JUAN 1:1 1 JUAN 1:13

Kameethari Ñaantsi JosankinatakeriJuanJatziritake ipaitayeetziri “Ñaantsi”

1 Ovakera etantanakari jovetsikantayeetzi pairani,aritake tzimake ipaitayeetziri “Ñaantsi.” Ariitsipatari Pava. Tema Pava jinatzi irirori. 2 Iriitakeikaratakeri pairani Pava ovakera etantanakari.3 Iriitake ovetsikajaantakerori maaroni tzimayetatsiri.Tekatsira aparoni okaratzi tzimayetatsiri kaariirovetsikajaante irirori. 4 Ikempitakovaitakarikitainkari ikitainkatakotairira atziriite onkantyainkañaanetakaantayetaiyaariri. 5 Ikempitakotapaakarikitainkatakotantatsiri otsirenikitzi. Temaitainkitsirinkeri iroitsivakavakeri kempitakotakaroritsirenikiri.

6 Pairani jotyaantake Pava aparoni shirampari, ipaitaJuan. 7 Iriitake ñaaventakotapaakeriri ipaitayeetziri “Ki-tainkari,” ari onkantya inkempisantayeetantyaarori maa-roni iriyotaanteri. 8 Irika Juan kaarira ipaitayeetziri“Kitainkari.” Aña iriitake pokaintsiri iriñaaventakoteri.

9 Tema aritake pokataike jaka kipatsiki maperotziroriikempitakotari kitainkari, iriitakera kitainkatakotaiririatziriite. 10 Isaikapaintzi kipatsiki. Tema iriitakeovetsikakero kipatsi. Iro kantamaitacha te iriyotavakeriatziriite. 11 Isaikimovetapaintari isheninkamirinkaite.Iro kantacha te iraakameethatavakeri. 12 Iriimaikaratzi aakameethatataitavakeriri, pairyaapiintanaiririikempisantairi, iriiyetakera ishinetake Pava itomiyetaari.13 Itomi jovajaantayetairi Pava. Temaita oshiyaroitomitantapiintayeta atziriite, inevetankakiini, ikovi

JUAN 1:14 2 JUAN 1:23irovaiyantavaite. Aña iri Pava kovashitainchariintomitantya.

14 Irika ipaitayeetziri “Ñaantsi,” jatziritake, isaiki-moyetapaintai. Kaminthaatziitantaneri inatzi. Kyaary-oori onatzi iñaanetari. (Naakaite ñaajaantakero ita-sorenka, ari okempitajaantakaro itasorenka irapintziteitomi Ashitariri.) 15 Iriitake icheraaventapaakeranki Juan,ikantapaake: “Jirika noñaaventakeri pairani, nokantake:‘Aatsikitake impoyaatapaakyaanane, janaakovaitakenanaaka, tema iri etataikaro pairani tekeramintha nontzimenaaka.’ ” 16 Tema kameethatziivaitake irirori, irootakeañaantayetaarori maaroiteni ikaminthaatziiyetapiintai.17 Pairani, iriira Moisés-ni josankinatakaaveetakari Ikan-takaantaitane. Iriima Jesucristo iriitajaantakera neshi-nonkayetairi, irijatzi ñaavaiyetapaintzirori kyaaryoori.18 Tekatsira materone iriñeeri Pava. Iriima irapintziteitomi Ashitairi, itzimi saikimotajaantziriri, iriitakera ka-mantairi aakaite ayotantaari tsika ikanta irirori.

Ikamantantakeri Juan oviinkaataneri(Mt. 3.11-12; Mr. 1.7-8; Lc. 3.15-17)

19 Ikanta judío-payeeni nampitarori Jerusalén-ki,jotyaantake omperatasorentsitaariite itsipataakeri Leví-mirinkaite, iriyaate irosampiteri Juan, inkantapaakeri:“¿Niinkama eeroka?” 20 Te iromanakotya Juan,ikamantantake, ikantzi: “Te naaka Cristo.” 21 Ipoñajapiitaitziri josampiitziri, ikantaitziri: “¿Tsikamapipaitatyaaka? ¿Eerokama Elías-ni?” Ikantzi Juan: “Teranaaka.” Eekero ishintsitaitatzi josampiitziri: “¿EerokamaKamantantaneri noyaakoneentari?” Ikantzi: “Te.”22 Ari ikantaitziri: “¿Niinkama eeroka? Pinkamantena,inkene nonkamantapairi naaka otyaantanari.Intsityaa pinkamantakotya.” 23 Japiitanakero Juan,ikantzi: “Naakatakera cheraacheraatapaintsine tsika

JUAN 1:24 3 JUAN 1:33te inampiitaro, inkantante: ‘PovameethataineriAvinkatharite tsika inkenapaake, pinkempitakaanteroitampatzikaitziro avotsi.’ Irootajaantake iñaaventzitakaripairani kamantantaneri Isaías-ni.”

24 Ikanta irika irotyaantaneete Fariseo-payeeni,25 eekero josampitanakitziiri, ikantziri: “Te Cristo pinatyeeeroka, te eeroka Elías, te Kamantaneri pinatye eejatzi.¿Opaitama poviinkaatantantari?” 26 Ari ikantzi Juan:“Intaani noviinkaatantamatsitaro naaka jiñaa. Irokantamaitacha tzimatsi aparoni jaka pikarataiyakeri,kaari piyotaiyeni, 27 iriitakera impoyaatapaakyaanane.Te aritaajate naaka inkempitakaantyaana iromperataneonkantya no-zapato-ryaantyaariri.” 28 Maaroni iroka,iro avisaintsiri pairani janta ipaitayeetziro Betábara,intatsikeronta jiñaa Jordán tsika joviinkaatantzirankiJuan.

Iroishate Pava29 Okanta okitaitamanai jiñaavairi Juan ikenapai Jesús,

ikantzi: “Jirika iroishate Pava, iriira peyakotziroriiyaariperonka atziriite. 30 Iriitake noñaaventzitakanokantake: ‘Aatsikitake shirampari impoyaatyaanane,janaakovaitakena naaka, tema iri etataikaro pairanitekeramintha nontzime naaka.’ 31 Te niyovetarinaaka. Aña iro nopokantakari noviinkaatante,onkantya iriyotantyaariri Israel-mirinkaite.”32 Jiroka ikantanake eejatzi Juan: “NoñaataikeriTasorentsinkantsi ikenapaake jenoki ikempitakari shiro.Jookantapaakari. 33 Tera niyovetari naaka. Iro kantachairika otyaantakenari noviinkaatante, ikantakena:‘Aririka piñaake intzime iroshaaviinkatashitakeriTasorentsinkantsi irookantapaakyaari iitoki,iriitakera kempitakaantyaarone iroviinkantantyaarimi

JUAN 1:34 4 JUAN 1:45Tasorentsinkantsi.’ 34 Naakajaantake ñaakeri, ironoñaaventakotantariri tema Itomi Pava jinatzi.”

Etanakarori jiyotaanetari Jesús35Okanta okitaitamanai ari isaiki Juan itsipatakari apite

iriyotaane. 36 Ikanta jiñaavairi Jesús ikenapai, ikantziJuan: “Jirinta iroishate Pava.” 37 Ikemavakera apitekairiyotaane Juan, joyaatanakeri Jesús. 38 Ari ipithokanakaJesús, jiñaatziiri joyaataiyakeri, ari ikantziri: “¿Tsikamapiyaateka?” Ikantaiyini irirori: “Rabí (Iro ikantayeetziri‘Iyotaanerí’), ¿tsika pinampitaroka?” 39 Ikantzi Jesús:“Pimpoke piñeero.” Ikanta joyaataiyanakeri, jiñaakerotsika jinampitaro. Ari jimayimotapaintziri tema aritakesheetyaake.* 40 Irika kemakeriri Juan, oyaatanakeririJesús, iriitake Andrés irirentzi Simón Pedro. 41 IkantaAndrés, apatziro jiyaatashitanakeri irirentzi, irika Simón,ikantapaakeri: “Noñaataikeri Mesías (iro ikantaitziri ee-jatzi, ‘Cristo.’)” 42 Ipoña Andrés jaanakeri Simón isaikiraJesús. Ikanta Jesús jiñaavakeri irirentzi Andrés, ikan-tavakeri: “Eeroka Simón, itomi Jonás. Iroñaaka pim-paitaiya ‘Cefas.’ ” (Iro ikantaitziri eejatzi, Pedro.)†

Ikaimaitakeri Felipe ipoña Natanael43 Okanta okitaitamanai, jatake Jesús Galilea-ki. Ari

jiñaakeriri Felipe, ikantapaakeri: “Poyaatena.” 44 Irika Fe-lipe, Betsaida-satzi jinatzi, irojatzi inampi Andrés eejatziPedro. 45 Ikanta Felipe, jiyaatashitanakeri Natanael, ikan-tapaakeri: “Noñaataikeri josankinatakotakeri Moisés-ni janta Ikantakaantaitaneki, itzimi josankinatakotzi-takari eejatzi kamantantaneriite. Iriitake itomi José,* 1:39 Kantakotachari jaka “sheetyaake,” irootake oshiyarori ikantaitziripairani “joveraaka ooryaatsiri 10.” † 1:42 Ikantaitziri “Cefas” iñaanekiarameo, irootake “Mapi.”

JUAN 1:46 5 JUAN 2:4Nazaret-satzi.” 46 Ari ikantzi Natanael: “¿Tzimat-sima kameethashireri janta Nazaret-ki?” Ikantzi Fe-lipe: “Pimpoke, piñeeri.” 47 Ikanta Jesús jiñaavak-eri ipokake Natanael, ikantanake: “Kaakitataike irikaIsrael-mirinkajanori, tera inthaiyanetya.” 48 Ari ikantziNatanael: “¿Tsikama janta piñaanaka piyotantanari?”Ikantzi Jesús: “Noñaakemitya tekeramintha inkaimemiFelipe pisaiki pankirentsitapeshiki.”‡ 49 IkantanakeNatanael: “Rabí, ¡Eerokatake Itomi Pava, eerokatakeIvinkatharite Israel-mirinkaite!” 50 Ikantzi Jesús: “Iropikempisantantamatsitanakari nokantakemi ‘noñaakemipisaiki pankirentsitapeshiki.’ Iro kantacha, arimaitakapiñaake pashine anayerone iroka.” 51 Eekero ikan-tanakitzi Jesús: “Ari piñaakero ashitaryeeya inkite.Ari impipiyataiyeni maninkariite iraniiryaashiteri ItomiAtziri.”§

2Aavakaantsi Caná-ki

1 Okanta mavatapaintsiri kitaite ari jaavakaitakarinampitsiki paitachari Caná, saikatsiri Galilea-ki.Ari osaikakeri eejatzi iriniro Jesús janta. 2 Ariikaimakaantaitakeri eejatzi Jesús itsipatanakariiriyotaanepayeeni. 3 Ikanta joimoshirenkaiyani,thaatapaaka jimiretaiyarini. Ipoña iriniro Jesús,okantakeri otomi: “Thaatapaaka imire.”* 4 Ikantziirirori: “Tsinané, ¿Opaitama pikantantanari naaka?Aña tekera omonkarapaitetyaata noñaakantantya.”‡ 1:48 Paitachari jaka “pankirentsitapeshi,” irootake ikantayeetziri“higuera.” § 1:51 Oshiyakaaventachari jaka “ashitaryeeya inkite,”tema aritake onkantake iriñaayeetairi inkiteveri, kaari kantavetachariiriñeetapiintaiteri. * 2:3 Kantakotachari jaka jimiretaitari, irootake“vino.”

JUAN 2:5 6 JUAN 2:125 Okantanakeri iroori ikaratzi pakotantatsiri: “Panteroraonkarate inkantemiri notomi.” 6 Ari othointaka janta 6kovitzi mapinatatsiri, iro jovantapiintari judío-payeenijiñaa ikivayetantari inkitevathatantyaari. Iroka kovitzi,tzimayetatzi antetachari 50 litro jiñaa, pashine 60 litro.†7 Ikantanakeri Jesús ikaratzi pakotantatsiri: “Pijaikitejiñaa maaroni kovitzi.” Ijaikiperoyetakero kovitzi.8 Ipoña ikantzi Jesús: “Pinkitanake iroñaaka kapicheeni,paanakeneri amenakaantzirori oimoshirenkaantsi.”Ari ikantaiyakero. 9 Ikanta irika amenakaantzirorioimoshirenkaantsi ikemaantavakaro kapicheenijimireetari otzimi peyanainchari ojiñaaveta, te iriyotetsika okenakotapaake irooperori jimireetari. Intaanijiyotaiyini pakotantatsiri, tema iriiyetake jaikitakerorijiñaa. Ipoña irika amenakaantzirori oimoshirenkaantsi,ikaimakeri aavakaachari, 10 ikantziri: “Iro jameyetariatziriite jetapiintaro ipakotantziro irooperori jimireetari,aririka inkematziitaiyakyaani oimoshirenkachari, ariimpakotantayeetero jentaakyaari. Irooma eerokapovapithaantakaro irooperori jimireetari irojatziiroñaaka.” 11 Iroka jantakeri Jesús nampitsiki Canásaikatsiri Galilea-ki, iro etanakarori itasonkaventantzi arijoñaakantzirori ishintsinka. Ari ikempisantaperotanakeriiriyotaanepayeeni.

12 Ikanta okaratapaake iroka, jatanake Capernaum, it-sipatanakaro iriniro, irirentzipayeeni, eejatzi iriyotaane-payeeni. Te osamani isaikapainte janta.

Jomishitoviri Jesús pimantayetatsiri tasorentsipankoki(Mt. 21.12-13; Mr. 11.15-18; Lc. 19.45-46)

† 2:6 Kantakotachari jaka 50 litro pashine 60 litro jiñaa, irojatzi oshiyaroriikantaitziri pairani 2 cántaro pashine 3 cántaro.

JUAN 2:13 7 JUAN 2:2213 Okarikitzimatai joimoshirenkapiintantarori

judío-payeeni Anankoryaantsi. Jatake JesúsJerusalén-ki. 14 Jiñaapaakeri tasorentsipankokiiyomparitariri ipirapayeeni, ipoña ishironepayeeni.Ari isaikayetakeri eejatzi iyomparitariri kireeki.‡§ 15 Ikanta jiñaapaakeri, jampithatake Jesúsipasamento, jomishitovakeri maaroni iyomparitacharitasorentsipankoki, ari itsipataakeri ipirapayeeni.Josokitakeri iireekite ikaratzi iyomparitariri kireeki,jotatsinkitakeri isaikamentopayeeni. 16 IkantakeriJesús iyomparitariri ishirone: “¡Paanairi pipira!¡Te arite pinkempitakaantero ipanko Ashitanariiyomparentsipanko!” 17 Ari ikinkithashiretanakeroiriyotaane okaratzi josankinayeetakeri, kantatsiri:Iniroite nonkisakotyaaro pipanko.18 Ikanta judío-payeeni ikantanakeri Jesús: “Intsityaapoñaakena iroñaaka pintasonkaventante onkantyanoñaantyaamiri omapero otzimi pishintsinkapimatantakarori iroka.” 19 Ikantzi Jesús: “Pimporokeroiroka tasorentsipanko, ari avisavetakya mava kitaite,ari nontzinagairo eejatzi.” 20 Ikantaiyini judío-payeeni: “Aña okaratzi 46 osarentsi jantavaitaitzijovetsikayeetantakarori iroka tasorentsipanko,¿impoña pintzinagairoya eeroka onkarate mavakitaite?” 21 Iroka “tasorentsipanko” jiñaaventakeriJesús, iro ikantakotzi ivatha irirori. 22 Ikantaitzinagaaranki Jesús, ikinkithashiretanairoiriyotaaneete iroka otzimi jiñaaventzitakari. Irootake‡ 2:14 Kantakotachari jaka ipirapayeeni iriitake buey ipoña oisha. § 2:14Ikaratzi pokayetatsiri Jerusalén-ki, jamayetzi iireekite ipoñaakaayetari in-ampiiteki irirori. Iro okovantari iriyomparityaari iireekiteki Jerusalén-ki,onkantya iramanantantyaari piratsipayeeni impometeneriri Pava.

JUAN 2:23 8 JUAN 3:5ikempisantaperotantanakarori Osankinajanorentsi,eejatzi okaratzi ikantayetakeri Jesús.

Maaroiteni jiyoshiretzi Jesús23Eenirora isaiki Jesús Jerusalén-ki joimoshirenkaitziro

Anankoryaantsi, osheki kempisantanakeriri jiñaayetakeriitasonkaventantake. 24 Iro kantacha Jesús, te iraven-taashiretyaari irikaite, tema jiyoshiretziri maaroiteni.25 Te onkovajaantya Jesús inkamantayeeteri tsika ikan-tashireyeta atziriite, aña jiyoshiretayetziri irirori.

3

Jesús ipoña Nicodemo1 Tzimatsi aparoni Fariseo ipaita Nicodemo, iriiperori

Judío jinatzi. 2 Ikanta irika jatake tsireni iriñeeri Jesús.Ikantapaakeri: “Rabí, niyotaiyini iri Pava otyaantakemipiyotaayetena, tema tekatsi kanterone iranterookaratzi poñaakantakeri eeroka, eerorika itsipashiretariPava.” 3 Ari jakanake Jesús, ikantziri: “Intsityaapinkempisantavakena. Itzimirika kaari apiitaironeintzimai, eerora jiñeero impinkathariventantai Pava.Omaperora.” 4 Ikantzi Nicodemo: “¿Kantatsimairapiitairo intzimai aparoni shirampari antarikitaintsiri?¿Arima onkantake inkyagai eejatzi othomonteki iriniro,inkene irapiitairo intzimai?” 5 Ari jakanake Jesús,ikantziri: “Itzimirika kaari tzimaatantaiyaarone jiñaa,kaaririka intzimashiretakaayete Tasorentsinkantsi,

JUAN 3:6 9 JUAN 3:15eerora jiñeero tsika ipinkathariventantai Pava.*6 Ikaratzi jovaiyantayetziri atziriite, atziri jinatzi.Iriima ikaratzi tzimantaariri Tasorentsinkantsi,tasorentsishire ikantanaa. 7 Eero okompitzimotaminokantakemi: ‘Ontzimatye papiiyetairo pintzimayetai.’8 Okempitara tampyeenka otasonkantapiintzi tsikaokovakaaro. Pikemavetaro oyameninka, temaitapiyote tsikarika okenapaake, tsikarika iyaatziro. Ariikempiyetari eejatzi ikaratzi intzimashiretakaayetairiTasorentsinkantsi.” 9 Japiitanakero Nicodemojosampitziri: “¿Tsikama okantakotaka iroka?” 10 IkantziJesús: “¿Eeroka, iyotaapiintziriri Israel-mirinkaite, temapiyote tsika okantakota iroka? 11 Noñaaventaiyimirookaratzi niyotakoyetziri. Noñaaventaiyimirookaratzi nokitapiintajaantari. Iro kantamaitachate pinkempisantaiyeni eerokaite nokantayetzimiri.Omaperora. 12 Tera pinkempisantena noñaaventzimiroosavisato, iro ovatsipero eero pikempisantana aririkanoñaaventemiro inkitesato. 13 Tekatsira aparonijataintsine inkiteki, intaani itzimi aparoni poñeenchariinkiteki. Iriira añaaventzi, Itomi Atziri.† 14 Tema pairaniMoisés-ni jovatzikakotakerimaranke tsika te inampiitaro,ari inkempitayeeteriri eejatzi Itomi Atziri, ontzimatyeirovatzikakoyeeteri irirori, 15 onantyaari inkañaaneyetaiinkarate kempisantairine.”

Jetakotaari Pava maaroite osavisatzi* 3:5 Okaratzi ñaaventakotachari jaka “intzimaatantaiyaaro jiñaa,” tzi-matsi oshiyakaaventayetachari: (1) Tzimatsi kantatsiri iri ñaaventakotachaikaratzi oviinkaatanaachari jovashaantanairo kaariperori. (2) Tzimatsikantatsiri iro ñaaventakotacha itzimaare eenchaaniki. (3) Tzimatsi kan-tayetatsiri iri ñaaventakotacha Tasorentsinkantsi, tema añaakotapiintakeriTasorentsinkantsi joshiyakaaventayeetziri jiñaa. † 3:13 Tzimatsi osank-inarentsi kantatsiri Itomi Atziri saikatsiri inkiteki.

JUAN 3:16 10 JUAN 3:2616 “Tema jetakoperokitaari Pava osavisatzi,

ishinetakeri irapintzite Itomi inkamimenteri, iroeero ikaamaneyetantaa inkarate kempisantairine, añainkañaaneyetai. 17 Tema Pava te iro irotyaantantyaaririItomi jaka kipatsiki iriyakoventayetairi osavisatzi, añairovavisaakoshireyetaatyeeri. 18 Ikaratzi kempisantairineItomi Pava, eero jiyakoventayeetziri. Iriima itzimi kaarikempisantayetaatsine, aritakera iriyakoventayeetairi,okantakaantziro te inkempisantairi irapintziteItomi Pava. 19 Maaroni kaari kempisantatsine,aritakera iriyakoventayeetakeri, tema jantapiintatziirokaariperori. Tema jareevetapaintaranki kipatsikiipaiyeetziri ‘Kitainkari,’ iro ikovaperotajaantanaketsirenikiri, jimanintavakeri ‘Kitainkari.’ 20 Maaroniantayetzirori kaariperori ikisaneentatziiri ipaiyeetziri‘Kitainkari.’ Ikoimentavaita onkantya eerojiyotakoyetantaro jantayetziro kaariperori.21 Iriima itzimi matapiintanairori kyaaryoori,javentaatziitari ‘Kitainkari,’ onkantya iriñeetantyaaririjantavaiventapiintanaatziiri Pava.”

Iraapatziyaminthare iimentaitari22 Ikanta okaratapaake iroka, jatanai Jesús Judea-ki itsi-

patayetanaari iriyotaane, ari ikaratakeri joviinkaatantzi.23Matzitacha eejatzi Juan joviinkaatantzi irirori Enón-ki,tsika okarikitapai Salim, tema janta ari otzimaperotzirijiñaa. Ikaratzi jatayetaintsiri janta, joviinkaayeetavakeri.24 Tema tekera iraakaantayeeteriita Juan irashitakoiteri.

25 Ikanta tsika ikaratzi iriyotaane Juanjiñaanaminthatake aparoni Judío tsika onkantyainkitevathayeetantyaari. 26 Ipoña jiyaataiyakeniisaiki Juan, ikantapaakeri: “Rabí, irintarankitsipatakamiri intatsikero jiñaa Jordán, tsika itzimi

JUAN 3:27 11 JUAN 3:36

piñaaventakotakenari, joviinkaatantatzi iroñaakairirori, osheki atziriite pokashitziriri.” 27 Ari jakanakeJuan, ikantzi: “Tsikara ikanta piñaakeri irika, teraompoñaashivaitya, aña iri Pava iriiperotakaakeri.28 Eerokayetake kemajaantakena nokantakeranki:‘Te naaka Cristo, aña intaani jotyaantaitakenaneevatapaakeri irirori noñaaventakoteri.’ 29 Thamenoshiyakaaventemiro: aparoni aavakaantsiki, iriaapiintziro tsinane itzimi iimentaitari. Iriimaitsipaminthare, eero jiñaaperovaita irirori, intaaniinkimoshiretanake inkemakeririka iñaavaitanake jimetsi.Ari nokempitzitakari naaka iroñaaka, te niriiperovaite,iro kantamaitacha, antaro nokimoshiretake. 30 Eekerorairiyaatatye iririiperote irika, irooma naaka arinompairaniityaakoteri.”

Itzimi poñeenchari jenoki31 “Itzimi poñeenchari jenoki janayiri maaroiteni. Iri-

ima nampitarori kipatsiki, osavisatzi jinatzi, jiñaaven-tashitapiintaro osavisato. Iriima poñeenchari inkitekijanayiri maaroiteni, 32 jiñaaventakotziro okaratzi jiñiiri,okaratzi ikemiri. Iro kantamaitacha eero ikempisan-taitziro okaratzi jiñaaventziri. 33 Iro kantacha inkaratekempisantanairine, ari irimatanakya irirori iñaaven-tanakeri Pava kyaaryoori jinatzi. 34 Itzimi jotyaantakeriPava, iñaane Pava jiñaaventzi. Tema Pava jothotyiiroinampishiretakaantantaro Itasorenka. 35 Irika Ashitairijetakotari Itomi, ipinkathariventakaakeri maaroiteni tz-imayetatsiri.

