GEÇEN HAFTA??? Aristo

4 neden öğretisi

Karşılaştırmalı siyasal sistemler

Filozof Krallar yerine pratiğin ön plana çıkarılması

Eşit olmayan toplum yapısı

Sosyal katmanlar: Yöneticiler, üreticiler, köleler

İdeal devlet yapısı-bozuk devlet yapıları:Politea

Orta sınıf

Ev, köy, polis- Devletin öncellenmesi

Eğitimin ve İyi yasanın önemi

ROMA SİYASİ DÜŞÜNCESİ

ROMA İMPARATORLUĞU

3

Roma imparatorluğu M. Ö.753 M.S. 1453

Tarihin en büyük imparatorluklarından birisidir.

M.S. 395 Batı Roma ve Doğu Roma (Bizans) olarak ikiye ayrılıyor

Siyaset anlayışı ve hukuk sistemiyle günümüzde halen kullanılmakta olan bir kısım kavram ve terimler ortaya

çıkmıştır.

Üç Dönem

Krallar

Cumhuriyet

İmparatorluk

Epikürcüler ve Stoacılar

Antik Yunan’ın "Polis" lerinin Makedon istilası ile

yıkılışı Yunan siyasal, sosyal, felsefe ve değerlerdünyasında büyük dönüşümlere yol açmıştır.

Bu dönemde karşımıza çıkan en önemli iki felsefi okul Epikurosculuk ve Stoacılıktır.

Bu iki felsefi akımda artık antik Yunan’ın çoğunlukla homojen olan yurttaşları yerine daha heterojen bir toplumsal yapıdaki bireyleri muhatap almaktadır.

Epikürcülük

Epikuros (M.Ö.342-271) tarafından kurulmuş bir felsefi birokuldur (Kepos-bahçe)

Antik dönemde kadınları da kabul eden ilk ve tek okuldur

Materyalist öğretiler. Bilginin kaynağı duyular. Budüşüncelerden dolayı Ortaçağ döneminde itibar edilmeyenyaklaşım daha sonra Thomas Hobbes, Jeremy Bentham gibidüşünürlerin ilham kaynağı olmuştur.

Hedonizm- mutluluğun kaynağı acı ve haz- (acısızlık) aşırılıktanve gereksiz arzulardan uzak durulmalı. Bunların seçiminde akıl

devreye girmeli.

Ölüm korkusu en büyük korkudur- gereksiz görürler "biz

varken ölüm yoktur, ölüm geldiğinde de biz zaten yokuz"

Epikürcülük Eşitlikçi, bireyci düşünüş ve siyasetten uzak durma

düşüncesi

Bireycilik, sınırlı devlet ve müdahalesizlik en önemli kavramlardır.

İnsan yaşamına dinsel, kültürel, sanatsal, ekonomik ve siyasi hiçbirboyutta devletin müdahil olmamasını savunurlar

Siyasal sistemin en önemli görevi bireylerin güvenliğini sağlamak.Niteliği önemli değil

Bireysel hazzı ön plana çıkardığı için erdem, iyilik, adalet vb. gibikavramlar görece anlamlar içermektedir. Ör: Adil bir toplum her

insanın kendi istediğini yapabildiği bir toplum olaraktanımlanmaktadır

Bilgece yaşam kaynağı: dostluk "ekmekten önce beraber yiyecekdost bulmak"

Stoacılık Zenon (M.Ö.336-264) tarafından kurulmuş felsefi bir okuldur. Okulun mekanı

sütunlu bir resim galerisi olduğundan Stoa(sütunlu galeri) okulun adı oluyor.

Epikürcülerdeki ahlak anlayışının tanrısal, toplumsal vb. değer yargıları değiltamamen bireysel hazlar öğretisinin aksine Staocılar mutluluğu tanrısal yazgıyı"kader" kavrayıp ona boyun eğme olarak tanımlıyorlar.

Epikürcüler herhangi bir siyasal toplumsal dönüşüm tasarlamayıp bireyciliği önplana sürerken, Stoacılar tam tersine siyasal ve toplumsal yaşama uyumu (toplumönde) ve daha sonra Hristiyanlığı da etkileyecek olan bir inanç sistemi ortayasürmektedir.

Stoacılara göre evrenin tek bir ilkesi vardır: Tanrı. Tek tanrı fikrini öne sürerler.

Her canlıda tanrıdan bir parça vardır insan da bu akıldır. Her varlığın tanrıtarafından belirlenmiş bir yazgısı vardır.

Yazgı belirliyse insan neyi nasıl seçecek? Cevap: İnsan kendi yazgısını kavrayacak veona tabii olacaktır. Epikürcüler NO zorunluluk YES itaat; Stoacılar da zorunluluğaboyun eğmektir mesele. Bütün olay erdemli olup boyun eğmekle, akıldışıdavranıp boyun eğmeyip kusurlu olmak arasında seçim yapmaktır.

