Kaynaklı birleştirme

7/23/2019 Kaynakl birletirme

1/35

KaynaklBirletirme

HAZIRLAYAN ONAYLAYAN TARH SAYFA REV

Metin ZDEMR1 / 35 00

1. Genel Kaynak Bilgisi........................................................................................................................ 2Elektrik Bilgisi....................................................................................................................................... 3

Genel Yap

eliklerinin Kaynaa Uygunluu ....................................................................................... 42. Metal Koruyucu Gaz (MIG/MAG) Kayna.......................................................................................5Uygulama Alanlar................................................................................................................................5Malzemeler .......................................................................................................................................... 6ParasKalnl ...............................................................................................................................6

3. Kaynak Ark .....................................................................................................................................7Ksa Ark ............................................................................................................................................... 7Sprey Ark ............................................................................................................................................. 8GeiArk ............................................................................................................................................ 9Uzun Ark .............................................................................................................................................. 9Darbeli Ark ........................................................................................................................................... 9

Endktans Ayar.................................................................................................................................104. Ayarlar ........................................................................................................................................... 10Kaynak Dikiine Etki Eden Faktrler .................................................................................................. 10Koruyucu gazlar ................................................................................................................................. 10Voltaj Ayarnn Etkisi ..........................................................................................................................11Tel Hznn Etkisi ................................................................................................................................11Ark Gcnn Etkisi ............................................................................................................................13Kaynak Hznn Etkisi ......................................................................................................................... 14Kontak Memesi Mesafesinin Etkisi.................................................................................................... 15Tor Asnn Etkisi ............................................................................................................................16Yanal A .......................................................................................................................................... 17

Gaz Nozulunun ap..........................................................................................................................175. Kaynakta Ortaya kabilecek Problemler ve Sebepleri ................................................................. 17

Ark flemesi....................................................................................................................................... 17Alnabilecek nlemler.................................................................................................................... 18

Kaynak Arknn Kararszl................................................................................................................ 19Tel Hzndaki Kararszlk................................................................................................................19Akm iddetindeki stikrarszlk ...................................................................................................... 22

Birleme Hatas..................................................................................................................................22Gzenekler.........................................................................................................................................27

Sebepleri ve nlemleri ...................................................................................................................27Gaz debisi yanl ...........................................................................................................................27Ark flemesi................................................................................................................................... 28

Srantlar........................................................................................................................................... 33Olumsuz etkileri: ............................................................................................................................33Karstratejiler:.............................................................................................................................. 33Faktrler, Etkileri, nlemler ...........................................................................................................33

Kenar entii .....................................................................................................................................34


2/35

KaynaklBirletirme



1. Genel Kaynak Bilgisi

Endstriyel anlamda birletirme faaliyetleri beana grup altnda toplanabilir. Bunlarksaca zetlemek gerekirse iki malzeme

birbirlerine civata, perin, yaptrma, lehim veya kaynak yntemlerinden biri kullanlarak sabitlenebilir.

Civata ile birletirme Perin ile birletirme

Yaptrma ile birletirme Lehim ile birletirme

Kaynak ile birletirme


3/35

KaynaklBirletirme



Elektrik BilgisiTemel elektrik bilgisi olarak tip akm szkonusudur.

Doru akm; kutuplama zamana bal olarakdeimiyor

+

-

VZaman

Alternatif akm; kutuplama zamana balolarakpozitif ve negatif ynlerde deiiyor

+Zaman

-

V

Trifaze akm, 3 alternatif akmn kombinasyonusonucu oluur.

v

-

+

Z a m a n

L 1 L 2 L 3

Kaynak dalnda alan personelin kaynak makinelerinde mdahale etmesi gereken paralar olduka snrldr ve buparalar konu iinde anlatlacaktr. Bu paralar dnda kaynak makinelerinde kaynak personelini ilgilendiren hibir parabulunmamaktadr.


4/35

KaynaklBirletirme



atlak Kaynak metaliMuhtemel sertlemeblgesi

Isdan etkilenmiblge

Genel Yapeliklerinin Kaynaa Uygunluu

Kaynaa

koulluuygun

Kaynaauygun

7 0 0

6 0 0

5 0 0

4 0 0

3 0 0

2 0 0

1 0 0

0

1 . 0 0

0 . 5 0 0 . 2

1 . 2 5

0 . 10 . 2 5

1 . 5 0

6 0 0

0 . 7 5

0 . 5

0 . 4

0 . 3

O r t a la m a m a n g a n o r a n %

O r t a la m a m a n g a n o r a n %

e k m e m u k a v e m e ti N / m m

St 33 St 37 St 44 St 50 St 52 St 60 St 70

eliklerin kaynaa uygunluu iin temel kriterler arasnda karbon oran ve alam elementlerinin oran yer alr. Bukriterlere gre genel yapelikleri yukardaki grafikte kaynaa uygun ve kaynaa koullu uygun olarak ayrlmtr.

