailenormalbirspermarasındaki

B) Normalbiryumurtailespermatogenezdegonozomlarıayrılmamışspermlerdenbiriarasındaki

C) OogenezdegonozomlarıayrılmamışXAXAgenotiplibiryumurtailenormalbirspermarasındaki

D) Gonozomtaşımayanbiryumurtailespermatogenezdegonozomlarıayrılmamışspermlerdenbiriarasındaki

E) Gonozomtaşımayanbiryumurta ilenormalbirspermarasındaki

36. (1994–ÖYS)

Bir insanda;

I. ABgrubundankanalabilme

II. KanhücrelerindeAaglütinojenibulundurma

III. Kanındaanti–Bantikorubulundurma

IV. Rhfaktörüuygunsabütüngruplarakanverebilme

şeklindeki özelliklerden hangilerinin bulunması, o insanın kan grubunun A olduğunu gösterir?

A) IveII B) IIveIII C) IIIveIVD) I,IIveIII E) II,IIIveIV

32. (1992–ÖYS)

Aşağıdakisoyağacında,birailedekibireylerinkangruplarıylailgilifenotipleriverilmiştir.

0 Rh+ B Rh–

0 Rh+ B Rh+ B Rh– A Rh+

B Rh+ A Rh–

1 2

3 4

5

Bu soyağacındaki 1, 2, 3, 4 ve 5 numaralı bireylerden, hangisinin genotipi aşağıda doğru olarak verilmiştir?

A) 1.bireyingenotipi: OORR

B) 2.bireyingenotipi: BBrr

C) 3.bireyingenotipi: BBrr

D) 4.bireyingenotipi: AORr

E) 5.bireyingenotipi: AArr

33. (1993–ÖSS)

: Difli birey

: Erkek birey

Yukarıdakisoyağacındasiyahrenklegösterilenbireydebe-lirlibirözellik,fenotiptegörülmektedir.

Soyağacına göre, bu özellikle ilgili,

I. Çekiniktir.

II. Ykromozomundataşınır.

III. Xkromozomundataşınır.

ifadelerinden hangileri kesin olarak doğrudur?


D) IveII E) IIveIII

185

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

– 2

37. D 38. C 39.B 40. E 41. E 42. A

40. (1996–ÖSS)

Genotipi Kk, NN, tt, Hh, XAXa olan bir memeli hayvanın yumurtası, aşağıda genotipi verilen spermlerden hangisiyle döllenirse, fenotipi K–, N–, T–, hh, Xa– olan erkek bir yavru meydana gelir?

A) K,N,T,h,XA B) k,N,t,h,y

C) K,n,T,h,Xa D) K,N,t,h,y

E) k,n,T,h,y

41. (1996–ÖYS)

BirbeşizlikteI.,II.,III.bireyözdeş(aynızigottanoluşmuş)dişi,IV.bireyerkek,V.bireydişiolarakgruplanmıştır.Bukardeşlerinfenotiplerindefarklılıklargörülmektedir.

Bu kardeşlerden, aralarındaki fenotip farklılıkları, genotip farklılığına ve modifikasyona bağlı olan çiftlerin birer örneği aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?

Aralarındakifenotipfarklılığıgenotipfarklılığına

bağlıçiftlereörnek

Aralarındakifenotipfarklılığısadecemodifikasyonabağlıçiftlereörnek

A) I.veIV. II.veIV.

B) II.veIII. I.veIII.

C) III.veIV. I.veV.

D) II.veV. III.veIV.

E) I.veV. II.veIII.

42. (1996–ÖYS)

AGkmR

agKMr

Yanda şeması verilen bir homolog kromozom çiftinde, hangi genler arasında krossing–over olasılığı en düşüktür?

A) Kk–Mm B) Gg–Rr C) Aa–Kk

D) Aa–Mm E) Aa–Rr

37. (1994–ÖYS)

Çekinik ve baskın genlerin taşınmasıyla ilgili,

I. Çekinik bir genin, homolog kromozomların her ikisiüzerindetaşınması

II. Çekinikbirgenin,homologkromozomlardansadecebiriüzerindetaşınması

III. Baskın bir genin, homolog kromozomların her ikisiüzerindetaşınması

IV. Baskınbirgenin,homologkromozomlardansadecebiriüzerindetaşınması

durumlarının hangilerinde, genin belirlediği özellik kesin olarak ortaya çıkar?

A) IveII B) IIveIII C) I,IIveIII


38. (1995–ÖYS)

Fenotipinde belirli bir özelliği gösteren dişi bir birey ilefenotipinde bu özelliği göstermeyen erkek bir bireyinçaprazlanmasındanmeydanagelenerkekvedişibireylerinherzaman,tümündebuözellikortayaçıkmıştır.

Böyle bir sonuca, bu özelliğin aşağıdaki durumların hangisindeki gibi olması neden olur?

A) Çekinikolarakotozomalkromozomlardabulunması

B) ÇekinikolarakXkromozomundabulunması

C) Homozigot baskın olarak otozomal kromozomlardabulunması

D) Ykromozomundabulunması

E) Eksikbaskınolarakotozomalkromozomlardabulunması

39. (1995–ÖYS)

Diploid (2n) kromozomlu bir canlı türünde, kromozom sayısı 2n – 1 olan bir bireyin oluşmasına, aşağıdakilerden hangisi neden olur?

A) Krossing–over

B) Kromozomlardaayrılmama

C) Partenogenezçoğalma

D) Çokalellikalıtım

E) Eşeyebağlıkalıtım

186

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

–2

43. D 44. E 45. D

45. (1998–ÖYS)

Kalıtımmodeli Atasal(P)genotipler

Baskın–çekinik aa# AA

Xkromozomunabağlıçekinik XAXA #XaY

Eksikbaskın A1A1 # A2A2

Kalıtımmodelleriveatasal (P)genotipleriyukarıdakigibiolançaprazlamalarda,F1veF2döllerindekidurumvegenotipsaptanmasıiçinyapılacakgeriçaprazlamalarlailgilibilgilertablodaverilmiştir.

I II III

F1dölübireylerindekidurum

Dişilerintümüheterozigottur.

Bireylerfenotipikolarakatalarınabenzemez.

Bireylerin%100’üheterozigottur.

F2dölübireylerindekidurum

Normalolarakbazıeşeylerdetekalellefenotipteetkisinigösterir.

Fenotiplerinebakarakgenotiplerisaptanabilir.

Bireylerin%50’sihomozigottur.

Geriçaprazlama

Baskınhomozigotveheterozigotlarınsaptanmasıgereklidir.

Gerekmez. Baskınhomozigotveheterozigotlarınsaptanmasıgereklidir.

Bu bilgilere göre, söz konusu kalıtım modellerinin her biri, tablodaki I, II ve III numaralılardan hangisiyle gösterilmiştir?

BaskınçekinikXkromozomunabağlıçekinik Eksikbaskın

A) I II III

B) I III II

C) II I III

D) III I II

E) III II I

43. (1997–ÖSS)

Canlıların tüm özelliklerinin genlerle kontrol edildiği hergeninbirözelliktensorumluolduğubilinmektedir.

Buna göre, aşağıdakilerden hangisi “Kromozomlarbirdenfazlagentaşır.”hipotezine bir kanıt olabilir?

A) Eşey hücrelerinde, genelde, türe özgü kromozomsayısınınyarısıkadarkromozombulunur.

