Kasım 2013 Cilt 2 Sayı 4

Kasm 2013

Cilt 2

Say 4

http://www.jret.org

Eitim ve retim Aratrmalar Dergisi

Journal of Research in Education and Teaching

Kasm 2013 Cilt 2 Say 4 ISSN: 2146-9199

i

letiim Prof. Dr. Zeki Kaya

Gazi niversitesi

Gazi Eitim Fakltesi

Eitim Bilimleri Blm

06500 Teknik Okullar - Ankara / Trkiye

Tel: +90 312 202 82 30 Fax: +90 312 222 84 83

E. Posta: [email protected]

Dizinlenlenme / ndekslenme

Editrler Prof. Dr. Zeki Kaya, Gazi niversitesi Do. Dr. Serin Karata, Gazi niversitesi Editr Yardmclar Yrd. Do. Dr. Dilek argan Glten, stanbul niversitesi Ar. Gr. Eren Halil zberk, Hacettepe niversitesi

Editrler Kurulu Prof. Dr. Ali Gne, Aydn niversitesi, Trkiye Prof. Dr. Ahmet Mahirolu, Gazi niversitesi, Trkiye Prof. Dr. Ali Murat Snbl, Necmettin Erbakan niversitesi, Trkiye

Prof. Dr. Cevat Celep, Kocaeli niversitesi, Trkiye

Prof. Dr. Cokun Bayrak, Anadolu niversitesi, Trkiye

Prof. Dr. Emine Demiray, Anadolu niversitesi, Trkiye Prof. Dr. Feyzi Ulug, TODAIE, Trkiye

Prof. Dr. H. brahim Yaln, Dou Akdeniz niversitesi, KKTC

Prof. Dr. Mehmet Ali Ksakrek, Ankara niversitesi, Trkiye Prof. Dr. Mehmet iman, Osman Gazi niversitesi, Trkiye

Prof. Dr. Mimar Trkkahraman, Akdeniz niversitesi, Trkiye

Prof. Dr. Mustafa akr, Anadolu niversitesi, Trkiye

Prof. Dr. Mfit Kmleksiz, Uluslararas Kbrs niversitesi, KKTC

Prof. Dr. Nedim Grses, Anadolu niversitesi, Trkiye Prof. Dr. Salih Uun, Mula niversitesi, Trkiye

Prof. Dr. Selahattin Gelbal, Hacettepe niversitesi, Trkiye

Prof. Dr. Songl Altnk, TODAIE, Trkiye

Prof. Dr. Uur Demiray, Anadolu niversitesi, Trkiye

Do. Dr. Altay Eren, Abant zzet Baysal niversitesi, Trkiye

Do. Dr. Deniz Beste evik, Balkesir niversitesi, Trkiye

Do. Dr. Glay Ekici, Gazi niversitesi, Trkiye

Do. Dr. Hasan Karal, Karadeniz Teknik niversitesi, Trkiye

Do. Dr. I. Hakki Mirici, Akdeniz niversitesi, Trkiye




ii

Do. Dr. Melek akmak, Gazi niversitesi, Trkiye

Do. Dr. Melek Demirel, Hacettepe niversitesi, Trkiye Do. Dr. Nadir elikz, Yldz Teknik niversitesi, Trkiye

Do. Dr. eref Tan, Gazi niversitesi, Trkiye

Do. Dr. Suzan Duygu Eriti, Anadolu niversitesi, Trkiye

Do. Dr. Yavuz Erien, Yldz Teknik niversitesi, Trkiye

Do. Dr. Zekai ztrk, Gazi niversitesi, Trkiye

Yrd. Do. Dr. Bahadr Eriti, Anadolu niversitesi, Trkiye Yrd. Do. Dr. Cengiz Poyraz, stanbul niversitesi, Trkiye

Yrd. Do. Dr. Esed Yac, Hacettepe niversitesi, Trkiye

Yrd. Do. Dr. lknur stifi, Anadolu niversitesi, Trkiye

Yrd. Do. Dr. Mehmet ahin, Yldz Teknik niversitesi, Trkiye

Yrd. Do. Dr. Merih Takaya, Akdeniz niversitesi, Turkey Yrd. Do. Dr. Murat Himanolu, Uak niversitesi, Trkiye

Yrd. Do. Dr. Nuray Tatan, Krkkale niversitesi, Trkiye Yrd. Do. Dr. Irfan Yurdabakan, Dokuz Eyll niversitesi, Trkiye

Yrd. Do. Dr. Ycel Kayaba, Gazi niversitesi, Trkiye

Dr. Erin Karata, Ankara niversitesi, Trkiye

Dr. Glah Batdal Karaduman, stanbul niversitesi

Dr. Songl Aynal Kilimci, ukurova niversitesi, Trkiye




ii

NDEKLER...i Editrlerden.......v 01. FEN BLGS RETMEN ADAYLARININ GRNT OLUUMU HAKKINDAK KAVRAMSAL ANLAMALARI Aysel Kocaklah, Metin arda1 02. NVERSTE YABANCI DL HAZIRLIK SINIFLARINDA UYGULANAN MODLER SSTEMDEK LME VE DEERLENDRME Baki Karaku..15 03. MATEMATK RETMEN ADAYLARININ EPSTEMOLOJK NANLARI LE RENME VE RETM STLLER ARASINDAK LK Fatih Kaleci.23 04. 1935 VE 2009 MANTIK RETM PROGRAMLARINA GRE YAZILMI DERS KTAPLARINDAK MANTIK KAVRAMLARININ KARILATIRILMASI Ekrem Ziya Duman, Aytekin Demirciolu .33 05. LSE 12.SINIF RENCLERNN GEOMETRK SPAT SRELERNN NCELENMES Emine imek, Ali imek, Sefa Dndar..43 06. OKUL ALE BRLKLERNN LEY, SORUNLARINA LKN YNETCLERN, OKUL ALE BRL YELERNN GRLER Eref Nural, Cokun Deniz Kaya, Yeim Kaya..58 07. ETM SSTEMNDEK NOVATF DEMLERE YNELK LKRETM OKUL YNETCLERNN GRLER (GAZANTEP L RNE) Gke zdemir, Tuba Aydn, Aykar Tekin Bozkurt..70 08. MZK RETMEN ADAYLARININ BREYSEL SES ETM DERSNE YNELK TUTUMLARI Glen Yaldz, Aycan zimen..78 09. TEKNOLOJ ENTEGROSYONUNDA RENCLERN OKLU ZEKA ALANLARI, FEN TUTUMLARI, AKADEMK BAARILARI VE HATIRLAMA DZEYLER Glen Altnta, Emine Kahraman, S. Uur Altnta84 10.ANTALYA YRES HALK TRKLERNDE YER ALAN KLTREL MOTFLER Aycan zimen, Sevilay Gk..92 11. MZK RETMEN ADAYLARININ EDNK - DIADNK KLK ZELLKLERNE SAHP OLMA DURUMUNUN BREYSEL ALGI DERS AKADEMK BAARI DZEYNE ETKS Gzde Yksel.98 12. BTE RETMEN ADAYLARININ RETMEN VE RETME SRELERYLE LGL ZHNSEL MGELER: MAK RNE Vesile Gl Baer Glsoy, Nihal Dulkadir, Sezan Sezgin..105 13. TRK RESMNDE MASALSI ANLATIMI BENMSEYEN SANATILAR: CHAT BURAK / NUR ABA / BURHAN UYGUR Neslihan ztrk113




iii

14. MMARDE PARAMETRK TASARIM VE ETM Serta Karsan Erba..119 15. PISA 2009 TUTUM ANKET MADDE PUANLARININ AAMALI MADDE TEPK MODEL LE NCELENMES eyma Uyar, Nee ztrk Gbe, Hlya Keleciolu.125 16. PISA 2009 OKUMA TESTNDEN ELDE EDLEN K KATEGORL VERLERN BILOG PROGRAMI LE NCELENMES Derya akc Eser.135 17. SINIF RETMEN ADAYLARININ MZK DERSLER KAPSAMINDA ALDIKLARI BLOKFLT ETMNE YNELK BAKI AILARI Hazan Kurtaslan, ehriban Koca145 18. BRLKL RENME YNTEMNN RETMEN ADAYLARININ YAZILI ANLATIM DERSNE YNELK TUTUMLARINA ETKS Mehmet Nuri Karda.152 19. LKRETM MATEMATK RETM PROGRAMININ DEERLENDRLMES Ayten Pnar Bal, Perihan Din Artut...164

20. M-RENME TUTUM LE: GEERLK VE GVENRLK ANALZLER Ahmet elik.172

21. LKRETM MATEMATK RETMEN ADAYLARININ MATEMATK TARH NAN VE TUTUMLARI LE YARATICILIK DZEYLER ARASINDAK LKNN NCELENMES Nedibe Aydodu, smail Yksel.186 22. YARATICI DNME BECERSNN MZK RETMNDE KULLANILIRLII LE LGL RETMEN GRLER

Tarkan Yazc, efika zgi Topalak ..195

23. RETMENLERN ETM NANLARI LE RETMEN RENC LKLERNE YNELK GRLER ARASINDAK LK Krad Ylmaz, M. Fethullah Tosun.205 24. YABANCI DLDE KONUMAYA VE KONUMA RETMNE DAR RETMEN BLLER: DZCE NVERSTES RNE Zekeriya Hamamc..219

25. RETMEN ADAYLARININ WEB TABANLI RETME YNELK TUTUMLARININ FARKLI DEKENLER AISINDAN NCELENMES Alpaslan Durmu, Hakk Bac...225

26. OTZM TANILI BR RENCYE TEMEL ELEME BECERLERNN RETMNDE AYRIK DENEMELERLE RETMN ETKS Yeim Gle-Aslan, Uur Yassba. .232

27. TUZ: BYOLOJ RETMEN ADAYLARININ ZHNSEL MODELLER Hakan Kurt, Glay Ekici, zlem Aksu.244




iv

28. RENME DENEYMLERNN KAYDEDLMES N OKLU CHAZ TABANLI BR YAAM GNL SSTEMNN GELTRLMES Mehmet Emin Mutlu 256 29. AF KANUNU LE LSANSST ETME YENDEN BALAYAN RENCLERN DENEYMLERNN NCELENMES smail Gle, Yeim Gle-Aslan270

30. ORTA YA RETMENLERN YALNIZLIK DZEYLERNN BAZI DEKENLER AISINDAN NCELENMES Mge Yukay Yksel, Zafer zcan, Ahmet Kahraman..277 31. LSE RENCLERNN BYOLOJ Z-YETERLK ALGILARINA BYOLOJ RETMENLERNN LETM DAVRANILARININ ETKS Hakan Kurt, Glay Ekici, Murat Akta, zlem Aksu286 32. ETMDE MOBL ARALARIN KULLANIMINA LKN RENC GRLER Rdvan Kaan Aca, Hakk Bac295

33. TOPLUMSAL DEERLERE YNELK ALGI LE: GEERLK VE GVENRLK ALIMASI Ebru Baka303

34. POSTMODERNDEN OLUTURMACILIA DJTAL YKLEME zlem Ayvaz Tun, Esen Karada.310

35. RESM- ETMNDE LKOKUL RENC RESMLERNN DEERLENDRLMES idem Doan316

36. SINIF RETMENLERNN 4+4+4 UYGULAMASINA YNELK GRLER Dilat Peker nal.324

37. N.E.. A.K.E.F. MZK ETM ANABLM DALI RENCLERNN RETMENLK MESLENE LKN TUTUMLARI H. Onur Kkosmanolu, Murat Can..338 38. OCUKLARIN GRSEL GSTERGELER ANLAMA DZEYLER Nihat Bayat, Burcu Btn..344

39. KSEL WEB SAYFALARININ RETM SRELERNE DAHL EDLMES (WORDPRESS N LMS EKLENTS RNE) Seda Tre,, Kemal ahin..355 40. MATEMATK DERSNDE UYGULANAN 4MAT SSTEMNN LSE RENCLERNN RENME STLLERNE ETKLER Kemal zgen, Hseyin Alkan..361




v

Editrlerden

Deerli Meslektalarmz, Deerli Okuyucular,

Farkl kurumlarda grevli 77 deerli meslektamza ait 40 adet makaleyi ikinci cilt drdnc sayda yaynlam

bulunmaktayz. Editrler kurulunda yer alan arkadalarmz ve hakemler, yaynlanan makaleleri byk bir

zveriyle ve titizlikle deerlendirmilerdir.

