THAY ĐỔI LỐI SỐNG

BIỆN PHÁP QUAN TRỌNG ĐIỀU TRỊ

THỪA CÂN BÉO PHÌ VÀ CÁC YẾU TỐ

NGUY CƠ TIM MẠCH

BS. PHẠM TRẦN LINH

VIỆN TIM MẠCH VIỆT NAM

Một điểm quan

trọng nữa là

thừa cân - béo phì

đang gia tăng

nhanh chóng

Tỷ lệ thừa cân béo phì đang

gia tăng nhanh chóng

“Chó thì tập chạy, còn ông chủ thì … lười vận động”

Thừa cân và

béo phì đã trở

thành vấn đề

sức khoẻ cộng

đồng ở nước ta

mới chỉ trong

những năm gần

đây.

PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ THỪA CÂN – BÉO PHÌ

Cân nặng (kg)

BMI = -----------------------

Chiều cao2(m)

BMI (WHO, 1998 ) BMI (IDI&WPRO, 2000)

Gầy < 18.5 < 18.5

Bình thường 18.5 - 24.9 18.5 -

22.9

Thừa cân : 25.0 23.0

Tỷ số VE/VM cao:

>0.9 (nam),

>0.8 (nữ)

Vòng eo: 90 cm (nam), 80cm (nữ)

PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ THỪA CÂN – BÉO PHÌ

cm

Phân bố hình quả táo

(apple shaped): Kiểu Nam

Phân bố hình quả lê

(pear shaped): Kiểu nữ

PHÂN BỐ MỠ CƠ THỂ

Cân bằng năng lượng = năng lượng ăn vào - năng lượng tiêu hao

CÂN BẰNG NĂNG LƯỢNG

CHẾ ĐỘ ĂN VÀ CÁN CÂN NĂNG LƯỢNG

Ăn 16g quả hạt

Nhận 100 kcal khi:

Uống 1 cốc nước ngọt

Ăn 25g bánh quy

Đi bộ 45 phút

Chạy đá bóng trong 15 phút

Hoạt động thể thao trong 25 phút

Tiêu hao 100 kcal khi:

21-22,9 23-24,9 25-28,9 >29 0

1

2

3

4

Source: Willett WC, Manson JE, Stampfer MJ et al. JAMA 1995;273:461- 465.

BMI (kg/m2)

n=115.818 phụ nữ

t=thời gian theo dõi là 14 năm.

BÉO PHÌ VÀ NGUY CƠ TIM MẠCH

%

HIỆU QUẢ CỦA THAY ĐỔI LỐI SỐNG

TRONG PHÒNG CHỐNG BÉO PHÌ VÀ

CÁC YẾU TỐ NGUY CƠ TIM MẠCH

KHÔNG NÊN ĂN MẶN

Mục tiêu của chúng ta:

Bình thường < 6g muối/ngày

Có THA < 4g muối/ngày

Cần nghiên cứu cách làm

thức ăn, hạn chế sử dụng

nhiều các thực phẩm ướp

muối, các đồ ăn nhanh …

Giảm lượng muối ăn hàng ngày

CHẤT BÉO

Giảm nguồn năng lượng từ chất béo: 15%

Các thực phẩm và món ăn nên hạn chế:

+ Tất cả các thực phẩm nhiều chất béo.

+ Các thực phẩm có nhiều Cholesterol.

+ Các món ăn có đưa thêm chất béo.

NÊN THAY THẾ CÁC CHẤT MỠ ĐỘNG VẬT

BẰNG CÁC LOẠI DẦU THỰC VẬT

CHẤT BỘT ĐƯỜNG

Chất bột đường: 4Kcal / 1gram.

Chọn loại có nhiều chất xơ

như: bánh mì đen, ngũ cốc

nguyên hạt, khoai củ.

Tránh thức ăn có đậm độ năng

lượng và chỉ số đường huyết

cao như: đường mật, mứt, kẹo,

bánh ngọt, chocolate, nước

ngọt…

RAU VÀ QUẢ CHÍN

1. Tươi

2. Màu xanh thẫm, vàng, đỏ.

“Rau củ càng có màu sắc sặc sỡ

càng chứa nhiều chất chống oxy

hoá hơn”

- Tăng cường rau và quả chín: 500 gram / ngày.

- Bổ sung các chất khoáng và vi khoáng tổng hợp

VITAMIN VÀ KHOÁNG CHẤT

THUỐC LÁ LÀ KẺ THÙ QUAN TRỌNG

CỦA BỆNH TIM MẠCH

TÌNH HÌNH SỬ DỤNG THUỐC LÁ TRÊN THẾ GIỚI

Tổng số người hút thuốc lá trên thế giới: 1,1 tỷ người.

80% người hút thuốc sống tại các nước có thu nhập

thấp và trung bình.

50% thuốc lá sản xuất ra được tiêu thụ tại châu Á.

Trong khoảng 20 đến 30 năm tới, 70% các ca tử vong

có liên quan đến thuốc lá sẽ rơi vào các nước có thu

nhập thấp.

Năm 2014 những

người hút thuốc Việt

Nam (23,8%) chi

phí mua thuốc lá hết

hơn 40.000 tỷ đồng

(tương đương 1,8 tỷ

USD)

CHI PHÍ MUA THUỐC LÁ

Nguồn WHO 2014

LỢI ÍCH CỦA BỎ THUỐC LÁ

0 10 20 30 40 50

Sparrow

Aberg

Daly

Johansson

Perkins

Hedback

Smokers

Quitters

Tỷ lệ tử vong 5 năm sau NMCT, %

THAY ĐỔI LỐI SỐNG TRONG ĐIỀU TRỊ

THA: THỰC HIỆN NHƯ THẾ NÀO?