B) Birkromozomüzerindebulunanbirgeninaleli (eşi),okromozomunhomoloğunda(eşinde)yeralır.

C) Bazıcanlılarda,türeözgüsayıdandahafazlakromozombulunur.

D) Eşeykromozomlardaeşeyselözelliklerdenbaşkaözel-liklerdetaşınır.

E) Döllenme sonucu oluşan zigotta, alel (eş) genler birarayagelir.

44. (1997–ÖYS)

Aşağıdaverilensoyağacında,koyurenkligösterilenbireyler,belirlibirözellikbakımındanaynıfenotiptedirler.

: Difli birey

: Erkek birey

Buna göre, bu özelliğin ortaya çıkmasını;

I. Xkromozomundataşınanbaskınalel

II. Otozomalkromozomlardataşınanbaskınalel

III. Otozomalkromozomlardataşınançekinikalel

durumlarından hangileri sağlar?



187

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

– 2

46. E 47. D 48. A 49. E

48. (1999–ÖSS)

: Sa€lam fenotiplidifli birey

: Sa€lam fenotiplierkek birey

: Özelli€ini gösterendifli birey

: Özelli€ini gösterenerkek birey

Yukarıdakisoyağacında,birözelliği fenotipindegösterenbireylersiyahrenktegösterilmiştir.

Soyağacındaki bilgilere göre, bu özelliğin kalıtımı,

I. Xkromozomundamutasyonlaortayaçıkanbaskınbirgenle

II. Otozomaltaşınançekinikbirgenle

III. Ykromozomundamutasyonlaortayaçıkanbaskınbirgenle

IV. Otozomaltaşınanbaskınbirgenle

V. Xkromozomundaçekinikbirgenle

taşınma biçimlerinden hangileriyle gerçekleşir?

A) IveII B) IIveIV C) I,IIveV

D) I,IIIveIV E) III,IVveV

49. (1999–ÖSS İPTAL)

Aşağıdaki soyağacında, hasta bireyler, sağlam bireylervesağlamgörünüşlütaşıyıcıbireylerbulunmaktadır.SözkonusuhastalıkXkromozomundaçekinikolaraktaşınırve bu hastalığın Y kromozomunda aleli bulunmaz. (Ykromozomuiletaşınmaz.)


: Sa€lam fenotipliveya tafl›y›c› diflibirey

: Hasta fenotiplierkek birey

: Hasta fenotiplidifli birey

1 2

3 4 5

76

Buna göre, soyağacında numaralarla gösterilen birey-lerle ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?

A) 3numaralıbireye2numaralıbireyden,sağlamolmayısağlayangengeçmiştir.

B) Hastalığanedenolangen, 4numaralıbireyehem 2numaralıhemde1numaralıbireylerdengeçmiştir.

C) 6numaralıbireye5numaralıbireyden,sağlamolmayısağlayangengeçmiştir.

D) 6numaralıbireyinerkekçocuklarıhastaolabilir.

E) Hastalığanedenolangen,7 numaralıbireyeyalnız1numaralıbireydenkalıtılmıştır.

46. (1998–ÖYS)

Rhesus maymununun alyuvarları bir tavşana enjekteedilmiş vebir süre sonra, tavşandanalınankanserumuileaşağıdakiuygulamalaryapılarakkarşısındakisonuçlaralınmıştır:

Kanserumuylayapılanuygulamama Uygulamanınsonucu

1. Rhesuskanıüzerinedamlatılmıştır.

Rhesuskanıalyuvarlarıçökelmiştir.

2. I.grupinsankanıüzerinedamlatılmıştır.

I.grupinsankanıalyuvarlarıçökelmiştir.

3. II.grupinsankanıüzerinedamlatılmıştır.

II.grupinsankanıalyuvarlarıçökelmemiştir.

4. Kobaykanıüzerinedamlatılmıştır.

Kobaykanıalyuvarlarıçökelmemiştir.

Elde edilen sonuçlara göre, aşağıdakilerden hangisi yanlış olur?

A) Rhesus’unalyuvarlarında,tavşaniçinantijenolanmaddevardır.

B) Kobayalyuvarlarında,Rhesus’unalyuvarlarındakiantijenbulunmaz.

C) II.gruptakiinsanalyuvarlarında,Rhesusalyuvarlarındakiantijenbulunmaz.

D) Tavşanda,Rhesusalyuvarlarınıçökeltenantikoroluşur.

E) I. gruptaki insanlarda, II. gruptakilerin alyuvarlarınıçökeltenantikoroluşur.

47. (1999–ÖSS)

Annenin,0,babanınABkangrubundanolduğubilinenbirailede,isimleriAyşe,Hasan,Fatmaolançocuklarvardır.

Bu çocukların kan gruplarının fenotipleri,

Ayşe Hasan Fatma

I.durum AB 0 AB

II.durum A A A

III.durum AB B 0

IV.durum A B B

V.durum 0 AB 0

durumlarının hangilerindeki gibi ise, üçünün de öz kardeş oldukları söylenebilir?

A) IveIII B) IveV C) IIveIII


188

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

–2

50. A 51.B 52.B 53. A

52. (2002–ÖSS)

Aşağıdakisoyağacında,bireylerinkangruplarınınfenotipleriverilmiştir.

1 2

3 B

B

A

A

A B

4

5 6

Bu soyağacında numaralarla gösterilen bireylerden hangilerinin kan gruplarının homozigot olma olasılığı vardır?

A) Yalnız1 B) Yalnız2 C) 1ve4

D) 2ve5 E) 3ve6

53. (2003–ÖSS)

İnsanlarda kan gruplarını, alyuvarlarda bulunan özelproteinler belirler. Kan gruplarının plazmalarında isealyuvarlarındakiproteinlerleilgiliantimaddelerbulunabilir.A kan grubunun plazmasında Anti B, B kan grubununplazmasındaAntiAbulunur.ABkangrubununplazmasındabuantimaddelerinhiçbiribulunmazken,0kangrubununplazmasında her iki anti madde de bulunur. Bu antimaddeler,karşıolduklarıproteinleriiçerenkangrubundakialyuvarlarınçökelmesinenedenolur.

BirdeneydehangisininAntiA,hangisininAntiBolduğubilinmediği için Anti X ve Anti Y olarak adlandırılan bumaddeler, I, II, III ve IV numaralı kan örneklerinde ayrıayrı uygulanmış ve aşağıdaki tabloda belirtilen çökelmereaksiyonlarıalınmıştır.

Kanörneğinumarası

Çökelmereaksiyonları

AntiX AntiY

I Çökelmevar Çökelmeyok

II Çökelmeyok Çökelmevar

III Çökelmevar Çökelmevar

IV Çökelmeyok Çökelmeyok

Bu bilgilere dayanarak, kaç numaralı kan örneklerinin, hangi kan grubundan olduğu belirlenemez?

A) IveII B) IIveIII C) IIIveIV

D) I,IIveIII E) I,IIveIV

50. (2000–ÖSS)

Birailedeanne,Aözelliğibakımındanbaskınfenotiptedirvebuözelliğinçekinikgeninidetaşımaktadır(heterozigot).

Babanın genotipi aşağıdakilerin hangisindeki gibi olursa, çocukların fenotipinde bu çekinik özellik kesinlikle görülmez?