36 Itzimirika kempisantanairine Itomi, ari inkañaanete.Iriima kaari kempisantairine Itomi, eero ikañaanetaiirirori, intaani irapeshitaiyaaro irovasankitagairi Pava.”

JUAN 4:1 12 JUAN 4:124

Jesús ipoña Samaria-sato1 Ikanta Fariseo-payeeni ikemaiyake, ikantaitzi: “Tzi-

make osheki iriyotaane Jesús, joviinkaatake osheki atziri-ite, janaanakeri Juan.” Jiyotake irirori Jesús okaratzi ike-maiyakerini Fariseo. 2 (Kaarimacheeni Jesús oviinkaatan-tatsine, aña iriyotaaneete inatzi.) 3 Irootake Jesús ishito-vantanakari Judea-ki, ipiyaaro Galilea-ki. 4Ari eentathak-itziri inkenanairo iipatsiteki Samaria-satzi. 5 Irojatzijareetantakari aparoni nampitsi saikatsiri Samaria-kiopaita Sicar, iro tsipanampitarori iipatsite pairani Jacob-ni ipanairiri itomi, José. 6 Ari osaikiri jiñaa iiyakotaneJacob-ni. Tema jimakokitakera Jesús janiitake, isaikimo-tapaakero jiñaa, joveraaka ooryaa tampatzika.*

7 Ari opokake aparoni Samaria-sato onkaye jiñaa.Ikantziro Jesús: “Pimpena jiñaa niravake.” 8 Temajiyaataiyatziini iriyotaane nampitsiki iramananteovaritentsi. 9 Maaroni Judío-peroriite te jaapatziyarikameethaini Samaria-satziite. Ari akanakeri tsinaneokantanakeri: “¿Tsika pinkenakairoka eeroka, Judíopinatzi, ipoña pikampitana naaka Samaria-sato nompemijiñaa?” 10 Ari jakanakero Jesús, ikantziro: “Arimi piyoteopaita ipantziri Pava, ari piyoterimi kampitakemirijiñaa, eerokara kampitenanemi naaka. Aritakenompakemiro jiñaa añaakaantatsiri.” 11 Okantanaketsinane: “Pinkatharí, tekachaajatake pinkitantyaari jiñaa,inthomoi okantaka omoro, ¿tsikatya payeroka pimpenarijiñaa añaakaantatsiri? 12 Iri acharineete Jacob-nipanairori pairani iroka jiñaa, irootake jimiretajaantakariirirori, irojatzi jimireyetaka itomipayeeni, jimireyetakaro* 4:6 Ikantayeetziri jaka “ooryaa tampatzika,” iroojatzi ikantaitziri pairanijoveraaka ooryaa 6.

JUAN 4:13 13 JUAN 4:24eejatzi ipiraite. ¿Panayirima eeroka?” 13 JakanakeroJesús, ikantanakero: “Maaroni miretarori iroka jiñaa,eero opeya imiretzi. 14 Iriima itzimi miretakyaarone jiñaanomperiri naaka, eerora jimirenetai. Tema jiñaatatsirinopantziri naaka ari oshitovaashiretantaiyaarionkempivaityaaro oshitovaatantatyeeyaarimi jiñaaañaakaantatsiri.” 15 Okantzi tsinane: “Pinkatharí,pimpenaro naaka iroka jiñaatatsiri, eero napiitantaaronomiretai, eero nopipiyavaitanta jaka nonkaye jiñaa.”

16 Ari ikantziro Jesús: “Piyaate, pinkaimeri piime,impoña pimpiyake jaka.” 17 Okantzi tsinane: “Tekatsinoime.” Ikantziro Jesús: “Kameetha pikantake, teintzime piime, 18 tema tzimavetaka pairani ikaratzi5 piime. Iriima itzimi pitsipatari iroñaaka, kaarirapiime. Omaperora okaratzi pikantake.” 19 Okemavakeraikantakero, okantanake tsinane: “Pinkatharí,niyotanakemi naaka kamantantaneri pinatzi. 20 Pairaninocharineete Samaria-satziite jiñaapinkathatapiintakeriPava jaka, otzishikira. Iro kantamaitacha eerokaiteJudío-perori pikantaiyini janta Jerusalén-ki, ariañaapinkathatapiintairiri.” 21 IkantanakeroJesús: “Pinkempisantavake tsinane, irootaintsirapiñaapinkathayetairi eerokaite Ashitairi, eerookovajaanta pimpoke jaka otzishiki, eero okovajaantapiyaate eejatzi Jerusalén-ki. 22 Omaperovetatya, tepiyotaiyerini eerokaite ipaita piñaapinkathatapiintziri.Irooma naakaite niyotziri itzimi noñaapinkathatziri.Tema irika intzime ovavisaakotantatsine, judíoirinatye. 23 Iro kantacha, irootzimataintsi. Iriitakeiroñaakara ñaapinkathatajaantziriri Ashitairi itzimiñaapinkathashiretataitziriri. Tema iriiyetakeikoviri Ashitairi ñaapinkathayetairine. 24 Pavairiijatzi Tasorentsinkantsi, kaari koñaatatsine.

JUAN 4:25 14 JUAN 4:37Inkarate ñaapinkathayetairine, ontzimatyeiñaapinkathashiretairi, te onkovajaantaiya irantayetairokoñaayetatsiri.” 25 Okantzi tsinane: “Niyotzi naaka,ari impokakeri Mesías, ipaiyeetziri Cristo. Aririkairareetakya irirori, ari inkamantapaakairo maaronitsika okantakota.” 26 Ikantzi Jesús: “Naakatake, itzimiñaanatajaantakemi.”

27 Ari jareetaiyapaani iriyotaane. Ipampoyaaminthat-apaakeri jiñaapaakeri ikinkithavaitakairo tsinane. Irokantamaitacha tekatsi osampitapaakerine opaita okoviritsinane, tsikarika opaita ikinkithavaitakairori. 28 Ariookanakero tsinane oyovitenaki, jatake nampitsiki, okan-tapaakeri atziriite: 29 “Pimpokaiyeni piñeeri aparonishirampari itzimi iyotakenarori maaroni nantayetakeripairani. ¿Kaarima ikantaka Cristo?” 30 Ikanta ishito-vaiyanakeni atziriite nampitsiki, pokaiyanakeni isaikak-era Jesús.

31 Ari ipankiventaiyarini iriyotaane, ikantziri:“¡Rabí, poya!” 32 Ikantzi Jesús: “Tzimatsi opaitanovari naaka, te piñeeyeroni eeroka.” 33 Arijosampitavakaayetanaka iriyotaane: “¿Tzimatsima ipaitaamakeneriri irovarite?” 34 Iro kantacha Jesús, ikantanake:“Iro nokempitakaantari novarite naaka nantero ikoviriitzimi otyaantakenari, ontzimatye nonthonkero eejatziantavairentsi ipakenari. 35 Jiroka pikantapiintaiyinieeroka: ‘Kapatapaaka 4 kashiri osampatantyaaripankirentsi.’ Iro kantacha naaka nonkantemipamene pankirentsimashiki, aritake sampainkatakeontzimatye aavatya. 36 Inkarate antavaitatsine iraavateropankirentsi ari impinayeetairi. Okaratzi pankirentsiiraavayeetairi iriiyetakera oshiyakaaventacha inkaratekañaanetatsineri. Iroora inkimoshiretantaiyaari itzimipankitakerori intsipataiyaari itzimi aavatairori. 37 Tema

JUAN 4:38 15 JUAN 4:47omaperotatya iroka joshiyakaaventaitakeri, ikantaitzi:‘Tzimatsi aparoni itzimi pankitakerori, tzimatsi pashineintzime aavatairone.’ 38 Notyaantakemi naaka piyaateeerokaite paavayetairo kaari pipomerentsiventapantavaiventero. Tema tzimayetatsi pashinepankiventakarori jantavaiventakero. Eerokayetakeanintagaarori irantavaitane irikaite.”

39Temaosheki Samaria-satzi saikatsiri nampitsiki kem-pisantavakeriri Jesús okantakaantziro tsinane okantanta-paake: “Jiyotakenarori maaroni nantayetakeri pairani.”40 Ikanta Samaria-satziite, jareetaiyapaakani ipankinata-paakari Jesús isaikimotanakeri inampiki. Ari jimatakeroJesús, apite kitaite isaikanake, 41 osheki pashine kemp-isantanaintsi ikemajaantakerira iriroriite okaratzi ikan-tayetziri Jesús. 42 Ari ikantayeetanakero tsinane: “Kem-pisantayetaana naaka iroñaaka, tera iro intaani nonkem-pisantantaiyaari okaratzi pikamantapaakena, aña naakakemajaantairi okaratzi ikantayetziri. Niyotaiyeerini ee-jatzi omaperotatya iriitake ovavisaakoshiretantaatsinejaka kipatsiki, iriitake Cristo.”

Jovashinchagairi Jesús itomi aparoni jevari43 Ikanta omonkarataka apite kitaite isaikapaake Jesús

Samaria-ki, avisanake iriyaatero Galilea-ki. 44 Tema iriJesús kantajaantaintsi: “Aparoni kamantantaneri te ir-iñaapinkathayeeteri inampijanoriki.” 45 Ikanta jareetaaGalilea-ki, osheki jaakameethayeetavairi janta, tema ariikaratake jiyaataiyake Jerusalén joimoshirenkiro Ananko-ryaantsi, jiñaakero maaroni jantayetakeri Jesús janta.

46 Ari jareetaari Jesús janta Caná-ki saikatsiriGalilea-ki, tsika ipeyakero jiñaa okempivaitanakarojimireetari. Tzimatsi janta aparoni iriiperori jevari,mantsiyataintsiri itomi janta Capernaum-ki. 47 Ikanta

JUAN 4:48 16 JUAN 5:2irika jevari ikemakotakeri Jesús ari jareeta Galilea-ki ipoñagaaro Judea-ki, jiyaatashitanakeri iriñeeri.Ipankinatapaakari, iriyaate ipankoki, irovashinchagairiitomi, irootaintsi inkamake. 48 Ari ikantanake Jesús:“¿Opaitama kaari pikempisantantana eerokaite?Pikovajaantziya noñaakemiro kaari piñaapiintzipairani, pikovajaantzi notasonkaventantavake.” 49 Irokantacha jevari ikantanakeri: “Pinkatharí, thameetairoñaaka, tekera ikamanakeeta notomi.” 50 Ipoñaikantzi Jesús: “Pimpiye pipankoki. Eshitakotaipitomi.” Ikempisantanake shirampari okaratziikantakeriri Jesús, piyanaka. 51 Ipiyaminthaitaipankoki, jomonthaakari iromperataneete, ikantavairi:“¡Eshitakotai pitomi!” 52 Josampitanakeri iriroritsika joveraa ooryaa jamataakoneentantanaari itomi,ikantaiyini iromperatane: “Chapinki, itainkanakeraooryaatsiri, ari avisanakeri ikatsirinkavaitzi.”† 53 Ariikinkishiretanakero ashitariri aritake joveraakariooryaatsiri chapinki ikantakeri Jesús: “Eshitakotaipitomi.” Iroora ikempisantantanakari irirori, ariokempitanakari eejatzi maaroni isheninkamirinkaiteirirori ikempisantanakeri Jesús. 54 Irootakeraapitetaintsiri joñaakantziro Jesús itasonkaventantzijareetaara Galilea-ki ipoñagaaro Judea-ki.

5Kisoporokiri Betesda-satzi

1 Okanta okarayetapaake iroka, joimoshirenkaiyaaniJudío Jerusalén-ki. Ari jiyaatzitakari eejatzi Jesús.

2 Janta Jerusalén-ki, ari osaikiri jovaankanaayeetzirojiñaa ipaitayeetziri iñaaneki hebreo “Betesda.” Tzimatsi† 4:52 Kantakotachari jaka “itainkanake ooryaa,” irootake ikantayeetziripairani “hora 7.”

JUAN 5:3 17 JUAN 5:14okaratzi 5 opankoshetaaniki. Ari otsipanampitaroosaiki ashitakorontsi ipaitayeetziri “Oisha.” 3 Ariipiyotakari osheki mantsiyari, mavityaakiri, kisoporokiri,ethorivaitatsiri jonoryaayetaka kipatsiki joyaaventarooshevaate jiñaa. 4 Tema ikantayeetzi: Inatzi ipokapiintzimaninkariite ishevaatakairo jiñaa, intzimerikaetanakyaarone impiinkaatantakyaaro jiñaa oshevaatara,aritake ireshitakotanai jimantsiyavaitzi. 5 Tzimatsi jantamantsiyarimashiki aparoni tzimakotaintsiri 38 osarentsiimantsiyavaitake. 6 Ikanta Jesús jiñaapaakeri jonoryaaka,jiyotapaake osamani okantaka jimantsiyavaitake irika,josampitapaakeri, ikantziri: “¿Pikovima peshitakotai?”7 Ari jakanake mantsiyari: “Pinkatharí, te intzimeimpaitya oviinkenari aririka oshevaapaitetya jiñaa. Temanokovavetapiintara nompiinkaatemi naaka, aritakejanaakotakena pashine ipiinkaatake irirori.” 8 Ariikantzi Jesús: “Pintzinaye, paanairo ponoryaamento,piyaatai.” 9 Apathakero jeshitakotanai irika, jaanairoironoryaamento, aniitanai. Iro kantacha, temakitaite jimakoryaantaitari onatzi, 10 ikantakeri judío-payeeni irika shirampari eshitakotaatsiri: “Kitaitejimakoryaantaitari onatzi iroñaaka, te oshinetaantsitepaanairo ponoryaamento.” 11 Jakanake irikashirampari, ikantzi: “Irinta itzimi ovashinchagaanari,ikantakena: ‘Paanairo ponoryaamento, piyaatai.’ ”12 Ari ikantaiyanakeni Judío: “¿Niinka kantakemiri:‘Paanairo ponoryaamento, piyaatai?’ ” 13 Iro kantachairika shirampari te iriyoteri niinka ovashinchagairiri,tema te iriñaavairi Jesús tsika ikenanake, ipiyotaiyakaniraatziriite janta. 14 Ipoña Jesús jiñagairi shirampari jantatasorentsipankoki, ari ikantziri: “Pinkeme, aritakeeshitakotaimi iroñaaka, eerora papiitairo pantairokaariperori, ari onkantya eero avishimotantami

JUAN 5:15 18 JUAN 5:25koveenkaperotatsiri.” 15 Ikanta irika shiramparijatanake, ikamantakeri judío-payeeni iriitakera Jesúsitzimi ovashinchagairiri. 16 Iro opoñaantari ikovi judío-payeeni iroveri Jesús, tema jovashinchaantake kitaitejimakoryaantaitari. 17 Iro kantamaitacha, ikantanakeJesús: “Ari ikantaitatyaani jantavaitzi Ashitanari, arinokempitzitari eejatzi naaka nantavaitzi.” 18 Irootakera,ikovaperotantanakari judío-payeeni iroveri Jesús, temate intaani jantavaitantakaro kitaite jimakoryaantaitari,aña joshiyakotakari Pava, ikantakera Jesús iriitake Pavajiritajaantari irirori.

Ishintsinka Itomintari Pava19 Ipoña Jesús jakanakeri, ikantzi: “Irika Itomitari

Pava tekatsi irantashivaitya irirori ikovakaanekiini. In-taani jantziro okaratzi jiñaakotziriri Ashitariri. Maa-roni okaratzi jantziri Ashitariri, irojatzi jantziri Itomi.Omapero. 20 Tema jetakotari Ashitariri irika Itomitari,joñaakiri maaroni jantayetziri irirori. Eekero iroñaakaty-eeri tsikarika opaiyetari iniroitetatsiri, irootake pim-pampoyaaminthataiyerine eerokaite. 21 Tema ikempi-tara Ashitariri jovañaayetziri kaminkari, ikañaanetakairi,ari ikempitari eejatzi Itomitari, irañaakaayeteri inkoveriirirori. 22 Tera iriyakoventantatsine Ashitariri, añairi Itomi ishinetake iriyakoventantai, 23 ari onkantyamaaroiteni iriñaapinkathayetantyaariri Itomi ikempi-taayeetzirira Ashitariri. Itzimi kaari ñaapinkathatairineItomitari, tera jiñaapinkathatzitari Ashitariri, itzimiotyaantakeriri.

24 Itzimirika ovayempitatairone nokantayetziri,impoña inkempisantanairi itzimi otyaantakenari, aritakeinkañaaneshireyetai. Eero jovasankitaavaitaitziri, temakaratapaake ikaamanevaitzi, kañaane ikantayetaa.Omapero. 25 Irootzimataintsira omonkaratya,

JUAN 5:26 19 JUAN 5:36iroñaakatajaantake, inkemapaitetairo kamashireriiteiñaane Itomi Pava. Inkarate kemavairone, aritakeirañaashireyetai. Omapero. 26 Tema ikempitaraAshitariri jañaakaantajaantzi, iro ishinetaakeririeejatzi Itomi irañaakaante irirori, 27 ishinetakerieejatzi iriyakoventantai, tema iriitake Itomi Atziri.28 Eero pipampoyaaminthatashitaro iroka. Temairootzimataintsi omonkaratya inkemayetantaiyaarorikaminkariite iñaane, 29 ari impiriintayetanake tsikaikitayetaka. Ikaratzi antayetakerori kameethari, ariinkañaaneyetai. Iriima ikaratzi antayetapiintakerorikaariperori, irañaayevetaiya irovasankitaayeetairi.”

Ñaayetajaantakeriri Cristo30 “Tera nantashivaitaro naaka nokovashitari, iri

Ashitanari shinetanarori namenakotemi. Okaratzinokantakoventantziri tampatzika okantaka, temate nantashivaityaaro nokovakaari naaka, aña iroikoviri Ashitanari otyaantakenari. 31 Naakamikinkithatakovaitashitachane apaniro, tekatsiraapantyaarone nokinkithatakovaivetaka. 32 Irokantamaitacha tzimataitatsi pashine kinkithatakotanari,niyotzi irootake kyaaryooperotatsiri okaratziikinkithatakotakenari irirori. 33 Omaperovetatyaiñaaventakena Juan potyaantantakarirankiirosampitakiteri. Tema okaratzi ikinkithatakotavakenariomaperotatya. 34 Iro kantacha tera iro noñaaventamatsiteiroñaaka okaratzi ikinkithatakotanari aparoni atzirikempitakariri Juan. Aña iro noñaaventataitzi matziroriovavisaakoshiretaimi. 35 Tema Juan ikempivetakariaparoni ootamentotsi itzimi kitainkatapaintsiri. Iropikovapaintziri eerokaite panintaavakyaaro ikempitarikitainkari. 36 Iro kantacha tzimatsi kinkithatakotanarinaaka, anayiriri Juan. Okaratzi nantziri naaka, irootake

JUAN 5:37 20 JUAN 5:47

ikantanari Ashitanari nantero, iroora oñaakantziroriiriira Ashitanari otyaantakenari. 37 Ari ikempitakariAshitanari, itzimi otyaantakenari, ikinkithatakotakenairirori, temaita pinkempisantero iñaane. Tepiñaavorotaneteri. 38 Te onkyaantaajatyaami iñaane,tema te pinkempisanteri irotyaantane. 39 Amatsinkapikantaveta piñaanatziro Osankinajanorentsi, temaari poyaakoneentarori piñaayetairo pinkañaaneyetai.Iro kantamaitacha, aña naakavetaka okinkithatakotziOsankinajanorentsi, 40 temaita pinkovayetaiyeni eerokapaventaayetyaana onkantya pinkañaanetantaiyaari. 41Tenonkokovatashityaaro naaka intharomentavaityaanaatziriite. 42Aña niyotzitaiyami tsika pikantaiyani eeroka,niyotzitami eejatzi te petakotari Pava. 43 Naakatakejovake Ashitanari nompoke nopairyagairo ivairo.Temaita paakameethataiyenani eerokaite. Iroomaaririka impoke pashine pairyaashivaitapaakyaaroneivairojanori irirori, iriiya paakameethataiyerine.44 ¿Tsikama pinkene pinkempisantaiyeni, eerokaratharomentashivaitavakaacha, teya pinkokovateroiri tharomentaventaiya Pavajanori? 45 Eerorapikinkishirevaitashita naakara thavetakotemineAshitanariki. Intzime thavetakotajaantaimine iriitakeMoisés-ni, itzimi paventaapiintayetaari eerokaite.46 Tema arimi pinkempisantajaantakerimi Moisés-ni, aritakemi pinkempisantavakenami naaka, temanaakatake josankinatakotake Moisés-ni. 47 Irooma tepinkempisantero okaratzi josankinatakeri, ¿tsikamapinkene pinkempisantero onkarate nonkantayetemirinaaka?”

JUAN 6:1 21 JUAN 6:126

Jovakaari Jesús 5,000 shirampari(Mt. 14.13-21; Mr. 6.30-44; Lc. 9.10-17)

1 Ikanta okaratapaake iroka, montyaanaka Jesúsintatsikero inkaare saikatsiri Galilea-ki, irojatziipaiyeetziri Tiberias. 2 Osheki atziri oyaatakeriri, temajiñaayetakitziiri itasonkaventantake jovashinchaayetairimantsiyariite. 3 Ipoña itonkaanake Jesús otzishiki,ari isaikapaake itsipayetakari iriyotaane. 4 Irootakeareetzimataiya kitaite Anankoryaantsi, aripaitejoimoshirenkapiintari judío-payeeni. 5 Ikantajamenapaake Jesús, jiñaatzi osheki atziri oyaatakeriri,ikantakeri Felipe: “¿Tsikama amananteka ovaritentsiovakayaariri maaroni irika atziri?” 6Aña josampitashitariFelipe iriñaantyaariri tsika inkante, tema jiyotajaantakeJesús opaita iranteri. 7 Ari jakanake Felipe, ikantanake:“Eerotya jantetaajata 200 denario amanantemiovaritentsi, aña eepichokiini irovamatsitakyaaparopayeeni irikaite.” 8 Ipoña ikantanake Andrés,iriitake pashine iriyotaane, irirentzira Simón Pedro,ikantzi: 9 “Jirika jaka aparoni eentsi amaintsiri 5 tanta,apite shima. Iro kantacha, ¿arima irantetakyaari oshekiatziri?”* 10 Ari ikantzi Jesús: “Pinkanteri maaroniisaikayete.” Okataroshimashitatzi janta, ari isaikaiyakeni.Ikarataiyini 5,000 shirampariite. 11 Ari jaakotanakeroJesús tanta, ipoña ikaratakero ipaasoonketakeriPava, itsiparyeetakeneri ikaratzi saikamashitaintsiri.Ari ikempitaakeriri shima, ipayeetakeri maaroitenikovatsiri. 12 Ikanta ikemaiyapaakani maaroni,ikantairi Jesús iriyotaane: “Paayetairo opetokiokaratzi tzimakaantapaintsiri, eero apaavaitanta.”* 6:9 Ikantaitzi jaka iroka tanta, iro jovetsikayeetake cebada.

JUAN 6:13 22 JUAN 6:2413 Jiyoyaayetairo iriyotaaneete, ijaikitai 12 kantziriopetoki tzimakaantapaintsiri karavetachari 5 tanta.14 Irikaite atziri, jiñaakerora itasonkaventakero Jesúsovaritentsi, ikantaiyanakeni: “Omaperotaajatatya,iriitakera irika Kamantantaneri itzimi ishinetaitakeriimpoke jaka kipatsiki.”

15 Iro kantacha Jesús jiyotake ishintsiventaitatyeeriiraayeetanakeri impinkathariventeri atziriite, eejatziitonkaanai otzishiki, inkene isaikavaite apaniro.

