KİMYA slaytlar (2)

8/6/2019 KMYA slaytlar (2)

1/36


2/36


3/36


4/36


5/36

ORTARETM 10. SINIF KMYA 4.NTE: MADDENNHLLER

KMYA


6/36

1. Gazlarn Genel zellikleri

2. Gaz Kanunlar

3. Gaz Karmlar 4. Gerek Gazlar

5. Svlarn zellikleri

6. Hl Deiimleri

7. Amorf ve Kristal Katlar

NTENN KONU BALIKLARI


7/36

GAZLARGAZLAR


8/36

1- Maddenin en yksek enerjili hlidir.

2

- Maddenin en dzensiz hlidir.

3- Tanecikler aras boluklarn en ok olduu hldir.

4- Gazlar bulunduklar kabn her tarafna ayn basnc uygularlar.

5- Gazlar bulunduklar kabn hacmini alrlar.

1. GAZLARIN GENEL ZELLKLER


9/36

6- Akkandrlar.

7- Sktrlabilirler.

8- Gaz moleklleri hareketlidir. 9- Molekler hacim ihmal edilebilir dzeydedir.

10- Gaz molekllerinin arpmas esnek arpmadr.

11- deal gazda molekller aras etkileim yoktur. Gerek gazlarda

ise molekller aras itme ve ekme vardr.


10/36

12- Gaz moleklleri farkl hzdadr. arpnca enerjilerifazlalar veya azalr; toplam enerji deimez.

13- Gaz molekllerinin ortalama kinetik enerjileri eittir.

14- Gaz molekllerinin ortalama kinetik enerjisiscaklkla doru orantldr


11/36

Gazlar iin 4 niceliin nemi byktr: Bunlar P (basn), V (hacim), n(mol says), T (mutlak scaklk)BASIN VE LM Basn ve lm: Birim yzeye etki eden kuvvete basn denir. 1-Ak hava (atmosfer) basncnn lm 2- Kapal kapta basn lm 1-Ak hava (atmosfer) basncnn lm: Barometre ile llr.

Torielli cva ile yapt deneyle deniz seviyesinde atmosfer basncn 0C'ta76 cm Hg bulunmutur. 76 cm Hg = 760 mm Hg = 1atm Svlarda basn forml: P=hd

P =76

cm Hg x13

,6

g/cm3

GAZLAR N DRT NCELK


12/36

P=1033,6 g/cm2 (atmosfer basnc)

Gaz problemlerinde cva yerine baka bir sv kullanldnda; h1d1 = h2d2forml kullanlr.

2- Kapal kapta basn lm: Manometrelerle llr.

BASIN BRM

1 atm = 101 325Pa

1 atm = 760 torr

1 atm = 760 mm Hg

1 atm = 105 Pa


13/36

KNETK TEOR KULLANILARAK IKARILAN

TEMEL ETLK

PV = 1/3 Nmv2

N: Tanecik says

m: Molekl ktlesi

v2: Molekln hznn karesi

EVRLER


14/36

KNETK ENERJ, SADECE SICAKLIA BALIDIR

Ek = 3/2 nRTSIFIR KELVNE NLMED

0 K'e inilmedi.

Helyum 4 K'de svlatrlmtr. Gnmzde inilen en dk scaklk 4K'dir. 0 K'e yanalmtr. 0 K'de gaz kalmaz.VAN DER WAALS ETL

P V = nRT' dzeltilmi v dzeltilmi 11 ^ 1Eitlikte basnta ilave, hacimde ise karma yaplr.Van der Waals eitlii, ideal gaz denklemi olarak da bilinir.


15/36

2. GAZ KANUNLARI


16/36

1. P-V LKS (n, T SABT) (BYLE MARIOTTE

KANUNU): Miktar ve scakl sabit tutulan bir gazn hacmi ile basnc tersorantldr.

2. P-n LKS (V,T SABT) (DALTON KISMBASINLAR KANUNU): Hacmi ve mutlak scakl sabit tutulan bir

gazn miktar ile basnc doru orantldr.

GAZ KANUNLARI


17/36

3. P-T LKS (V,n SABT) (GAY LUSSACC KANUNU):Hacmi ve miktar sabit tutulan bir gazn mutlak scakl ile basnc doru

orantldr. 4. V-n LKS (P,T SABT) (AVOGADRO HPOTEZ):

Ayn koullarda (basn ve scaklk ayn) gazlarn eit hacimlerinde eit saydatanecik vardr. Basnc ve scakl sabit tutulan bir gazn mol says ile hacmidoru orantldr.

