KASIM DERS NOTLARI - psikoterapi.compsikoterapi.com/kitapsayfalari/oznellikvebaglamsalliktaruyalar.pdfiii SUNUŞ P sikoterapi Enstitüsü olarak, öncelikle ruh sağlığı profesyonel-lerinin

i

KASIM DERS NOTLARI

ii

Psikoterapi Enstitüsü Eğitim Yayınları: 230

Bütüncül Psikoterapi Rüyalarla Çalışmak I. DönemKasım 2016 Ders Notları

ISBN 978-605-9137-80-5Copyright© Psikoterapi Enstitüsü

Tüm hakları saklıdır. Yayıncının izni olmaksızın tümüyle veya kısmen yayımlanamaz, kısmen de olsa çoğaltılamaz ve elektronik ortamlarda

yayımlanamaz.

Birinci Baskı: Ocak 2018

Editör: Tahir ÖzakkaşKatkıda Bulunanlar: Candan Örs, Gökhan Sönmez, Nazan Parlak

Baskı: Acar Matbaacılık Prom. ve Yayın. San. ve Tic. Ltd. Şti.Osmangazi Mahallesi Mehmet Deniz Kopuz Caddesi No: 20/1

Esenyurt - İSTANBUL

PSİKOTERAPİ ENSTİTÜSÜ EĞİTİM ARAŞTIRMA SAĞLIKORG. VE DANIŞMANLIK LTD. ŞTİ.

Eğitim ve Kongre Merkezi: Fatih Sultan Mehmet Caddesi No:285 Darıca / KOCAELİ Tel: 0262 653 6699

PSİKOTERAPİ ENSTİTÜSÜ LTD. ŞTİ. BEYOĞLU ŞUBESİAsmalı Mescit Mah. İstiklal Cad. No:120 Galatasaray İşhanı Kat: 5

Beyoğlu / İSTANBUL Tel: 0212 243 2397

www.psikoterapi.com - www.psikoterapi.org - www.hipnoz.com

iii

SUNUŞ

Psikoterapi Enstitüsü olarak, öncelikle ruh sağlığı profesyonel-lerinin ya da ruh sağlığı ile ilgilenen kişilerin ihtiyaç duyacağı teorik bilgileri ve pratik/uygulamaya yönelik deneyimleri pay-

laşan özgün ve çeviri yayınlar ile literatüre katkıda bulunmayı he-defliyoruz. Psikoterapi Enstitüsü Eğitim Yayınları, Psikoterapi Ensti-tüsü’nün çalışmaları kapsamında gerçekleştirilen atölye çalışmaları, uluslararası konferanslar ve dünya literatüründen seçkileri içermek-tedir.

Rüya Eğitimi I. Dönemi Kasım ayı ders notlarının sunulduğu bu ki-tap, eğitim deşifresinin derlemesi olma özelliğiyle dünyada eşi ben-zeri görülmemiş bir yayın niteliği de taşımaktadır. Bu ders notlarında rüya analizi, spesifik temalı rüyaların yorumlanması ve rüyaların bü-tüncül perspektifle değerlendirilmesi konuları ele alınmaktadır.

Konuya ilgi duyan okuyucuların yanı sıra klinisyenler, psikoterapist-ler ve araştırmacılar için başvuru kitabı niteliği taşıyan bu yayını siz-lerle buluşturmaktan kıvanç duyarız.

Tahir ÖZAKKAŞPsikoterapi Enstitüsü Başkanı

iv

v

İ Ç İ N D E K İ L E R

4. AY 1. GÜN

1. FARKLI KURAMLARIN RÜYALARA BAKIŞI ..................................................... 3

2. PSİKANALİTİK RÜYA ÇÖZÜMLEMESİ ........................................................... 66

3. UYKU EVRELERİ VE RÜYA .......................................................................... 135

4. RÜYA ANALİZİ ................................................................................................ 185

4. AY 2. GÜN

5. KURSİYER VE DANIŞAN ÖZNELLİĞİNDE, RÜYALARININ BÜTÜNCÜL

BAĞLAMDA ELE ALINMASI .............................................................................. 284

SATICI KONULU RÜYANIN KURAMLARA GÖRE

DEĞERLENDİRİLMESİ ........................................................................... 284

“DENİZ ÜZERİNDE YIKIK KÖPRÜ” RÜYASININ KURAMLAR

PERSPEKTİFİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ ............................................. 299

6. KURSİYER VE DANIŞAN RÜYALARININ YORUMLANMASI ....................... 341

“ELEKTRA KOMPLEKSİ” RÜYASININ YORUMU ..................................... 341

KÖY-YOLCU- TRAKTÖR RÜYASI ............................................................. 369

ÇEKMECEDE YAŞAYAN KUZU RÜYASININ KURAMLARA

GÖRE YORUMU ........................................................................................ 382

SEANSTA ÖLME VE CANLANMA HALİNİN TERAPİDE ELE ALINMASI ... 392

7. KURSİYER-DANIŞAN RÜYALARININ BÜTÜNCÜL BAĞLAMDA

ELE ALINMASI .................................................................................................... 411

MAVİ KİMLİĞİ ALIP GİTME RÜYASININ YORUMU .................................. 411

vi

ABLA-DOKTOR RÜYASININ YORUMLANMASI ...................................... 426

ON KATLI BİNA RÜYASININ YORUMLANMASI ....................................... 445

8. KURSİYER-DANIŞAN RÜYALARININ BÜTÜNCÜL

BAĞLAMDA YORUMLANMASI .......................................................................... 468

BÜYÜK TUZLUK-KÜÇÜK TUZLUK RÜYASININ YORUMLANMASI ........ 469

PANAYIRDAKİ TAHTA BACAKLI ADAM RÜYASININ YORUMLANMASI ... 479

BİNAYI YUTAN ÇUKUR RÜYASININ YORUMLANMASI .......................... 518

EĞİTİM HAKKINDA KURSİYER GÖRÜŞLERİNİN ALINMASI ................. 535

İ Ç İ N D E K İ L E R

17 Kasım 2016

1. GÜN

3Farklı Kuramların Rüyalara Bakışı

Tahir Özakkaş: A.. notların yanında mı?