25 -27 Nisan 2013 tarihlerinde Antalyada 28 lkenin katlmyla dzenlenmi olan 4th International

Conference on New Trends in Education and Their Implicationsda bildiri olarak sunulmu olan ok sayda bildiri

bavurusu olmutur. Bildiriler editrler kurulunda grevli ve grevli olmayan hakemler tarafndan

deerlendirilmitir. Deerlendirme sonularna gre bir sonraki sayda da 4th International Conference on New

Trends in Education and Their Implicationsda bildiri olarak sunulmu olan baz bildirilere de yer verilecektir.

Dergimiz byk bir ilgiyle karlanmaya devam etmektedir. Deiik niversitelerden ve kurumlardan ok

saydaki makale deerlendirme aamasndadr. Makalelerin deerlendirilmesi grevini stlenen editrler

kurulunda zveriyle alan meslektalarmza, almalarnzla destek veren siz yazarlara ve tm okuyuculara

itenlikle teekkr ederiz.

01 Kasm 2013

Sayglarmzla.

Prof. Dr. Zeki Kaya, Gazi niversitesi

Do. Dr. Serin Karata, Gazi niversitesi



Kasm 2013 Cilt:2 Say:4 Makale No:01 ISSN: 2146-9199

1

FEN BLGS RETMEN ADAYLARININ GRNT OLUUMU HAKKINDAK KAVRAMSAL ANLAMALARI

Yrd. Do. Dr. Aysel Kocaklah

Balkesir niversitesi

Necatibey Eitim Fakltesi

lkretim Blm, Fen Bilgisi Eitimi ABD

[email protected]

Ar. Gr. Metin arda

Van 100. Yl niversitesi

Eitim Fakltesi

lkretim Blm, Fen Bilgisi Eitimi ABD

[email protected] zet Fen konular gnlk yaamla i ie olduundan rencilerin snf ortamna pek ok deneyim ve n bilgi ile

gelmeleri kanlmaz bir sonutur. Bu sonu fen eitimcilerini rencilerin sahip olduklar alternatif fikirleri ve

bu fikirlerin kaynan ortaya karmaya itmitir. Yaplan almalar, rencilerde var olan ve alan yaznda daha

ok kavram yanlglar eklinde ifade edilen bu fikirlerin; kullanlan dil, gnlk deneyimler ve konularn retimi

srasnda retmen kaynakl olduunu gstermektedir. Bundan dolay retmen adaylarnn kavram yanlglarn

ortaya koyacak almalar ayr bir nem kazanmaktadr. Bu almada, 2011-2012 eitim-retim ylnda

Balkesir niversitesi Necatibey Eitim Fakltesi Fen Bilgisi retmenlii nc ve drdnc snfnda renim

gren toplam 111 rencinin geometrik optik konular ierisinde yer alan grnt oluumu ile ilgili fikirleri

detayl bir biimde incelenmitir. Aratrmada veri toplama arac olarak alt tane ak ulu sorunun bulunduu

kavramsal anlama testi kullanlmtr. Aratrmann sonucunda rencilerin farkl geometrik aralarn kullanld

dzeneklerde grntnn oluumu ile ilgili eitli kavram yanlglarna sahip olduu tespit edilmitir.

Anahtar Szckler: Grnt oluumu, Kavram, Kavram yanlgs, retmen adaylar.

PROSPECTIVE PRIMARY SCIENCE TEACHERS CONCEPTUAL UNDERSTANDING OF IMAGE FORMATION

Abstract The fact that science topics is intertwined with everyday life cause students to come up with a lot of experience

and prior knowledge to the classroom as an inevitable result. This result forced science educators to uncover

the alternative ideas of the students and the source of those ideas. Studies have shown that such student

ideas, which are called mostly as misconceptions in the literature, originate from teachers; due to the use of

language, daily experiences and teaching of the topics. Therefore, studies which will put forward

misconceptions of teacher candidates have gained a distinct importance. In this study, students ideas about

imagine formation, which is one of the topics of geometrical optics, was examined in a detailed manner. A total

of 111 students, who registered to the third and fourth year of primary science education department for the

academic years 2011-2012 at Balkesir University, Necatibey Education Faculty, took part in the study. A

conceptual understanding test, which includes six open-ended questions, was used as data collection

instrument. Analysis results show that students have various misconception about the imagine formation of

images that are established in different geometrical instruments. Key Words: Image formation, Concept, Misconception, Teacher candidates.




2

GR Kavramlar soyut dnce birimleri olup, zihinde yaplandrlmaktadr. Yaplan almalar sonucunda rencilerin

renme ortamna gelmeden nce sahip olduu yanl n bilgiler ve evrelerinde meydana gelen olaylar yanl

yorumlamalarna bal olarak zihinlerinde baz kavram yanlglar oluturduklar bilinmektedir. rencilerde var

olan kavram yanlglarnn anlatlan konunun anlalmasn olumsuz ynde etkiledii gibi, konunun

retilmesinden sonra da birok durumda devam ettiini gstermektedir (Hewson ve Hewson, 1984). Bu

nedenle kavram yanlglar renmeyi etkileyen en nemli faktrlerden birisini oluturmaktadr (Atav ve ark.,

2004).

Kavram yanlglar zerine yaplan aratrmalar sadece rencilerin deil ayn zamanda retmenlerin ve

retmen adaylarnn da fen kavramlarna ilikin yanlglar olduunu gstermektedir (Enochs ve Gabel, 1984;

Demirci ve Kkzer, 2005; Yalcin, Altun, Turgut ve Aggl 2009). Baz aratrma bulgular, rencilerde retim

ncesi olmayan bir kavram yanlgsnn retim sonrasnda ortaya kabildiini bunun da retim srecinde

olutuunu gstermitir (Wandersee, Mintzes ve Novak, 1994). Ayrca aratrmalar, retmenlerin rencileri

ile ortak kavram yanlglarna sahip olabildiklerini bunun sonucunda da retim srasnda bunun rencilere

bilimsel bir doru gibi aktarldn ortaya karmaktadr (Enochs ve Gabel, 1984; Kruger, 1990; alk, ve Ayas,

2005). Dolaysyla kavram yanlglarna sebep olan faktrlerden birinin retmen veya retim sreci olmas,

retmen adaylar ya da retmenlerle yaplan aratrmalarn retmen yetitirme srecinde de olduka nem

kazandn ortaya koymaktadr.

Alan yazn incelendiinde mekanik ve elektrik konularnda rencilerin kavram yanlglarn aratran pek ok

alma olmasna ramen, geometrik optik konusunda rencilerin kavram yanlgsn aratran almalarn

azl dikkati ekmektedir (Pfundt ve Duit, 2005). Geometrik optik konusundaki kavram yanlgs almalarnn

da, zellikle rencilerin n doas ve grntnn anlalmasnda zorluklara sahip olduklarn gstermektedir

(Kutluay, 2005). Ik konusu somut ve soyut dnmenin yannda, rencilerin konular yeterince

kavrayabilmeleri iin hem izim hem de yorum yeteneinin gelitirilmesi gerekmektedir (Alptekin ve Ylmaz,

2007). Bu nedenle geometrik optik konusu zerine yaplan almalarn her iki beceriyi lebilen almalar

olacak ekilde tasarlanmas nemlidir. Bu balamda almann amac; Fen Bilgisi retmen adaylarnn

geometrik optik konular ierisinde yer alan grnt oluumu kavramsal anlamalarn betimleyerek varsa

kavram yanlglarn ortaya koymaktr.

YNTEM

Aratrmann Tr Aratrma, tarama modeli trlerinden biri olan rnek olay tarama modelidir. Bu aratrmada 2011-2012 eitim

retim ylnda fen bilgisi retmenlii nc ve drdnc snf rencilerin grnt oluumu hakkndaki

fikirleri detayl bir biimde incelenmitir. Fikirlerin detayl bir biimde ortaya konmasnda kavramsal anlama

testi kullanlmtr.

alma Grubu Bu ararma Balkesir niversitesi Necatibey Eitim Fakltesinde 2011-2012 eitim retim ylnda lkretim

Blm Fen Bilgisi retmenlii ABD nc snfndaki 64 ve drdnc snfndaki 47 renciden olumaktadr.

Tablo 1de aratrmaya katlan 111 rencinin snflara ve cinsiyetlerine gre dalmlar verilmitir.

Tablo 1: rencilerin Snflara Ve Cinsiyete Gre Dalmlar

renci Gruplar Erkek Kz Toplam

3. Snf 17 47 64

4. Snf 17 30 47




3

Veri Toplama Arac ve Verilerin Analizi Aratrmada, veri toplama arac olarak amaca uygun olacak ekilde ierisinde ak ulu sorularn bulunduu

kavramsal anlama testi gelitirilmitir. Gelitirilen bu testte toplamda sekiz soru bulunmaktadr ve bu alma

iin alt tanesi deerlendirilmitir. Testte yer alan sorularn drt tanesi aratrmaclar tarafndan gelitirilmi

olup dier drd Kocaklah n (2006) almasndan alnmtr. Test asl uygulama ncesinde fizik retmenlii

blmnde renim gre 25 nc snf rencisine uygulanarak gerekli dzenlemeler yaplmtr.

Ak ulu sorularn analiz edilmesinde; ncelikle tam yant belirleme (nomothetic) ve verilen aklamalar uygun

tema isimleri vererek belli kategoriler altnda toplama (ideographic) yaklamlar kullanlmaktadr (Kocaklah,

1999). Bu almada da kullanlan kavramsal anlama testi ak ulu sorulardan olutuundan ayn yaklam

kullanlmtr. Verilerin analizi srasnda rencilerin her bir soru iin verdii yantlar incelenerek bilimsel olarak

kabul edilebilir, bilimsel olarak kabul edilemez ve yantsz olarak ana kategoriye ayrlmtr. Bilimsel olarak

kabul edilebilir kategorisinde renci eksiksiz ve doru cevap vermise tam yant, vermi olduu cevap doru

fakat eksikleri var ise de ksmi yant bal altnda ele alnmtr. rencilerin vermi olduu yantlar hatal ise

bilimsel olarak kabul edilemez bal altnda, yant verilmemi veya verdii yantlar okunamaz durumda olanlar

ise yantsz kategorisi altnda toplanmtr.

BULGULAR

Bu blmde retmen adaylarnn grnt oluumuna ilikin kavramsal anlama testi sonular verilmitir. ekil

1de verilen testin 1. sorusunda, rencilerin mercek ya da baka bir optik sistemin nasl bir grev stlendii

konusunda ne dndklerini ve grnt oluumu ile ilgili hangi artlarn gerektii konusunda fikirlerinin ne

olduunu aratrmak amalanmtr.

Soru 1:

ekil 1. Kavramsal Anlama Testindeki Birinci Soru

Tablo 2de rencilerin birinci soruya verdikleri yantlar ve bu yantlarn yzdeleri verilmitir.

Tablo 2: rencilerin Birinci Soruya Verdikleri Yantlar

YANIT TRLER N %

A. Bilimsel Olarak Kabul Edilebilir Yantlar

1. Tam Yant 19 17.12

2. Ksmi Yant 8 7.21

Toplam 27 24.33

B. Bilimsel Olarak Kabul Edilemez Yantlar

1. Herhangi bir optik ara olmadan grnt oluaca dnlyor 70 63.06

2. Ekran dzlem ayna gibi dnlyor 9 8.11

3.Ekranda cismin glgesinin oluaca dnlyor. 3 2.7

Toplam 82 73.87

C. Yantsz 2 1.8

Toplam 111 100

Soldaki ekilde, AB kl bir cisim ve (M) ince kenarl bir mercektir. AB cisminin (E) ekranndaki grnts AB olarak verilmitir. (M) mercei kaldrlrsa ekran zerinde ne gzlenir? Ltfen yantnz bir ekil zerinde izerek aklaynz.




4

Bilimsel olarak kabul edilebilir yantlar incelendii zaman aratrmaya katlan rencilerin % 17.12si mercek

kaldrlnca kl cisim ekran zerinde parlak bir blge oluturur ve nlar bir noktada toplayacak herhangi bir

mercek olmadndan grnt olumaz eklinde cevap vermilerdir. rencilerin %7.21i ise AB kl cismin

ekran aydnlatacan ifade ederek ksmi yant vermilerdir.

