KKTC MİLLÎ EĞİTİM VE KÜLTÜR BAKANLIĞI TEMEL EĞİTİM ...talimterbiye.mebnet.net/Ogretim Programlari/2017... · Proje Danışmanları Prof. Dr. Müfit Kömleksiz ... iletişim

KKTC

MİLLÎ EĞİTİM VE KÜLTÜR BAKANLIĞI

TEMEL EĞİTİM PROGRAMI

GİRİŞ

2016

2 Temel Eğitim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı

Temel Eğitim Program Geliştirme Projesi Sorumlusu

Dr. Havva Dağsever

Temel Eğitim Program Geliştirme Projesi Yürütücüsü

Prof. Dr. Ahmet Pehlivan

Proje Danışmanları

Prof. Dr. Müfit Kömleksiz

Prof. Dr. Buket Akkoyunlu

Proje Program Geliştirme Uzmanları

Doç. Dr. Canan Perkan

Yrd. Doç. Dr. Hasan Özder

Baskı Ağustos 2017

Bu program, Temel Eğitim Program Geliştirme Projesi (TEPGEP) kapsamında geliştirilmiş ve KKTC Millî Eğitim ve Kültür Bakanlığı, Talim ve Terbiye Dairesi tarafından KKTC ilkokul ve

ortaokullarında 2016-2017 öğretim yılından itibaren kullanılması için hazırlatılmıştır.


Değerli Eğitimciler,

İki binli yıllarda, 21. yüzyıl becerilerine sahip öğrencileri yetiştirmek amacıyla gelişmiş ülkeler yeniden yapılanma arayışı ve çabasına girmişlerdir. Çağımızda, yeni nesillerden problem çözmeleri, eleştirel düşünmeleri, girişimci ve yaratıcı olmaları, teknolojiyi etkili kullanmaları, yaşam boyu öğrenmeleri ve etkili okuryazarlık becerilerine sahip olmaları istenmektedir. Kuşkusuz bu becerilerin kazandırılacağı yerler eğitim kurumları, yani okullarımızdır.

21. yüzyıl becerilerinin kazandırılmasında eğitim programlarının yeri çok önemlidir. Eğitim programlarında demokratik değerlerin temel alınması, milli değerlere yer verilmesi, öğrenciyi merkeze alarak bireysel farklılıkların ön plana çıkarılması, çağdaş öğrenme, öğretme ve değerlendirme yaklaşımlarının kullanılması eğitimin başarısı için çok önemlidir. KKTC olarak biz de 21. yüzyılda yerimizi almak ve Temel Eğitim Program Geliştirme Projesini hayata geçirmek için çok çalıştık. Bu proje kapsamında temel eğitim programları ve ders kitaplarının hazırlanması çalışmalarına başlanmış, okul öncesi, 1., 4. ve 6. sınıflarımızın öğretim programları ile ders kitapları tamamlanarak 2016 – 2017 eğitim yılında uygulanmaya konulmuştur.

Öğretim programlarımızda beceri anlayışı egemendir. Programlarda yer alan; okuryazarlık, iletişim ve bilgi teknolojileri yeterliliği, girişimcilik, araştırma ve problem çözme, kişisel ve sosyal yetkinlik, eleştirel ve yaratıcı düşünme, işbirliği becerileri belirlenirken farklı ülkelerin eğitim programları incelenmiş ve ülkemizin şartlarına en uygun olanlar alınmıştır.

Öğrenciyi merkez alan bir anlayışla hazırlanan programlarda sadece çağdaşlığa önem verilmemiş; çağdaşlık yanında milli ve kültürel değerlerimiz de ara disiplinler yoluyla işlenmiştir.

Kitaplar öğrencilerin eğlenirken öğrenecekleri bir anlayışla, rengarenk, örneklerle ve sorularla zenginleştirilerek hazırlanmıştır.

Bakanlık olarak hazırlanan eğitim programlarının ve ders kitaplarının bundan sonraki süreçlerde de takipçisi olacağım. Bu çalışmada emeği geçen herkese bir kez daha teşekkür ediyor, programın ülkemiz için hayırlı olmasını diliyorum.

Sevgi ve saygılarımla...

Dr. Özdemir Berova

Milli Eğitim ve Kültür Bakanı


Değerli Meslektaşlarım,

İçinde bulunduğumuz 21. yüzyılda küreselleşmeyle beraber yaşamın her alanında baş döndürücü bir hızda, büyük bir değişim ve gelişim yaşanmaktadır. Her geçen gün yükselen eğitim düzeyine, iletişim ve teknolojideki yeniliklere ayak uydurabilmek için öğrencilere uygun eğitim programlarının hazırlanması gerekmektedir.

Bireyin; insan hak ve özgürlüklerine saygılı, çevreye duyarlı, grup çalışması yapabilen, eleştirel düşünebilen, problem çözebilen, kendine güvenen biri olarak yetişmesinde temel eğitimin rolü çok büyüktür.

Hızlı gelişmeler sonucunda, eğitim programlarının güncellenmesi çağın bir zorunluluğudur. Program yenilenirken bilimsel bulgular ışığında hareket edilmiş, öğrencilerin kendi yeteneklerini geliştirmelerini sağlayabilecekleri, yaratıcılıklarını ortaya koyabilecekleri bir program olması amaçlanmıştır. Eğitimde çağdaş program geliştirme sürecinde; planlama, geliştirme, değerlendirme ve yaygınlaştırma aşamaları izlenmiş, ayrıca bu alanda dünyadaki son yönelimler, çalışmalar ve yaklaşımlar takip edilmiştir.

Değişim ve gelişimlerden yola çıkarak, Temel Eğitim Program Geliştirme Projesi (TEPGEP) kapsamında çalışmalara başlanmış ve ülkemizde her dersin öğretim programı hazırlanmış, öğretim programlarına göre de ders kitapları yazılarak bir öğretim yönetim sistemi oluşturulmaya çalışılmıştır. Bu kapsamda ülkemizde ilk kez hazırlanan öğretim programları ile ders kitapları 2016-2017 eğitim-öğretim yılında sisteme dahil edilmiş ve kademeli olarak uygulanmaya başlanmıştır.

Okul öncesi, 1. , 4. ve 6. sınıfların öğretim programları ile ders kitapları projenin ilk kademesini oluşturmaktadır. İkinci, 5. ve 7. sınıfların öğretim programları ile ders kitapları 2017-2018 eğitim-öğretim yılında sisteme girerek projenin ikinci kademesini oluşturacaktır. 2018-2019 eğitim-öğretim yılında 3. ve 8. sınıfların öğretim programlarının ve ders kitaplarının sisteme dahil edilmesiyle proje tamamlanacaktır.

Üç akademik yılda uygulamaya girecek bu proje ile bilgi çağı diye adlandırdığımız bu yüzyılın çocuklarının; ezberden uzak, bilgiyi ve teknolojiyi kullanabilen, yaratıcı, üretken bireyler olabilmeleri hedeflenmektedir.

Temel Eğitim Program Geliştirme Projesi kapsamında yazılan öğretim programları ile ders kitapları, Talim ve Terbiye Dairesi tarafından hazırlatılmıştır. Projenin hazırlanma aşamasında emeği geçen tüm akademisyenlere, öğretmenlere ve TTD Kurul Üyelerine, TEPGEP'in yürütücülüğünü yapan DAÜ Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Pehlivan'a ve Doğu Akdeniz Üniversitesine teşekkür ederim.

Eğitim adına gaile çeken tüm yüreklere sonsuz teşekkürler…

Dr. Havva Dağsever

Talim ve Terbiye Dairesi Müdürü

(TEPGEP Sorumlusu)


SUNUŞ

Bilim ve teknolojide yaşanan hızlı gelişmeler, toplumların gereksinim duyduğu nitelikli insan tanımını da değiştirmiştir. Günümüzde giderek yoğunluk kazanan uluslararası rekabet ve yaşanan hızlı bilimsel ve teknolojik gelişmeler, insan becerilerini ve bilgisini tek sürdürülebilir rekabet avantajı hâline getirmiştir.

Rekabet gücünün her yerde belirleyici olması ve yaşanan bilim ve teknoloji devriminin uyum yeteneği yüksek, yeni beceriler kazanmış, öğrenmeye açık ve işbirliği içinde çalışabilen iş gücüne olan talebi artırması; verimliliğe, eğitime ve araştırma-geliştirmeye (ARGE) yönelik yatırımlara ağırlık verilmesi sonucunu doğurmuştur. Bu nedenle, gelişmiş ülkelerde yaşam boyu eğitime önem verilmekte, temel eğitimin niteliğinin yükseltilmesine çalışılmakta, eğitim sistemi ile iş gücü piyasası arasındaki ilişkilerin güçlendirilmesine ağırlık verilmektedir.

Bunun yanı sıra, insan hak ve özgürlükleri ile çevre bilincine yönelik tüm dünyada ortaklaşa bir anlayışa doğru gidildiği de gözlenmektedir. İnsan hak ve özgürlükleri ile çevre bilinci olmazsa olmaz temel konular arasına girmiş bulunmaktadır

Dünyamızda yaşanan bu gelişmelere paralel olarak öğrenme ve öğretme alanlarındaki bilimsel çalışma bulguları, öğretme ve öğrenme anlayışımızın da değişmesini zorunlu hâle getirmiştir. Yeni öğrenme anlayışına göre öğrenen, uyarıcıların pasif bir alıcısı değil; onların çözümleyicisi, bilgi ve davranışların aktif oluşturucusudur.

Bireysel farklılıkların belirginleştiği günümüzde öğrenmeyi ve bilgiye ulaşmayı öğrenmiş, insan ve çevre haklarına saygılı, üretken ve yaratıcı bireyler yetiştirmek başlıca hedef hâline gelmiştir. Bütün bu hızlı değişimler toplumsal yaşamımızı da büyük ölçüde etkilemiş, toplumumuzdaki değer yargıları, toplumun bireyden ve bireyin toplumdan beklentileri büyük ölçüde değişmiştir.

Bütün bu gelişmeler eğitim programlarının değiştirilerek çağa uygun bir hâle getirilmesini ve geleceğe yönelik olmasını zorunlu kılmaktadır. Bu zorunluluk nedeniyledir ki gelişmiş ülkelerde eğitim programları ortalama her beş yılda bir, günün gereksinimleri doğrultusunda değiştirilmekte veya geliştirilmektedir. Hatta günümüzde bazı ülkelerde (örneğin Avustralya) programlar günü gününe revize edilebilmektedir.

Ülkemiz, hızla gelişme, dünyaya ayak uydurma ve çağı yakalama çabası içerisindedir. Dolayısıyla gerek bilim ve teknolojide yaşanan gelişmelerin gerekse eğitim bilimleri alanlarındaki kuram ve uygulamaların ülkemize uyarlanması bir gerekliliktir. Bu zorunluluktan ortaya çıkan Temel Eğitim Program Geliştirme Projesi (TEPGEP) 2013 yılında hayata geçirilmiş, projenin sonucunda da ekteki öğretim programları ortaya çıkmıştır.


Tabii ki bir ülkenin programını yazmak çok kolay bir iş değildir. Öncelikle böyle bir iş kolektif çalışmayı, iş birliğini ve inanmayı gerektirir. Bu açıdan bakılınca KKTC Millî Eğitim ve Kültür Bakanlığı sorumluluğunda Doğu Akdeniz Üniversitesi öncülüğü ve yürütücülüğünde gerçekleşen bu projede çalışanların emeği büyüktür. Çalışanların yanında projede birçok kişinin katkısı ve emeği vardır. Bunların hepsini burada sıralamak mümkün değildir. Projeye katkı koyan tüm akademisyen ve öğretmenlerimize minnettarız.

TEPGEP'in sorumluluğunu üstlenen başta Talim ve Terbiye Dairesi Müdürü Dr. Havva Dağsever'e, tüm Talim ve Terbiye Dairesi çalışanlarına, projeye katkı sağlayan akademisyenlere ve öğretmenlerimize teşekkürü bir borç biliriz. Bunun yanı sıra, projenin başlamasından günümüze değin tüm milli eğitim bakanları projemizi desteklemiştir. Projenin hayata geçirilmesinde katkı koyan tüm eğitim bakanlarımıza, özellikle projenin uygulanmasında kararlılık gösteren Sayın Bakanımız Dr. Özdemir Berova'ya çok teşekkür ederiz. Ayrıca projenin alınmasında ve başlangıcında büyük katkı koyan Prof. Dr. Halil İ. Yalın'a da teşekkür ederiz.

Prof. Dr. Ahmet Pehlivan

DAÜ Öğretim Üyesi

(TEPGEP Yürütücüsü)


İÇİNDEKİLER TEMEL EĞİTİM PROGRAMI GİRİŞ ............................................................................................................. 9

Programın Gerekçesi ............................................................................................................................... 9

Programın Genel Yaklaşımı .................................................................................................................... 12

Programın Amacı ................................................................................................................................... 13

Başat Öğrenme-Öğretme Yaklaşımları .................................................................................................. 14

Başat Ölçme Değerlendirme Yaklaşımları ............................................................................................. 15

Ele Alınan Temel Beceriler ..................................................................................................................... 16

Okur Yazarlık ...................................................................................................................................... 16

Bilgi ve İletişim Teknolojileri Yeterliği (BİT) ....................................................................................... 16

Girişimcilik ......................................................................................................................................... 17

Kişisel ve Sosyal Yetkinlik ................................................................................................................... 17

Eleştirel ve Yaratıcı Düşünme ............................................................................................................ 17

Problem Çözme ................................................................................................................................. 18

İşbirliği ............................................................................................................................................... 19

Ara Disiplinler ........................................................................................................................................ 19

Duyarlı ve Etkin Vatandaşlık .............................................................................................................. 19

Ekonomik Katılım ............................................................................................................................... 20

Trafik ve Güvenlik .............................................................................................................................. 20

Bütünleştirme ........................................................................................................................................ 20

Ders Öğretim Programları ..................................................................................................................... 22

Gerekçe ................................................................................................................................................. 23

Ders Öğretim Programın Amacı ........................................................................................................ 23

Ders Öğretim Programının Çıktıları ................................................................................................... 23

İçerik .................................................................................................................................................. 23

Öğrenme Çıktıları ............................................................................................................................... 23

Çizelge 1............................................................................................................................................. 24

Ders Öğretim Programı Çıktıları ve Öğrenme Çıktıları İlişkisi ............................................................ 24

Öğrenme Çıktıları ve Temel Beceriler Arasındaki İlişkiler.................................................................. 24

Öğrenme Çıktıları ve Ara Disiplinler Arasındaki İlişkiler .................................................................... 25

Kaynakça ................................................................................................................................................ 25

SOSYAL BİLGİLER DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI GİRİŞ ............................................................................ 29

Gerekçe ................................................................................................................................................. 29

Amaç ...................................................................................................................................................... 29

Program Çıktıları .................................................................................................................................... 29


İçerik ...................................................................................................................................................... 30

Öğrenme Alanları .................................................................................................................................. 31

Beceriler ................................................................................................................................................ 38

Öğrenme Çıktıları İle İlgili Çizelgeler.....................................................................................................44

Ders Öğretim Programı Çıktıları ve Öğrenme Çıktıları Arasındaki İlişki ................................................. 71


TEMEL EĞİTİM PROGRAMI GİRİŞ

Programın Gerekçesi

1571 Kıbrıs’ın fethinden günümüze Kıbrıslı Türkler farklı yönetimler altında yaşamışlardı. Osmanlı döneminde Kıbrıs’ta Türkler için ilk açılan okullar sıbyan ve medresedir (Behçet 1969, Süha 1971: 222). Kıbrıslı Türklerin ilk ilkokulu olan sıbyanda alfabe, yazı, okuma, Kuran-ı Kerim ve hesap öğretilirdi.

Kıbrıs 1878 yılında İngiliz egemenliği altına girmiş, bu yönetim 1959 yılına kadar sürmüştür. İngilizler adaya geldiklerinde ilk olarak adada eğitim sistemini değiştirmişlerdir (Weir 1952: 24). İngiliz hükümeti adada her iki toplum için maarif encümenleri atamış, köy komisyonları oluşturmuştur. Türk ve Rumlara ait maarif encümenlerinin başında bir İngiliz bulunmakta, üyeler ise toplum temsilcilerinden oluşmaktaydı. Eğitim programlarının oluşturulması, okutulacak dersler, ders kitaplarının seçimi encümenin sorumluluklarından birkaçıdır (Weir 1952: 29, Behçet 1969, Süha 1971: 226). Bu dönemde Türkler eğitim programlarını ve ders kitaplarını Türkiye’den almışlardır (Behçet 1969: 97; Fedai, 1993 ). Bu durum 1931 isyanı sonrasına kadar devam etmiştir. 1931 isyanı sonrasına kadar Türk ve Rumların eğitimine pek kısıtlama getirmeyen İngilizler, isyandan sonra farklı bir tutum izlemişlerdir. Eğitimde Türkiye’den ders kitabı, getirtilmesi yasaklanmış, Kıbrıslı Türklerin Türkiye eğitim sistemi ile bağları koparılmaya çalışılmıştır. Kısıtlamalar 1948’e kadar sürmüştür (Behçet 1969, Süha 1971: 226-227). Bu dönem kitapsız, programsız eğitimin yapıldığı bir dönemdir. Kısaca belirtmek gerekirse İngiliz yönetiminde Kıbrıslı Türkler her zaman eğitimde Türkiye’yi takip etmişler (Weir 1952: 80), kitapları, programları oradan almış, yükseköğretim yapmak için çoğunlukla Türkiye’yi seçmişlerdir.

İngiliz yönetimi Kıbrıs’ta sona ermiş, 1960 yılında Kıbrıs Cumhuriyeti kurulmuştur. Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası’nda eğitim iki toplumun Cemaat Meclislerinin sorumluluğuna bırakılmıştır (Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası, 1960). Böylece okul pogramlarının hazırlanması, kitapların okutulması Kıbrıs Türk Cemaat Meclisinin sorumluluğuna girmiştir. Bu dönemde de ilkokullarda uygulanan eğitim programları Türkiye’den getirtilmiştir. Kıbrıs Cumhuriyeti döneminde Kıbrıs Türk Cemaati eğitim programlarının hazırlanmasında tamamıyla özgür olmasına karşın, tamamıyla Türk Milli Eğitim Bakanlığıyla aynı programları izlemiştir (Süha, 1971: 228).

1960’lı yıllar Kıbrıs’ta savaş yıllarıdır. Türkler ile Rumlar arasındaki kavga devam etmektedir. Bu çatışma eğitim sistemlerini de etkilemiş, Türk toplumunda eğitim savaş yüzünden sekteye uğramıştır. 1974 Barış Harekatı sonrasında Kıbrıslı Türkler önce Kıbrıs Türk Federe Devleti’ni, ardından da Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ni kurmuşlardır. Bu dönemde, yeni eğitim yasaları oluşturulmuş ve Milli Eğitim Bakanlığı kurulmuştur. Kurulan Kıbrıs Türk Federe Devleti’nin eğitim alanındaki en büyük eksikliklerinden biri eğitim programlarıydı. Bu ihtiyacı sağlamak için devlet aynen Türkiye okulöncesi ve ilkokul programlarını okullarda uygulamıştır. Türkiye eğitim sistemi ile bir paralellik izlenmiştir (Çağlar&Reis, 2007: 224, 261). Bu dönemde programlar Türkiye’den getirtilmiştir. Ancak bu eğitim gereksiniminin bir


bölümünü karşılayabilmiştir. Özellikle KKTC’nin kurulması ile birlikte, yeni kurulan devletin Türkiye’ye paralel olarak Kıbrıs Türk toplumunun özelliklerine uygun eğitim programı ve insan yetiştirme gereksinimi de doğmuştur. Bu gereksinim KKTC Milli Eğitim Yasasının Temel İlkelerinde de açık bir şekilde ifade edilmiştir:

Madde 22 (1), “Kıbrıs milli eğitim kurumlarında uygulanan öğretim programları ile Türkiye’deki özdeş eğitim kurumlarında uygulanmakta olan öğretim programları arasında Kıbrıs Türk toplumunun gereksinimleri de gözetilmek ve aşağıda 22 (b) fıkra kuralları saklı kalmak koşuluyla uyum sağlanır.” (KKTC Milli Eğitim Yasası 1986: 57).

Açıklamadan da anlaşılacağı üzere bu dönemde bir yandan iki ülke eğitim programları arasında paralellik aranırken, öte yandan Kıbrıs Türk toplumunun gereksinimlerinin dikkate alınması gerektiği devletin temel ilkesi olarak görülmüştür. Ancak bu realitede böyle olmamış, Türkiye’den olduğu gibi alınan programlar okullarda tam anlamıyla uygulanamamış, çoğunlukla kitaba dayalı programsız eğitim anlayışı günümüze kadar gelmiştir. Özellikle Türkçe, yurttaşlık eğitimi, sosyal bilgiler gibi Kıbrıs Türk toplumunun gereksinimlerine hitap edecek ve onun dinamiğinin devamlılığını sağlayacak derslerde bu durum daha da göze çarpmaktadır.

Dünyada eğitim bilimi ve dolayısıyla program geliştirme alanındaki gelişmeler Türkiye’de program geliştirme konusunda önemli arayışların ve model oluşturma çalışmalarının yoğun biçimde yaşanmasına neden olmuştur. Türkiye’de 2004 yılında ilköğretim programların geliştirilmesi amacıyla kapsamlı bir çalışma başlatılmıştır. Bu çalışmada programların geliştirilmesinin gerekçeleri; bilgi kavramı ve bilgi toplumu anlayışındaki gelişmeler, hayat boyu öğrenme yaklaşımını esas alan bir öğretme anlayışının gelişmesi, AB normlarına uygunluk olarak sıralanmıştır (TC MEB 2005).

2004 yılından başlayarak Türkiye’de yaşanan bu gelişmeler Kıbrıs’a tam şekli ile yansıyamamıştır. Bu dönemde Türkiye’de yapılandırmacı eğitim anlayışına uygun okulöncesi ve ilkokul programları hazırlanmıştır. Kıbrıs Türk eğitim sisteminde öngörülse de bu program anlayışı Kıbrıs’a uyarlanamamıştır.