Kursiyer A: En son “Kaos Teorisi” şeklinde bir konu görmü-şüz.

Tahir Özakkaş: Şöyle bir notlarına baktığında, neler gördüğüne dair bir bilgi verebilir misin?

Kursiyer: Eski notlar yanımda değil hocam.

Tahir Özakkaş: Notlarında başka bir şey var mı?

Kursiyer: Arkadaşımızda vardır.

Tahir Özakkaş: İlk aydan itibaren neler gördük?

Kursiyer: Duyguların düzenlenmesinden bahsettik. Sağ beyin ile duyguların düzenlenmesi üzerinde durup, rüya analizi yapmışız.

(Kursiyerler kendi aralarında konuşur.)

Kursiyer: Hocam, bana yıl geçmiş gibi geliyor.

Kursiyer: Bir arkadaşımız resimlerini getirmişti, onun üzerine konu-şup sanata dökmüştük.

FARKLI KURAMLARIN RÜYALARA BAKIŞI

1

4 RÜYALARLA ÇALIŞMAK 1. DÖNEM 4. AY DERS NOTLARI

Kursiyer: Üç kişi miyiz?

Kursiyer: Gerisi nerede?

Tahir Özakkaş: James Fossahage’nin “ Rüya Makalesi” ni sizinle paylaşmış mıydık? Hatırlıyor musunuz?

Kursiyer: Fotokopi ve slayt olarak vermiştiniz.

Tahir Özakkaş: Verdim. ..değil mi?

Kursiyer: Hatta, cümle cümle üzerinden geçmiştik.

Tahir Özakkaş: Rüyanın örgütleyici işlevleri: Rüyaları anlamak ve kullanmak için hayati konular. ( Orijinal makalenin başlığını oku-yor)

Kursiyer: Slayt halindeydi.

Tahir Özakkaş: Sunum şeklinde “Kaos Teorisini” göstermiştim.

Kursiyer: Sunum halinde, parça parça makale görmüştük.

Tahir Özakkaş: Hatırlıyor musunuz şu makaleyi? (Sunumdaki ma-kaleyi işaret eder.)

Kursiyer: Ben hatırlıyorum, sanki internetten mi gönderdiniz?

Tahir Özakkaş: İnternetten gönderdim.

Kursiyer: Sanki sunum notu şeklinde de vardı.

Tahir Özakkaş: Sunum notu olarak… şu... ( Göstererek) Bunu da dağıttık. Bunu hatırlıyorsunuz. Kaos teorisini… Peki, rüya getirdiniz mi?

Kursiyer: Ben bir çantama bakayım.

Tahir Özakkaş: O zaman doğrudan, rüya analizi ile başlayalım. Ar-kadaşlar geldikten sonra, şu makalenin üzerinden tekrar bir geçelim.


Çünkü bütüncül (entegratif) bağlamda hazırlanmış makaledir. Size de, yol haritası olarak faydalı olacaktır. Senin var mı rüyan?

Kursiyer: Mailde vardı.

Tahir Özakkaş: Mailde vardı. Bana gönderdiğin mailde mi? M. hoş-geldin… H. Hanım, sizin rüyanız var mı?

Kursiyer: Var sanırım.

Tahir Özakkaş: Paylaşmak ister misin?

Kursiyer: Bilemiyorum.

Tahir Özakkaş: Peki. Senin hastanın rüyası hazır mı? A. senin rüyan hazır mı?

Kursiyer: Değil... henüz…

Tahir Özakkaş: Senin ki hazır mı H? Bir tarafın söyle diyor, bir ta-rafın söyleme diyor.

Kursiyer: Yok, aslında ben…

Tahir Özakkaş: M. senin rüyan ya da hastanın rüyası var mı?

Kursiyer: Yok.

Tahir Özakkaş: Anladım; mevcutla yetineceğiz. Biz, kendi rüyaları-mızdan başlayacağız o zaman.

Kursiyer: Ben bir şey paylaşabilir miyim?

Tahir Özakkaş: Tabii ki…

Kursiyer: Bu dört ay içerisinde bir bebeğimiz oldu. Hatta bu yüzden de, eğitime bir ay katılamadım.

Tahir Özakkaş: Allah, analı babalı büyütsün... Tebrik ederim!

Kursiyer: Çocuk, (daha bir ya da bir buçuk aylık) uyurken bakıyo-


rum, böyle yüzü değişiyor bir şeyler oluyor, yani rüya görüyor. Fakat sanki biz, rüyayı; günlük yaşantıların -gece veya rüyadayken- sağ be-yin ile organize edilmesi diye biliyoruz. Çocuk, kişileri tam görmedi-ği halde, ne yaşıyor da böyle rüyadayken yüzünü ekşitiyor, gülüyor, gülümsüyor ya da farklı şeyler yapıyor. Pek bir şey bilmiyor, sadece dokunma ve ses var. Bu durumu ben kafamda oturtamadım. Bebekte nasıl işliyor, neyi organize ediyor?