Stoacılık Yazgısı köle ise onu mu seçecek? “içsel özgürlük” şu an ki durumundan tamamen

bağımsızdır. Bir köle yazgısına uyum sağlayarak ruhsal olarak özgür olabilir.Toplumsal roller ne kadar farklılaşırsa farklılaşsın yazgıya boyun eğmek ilahi bireşitlik sağlar.TOPLUMSAL EŞİTSİZLİĞİ MEŞRULAŞTIRIYOR

KOZMOPOLİTİZM: Dünya üzerinde yaşayan insanlar başka başka yasalarlayönetilen birçok kent ve ulusa ayrılmamalıdır, bunun yerine ortak bir yasa ve ulusaltında birbirleriyle yurttaş sayılmalıdır. İMPARATORLUK DÜŞÜNCESİNEUYGUN

Epikürcülerin aksine, Stoacılar bilgelerin siyasetle uğraşmalarına bir engelolmadığı ve bireysel ahlaki yaşamlarına zarar vermediği sürece siyasal görevleralmasını savunurlar. Nitekim Cicero, Seneca’dan, imparator Aurelius’a kadarbirçok Stoacı Roma’da aktif olarak siyasetle uğraşmışlardır.

Stoacı düşünce: hem kurulu düzeni meşrulaştırıcı ve o düzene uyum gösterilmesigerektiği fikrini aşılamış, kozmopolit yurttaşlık fikriyle de imparatorluk altındatek bir millet fikrinin felsefi alt yapısını oluşturmuştur.

Doğal hukuk, evrensel insan hakları, dünya vatandışlığı ve yazgıya itaatgeliştirdikleri en önemli kavramlardır

Roma Siyasal Düşüncesi Siyaset düşüncesi genel olarak Stoacı düşünce üzerine bina

edilmiştir.

Üç Dönem

Krallar

Cumhuriyet

İmparatorluk

Özellikle Cumhuriyet döneminin modern yönetim düşüncesinin oluşumunda önemli etkileri olmuştur. Ör: cumhuriyet, doğal hukuk, medeni hukuk, karma anayasa, yurttaşlık gibi kavramları bugün bile güncelliklerini korumaktadır.

Bu dönemin en önemli siyasal düşünürleri:

Polybios- anayasal rejimler

Cicero- yasalı bir siyasal toplum olan Cumhuriyet’in istikrarı

Seneca- İmparatorluk dönemi yöneticilerin nasıl erdemli kılınabileceği

Roma Siyasal Düşüncesi Romalılar üç isim taşımaktaydılar 1) ilk isim pronomen 2) mensup olunan

klanı gösteren nomen ve 3) mensup olunan aileyi gösteren cognomen ör: Gaius Julius Caesar

Ortak adı taşımak ortak kökenleri bulmak açısından önemliydi. Babaların ailesi üzerinde ölüm ve yaşam hakkı da dahil olmak üzere mutlak bir yetkisi bulunmaktaydı. Babanın bu otoritesi daha sonra siyasal otoritenin bir modeli olmuştur.

Toplumsal yapı:

Patriciler- doğuştan soylu sınıf Klanların başkanları ve soyları

Clientes-Klana tabi olan halk- sığıntılar Plebler- Küçük çiftçi ya da zanaatçılar (Proletarya yoksul plebler Proles-)

Krallıklar döneminde bir meclis tarafından seçilen kral seçildikten sonra başrahiplik, baş yargıçlık, başkomutanlık gibi görevleri üstlenir sosyal, siyasal, askeri ve dini işleri yöneten bir yetkiye sahip olurdu. Kralı temsilen hemen önünde mihmandarları tarafından taşınan bir balta (fasces) sembolize etmekteydi

Roma Siyasal DüşüncesiFasces/ Fascio • Kralın yanı sıra yönetimde iki organ daha

bulunmaktaydı:

• Senato- klan başkanlarından oluşuyordu• Comitia Curiata- Savaş ve barışın kabul edilmesi,

topluluğa yeni klanların alınması vb.• Krallığın devrilmesinden sonra çok sayıda farklı

meclisler kurulmuştur (comitia centuriata, plebis, tributa )

• Bu meclislerin temel görevi savaş ve barışa karar vermek, yüksek rütbeli görevlileri atamak, vergi vb işlemleri yapmak

• Pleblerin mücadelesi sonucu kabul edilen Concilium Plebis (Halk

Meclisi)tarafından Roma hukukunda ilk halk duyurusu olan “on iki levha”

yasasını kabul etmiştir. • SPQR (Senato ve Roma Halkı) anlamına gelen ve kamu binaları ile

mühürlerde kullanılan bu kısaltma, halk ile Senato’nun Roma’yı beraber

yürüttükleri algısını oluşturmuştur.