2003 yılından itibaren Kıbrıs’ta ayrı bir eğitim sistemi geliştirme çabalarına rastlanmaktadır. Eğitim sisteminde yerelliğe önem verme anlayışı sonucunda ilkokullarda ders kitaplarının yazımına geçilmiş, tüm derslerle ilgili yerel kitaplar yazılmıştır. Ders kitapları yazıldıktan sonra bazı dersler ile ilgili ayrı ayrı programlar hazırlama çabalarına girişilmiştir. Tüm derslerin programları yazılamamış, kısacası ilköğretimde dersler arasındaki bütüncüllük ilkesi sağlanamamış, çoğu dersle ilgili olarak kitap basmakla kalınmıştır. Bu da günümüzde KKTC’de kitaba dayalı eğitim yapılmasına neden olmuştur. Program geliştirme alanıyla bağdaşmayan kitaptan hareketle program yazma ve kitaba dayalı eğitim anlayışı, günümüzde okullarda egemen hâle gelmiştir. Okulöncesi eğitimde ise çağdaş program anlayışı açısından önemli sorunların olduğu görülmektedir. Örneğin, günümüzde çağ dışı olarak kabul edilen teneffüs anlayışı yeni sistemde de öngörülmektedir (bkz. KKTC MEB 2005: 10)


Çağdaş okul öncesi eğitim programlarının, oyun temelli, çocuğun bireysel gereksinimlerini, ilgilerini merkeze alan, gerek fiziksel öğrenme ortamları, gerekse psikolojik iklim bakımından sağlıklı, çağdaş eğitim standartlarına uygun bir şekilde donanmış okullarda, yetkin öğretmenlerle, aile ve toplumla işbirliği içerisinde yürütülmesi gereklidir. Bu ölçütler göz önünde bulundurulduğunda, ülkemizdeki anaokullarında, alan uzmanı olmayan öğretmenlerin görev alması, günlük eğitim rutinlerinin, ders saati, teneffüs saati biçiminde kesin sınırlarla ayrılması, çocuğun gerçek öğrenme etkinliği olan “oyunun” eğitim programının dışında bırakılması çağdaş eğitimsel ve gelişimsel hedeflere ulaşılmasını tehdit edeceğinden, okul öncesi eğitim sistemlerinin dünyadaki çağdaş modeller ışığında, modern eğitim anlayışıyla güncellenmesi, geliştirilmesi ve yapılandırılması gereklidir.

Tarihsel süreç açısından bakıldığında, Kıbrıs Türk toplumunun, KKTC’nin kuruluşu da dahil, günümüze değin hiçbir dönemde bütünüyle kendine özgü bir temel eğitim programının olmadığı görülmektedir. Kıbrıs Türk toplumunun gereksinimlerini ve özelliklerini dikkate alacak, ülke koşullarına ve toplumun beklentilerine uygun, dünyadaki gelişmeleri de gözönüne alan, araştırma sonuçlarına dayalı, okul öncesi eğitimi de içerecek biçimde çağdaş bir temel eğitim programının hazırlanmasının kaçınılmaz olduğu gözlenmektedir. Bir ülkenin kendi varlığını sürdürebilmesi ve bağımsızlığı açısından da kendine özgü eğitim programlarının oluşturulmasının ne denli önemli olduğu artık tartışılmamaktadır.

Kısaca özetlemek gerekirse, aşağıda belirtilen gerekçeler, bu programın hazırlanmasında etkili olmuştur:

KKTC’de temel eğitim düzeyinde uygulanan tutarlı bir temel eğitim programının bulunmadığı söylenebilir. Dersler, genellikle ders kitapları doğrultusunda işlenmektedir. Oysa bir öğretim programı olmadan ne ders kitaplarının yazılması, ne de derslerin işlenmesi mümkün değildir. Böyle bir durumun, KKTC’nin yetiştirmeyi hedeflediği insan tipiyle de uyuşmadığı ileri sürülebilir. Bu nedenle temel eğitim aşamasından başlamak üzere, ders öğretim programlarının hazırlanmasına büyük bir gereksinim duyulmaktadır.

Her ülke kendi koşullarına uygun eğitim programları hazırlamalıdır. Dolayısıyla ülke bazında gereksinim analizi yapılarak, “KKTC’de nasıl bir insan istiyoruz?” sorusuna yanıt bulunması ve elde edilen veriler çerçevesinde de öğretim programlarının oluşturulması gerekmektedir.

Bilim ve teknoloji alanında yaşanan hızlı gelişmeler, eğitim programlarının da sürekli olarak yenilenmesini ve programların çağdaş öğrenme-öğretme yaklaşımlarına göre biçimlendirilmesini zorunlu kılmaktadır. Uygulanacak bir program olmadığı için, çağdaş gelişmelerin programlara yansıtılması da mümkün olmamaktadır. Bu nedenle çağdaş gelişmeler doğrultusunda hazırlanacak temel eğitim programı çerçevesinde hazırlanacak ders öğretim programları ilk adımı oluşturacaktır. İleride oluşabilecek değişme ve gelişmelere göre bu programlar yeniden biçimlendirilebilecektir. Aynı zamanda, hazırlanacak temel eğitim programı, ortaöğretim programının biçimlendirilmesinde de önemli bir rol oynayacaktır.


Öğretmenlerin ve yöneticilerin yeterliklerinin değerlendirilmesinde, eğitim programları başat bir rol oynamaktadır. Bu anlamda hazırlanacak temel eğitim programı, bu alanda görev yapan öğretmen ve yöneticilerin yeterliklerinin ortaya konulmasında, performans değerlendirmede, yükseltmelerde etkili olabilecektir.

Öğrenme-öğretme materyalleri ders öğretim programları çerçevesinde hazırlanmalıdır. Hazırlanacak ders öğretim programları, gereksinme duyulan öğrenme-öğretme materyallerinin hazırlanmasına da kaynaklık edecektir.

Programın Genel Yaklaşımı

Bir eğitim programının temel öğeleri olan hedef, içerik, eğitim durumu ve değerlendirme boyutları temele alınan eğitim felsefesi ya da felsefeleri çerçevesinde biçimlendirilir. Bir eğitim programının geliştirilmesinde ilk adım temel alınan eğitim felsefesi/felsefelerini belirlemektir. Her ülke kendine özgü koşullar çerçevesinde eğitim felsefelerini belirlemekte ve eğitim programlarını oluşturmaktadır. KKTC’de geliştirilecek Temel Eğitim Programı’nın da, ülke gerçekleriyle tutarlı, toplumun ve bireyin her yönüyle gelişmesini temele alacak, hem geçmişi, hem bugünü, hem de geleceği içinde barındıracak eğitim felsefelerine göre oluşturulması gerekmektedir. Bu çerçevede bakıldığında aşağıda belirtilen nedenler çerçevesinde eklektik bir yaklaşımla programların oluşturulmasının uygun olacağı düşünülebilir:

1. KKTC genç bir ülkedir. Ülke sürekli bir yapılanma içerisinde bulunmaktadır. Gerek kendi içinde, gerekse bulunduğu coğrafi koşullar nedeniyle birçok sorunla karşı karşıyadır. Dolayısıyla yetiştireceği insanda bulunması gereken en önemli özelliklerden biri, toplumsal problemlerin çözümüne katkıda bulunacak, sorunların çözümü için öneriler geliştirebilmektir. Yeni bir toplumun kurulmasında bu bireylerin çok önemli bir rolü olacaktır. Bunun da yeniden kurmacı (reconstructivist) bir eğitim felsefesini gerektirdiği söylenebilir.

2. Yirmi birinci yüzyıl, bilginin egemen olduğu; girişimciliğin, düşünme ve problem çözme becerilerinin önem kazandığı; birlikte çalışmanın, diğer bir deyişle işbirliğinin başat bir rol oynadığı; insan hakları ve demokrasinin olmazsa olmaz olduğu bir yüzyıla doğru evrilmektedir. Bu durum, KKTC yurttaşlarının da girişimci, araştırmacı, işbirliği içinde çalışan, bilgi teknolojilerine ulaşabilen, demokratik bir yaşam biçimini benimseyen bireyler olarak yetişmesi gerektiğini ortaya çıkarmaktadır. Bu açıdan bakıldığında, programların ilerlemecilik eğitim felsefesinin ilkelerine göre de yapılandırılması gerektiği söylenebilir.

3. KKTC yurttaşları geçmişten günümüze getirdiği gelenek, görenek ve değerleri ile kendilerine özgü bir yaşam biçimine sahiptirler. Bu yaşam biçimi, yurttaşların birbirleriyle ilişkilerini güçlendirmekte, toplumsal bir bağlılık oluşturmaktadır. Geçmişten günümüze getirilen bu değerlerin genç kuşaklara da aktarılması gereği ortaya çıkmaktadır. Bu anlamda daimici ve esasici eğitim felsefeleri öne çıkmaktadır.


4. Çağımızda bireyin tüm yönleriyle gelişmesi ve kendini gerçekleştirmesi özgür bir eğitim anlayışının işe koşulmasıyla gerçekleşebilir. Diğer bir deyişle bireyin kendisinin farkına varması, özelliklerini tanıması ve bu özellikleri doğrultusunda gelişebilmesi, kısaca “ben” olabilmesi eğitim programlarında öncelikle ele alınması gereken konulardan biridir. Varoluşçu bir eğitim felsefesi, böyle bir insanın yetiştirilmesinde başat bir rol oynayabilir. KKTC’de de kendinin farkında olan, kendini gerçekleştirmiş bireylere büyük gereksinme bulunmaktadır.

5. KKTC’nin kendine yeterli bir ülke olabilmesi için üretimi ön plana alması gerekmektedir. Bunun içinde ülkenin gereksinim duyduğu nitelikli işgücünün sağlanması gerekmektedir. Bu çerçevede, politeknik eğitimin temel ilkeleri yol gösterici olabilir.

Yukarıda belirtilen gerekçeler göz önüne alındığında, eğitim programlarının geliştirilmesinde başat eğitim felsefeleri olarak öğrenciyi merkeze alan ilerlemecilik ve yeniden kurmacılık eğitim felsefelerinin ele alınabileceği, ancak diğer eğitim felsefelerinin de göz önünde tutulması gerektiği ortaya çıkmaktadır. Bununla birlikte hiçbir eğitim programının tek bir felsefeye ya da yaklaşıma göre biçimlendirilmesinin mümkün olmadığı da gözönüne alındığında, KKTC Temel Eğitim Programının geliştirilmesinde eklektik bir yaklaşımın daha uygun olduğu görülmektedir. KKTC Anayasası, Milli Eğitim Yasası, Avrupa Birliği eğitim standartları, Milli Eğitim Şuraları Temel Eğitim Komisyonu kararları, öğretmen sendikalarının eğitimin yapılandırılmasına ilişkin görüşleri ve Temel Eğitimi Geliştirme Projesi çalıştayından alınan sonuçlar bu yaklaşımı destekler niteliktedir.

Programın Amacı

Temel eğitim programı (TEP), Kıbrıs Türk Milli Eğitiminin genel amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olarak, öğrencilerin;

1. Sorgulayan, araştıran, bilgiye nasıl ulaşılacağını bilen, problemlerini bilimsel yöntemlere uygun olarak çözebilen, estetik değerleri içselleştirmiş, değişime açık, kendini tanıyan ve doğru olarak ifade eden, kendine güvenen, sorumluluklarına bağlı, empati duygusu gelişmiş, sağlıklı, mutlu, İYİ NİYETLİ, DÜRÜST VE GÜVENİLİR;

2. İnsan, çocuk ve hayvan haklarına saygılı, çevreye duyarlı, her türlü ayrımcılığa karşı çıkan, düşüncelerini özgürce açıklayabilen, bireysel ve toplumsal haklarını korumasını bilen, hukukun üstünlüğüne inanan, yasalara saygılı, demokrasiyi yaşam biçimi haline getirmiş, Atatürk ilke ve devrimlerini benimsemiş LAİK VE DEMOKRAT,

3. Tarihinden getirdiği temel değerleri bilen, kültürel özelliklerinin farkında olan ve geliştiren, yaşadığı coğrafyayı ve dünya üzerindeki yerini bilen, ÜLKESİNİ GÖNÜLDEN SEVEN,


4. Bilgi ve teknoloji okuryazarı olan, yaşam boyu öğrenmeyi benimseyen, işbirliği içinde çalışabilen, girişimci, ekonomik koşulların farkında olan BİLİNÇLİ BİR ÜRETİCİ VE TÜKETİCİ

olarak yetiştirilmesini amaçlamaktadır.

Başat Öğrenme-Öğretme Yaklaşımları

21. yüzyılda artık eğitim sistemlerinin, öğrencilerin ve çağın gereksinimlerini yeniden gözden geçirerek, koşullara ve beklentilere uygun öğrenme ortamları düzenlemeleri gerekmektedir. Bu amaçla çok kanallı, teknolojiyi kullanabilen ve işbirliğine dayalı bir öğrenme sürecinde öğrencilere:

Çeşitli kaynaklardan bilgiye ulaşabilecekleri, Bilgiyi; problem çözme, karar verme ve planlama amacıyla kullanabilecekleri, Bilgiyi günlük yaşama transfer edebilecekleri, Teknolojiyi bilgiye erişim aracı olarak kullanabilecekleri öğrenme ortamları

hazırlanmalıdır.

Bu tür öğrenme ortamlarının hazırlanabilmesi için de bilgiye ulaştıracak; bilginin kullanılmasını, üretilmesini ve iletilmesini sağlayacak her türlü aracı kullanma zorunluluğu vardır. Öğrencilerine bu tür ortamlar sağlamak için, öğretmenlerin belli becerilere sahip olmaları başka bir deyişle, öğrencilerine sözü edilen becerileri kazandırmada öğrenme çevresini, öğrencilerinin bireysel farklılıklarını dikkate alarak farklı öğretim yöntem ve tekniklerini, farklı değerlendirme yaklaşımlarını ve teknolojileri kullanabilecekleri şekilde düzenlemeleri gerekmektedir.

Öğrenciyi merkeze alan öğrenme ortamlarında öğrenci, aktif katılımcı; süreç, işbirliği ve takım çalışması ağırlıklı; öğretmen, rehber rolünde, ve “öğrenmeyi öğrenme” ön plandadır. Burada öğretmenin temel rolü, öğrenme – öğretme ortamını düzenlemek, etkinlikler konusunda öğrencilere rehberlik yapmaktır.

Böyle bir ortamda, öğrenci öğrenen olarak güçlü, motivasyonu yüksek, grupla çalışma ve paylaşma ağırlıklı öğrenme becerileri gelişmiş, eleştirel düşünen, iletişim becerileri güçlü, kaynakları etkili olarak kullanmanın bilincinde olarak yetişmektedir. İçerik, değişen dünyanın değişimleri doğrultusunda yapılandığı için öğrenciler gereksinim duyacakları bilgiye ulaşma, bilgiyi kullanma ve bilgiyi paylaşma becerilerine sahip olmalıdır. Bu tür bir ortam problem çözme yeteneği gelişmiş, bilgiye ulaşma yöntemlerini kullanabilen, analitik düşünme becerilerini geliştirmiş, öğrenme yollarını bilen, ekiple uyumlu ve verimli çalışmalar yapabilen bireyler yetiştirmeyi de kolaylaştıracaktır. Ancak böyle bir ortamın oluşturulması kullanılacak uygun öğretme yaklaşım, yöntem ve teknikleri ile mümkün olabilir.

Yukarıda belirtilen gerekçeler ve TEP’te ele alınan temel beceriler çerçevesinde, TEP’te başat olarak öğrenciyi merkeze alan Kubaşık Öğrenme (İşbirlikli Öğrenme), Probleme Dayalı Öğrenme, Beyin Temelli Öğrenme, Proje Tabanlı Öğrenme, Çoklu Zeka Kuramı gibi öğrenme-öğretme yaklaşımlarına yer verilmektedir. Kuşkusuz her alana özgü öğrenme-


öğretme yaklaşım ve yöntemleri de işe koşulacaktır. Yeri ve zamanı geldiğinde öğretmenin güdümünde yürütülen düzanlatım, güdümlü tartışma, örnek olay, gösterip yaptırma gibi öğretme yöntemlerinden yararlanılmalıdır.

Başat Ölçme Değerlendirme Yaklaşımları

Eğitimde öğrenci merkezli anlayışların belirgin biçimde öne çıktığı günümüz koşullarında öğrencinin de değerlendirme sürecine katılması öngörülmektedir. Böylece, öğrenci çalışma sürecine, süreçte geçirdiği aşamalara, öğrenmelerinin nasıl gerçekleştiğine, güçlü ve zayıf yanlarına, eksikliklerini nasıl gidereceğine odaklanmakta ve öğrenmelerinin sorumluluğunu almaktadır.

Öğrenci hakkında toplanan bilgilerin sayısı ve türü arttıkça, öğrenci bütün yönleriyle tanınabilmekte ve öğrenci hakkında verilen kararların doğruluğu da artmaktadır. Geleneksel eğitim yaklaşımlarında yalnızca öğretmenin değerlendirmesi için kullanılan ölçme araçları, öğrencinin bilgi ve becerilerini bir yönüyle ortaya koymakta, tüm yönlerini tanımlama ve geliştirme konusunda yetersiz kalmaktadır. Öğrencinin bilgiye ulaşma ve bilgiyi kullanma becerisini kazanabilmesi, kendisine aktarılan bilgiyle yetinmeyip, öğrenme sürecine katılmasını, araştırmasını, bilgiye ulaşmasını ve bilgiyi kullanmasını gerektirmektedir. Öğrencinin bir bütün olarak gelişimini gözlemek ve kendisini de değerlendirme sürecine katmak, hem öğretmenlerin ve ilgililerin onların yukarıda sıralanan özelliklerini tanımasında hem de öğrencinin bu süreçte kendisini tanımasında yardımcı olacaktır. Bu da öğrenci ile ilgili verilen kararlar ve yapılan yönlendirmelerin doğruluğunun artmasını sağlayacaktır.

Yeni temel eğitim programları değişen koşullar ve doğrular paralelinde sadece ürünü değil, öğrenme süreçlerini de değerlendirmeyi öngörmektedir. Program, her öğrencinin kendini farklı yansıtabileceği düşüncesiyle değişik değerlendirme araç ve yöntemlerini kullanmayı önerir. Bu amaçla değerlendirmede, öğretmenlerin halen kullandıkları klasik ölçme araçları (yazılı yoklamalar, sözlü yoklamalar, çoktan seçmeli testler, eşleştirmeli testler, kısa yanıtlı testler, ödevler vb.) yanında, süreci değerlendirme amaçlı:

performans değerlendirmesini, öğrenci ürün dosyası hazırlanmasını, öğrencilerin duyuşsal gelişimlerini izlemeyi, derse yönelik tutum ve kendilerine güvenleri hakkında bilgi edinmek için ölçekler

(gözlem, görüşme vb.) kullanılmasını da önermektedir.

TEP’te sürecin ve ürünün değerlendirilmesi bağlamında, performans görevleri, ürün seçki dosyası (portfolyo), dereceli puanlama anahtarları, öz değerlendirme, akran/grup değerlendirme, gözlem, görüşme gibi alternatif ölçme-değerlendirme yaklaşımlarına daha çok yer verilecektir. Ancak bu tür yaklaşımlar kullanılarak TEP’te ele alınan temel becerilerin (okur-yazarlık, bilgi ve iletişim teknolojileri yeterliği, girişimcilik, araştırma ve problem çözme, eleştirel ve yaratıcı düşünme, kişisel ve sosyal yetkinlik, işbirliği) geliştirilmesi ve bu becerilerin ne ölçüde kazanılıp kazanılmadığı yoklanabilir.


Ele Alınan Temel Beceriler

Programın başat felsefeleri ve yetiştireceğimiz insanda bulunması gereken özellikler göz önüne alınarak, TEP öğrenme alanları (dersler) ile temel beceriler ve ara disiplnlerden oluşan bir yapı olarak düzenlenmiştir. Program öğrencinin öğrenme alanlarına ait öğrenme çıktılarını elde etmesi yanında, tüm öğrenme alanları içinde 21. yüzyıl insanında bulunması beklenen temel bazı becerileri kazanmasını da ön planda tutmaktadır. Bu yolla öğrenci bir yandan derslerdeki bilgi, beceri ve yeterlilikleri elde ederken, diğer yandan dersler yoluyla çağdaş becerileri kazanmaktadır. TEPte ele alınan temel beceriler aşağıda verilmiştir.

Okur Yazarlık İletişim ve Bilgi Teknolojileri Yeterliği Girişimcilik Problem Çözme Kişisel ve Sosyal Yetkinlik Eleştirel ve Yaratıcı Düşünme İşbirliği

Ele alınan bu beceriler, aşağıda kısaca alt başlıklar altında tanıtılmaktadır.

Okur Yazarlık

Okulda ve okul dışında tüm öğrenmeler okur yazarlık becerisinin geliştirilmesine bağlıdır. Okur yazarlık becerisini kazanmış öğrenci, okulda ve okul dışında başarı sağlayabilir. Okur yazarlık becerisi kişilerin sağlıklı bir birey, katılımcı vatandaş, iyi bir çalışan olmasına katkı sağlar. Yabancı bir dili edinmek, bilgi teknolojilerinde yeterlik temelde okur yazarlık becerisinin gelişmişliğine bağlıdır. Programda okur yazarlık becerisi, anadilinde ve yabancı bir dilde dinleme, okuma, konuşma, yazma; sanal medyayı eleştirebilmeyi kapsar. Okur yazarlık belirli derslerin değil, tüm öğrenme alanlarının ana becerisi konumundadır. Tüm öğrenme alanlarında öncelikli geliştirilecek beceri olarak düşünülmelidir. Okuryazarlığın geliştirilmesine yönelik göstergeler:

Dinleme, okuma ve izleme yoluyla metinleri kavrama (öğrenme alanı ile ilgili metinleri dinleme ve tepkide bulunma, öğrenme alanı ile ilgili metinleri -görsel metinler dahil- okuma ve inceleme, öğrenme alanı metinlerini -görsel metinler dahil- yorumlama ve analiz etme),

Konuşma, yazma ve oluşturma yoluyla metin tasarlama (sözlü, yazılı ve görsel metinler oluşturmak, dili başkaları ile etkileşim için kullanmak, sunu yapmak).