Janiitantaro Jesús inkaare(Mt. 14.22-27; Mr. 6.45-52)

16 Ikanta osheetyaanake, oirinkaiyaani inkaareki iriy-otaane Jesús, 17 otetaiyapaani pitotsiki, montyaako-taiyaani iriyaatairo Capernaum-ki. Aritake tsireniper-otanake, tekera impiyeeta irirori Jesús. 18Ari otampyaat-apaake, iniroite otamakaatanake inkaare. 19 Aritake san-thatake jimontyaakotaiyani, jiñaatziiri Jesús ipokashitairijaniitantaaro inkaare. Antaro itharovaiyanakeni iriy-otaane.† 20 Ikantapai Jesús: “¡Naakatake, eero pi-tharovaiyini!” 21 Kimoshire ikantaiyani jotetavairi pitot-siki, tekera osamanite, aatakotaiyapaakeni ikovirora ira-reetya.

Osheki atziriite amemenatakeriri Jesús22 Okanta okitaitamanai, irojatzi isaikaiyakeni

atziriite intatsikero, jiyotaiyakeni iro apinto pitotsijimontyaantanaa iyotaariite, te inkaratanairi Jesús. 23Ariareetakotantapaaka pashine pitotsi poñaayetachariTiberias-ki, aataiyapaakeni tsika okarikitzi jovaiyakanitanta chapinki ipaasoonkeventakeri Avinkatharite.24 Ikanta jiñeeyake te isaike Jesús, eejatzi iriyotaaneete,† 6:19 Kantakotachari jaka “santhatake jimontyaakotaiyani,” irojatzi ikan-taitziri “5 terika 6 kilómetro,” ikantaitziri eejatzi pairani “25 terika 30estadio.”

JUAN 6:25 23 JUAN 6:33otetaiyanakani atziriite pitotsiki, jatake Capernaum-kiinkokovatairi.

Ipaiyeetziri Jesús “ovaritentsi añaakaantaneri”25 Ikanta jareetaiyapaakani intatsikero, jiñaapairi

Jesús, josampitapaakeri: “Rabí, ¿tsikapaitemapipokake eeroka jaka?” 26 Ikantanakeri Jesús:“Irootakera pikokovatantanari eerokaite temapikemaneentaiyakani chapinki povaiyakani, añatera iro pikokovatantanari pikemathatanakeronotasonkaventantake. Omapero. 27 Te aritepiñaashintsiventashivaitaro ovaritentsi thonkanetachari,aña iro piñaashintsiventya ovaritentsi enitatsiri, ontzimekañaanetakaimine. Iroora ovaritentsi ipantziri ItomiAtziri, tema Pava, Ashitariri, iriitake jookotakeri.”28 Ipoña josampiitanakeri, ikantaitziri: “¿Tsikamanonkantayetyaaka noñaashintsiventantaiyaaroriikoviri Pava?” 29 Jakanake Jesús: “Ikoviri Pavapantayetairi, ontzimatye pinkempisantairi irikaitzimi jotyaantakeri.” 30 Ipoña josampiitanakerieejatzi: “¿Intsityaa pintasonkaventante onantyaarinonkempisantemi? ¿Opaitama pantayetakeri? 31 Pairaniacharineete jovayetakaro janta tsika te inampiitaroipaiyeetziri ‘maná,’ irootake okantziri Osankinarentsi:Pava pakeri iroyaaro ovaritentsi paryeentsiri inkiteki.”‡32 Jakanake Jesús, ikantzi: “Okaratzi ovaritentsiperotat-siri poñeenchari inkiteki, kaarira Moisés-ni panterone.Aña iri Ashitanari payetemirone. Omaperora. 33 Temairika ovaritentsi ipantziri Pava, iriitakera poñeenchari‡ 6:31 Jaka tsika oñaaventakota “ovaritentsi,” irootake ikantayeetziripairani “tanta.” Ari okempitari eejatzi, jiñaaventakoyeetzirora pairani tanta,iroora jiñaaventakoyeetzi maaroni ovaritentsi. Iroovaitake akantapiintaiyiniaakaite: “Poya kaniri,” tera intaani añaaventero kaniri, aña tzimataitatsieejatzi vathatsi oyaari.

JUAN 6:34 24 JUAN 6:45inkiteki, iri kañaanetakaayetairine osavisatziite.” 34 Ariikantayeetanakeri: “Pinkatharí, pimpapiintenaro irokaovaritentsi.”

35 Ikantzi Jesús: “Naakatakera ovaritentsikañaanetakaantaneri. Inkarate oshentashiretainanerinaaka, eero itashaavaitai. Inkarate kempisantanainanenaaka, eero jimirevaitai. 36Tema aritake nokantaiyakemi,temaita pinkempisantaiyena okantavetakapiñaavetakana. 37 Ikaratzi joshentashiretakaakanariAshitanari, iriiyetakera oshentashireperotainane,eerora nomanintavakeri naaka. 38 Tema te ironompokantakyaari jaka nopoñaaka inkiteki nantayeteronokovashivaitari naaka, aña iro nantapiinte ikoviriAshitanari, itzimi otyaantakenari. 39 Jiroka ikoviriAshitanari otyaantakenari, eero nopeyakaantaajatziaparoni ikaratzi joshentashiretakaayetaanari, añaontzimatye noviriintayetairi overaantapaakyaaronekitaite. 40 Tema ikovi Ashitanari eejatzi, maaroni itzimiamenairine Itomi Pava, inkarate kempisantairine, aritakeinkañaanetakaayetairi. Naakatajaantakera oviriintairineomonkaratapaakyaarika kitaite.”

41 Irootakera ipoñaantanakari judío-payeeniikishimavaitanakeri Jesús, tema ikemakera ikantake:“Naakatake ovaritentsi poñeenchari inkiteki.” 42 Ariikantavakaiyanakani: “¿Kaarima irika Jesús, itomiJosé? Niyotaiyirini naaka ashitariri. ¿Opaitamaikantantari: ‘Nopoñaatya inkiteki?’ ” 43 IkantanakeJesús: “Aritapaake pikishimavaitakena. 44 Tekatsiraoshentashirevaitashityaanane naaka, eerorikajamashiretairi Ashitanari itzimi otyaantakenari.Naakatake oviriintajaantairine omonkaratapaakyaarikitaite. 45 Irosankinareki kamantantaneriite, ikantake:Iriitajaantake Pava iyotagairine maaroiteni.

JUAN 6:46 25 JUAN 6:58Maaroni itzimi kemairiri Ashitanari, itzimi iyotaiririirirori, joshentashiretaana naaka. 46 Tera nonkantatyetzimatsira ñaavorotakerine Ashitanari, aña apanirojiñaavorotataitziri poñeenchari Pavaki. 47 Itzimirikakempisantainane naaka, aritake inkañaanetai.Omapero. 48 Naakatakera ovaritentsi añaakaantaneri.49 Jovavetakaro picharineete ‘maná’ janta tsika teinampiitaro, kamayetzimaitaka. 50 Iriima oshiyakaroriovaritentsi noñaaventziri naaka ipoñaatya inkiteki.Intzimerika ovaiyaarine irika, eero ikaamanetai.51 Naakatakera kañaaneri ovaritentsi poñeenchariinkiteki. Intzimerika ovakyaarone iroka ovaritentsi,ari inkañaanetai. Iroka ovaritentsi nopantziri naaka,novathajanora onatzi. Iriira noshinetakoventaosavisatziite inkañaaneyetantaiyaari.”

52 Ari ikantavakaiyani judío: “¿Tsikama inkenakairokairika irovakaantairori ivatha?” 53 Ikantanake Jesús:“Eerorika povaro eerokaite ivatha Itomi Atziri,eerorika piriro iriraane, eerora pikañaaneyetai.Omapero. 54 Itzimirika ovakyaarone novatha, itzimiirakerone niraane, ari inkañaaneyetai. Naakatakeoviriintajaantairine omonkaratapaakyaarika kitaite.55 Tema iroka novatha ovaritentsiperori onatzi,iroka niraane iro jimireperoitari. 56 Intzimerikaovakyaarone novatha, intzime eejatzi irakeroneniraane, itsipashiretaatyaana naaka, eejatzi naakanotsipashiretaari irirori. 57 Tema Ashitanari,itzimi otyaantakenari, kañaaneri jinatzi, iriitakeañaakaanari naaka. Ari okempitari eejatzi,intzimerika ovaiyaanari naaka, iriitake nañaakaayetairi.58 Nokinkithatakotatziirora ovaritentsi poñeenchariinkiteki. Iroka ovaritentsi te oshiyaro ‘maná’otzimi jovayetakari pairani picharineete eeroka,

JUAN 6:59 26 JUAN 6:70okantavetaka jovayevetakaro, ikamayetake. Iriimainkarate ovakyaarine irika oshiyarori ovaritentsi,ari inkañaanetai.” 59 Irooyetakera jiyotaantakeriJesús ipiyotaiyakani janta japatotapiintaita saikatsiriCapernaum-ki.

Iñaaventayeetziro kañaanetaantsi60 Ikanta ikemayeetakero iroka iyotaantsi, irikaite

ikaratzi oyaatziriri Jesús, ikantaiyanakeni: “Iroka ikan-tayetakeri Jesús pomerentsiitaka akantyaarori. ¿Ipaitamakempisantamatsiterine?” 61 Ikanta Jesús, jiyotakeokaratzi ikishimavaitaiyiri, josampitanakeri: “¿Temaonimotemi iroka? 62 ¿Opaitama avisatsine, aririka piñeeriItomi Atziri irovajenokaiya tsika ipoñaaka pairani?63Okaratzi noñaaventakoyetakemiri, iroora kantakotachaokaratzi añaashiretakaantatsiri, kaarira avathajanorinoñaaventakote, tekatsi ompaiperotajaantya avatha. Añairo noñaaventzi aventaashirenkantsi kaari koñaanetatsi,kañaanetakaantatsiri. 64 Iro kantacha eenirotatsi tsikapikaratzi eerokaite kaari kempisantatsine.” Temajiyotzitataika Jesús itzimi kaari kempisantatsine, tsikaitzimi pithokashityaarine. 65 Eekero ikantanakitziJesús: “Iroora nokantzitantakamiri: ‘tekatsiraoshentashirevaitashityaanane naaka: eerorikaishineshiretaanari Ashitanari.’ ”

66 Aripaitera, jiñeetake osheki piyapithatanakeri Jesúsoyaavetapiintakariri. 67 Ipoña Jesús josampitanakeri 12iriyotaane: “¿Pikovima eejatzi eerokaite piyaatayetai?”68 Ari jakanake Simón Pedro: “Pinkatharí, ¿Intzimekamaniyaatashiteri? Aña eerokatake ñaaventajaantakerorikañaanetaantsi. 69 Aritake nokempisantaiyakeminaakaite. Niyotaiyini eerokatake Cristo, Itomi PavaKañaaneri.” 70 Jakanake Jesús, ikantziri: “¿Kaarimanaaka iyoyaakemiri pikaratakera 12? Iro kantamaitacha,

JUAN 6:71 27 JUAN 7:10tzimatsi aparoni pikaratakera kamaari jinatzi.”71 Jiñaavaitakerora iroka Jesús, jiñaaventatziiriJudas, Itomi Simón Iscariote. Tema iriitake Judaspithokashityaarine, iriivetaka aparoni karatapiintakeriri12 iriyotaane.

7Irirentzipayeeni Jesús te inkempisantaiyerine

1 Ikanta okaratapaake irokapayeeni, jareetantavaitaJesús janta Galilea-ki. Te inkove isaikanai Judea-ki, temajanta ikokovatatziiri judío-payeeni iroveri. 2 Iro kantachamonkaratzimataa kitaite ikimoshireventapiintziro judío-payeeni ipaiyeetziri “pankoshetantsi.” 3 Ithainkitanakari,irirentzi irirori okarikiini, ikantanakeri: “Eero po-manatziita jaka, piyaate Judea-ki iriñaantyaamiri jantapiyotaaneete onkarate pantayeteri. 4 Tema ikaratzi ko-vatsiri irasagaamentaityaari, te jomanakaatziitaro jan-tayetziri. Pimatzirora eeroka pantayetziro opaiyetari,poñaakantero tsika ipiyotaiyani atziriite.” 5Tetya inkem-pisantaajateri eejatzi irirentzipayeeni. 6 Ari ikantanakeJesús: “Aña tekera omonkarapaitetyaata noñaakan-tantya naaka, irooma eerokaite aritzimovaitzimi maa-roni kitaiteri. 7 Te inkisaneentemi eerokaite osav-isatziite. Irooma naaka osheki ikisaneentana, temakoñaaro nokantziro naaka, okaratzi jantayetziri kaariper-ori onatzi. 8 Piyaataiyeni eeroka joimoshirenkaita,eero niyaatzita naaka, tema tekera omonkarapaitetyaatanoñaakantantya.” 9 Ikantakeri iroka, irojatzi isaikanakeGalilea-ki.

Joimoshirenkiro Jesús ipaiyeetziri “pankoshetantsi”10 Iro kantacha aritake jataiyake irirentzipayeeni,

jatanake eejatzi Jesús joimoshirenkaita teiroñaakantajaantya, aña iromananekiini ikantaka.

JUAN 7:11 28 JUAN 7:2211 Ikokovatakeri judío-payeeni janta joimoshirenkaita,ikantaiyini: “¿Tsikama isaikaajatzika shirampari?”12 Osheki atziriite ñaaventakeriri Jesús. Tzimatsikantayetatsiri: “Kameethari inatzi shirampari.” Tzimatsipashine kantatsiri: “Te inkameethate, aña jamatavitakeriatziriite.” 13 Iro kantamaitacha, omanaantsikiinijiñaaventayetziri Jesús, tema itharovakaayetatyaarijudío-payeeni.

14 Okanta oniyankitake joimoshirenkaita, kyaapaakeJesús tasorentsipankoki, jiyotaantapai. 15 Pampoyaavakaikantaiyanakani judío, ikantaiyini: “¿Tsikamajiyotanetantari irika, te inkyaaperovetaajatya tsikajiyotaantayeetzi?” 16 Ari jakanake Jesús, ikantzi:“Okaratzi niyotaantziri tera naaka iyotashityaarone,aña iri iyotakaanaro otyaantakenari. 17 Inkaratekovaperotajaantanairone ikoviri Pava, ari iriyotairoiri Pava iyotakaanarori okaratzi niyotaantziri,tema te naaka iyotashivaityaarone. 18 Temaikaratzi iyotaantzirori jiyotashivaitari, ikokovatatziiriñaapinkathayeetashityaari. Iriima itzimikovakovatzirori iñaapinkathayeetairi otyaantakeriri,iriira ñaavaitzirori kyaaryoori. Tera intzipishirevaineteirirori. 19 ¿Tema josankinavetakami pairaniMoisés-ni Ikantakaantaitane? Iro kantacha, tepimonkarataiyerone. ¿Opaitama pasaryaantanari naakapovena iroñaaka eeroka?” 20Ari ikantaiyanakeni atziriite:“¡Kamaarí! ¿Ipaitama asaryaamiri irovemi?” 21 IkantziJesús: “Maaroni eerokaite osheki pipampoyaakeropiñaajatakena nantakeri kitaiteki jimakoryaantaitari.22 Iro kantamaitacha, ikantakaantake Moisés-ni pin-tomeshitaanitapiintante. (Okantavetaka kaari Moisés-nipoñaakaantyaarone iroka, aña iri poñaakantanakaroavaisatziite tekeramintha intzime Moisés-ni.) Iro

JUAN 7:23 29 JUAN 7:32opoñaantari pitomeshitaanitapiintantzi eerokaite,okantavetaka kitaite jimakoryaantaitari. 23 Piñaakero,pimonkaraantyaarori eerokaite IkantakaantaneMoisés-ni pitomeshitaanitapiintantake kitaitejimakoryaantaitari. ¿Ipaitama pikisaneentantanarinaaka novashinchagairi ivathaki maaroni aparoniatziri kitaite jimakoryaantaitari? 24 Paamaventyaovapyiimotashitamikari aririka piyakoventante. Añatampatzikashirepero pinkantya pamenayetakotante.”

¿Iriitakema irika Cristo?25 Tzimayetatsi Jerusalén-satzi, osampitantanaintsiri,

ikantzi: “¿Kaarima irika ikokovataitzi irovaiteri? 26 Jirintaisaikake, maaroni jiñeetziri ikinkithavaitzi. Tekatsityaakotashiterine. ¿Jiyotatziima jevariite omaperotatyaCristo jinatzi irika shirampari? 27 Iro kantacha irika, ay-otaiyirini tsika ipoñaaro. Irooma apaata aririka impokakemaperotzirori ipaita Cristo, tekatsira iyotatsine tsikaipoñaaro.” 28 Ikanta ikemake Jesús, isaikakera jiyotaantzitasorentsipankoki, shincheenka ikantanake: “¡Arima,piyotaiyana eerokaite tsika nopoñaaro! Iro kantacha teranaaka nintakaashityaarone nompoke, aña irotyaantanenonatzi itzimi javentaaperoyeetari. Tsika itzimi kaaripiyotaajataiyini eerokaite. 29 Niyotziri naaka tema arinokaratziri, iriitake otyaantakenari.” 30 Ari ikovave-tanaka iraakaantayeetanakerimi, iro kantacha tekatsiakotashiterine, tema tekera omonkarapaiteta. 31 Oshekikempisantanakeriri Jesús, ikantaiyini: “Kaaririkami irikaCristo intzime pokatsine, eerotyaami itasonkaventanta-yetaajatzimi irika shirampari, ñaakero.”

Jotyaantake Fariseo oirikerine Jesús32 Ikanta Fariseo-payeeni ikemakero ikantayetakeri

atziriite jiñaaventziri Jesús, jaapatziyanakari ijevare

JUAN 7:33 30 JUAN 7:41omperatasorentsitaari, jotyaantake kempoyaaventaroritasorentsipanko iroirikakiteri. 33 Ari ikantzi Jesús:“Kapichepaitetapaake nosaikimoyetanaimi eerokaite,impoña niyaatai isaikira otyaantakenari. 34 Oshekipinkokovavetaiyaana eerokaite, iro kantacha eeropiñagaana, tema eero pitsipatana tsika nosaikapainaaka.” 35 Ari josampitavakaanaka judío-payeeni:“¿Tsikama iriyaamatsiteka irika eero añaantari?¿Iriyaatatyeema pashineki nampitsi joivaraayetakaasheninkapayeeni judío, inkene iriyotaayetairikaari asheninkata? 36 ¿Opaitama ikantakotziri:‘Pinkokovavetaiyaana, eeromaita piñagaana, tema eeropitsipatana tsika nosaikapai naaka?’ ”

Jiñaa kañaanetakaantatsiri37 Ovekaraantapaakarori kitaite ari joimoshirenkap-

eroyeetari. Arira ikatziyanakari Jesús, shintsiiniikanta jiñaavaitanake, ikantzi: “Itzimirikamireneentavaitatsineri, iroshentashiretaiyaana naaka,imirevaitaiya. 38 Tema okantzi Osankinajanorentsi:Inkarate kempisantainane naaka, onkempivaityaaro

oshiyaashiretantyaarimi jiñaa kañaanetakaantat-siri.”

39 Iriira joshiyakaaventzi Jesús jaka inkaratekempisantairine ari inampishiretantaiyaariTasorentsinkantsi. Okantavetaka tekeraminthairotyaantayeeteriita Tasorentsinkantsi, tema Jesústekeraata irovajenokashitaiyaaro irovaneenkaro.

Itzimporokanake atziriite40Tzimayetatsi atziri kemakeriri Jesús ikantakeri, ikan-

taiyanake: “Omaperotatya irika shirampari kamantanta-neri jinatzi.” 41 Tzimatsi pashine kantanaintsiri: “Cristojinatzi irika.” Iro kantacha tzimatsi pashine kantatsiri:

JUAN 7:42 31 JUAN 7:53“Kaari, tema Cristo eero ipoñaaro Galilea-ki. 42 Temaokantzi Osankinajanorentsi:Icharine irinatye pinkathari David-ni intzime Cristo-

tatsineri, impoñeeyaaro Belén-ki, inampikirapairani David-ni.”

43 Ari itzimporokanakeri atziriite iñaanatavakaamen-tanakarira Jesús. 44 Tzimayetatsi kovavetanainchariiraakaanterimi, tekatsimaita akotashiterine.

Tera iriñeetaajate kempityaarine irika iñaavaitzi45 Ikanta kempoyaaventarori tasorentsipanko

jataiyeeni isaikira Fariseo-payeeni itsipayetakari ijevareomperatasorentsitaari, ari josampitavairiri, ikantziri:“¿Opaitama kaari pamantakari?” 46 Ari ikantaiyiniirirori: “¡Tera iriñeetaajate kempityaarine irikaiñaavaitzi!” 47 Ikantaiyanake Fariseo: “¿Pimatzitakaromaeerokaite pishinetaka iramatavitemi? 48 ¿Tzimatsimaaparoni ajevarite kempisantakeriri irika shirampari?¿Tzimatsima eejatzi naakaite Fariseo kempisantakeriri?49 Intaanira ikempisantamatsitziri atziriite kaariiyotakoterone Ikantakaantaitane, ovasankitaarirairinayete.” 50 Ikanta Nicodemo, Fariseo-tatsiriitzimiranki pokaintsiri iriñeeri Jesús, ikantanake:51 “Okantzi Ikantakaantaitane, te oshinetaantsiteiyakoventeri atziri terika ankemajaanteri aakaiteinkene ayotero opaita jantakeri.” 52 Ari ikantaiyanakeirirori: “¿Eerokatakema eejatzi Galilea-satzi?Piñaanaperotero Osankinajanorentsi, ari piñaakerotekatsira kamantantaneri poñaachane Galilea-ki.”

Tsinane mayempiro53 Ipoña jiyaataiyeeni ipankopayeeniki.

JUAN 8:1 32 JUAN 8:128

1 Iro kantacha Jesús tonkaanake irirori otzishiki Olivos.2 Ikanta okitaitamanai, ipiyaa tasorentsipankoki. Oshekiatziri piyotzimentavaari, saikapai Jesús jiyotaapairiatziriite. 3 Ikanta iyotzinkariite itsipayetakari Fariseo-payeeni jamakeneri aparoni tsinane jomonthagaitakariomayempitzi. Jovatziyapaakero niyankineki ipiyotaiyani.4 Ikantapaakeri Jesús: “Iyotaantaneri, iroka tsinanejomonthaakotajaantaitakaro omayempivaitzi.5 Ikantakaantake pairani Moisés-ni intsitokaitero,kantachari tsinane. ¿Tsikatya pikantzika eeroka?”6 Iro josampitantariri irikaite ikovi inkompitakaityaari,ontzimantyaari ompaitya inkantakoteriri. Irokantacha Jesús oyootanaka josankinavaitantaroirako kipatsiki. 7 Eekerora josampiyeetatziiri, ariikatziyanaka joyootakara, ikantanakeri: “Terikapinkaariperoshiretaiyeni pikarataiyakenira eerokaite,petakaantyaaro pintsitokantyaaromapi iroka tsinaneka.”8Eejatzi joyootanaa, japiitanairo josankinavaitzi kipatsiki.9 Ikanta ikemaiyavakero kantachari, ari ipiyayetanaa,ikinkishiretakoyetanakero tsikara ikantayeta iriroriite.Iriira etatainakaro ipiyanaka antarikonaite. Ikantaisaikanake Jesús apiteroini itsipatakaro tsinanejamayeetakeri, 10 ikatziyanaa joyootaka, ari josampitziroikantziro: “Tsinané, ¿Tsikama ikenaiyakeni? ¿Tekatsimaiyaatakairone iriyakoventemi?” 11 Akanakeri irooriokantziri: “Tekatsitya, Novinkatharite.” Ikantzi Jesús:“Eejatzi naaka eero niyakoventzimi. Piyaatai iroñaaka,eerora papiitairo pinkaariperoshirevaitai.”

