1

KAN BİLEŞENLERİNİN

TANIMIUzm.Dr.Rana İÇEL SUCU

Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Kan Merkezi Müdürü

Enf. Hast. Ve Kl. Mik. Uzm.

2

KANIN BİLEŞİMİ

FİZYOLOJİK ÖZELLİKLERİve

HEMATOPOEZ

3

Dersin Amacı :

1. Kan nedir?

2. Bileşimi nasıldır?

3. Fizyolojik özellikleri nelerdir?

4. Hematopoezin tanımı ve dönemleri

5. Hematopoezi regüle edici faktörler

6. Eritropoez ve regülasyon

hakkında bilgi sahibi olmak

4

KANIN GÖREVLERİ

� *Transport

� *Regülasyon

� *Koruyucu

5

KAN

Su (%90-91):

Besin mad. :

Gazlar:

Elektr+Tuz

Hücresel Ürün:

Kan Protein:

Antikoagulan

Pıhtılaşma F.

Antikorlar

AminoasitGlikoz + Lipid

O2 + CO2

Serum AlbuminSerum Globulin:α, β, γFibrinojen

Protrombin

TROMBOSİT250-500bin/mm3

LÖKOSİT5000-10000

/ mm3

ERİTROSİT4.5-5milyon

mm3

HEM GLOBİN

HEMOGLOBİN

Fe + Porfirin

Hormon, Üre, Ürik asit, Enzim, Kreatinin

LENFOSİT%25-30MONOSİT%4-7

NÖTROFİL EOZİNOFİL BAZOFİL%60-70 %2-3 %0.5

6

Kanın Yapısı ve Fonksiyonları

� Kan, kaynağı insan olan, benzersiz, hayat kurtarıcı, biyolojik bir maddedir.

� Ortalama bir kişinin kilogram başına yaklaşık 70 ml ( 70 ml/kg ) veya

� 70 kg’ lık birinin yaklaşık 5 lt. kanı vardır.

7

Kan vücut ağırlığının % 7-9 ‘u

� Erkekte 5-6 litre

� Kadında 4-5 litre

� Yenidoğanda 240 ml

8

9

HÜCRESEL ELEMENTLER

PLAZMA

KAN

Su %90-91Protein %7-8İnorganik iyonlar %0.9Organik maddeler %1.1Gazlar

EritrositLökositTrombosit

10

� Kan hacminin yaklaşık % 50 – 60 ‘ı sıvı, geri kalan bölümü ise hücrelerden oluşur.

� Plazma adı verilen sıvı kısmın yaklaşık % 90 ‘ ı sudur

� Geri kalan % 10 ‘ u iyonlar , glukoz , amino asitler ve diğer metabolitler ,hormonlar ve çeşitli proteinlerden oluşur

� Serum, plazmanın pıhtılaşma faktörleri ve fibrinojenin uzaklaştırılmasından sonra geriye kalan kısmıdır.

11

Kan hücreleri ;

� Eritrositler ( kırmızı kan hücreleri ),

� Lökositler ( beyaz kan hücreleri ) ve

� Trombositler ( kan pulcukları ) olarak ayrılır.

12

PLAZMA PROTEİNLERİ (%7-8gr)

� * Albumin (% 60)

� * Globulin (%36)

� * Fibrinojen (% 4)

13

Kan hücrelerinin orijini nedir?

14

HEMATOPOEZ = KAN YAPIMI

Erişkinde Fizyolojik Kan Yapım Organı = Kemik İliği

15

Kan Hücreleri� Kırmızı Hücreler (eritrosit/RBC)� Beyaz Hücreler (lökosit/WBC)

- Granülosit-Nötrofil-Eozinofil-Bazofil

-Lenfosit -Monosit-Plazma Hücreleri

� Kan Pulcukları (trombosit/platelet/Plt

Parçalı/çomak v.s.