Bilimsel olarak kabul edilemez yantlara bakldnda ana kategorinin ortaya kt grlmektedir. Bunlardan

birincisi rencilerin %63.06snn herhangi bir optik ara olmadan grnt oluabileceini dndkleri

durumdur. Bu kategorideki rencilerin %49.55i mercek kaldrlsa da cismin grntsnn oluacan ve

oluan grntnn cismin boyuna eit ve dz olarak meydana geleceini belirtmilerdir. Bu trden yant veren

rencilerden renci 11 in soruya ilikin yapt izim ekil 2de grlmektedir.

ekil 2: renci 11in Birinci Soruya Verdii Yant ekil 3: renci 26nn Birinci Soruya Verdii Yant

Bu soruda ortaya kan bir baka bilimsel olarak kabul edilemez yant kategorisinde ise rencilerin %8.11i

ekran dzlem ayna gibi dnmektedirler. Bu kategorideki rencilerin %5.41i mercek kaldrlrsa klar

krlmayp cismin grnts cismin boyuyla ayn ve dz/ters ekilde grnr aklamasn yapmaktadrlar. Bu

ekilde dnerek cevap evren rencilerden renci 26nn izimi ekil 3de grlmektedir.

rencilerin % 2.7si ise ekran zerinde sanal grnt oluacan ve grntnn dz ve cisimle ayn boyutta

olacan dnmektedirler. Bu ifade biimi de ekrann dzlem ayna olarak dnldn gstermektedir.

Ayrca rencilerin %2.7si kl cisimden kan k nlarnn ekrana arparak dzgn yansma

gerekletireceini ve cismin ekrana uzaklna gre ekran zerinde nokta halinde glge oluturacan

belirtmilerdir.

Kavramsal anlama testindeki ikinci soru a ve b ksmlarndan olumaktadr. Genelde grnt izimine ilikin

sorularda bilinen zel nlar kullanlarak sonuca gitmek tercih edilen bir yoldur. Ancak burada verilen her iki

durumda da mercein nne engel konulduu zaman bu zel nlardan sadece bir tanesi mercekten geerek

krlabilmektedir. Byle bir durumla karlaan rencilerin nasl bir tavr sergilediklerini grmek ve

rendiklerinin ne kadarn farkl durumlara uyarlayabileceklerinin belirlenmesi amacyla bu soru kullanlmtr.

Sorunun a seenei ekil 4 te yer almaktadr.

Soru 2: (a)

ekil 4: Kavramsal Anlama Testindeki kinci Sorunun a Seenei

Dzenek zerinde baka bir deiiklik yapmadan (cisim ya da mercein yerini deitirmeden) ekil 3teki gzlemci ekran zerinde ne grebilir? Yantnz nceki durumla karlatrarak ve ekil 3 zerinde izerek aklaynz.

ekil 1 deki sistem, AB cisminin grnts AB olacak ekilde kuruluyor. Daha sonra ekil 2 de grlen karton daire mercein merkezine yerletiriliyor. Bu karton, mercek ve AB cisminden kk olup, ekil 3te grld gibi nlarn mercein merkezinden gemesini engellemektedir.




5

Tablo 3te rencilerin nc sorunun a seeneine verdikleri yantlar ve bu yantlara dair kategoriler

grlmektedir.

Tablo 3: rencilerin kinci Sorunun a Seeneine Verdikleri Yantlar

YANIT TRLER N %


Tam Yant 0 0

Ksmi Yant 1 0.90

Toplam 1 0.9


1.Ekran zerinde herhangi bir grnt olumayaca dnlyor. 28 25.23

2.Tek bir n izerek grntnn oluabileceini dnlyor. 21 18.92

3. Ik kaynandan sadece zel nlarn kt dnlyor. 31 27.93

4. Ekran zerinde glge oluaca dnlyor. 15 13.51

5. Grntnn nokta eklinde olaca dnlyor. 9 8.11

6.Herhangi bir deiiklik olmayacan dnenler. 1 0.9

Toplam 106 95.50

C. Yantsz 2 1.8

D. Kodlanamaz 3 2.7

Toplam 111 100

kinci sorunun a seeneine verilen yantlar analiz edildiinde tam yant veren renci bulunmazken, sadece 1

(% 0.9) rencinin ksmi yant olarak grnt oluur fakat net bir ekilde gzlenmez nk gelen k saysnda

azalma olmutur eklinde aklama yapt ama ekil izerek bunu gsteremedii grlmtr.

Bilimsel olarak kabul edilemez yantlara bakldnda ise alt ana kategorinin ortaya kt grlmektedir.

Bunlardan birincisi rencilerin ekran zerinde herhangi bir grnt olumayacan dndkleri durumdur.

Bu kategorideki rencilerin %25.23 cismin st ksmdan izilen nlarn geip alt ksmndan izilen nlarn

geemeyeceini ve ekran zerinde herhangi bir kesime olmayaca iin gzlemcinin oluan bir ekil

gremeyeceini dnmektedirler.

Bilimsel olarak kabul edilemez bir dier yant tr ise rencilerin tek bir n izerek grntnn

oluabileceinin dnld durumdur. Bu kategoride rencilerin %18.92si, AB cisminin sadece B (ok

ksmnn) grnts oluur. nk karton nlarn gemesini engeller eklinde aklama yapmaktadrlar. Ayrca

renciler yaptklar izimlerde ekil 5 te rnek olarak verilen 81 numaral rencinin yapt gibi sadece asal

eksene paralel nn getiini, optik merkeze ya da birincil odak noktasna gnderilen nlarn mercee

ulamadn gstermilerdir. Ancak tek bir n kullanarak grnt oluabileceini ifade etmeleri olduka

dndrcdr.

ekil 5: renci 81in kinci Sorunun a Seeneine Verdii Yant

Bilimsel olarak kabul edilemez nc bir yant tr de rencilerin %27.93nn k kaynandan sadece zel

nlarn ktn dnerek izim yapmaya altklar durumdur. Bu kategoride rencilerin %16.22si mercee




6

gelen k nlarn dorusal izilmeyip (zorlama ile) ekran zerinde cisim ile ayn boyda ters bir grnt

oluturmutur. rencilerin %11.17si ise mercee gelen k nlarn dorusal izilmeyip (zorlama ile) ekran

zerinde cisimden daha kk ve asal eksen ile temas etmeyen ters grnt izmilerdir. ekil 6 ve ekil 7 de

rencilerin bu kategorilere ilikin yantlar rnek olarak verilmitir. renci 38 ve 44 n izimleri

incelendiinde, rencilerin en az iki nla grnt izimi yaplabileceini bildiklerinden ikinci n zorlama

yoluyla mercekten geirdikleri grlmektedir.

ekil 6: renci 38in kinci Sorunun a ekil 7:renci 44n kinci Sorunun a

Seeneine Verdii Yant Seeneine Verdii Yant

Bilimsel olarak kabul edilemez yantlarn drdncs ekran zerinde glge oluacann dnld durumdur

ve rencilerin %13.51i kartonun glgesinin ekrana deceini dnmektedirler. Bir dier bilimsel olarak

kabul edilemez yant tr ise renciler grntnn nokta eklinde olacan dndkleri durumdur. Bu

kategoride rencilerin %8.11i grntnn nokta eklinde oluacan ve sadece kl ksmn grneceini

dnmektedirler. Bilimsel olarak kabul edilemez son yant tr ise cismin grntsnde herhangi bir

deiikliin olmayacann dnld durumdur. Burada rencilerin %0.9u ekran zerinde herhangi bir

deiiklik olmayacan ve cisim ile ayn boyutta ters bir grntnn oluacan dnmektedirler. Bu soruda

rencilerin %1.8i yant vermemitir ve %2.7 sinin verdii yantlar ise kodlanamaz durumdadr.

ekil 8de kavramsal anlama testindeki ikinci sorunun b seenei bulunmaktadr.

Soru 2: (b)

ekil 1 deki sistem, AB cisminin ekran zerindeki grnts AB olacak ekilde kuruluyor. Daha sonra ekil 2

de grlen karton halka mercein merkezine yerletiriliyor. ekil 3te grld gibi AB cismi, halkann deliinin

yarapndan daha byktr.

ekil 8: Kavramsal Anlama Testindeki kinci Sorunun b Seenei

Tablo 4de rencilerin ikinci sorunun b seeneine verdikleri yantlar ve bu yantlara dair kategoriler

grlmektedir.

Dzenek zerinde baka bir deiiklik yapmadan (cisim ya da mercein yerini deitirmeden) ekil 3teki gzlemci ekran zerinde ne grebilir? Yantnz nceki durumla karlatrarak ve ekil 3 zerinde izerek aklaynz.




7

Tablo 4: rencilerin kinci Sorunun b Seeneine Verdikleri Yantlar

YANIT TRLER N %


Tam Yant 0 0

Ksmi Yant 1 0.9

Toplam 1 0.9


1. Ik kaynandan sadece zel nlarn kt dnlyor. 44 39.64

2. Grntnn nokta eklinde olaca dnlyor. 18 16.22

3. Tek bir n izerek grntnn oluabileceini dnenler. 21 18.91

4. Ekran zerinde glge oluaca dnlyor. 13 11.71

5. Herhangi bir deiiklik olmayacan dnenler 5 4.5

Toplam 101 90.99

C. Yantsz 7 6.31

D. Kodlanamaz 2 1.8

Toplam 111 100

kinci sorunun b seeneine verilen yantlar analiz edildiinde tam yant veren renci bulunmazken ksmi

yant olarak rencilerin % 0.9u yani bir kii; grnt oluur fakat net bir ekilde gzlenmez nk gelen k

saysnda azalma olmutur eklinde aklama yapm ama ekil izmemitir. Bilimsel olarak kabul edilemez

yantlara bakldnda a seeneindeki yantlara benzer bir ekilde be ana kategorinin ortaya kt

grlmektedir. Bunlardan birincisini rencilerin %39.64 oluturmaktadr ve k kaynandan sadece zel

nlarn ktn dnmektedirler. Bu kategoride rencilerin %14.41i nlarn sadece mercein merkezinden

geeceini ve dier nlarn kartondan geemediklerinden dolay gzlemcinin ekran zerinde herhangi bir

grnt gremeyecei, %5.41i mercee gelen k nlarn dorusal izilmeyip (zorlama ile) ekran zerinde

cisim ile ayn boyda ters grnt oluacan dnmektedirler. ekil 9 da ve ekil 10 da rencilerin bu

kategorilere ilikin yantlar rnek olarak verilmitir.

ekil 9: renci 17 nin kinci Sorunun b ekil 10: renci 36 nn kinci Sorunun b

Seeneine Verdii Yant Seeneine Verdii Yant

rencilerin %15.32si mercee gelen k nlar dorusal izilmeyip (zorlama ile) ekran zerinde cisimden daha

kk asal eksen ile temas etmeyen ters grnt oluacan dnmektedirler. ekil 11 de 56 numaral

rencinin yapt izim rnek olarak verilmitir. renci 56 iki n zorlama ile geirerek cisimden kk bir

grntnn oluacan ifade etmektedir.

ekil 11: renci 56nn kinci Sorunun b ekil 12: renci 48in kinci Sorunun b Seeneine Verdii Yant Seeneine Verdii Yant




8

Bilimsel olarak kabul edilemez ikinci bir yant da grntnn nokta eklinde olacann dnld durumdur.

Bu kategoride rencilerin %16.22si, ekran zerinde soluk bir nokta grleceini bunun nedeni olarak da

karton halkann n gemesine engel olacan dnerek aklamaktadrlar. ekil 12 de 48 numaral

rencinin yapt izim rnek olarak verilmitir.