Jesús kitainkatakotziri osavisatzi12 Ipoña japiitanakero Jesús jiyotairi atziriite,

ikantziri: “Naakatake kitainkatakotziri osavisatziite.Itzimirika oshentashiretaiyaanane naaka, aritake

JUAN 8:13 33 JUAN 8:21nonkitainkashiretakotairi, onkempivaityaaro teinkenavaitai otsirenikitzi.” 13 Ari ikantaiyanakeniFariseo-payeeni: “Povakoventavaitashitakapikinkithatakovaita apaniro, tekatsira apantyaaroneokaratzi pikinkithatakovaivetaka.” 14 Ari jakanake Jesús:“Apantaro okaratzi nokinkithatziri naaka, okantavetakanoñaaventakovaivetaka apaniro. Tema niyotzi tsikanopoñaakaro, tsika janta niyaatai. Iro kantamaitachaeerokaite, te piyotaiyeroni. 15 Iro pametashitapiintakarieerokaite poshiyakotari atziriite jiyakoventantzi.Irooma naaka tekatsi niyakovente. 16 Irooma aririkaniyakoventante naaka, okaratzi nokantayetziriomaperotatya, tema te apaniro niyakoventante, añaari nokaratziri Ashitanari itzimi otyaantakenari. 17 Jirokaokantzi Ikantakaantaitane ipayeetakemiri eerokaite:Aririka oshiyavakaa inkantayeteri apite kamantakotan-

tatsine, omaperotatya okaratzi ikinkithatziri.18 Naakatajaantakera kamantakotaincha. Eejatzi Ashita-nari otyaantakenari irijatzi pashine kamantakotanari.Apitera nokaratzi nokamantakotaka.” 19 Ari josampi-tanakeri: “¿Tsikama isaikiri Ashitamiri?” Ikantzi Jesús:“Eerokaite te piyotaiyenani naaka, eejatzi pikempitaiririAshitanari. Arimi piyotaiyenami naaka, ari piyotak-erimi eejatzi Ashitanari.” 20 Arira ikinkithayetakeroJesús jiyotaantzira tasorentsipankoki, janta tsika jovay-eetapiintziri kireeki jashitakaayeetariri Pava. Iro kanta-maitacha tekatsira aakaanterine, tema tekera omonkara-paiteta.

Tsika janta niyaatai naaka, eero pareeyetaa eerokaite21 Ipoña japiitanakero Jesús ikantzi: “Aririka niyaatai,

osheki pinkokovayetaina eerokaite, iro kantamaitachaari pinkamakoyetairo piyaariperonka. Tema tsika janta

JUAN 8:22 34 JUAN 8:32niyaatai naaka, eero pareeyetaa eerokaite.” 22 Ariikantaiyanake judío-payeeni: “¿Ishinevaitatyaamairika. Irootya ikantantari eero areeta aakaite tsikairiyaate irirori?” 23 Ikantanake Jesús: “Osavisatzipinayetzi eeroka, irooma naaka jenokisatzi nonatzi.Ari pinampitaro eerokaite kipatsiki, irooma naakainkiteki nonampitaro. 24 Irootake nokantantamiri:‘Ari pinkamakoyetairo piyaariperonka. Tema eerorikapikempisantairo nokamantakovetakara niinkarika naaka,irootakera pinkamakotantaiyaarori piyaariperonka.’ ”25 Ipoña josampitanakeri: “¿Niinkama eeroka?” Arijakanake Jesús: “Aritake nokamantzitakami ovakeraini.26 Tzimatsi osheki nonkantemiri, ari niyakoventakemieejatzi. Tema okaratzi iñaavaitziri otyaantakenarikyaaryoori onatzi. Okaratzi nokamantayetzimirieerokaite osavisatziite, irootake ikamantajaantanariirirori.” 27 Iro kantacha irikaite kemakeriri Jesús, teinkemathatavakeri jiñaaventatziiri Ashitairi. 28 Irootakeikantantanakari Jesús: “Aririka pimpaikakotakaantakeriItomi Atziri, aripaitera piyote naakatake. Teranaaka antashivaityaarone nokovakaari. Intaaniniyotaantziro okaratzi jiyotaanari Ashitanari. 29 Temaitzimi otyaantakenari ari itsipashiretana naaka. Teirookaventena Ashitanari, tema nantapiintziniri okaratziookimotariri.” 30 Ikanta iñaaventayetakerora Jesús iroka,osheki kempisantanakeriri.

Iro kyaaryoori isaikakaashivaitanaiyaamine31 Ipoña Jesús ikantanakeri judío-payeeni ikaratzi

kempisantanakeriri: “Aririka poisokerotanakyaaronoñaane, eerokatake kyaaryoori niyotaaneete. 32 Aritakepiyotairo kyaaryoori, iro saikakaashivaitanaiyaamine.”

JUAN 8:33 35 JUAN 8:4233 Jakaiyanakeni irikaite: “Icharineete Abraham-ni nonayetzi naakaite. Te intzime impaityaomperavaityaanane. ¿Opaitama pikantantanari eeroka:‘Ari pisaikashivaitanaiya?’ ”

34 Ikantzi Jesús: “Ikaratzi antapiintzirorikaariperori, kempivaitaka omperatatyeeyaarimi.Omaperora. 35 Aparoni omperataari kapicheraisheninkavaitayeetyaari, iriima aparoni itomiitariinkantaitatyeeyaani isheninkamirinkayeetari. 36 Temaaririka isaikakaashivaitanaiyaami Itomiitari, arirapisaikashitziivaitaiya. 37 Niyotaiyimi icharineeteAbraham-ni pinatzi. Iro kantamaitacha pikovaiyakenipovena, tema te ookimotami noñaaneyetari. 38 Irooranoñaaventayetzi naaka okaratzi joñaakanari Ashitanari.Irooma eerokaite pantayetashitaro pikemakotairiraashitamiri eeroka.”

Iriira ashitariri kamaari39 Ari jakaiyanakeni iriroriite: “¡Aña iri Abraham-ni

ipaiyeetziri Ashitanari, iriitake novaisatziite!” Ipoñaikantzi Jesús: “Eerokami charinetyaarinemi Abraham-ni,ari pantakeromi okaratzi jantayetakeri irirori. 40 Iro kan-tacha, okantavetaka noñaaventaperotakemiro okaratzijiyotakaakenari Pava, pikovaiyakeni eerokaite povena.¡Iro kaari irimatanete pairani Abraham-ni! 41 Irojatzi pan-tapiintaiyakeri okaratzi jantakeri pairani pivaisatziite.”Ari ikantaiyanakeni iriroriite: “¡Tera naakaite irovaiyan-tane thainkatasorentsivaitaneri. Apaniro ikanta Ashita-nari, iriitake Pava!”* 42 Ari jakanakeri Jesús: “Omaper-omi iri Pava ashityaamine, ari petakotakyaanami, tema* 8:41 Ikantakoitziri jaka “thainkatasorentsivaitaneri,” irijatzira ikantay-eetziri mayempiriite. Tema joshiyakaaventapiintakeri pairani judío-payeeni,te inkinatanetyaari Pava, jantayetzirora kaariperori.

JUAN 8:43 36 JUAN 8:52Pavaki nopoñaakaro naaka, jirikatakena. Tera naakapokavaitashitachane nonintakaanekiini, aña iri Pavaotyaantakenari. 43 ¿Opaitama kaari pikemathatantanaeerokaite? Iroora kantakaantzirori tera pinkovaiyenipinkempisantero noñaane. 44 Iriitake ashitakamiri ka-maari, pantapiintakeneri okaratzi ikoviri. Tema ari jashijovakero kamaari ovakera etantanakarori, jovamaashire-tantzi. Thairi jinatzi, te iriñaavaitero kyaaryoori. Aririkainkove iramatavitante, jiñaavaitziro thaiyaantsi. Iririitethairi jinatzi. 45 Irooma naaka noñaavaitziro kyaary-oori ñaantsi, temaita pinkempisantaiyena eerokaite.46 ¿Tzimatsima jaka aparoni pikarataiyake iyoperota-jaantziro ikantzira: ‘Kaariperoshireri jinatzi Jesús?’ Temakyaaryoori onatzi okaratzi noñaavaitziri ¿opaitama kaaripikempisantantana? 47 Itzimirika jashitari Pava, ikemp-isantziro iñaane Pava. Irooma eerokaite tera jashitaamiPava, te pinkove pinkempisantaiyeni.”

Itzimitaika Cristo48 Ikanta judío-payeeni ikantanakeri Jesús: “Omatatya

nokantaiyakemi Samaria-satzi pinatzi, tema kamaaripinatzi.” 49 Ari jakanake Jesús: “Te nonkamaarite,noñaapinkathatziri naaka Ashitanari. Iroomaeerokaite, te piñaapinkathataiyenani. 50 Kaarira naakakovashitachane piñaapinkathayetena, aña tzimatsipashine kovatsiri iriñaapinkathayeetena, iriitakeraiyakoventantaatsine. 51 Itzimirika kempisantaironenoñaane, eerora ikaamaneyetai. Omaperora.” 52 Ariikantaiyanake judío-payeeni: “Ari niyoperotaiyiniomapero pikamaaritzi. Tema kamake Abraham-ni, ari ikempitakari kamantantaneriite, kamayetakemaaroiteni. Ipoña pikantziya eeroka: ‘Itzimirikakempisantairone noñaane, eero ikaamaneyetai.’

JUAN 8:53 37 JUAN 9:253 ¿Panayirima eeroka nocharineni Abraham?Kamake irirori, ari ikempiyetakari kamantantaneriiteeejatzi. ¿Tsikama pimpaimatsityaaka eeroka?”54 Jakanake Jesús: “Naakami kovashitachaneiriñaapinkathayeetenami, tekatsi apantyaarone. Irokantacha itzimi ñaapinkathatakaantanari, iriitakeAshitanari. Irijatzi pikantapiintavetaiyarini eerokaite‘Novavane.’ 55 Iro kantamaitacha eerokaite tepiyotaiyerine. Irooma naaka noñiiri. Aririkami nonkante‘te noñiiri,’ thairi nonake nokempitakotamiro eerokaite.Iro kantacha omapero noñiiri. Nokempisantziro iñaane.56 Pairani Abraham-ni, picharineyetanakari eerokaite,ikimoshiretake iriñeerora nompokapaitete. Aritakejiñaamaitakana, iniroite ikimoshiretake.” 57 Ipoña judío-payeeni ikantanakeri Jesús: “Tekeramintha ontzimeeeroka 50 posarentsite. ¿Ipoña pikantzi piñiiri Abraham-ni?” 58 Ari jakanake Jesús: “Tekeramintha intzimeetaAbraham-ni. ‘Naakatzitaka.’ Omaperora.”† 59 Ikantairikaite jaayevetanaka mapi ikovi impicheerimi. Irokantamaitacha Jesús, jomanapithatanakari. Shitovanaketasorentsipankoki.

9Jovashincheeri Jesús mavityaakitatsiri itzimapaake

1 Ikanta ikenayetzira Jesús, jiñaake aparonimavityaakitatsiri, jashi jovatziiro ovakera itzimapaake.2 Ikanta iriyotaane josampitakeri, ikantziri: “Rabí,¿Ipaitama imavityaakitantari itzimake irika shirampari?† 8:58 Ipairyaapiintakara Jesús ikantzi: “Naakatzitaka,” ari oshiyakarojiñaavaitake Pava pairani, jiñaanatantakariri Moisés-ni. Tema pairaniMoisés-ni josampitakeriranki Pava, ikantziri: “Tsikama pipaitaka.” Arijakanake: “Naakatzitaka.” Iro jiyotantaiyarini Judío-payeeni jiñaavaitakeJesús, ikovatzi irimonkaraiyaari Pava.

JUAN 9:3 38 JUAN 9:12

¿Irooma kantakaantarori iyaariperonka ashitariri?¿Irojatzima kantakaantarori iyaariperonka irirori?”3 Ari jakanake Jesús, ikantzi: “Te iro kantakaanteroneiyaariperonka irirori, te onkantakaantero iyaariperonkaashitariri eejatzi. Iro okantantari iroka, onkantyairiñaantayeetyaarori iroñaakantayeetero ishintsinkaPava. 4Eenirora okitaitetzi, ontzimatye antero irantavaireitzimi otyaantakenari. Tema aririka ontsirenitanake,tekatsira kanterone irantavaite. 5 Eenirora nosaikinaaka jaka kipatsiki, naakatake kitainkatakotziriosavisatzi.” 6 Ikaratakero iñaavaitake Jesús, ichoontanakekipatsiki, jamirokake kapicheeni kipatsipitha irakoki,jotziritaakitakeri mavityaakirika. 7 Ipoña jiñaanatziriikantziri: “Piyaate pinkivaakitya janta ovaankanaatapaitachari Siloé.” Ari ikenanake mavityaakiri,ikivaakitapaaka. Ikanta ipiyapaaka, kantanai jamenikameetha.* 8 Ikanta isheninkapayeeni, ikaratziñaayetapiintziriri ikampitantzi impashiyeetyaari,josampitavakaayeta, ikantzi: “¿Kaarima irikasaikapiintatsiri ikovakotantzi impashiyeetyaari?”9 Tzimayetatsi kantatsiri: “Iriitake.” Pashinekantayetatsi: “Aña kaari, iriivaivetaka.” Irokantamaitacha, ikantzi irirori: “Naakatake.” 10 Ipoñajosampitanakeri: “¿Tsikama pikantairoka pamenantaarikameetha iroñaaka?” 11 Ari ikantanake irirori: “Irintashirampari paitachari Jesús, iriitake matakenarori,tzimatsi jotziritakenari nokiki, ipoña ikantakena: ‘Piyaateovaankanaata Siloé. Ari pinkivaakityaari.’ Ikantaniyaatanake, ari nokivaakitapaaka, kantanai namene.”12 Ipoña josampitanakeri: “¿Tsikama iroñaaka irikashirampari?” Ari ikantzi irirori: “Te niyote.”

* 9:7 Iroka paitachari “Siloé,” irojatzi ipaitayeetziri: “Otyaantaari.”

JUAN 9:13 39 JUAN 9:23Fariseo-payeeni josampitziri mavityaakiri eshitakotaatsiri

13 Ipoña jaayeetanakeri mavityaakivetachariisaikayetzi Fariseo-payeeni. 14 Tema kitaitejimakoryaantaitari onatzi, jotziritaakipaitetantakaririJesús mavityaakivetachari, iro jamenantaari kameetha.15 Ari josampitakeri Fariseo-payeeni tsika okantajamenantaari kameetha. Ikantanake irirori:“Jotziritantakanaro nokiki kapiche kipatsi, ipoñanokivaakitaka. Amenaana iroñaaka kameetha.”16 Ari ikantayetzi Fariseo: “Itzimi antakero irokakaarira irashi Pava, tema te iriñaapinkathatero kitaitejimakoryaantaitari.” Iro kantacha ikantaiyini pashine:“¿Kaariperoshireri irinatyeemi, eero jantaajatziromiiroka?” Tera jaapatziyavakaamentaro ikantaiyakeriniFariseo-payeeni. 17 Ari japiitakeri josampitzirimavityaakivetachari: “¿Ipaitama pikinkishiretari eeroka,itzimikama amenakagaimiri kameetha?” Ikantzi irirori:“Kamantantaneri jinatzi.”

18 Kantaira iroñaaka jamenavaitai kameetha, teinkempisante judío-payeeni mavityaakipero jinaveta.Irojatzi ikaimantakariri ashitariri, 19 josampitavakeri,ikantziri: “¿Iriima pitomi irika? Pinkantenatyaari ikantatya imavityaakitzi ovakera itzimapaake¿Tsikama okantaka jamenantaari iroñaaka kameetha?”20 Ikantanake ashitariri: “Niyotaiyini iriitake novaiyane,ari ikantatya imavityaakitzi ovakera itzimapaake. 21 Irokantacha te niyote tsika okanta jamenantaari kameethairoñaaka, te niyote eejatzi ipaita amenakagairirikameetha. Posampiteri irirori, antari jinake, iriitakekamantemine.” 22 Iro ikantantari ashitariri temaitharovatzi, ikantaiyakera judío-payeeni: “Intzimerikakantaintsineri Cristo inatzi irika Jesús, eeroranoshineyetairi inkyagai apatotapiintaiyani.” 23 Irootake

JUAN 9:24 40 JUAN 9:35ikantantakari ashitariri: “Posampiteri irirori, antarijinake notomi.”

24 Japiitakero judío-payeeni ikaimairi mavityaakive-tachari, ikantziri: “Piñaapinkathateri Pava, pinkaman-tena kyaaryooperoini, eero piñaapinkathavaitashitariirika shirampari kaariperoshireri jinatzi.” 25 Ari ikan-tanake irirori: “Te niyote naaka kaariperoshireri jinatzi.Intaani niyotzi naaka mavityaakiri nonaveta. Iro kan-tacha amenaana kameetha.” 26 Japiitakeri josampitziri:“¿Tsikatya ikantakemika? ¿Opaita jantakeri jamenakaan-taamiri?” 27 Ari jakanairi: “Aritake nokantakemi,iro kantacha te pinkempisante. ¿Opaitama pikovan-tari napiitemiro? ¿Pikovatziima pinkempisantaiyerinieerokaite?” 28 Ari jetanakari ikaviyavaitanakeri, ikan-taiyini: “Pinkempisanteri eeroka irika shirampari, iroomanaakaite nonkempisantero Ikantakaantane Moisés-ni.29Niyotaiyini naakaite jiñaanatakeri Pava pairani Moisés-ni. Iriima irika, tekatsi iyoterine tsika ipoñaakari.” 30 Arijakanake shirampari, ikantzi: “¡Tsikama okantatyaakairoka! Aña jamenakagaana naaka kameethaini, teyapiyotataiteri eerokaite tsika ipoñaakari. 31 Ayotaiyinimaaroni te ikemiri Pava kaariperoshireri. Intaaniikemiro iñaañaatane itzimi ñaapinkathatziriri, ikaratziantanairori ikovakayiriri. 32 Tekatsira ankemakoventapi-inte tzimatsi amenakagairine mavityaakitatsiri itzima-paake. 33Eeromi ipoñaakaro irika shirampari janta Pavak-inta, eerotya jimataajatziromi iroka.” 34Ari ikantanakeri:“Piyaariperonka pitzimakaake eeroka. ¿Pikovima piy-otaayetaina naaka iroñaaka?” Jomishitovakaantaitakeri.

Mavityaakishireri35 Iyotake Jesús jomishitovakaantaitakeri

mavityaakivetachari. Ikanta jiñagairi apaata,

JUAN 9:36 41 JUAN 10:4josampitairi: “¿Pikempisantzirima eeroka Itomi Atziri?”36Ari ikantzi irirori: “Pinkatharí, pinkantena tsika itzimi,inkene nonkempisanteri.” 37 Ikantzi Jesús: “Aritakepiñaakeri, naakatake itzimi pikinkithavaitakaake.”38 Ikanta irika shirampari jotyeerovashitanakari Jesúsiñaapinkathatanakerira, ikantziri: “NokempisantzimiPinkatharí.” 39 Ipoña ikantzi Jesús: “Nopokakenaaka jaka kipatsiki namenakoyetantai, ari onkantyairamenayetantaiyaari mavityaakiri. Iriima ikaratziamenavetachari, mavityaaki inkantaiya.” 40 TzimayetatsiFariseo tsipatakari Jesús, ikemakerira ikantakeri,josampitanakeri: “¿Pikempitakaantatyaanarima naakaitemavityaakiri?” 41 Ikantanake Jesús: “Omaperomipinkempityaari mavityaakishireri eerokaite, tekatsiraiyakoventemirone piyaariperoshirenka. Iroomapikantaiyini te pikempitari mavityaakishireri,irootataikera piñaantaiyaarori iriyakoventantaityaamiropipiyathatakana.”

10Joshiyakaaventaitziro oishatanto

1 Ipoña ikantanake Jesús: “Itzimirika kaarikyaatsine omorojanoki oishatanto, irataitashitakyaarikaonampinatantoki inkyaantakyaari, koshintzi jinatzi,kaariperori jini. Omaperora. 2 Iriima itzimikyaatsiri omorojanoki, iriitakera aamaventapiintaririoisha. 3 Iriirika ashitaryaajaanterone aamaventaroriashitakorontsi, impoña inkye aamaventariri oisha,impairyaayetapaakeri oisha inkaimayetapairi, ariiriyovaantetavairi oisha. Iri omishitovajaanterinejaamaventapiintari iroishate. 4 Aririka iromishitovakerijakakiroki maaroni, iri eevaterine aamaakoventariri,iroyaatzimaityaari oisha tema jiyovaantetziri iri

JUAN 10:5 42 JUAN 10:15aamaventariri. 5 Iro kantacha tera joyaatzirikaari jiñaapiintzi, aña osheki ishiyapithatari,tema te iriyovaanteteri.” 6 Ari ikantake Jesúsjoshiyakaaventziniri, iro kantacha te inkemathataiyeriniirikaite opaita ikantziri.

Ikempitari Jesús kameethari aamaakoventantaneri7 Ipoña japiitanakero Jesús ikantziri: “Naakata-

jaantakera oshiyarori omorojano oishatanto.Omaperora. 8 Ikaratzi kaariperoriite etakarori ipokaketekeramintha nompoke naaka, joshiyashitakarikoshintzi. Irootake kaari ikempisantantaiyarinioisha. 9 Naakatajaantake oshiyarori omorojano.Intzimerika kyagaatsine noshiyakarora omorojano,aritake iravisakoshiretai. Ari iroshiyakotaiyaarioisha ipipiyata ikyaapiintzi, ishitovapiintzi eejatzi.Te onkovityiimotyaari irovarite. 10 Iriima koshintziintaani ipoki inkoshite, irovante, iraperotante.Irooma naaka nopokake nañaakaashiretziiyetantai.11 Naakatake oshiyari kameethari aamakoventaririoisha. Tema aparoni kameethari aamakoventaririoisha, ishineventari iroishate. 12 Tema aparoniimpinayeeteri jaamaventari oishanentsi, aririkairiñaavakeri ovaminthatariri piratsi, jookaventziri, arionkantya irovakaantayeetantyaari piratsi ishiyanakaraaamaventariri, oivaraa inkantayetanakya pashinepiratsi. 13 Iro ishiyantari aamaventashitariri, temaintaani ikovashita impinayeeteri. Tera iri oishainkovaperote iraamaakoventyaari. 14 Naakatakeoshiyari kameethari aamakoventariri oisha. Niyoyetzirinoishate. Jiyotayetana eejatzi irirori. 15 Ikempitarajiyoperotana naaka Ashitanari, ari nokempitzitari eejatzinaaka niyoperotzitari irirori. Noshineventari naaka

JUAN 10:16 43 JUAN 10:28noishate. 16 Eeniroyetatsi eejatzi pashine noishate kaarisaikatsine jaka. Ontzimatye namayetairi irirori jaka.Aritake inkempisantayetaina irirori. Aparoni inkantyaipiyotaiyaani. Aparoni inkantaiya aamaakoventaiyaarine.17 Jetakotana naaka Ashitanari tema noshineteronañaantare inkene nañagai eejatzi. 18 Tekatsirashintsiventenane, aña naakatake shinetashitacha.Otzimimotana noshintsinka noshinetantari, ironañaantaiyaari eejatzi. Tema irootake ikovakeriAshitanari nantero.”

19 Ikanta ikemaiyavakeroni judío-payeeni iroka ñaantsi,japiitanakero te iraapatziyavakaanaiya. 20 Tzimatsi os-heki kantayetanaintsiri: “¿Opaitama pikempisantanta-riri? Ikamaaritatzi, iro ishinkiventantakari.” 21 Irokantacha pashine kantatsi: “Tekatsira kamaari materoneiriñaavaitero iroka ñaantsi. ¿Kantatsima kamaari irame-nakagairi mavityaakivetachari?”

Ikisaneentanakeri judío-payeeni irika Jesús22 Aritake kyaarontsipaitetai. Okanta janta Jerusalén-

ki, joimoshirenkaitatziiro tasorentsipanko. 23 Ariisaikitakari Jesús tasorentsipankoki, janiivaitzi avisat-apeshitzira ipaitayeetziro “Irashi Salomón.” 24 Ipoñajudío-payeeni ipiyotzimentapaakeri, josampitakeri:“¿Tsikapaitema onkarate pinkisoshiretakaayetena?Eerokarika Cristo, intsityaa pooñaarontataitenaro.”25 Jakanake Jesús ikantzi: “Aritake nokamantaiyakemi,temaita pinkempisantena. Okaratzi omatakaayetakenariishintsinka Ashitanari, ooñaarontaperovaitakerokameethaini. 26 Iro kantacha eerokaite te pinkemp-isantaiyeni, tema te pinkempitakaantayetya eerokaminoishate. 27 Ikarayetzi kempitakaantaachari noishatejiyovaantetana, niyotzitari eejatzi naaka. Joyaayetanairiroriite. 28 Naakatake kañaanetakaayetairine.