Tahir Özakkaş: Bebek, o anda ne yaşıyor bilemeyiz. Hiç kimse bi-lemez. Çünkü bebeğin zihnine girip, o anda ne yaptığını değerlen-diremeyiz. Ama onun yerine, beyninde nasıl bir elektriksel aktivite oluyor? Bunu araştırabiliriz. Bu bağlamda, şöyledir:

Rüyaların -ya da beyindeki gece aktivitelerinin- beyin yolakları ve nöronal bağlantıları düzenleme ve organize etme görevi var. İlla bu-nun rüya olması da şart değil. Beyin, aktif bir biçimde, kendi içinde organizasyonlar yapıyor. Bunlardan bir tanesi de, bedendeki vücut kaslarının çalıştırılması, onların beyin ile teması, etkinleştirilmesi gibi el kol iradi hareketlerinin ( mesela bir eşyaya uzanması, tutması gözüyle yönelmesi, kafasını çevirerek bakması) düzenlenmesini ge-rektiren durumlar gibi.

Motivasyonel sistem, bebeğin, - bebek ve anne araştırmalarını okuma fırsatınız olsaydı… Güdülenme sistemleri konusunda birkaç seri kitap çıkardık Lichtenberg’in çalışmaları… Georg Christoph Li-chtenberg,- anne karnından itibaren, hangi güdülenme sistemleri-nin amaçları ile hareket ettiğini anlatıyor. Çocuğun, gözüyle temas kurduğunda veya bir ses işittiğinde, o sesin geldiği yöne doğru ku-lak kabartması ve ona odaklanması zihinsel bir aktivitedir. O sese odaklanıp, sesin kulağına geldiğini algılamış olması, onda haz yarat-maktadır. Siz, üçüncü ayda diyorsunuz ama daha ikinci hafta veya üçüncü hafta civarında göz ile de beş santime kadar takip edebilme


yetisi olduğu söyleniyor. Kokulara karşı da hassasiyetleri yüksektir ve bu nedenle anne kokusu, sesi ve görüntüsü çok ciddi çocuğu motive eden faktörlerdendir. Gözleriyle, belli bir eşyayı takip edip ona bak-ması ve yönelmesi “Aman Tanrım! Ben takip edebiliyorum.” şeklinde-ki bir his ile hazzı beraberinde getirmektedir. Bunların hepsi, günlük yaşantı içerisinde her hareketi, sesi, kokuyu takip edebilme becerisi karşısında, zihinsel örgütlenmeler meydana getirmektedir. Şöyle bir hipotez söyleyebilirim:

Üç aylık bebek ile ilgili olarak, çok miktarda beceri ve malzeme olduğunu söyleyebiliriz. Bebek, gülme, yüzünü buruşturma, çirkin-leşme gibi bir takım hareketler, mimikler yapar; Anadolu’da buna “meleklere gülüyor” derler. Meleklere gülüyor diye söylenir; çünkü o anda insan ile bir teması ve insana karşı tepkisi yok. Halkımız da böy-le bir deyim kullanarak buna bir anlam katar. ( Bebek güler veya bir aylık çocuk uykuda gülümser, yüzünü buruşturur, kırıştırır, gerinir... aynı insan gibi...) Oysaki, onun da kendine göre mimik ve jestlerini, beden duruşunu belirleyen nöronal yapılanma süreci var. En önemli kas grubumuz olan, yüzümüzdeki kaslarla ilgili kodlanmış bilgiler var. Yürüme ve konuşmada olduğu gibi, yüzünüzdeki mimiklerde de bir potansiyel var. Bunların hayvanlarda da aynı olduğuna dair hi-potezler var. Öfke, kızgınlık, tiksinme gibi temel duyguları içeren yüz ifadeleri, bebeklikten hatta anne rahminden itibaren, kodlanmış bilgi olarak insanda vardır. Biz bunu şöyle yaparız; yüzdeki kaslarla, beynin bağlantıya geçmesi gerekir ki, bu kaslar, kodlara uygun olarak sistemi çalıştırsın. Hipotez olarak şunu söylüyorum:

Rüyalar veya beynin işlevleri, muhtemelen genetiğimizde bulu-nan jest ve mimikleri, daha oturmuş kalıplar haline dönüştürebilmek için, fonksiyon görüyor, şeklinde düşünüyorum.