NEML NOT: Gazlarla ilgili problem zmlerinde scaklkbirimi mutlaka Kelvin olarak alnmaldr.

5. V-T LKS (P, n SABT) (CHARLES KANUNU):Basnc ve mol says sabit tutulan bir gazn mutlak scakl ile hacmi doru

orantldr. 6. n-T LKS (P, V SABT): Basnc ve hacmi sabit tutulan bir

gazn mutlak scakl ile mol says doru orantldr.


18/36

Difzyon, bir gazn dier bir gaz iinde yaylmasdr. Difzyon tabiriyaygn olmasa da, svlar iin de kullanlr.

Efzyon ise, bulunduu kabn duvarndaki kk bir delikten gaznkadr.

Trke kaynaklarda efzyonu da difzyon diye anlatlr. Aslndafarkldr.

DFZYON VE EFZYON


19/36

3. GAZ KARIIMLARI


20/36

Ksmi basn kapal bir kapta birden ok gaz bulunduu durumda gazlardanher birinin basncna denir. Kaptaki gazlarn ksmi basnc scaklk ve hacimdeiiminden ayn oranda etkilenir. Gazlarn ksmi basnlarn farkl orandaetkileyecek tek faktr mol saysdr.

KAPLARIN BRLETRLMES (GAZLARINKARITIRILMASI)

Kartrlan gazlar tepkimeye girmiyorsa ve scaklk sabitse;

+ P2V2 +P1V1

= P V

KISM BASIN


21/36

DEAL GAZ

Gaz taneciklerinin z hacimlerinin ve gaz tanecikleri arasndaki etkileimlerin

ihmal edildii, baka bir deyimle O sayld gazdr.Hibir gaz ideal olamaz, ancak ideale yaklaabilir.

Gazlar yksek scaklk ve dk basnta ideale en yakndr.

GEREK GAZI DEAL GAZA YAKLATIRAN ARTLAR

1- Dk basn2- Yksek scaklk

3- Kk mol arl

4. GEREKGAZLAR


22/36

DEAL GAZ VAR MIDIR?

Ulalan en dk scaklk -27

00

C'tr.Kinetik teoriye gre ideal gaz -273,15 oC'ta (0 K) olur.-273,15 oC'ta gazn hacmi ve basnc 0 olmaktadr. Maddenin hacminin vebasncnn 0 olmas ise maddenin yok olmas anlamna gelmektedir. Bu nedenlemadde olduu srece bu dk scakla erimek mmkn deildir. Bundan

dolay ideal gaz yoktur.

GAZ KANUNLARI DEAL GAZLAR N GEERLDRDeneylerde kullanlan gazlar, gerek gazdr. Bu nedenle sonular hatal

kabilir.

rnein, PV arpmnn eit olduunun gsterildii deneyde deerler bykalnmamaldr.


23/36

GAZLARDA YOUNLUK

Younluk problemlerinin zmnde d=m/V forml kullanlr.

Ancak baz gaz problemlerinde PMA=dRT forml kullanlr

GAZLARDA KNETK ENERJ VEDFZYONEK= 3/2kT Ek= 1/2mv2

Gazlarn ortalama kinetik enerjisi yalnzca scaklkla deiir. 1. formlden degrlecei gibi mutlak scaklk ka katna karsa ortalama kinetik enerji o

kadar katna kar. (Toplam kinetik enerji ise ktleyle de ilgilidir.)


24/36

ki gazn mutlak scaklklar eitse ortalama kinetik enerjileri de eittir.

Buna gre; TA = TB ise

EK(A) (ortalama) = EK(B) (ortalama)

Ortalama kinetik enerjilerde ktle, mol ktlesi olarak alnr.

% MaVA2 = % MbVB2JOULE - THOMSON OLAYI (JOULE - THOMSONGENLEMES)

Ek =3

/2

kT formlnde de grld gibi gazlar dk scaklkta dkortalama hza sahiptir. Buna gre gaz yavalatmak, gaz soutmak anlamnagelir. Gazlar genletirildiinde molekller birbirlerinden uzaklar ve ortalamahzlar der.


25/36

Genleen gazn molekllerinin arasndaki ekim kuvvetlerinin yenilmesi iingereken enerji, d sistem sca yaltlm olduundan ortamdan alnamaz. Bu

durumda molekller enerjiyi, kendi z slarn kullanarak karladklarndan, hzlagenletirilen gaz sour. Souyan gaz, bulunduu ortam da soutur.