16

Günlük Hücre Yapımı� Eritrosit yapımı : 200 X 10⁹ gün

� Granülosit yapımı : 120 x 10⁹ gün

� Trombosit yapımı : 150 x 10⁹ gün

KAYNAK:T.M. Fliedner, D. Graesile, C.Paulsen And K.Reimers Structure And Function Of Bone Marrow Hemopoiesis Mechanism Of Response To Ionizing Radiotion CANCER BIOTHERAPY & RADIOPHARMACEUTICALS17; 2002, 405-426

17

Hematopoez : Yerleşim1. Medullar (Kİ)2. Ekstrameduller

Kemik İliğiSarı ilikKırmızı ilik

18

Ekstrameduller Hematopoez:

a) Prenatal dönem (normal)

a) Patolojik (ör : myelofibrosis)

19

Embryonik hematopoez:� Yolc kesesi : 9-10 gün� Karaciğer : 5-6 hafta

2-3. aydan sonra : En önemli yer karaciğer.Bir oranda dalak, timus ve lenf bezlerinde de hematopoez vardır.

20

Meduller Hematopoez :(Kemik iliğinde kan yapımı)

� Normalde intrauterin (yaklaşık) 5-6. aydan itibaren kemik iliği hematopoezi üstlenmeye başlar.

� Önce granülopoez sonra megakaryopoez ve 3. timestrde ise eritropoez başlar.

� Erişkinde hematopoetik doku kemik iliğidir. Lenfositler ise Kİ dışında da yapılırlar.

21

� Kemik iliği sarı ve kırmızı ilik olarak iki kısımdır.

� Kırmızı ilik hematopoetik dokuyu içerir.� Gerekli hallerde kırmızı ilik alanı genişler, sarı ilik

kırmızı ilik haline dönüşür. � ör: Eritropoez hemoliz veya kanamaya bağlı olarak

6-8 kat artabilir. � Erişkinde yaş ilerledikçe kırmızı ilik alanı orta

kattaki yassı kemiklere sınırlanır.

22

Hematopoez için gerekli elemanlar:

I – Hematopoetik kök hücreII – MikroçevreIII- Hematopoetik büyüme faktörleri (HBF)

23

� Normal hematopoez için- Normal Kİ ve - Kök hücreler ile - Hematopoetik büyüme faktörleri gerekir.

� Aktif kemik iliği iki kısımdan oluşur. - Mikroçevre

a)Kan dolaşımıb)Stroma

-stroma hücreler-matriks

- Hematopoetik /stem cell) kök hücre ve progenitör hücreler ile bunlardan gelişen hematopoetik dizi hücreleri.

24

Granülositlerin (Farkadilebilir) Farklılaşma Evreleri

� KEMİK İLİĞİ

� MYELOBLAST

� PROMYELOSİT

� MYELOSİT

� METAMYELOSİT

� KAN � ÇOMAK

� PARÇALI

25

Kırmızı Seri Farklılaşması (koloni aşamasından sonra)

KEMİK İLİĞİ

PROERİTROBLAST

BAZOFİLİK ERİTROBLAST

POLİKROMATOFİLİK ERİTROBLAST

ORTOKROKATOFİLİK ERİTROBLAST

KAN

RETİKÜLOSİT

ERİTROSİT

26

ERİTROPOEZ

27

28

ERİTROPOEZ

HIM İL-3GM-CSF

HIM İL-3GM-CSF

Eritropoetin

29

Eritropoietin-Epo

%90 BöbreklerdePeritübüler kapiller yataktaki interstisyelhücreler, endotel h.

%10 KaraciğerdeHepatositler, Kupffer ve endotel h.

30

Eritropoezin stimülasyonu

Doku oksijenlenmesinin azalmasına neden olan faktörler eritropoezi arttırır

� *Düşük kan hacmi� *Anemi� *Hemoglobin azlığı� *Azalmış kan akımı� *Solunum yolu güçlüğü� *Pulmoner solunum güçlüğü

31

ERİTROSİTLER� Eritrositlerin temel fonksiyonu gaz değişimidir.� Oksijeni akciğerden dokulara taşır ve dokulardan da

karbondioksiti dışarı atılacağı akciğere geri getirirler.� Eritrositler birkaç organel içerir, çekirdeksiz

hücrelerdir. � Sitoplazmalarının büyük bir kısmını oksijen

taşınmasında rol oynayan, demir içerikli hemoglobin adı verilen molekül oluşturur.