Rüyalar, zaten nesne ile olan ilişkiyi örüntülendirmek için oluş-turulmuş bir sistem olarak kabul edilmeye başlandı. Rüya, (dinamik anlamda değil de) bir insanın dünya ile her türlü ilişkisinin örüntüsü olarak oluşmasında ve zihinde bunların kodlanmasında büyük bir fonksiyon görüyor. Çocuğun iç dünyasında genetikten gelen gelen malzemeler olan; beyinde işlemleme, nöronal bağlantılar kurma, sinapslar oluşturma, önemli sinapsları belirleme, kullanılmayanları yok etme, kullanılanları aktifleştirme gibi (bu manada, tahmin ede-rim ki) kalıplarda, beden kaslarıyla arasındaki koordinasyonlar olu-şuyor, diyebiliriz. Bununla ilgili özel bir şey okumadım ama, (çocu-ğun gülmesi gibi) anne rahminden itibaren başlayan, yedi sekiz tane güdülenme sistemi, çocuğun nöronal kaynağında var. Bunlar yavaş yavaş hayata geçiyor ve çocuk, her hayata geçmesinde de keyif alıyor. Biz önceden cinsellikten ve yemekten keyif alınıyor diye öğrendik. Oy-saki çocuk, bir eşyaya bakmaktan ve onu takip edebilmekten de keyif alıyor. Çünkü beyinde, dopaminerjik sistem dediğimiz, haz merkez-leri var, o bölgeler aktifleşiyor. Bir nesneyi tuttuğu zaman tutmaktan keyif alıyor. Tuttuğu eşyadan değil, bu hareketten keyif alıyor. Tut ve bırak… Çocuklar alırlar ve atarlar. Alırlar, atarlar. Bu eylemin yapanın kendisi olduğunu, yani fail olduğunu hissetme duygusu, çocuklara inanılmaz keyif veriyor. Gerçek kendiliğin temellerinin atıldığı yer… belki de…

Arkadaşlar hoş geldiniz, kahvaltı güzeldi herhalde!

Kursiyer: Siz başladınız değil mi hocam?

Tahir Özakkaş: (Gülüşmeler)

Kursiyer: Hocamız başlamamıştır ve kimse de gelmemiştir, rahatlığı vardı galiba…

Tahir Özakkaş: Biz burada yatıyoruz. Hanım işe gidiyordu, ben de


kalktım. “Hayrola neden kalktın?” dedi. Ben de “Sen işe gidiyorsun diye kalktım” dedim. “Sen, beni yoklamaya kalkmışsındır.” dedi.

Kursiyer: Kaçta başladınız hocam?

Tahir Özakkaş: Sekizde. Sekizi beş geçe mi başladık, on geçe mi? Fazla olmadı. Şu anda rüya arıyoruz ve bulamıyoruz. Yeni gelen ar-kadaşlar hoş geldiniz. “Ne bekliyorsunuz, ne anlıyorsunuz, neden geldiniz?” diye soralım. Bitirelim de gidelim.

Kursiyer: Anlatacaklarınız vardır… muhakkak vardır sizin.

Tahir Özakkaş: Ben de sordum “ne anlatayım?” diye, ama bunlar-dan bir şey çıkmadı. Not sorduk, not alan yok, belki sizin aranızda vardır çalışkan öğrenci. Geçmiş ayların notlarını almış olan?

Kursiyer: Uzun süre geçti aradan…

Tahir Özakkaş: Darbe geçti.

Kursiyer: Hocam, gece atsaydınız bunları bakardık.

Tahir Özakkaş: Bunları daha önce de göndermiştik, bu ikinci kez oluyor. Postalarınıza bakarsanız, aynı şeyleri ikinci kez gönderdiğimi görürsünüz. (Gülüşmeler)

Kursiyer: Siz attınız da biz okuyamadık.

Tahir Özakkaş: Canın sağ olsun! Ben zaten okuyasınız diye atma-dım. İnternette dolaşayım diye atmıştım. Söylemek istediğin bir şey var mı?

Kursiyer: Sizden her şey kabulümüz hocam. Yaptıklarınız, yapacak-larınızın teminatıdır.

Tahir Özakkaş: Sorumluluktan sıyrılıyor. (Gülüşmeler)

Kursiyer: Nasıl bir şey beklememizi isterdiniz hocam?


Tahir Özakkaş: Bakın bu terapist olmuş.

Kursiyer: Hayır, sizin bir arzunuz varsa?

Tahir Özakkaş: Bir rüyanız var mı? Ya da geçtiğimiz aylardaki “şu konuyu gözden geçirmekte fayda var” diyebileceğiniz konular var mı? “Biraz daha açabilir misiniz? Şu konuda aklım karıştı” da diyebi-leceğiniz…

Kursiyer: Rüyanın, bilinçdışını tam anlamıyla ifade etmediği ya da bizim bunu tam anlayamayacağımız şeklinde, bir kısım kafa karışık-lığım var. Rüyada bazen, bazı semboller oluyor, hasta da anlamıyor ben de anlamıyorum. O kısımlarda, biraz zorlandığım oluyor. Bazen bırakıyorum, çağrışım daha sonra gelebiliyor, ama gelmediği zaman-lar da oluyor.

Tahir Özakkaş: Onu anlatmıştık hatırlıyor musun?

Kursiyer: Bir tekrar edersek hocam, bende tam oturmamış demek ki…

Tahir Özakkaş: Haydi tekrar edelim o zaman. Hemen o konuya bi-raz hızlıca değineceğim. Ekrandaki sununun alt paragrafını okuya-yım:

”Kesin doğru diye bir şey yoktur. Kaos teorisinin ve gözlemin, gözlemlenen olguyu değiştirdiği veya etkilediği; Heisenberg’in yak-laşımının sonuçları ile karmaşık sistemlerde örüntünün tespitinin, her zaman birden çok yoruma açık olduğundan muzdarip olanların -senin gibi, bir tarafını açıklayamıyoruz diyenlerin, senin gibi - yal-nızca analiz psikanalizcileri olmadığını görebiliriz. Rüyalarda da bu şekilde bir muğlaklık söz konusudur. “Analitik üçüncü” diye bir kav-ram var. Bir üst paragrafa baktığımızda (ancak post modern ve felsefi bağlamda) deneğin tüm bildiği ve tüm yorumlamaları rölatif olarak görülmektedir. Bu yorumların, deneğin sahip olduğu kültür ve mev-cut entelektüel çerçeve ve yorumlayanın tecrübesinin verdiği bakış


açısıyla beraber yaratıldıkları kabul edilmektedir. Newton fiziği ile post modern fizik arasındaki fark gibidir. Newton fiziğini ve Euclid geometrisini belirli alanlarda belirli şartlarda – normal şartlar altın-da diye kimyada söylenirdi ya o şartlar altında- olayları açıklamakta kullanıyoruz. Kuramların bize getirmiş olduğu rüya yorumlamaları-nı, Newton fiziğinin, bize gerçekliğin bir bölümünü göstermesi açı-sından kıymetli olduğunu biliyoruz. Freud’un dürtü çatışma kura-mındaki rüya analizi, oedipal çatışmanın bir kısmını bize izah eder ve doğrudur. Ne gibi?

Ayrılma bireyleşme süreçleri perspektifinde, bir insanın ayrılma-sını (seperation) ve bireyleşmesini (individualization) merkez alan Masterson yaklaşımı, rüyaların içeriğini ayrılma ve bireyleşme bağla-mında değerlendirme ve rüyaları yorumlaması açısından doğrudur. Nesne ilişkileri; diadların yorumlandığı ve genellikle agresif birimin üzerine odaklanıldığı bölmenin (splitting) etkili olduğu bir sistem içerisinde, hastanın getirmiş olduğu rüyaları, Kernberg’in “Aktarım Odaklı Psikoterapi” ekolü bağlamında yorumlamanız doğrudur. Yine aynı şekilde, davranışsal öğrenme yoluyla modelleme perspektifinde, davranışsal olarak öğrenilmiş kalıpların rüyada tekrarlarını gösteren korku, endişe veya kaçınma, cevap engelleme gibi bazı durumları ortaya koyan yorumlamalar da doğrudur. Bilişsel şemalarla ilintili malzemelerin, rüyada tekrardan örgütlenmesini gösteren yorumlar da doğrudur. Kohut›un kendilik nesnesi işlevi doğrultusunda olduğu bir sistemde, kendilik nesnesi işlevini arayan, eksik olan birincil ay-nalanma ve ikincil aynalamayı tatmin etme çabasının ortaya konul-duğu rüyaların yorumu da doğrudur. Fakat bu tarz yorumlamaların hepsi, Newton fiziğinin belirli şartlarda sonuçlar koyması gibi, olaya sadece belirli bir perspektiften bakmayı gerektiren bir yarar sağlar. Biz rüyayı analiz ederken, bu bahsetmiş olduğumuz kuramlar çerçe-vesinde, her birini kendi bağlamında yorumlayabiliriz ve değerlen-dirmeler yapabiliriz.


Kaos teorisi ( yahut da post modern dünyanın getirmiş olduğu Heisenberg belirsizlik kuralı) perspektifinde, hasta rüyasını anla-tır. O rüyanın oluşurken, onun iç dünyasındaki gerekçeler özneldir. Terapist bu rüyayı dinlerken, rüyanın belirli kısımlarına odaklana-rak rüyanın değişimine ve dönüşümüne neden olur. Bu değişim ve dönüşümle ( yani terapistin sormuş olduğu sorular ve ilerlemeler) hastanın zihninde, yeni bağlantılar ortaya koyar. Hasta kendi rüya-sını değiştirmeye başlar. İki kişi karşılıklı olarak o rüyayı analiz et-meye başladıklarında, ikisinin de ihtiyacı olan yeni bir rüya yorumu ortaya çıkar. Bir sonraki seansta, aynı rüyayı yorumlayacak olurlarsa, daha farklı bir rüya yorumu ortaya çıkar. Karşılıklı ihtiyaçlar, rüya-lar yorumlanırken, hem hastanın, hem de terapistin zihinsel yapı-sını değiştirir ve geliştirir. Bu da karşılıklı olarak, diyalektik biçimde, öngörülemeyen ve nereye gideceği bilinmeyen bir rüyanın sürecini başlatır. Oysaki, biraz önce bahsetmiş olduğumuz kuramlar pers-pektifinden bakarak rüyaları analiz ettiğimizde, o rüyanın nereye gideceğini biliriz. Sen bana bir rüya anlattığında, ben onu dürtü ça-tışma kuramı ve Freudyen perspektifte yorumlayacaksam, penis ve vajinayı bir araya getirir, oedipal rekabeti içeren malzemeyi bulurum. Eğer o rüyayı, ayrılma ve bireyleşme bağlamında, Masterson yaklaşı-mına göre yorumlayacaksam, sen ne anlatırsan anlat, onu ayrılma ve bireyleşmeye getiririm ve o şekilde yorumlarım. Bu senin kafana da yatar. Post- modern dünyadaki Kaos teorisine göre, belirli çekerler ve atraktörler var. Bu atraktörler etrafında, her iki tarafın da ihtiyacı ile rüya yorumlaması ve rüyanın içeriği değişir. Rüya statik bir yapı değildir. Anlatıldıkça ve paylaşıldıkça, karşıdan etkilendikçe, rüyanın kendisi de değişir. Biz burada, bütün bu perspektifleri ele alabilecek potansiyelle baktığımızda, bütüncül bir manada değerlendiriyoruz ve bütün faktörleri göz önüne alıyoruz. Sonuçta da, karşılıklı etkileşi-me bağlı olarak, rüyanın anlamını irdelemeye çalışıyoruz. Bunun da


örneklerini, geçtiğimiz dönemlerde gördük. Serbest çağrışım, yine en önemli aracımız oldu. Hastanın, rüya ile birlikte çağrışımları ve terapistin soruları, -keza aynı şekilde hastayı yönlendiren- farklı bir bağlama oturdu. Karşılıklı etkileşim ile yeni bir anlam ve yorum orta-ya çıktı. Uzun bir cevap oldu. Özet oldu değil mi?