Bilgi ve İletişim Teknolojileri Yeterliği (BİT) Öğrenci bilgi ve iletişim teknolojilerini etkili bir şekilde kullanmayı öğrenerek okulda ve yaşamda etkili iletişim kurabilir, karşısına çıkacak problemleri çözebilir, işbirliği içinde çalışmayı öğrenir. İş hayatında daha başarılı olabilir. Bu nedenle tüm öğrenme alanlarında iletişim ve bilgi teknolojileri yeterliğininin kazanılmasına yardımcı olacak düzenlemeler yapılmalıdır. Bilgi ve iletişim teknolojileri yeterliliğinin göstergeleri:


BİT kullanırken sosyal ve etik kurallar ve uygulamalara riayet etmek, BİT kullanarak araştırma yapmak, BİT kullanarak bilgi oluşturmak, BİT kullanarak iletişim kurmak, BİT’i yönetmek ve işletmek (yazılım ve donanım seçme ve kullanmak, BİT

sistemlerini kavramak, sayısal verileri yönetmek)

Girişimcilik Girişimcilik günümüzün en önemli becerilerindendir. Küreselleşen dünya rekabeti ve

yenilikçiliği gerektirmektedir. Çağa ayak uydurmak ve ülkemizin dünyada tanınması, yerini bulması için girişimci bireyler yetiştirmeliyiz. Bu nedenle tüm öğrenme alanlarında öğrencinin girişimci olmasını sağlayacak eğitim ortamı hazırlanmalıdır. Girişimciliğin göstergeleri:

Yenilikçi ve yaratıcı olma (problemlere, alışılmamış ve yeni çözümler aramak, yeni fikirler geliştirmesi ve bu fikirleri uygulamaya koyma),

İnsiyatif alma (bir kaynağın kabul edilebilir bir risk düzeyini fırsatlara bağlama, sorumluluk duygusu),

Öncü olma ve liderlik (gelişmiş iletişim becerisi, farklı seçenekleri görmek, yüksek başarı güdüsü, duygusal zekâ, doğru kararlarında ısrarcı olma, değişime odaklılık, fırsatlara odaklanma, sorgulama, problem çözme),

Rekabetçi düşünme.

Kişisel ve Sosyal Yetkinlik Bu temel becerinin amacı, sağlıklı, verimli ve sosyal bireyler yetiştirmektir. Özellikle

günümüzde, öğrencinin kendini ve başkalarını anlayabilmesi, sağlıklı ilişkiler kurabilmesi, yaşamla başedebilmesi, başkalarıyla birlikte çalışabilmesi için kişisel ve sosyal becerilerini geliştirmesi büyük önem taşımaktadır. Bunun için tüm öğrenme alanlarında öğrencinin duygularını tanıması, regule etmesi; olumlu ilişkiler kurması, problemlerle başa çıkabilmesi, sorumluluk alabilmesi, empati kurmasına yönelik etkinlikler planlanmalıdır. Kişisel ve sosyal yetkinliğin geliştirilmesine yönelik göstergeler şunlardır:

Kendini tanıma (duygularını bilme, neyi başarıp başaramayacağını bilme) Öz denetim (duygularını ifade edebilme, öz disiplin, bağımsız çalışma, inisiyatif

alma, kendine güvenme, esnek ve uyumlu olma), Toplumsal farkındalık (farklılıklara saygı, topluma katkı sağlama, toplumsal ilişkileri

anlama), Sosyal başarı (iletişim kurma, işbirliği yapma, sorunları müzakere yoluyla çözme,

liderlik becerisi geliştirme). Eleştirel ve Yaratıcı Düşünme

Günümüzde hemen hemen her çağdaş toplumda üzerinde önemli durulan ve tartışılan konulardan birinin yaratıcılık olduğu görülmektedir. Bir toplumun sorunlarını çözebilmesi, ilerlemesi ve diğer toplumlar arasında söz sahibi olabilmesinin temel


koşullarından birinin bilimsel ve sanatsal anlamda yaratıcı düşünen bireyler yetiştirmek olduğunu söylemek yanıltıcı olmayacaktır. Yaratıcı düşünme, elde edilen bilgi ve becerilere dayalı olarak, yeni, özgün bir şeyin oluşturulması sürecini içeren üst düzey bir düşünme becerisidir. Sorunlara yeni çözüm yolları bulmak, yeni bir yöntem ya da teknik geliştirmek, özgün bir ürün ya da düşünce ortaya koymak yaratıcı düşünme becerilerinin kazandırılmasıyla mümkün olabilir.

Yaratıcı düşünme sürecinde eleştirel düşünme becerileri, araştırma ve problem çözme becerileri önemli bir rol oynamaktadır. Sözü edilen bu becerilerden yararlanılarak sorunlara yeni çözüm yolları bulunabilir, özgün bir ürün ya da düşünce ortaya konulabilir. Bunların yanı sıra yaratıcı düşünme;

Esneklik, Akıcılık, Özgünlük, Ayrıntılama, Olgu ve olayları farklı yönleriyle algılama, Sıradan olmayan olayların farkına varma,

gibi becerileri içeren bir düşünme sürecidir. Demokrasi bir yönetim biçimi olmaktan öte bir yaşam biçimidir. Akla dayalı bir

yönetim biçimi olan demokrasinin bir yaşam biçimi olarak benimsenmesi, demokrasiyi içselleştirmiş, demokrasi ilkeleriyle tutarlı davranışlar gösteren demokratik yurttaşlarla mümkündür. Demokratik bir yurttaşta bulunması gereken en önemli becerilerden biri eleştirel düşünme becerisidir. Çünkü, eleştirel düşünme, belli bir konu üzerinde akla ve bilimsel kanıtlara dayalı olarak bir yargıya varma sürecini içeren üst düzey bir düşünme becerisidir. Bu bağlamda eleştirel düşünmenin birçok bileşeni, bir başka deyişle birçok alt becerileri bulunmaktadır. Eleştirel düşünme ile ilgili başlıca beceriler şunlardır: Sınıflama, sıralama, yordama, çözümleme (analiz), birleştirme (sentez), karşılaştırma, karar verme, yargılama, değerlendirme, tümevarımsal çıkarım yapma, tümdengelimsel çıkarım yapma, sayıltıları belirleme. Problem Çözme

Problem çözme, günümüzde en çok sözü edilen ve üzerinde en çok durulan üst düzey düşünme becerisidir. Bu beceri özellikle yaratıcı ve eleştirel düşünme sürecine kaynaklık etmekte, eleştirel ve yaratıcı düşünme becerileri de problem çözme becerisinin gelişmesine katkıda bulunmaktadır. Problem çözme becerisinin geliştirilmesine yönelik göstergeler:

Bir sorunu saptayabilme, Yeni olay ya da durumlar karşısında var olan ilişkileri ortaya çıkarma, sınama, Bir problemin çözümü için planlama yapma, Yeni ilişkiler kurma, Güdülen amaca göre belli bir sonuç elde etme.


Bu süreçte, hatırlama, anlama, yorumlama, yordama, çözümleme, değerlendirme, eleştirel ve yaratıcı düşünme gibi zihinsel süreçler önemli rol oynayabilmektedir.

İşbirliği

İlkçağlardan günümüze değin bir insanda bulunması gereken en önemli becerilerden birisinin işbirliği becerisi olduğu söylenebilir. İşbirliği olmaksızın toplum içinde bir insanın yaşamını sürdürmesi hemen hemen mümkün olmadığı gibi, bir grubun varlığını sürdürmesi de grup üyeleri arasındaki etkili işbirliğine bağlıdır. Günümüzde birçok demokratik ülkede, tek bir lider anlayışı yerine paylaşılmış liderlik, takım çalışması çok daha önemli hale gelmiştir. Demokratik bir yaşam biçiminin oluşturulması açısından da işbirliği başat bir rol oynamaktadır. Bireyler işbirliği içinde birbirlerini tanımakta, birbirlerine yardım ve destekte bulunmakta, daha çok eşit ilişkiler kurmaktadırlar. Bu bağlamda, öğrenme-öğretme süreçlerinde öğrenciler arasında işbirliğini geliştirecek grup çalışmalarının yapılması büyük önem taşımaktadır.

TEP’te ele alınan temel becerilere bakıldığında, bu becerilerin birbirlerini önemli ölçüde içerdiği ve birbirlerini destekledikleri görülmektedir. Bir beceriyi geliştirirken, aslında birçok becerinin de geliştiğini söylemek yanlış olmayacaktır.

Yukarıda dile getirilen beceriler dışında, her alana özgü beceriler de bulunmaktadır. Alana özgü beceriler TEP’te ders öğretim programları içinde, öğrenme çıktılarına bağlı olarak yer verilmektedir.

Ara Disiplinler

TEP’te her öğretim programının içinde ara disiplinlere yer verilmiştir. Burada amaç, açık veya örtük öğretim yoluyla ara disiplinleri her program içinde öğrencilere kazandırmaktır. TEP’te yer alan ara disiplinler ülkemizin kendi değer ve koşullarıyla ilgilidir. Bu yolla program öğrencinin 21. yüzyıl becerilerini kazanırken, kendi milli ve toplumsal değerlerinden, ülke sorun ve koşullarından haberdar olmasını da sağlamaktadır. TEP’te “Duyarlı ve Etkin Vatandaşlık”, “Ekonomik Katılım” ile “Trafik ve Güvenlik”in ara disiplinler olarak ele alınması benimsenmiştir. Bu ara disiplinler aşağıda kısaca açıklanmıştır.

Duyarlı ve Etkin Vatandaşlık Duyarlı vatandaşlık programlar arası temasının amacı, öğrenme alanlarında

işlenenler yardımıyla öğrencinin; insan haklarının, demokrasinin, yaşadığı toplumun ve değerlerinin farkında olması, topluma ve yaşadığı ülkeye karşı sorumluluklarını bilmesi, çevre duyarlığı, kültürel farkındalık geliştirmesidir. Bunun için derslerde demokrasi bilinci, ülkemizin değerleri, çevre duyarlılığı, her türlü farklılığa saygılı olma gibi konular işlenmelidir.


Ekonomik Katılım

Günümüzde bireylerin gelişen ekonomiye katkısı son derece önemlidir. Ülkemizin dünyada hak eden yerini alabilmesi için girişimci, üretici ve ekonomik sisteme katkı koyan bireyler yetiştirmeliyiz. Dolayısıyla derslerde aile ve ülke ekonomisine katkıyı, ülkemizin gelişen, öncelikli sektörlerini (Ör: tarım, turizm, yüksek öğretim) konu alan temalar işlenmelidir. Trafik ve Güvenlik

Trafik ve güvenlik ara disiplinin amacı, öğrencinin kendini her türlü fiziksel, psikolojik ve sosyal etkilere karşı korumayı bilmesi, günümüzde ülkemizin en önemli sorunlarından biri olan trafikte güvenli yaşama becerisi kazanmasıdır. Çocuğun fiziksel, sosyal ve psikolojik güvenliğini korumayla ilgili her türlü konu, tema metin bu ara disiplinin içereğini oluşturur. Trafik farkındalığı yaratma, trafikte saygı, tarfik kurallarına uyma konuları da bu ara disiplinin kapsamı içerisindedir.

Bütünleştirme

2006 Yılında BM tarafından kabul edilen Engelli Hakları Sözleşmesinin 24. Maddesinde:

• Özel gereksinimli bireylerin, genel eğitim sisteminde yer alması, parasız ve zorunlu ilk ve orta öğretim olanaklarından yararlanması, yaşadıkları çevrede eğitime eşit olarak erişimlerinin sağlanması,

• İhtiyaçlarına uygun düzenlemeler yapılması ve eğitim sistemi içinde ihtiyaç duydukları desteğin sağlanması,

• Yükseköğretim, mesleki eğitim, yetişkin eğitimi ve yaşam-boyu süren eğitime ayrımcılığa uğramaksızın diğer bireylerle eşit koşullar altında erişimlerinin sağlanması ifade edilmektedir.

KKTC Milli Eğitim Yasası’nın temel ilkeleri arasında yer alan “Fırsat ve Olanak Eşitliği” ile ilgili maddesinde;

“(1) Toplum bireylerine, eğitim görmede fırsat ve olanak eşitliği sağlanır.

(2) Maddi olanaklardan yoksun başarılı öğrencilerin en yüksek eğitim basamaklarına kadar öğrenim görmelerini sağlamak amacıyla, devletin mali olanaklarına göre parasız yatılı, burs, kredi ve benzeri yollarla gerekli yardımlar yapılır.

(3) Durumları dolayısıyla özel eğitime gereksinimleri olan çocukları ve gençleri, topluma yararlı kılacak biçimde yetiştirmek ve onlara sağlıklı, dengeli ve güçlü bir kişilik kazandırmak amacıyla, çağdaş ve bilimsel eğitim yöntem ve olanakları gözetilerek, gerek okul içinde gerekse okul dışında gerekli koruyucu, güçlendirici, geliştirici ve yetiştirici önlemler alınır”. denilmektedir.


KKTC Milli Eğitim Yasası’nın temel ilkelerinden biri olan “Genellik ve Eşitlik” ile ilgili maddesinde de,

“(1) Her yurttaş, hiçbir ayırım gözetilmeksizin öğrenim ve eğitim hakkına sahiptir.

(2) Eğitimde, hiç bir kişiye, aileye veya zümreye ayrıcalık tanınamaz.” ifadeleri yer almaktadır.

Bunun yanı sıra, yine KKTC Milli Eğitim Yasası’nın 41,42,43 ve 44’üncü maddeleri özel gereksinimli bireylerin eğitimi ile ilgilidir. Yasanın 43. Maddesi aşağıdaki gibidir:

“43. Özel eğitimin amaç ve görevleri, Kıbrıs Türk milli eğitiminin genel amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olarak şunlardır:

(1) Atatürk ilke ve devrimleri ve Atatürk Milliyetçiliği ile belirlenen doğrultuda sosyal ve kültürel bütünleşmeyi sağlamak;

(2) Özel eğitim gereksiniminde olan her öğrenciye ilgi ve yeteneklerini azami derecede geliştirme fırsatı ve olanağını vermek;

(3) Bu öğrencileri, kendilerine ve topluma yararlı yurttaşlar olarak yetiştirmek; gerektiğinde mesleki rehabilitasyonlarını sağlamak.”

Gerek Engelli Hakları Sözleşmesinde, gerekse KKTC Milli Eğitim Yasasında yer alan bu ifadeler bütünleştirme kavramı odağında anlam bulmaktadır. Bütünleştirme, her birey için bireysel farklılıkları ne olursa olsun, sosyal, kültürel, eğitimsel, yaşamsal etkinlik ve fırsatlardan tüm toplum üyelerinin eşit düzeyde yararlanmasını öngören bir üst kavramdır. Bütünleştirme en genel anlamda “toplumla” bütünleştirilmiş olmayı ya da bir toplumun üyesi olmayı ve bireyin topluma tamamlayıcı olarak katılmadığında toplumun yapısının eksik kalacağını ifade eden bir durum ya da olgudur. Özel gereksinimli bireyler toplumla bir bütün olarak düşünüldükleri sürece toplumsal yaşam zenginleşecektir.

Özel gereksinimli bireyler toplumla bütünleştirildiğinde; kabul görme, saygı ve hoşgörü, toplum içinde bir bütünlük, fırsat eşitliği, işbirliği, farklılıkların daha fazla tanınması, farklılıkları anlamaya çalışma ve farklılıklara uyum sağlama, toleransın artması, tüm alanlarda olanaklara ulaşılabilirlik, eğitime ve topluma daha fazla katılım, herkese uygun ve rahat, güvenli sosyal çevreler, tam katılımı kolaylaştırıcı, kapsayıcı değişim ve değişiklikler düzenlenebilir.

Özel gereksinimli bireylerin bütünleşmesi eğitim ortamlarında ve öğrenme çevrelerinde evrensel tasarım ilkelerinin uygulanması ile olasıdır. Evrensel tasarım ilkeleri; öğrencilere bilgi edinme ve öğrenme için seçenekleri çeşitlendirmeyi, öğrenciye bildiklerini sergilemeleri için zayıf ve güçlü yanları göz önünde bulundurularak düzenlenmiş yollar sunmayı, öğrencinin ilgi alanlarından yola çıkarak, onların kendilerini tanımalarını sağlamayı ve sınıf yönetimini sağlayarak öğrenmeye motive etmeyi içerir. Bu kapsamda eğitim ve öğretim sürecinde evrensel tasarım ilkelerini uygularken;

• Öğrencinin, özelliklerine ve ihtiyaçlarına uygun amaçlar belirlenmeli, • Araç gereçler öğrenci gereksinimlerine göre uyarlanmalı, • Öğrenme ortamı öğrencileri bağımsızlaştıracak şekilde düzenlenmeli,


• Bağımsız işlevde bulunmayı sağlayacak destek teknolojiler kullanılmalı, • Öğretim yöntem ve tekniklerini yetersizliğe göre düzenlenmeli, • Öğretme süreci yetersizlik türü ve öğrencinin güçlü yanlarına göre

çeşitlendirilmeli, • İletişim seçenekleri güçlü yanlarına göre çeşitlendirilmeli • Değerlendirmede uyarlamalar yapılmalı, • Öğrencilerin bilgi edinme kaynakları seçeneklendirilmeli ve • Süreçte aile ve diğer profesyonellerle işbirliği ve ortak çalışma içinde

olunmalıdır. Özetle sınıfta özel gereksinimli bir öğrenci varsa:

• Sosyal kabul çalışmaları • Ortam Düzenlemeleri • Araç Gereç Düzenlemeleri • Öğretimsel Uyarlamalar

Öğretim İçeriğinde Uyarlama Ek Öğretim Amaçları Öğretimin İçeriğini Basitleştirme Öğretimin İçeriğini Farklılaştırma

• Öğretim Yönteminde Uyarlama Öğretim Girdisinde Uyarlamalar “Öğretimin Zorluk Düzeyi”

(Niceliğinde/Sunuluş Biçiminde/ Araç Gereçte) Öğretim Çıktısında Uyarlamalar “Öğrenciden Beklenilen Görevin

Zorluk Düzeyi” (Niceliğinde/Sunuluş Biçiminde/ Araç Gereçte) • Değerlendirme Uyarlamaları • Öğrencinin Davranışlarının Kontrolü odağında “Sınıf Yönetimi”

sağlanmalıdır.

Ancak yukarıdaki düzenlemelere yer verildiği durumda toplumla bütünleşmiş olarak özel gereksinimli öğrenciler de toplumda eşit hak ve olanaklara sahip ve bağımsız işlevde bulunabilen öğrenciler olacaktır. Bu nedenle, temel eğitim programını uygulayan başta öğretmen olmak üzere tüm ilgililer, özel gereksinimli öğrencilere uygun bütünleştirilmiş eğitim ortamları oluşturmalı ve bu yolla özel gereksinimli bireylerin toplumla bütünleştirilmesine katkı sağlamalıdır.

Ders Öğretim Programları

Bu başlık altında, Temel Eğitim Programı içinde yer alan Türkçe, matematik, hayat bilgisi, sosyal bilgiler, fen ve teknoloji, Kıbrıs Türk tarihi, teknoloji ve tasarım, beden eğitimi, müzik ve görsel sanatlar, din kültürü ve ahlak bilgisi, İngilizce derslerine ilişkin ders öğretim programları yer almaktadır. Her ders öğretim programında, gerekçe, ders öğretim programının amacı, program çıktıları, içerik, öğrenme çıktıları, öğrenme çıktılarıyla bağlantılı açıklamalar, temel beceriler, ara disiplinler, öğrenme çıktılarıyla program çıktıları arasındaki


bağıntılara yer verilmektedir. Aşağıda alt başlıklar altında ders öğretim programlarının yapısı kısaca açıklanmıştır.

Gerekçe

Ders öğretim programının yapılış gerekçesi, genel yapısı ve niteliği, diğer derslerle bağlantısı, dersin yaşamla ilişkisi 200-250 sözcüğü geçmeyecek şekilde açıklanmıştır. Ders Öğretim Programın Amacı

Ders öğretim programının amacı, programın nasıl bir öğrenen profili istediğini ortaya koyan genel bir ifadedir. Programın amacı, tek bir cümleyle ifade edilmiştir. Ders Öğretim Programının Çıktıları

Ders öğretim programı çıktıları, program sonunda öğrencinin hangi niteliklerle/yeterliliklerle donanmış olacağını tanımlayan ifadelerdir. Program çıktılarını belirlemek için öncelikle alana ilişkin gereksinim analizi yapılmıştır. Gereksinim analizi sonucunda, olasılı program çıktıları belirlenmiştir. Olasılı program çıktıları, belirlenen ölçütlere uygunluk açısından (örneğin; etik kuralların dikkate alınıp alınmadığı, gerçekçi dile getirilip getirilmediği gibi) değerlendirilip kesinleşmiş ders öğretim programı çıktıları yazılmıştır. Ders program çıktılarının dersin amacıyla tutarlı olmasına, olabildiğince 10-15 ifadeyi geçmemesine, gerçekçi ve ulaşılabilir nitelite olmasına, açık, gözlenebilir ve ölçülebilir olmasına dikkat edilmiştir. İçerik

Bu aşamada, ders öğretim programının özelikleri dikkate alınarak içerik belirlenmiştir. İçerik oluştururken önce öğrenme alanları, sonra öğrenme alanlarına uygun üniteleri belirlenmiştir. Yine alana uygun olarak bazı programlarda içerik yalnızca bağımsız üniteler biçiminde oluşturulmuştur. Dersin yapısına göre sarmal ya da doğrusal programlama yaklaşımlarından biri kullanılmıştır. Görsel sanatlar dersi öğretim pogramında ise kübik programlama yaklaşımı tercih edilmiştir. Üniteler belirlendikten sonra, sıra ünitelere ilişkin olarak öğrenme çıktılarının yazılmasına gelmiştir. Öğrenme Çıktıları

Öğrenme çıktıları dersin sonunda öğrencilerin sergilemesi gereken özellikleri ifade eder. Öğrenme çıktıları planlı, düzenli öğrenme-öğretme yaşantıları yoluyla bireylere kazandırılması düşünülen bilgiler, yetenekler, beceriler, tutumlar, ilgiler ve alışkanlıkların ifadesidir. Öğrenme çıktıları yazılırken; dersin süresine, öğrenci özelliklerine, çok ayrıntıya yer vererek çok fazla sayıda olmamasına dikkat edilmiştir.

Öğrenme çıktıları aşağıdaki ölçütler dikkate alınarak değerlendirilmiştir. Öğrenme çıktıları;

Üst düzey düşünme becerilerini geliştirecek nitelikte midir?