Khuyến cáo của ESH/ESC năm 2013 về

thay đổi lối sống trong điều trị THA

Tránh ăn mặn (hạn chế muối, tối đa 5-6 g/ngày).

Hạn chế đồ uống có cồn: ≤ 20-30 g/ngày (nam) và ≤

10-20 g/ngày (nữ). Hoặc ≤ 2 cốc chuẩn/ngày và ≤ 14

cốc chuẩn/tuần (nam), ≤ 9 cốc chuẩn/tuần (nữ) (1 cốc

chuẩn chứa 13,6 g ethanol, tương đương 355 ml bia 5

%, 148 ml rượu vang 12 % hoặc 44 ml rượu mạnh 40

%).

Tăng cường rau xanh, hoa quả tươi và các sản phẩm

bơ sữa ít chất béo.

Giảm cân (duy trì BMI < 25 kg/m2) và giảm chu vi vòng

bụng (người Châu Á: ≤ 90 cm với nam và ≤ 80 cm với

nữ).

Tập thể dục đều đặn (ví dụ: ít nhất 30 phút hoạt động

thể dục mức độ vừa, 5-7 ngày/tuần).

BỎ HÚT THUỐC LÁ (!)

Ngoài ra cần tránh lo âu, căng thẳng thần kinh, tránh bị

lạnh đột ngột.

Giảm cân nặng nếu thừa cân.

Không hút thuốc lá, thuốc lào.

Ăn uống hợp lí, không ăn nhiều chất béo bão hòa.

Không ăn mặn (giảm muối trong khẩu phần).

Tập thể dục đều đặn.

Hạn chế uống rượu bia.

Tránh các căng thẳng, lo âu quá mức.

Kiểm tra huyết áp thường xuyên.

Kiểm tra các yếu tố nguy cơ khác: rối loạn đường

máu, rối loạn lipid máu…

ĐIỀU CHỈNH LỐI SỐNG ĐỂ HẠN CHẾ TỐI ĐA

CÁC YẾU TỐ NGUY CƠ VỀ TIM MẠCH

Tác dụng của thay đổi lối sống trong điều trị THA

(theo JNC VII)

Thay đổi Khuyến cáo Mức giảm HATT

Giảm cân Duy trì cân nặng bình thường

(BMI 18,5-24,9 kg/m2) 5-20 mmHg/10kg

Áp dụng chế độ ăn

DASH (Dietary

Approaches to Stop

Hypertension)

Chế độ ăn nhiều rau xanh, hoa quả, các

sản phẩm bơ sữa ít chất béo, giảm

lượng chất béo bão hòa và toàn phần

8-14 mmHg

Chế độ ăn giảm

Natri Lượng Natri trong chế độ ăn ≤ 100

mmol/ngày (2,4g Natri hoặc 6 g Natri

clorid)

2-8 mmHg

Hoạt động thể lực Tham gia các hoạt động thể lực đều đặn

như đi bộ nhanh (ít nhất 30 phút mỗi

ngày, phần lớn các ngày trong tuần)

4-9 mmHg

Tiêu thụ đồ uống

có cồn vừa phải

Phần lớn nam giới ≤ 2 ly, phụ nữ và

những người nhẹ cân ≤ 1 ly (24 oz bia

hoặc 10 oz rượu vang hoặc 3 oz rượu

whiskey).

2-4 mmHg

CHIẾN LƯỢC ĐIỀU TRỊ THA PHỤ THUỘC VÀO

MỨC HA VÀ CÁC YẾU TỐ NGUY CƠ TIM MẠCH

Khuyến cáo của ESC 2013

Các YTNC khác, tổn

thương CQ không có t/c

LS hoặc bệnh lý

Huyết áp (mmHg)

Bình thường

cao

THA độ I THA độ II THA độ III

Không có YTNC nào khác Không cần điều

trị

Thay đổi lối sống

trong vài tháng,

sau đó cân nhắc

dùng thuốc

Thay đổi lối sống

trong vài tuần,

sau đó cân nhắc

dùng thuốc

Thay đổi lối

sống+dùng

thuốc ngay lập

tức

1-2 YTNC Thay đổi lối sống Thay đổi lối sống

trong vài tuần,

sau đó cân nhắc

dùng thuốc

Thay đổi lối sống

trong vài tuần,

sau đó cân nhắc

dùng thuốc

Thay đổi lối

sống+dùng

thuốc ngay lập

tức

≥ 3 YTNC Thay đổi lối sống Thay đổi lối sống

trong vài tuần,

sau đó cân nhắc

dùng thuốc

Thay đổi lối

sống+dùng

thuốc

Thay đổi lối

sống+dùng

thuốc ngay lập

tức

Tổn thương CQ, bệnh thận

mạn gđ 3 hoặc tiểu đường

Thay đổi lối sống Thay đổi lối

sống+dùng thuốc

Thay đổi lối

sống+dùng

thuốc

Thay đổi lối

sống+dùng

thuốc ngay lập

tức

Bệnh lý TM có triệu chứng,

bệnh thận mạn gđ ≥ 4 hoặc

tiểu đường có tổn thương

CQ/các YTNC khác

Thay đổi lối sống Thay đổi lối

sống+dùng thuốc

Thay đổi lối

sống+dùng

thuốc

Thay đổi lối

sống+dùng

thuốc ngay lập

tức

XIN CẢM ƠN QUÝ ĐỒNG NGHIỆP