Arkadaşlar gelene kadar, bir iki rüya üzerinde, bu bağlamda ana-liz yapalım. Hatta grup rüya yorumu yapalım. Postmodern yaklaşım persfektifinde de değerlendirmeler yapmaya çalışalım. Sadece danı-şan değil, grup üyeleri ile danışanın rüyasını, bir şekilde bir anlama oturtalım. Bir çok anlamların ortaya çıkabileceğine dair “Kaos Teo-risini” doğrulamış olalım. Olur mu? Bu muğlaklık sizin kafanızı ka-rıştırabilir. “Biz zaten doğru düzgün anlayamıyoruz, bir de her yöne gidebilecek bir yorum getirdiğimizde kafamız karmakarışık olur” dediğinizde, nöronal bağlantıları daha güçlü, daha çok, sinapsların sayılarını daha da fazlalaştırdığınızda, muğlaklığı hazmeden ve her deneyimle yeni bir evreye doğru yönelen ruhsal, zihinsel atılım ger-çekleştirmiş olacaksınız. Muğlaklığa alışacağız.

Kursiyer: Mükemmeliyetçi olmuyoruz.

Tahir Özakkaş: Evet, mükemmeliyetçi olmuyoruz, olursanız dar kalıplar içerisinde bir kuramı alırsınız. Örneğin:

Masterson yaklaşımı perspektifinde, her rüyayı ayrılma ve birey-leşme çerçevesinde değerlendirirsiniz. Gerçek kendiliğin inşası ve bağlanma süreçleri ile bağlantılarını oluşturursunuz. Gayet güzel ve net bir biçimde yorumlama yapmış olursunuz. Freudyen mana-da alırsanız rekabete dayalı üçlü ilişki bağlamında, oedipal çatışma; baba nerede, anne nerede, çatışma nerede, dürtü nerede, suçluluk derseniz, rüyanın içeriğinde bunları bulursunuz. Bu çok basittir. Fakat “Rölatif Bütüncül Psikoterapi” de böyle bir netlik söz konusu


değildir. Böylesi bir netlik bize göre değil ve kör olmak durumunda kalarak yol almaya çalışıyoruz. Gerçekliği temsil etmiyor. Dünya ya da evrenin hiçbir yerinde, dört dörtlük kareler, üçgenler daireler yok-tur. Hiç, üçgen şeklinde bir dağ gördünüz mü? Kare şeklinde bir kaya gördünüz mü? Dikdörtgen şeklinde bir ağaç gördünüz mü? Yusyu-varlak bir çiçek gördünüz mü? Sistem, hep fraktal yapılarla oluşmuş-tur ama biz onları anlayabilmek için üçgenlere, karelere, dikdörtgen-lere dairelere dönüştürmek zorundayız. Böylelikle kafamızın çalışma sistemine göre netlik kazansın. Rüya kuramları ilgili, rüya yorumla-maları da böyle bir başlangıç yapmıştır. Newton fiziğinin kesinliği ile başlayıp, oedipal çatışmalar, şemalar, ayrılma bireyleşme, kendilik nesnesi demiş, agresyonun bulunduğu yer demiş… Sizin rüyanız ile başlayabiliriz. Kimin varsa…

Kursiyer: Bu danışanımın gördüğü bir rüya, on bir yaşındayken gör-müş.

Tahir Özakkaş: Tekrarlayan bir rüyadan bahsediyorsun?

Kursiyer: Bir defa görmüş…

Tahir Özakkaş: On bir yaşında görmüş ve unutmamış, hatırlıyor. Demek ki, “model sahne” diyebileceğimiz bir rüya olduğunu anlıyo-ruz.

Kursiyer: Benim doğduğum ve yedi yaşına kadar yaşadığımız evdey-dik.

Tahir Özakkaş: Bir mikrofon alabilir misin?

Kursiyer:“Benim doğduğum ve yedi yaşına kadar yaşadığımız evdey-dik. Annem ölmüş ve üstünden üç gün geçmiş ve biz salondaydık. Ben ağlıyordum. Herkes sessizdi. Ablamla yakın oturuyorduk. Teyzem ve anneannem biraz uzakta bir şeyler yapıyorlardı. Kapı çaldı ve açtım.