� Eritrositler yaklaşık 7-8 µm çapında, bikonkav disk şeklindedir. Bikonkav disk şekli eritrositlerin kapiller ve küçük kan damarlarından geçişini kolaylaştırır.

32

ERİTROSİTLER� Eritrositler kanda en çok görülen hücrelerdir.

Normal eritrosit sayısı yaklaşık mikrolitrede 4.5 – 6 milyondur.

� Eritrosit ölçümünde kullanılan parametreler :hemoglobin ( Hgb ) desilitrede gram olarak (g/dl), hematokrit ( Hct ) veya eritrosit hacmi ( vücuttaki toplam kan hacmi içindeki eritrosit hacminin yüzdesi) ve eritrosit sayısı (milyon /mililitre) dır.

33

ERİTROSİTLER� Ortalama 120 gün ömrü olan eritrositlerin her gün

yaklaşık % 1’i yenilenir. � Genç eritrositler ribonükleik asit (RNA) içermeleri

nedeniyle fark edilirler. � Metilen mavisi gibi özel boyalarla retikülin adı

verilen RNA agregatları görülebilir. Bu agregatlarıiçeren genç eritrositlere retikülosit adı verilir ve kandaki retikülosit sayısı eritrosit yapımının en iyi göstergesidir.

34

Retikülosit

35

Lenfoid kök hücre İnterlökinler(Ly-progenitörler)

IL-3,HIM,GM-CSFMyeloid kök hücre(GEMM-CFU/c) Eritropoietin

IL-3,GM-CSFE-BFU/c E-CFU/c Eritroblast

MEG-BFU/c MEG-CFU/c Megakaryosit

Trombopoietin IL-3 M-CFU/c Monoblast

GM-CFU/c G-CFU/c Nöt.Granülo Eo-CFU/c Eo.Granülo

GM-CSFM-CSF Baso-CFU/c Bas.GranüloG-CSFİnterlökinler

Pluripotent kök hücre(Ly/My-CFU/s)

36

LÖKOSİTLER

37

38

MİYELOİD SERİ

Miyeloblast Promiyelosit Miyelosit Metamiyelosit Çomak met. Polimorfonükleer h.

39

LÖKOSİTLER

� Kanda çeşitli lökositler veya akyuvarlar bulunur. Normal lökosit sayısı 4000 – 10000 /µl’ dir.

� Lökositler, özgün granülleri olan granülositler ve granülleri olmayan agranülositler olmak üzere iki bölüme ayrılırlar.

40

LÖKOSİTLER

� Granülositler;nötrofiller ( zayıf boyanan granül içerenler ), eozinofiller ( büyük kırmızı eozinofilik granüllü ), ve bazofiller ( büyük koyu mavi veya bazofilik granüllü ) olmak üzere üçe ayrılır.

� Agranülositler ise lenfosit ve monositlerden oluşur.

41

LÖKOSİTLER

� Lökositler, beyaz kan hücresi olarak adlandırılmakla birlikte başlıca işlev yeri dokulardır.

� Bu hücreler sadece etki edecekleri dokulara ulaşmak için geçici olarak kanda bulunurlar.

42

LÖKOSİTLERNötrofiller

� Nötrofiller erişkinde en sık görülen lökositlerdir. Parçalı ( segmente ) nötrofiller ve çomak nötrofiller olmak üzere iki tipi tanımlanmıştır.

� Nötrofillerin birincil fonksiyonu başta bakteriler olmak üzere mikroorganizmaların fagositozudur.

� Nötrofiller bakteriyel enfeksiyonlara karşıprimer defansı oluşturur.