Alamsz eliklerde ve genel yapeliklerinde kaynak, ana malzemenin sertlemesine ve atlak riskine yol aar. Aadakiekillerde deiik kaynak tipleri ve srantlarda sertleme ve potansiyel atlak blgeleri gsterilmektedir.

at lak K a y n a kdik i i

Is dan e t k ilenm ib l ge

M uh t em e l s e r tl em e b l g e si

Arkn tututurulduunokta veya srant

Muhtemel sertlemeblgesi


5/35

KaynaklBirletirme



2. Metal Koruyucu Gaz (MIG/MAG) Kayna

7

19

12 10 15 11

1

5

2

8 3 4 7 6 9

1. ebeke balants2. Akm reteci

3. Tel elektrod makaras4. Tel srme birimi

5. Basn drc, debimetre ve koruyucu gaz tp

6. Akm kablosu (tel elektrod)7. Tel elektrod

8. Koruyucu gaz hortumu

9. Kaynak fleci

10. parasikencesi11. paras12. Akm kablosu (iparas)

13. Akm kontak nozulu14. Koruyucu gaz nozulu

11

14

18

17

19

7

16

13

15

Uygulama Alanlar

Btn pozisyonlarda birletirme kayna; yzey kaplama kayna


6/35

KaynaklBirletirme



MalzemelerAlaml, dk alamlve yksek alamlelikler aktif gazlarla (CO2, veya CO2ve/veya O2ieren kark gazlar); demird

metaller asal gazlarla (Ar, He ve ikisinin kar

m

).ParasKalnl1 mmnin zerindeki kalnlkta

Konvansiyonel Mig/Mag KaynaAkm retecinin Prensibi

1 2 4

5

3

1. ebeke

2. Ama/Kapama Dmesi

3. Transformatr ve gerilim alteri

4. Redresr (Alternatif veya trifaze akm

doru akma evirir)

5. Kaynak endktans ayar(Kaynak

devresindeki ani ak

m art

lar

n

s

n

rlar)


7/35

KaynaklBirletirme



3. Kaynak Ark

Boma kuvveti (Pinch-Effect)

Yzey gerilimi

Yer ekimi

Buhar basnc

Plazma demetinin etkisi

Btn ark kayna(elektrik ark, MAG, tozalt) proseslerinde, ark blgesinde damla geiine etki eden eitlikuvvetler vardr.

MAG kaynanda akma, voltaja, telin cinsine, telin apna ve koruyucu gazn bileimine balolarak tr ve yerleri deiken

olan ark eitleri ve damla geileri meydana gelmektedir.Ksa ArkDk akm ve voltaj deerlerinde grlr. Kaynak arksouk olduu iin, kaynak banyosunun akkanlazdr, kaynakbanyosu dardr. zellikle ak kk kaynaiin ideal bir ark trdr. Srantmiktarendktans ayarna gre deiir.Ksa ark- ince saclarn kayna,- kaln paralarda kk pasolarn her pozisyonda kayna,- kaln paralarda dolgu ve kapak pasolarn zor pozisyonlarda kaynaiin uygundur.

Btn gazlarda, tel cinslerinde ve tel aplarnda ksa ark oluur; ancak ksa arkn olutuu akm ve voltaj snrlartelin cinsine,apna ve gazn bileimine gre deiir.


8/35

KaynaklBirletirme



10 d

1 2 3 4 Ksa arkta, telin ucunda kopan her damla kaynak banyosuyla ksa devre yapar. Bu nedenle arvzltsna benzer birsesi vardr.

Sprey ArkBu ark trnn olumasiin CO2miktarnn %20nin altnda olmasve akm ve voltaj deerlerinin belirli bir seviyenin zerindeolmasgereklidir. Ark ok scak olduu iin, kaynak banyosu akkandr. Kaln malzemelerin oluk ve yatay pozisyonlarnda,yksek doldurma gc gerektiren durumlarda kullanlr.Doru ayarlanmbir sprey arkta, damla geii ksa devresiz ve kaynak arksessiz olur. Ksa devre olmadiin srantdaolmaz.Ancak kaynaklarn ou, voltajbiraz dk tutarak sprey arkn alt tarafnda kalan, ksa sprey ark blgesinde alr; bublgede bir miktar srantoluur.

Ksasprey

ark

Tel hz(m/dak)

Akm iddeti (A)

Voltaj(V)

2 4.5 7.8

100 200 300

40

30

20

10

Ksa ark

Tel elektrod : SG2, 1.2 mmKoruyucu gaz : % 90 Ar + % 5 CO2+ % 5 O2

Sprey ark

ridamlal

,ksadevr

eli

gei


9/35

KaynaklBirletirme



GeiArkKsa arkla sprey ark blgesinin arasnda kalan blgedir. Bu blgede srantlar maksimum seviyededir ve ark ok

karars

zd

r. Dolay

s

yla retim s

ras

nda tercih edilmemesi gereken bir blgedir.Uzun ArkCO2oran% 20den fazlaysa sprey arkn olduu blgede uzun ark adverilen ark eidi oluur. Sprey arkta olduu gibikaynak arkscak olduu iin, kaynak banyosu akkan ve byktr. Dz ve yatay pozisyondaki kaynaklarn dolgu vekapak pasolarnda kullanlr. Srantmiktaryksektir.

