Grupa A | strona 1 z 4

1

2

3

Grupa A Klasa ....................Imię i nazwisko ...................................

Data .............

Karta pracy/Sprawdzian Procesy egzogeniczneNa ilustracji zaznaczono literami A i B formy krasowe. Przyporządkuj każdemuopisowi właściwą nazwę formy wybraną spośród podanych oraz literę, którąoznaczono tę formę na ilustracji.

wywierzysko, stalaktyt, stalagmit, ostaniec

Lp. Opis Nazwa formy Litera

1. Forma skalna występująca w jaskiniprzypominająca zwisający sopel.

2. Powierzchniowa forma krasowazbudowana z wapienia.

(.../2 pkt)

Do podanych opisów dopisz nazwy odpowiednich typów wietrzenia chemicznegowybrane spośród podanych.

rozpuszczanie, utlenianie, krasowienie, uwadnianie

A. Pod wpływem wody minerały tworzą roztwór.B. W wyniku reakcji anhydrytu (siarczanu wapnia) z wodą powstaje uwodniony siarczanwapnia.

(.../2 pkt)

Poniżej przedstawiono w losowej kolejności etapy dwóch rodzajów wietrzeniafizycznego. Wybierz tylko cztery z nich i uzupełnij schemat tak, aby ukazywałprawidłową kolejność typu wietrzenia określanego jako eksfoliacja.

1. Zmiany temperatury w okolicach 0°C.2. Powstawanie szczelin i pęknięć.3. Nierównomierne nagrzewanie się minerałów w skale.4. Zwiększanie objętości wody w skale.5. Dobowe zmiany temperatury.6. Tworzenie się naprężeń na granicy występowania minerałów.7. Rozpad ziarnisty skał.8. Rozpad blokowy skały.

___ – ___ – ___ – ___

(.../3 pkt)

Grupa A | strona 2 z 4

4

5

6

7

8

9

Na wykresach (1–4) przedstawionointensywność różnych rodzajówwietrzenia w zależności od typuklimatu.Określ, którego typu klimatu dotycząprzedstawione wykresy. Podajwłaściwe nazwy typów klimatuwybrane spośród podanych.

polarny, umiarkowany morski,równikowy wilgotny, zwrotnikowy suchy

(.../3 pkt)

Podaj nazwę rodzaju wietrzenia, którego dotyczy poniższy opis.

Na stromym skalistym zboczu wysokich gór, osłonięta od wiatru, rośnie młoda sosna. Jej korzenie szukają stabilizacji na tym trudnym do życia terenie i dlatego wrastają w szczeliny skalne.

(.../1 pkt)

Skreśl element, który nie pasuje do pozostałych. Uzasadnij swój wybór.

eksfoliacja, krasowienie, utlenianie, rozpuszczanie

(.../2 pkt)

Zaznacz zdanie, które zawiera prawdziwe informacje.

1. Głównym czynnikiem działającym w procesie wietrzenia fizycznego jest wiatr.2. Rozwój organizmów oraz ich aktywność życiowa nie mają wpływu na zmiany fizyczneoraz chemiczne skał.3. Występowanie szaty roślinnej hamuje intensywność wietrzenia fizycznego.

(.../1 pkt)

Oceń, czy podane informacje są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli informacjajest prawdziwa, lub literę F – jeśli jest fałszywa.A. Odpadanie polega na odrywaniu się i przemieszczaniu w dół stoku pojedynczych,niewielkich okruchów skalnych. P / FB. Spływanie to proces powolnego zsuwania się zwietrzeliny. P / FC. W okresie letnim na obszarach o zimnym klimacie dochodzi do procesu zwanegosoliflukcją. P / F D. Do czynników naturalnych, które mogą spowodować zaburzenie równowagi stoku,zalicza się obfite opady deszczu lub śniegu, podcięcie stoku przez erozję oraz trzęsienieziemi. P / FE. Mechanika gruntu to nauka, która zajmuje się badaniem właściwości skał w różnychwarunkach. P / F

(.../3 pkt)

Podaj nazwę ruchu masowego, który możewystąpić na obszarze przedstawionym na fotografii. Uzasadnij odpowiedź.

(.../2 pkt)

Grupa A | strona 3 z 4

10

11

12

13

14

15

16

Przyporządkuj wymienionym ruchom masowym (A–D) właściwe opisy wybranespośród podanych (1–6)

A. Osuwanie.B. Obrywanie.C. Odpadanie.D. Spełzywanie.

A. Podczas tego procesu następuje gwałtowne zsuwanie sięzwietrzeliny lub luźnych skał w dół stoku.

B. W wyniku tego procesu tworzą się stożki piargowe.C. Katalizatorem tego procesu są duże opady deszczu.D. Oznaką tego procesu są pochylone ogrodzenia.E. Podczas tego procesu materiał skalny przebywa część

drogi w powietrzu.F. Ten proces zachodzi np. w wyniku trzęsienia ziemi.