� Bakteriler nötrofil granülleri içinde var olan veya üretilen antimikrobiyal ajanlarla öldürülür.

43

LÖKOSİTLER� Nötrofiller dolaşımda ortalama 10 saat kalır ve

damar dışı alanda 1- 4 gün kadar yaşarlar. � Dokulara geçen nötrofiller tekrar dolaşıma geri

dönemezler. � Çok sayıda nötrofil kan damarlarının endotelyal

yüzeyi boyunca yuvarlanır (marjinal havuz). � Bu hücre topluluğu akut stres veya enfeksiyon

varlığında hızla mobilize olur.

44

LÖKOSİTLEREozinofiller

� Eozinofiller periferik kan yaymasında büyük kırmızı- turuncu (eozinofilik) granülleri ile dikkati çeken hücrelerdir.

� Eozinofillerin işlevleri arasında antijen – antikor komplekslerinin fagositozu ve parazitik enfeksiyonlara karşı savunma sayılabilir.

� Eozinofil sayısı normalde lökosit sayısının % 2 -4 ‘ü kadardır , ancak sayıları alerjik reaksiyonlar ve parazitik enfeksiyonlarda artar.

45

LÖKOSİTLER

Bazofiller� Bazofiller, büyük lacivert-mor renkli granülleri

ile diğer hücrelerden ayrılır. � Periferik kanda en nadir rastlanan lökosit tipidir.

Sayıları dolaşımdaki lökositlerin % 1’i kadardır.� Bazofillerin granülleri içinde heparin, histamin ve

benzeri maddeler bulunur. Bu hücreler IgE ile ilişkili tipteki hipersensitivite reaksiyonlarında görev alırlar.

46

LÖKOSİTLER

Lenfositler� Lenfositler dolaşımda ikinci sıklıkta bulunan

lökosit tipidir. ( Lökositlerin % 20 – 40 ‘ı ). � Lenfosit sayısı çocuklarda ve viral enfeksiyonlar

esnasında yüksek bulunur. � Fonksiyonlarına göre lenfositler iki ana grupta

toplanırlar : � B hücreler ve T hücreler

47

LÖKOSİTLER

B Hücreler :� B hücreler, birincil olarak humoral (antikor aracılıklı)

immün yanıtın oluşmasında rol alırlar. � Kemik iliğinde gelişimlerini tamamladıktan sonra lenf

düğümleri, dalak, kan ve diğer organlara dağılırlar. � Bir antijenik uyarıyı takiben bu hücreler antikorların

yapımından sorumlu olan plazma hücrelerine dönüşürler.

48

LÖKOSİTLER

T Hücreler :� T hücreler öncelikle hücresel immüniteden sorumludur. Aynı

zamanda tüm immün sistemin yönetimi ve denetimi görevini de yerine getirirler.

� B hücreler, monositler, makrofajlar ve diğer T hücreleri gibi bağışıklık sistemini oluşturan hücrelerin fonksiyonlarının uyarılması veya baskılanması da yine T hücreleri tarafından gerçekleştirilir.

� T hücre öncülleri kemik iliğinden köken alır ancak daha sonra timusta olgunlaşırlar. Normal şartlar altında dolaşımdaki lenfositlerin çoğunluğunu T hücreleri meydana getirir.

49

LÖKOSİTLERT hücreleri iki ana gruba ayrılmıştır:

� Yardımcı T Hücreleri : İmmün sistemin düzeninden sorumlu başlıca hücre grubudur, yüzeylerinde taşıdıkları CD4 antijeni ile tanınırlar.

� Baskılayıcı / Sitotoksik T Hücreleri : Daha çok virüs ile enfekte hücrelerin parçalanması veya organ nakli sonrası rejeksiyon sürecinde rol alır. Genellikle yüzeylerinde CD8 antijeni taşırlar.

� Sadece tek yönlü olarak kandan dokuya geçebilen diğer lökositlerin aksine lenfositler kan, dokular ve lenf bezleri arasında dolaşım halindedir.