A) AA B) Aa C) aa

D) xAy E) xay

51. (2001–ÖSS)

X kromozomunda taşınan çekinik bir özelliğin kalıtımşemasıaşağıdakisoyağacındaverilmiştir.

: Özelli€in görülmedi€idifli birey

: Özelli€in görülmedi€ierkek birey

: Özelli€in görüldü€üdifli birey

: Özelli€in görüldü€üerkek birey

1

2

3

K

L

M

K, L, M bireylerinin 1, 2, 3 numarayla gösterilen birey-lerle yapacakları evliliklerinden olacak çocuklarda, bu özellikle ilgili,

I. K’nınevliliğindendoğacakkızçocuklarınhiçbirindebuözellikgörülmez.

II. L’ninevliliğindendoğacakerkekçocuklarınhepsindebuözellikgörülür.

III. L’ninevliliğindendoğacakkızçocuklarınhepsibuözel-likyönündentaşıyıcıdır.

IV. M’ninevliliğindendoğacakerkekçocuklarınhiçbirindebuözellikgörülmez.

yorumlarından hangilerinin doğruluğu kesin değildir?

A) YalnızII B) YalnızIV C) IveII

D) IveIII E) IIIveIV

189

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

– 2

54. D 55. D 56.B

55. (2004–ÖSS)

Bazıbireylerinumaralanmışolanaşağıdakisoyağacı,birailedeki bireylerin, X kromozomunda, çekinik bir alelletaşınanbirözellikleilgilifenotiplerinigöstermektedir.

: Fenotipinde özelli€igösteren difli birey

: Fenotipinde özelli€igösteren erkek birey

: Fenotipinde özelli€igöstermeyen difli birey

: Fenotipinde özelli€igöstermeyen erkek birey

1. birey 2. birey

3. birey 4. birey

Buna göre, bu bireylerin genotipleriyle ilgili,

I. 2.bireyde,özellikleilgilialellerdenbiribaskındır.

II. 3.bireye,özellikleilgilialel1.bireydengeçer.

III 4.bireye,1.ve2.bireylerdenözellikleilgilifarklıallellergeçmiştir.




56. (2005–ÖSS)

: Difli birey

: Erkek birey

1. birey 2. birey 3. birey 4. birey

5. birey 6. birey

Yukarıdakisoyağacında,1.ve2.bireyleraynıyumurtaikizi,3.ve4.bireylerayrıyumurtaikizidir.

Bu soyağacına göre,

I. 1.ve2.bireylerindokugruplarıaynıdır.

II. 3.ve4.bireylerinkangruplarıaynıdır.

III. 5.ve6.bireylerincinsiyetleriaynıdır.

IV. 1. bireydeki homozigot baskın özellikler 6. bireyinfenotipindegörülür.



D)I,IIIveIV E) II,IIIveIV

54. (2003–ÖSS)

birey

ergin

KOPYALAMA

birey

ergin

birey

ergin

n

2n

Yavru birey

Döllenme

EfiEYL‹ ÜREME

1.

2. 3.

n

4.

Zigot

Eşeyli üremeyle oluşmuş ergin bir koyundan (1. birey),kopyalama (klonlama) yöntemiyle yavru (2. birey) eldeedilmiştir.

Yukarıdakişemada2.bireyineşeyliüremesigösterilmiştir.

Bu bilgilere göre, aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

A) 2.bireyinhücrelerininçekirdeğindekikalıtsalbileşim,1.bireyioluşturanyumurtavespermdenkaynaklanır.

B) 1. ve 2. bireylerin fenotipleri arasındaki farklılıklarda,çevreseletkenlerinderolüvardır.

C) 1.,3.ve4.bireyleringenotipleribirbirlerindenfarklıdır.

D) 1.bireyin2.bireyegenetikkatkısıyla,2.bireyin4.bireyegenetikkatkısıaynıdır.

E) 1.ve2.bireylerin,aynıerkekbireyden(3.birey)eşeyliüremeyleoluşacakyavrularınınçekirdekgenotipleri,ikikardeşinkikadarbirbirinebenzer.

190

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

–2

57. A 58. A 59. A 60. D

59 (2007–ÖSS FEN-2)

AnneninAB,babanın0kangrubundanolduğubirailede3çocukvardır.

Bu çocukların kan gruplarının fenotipleri aşağıdakilerin hangisinde verilenler gibiyse üçünün de öz kardeş olduğu söylenebilir?

1.çocuğunkangrubufenotipi



A) B A A

B) AB 0 AB

C) A 0 B

D) B AB B

E) B A AB

60. (2008–ÖSS FEN-2)

AşağıdakisoyağacındaXebağlıçekinikbirözelliğinkalıtımıgösterilmiştir.

1. birey 2. birey

3. birey 4. birey 5. birey 6. birey

7. birey

: Sa€lam fenotiplidifli birey


: Hasta fenotiplierkek birey

Buna göre, soy ağacındaki bireylerden hangilerinin bu özellik bakımından genotipi kesin olarak söylenemez?

A) 1.ve3. B) 2.ve4. C) 3.ve4.

D) 4.ve6. E) 6.ve7

57. (2006–ÖSS FEN-1)

Aynıtürdenkırmızıçiçekliikibitkiarasındayapılanbirinci

çaprazlamasonucunda34’ükırmızıçiçekli,1

4’übeyazçiçekli

olan F1 dölü elde edilmiştir. F1 dölünden alınan kırmızı

çiçekliikibitkiyleyapılanikinciçaprazlamadaneldeedilen

F2dölündekitümbitkilerkırmızıçiçekliolmuştur.

Buna göre;

I. Birinci çaprazlamaya alınan bireylerin ikisi deheterozigottur.

II. F1dölündekibireylerinbirkısmıhomozigotbirkısmıheterozigottur.

III. İkinci çaprazlamaya alınan bireylerin ikisi deheterozigottur.

ifadelerinden hangileri kesinlikle doğrudur?


D) IveII E) IIveIII

58. (2006–ÖSS FEN-2)

: Fenotipinde izlenenözellik görülmeyenerkek birey

: Fenotipinde izlenenözellik görülmeyendifli birey

: Fenotipinde izlenenözellik görülenerkek birey

1. 2.

5. 3. 4. 6.

7.

Yukarıdakisoyağacı,eşeyebağlıolarakkalıtılanbirözelliğigöstermektedir.

İzlenen özellik bakımından, bu soyağacındaki bireylerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) 1.ve6.bireylerinizlenenözellikleilgiligenotipleriaynıdır.

B) 2. ve 4. bireylerin izlenen özellikle ilgili genotiplerifarklıdır.

C) 3.bireydeizlenenözellikleilgiliallelbulunmaz.

D) 5.bireytaşıyıcıdır.

E) 7.bireyhomozigottur.

191

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

– 2

61. A 62.B 63. A 64. C 65. E

63. (2010–LYS-2)

Aşağıdakilerden hangisi insanda X’e bağlı çekinik kalıtımın özelliklerinden biri değildir?

A) Özelliğigösterenerkekbireyinkızçocuklarınınhepsindeözellikortayaçıkarken,hiçbirerkekçocuğundaortayaçıkmaz.

B) Özelliğinerkekbireydeortayaçıkabilmesi içinçekinikalelintekbirkopyasıyeterlidir.

C) Özelliğigösterendişibireyinerkekçocuklarınınhepsindeözellikortayaçıkar.