JUAN 10:29 44 JUAN 10:41Eero ipeyavaita, tekatsi aapithatenarine. 29 Ikaratzijashitakaakanari Ashitanari, tekatsira aapithatenarine,tema iri matzirori jiririitetzi anaakoperotantatsirimaaroni. 30 Tema itsipashiretanara Ashitanari,kempivaitaka aparonimi nonkantya.”

31 Ikanta judío-payeeni jaavetanaa mapi ikovi intsitok-erimi, 32 iro kantacha Jesús, ikantanakeri: “Iro ishintsinkaAshitanari antakaayetakenarori osheki kameethayetat-siri okaratzi piñaakoyetakenari eerokaite. ¿Tsikamaotzimika pintsitokaventenari?” 33 Ari ikantaiyanakenijudío: “Te iro ompoñaantyaari nonkove nontsitokaven-temiro kameethari okaratzi pantayetakeri, aña iro nontsi-tokaventemi pithainkatasorentsitakeri Pava. Tekatsipimpaimatsitya eeroka, atziri pinatzi, iro kantzimaitachapikempitakaantashivaitaka Pavami pinatye.” 34 IkantziJesús: “Jiroka osankinata Ikantakaantaitane,Naaka kantatsi: ‘Pavaite pinaiyini eerokaite.’35 Ayotaiyironi Osankinajanorentsi, eero okantziatekañaanetero. Iriitajaantake Pava paitakeriatziriite ‘Pavaite’ itzimi jiyotakaayetakeri iñaane.36 ¿Ipaitama pikishimatantanari eerokaite pikantaiyininothainkatasorentsitake nokantakera naaka ItomiPava? Aña naakatataike jookotake, jotyaantakenanompoke kipatsiki. 37 Eeromi nantziro naaka okaratzijantziri Ashitanari, eerora pikempisantaiyini. 38 Irokantacha aritakera nantakero. Onkantavetya eeropikempisantana naaka, iro pinkempisante okaratzinotasonkaventantayetake, iro piyoperotajaantantyaariari notsipashiretari Ashitanari, itsipashiretana eejatziirirori.” 39 Ari ikovavetaiyani eejatzi iraakaanterimi, irokantacha Jesús ishiyapithatanakari.

40Piyanaa Jesús katonkokero jiñaa Jordán. Ari isaikapaijanta, tsika joviinkaatantziranki Juan-ni. 41 Osheki atziri

JUAN 10:42 45 JUAN 11:9jatashitakeriri jiñiiri Jesús. Ikantaiyini: “OkantavetakaJuan-ni te intasonkaventantayete irirori, iro kantachaokaratzi ikinkithatakotakeriri irika shirampari kyaary-oori onatzi.” 42Oshekira kempisantanakeriri Jesús janta.

11

Ikamantakari Lázaro1 Tzimatsi aparoni mantsiyari shirampari paitachari

Lázaro, Betania-satzi jinatzi, ari janta onampitaroriMaría ipoña Marta irento. 2 (Iroka María, iritsiroraLázaro, irootakeranki saitantakari kasankaari iitzikiAvinkatharite ipoña oshetantanaari oishi.) 3 Okantaapiteka iritsiro Lázaro, okantakaantakeri Jesús:“Pinkatharí, jimantsiyatatzi paapatziyane.” 4 Ikantaikemavakera Jesús, ikantzi: “Iroka mantsiyarentsi eeroovamaantzi, aña ari iriñeeterori ishintsinka Pava, ariiriñeeterori eejatzi ishintsinka Itomi Pava.”

5 Okantavetaka Jesús osheki jetakotaro Marta, ee-jatzi irento, ipoña Lázaro, 6 ikemavetakara ikantaitak-eri jimantsiyatatzi, eekero jovavisaanaatzi apite kitaiteisaikavaitanai. 7 Ipoñaashitaka ikantanairi iriyotaane:“Thame ampiye Judea-ki.” 8 Ari ikantaiyanakeri iriy-otaane: “Rabí, irovakera ikovaiyini janta judío-payeeniirovemi. ¿Eejatzima pikovi pimpiyanai janta?” 9 IkantziJesús: “¿Tema omapero osamanitzi aparoni kitaiteikaratzi 12 hora? Itzimirika aniitatsiri kitaipaiteki,te jantzivavaita, tema jiñaakeri kitainkari jaka kipat-

JUAN 11:10 46 JUAN 11:19siki.* 10 Iriima itzimi aniitatsiri tsirenipaiteki, jantzi-vavaita, tema ikovityaatya janta kitainkari.” 11 Eekeroikantanakitzi Jesús: “Makoryaakera aapatziyane Lázaro,iro kantacha ontzimatye niyaate noviriintairi.” 12 Ariikantaiyanake iriyotaane: “Pinkathari, kempitaka iroireshitakotai, tema imakoryaatzi.” 13 Okaratzi Jesúsikantavetariri iriyotaane imakoryaatziira Lázaro, iñaa-jaantaiyini iriyotaane iro jiñaaventakotzi Jesús mako-ryaantsi. 14 Ipoña jooñaarontanakeneri, ikantziri: “Ka-makera Lázaro. 15 Ovana nokimoshiretake te nosaikejanta, tema iro pinkempisantaperotantyaari, thame aateameneri.” 16 Ikanta Tomás ipaitayeetziri “Tsipari,”ikantanakeri ikarataiyini jiyotaanetari: “Thametya oy-aatanakeri, añaamatsite eerorika jovamaayeetai aaka.”†

Iri Jesús, oviriintantaneri, añaakaantaneri17 Ikanta jareetzimatapaaka Jesús, ikemapaake

tzimakotake Lázaro 4 kitaite ikitayeetantakariri.18 Tera intainaperote Betania osaikira Jerusalén,‡19 iro jiyaatashitantakarori judío-payeeni iroka Martaipoña María, onkantya imposhenkaatyaarori ikamakera* 11:9 Oshiyakaaventachari jaka “12 hora,” irañaantare onatzi Jesús, irokempitakarori aparoni kitaite. Tema jiñaavaitakerora Jesús iroka, jiyotzitekera omonkarapaiteta irovamaantaityaariri. Jiroka ikantakeri: “Pinkink-ishiretakotero opaita avisatsiri aririka aniite kitaipaite. Tema aririka aniitekitaipaite, kameetha okoñaatzi, eero antzivavaita, añiiro eejatzi tsika ankeneeero amenaashivaita tsikarika aate. Irooma aniiterika tsirenipaite, oshekiantzivatya, amenaashitya tsikarika aate. Irootake aatantyaari iroñaakatsika jinintakairo Pava, eero amenaashivaite aate. Eerorika aatzi tsikarikaikovakairo Pava, aritake amenaashivaitakya tsika aate. Tema iriitake Pava os-hiyarori iroñaaka kitainkari, tsikarika aate, eero amenashivaita.” † 11:16Ikantakoyeetziri jaka “Tsipari,” irijatzira ipaiyeetziri pairani “Dídimo.”‡ 11:18 Kantakotachari jaka “te intainaperote,” iro oshiyarori ikantayeetziriiroñaaka 3 kilómetro, irojatzi ikantayeetziri pairani 15 estadio.

JUAN 11:20 47 JUAN 11:33iyaariri. 20 Okanta iyotakera Marta iro irareetzimatyaJesús, jatanake omonthaavakyaari. Iro saikanaintsiMaría pankotsiki. 21 Okantavakeri Jesús iroka Marta:“Pinkatharí, arimi pisaikemi eeroka jaka, eeromiikamimi noyaariri. 22 Iro kantacha niyotzi naakaaririka pinkampiteri Pava ompaitya irantemiri, aritakeirimatakemiro.” 23 Ari jakanakero Jesús: “Aritakeirañagai piyaariri.” 24 Okantzi Marta: “Niyotzi aritakeimpiriintai apaata overaantapaakyaarone kitaiteimpiriintantayetaiyaari ikaratzi kamayetatsiri.” 25 IpoñaJesús ikantanakero: “Naakatake oviriintantatsiri,naakatake ovañaantaneri. Itzimirika kempisantainanenaaka, onkantavetakya inkame, ari irañagai. 26 Ikaratziañaayetatsiri iroñaaka, intzime kempisantainane, eeroikaamaneyetai. ¿Pikempisantziroma iroka?” 27 Ariokantzi iroori: “Ari Pinkathari, nokempisantzimi naakaeerokatake Cristo Itomi Pava, itzimi ishinetaitakeriimpoke jaka kipatsiki.”

Jiraapaaka Jesús ikitayeerira Lázaro28 Ikaratakero Jesús ikantayetakero iroka, jatanake

Marta okaimiro irento María, okamantathatapaakero,okantziro: “Areetapaaka iyotaantaneri, ikaimimi.”29Okanta okemavake María, katziyanaka, jatanake oñeeriJesús. 30 Tekeratsita irareetya Jesús nampitsiki, irojatziisaikake omonthaavakarira Marta. 31 Ikanta jiñeetakeroMaría okatziyanaka ipoña oshiyanaka, irikaitejudío ikaratzi tsipatakarori opankoki, iposhenkaro,joyaataiyanakero jiñaajaantake iraavaitatyeeyakitataariki. 32 Okanta areetapaaka María isaikake Jesús,otyeerovashitapaakari okantziri: “Pinkatharí, arimipisaikemi eeroka jaka, eeromi ikamimi noyaariri.”33 Ikanta Jesús, jiñaakero María irayimotapaakari, ariikempitapaakari eejatzi judío-payeeni oyaatapaakerori,

JUAN 11:34 48 JUAN 11:46iniroite jovashiretanaka, okatsitzimoshiretanakeri,34 josampitanakero: “¿Tsikama janta pikitatakerika?”Ari ikantaitanakeri: “Pimpoke Pinkatharí, piñeeri.”35 Ari jiraapaakari irirori Jesús. 36 Ipoña ikantaiyanakenijudío: “¡Pameneri iniroite jetakotataikari!” 37 Irokantacha tzimatsi pashine kantanaintsiri: “Iriivetakairika amenakairiri mavityaakiri, ¿kaarima jamenantatsika inkenakairo eero ikamantami Lázaro?”

Ipiriintaa Lázaro38 Apiitanakeri Jesús okatsitzimoshiretanakeri,

jiyaatashitanakeri okarikiini kitataari. Omorona onatzi,iro mapi joshepitayeetantakari. 39 Ikantanake Jesús:“Potanampyeero mapika.” Ari okantanake Marta iritsirokamaintsiri: “Pinkatharí, kempitaka aritake jenkaake,tema tzimake 4 kitaite ikamantakari.” 40 Ari jakanakeJesús: “¿Tema nokantakemi, pinkempisantenarika, aripiñaakero ishintsinka Pava?” 41 Jotanampyeetakeromapi. Ipoña jamenanake Jesús inkiteki, ikantanake:“Ashitanari, nopaasoonketzimi eeroka, tema pikemana.42 Niyotzi ari pinkantapiintya pikemana. Irootakenokantantari inkemantyaari irikaite atziri saikaintsirijaka, onkantya inkempisantantyaari eerokatakeotyaantakenari.” 43 Ikanta okaratapaake iñaavaitakeroiroka, ikaimanake: “¡Lázaro, pishitove!” 44 Shitovapaikaminkari, joosotakaro manthakintsi irako eejatzi iitziki,irojatzi japonaporotakaro jankoviitayeetantavakariri. Ariikantzi Jesús: “Poosoryaakoteri, iriyaataita.”

Ikamantavakaita irovakaantaiteri Jesús(Mt. 26.1-5; Mr. 14.1-2; Lc. 22.1-2)

45 Irootakera ikempisantantanakari oshekijudío-payeeni ikaratzi jataintsiri itsipataro María,ikaratzi ñaakerori okaratzi jantakeri Jesús. 46 Iro

JUAN 11:47 49 JUAN 11:56kantacha tzimayetatsi jatashitanakeriri Fariseo-payeeni. Ikamantapaakeri okaratzi jantakeriJesús. 47 Ikanta Fariseo-payeeni itsipatakari ijevareomperatasorentsitaari, japatotaiyakeri jevariite,ikantaiyini: “¿Tsikama ankantyaarika? Irikashirampari osheki itasonkaventantake. 48 Aririkaañaashiminthatakyaari, ari inkempisantaiterimaaroiteni. Impoña impokake ijevarepayeeniRoma-satzi, imporokakaantakero tasorentsipanko,iraperotakaantakero anampitsite.” 49 Iro kantacha,aparoni ikarataiyini, paitachari Caifás, iriitakeijevajanore omperatasorentsitaari, ikantanake irirori:“Te piyotaiyeni eeroka. 50 Iroora aritatsi ashineteaparoni atziri inkamimentayetai, ari onkantya eerojaperoyeetantai anampiki.” 51 Iro kantacha Caifás,iriitakera omperatasorentsijanori, iñaavaitakaakeriPava. Okantavetaka te iriyovetyaaro, iriira Jesúsjiñaaventajaantake inkamimenteri isheninkapayeeni.52 Tera intaani inkamimenteri isheninkapayeeni, añaontzimatye inkamimenteri maaroiteni itomiite Pavaoivaraayetainchari, onkantya irovithaakaantaiyaaririinkarate irashitaiyaari. 53 Aripaitera ikovaiyakeni ijevarejudío-payeeni irovamairi Jesús.

54 Irootake Jesús kaari ikovantanaa inkem-piyayetanaiyaari judío-payeeni. Aña shitovanakeisaikakera Judea, jatake tsika te inampiitaro osaikinampitsi paitachari Efraín. Ari isaikakaapaiririiriyotaane.

55 Irootaintsira iroimoshirenkapaitetairo judío-payeeniAnankoryaantsi, osheki atziri jatatsiri Jerusalén-ki irovetsikashireyetya. 56 Ari ikokovayeetakeriJesús, josampitavakaiyani janta tasorentsipankoki:“¿Tsikama pikantaiyini eeroka? ¿Arima impokake

JUAN 11:57 50 JUAN 12:7irirori joimoshirenkaita?” 57 Ikanta Fariseo-payeeni itsipayetakari omperatasorentsijanoriite,ikantantayetake: “Intzimerika iyotaintsine tsika isaikiJesús, inkamante, naakaanteriita.”

12Isaitantaitari Jesús kasankaari(Mt. 26.6-13; Mr. 14.3-9)

1 Aritake kapatapaaka 6 kitaiteiroimoshirenkantyaarori Anankoryaantsi, jatake JesúsBetania-ki, inampiki Lázaro itzimi joviriintairiranki. 2Arijoimoshirenkaitakeriri Jesús. Iro Marta oyiitantatsi.Ari isaikitakari eejatzi Lázaro itsipatakari Jesúsjovaiyani. 3 Amakotapaake María kasankaari. Oshekiovinaroni iroka. Osaitantapaakari iitziki Jesús. Ipoñaoshetantanaari oishi. Kasankainka okantanakamaaroni pankotsiki.* 4 Ikanta Judas Iscariote,iriyotaane Jesús itzimi pithokashityaarine apaata,ikantanake: 5 “¿Opaitama kaari ipimantayeetantaroiroka kasankaari? Ari aantakyaami osheki kireeki, irianeshinonkayetantyaaririmi ashinonkainkari.”† 6 Irokantacha Judas tera iro inkantantyaari jetakotatyaariashinonkaariite, aña koshintzi jinatzi. Iriitakejovayeetake inkempoyeeri kireeki, iro kantachaikoshitapiintziri kapicheeni. 7 Ari ikantanakeJesús: “Piñaashiminthatyaaro, aña iroovetaka* 12:3 Iroka kasankaari ñaaventachari jaka, iro jovetsikayeetzi inchateyapaitachari “nardo.” Okaratzi otenatzi aparoni libra, irojatzi ikantayeetairiiroñaaka 300 gramo. † 12:5 Kantakotachari jaka “osheki kireeki,” irijatziraikantayeetziri pairani “300 denario.” Iri ipinayeetziriri antavairyaantzi,aririka imonkaratzimatakero aparoni osarentsi irantavaitake.

JUAN 12:8 51 JUAN 12:15okashiyakaakanari, inkitayeetakenara.”‡ 8 Iriimaashinonkainkariite ari inkantaitatyeeni isaikimotemi,irooma naaka eero nokantaitatyaani nosaikimotemi.

Ikamantavakaita irovaiteri Lázaro9 Osheki Judío-payeeni iyotaintsi ari isaiki Jesús janta

Betania-ki. Jiyaataiyakeni janta, tera intaani irameneriJesús aña eejatzi Lázaro, itzimiranki joviriintairiJesús. 10 Iro kantacha omperatasorentsijanoriiteikamantavakaayeta eejatzi iroveri Lázaro. 11Tema iriitakeLázaro kantakaantakerori kaari jaapatziyayeetantanaarijudío-payeeni ikempisantaitanakerira Jesús.

Areetaa Jesús Jerusalén-ki(Mt. 21.1-11; Mr. 11.1-11; Lc. 19.28-40)

12 Osheki atziri jataintsiri Jerusalén-ki iroimoshiren-kero Anankoryaantsi. Okanta okitaitamanai,ikemaiyakeni ari impokeri Jesús nampitsiki. 13 Ipoñaichekaiyanake oshiyarori kompiropena. Jataiyanakeiromonthaavakyaari, ikaimaiyini ikantzi:¡Kaakitataike añaapinkathare!Tasonkaventaari jinatzi, tema pinkathari apaitziri

otyaantakeriri.¡Iriitake Avinkathariperotetaiyaari aakaite Israel-

mirinkaite!14 Ari jiñaapaake Jesús evonkiri burro, ikyaakotanakari,tema okamantakotzitakari Osankinajanorentsi,ikantaitake:15 Sion-satoité, eero pitharovaiyini,Pokataike Pivinkatharite,Ikyaakotakari evonkiri burro.‡ 12:7 Tzimatsi jameyeetari pairani. Aririka inkamakaantayeete, isaitantarikasankaari, inkene inkitataiteri.

JUAN 12:16 52 JUAN 12:2616 Ovakeraini, te inkemathataiyeroni iriyotaane iroka.Iro kantacha jovajenokashitaaroranki irovaneenkaroJesús, aripaitera ikinkishiretanaka iriitakera Jesúsjosankinatakoyeetzi. 17 Atziriite ikaratzi tsipatakarirankiJesús joviriintairi Lázaro, ikinkithatakoyetakerookaratzi jiñaakeri. 18 Irootakera, jiyaatantayetanakariatziriite jomonthaavakari Jesús, tema ikemakotakerijoviriintantake. 19 Iriima Fariseo-payeeni ikantavakaiyaniiriroriite: “Piñaakero, kempitaka eero akitsirinkiri.Pameneri, iro iriyaatashiteri maaroiteni.”

Ikokovatziri Jesús griego-thatatsiri20 Tzimayetatsi griego-thatatsiri konovakariri atziriite

jataintsiri joimoshirenkaiyani. 21 Ipokashitapaakerigriego-thatatsiri irika Felipe, Betsaida-satzi, nampitsisaikatsiri Galilea-ki. Ikantapaakeri: “Pinkatharí, nokovinoñeeri Jesús.” 22Ari jiyaatanake Felipe, ikamantapaakeriAndrés. Apiteroite jiyaataiyanake, ikamantakeri Jesús.23 Ari ikantanake Jesús: “Monkarapaitetapaakarairovajenokashitantaiyaarori irovaneenkaro Itomi Atziri.24 Aparoni okitho kaari sampiikitatsine impankiitero,ari ashi ovamatsitero onkantya apakithoroini.Irooma aririka osampiikitapainte ikitakiitakero, ariiriñeetakero onkithokiperotai. Omapero.§ 25 Itzimirikaetakotashivaitachari jantayetziro inevetashiyetari,ari impeyashitaiya. Iriima itzimi manintanakeronejantashivaiyetari jaka kipatsiki, ikamaventanaatziirorainkañaaneyetai. 26 Tzimatsirika kovatsirinonkempitakaanteri notzikatane, inkempitakotyaanaronaaka. Tsikarika nosaikai naaka, ari isaikitaiyaeejatzi irirori notzikatane. Itzimirika nokempitakaari§ 12:24 Kantakotachari jaka “okitho,” trigo onatzi.

JUAN 12:27 53 JUAN 12:36notzikatane naaka, iriira Ashitanari kantakaiyaaroneiriñaapinkathayeetantyaariri apaata.”

Ikamantakota Jesús irovamaiteri27 “¡Iniroite okatsitzimoshiretakena iroñaaka!

¿Tsikama nonkanteka? ¿Nonkantema: ‘Ashitanari,povatsinaryaakoshiretaina?’ ¡Aña irootakeranopokantakari, nomonkaratairo! 28 Ashitanarí,poñaakantero povaneenkaro.” Ikemayeetatziñaavaitanaintsiri inkiteki, ikantaitzi: “Aritakenoñaakantakero, iroñaaka napiitero.” 29 Atziriitepiyotainchari ikaratzi kemavakerori, ikantaiyanakeni:“Ookatharontsi onatzi.” Iro kantacha ikantayetzipashine: “Aparoni maninkari ñaanatakeriri.” 30 Ariikantanake Jesús: “Tera intaani naaka iñaanayete, añaeerokaite jiñaavaitzimentaitake. 31 Irootzimatataikerairiñeeteri irovasankitaayeeteri okantakaantziroiyaariperonka osavisatziite, iroitsinampaayeetairieejatzi pinkathariventashivaitantainchari. 32 Irokantacha aririka irovatzikakoitakena jaka kipatsiki,aritake nonkaimashiretanairi maaroiteni.” 33 Arijooñaarontzirori Jesús tsika onkantya aririkairovamaayeetakeri. 34 Ari jakaiyanakeni atziriite:“Ayotaiyini okantziri Ikantakaantaitane: ‘Kañaaneriinatzi Cristo.’ ¿Opaitama pikantantari eeroka ontzimatyeirovatzikakotaiteri Itomi Atziri? ¿Niinkama ItomiAtziri?” 35 Ikantzi Jesús: “Eenirotatsira isaikimotanaimiipaiyeetziri ‘Kitainkari,’ iro kantacha intaanira isaikanaikapicheeni. Pinkempitakaantero paniitatyeemiokitainkatzi, ari onkantya eero omapokantamikempitarori tsireniri. Tema ikaratzi aniitatsiriotsirenikitzi, te iriñeero tsika ikeni. 36 Pinkempisantairiipaiyeetziri ‘Kitainkari’ eenirora isaikimoyetzimi,pinkempitakotyaari irirori.”

JUAN 12:37 54 JUAN 12:46Te ikempisantaiyini judío-payeeni

Ithonkanakero iñaavaitanakero iroka, shitovanakeJesús. Te joñaakantanaa.

37 Okantavetaka Jesús osheki itasonkaventantavetakainampiitekira irikaite, te inkempisantaiyeni.38 Ontzimatye omonkaratya josankinatakerikamantantaneri Isaías-ni, kantatsiri:Pinkatharí, ¿Niinkama kempisanterone añaane?¿Niinkama joñaakayeetakeri ishintsinka Pinkathari?39 Jiroka pashine josankinatakeri Isaías-ni, irootake kaariikempisantantayeeta, ikantakeranki:40 Iri Pava mavityaakitakaakeriri,Imasontzitakaayetakeri,Ari onkantya eero jokichaatantaEero ikemathavainetanta.Ari onkantya eero ipiyashitantaana naaka,Novavisaakotantaiyaariri.41 Iro iñaavaitantakarori iroka Isaías-ni temajiñaamampyaakityaaro irovaneenkaro Jesús, irootakeikinkithatakotantakariri. 42 Iro kantacha, osheki judío-payeeni kempisantanairiri Jesús, ari jimatzitanakaroiriiperoriite. Iro kantacha te irooñaarontero,tema itharovakaayetatyaari Fariseo-payeeni, eeroraishineyetairi inkyaayetai japatotapiintaiyani. 43 Ariokantamaitaka. Iriira ikovaperotajaantanakeri Fariseo-payeeni iraapatziyaminthatyaari, iriima Pava, tera.