50

LÖKOSİTLERMonositler

� Monositler normalde periferik kandaki lökositlerin % 3- 8’ini oluştururlar. Dolaşımda 8 – 14 saat kaldıktan sonra dokulara girerek doku makrofajlarına ( histiyositlere ) dönüşürler.

Monositlerin iki görevi vardır :� a)Fagositoz : Mikroorganizmaların özellikle mantar ve

mikobakterilerin hücre içine alınarak uzaklaştırılması� b)Antijenik proteinlerin işlenmesi ve sunulmalarıBu nedenle immün yanıtın oluşmasında monositler, kritik bir öneme sahiptir.

51

Megakaryosit

52

53

54

TROMBOSİTLER

� Trombositler hemostazda rol oynarlar. Damar endotelinde meydana gelen hasarlı alanlara yapışarak trombosit tıkaçları oluştururlar.

� Trombositler 1 – 4 µm çapında,çekirdeksiz, disk şeklinde yapılardır. Kemik iliğinde yer alan megakaryositlerden kopan sitoplazma parçalarıdırlar.

� Kanda , sayıları 150000 – 350000 / ml arasında değişir.

55

TROMBOSİTLER� Soluk mavi sitoplazmaları içinde kırmızı- mor renkli

granüller bulunur. Bu granüller, alfa granülleri ve ‘dense ‘(yoğun) cisimcikler olarak ayrılır.

� Bu granüllerin içinde pıhtılaşma faktörleri , adenozin difosfat (ADP), adenozin trifosfat (ATP), kalsiyum, serotonin ve katekolaminler bulunur. Bu maddelerden çoğu trombosit agregasyonunu indükler ve hemostaz mekanizmasında görev alır.

� Trombositlerin ömrü 10 gündür. Yaşlanan trombositler dalak tarafından dolaşımdan uzaklaştırılır.

56

KAN BİLEŞENLERİ� Kan ürünleri, kandan hazırlanan tedavi edici tüm

ürünleri, yani hem kan bileşenlerini hem de plazma fraksinasyon ürünlerini içerir.

� Kan bileşeni tanımına ise eritrosit, granülosit ve trombosit süspansiyonları ile taze donmuş plazma ve kriyopresipitat dahil edilmektedir.

� Kan, bu ürünlerin elde edilebildiği bir hammaddedir.

5757

TAM KAN

TAZE PLAZMA

ERİTROSİTSÜSPANSİYONU

TROMBOSİTTENZENGİN PLAZMA

TROMBOSİT SÜSPANSİYONU

TAZEDONMUŞPLAZMA

KRİYOPRESİPİTAT

SIVI PLAZMA

PLAZMAFRAKSİNASYON

ÜRÜNLERİ

58

59

TAM KAN� Uygun bir bağışçıdan alındıktan sonra hiçbir işlem uygulanmadan 63 ml. steril ve apirojen antikoagülan torba içinde saklanan 450 ml (±% 10) kana tam kan denir.

� 24 saatten daha kısa süre beklemiş tam kana TAZE TAM KAN denir. Taze alınmıştam kan tüm özelliklerini ancak kısa bir süre koruyabilir.

� Temelde kan bileşenlerinin hazırlanması için kaynak olarak kullanılır.

60

TAM KAN� Tam kan yeni alındığında eritrosit, lökosit, trombosit, plazma

proteinleri ve pıhtılaşma faktörleri içerir. Hematokrit ortalama % 36-37 kadardır. Bağışçı hematokritine bağlı olarak değişir.

� 200 ml. Eritrosit, 250 ml. Plazmadan oluşur.

� Sıvı ortamda uzun süre saklanmaya bağlı olarak eritrositlerde canlılık kaybı ve oksijen afinitesinde artma, kaogülasyon faktörlerinde (Faktör VIII ve V) aktivite kaybı, trombositlerde canlılık ve fonksiyon kaybı mikroagragregat oluşumu, potasyum ve lökosit preteazları gibi hücre içi komponentlerin salınımı artar, plazma faktörlerinin aktivasyon değişiklikleri olur. Tam Kan klinik önemi olan irregüler antikorlar içermeme lidir.