D) Heterozigotolandişibireyinerkekçocuklarındaözelliğin%50oranındaortayaçıkmasıbeklenir.

E) Özelliğindişibireydeortayaçıkabilmesiiçinbireyinçe-kinikhomozigotolmasıgerekir.

64. (2011–YGS)

Aşağıdakisoyağacındabirailedekibireylerinkangrubufenotipleriverilmiştir.

: Dişifli birey

: Erkek birey0 Rh+

1

A Rh-

A Rh+

A Rh+

0 Rh+ A Rh- B Rh+

B Rh-

2

3 4

5

Bu soy ağacında numaralandırılmış bireylerden hangisinin kan grubu genotipi aşağıdaki gibi olamaz?

A) 4.bireyingenotipi:BORr

B) 5.bireyingenotipi:AORr

C) 3.bireyingenotipi:AArr

D) 2.bireyingenotipi:AOrr

E) 1.bireyingenotipi:OORr

65. (2011–LYS)

Bezelyelerdeçiçekrengininoluşumundansorumlubirgeninikifarklıalelimevcuttur.

Bu aleller ile ilgili olarak,

I. Aynıhomologkromozomlarüzerindebulunurlar.

II. DNA’dakibazdizilimleriaynıdır.

III. Aynılokuslardabulunurlar.


A)YalnızI B) YalnızII C) YalnızIII

D) IveII E) IveIII

61. (2009–ÖSS FEN-2)

L özelli€inin kal›t›m› M özelli€inin kal›t›m›

: Fenotipinde özelli€igösteren erkek birey

: Fenotipinde özelli€igöstermeyen erkek birey

: Fenotipinde özelli€igösteren difli birey

: Fenotipinde özelli€igöstermeyen difli birey

YukarıdakisoyağaçlarındaLveM özelliklerininkalıtımıgösterilmiştir.

Bu özelliklerin kalıtım tipleri aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?

Lözelliği Mözelliği

A) otozomal–baskın otozomal–çekinik

B) otozomal–baskın gonozomal–baskın

C) otozomal–çekinik otozomal–baskın

D) gonozomal–baskın gonozomal–çekinik

E) gonozomal–çekinik gonozomal–baskın

62. (2010–LYS-2)

Aşağıdakisoyağacında,numaralandırılmışbireylerinkangruplarınınfenotipleriverilmiştir.

: Difli birey

: Erkek birey1. birey 2. birey

3. birey 4. birey 5. birey

6. birey 7. birey

A B

AB A B

B B

Bu soy ağacındaki bireylerden hangilerinin kan gruplarının genotiplerinin homozigot olma olasılığı vardır?

A) Yalnız1. B) 1.ve5. C) 2.ve5.

D) 4.ve7. E) 5.ve6.

192

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

–2

66.B 67.B 68. E 69. C

68. (2012–LYS)

Aşağıdakisoyağacı,birailedekibireylerin,Xkromozomuüzerindekiçekinikbiralellekalıtılanrenkkörlüğühastalığıylailgilifenotiplerinigöstermektedir.

1 2 3? ? ?

: Renk körü erkek birey

: Normal erkek birey

: Renk körü olmayan dişi birey

Buna göre, numaralandırılmış bireyler ve bu bireylerin sağlam fenotipteki bireylerden olacak çocuklarıyla ilgili olarak aşağıdaki yorumlardan hangisinin doğruluğu kesin değildir?

(Mutasyonoluşmadığıkabuledilecektir.)

A) 1.bireyinkızçocuklarırenkkörüolmaz.

B) 2.bireyinnormalfenotiptekikızçocuklarınıntümütaşı-yıcıdır.

C) 2.bireyinannesibuözellikyönündentaşıyıcıdır.

D) 3. bireyin normal olmasını sağlayan gen, annesindengeçmiştir.

E) 3. bireyin erkek çocuklarının hiçbirinde renk körlüğügörülmez.

69. (2012–LYS)

Bir bilim insanı, insan genomunda meydana gelenmutasyonlarınoluşumhızı vemiktarını araştırmak içinYkromozomunuseçmiştir.

I. Cinsiyetin,Ykromozomununvarlığınaveyayokluğunabağlıolarakbelirlenmesi

II. Ykromozomununbabadanerkekçocuğageçmesi

III. YkromozomununX’ehomologolmayanparçasındakigenlerinbirincidöldefenotipteetkisinigöstermesi

Y kromozomuna ait yukarıdaki özelliklerden hangileri, bu araştırma için Y kromozomunun seçilmesinde etkili olmuştur?

A) YalnızI B) YalnızIII C) YalnızIII

D) IveII E) IIveIII

66. (2011–LYS)

Aşağıdakisoyağacı,otozomalçekinikolarakkalıtılanbirözelliğigöstermektedir.

: Fenotipindeözelliğigöstermeyendişibirey

: Fenotipindeözelliğigöstermeyenerkekbirey

: Fenotipindeözelliğigösterendişibirey

: Fenotipindeözelliğigösterenerkekbirey

1

2 3

4 5

Bu soy ağacında, numaralandırılmış bireylerden hangisinin taşıyıcı olup olmadığı konusunda kesin yargıya varılamaz?

A)1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

67. (2011–LYS)

Aşağıdakisoyağacı,birtüreaitbitkininkırmızıvebeyazçiçeklibireylerininçaprazlanmasınıgöstermektedir.

Beyaz Kırmızı

Beyaz Kırmızı

Kırmızı Kırmızı

Kırmızı

I

II III

IV V

VI

Buna göre, soy ağacında numaralandırılarak gösterilen bireylerden çiçek rengi bakımından kesinlikle heterozigot (melez döl) olanlar aşağıdakilerden hangisinde birlikte verilmiştir?

(Kırmızıçiçekliolmayısağlayanalel,beyazçiçekliolmayısağlayanaleletambaskındır.Alel:Birgeninikiveyadahafazlaalternatifformlarındanbiridir.)

A) IveIII B) IveIV C) IVveV

D) II,IIIveIV E) III,VveVI

193

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

– 2

72. (2013–YGS)

Aşağıdaki soyağaçlarının hangisinde kalıtılan çekinik özellik, X kromozomu üzerinde taşınıyor olamaz?

özelliği gösterendişi birey

özelliği göstermeyendişi birey

özelliği göstermeyenerkek birey

özelliği gösterenerkek birey

A) B)

C) D)

E)

73. (2013–LYS)

Karyotiphazırlamaişleminde,birhücredekikromozomlarözel boyalarla boyandıktan sonra fotoğrafları çekilir vehomologkromozomlarbirarayagetirilir.

Karyotip analizinde, bir homolog kromozom çifti incelendiğinde aşağıdaki özelliklerden hangisinin aynı olmadığı görülebilir?

A) Kromozomlarınuzunluklarının

B) Kromozomlarınsentromerlerininkonumlarının

C) Kromozomların boyandıklarında gösterdikleri bantdesenlerinin

D)Kromozomlarınlokuslarındakigenlerinkonumlarının

E)Kromozomlarüzerindekialellerin

70. (2012–LYS)

Karanfilbitkitürüneaitbirpopülasyondakırmızı,pembevebeyazrenkliçiçeğesahipbitkilervardır.