Bilimsel olarak kabul edilemez nc bir yant da %18.91 ile tek bir n izerek grntnn oluabileceinin

dnld durumdur. Bu kategoride rencilerin %14.41i AB cisminin sadece B (ok ksmnn) grntsnn

olumayacan bunun nedeni olarak da kartonun nlarn gemesini engelleyeceini ve oluan grntnn

sadece kartonun engellemedii ksm olarak aklamaktadr. Drdnc bilimsel olarak kabul edilemez yant,

ekran zerinde glge oluacann dnld durumdur. Burada rencilerin %11.71i kartonun glgesinin

ekrana deceini dnmektedirler. Bu kategorideki son yant tr ise, cismin grntsnde herhangi bir

deiikliin olmayacann dnld durumdur (%4.5). Bu soruda rencilerin %6.31i yant vermemitir ve

%1.8inin verdii yantlar ise kodlanamaz durumdadr.

ekil 13de rencilerin geometrik optikteki gerek ve sanal grnt hakkndaki grlerinin belirlenmesi

amacyla kavramsal anlama testine konulmu nc soru bulunmaktadr.

Soru 3. Geometrik optikte sanal ve gerek grnt deyince ne anlyorsunuz? Yantnz aadaki bolua

aklaynz.

ekil 13: Kavramsal Anlama Testindeki nc Soru

Bu soru iki aamada analiz edilmitir. ncelikle gerek grnt ile ilgili yantlar incelenmi ardndan da sanal

grntye ilikin yantlar incelenmitir. Tablo 5 te rencilerin nc soruda gerek grnt iin verdikleri

yantlara dair kategoriler grlmektedir.

Tablo 5te grld gibi rencilerin gerek grnt ile ilgili verdikleri yantlara bakldnda bilimsel olarak

kabul edilemez yantlarn orannn bilimsel olarak kabul edilebilir olanlara gre olduka fazla olduu

grlmektedir. Bilimsel olarak kabul edilebilir yantlar incelediimiz zaman rencilerin %17.12si gelen nlarn

kesimesiyle oluan grntye gerek grnt denir eklinde aklama yaparak tam yant vermilerdir.

rencilerin %9.91inin verdii cevaplar ise ksmi yant niteliindedir. Bu yant tr alt kategoriden

olumaktadr. Birincisi %7.21 ile ekran zerinde oluan grntye gerek grnt denir. kincisi %1.8 ile gerek

grnt ukur aynaya baktmzda oluan ters grntdr ve nc olarak ise %0.9luk oran ile ince kenarl

mercekte cisim odan dnda ise gerek grnt oluur eklinde yant vermilerdir.

Bilimsel olarak kabul edilemez yantlara bakldnda iki ana kategorinin ortaya kt grlmektedir. Bunlardan

birincisi rencilerin %54.96unun oluturduu ayna/mercekte oluan grntnn konumuna gre verilen

yantlardr. Bu kategoride rencilerin %34.23 aynann nnde oluan grntye gerek grnt denir

cevabn, %6.31i cismin grnts aynann arkasnda ise gerek grntdr cevabn, %8.11i gerek grnt

mercein arkasnda oluur cevabn ve %6.31i de gerek grnt mercein nnde oluur cevabn vermitir.

Bilimsel olarak kabul edilemez olan ikinci yant kategorisi de %9.91 ile grntnn boyu ve ynne gre verilen

yantlardr. Bu kategoride rencilerin %9.01i gerek grnt ters ve kktr yantn ve %0.9u ise dz olan

grntye gerek grnt denir cevabn vermitir. Bu soruya verilen dier bir yant tr ise sezgisel olarak

verilen yantlardr Bu kategoride rencilerin %1.8i net olmayan grntye gerek grnt denir cevabn

vermitir. Bu soruya rencilerin %1.8i yant vermezken, %4.5nin verdii yantlar ise kodlanamaz durumdadr.




9

Tablo 5: rencilerin Gerek Grnt le lgili Verdikleri Yantlar

YANIT TRLER N %


1. Tam Yant 19 17.12

2. Ksmi Yant 11 9.91

Toplam 30 27.03


1. Ayna/mercekte oluan grntnn konumuna gre verilen yantlar 61 54.96

Aynann nnde oluan grntye gerek grnt denir 38 34.24

Gerek grnt mercein arkasnda oluur 9 8.11

Cismin grnts aynann arkasnda oluuyorsa gerek grntdr 7 6.31

Gerek grnt mercein nnde oluur 7 6.31

2. Grntnn boyu ve ynne gre verilen yantlar 11 9.91

Gerek grnt ters ve kktr 10 9.01

Dz olan grntye gerek grnt denir 1 0.9

Toplam 72 64.86

C. Sezgisel 2 1.8

D. Kodlanamaz 5 4.5

E.Yantsz 2 1.8

Toplam 111 100

Tablo 6da rencilerin nc soruda sanal grnt iin verdikleri yantlara dair kategoriler grlmektedir.

Tablo 6: rencilerin Sanal Grnt le lgili Verdikleri Yantlar

YANIT TRLER N %


1. Tam Yant 19 17.12

2. Ksmi Yant 22 19.82

Toplam 41 36.94


1. Ayna/mercekte oluan grntnn konumuna gre verilen yantlar 58 52.26

2. Grntnn boyu ve ynne gre verilen yantlar 2 1.80

Toplam 60 54.05

C. Sezgisel 3 2.7

D.Kodlanamaz 6 5.41

E.Yantsz 1 0.9

Toplam 111 100

rencilerin sanal grnt ile ilgili olarak verdikleri bilimsel olarak kabul edilebilir yantlar incelediinde

%17.12si nlarn uzantlarnn kesimesiyle oluan grntye sanal grnt denir eklinde aklama yaparak

tam yant vermilerdir. rencilerin %19.82sinin verdii cevaplar ise ksmi yant niteliinde olup bu yant tr

be alt kategoriden olumaktadr. Birincisi %8.11 ile sanal grnt dzlem aynann arkasnda oluan

grntdr, ikincisi %5.41 ile sanal grnt dz olan grntdr yantn vermilerdir. nc olarak




10

rencilerin %4.5i kaln kenarl mercekte grnt odak ile mercek arasnda olduu iin her zaman sanal

grnt oluur eklinde aklama yapmlardr. Drdnc alt kategori de ise %0.9 ile sanal grnt optik aletin

zerinde oluur cevabn ve son olarak da rencilerin %0.9u sanal grnt ince kenarl merceklerde mercek

ile odak noktas arasnda dz bir ekilde oluur cevabn vermilerdir.

Bilimsel olarak kabul edilemez yantlara bakldnda ise iki ana kategorinin ortaya kt grlmektedir.

Bunlardan birincisinde rencilerin %52.26s ayna/mercekte oluan grntnn konumuna gre yant

vermilerdir. Bu kategoride rencilerin %21.62si sanal grnt dz ve aynann arkasnda oluan grntdr

yantn, % 9.01i sanal grnt dz ve aynann nnde oluan grntdr cevabn, %15.32si sanal grnt

dz ve mercein arkasnda oluan grntdr cevabn ve %6.31i ise sanal grnt dz ve mercein nnde

oluan grntdr yantn vermitir. Bilimsel olarak kabul edilemez olan ikinci yant kategorisi de grntnn

boyu ve ynne gre verilen yantlardr. Bu kategoride rencilerin %1.8i sanal grnt ters olan grntdr

aklamasn yapmlardr. Bu soruda dier bir yant tr ise sezgisel olarak verilen yantlardr. Bu kategoride

rencilerin %2.7si sanal grnt nettir, cismin sanal grnts mercekten krldktan sonra bizim

grdmz grntdr cevabn vermitir. rencilerin %0.9u soruyu yantlamam ve %5.41i ise

kodlanamaz yant vermilerdir.

ekil 14de rencilerin gerek grnt ile ilgili dncelerini izerek de gstermelerini salamak ve bylece

daha detayl bilgiler edinmek amacyla kavramsal anlama testine konulmu drdnc soru bulunmaktadr.

Soru 4. nce kenarl (yaknsak) bir mercek kullanarak gerek grnt nasl oluturabilirsiniz? Yantnz ekil

izerek aklaynz.

ekil 14: Kavramsal Anlama Testindeki Drdnc Soru

Tablo 7de rencilerin drdnc soruya verdikleri yantlar ve bu yantlara dair kategoriler grlmektedir.

Tablo 7: rencilerin Gerek Grnt le lgili Verdikleri Yantlar

YANIT TRLER N %


1. Tam Yant

Cismi 2F uzaklna koyarak gerek grnt oluturanlar. 38 34.23

Cismi 1.5F uzaklna koyarak gerek grnt oluturanlar. 24 21.62

Cismi 3F uzaklna koyarak gerek grnt oluturanlar. 6 5.41

Toplam 68 61.26


Gerek grntnn mercein nnde olutuunu dnerek izim yapanlar. 14 12.61

nce kenarl mercek ile ukur aynann kartrld durumlar. 5 4.5

Gerek grntnn olumayacan dnenler. 2 1.8

Farkl grnt izimlerinin yer ald durumlar. 16 14.41

Toplam 37 33.33

C.Yantsz 1 0.9

D.Kodlanamaz 5 4.5

Toplam 111 100

rencilerin yantlar analiz edildiinde %61.26snn tam yant verdii ve bu baln ana kategoriden

olutuu grlmektedir. Birinci kategoride rencilerin %34.23 cismi 2F uzaklna koyarak gerek grnt




11

oluturmaktadrlar. kincisinde rencilerin %21.62si cismi 1.5F ve son olarak %5.41i de cismi 3F uzaklna

koyarak gerek grnt izimi yapmlardr.

Bilimsel olarak kabul edilemez yantlara bakldnda drt tane kategorinin ortaya kt grlmektedir. Bu

kategorilerden ilkinde rencilerin %12.61i gerek grntnn mercein nnde oluacan dnerek izim

yapmlardr. kincisinde rencilerin %4.5i ince kenarl mercek ile ukur aynay kartrarak izim yapmlardr.

ncsnde %1.8i gerek grntnn olumayacan dnmlerdir. Son olarak drdnc kategoride ise

rencilerin % 14.41i farkl grnt izimleri yapmlardr. Bu soruda rencilerin %0.9u yant vermemitir ve

%4.4inin verdii yantlar ise kodlanamaz durumdadr.

ekil 15de rencilerin sanal grntnn nasl oluaca hakkndaki izimlerinin belirlenmesi amacyla

kavramsal anlama testine konulmu beinci soru bulunmaktadr.

Soru 5. nce kenarl (yaknsak) bir mercek kullanarak sanal grnt nasl oluturabilirsiniz? Yantnz ekil

izerek aklaynz.

ekil 15: Kavramsal Anlama Testindeki Beinci Soru

Tablo 8de rencilerin beinci soruya verdikleri yantlar ve bu yantlara ait kategoriler grlmektedir.

Tablo 8: rencilerin Sanal Grnt le lgili Verdikleri Yantlar

YANIT TRLER N %


Tam Yant

Cismi odak noktas ile mercek arasna koyarak sanal grnt oluturanlar. 13 11.71

Cismi F/2 ye koyarak sanal grnt oluturanlar 23 20.72

Toplam 36 32.43


Sanal grnt ve gerek grntnn kartrld durumlar. 23 20.72

Sanal grntnn mercein arkasnda (cisim ile farkl tarafta) dz olacan dnerek

izim yapanlar.

13 11.71

Farkl grnt izimlerinin yer ald durumlar. 12 10.81

nce kenarl mercein ukur ayna ile kartrld durumlar. 8 7.21

nce kenarl mercek ile kaln kenarl mercein kartrld durumlar. 7 6.31

Sanal grntnn olumayacan dnenler. 3 2.7

Toplam 66 59.46

C. Yantsz 5 4.5

D. Kodlanamaz 4 3.6

Toplam 111 100

Bilimsel olarak kabul edilebilir yantlar incelediinde toplamda rencilerin %32.43nn tam yant verdii ve bu

baln iki ana kategoriden olutuu grlmektedir. Birincisinde rencilerin %11.71i cismi odak ile mercek

arasnda koyarak sanal grnt oluturmulardr. kincisinde ise %20.72si cismi F/2 ye koyarak sanal grnt

oluturmulardr.