Jesús iyakoventairine atziriite44 Ari iñaavaitanake shintsiini Jesús, ikantanake:

“Itzimirika kempisantainane naaka, tera apaniroikempisantana, aña ikempisantzitakari otyaantakenari.45 Ikaratzi okitaanari naaka, okempivaitakaro iriimiirokitakyaami otyaantakenari. 46 Irootake nopokantakarinaaka, nonkempitaiyaari ‘Kitainkari,’ ari onkantya

JUAN 12:47 55 JUAN 13:5nonkitainkatakotantaiyaariri osavisatzi. Eero isaikayetaiotsirenikitzi inkarate kempisantainane. 47 Tema te ironompokantyaari naaka jaka kipatsiki novasankitaante,aña iro nopokantakari novavisaakotante. Iro kantachaikaratzi kemayevetarori noñaane, temaita inkempisante,kaarira naaka ovasankitayerine. 48 Itzimirikamanintakenari, kaari kempisantairone noñaane,tzimakera impaitya ovasankitayerine. Kempivaitakarairoka ñaantsipayeeni okaratzi noñaavaiyetakeriatzirimi onatye, iroora ovasankitaantaatsine apaata,ipiyathavaantetaitakanara. 49 Tema naaka tenoñaavaitashivaitya nonintakaanekiini. Ashitanari,itzimi otyaantakenari, iriitake kantakenarori okaratzinokantayetakeri, okaratzi niyotaantayetakeri.50 Niyotzi naaka okaratzi ikantakaantziri Ashitanariiro kañaanetakaantatsiri. Ari okantari, okaratzinokantayetakeri naaka, nothotyaatziirora okaratziikantajaantakenari Ashitanari.”

13Jesús ikivakiitziri iriyotaaneete

1 Ari kapatapaaka aparoni kitaite iroimoshirenkantay-eetyaarori Anankoryaantsi. Jiyotake Jesús monkarapaite-tapaaka irookaventantyaarori kipatsika iro iriyaatai intsi-patapaiyaari Ashitariri. Iniroite jetakoyetakari ikaratzikempisantakeriri, ari ikantapiintatya jetakotari irojatziovekaraantantapaakarori. 2 Ikanta isaikaiyini jovaiyani,aritakera kamaaritanake Judas Iscariote, itomi Simón,itzimi pithokashityaarine Jesús. 3 Jiyotake Jesús temaipoñaatyaaro irirori Pavaki, aritake impiye janta. Iriitakeshintsitakaaperotakeriri Ashitariri. 4 Ari ikatziyanakaisaikakera jovaiyani, isapokanakero iveviryaakoro, jo-vathakitanakaro aparoni manthakintsi. 5 Ipoña jaake

JUAN 13:6 56 JUAN 13:14jiñaa isakero kivaakomentoki. Ikivakiiyetakeri iriy-otaane, ipoña joshekiiyetantaari manthakintsi jovathak-itakari.* 6 Iro inkivakiitantyaaririmi Simón Pedro, ikan-tanake irirori: “Pinkatharí, ¿eerokama kivakiitenanenaaka?” 7Ari ikantzi Jesús: “Te pinkemathatero iroñaakaokaratzi nantziri, iro kantacha apaata, ari pinkemath-atairo.” 8 Ikantanake Pedro: “¡Eero noshinetamaitamiposhiyaari onampitaari pinkivakiitena!” Jakanake Jesús:“Eerorika nokivakiitzimi, tera paapatziyana.” 9 IkantziSimón Pedro: “¡Pinkatharí, eerotya pikivakiitashitana,aña pinkivena maaroni nakoki eejatzi noitoki!” 10 Irokantacha Jesús, jakanairi: “Ikaratzi ovakera kaatainchariintaani onkovajaantya iroñaaka inkivakiiyetya, tema arikitetake maaroni. Aritake kitetaiyakemi eerokaite, okan-tavetaka te maaroite pinkiteshiretaiyeni.” 11 Tema jiy-otakeri Jesús itzimi pithokashityaarine, irootake ikantan-takari: “Te maaroite pinkiteshiretaiyeni.”

12 Aritakera ithonkakero ikivakiiyetakeri,ikithaatanaaro Jesús iroveviryaakoro, saikanai eejatzitsika jovaiyani, ari ikantzi: “¿Pikemathatakeromaeerokaite okaratzi nantakeri? 13 Pikantapiintaiyanaeerokaite ‘Iyotaanarí, Pinkatharí.’ Omatatyapikantantanari eerokaite, tema naakatake.14 Naakara ‘Iyotaaneri,’ naakara ‘Jevari.’ Irokantacha, noshiyakotakari onampitaari eejatzi* 13:5 Iro jameyetari judío-payeeni ikivakiiyetapiinta inkyaayetapiin-tantyaari ipankoki. Iroka antavairentsi, intaanira jantapiintziro aparonionampitaari. Tema aparoni iriiperori atziri, eero okantzi inkivakiiyetante.Irootake kaari okameethatzimotantari ikivakiiyetakeriranki Jesús iriyotaane.Iro jantantakarori iroka Jesús, onkantya iriyotaantyaariri iriyotaane, onkan-tavetya jevarimi irinatye aparoni atziri, ontzimatye iraapatziyaari pashine,inkempitakotyaari ikantara aparoni onampitaari, tsinampashire inkantya.

JUAN 13:15 57 JUAN 13:25nokivakiiyetakemi, ari pinkempitayetyaari eerokaitepinkivakiitavakaayetya. 15 Naakatake oñaakakemirori,onkantya pinkempitakotantyaanarori eerokaite tsikanokantakemi naaka. 16 Tera iñaapinkathayeetziriaparoni onampitaari iranaakoteri itzimi onampitariri.Tekatsi eejatzi aparoni otyaantaari anaakoteririitzimi otyaantakeriri. Omaperora. 17 Aririkapinkemathatanairo iroka impoña pantanairo, aritakepinkimoshiretai. 18 Jiroka nonkantemiri, iro kantacha,tera maaroiteni noñaaventaiyemi. Niyotziri naakaikaratzi niyoshiiyetairi. Arimaitaka omonkaratyaariOsankinajanorentsi, kantatsiri:Tzimatsi ayootakenari, iriitakera pithokashityaanane.19 Aririka omonkaratakya iroka, iroora pinkempisanta-perotantyaanari ‘Naakatzitaka.’ Irootakera neevatanta-mirori nokamantzimiro.† 20 Intzimerika aapatziyaarinenotyaantane, naakajaantake jaapatziyaka eejatzi. Itz-imirika aapatziyakyaanari naaka, iri jaapatziyajaantakaitzimi otyaantakenari.”

Ikamantzi Jesús iri pithokashityaarine Judas(Mt. 26.20-25; Mr. 14.17-21; Lc. 22.21-23)

21Ari ithonkanakero iñaavaitakero iroka, iniroite okat-sitzimoshiretanakeri Jesús. Eekero jooñaarontanakitziiroiñaaventakeri, ikantzi: “Pikarataiyakeni eerokaite jakatzimatsi aparoni pithokashityaanane. Omaperora.” 22Ariipampoyaavakaanaka iriyotaane, te iriyote tsika itzimiiñaaventzi. 23 Ikanta aparoni iriyotaane, iretakoperotaneJesús, itzimi saikimotakeriri okarikiini jovaiyani,24 jiñaakeri Simón Pedro jiñaanacheratziri, ikantziri:“Posampiteri niinka jiñaaventziri.” 25 Ikanta irirori,† 13:19 Ipairyaapiintakara Jesús ikantzi “Naakatzitaka,” ari oshiyakarojiñaavaitake Pava pairani. Pamenero eejatzi Jn. 8.58.

JUAN 13:26 58 JUAN 13:34jontsitokanakari okarikiini, josampitakeri: “Pinkatharí,¿Niinkama?” 26 Ari jakanake Jesús: “Piñeena nashetekapicheeni tanta, intzimerika nompake, iriitakera.”Jashetake kapicheeni tanta, ipakeri Judas Iscariote, itomiSimón. 27 Ikanta jovavakaro Judas tanta. Aripaiteraikamaaritanake. Ari ikantziri Jesús: “Panterootarathaankiini pikinkishiretapiintakari.”‡ 28 Iro kantachaikaratzira jovaiyani tekatsira kemathatavakerone opaitaikantantariri. 29 Tema Judas iriitakera kempoyiiririkireeki, iñaajaantaiyini ikantatziiri Jesús iriyaateetairamanante tsika ompaitya iroimoshirenkaiyaarini,iñaajaantake eejatzi iramanantatye impayeteririashinonkainkariite. 30 Aritakera jovavakaro Judas tanta,jatanake. Aritake tsirenitanake.

Ovakerari Ikantakaantaitane31 Aritakera jatanake Judas, ikantzi Jesús:

“Monkarapaitetapaakara irovajenokashitantaiyaaroriirovaneenkaro Itomi Atziri. Iro ompoñaantyaari eejatziiriñeetairo irovaneenkaro Pava. 32 Tema ari okantari,iriitajaantakera Pava oñaakanterone iriñeetantyaaroriirovaneenkaro. Iroñaakatajaantakera irantero.33 Notomiite, kapichetapaakera nosaikimoyetanaimi.Osheki pinkokovavetaiyaana eerokaite, iro kantacha eeropiñagaana, Irojatzi nokantzitakariri asheninkapayeenijudío, irojatzi napiitzityaamiri nonkantemiro eerokaite,tema eero pitsipatana tsika nosaikapai naaka.34 Jiroka ovakerari nokantakaantane. Ontzimatyeerapetakotavakaayetaiya. Nokempitara naaka netakoyetami,ari pinkempitanaiyaari eerokaite, petakotavakaayetaiya.‡ 13:27 Kantakotachari jaka “aripaitera ikamaaritanake,” tera iro kan-takaanterone jovavakaro Judas tanta, okanta ikamaaritantanakari, aña iri-itajaantake kantakaashitakarori ikamaaritantanakari.

JUAN 13:35 59 JUAN 14:735Aririka petakotavakaanaiya eerokaite, ari iriyoyeetaimimaaroiteni eerokayetake niyotaane.”

Iñaaventziro Jesús irookaventante Pedro(Mt. 26.31-35; Mr. 14.27-31; Lc. 22.31-34)

36 Ikanta Simón Pedro josampitanakeri Jesús:“Pinkatharí, ¿tsikama piyaateka?” Ari jakanake Jesús,ikantzi: “Tsika janta niyaate naaka, eero okantzipoyaatena eerokaite iroñaaka, irooma apaata arionkantake poyaatena.” 37 Ikantanake Pedro: “Pinkatharí,¿opaitama eero okantanta noyaatemi iroñaaka? ¡Aritakenoshineventakyaami!” 38 Jakanakeri Jesús, ikantziri:“¿Omaperoma pishineventyaana? Aña tekeraminthairiñeeta tyoopi, mavasatzi pinkante: ‘Te niyoteri Jesús.’Omapero.”

14Iri Jesús oshiyarori avotsi jareetantaitari Ashitairiki

1 “Eero povashirevaitaiyani. Paventaiyaari Pava,paventaiyaana eejatzi naaka. 2 Janta ipankoki Ashitanaritzimatsi osheki tsika anampitapaiyaaro. Eeromi otzimi,eero nokantavaitzimi niyaatai novetsikayetapaimitsika pinampitapaiyaaro. 3 Aririka niyaatai, aririkanovetsikayetaimi tsika pisaikai, ari nompiyashitaiminaayetaatemi, onkantya pintsipatantaiyaanari eerokaitetsikarika nosaikajaantai naaka. 4 Piyotaiyironi eerokaiteavotsi jiyaatantaitari tsika nosaikai.” 5 Ari ikantanakeTomás: “Pinkathari, te niyotaiyeni tsika piyaate.¿Tsikama nonkantyaaka niyotantyaarori avotsi?”6 Jakanake Jesús, ikantzi: “Naakara ‘Avotsi,’ ‘Kyaaryoori,’‘Añaantarentsi.’ Intaanira impampithavookitayeetainanaaka, ari irareeyeetaiya janta Ashitanariki. 7 Arimipiyoperotaiyenanemi, ari piyotairimi eejatzi Ashitanari.

JUAN 14:8 60 JUAN 14:17Aña aritake piyotzitataikari iroñaaka, iriitakepiñaapiintakeri.”

8 Ikantanake Felipe: “Pinkathari, intsityaa poñaake-nari Ashitamiri, tekatsi pashine nonkove.” 9 Ari ikan-tanake Jesús: “Felipe, ari osamanitake notsipayetakamieerokaite, ¿tekerama piyotena? Ikaratzi ñaakenarinaaka, jiñaakeri Ashitanari. ¿Opaitama pikantantari?10 ¿Tema pinkempisantena ari nokaratziri Ashitanari, ariikaratana irirori? Okaratzi nokantayetziri, tera naakanintakaashivaityaarone noñaaventemiro. Aña iri Ashita-nari tsipashiretanari, iriitake antakaajaantanaro iran-tavaitane. 11 Pinkempisantena ari nokaratziri Ashitanari,ari ikaratana irirori. Okompitzimotamirika iroka, irootyapinkempisantaajate notasonkaventantayetake.

12 Inkarate kempisantainane naaka, ari intasonkaven-tantayetai eejatzi. Aritake irimaperotanakero inta-sonkaventante, anaanakero okaratzi jiñaakoyeetakenari,tema niyaatzimatai naaka nontsipatapaiyaari Ashita-nari. Omaperora. 13 Maaroni pairyagainane naakainkovakoyetaina iñaañaatana, aritake nomatakeneri. Arionkantya intharomentayeetantyaariri Ashitanari, okan-takaantziro jimatzimotantakeri Itomi. 14 Ompaityaarikapinkovakoyetainari pimpairyagaina naaka, aritake no-matakemiro.”

Ishinetaantaitziri Tasorentsinkantsi15 “Aririka petakoyetaiyaana, aritake pinkemp-

isantairo nokantakaantane. 16 Ari nonkampitairiAshitanari irotyaantemi pashine Ookaakoventaneri,17 Tasorentsijanori irinatye, iriitake tsipashiretapiin-taiyaamine. Iriima osavisatziite eero isaikimotziri,tema te onkante iriñeeri te iriyoteri eejatzi. Iroomaeerokaite piyotaiyirini, tema isaikimotakemi, iriiranampishiretantaiyaamine.

JUAN 14:18 61 JUAN 14:2818 Eerora pikempitakotari miritzi jookaventayeetziri,

ari nompiyashitaimi. 19 Irootaintsira, eerojiñaayetaana osavisatziite. Iro kantacha eerokaiteari piñaayetaina, kañaaneri pinkantayetaiya temakañaaneri nonatzi naaka. 20 Aripaitera piyoyetainotsipashiretari Ashitanari, eejatzi eerokaitepitsipashiretana, ari nokempitari naaka notsipashiretamieerokaite. 21 Inkarate kempisantavaanteyetainane,joñaakantziro kyaaryooperoini jetakotana. Irootakeiretakotantaiyaariri Ashitanari, eejatzi naaka arinetakotaiyaari, ari noñaakayetaiyaari.” 22 IkantaJudas (kaarira Iscariote) josampitanakeri: “Pinkatharí,¿Opaitama poñaakantaiyaanari naakaite, eeroyapoñaakayetaari pashineete?” 23 Jakanake Jesús:“Ikaratzi etakotanari naaka, ikempisantavaantetana.Irootake iretakotantaiyaari Ashitanari. Ari nokaratairiAshitanari nontsipashireyetaiyaari irikaite. 24 Iriimakaari etakotyaanane, ipiyathavaantetakana. Tera naakaiyotashivaityaarone okaratzi nokantayetakemiri, añaAshitanari otyaantakenari iri iyotakaayetakenarori.

25 Nokamantatziimiro maaroni irokapayeeni eeniroranosaikimoyetzimi. 26 Iriima Tasorentsinkantsi,Ookaakoventaneri, irotyaantemiri Ashitanari intzimeimpoyaatyaananeri, iriira iyotakaapaakemironemaaroni, impampithashiretakaayetaimiro okaratzinokantayetakemiri. 27 Kameethara pisaikayetai. Terairo noñaaventashitya tsika okanta isaikakaantzi osav-isatziite. Aña naaka matzirori onkantya pisaikantaiyaarikameethaperoini. Eero povashirevaitashita, eeropitharovavaitashita eejatzi. 28 Aritake pikemayetakenanokantake: ‘Iro niyaatai, impoña nompiye ari ankarataiasaikayetai.’ Arimi petakoperoyetyaanami, eeromipovashirevaitami nookayetanaimira, aña aritakemi

JUAN 14:29 62 JUAN 15:7pinkimoshireventakenami piyotakera niyaatatyeAshitanariki, anaataikenari iroñaaka natziritapaintzira.29 Nokamantzitatyaamirora iroka, onkantya pinkink-ishiretantyaari apaata, omonkarapaitetapaakyaarika.30 Eerora nonkinkithavaitzitakaayetyaami, temaaatsikitake pinkathariventantashivetachari kipatsiki.Okantavetaka te ipinkathariventana naaka. 31 Aritakeonkantyaari, onkantya iriyotantyaari osavisatziitenetakotari naaka Ashitanari, nantziniri okaratziikantanari irirori. Pinkatziyeeyeni. Thame aate.”

15Ikempitaro Jesús oponkitzithapero pankirentsi

1 Eekero ikantanakitzi Jesús: “Naakara kempitarorioponkitzithaperori pankirentsi. Iriima Ashitanari irikempitakariri itzimi pankitzirori. 2 Eerorika okithotzinochevatha, ichekathatziro ashitarori. Irooma otzimikithotatsiri, jovameethachevatziro, jovaankiityaakotziroinkene onkithoperote. 3 Kempivaitaka iroñaaka aritakekaankiityaakoyetakemi eerokaite, okantakaakamiñaantsipayeeni nokamantayetakemiri. 4 Aparoniochevatha pankirentsi otzimi chevoryaathataintsiri eerookithotai, aña ontzimatye oshookantyaaro oponkitzitha.Ari okempitari eejatzi eerorika poisokerotana, eeroraokantzi pantayetairo kameethari. 5 Naakatakekempitakarori oponkitzitha pankirentsi, iroomaeerokaite pikempitakaro nochevatha pinayetatzi.Ikaratzi oisokerotanari naaka ari nokempitzitakaririirirori, kempivaitaka oshekimi inkithoperotai. Eerorikapitsipashireyetaana, tekatsira pantayetai. 6 Ikaratzikaari oisokerotyaanari naaka, ari nookaventayetairi. Ariinkempitayetaiyaaro okamachevathatzi pankirentsi,jaayetziro intagaitero. 7 Oisokerorika povayetaina,

JUAN 15:8 63 JUAN 15:17pinkyaaryooventanairorika okaratzi niyotaayetakemiri,pinkovakotairi Ashitanari opaiyetarika pikoviri,aritake irimatakemiro. 8 Aririka pimatanairojoshiyakaaventayeetakero kithokiperotatsiri pankirentsi,aritake iriyoyeetaimi omapero niyotaaneyetaami. Iroorairiñaapinkathayeetantyaariri Ashitanari. 9 Iniroitenetakoyetakami, noshiyakari Ashitanari jetakotananaaka. Panintaavaityaarora netakoyetaami. 10 Eekerorikapinkempisantanakityeero nokantakaantane, aripanintaavaitaiyaaro netakotanka, nokempitairora naakanokempisantavaantetziri Ashitanari nanintaavaitaroiretakonka. 11 Iro nokamantantamirori irokainkene ankarataiyeni ankimoshirete, irootakepinkimoshiretziitantaiyaari eeroka.

12 Jiroka nokantakaantane: Ontzimatye petako-tavakaayetaiya nokempitairora naaka netakoyetaamieerokaite. 13 Tsikarika itzimi shineventaririinkamimenteri iraapatziyane, joñaakantatziirorajetakotziitanta. 14 Naapatziyane pinayetatzi eerokaitearirika pantanairo okaratzi nokantzimiri. 15 Aritapaakenokempitakaantami onampitaari, tema aparonionampitaari te iriyote okaratzi jantayetziri onampitariri.Aña nokempitakaantaami naapatziyane, temanokamantaimiro maaroni ikantanari Ashitanari.16 Tera eerokaite iyoshiitakenaneri, aña naakaiyoshiitayetaimi eerokaite. Naakatake otyaantayeteminepiyaayete tsikarika, pinkempitakotaiyaaro pankirentsikithoperotatsiri, ari pinkantapiintanakityeeya.Ari onkantya irimayetantaiyaamirori Ashitanariompaityaarika pinkovakotenari pimpairyaayetainarika.17 Jirokatake nokantakaantzimiri: Ontzimatyepetakotavakaayetaiya.”

Inkisaneentayetanakemi osavisatziite

JUAN 15:18 64 JUAN 15:2718 “Aririka piñaayetakero inkisaneentayetanakemi

osavisatziite, pinkinkishiretero ari ikantaitakenanaaka ikisaneentavaitaitakena. 19 Eekeromiposhiyaakotyaari osavisatziite, ari iretakoyetakyaamimi,ikempitavakaara irirori jetakotavakaiyani. Iro kantachaniyoshiitayetaimira naaka, pikempiyayetari osavisatziite,irootake ikisaneentantamiri. Kempivaitaka iroñaakakaarimi eeroka osavisatziite. 20 Pinkinkishireteronokantzitakamiri: Tera iñaapinkathayeetziri aparonionampitaari iranaakoteri itzimi onampitariri. Ariinkempitayeetemiri eerokaite inkovayeete irovaitemi,inkempitayeetenara naaka. Ari okempitari eejatziikaratzi kempisantavaantetakenari naaka, aritakeinkempisantayetaimi eerokaite. 21 Iro inkovayee-tantyaari irovayeetemi, naakatake irovimentaitemi,okantakaantziro tera iriyotaina iri Pava otyaantakenari.22 Eero otzimaajatzimi ikenakaashitane, eerorikaminopokimi niyotaayetairi. Iro kantacha iroñaakaeerora okantai irookaakoventaiyaro iyaariperonka.23 Ikaratzi kisaneentakenari naaka, ikisaneentzitakarieejatzi Ashitanari. 24 Eero otzimaajatzimiikenakaashitane, eeromi notasonkaventzimoyetakeriokanta jiñaayeetantakaro kaari jiñaapiintaitzi.Okantavetaka jiñaayetakero irokapayeeni, eekeroikisaneentatyaana, ikisaneentzitakari eejatzi Ashitanari.25 Ari okantzimaita, tema ontzimatye omonkaratyaosankinarentsi, kantatsiri:Ikisaneentashivaitaitakana.26 Iro kantacha aririka impokake ‘Ookaakoventaneri,’Tasorentsiperotatsiri, intzime notyaantapaimirinontsipatyaari Ashitanari, iriitakera iyotaashiretakotan-tapaakenane naaka. 27 Impoña pinkinkithatakoyetainaeerokaite, tema ari pitsipayetzitakana ovakerainietantanakarori.”

JUAN 16:1 65 JUAN 16:11

161 “Iro nokantayetantamirori irokapayeeni, eero

povashaantantaro paventaashiretyaana. 2 Aripiñaayetakero eero ishineyeetaimi pinkyagai tsikajapatotapiintaita. Ari piñaayetakero eejatzi irovayeetemi,iriñaajaantayeete jantatziiniri Pava kameethari. 3 Iroirimatantyaarori iroka, tema te iriyoteri Ashitanari,te iriyotena eejatzi naaka. 4 Aririka omonkaratakyairoka, iroora pimpampithashiretakotantyaarorinokantayetakemiri. Irootakera neevatantamirorinokamantzimiro.”