Anneme benzeyen bir kadın geldi ve “geri geldim” dedi. Çok soğuk ve içimi burkan, güvensiz bir biçimde güldü. Dişleri dökülmüştü. Her-kes sevindi. Nereden ya da nasıl geldiğini kimse sormadı. O da çok rahat bir şekilde eve girdi. Kesinlikle annem değildi ve onun kılığına girmişti. Çok sinsi ve şeytaniydi, cehennemden gelmişti. Benim ha-tırladığıma göre; ablama babama ve ağabeyime o kadının bakmadığı zamanlarda, onun annem olmadığını anlatmaya çalıştım. Onların da çok emin ve rahat biçimde onun annem olduğuna beni inandırdıkları, inandırmaya çalıştırdıkları ve kadının da bir şeyler döndüğünü anla-yarak, benim adımı bilip, bana çok korkunç ve şeytani bakışlar attığı. Ama notta yazana göre, ben sessizce durmuşum ve sinmişim. Ablam, teyzem ve anneannem fark etsin diye beklemişim ama onlar annemin geri dönmesinden çok memnunlar. Onlar, yumuşak yumuşak verdiği emirleri, yerine getiriyorlardı. İki senaryoyu da hatırlıyorum. Bir şekil-de bu ikinci yazdığımda ben, korkup köşede koltukta otururken, kim-seye ağzımı açıp bir şey söyleyemedim. Yine güldüğünü ve korkunç şeytani bakışlarla bana baktığını hatırlıyorum ve bu rüyada gördü-ğüm ablam ağabeyim ve babam özellikle ablam ve ağabeyim; ferah, güzel hisler içerisindeydiler. Bir de benim hatırladığım; cehennemden gelen kadın geldikten sonra aile keyifle bir araya geldi. İlk o zaman yan masada oturuşumuzu ve çok mutlu olan ağabeyim ve babamı gördüm. Ablam hep benim yanımdaydı ve çok anlayışlıydı, sevgi do-luydu, koruyucuydu. Sevgi ile o gelen kadının annem olduğunu anlat-maya çalışıyordu ama tabi ki yanılıyordu.” Bu kadar…

Tahir Özakkaş: Yorumun nasıldı?

Kursiyer: Şimdi, danışanı tanıdığım için… yaklaşık bir yıldır seansla-rı devam ediyor. Buraya, ilk defa bana gönderdi, daha sonra… yani bir yıl sonra… “Rüyalarını gördüğün zaman yazmanı istiyorum ve bana getirmeni istiyorum” demiştim. İlk defa bir rüyasını getiriyor. Bura-


da da benim açıkçası kafamı karıştıran birkaç şey var. On bir yaşında gördüğü ve bir daha ne zaman gördüğünü bilmediği, hatırlamadığı bir rüya. Bana da bir yıl sonra getirdi bu rüyayı. Annesinin şu an, yani dün itibariyle yanına gelmiş olması gerekiyor. Ondan bir hafta önce getirdi. Kendisi farklı bir şehirde, annesi farklı bir şehirde ve annesi yanına gelerek, yaklaşık yirmi gün kalacak. Bu rüyayı, ondan bir hafta önce getirdi.

Tahir Özakkaş: Kaç yaşında danışanın?

Kursiyer: Yirmi dört…

Tahir Özakkaş: Evli mi, bekâr mı?

Kursiyer: Bekâr... Bunun bir anlamı olduğunu düşündüm ama seans esnasında bunu sormadım. Bir sonraki seansta sormayı düşünüyo-rum. Çünkü rüya hakkında çok fazla konuşmak istemedi. Fazla analiz yapamadık, “şu an konuşmak istemiyorum” dedi. Ben de zorlamak is-temedim, çünkü hazır olmadığını düşündüm. Birkaç soru daha sor-dum. O an konuşmak istemediğini iki üç defa belirtti. Burada ne ya-pabilirdim? Biraz daha zorlamalı mıydım? Zorlamak istemedim. İfade olarak da, çok fazla bunaltı, sıkıntı hissettim.

Tahir Özakkaş: Şu anda senin örüntün “ Şu anda bu rüyayı çok zor-lamayayım.” Doğru mu? “Bu hafta bu seansta zorlamayayım” diye hissettin.

Kursiyer: Ben rahattım, hasta direk “Ben şu anda konuşmak istemi-yorum.” dedi.

Tahir Özakkaş: Hasta konuşmadı, sen ne hissettin? Hasta bana,“-Konuşmak istemiyorum” dediğinde ben direk konuşturuyorum has-tayı… Ağzını burnunu dağıtıyorum. Sen ne yaptın?

Kursiyer: Ben konuşmadım.


Tahir Özakkaş: Hasta bazen, “konuşmak istemiyorum” dediğinde bunu reaksiyon formasyon olarak söyler. Özünde, “Tam tersi, konuş-mak istiyorum” demektir. Bunu hissederseniz, hastayı yumuşatır ve yavaş yavaş konuşturursunuz. Konuşmak istediği şeyden korkmak-tadır, ürkmektedir, utanmaktadır. “Bunu, bugün konuşmak istemi-yorum” dediği zaman “ Bir yıl sonra ilk defa sana bu rüyayı anlattım, beni konuştur” demektir. Bunu mu istiyor gerçekten, yoksa “Bu ka-dar paylaşmak fazla, sakın üzerime gelme, önümüzdeki aylarda veya haftalarda konuşuruz” hissi mi? Senin duygunu merak ediyorum.

Kursiyer: Açıkçası çok netti. Benim hissettiğim şey şuydu; “Ben şu anda gerçekten konuşmak istemiyorum. Kendimi çok kötü hissediyo-rum.” Duygum buydu. Çünkü birkaç tane manevra yaptım.