Öğrenci için gerçekten değerli midir? Öğrencilerin düzey ve özelliklerine uygun mudur? Öğrenme-öğretme ilkeleriyle uyumlu mudur? Ders öğretim programı çıktılarıyla tutarlı mıdır? Açık ve anlaşılır yazılmış mıdır? Birbirlerini destekler nitelikte midir? Gerçekleştirilebilecek nitelikte midir? Her üniteye ilişkin öğrenme çıktıları yazıldıktan sonra, aşağıdaki çizelgede olduğu gibi,

(Çizelge 1) öğrenme çıktılarına ilişkin olarak açıklamalara yer verilmiş; temel kavramlar, öğrenme çıktılarıyla ilişkili olarak programın temel aldığı beceriler ve ara disiplinler yazılmıştır. Çizelge 1

Ünite ile İlgili Öğrenme Çıktıları, Açıklamalar, Temel Kavramlar, Beceriler, Ara Disiplinleri Gösteren Örnek Çizelge

ÜN

İTE

Öğrenme Çıktıları

Açıklamalar

Temel Kavramlar

Beceriler

Ara Disiplinler

Ders Öğretim Programı Çıktıları ve Öğrenme Çıktıları İlişkisi

Öğrenme çıktıları yazıldıktan sonra, ünitelerle ilgili her bir öğrenme çıktısının hangi ders öğretim programı çıktısı/çıktılarıyla ilişkili olduğu belirlenmiştir. Bu süreç, dersin programa nasıl katkıda bulunduğunun görülmesine ya da dersin programa olan katkısını artırmak için öğrenme çıktılarının yeniden gözden geçirilmesine katkı sağlamıştır. Öğrenme Çıktıları ve Temel Beceriler Arasındaki İlişkiler

Öğrenme çıktıları yazıldıktan sonra, öğrenme çıktılarıyla programdaki temel beceriler ve bunların göstergeleri arasındaki ilişkiler kurulmuş ve programda belirtilmiştir.


Öğrenme Çıktıları ve Ara Disiplinler Arasındaki İlişkiler

Öğrenme çıktıları yazıldıktan sonra, öğrenme çıktılarıyla ara disiplinler arasındaki ilişkiler kurulmuş ve programda belirtilmiştir.

Yukarıda genel yapısı açıklanan ders öğretim programları, ekte verilmiştir.

Kaynakça

Behçet, H. (1969). Kıbrıs Türk maarif tarihi (1571-1968). Lefkoşa: Halkın Sesi Yayınları.

Çağlar, M. & Reis, O. (2007). Çağdaş ve küryerel eğitim planlaması. Ankara: PegemA Yayıncılık.

Doğanay, A. (2007). Üst düzey düşünme becerilerinin öğretimi. A. Doğanay (ed.), Öğretim ilke ve yöntemleri (s.279-331). Ankara: PegemA Yayıncılık.

Fedai, H. (1993). Dil devriminin ilk 10 yılında Kıbrıs’tan saptamalar. Yeni Kıbrıs 9: 34-38.

Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası. (1960). Kıbrıs Hükümet Matbaası, 16 Ağustos 1960.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası. (1985). KKTC Resmi Gazete, 5 Mayıs 1985.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Milli Eğitim Yasası. (1985). KKTC Resmi Gazete, 51, 11 Haziran 1986.

Milli Eğitim Bakanlığı (KKTC MEB) (2005). Kıbrıs Türk eğitim sistemi. Lefkoşa.

Orr, J. WC. (1972). Cyprus under British rule. London: Zeno Publisher.

Süha, A. (1971). Kıbrıs Türk maarif tarihi. Milletler arası birinci Kıbrıs tetkikleri kongresi. Ankara: Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü.

Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı İlköğretim Programları (TC MEB) (2005). ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx adresinden elde edildi.

Weir, WW. (1952). Education in Cyprus, some theories and practices in education in the island of Cyprus. Nicosia: Cosmos Press.



KKTC

MİLLÎ EĞİTİM VE KÜLTÜR BAKANLIĞI

SOSYAL BİLGİLER DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI

(4. - 7. SINIFLAR)


TEPGEP Sorumlusu

Dr. Havva Dağsever

TEPGEP Yürütücüsü

Prof.Dr. Ahmet Pehlivan

Proje Danışmanları

Prof.Dr. Müfit Kömleksiz

Prof.Dr. Buket Akkoyunlu

Ölçme Değerlendirme Uzmanı

Prof.Dr. Hülya Kelecioğlu

Akademik Danışmanlar

Prof.Dr. Ahmet Doğanay

Doç.Dr. Süheyla Erbilen

Komisyon Üyeleri

Şevki Pırlanta

Ahmet Bilir

Huriye Kaşer

Fuat Tek

Bu program, Temel Eğitim Program Geliştirme Projesi (TEPGEP) kapsamında geliştirilmiş ve KKTC Millî Eğitim ve Kültür Bakanlığı, Talim ve Terbiye Dairesi tarafından KKTC ilkokul ve

ortaokullarında 2016-2017 öğretim yılından itibaren kullanılması için hazırlatılmıştır. .


SOSYAL BİLGİLER DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI GİRİŞ

Gerekçe

Sosyal bilgiler dersi öğrencilerin geçmişten günümüze insanların bireyler ve gruplar halinde nasıl birlikte yaşadığını ve fiziksel ve toplumsal çevreleriyle etkileşimde bulunduklarını anlamalarına katkıda bulunurken, öğrencilerin de toplumsal ve fiziksel çevrelerine değer vermelerini, onlara saygı duyup, korumalarını sağlayacak değer ve becerilerle donatılmalarını sağlar. Bununla birlikte, sosyal bilgiler dersi, öğrencilerin toplumsal olayları araştırmacı bir anlayışla inceleyip doğru bilgiye ulaşmalarını, ulaştıkları bilgileri akıl yürütme süzgecinden geçirerek akılcı kararlar alabilmelerine ve karşılaştıkları sorunları yaratıcı bir şekilde çözebilme becerileri geliştirmelerine de yardımcı olur.

Sosyal bilgiler, 21. Yüzyılın etkin vatandaşları olarak KKTC öğrencilerinin içinde yaşadığı toplumu tarihi, coğrafyası, ekonomisi, kültürü, sanatı, yönetimi ve toplumsal gruplarıyla bir bütünlük içinde anlamalarını; doğası ve insanlarına değer verip onları korumalarını ve içinde yaşadıkları topluma etkin bir şekilde katılmalarını sağlayan bir derstir. Sosyal Bilgiler öğrencilerin özgüven sahibi, özgür ve özerk bireyler olarak yetişmelerine; sosyal ve fiziksel çevrelerine bilgiye dayalı katılım sağlayarak zihinsel, sosyal ve duyuşsal olarak olgunlaşmalarına katkıda bulunan bir derstir.

Sosyal Bilgiler öğrencilere bireysel ve sosyal beceriler kazandırarak yaşamı anlamaları ve onu etkin olarak yaşayabilmeleri için gerekli bilgi, değer-tutum ve becerileri kazandırmayı hedefler. Bu beceriler geleceğin etkin vatandaşları olarak öğrencilerin yaşam boyu öğrenmelerine hizmet eder. Sosyal Bilgiler sosyal yaşam ve onun dinamikleriyle ilgili bir ders olduğundan ve diğer tüm dersler de yaşamın farklı boyutlarını ele aldığından; bu dersteki başarı diğer derslerin daha iyi anlaşılmasına da katkı sağlayacaktır.

Amaç

Sosyal Bilgiler dersi öğretim programının amacı; öğrencilerin içinde yaşadığı toplumu yer ve zaman boyutu içinde küresel bağlantıları da dikkate alarak anlamalarını; içinde yaşadıkları doğa ve insanlara yer ve farklılık gözetmeksizin değer vermelerini; doğru bilgiye dayalı akıl yürütme sürecini işleterek rasyonel kararlar alabilmelerini ve karşılaştığı sorunlara yaratıcı çözümler bulabilmelerini; içinde bulundukları tüm ortamlarda demokratik sürece etkin katılımlarını sağlamayı hedefleyen bilgi, değer-tutum ve becerileri kazanmalarını sağlamaktır.

Program Çıktıları

Sosyal Bilgiler ders öğretim programı (4-7) yoluyla öğrenciler: 1. Zihinsel, duygusal, sosyal ve fiziksel öz gelişimini gerçekleştirerek kendisine, fiziksel ve

toplumsal çevresine karşı sorumluluklarını yerine getirir.


2. İçinde yaşadığı çevreden başlayarak dünyayı da kapsayacak şekilde insanların fiziksel ve sosyal çevreleriyle etkileşimini analiz eder.

3. İnsan hakları, ulusal egemenlik, demokrasi kavramlarının tarihsel süreçlerini ve KKTC üzerindeki etkilerini kavrayarak, farklı dönem ve mekânlardaki toplumlar arası sosyal ve siyasal etkileşimi analiz eder.

4. Geçmişten günümüze değişerek gelişen KKTC kültürünün oluşumunda tarihsel faktörlerin ve farklı kültürlerin etkisini analiz ederek, kültürel mirasın korunması ve geliştirilmesi bilincini kazanır.

5. İnsanların ihtiyaçlarını karşılamak için kaynakları nasıl kullandığını zaman, yer, nüfus ve siyasal sistem bağlamında açıklar.

6. Hak ve sorumluluklarının bilincinde, öz benlik saygısı yüksek, açık fikirli, kendini geliştirmeye açık bir birey olarak ailesi, çevresi, ülkesi ve dünyanın etkin bir üyesi olmaktan gurur duyar.

7. İçinde yaşadığı doğal çevrenin ve buradaki kaynakların korunmasının ve bilinçli kullanılmasının insan yaşamındaki ve gelecek için önemini açıklar.

8. İnsanlar arasındaki bireysel, sosyal, kültürel, siyasal, ekonomik, dini farklılıklara ayrım gözetmeksizin hoşgörüyle bakar ve bu farklılıklara saygı gösterir.

9. İhtiyacı olan bilginin farkında olarak bilgi kaynaklarına ulaşır, onları sorgulayarak anlamlandırır, anlamlandırdığı bilgileri sorunlarının çözümünde ve karar verme süreçlerinde etkili bir şekilde kullanır.

10. Harita, küre gibi araçlar yardımıyla içinde yaşadığı mekânı tanır ve bu mekândaki doğal kaynakları bilinçli kullanır.

11. Ait oldukları aile, okul ve toplumsal çevrelerindeki diğer insanlarla işbirliği içinde, demokratik değer ve ilkelere uygun davranışlar gösterir.

12. Günümüzde bilim ve teknolojinin insan yaşamındaki etkisini anlayarak, teknolojiyi etkili ve bilinçli kullanır.

İçerik

Sosyal bilgiler dersinin içeriği sosyal dünyayı kapsayıcı bir anlayışla oluşturulan öğrenme alanlarından ve bunların anlamlı bütünler oluşturduğu temalardan oluşmaktadır. Bununla birlikte diğer derslerle ortak bir terim birliği oluşturmak adına tema kavramı yerine ünite kavramı tercih edilmiştir. Her ünite yaşamın önemli, bütüncül bir konusuna odaklanmakta ve birden çok öğrenme alanını kapsamaktadır. Her tema ayrıca, sosyal bilgiler dersinin içeriğinin ana boyutları olan kavram, beceri ve değerleri de kapsamaktadır. Bir ünitede yer alan konular disiplinler arası bir anlayışla düzenlenmiştir. Böylelikle her ünite, farklı öğrenme alanlarının, ünitenin temasıyla ilgili konularını bir bütünlük içinde kapsayacak şekilde desenlenmiştir. Aşağıda bir üniteye ilişkin içeriğin düzenlenmesi örnek olarak sunulmuştur.


Öğrenme Alanları

Öğrenme alanları, sosyal bilgiler dersinin içerik temelini oluşturan geçmişten günümüze insan deneyimleri hakkındaki bilgileri bir çeşit düzenleme ve organize etme yaklaşımıdır. Geçmişten günümüze insanın diğer insanlarla ve yerle etkileşimini konu alan sosyal bilgilerin içeriği 9 öğrenme alanı çerçevesinde organize edilmiştir. Bu öğrenme alanları ve kapsamları aşağıda kısaca açıklanmıştır.

Birey: Birey toplumun temelidir. Bireysel gelişim aile, yakın çevre, kültür ve toplumsal

kurumlardan etkilenir. Bu öğrenme alanında bireyin biricikliği, onun fiziksel, zihinsel, sosyal ve duygusal öz gelişimi üzerinde durularak toplumsal ve fiziksel çevresine karşı hak ve sorumluluklarını nasıl yerine getirip, topluma aktif olarak katılacağına odaklanılır.

Yer ve insanlar: Bu öğrenme alanı öğrencilerin yeri ve yerle insan etkileşimini yakın çevrelerinden başlayarak tüm dünyayı kapsayacak şekilde anlamalarına katkı sağlar. İnsanlar, yerler ve kaynaklar nerelerde yerleşmiştir ve niçin oradadırlar? İnsanların bu yer ve kaynaklarla tarih boyunca etkileşimi yeri ve insanları nasıl etkilemiştir? Yer ve insanların geleceği için bu etkileşim gelecekte nasıl olmalıdır?

Zaman, değişim ve süreklilik: Geçmişin incelenmesi öğrencilerin bugünü anlamalarına katkı sağlar. Geçmişteki kurumların, olayların, değerlerin ve inanışların insan

İlgili Öğrenme Alanları

Toplumsal gruplar ve kurumlar (TGK)

Kaynaklar ve ihtiyaçlar (Kİ)

Zaman, değişim ve süreklilik (ZSD)

Küresel bağlar (KB)

İnsanlar ve yönetim (İY)

Yaşanılan yer ve insanlar (YYİ)


yaşamını ve kültürü nasıl değiştirdiğini anlamalarına yardımcı olur. Ayrıca öğrencilerin geçmişi anlamlandırma ve araştırma becerilerinin gelişimine de katkılar yapar.

Kültür: Kültürün ve kültürel çeşitliliğin incelenmesi, öğrencilerin insanların kültürü nasıl oluşturup geliştirdiğini anlamalarına, bu süreçte oluşan kültürel farklılıkların nedenlerini anlamalarına ve bunları anlayışla karşılamalarına, kültürün zamanla nasıl değiştiğini ve insanları nasıl etkilediğini anlamalarına katkılar sağlar.

Toplumsal gruplar ve kurumlar: İnsanlar birlikte yaşamak zorunda olduklarından dolayı çeşitli toplumsal kurumlar oluşturmuşlardır. Bu kurumların neler olduğu, geçmişten günümüze nasıl değiştiği, toplumdaki işlevleri ve insan yaşamını nasıl etkilediklerinin incelenmesi, öğrencilerin toplumsal yaşamı daha iyi anlamalarına ve ona bilgiye dayalı katılmalarına katkı sağlar.

Kaynaklar ve ihtiyaçlar: İnsanlar geçmişten günümüze ihtiyaçlarını karşılamak için üretim yapmışlar, bunları paylaşmış ve tüketmişlerdir. Yaşamın ekonomik boyutunun incelenmesi, öğrencilerin geleceğin küresel dünyasına ekonomik olarak daha iyi hazırlanmalarına, kaynakları ihtiyaçları doğrultusunda daha bilinçli kullanmayı öğrenerek içinde yaşadıkları topluma ve doğal çevreye nasıl daha iyi katkılar yapabileceklerini öğrenmelerine katkılar sağlar.

İnsanlar ve yönetimi: Temel amacı etkili vatandaşlık eğitimi olan sosyal bilgilerin, insanların geçmişten günümüze kendilerini yönetmek için nasıl sistemler oluşturduğunu, bu bağlamda güç, otorite ve yönetimin nasıl değiştiğini ve bu değişimin insanları nasıl etkilediğini içeren konuları öğrencilere sunması beklenir. Geleceğin bilgiye dayalı aktif vatandaşları olarak öğrencilerin demokratik ve demokratik olmayan sistemleri tanıması ve insan hak ve özgürlüklerini koruyan demokratik bir sisteme olan ihtiyacı, bu sistemle ilgili temel bilgileri bilmesi ve onlara uygun davranışlar göstermesi gerekir.

Bilim, teknoloji ve toplum: Bilim ve teknoloji kültürü etkileyen temel etmenlerden birisidir. Bilim teknoloji, toplum ve bunlar arasındaki dinamik ilişkilerin incelenmesi, öğrencilerin geçmişten günümüze yeni fikirlerin toplumu nasıl değiştirdiğini anlamalarına katkı sağlar. Ayrıca bu öğrenme alanı, öğrencilerin teknolojiyi etkili ve etik kurallar çerçevesinde kullanmak için beceriler geliştirmelerine de yardımcı olur.

Küresel bağlar: Toplumların küresel olarak gittikçe artan orandaki birbirine bağlılıkları, ortak küresel sorunların baş göstermesi, küresel konuların ve bunların topluma, kültüre ve insan davranışlarına etkilerinin incelenmesini zorunlu kılmaktadır. Bu öğrenme alanıyla öğrencilerin kültürel farklılıkları anlaması ve onlara hoşgörüyle bakması, ortak küresel sorunlar hakkında bilgi ve duyarlılık kazanması hedeflenmektedir.


Sınıflara Göre Üniteler

4. sınıf

Ben o Özelliklerim o Başkalarıyla benzerlik ve farklılıklarım o Duygularım ve düşüncelerim o Kişisel tarihim (Hayat hikayem) o Soyağacım o Kişisel ihtiyaçlarım

Ailem

o Aile kavramı o Aileler arası farklılıklar o Ailemin tarihi o Ailede iş bölümü o Ailenin gelir ve gideri o Dünyanın farklı yerlerinde aileler o Ailede demokrasi o Aile içi iletişim o Oturduğumuz ev o Ailede eğitim

Yaşadığım çevre

o Yaşadığım yerin konumu o Yaşadığımız yerde ulaşım o Yaşadığımız yerin korunması ve güzelleştirilmesi o Okulum o Yaşadığım yerin geçmişi o Yaşadığım yerde insan ilişkileri (komşuluk ve akrabalık vb.) o Yaşadığım yerde işbirliği o Yaşadığım çevrenin yönetimi (mahalli yönetim) o Yaşadığım yerde üretim ve tüketim o Bilim ve teknolojinin yaşadığımız çevreye etkisi

5.Sınıf

Geçmişten Günümüze Kültürel Mirasımız o Tarihi varlıklarımız o Kültürel varlıklarımız

Yeme-içme


Giyinme Danslar Oyunlar Şarkı-türkü, maniler Eşya ve el sanatları Bayramlarımız, düğünlerimiz, festivallerimiz Mimarimiz

Birey ve Vatandaş Olarak Hak ve Sorumluluklarım

o Farklı gruplardaki rollerim o Çocuk olarak hak ve sorumluluklarım o Vatandaşlık kavramı o İyi vatandaş ve özellikleri

Toplumsal Kurumlar

o Toplumsal kurumlar ve rolleri Aile Eğitim Hukuk Sağlık Spor

o Sivil toplum örgütleri ve toplumdaki rolleri

Tüketici koruma dernekleri Doğayı koruma dernekleri Hayvanları koruma dernekleri Vb

Ülkemizin Konumu

o Harita, plan, ölçek o Ülkemizin matematiksel konumu (meridyen, paralel, ekvator, yarıküre,

kutup) o Ülkemizin özel konumu (yeri, yerin avantaj ve dezavantajları)

Ülkemizin Yönetimi o Yönetim şekilleri o Ülkemizin yönetimi ve tarihi serüveni

Ülkemizin yönetim şekli, geçmişten günümüze Yönetsel yapılanma Meclis Cumhurbaşkanı


Hükümet Bakanlıklar

o Yönetime katılım

Seçimler Sivil toplum

Ürettiklerimiz ve Paylaşımı

o Ekonomik etkinliklerimiz, coğrafi ve siyasi yapıyla ilişkisi Tarım ve hayvancılık Sanayi Turizm Eğitim Ticaret Madencilik

o Bilinçli Tüketim

Ekonomiye Etkisi Çevresine Etkisi Kendisine Etkisi

o Tüketici Hakları

Ülkemizin Dünyayla Bağlantısı o Ulaşım

Ulaşım sistemleri o Ticaret

İç-dış o Medya

6.Sınıf

Sosyal Olaylara(ı) Bakış/Anlamak/Algılamak o Sosyal Olayların Doğası o Sosyal Olayların Oluşum Süreçleri o Sosyal Olayları Anlamanın Yolu

İçinde Yaşadığımız Dünya

o Dünyamızın yapısı o Yeryüzünde Değişim: İnsan ve Doğanın Rolü o Yeryüzünü Anlamanın Araçları o Yeryüzünün Yapısı o Ekosistem


Yeryüzünde Nüfus ve Yerleşme o Yerleşmeye etki eden etkenler

Zamanda İnsan

o Dünyadaki İlk İnsan İzleri o Zamanla Değişen Yaşam Biçimleri o Geçmişten Günümüze Zamanın Akışı

Sosyal ve Kültürel Farklılıklar

o Dünyanın Farklı Bölgelerinden Kültür Örnekleri (Asya, Avrupa, Amerika, Afrika vb.)

o Kültürel Farklılıkların Nedenleri (Coğrafi, Dini, Siyasi, Ekonomik vb.) o Kültürler Arası Etkileşim ve Kendi Kültürümüze Etkisi

Demokrasi ve İnsan Hakları

o Demokrasi ve İnsan Hakları Kavramı o Demokrasi ve İnsan Haklarının Tarihi Serüveni o Demokrasinin İlkeleri o Demokrasinin Değerleri o İnsan Haklarına Dayalı Demokrasi

7.Sınıf

Birlikte Yaşamak o Birlikte Yaşamda Ortak Değerler o Birlikte Yaşamada Sosyal Sorumluluklarım

-Doğaya Karşı -Çevreye Karşı -Diğer İnsanlara Karşı

o Toplumsal Cinsiyet

İhtiyaçlar, Üretim ve Tüketim o Ekonomik Faaliyetler (Tarım, Sanayi, Hizmet Sektörü) o Ekonomik Faaliyetlerin Ülkemizdeki Durumu

Teknoloji ve Toplum

o Teknolojinin Topluma Olumlu ve Olumsuz Etkileri o Teknolojiyi Etkin ve Etik Kullanma o Dijital Vatandaşlık o Teknoloji Üretiminde Yaratıcı Düşünce

Kalkınma


o Kalkınma Kavramı ve Göstergeleri o Kalkınmış, Kalkınmamış ve Yarı Kalkınmış Ülke Özellikleri o Ülkemizin Kalkınma Düzeyi o Ülkemizin Kalkınması İçin Bireysel Sorumluluklarımız

Küresel Bağlılık

o Sosyal, Siyasal ve Ekonomik Boyutları o Küresel Sorunları o Uluslararası Örgütler o Buluşların İnsanlığa Katkıları o Dünyanın Daha İyi Yaşanılabilir Olması İçin Benim Rolüm Ne?