Darbeli ArkPaslark olarak da bilinen darbeli ark, zel kaynak makinalaryla elde edilebilir. Kaynak ark, ksa arkla sprey ark arasndagidip gelir. Ksa ark blgesindeyken, akm ve voltaj ok dk tutulduu iin damla geii olmaz. Sprey ark blgesinegirildiinde, akm ve voltaj yksek olduu iin damla telden kopar ve kaynak banyosuna geer.

Bu ark trnde dk ark gcnde bile srantsz kaynak yaplabilir, daha kaln tel kullanlabilir. Bu ark trnde en fazla % 20

C02ieren kar

m gazlar

kullan

labilir.

100 200 300 400

150

100

50

Darbeli ark

Sprey ark MAGUzun ark MAGC

GeiarkKsa ark300

200

100CO2

% 82 Ar+

% 18

Sprey

arkT

Damlafrekans

T

K

sadev

refrekans

K/s

Tel 1.2 mm

Uzun ark T

K

Akm iddeti (A)

Ark eidine balksa devre saysdeiir.


10/35

KaynaklBirletirme



Endktans AyarKsa ve uzun ark kullanlarak yaplan kaynaklarda ksa devrelerin olumaskanlmazdr. Bu ksa devreler esnasnda ani

ak

m art

lar

oluur, bu ani art

lar

endktans ayar

s

n

rlar. Dk endktans ayar

ok s

rant

ve iri t

rt

ll

kaynak dikiioluturur. Buna karn ark hzlve kararlyanar. Yksek endktans ayarnda ise az srantgrlr ince trtllkaynak oluur,fakat ark tutumasyavalar.Konvansiyonel MAG kaynamakinalarnda, endktans ayariparaskablosu deiik soketlere taklarak yaplr. Makinannmarkasna ve byklne gre 2 veya daha fazla soket olabilir.

4. Ayarlar

MIG/MAG makinesinde temel olarak iki tip ayar yaplmassz konusudur; voltaj ayarve tel srme hz. Dorudan akm ayarmmkn deildir; akm iddeti tel hzayaryla birlikte deiir.Konvansiyonel kaynak makinalarnda voltaj ayarkaba ve ince ayar olmak zere iki dmeyle kademeli olarak yaplr. Dahamodern makinalarda ise tek dmeyle kademesiz olarak yaplr.

NOT: Kaynak srasndaki voltaj ve akm deeri, telin cinsine ve apna, gazn bileimine, para yzeyinin temizliine, kontakmemesi mesafesine ve kablo uzunluuna da baldr.Kaynak Dikiine Etki Eden FaktrlerKoruyucu gazlar

Gazn iindeki karbondioksit miktararttka hem srantnn miktarhem de srantlarn bykl artar ve paraya yapansrantlar daha zor temizlenir; aynzamanda kaynak dikiinin zerinde cam eklindeki cruf miktarve kaynak dikiininprzll artar. Buna karlk karbondioksit miktararttka, yanlardaki nfuziyet miktardaha iyileir.Hidromekte tercih edilen gaz, % 97 Ar + % 5 CO2+ % 2 O2iermektedir. Srantsaz ve kk tanelidir. Yanal nfuziyeti azolmakla birlikte, kullanlan akm deerlerinin yksek olmasnedeniyle, yanal nfuziyet konusundaki zayfltelafiedilmektedir.Saf argonun nfuziyet profili, kadeh eklinde olduu iin, kaynan ortasnda iyi bir nfuziyet elde edilir, ancak kenarlarda

birleme hatas

riski vard

r.Elle yaplan kaynaklarda Hidromekde gaz debisinin litre/dak. cinsinden tel apnn 10-12 katarasnda olmasistenmektedir.En garantili gaz debisi lm olarak torcun ucundan lm ve ayarlama yaplmasgerekmektedir.


11/35

KaynaklBirletirme



Voltaj Ayarnn Etkisi

Akm iddeti, tel hz

Voltaj

Voltaj ayar arttka normal ayarda azaldkaTel hz(yma hz) sabitArkn enerjisi / Isgirdisi artar orta azalrArkn boyu uzar orta ksalrKaynan genilii artar orta azalr

Dbkeylik azalr orta atarNfuziyet derinlii azalr yksek azalrKe kaynanda entik olasl artar yok yokSrantmiktar azalr dk artarArk flemesi artar orta azalrYzeydeki cruf miktar artar orta azalrAlam elementlerindeki yanma artar orta azalrDier aklamalar Tel paraya arpar

Tavsiyeler

Sprey arkta ark voltaj, hafif trtlbir ses kacak ekildeayarlanmaldr; daha az olursa sprey arkn avantajlarndan

yararlanlmaz; daha yksek olursa yukarda saylan tehlikeler etkiliolur. Ayrca yksek voltaj nedeniyle oluan aribkey pasolarnortasnda atlama riskinin yksek olduu unutulmamaldr.

Tel Hznn EtkisiDier koullar sabit tutulmak kouluyla telin hzarttka akm iddeti artar


12/35

KaynaklBirletirme



d= 0 . 8

d = 1 . 2

d= 1 . 6

d = 2 . 4

d= 1 . 0

2 4 6 8 1 0 1 2 1 4

T e l h z ( m / d a k )

6 0 0

5 0 0

4 0 0

3 0 0

2 0 0

1 0 0

0

Ak

m

iddetiI(A)

Tel apna ve tel hzna balolarak akm iddetindeki deime.