Tahir Özakkaş: Güzel ağabeyciğim, hastanın duygusunu dört sefer anlattın. Bu dördüncü sefer oldu. Ben sana diyorum ki, kendi duy-gun neydi? Kendi duygunu anlatmaktan kaçıyorsun. Bu önemli me-sela… Hastanın duygusunu anladık, kesinlikle “anlatma” diyor. Senin duygun neydi? Korktun mu, çekindin mi, saygı mı duydun, öfke mi hissettin, boşluk içinde mi hissettin, anlamsız mı geldi? O duygudan yola çıkarak, hastanın iç dünyasında neler olduğunu anlamaya çalı-şacağız.

Kursiyer: Korkmadım, çekinmedim. Konuyu konuşmaya istekli ol-madığını, konuşmak istemediğini gördüğüm zaman saygı duydum. Ona da bu fırsatı tanıdım. Sen hazır olduğunda, seni dinlemeye ha-zırım. Bu konuyu konuşmak istiyorum, bunu da bilmeni istiyorum. Çünkü önemli bir konu olduğunu düşünüyorum. Senin de hazır oldu-ğun zaman, bu konuyu konuşabileceğimizi biliyorum.

Tahir Özakkaş: O zaman iki tane duygun vardı, diyebilir miyiz? Bir, istekliydin, merak ediyordun, uğraşayım diye isteğini bastırdın has-


tanın isteğine saygı duydun yani orada kendilik nesnesi işlevi olarak hastan “Bugün bana saygı duy, senin arzunu görüyorum ama beni zorlama” dedi. Bunu aldın ve kendi isteğini bastırdın ve hasta ile bir-likte gittiniz, doğru mu?

Kursiyer: Aynen.

Tahir Özakkaş: Peki, teşekkür ederim. Senin kafanda bir yorum var mı?

Kursiyer: Benim yorumum… İşte danışanı gördüğüm ve daha önceki olayları bildiğim için hep ona takılıyorum ve hep ona takılmak iste-miyorum. Yani sanki bunu öznel bir şekilde değerlendirmem gereki-yor. Sadece, ilk defa gelmiş olan bu rüyayı, diğer seansları düşünme-den saf bir biçimde analiz etmek istiyorum.

Tahir Özakkaş: Tamam.

Kursiyer: Bunu yaparken, işte biraz zorlanıyorum. Zorlanmamın ne-deni de ailesini biliyorum, tanıyorum. Yapıları ve ilişkileri biliyorum. Bu beni hep bir tarafa zorluyor. Aynı şeye geliyor burada o muğlak-lık… Farklı değerlendirebilir miyim?

Tahir Özakkaş: Wilfred Bion’un dediği gibi, “Hafızadan ve arzudan uzak kalın” diyor. Hafıza o güne kadar hastayla yapmış olduğunuz seanslardaki tüm bilgilerdir. Arzu ise istekli bir biçimde rüyayı analiz etme isteğidir. Kendi içindeki hafıza kayıtlarından ve arzudan uzak kaldığın zaman, daha objektif ve öznel bir rüyanın analizine beraber gidebilirsiniz, anlamında söylüyorsun. Sen onu diyorsun.

Kursiyer: Aynen, öyle…

Tahir Özakkaş: Bion gibi oldun burada... Bion önemli bir isim. Şim-di, şöyle yapalım o zaman… Arkadaşların tek tek görüşlerini alalım. Mikrofonu uzatalım. Ne geliyor aklına, böyle bir rüyayı nasıl yorum-larsın?


Kursiyer: Tam şey yapamadım.

Tahir Özakkaş: Tam şey yapamamış... Bu rüyayı duyduğum andan itibaren kafam başka yere gitti, bu rüyadan korktum diyor. Umursa-madım diyor. Kendi öznel duygularının tepkisi olarak, ağır ve ciddi bir rüya ama hiç dinlemedi ve anlamadı. Ancak zihin, duydu tabii ki.. Dediği, burada beni es geç, beni bulaştırma hazır değilim. Hasta için de bu kadar zor olduğunu anlayabiliyoruz. Geçtik… Yani, yorumladı rüyayı.

Kursiyer: Annesi ile bir çatışması var gibi…

Tahir Özakkaş: Annesi ile bir çatışması var. Çatışma kelimesinden ne anlarsın?

Kursiyer: Kendisinin bile kabul etmek istemediği görünürde…

Tahir Özakkaş: Annesi mi, kendi mi?

Kursiyer: Kendisi.

Tahir Özakkaş: Kendisi kabul etmiyor. Burayı tam anlayamadım. Mesela, ben kendimi kabul edemiyorum. Şişmanım, keşke zayıf ol-sam. Kendiliğimle ilgili, böyle bir çatışma mı?

Kursiyer: Ruhsal anlamda…

Tahir Özakkaş: Kendimi yetersiz ve değersiz buluyorum, kabulle-nemiyorum.

Kursiyer B: Hatta bu konuda da kendini yalnız hissediyor, çünkü ai-leyle kalıyor.

Tahir Özakkaş: Siz ailemsiniz. Ben kendimi fiziksel, ruhsal ve zi-hinsel anlamda böyle yalnız, değersiz ve kötü hissediyorum. Siz de beni, benim anladığım biçimde desteklemiyorsunuz. Böyle bir ken-dini kabul etmeme hali…

Documents

KASIM DERS NOTLARI - psikoterapi.compsikoterapi.com/kitapsayfalari/oznellikvebaglamsalliktaruyalar.pdfiii SUNUŞ P sikoterapi Enstitüsü olarak, öncelikle ruh sağlığı profesyonel-lerinin