� Tam kandaki Faktör VIII, lökosit ve trombositler 24 saatten uzun süre saklandığında hızla bozulacağından hemostaz bozukluklarında tam kan kullanımı uygun değildir.

61

ERİTROSİT SÜSPANSİYONU� Tam kandan plazmanın uzaklaştırılması dışında herhangi bir işlem yapılmaksızın hazırlanan bileşendir.

� Bileşenin hematokrit değeri 0.65- 0.75 arasındadır.

62

ERİTROSİT SÜSPANSİYONU� Her bir ünite, işlem sonunda minimum 45 gram hemoglobin içermelidir.

� Ünite orijinalindeki eritrositlerin tümünü içerir.

� Özel bir işlem uygulanmadıysa, lökositlerin büyük bir kısmı(yaklaşık 2.5-3.0 x 109) ve kullanılan santrifügasyon yöntemine bağlı olarak değişen miktarda trombosit üründe kalır.

63

BUFFY COAT UZAKLAŞTIRILMIŞERİTROSİT SÜSPANSİYONLARI

� Eritrositlerden buffy coat tabakası ve plazmanın büyük kısmının ayrılması ile hazırlanan bileşendir.

� Bileşenin hematokrit değeri 0.65- 0.75 ‘dir.

� Ünite, 10-30 ml dışında, orijinalindeki eritrositlerin tümünü içerir. Her bir ünite, minimum 43 gram hemoglobin içermelidir.

� Lökosit içeriği ünitede 1.2x109’dan, ortalama trombosit içeriği ünitede 20x109’dan azdır.

64

EK ÇÖZELTİLİ ERİTROSİTSÜSPANSİYONLARI

� Bileşen, tam kanın santrifügasyonundan sonraplazmanın ayrılması ve eritrositlere uygun, besleyici bir çözeltinin ilave edilmesiyle hazırlanır.

� Bu bileşenin hematokriti, ek çözeltinin özelliğine, santrifügasyon yöntemine ve kalan plazmanın miktarına bağlıdır. Ancak 0.70’i geçmemelidir.

� Her bir ünite, minimum 45 gram hemoglobiniçermelidir.

65

EK ÇÖZELTİLİ ERİTROSİTSÜSPANSİYONLARI

� Ünite orijinalindeki eritrositlerin tümünü içerir.

� Özel bir işlem uygulanmadıysa, lökositlerin büyük bir kısmı (yaklaşık 2.5-3.0 x 109) ve kullanılan santrifügasyon yöntemine bağlı olarak değişen miktarda trombosit üründe kalır.

66

EK ÇÖZELTİLİ BUFFY COATUZAKLAŞTIRILMIŞ ERİTROSİT SÜSPANSİYONU

� Bileşen, tam kanın santrifügasyonundan sonra plazma ve buffy coat kısmının ayrılması ve eritrositlerin uygun besleyici bir çözelti ile yeniden süspanse edilmesiyle hazırlanır.

� Bu bileşenin hematokriti, ek çözeltinin özelliğine, santrifügasyon yöntemine ve kalan plazmanın miktarına bağlıdır. Ancak 0.70’I geçmemelidir.

67

EK ÇÖZELTİLİ BUFFY COAT UZAKLAŞTIRILMIŞ ERİTROSİT SÜSPANSİYONU

� Her bir ünite, işlem sonunda, minimum 43 gram hemoglobin içermelidir.

� Ünite, 10-30 ml dışında, orijinalindeki eritrositlerin tümünü içerir.

� Lökosit içeriği ünitede 1.2x109’dan, ortalama trombosit içeriği ünitede 20x109’dan azdır.