Bilimsel olarak kabul edilemez yantlara bakldnda be tane kategorinin ortaya kt grlmektedir. Bu

kategorilerden ilkinde rencilerin %20.72si sanal grnt ile gerek grnty birbirine kartrarak izim

yapmlardr. kincisinde rencilerin %11.71i sanal grntnn dz olacan dnerek izim yapmlardr.

ncsnde rencilerin % 7.21i nce kenarl mercek ile ukur aynay birbirine kartrarak sanal grnt

izimi yapmaya almlardr. Drdnc olarak rencilerin %6.31i ince kenarl mercek ile kaln kenarl mercei

birbirine kartrarak sanal grnt izimi yapmaya almlardr. Son olarak rencilerin %10.48i ise bilimsel




12

olarak kabul edilemez ekilde farkl grnt izimleri yapmaya almlardr. Bu soruda rencilerin % 4.5i

yant vermemitir ve %3.6snn da verdii yantlar ise kodlanamaz durumdadr.

TARTIMA VE SONU

Fen bilgisi retmenlii nc ve drdnc snf rencilerinin grnt oluumu konularyla ilgili kavramsal

anlama testinden elde edilen veriler, rencilerin tm sorular iin bilimsel olarak kabul edilebilir yant

yzdelerinin olduka dk olduunu ve zellikle izim yaplmas gereken sorularda yaplan izimlerin birok

hata ierdiini ortaya koymaktadr. rencilerin verdikleri yantlardan ve yaptklar izimlerden hareketle,

ortaya kan kavram yanlglar nedenlerine gre kategorize edilerek Tablo 9da verilmitir.

Tablo 9: rencilerin Grnt Oluumu le lgili Ska Karlalan Yanlglar

Alan ierisindeki kavramlarn kartrlmas ile ilgili yanlglar

Ekrann dzlem ayna ile kartrlmas

nce kenarl mercek ve ukur aynann kartrlmas

nce kenarl mercek ile kaln kenarl mercein kartrlmas

Sanal grnt ile gerek grntnn kartrlmas

In diyagramlarnn izimi ile ilgili yanlglar

Tek bir n izerek grnt oluabileceinin dnlmesi

Ik kaynandan sadece zel nlarn ktnn dnlmesi

Optik aralarn grnt oluumundaki rolne ilikin yanlglar

Herhangi bir optik ara olmadan grnt oluacan dnlmesi

nce kenarl bir mercek ile kurulu optik sistemde ince kenarl mercek kaldrldnda ekran zerinde cismin

glgesinin olacann dnlmesi

nce kenarl mercein merkezine orta ksm bo ve dolu olan engel konulduunda ekran zerinde cismin

glgesinin oluacann dnlmesi

nce kenarl mercein merkezine orta ksm bo ve dolu olan engel konulduunda ekran zerinde cismin

grntsnn nokta eklinde olacann dnlmesi

nce kenarl mercein merkezine orta ksm bo ve dolu olan engel konulduunda ekran zerinde herhangi

bir deiiklik olmayacann dnlmesi

Grnt oluumunun doas ile ilgili yanlglar

nce kenarl mercekte gerek grntnn olumayacann dnlmesi

nce kenarl mercekte gerek grntnn cisim ile ayn tarafta olutuunun dnlmesi

nce kenarl mercekte sanal grntnn olumayacann dnlmesi

Tablo 9 incelendiinde rencilerin sahip olduklar yanlglarn; alan ierisindeki kavramlarn kartrlmas, n

diyagramlarnn izimi, optik aralarn grnt oluumundaki rol ve grnt oluumunun doas ile ilgili

yanlglar olmak zere drt balk altnda gruplanabilecei grlmektedir. Alan ierisindeki kavramlarn birbiri

ile kartrlmas durumu birok fizik konusunda karmza kmaktadr. Burada da renciler; ekran ve dzlem

aynay, ince kenarl mercekle ukur aynay ve kaln kenarl mercei ayrca sanal ve gerek grnty de

birbirleri ile kartrmaktadrlar. Bu durum gerek zel terimlerin anlalamamasndan, gerekse bir takm zel

ara ve gerelerin nasl ve ne amala kullanldnn bilinmemesinden kaynaklanmaktadrlar. Palacios, Cazorla ve

Cervantes (1989) yaptklar almada, bu sonuca benzer bir biimde geometrik optik ile ilgili pek ok kavramn

birbiri ile kartrldn ortaya koymulardr. Bunlarn iinde aynalar ile merceklerin zellikleri ve yansma ile

krlma olaylar da yer almaktadr.

Tablo 9 da grlen dier grup yanlg kategorisi incelendiinde, bu kategorilerin rencilerin yaptklar

izimlerle ortaya kt grlmektedir. zellikle ikinci soruda yaplan izimler rencilerin sadece zel nlara

odaklanarak izim yaptklarn ve bunun sonucunda da tek bir nla dahi grntnn oluabileceini

dndklerini gstermektedir. Rebmann ve Chauvet (2000), retmen adaylar ile yaptklar almada benzer

sonular elde ettikleri grlmtr. Bununla birlikte rencilerin ince kenarl mercekte gerek ve sanal grnt

izimlerinde olduka zorlandklar, bu durumun da sanal ve gerek grnt ile ilgili tam bir ayrma sahip




13

olmadklarndan dolay kaynakland dnlmektedir. Benzer sonular Kara, Kanl ve Yabasan n (2003), lise

3. snf rencilerinin k ve optik ile ilgili anlamakta glk ektikleri kavramlar aratrdklar alma

sonucunda da elde edilmi ve renciler mercekler ile ilgili sorularda n krldktan sonra izledii yolu doru

olarak izememiler. Ayrca Goldberg ve McDermott (1987), yapm olduklar bir almada 80 fizik rencisi ile

yaptklar grmelerde k kayna mercek ve ekrandan oluan bir dzenek kullanlmlardr. Grmeler

sonunda rencilerin, merceklerin amacn grnty ters evirmek ya da bykln deitirmek olduunu

ifade ettikleri, rencilerde k n kavramnn gelimedii ve bu nedenle de grnt izimlerinde zel nlarn

kullanmnn nemini de kavrayamadklar bu almadan da elde edilen sonularla paralellik gstermektedir.

Bu almann rneklem grubunun fen bilgisi retmen aday renciler olduklar ve geometrik optik konular ile

ilgili olarak da niversite dzeyinde aldklar retim sonras bu almann yapld dnldnde elde

edilen sonular daha da nem kazanmaktadr. Bu nedenle niversite dzeyinde de geometrik optik ile ilgili

yaplan retim srecinde bilimsel kavramsal anlamann oluturulabilmesi iin yaplandrmaclk temelli

yaklamlarn ele alnmas gerekmektedir. Ayrca grnt izimlerinin farkl durumlara uyarlanabilmesi iin daha

karmak rnekler zerinde uygulamalar yaplmas ve yaplan deneylerin izimlerle doruland bir yaklama

gidilmesi son derece nemlidir.

Not: Bu alma 25-27 Nisan 2013 tarihlerinde Antalyada 28 lkenin katlmyla dzenlenen International

Conference on New Trends in Education ICONTE 2013 da szl bildiri olarak sunulmutur.

KAYNAKA Alptekin, S. ve Ylmaz, A. (2007). Optik Konusunun 9. Snf Mfredatna Alnmasnn renci Baarsna Etkisi.

Ahi Evran niversitesi Krehir Eitim Fakltesi Dergisi (KEFAD), Cilt 8, Say 1, 157-165.

Atav, E., Erdem, E., Ylmaz, A. ve Gcm, B. (2004). Enzimler Konusunun Anlaml renilmesinde Analojiler

Oluturmann Etkisi. Hacettepe niversitesi Eitim Fakltesi Dergisi, 27,2129.

alk, M. ve Ayas, A. (2005). A comparison of level of understanding of eighth-grade students and science

student teachers related to selected chemistry concepts. Journal of Research in Science Teaching, 42(6), 638-

667.

Demirci, N., ve Kkzer, H. (2005). High school physics teachers' forms of thought about simple electric

circuits. 23th International Physics Congress, Mula University 13-16 September.

Enochs, L. & Gabel, D. (1984). Preservice elemantary teachers conceptions of volume. School Science and

Mathematics, 84, 670-680.

Goldberg, F. M. & McDermott, L. C. (1987). An investigation of student understanding of the real image

formed by a converging lens or concave mirror. American Journal of Physics, 55 (2), 108-119.

Hewson, P. W. & Hewson, M. G. (1984) The Role of Conceptual Conflict in Conceptual Change and the Design of

Science Instruction. Instructional Science, 13, 1-13.

Kara, M., Kanl, U. ve Yabasan, R.,(2003). Lise 3. Snf rencilerinin Ik ve Optik ile lgili Anlamakta Glk

ektikleri Kavramlarn Tespiti ve Sebepleri. Milli Eitim Dergisi, 158.

Kocaklah, A. (2006). Geleneksel retimin lk, Orta Ve Yksekretim rencilerinin Grnt Oluumu Ve

Renklere likin Kavramsal Anlamalarna Etkisi. Yaymlanmam Doktora Tezi, Balkesir niversitesi, Fen Bilimleri

Enstits, Balkesir.

Kocaklah, M. S. (1999). A study of the development of Turkish first year university students understanding of

electromagnetism and the implications for instruction. Unpublished EdD. thesis, University of Leeds, School of

Education, Leeds, United Kingdom.




14

Kruger, C. (1990). Some primary eachers ideas about energy, Physics Education, 25, 86-91.

Kutluay, Y. (2005). Diagnosis of eleventh grade students' misconceptions about geometric optic by a three-tier

test. (Unpublished master's thesis), Available from Middle East Technical University's Catalog.

(metu.b1237854).

Palacios, F. J. P., Cazorla, F. N. & Cervantes, A. (1989). Misconceptions on geometric optics and their association

with relevant educational variables. International Journal of Science Education, 11 (3), 273-286.

Pfundt, H. & Duit, R. (2005). Bibliography: Students' Alternative Frameworks and Science Education. Institute for

Science Education at the University of Kiel. Kiel, Germany.

Rebmann, G. & Chauvet, F. (2000) A teacher training workshop: teaching geometrical optics with computer

simulation of ray diagram. Universit Denis Diderot-Paris 7, Science Teacher Training in an Information Society

Progress Report: 1.2.

Wandersee, J., Mintzes, J. J. & Novak, J. D. (1994). Research on Alternative Conceptions in Science. In Gabel, D.

L. (Ed.), Handbook of Research on Science Teaching and Learning. Broadway, NY. Macmillan Library Referance.

Yalcin, M., Altun, S., Turgut, . ve Aggl, F. (2009). First Year Turkish Science Undergraduates Understandings

and Misconceptions of Light. Science & Education, 18, 1083-1093.




15

NVERSTE YABANCI DL HAZIRLIK SINIFLARINDA UYGULANAN MODLER SSTEMDEK LME VE DEERLENDRME

Okt. Baki Karaku

Yalova niversitesi

[email protected]

zet Bilgi a olarak adlandrdmz gnmzde, toplumlar ve insanlar arasndaki ilikiler tm alanlarda gn

getike younlamakta ve kresellemenin etkileri her alanda kendini gstermektedir. Bu balamda; ortak bir

iletiim arac olarak yabanc dil bilme gereksinimi her geen gn artmaktadr. Yabanc dil bilmek; hem

kreselleen dnyada yaamann bir gereklilii, hem de kiisel geliimi destekleyen bir zorunluluk haline

gelmitir. Yabanc dil renmeye duyulan ihtiya her geen gn artmaktadr. Bu da, lkemizdeki yabanc dil

programlarna ve retimine farkl ekillerde yansmaktadr. Erken yalardan itibaren yabanc dil renilmeye

balanmakta; ilkretim, ortaretim ve yksek retimde de devam etmektedir. Ancak, bir trl istenilen

dzeyde bir yabanc dil eitimi salanamamaktadr. niversitelerdeki pek ok blmde yabanc dil hazrlk

snflar yer almaktadr. Bu almada da genellikle zel niversiteler ve yabanc dil kurslar dnda fazla

uygulanmayan, yabanc dil retiminde modler sistem(kur sistemi) uygulamasnda nemli bir ksm olan lme

ve deerlendirme boyutu irdelenmitir. Bir devlet niversitesinin hazrlk snflarnda uygulanan modler

sistemdeki lme ve deerlendirme ile ilgili okutmanlarla grmeler yaplmtr ve ortaya kan sonular

deerlendirilmitir.

Anahtar Szckler: Yabanc dil retimi, modler sistem, hazrlk snflar, lme ve deerlendirme.