Tel hznn kaynaa etkileri

Akm iddeti, Tel hz

Voltaj

Telin hz Arttka normal ayarda azaldkaEritilen elektrod miktar Artar orta azalrArkn enerjisi / Isgirdisi Artar orta azalrArkn boyu Ksalr orta uzarKaynan genilii Artar orta azalr

Dbkeylik Artar orta azalrNfuziyet derinlii Artar orta azalrKe kaynanda entik olasl Azalr orta artarSrantmiktar Artar orta azalrYzeydeki cruf miktar Azalr orta artarDier aklamalar Tel hzok artarsa tel paraya arpmaya balar.


13/35

KaynaklBirletirme



Tavsiyeler

Tel hzvoltaj ve kaynak hzyla uyumlu olmaldr. Tel hzkaynakhzna gre ok yksek olursa, kaynak banyosu arkn nne

gemeye balar ve birleme hatas

na sebep olabilir. Voltaja gre deok dk tutulmamaldr aksi takdirde arkn boyu ok uzadiinyksek voltaj etkisi yapar.

Ark Gcnn Etkisi

Arkn gc "voltaj * akm iddeti"ne eittir. Belli bir ark trnde arkn gc nfuziyet profilini sadece bytr; ancak dbkeylikazalr.

Ksa ve sprey arkta, ark gcnn etkisi

Akm iddeti, Yma hz

Volta

j

Arkn gc dk orta yksek

Akm iddeti 150 A 225 A 300 ATel hz 2.8 m/dak. 5.2 m/dak. 9.5 m/dak.Voltaj 19 V 23 V 30 VArkn enerjisi 2850 5175 9000Nfuziyet derinlii 1.5 mm 2.5 mm 4.5 mmKaynak hz 32.5 cm/dak.Kontak nozulu mesafesi 18 cmKoruyucu gaz % 82 Ar + % 18 CO2


14/35

KaynaklBirletirme



Tel elektrod SG 2, 1.2 mmKaynak pozisyonu PA Oluk pozisyonu

Kaynak yn 10 (sola doru)

Tavsiyeler

Dk ark gcyle (ksa arkla) ince saclar, kk pasolar ve zor pozisyonlarkaynak edilir. Ark gcnn orta olduu geiarkblgesinde srantlarnve ark kararszlnn fazla olmasnedeniyle zel durumlar haricinde kaynakyaplmaz.

Kaynak Hznn EtkisiDier parametrelerin sabit kalmaskouluyla, kaynak hzarttka izgisel sgirdisi azalr. Buna balolarak kaynakhzarttka nfuziyetin azalmas, kaynak hzazaldka nfuziyetin artmasbeklenir. Ancak gerekte durum farkldr.Aadaki ekilde grld gibi oluk pozisyonunda kaynak hzoptimum bir aralktayken nfuziyet maksimumdzeyde, bunun dndaki hzlarda azalmaktadr. Bir pasoda yaplacak kaynak ykseklii max. 6,5 mm. ilesnrlandrlmaldr.

Grafik

2

11

t

60

15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70

Kaynak hz (cm/dak)

6

5

4

3

2

1Nfuziyetderinliit(mm)

Ortak kaynakparametreleri

Tel ap= 1.2 mm, Tel hz= 9.5 m/dak. Kontak nozulu-para mesafesi = 18 mm, torcuneimi = ntr, Kaynak pozisyonu = PA (oluk pozisyonu), Koruyucu gaz = % 82 Ar + % 18 CO2

Ark voltaj 27 V 29 V 30 V

Akm iddeti 305 A 300 A 300 A

Kaynak hz 15 cm/dak. 40 cm/dak. 70 cm/dak.

Nfuziyetderinlii

0.2 mm 2.8 mm 1,9 mm


15/35

KaynaklBirletirme



Yeterlinfuziyet

Tel hz

Kaynakh

z

Arkn gc dk

Kaynak banyosu arknnnde akar

Kaynak hzazaldka kaynak banyosu byd iin gzenek riski de artar.Kontak Memesi Mesafesinin Etkisi

Kontak memesiyle para arasndaki mesafe arttka, serbest teldeki diren artar, arkn enerjisi der venfuziyet azalr.

Kaynak hz: 35 cm/dak. / Koruyucu gaz : % 88 Ar + % 12 CO2 / Torcun as: 90 / Tel hz: 9.5 m/dak.