İmparatorluk Sarmalı

Zenginlerin sahip olduğu

tarım arazileri

Topraksız köylüler

Orduya Alınma

Büyük ordularla

emperyalist yayılma

Yeni Topraklar

Yeni Köleler

Yeni topraksız köylüler

Daha büyük ordular

Polybios Yunan ve Roma düşüncelerini bağlamıştır

Tarihler adlı eserinde 53 yıl gibi kısa bir sürede Roma’nın bu kadar

hızlı bir şekilde büyümesini “anayasasına” borçlu olduğunu dile getirve bir devletin başarılı ya da başarısız olmasının anayasasına bağlıolduğunu ileri sürer.

Platon ve Aristo’nun ileri sürdüğü yönetim tarzlarını ve buyönetimlerin dolaşımı ilkesini kabul eder. Demokrasiyi “ayaktakımının” yönetimi (oklokrasi) olarak adlandırır.

Devletin iki düşmanı vardır: dıştan gelen, içten gelen. Dıştangelenin aksine içten gelecek yıkımların yasası vardır. Yönetimlerin

dönüşümü kuralını bilirsek ne olabileceğini önceden kestirmeşansımız olur ve tedbir alabiliriz

Polybios

Bütün sistemler yozlaşma ve bozulmaya mahkumdur.Ancak “karma anayasa” sistemi bu bozulmayı

geciktirebilir. Yönetim yöneticilerin yozlaşmasınedeniyle olduğundan yapılacak en iyi yöntem yönetimerklerinin paylaştırılmasıdır (Kuvvetler ayrılığı)Roma’da konsül, senato ve halk arasında bölünmüştür.

Bu sisteminde halkın ağır basmasıyla bozulabileceğiniileri sürerek Roma’nın fetihleri sürdürmesini tavsiye

eder (imparatorluk sarmalı).

Cicero MarcusTullius Cicero

Romalı siyasal düşünür, hatip, hukukçu, devlet adamı

Roma siyasal düşüncesindeki temel eğilimlerin pek çoğunu ifade eder

Bir Stoacıdır

Yunanlıların yazdıkları konusunda çok iyi bilgilidir

Siyasetle ilgili 2 temel çalışması

Devlet Üstüne (Platon’un Devlet’inde ileri sürdüğü görüşlerin çoğunu takip eden) (en iyi siyasal rejim konusuyla ilgilenir) Romalı aristokratları yeniden

yönetime dönmeye ikna etmeye çalışır.

Yasalar Üstüne (düzeni ve ideal devleti sürdürmek için gerekli kurumsal ve

hukuksal araçları tartışır)

Ayrıca Görevler Üstüne (siyasal başarı için gereken kişisel erdem ve maharetlerle ilgili önemli noktalara parmak basar) ve Hatip Üstüne isimli

kitapları vardır

Cicero DEVLET

Devleti savunmak bireylerin sahip olduğu en yüce görev (devlet “kutsal”) Bu görev bireyin ailesine ya da ebeveynine yönelik görevinden bile önemli

Kişinin sadece tanrılara yönelik görevi bu görevden önce gelir

İnsanları devlet kurmak amacıyla bir araya getiren sebep, “insanın doğal toplumsallık içgüdüsü”

Devletin oluşumu 1.kadın-erkek ilişkisi

2.baba-çocuk ilişkisi

3.insanın ev halkıyla ilişkisi

4.şehirle ilişkisi

5.devletle ilişkisinin evirilmesinden ibaret olan toplumun ya da birliğin beşinci aşamasını temsil eder

Platon ve Aristo da olduğu gibi, devletin kökenini, ailenin büyüyüp gelişmesi olarak görür

Devlet ve devlete ilişkin görevler ise bu ilişkilerin en önemlisi haline gelir

Cicero Platon’u izleyerek, monarşi, aristokrasi ve demokrasi olmak üzere 3 saf (bozulmamış)

devlet türünün olduğunu ileri sürer

Monarşinin karakteri; uyrukların sevgisi ve akıl Aristokrasinin karakteri; bilgelik

Demokrasinin; özgürlük

Saf hükümet türlerinin en iyisi, monarşi Ama tercihi bu 3 yönetimin bir karmasıdır (2 sebeple)

1) her 3 türünde sonunda bozulup devleti yozlaştıracak bir hayat döngüsü var (karma hükümet sistemi bu bozulmanın vuku bulmasına engel olabilir)

2) Karma hükümet monarşi aristokrasi sistemlerinin değerleri arasında bir denge kurmayı başarır.