68

YIKANMIŞ ERİTROSİT SÜSPANSİYONU

� Bileşen, tam kandan santrifüjle plazmanın ayrılmasıve ardından eritrositlerin izotonik bir çözelti ile yıkanmasıyla hazırlanır.

� Bu bileşen plazma, lökosit ve trombositlerin büyük çoğunluğunun uzaklaştırıldığı bir eritrosit süspansiyonudur.

� Kalan plazma miktarı yıkama yöntemine göre değişecektir.

� Hematokrit, klinik gereksinime göre ayarlanabilir. Her bir ünite, işlem sonunda, minimum 40 gram hemoglobin içermelidir.

69

LÖKOSİTİ AZALTILMIŞ ERİTROSİT SÜSPANSİYONU

� Eritrositlerden, lökositlerin buffy coat azaltılmasıve filtrasyon gibi çeşitli teknikler kullanılarak uzaklaştırılması ile elde edilen bileşendir.

� Lökosit sayısının ünitede 1x106 dan az olmasışarttır.

� Her bir ünite minimum 40 gram hemoglobin içermelidir.

70

DONDURULMUŞ ERİTROSİT SÜSPANSİYONLARI

� Alınışından en fazla 6 gün içinde eritrositler -65˚C ile -80˚C de dondurulur.

� Kriyoprotektif sıvı olarak gliserol kullanılır.

� Kullanılacağı zaman çözülür ve yıkanarak gliserol ortamdan uzaklaştırılır. (degliserilize edilir)

� Çözündükten sonra 24 saat içinde kullanılmalıdır.

71

� Kullanılma süresi 10 yıldır.

� Pahalı ve zahmetli bir işlemdir.

� Eritrosit harabiyeti yüksektir.

� Modern transfüzyon uygulamalarında tercih edilen bir ürün değildir.

� Lökositten fakir ve plazmasızdır.

DONDURULMUŞ ERİTROSİT SÜSPANSİYONLARI

72

ERİTROSİT SÜSPANSİYONU : AFEREZ

� Otomatik hücre ayırıcı cihazlar kullanılarak tek bir bağışçıdan eritrosit aferezi ile elde edilen bileşendir. Bir eritrosit aferez işleminde aynı bağışçıdan 1 Ünite ya da 2 Ünite eritrosit toplanabilir. Hazırlama yöntemi ve kullanılan cihaza bağlı olarak, bu teknoloji ile hazırlanan eritrositlerin önceden öngörülebilir, tekrarlanabilir ve standardize olması mümkündür.

� Her bir ünite, minimum 40 gram hemoglobin içermelidir. Hazırlama yöntemi ve kullanılan cihaza bağlı olarak, trombosit, lökosit ve plazma içeriği değişebilir.

73

TROMBOSİT SÜSPANSİYONU : TAM KANDAN

� Taze tam kandan hazırlanan, tamkanın trombosit içeriğini yüksek oranda ve etkin formda içeren bileşendir.

� Hazırlama yöntemine bağlı olarak bir ünitedeki trombosit içeriği 50-60 ml süspansiyonda 45-85 x109 (ortalama 70x109) arasında değişecektir.

74

TROMBOSİT SÜSPANSİYONU: TAM KANDAN

� Ek bir işlem yapılmadığı sürece benzer şekilde bir ünitedeki lökosit içeriği 0.05-1x109, eritrositler ise 0,2-1x109

arasında olacaktır.

75

TROMBOSİT SÜSPANSİYONU: AFEREZ� Otomatik hücre ayırıcı cihazlar kullanılarak tek bir bağışçıdan trombosit aferez yöntemiyle eldeedilen bileşendir.

� Hazırlama yöntemine ve kullanılan cihaza bağlı olarak her birişlemin trombosit verimi 2-8x1011 arasında değişecektir.

76

TROMBOSİT SÜSPANSİYONU: AFEREZ

� Benzer olarak ürünün lökosit ve eritrosit kontaminasyonu işlem ve kullanılan cihazın tipine göre değişebilir.