Kontak memesi mesafesi 10 mm 15 mm 20 mmSerbest teldeki dirensnmas

daha az orta daha ok

Akm iddeti 300 A 288 A 270Voltaj 30 V 31 V 32 VNfuziyet derinlii 5.7 mm 5.2 mm 4.3 mmSrant daha az orta daha okKontak ve gaz nozulundakiscaklk

daha yksek orta daha az


16/35

KaynaklBirletirme



d

s

k

Ark tr Kontak memesi mesafesi k (mm) Meme-gaz nozulu mesafesi s (mm)

Ksa ark 10 -12 * elektrod ap ke kaynanda : 0 5 (darda)aln kaynanda : 0 3 (ierde)

Uzun ark 8 - 12 * tel ap 2 5 (ierde)

Sprey ark 12 - 16 * tel ap 5-8 mm (ieride)

zl tellerde 15-20 mm 2 mm (ierde)

Tor Asnn EtkisiTorcun kaynak ynyle yaptaya alma asadverilir. Eer a90den kkse ekme (saa doru kaynak), 90 isentr, 90den bykse itme konumu (sola doru kaynak) adverilir.Tor ekme konumundayken, nfuziyet derinlii ve dbkeylik biraz daha artar. Yaplan deneysel almalarda,maksimum nfuziyetin torcun alma as65 - 80 arasndayken elde edildii grlmtr.

Sola doru Ntr Saa doru

daha s...........................................................Nfuziyet ...............................................daha derindaha genive yass......................................Kaynak dikii ...........................daha dar ve dbkeydaha iyi ............................................... Aralk doldurma yetenei....................................daha ktdaha az......................................................Arkn kararll1) ............................................. daha iyidaha ok....................................................Srantmiktar1) .............................................daha azdaha kolay................................... Kaynak banyosunun nde akmas ...............................daha zor


17/35

KaynaklBirletirme



var ................................................. zl tellerde cruf kalnts riski.........................................yok

Yksek kaynak h

zlar

nda sola doru kaynakla yanma entikleri kolayca nlenebilir. I ve a

k kk paso kayna

nda nfuziyetkontrolu daha iyi. nce paralarn geniaralklkk kaynainterval kaynasaa doru kaynakla daha kolay yaplr.Kaln paralarn dar kaynak azlarnda saa doru teknikle kaln ilk ve ara pasolar ekilebilir (kaln kesitli paralarn incepasolu kaynanda atlak riski vardr). Yukardan aapozisyonda ekme konumunda ok yatk tutulmamal, nfuziyetazalr.

Yanal ANormal koullarda aln kaynanda torcun yanlara doru asnn 90 olmasgerekir. Ke kaynanda ise, her ikiparann aynkalnlkta olmaskouluyla, yanal a45 olmalve yatay parada siletimi daha hzlve eritilmesi dahazor olduu iin telin ucu 1-2 mm kayk olmaldr.Birleme hatasriskini minimize etmek iin aadaki ekillere dikkat etmek gerekir.

90

doruyanl

12

Yaklak 45

Doru Yanl

Gaz Nozulunun ap

Aln kaynaklarnn kk pasolarnda iyice yaklaabilmek iin kk aplgaz nozullarkullanlr. Kaynak banyosununbyk olduu dolgu ve kapak pasolarnda ise daha iyi bir gaz korumassalamak iin daha byk aplarkullanlmaldr.5. Kaynakta Ortaya kabilecek Problemler ve Sebepleri

Ark flemesiArk flemesi, mknatslanma zellii olan malzemelerin btn ark kaynaproseslerinde sadece doru akmla kaynakyaparken sorun oluturacak dzeyde meydana gelir ve akm iddeti arttka ark flemesi de artar.


18/35

KaynaklBirletirme



n d e n g r n s t te n g r n

Elektrodun ve kaynak arknn etrafndaki manyetik alanizgileri

nden grn stten grn Ark flemesi sonucu arkn yn deitirmesi

Alnabilecek nlemlerArkn boyunu ksaltmak. Elektrodu/torcu ark flemesine ters ynde etki edecek

ekilde emek.

Ark flemesini dengeleyecek ekilde ilave ktleler yerletirmek.

Bu arkn etrafndakimanyetik alan iki ktletarafndan dengelenmitir

Aadaki parada arkflenmesi aadoruolacaktr. ste konulanilave ktleyle arkflemesi dengelenir

Geri adm kaynak tekniini kullann. Balama ve bitiplakalar, kaynak edilen paralarla ayn kalnlktaolmaldr. Paso sras ve kaynak yn iin aadakiekle bakn.

Kaynak ynHer iki tarafda kaynakedin

1 2 3

Paso sras

Mmknse alternatif akmla kaynak yapmak. Alternatif akmda, akmla birlikte deien manyetik alan para iinde


19/35

KaynaklBirletirme



girdap akmlaryaratr. Girdap akmlarnn sebep olduu manyetik alan ise ark flemesine sebep olan manyetikalanlarnemli lde etkisiz hale getirir

parasbalantskaynak arkndan yeterince uzaktutulabilir. parasbalantsndoru yere yapmakakm iddetini drerek fleme etkisi azaltlabilir. Arkflemesi genel bir ifadeyle 250 Ain zerinde problemoluturmaya balar. Balantblgesinin her iki ucunada kaln puntalar atn; birletirme blgesi boyunca dask puntalar atn. Byk puntaya veya daha nceyaplmolan bir kaynaa doru kaynak yapn.

Kaynak Arknn Kararszl

Kaynak arknn kararszlgenellikle aadurumlardan biri veya birkaolarak karmza kar:1. Kaynak arknn yanlara doru eilmesi; nedeni ark flemesidir.