Beceriler Ortak Beceriler

Problem Çözme Eleştirel düşünme Yaratıcı düşünme Okur Yazarlık İletişim ve Bilgi Teknolojileri Yeterliği Girişimcilik Kişisel ve sosyal yeterlik (Empati kurma, özgüven, sosyal zeka, duygusal zeka) İşbirliği (kişisel ve toplumsal boyut)

Sosyal Bilgilere Özgü Beceriler

Zamanı Algılama (Tarihsel düşünme) Becerileri Kronolojik anlama (chronological understanding) Geçmişteki değişim, insan ve olayları anlama ve bilme (knowledge and

understanding of events, people and changes in the past) Tarihsel yorum (historical interpretations) Tarihsel soruşturma, araştırma (historical enquiry) Organizasyon ve iletişim (organization and communication)

(Demircioğlu, 2009). Mekânı Algılama Becerileri

Uzay ilişkilerini görebilme Harita, plan, kroki, grafik, diyagram çizme ve yorumlama Küre kullanma Mekanı koruma becerileri (çevreyi temiz tutma, gürültü yapmama vb) Coğrafi düşünme becerileri

Coğrafi sorular sorma Coğrafi bilgiyi elde etme Coğrafi bilgiyi düzenleme Coğrafi bilgiyi analiz etme Coğrafi soruları cevaplama (Johnson 2000, aktaran

Balcıoğulları, 2011) Sosyal Katılım Becerileri

Toplumu etkileyen sorunlar hakkında bilgilenmeye çalışma Sosyal eylem gerektirecek konuları belirleme Uygun bir eylem belirlemek için tek başına ya da grupça çalışma Yönetimde bulunanların özgürlük, sosyal adalet ve insan hakları için

çalışmalarını isteme ve bu konuda çalışma


Toplumda vatandaşlıkla ilgili sorumluluklarını kabullenme ve yerine getirme (NCSS, aktaran Martorella, 1998).

Araştırma Becerileri Kendini ya da toplumu etkileyen bir sorunu belirleme ve tanımlama Sorunla ilgili bilgi kaynaklarına ulaşma, bilgileri anlamlandırma,

organize etme ve yorumlama

40

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

Kavr

amla

r

Bire

ysel

öze

llik

Fark

lılık

So

yağa

cı

Duyg

u

Düşü

nce

Kişis

el ih

tiyaç

Resm

i kim

lik

Aile

Gel

ir

Gid

er

Ai

le iç

i dem

okra

si

Adre

s

Krok

i

Yön

U

laşım

Doğa

l güz

ellik

Ki

şisel

gel

işim

Topl

umsa

l gel

işim

Hak

So

rum

lulu

k

Kü

ltür

Ekon

omik

etk

inlik

Yere

l yön

etim

Tekn

oloj

i

Harit

a

Plân

Ölç

ek

Mer

idye

n

Pa

rale

l

Ek

vato

r

Yarı

küre

Ku

tup

M

atem

atik

sel k

onum

Kültü

r

Kültü

rel v

arlık

lar

M

ilî b

ayra

m

Gru

p

Rol

Ço

cuk

hakl

arı

Vata

ndaş

lık

Topl

umsa

l kur

um

Si

vil t

oplu

m k

urul

uşu

Resm

î kur

um

Mon

arşi

Olig

arşi

Teok

rasi

Fe

dera

syon

De

mok

rasi

Yasa

Mer

kezî

yöne

tim

Si

vil t

oplu

m k

urul

uşu

Ekon

omik

faal

iyet

Turiz

m

Üre

tim

Bilin

çli t

üket

im

Tü

ketic

i hak

ları

U

laşım

İletiş

m v

e ul

aşım

sist

emle

ri

Ti

care

t

M

edya

41

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

Jeol

ojik

dev

ir

Te

kton

izma

Doğa

l afe

t

Levh

a te

kton

iği

Ekos

istem

Su

dön

güsü

Nüf

us

G

öç

Ke

ntse

l yer

leşm

e

Kırs

al y

erle

şme

Kültü

r

Kültü

rel m

iras

Örf

-ade

t

Gel

enek

-gör

enek

Popü

ler k

ültü

r

İnsa

n ha

klar

ı

Eşitl

ik

Ö

zgür

lük

Etik

Sosy

al o

lay

Sosy

alle

şme

Dem

okra

si

Dem

okra

tik si

stem

Med

ya

Kalk

ınm

a

Dem

okra

si kü

ltürü

Huku

kun

üstü

nlüğ

ü

Çoğu

lcul

uk

Dem

okra

tik v

atan

daş

To

plum

sal c

insiy

et

Ay

rımcı

lık

Kam

u m

alı

Hak

Ö

zgür

lük

Ekon

omik

faal

iyet

İste

k ve

ihtiy

aç

Bi

linçl

i tük

etim

Bilin

çli t

üket

ici

Üre

tim

Üre

tim te

knol

ojisi

Mes

lek

Bu

luş

Te

knol

ojik

ürü

n

Dijit

al v

atan

daşlı

k

Pate

nt

Düşü

nce

özgü

rlüğü

Yara

tıcılı

k

Kü

rese

lleşm

e

Tu

rizm

Ort

ak m

iras

Ulu

slara

rası

kuru

luş

İle

tişim

ve

ulaş

ım te

knol

ojile

ri

Kalk

ınm

a gö

ster

gesi

İn

san

gücü

Za

man

Kron

oloj

i

De

ğişim

İc

at

Süre

klili

k

42

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

Değe

rler

Kend

ine

değe

r ver

me

So

rum

lulu

k

Sa

ygı

Fark

lılık

lara

kar

şı ho

şgör

ü

Se

vgi

Çe

vre

koru

ma

Vata

n se

vgisi

Kü

ltüre

l duy

arlıl

ık

Kü

ltüre

l hoş

görü

Gön

üllü

hizm

et

De

mok

rasiy

i öne

mse

me

Bilin

çli t

üket

im

Çevr

enin

kor

unm

ası g

erek

tiğin

e in

anm

a Bi

limi ö

nem

sem

e

Doğa

yı k

orum

ayı ö

nem

sem

e

Kültü

rel f

arkl

ılıkl

ara

karş

ı hoş

görü

İnsa

n ha

k ve

özg

ürlü

kler

ine

sayg

ı

Daya

nışm

a

Ayrım

cılığ

ı ret

etm

e

Akıl

yürü

tmey

e sa

ygı d

uym

a

De

mok

rasiy

e in

anm

a

Doğa

l kay

nakl

arın

kor

unm

ası g

erek

tiğin

e Sü

rdür

üleb

ilir g

elişm

eye

inan

ma

So

syal

ada

lete

inan

ma

inan

ma

Daya

nışm

aya

inan

ma

Ba

rışa

inan

ma

Çevr

enin

kor

unm

ası g

erek

tiğin

e in

anm

a

Sürd

ürül

ebili

r gel

işmey

e in

anm

a

Bilin

çli t

üket

ime

inan

ma

Bilim

insa

nlar

ına

sayg

ı duy

ma

Aidi

yet d

uygu

su g

elişt

irme

43

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

D

ÖRD

ÜN

CÜ S

INIF

44

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

Ö

ĞRE

NM

E AL

ANI/

LARI

: BİR

EY; K

AYN

AKLA

R VE

İHTİ

YAÇL

AR;

ZAM

AN, D

EĞİŞ

İM V

E SÜ

REKL

İLİK

; KÜ

RESE

L BA

ĞLA

R

4.S

ınıf

1.Ü

NİT

E

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I AÇ

IKLA

MAL

AR

TEM

EL

KAVR

AMLA

R BE

CERİ

LER

BEN

1.

Bire

ysel

öze

llikl

erin

i tan

ır.

2.

Kişil

er a

rası

fizik

sel f

arkl

ılıkl

arın

öne

min

i aç

ıkla

r.

3.

Kend

isini

ark

adaş

ların

dan

ayıra

n fiz

ikse

l fa

rklıl

ıkla

ra ö

rnek

ler v

erir.

4.

Duyg

ular

ı ve

düşü

ncel

eri a

rasın

daki

ili

şkiy

i far

k ed

er.

5.

Fark

lı du

rum

lara

ait

duyg

u ve

dü

şünc

eler

ini i

fade

ede

r.

6.

Başk

alar

ının

duy

gu v

e dü

şünc

eler

ini

sayg

ı ile

kar

şılar

.

7.

Yaşa

mın

a ili

şkin

bel

li ba

şlı o

layl

arı

kron

oloj

ik sı

raya

koy

ar.

8.

Sahi

p ol

duğu

resm

i kim

lik b

elge

lerin

deki

bi

lgile

ri an

aliz

eder

ek k

işise

l kim

liğin

e ili

şkin

çık

arım

lard

a bu

lunu

r.

9.

Kişis

el ih

tiyaç

ların

ı list

eler

.

10. K

işise

l iht

iyaç

ların

ı nas

ıl ka

rşıla

dığı

nı

açık

lar.

11. A

rkad

aşla

rıyla

ken

disin

in k

işise

l ih

tiyaç

ları

aras

ında

ki b

enze

rlik

ve

fark

lılık

ları

karş

ılaşt

ırır.

Boy,

ağı

rlık,

saç

ren

gi,

göz

reng

i vb.

bire

ysel

öze

likle

ri üz

erin

de d

urul

ur (1

).

Kişis

el f

iziks

el ö

zelli

kler

in b

ireyl

erde

far

klı

olab

ilece

ği

üzer

inde

dur

ulur

(2).

Duyg

u ve

düş

ünce

ara

sında

ki fa

rklıl

ık v

urgu

lanı

r (4)

. Ba

şkal

arın

ın d

uygu

ve

düşü

ncel

erin

in k

endi

sinin

kind

en

fark

lı ol

abile

ceği

ger

çeği

nden

har

eket

le,

başk

alar

ının

du

ygu

ve

düşü

ncel

erin

e sa

ygı

duyu

lmas

ı ge

rekt

iği

vurg

ulan

ır (5

,6).

Yaşa

mın

a ili

şkin

öne

mli

görd

üğü

olay

ları

liste

lem

esi v

e za

man

şerid

i üze

rinde

sıra

ya k

oym

ası i

sten

ir (7

).

Kişis

el

ihtiy

açla

rını

liste

ler,

bunl

arı

hang

i ka

ynak

ları

kulla

nara

k ka

rşıla

dığı

nı

belir

tir

ve

arka

daşla

rının

ih

tiyaç

larıy

la k

arşıl

aştır

mal

arı i

sten

ir (9

, 10,

11)

.

Bi

reys

el

özel

lik (1

)

Fa

rklıl

ık

(2,3

)

So

yağa

cı (7

)

Du

ygu

(4,5

,6)

Dü

şünc

e (4

,5,6

)

Ki

şisel

ih

tiyaç

(9

,10,

11)

Re

smi k

imlik

(8

)

Kr

onol

oji

(7))

O

kury

azar

lık (8

)

El

eştir

el

düşü

nme

(11)

Ar

aştır

ma

bece

risi (

7)

Za

man

ı alg

ılam

a be

ceris

i ((7

)

45

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

Ö

ĞRE

NM

E AL

ANI/L

ARI:

TOPL

UM

SAL

GRU

PLAR

VE

KURU

MLA

R; K

AYN

AKLA

R VE

İHTİ

YAÇL

AR;

ZAM

AN, D

EĞİŞ

İM V

E SÜ

REKL

İLİK

; KÜ

RESE

L BA

ĞLAR

; İN

SAN

LAR

VE

YÖN

ETİM

4. S

ınıf

2.Ü

NİT

E

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I AÇ

IKLA

MAL

AR

TEM

EL

KAVR

AMLA

R BE

CERİ

LER

AİLEM

1.

Aile

kav

ram

ını t

anım

lar.

Aile

kav

ram

ı, ka

vram

ın a

yırt

edi

ci ö

zelli

kler

i içe

rece

k şe

kild

e ta

nım

lanı

r (1)

. Ai

le (1

,2)

Oku

ryaz

arlık

(1, 1

6)

Eleş

tirel

düş

ünm

e (4

,5,7

,10,

13)

Araş

tırm

a be

ceris

i (6)

Zam

anı a

lgıla

ma

bece

risi (

6)

Mek

anı a

lgıla

ma

bece

risi (

15)

2.

Aile

nin

nasıl

olu

ştuğ

unu

açık

lar.

3.

Aile

bire

yler

inde

n ya

rarla

nara

k so

yağa

cını

ol

uştu

rur.

Aile

bire

yler

inde

n bi

lgile

r to

play

arak

sın

ıfta

bir

soy

ağac

ı olu

ştur

mal

arı i

sten

ir (3

).

4.

Kend

i aile

si ile

çev

resin

deki

diğ

er a

ilele

r ar

asın

daki

ben

zerli

k ve

fark

lılık

ları

karş

ılaşt

ırır.

5.

Az v

e ço

k ço

cukl

u ai

lele

rin o

lum

lu v

e ol

umsu

z yön

lerin

i kar

şılaş

tırır.

Aile

deki

çoc

uk s

ayısı

nın

aile

eko

nom

isi v

e ai

leni

n ge

lece

ği

açıla

rında

n ol

umlu

ve

ol

umsu

z yö

nler

i üz

erin

de d

urul

ur (5

).

6.

Sözlü

tarih

yön

tem

ini k

ulla

nara

k ai

lesin

in

geçm

işini

ara

ştıra

rak

rapo

r haz

ırlar

.

Çeşit

li ya

şlard

aki

aile

üye

lerin

den

bilg

i to

plan

arak

ai

leni

n ge

çmişi

hak

kınd

a bi

r rap

or h

azırl

anm

ası i

sten

ir (6

).

7.

Gel

enek

sel a

ile il

e gü

nüm

üz a

ile y

apısı

ar

asın

daki

fark

lar i

le il

gili

çıka

rımda

bul

unur

.

Geçm

iş ve

gün

ümüz

deki

aile

yap

ıları

üzer

inde

dur

ulur

(7

).

8.

Aile

deki

iş b

ölüm

ünün

aile

yaş

amın

daki

ön

emin

i açı

klar

. Ai

lede

ki i

ş bö

lüm

ünün

aile

düz

enin

e ve

iht

iyaç

ların

ka

rşıla

nmas

ına

etki

si üz

erin

de d

urul

ur (8

).

Aile

nin

gelir

ka

ynak

ları

ve

gide

rleri

belir

lene

rek

46

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

9.

Aile

nin

gelir

i ile

ihtiy

açla

rı ar

asın

daki

de

ngen

in n

asıl

koru

nduğ

unu

açık

lar.

arad

aki

deng

enin

nas

ıl ko

rund

uğu

üzer

inde

dur

ulur

(9

).

Gel

ir (9

)

Gid

er (9

)

10. D

ünya

nın

fark

lı ye

rlerin

deki

aile

lerle

ken

di

aile

si ar

asın

daki

ben

zerli

k ve

fark

lılık

ları

anal

iz ed

er.

Fark

lı ül

kele

rdek

i ai

lele

rle

kend

i ai

lesi

aras

ında

ki

benz

erlik

ve

fark

lılık

lar ü

zerin

de d

urul

ur (1

0).

11. A

ilesin

de k

arar

ların

nas

ıl al

ındı

ğını

açı

klar

. Ai

le iç

i dem

okra

si, a

ilede

ki k

arar

ların

nas

ıl al

ındı

ğı, b

u ka

rarla

rın n

asıl

uygu

land

ığı

ve a

ile ü

yele

rini

nasıl

et

kile

diği

bağ

lam

ında

ele

alın

ır (1

1, 1

2, 1

3).

12. A

ile ü

yele

ri ar

asın

daki

sevg

i ve

sayg

ı ili

şkisi

nin

aile

için

öne

min

i değ

erle

ndiri

r.

Aile

içi

dem

okra

si (1

3)

13. A

ile iç

i dem

okra

sinin

aile

de a

lınan

kar

arla

rın

uygu

lanm

ası a

çısın

dan

önem

ini

değe

rlend

irir.

14. A

ile iç

i ile

tişim

in a

ilede

ki m

utlu

luğa

etk

isini

an

aliz

eder

. Ai

lede

ile

tişim

in n

asıl

oldu

ğu v

e bu

ile

tişim

in a

ile

mut

lulu

ğuna

etk

isi ö

rnek

lerle

tart

ışılır

(14)

.

15. A

ilesin

in o

turd

uğu

evin

adr

esin

i söy

ler.

Aile

nin

otur

duğu

evi

n ad

resin

in y

azılı

ve

sözlü

ola

rak

ifade

edi

lmes

i sağ

lanı

r (15

).

16. E

ğitim

in a

ilede

baş

ladı

ğını

ve

haya

t boy

u de

vam

ett

iği f

ikrin

i far

k ed

er.

Aile

ya

şam

ının

eğ

itim

aç

ısınd

an

önem

i üz

erin

de

duru

lur (

16).

47

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

ÖĞ

REN

ME

ALAN

I/LAR

I: YE

R VE

İNSA

NLA

R, B

İREY

, TO

PLU

MSA

L G

RUPL

AR V

E KU

RUM

LAR,

İNSA

NLA

R VE

YÖ

NET

İMİ,

ZAM

AN, D

EĞİŞ

İM V

E SÜ

REKL

İLİK

4. s

ınıf

3.Ü

NİT

E

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I AÇ

IKLA

MAL

AR

TEM

EL

KAVR

AMLA

R BE

CERİ

LER

YAŞADIĞIM ÇEVRE 1.

Ad

resin

i bilm

enin

öne

min

i açı

klar

.

2.

Otu

rduğ

u ev

in a

dres

ini y

azılı

ve

sözlü

ola

rak

ifade

ed

er.

3.

Yakı

n çe

vres

ini t

anır.

4.

Bulu

nduğ

u ye

rin k

roki

sini ç

izer.

5.

Çevr

esin

deki

her

hang

i bir

nesn

enin

ken

disin

e gö

re

bulu

nduğ

u co

ğraf

i yön

ü ifa

de e

der.

6.

Yön

bulm

ada

kulla

nıla

n yö

ntem

leri

açık

lar.

7.

Harit

a üz

erin

de y

önle

ri gö

ster

ir.

8.

Yakı

n çe

vres

inde

ki u

laşı

mın

nas

ıl sa

ğlan

dığı

nı a

çıkl

ar

9.

Çevr

esin

de u

laşı

mla

ilgi

li ya

şana

n so

runl

arı t

artış

arak

çö

züm

öne

riler

i get

irir.

10.

Yaşa

dığı

çev

reni

n do

ğal g

üzel

likle

rini n

asıl

koru

mas

ı ve

güze

lleşt

irmes

i ger

ektiğ

ini a

çıkl

ar.

11.

Yaşa

dığı

çev

reni

n te

mizl

iği v

e gü

zelle

ştiri

lmes

i ko

nusu

nda

üzer

ine

düşe

n so

rum

lulu

ğu y

erin

e ge

tirir .

12.

Oku

lun

kişis

el v

e to

plum

sal g

elişi

min

e ol

an e

tkisi

ni

açık

lar.

13.

Oku

lda

arka

daşla

rının

fark

lı gö

rüşle

rine

sayg

ı gös

terir

.

14.

Hak

ve so

rum

lulu

klar

ının

bili

ncin

de o

kul v

e sın

ıf ku

ralla

rına

uyar

.

15.

Yaşa

dığı

yer

e in

sanl

arın

ilk

ne z

aman

yer

leşt

iğin

i ar

aştır

ır.

16.

Yaşa

dığı

yer

e in

sanl

arın

niç

in y

erle

ştiğ

ini a

raşt

ırır.

Adre

s ya

zark

en s

okak

/cad

de a

dı,

evin

num

aras

ı, m

ahal

le/s

emt/

köy/

ilçe

adı,

post

a ko

du b

elirt

ilere

k ad

res y

azm

a üz

erin

de d

urul

ur (2

).

Yakı

n çe

vres

inde

bul

unan

bin

a, p

ark,

yol

, ağa

ç vb

. ne

snel

erin

fark

ına

varm

ası s

ağla

nır (

3).

Mah

alle

için

de e

vini

n ve

ya o

kulu

nun,

oku

lu iç

inde

sın

ıfını

n kr

okisi

ni ç

izm

e ça

lışm

ası y

aptır

ılır (

4).

Ana

ve a

ra y

önle

rin n

e ol

duğu

açı

klan

arak

, ke

ndi

konu

mun

a gö

re

öğre

ncile

rin

çevr

esin

deki

ne

snel

erin

yön

lerin

i ifa

de e

tmel

eri

isten

ir. D

aha

sonr

a yö

n bu

lmad

a ku

llanı

lan

pusu

la, k

utup

yıld

ızı,

karın

ca

yuva

sı vb

. yö

ntem

leri

nasıl

ku

llana

rak

yönl

erin

i bul

acak

ları

üzer

inde

dur

ulur

(5, 6

).

Bulu

nduğ

u ye

rden

çe

vres

inde

ba

şka

bir

yere

(o

kula

, al

ışver

iş m

erke

zine

vb)

hang

i ul

aşım

ar

açla

rıyla

(ö

zel,

topl

u ta

şıma

vb)

ulaş

ım

sağl

andı

ğını

ve

bu

ko

nuda

ya

şana

n so

runl

arı

tart

ışara

k ne

gib

i çöz

üm ö

neril

eri g

etire

bile

cekl

eri

üzer

inde

dur

ulur

(8, 9

, 10)

.

Oku

lun

bire

yin

zihin

sel,

duyg

usal

, fiz

ikse

l, da

vran

ışsal

ve

so

syal

gel

işim

ine

yapt

ığı

katk

ılar

üzer

inde

du

rulu

r. O

kul

ve

sınıft

a de

mok

rasi

kavr

amı

üzer

inde

du

rula

rak

arka

daşla

rının

ha

klar

ına

ve

görü

şlerin

e sa

ygı,

sınıf

ve

okul

ku

ralla

rına

uym

a gi

bi k

onul

ara

deği

nilir

(11,

12,

13)

.

Öğr

enci

lerin

yaş

adık

ları

yere

ne

zam

an v

e ne

den

insa

nlar

ın

yerle

ştiğ

ini

canl

ı ka

ynak

lard

an

ve

belg

eler

den

yara

rlana

rak

araş

tırm

ası

üzer

inde

du

rulu

r (14

, 15)

.

Adre

s (1,

2)

Krok

i (4)

Yö

n (5

,6,7

) U

laşı

m (8

,9)

Doğa

l güz

ellik

(1

0)

Kişis

el g

elişi

m

(12)

To

plum

sal

geliş

im (1

2)

Hak

(14)

So

rum

lulu

k (1

4)

Kültü

r (17

) Ek

onom

ik

etki

nlik

(18)

Ye

rel y

önet

im

(19)

Tekn

oloj

i (2

1,22

)

Mek

ânı

algı

lam

a (2

-8)

Yara

tıcı

düşü

nme

(9)

Sosy

al k

atılı

m

(11)

Zam

anı

algı

lam

a (1

4,17

)

Kişis

el v

e so

syal

ye

terli

k (1

1,13

,14)

İletiş

im v

e bi

lgi

tekn

oloj

ileri

yete

rliği

(2,2

2)

Eleş

tirel

dü

şünm

e (2

1)

Araş

tırm

a (1

5,16

,20)

48

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

ÖĞ

REN

ME

ALAN

I/LAR

I

4. s

ınıf

3.Ü

NİT

E

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I AÇ

IKLA

MAL

AR

TEM

EL

KAVR

AMLA

R BE

CERİ

LER

YAŞADIĞIM ÇEVRE

17.