Böyle bir popülasyona ait kırmızı çiçekli bir karanfil bitkisi, beyaz çiçekli bir karanfil bitkisiyle çaprazlandığında, F1 dölünde elde edilen çok sayıdaki bireylerin hepsinin pembe çiçekli olması aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir?

A) Alellerarasındaeksikbaskınlığınolmasıyla

B) Alellerarasındaeşbaskınlığınolmasıyla

C) Mutasyonmeydanagelmişolmasıyla

D) Bazıözelliklerinçoksayıdaalelilekontroledilmesiyle

E) Kromozomlardaayrılmamaolayınıngörülmesiyle

71. (2012–LYS)

BirbitkideAveBözelliklerininkalıtımındansorumluolangenler,bağlıgenlerdirvebirliktekalıtılmaeğilimindedir.

Bir bitkide bu genlerin kromozom üzerindeki dizilimişeklindedir.

A B

ba

Bubitki,çekinikfenotiplibirbitkiileçaprazlandığında,

I. AaBb,

II. Aabb,

III. aaBb,

IV. aabb

genotiplerinesahipçeşitlisayıdayavrulareldeedilmiştir.

Buna göre, bu genotiplerden hangilerine sahip yavruların daha fazla oranda ortaya çıkması beklenir?



70. A 71.B 72. E 73. E

194

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

–2

75. (2013–LYS)

Kangruplarınınbelirlenmesiyle ilgili olaraköğrencileriyledeneyyapmakisteyenbiröğretmenAnti-AveAnti-Btestserumlarının etiketlerinin kaybolduğunu görüyor. Bununüzerineöğretmen,kangruplarınıbilendörtöğrencisindenaldığıkanlarıkullanarak testserumlarınınetiketlerininneolduğunubelirlemeyekararveriyor.

Bu dört öğrenciden;

Burak A,

Duru B,

Melisa O,

Demir AB

kan grubuna sahip olduğuna göre, öğretmen hangi iki öğrenciyi seçerse amacına ulaşamaz?

A) MelisaveDemir

B) MelisaveBurak

C) DuruveMelisa

D) DuruveDemir

E)DuruveBurak

74. E 75. A

74. (2013–LYS)

Aşağıdakisoyağacında,insandaXkromozomundaçekinikolarakkalıtılanbirözelliğifenotipindegösterenbireyler(4,9,10)koyurenklebelirtilmiştir.Ayrıca9numaralıbireydeTurnersendromudagörülmektedir.

Dişi birey:

1 2

5 6 7

109

43

8

Erkek birey:

Bu soyağacındaki bireylerle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) 4 numaralı bireye fenotipiyle ilgili alel, 1 numaralıbireydengeçmiştir.

B) 2,5ve7numaralıbireylerinbuözellikleilgiligenotipleriaynıdır.

C) 8 numaralı birey, bu özellikle ilgili çekinik aleltaşımaktadır.

D) 9numaralıbirey,Xkromozomunusadece6numaralıbireydenalmıştır.

E) 10 numaralı bireye fenotipiyle ilgili alel, 2 numaralıbireydengeçmiştir.

195

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

Mo

dern G

enetik Uyg

ulamaları

ÜN

İTE

– 2B

ÖLÜ

M – 2

KONU ÖZETİ

➢ Canlıların kalıtsal özelliklerinin değiştirilerek onlara yeni işlevler kazandırılmasına yönelik araştırmalar yapan bilim alanına gen mühendisliği denir.

➢ Biyoteknoloji, canlıların genetik yapısında istenilen yönde değişiklikler yaparak biyolojik bir sistemin ya da yapının endüstriyel boyutta kullanılmasına yönelik yöntemleri kapsar. Başka bir ifadeyle biyoteknoloji, gen mühendisliği yöntemlerini araç olarak kullanan bir teknolojidir.

➢ Farklı canlı türlerine ait DNA moleküllerinin kesilmesi ve kesilen parçaların birbirine eklenmesi sonucunda yeni bir DNA molekülünün oluşturulmasına rekombinasyon denir. Bu yolla oluşturulan DNA molekülüne ise rekombinant DNA (rDNA) adı verilir.

➢ Gen mühendisleri tarafından genleri değiştirilen canlılara genetiği değiştirilmiş organizmalar (GDO) veya transgenik organizmalar denir.

GeN KlONlAmAsı

➢ Bir genin bir vektör içerisine eklenerek bir bakteriye aktarılması ve sonra bu bakteri aracılığıyla pek çok kopyasının üretilmesi işlemine gen klonlaması adı verilir.

➢ Genlerin ya da DNA parçalarının klonlanabilmesi için plazmitler kullanılır. Plazmitler, bakterilerde kromozom dışında bulunan, kendi kendine bölünebilen küçük halkasal yapıdaki DNA’lardır.

➢ Aşağıda bakterilerin kullanıldığı klonlama işleminin basamakları verilmiştir:

1. İstenilen geni taşıyan DNA molekülü ile vektör olarak kullanılacak olan bakteri plazmidi saf olarak elde edilir.

2. DNA molekülü üzerinde klonlanacak (istenen) gen belirlenir. Vektör olarak kullanılacak plazmit ve klonlanacak olan gen aynı restriksiyon enzimleri ile kesilir.

3. Aynı restriksiyon enzimleri ile kesilen klonlanacak gen ve plazmitte oluşan yapışkan uçlar DNA ligaz enzimi yardımıyla birleştirilerek rekombinant DNA molekülü elde edilir. Böylece klonlanacak gen vektör olarak kullanılan plazmidin içine yerleşmiş olur.

4. Rekombinant DNA bir bakteri hücresine aktarılarak rekombinant bakteri hücresi oluşturulur.

5. Bakterilerin üremesi ile klonlar oluşturulur ve bunların arasından istenilen klonlar (rekombinant DNA içerenler) seçilir.

6. Seçilen klonlar ile istenilen amaca yönelik değişik uygulamalar yapılabilir.

Dünya’da genetiği değiştirilmiş bitkilerin ekimi yaygın olarak yapılmaktadır.

MODERN GENETİK UYGULAMALARI 22BölümBölüm

196

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

– 2M

od

ern Genetik U

ygulam

alarıB

ÖLÜ

M – 2

REKOmbİNaNT DNa TEKNOlOjİsİ

➢ Basamakları verilen rekombinant DNA teknolojisinden ilaç üretimi, tarım ve sanayi gibi birçok alanda yararlanılmaktadır.

➢ Rekombinant DNA teknolojisinin bitki ve hayvanlarda birçok uygulama alanı bulunmaktadır. Bu uygulamalara ait örnekler aşağıda verilmiştir.

➢ Bu teknoloji kullanılarak bitkinin ürün miktarı ve kalitesi artırılabilir. Ayrıca bitkinin soğuğa, kuraklığa, tuza, böcek ilacına, hastalığa vb. karşı direncini artırmakta mümkündür.

➢ Bitki hücrelerine yeni genlerin aktarılmasında genlikle Agrobacterium tumafaciens bakterisinden izole edilen plazmit kullanılır. Örneğin böceklere karşı direnç sağlayan bir gen bu bakterinin plazmidi içine yerleştirilerek bitki hücrelerine aktarılır. Bu gene sahip bitkiler böceklere karşı dirençli hale gelir.

➢ Hayvan hücrelerinde genetik yapının değiştirilmesiyle hayvanlara yeni özellikler kazandırılır. Örneğin insanlardan izole edilen büyüme hormonu geni başka memeli türlerine aktarılarak, normalden daha büyük canlılar elde edilebilir.