Joule - Thomson olay sonucunda genileme srasndaki scaklk deiimi nekadar kk ise gaz ideale o derece yakndr.

JOULE-THOMSON GENLEMES KANUNUNDANYARARLANARAK HAVANIN SIVILATIRILMASI

Joule - Thomson olayndan yararlanarak 1877 ylnda Louis Paul Cailletet,

nce havay soutmu, sonra hzla genletirmitir. Bylece hava, sv hle gemitir. Daha sonra svlatrlan havann iindeki azot gaz ve oksijen gaz damtmayoluyla birbirinden ayrlarak elde edilmitir.


26/36

JOULE-THOMSON GENLEMES KANUNUNA GRE

BUZDOLAPLARININ SOUTMA PRENSBNN

AIKLANMASI

Soutucularda da Joule - Thomson olayndan yararlanarak amonyak, metil

klorr, propan gibi kolay buharlaabilen akc maddeler kullanlr. Sv hle getirilen madde, borularla buzdolabnn i yzeyine verilir.

Madde borular iinde gaza dnrken buzdolabnn iini soutur. Ayngaz kompresr tarafndan basn altnda yeniden sv duruma getirilir.


27/36

JOULE-THOMSON GENLEMES KANUNUNA GREKLMALARIN ISITMA VE SOUTMA PRENSBNN

AIKLANMASI

Klimalardaki gaz, kompresr aracl ile emilip sktrlarak svlatrlr.Skma esnasnda aa kan s, bir fan vastasyla d ortama atlr.Sv zerindeki basn drlnce, sv bulunduu ortamdan s ekerek gaz hle

geer; bylece d ortamn scakln da drm olur.Soutma akkannn kompresr tarafndan emilmesiyle evrim ayn ekildetekrarlanr.


28/36

KRTK SICAKLIKBir gazn scakl ne kadar yksek ise svlamas o kadar zordur ve gazsvlatrmak iin gereken basn o kadar yksektir.Her bir gaz iin farkl deerde olan yle bir scaklk vardr ki bu scaklnzerinde bulunan gaz, hibir basn altnda svlatrlamaz.

Her bir gaz iin karakteristik olan bu scakla kritik scaklk denir.Kritik scaklk, bir gazn basn uygulanarak svlatrlabilecei en yksekscaklktr. Kritik scakln zerinde basn ne kadar arttrlrsaarttrlsn, svlama olmaz. H

2O(g)'n kritik scakl374,3C'tr.

H2O(g) 374,3C'n zerinde sktrlsa bile svlamaz.

Kritik scaklk, TK ile gsterilir.


29/36

BUHAR, GAZ VE KRTKSICAKLIK

Kaynama noktas ile kritik scakln arasnda buhardan, kritik scakln zerindeise gazdan sz edilir.GAZLAR KONUSUNDAYANLI ANLAILAN BAZIKAVRAMLAR

Bir kapta su stlrken kan kabarcklar, hava kabarcklar deildir; H2O(g)moleklleridir, subuharlardr.

Madde hl deitirdiinde, maddenin tanecikleri hl deitirmez. Tanecikler aynenkalr; yalnz aralarndaki uzaklk farkllar. yonik bileiklerde

durum farkldr.Her maddenin 4 hli de her an, her yerde vardr. ok az miktarda olduundan fark

etmiyoruz.


30/36

Mehur Fransz matematikisi, fizikisi ve kimyacsdr. Aynzamanda filozof ve yazardr.

Maddenin boluklu yaps zerinde almalar yapt. 1647 ylnda bualmalarn "Bolukla lgili Yeni Deneyler" ve "Boluk ncelemesine Giri"adl kitaplarnda yaynlad.

lk hesap makinesinin mucididir.Basn zerine ok sayda almalar vardr. Torielli (1608-1647)'nin

varsaymlarn yapt deneylerle dorulad.Uluslararas sistemde (SI) basn ls birimi, pascaldr. Pa ksaltmasyla

gsterilir. Pa tanmn Pascal (Paskal) u ekilde yapmtr: 1 m2'lik yzeyedik dorultuda etki eden kuvvet 1 Newton ise bu yzeydeki basn 1 pascalolur.

BLAISE PASCAL (1623-1662)'IN

HAYATI


31/36

1652'de manastra kapanarak kendini ilme verdi. 1654'te yaadbirvecd hlinden sonra kesin kararlar ald. Bundan sonra Pascal, btn varlyla

Tanr'ya yneldi. Hayatndaki bu kararndan sonra youn bir ekilde bilimselaratrmalarna da devam etti.