2. Kaynak arknn aniden uzayp sonra eski halinde dnmesi; nedeni tel elektrod hznn istikrarszl,

3. Kaynak arknn aniden ksalp sonra eski haline dnmesi ; nedeni akm iddetinin istikrarsz olmasdr (ebeke voltajndadeimeler, kontak memesinin tkanmas, iparasbalantsnn dzgn olmamas, vs.)

4. Kaynak arknn dzensiz bir ekilde saa sola yalpalamasveya kaynak arknn dzenli veya dzensiz bir ekildednmesi; nedeni koruyucu gazn, zn ve tel elektrodun bileimi, ve tel elektrottaki burkulma ve eilmelerdir.

Tel Hzndaki KararszlkTek hzndaki kararszlklar ana etkene balanabilir;

1. Kaynak makinas,

2. Tel elektrod,3. ebeke voltajndaki deimeler,

Kaynak Makinasyla lgili Sebepler

Sebep / ArzaSebep / Arza

Hortum arderece eilmiveya krlm. Hortumpaketini mmkn olduu kadar dz tutun.

Tel makarasfreninin ok gevek veya ok skolmas


20/35

KaynaklBirletirme



Tel srme rolesiyle tel elektrod klavuzu arasndakimesafe ok byk veya klavuzun delik apkk

Tel elektrod klavuzu tel srme rolesiyle ayndorultuda olmayabilir

Tel elektrod klavuzunun delik apok byk olabilir.

Tel srme rolesinin kanalok anmveya ok byk kanallbir role kullanlyor.

F

kanal ok byk

F

kanal ok kk

Tel srme rolesi, tel apna uygun olarak seilmelidir; tel srme rolesinin uygun olduu tel aprolenin zerindegenelde yazldr. ok kanallrolelerde kanal, elektrod apna uygun olarak seilmelidir.


21/35

KaynaklBirletirme



F

basn fazla

F

basn normal

Doru basma kuvveti: Tel sadece ok byk ilerleme direnci olmashalinde kayar.

Hortum iindeki tel elektrod spiraliyle kontak memesiarasndaki mesafe ok byk.

Tel elektrod spirali ok uzun veya ok ksa olabilir.

Makarann taklddingilde bozukluk varsa makarann dnmesi dzensiz, dolaysyla arkn yandakararsz olur.

Delik apok kk bir kontak memesi kullanldnda tel ilerlemez. Tel srme makaralarnn basncdk (makaralar tel zerinde kayyor)

Tel srme makaralarnn basncyksek (tel ezildii iin deliklerden geerken zorlanyor)

Hortum paketi ok bkld veya dolandiin teldeki srtnme yksek,

Makarann freni ok sklm,

Hortum ok uzun.

Tel Elektrodla lgili Sebepler Elektrodun aphomojen deil,

Elektrodun kaplamasdklp klavuz hortumunu ve kontak nozulu deliini tkyor

Telde kaynaklek yerleri var

Tel yzeyinde ok eilmeler var

Tel elektrodun sarm apnn ok kk olmas, elektrodun ok sert olmas,

Makaradaki telin karmveya skmolmas


22/35

KaynaklBirletirme



Akm iddetindeki stikrarszlk

Ana sebepler Ayr

nt

lar

Kaynak makinasyla ilgilisebepler

Kablo ve iparasbalantlargevek veya balantyeri yeterince temiz deil.

Kablolar ok ince veya ok uzun ; snnca akm dyor,

Kontak nozulunun delii ok bymveya delii byk olan kontak nozlukullanlm.

Kontak nozulu deliinin ii kirlendii iin dzenli akm transferi olmuyor.

Tel elektrodla ilgilisebepler

Yzeydeki kaplama kalitesiz olduu iin akm transferi dzenli olmuyor,

Telin yzeyi paslanmolabilir,

parasyla ilgili

sebepler

Kaynak blgesi temiz olmadiin akm iddeti srekli der.

Tel Elektrodun Kalitesi

1. Tel elektrod tek para olarak makaraya sarlmaldr, bir makaralk tel elektrotta ek yeri ya hi olmamal.2. Tel elektrotta krlma olmamaldr.

KAYNAK HATALARI

Birleme HatasYetersiz nfuziyete benzer bir kaynak hatasdr. Aralarndaki fark, yapma noksanlnn kaynak az yan duvarlarnda

olumas

d

r. Ke kaynaklar

nda, yap

ma noksanl

yine ke yan duvarlar

nda, baz

uygulamalarda ise pasolar aras

ndagrlr.Yapma noksanlgerilim artrczelliinden dolaynemli bir kaynak hatasdr. Bu tr kaynak hatasnn olduu paralarkolaylkla krlabilirler.Muhtemel Sebepler ve nlemleri Muhtemel Sebepler ve nlemleri

Torcun yanlynde eik tutulmas


23/35

KaynaklBirletirme



doru yanl

Kaynak torcu doru ynde eik tutulmaldr.Geniazlarn zik zak hareketi yapmadan bir defada doldurulmaya almas

zikzak hareketi yapmadanyaplan kaynak

zikzak hareketi dar olmal

veya dz paso kullanlmal

Kaynak azasok dar

Doru a50 60 arasnda olmal

Kk ykseklii fazla, kk aralaz

Kk ykseklii ve araldoru ayarlanmal

Seviye farkfazla


24/35

KaynaklBirletirme



Paralar mmkn olduu kadar aynseviyedeolmal

Dk ark gcyle kaynak yaparken bir ncekipasonun ucu talanmamve yeterli bindirmeyaplmam

2 1

21

Devam etmeden ncebu blge talanmaldr.