➢ Gen mühendisliğinde; DNA izolasyonu, rekombinant DNA üretimi ve rekombinant DNA’nın hücreye aktarımı olmak üzere üç basamak bulunur. İlk basamakta canlı hücrelerden bazı kimyasallar ve enzimler yardımıyla DNA izole edilir. İkinci basamakta polimeraz, fosfataz ve restriksiyon endonükleaz olarak adlandırılan bir grup enzim yardımıyla rekombinant DNA molekülü elde edilir. Son basamakta ise transformasyon, elektroporasyon, biyolistik ve mikroenjeksiyon gibi yöntemler ile rekombinant DNA bakteri, bitki ve hayvan gibi canlı hücrelerine aktarılır.

GEN mühENDİslİğİ UyGUlamalaRıNıN sağlaDığı yaRaRlaR

DNA teknolojisi ile ilgili uygulamalar tıp, eczacılık, tarım, endüstri ve çevre gibi alanlarda yaygın olarak yapılmaktadır.

a. Tıp ve Eczacılıkta Uygulanması: Bu teknoloji hem hastalıkların tanısı hem de eczacılık ürünlerinin geliştirilmesinde tıbbi yönden birçok katkı sağlamaktadır. Bu teknoloji kullanılarak hormon ve ilaçlar ucuz maliyet ile bol miktarda üretilebilmektedir..

b. Endüstride Uygulanması: Endüstriyel üretimde kullanılan enzimler, biyoteknolojik yöntemler ile mikroorganizmalar tarafından daha hızlı ve ekonomik olarak üretilebilmektedir. Bu enzimler besin ve içecek üretimi ile giyim ve temizlik sanayisi gibi farklı alanlarda kullanılabilmektedir.

c. Tarımda Uygulanması: Tarım bitkilerinin besin değerini yükseltmek, böcek ve herbisitlere karşı dirençlerini artırmak için bu teknolojiden yararlanılmaktadır.

d. Çevrede Uygulanması: Bu teknoloji ile üretilen mikroorganizmalar doğadaki zehirli atıkların temizlenmesi, mineral madenciliği ve lağım sularının arıtılması gibi alanlarda yaygın bir kullanılma sahiptir.

e. İnsanlarda Uygulanması: Gen mühendisliğinin en önemli uygulamalarından biri de İnsan Genomu Projesi’dir. Bu çalışma insan genomundaki tüm DNA baz dizilimini belirleyerek kalıtsal hastalıklardan sorumlu genlerin tanımlanması ve haritalanması amacıyla gerçekleştirilmiştir.

f. adli Uygulamaları: Her bireyin DNA nükleotit dizilimi kendine özgüdür. Bu özellik kullanılarak geliştirilen DNA parmak izi yöntemi sayesinde suçluların tespiti, babalık davaları ve toplum sağlığı gibi alanlarda birçok çalışma yapılabilmektedir.

“Eczacılık” hayvanları: Bu transgenik koyunlar, bir insan kan proteini için gen taşımaktadırlar; bu koyunlar, bu proteini kendi sütlerinin içerisine salgılarlar. Bu protein, sistik fibrozis ve diğer bazı kronik akciğer hastalıklarına sahip hastalarda, akciğer harabiyetine katkı yapan bir enzimi etkisiz hale getirmektedir. Koyunların sütünden kolayca saflaştırılan bu protein, günümüzde, sistik fibrozisin tedavisinde deneme amaçlı kullanılmaktadır.

197

MİNİ SINAV – 1 SoruMorden Genetik Uygulamaları

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

Mo

dern G

enetik Uyg

ulamaları

ÜN

İTE

– 2B

ÖLÜ

M – 2

1.

Pamuk, patates ve mısır gibi bitkilere Bacillus thurngiensis türüne ait bakterilerden genler aktarılmıştır. Transfer edilen bu genler bir dizi böcek zararlısını etkili bir şekilde kontrol eden bir protein (Bt toksini) kodlamaktadır.

Buna göre transgenik kültür bitkileri ile ilgili aşağıdaki ifadelerden doğru olanların yanına “D”, yanlış olanların yanına “y” harfi yazınız.

1. Kültür bitkilerine gen transferi sadece diğer bitkilerden gerçekleşebilir.

2. Bu bitkilerde Bt toksinini üreten genler doğal olarak bulunmaktadır.

3. Transgenik bitkilerin ekiminin yaygınlaşması, böceklerin neden olduğu ürün kaybını azaltır.

4. Bu bitkilerin ekildiği alanlarda yabani otlarla mücadeleye gerek kalmaz.

5. Bt toksini üreten genlere sahip bitkilerin yaygın ekimi, böcek öldürücü ilaçların kullanımını azaltır.

6. Transgenik bitkiler tarafından üretilen Bt toksini yararlı böceklere hiç bir zarar vermez.

2.

BakteriDNA’sı

PlazmitDNA’sı

Plazmiti tanımlayıp, gen mühendisleri için olan önemini yazınız.

..............................................................................................

.............................................................................................

.............................................................................................

..............................................................................................

3.

Rekombinant DNA(plazmit)

PlazmitBakterikromozomu

Bakteri

Rekombinantbakteri

DNAmolekülü

İstenilen gen

‹stenilen geniiçeren hücre

5

4

11

2

3

2

Şemaya ait numaraları kullanarak yapılan uygulamayı açıklayınız.

1. .......................................................................................

.......................................................................................

2. .......................................................................................

.......................................................................................

3. .......................................................................................

.......................................................................................

4. .......................................................................................

.......................................................................................

5. .......................................................................................

.......................................................................................

198

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

– 2M

od

ern Genetik U

ygulam

alarıB

ÖLÜ

M – 2

4.

A B

C

D

Zigot

Yumurtahücresi

Derihücresi

A tavşanından alınan deri hücresinin çekirdeği, B tavşanından alınan çekirdeği çıkarılmış yumurtaya aktarılmış ve oluşan zigot C tavşanının rahmine yerleştirilmiştir. Bir süre sonra D tavşanı doğmuştur.

Tavşanlarda klonlama ile ilgili bu şemayla ilgili doğru olan ifadelerin yanına “D”, yanlış olanların yanına “y” harfi yazınız.

1. Yumurtaya aktarılan çekirdek monoploit yapıdadır.

2. D tavşanının genetik yapısı A ve B tavşanları ile aynıdır.

3. C’nin D tavşanına genetik olarak katkısı yoktur.

4. B ve D tavşanlarının çekirdek DNA’larının nükleotit dizilimi aynıdır.

5. A ve D tavşanlarının genotipleri aynı olsa da fenotiplerinde farklılıklar görülebilir.

6. C’nin rahmine konulan zigot mayoz bölünmeler ile D tavşanını oluşturmuştur.

5. İnsanlar yaklaşık onbin yıldan beri geleneksel ıslah yöntemlerini kullanarak daha iyi özelliklere sahip bitki ve hayvan ırkları elde etmeye çalışmışlardır. Geleneksel ıslah yöntemlerinin yetersizliklerini üç örnek vererek açıklayınız.

1. ........................................................................................

......................................................…...............................

....................................................….................................

2. ........................................................................................

......................................................…...............................

....................................................….................................

3. ........................................................................................

......................................................…...............................