Descartes (Dekart), bilimin konusunu maddeyle snrlandrmt.Hristiyanlk tahrif olduundan (bozulduundan) ve tam hayatn iindeolmadndan kilise tekilat ilme karyd. Kilise tekilatnda ilme karolmayan, aznlk baz kiiler de az da olsa mevcuttu.Tahrif olmu din ile bilim arasnda Bat'da uzun sren atmalar yaand.Sonunda bilim adamlarnn bir ksm yanl olarak din ile bilim arasnda

ayrlk var sandlar. Bylece din-bilim ayrmas gerekleti.


32/36

Aslnda kilisenin yanllna karn bilim adamlarnda oluantepki, dine kar olduklarndan deildi, zaruretten ileri geliyordua. Descartes

(Dekart) bu tepkiyi gsterenlerin banda gelen aklc insan olmasna ramen"Allah vardr." diyordu.

Dekart dnceye, Kartezyen dnce baka bir ifade ileKartezyenizm denir. Kartezyen felsefe, din ile ilim ayrlmasn netice

vermitir.O dnemde Kartezyenizm, pansuman tedavi olarak mecburiyetten dolayortaya atlmt.lerici ve gerici deyimleri ilk olarak Bat'da kullanlmtr. Kilisedekilere

ve kilise taraftarlarna gerici, kiliseye kar gelenlere de ilerici denilmitir.


33/36

TORELL'DEN (1608-1647) OK DAHA NCE AIKHAVABASINCINI LEN BLM ADAMI: BN SNA (980-1037)

Eserleri Avrupa niversitelerinde600 sene temel kitap olarakokautulmutur.Batllar ona Avicenna derler.

Zamannn en byk dhisidir.Tp ve kimya ilminden baka; felsefe, jeoloji, corafya, fizik, matematik,botanik, zooloji, mzik dallarnda da ok aratrma ve keifleri vardr.Is ve gazlarn basnc konularnda keifleri olmutur. Torielli'den(1608-1647) nce ak hava basncn lmtr.

slam hkemasnn Eflatun'udur.Filozoflarn staddr.


34/36

Sularn temizlenmesiyle ilgili almalar yapmtr. me suyunun, salkzerindeki etkisini aratrarak, kalitesinin nemini belirtmitir.Kimya ilmini tbbn hizmetine sokmada, Razi'yi rnek almtr; bu konudadnyada Razi'den sonra ikincidir diyebiliriz.Koruyucu hekimlik ve tedavide bni Sina'nn belirttii780 ilacn istisnasz hepsi

gnmzde kullanlmaktadr.

Tp alannda onlarca hastal ilk tehis ve tedavi etmitir. rnein; ekerhastalnda, idrarda eker bulgusunun varln ilk kefeden odur. Bulachastalklara kk mikroorganizmalarn sebep olduunu tespit etmitir.

Ameliyatlardan nce hastaya anestezik ila yapmak da onun buluudur. Etilalkol tpta steril amal olarak ilk kullanandr. Damar iine yaplan rnga

da bni Sina'nn icaddr.


35/36

Doktorlarn sultan unvanyla anlmtr. En byk hizmeti tp sahasndadr. alarnen byk tp aratrmacsdr. Tp noktasnda "Tp ilmini iki satrda topluyorum.Szn gzellii ksalndadr. Yediin vakit az ye. Yedikten sonra drt, be saat kadar

yeme. ifa hazmdadr. Kolayca hazmedecein miktar ye. Nefse ve mideye en ar veyorucu hl, taam taam zerine yemektir." demitir.Yemek konusunda vcuda en zararl olan, drt, be saat ara vermeden yemek yemekveyahut lezzet iin eitli yemekleri birbiri stne mideye doldurmaktr.Tp ve kimya ilminden baka felsefe, jeoloji, corafya, fizik, matematik, botanik,zooloji, mzik dallarnda da ok aratrma ve keifleri vardr.Is ve gaz basnc konularnda keifleri olmutur. Torielli'den nce ak havabasncn lmtr.Sularn temizlenmesiyle ilgili almalar yapmtr. me suyunun, salk zerindeki

etkisini aratrarak suyun kalitesinin nemini belirtmitir.Farkl branlardaki29 meselede Avrupal bilim adamlarna nclk yapmtr.


36/36

Documents

KİMYA slaytlar (2)