Jantakaantziri Tasorentsinkantsi“Tera nonkamantzityaamiro ovakeraini iroka,

tema irojatzi notsipayetami. 5 Iro kantacha iroñaakajataana nontsipatapaiyaari itzimi otyaantakenari. Irokantacha tekachaajaini osampitakoventerone tsikaraniyaatai, 6 intaani povashiretaiyani pikemakenaranokantakemiro irokapayeeni. 7 Iro kantachapinkeme nonkantemiro kyaaryoori. Iroorakameethatzimotzimiri eerokaite niyaatai. Tema eerorikaniyaatai, eerora ipoki paitachari ‘Ookaakoventaneri’intsipashiretapiintayetaiyaami. Irooma aririka niyaatai,naakatajaantake otyaantapairine. 8 Aririka impokapaakeTasorentsinkantsi, iriira ooñaarontapaakeneriri ikink-ishirevaishitari osavisatziite, tema ikenakaashivaitakaroikinkishiretakotaro tsika okantakota kaariperonkantsi,tsika okantakota kameethashirenkantsi, tsika okantakotaiyakoventaantsi. 9 Ari iriyotakaayetairi iroorakaariperonkantsi eerorika ikempisantayeetana naaka.10 Ari iriyotakaayetairi iroora kameethashirenkantsi,nomatzirora naaka novameethashiretantzi, temaniyaatairika Ashitanariki eero jokiyetaana. 11 Ari

JUAN 16:12 66 JUAN 16:21iriyotakaayetairi itzimi jiyakoventayetakeri, iriitakerairika pinkathariventashivaitakariri osavisatziite.

12 Eenirotatsi osheki onkarate nonkantemiri, irokantacha iroñaaka kempitaka aritake anaanakeminokantayetakemiri. 13Aririka impokake Tasorentsijanori,iriitake iyotakaapaakemirone maaroni kyaaryoori.Tema eero iñaavaitashivaitaro ikovakaashitariirirori, aña inkamantantayetero ikemakeri.Ari iriyotakagaimiro onkarate avisayetatsineapaata. 14 Iri kemayetajaantainane noñaavaitero,impoña irovaakayetaimiro eerokaite, ari onkantyairiyotantayeetaiyaarori novaneenkaro. 15 Tema okaratzijiyotanetari Ashitanari, irojatzi niyotanetari naaka.Irootake nokantantakari: ‘Iri kemayetajaantainanenoñaavaitero, impoña irovaakayetaimiro eerokaite.’ ”

Onkantavetya povashiretya, aritake pinkimoshireyetai16 “Kapichetapaake eero piñaayetaana, iro

osamanivetakya ari piñeena eejatzi. Temaniyaataatye naaka Ashitanariki.” 17 Ikanta iriyotaanejosampitavakaanaka: “¿Opaitama ikantakotziri?Ikantayetakai kapichetapaake eero añaayetairi, iroosamanivetakya ari añagairi eejatzi, tema iriyaataatyeAshitaririki. 18¿Opaitama ikantakotziri ‘kapichetapaake?’Te ankemathatero opaita iñaaventziri.” 19 Arijiyotake Jesús ikovaiyatziini irosampiteri, ikantanakeri:“Nokantaiyakemi: ‘Kapichetapaake, eero piñaayetaana,iro osamanivetakya ari piñeena eejatzi.’ ¿Irootakemairoka posampitavakaamentari? 20 Ari piñaayetairopiraavaitaiya, ovashiretziita pinkantayetaiya,piñaaminthaterira osavisatziite ikimoshiretaiyini.Onkantavetya povashiretziitaiyaani, aritakerapiñeero pinkimoshireyete. Omapero. 21 Aririkaontzimaanitzimate aparoni tsinane, okemaantsivaita. Iro

JUAN 16:22 67 JUAN 16:30kantacha aririka intzimake ovaiyane, ompeyakotanakerookemaantsivaitaka aña okimoshireventanakitziirieenchaanikite. 22 Ari onkempityaari eejatzi,ontzimatye povashireneentavaitya eerokaiteiroñaaka. Iro kantacha aririka piñaavaina, oshekipinkimoshiretanai, tekatsi ovashiretakaiyaamine.23 Apaata tekatsira posampitainari naaka. Temairi Ashitanari matayetaimirone ompaityaarikapinkovakotenari pimpairyaayetainarika. 24 Temapamanapiintayetzirira Ashitanari pikovakoyetziriopaiyetarika, pikampiminthavaitashitakari. Iroomairoñaaka aririka pinkovakoyetairi, ontzimatyepimpairyaapiintaina naaka. Arira pinkantyapinkovakotapiintairi, aritake irimatakemiro, irootakepinkimoshiretziitantaiyaari.”

Noitsinampaakero naaka osavisato25 “Noshiyakaaventatziimiro maaroni irokapayeeni

noñaaventakemiri. Iro kantacha irootaintsi omonkaratyaeero noshiyakaaventayetaimiro, aña koñaaroininoñaaventaimiri Ashitairi. 26 Apaata, ari piñaayetairoeerokaite pimpairyagaina pinkovakoyetairirikaAshitanari. Tera naaka kampitakoventaimine. 27 Temairiitajaantake Ashitairi etakoyetaami eerokaite. Irojetakoyetantaamiri, tema eerokaite petakoyetaana naaka,tema pikempisantaiyakena ari nopoñaakari naaka Pavaki.28 Noshitovanake Ashitairiki okanta nopokantanakarijaka kipatsiki. Iroñaaka nookaventanairo kipatsi ironompiye Ashitairiki.”

29 Ipoña ikantaiyanakeni iriyotaane: “Iroñaakarakoñaatanake piñaavaitziri, te poshiyakaaventavaitero.30 Noñaayetakemi iroñaaka piyotziro maaronitsikarika opaiyeta, te onkovajaantya intzimeimpaitya osampitemine, aña piyotziro opaiyetarika

JUAN 16:31 68 JUAN 17:6ikinkishireyeetari. Irootakera nokempisantantariomapero pipoñaaka Pavaki.” 31 Ari jakanake Jesús,ikantzi: “¿Arima, kempisantayetaimima iroñaaka?32 Monkarapaitetzimatapaaka. Iroñaakara, piñaayeteroaparopayeeni eerokaite poivaraiya pinkenayete tsikarika,ari pookaventanakena apaniroini. Iro kantachatemaita nosaike apaniro, aña Ashitanari tsipatanari.33 Nokamantayetzimiro maaroni iroka onkantyapiñaantyaarori kameetha pisaike pintsipatyaananaaka. Jaka osaviki, osheki piñaayetero eerokaitepiñaashivaityaaro. Iro kantacha, pishintsishireyete.Tema noitsinampaataikero naaka osavisato.”

17Jesús jamanakotziri iriyotaane

1 Ikanta ithonkakero ikantayetakero irokapayeeni,amenanake Jesús inkiteki, ikantanake: “Ashitanari,monkarapaitetapaaka. Poñaakantayetairo iroñaakairovaneenkaro pitomi, ari onkantya iroñaakantantyaaroripitomi eejatzi povaneenkaro eeroka. 2 Eerokatakeovakeriri okanta ipinkathariventantakariri maaroiteniatziri, ari onkantya inkañaaneyetakaantyaaririikaratzi pashitakaakariri. 3 Aririka iriyoyeetaimiapaniro Pipavaperotzi eeroka, iriyoyeetairi Jesucristoitzimi potyaantakeri, arira inkañaanetakaayetairi.4 Noñaakantakemiro povaneenkaro jaka kipatsiki,nothotyaakemirora pikantakenari nantero. 5 Pishinetenanontsipataiyaami iroñaaka, Ashitanarí, ari ankarateañaayetairo avaneenkaro akempitara pairanitekeramintha ovetsikero kipatsi.

6 Irikaite piyoshiitairi pashitakaanari, niyotaayetairiniinkarika eeroka. Eerokatake ashitzitakariri, ipoñapashitakaayetanaari naaka. Nokempisantakaayetaimiri

JUAN 17:7 69 JUAN 17:16piñaane. 7 Ikinkishireyeta iroñaaka, okaratzi niyotanetarinaaka, eerokatake iyotakaayetanarori. 8 Niyotaayetairiokaratzi piyotakaayetaanari, ikempisantayetanakeroirikaite. Ipampithashiretanaa kyaaryoo nokaratzimieeroka, ikempisantayetanai eerokatake otyaantakenari.9 Naakatake kampitakoventziri irikaite. Tera irinonkampitakovente nampitashivaitarori kipatsiki,aña nokampitakoventatziiri itzimi pashitakaanari.10 Maaroni nashitari naaka irijatzi pashitari eeroka.Ikaratzi pashitari eeroka irijatzi nashitari naaka. Temairiiyetake oñaakantayetairori novaneenkaro. 11 Eeronosaikanai jaka osaviki, niyaataira naaka nonkaratapaimieeroka, irooma irikaite eekero irisaikanaatye.Ashitanarí Tasorentsi, pinkempoyaaventerionkantya impairyaapiintantyaamiri, ari onkantyairovithaavakaantaperotyaari eejatzi, akempitavakaraaaka. 12 Eenirora notsipayetari jaka osaviki,naamaakoventayetari, nokempoyaaventayetziriokanta ipairyaapiintantamiri. Eerora itzimayetaipeyashivaitaachaneri, apatziro inkantakaiyaaroipaiyeetziri ‘Otomi peyashivaitaantsi,’ tema ari onkantyaomonkaratantyaari oñaaventakeri Osankinajanorentsi.13 Iroñaaka niyaatai pisaikinta eeroka. Irootakenokantantayetarori irokapayeeni eenirora nosaikijaka osaviki, onkantya inkempitantyaanarinaaka inkimoshiretaiyeni kameethaini irikaite.14 Niyotaayetakeri piñaane, iro kantacha oshekiikisaneentaitanakeri, tema te ikempitanaari osavisatziite,nokempitara naaka te osavisatzi nonatye. 15 Tenonkovakotemi paayetairi isaikira jaka osaviki, intaanipinkempoyaaventayetairi ikaariperotakaitzirikari.16 Nokempitara naaka te osavisatzi nonatye,eejatzi irikaite te iroshiyanaiyaari osavisatziite.

JUAN 17:17 70 JUAN 17:2517 Pintasorentsishiretakairi iraakoventantyaarorikyaaryoori. Tema kyaaryoori onatzi piñaanetari eeroka.18 Pikempitaakena naaka potyaantakena nosaikimoyeteriosavisatziite, ari nonkempitzityaariri naakanotyaantayeteri irisaikimoyeteri. 19 Okovaperotatyairoñaaka nontasorentsishiretai noshineventaiyaarirairikaite, ari onkantya intasorentsishireperotantaiyaarieejatzi irirori.

20 Tera intaani nonkampitakoventeri irikaite,aña nokampitakoventzitari eejatzi inkaratekempisantainane aririka inkinkithatakaayetairiirikaite. 21 Namanakoventziri maaroni irikaiteonkantya irovithaavakaantaiyaari, aparoni inkantaiyairovithaanaiyami eeroka. Ashitanarí, akempitaraaaka ovithaavakaiyani, ari inkempiyetaiyaari eejatziirovithaavakaaperotaiya, onkantya inkempisantan-taiyaari osavisatziite eerokatake otyaantakenari. 22 Irokanovaneenkaro, okaratzi poñaakayetakenari, irojatzinomatairi naakanoñaakayetairi iriroriite. Arira onkantyairovithaavakaantaperotyaari, akempitavakaara aaka.23Tema pitsipashiretana eeroka, ari nonkempitzitakyaarieejatzi naaka nontsipashiretaiyaari iriroriite,ari onkantya irovithaavakaantaperotyaari. Iroinkinkishiretantayetyaari osavisatziite eerokatakeotyaantakena, iniroite petakoyetakari pikempitaakenaranaaka iniroite petakotakana. 24 Ashitanarí,eerokatake ashitakaayetakanariri irikaite, nokoviintsipayetaiyaana tsika janta nosaikai naaka,onkantya iriñaantaiyaarori novaneenkaro. Eerokatakeovaneenkatakaakanari, tema petakotzitaitakanatekeramintha ovetsikyaata kipatsi. 25 Ashitanarítampatzikashireri, te iriyotaiyemine osavisatziite. Irokantacha naaka niyotzimi, eejatzi ikempiyetaka irikaite

JUAN 17:26 71 JUAN 18:9jiyotzi eerokatake otyaantakenari. 26 Niyotaayetairiniinkama eeroka, eekerora niyaatakaatyeeroniyotairi, tema nontsipashiretaiyaari, netakoyetaiyaaripikempitaakenara naaka petakotakana.”

18Jagaitakeri Jesús(Mt. 26.47-56; Mr. 14.43-50; Lc. 22.47-53)

1 Aritake ithonkanakero ikantayetakero iroka,shitovanake Jesús itsipatanaari iriyotaane iriyaaterointatsikeronta ovaryeenkaari ipaiyeetziro “Cedrón.”Ari otzimiri pankirentsimashi, tsika janta isaikapaakeJesús itsipayetakari iriyotaane. 2 Jiñiitaro eejatziirika Judas itzimi pithokashitantachane, tema ariisaikaapiintziriri Jesús iriyotaane janta. 3 Arijareetapaaka Judas itsipatapaakari ovayiriite,ikonovakari kempoyaaventaneri jotyaantakeri ijevareomperatasorentsitaari, irotyaantane eejatzi Fariseo-payeeni. Joirikayetapaakero irovantamento, jamakeeejatzi irootamento. 4 Iro kantacha Jesús jiyotzitakaromaaroni avishimoterine, ishitovashitanakeri,josampitavakeri: “¿Ipaitama pikokovatziri?” 5 Ikantaiyiniirikaite: “Nokokovatatziiri Jesús Nazaret-satzi.”Ari ikantzi Jesús: “Naakatake.” Irika Judasitzimi pithokashitakariri, ari ikaratakeri irikaite.6 Jiñaavaitanakera Jesús, ipiyaponthotaiyanakaniitaapiiki, tyeeyanakeni. 7 Japiitanakeri Jesús,josampitziri: “¿Ipaitama pikokovatziri?” Japiitaiyanakeroirirori, ikantzi: “Nokokovatatziiri Jesús Nazaret-satzi.” 8 Ari japiitanakeri Jesús, ikantziri: “Aritakenokantakemi naakatake. Naakarika pikokovataiyini,potyaantairi irikaite notsipayetakari, iriyaayetaita.” 9Ariomonkaratari ikantzitajaantakari Jesús: “Ashitanarí,

JUAN 18:10 72 JUAN 18:17ikaratzi pashitakaakanari, eero ipeyakaantavaitaaparoni.” 10 Ikanta Simón Pedro, otzimimotziriirirori irosataamento, jinoshikanakero, itotzitakeriiyempitaperonampi aparoni paitachari Malco,inampirera omperatasorentsijanori. 11 Ipoña Jesús,ikantanakeri Pedro: “Povairo posataamento. Aña iriAshitanari shinetakenari nonkemaantsivaityaaro iroka,¿eeroma okantzi nomonkarayeneri?”*

Jaayeetanakeri Jesús omperatasorentsijanoriki(Mt. 26.57-58; Mr. 14.53-54; Lc. 22.54)

12 Ikanta ovayiriite itsipatakari ijevare, eejatziijevare kempoyaaventaneri irotyaantane judío-payeeni,joirikanakeri Jesús, joosotanakeri. 13 Ari jetapaintaroikenakaanakeri ipankoki Anás. Tema iriitake irikonkiriCaifás itzimi omperatasorentsijanotatsiri. 14 Irika Caifásiriitajaantakera kantakeriranki judío-payeeni: “Irooraaritatsi ashinete aparoni atziri inkamimentayetai.”

Pedro ikyaake iniyankiirentsite Anás(Mt. 26.69-70; Mr. 14.66-68; Lc. 22.55-57)

15 Ikanta Simón Pedro itsipatakari pashine iriyotaaneJesús, joyaatakoventakeri Jesús. Irika pashineiyotaari, iñaapiintane jinatzi omperatasorentsijanori,irootake ikyaantapaakari joyaatakoventakeri Jesús.16 Iriima Pedro ari ikatziyapaakari jantakirontaotantontsiki. Irootake irika iyotaari iñaatapiintaneomperatasorentsijanori, ikinkithavaitakaantakaroriaamaventarori ashitakorontsi, iro ominkyaantakaririeejatzi Pedro. 17 Okanta aamaventarori ashitakorontsi,osampitakeri Pedro: “¿Kaarima eeroka aparoni* 18:11 Jiroka ikantakotakeri jaka Jesús: “Iri Ashitanari shinetakenarorinomiretyaaro kepishaari.” Tema iro oshiyakaaventacha aririka inkemaantsi-vaitaitya, okempivaitaro jimireyeetaro kepishaari.

JUAN 18:18 73 JUAN 18:26iriyotaane irika shirampari?” Ari jakanake Pedro,ikantzi: “Tera naaka.” 18 Tema okatsinkaityaatziira,irikaite onampitaari itsipayetakari kempoyaaventanerijovaampataiyakeni paampari. Ari isaiki jakitsitaiyani.Ari itsipataiyakarini eejatzi Pedro irikaite, jakitsitaiyarinipaampari.

Anás josampitziri Jesús(Mt. 26.59-66; Mr. 14.55-64; Lc. 22.66-71)

19 Ikanta omperatasorentsijanori jetanakari Jesúsjosampitakoventziniri iriyotaanepayeeni, ipoñaokaratzi jiyotaantayetakeri. 20 Ari ikantanake Jesús:“Nokinkithatakaapiintakeri maaroiteni atziriite.Niyotaantapiintake japatotapiintaita eejatzi jantatasorentsipankoki, tsika japatotapiintaiyani maaronijudío-payeeni. Tetya nomanakaiyaaro okaratzinokinkithayetziri. 21 ¿Opaitama posampitantanarinaaka? Posampitayeteri ikaratzi kemayetakenari.Iriiyetake iyotzirori okaratzi nokantayetakeriri.”22 Ikantakerora Jesús iroka, aparoni kempoyaaventaneriipasavorotanakeri, ikantziri: “¿Arima pinkanteripakeri omperatasorentsijanori?” 23 Jakanakeri Jesús,ikantanakeri: “Tzimatsirika kaariperori noñaavaitakeri,pinkantenaro tsika otzimi. Aña okaratzi noñaavaitakerikameetha onatzi. ¿Opaitama pipasavorotantanari?”24 Ikanta Anás jotyaantakeri janta Caifás-ki itzimiomperatasorentsijanotatsiri, joosotaka.

Ikantzi Pedro: Te noñeeri naaka Jesús(Mt. 26.71-75; Mr. 14.69-72; Lc. 22.58-62)

25 Irojatziya ikatziyaka Pedro jakitsivaita paampariki.Ari josampiitakeriri: “¿Kaarima eeroka aparoni iriy-otaane irika shirampari?” Ari jotekanakero Pedro, ikan-tanake: “Tera naaka.” 26 Ikanta osamaniityaake josampi-

JUAN 18:27 74 JUAN 18:36tairi eejatzi aparoni inampire omperatasorentsijanori,iriitakera isheninkathori itotzitakeri inkaaranki Pedroiyempita, ikantziri: “¿Kaarima eeroka noñaake itsipatamijanta pankirentsimashiki?” 27 Ari japiitanakero Pedrojotekañaanetantzi, aripaitera jiñaanake tyoopi.

Jaayeetanakeri Jesús Pilato-ki(Mt. 27.1-2, 11-31; Mr. 15.1-20; Lc. 23.1-5, 13-25)

28 Tema aritake kitaitzimatake, jomishitovaitanairiJesús ipankokira Caifás, jaayeetanakeri isaikinta Pilatoijevarite Roma-satzi. Te inkyeeyapaakeni judío ipankokiPilato, tema aririka inkyaavankotakeri ipiyathatakaroIkantakaantaitane ikitevathatantaitari, eerora okantziiroimoshirenkero kitaite Anankoryaantsi. 29 Irootakeishitovantapaakari Pilato, ikinkithavaitakairi, ikantziri:“¿Opaitakama jantakeri irika shirampari?” 30 Ikantaiyiniirirori: “Eeromi ikaariperotzimi irika, eerotya namirimijaka.” 31 Ari ikantzi Pilato: “Paanairi eerokaite, po-vasankitairi tsika okantzira ikantakaantaitzimiri.” Ikan-taiyanakeni judío-payeeni: “Aña te pishinetapiintaiyenanoveri nosheninkaite.” 32 Ari omonkaratakari ikantzita-jaantakari Jesús tsika onkantya irovamaayeeteri.

33 Ipoña ipiyanaka Pilato ikyaapaintzi inthomoiipankoki, ikaimapaakeri Jesús, josampitakeri:“¿Eerokatakema Ivinkatharite judío-payeeni?” 34 Ariikantzi Jesús: “¿Piyotashitaroma iroka posampitanari?Kempitaka tzimatsi ipaita kantakemiri niinkarikanaaka.” 35 Jakanake Pilato: “¿Naakama judío? Añairi pisheninkaite amakemiri jaka itsipayetakari ijevareomperatasorentsitaari. ¿Ipaitama pantakeri?” 36 Ariikantzi Jesús: “Te nompinkathariventante naaka jakaosaaviki. Ari onkantyaami, aritakemi piñaakemi oshekinovayirite kisakoventyaanari, eero jaakaantantana judío-payeeni. Iro kantacha tera ari nompinkathariventante

JUAN 18:37 75 JUAN 19:5jaka.” 37 Japiitanakeri Pilato josampitanakeri:“¿Arima, eerokatake Pinkathari?” Ari ikantzi Jesús:“Eerokatake kantaintsiri. Irootake notzimantakari,irootake nopokantakari jaka kipatsiki noñaaventairokyaaryoori. Tema ikarayetzi kamaitanaarori kyaaryoori,ikempisantavaanteyetana.” 38 Ari ikantzi Pilato:“Irojatzitaveetacha, kyaaryoori.” Ikantanakerira,shitovanake ipiyotaiyakani judío-payeeni, ikantapairi:“Tetya noñeero ompaitya inkenakaashityaari irikashirampari.

39 Poimoshirenkapaitetapiintziro Anankoryaantsi,pametapiintaiyaroni nomishitove aparoni jaakaantaitziri.¿Nomishitovakaantairima ipaiyeetziri ‘Pivinkatharite?’ ”40 Ari ikaimaiyanakeni maaroiteni, ikantaiyini: “¡Eeropomishitoviri irika! ¡Iri pomishitove Barrabás!” Iroomairika Barrabás, koshintzi jinatzi.

191 Ikanta Pilato ipasatakaantakeri Jesús. 2 Ikanta

ovayiriite jampitatapotake kitochee ikempitakaantakeroamathairentsi, jamathaitakaakari Jesús. Ipoñaikithaatantakari jonkeromaitatsiri kithaarentsi.*3 Ipoña ipiyotzimentapaakari, ishirontzimentavaitariikantaiyirini: “¡Jirikataa Ivinkatharite judío-payeeni!” Ipasavorotzimaitari. 4 Eejatzi ishitovapaiPilato, ikantapairi judío-payeeni: “Pameneri,jirika nomishitovakeri onkantya piyotantyaari tenoñe ompaitya inkenakaashityaari irika.” 5 Ariishitovakaapaakero Jesús jamathaitayeetantakarikitocheetapo iitoki, ikithaayeetantakari eejatzi* 19:2 Tema irootake jameyetapiintaiyarini pinkathariite jamathaiyetaroporeryaayetatsiri, ikithaayetaro eejatzi kithaarentsi jonkeromaitatsiri.

JUAN 19:6 76 JUAN 19:13jonkeromaitatsiri kithaarentsi. Ikantzi Pilato:“¡Jirika shiramparika!” 6 Ikanta jiñaavakerira ijevareomperatasorentsitaari ipoña kempoyaaventaneriite,ikaimaiyanakeni, ikantaiyini: “¡Pimpaikakotakaanteri!¡Pimpaikakotakaanteri!” Ipoña ikantzi Pilato:“Jirika paanakeri eerokaite pimpaikakoteri, temanaaka te noñe ompaitya inkenakaashityaari irika.”7 Jakaiyanakeni judío-payeeni: “Tzimatsi naakaiteIkantakaantaitanari, ontzimatye irovamagaiteriirika, tema ikempitakaantashivaitaka Itomi Pava.”8 Ikemavakera Pilato ikantaiyakeni ikempitakaantaItomi Pava jinatzi, osheki itharovanake. 9 Eejatziipiyanaa inthomointa ipankoki, josampitapaakeriJesús: “¿Tsikama pipoñaajaantaka eeroka?” Irokantacha Jesús te irakeri. 10 Ikantzi Pilato: “¿Eeromapakana? ¿Tema piyote pinkathariperori nonatzinaaka, ari onkantake nompaikakotakaantemi, arionkantake eejatzi nomishitovakaantaimi?” 11 Ipoñajakanake Jesús, ikantzi: “Eeromi ishinetakemiromiJenokisatzi, eerotya pipinkathariventaperotaajatanami.Irootakera nokantantari naaka, iriitake maperotainchariikaariperotake itzimi amakenari jaka, anaanakeropiyaariperonka eeroka.”