(.../3 pkt)

Przyporządkuj formom krasowym widocznym na fotografiach (A–C) właściwe opisy (1–4).

1. Nacieki jaskiniowe zwisające ze stropu jaskini krasowej.2. Naciek krasowy narastający od dna jaskini.3. Naciek jaskiniowy łączący strop jaskini krasowej z jej dnem. Występuje w formie np. kolumny, słupa.4. Naciek jaskiniowy o kształcie niecki lub misy.

A. B. C.

(.../3 pkt)

Dopisz do każdego z odcinków rzeki nazwę procesu, który tam przeważa, oraz nazwę formy terenu, która wykształciła się w wyniku tego procesu. Wpisz właściwe informacje wybrane spośród podanych.

delta, akumulacja, meander, erozja boczna, erozja wsteczna, wodospad

A. Bieg górny ‒B. Bieg środkowy ‒C. Bieg dolny ‒

(.../3 pkt)

Zaznacz prawidłowe dokończenie zdania.

Gdy rzeka przecina dział wodny i przejmuje rzekę o mniejszej sile erozyjnej, mówimy o:a) kotle eworsyjnym. b) kaptażu. c) meandrze.

(.../1 pkt)

Wymień dwie przyrodnicze przyczyny tworzenia się ujść deltowych. (.../2 pkt)

Zaznacz podpunkt, który zawiera wyłącznie nazwy form powstałych w wyniku działalności wód fluwioglacjalnych.

A. Oz, morena czołowa, kem, sandr.B. Jezioro morenowe, morena denna, pradolina, oz.C. Oz, kem, sandr, pradolina.

(.../1 pkt)

Określ rodzaj wydmy przedstawionej naschemacie. Wyjaśnij przyczyny ukształtowaniajej ramion w zależności od kierunku wiatru.

(.../2 pkt)

Grupa A | strona 4 z 4

17

18

19

20

21

Zapisz nazwy form, które powstały w wyniku wymienionych procesów eolicznych (A–C).

bruzdy korazyjne, wydmy podłużne, barchany, graniaki wiatrowe, bruki deflacyjne

A. Deflacja. B. Korazja. C. Akumulacja.

(.../2 pkt)

Przyporządkuj podanym typom wybrzeży (A–C) obszary ich występowania (1–3).

A. Riasowe.B. Dalmatyńskie.C. Lagunowe.

1. Portugalia.2. Adriatyckie wybrzeże Włoch.3. Chorwacja.

(.../2 pkt)

Uzupełnij tabelę. Wpisz we właściwych komórkach nazwy form ukształtowaniapowierzchni wybrane spośród podanych. Następnie dopisz do każdej z formczynnik, który ją ukształtował.

graniak, kocioł polodowcowy, wydma paraboliczna, barchan, klif, delta, mierzeja, dolina V-kształtna, jezioro cyrkowe

Działalność akumulacyjna Działalność erozyjna

forma czynnik forma czynnik

(.../4 pkt)

Przyporządkuj nazwom form rzeźby (A–D) obszary ich występowania wybranespośród podanych (1–5).

A. Cyrki lodowcowe.B. Wybrzeża klifowe.C. Jardangi i grzyby skalne.D. Gołoborza.

1. Tatry.2. Góry Świętokrzyskie.3. Wolin.4. Gobi.5. Wyżyna Lubelska.

(.../3 pkt)

Zaznacz literę P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub literę F – jeśli jest fałszywa.

A. Abrazja to niszcząca działalność morza. P / FB. Korazja to proces rzeźbotwórczy, w którym wiatr działa niszcząco przez uderzaniecząsteczkami piasku o skałę. P / FC. Atole koralowe są przykładem działalności koralowców wokół wyspy, która ulegasilnym ruchom wypiętrzającym. P / FD. Terasy rzeczne powstają w wyniku zmian położenia bazy erozyjnej rzeki. P / FE. Intensywność procesów eolicznych zależy od wielkości ziaren piasku, jego suchościoraz pokrycia roślinnego. P / FF. W wyniku wietrzenia chemicznego dochodzi do rozpadu skał, ale nie zmienia się ichskład mineralny. P / F

(.../5 pkt)