ASSESSMENT AND EVALUATION IN MODULAR SYSTEM BEING PRACTISED IN

UNIVERSITY FOREIGN LANGUAGE PREPARATION CLASSES

Abstract In our day, which we call as information age, the relations between societies and humans have been increasing

in all areas day by day, and the effects of globalization can be seen in every field. In relation to this, the need to

know a foreign language as a common means of communication is increasing day by day. Knowing a foreign

language has become not only a necessity to survive in a globalising world but also an obligation that supports

personal development. The need to know a foreign language is increasing daily. This, in return, reflects upon

the foreign language programs and education in our country in different ways. From early ages on, starts the

learning of a foreign language and goes on in primary, secondary, high school, and university education.

However, despite all efforts, a sufficient or required foreign language education cannot be fulfilled. There have

been university preparation classes in many departments of universities. In this study, the aspect of assessment

and evaluation which is an important part of modular system in foreign language teaching, which is not

preffered except private universities, has been analyzed. The instructors have been interviewed about the

assessment and evaluation of the modular system being applied in a state university, and the results have been

reviewed.

Key Words: Foreign language teaching, modular system, preparation classes, assessment and evaluation.




16

GR

Gnmzn global dnyasnda, yabanc dil bilmek nemli bir yer tutmaktadr (nar, 2007). Dnya apnda

kabul gren ve de kullanlan yabanc dillerden en nde geleni de McArthurun da (2003) belirtmi olduu zere

ngilizcedir. nar (2007) yabanc dilin renmenin bireylerin ufkunu gelitirdiini, yeni bilgiler edinmelerini

saladn ve yeni bak alar gelitirmeye katkda bulunduunu ifade etmektedir.

Yabanc dil renme ihtiyacnn giderek artt gnmzde ngilizce retimi ile ilgili de farkl metot, yaklam ve

uygulamalar yer almaktadr. Lado (1964, 57) dil eitimi programlarnda renci, retmen, materyaller ve

ortam/evre neminin zerinde durmutur. Sonu olarak, dil retiminde baarya daha ok ulaabilmek iin,

ders programnn evreleri, retmenler, dersler/ders sreleri, renci tutumlar ve de teknolojik materyallerin

uygun bir ekilde, retimi destekler nitelikte olmas gerekliliini vurgulamtr.

lkemizde de anaokullarndan balanarak niversitelere kadar rgn eitimin her kademesinde yabanc dil

retimi yaplmakta ancak istenen verim salanamamaktadr. Liselerdeki hazrlk snflar kaldrlarak ngilizce

retiminin drt yla yaylmas ve lisenin son yllarnda rencilerin niversiteye yerlemek iin ngilizce

dndaki dier dersleri nemseyerek ngilizceye nem vermemeleri lisede ngilizce eitimini verimsiz

klmaktadr. Dil eitimine ok nem veren sayl liselerin dnda renciler liseden mezun olduklarnda yeterli

seviyede ngilizce renememektedirler. Bu durum niversite hazrlk snflarnn nemini artrmaktadr.

niversitelerde verilen ngilizce hazrlk eitimi; niversitedeki dier blmlerde verilen ve devam niteliinde

olan ngilizce eitimine, ngilizce eitim veren blmlerdeki genel eitime veya niversitenin blmlerinde

ngilizce eitimi verilmiyorsa, bireylerin daha sonraki eitim ve/veya i hayatlarna temel oluturmay

hedeflemektedir. Bu ynleriyle de, yabanc diller yksekokullarnda verilen temel ngilizce eitimi byk nem

arz eder(Gmleksiz ve zkaya,2011). nz, Tuyan ve Srmeliye gre (2005) hazrlk okullarnda uygulanan

hazrlk programlar; dil yeterlilii salayarak blmlerdeki eitimle baa kmak amacyla kurulmu, rencilerin

blmlerinde almaya balamadan nce aldklar bir programdr. (Akt. Dnder ve dierleri, 2012)

niversite hazrlk snflar rencilerin rgn eitim yaantlar boyunca ngilizce renmeleri iin sunulan son

frsattr. lkemizde niversite hazrlk snflar pek ok blmde giderek yaygnlamaktadr. Burada nemli olan

verilen ngilizce retimin niteliidir. retimdeki yeni ynelimlerle renciyi renme ortamna katmak esas

alnmaktadr ve bu da rencinin daha iyi renmesine zemin hazrlamaktadr (Demirel, 2005).

retim srecinden verim alabilmek ve de ngilizcenin bireylerin hayatnda etkin bir rol oynayabilmesini

salamak iin zerinde durulmas gereken nokta, bu srecin en doru ekilde yrtlmesini salamaktr. Bu

amala planlama, uygulama ve de lme deerlendirme srelerinin en etkin ekilde ele alnp uygulanmas

nem kazanmaktadr. Bir program oluturan her bir unsurun ayr nemi olmakla birlikte, tm sreci ve elde

edilen uygulamalarn sonucunu ortaya koyan, ne tr gelimeler yaplmas gerektii hakknda bilgi veren, genel

sistemin olumsuz ynlerini gsteren; ksacas, zerinde durulmas ve de dikkate alnarak ilem yaplmas

gereken sre lme ve deerlendirme srecidir (Dnder ve dierleri,2012).

Yabanc Dil retimi ve lme ve Deerlendirme rencilerin hazr bulunuluk dzeylerini, renme glklerinin neler olduunu, programlarn istenilen

baarya ulap ulamadn, retimin ve retim materyallerinin etkililiini belirlemek, rencilerin

geliimlerini izlemek, onlarn geliimlerine ynelik geri bildirimlerde bulunmak iin eitimde lme ve

deerlendirme hizmeti nemli ve zorunlu bir ihtiyatr (Algan, 2008;elikkaya, 2008: 122;Akt.elikkaya ve

dierleri,2010).

Programn en nemli elerinden biri olan lme ve deerlendirmenin nitelikli ve zenli yaplmas ii ok

nemlidir. lme deerlendirme sonular yaplan eitimin kalitesi hakknda ve programn verimlilii hakknda

da bilgi vererek tm eitim srecini kkten etkileyebilir. lme deerlendirmede kullanlan aralar da nem

kazanmaktadr. Doru, geerli ve gvenilir aralar kullanmak nem arz etmektedir. Geleneksel lme ve

deerlendirme yaklamlar olarak kabul edilen snavlar, oktan semeli testler...vb yan sra rencilerin sre




17

iindeki performanslarn de deerlendirmeyi kapsayan alternatif deerlendirme yaklamlar mevcuttur

(Shephard,2000; Birgin, 2010;Akt. Birgin ve Kk 2012 ). Geleneksel yntemlerde renci baarsnn

deerlendirilmesi, genellikle retim srecinden ayr ve daha ok rne arlk verecek bir ekilde ele

alnmakta; srece dayal lme ve deerlendirme yaklamnda (alternatif lme ve deerlendirme aralar

kullanlarak yaplr.) , retim srecinin bir parasdr ve sadece renmenin banda ve sonunda deil, renme

sreci boyunca her nemli noktada yer alr. Srece de arlk vermesi nedeniyle eski yaklama gre daha ok ve

eitli lme ara veya yntemlerinin kullanlmasn gerektirir(Gelbay ve Kelleciolu,2007).Geleneksel aralarn

lemedii zellikleri lmede alternatif aralar da tercih etmek eitim srecinin kalitesini artrmada etkili

olacaktr.

Son yllarda eitim ve retimde yalnzca rn deerlendirme anlay yerini srece ynelik anlaylara

brakmaktadr. Buradan hareketle rencilerin renmesinin gerek anlamda yoklanmasnn ancak rnle

birlikte srecin ie koularak salanabilecei ortaya kmaktadr. te bireylerin belli bir konudaki bilgi, beceri ve

anlama dzeyleri ile dnme alkanlklarn yanstmalarna imkan verebilecek farkl trden durumlarn

oluturulduu deerlendirme trndeki almalara performans deerlendirme denir (Marzano, Pickering ve

McTighe,1993; Akt.Birgin ve Kk,2012).

Dil retiminde lme, rencinin dil kapsamndaki ayrc niteliklerini belirleme sreci; test de bu amala

dzenlenen lme aracdr. Deerlendirme ise, test sonularna ve belirli ltlere gre kararlara ulama

srecidir (Bacham, 1990: 18,Akt. Dnder ve dierleri,2012). Yabanc dil retiminde lme ve deerlendirme

yaplrken, okuma, yazma, dinleme ve konuma becerilerinin tmnn esas alnmas gerekmektedir. Bu

durumda, her bir beceri iin farkl testlerin veya lme aralarnn kullanlmas gereklidir. retmenler, geni

boyutlu dil lme amalar iin farkl testler ve snama biimleri (yeterlilik, baar, bulgulayc ve/veya

yerletirme amal snama, dorudan ve dolayl snama, ayrk nitelikli ve btncl snama, lm ve lt

temelli snama, znel ve nesnel snama, iletiimsel snama, vb. gibi) kullanabilir; fakat bunlar seerken

rencilerin renim grdkleri farkl blmleri, dil dzeylerini ve renme biimlerini gz nnde

bulundurmalar gerekir (Dnder ve dierleri,2012).

Yabanc dil olarak ngilizcenin en iyi ekilde retilmesi nem arz etmekle beraber; bu retim srecinin en

doru ve etkili ekilde hedefine ulaabilmesi iin ders anlatm srecinin olduu kadar, lme ve deerlendirme

srecinin de nemli yeri vardr. Bu noktada ama hem farkl lme ve deerlendirme yaklamlarn ie koarak

bir yaklamn eksikliini dieriyle kapatarak verimlilii artrmak hem de mmkn olduunca gvenilir ve geerli

bir ekilde lme ve deerlendirmeyi salamaktr.

niversite Hazrlk Snflarnda Modler Sistem Uygulamas Modler sistem; seviye gruplarna gre rencilerin devam edecekleri modller sonunda hedeflenen dil

becerilerine ulamalarn salamaya imkn veren, deiikliklere ak, esnek bir sistemdir. Modl balangc ve

sonu olan, kendi iinde btnlk gsteren ve bir sistematik erevesinde dzenlenmi retim yaantlarndan

olumaktadr. Modl mant rencinin kendi hznda ilerlemesine ve kaydettii baarnn kendisine annda

bildirilmesine olanak salamaktadr. niversitelerde hazrlk snflarnda vakf niversiteleri modler (kur )

sistemi kullanr, bu sistem devlet niversiteleri tarafndan pek tercih edilmez. Oysa modler sistem yerine sabit

hazrlk program uygulandnda farkl seviyede ngilizce bilen renciler ayn snflarda renim

grmektedirler. Modler sistem de renciler ngilizce seviyelerine gre gruplandrlarak eitime balamaktadr.

Modler (kur) sistemi dier sistemlerden ayrcalkl klan nemli yanlarndan biri lme ve deerlendirme

yaklamlardr. rencilere eitim sreci boyunca uygulanan farkl lme ve deerlendirme sonularna gre

renciler renme srelerine devam ederler. lme ve deerlendirme sonularna gre retim srelerine

ekil verilir. Her renen kendi bireysel performans dorultusunda ilerler. renmeden bir sonraki seviyeye

gemek sz konusu deildir. Bu almaya konu olan modler sistem incelendiinde unlar grlr:

Drt dil seviye grubu vardr. Avrupa Birliinin tanmlad dil seviyeleriyle uyumludur. Bunlar; A1, A2, B1 ve B2 seviyeleridir. Ders ierikleri olarak bakldnda; A1 kurunda maincourse ve grammar dersleri, A2 kurunda

maincourse-grammar-writing dersleri, B1 kurunda grammar-reading-writing-listening dersleri, B2 kurunda da

grammar-reading-writing-listening-speaking dersleri mevcuttur.




18

Avrupa Konseyi A1 (Breakthrough), A2 (Waystage) dzeyleri dili temel seviyede kullanan, B1 (Threshold), B2

(Vantage) dzeyleri dili bamsz kullanan ve C1 (Effective Operational Proficiency), C2 (Mastery) dzeyleri de

dili yetkin kullanan bireyleri nitelendirmek iin bu dzeyleri kendi ierisinde de ikili aamalara ayrmtr (Gler,

2005, 93). Avrupa Birlii ile uyum politikalarn benimsemi olan lkemiz, eitim kurumlarnn da bu srece

uygun hale getirilmesine byk nem vermek durumundadr. Glere (2005, 98) gre niversitelerin birinci ve

ikinci snflarnda devam ettirilen dil derslerinin bu ulalm dzeylerin zerine yaplandrlarak rencilerin dil

yetileri gelitirilmelidir.