....................................................….................................

6. Genetik mühendisliği ile kültür bitkilerine kazandırılan özelliklere dört örnek veriniz.

1. .......................................................................................

.......................................................................................

2. .......................................................................................

.......................................................................................

3. .......................................................................................

.......................................................................................

4. .......................................................................................

.......................................................................................

7. Bakteriyel plazmitlerin kullanıldığı gen klonlamasının basamakları aşağıda verilmiştir.

Kutucuk numaralarını kullanarak bu olayları sıralayınız.

Klonlanacak genitaşıyan DNA ve bakteri

plazmiti aynı restriksiyonenzimleri ile kesilir.

2

1

Geneti€i de€işmişplazmit bakteri

hücresine aktarılır.

‹stenilen genin klonlanması için plazmit bakteri

hücresinden elde edilir.

4

3

Rekombinant DNA'ya sahip bakteri, klonunu oluşturmak

üzere kültürde ço€altılır.

5

Kesilen plazmit veklonlanacak genin yapışkan

uçları DNA ligaz enzimi yardımıyla birleştirilir.

..............................................................................................

199

TEST–1Soru SoruMorden Genetik Uygulamaları

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

Mo

dern G

enetik Uyg

ulamaları

ÜN

İTE

– 2B

ÖLÜ

M – 2

1. Gen mühendisliği çalışmaları,

I. kısa zaman içinde istenilen özellikler sahip bireyler elde etme,

II. çok farklı genetik materyalleri aynı canlıda toplayabilme,

III. biyoteknolojik teknikleri kullanma

özelliklerinden hangileri ile geleneksel ıslah yöntemlerinden ayırt edilebilir?

A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II

D) I ve III E) I, II ve III

2. Bir paleontolog, 400 yıl önce ölmüş bir dodo kuşunun küçük bir deri dokusunu bulmuştur. Araştırmacı nesli tükenmiş olan bu kuşun DNA’sını, varolan kuş türlerinin DNA’sı ile karşılaştırmak istemektedir.

Dodo kuşunu DNa miktarının artırılması için aşağıdaki yöntemlerden hangisi kullanılmalıdır?

A) Jel eloktrofarez

B) Polimeraz zincir reaksiyonu

C) Amniyosentez

D) Mikroenjeksiyon

E) Elektroporasyon

3. Farklı insanlara ait aşağıdaki baz dizilimlerinden hangisinde yapılacak bir değişikliğin kalıtsal olma ihtimali yoktur?

A) GCATAGACT B) AGACCAGCA

C) CCAAGATG D) ACTATGATT

E) GACACCAUG

4. babalık testinde kullanılan DNa parmak izi yönteminde aşağıdaki basamaklardan hangisine gerek yoktur?

A) DNA parçalarının özel bir boya ile boyanması

B) Bireylerden alınan DNA örneklerinin uygun restriksiyon enzimleri ile kesilmesi

C) Elektroforez tekniği kullanılarak bant profillerinin oluşturulması

D) Oluşan bant profilinin ultroviyole ışık altında incelenmesi

E) Kesilen DNA parçalarının DNA ligaz enzimi yardımıyla birleştirilmesi

5.

F+ F–

F+ F–

F+ F–

F+ F+

BakteriDNA's›

Fplazmidi

yukarıda bakterilerde gerçekleşen konjugasyon olayı şematize edilmiştir.

Bu olayla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?

A) Gen aktarımı plazmit DNA ile gerçekleşir.

B) Popülasyon içindeki genetik çeşitliliği artırır.

C) Antibiyotiğe dirençli olma gibi genlerin diğer bakterilere aktarımını sağlar.

D) Popülasyondaki birey sayısının artmasına neden olur.

E) Gen aktarımı vericiden alıcıya doğrudur.

6. bir havuç bitkisinin kök hücrelerinden klonlama sonucu oluşan iki farklı havuç bitkisinin,

I. yaprak sayısı,

II. gen çeşidi,

III. fotosentez hızı,

IV. hücre sayısı

özelliklerinden hangileri farklı olamaz?

A) Yalnız II B) Yalnız IV C) I ve II

D) III ve IV E) II ve IV

200

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

– 2M

od

ern Genetik U

ygulam

alarıB

ÖLÜ

M – 2

7. Gen mühendisliği,

I. canlı hücrelerden DNA izolasyonu,

II. rekombinant DNA üretimi,

III. rekombinant DNA’nın hücreye aktarımı

olmak üzere üç temel aşama içerir.

bu aşamalardan hangilerinde restriksiyon ve DNa ligaz enzimleri kullanılır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) I ve III E) II ve III

8. I. Polimeraz zincir reaksiyonu

II. Transgenik canlı

III. Klonlama

Yukarıda biyoteknolojiye ait bazı uygulamalar verilmiştir.

buna göre, bu uygulamaların kullanım alanları ile ilgili aşağıda yapılan eşleştirmelerden hangisi doğru değildir?

A) I. Böceklere dirençli bitkilerin üretilmesi

B) III. Canlı kopyasının üretilmesi

C) II. Şeker hastaları için insülin hormonu üretilmesi

D) I. Az miktardaki DNA örneğinin çoğaltılması

E) II. Kirli suların temizlenmesi

9. Rekombinant DNa teknolojisinde “vektör” terimi neyi ifade eder?

A) RNA molekülünü kesen enzim

B) Canlı bir hücreden DNA izolasyonu

C) Gen aktarımında kullanılan plazmit

D) Restriksiyon enzimi ile kesilen DNA’nın yapışkan ucu

E) Az miktardaki DNA’nın çoğaltılmasında kullanılan bir yöntem

10. Son yıllarda bir çok çiftçi daha önceden kullandıkları tohumlar yerine rekombinant DNA teknolojisi ile üretilmiş tohumları kullanmaya başlamıştır.

Tarımdaki bu yeni uygulama,

I. aynı alandan daha fazla ürün elde edilmesi,

II. rekombinant türlerin ekimi ile biyoçeşitliliğin artması,

III. çevreye zarar veren tarım ilaçlarının kullanımının azalması

sonuçlarından hangilerinin ortaya çıkmasına neden olabilir?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III

11. Gen klonlaması sırasında aşağıdaki işlemlerden hangisine gerek yoktur?

A) Vektör olarak kullanılacak plazmitin bakteri hücresinden izole edilmesi

B) Rekombinant yapıdaki plazmitin restriksiyon enzimleri ile kesilmesi

C) Klonlanacak gen ve kesilen plazmitin DNA ligaz enzimi yardımıyla birleştirilmesi

D) Genetiği değiştirilmiş plazmitin bakteri hücresine aktarımı

E) İstenilen geni taşıyan DNA’nın ilgili hücreden izole edilmesi

12. Poliploit canlı türleri ile ilgili,

I. Kromozom sayıları 3n ve daha fazladır.

II. Hayvanlarda bitkilere göre daha yaygın rastlanır.

III. Ürün miktarları diploit türlere göre daha fazladır.


A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III


1. E 2. B 3. E 4. E 5. D 6. A 7. B 8. A 9. C 10. C 11. B 12. C

201

Soru SoruMorden Genetik Uygulamaları

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

Mo

dern G

enetik Uyg

ulamaları

ÜN

İTE

– 2B

ÖLÜ

M – 2

TEST–2

1. Geleneksel ıslah çalışmaları ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?

A) Daha iyi özelliklere sahip kültür bitkilerinin eldesini sağlamıştır.

