KHẢO SÁT CÁC CHỈ SỐ BIẾN THIÊN HUYẾT ÁP 24 GIỜ

Ở NGƯỜI TRƯỞNG THÀNH BÌNH THƯỜNG

Lưu Quang Minh, Lương Công Thức

Trần Đức Hùng, Nguyễn Oanh Oanh

HÀ NỘI - 2016

ĐẶT VẤN ĐỀ

• THA là bệnh lý thường gặp và có tỷ lệ

tử vong cao

• WHO 2003: 64 triệu người

• Ước tính 2025: 29,2%

• Mặc dù các biện pháp điều trị không

ngừng phát triển, TLTV và tàn phế còn

cao.

• Biến thiên huyết áp là một yếu tố nguy

cơ độc lập của biến cố tim mạch và tử

vong, dự báo độc lập nguy cơ tiến triển

TOD

The Anglo-Scandinavian Cardiac Outcomes Trial –

Blood Pressure Lowering Arm (ASCOT-BPLA) Blood Pressure Variability and Cardiovascular Outcomes

PS Sever, PM Rothwell, SC Howard, JE Dobson, B Dahlöf,

H Wedel, NR Poulter, for the ASCOT Investigators

19,257 bệnh nhân tuổi 40 đến 79 có THA và ít nhất 3 nguy cơ

tim mạch: BTHA TT theo lần khám: tiên đoán cho đột quỵ và biến

cố mạch vành (Tỷ lệ Hazard = 3,25)

Nghiên cứu thuần tập trên 624 người BT và 633 THA không điều trị trong 20 năm: BTHA rất ngắn hạn có ý nghĩa dự đoán tử vong tim mạch dài hạn ở bệnh nhân THA không được điều trị, độc lập

với mức huyết áp tâm thu 24h hoặc huyết áp phòng khám

BIẾN THIÊN HUYẾT ÁP

5

BT theo nhát bóp

BT theo giây BT theo phút

BT theo giờ BT theo ngày BT theo các lần thăm khám

Máy vi tính phân tích và theo dõi Đo HA 24h (24-hour ABPM)

Theo dõi HA tại nhà

Đo HA tại phòng khám

Theo dõi ngắn hạn Theo dõi dài hạn

Cơ chế và kết cục liên quan

• Những biến thiên lớn của HA có thể xảy ra trong thời gian quan sát ngắn hoặc dài

6

↑BTHA rất ngắn hạn

(theo nhát bóp)

BTHA ngắn hạn

( trong ngày)

BTHA trung hạn

( theo ngày)

BTHA dài hạn

(theo lần khám)

↑Hoạt động giao cảm TW ↓Phản xạ tim-phổi-mạch máu, yếu tố nội tiết, hành vi, cảm xúc… Hoạt động/ngủ

Thông khí

Chuyển mùa

Chỉnh liều hạ áp không phù hợp

↓ tuân trị hạ áp, đo HA sai

↓Độ đàn hồi động mạch

↑Tổn thương cơ quan đích ↑Biến cố tim mạch và tử vong ↑Tổn thương thận

↑ Tổn thương cơ quan đích ↑ Biến cố tim mạch (NMCT, đột quỵ) ↑ Tử vong do tim mạch ↑ Tử vong do mọi NN ↑ Vi albumin niệu, đạm niệu ↓ eGFR ↑ Tiến triển suy thận

↑ Tổn thương cơ quan đích ↑ Biến cố tim mạch (NMCT, đột quỵ) ↑ Tử vong do tim mạch ↑ Tử vong do mọi NN ↑ Vi albumin niệu ↓ eGFR

↑ Tổn thương cơ quan đích ↑ Biến cố tim mạch (NMCT, đột quỵ) ↑ Tử vong do mọi NN ↑ Vi albumin niệu ↓ eGFR

Parati et al. Nat Rev Cardiol 2013;10:143-155

• Với cùng một giá trị TB- của HA 24 giờ, tăng biến thiên huyết áp 24h làm tăng nặng hơn tổn thương cơ quan đích