Hazrlk snfn bitirmi olma art B2 dil seviyesini baarl bir ekilde tamamlamaktr. renciler, bir dil

seviyesini baaryla tamamlayamazlarsa ikinci kez ayn seviye dersleri alrlar (repeat). Ayn kurda ikinci kez

baar salanamazsa bir st kura devam edilir. Ancak, bu uygulama son kur olan B2 kurunda devam etmez.

Kur sisteminde hem geleneksel snavlar yaplmakta; hem de sre boyunca deerlendirmeler yaplmaktadr.

Porfolyolar olarak adlandrlan geliim dosyalar her kurda kullanlmaktadr. renci portfolyolarnda, farkl

beceri alanlarna (okuma, yazma, dinleme, konuma) ilikin kur boyunca yaptklar almalar (szl sunum,

yazma...vb) yer almaktadr.

Kurlara gre snav dalmlar u ekildedir: A1 seviyesinde yaplan snavlar: kk snavlar(quiz), hikye okuma

snav, final; A2 seviyesi: kk snavlar, hikye okuma snav, yazma snav, final; B1 seviyesi: kk snavlar,

hikye okuma snav, yazma snav, final; B2 seviyesi: kk snavlar, hikye okuma snav, yazma snav, final,

final notuna dhil olan konuma snav.

Bu aratrmada ama; modler sistemde (kur sisteminde) nemli bir yeri olan lme ve deerlendirme

srecindeki yaklam ve uygulamalar, sistemin uygulayclar olan okutmanlarn grlerine gre

deerlendirmektir.

YNTEM Bu aratrma betimsel trde nitel bir aratrmadr. Betimsel analiz yaklamna gre elde edilen veriler, daha

nceden belirlenen temalara gre zetlenir ve yorumlanr (Yldrm ve imek 2011).

alma Grubu Aratrmann alma grubunu, kur sisteminin uyguland bir devlet niversitesinde grev yapan 10 okutman

oluturmaktadr.

Veri Toplama aralar Aratrmann verilerinin toplanmasnda yar yaplandrlm ve ynlendirici olmayan grme teknii

kullanlmtr. Bu aratrma iin hazrlanan grme tr daha ok ak ulu sorulardan olumaktadr.

Grmenin nceden hazrlanm grme protokolne bal olarak yaplmas daha sistematik ve

karlatrlabilir bilgi ortaya kmasn salamaktadr.

Verilerin Analizi Verilerin incelenmesi ve zmlenmesinde betimsel analiz benimsenmitir. Bu yaklamda elde edilen veriler ve

ulalan sonular betimsel olarak birbirine yakn zellikler tamaktadr. Yaplan grmelerden uzun aktarmlar

yaplmtr. Gzlem notlar aslna uygun ekilde betimlenmitir. Yeterli veri dzeyine ulaldnda, neden ve

nasl sorularn cevaplandrabilmek iin ayrntl bir inceleme yaplmaya allmtr. Bu noktada tmevarmc

analiz tekniinden yararlanlmtr (Yldrm ve imek 2011). Bu amala, yaplan grmeler deifre edilerek

ana noktalar belirlenmitir. Daha sonra veriler bu ana noktalara gre dzenlenmitir.




19

BULGULAR

Birinci Soruya likin Bulgular Kur sisteminin yabanc dil retimindeki yeri hakkndaki grleriniz nelerdir?

Tablo 1: Kur Sitemine likin Grler Frekans Yzde (%)

1-renci seviyelerine gre

gruplandrma

2-Planl ve sistematik (eitmen

asndan)

3-Sistemli bir deerlendirme sreci

olmas

4-Esnek olmas

5-Dinamik bir sre olduundan

motivasyonu artrc (tekdze

olmamas)

6-renen ve reticiyi dinamik

tutmas.

7-lme deerlendirmede kullanlan aralarn gvenirliine daha fazla

nem verilmesi

8-Bir kuru ikinci kez baaramayan

rencinin direkt kur atlamas.

10

8

7

7

8

9

6

5

100

80

70

70

80

90

60

50

lk 6 madde olumlu, 7. ve 8. Maddeler olumsuz ynlerini vurgulamaktadr.

kinci Soruya likin Bulgular Kur sistemindeki lme ve deerlendirme almalar hakkndaki grleriniz nelerdir?

Frekans Yzde (%) Tablo:2 lme ve Deerlendirmeye likin Grler

Okuma -Ayr snav olarak yaplmas gerekir. -Alt seviye snflarnda olmamas dezavantajdr.(A1

ve A2)

-rencilerin okumayla ilgili motivasyonlarnn

arttrlmas gerekir.

Yazma -Ayr snav olmas daha verimli klmaktadr. -Sre boyunca llmesi ve dnt verilmesi

renci asndan faydaldr.

Konuma -Bu alana ynelik dev says artrlmaldr. - llmesi zor bir alandr.

-Snavlar gzden geirilmelidir.

Dinleme -llmesi zor bir alandr. -rencileri motive edici dinleme almalarna yer

verilmesi gerekir.

-Ayr bir listening snav yaplmas verimi

arttracaktr.

3 5 5

7 7

5 7 6

7 7

6

30 50 50

70 70

50 70 60

70 70

60




20

nc Soruya likin Bulgular renci portfolyolar hakkndaki grleriniz nelerdir?

Tablo 3:Portfolyolar Hakkndaki Grler Frekans Yzde (%)

- Gerekli.

- Faydal.

-Okul d almalara ynlendirici.

-renci motivasyonu arttrlrsa daha

kaliteli rnler ortaya kar.

-Farkl trden almalar eklenerek ierii

zenginletirilmelidir.

10

10

7

6

6

100

100

70

60

60

Genel Gr Ve neriler Kur sistemi ve lme ve deerlendirme ile ilgili grlerden aynen alntlara yer verilmitir:

Genel olarak, kur sisteminin dil retiminde olduka yararl ve etkili olduunu dnyorum. ncelikle,

renciler ayn dil seviyesi iin oluturulmu snflarda olduklarndan, genel olarak tm rencilerin ihtiyalarna

ynelmi olunuyor. Bylelikle herkes iin bir st basamaa geme imkn daha kolay douyor.

Kur sisteminde eitmenler iin de daha sistematik, planl bir mfredat ve deerlendirme sistemi oluturmak

kolaylayor.

Yazma becerisi, dier becerilerin gelimesiyle birlikte gelien bir beceridir. renciler genellikle belli bir seviyeye

gelene dek yazmaya balayamadklarndan, alt kurlarda bu becerilerini lmek ve deerlendirmek ok mmkn

deil diye dnyorum. st kurlara kldka, artan dil bilgi seviyesi de artka, writing yazma ile ilgili bilgi ve

strateji vermek ve yazma almalar yapmak daha kolaylamaktadr. Bu da lme ve deerlendirmeyi daha

salkl yapmaya yardm etmektedir.

Dinleme becerisi en zor llen becerilerden biridir. nk renciler dile ne kadar maruz kalrlarsa kalsnlar, o

dili konuan nativeleri anlamakta zorlanmaktadrlar. Bunda o dilin konuulduu lkede uzun sre bulunmam

olmak ya da native speaker dediimiz kiilerle uzun sre muhatap olmamalar byk rol oynamaktadr. Bu

imknlara sahip olmayan rencilerden sadece ders iinde duyduklar kadaryla dinleme becerisi kazanmalarn

beklemek ve bunu lp deerlendirmek ok doru grnmemektedir.

Konuma, lme ve deerlendirmesi olduka zor olan bir beceridir. Maalesef renciler kur sistemini baarl bir

ekilde geseler bile bu becerileri ounlukla hi gelimemi oluyor. Bunda deerlendirme kriterlerinin

ounlukla yazl olmasnn etkisi ok byktr.

Portfolyolar renciler iin ok faydal oluyor. rencilerin geliimlerini takip etmek iin yararl. Kullanm alan

daha da geniletilerek daha da verimli olmas salanabilir.

Yazma becerisi ile ilgili snf ortamnda her hafta yaplan uygulamalar ok faydal. Hemen dnt verilmesi de

rencilerin eksiklerini grmelerini salyor.

Dinleme ile ilgili becerileri deerlendirirken rencilerde puan kaygs oluturmadan; kulak alkanl

kazanmalar hedeflenmelidir. Not alma ve dikte almalarna yer verilebilir.

TARTIMA VE SONU

Aratrma bulgularna gre; modler sistemin, rencileri ngilizce seviyelerine uygun ekilde kurlara ayrmas

olumlu grlmektedir. Bunun yan sra, modler sisteminin bel kemiini oluturan lme ve deerlendirme

almalarnn titizlikle ve tarafsz yaplmasnn nemi vurgulanmaktadr. Aksi takdirde modler sistem amacna

hizmet etmemi olur. lme ve deerlendirmede kullanlacak aralarn geerli ve gvenilir olmas nem

kazanmaktadr.




21

Eiticiler asndan bakldnda, sistematik ve planl olmas modler sistemin olumlu yanlardr. Tek dze

olmamasnn ve snflarn deiim halinde olmasnn, renciler asndan motive edici olduu dnlmektedir.

retici ve renicinin devaml aktif olmasn zorunlu klan bir sistem olduu sonucuna varlmtr.

Sistemde kullanlan lme ve deerlendirme almalar hakkndaki grler kendi iinde tutarl gzkmektedir.

Okuma becerisi ile ilgili lme ve deerlendirme almalarnn alt seviye gruplarnda da yer almas gerektii

vurgulanm, yaplan almalar genel olarak yeterli ve verimli bulunmutur. Yazma alanyla ilgili olduka fazla

lme ve deerlendirme almalarna yer verildii tespit edilmitir. almalarn verimli olduu, ancak

rencilerin istekliliini artrmak iin nlemler alnmas gerektii de vurgulanmtr. Konuma alanyla ilgili

lme ve deerlendirme almalarna biraz daha zen gsterilmesi ve nem verilmesi zerinde durulmutur.

Yine renci isteksizliini ortadan kaldracak almalar nerilmitir. Dinleme alanyla ilgili ayr bir snav, hatta

snav yaplabilecei gibi snav d farkl etkinliklerle renci motivasyonunu artrc almalar yaplmaktadr. Bu

almalarn says artrlmaldr. Dinleme ve konuma becerilerinin llmesinin zor olduu da grler

arasndadr. Altmdrt (2010:177) yapt bir almada, dilde drt beceriyi lerken, lme ve deerlendirme

asndan en zorlayc olarak konuma becerisi testlerinin hazrlanmas, uygulanmas ve puanlandrlmas

olduunu belirtmitir.

Tm dillerde olduu gibi ngilizce eitiminde de nem arz eden bu drt beceri ele alndnda, bunlardan

dinleme ve okuma alc beceriler olarak ele alnrken, yazma ve konuma da retici beceri olarak

bilinmektedir (Barn, 1997: 52;Akt.Gmleksiz ve zkaya). Dilde renilen her bir kelime, gramer, telaffuz,

dinleme ve okuma becerileri, dilin doru kullanlmas adna bireye kazandrlmaya allan girdilerdir ve bunlar

bireylere kazandrmadaki temel ama, bireylerin hedef dilde gerekli ktlar salamalar ve dili doru bir ekilde

kullanmalardr. Dilin uygulama ksm ele alndnda da, ktlar yani retici beceriler olan yazma ve konuma

becerileri, bireylere verilen girdilerin uygulamaya aktarlm hlleridir ve bireylerin hedef dilde ne kadar iyi

olduklarn lmede en nemli verilerdir (Gmleksiz ve zkaya 2012). Okutman grlerine gre rencilerin

retici becerilerini gelitirici almalarn arttrlmas gereklilii de vurgulanmtr.

Okutmanlar, konuma ve dinleme becerisinin snanrken zorlanldn ve bu becerilerin nemli olduunu ve

daha fazla dikkat edilmesi gerektiini belirtmilerdir. Konuma becerisinin dil eitiminde nemli bir yeri vardr.