Yaşa

dığı

yer

deki

kül

türe

l de

ğişim

i aile

sinde

n ör

nekl

erle

aç

ıkla

r.

18.

Yaşa

dığı

yer

deki

geç

mişt

en

günü

müz

e in

san

ilişk

ilerin

i ör

nekl

erle

açı

klar

.

18.

Geçm

işten

gün

ümüz

e ya

şadı

ğı

yerd

eki e

kono

mik

etk

inlik

lerd

eki

deği

şimi ö

rnek

lerle

açı

klar

.

19.

Yaşa

dığı

yer

deki

yer

el

yöne

ticile

rin k

imle

r old

uğun

u ve

na

sıl se

çild

ikle

rini a

çıkl

ar.

20.

Yaşa

dığı

yer

deki

yer

el

yöne

ticile

rin g

örev

ve

soru

mlu

lukl

arın

ı ara

ştırı

r.

21.

Bilim

ve

tekn

oloj

inin

ken

di

yaşa

mın

daki

etk

ilerin

i de

ğerle

ndiri

r.

22.

Kend

i yaş

amın

daki

tekn

oloj

ik

ürün

leri

etik

, eko

nom

ik v

e et

kili

kulla

nır.

Yaşa

dığı

yer

deki

ins

anla

rın

yem

e-iç

me,

kıy

afet

, tö

renl

er,

araç

ger

eçle

r vb

. kü

ltüre

l öz

ellik

lerin

geç

mişt

en g

ünüm

üze

olan

değ

işim

örn

ekle

rle a

çıkl

anır.

Yaşa

dığı

ye

rdek

i ko

mşu

luk,

ak

raba

lık,

yard

ımla

şma

ilişk

ileri

geçm

işten

gü

nüm

üze

örne

kler

le a

çıkl

anır.

Yaşa

dığı

yer

deki

mes

lekl

erde

ki, g

eçim

kay

nakl

arın

daki

, üre

tilen

ve

tüke

tilen

ürü

nler

vb.

ek

onom

ik e

tkin

likle

rdek

i değ

işim

geç

mişt

en g

ünüm

üze

örne

kler

le a

çıkl

anır.

Yaşa

dığı

yer

deki

(mah

alle

/köy

/kas

aba)

yer

el y

önet

icile

rin k

imle

r ol

duğu

ve

bunl

arın

nas

ıl gö

reve

gel

dikl

eri,

göre

v ve

soru

mlu

lukl

arı ü

zerin

de d

urul

ur.

Öğr

enci

lerin

kul

land

ıkla

rı te

knol

ojik

ürü

nler

i (ce

p te

lefo

nu, b

ilgisa

yar,

tabl

et, t

elev

izyon

, oy

un

araç

ları

vb)

başk

alar

ının

ha

klar

ını

göze

tere

k et

ik

ilkel

er

doğr

ultu

sund

a na

sıl

kulla

naca

klar

ı, bu

tek

nolo

jik ü

rünl

eri e

kono

mik

ve

etki

n ol

arak

kul

lanm

a yo

lları

hakk

ında

ör

nekl

er su

nulu

r.

.

49

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

BE

ŞİN

Cİ S

INIF

50

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

ĞRE

NM

E AL

ANI/

LARI

: ZA

MAN

, DEĞ

İŞİM

VE

SÜRE

KLİL

İK, K

ÜLT

ÜR,

YER

VE

İNSA

NLA

R, T

OPL

UM

SAL

GRU

PLAR

VE

İNSA

NLA

R

5. sı

nıf

1.

ÜN

İTE

Ö

ĞRE

NM

E ÇI

KTIL

ARI

AÇIK

LAM

ALAR

TE

MEL

KA

VRAM

LAR

BECE

RİLE

R

GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE KÜLTÜREL MİRASIMIZ

1.

Ülk

emizi

n kü

ltüre

l var

lıkla

rını

oluş

tura

n öğ

eler

e ör

nekl

er v

erir.

2.

Kültü

rel v

arlık

ların

, ins

anla

rın b

ir ar

ada

yaşa

mas

ına

olan

kat

kısın

ın

önem

ini a

çıkl

ar.

3.

Yakı

n ve

uza

k ül

ke k

omşu

larım

ızın

kültü

rlerin

e ai

t öze

llikl

erin

ben

zerli

k ve

fark

lılık

ların

ı örn

ekle

rle

karş

ılaşt

ırır.

4.

Yakı

n çe

vres

i ve

ülke

mizi

n ta

rihi

geçm

işi o

lan

mim

ari y

apıla

rını

araş

tırır.

5.

Tarih

i mim

ari y

apıla

rı ya

pılış

za

man

ların

ı dik

kate

ala

rak

zam

an

çize

lges

i üze

rinde

gös

terir

.

6.

Tarih

i mim

ari y

apıla

rın ö

zelli

kler

ini

açık

lar.

7.

Kültü

rel v

arlık

larım

ızın

günü

müz

de

ne d

erec

e de

ğişim

e uğ

radı

ğını

ne

denl

eriy

le a

çıkl

ar.

8.

Kültü

rel v

arlık

larım

ızın

yok

olm

amas

ı içi

n ne

gib

i faa

liyet

lerin

ya

pılm

ası g

erek

tiğin

e ili

şkin

ön

erile

rde

bulu

nur.

9.

Mill

i bay

ram

larım

ızın

oluş

um

süre

cini

açı

klar

.

Halk

dan

slarım

ızda

kulla

nıla

n m

üzik

, kı

yafe

t ve

ara

ç ge

reçl

eri

nesn

e ve

ya

resim

lerle

ör

nekl

er.

Günü

müz

de

kulla

nılm

ayan

ve

ya

geliş

tirile

n ne

snel

eri,

yem

ek v

e ta

tlıla

rımızı

res

imle

r. Ba

yram

larım

ızı, d

üğün

lerim

izi v

e fe

stiv

alle

rimizi

ge

çmiş

ve g

ünüm

üzle

kıy

asla

yara

k ta

rtışı

r (1)

.

Ort

ak,

payl

aşıla

n kü

ltüre

l va

rlıkl

arın

ins

anla

rın b

ir ar

ada

yaşa

mas

ına

katk

ısı

üzer

inde

dur

ulur

(2).

Yakı

n ve

uza

k ko

mşu

ülk

eler

in k

ültü

rel

varlı

klar

ının

ben

zer

ve f

arkl

ı yö

nler

i ar

aştır

ılara

k, ö

rnek

ler s

unul

ur (3

).

Ülk

emizd

e ve

yak

ın ç

evre

sinde

bul

unan

tarih

i mek

ânla

r hak

kınd

a bi

lgi t

opla

r (4)

.

Mim

ari y

apıla

rı bi

r za

man

şer

idi y

apar

ak m

imar

i yap

ıların

yap

ılış

yılla

rını o

şer

it üz

erin

de

işare

tler

ve

mim

ari

yapı

ların

öz

ellik

lerin

i (k

im

tara

fında

n,

niçi

n ya

pıld

ığı,

mim

ari a

nlay

ış vb

.) aç

ıkla

r (5,

6).

Bir

köm

ür ü

tüsü

nün,

ora

ğın,

şal

varın

, düğ

ünle

rin v

b. g

ibi e

tkin

lik v

e ne

snel

erin

gü

nüm

üzde

ned

en v

e na

sıl d

eğişi

me

uğra

dığı

nı a

çıkl

ar. (

7).

Geç

mişt

e ku

llanı

lan

nesn

e,ve

eşy

alar

ile

örf

ve

adet

lerin

nas

ıl ya

şatıl

acağ

ı ko

nusu

nda

araş

tırm

a ya

par (

8).

Mill

i ba

yram

ların

ne

za

man

ve

na

sıl,

hang

i ol

ayla

rdan

so

nra

kutla

nmay

a ba

şland

ığı a

çıkl

anır

(9).

Kültü

r (1,

3,6,

9)

Kültü

rel v

arlık

lar

(1,3

,4,5

,7,8

)

Mili

bay

ram

(6,9

)

Araş

tırm

a (1

,6,7

)

Zam

anı a

lgıla

ma

bece

riler

i (2 ,

7)

Eleş

tirel

dü

şünm

e (5

,6,7

)

Yara

tıcı

düşü

nme

(8)

51

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

ÖĞ

REN

ME

ALAN

I/LA

RI:

TOPL

UM

SAL

GRU

PLAR

VE

KURU

MLA

R, B

İREY

, İN

SAN

LAR

VE Y

ÖN

ETİM

İ

5

. sın

ıf

2.Ü

NİT

E

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I AÇ

IKLA

MAL

AR

TEM

EL

KAVR

AMLA

R BE

CERİ

LER

BİREY VE VATANDAŞ OLARAK HAK VE SORUMLULUKLARIM

1.

Gru

p, ro

l, so

rum

lulu

k ka

vram

ların

ı açı

klar

.

2.

İçin

de b

ulun

duğu

gru

plar

ile

grup

lara

ait

rolle

ri sır

alar

.

3.

Bulu

nduğ

u çe

şitli

grup

ve

kuru

mla

r içi

ndek

i ro

llerin

ger

ektir

diği

hak

ve

soru

mlu

lukl

arın

ı fa

rk e

der.

4.

Gru

plar

ı olu

ştur

an b

ireyl

erin

soru

mlu

lukl

arın

ı ye

rine

getir

med

ikle

ri za

man

ort

aya

çıka

cak

sonu

çlar

ı far

klı g

rupl

ara

göre

örn

ekle

ndiri

r.

5.

Çocu

k ol

arak

hak

ların

ın o

lduğ

unu

ve b

unla

rın

yasa

lar i

le k

orun

duğu

nu fa

rk e

der.

6.

Kend

isi g

ibi b

aşka

ların

ın d

a ha

klar

ı old

uğun

u bi

lere

k di

ğerle

rinin

hak

ların

a sa

ygı g

öste

rir.

7.

Hakl

arı i

hlal

edi

ldiğ

inde

, hak

kını

ara

r.

8.

Vata

ndaş

lık k

avra

mın

ın a

nlam

ını a

çıkl

ar.

9.

KKTC

vat

anda

şı ol

arak

sahi

p ol

duğu

vat

anda

şlık

hak

ve so

rum

lulu

klar

ına

örne

kler

ver

ir.

10.

İyi b

ir va

tand

aş o

labi

lmek

için

, han

gi

davr

anışl

ar g

öste

rmes

i ger

ektiğ

ini a

çıkl

ar.

Öğr

enci

ye i

çind

e bu

lund

uğu

bir

izcili

k, s

por

takı

mla

rı, f

olkl

or

grup

ları,

sın

ıf ar

kada

şı, e

tüt a

rkad

aşı v

b. g

ibi g

rupl

arda

ki ro

lleri

ve

bu ro

llerin

ger

ektir

diği

hak

ve

soru

mlu

lukl

ar a

çıkl

anır

(2, 3

).

Öğr

enci

lerin

da

ha

önce

leri

soru

mlu

luğu

nu

yerin

e ge

tirm

ediğ

i du

rum

lar o

lduy

sa ö

rnek

ler v

erm

esi v

e or

taya

çık

an so

nuçl

arın

sını

f or

tam

ında

tart

ışılm

ası s

ağla

nır (

4).

Öğr

enci

lerin

“Ç

ocuk

Ha

klar

ı Sö

zleşm

esi’n

i”

bulm

alar

ı ist

enir.

M

adde

leri

üzer

inde

tart

ışılır

(5).

Çocu

k ha

klar

ını n

erel

erde

ara

mas

ı ger

ektiğ

i hak

kınd

a bi

lgi s

ahib

i ol

ur.

Sosy

al h

izmet

ler

daire

sinin

gör

evle

ri ha

kkın

da a

raşt

ırma

yapa

r (7)

.

Vata

ndaş

lık h

ak v

e so

rum

lulu

klar

ının

yas

alar

la v

erild

iğin

i öğr

enir.

Ya

sala

r çer

çeve

sinde

ken

disin

e ve

rilen

hak

lara

örn

ekle

r ver

ir (9

).

Kam

u m

alla

rına

zara

r ve

rmem

esi g

erek

tiğin

i, to

plan

an v

ergi

lerle

ül

keni

n ka

lkın

mas

ına

olan

et

kisin

i vb

gi

bi

fark

lı da

vran

ışlar

ı ör

nekl

er. (

10).

Grup

(1,2

,3,4

)

Rol (

1,2,

3)

Soru

mlu

luk

(1,3

,4,6

,9)

Çocu

k ha

klar

ı (5

,6,7

)

Vata

ndaş

lık

(8,9

,10)

Sosy

al k

atılı

m

bece

riler

i (6,

7)

Kişis

el v

e so

syal

ye

terli

k (4

,6,7

)

52

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

Ö

ĞREN

ME

ALAN

I/LA

RI:

TOPL

UM

SAL

GRU

PLAR

VE

KURU

MLA

R, B

İREY

, İN

SAN

ALR

VE Y

ÖN

ETİM

İ

5

. sın

ıf

3.Ü

NİT

E

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I AÇ

IKLA

MAL

AR

TEM

EL

KAVR

AMLA

R BE

CERİ

LER

TOPLUMSAL KURUMLAR

1.

Topl

umla

rın te

mel

ihtiy

açla

rıyla

bu

ihtiy

açla

ra

hizm

et v

eren

kur

umla

rı ili

şkile

ndiri

r.

2.

Topl

umsa

l kur

um h

izm

etle

rinin

, ins

an

yaşa

mın

daki

etk

isini

değ

erle

ndiri

r.

3.

Topl

umsa

l kur

um h

izm

etle

rinde

ken

di ü

zerin

e dü

şen

göre

v ve

soru

mlu

lukl

arı y

erin

e ge

tirir.

4.

Sivi

l top

lum

kur

uluş

ların

ı, ça

lışm

a al

anla

rına

göre

sını

fland

ırır.

5.

Sivi

l top

lum

kur

uluş

ların

ı, ça

lışm

alar

ın

sonu

çlar

ına

göre

değ

erle

ndiri

r.

6.

Topl

umsa

l iht

iyaç

lara

hizm

et v

eren

kur

umla

rın

ve si

vil t

oplu

m k

urul

uşla

rının

çal

ışmal

arı v

e ge

lişm

eler

i kon

usun

da g

örüş

ve

öner

ide

bulu

nur.

7.

Bire

yler

in ro

lleri

açıs

ında

n siv

il to

plum

ku

rulu

şların

ı res

mi k

urum

ve

kuru

luşla

rla

karş

ılaşt

ırır.

Eğim

de

okul

ların

, sa

ğlık

ta

hast

anel

erin

, hu

kukt

a m

ahke

mel

erin

, sp

orda

fed

eras

yonl

arın

vb

gibi

tem

el i

htiy

açla

rın k

arşıl

anm

ası

için

ol

uştu

rula

n ku

rum

lara

örn

ekle

r ver

ir (1

).

Topl

umsa

l kur

umla

rın in

sanl

arın

ihtiy

açla

rını k

arşıl

amad

aki e

tkisi

ve

önem

i üze

rinde

dur

ulur

(2).

Topl

umsa

l ku

rum

ların

hi

zmet

lerin

i ye

rine

getir

med

e öğ

renc

ilerin

üz

erin

e dü

şen

göre

v ve

soru

mlu

lukl

arın

nel

er o

lduğ

u ve

bun

ların

nas

ıl ye

rine

getir

ilmes

i ger

ektiğ

i tar

tışılı

r (3)

.

Öğr

enci

lerd

en

çevr

eler

inde

ki

sivil

topl

um

örgü

tlerin

i ar

aştır

arak

, bu

nlar

ı çal

ışma

alan

larıy

la b

irlik

te li

stel

emel

eri i

sten

ir. B

unla

rın d

aha

etki

n ça

lışab

ilmel

eri i

çin

öğre

ncile

rden

öne

riler

de b

ulun

mal

arı i

sten

ir (4

, 5, 6

).

Bire

yler

in r

olle

ri ve

kat

ılım

ı aç

ısınd

an s

ivil

ve r

esm

i ku

rulu

şlar

ın

çalış

mal

arı k

arşıl

aştır

ılır (

7).

Topl

umsa

l kur

um

(1,2

,3,5

,6,7

)

Sivi

l top

lum

ku

rulu

şu (4

,5,6

,7)

Resm

i kur

um

(1,7

)

Eleş

tirel

dü

şünm

e (1

,2,4

,5,7

)

Sosy

al k

atılı

m

bece

riler

i (3)

Yara

tıcı

düşü

nme

(6)

53

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

ÖĞ

REN

ME

ALAN

I/LA

RI:

YER

VE İN

SAN

LAR

5. s

ınıf

4.

ÜN

İTE

Ö

ĞRE

NM

E ÇI

KTIL

ARI

AÇIK

LAM

ALAR

TE

MEL

KAV

RAM

LAR

BECE

RİLE

R

ÜLKEMİZİN KONUMU

1.

Harit

a, p

lan

ve ö

lçek

kav

ram

ların

ı ta

nım

lar.

2.

Harit

a ve

pla

n ar

asın

daki

fark

ları

açık

lar.

3.

Ölç

ek ç

eşitl

erin

e ör

nekl

er v

erer

ek

açık

lar.

4.

Ölç

ekte

n ya

rarla

nara

k ha

rita

üzer

inde

ki ik

i nok

ta a

rşas

ında

ki

gerç

ek m

esaf

eyi b

ulur

.

5.

Fizik

i ve

siyas

i har

itala

r ara

sında

ki

benz

erlik

ve

fark

lılık

ları

açık

lar.

6.

Harit

alar

üze

rinde

kul

lanı

lan

sem

bol

ve iş

aret

lerin

anl

amla

rını a

çıkl

ar.

7.

Mer

idye

n, p

aral

el, e

kvat

or, y

arı k

üre,

ku

tup

kavr

amla

rını a

çıkl

ar.

8.

KKTC

’nin

dün

ya h

arita

sında

ki

mat

emat

ikse

l kon

umun

u sö

yler

.

9.

KKTC

’nin

dün

ya h

arita

sına

göre

ko

num

unun

ava

ntaj

ları

ve

deza

vant

ajla

rını k

arşıl

aştır

ır.

Sını

fa g

etiri

len

harit

a ve

pla

n ar

asın

daki

fark

ları

sıral

ar (2

).

Harit

alar

üze

rinde

kul

lanı

lan

ölçe

k çe

şitle

rini k

eşfe

der (

3).

Mat

emat

ik d

ersin

den

de y

arar

lana

rak

harit

ada

iki

nokt

a ar

asın

daki

ge

rçek

mes

afey

i hes

apla

r (4)

.

Sını

fa g

etiri

lece

k fiz

iki v

e siy

asi h

arita

lar a

rasın

daki

fark

ı sıra

lar (

5).

Harit

alar

da k

ulla

nıla

n se

mbo

l ve

işare

tleri

okur

-yaz

ar. (

: Hav

aala

nı,

kam

p al

anı g

ibi)

(6).

KKTC

’nin

dün

yada

ki k

onum

a gö

re y

erin

i kü

re v

e ha

ritad

a bu

lur

ve

göst

erir.

Ayr

ıca

hang

i ya

rım k

üred

e, e

nlem

ve

boyl

amda

old

uğun

u ar

aştır

arak

ark

adaş

ların

a aç

ıkla

r (8)

.

Yaşa

m

koşu

ların

a ba

kara

k KK

TC’n

in

mat

emat

ikse

l ko

num

una

göre

ik

limse

l ve

eko

nom

ik o

lara

k av

anta

jları

ve d

ezav

anta

jları

araş

tırm

a ya

para

k gö

rüşle

rini s

ınıf

orta

mın

da a

çıkl

ar (9

).

Harit

a(1,

2,3,

4,5,

6,8,

9)

Plan

(1,2

)

Ölç

ek (1

,3,4

)

Mer

idye

n (7

,8,9

)

Para

lel (

7,8,

9)

Ekva

tor (

7,8,

9)

Yarı

küre

(7)

Kutu

p (7

)

Mat

emat

ikse

l kon

um

(8)

Oku

ryaz

arlık

(4

,5,6

,9)

Mek

ânı a

lgıla

ma

bece

riler

i (8,

9)

54

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

Ö

ĞRE

NM

E AL

ANI/

LARI

: İN

SAN

ALR

VE Y

ÖN

ETİM

İ, ZA

MAN

, DEĞ

İŞİM

VE

SÜRE

KLİL

İK, T

OPL

UM

SAL

GRU

PLAR

VE

KURU

MLA

R

5. sı

nıf

5.

ÜN

İTE

Ö

ĞRE

NM

E ÇI

KTIL

ARI

AÇIK

LAM

ALAR

TE

MEL

KA

VRAM

LAR

BECE

RİLE

R

ÜLKEMİZİN YÖNETİMİ

1.

Geçm

işten

gün

ümüz

e fa

rklı

yöne

tim

şeki

llerin

i açı

klar

.

2.

Geçm

işten

gün

ümüz

e ül

kem

izde

ki fa

rklı

yöne

tim şe

kille

rini a

çıkl

ar.

3.

Günü

müz

deki

en

yayg

ın y

önet

im şe

klin

i ne

denl

eriy

le a

çıkl

ar.

4.

Dem

okra

tik y

önet

imi o

lan

bir ü

lken

in,

yöne

tsel

yap

ısını

n öz

ellik

lerin

i açı

klar

.

5.

Topl

umsa

l yaş

amı d

üzen

leye

n ya

sala

rın

varlı

ğını

ve

önem

ini f

ark

eder

.

6.

Ülk

emizi

n m

erke

zi yö

netim

inde

rol a

lan

birim

leri

ve g

örev

lerin

i açı

klar

.

7.

Mer

kezi

yöne

timde

yer

ala

n ki

şiler

in g

örev

e ge

lme

şeki

llerin

i açı

klar

8.

Mer

kezi

yöne

time

ve si

vil t

oplu

m

kuru

luşla

rının

yön

etim

ine

seçi

lebi

lme

koşu

lların

ı kar

şılaş

tırır.

9.

Sivi

l top

lum

kur

uluş

ların

ın ü

lke

yöne

timin

e ka

tkısı

nı d

eğer

lend

irir.

Mon

arşik

, ol

igar

şik,

teok

ratik

, fe

dera

syon

, de

mok

rasi

vb

. gi

bi

yöne

tim şe

kille

ri üz

erin

de d

urul

ur.

(1).