12 Aripaite ikokovavetanaka Pilato iromishitovakaan-tairimi Jesús, iro kantacha eekero ikaimakotaiyatzi-irini judío-payeeni ikantaiyirini: “¡Aririka pomishito-vakaantairi irika, tera paapatziyari pivinkathajanoriteCésar! ¡Tema itzimirika kempitakyaarine irika, ikempi-takaantashivaitaka pinkatharimi irinatye, ikisaneentatzi-iri César!” 13 Ikanta ikemavakera Pilato, jamakaantakeriJesús, jagaitanakeri ipiyotzimentaitakari, jomisaikapaak-eri tsika jamenakoyeetapiintziri iyakoventaari, ipaiy-eetziro “Mapipankaa,” iro ipaiyeetziri eejatzi iñaaneki

JUAN 19:14 77 JUAN 19:21

hebreo “Gabata.” 14 Ikanta jovetsikaventapaitetaroraAnankoryaantsi iroimoshirenkayeetantyaarori, ari tam-patzikatapaake ooryaatsiri. Ikantziri Pilato irikapayeenijudío: “¡Jirika Pivinkatharite!” 15 Iro kantacha irikaiteikaimaiyini, ikantzi: “¡Inkame! ¡Inkame! ¡Pimpaikako-takaanteri!” Ari ikantzi Pilato: “¿Kantatsima nom-paikakotakaanteri pivinkatharite?” Ari jakaiyanakeniijevare omperatasorentsitaari, ikantaiyini: “¡IntaaniraCésar novinkathariteta, tekatsi pashine!” 16 Ikanta Pilato,joipiyeeri Jesús iraanairi judío-payeeni impaikakoteri. Arijaanakeriri.

Ipaikakoyeetakeri Jesús irojatzi ikamantakari(Mt. 27.32-50; Mr. 15.21-37; Lc. 23.26-49)

17 Ikanta Jesús irijatzi anatanakero inchakotaimpaikakotantyaari, iriyaate ipaiyeetziro “Atziriitoni,”irojatzi ipaiyeetziri iñaaneki hebreo “Gólgota.”18 Ari ipaikakoyeetakeriri, itsipataitakeri apiteatziri, aparoni jovatzikakoitake irakoperoriki,jovatzikakoitakeri pashine irampateki. 19 IkantaPilato jontarekakotakaantake ipaikakoyeetakeri Jesúsaparoni osankinarentsi, kantatsiri: “JESÚS NAZARET-SATZI, IVINKATHARITE JUDÍO-PAYEENI.” 20 Oshekijudío-payeeni ñaanatakerori iroka osankinarentsi,tema te intainaperote osaiki nampitsi, tsikaipaikakoyeetakeri Jesús. Tema josankinayeetakeroiroka osankinarentsi iñaaneki hebreo, iñaaneki griego,iñaaneki Roma-satzi. 21 Irootakera ikantantakaririPilato irikaite ijevare omperatasorentsitaariite,ikantziri: “Eero posankinatziro: ‘Ivinkatharite judío-payeeni.’ Aña onkantatyeemi posankinatakaante:‘Kempitakaantashivaitachari ivinkatharite judío-

JUAN 19:22 78 JUAN 19:30

payeeni.’ ” 22 Iro kantacha Pilato, ikantanakeri: “Okaratzinosankinatakeri, aritake ashi ovatyeero osankinataka.”

23 Ipoña ovayiriite aritakera ipaikakotakeriJesús, jayitanakeri imanthaki, itotakero 4-kotateipavakaayetakaro aparopayeeni. Ipoña jayitakeri eejatziiithaare, tera ovavikotatya, aparoni okanta jontyeetziroirojatzi osaviki. 24 Ari ikantavakaiyani ovayiriite:“Eero athatyaavaitziro iroka, intaani añaareventyaaro,ari añeero intzime ayerone.” Arira omonkaratariOsankinajanorentsi, kantatsiri:Ipavakaayeetakaro nomanthaki.Iñaareventayeetakaro noithaare.Irootakera jimataiyakerini ovayiriite. 25 Okanta jantaipaikakoyeetakerira Jesús ari osaikitakari irinirootsipatakaro irirento, María iinara Cleofas, ipoña MaríaMagdalena. 26 Ikanta Jesús jiñaakero iriniro, otsipatakariokatziyaka iriyotaane itzimi jetakoperotari, ikantanakeroiriniro: “Tsinané, iriitakera pintomintaiyaari irika.”27 Ipoña ikantanakeri iriyotaane: “Irootakerapinirontaiyaari iroka.” Aripaitera osaikavankotanakeriirika iyotaari.

28 Okanta avisayetakera maaroni iroka, iyotake Jesúsaritake jimonkaratakero, ikaimanake: “¡Nomirevé!” Ariomonkaratari oñaaventakotakeriri Osankinajanorentsi.29 Ari othointakotakari kepishaari janta chomoki.Jaayeetanake inchateva, jankoviitaitake atsimiyaateronekepishaari, jovaankakoitakeneri ipaantekira Jesús.†30 Jatsimiyaavakero Jesús iroka kepishaari, ipoñaikantanake: “Othotyaapaaka maaroni.” Ariithamenkotanaka, jatashinenkatanake.† 19:29 Kantakotachari jaka “inchateva,” irojatzi ikantayeetziri pairani“isopo.”

JUAN 19:31 79 JUAN 19:39Josataamerekitaitakeri Jesús

31 Ari monkarapaitetapaaka jovetsikaventapiintaitarokitaite jimakoryaantaitari. Irootake kaari ikovantaiyanijudío-payeeni inkatziyakote ipaikakoyeetakeri kitaiterikijimakoryaantaitari, tema iroka kitaite iro jiñaapinkathap-eroyeetziri. Irootake ikovakotantakariri Pilatoinkaraaporitakaanteri paikakotaari inkamantanakyaarithaankiini, irovatzikaryaakoyetairiita eejatzi. 32 Ikantajiyaataiyanakeni ovayiriite, ikaraaporitapaakeri aparoniikaratakeri Jesús ipaikakoitziri, ipoña jimatakeri pashine.33 Ari ipithokashivetanakari Jesús, jiñaatzi aritakekamake. Irootake kaari ikaraaporitantaitari irirori. 34 Irokantacha, aparoni ovayiri josataamerekitantanakariirosataamento, ari iyovanakeri iriraane okonovakarojiñaa. 35 Itzimi kinkithatzirori iroka, iriitakerañaajaantakerori. Omaperotaajatatyaara ikamantzimiriari onkantya pinkempisantantayetyaari eejatzi eerokaite.36 Tema iro avisantayetakari irokapayeeni onkantyaomonkaratantyaari okantzitakari Osankinajanorentsi:Eerora ikaraavaitaitziniri aparoni itonki irirori.37Okantzitaka eejatzi Osankinajanorentsi:Ari iramenakoyeetakeri irosataamerekitaiteri.

Ikitaitakeri Jesús(Mt. 27.57-61; Mr. 15.42-47; Lc. 23.50-56)

38 Ikanta okaratapaake iroka, José Arimatea-satzi,ikampitairi Pilato, ikantziri: “Pishinetenari naanairiJesús.” Irika José irijatzi kempisantakeriri Jesús, iro-mananekiini ikempisantzi itharovakaarira judío-payeeni.Ikanta Pilato ishinetaakeneri. Jatake José, jaanairi.39 Ari ipokitapaakari eejatzi Nicodemo, itzimi jatashitak-eriranki Jesús tsireni, jamakotapaake ikonovaataitziro

JUAN 19:40 80 JUAN 20:6kasankaari, osheki otenanka iroka.‡ 40 Ipoña José itsi-patakari Nicodemo jaanairi Jesús, iponatantakari man-thakintsi jashetantakaro kasankaari. Iro jametaiyarinijudío-payeeni ikitatapiintziri iyaminkarite. 41 Jantatsika ipaikakoyeetakeri Jesús, ari otzimiri pankirentsi-mashi, ari janta osaikiri ovakerari omorona tsika ik-itaitziri kaminkari, tekera inkitayeetantyaaro. 42 Arijovayeetakeriri Jesús, tema okaarikiini osaikira irokaomorona, tema irootzimatapaake kitaite jimakoryaan-tapiintaiyarini judío-payeeni.

20Jañaantaari Jesús(Mt. 28.1-10; Mr. 16.1-8; Lc. 24.1-12)

1 Okanta avisanakera kitaite jimakoryaantaitari,eenirora otsireñeenkatzi, ananenkanaka MaríaMagdalena iyaate omoronaki jovayeetakerira Jesús.Oñaapaatziiro otanampyaaka mapi jashiyeetantakaroriomorona. 2 Ipoña opiyanaka iroori oshiyaperotanakityaiyaatashiteri Simón Pedro itsipatakari pashine iyotaari,iretakoperotane Jesús, okantapaakeri: “¡JagaitakeriAvinkatharite, te ayote tsikarika jovayeetairi!” 3 IkantaSimón Pedro itsipatakari pashine iriyotaane Jesús,jatanake kitataariki. 4 Ishiyanakitya jiyaataiyanakeapiteroite. Iro kantacha pashine ishiyaperotanakityajookanakeri Pedro, iri etapaakaro jareetaka kitataariki.5 Jinetapitapaake omoronakira, jiñaapaakitziiroonoryaamaitaka iponayeetantakariri, temaitainkyaapaake inthomoi. 6Ari jareetapaakari Simón Pedro,ikyaapaake inthomointa, jiñaapaakero eejatzi irirori‡ 19:39 Iroka kasankaari, ikonovayeetakerori mirra, ovaaki inchashi ipaiy-eetziri áloe. Osheki otenanka okaratzi 100 libra, irojatzi ikantayeetairiiroñaaka 30 kilo.

JUAN 20:7 81 JUAN 20:17onoryaamaitaka iponayeetantakariri. 7 Jiñiitapaakaromanthakintsi jankoviiyeetantavakariri iitoki, inashitajovayeetanakero te ontsipatyaaro iponayeetantakariri,kameetha jotzipiyeetanairo. 8 Ipoña ikyaapaakeeejatzi pashine iyotaari itzimi etapaakarori jareetakakitataariki. Jiñaapaakero okaratzi kantainchari, ari opoñaikempisantaperotanake. 9 Tekeramaita inkemathaterookantziri Osankinajanorentsi, aritake irañagai Jesús.10 Ipoña ipiyeeyaani ipankoki irika apite iyotaari.

Joñaakaaro Jesús María Magdalena(Mr. 16.9-11)

11 Ari osaiki María opatzimoroki iraavaita. Okantairaavaitaka, ari onetapitzi inthomointa omoronaki,12 oñaatziiri apite maninkari okitamarokitake iithaare,isaikaiyakeni tsika jonoryaaveetakari Jesús. Aparoniisaikake jiitoveetakari, isaikake pashine jiitziveetakari.13 Ikanta maninkariite, josampitakero ikantziro:“Tsinané, ¿opaitama piraantari?” Akanakeri iroori,okantzi: “Tema jaayeetakenari Novinkatharite, te niyotetsika janta jovayeetakeri.” 14 Iro okantakitziini, ariopithokanaka, oñaatziiri Jesús, iro kantamaitacha teiyotavairi iriitakera. 15 Ari josampitanakero Jesús,ikantziro: “¿Ipaitama piraantari tsinané? ¿Ipaitamapikokovatziri?” Oñaajaantzi iroori iri ñaanatziroriaamaventarori pankirentsimashi, okantanakeri:“Pinkatharí, eerokarika aakeri, pinkamantena tsikajanta povakeri, niyaateeta naaka namenairi.” 16 Arijiñaanatanakero Jesús, ikantziro: “¡María!” Ariamenanakeri iroori, okantzi: “¡Raboni!” (iro ikantaitziriiñaaneki hebreo “Iyotaaneri.”) 17 Ikantziro Jesús: “Eeropoirikana, tema tekera niyaataita nontsipatapaiyaariAshitanari. Iro kantacha piyaate pinkamantenari iyekiite,

JUAN 20:18 82 JUAN 20:25iroora niyaatai nonkaratapairi Ashitanari tsika itzimiAshitzitamiri eejatzi eerokaite. Iri Novavanetari naaka,irijatzi Pivavanetzitari eerokaite.” 18 Okanta iyaatanakeMaría Magdalena, okamantapaakeri maaroni iyotaarioñeeri Avinkatharite, okamantapaakeri eejatzi okaratziikantakerori.

Joñaakaari Jesús iriyotaaneete(Mt. 28.16-20; Mr. 16.14-18; Lc. 24.36-49)

19 Okanta otsirenitanake avisanakera jimakoryaan-taitari kitaite, apatotaiyakani iyotaari jashitakotaiyakanishintsiini itharovakaarira judío-payeeni. Ariikyaapaakeri Jesús, ikatziyimotapaakari, jovethatapaariikantapairi: “¡Pisaikayetai kameetha eerokaite!” 20 Arijovethatapaakarira, joñaakapaakeri irako, eejatziimereki. Ikimoshireyetaiyanake irikaite jiñaavairiraAvinkatharite. 21 Ipoña japiitanakero Jesús, ikantziri:“¡Pisaikayetai kameetha eerokaite! Ikempitaakenarajotyaantakena naaka Ashitanari, ari nonkempitzityaamirieejatzi eerokaite notyaantayetatyeemi.” 22 Ariitasonkiri iyotaariite, ikantziri: “IsaikashiretantyaamiitaTasorentsinkantsi. 23 Inkarate pimpeyakoyetairi eerokajaka, aritakera ipeyakoyeetairi janta. Iriima kaaripimpeyakoyetai eeroka jaka, tera impeyakoyeetairieejatzi.”

Iisoshirenkatane Tomás24 Ikanta Tomás ikaratapiintziri 12 iyotaari, itzimi

ipaiyeetziri “Tsipari,” te isaike irirori jareetantapaakariJesús.* 25 Ipoña pashinepayeeni iyotaari ikamantairi,ikantziri: “Noñeeri Avinkatharite.” Iro kantacha Tomásjakanakeri, ikantziri: “Eerorika noñeeri naaka tsika* 20:24 Ikantakoyeetziri jaka “Tsipari,” irijatzira ipaiyeetziri pairani“Dídimo.”

JUAN 20:26 83 JUAN 21:3ipaikavakoyeetakeri, eerorika nokyaantavakotari irakoki,eerorika nokyaantamerekitari eejatzi, eero nokemp-isantzi.”

26 Okanta avisanake 8 kitaite, japiitairo iyotaarijapatotaiyani. Arira isaikitakari eejatzi Tomásirirori. Jashitaiyakeroni shintsiini ashitakorontsi,iro kantacha Jesús kyaapaake, ikatziyimotapaari,jovethatapaari ikantapairi: “¡Kameetha pisaikaiyenieerokaite!” 27 Ipoña ikantapaakeri Tomás: “Jirokanako, pinkyaantavakotyaana, pinkyaantamerekityaanaeejatzi. Eero pikisoshirevaitzi, ¡Pinkempisante!” 28 Ariikaimanake Tomás, ikantanake: “¡Novinkatharite,Novavane!” 29 Ikantzi Jesús: “Aña iro pikempisantan-tamatsitanakari piñaakena. ¡Kimoshirera irinayetaiinkarate kempisantaatsine kaari ñaayetaajatenane!”

Opaita josankinayeetantarori iroka30 Osheki japiipiitakero Jesús itasonkaventzimotakeri

iriyotaaneete, te osankinatakoyetya jaka. 31 Iroomaitakaosankinayetantakari irokapayeeni onkantya pinkemp-isantantayetyaari, irika Jesús iriitake Cristo, Itomi Pava.Aririka pimpairyaapiintanairi pinkempisantanairi, ari-take inkañaanetakaayetaimi.

21Joñaakari Jesús 7 Iriyotaane

1 Ikanta okaratapaake iroka, japiitakero Jesús joñaakariiriyotaane, inkaarethapyaaki ipaitayeetziri Tiberias.Jiroka okantaka. 2 Ari itsipatavakaiyani isaiki SimónPedro, Tomás, ipaitayeetziri eejatzi “Tsipari,” Natanael,poñaachari Caná-ki saikatsiri Galilea-ki, itomipayeeniZebedeo, ipoña apite pashine iyotaari.* 3 Ipoñaashita* 21:2 Ikantakoyeetziri jaka “Tsipari,” irijatzira ipaiyeetziri pairani“Dídimo.”

JUAN 21:4 84 JUAN 21:14ikantzi Simón Pedro: “Niyaatatye noshimaatya.”Ikantaiyini pashine: “Ari ankarataiyanakemi.”Jataiyanakeni, otetaiyapaakani pitotsiki. Iro kantacha,tekatsimaita iraye ishimaavetaiyakani tsireni.

4Okanta okitaitzimatake, katziyapaaka Jesús oparaitekiinkaare. Iro kantacha iriyotaaneete te iriyotavairi iriitak-era. 5 Ikaimakotapaakeri, ikantziri: “Evankariite, ¿Tekat-sima pagaiyeni?” Ari jakaiyanakeni iriroriite: “¡Tetaavé!”6 Ikantzi Jesús: “Poviinkero pakoperoriki piithamento, aripaake.” Ari jimataiyakeroni ikantaitakeriri. Tema jaakeraosheki shima, tera iraavyagairo irinoshikairo iithamento.7 Ikanta iyotaari iretakoperotane Jesús, ikantanakeriPedro: “¡Iriitakera Avinkatharite irinta!” Ikemavak-era Simón Pedro, ikithaatanaka, ookaatanaka inkaareki.8 Iriima pashinepayeeni iyotaari pitotsiki ikenakoyetanaijinoshikaatakotairi ishimane, irojatzi jaatakotantapaarioparaiteki. Tema isaikakotakitziira niyankyaakiini.†

9 Ikanta jayiitaiyapaakeni, jiñaapaakitzi joisaka paam-pari, ari itashitakari shima, itsipataitakeri tanta. 10 Ariikantzi Jesús: “Pamake shima ovakera paakeri.” 11 IkantaSimón Pedro, joosoryaakotakeri ishimane, jinoshikako-takeri irojatzi oparaiteki. Antaripayeeni ikantayetashima, ikaratzi 153. Temaita ontzimpeshe iithamento.12 Ari ikantzi Jesús: “Thame oya.” Tekatsira apa-roni iyotaari osampiterine niinkarika, tema jiyopero-taiyakeri iriitake Avinkatharite. 13 Jaapaakero Jesústanta, ipayetakeri aparopayeeni, ari ikempitaakeri eejatzishima. 14 Irootakera mavatanaintsiri joñaakari Jesús iriy-otaaneete jañagaira.

Paamakoventaiyaanari noishate† 21:8 Kantakotachari “niyankyaakiini,” okaratzi osanthatzi “200 akonaki,”irojatzi ikantayeetairi iroñaaka “100 metro.”

JUAN 21:15 85 JUAN 21:2215 Ithonkanakero jovaiyani, josampitanakeri Jesús

irika Simón Pedro, ikantziri: “Simón, itomi Jonás,¿Petakoperotanama eeroka?” Ikantzi Pedro: “Piyotzieeroka Pinkathari, naapatziyami.” Ikantzi Jesús:“Paamakoventyaanarira nokempitakaantaari noishate.”16 Japiitakeri josampitziri: “Simón, itomi Jonás,¿petakotanama?” Ikantzi Pedro: “Piyotzi eerokanaapatziyami.” Ikantzi Jesús: “Paamakoventapi-intyaanari nokempitakaantaari noishate.” 17 Iromavatanaintsiri josampitziri, ikantziri: “Simón, itomiJonás, ¿paapatziyanama?” Ari jovashiretanaka Pedro,tema mavasatzi josampiminthatakeri, ari jakanakeri:“Pinkatharí, eerokatake iyotziro maaroni, piyotzi eerokanaapatziyami.” Ikantzi Jesús: “Paamakoventyaanarinokempitakaantaari noishate. 18 Tema eenirorapevankariperovetani, pikithaatapiintayeta ikenipiyaatayetzi tsika pinintakaaro. Irooma aririkapantarikonatapaake, intaani povaankavakotaiya, pashinekithaataimine, iraayeetaimi tsika te pikovavetaro piyaate.Omaperora.” 19 Ikantantakarori Jesús iroka, ikovatziinkemathayeetero tsika inkantya inkamai apaata Pedroiñaapinkathatairira Pava. Ipoña ikantanakeri eejatzi:“¡Poyaatena!”

Iyotaari iretakoperotane20 Ikanta ipithokanaka Pedro, jiñaatziiri joyaatakeri

iyotaari iretakoperotane Jesús, irijatzi apitetzitakaririJesús jovaiyaniranki, itzimi osampitakeriri, ikantziri-ranki: “¿Pinkatharí, itzimikama pithokashityaamine?”21Arira jiñaavakeri Pedro irika impoitapaintsiri, josampi-tanakeri Jesús: “Pinkatharí, irikasa, ¿ipaitama avishi-moterine?” 22 Ikantzi Jesús: “Arimi nonkovemi aritakeonkantake irañe irika, irojatzi nompiyantakyaari apaata,

JUAN 21:23 86 JUAN 21:25¿tera onkovajaantya piyotero iroka? Poshiretyaanaeeroka.” 23 Okanta apaata ithonka oivaraakotanaka irokaikantakeri Jesús, ikemayetakero maaroni iyekiite, iñaa-jaantayetanake eero ikamita irika iyotaari. Iro kan-tacha, tera inkantatye: “Ari nokovi...” aña ikantatzi:“Arimi nonkovemi, aritakemi onkantake irañe irika, iro-jatzi nompiyantapaakyaari, ¿tera onkovajaantya piyoteroiroka?”

24 Naakatajaantakera ñaaventakotainchari nokantak-era “irika iyotaari,” tema naaka osankinatajaantakeroriiroka osankinarentsi. Irootakera ayoperotantaari omap-erotatya iroka.

25 Tera noñaaventero maaroni jantayetakeri Jesús,tema osheki onatzi. Arimi osankinatakoyetyaami maa-roni, kempivaitaka arimi anaanakeromaaroni kipatsi om-piyotya osankinarentsipayeeni. Ari onkantyaari.

87KAMEETHARI ÑAANTSI: Iñaaventaitzirira Avinkatharite

JesucristoThe New Testament in the Pichis Ashéninka language of PeruEl Nuevo Testamento in la Pichis Ashéninka lingua de Peru

copyright © 2008 Wycliffe Bible Translators, Inc.Language: Ashéninka, PichisTranslation by: Wycliffe Bible Translators

Copyright Information© 2008, Wycliffe Bible Translators, Inc.This translation text ismade available to you under the terms of the Creative CommonsLicense: Attribution-Noncommercial-No Derivative Works. (http:// creativecom-mons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/) In addition, you have permission to port the textto different file formats, as long as you do not change any of the text or punctuationof the Bible.Youmay share, copy, distribute, transmit, and extract portions or quotations from thiswork, provided that you include the above copyright information:

You must give Attribution to the work.You do not sell this work for a profit.You do not make any derivative works that change any of the actual words or

punctuation of the Scriptures.Permissions beyond the scope of this license may be available if you contact us withyour request.

© 2008, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reseThis translation is made available to you under the terms of the Creative CommonsAttribution-Noncommercial-No Derivatives license 4.0.Youmay share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format,provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures includedwith Scriptures and other documents on this site are licensed just forusewith those Scriptures and documents. For other uses, please contact the respectivecopyright owners.2014-12-03PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 28 Jul 2020 from source files dated 26 Jul2020

88b72f15e8-2b09-5a3e-bcda-702eafc504d4