B) Yeni nesillere istenilen karakterler ile birlikte istenmeyen karakterlerin de aktarılmasına neden olmuştur.

C) Üstün özelliklere sahip çiftlik hayvanlarının çiftleştirilmesi sonucu daha çok et ve süt veren ırklar elde edilmiştir.

D) İstenilen özelliklere sahip bireylerin oluşumu çok kısa bir sürede gerçekleştirilmiştir.

E) Mikroorganizmaların fermantasyonundan faydalanılarak ekmek, yoğurt ve peynir gibi gıda maddelerinin üretimini sağlamıştır.

2. DNA parmak izi yöntemi zanlıların suçluluğunun kanıtlanmasında ve babalık testlerinde kullanılmaktadır.

bu yöntemin güvenilir olması DNa’nın aşağıda verilen özelliklerinden hangisine dayanmaktadır?

A) Restriksiyon enzimleri ile kesilebilmesi

B) İki zinciri arasında zayıf hidrojen bağlarının bulunması

C) Belirli bölgelerindeki baz diziliminin bireye özgü olması

D) Hücreden izolasyonunun kolay olması

E) Kendini eşleyebilmesi

3. Günümüzde DNa izolasyonu,

I. evrimsel ilişkilerin araştırılması,

II. adli tıpta suçluların belirlenmesi,

III. genetik mühendisliğinde gen klonlaması,

IV. genetik hastalıkların teşhis ve tedavisi

alanlarından hangilerinde kullanılmaktadır?

A) I ve III B) II ve IV C) I, II ve III

D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV

4. Gen mühendisliği sonucu bir canlıya kazandırılan yeni genetik özelliklerin, bu canlıların yavrularında da bulunduğu görülmüştür.

bu durum değişikliklerin canlıya ait,

I. DNA,

II. RNA,

III. protein

moleküllerinden hangileri üzerinde yapıldığını kanıtlar?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) I ve III

5. Genetik mühendisleri nergis bitkisindeki karoten üretiminden sorumlu gen ile bakterilerdeki böceklere karşı toksin üretiminden sorumlu geni izole ederek bir pirinç bitkisine aktarılmışlardır. Gen aktarımı ile oluşan pirinç bitkisinin böceklere karşı dirençli olduğu ve karoten pigmentini ürettiği saptanmıştır.

bu çalışma,

I. Gen mühendisliği tür içi çeşitliliği doğal yollar ile artırabilir.

II. Farklı canlılara ait iyi özellikleri bir canlıda toplanabilir.

III. Bir canlı türüne ait bir gen başka bir canlı türünde de aktif olabilir.

görüşlerinden hangilerini destekler?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II


6. Baklagillerin kökünde yaşayan Rhizobium bakterileri atmosferdeki azotu bağlayarak bitkinin kullanacağı forma dönüştürür. Gen mühendisleri azotun bağlanmasını sağlayan enzimi şifreleyen gen bölgesini farklı türden bitkilere aktarmaya çalışmaktadır.

bu çalışma,

I. Toprağı azot bakımından zenginleştirerek bitki gelişimini hızlandırma.

II. Saprofit bakterilerin faaliyetini hızlandırarak toprak verimini artırma.

III. Bitki gelişimini hızlandıran yapay gübrelerin kullanımını azaltma.

olaylarından hangilerini gerçekleştirmeye yöneliktir?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III


202

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

ÜN

İTE

– 2M

od

ern Genetik U

ygulam

alarıB

ÖLÜ

M – 2

1. D 2. C 3. E 4. A 5. D 6. C 7. B 8. A 9. E 10. C 11. C 12. A

7. Şeker hastalarının ihtiyaç duyduğu insülin hormonunun biyoteknolojik yöntemler kulanılarak üretiminde,

I. insülin geni içeren plazmitin bakteriye aktarımı,

II. aynı restriksiyon enzimleri ile kesilmiş insülin geni içeren insan DNA’sı ve plazmitin birleştirilmesi,

III. gen aktarılmış bakterilerin besi ortamında çoğaltılması

aşamaları hangi sıra ile gerçekleşir?

A) I – II – III B) II – I – III C) III – I – II

D) II – III – I E) I – III – II

8. DNa parmak izi yöntemi aşağıda verilen hangi teknikle beraber adli tıp olaylarında kullanılabilinir?

A) Polimeraz zincir reaksiyonu

B) Elektroporasyon

C) Biyolistik

D) Mikroenjeksiyon

E) Transformasyon

9.

Bakteri

BakteriDNA’sı

X

bakteri hücrelerinde bulunan X yapısı ile ilgili olarak,

I. Halkasal yapıdaki bir DNA olup plazmit olarak adlandırılır.

II. Kendi kopyasını üretebilme özelliğine sahiptir.

III. Konjugasyon olayı sırasında bir bakteriden diğerine aktarılabilir.

IV. Farklı canlılar arasındaki gen transferlerinde taşıyıcı (vektör) olarak kullanılır.


A) I ve II B) III ve IV C) I, II ve IV

D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV

10. aşağıdakilerden hangisi genetik mühendisliğinin sağladığı yararlardan biri değildir?

A) Hormonların güvenilir ve ucuz bir şekilde üretimi

B) Kazalar sonucu çevreye yayılan zehirli maddelerin temizlenmesi

C) GDO’lu ürünlerin tüketimi sonucu alerjik reaksiyonların artması

D) Tarım zararlılarına dirençli bitkilerin üretimi

E) Tecavüz ve cinayet gibi adli vakaların çözümü

11. biyoteknolojik yöntemler kullanılarak bir canlıdan alınan bir genin başka bir canlıya nakli sırasında aşağıdaki uygulamalardan hangisi yapılmamalıdır?

A) Vektör olarak kullanılacak DNA’nın izolosyonu

B) Rekombinant DNA’nın hedef hücreye aktarımı

C) İstenilen geni taşıyan DNA’nın nükleaz enzimleri ile parçalanması

D) Vektör ve istenilen geni taşıyan DNA’nın restriksiyon en-zimleri ile kesilmesi

E) Besiyerinde çoğaltılan hücreler arasından rekombinant DNA’ya sahip olanlarının seçilmesi

12. 1980’li yıllarda gen mühendislerinin bakterileri kullanarak ürettiği doğal insülin yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Daha önceki yıllarda insülin domuz ve sığır gibi hayvanlardan elde edilmekteydi. Fakat bu yöntem oldukça masraflıydı. Ayrıca hayvanlardan izole edilen insülin, insanlarda bazı alerjik tepkilere neden olmaktaydı.

bu bilgilere göre,

I. Bakterilerin kullanılmasıyla insülin üretiminin maliyeti azalmıştır.

II. Domuz ve sığırlardan izole edilen insülin hormonunun kimyasal yapısı, insan insülini ile aynıdır.

III. Gen mühendisliği insülin üretiminde hayvanlara olan gereksinimi ortadan kaldırmıştır.

yorumlarından hangileri yapılamaz?

A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II

D) I ve III E) II ve III

203

KA

LITIM

IN G

EN

EL İLK

ELE

Rİ

Mo

dern G

enetik Uyg

ulamaları

ÜN

İTE

– 2B

ÖLÜ

M – 2

Documents

KALITIMIN GENEL İLKELERİ