Kıbr

ıs’ta

ha

ngi

uyga

rlıkl

arın

ha

ngi

yöne

tim

şekl

iyle

yö

netil

diği

ni

araş

tırıp

sını

fta

tart

ışıla

rak

sıral

amal

arı i

sten

ir (2

).

Dem

okra

tik y

önet

imin

hal

kın

kend

i ken

disin

i yön

etm

esin

e da

yand

ığı

üzer

inde

dur

ulur

ve

dem

okra

tik b

ir yö

netim

in ö

zelli

kler

i açı

klan

ır (3

, 4)

.

Anay

asa

ve d

iğer

yas

alar

ın t

oplu

msa

l ya

şam

a et

kile

ri üz

erin

de

duru

lur (

5).

Mer

kezi

yöne

timde

cum

hurb

aşka

nını

n, m

eclis

in,

baka

nlık

ların

ve

yere

l ku

rulu

şların

(k

aym

akam

lıkla

rın)

nele

r ol

duğu

ve

bu

nlar

ın

göre

vler

i açı

klan

ır (6

).

Mer

kezi

yöne

time

gele

n ki

şiler

in n

asıl

o gö

reve

gel

dikl

erin

i ve

kaç

yıl

süre

yle

seçi

ldik

leri

hakk

ında

bilg

i top

lanı

r (7)

.

Mer

kezi

yöne

time

ve

sivil

topl

um

kuru

luşla

rının

yö

netim

ine

seçi

lebi

lmek

içi

n ki

şiler

in n

e gi

bi ö

zelli

kler

i ta

şımas

ı ge

rekt

iğin

i ta

rtışı

r (8)

.

Sivi

l top

lum

kur

uluş

ların

ın ü

lke

yöne

timin

e na

sıl v

e ha

ngi y

önle

rden

ka

tkıla

r yap

tığı ö

rnek

ler v

erile

rek

tart

ışılır

(9).

Mon

arşi

(1,2

)

Olig

arşi

(1,2

)

Teok

rasi

(1)

Fede

rasy

on (1

,2)

Dem

okra

si (1

,2,3

,4)

Yasa

(5,7

,8)

Mer

kezi

yöne

tim

(6,7

,8)

Sivi

l top

lum

ku

rulu

şu (8

,9)

Araş

tırm

a (2

,5)

Eleş

tirel

düş

ünm

e (3

,9)

Zam

anı a

lgıla

ma

bece

risi (

1,2,

3)

55

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

ÖĞ

REN

ME

ALAN

I/LA

RI:

KAYN

AKLA

R VE

İHTİ

YAÇL

AR, B

İREY

, YER

VE

İNSA

NLA

R

5. s

ınıf

6.

ÜN

İTE

Ö

ĞRE

NM

E ÇI

KTIL

ARI

AÇIK

LAM

ALAR

TE

MEL

KA

VRAM

LAR

BECE

RİLE

R

ÜRETTİKLERİMİZ VE PAYLAŞIMI

1.

KKTC

’nin

eko

nom

ik fa

aliy

etle

rini

açık

lar.

2.

Ülk

emizi

n co

ğraf

ik k

onum

una

ve si

yasi

duru

mun

a gö

re e

kono

mik

fa

aliy

etle

rimizi

ilişk

ilend

irir.

3.

Yaşa

dığı

böl

gede

ki e

kono

mik

fa

aliy

etle

ri fa

rk e

der.

4.

Ülk

esin

de ü

retil

enle

rin, ü

lke

ekon

omisi

ne k

atkı

sını d

eğer

lend

irir.

5.

Turiz

min

ulu

slara

rası

ilişk

ilerd

eki y

eri

konu

sund

a fik

ir ge

liştir

ir.

6.

Üre

time

katk

ıda

bulu

nma

konu

sund

a gö

rüş g

elişt

irir.

7.

Bilin

çli t

üket

icin

in ö

zelli

kler

ini

örne

kler

le a

çıkl

ar.

8.

Bilin

çli t

üket

imin

aile

ve

ülke

ek

onom

isine

etk

isini

değ

erle

ndiri

r.

9.

Bilin

çli t

üket

imin

doğ

aya

etki

sini a

naliz

ed

er.

10.

Tüke

tici h

akla

rının

old

uğun

u fa

rk e

der.

KKTC

’inde

ger

çekl

eştir

ilen

ekon

omik

faa

liyet

lerd

en t

arım

ve

hayv

ancı

lık,

sana

yi, t

urizm

, eği

tim, t

icar

et v

e m

aden

cilik

vb.

gib

i etk

inlik

leri

araş

tırır

( 1).

KKTC

’dek

i ek

onom

ik

faal

iyet

lerin

KK

TC’in

in

coğr

afi

ve

siyas

i ko

num

uyla

ili

şiklis

i kur

ulur

(2).

Üre

timin

mill

i gel

iri a

rtırd

ığı,

bunu

n da

hal

ka y

ansıd

ığı ü

zerin

de d

urul

ur (4

).

İki ü

lke

aras

ında

gel

işmiş

olan

bir

turiz

min

ulu

slara

rası

ilişk

ilerd

e et

kin

bir

rol

oyna

dığı

nı ö

rnek

lerle

kav

rar.

(5).

Gru

plar

hal

inde

ara

ştırm

a ya

para

k ke

ndi d

üşün

cele

rince

üre

time

nasıl

kat

kı

koya

cakl

arı k

onus

unda

pro

jele

r ger

çekl

eştir

ir (6

).

Bilin

çli b

ir tü

ketic

inin

han

gi ö

zelli

kler

i taş

ımas

ı ger

ektiğ

i üze

rinde

dur

ular

ak,

bilin

çli t

üket

imin

eko

nom

iye,

çev

reye

ve

kend

isine

ola

n et

kisin

i ara

ştırı

r ve

so

nuçl

arın

dan

bir ç

ıkar

ım e

lde

eder

(7, 8

, 9).

Mağ

dur

olan

bi

r tü

ketic

inin

ha

kkın

ı na

sıl

ve

nerd

e ar

amas

ı ge

rekt

iği

konu

sund

a fik

ir sa

hibi

olu

r (10

).

Ekon

omik

faal

iyet

(1

,2,3

)

Turiz

m (1

,2,3

,4,5

)

Üre

tim (5

,6)

Bilin

çli t

üket

im

(7,8

,9)

Tüke

tici h

akla

rı (1

0)

Eleş

tirel

dü

şünm

e (2

,4,8

,9)

Yara

tıcı

düşü

nme

(5,6

)

Sosy

al k

atılı

m

(6,1

0)

56

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

ÖĞ

REN

ME

ALAN

I/LA

RI:

KÜRE

SEL

BAĞL

AR, Z

AMAN

, SÜ

REKL

İLİK

VE

DEĞ

İŞİM

, KAY

NAK

ALR

VE İH

TİYA

ÇLAR

, YER

VE

İNSA

NLA

R

5

. sın

ıf

7.Ü

NİT

E

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I AÇ

IKLA

MAL

AR

TEM

EL

KAVR

AMLA

R BE

CERİ

LER

ÜLKEMİZİN DÜNYAYLA BAĞLANTISI

1.

Günü

müz

de u

laşım

ın ö

nem

ini a

çıkl

ar.

2.

Düny

ada

ve ü

lkem

izde

kulla

nıla

n ul

aşım

sis

tem

lerin

i kar

şılaş

tırır.

3.

Ülk

emizd

e ku

llanı

lan

ulaş

ım

siste

mle

rinde

kul

lanı

lan

araç

ları

sıral

ar.

4.

Ülk

emizd

e ku

llanı

lan

ulaş

ım

siste

mle

rinin

geç

mişt

en g

ünüm

üze

nasıl

de

ğişt

iğin

i açı

klar

.

5.

Ülk

emizd

eki u

laşı

m si

stem

lerin

i ül

kem

izin

coğr

afi k

onum

uyla

ili

şkile

ndiri

r.

6.

Tica

retin

eko

nom

ik a

çıda

n ön

emin

i aç

ıkla

r.

7.

Ula

şım

ın ti

care

tle il

işkisi

ni k

urar

.

8.

KKTC

ve

fark

lı ül

kele

r ara

sında

ek

onom

ik a

lış- v

eriş

oldu

ğunu

fark

ede

r.

9.

İletiş

imde

med

yanı

n ön

emin

i örn

ekle

rle

açık

lar.

10.

KKTC

’dek

i med

ya k

ayna

klar

ını s

ırala

r.

11.

Med

ya k

ayna

klar

ı hak

kınd

a bi

lgile

nere

k on

ları

etki

n bi

r şek

ilde

kulla

nır.

Zam

an k

azan

man

ın u

laşım

açı

sında

n ön

emli

oldu

ğunu

açı

klar

(1).

Düny

a ül

kele

ri ile

ülk

emizd

e ku

llanı

lan

ulaş

ım s

istem

lerin

i ara

ştırı

r. Bu

nlar

ın k

ulla

nım

am

açla

rını r

esim

lerle

açı

klay

ıp k

arşıl

aştır

ır (2

, 3).

Ülk

emizd

e ge

çmişt

en g

ünüm

üze

kulla

nıla

n ul

aşım

ara

çlar

ında

ki

deği

şim ü

zerin

de d

urul

ur (4

).

Ülk

emizi

n ye

r şe

kille

ri ile

kul

lanı

lan

ulaş

ım s

istem

leri

aras

ında

ki

ilişk

i kur

ulur

(5).

Tica

retin

eko

nom

ik ö

nem

ini

kavr

ar.

Tica

retin

ger

çekl

eşm

esi

için

ge

rekl

i ola

n ul

aşım

ın n

asıl

yapı

ldığ

ını a

çıkl

ayar

ak, u

laşım

ve

ticar

et

aras

ında

ki il

işki k

urul

ur (6

,7).

Ülk

emizd

e ür

etilm

eyen

ve

di

ğer

ülke

lerd

en

alm

ak

zoru

nda

oldu

ğum

uz

ürün

leri,

di

ğer

ülke

lere

sa

tmış

oldu

ğum

uz

üret

im

fazla

sı ür

ünle

ri ar

aştır

ıp b

ulm

ası

isten

ir. A

yrıc

a iç

ve

dış

ticar

et

hakk

ında

bilg

i sah

ibi o

lur (

8).

Günü

müz

ün

tekn

oloj

i ça

ğı

oldu

ğunu

,

tekn

oloj

ik

araç

ların

ya

rdım

ıyla

bilg

iye

ulaş

man

ın k

olay

lıkla

rını a

çıkl

ar. A

yrıc

a m

edya

nın

da b

urad

aki e

tkin

rolü

üze

rinde

tart

ışır (

9).

Med

ya k

ayna

klar

ını n

asıl

etki

n ku

llana

bilir

kon

usun

da ç

evre

sinde

bu

luna

n ki

şiler

den

yard

ım a

lara

k pr

oje

geliş

tirir

(11)

.

Ula

şım

(1,2

,3,4

,5,7

)

Ula

şım

siste

mle

ri (2

,3,4

,5)

Tica

ret (

6,7,

8)

Med

ya

(9,1

0,11

)

Eleş

tirel

dü

şünm

e (2

,5,7

)

Sosy

al k

atılı

m

(11)

Araş

tırm

a (3

, 5)

57

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

AL

TIN

CI S

INIF

58

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

ÖĞ

REN

ME

ALAN

I/LA

RI:

TOPL

UM

SAL

GRU

PLAR

VE

KURU

MLA

R, K

ÜLT

ÜR,

BİL

İM, T

EKN

OLO

Jİ VE

TO

PLU

M, K

ÜLT

ÜR

6. s

ınıf

1.Ü

NİT

E

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I AÇ

IKLA

MAL

AR

TEM

EL

KAVR

AMLA

R BE

CERİ

LER

SOSYAL OLAYLARI ANLAMAK

1.

Sosy

al o

layı

n an

lam

ını a

çıkl

ar.

2.

Yakı

n çe

vres

inde

yaş

anan

sosy

al o

layl

ara

örne

kler

ver

ir.

3.

Sosy

al o

layl

arın

insa

nlar

ın b

ir ar

ada

yaşa

mas

ında

n do

ğduğ

unu

fark

ede

r.

4.

Sosy

al o

layl

arın

sosy

alle

şme

yolu

yla

gele

cek

nesil

lere

akt

arıld

ığın

ı alg

ılar.

5.

Bir s

osya

l ola

yın

oluş

um sü

reci

ni v

e so

nuçl

arın

ı ar

aştır

ma

yapa

rak

belir

ler.

6.

Sosy

al o

layl

arın

çok

lu n

eden

ve

sonu

çlar

ı ol

duğu

nu ö

rnek

bir

sosy

al o

lay

üzer

inde

ana

liz

eder

.

7.

Sosy

al o

layl

arın

insa

nlar

üze

rinde

ki e

tkile

rini

bir s

osya

l ola

y üz

erin

de a

naliz

ede

r.

8.

Med

yanı

n so

syal

ola

ylar

üze

rinde

ki e

tkisi

ni fa

rk

eder

.

Sosy

al o

layl

arın

öze

llikl

eri ü

zerin

de d

urul

arak

sos

yal o

lay

kavr

amın

ın a

nlam

ı açı

klan

ır (1

)

Yakı

n çe

vred

e ya

şana

n fa

rklı

sosy

al

olay

ör

nekl

eri

üzer

inde

dur

ulur

(2)

Sosy

al o

layl

arın

bird

en ç

ok in

sanı

n ye

r alm

asıy

la o

luşt

uğu

üzer

inde

dur

ulur

(3)

Sosy

al

olay

ların

so

syal

leşm

e yo

luyl

a ge

lece

k ne

sille

re

akta

rıldı

ğı ö

rnek

ler ü

zerin

de d

urul

ur (4

)

Öğr

enci

lerin

bi

r so

syal

ol

ay

seçe

rek

oluş

um

süre

cini

, bo

yutla

rını v

e so

nuçl

arın

ı ara

ştırm

alar

ı ist

enir

(5)

İnce

lene

n so

syal

ola

y üz

erin

de s

osya

l ola

ylar

ın b

irden

çok

ne

den

ve so

nucu

nun

oldu

ğu g

öste

rilir

(6)

Bir

sosy

al o

lay

seçi

lere

k in

sanl

ar ü

zerin

deki

olu

mlu

ya

da

olum

suz e

tkile

ri üz

erin

de d

urul

ur (7

)

Med

yanı

n gü

nüm

üzde

sos

yal

olay

lar

üzer

inde

ne

tür

etki

leri

oldu

ğu ö

rnek

sosy

al o

layl

ar ü

zerin

de g

öste

rilir

(8)

So

syal

ola

y (1

-8)

So

syal

leşm

e (3

,4)

M

edya

(8)

Ar

aştır

ma

(2,5

6,7)

El

eştir

el d

üşün

me

(5,6

,7)

İle

tişim

ve

bilg

i te

knol

ojile

ri ye

terli

ği

(8)

59

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

ÖĞ

REN

ME

ALAN

I/LA

RI:

YER

VE İN

SAN

LAR,

ZAM

AN, D

EĞİŞ

İM V

E SÜ

REKL

İLİK

6

. sın

ıf 2.

ÜN

İTE

Öğr

enm

e Çı

ktıla

rı AÇ

IKLA

MAL

AR

Tem

el

Kavr

amla

r Be

ceril

er

İÇİNDE YAŞADIĞIMIZ DÜNYA

1.

Düny

anın

tekt

onik

olu

şum

unda

ki d

eğişi

m

ve sü

rekl

iliğe

kan

ıtlar

gös

terir

.

2.

Jeol

ojik

zam

anla

rın ö

zelli

kler

ini t

ekto

nik

olay

larla

ilişk

ilend

irere

k aç

ıkla

r.

3.

Yer ş

ekill

erin

i olu

ştur

an fa

ktör

leri

oluş

um

kayn

akla

rına

göre

sını

fland

ırır.

4.

İnsa

n fa

aliy

etle

rinde

n yo

la ç

ıkar

ak b

eşer

î sis

tem

lerin

coğ

rafy

anın

kon

ular

ı içe

risin

deki

ye

rini a

çıkl

ar.

5.

İnsa

n fa

aliy

etle

rinin

yer

yüzü

değ

işim

ine

etki

sini a

çıkl

ar.

6.

Düny

amızı

n fa

rklı

jeol

ojik

zam

anla

rda

deği

şim v

e sü

rekl

iliğ i

ni c

oğra

fi aç

ıdan

ana

liz

eder

.

7.

Doğa

l çev

reni

n in

san

faal

iyet

lerin

e et

kile

rini

ve in

sanl

arın

doğ

al ç

evre

ye u

yum

sü

reçl

erin

i kar

şılık

lı ili

şkile

ri çe

rçev

esin

de

anal

iz ed

er.

8.

Örn

ekle

rden

yar

arla

nara

k do

ğal o

rtam

da

insa

n et

kisiy

le m

eyda

na g

elen

değ

işim

lerin

so

nuçl

arın

ı ana

liz e

der.

9.

Doğa

l afe

tleri;

olu

şum

ned

enle

ri, ö

zelli

kler

i, da

ğılış

ları

ve in

sanl

ara

olan

etk

ileri

bakı

mın

dan

anal

iz ed

er.

10.

İnsa

nlar

ın d

oğal

afe

tlerin

olu

şum

una

etki

sini,

afet

bili

ncin

in g

elişt

irilm

esi

açısı

ndan

değ

erle

ndiri

r.

Düny

anın

içya

pısı

ile il

gili

gene

l bilg

iler v

erili

r (1)

.

Düny

anın

har

eket

liliğ

i ve

jeol

ojik

zam

anla

rın ö

zelli

kler

i üze

rinde

dur

ulur

(2

).

İnsa

n fa

aliy

etle

ri ve

coğ

rafy

a ili

şkisi

üze

rinde

dur

ulur

. İns

an fa

aliy

etle

rinin

co

ğraf

ya k

onul

arı i

çind

eki y

erin

in fa

rkın

a va

rmas

ı sağ

lanı

r (4,

5).

Düny

ada

görü

len

doğa

l afe

tlerin

nel

er o

lduğ

u lis

tele

nir.

Doğa

l afe

tlerin

dü

nya

üzer

inde

ned

en f

arkl

ılıkl

ar g

öste

rdiğ

i ve

far

klı

etki

lere

seb

ep

oldu

ğu b

elirt

ilir.

Doğa

l af

etle

rden

kor

unm

a yo

lların

a yö

nelik

öne

riler

üz

erin

de d

urul

ur (7

).

Yakı

n çe

vred

e se

l, rü

zgar

ve

depr

em g

ibi a

fetle

rin g

örül

ebile

ceği

dik

kate

al

ınar

ak, b

u af

etle

rin z

arar

ını e

n az

a in

dirm

ek iç

in a

lınab

ilece

k ön

lem

lerin

ne

ler o

labi

lece

kler

i üze

rinde

dur

ulur

(8, 9

).

Su,

ener

ji ve

be

sin

döng

üsü

diya

gram

ların

dan

yara

rlana

rak

doğa

l sis

tem

lerin

etk

ileşim

i örn

ekle

ndiri

lir. B

u dö

ngül

erin

birb

irler

ine

etki

leri

ve

siste

m il

işkisi

ana

liz e

dile

bilir

(10)

.

Ekos

istem

kav

ram

ağı

olu

ştur

ulur

. Su

ekos

istem

ine

ait

unsu

rlard

an y

ola

çıkı

lara

k bu

nun

(su

ekos

istem

inin

) ya

şam

içi

n ön

emi

üzer

inde

dur

ulur

. (1

3).

Jeol

ojik

de

vir

(2,6

)

Tekt

onizm

a (1

,3,9

,12)

Doğa

l af

et

(9,1

0,12

)

Levh

a te

kton

iği

(1,3

,12)

Ekos

istem

(5

,7,1

3)

Su

döng

üsü

(13)

Eleş

tirel

düş

ünm

e (1

,2,3

,4,6

,12)

Mek

ânı a

lgıla

ma

bece

riler

i (4,

5,7,

8)

Araş

tırm

a (1

,8)

60

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

11.

Kaya

çlar

ın ö

zelli

kler

i ile

yer

yüzü

şeki

llerin

in

oluş

um sü

reçl

erin

i iliş

kile

ndiri

r.

12. L

evha

tekt

oniğ

i ile

dep

rem

kuş

akla

rı, sı

cak

su k

ayna

klar

ı ve

volk

anla

rın d

ağılı

şını

ilişk

ilend

irir.

13. E

kosis

tem

i olu

ştur

an u

nsur

ları,

ene

rji a

kışın

ı ek

osist

emin

dev

amlıl

ığı a

çısın

dan

anal

iz ed

er.

61

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

ÖĞ

REN

ME

ALAN

I/LA

RI:

YER

VE İN

SAN

LAR,

ZAM

AN, D

EĞİŞ

İM V

E SÜ

REKL

İLİK

, KAY

NAK

ALR

VE İH

TİYA

ÇLAR

, İN

SAN

ALR

VE Y

ÖN

ETİM

İ

6. s

ınıf

3.Ü

NİT

E

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I AÇ

IKLA

MAL

AR

TEM

EL

KAVR

AMLA

R BE

CERİ

LER

YERYÜZÜNDE NÜFUS VE YERLEŞME

1.

Yerle

şmey

i etk

ileye

n fa

ktör

leri

sınıfl

andı

rır.

2.

Yerle

şme

ve e

kono

mik

faal

iyet

ler

aras

ında

ki il

işkiy

i açı

klar

.

3.

Geçm

işten

gün

ümüz

e ye

rleşm

e ve

ko

nut i

lişki

sine

örne

kler

ver

ir.

4.

Nüf

us

hare

ketle

ri ile

ye

rleşm

eler

de

mey

dana

ge

len

deği

şimi

ve

bunu

n so

nuçl

arın

ı ana

liz e

der.

5.

Göç

kav

ram

ını a

çıkl

ar.

6.

Göç

har

eket

leri

sonu

cu o

rtay

a çı

kan

soru

nlar

ı ve

bu

so

runl

ara

bulu

nan

çözü

m y

olla

rını t

artış

ır.

7.

Kent

ve

kırs

al h

ayat

ta o

rtay

a çı

kan

bire

ysel

ve

to

plum

sal

soru

nlar

ı ve

çö

züm

yol

ların

ı tar

tışır.

8.

Yerle

şme,

kon

ut v

e yö

netim

iliş

kisin

i an

aliz

eder

.

9.

Gele

cekt

e ol

uşac

ak

yerle

şmel

er

hakk

ında

tahm

inde

bul

unur

.

10.

Kent

ve

kı

rsal

ye

rleşm

eler

ar

asın

daki

fark

ları

açık

lar.