Bununla birlikte, konuma becerisi, hedef dilde iletiim kurmay salayan ve zerine dlmesi gereken bir

beceri olarak da aklanabilir (Barn, 1997: 57, 137). Dier beceri alanlarna gre lme ve deerlendirmesi zor

olarak dnlmesi, belki de yeterince nem verilmemesine sebep olmutur. Ylmazn yapm olduu bir

aratrmaya gre, ngilizce renim ve retimi planlamasnda iletiimsel gereksinimlerin konuma ve

dinlemenin dikkate alnmas gereklilii ortaya konmutur (Ylmaz,2005). Dolaysyla bu iki alanla ilgili lme ve

deerlendirme almalar da nem kazanmaktadr.

Portfolyolarn ok faydal olduu belirtilmitir. Portfolyo almalarnn snf d retim faaliyetlerini de tevik

ettiinden motivasyonu artrd dnlmektedir. Portfolyo almalarnn, dinleme ve konuma ile ilgili farkl

becerilere ynelik almalarna da yer verilerek artrlmas gerektii nerilmitir.

Not: Bu alma 25-27 Nisan 2013 tarihlerinde Antalyada 28 lkenin katlmyla dzenlenen International

Conference on New Trends in Education ICONTE 2013 da szl bildiri olarak sunulmutur.

KAYNAKA Altmdrt, G. (2010). Yabanc Dil retiminde Nasl Bir lme Deerlendirmeye Gerek Vardr.Kuramsal

Eitimbilim dergisi, S: 3 (2), S. 175- 200.

Birgin ve Kk (2012). Alternatif lme Ve Deerlendirme Ara Yntemleri,Bulunduu eser: M.Kk ve Y.

Geit.Eitimde lme ve Deerlendirme (syf.159-203) ,Ankara:Nobel yaynclk.




22

nar, . (2007). Ulusal Dil, Ana Dili Ve Eitim Dili. Eitiim Dergisi, S:15.

http://www.egitisim.gen.tr/site/arsiv/49-15/258-ikram-ana-dili.html adresinden 15.03.2013 tarihinde

alnmtr.

elikkaya, T., Karaku, U. Ve ztrk Demirba, .(2010) . Sosyal Bilgiler retmenlerinin lme- Deerlendirme

Aralarn Kullanma Dzeyleri Ve Karslastklar Sorunlar: Ahi Evran niversitesi .Eitim Fakltesi Dergisi,Cilt

11,Say 1,s. 5776

Demirel,.(2005) .Avrupa Birlii lkelerinde Yeni Eitim Politikalar Yaam Boyu renme. Milli Eitim Dergisi,

Say 176.

Dnder A., Elald . Ve zkaya .M.(2012), retim Elemanlarnn niversite Dzeyindeki Temel ngilizce retiminde Kullanlabilecek Tamamlayc lme Ve Deerlendirme Yntemlerine likin Grleri. Turkish

Studies - International Periodical For The Languages, Literature And History Of Turkish Or Turkic , Volume 7/1 s.953-968.

Gelbal, S. ve Keleciolu, H.(2007). retmenlerin lme Ve Deerlendirme Yntemleri Hakkndaki Yeterlik

Alglar ve Karlatklar Sorunlar. Hacettepe niversitesi Eitim Fakltesi Dergisi (H. U. Journal Of Education),

33: 135-145.

Gmleksiz, M.N. ve zkaya, . M. (2012). Yabanc Diller Yksekokulu rencilerinin ngilizce Konuma Dersinin

Etkililiine likin Grleri. Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature And History

Of Turkish Or Turkic, Volume 7/2.

Gmleksiz M.N. Ve Elald .(2011). Hazrlk Snf rencilerinin ngilizce Okuma Becerilerinin Deerlendirilmesi.

Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature And History Of Turkish Or Turkic Volume

6/3 , s. 233-257.

Gler, G.(2005). Avrupa Konseyi Ortak Dil Kriterleri ereve Program Ve Trkiyede Yabanc Dil retim

Sreleri. Trakya niversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 6, S. 1, S. 89-105.

Lado Robert (1964). Language Teaching: A Scientific Approach , Mcgraw-Hill, Inc.

Mcarthur, T. (2003). Guide To World English. Oxford.

Yldrm, A. ve imek, H.(2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Aratrma Yntemleri (8. Basm), Ankara:Sekin Yaynlar

Ylmaz, C. (2005). ngilizce retmenlii rencilerinin Yabanc Dili letiim Arac Olarak Kullanabilme

Yeterlilikleri. Erzincan Eitim Fakltesi Dergisi, 7(1), 15-23.




23

MATEMATK RETMEN ADAYLARININ EPSTEMOLOJK NANLARI LE RENME VE RETM STLLER ARASINDAK LK

Fatih Kaleci

Necmettin Erbakan niversitesi

Eitim Bilimleri Enstits, Matematik Eitimi

[email protected]

zet Bu aratrma ile matematik retmen adaylarnn epistemolojik inanlar ile renme ve retim stilleri

arasndaki ilikinin incelenmesi amalanmtr. Aratrmada ilikisel tarama yntemi kullanlmtr. Aratrmann

rneklemini, Necmettin Erbakan niversitesi Ahmet Keleolu Eitim Fakltesi lkretim Matematik

Eitimi Anabilim Dalnda renim gren 374 retmen aday oluturmutur. Aratrma sonucunda, matematik

retmen adaylarnn epistemolojik inanlar ile renme stilleri arasnda istatistiksel olarak anlaml bir iliki

tespit edilmezken, retmen adaylarnn epistemolojik inanlar ile retim stilleri arasnda istatistiksel olarak

anlaml bir ilikinin varl tespit edilmitir.

Anahtar Szckler: Epistemolojik nan, renme Stili, retim Stili.

THE RELATIONSHIP BETWEEN PRE-SERVICE MATHEMATICS TEACHERS EPISTEMOLOGCAL BELIEFS AND THEIR LEARNING AND TEACHING STYLES

Abstarct In this research, it was aimed to examine the relationship between pre-service mathematics teachers

epistemological beliefs and their learning and teaching styles. This research was carried out by using survey

method. 374 pre-service mathematics teachers, who are educating in the Department of Primary Mathematics

Education in Necmettin Erbakan University Ahmet Keleolu Faculty of Education, have formed the example of

this research. n the result of the research, the presence of a meaningful relation has been statistically proved

between pre-service teachers teaching styles with their epistemological beliefs but a meaningful relation

hasnt been statistically proved between pre-service teachers epistemological beliefs and their learning styles.

Key Words: Epistemological beliefs, Learning style, Teaching style.

*Bu makale yazarn Matematik retmen Adaylarnn Epistemolojik nanlar le renme ve retim Stilleri

Arasndaki liki, isimli Necmettin Erbakan niversitesinde, Konyada, 2012 ylnda tamamlanm olduu

yksek lisans tezinin bir blmnden yararlanlarak oluturulmutur. Yksek Lisans Tezi Yrd. Do. Dr. Ersen

YAZICInn destei ve rehberliinde tamamlanmtr.

** This article is a part of the writers master thesis named The relationship between pre-service mathematics

teachers epistemological beliefs and their learning and teaching styles, Necmettin Erbakan Universtiy, 2012,

Konya, Turkey. The master thesis has been completed under the support and guidance of Assistant Prof. Dr.

Ersen YAZICI.

GR

Bireylerin inanlarnn, dnce ve davranlar zerinde sahip olduu etki, eitimcilerin birok farkl

kategorideki inanlar, renme ve retim sreleri asndan dikkate almalarn zorunlu klmtr. Eitim

alanndaki eitli kuramlar zaman zaman farkl trdeki inanlar n plana karm ve eitim aratrmalarnn




24

konusu haline getirmitir. Bu inanlardan biri olan epistemolojik inanlar da bu erevede kritik neme sahiptir

ve retmen adaylarnn davranlarn ve yarglarn nemli lde etkilemektedir (Erolu, 2004).

20. yzyln sonlarndan bu yana eitim alannda epistemolojik inanlar zerinde yaplan almalar hzla

artmtr. Yaplan almalarla epistemolojik inanlar ok boyutlu bir yap kazanmtr ve her alma ile de bu

yap gelimektedir. Yaplan almalarla epistemolojik inanlarn nemi fark edilerek eitim-retim srecine

yapm olduu olumlu katklar gzlenmitir. Ayrca retmen ve rencilerin renme ve retim faaliyetleri ile

ilgili karar almalarnda ve alnan karalarn yrtlmesinde onlarn bilgi ve renmenin doas ile ilgili

inanlarnn etkili olaca dnlmektedir. nk insanlara klavuzluk eden dnceler, kararlar ve yarglardr.

Bu unsurlarda bireylerin inanlarndan etkilenerek ekillenmektedir. Bu almada, yukardaki aklamalardan

yola klarak epistemolojik inanlarn renme ve retme stillerinin farkllamasnda nemli bir rol oynama

potansiyeline sahip olduu ne srlebilir. Sz konusu roln aka ortaya konabilmesi iin, tespit edilen

epistemolojik inanlarn renme ve retim stilleriyle ilikisinin incelendii betimsel bir aratrmann eitim-

retim srecine katk salayabilecei sylenebilir. Daha ak bir ifadeyle, rencilerin bilgi ve renmenin

doasna ilikin epistemolojik inanlarnn gerek renme gerekse retim stilleriyle ilikisinin varln tespit

ederek rencilerin sahip olduu inanlarn yine sahip olduklar renme ve retim stillerine pozitif katklar,

eitim retim sreci ierisinde rencilere ynelik farkl yntem ve tekniklerin belirlenmesinde etkili

olabilecei gibi, rencinin akademik baarsna da olumlu bir katk salayaca dnlmektedir.

Sz edilen bu varsaymlar gz nne alndnda yaplan bu almayla literatrde epistemolojik inanlar ile

renme ve retim stilleri arasndaki ilikiyi dorudan inceleyen bir almaya ulalamamas, gz ard edilmi

bir ilikinin eitim-retim srecinin oluturulmas ve gelitirilmesi almalarnda dikkate alnmasnn

salanmas asndan nemli bir giriimdir. Nitekim bu aratrma, yukarda bahsedilen eksikliin giderilmesine

katk salamak amacyla planlanmtr.

Aratrmann nemi Eitimde inan konusundaki eilim, inanlarn davranlarmz ynlendiren bir etmen olarak dnlmesinden

kaynaklanmaktadr. nanlarn deitirilebilecei varsaymndan yola karsak rencilerin daha etkin

renenler olmalar, daha nitelikli renmeler gerekletirmeleri salanabilir. Akademik baarlar olumlu

ynde etkilenebilir ve daha da nemlisi yaam boyu renme konusunda daha yetkin olmalar, yaamlarnn

deiik evrelerinde baarl olmalar salanabilir. retmenler asndan bakldnda ise retmenlerin sofistike

epistemolojik inanlara sahip olmalar salanarak meslek geliimlerini daha etkin bir ekilde gerekletirmeleri,

rencileri iin daha etkin retim ortamlar dzenleyebilmeleri salanabilir (Karhan, 2007).

Bu sebeple retmenler, rencilerden, bilimsel bilginin doasn, snrlarn, kaynan, neden deerli olduunu

ve neden ona gvenilmesi gerektiini anlamalarn beklemektedir. Bu beklenti rencileri ezbere ynelten

etkenler arasnda gsterilebilecek bilginin sunulu biimini ve doasn n plana karmaktadr. Zira bilimsel

bilgiyi deimez, kesin hkmler ieren bir yap olarak alglayan rencinin bilgiye bak ve bilgiyi elde etme

ekli bu tarz bir doann etkisinde kolaylkla pasif alc kimliine brnme srecini tetikleyebilecektir. Bilginin

renci tarafndan alglanm doas yannda kendisine sunulu biiminin de yukarda sz edilen sreci

tetikleyebilecei aktr. rencinin retmen karsndaki konumu, kaynaklar kullanma biimi, snf iindeki

rol vb. bu anlamda nemli etkenlerdir. Dolaysyla bilginin doas, ne olduu, snrlar, kayna, geerlii

zerine yaplan epistemolojik deerlendirmeler rencilere sunulu biimiyle de mutlaka uyumluluk arz

etmelidir (Turgut, 2007).

Bu balamda, retmenlerin epistemolojik inanlarn

Documents

Kasım 2013 Cilt 2 Sayı 4