Bir sonraki pasoyabalamadan nce bu aralktakifazlalk talanmaldr.

Bir sonraki pasoda ark gc yeterince yksek

olacaksa, rnein oluk ve yatay pozisyondayken,ek yerindeki bindirme blgesinin talanmasnagerek kalmayabilir.


25/35

KaynaklBirletirme



Bir nceki ardbkey pasonun zerine kaynakyaplmas

Kaynaa balamadan bir nceki pasonundbkey ksmtaalanarak dzletirlmeli veya ibkey hale getirilmeli.

Paso s

ras

yanl

Doru paso srasuygulanmal

Kaynak hzok yksek

Paso srasyanl

Doru paso srasuygulanmal

Voltaj ok yksek veya kaynak hzok yksek


26/35

KaynaklBirletirme



Kaynak hzok dk

Kaynak hzarttrlmal

Kaynak torcu geri doru ok yatk

Kaynak torcu dikey eksene gre 30 den daha yatkolmamal

Kaynak torcu tam merkezde deilTor bir paraya doru doru tutulmu

Torcun asher iki parayda eritecek ada vekonumda tutulmal.

Burkulma nedeniyle telin dnmesi

Burulmasdaha az olan tel elektrodlar kullann.


27/35

KaynaklBirletirme



Yetersiz yaklalabilirlik

Dizayn gzden geirilmeli

GzeneklerGzenekler, katlama srasnda kaynak metalinin iinde ksmen veya tamamen skan gaz baloncuklardr. Tek tekmeydana geldikleri, belli bir bykl amadklarve birbirinden belli bir uzaklkta olduu srece, atlaklara ve birletirmehatalarna gre daha az tehlikeli kaynak hatalardr. Malzemenin trne balolarak gzenek orananca dayanm vedinamik dayanm dmeye balar. Dayanmn dmesinin yansra gzenekler rnein bir yaveya yakt deposundaszntyada sebep olabilir.

Sebepleri ve nlemleri

Gaz debisi yanlGaz debisi dk Gaz debisi doru ayarlanmalve kaynakya retilmeli.

Gaz debisini gsteren manometre veya flowmetrenin dorualp almadkontrol edilmeli.

Gaz debisini gsteren manometrenin kndaki klcaldeliin apnn doru olup olmadnkontrol edin.

Manometreyle gaz nozulu arasnda gaz kaa olupolmadnkontrol edin.

Gaz debisi lmn gaz nozulunun ucundan debimetreyle


28/35

KaynaklBirletirme



yapn. CO2 buzlanmas nedeniyle tkanma olabilir; ya stc

kullanlmal ya da gaz birden fazla tpten ayn andaekilmeli veya gaz debisi drlmeli.

Gaz debisi yksek

Hava Hava

Gaz debisi doru ayarlanmalve kaynakya retilmeli. Gaz debisini gsteren manometre veya flowmetrenin doru

alp almadkontrol edilmeli.

Gaz debisini gsteren manometrenin kndaki klcaldeliin apnn doru olup olmadnkontrol edin.

Gaz debisi lmn gaz nozulunun ucundan debimetreyleyapn.

Gaz tpnn basncnn yeterli olup olmadna dikkat edin;deilse tp deitirin.

Ark flemesiGeri doru ark flemesi

Geri doru ark flemesini azaltacaknlemler aln.

Su soutmaltorta su szntsvarszntvar

conta

Tor tamir edilmeli


29/35

KaynaklBirletirme



Gaz nozulunun iine arderece srantlaryapm

Daha az srantyapan bir koruyucu gaz bileimi seilebilir.

Kaynak parametreleri sranty azaltacak ekildeayarlanabilir (rn. geiblgesinde kaynak yaplmamal)

Gaz nozulunun iine sprey skarak veya gaz nozulunupastaya daldrarak srantlarn yapmasazaltlabilir.

Gaz nozuluna yapmolan srantlar temizlenmeli.

Gaz nozulunun apok kk

Ya daha byk apl gaz nozulu kullann veya kaynakparametrelerini kaynak banyosunun bykln azaltacakekilde ayarlayn.


30/35

KaynaklBirletirme



Kontak memesi eilmi

Eilen kontak memesi deitirilmeli.

Kontak memesi ok ksa veya gaz nozulu ok uzun. Kontak

nozulu ok geride olduu kontak memesi mesafesi ve serbest telok uzun

Gaz nozulu ve kontak memesi uzunluklarbirbirine uygun olaraksein.