7 Parati et al. Nat Rev Cardiol 2013;10:143-155 MAP, mean intra-arterial blood pressure

CÁCH ĐO BIẾN THIÊN HUYẾT ÁP

• Phương pháp xâm nhập qua

động mạch:

o Stephen Hales

o Oxford

• Phương pháp không xâm nhập

o Korotkoff

o Portapres

o ABPM

8

Parati G. et al. Nat Rev Cardiol 2013

HÌNH THÁI CHỦ YẾU CỦA BIẾN THIÊN HUYẾT ÁP

Đỉnh huyết

áp sáng

sớm

Trũng huyết

áp Đêm

Tăng huyết

áp ẩn giấu

Tăng huyết áp

áo choàng

trắng

Mục tiêu nghiên cứu

• Khảo sát đặc điểm nhân trắc, huyết áp 24 giờ và các chỉ số biến

thiên huyết áp bằng phương pháp đo huyết áp lưu động 24 giờ ở

người trưởng thành bình thường.

• Tìm hiểu mối liên quan của các chỉ số biến thiên huyết áp với

các đặc điểm nhân trắc, huyết áp 24 giờ ở người trưởng thành

bình thường.

ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Đối tượng nghiên cứu: Gồm 43 người trưởng thành đáp

ứng các tiêu chuẩn:

- Không có tiền sử hoặc bằng chứng lâm sàng của

THA, không có tiền sử dùng thuốc hạ áp.

- Không có tiền sử hoặc bằng chứng lâm sàng của

đái tháo đường (ĐTĐ), hoặc suy thận

- Đồng ý tham gia nghiên cứu.

- Giá trị huyết áp 24 giờ được ghi nhận ≥70%

ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Thiết kế nghiên cứu: Mô tả cắt

ngang

Cách tiến hành:

o Tuổi, giới, chỉ số nhân trắc

o HA 24 giờ:

HATB, Quá tải AL,

ALMTB, Nhịp tim

Các chỉ số SD, CV, ARV SpaceLabs 90207 của Hoa Kỳ

Công thức tính các chỉ số BTHA

- Đêm – ngày: Dipper

- Ngày – đêm: Đỉnh HA

sáng sớm

XỬ LÝ SỐ LIỆU

Xử lý số liệu: SPSS 22.0, Excel 2007

Trình bày số liệu:

Các biến liên tục: X ± SD, Trung vị

Tính tỷ lệ phần trăm (%)

SS biến định lượng: t-student, Mann-Whitney, ANOVA

SS biến định tính: Chi-square

Phân tích tương quan các biến liên tục: phương trình

hồi quy, hệ số tương quan

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU

Đặc điểm X ± SD hoặc %

Tuổi (năm) 61,51 ± 14,06

Giới (nam/nữ) 19/24

HATT TB-Ngày 116,95 ± 8,37

HATTr TB-Ngày 72,14 ± 8,65

HATT TB-Đêm 109,65 ± 9,47

HATTr TB-Đêm 67,91 ± 9,02

HATT TB-24h 115,35 ± 7,71

HATTr TB-24h 71,28 ± 8,29

Nhịp tim (ck/p) 73,95 ± 8,17

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU

4.7

30.2

46.5

18.6

Trũng huyết áp về đêm

Có trũng sâu Có trũng Không trũng Trũng đảo ngược

65.1

34.9

Đỉnh huyết áp sáng sớm

Đỉnh huyết áp sáng sớm

Không có đỉnh huyết áp sáng sớm

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

Đặc điểm SD CV ARV

TT-Ngày 10,34 ± 2,93 8,87 ± 2,39 9,64 ± 2,56

TTr-Ngày 8,18 ± 1,92 11,43 ± 2,76 7,88 ± 1,72

TT-Đêm 8,36 ± 2,91 7,68 ± 2,60 9,62 ± 3,35

TTr-Đêm 7,45 ± 2,81 11,17 ± 4,27 8,30 ± 3,38

TT-24h 10,91 ± 3,00 9,47 ± 2,45 9,65 ± 2,28

TTr-24h 8,54 ± 2,13 12,09 ± 2,89 7,95 ± 1,66

Mancia G. và cộng sự năm 1980: BTHA ban đêm giảm một cách hệ thống so với ban ngày.