� Yöntem, alloimmünize hastaların etkin tedavisi ve HLA alloimmünizasyon riskini azaltmak için seçilmişbağışçılardan trombositlerin toplanmasını sağlar.

� Hastanın maruz kaldığı bağışçı sayısının azalmasıyla viral bulaş riski de azalabilir.

77

TAZE DONMUŞ PLAZMA (TDP)

� Labil pıhtılaşma faktörlerinin fonksiyonlarının yeterince korunabileceği bir sürede ve uygun bir sıcaklıkta dondurularak, gerek tam kan gerekse aferezle toplanan plazmadan transfüzyon veya fraksinasyon amacıyla hazırlanan bileşendir.

78

TAZE DONMUŞ PLAZMA (TDP)

� Bu bileşen stabil koagülasyonetkenleri, albümin ve immünoglobülinleri normal plazma düzeylerinde içerir. Orijinal Faktör VIII’ in en az %70’ ini ve diğer labil pıhtılaşma faktörleri ile doğal inhibitörlerin en azından benzer miktarlarını içerir.

� Taze donmuş plazma klinik önemi olan beklenmedik antikorları içermemelidir.

79

KRİYOPRESİPİTAT� TDP’nin yüksek devirde santrifügasyonu ve en çok

40 ml.’ye kadar konsantre edilmesiyle hazırlanan, plazmanın kriyoglobulin fraksiyonunu içeren bir bileşendir.

� Taze alınmış ve ayrılmış plazmada varolan Faktör VIII, von Willebrand Faktör, fibrinojen, Faktör XIII’ün ve fibronektinin büyük bir bölümünüiçerir.

80

KRİYOPRESİPİTATI ALINMIŞ PLAZMA

� Belirgin şekilde azalmış labil Faktör V ve VIII düzeyleri hariç içerdiği albümin, immünglobulinler ve koagülasyon etkenleri taze donmuş plazmayla aynıdır.

� Fibrinojen konsantrasyonu da taze donmuş plazma ile karşılaştırıldığında azalmıştır.

� Kriyopresipitatı alınmış plazma klinik önemi olan beklenmedik antikorları içermemelidir.

81

DONDURULMUŞ TROMBOSİTLER

� Dondurulmuş trombositler aferez trombositlerin alındıktan sonraki 24 saat içerisinde soğuktan koruyucu bir solüsyon kriyoprotektif olarak dimetilsülfoksit (DMSO) kullanılarak dondurulması ile hazırlanan ve -80ºC ya da altında saklanan bir komponenttir.

� Hızlı eritmeden sonra trombositlerin canlılık oranı % 50 düşer. Pahalı olan ve etkinliği az olan bu nedenle de günümüzde yaygın olarak kullanılmayan bir üründür.

� Dondurulduktan sonra tekrar hazırlanan trombosit ünitesi eritrositler ve granülositlerden fakirdir. Yöntem özel seçilmiş donörlerden veya otolog trombositlerin saklanabilmelerini sağlar.

82

GRANÜLOSİT SÜSPANSİYONU: AFEREZ� Tek bağışçı afereziyle elde edilen, plazmada

süspanse edilmiş granülositten yoğun bir bileşendir.

� Granülosit transfüzyonunun klinik etkinliği tartışılmaktadır.

� Granülosit bağışçılarının, bağıştan önce, ilaçkullanmaları gerekir. Yeterli miktarda granülosit toplamak için bağışçıya granülosit koloni stimüle edici faktör ( G-CSF) ve ya kortikosteroid uygulanmasıgerekir. Bu amaçla, ilaç kullanımına başlanmadan, bağışçının bilgilendirilmesi ve onayının alınmasızorunludur.

83

TEŞEKKÜRLER

Referanslar:1.Ulusal Kan ve Kan Ürünleri Rehberi 20112. PDQ Hematoloji, William F. Kern,

Çeviri: Prof.Dr.Burhan Ferhanoğlu, 2005,İstanbul3. Prof. Dr.Teoman Soysal