Parayla ilgili etkenler

Para yzeyinin kaplanmve kirli olmas

GalvanizKurunBoya

YaGrezNem

Pasl, tufalli, metalik kaplamal, yal ve grezli yzeyleribnkaynak edilmesi. Nem tufalin iine skm olabilir; bunednele pastan daha kritiktir.

Kaynak blgesindeki para yzeyi kumlayarak, kimyasalmaddelerle ve/veya mekanik olarak temizlenmelidir.

Paralarn iindeki segregasyon blgeleri

eritilmi

Kaynar dklm eliklerin kaynanda segregasyon

blgesinin eritilmesi sonucu SO2 gaznn olumas.Aluminyumda ana malzemenin gaz alnmam olabilir (Al,Cu,vs.)

Aln kayna yerine ke kaynan tercih edin ve kaynakparametrelerini nfuziyeti az olacak ekilde ayarlayn(segregasyon blgeleri erimemeli)

Cruf korumal kaynak proseslerinde (elle ark, tozalt, zltelle kaynak) bazik/elektrodu/tozu tercih edin.


31/35

KaynaklBirletirme



erimisegregasyonblgesi

Haddeli profillerin i kelerine kaynak yapmayn.

Hava akm

Havaakm

Kapya veya pencereye yakn bir yerde kaynak yaplyorsa,

kapat

n. Ak arazide kaynak yaplyorsa, mmknse atr iindekaynak yapnveya rzgara karbariyer kurun.

Masif tel elektrodlar yerine zl tellerle kaynaveya bakabir kaynak prosesini tercih edin.

Arkn boyu ok uzun olmasnedeniyletrblans oluyor.

Voltaj ayarndrerek veya tel hznarttrarak arkn boyunu ksaltn.

Gaz nozuluyla iparasarasndaki mesafe ok byk

Gaz nozuluyla iparasarasarasndaki mesafeyi doru

ayarlayn.


32/35

KaynaklBirletirme



Kaynak torcu ok eik tutulmu

Hava

ster saa ister sola doru kaynakta,torc 30de fazla eik tutulmamaldr.

Paso genilii ok fazla Ya dz izgi paso tekniini kullann ya da dar zikzakhareketi yapn.

Paso genilii ok fazla Dar zik zak hareketini veya dz izgi pasolartercih edin.


33/35

KaynaklBirletirme



ki para arasnda boluk braklm

ki para arasnda boluk braklmamaldr.

Gaz nozulunun ucunun krk omasedeniyle trblans olmas.Yenisiyle deitir.

SrantlarOlumsuz etkileri:

Srantlar

kaynak blgesinin grntsn bozar,

sertlemeye meyilli malzemelerde lokal yksek sertlikler ve mikro atlaklara sebep olarak parann zellikle dinamik ykaltndaki mrn nemli lde ksaltr.

paslanmaz eliklerde korozyonu balatr,

daha sonraki galvaniz, boya gibi ilemlerin kalitesini drr,

torcun iine dolarak gaz korumayengeller ve gzenee sebep olabilir,

kontak nozuluyla gaz nozulu aras

nda k

sa devreye sebep olarak kaynak

a

s

ndan tehlikeye sebep olur, dolgu malzemesinin bir ksmnn boa gitmesine yol aar,

temizlenmesi iin harcanan zaman ve iilik retim hzndrrken iilik maliyetlerini arttrr,

Karstratejiler:

Srantynlemek, veya

Srantboyutunu kltmek; srantlarn boyutu yeterince kk olduunda paraya yapmaz ve torcun iinde daha azbirikir.

Faktrler, Etkileri, nlemlerFaktr/nlem EtkileriSprey veya pasta kullanmak Srantlarn torca yapmasnnler.

Akm iddeti tel apiin okdk.

ri srantlar oluur.

Ark voltajok yksek. Elektroddan kopan iri damlalar parann zerinde der.

Kutuplama yanl

Koruyucu gaz yanl

Gaz debisi ok az veya ok fazla

Dzensiz tel hz


34/35

KaynaklBirletirme



Anmkontak memesi

Kaynak blgesinde ya, boya, kir, pas

Kenar entii

Aln kaynanda oluk pozisyonunda yanma veya kenarentii

- Voltaj ok yksek (ark ok uzun) olabilir,

- Kaynak hzok yksek,

- Zikzak hareketi yaplmam,

- Sola doru kaynak teknii kullanlmam- Tor kaynan bir tarafna doru tutulmu

- Aroksitleyici koruyucu gaz.

Ke kaynanda yatay pozisyonunda ve aln kaynandayan pozisyonda kenar veya yanma entii

- Arkn gc (parametreler) ok yksek

- Voltaj ok yksek (arkn boyu ok uzun)

- Tel hzok dk- Kaynak hzok dk (veya paso ok kaln),

- Kaynak pozisyonu elverisiz

Aln kaynann aadan yukarpozisyonda dolgupasolarnda kenar entii

do ruyan l

- Voltaj ok yksek

- Arkn gc ok yksek

- Zikzak genilii ok kk

- Kenarlarda bekleme sresi az

- Zikzak hareketinde kavis aadoru

- Kaynak hzok yksek


35/35

KaynaklBirletirme


Metin ZDEMR

Documents

Kaynaklı birleştirme