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

0

2

4

6

8

10

12

14

TT-Ngày TTr-Ngày TT-Đêm TTr-Đêm TT-24h TTr-24h

10.34

8.18 8.36 7.45

10.91

8.54 8.87

11.43

7.68

11.17

9.47

12.09

9.64

7.88

9.62

8.3

9.65

7.95

CÁC CHỈ SỐ BIẾN THIÊN HUYẾT ÁP

SD CV ARV

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

10.16

8.64 8.72 8.56

11.32

9.68

8.73

7.8 7.57

11.45

8.48 8.9

10.12

12.64

10.75 10.3

8.06 8.14

0

2

4

6

8

10

12

14

TT-24h TTr-24h TB-24h TT-24h TTr-24h TB-24h TT-24h TTr-24h TB-24h

SD CV ARV

CÁC CHỈ SỐ BIẾN THIÊN HUYẾT ÁP VÀ TUỔI

<60 tuổi ≥60 tuổi

CV, ARV TT-24 giờ, CV TB- 24 giờ: p<0,05

Mancia G. và cộng sự.

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

BIẾN THIÊN HUYẾT ÁP VÀ BMI

0

2

4

6

8

10

12

14

TT-24h TTr-24h TB-24h TT-24h TTr-24h TB-24h TT-24hTTr-24h

TB-24h

SD

CV

ARV

BMI<23 BMI≥23

Jerome L. Abramsona và cộng sự năm 2010

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

BIẾN THIÊN HUYẾT ÁP VÀ TỶ LỆ VB/VM

0

2

4

6

8

10

12

14

TT-24h TTr-24h TB-24h TT-24h TTr-24h TB-24h TT-24h TTr-24h TB-24h

SD CV ARV

Không tăng VB/VM Tăng VB/VM

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

TƯƠNG QUAN GIỮA CÁC CHỈ SỐ BTHA VỚI TUỔI

Tuổi Phương trình tương quan

r p

SD TB- 24h 0,02 <0,05 SD = 0,003 x Tuổi + 8,641

SD TT-Ngày 0,347 <0,05 SD = 0,072 x Tuổi + 5,884

CV TB-24h 0,196 <0,05 CV = 0,0337 x Tuổi + 8,229

CV TT-Ngày 0,446 <0,05 CV = 0,0759 x Tuổi + 4,197

CV TB-Ngày 0,333 <0,05 CV = 0,0549 x Tuổi + 6,175

ARV TB-24h 0,16 <0,05 ARV = 0,0185 x Tuổi + 6,76

ARV TT-Ngày 0,388 <0,05 ARV = 0,0706 x Tuổi + 5,3008

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

SD TT-Ngày với Tuổi

.00

2.00

4.00

6.00

8.00

10.00

12.00

14.00

16.00

18.00

0 20 40 60 80 100

CV TT-Ngày với Tuổi

.00

2.00

4.00

6.00

8.00

10.00

12.00

14.00

16.00

18.00

0 20 40 60 80 100

CV TB-24h với Tuổi

.00

2.00

4.00

6.00

8.00

10.00

12.00

14.00

16.00

18.00

0 20 40 60 80 100

ARV TT-Ngày với Tuổi

.00

5.00

10.00

15.00

20.00

25.00

0 20 40 60 80 100

KẾT LUẬN

• Tuổi trung bình: 61,51 ± 14,06.

• SD, CV, ARV trung bình 24 giờ lần lượt là 8,83 ± 2,14 mmHg, 10,30 ± 2,40 mmHg và 7,90 ± 1,63 mmHg. Các chỉ sô BTHA ban ngày lớn hơn ban đêm, và BTHA tâm thu lớn hơn tâm trương.

• SD, CV và ARV của huyết áp tâm thu ban ngày có mối tương quan thuận với tuổi (r=0,34; 0,44 và 0,38; p<0,05).

• Các chỉ số này tăng cao hơn ở nữ giới và có xu hướng tăng cao ở người thừa cân, tăng chỉ số VB/VM