Bir demokraside eşitliğin sürmesinin imkansız ya da herkes eşit olmadığı için demokrasinin adaletsiz olacağını varsayar.

Fakat karma bir hükümet, akıl, bilgelik ve özgürlüğün farklı erdemlerini birleştirir

Ama devleti aklın ve monarşinin yönetmesini tercih eder

Eğer akıl ruhun en önemli parçasıysa ve diğer parçaları yönetmesi şartsa, aynı şekilde,

Aristokrasiyi temsil eden bir senatoyla birlikte yöneten bir kralın bulunduğu devlet, doğru devlet olmalıdır

Cicero Devlet bir sözleşme sonucu ortaya çıkmıştır. Halktan başka bir şey

değildir

Devlet insanların bilinçli olarak oluşturduğu ortak bir yapı olduğundan egemenlik gücünü insanlardan alır

Yönetici hukukun ilkeleri ışığında toplum adına yönetir. Evrensel hukukun kavramı insan doğası olduğundan insanların oluşturduğu toplum yönetime ortak edilmelidir.

Bununla birlikte yönetimin sadece halk elinde bulunması fikrini yanlış bulur “çoğunluğun tiranlığı” olarak adlandırır.

Polybios’un savunduğu kuvvetler ayrılığı ilkesine benzeyen bir karma anayasa modeli önerir

Emperyalim düşüncesi: Roma’nın ele geçirdiği yerleri yönetmesinin oranın halkının faydasına olduğunu ileri sürer (gözünüz devlet görsün mantığı )

Cicero Doğal hukuk anlayışı. Stoacıların evrensel yasa

anlayışına dayanır.

Doğada hüküm süren ve tüm evreni kapsayan evrensel bir “doğal hukuk” vardır. “Dünya devletinin anayasası”

Bu hukuk tüm toplumlarda ve zamanlarda aynı

değerlere sahiptir ve yöneticiler dahil herkesi bağlayıcıdır. Sonradan yapılacak tüm yasalar bu doğal hukuk ilkesine bağlı olmalıdır.

İnsanların mutlak anlamda eşitliğine inanır. Ör: Aristo’nun köleler “canlı aletlerdir” anlayışına karşın Cicero köleleri “ücretli insanlar” olarak kabul eder.

Cicero Temel fikirleri

Devlet

Uygun yönetim şekli

Hukuk ve adalet

Ebedi yasa

Ortak bağ

İyi insan vs iyi yurttaş

Görevler hiyerarşisi

Hizmetkar liderlik

İdeal yönetici

Seneca

Lucius Annaeus Seneca

Cicero cumhuriyet, Seneca İmparatorluk döneminindüşünürü

Cicero’nun aksine bilge kişilerin siyasetekarışmamasını öğütlemiştir.

Neron’un hocası ve danışmanıdır. Sonra ölümlecezalandırılır

Hristiyan düşüncesiyle stoacılığı harmanladığınıileri sürenler vardır

Seneca Siyasal düşünceleri:

Devletsiz eşitlikçi altınçağ: hey gidi eski günler, bilgeler toplumsal vesiyasal yaşamdan uzak duruarak felsefeyle uğraşmalı vbu yollainsanlara faydalı olmalıdırlar

Evrensel ve bölgesel devlet, bölgesel (küçük, homojen) devletleri

över.

Politikadan çekilip felsefeyle ilgilenme. Stoacı düşünüşe görebilgeler başka engel yoksa yönetime katılmalı ama devlet bitmiş vetedavi edilecek durumu yoksa ne yapsın!!!

İç kölelik kavramları: insanların eşitliği köleler içeisinde özgür ruhluözgürler arasında köle ruhlu insanlar olabilir.

İnsanları bir arada tutan bağ siyasi değil dini ve ahlaki bağlardır

Düşünceleriyle Roma düşünce sisteminden Hristiyan siteminegeçişte köprü rolü oynamıştır

Roma Hukukçuları Geliştirdikleri bir kısım kavramlar günümüzde de etkisini devam

ettiren kavramlardır.

Halk kurultayının hem senato hem de imparatorun yasası gücünde

yasalar çıkarması

Yazılı yasaların ve yasa hazırlama tekniğinin gelişmesi

Doğal hukuk öğretisi

Yargıçların karar verirken ünlü hukuk bilginlerine danışması (içtihat vebilirkişi sistemi)

Yasaların sözlerine göre değil amaçlarına uygun yorumlanması(gerekçeler)

Hukuk devleti ilkesi

Kamu hukuku, özel hukuk ayrımı

Yasa önünde eşitlik,

Sözleşmelere bağlılık, özel mülkiyetin korunması vb.