İnsa

nlar

ın y

erle

şme

yeri

olar

ak s

eçtik

leri

yerle

rin ö

zelli

kler

i örn

ekle

rle

açık

lanı

r. Bu

nun

coğr

afi ş

artla

rla il

işkisi

açı

klan

ır (1

).

Ekon

omik

fa

aliy

etle

rin

yerle

şme

üzer

inde

ki

etki

leri

çevr

emizd

en

örne

kler

ver

erek

açı

klan

ır (2

).

Ülk

emizd

eki

göçü

n ne

den

ve s

onuç

ların

a ta

rihte

n ve

gün

ümüz

den

örne

kler

ver

ilir.

Köyd

en k

ente

göç

, yu

rt d

ışına

göç

ve

bunl

arın

siy

asi,

sosy

al, k

ültü

rel,

ekon

omik

boy

utla

rına

deği

nilir

(6).

Geç

mişt

en g

ünüm

üze

kulla

nıla

n ko

nut

tiple

ri be

lirle

nir.

Bu k

onut

lard

a ku

llanı

lan

yapı

mal

zem

eler

inin

iklim

, eko

nom

i, ya

şam

biç

imi i

le il

işkisi

üz

erin

de d

urul

ur (8

).

Gele

ceği

n ye

rleşm

eler

inin

öze

llikl

e de

şehi

rlerin

in n

asıl

olac

ağı ü

zerin

de

duru

lur (

9).

Kırs

al

ve

kent

lerd

eki

insa

nlar

ın

ekon

omik

ve

kü

ltüre

l öz

ellik

leri

üzer

inde

dur

ulur

(10)

.

Nüf

us (4

,5,6

,7)

Göç

(5,6

)

Ken

tsel

ye

rleşm

e (2

,7,1

0)

Kırs

al y

erle

şme

(2,7

,10)

Mek

ânı a

lgıla

ma

bece

riler

i (1,

3,7,

10)

Ele

ştire

l düş

ünm

e (1

,2,3

,4,6

,7,1

0)

Yar

atıc

ı düş

ünm

e (6

,7,9

)

Pro

blem

çöz

me

(6,7

)

62

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

ÖĞ

REN

ME

ALAN

I/LA

RI: Z

AMAN

, SÜ

REKL

İLİK

VE

DEĞİ

ŞİM

, İN

SAN

LAR

VE Y

ÖN

ETİM

İ, YE

R VE

İNSA

NLA

R, B

İLİM

, TEK

NO

LOJİ

VE T

OPL

UM

6. sı

nıf

4.Ü

NİT

E

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I AÇ

IKLA

MAL

AR

TEM

EL

KAVR

AMLA

R BE

CERİ

LER

ZAMANDA İNSAN

1.

İnsa

nlık

tarih

inin

baş

lang

ıcın

ı kan

ıtlar

a da

yalı

olar

ak a

çıkl

ar.

2.

İnsa

nlık

tarih

inde

ki ö

nem

li dö

nem

leri

ve

özel

likle

rini a

çıkl

ar.

3.

Çeşit

li ka

ynak

lard

an y

arar

lana

rak

insa

nlık

ta

rihin

in ö

nem

li dö

nem

lerin

deki

yaş

amı

tahm

in e

der.

4.

İnsa

nlık

tarih

inde

ki ö

nem

li ic

at v

e bu

luşla

rın in

san

yaşa

mı ü

zerin

deki

et

kile

rini d

eğer

lend

irir.

5.

Doğa

koş

ulla

rının

yaş

am a

lanl

arın

ın v

e ya

şam

şeki

lleri n

in o

luşm

asın

daki

etk

ilerin

i aç

ıkla

r.

6.

İnsa

nlar

ın y

aşam

ala

nlar

ını d

eğişt

irmes

inin

ge

rekç

eler

ini ö

rnek

ola

ylar

a da

yalı

alar

ak

açık

lar.

7.

Sana

yiye

day

alı ü

retim

in in

san

yaşa

mı

üzer

inde

ki e

tkile

rini ö

rnek

ola

ylar

a da

yalı

olar

ak a

çıkl

ar.

8.

İnsa

nlar

ın ta

rihse

l sür

eçte

ken

dile

rini

yöne

tmek

için

olu

ştur

dukl

arı y

önet

im

biçi

mle

rini k

arşıl

aştır

ır.

9.

Bilim

, san

ayi v

e te

knol

ojin

in in

san

yaşa

mı

üzer

inde

ki e

tkile

rini a

çıkl

ar.

Mod

ern

insa

nın

köke

nler

i ve

düny

aya

nere

den

yayı

ldık

ları

üzer

inde

dur

ulur

(1

)

İnsa

nlık

tar

ihin

deki

avc

ılık

ve t

opla

yıcı

lık, t

arım

, end

üstr

i ve

bilg

i çağ

ların

ın

süre

leri

ve te

mel

öze

llikl

eri ü

zerin

de d

urul

ur (2

)

Öğr

enci

lerin

yaz

ılı b

elge

, m

ektu

p, a

nı,

harit

a, f

otoğ

raf,

ders

kita

bı v

b.

kayn

akla

ra d

ayal

ı ol

arak

ins

anlık

tar

ihin

in ö

nem

li dö

nem

lerin

deki

yaş

am

koşu

lların

ı tah

min

etm

eler

i ist

enir

(3)

Teke

rlek,

yaz

ı, al

fabe

, dem

ir, b

arut

, kâğ

ıt, m

atba

a, b

uhar

lı m

otor

, pen

isilin

vb

. ic

at v

e bu

luşla

r za

man

çize

lges

i üze

rinde

gös

teril

erek

insa

n ya

şam

ına

etki

leri

tart

ışılır

(4)

İnsa

nlar

ın y

aşad

ığı

yerle

ri ni

çin

deği

ştirm

ek z

orun

da k

aldı

klar

ı, Tü

rkle

rin

Ort

a As

ya’d

an g

öçü

vb. ö

rnek

ola

ylar

ara

cılığ

ıyla

tart

ışılır

(6)

Sana

yile

şmey

le b

irlik

te ü

retim

art

ışını

n şe

hirle

şme,

bes

lenm

e, ç

evre

kirl

iliği

vb

. üze

rinde

ki e

tkile

ri ta

rtışı

lır (7

)

Tarih

sel s

üreç

te in

sanl

arın

ken

dile

rini y

önet

mek

için

olu

ştur

dukl

arı y

önet

im

biçi

mle

ri (m

onar

şi, o

ligar

şi, m

utla

kıye

t, ko

mün

izm, d

emok

rasi

vb.)

üzer

inde

du

rulu

r (8)

Bilim

, san

ayi v

e te

knol

ojin

in in

san

yaşa

mın

daki

olu

mlu

ve

olum

suz

yönl

er

tart

ışılır

(9)

Zam

an (1

-9)

Kron

oloj

i (2

,3,4

,8)

Deği

ş im (1

-9)

İcat

(4)

Süre

klili

k (1

-9)

Yar

atıc

ı dü

şünm

e ( 3

)

Eleş

tirel

düşü

nme

(4, 8

,,9)

63

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

ÖĞ

REN

ME

ALAN

I/LA

RI:

KÜLT

ÜR,

YER

VE

İNSA

NLA

R, Z

AMAN

, DEĞ

İŞİM

VE

SÜRE

KLİL

İK

6. s

ınıf

5.Ü

NİT

E

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I AÇ

IKLA

MAL

AR

TEM

EL

KAVR

AMLA

R BE

CERİ

LER

SOSYAL VE KÜLTÜREL FARKLILIKLAR

1.

Kültü

r kav

ram

ıyla

ilgi

li fa

rklı

tanı

mla

rdan

har

eket

le

kültü

r uns

urla

rını b

elirl

er.

2.

Coğr

afya

nın

kültü

r üze

rinde

ki e

tkisi

ni ir

dele

r.

3.

Kültü

rü o

luşt

uran

uns

urla

rdan

yol

a çı

kara

k fa

rklı

kültü

rel b

ölge

lerin

yer

yüzü

nde

yayı

lış a

lanl

arın

a ai

t an

alizl

er y

apar

.

4.

Düny

a üz

erin

de il

k kü

ltür m

erke

zlerin

in o

rtay

a çı

kışın

ı ve

yayı

lışın

ı bel

irley

en fa

ktör

leri

zam

an,

süre

klili

k ve

değ

işim

açı

sında

n de

ğerle

ndiri

r.

5.

Bulu

nduğ

u çe

vred

eki t

arih

î dok

udan

yol

a çı

kara

k dö

nem

in k

ültü

rü h

akkı

nda

çıka

rımla

rda

bulu

nur.

6.

Çev

resin

deki

kül

türe

l etk

inlik

lere

kat

ılmay

a ist

ekli

olur

.

7.

Kültü

rel f

arkl

ılıkl

arı,

topl

umla

r ara

sı ili

şkile

r aç

ısınd

an d

eğer

lend

irir.

8.

Kültü

rel d

eğişi

mle

re n

eden

ola

n un

surla

ra v

e bu

nlar

ın e

tkile

rine

örne

kler

ver

ir.

9.

Popü

ler k

ültü

rün

bire

y ve

topl

um ü

zerin

deki

et

kile

rini y

orum

lar.

10.

İletiş

im a

raçl

arın

ın k

ültü

r üze

rinde

ki e

tkile

rini

yoru

mla

r.

11.

Kültü

rel f

arkl

ılıkl

ara

karş

ı hoş

görü

lü o

lur.

Bölg

e an

alizi

yön

tem

iyle

Tür

k kü

ltürü

nün

yayı

lış

alan

ları

ve T

ürk

kültü

ründ

e et

kili

olan

fak

törle

r so

rgul

anır

(1).

Kültü

r ka

vram

ağ

ı ol

uştu

rara

k,

ilk

kültü

r m

erke

zler

i dün

ya h

arita

sı üz

erin

de b

elirl

enir.

İlk

kültü

r m

erke

zler

inin

ol

uşum

unda

ki

etki

li fa

ktör

ler

sınıfl

andı

rılar

ak

bunl

arın

dü

nyad

a kü

ltüre

l yay

ılışt

aki ö

nem

i sor

gula

nır (

3, 4

).

Fark

lı ül

kele

rin k

ültü

rleri

(Asy

a, A

vrup

a, A

mer

ika,

Af

rika)

üz

erin

de

duru

lur.

Bu

fark

lılık

ların

ne

denl

eri ö

rnek

lerle

açı

klan

ır (7

).

İnsa

nın

sosy

al

bir

varlı

k ol

duğu

te

zinde

n ha

reke

tle,

insa

nın

kültü

r ya

ratm

a öz

elliğ

i ve

bir

kültü

r or

tam

ında

ken

disin

i ge

rçek

leşt

irebi

lece

ği

husu

sların

a çe

vred

en

ve

günl

ük

haya

ttan

ör

nekl

er v

erile

rek

vurg

u ya

pılır

(8).

Popü

ler

kültü

r ve

ile

tişim

in k

ültü

r üz

erin

deki

et

kile

ri üz

erin

de d

urul

ur (9

, 10)

.

Fark

lı m

illet

ler

ve

topl

umla

r ar

ası

kültü

r fa

rklıl

ıkla

rına

yöne

lik ö

rnek

ler

tesp

it ed

erek

bu

fark

lılık

ların

ne

denl

eri

üzer

inde

du

rulu

r. Sö

z ko

nusu

fark

lılık

lar k

onus

unda

, top

lum

sal h

oşgö

rü

anla

yışı

için

de

nasıl

da

vran

ılmas

ı ge

rekt

iğin

e yö

nelik

açı

klam

alar

yap

ılır.

( 11)

.

Kültü

r (1,

2,3,

4,5)

Örf

-ade

t (11

)

Gele

nek -

göre

nek

(11)

Popü

ler k

ültü

r (9

)

Eleş

tirel

dü

şünm

e (2

,3,4

,79,

10)

Sosy

al k

atılı

m (6

)

Zam

anı a

lgıla

ma

bece

riler

i (4

,5,8

,10)

Kişis

el/s

osya

l ye

terli

k (1

1)

64

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

ÖĞ

REN

ME

ALAN

I/LA

RI:

İNSA

NLA

R VE

YÖ

NET

İMİ,

KÜRE

SEL

BAĞL

AR, B

İREY

6.

sını

f 6.

ÜN

İTE

Ö

ĞRE

NM

E ÇI

KTIL

ARI

AÇIK

LAM

ALAR

TE

MEL

KA

VRAM

LAR

BECE

RİLE

R

DEMOKRASİ VE İNSAN HAKLARI

1.

Dem

okra

sinin

tem

el il

kele

rini a

çıkl

ar.

2.

Dem

okra

si kü

ltürü

nün

dem

okra

tik si

stem

in iş

leyi

şinde

ki

rolü

nü d

eğer

lend

irir.

3.

Dem

okra

tik v

atan

daşlı

k bi

linci

ne sa

hip

olm

anın

dem

okra

tik

süre

cin

işley

işine

kat

kısın

ı açı

klar

.

4.

İnsa

n ha

k ve

özg

ürlü

kler

inin

anl

amın

ı ve

özel

likle

rini a

çıkl

ar.

5.

İnsa

n ha

k ve

özg

ürlü

kler

i ile

ilgi

li gü

ncel

ola

ylar

ı tak

ip e

der.

6.

İnsa

n ha

k ve

özg

ürlü

kler

ini t

oplu

msa

l yaş

amla

ilişk

ilend

irir.

7.

Dem

okra

tik v

atan

daşlı

k bi

linci

ne sa

hip

olm

anın

dem

okra

tik

süre

cin

işley

işine

kat

kısın

ı açı

klar

.

8.

Evre

nsel

insa

n ha

klar

ı ilk

eler

i açı

sında

n ül

kem

izde

ve

düny

ada

yaşa

nan

önem

li ge

lişm

eler

i bel

gele

re d

ayal

ı ola

rak

yoru

mla

r.

9.

Hak

ve ö

zgür

lükl

erin

kul

lanı

lmas

ı bağ

lam

ında

; dev

letin

va

tand

aşa,

vat

anda

şın d

evle

te v

e di

ğer i

nsan

lara

kar

şı gö

rev

ve so

rum

lulu

klar

ını d

emok

rasin

in h

ayat

a ge

çiril

mes

i aç

ısınd

an d

eğer

lend

irir.

10.

Hak

ve ö

zgür

lükl

erin

i kul

lanm

ak iç

in k

endi

ni so

rum

lu

hiss

eder

.

Eşitl

ik, ö

zgür

lük,

ada

let,

hoşg

örü,

far

klılı

klar

a sa

ygı g

ibi

dem

okra

sinin

tem

el d

eğer

leri

üzer

inde

dur

ulur

(1).

Aile

, oku

l ve

topl

umsa

l çev

rede

dem

okra

si kü

ltürü

ve

o kü

ltürü

ol

uştu

ran

değe

rlerin

, de

mok

ratik

sis

tem

in

işlem

esin

e ka

tkı s

ağla

dığı

vur

gula

nır (

2).

Bilin

çli

bir

med

ya

okur

yaza

rı ol

arak

in

san

hak

ve

özgü

rlükl

eri

ile i

lgili

ulu

sal

veya

ulu

slar

aras

ı ol

umlu

/o

lum

suz g

ünce

l ola

ylar

üze

rinde

dur

ulur

(5).

İnsa

n ha

k ve

öz

gürlü

kler

inin

; di

l, di

n,

etni

k kö

ken,

ci

nsiy

et,

sosy

o-ek

onom

ik

ve

kültü

rel

fark

lılık

lar

göze

tilm

eksiz

in

herk

es

için

ge

çerli

ve

eş

it ol

duğu

vu

rgul

anır

(4).

Dem

okra

tik v

atan

daşın

; ha

k ve

özg

ürlü

kler

ini

bilm

e,

göre

v ve

sor

umlu

lukl

arın

ın g

ereğ

ini y

apm

a, a

ktif

olm

a,

özgü

r ve

ba

ğım

sız

davr

anab

ilme

vb.

özel

likle

rine

deği

nilir

(7).

Atat

ürk’

ün i

nsan

hak

ve

özgü

rlükl

erin

e ve

rdiğ

i ön

emi

göst

eren

sözle

rinde

n ör

nekl

er v

erili

r (8)

.

Ülk

emizd

e ve

dün

yada

yak

ın g

eçm

işte

veya

gün

ümüz

de

yaşa

nan

önem

li ge

lişm

eler

vur

gula

nır (

9).

Kişin

in

kend

i ha

k ve

öz

gürlü

kler

ini

kulla

nırk

en

başk

alar

ının

ha

k ve

öz

gürlü

kler

ini

ihla

l et

mem

esi

gere

ktiğ

i üze

rinde

öne

mle

dur

ulur

(10)

.

İnsa

n ha

klar

ı (4

,5,6

,8,9

)

Eşitl

ik ( 1

,4,5

,6,8

)

Özg

ürlü

k (1

,4,5

,6,8

)

Soru

mlu

luk.

9,10

)

Dem

okra

si (1

,2,3

,7,9

)

Dem

okra

tik si

stem

(2

)

Dem

okra

si kü

ltürü

(2

,3,9

)

Huku

kun

üstü

nlüğ

ü (1

,9)

Çoğu

lcul

uk (1

,2)

Oku

r yaz

arlık

(5

, 8,9

)

Eleş

tirel

dü

şünm

e (2

,6,8

,9)

Sosy

al k

atılı

m

(5,1

0)

Kişis

el v

e so

syal

ye

terli

k (1

0)

Araş

tırm

a (5

)

65

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

YE

DİN

Cİ S

INIF

66

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

ÖĞ

REN

ME

ALAN

I/LA

RI: B

İREY

, İN

SAN

LAR

VE Y

ÖN

ETİM

İ, YE

R VE

İNSA

NAL

R, K

ÜLT

ÜR,

KAY

NAK

ALR

VE İH

TİYA

ÇLAR

7.

sını

f 1.

ÜN

İTE

Ö

ĞRE

NM

E ÇI

KTIL

ARI

AÇIK

LAM

ALAR

TE

MEL

KA

VRAM

LAR

BECE

RİLE

R

BİRLİKTE YAŞAMAK

1.

Her b

ireyi

n ke

ndin

e ha

s öze

llikl

erin

in o

lduğ

unu

kabu

l ede

r.

2.

Kend

isine

ve

çevr

esin

deki

kişi

lere

değ

er v

erir.

3.

Dem

okra

sinin

insa

na v

e in

san

irade

sine

verd

iği ö

nem

i far

k ed

er.

4.

Dem

okra

tik b

ir va

tand

aş o

lman

ın g

erek

lerin

i örn

ekle

rle a

çıkl

ar.

5.

İçin

de y

aşad

ığı ç

evre

nin

koru

nmas

ı kon

usun

da d

uyar

lılık

gös

terir

6.

Fark

lı gö

rüş,

düş

ünce

, ina

nç, a

nlay

ış ve

kül

türe

l değ

erle

rin

topl

umsa

l yaş

amı z

engi

nleş

tirdi

ğini

açı

klar

.

7.

Topl

umsa

l cin

siyet

eşit

liğin

in g

üçle

ndiri

lmes

inde

ken

di

konu

mun

a uy

gun

soru

mlu

lukl

ar ü

stle

nir.

8.

Ayrım

cılığ

ın ç

eşitl

i biç

imle

rini s

orgu

laya

rak

ayrım

cılık

yap

mam

a ko

nusu

nda

duya

rlılık

gös

terir

.

9.

Birli

kte

yaşa

ma

kültü

rü iç

in d

iyal

og v

e et

kili

iletiş

imin

öne

min

i fa

rk e

der.

10.

İşbö

lüm

ü ve

işbi

rliği

nin

dem

okra

tik to

plum

yaş

amı i

çin

taşıd

ığı

önem

i örn

ekle

rle a

çıkl

ar.

11.

Kend

isini

n ve

topl

umun

yaş

am k

alite

sinin

yük

selti

lmes

i içi

n so

rum

lulu

k üs

tlenm

enin

öne

min

i far

k ed

er.

12.

Kara

r ver

me

süre

çler

ine

katıl

man

ın ö

nem

ini b

ilere

k ke

ndi

konu

mun

a uy

gun

soru

mlu

lukl

ar ü

stle

nir.

13.

Kam

u m

alla

rının

ve

orta

k ya

şam

ala

nlar

ının

kor

unm

asın

da

soru

mlu

luk

üstle

nir.

14.

Enge

lli, y

aşlı

vb. k

işile

rin to

plum

la u

yum

lu v

e m

utlu

bir

yaşa

m

sürd

üreb

ilmel

eri i

çin

gere

kli k

oşul

ların

sağl

anm

ası k

onus

unda

ön

erile

rde

bulu

nur.

15.

Hak,

özg

ürlü

k ve

soru

mlu

luk

aras

ında

ki il

işkiy

i far

k ed

er.

Kişil

er a

rasın

daki

far

klılı

klar

ı ka

bul

eder

ek

herk

ese

değe

r ve

rilm

esi

gere

ktiğ

i üz

erin

de

duru

lur (

1,2)

.

Dem

okra

sinin

insa

n ira

desin

e ve

rdiğ

i öne

m

üzer

inde

dur

ular

ak d

emok

ratik

bir

vata

ndaş

ol

mak

iç

in

nasıl

da

vran

ılmas

ı ge

rekt

iği

üzer

inde

dur

ulur

(3,4

).

Topl

umda

ki

çeşit

li fa

rklıl

ıkla

rdan

ör

nekl

er

veril

erek

bu

fa

rklıl

ıkla

rın

topl

umu

nasıl

ze

ngin

leşt

irdiğ

i üze

rinde

dur

ulur

(6).

Topl

umsa

l ci

nsiy

et

kavr

amı

üzer

inde

du

rula

rak,

öğ

renc

ilerin

to

plum

sal

cins

iyet

eş

itliğ

i sa

ğlan

mas

ı ko

nusu

nda

üzer

lerin

e dü

şen

soru

mlu

lukl

ar ta

rtışı

lır (7

).

Birli

kte

yaşa

ma

kültü

rünü

n ge

lişm

esi

için

di

yalo

g ve

et

kile

şim,

işbirl

iği,

ayrım

cılığ

ın

gide

rilm

esi

gibi

kon

ular

üze

rinde

dur

ulur

(8

,9,1

0).

Aile

de,

okul

da

ve

yakı

n çe

vred

e ka

rar

veril

mes

i ge

reke

n du

rum

lar

örne

klen

diril

erek

, öğ

renc

ilerin

bu

sü

rece

ka

tılm

alar

ının

ger

eklil

iği v

urgu

lanı

r (12

).

Birli

kte

yaşa

ma

kültü

rü

açısı

ndan

ka

mu

mal

ları

ve

orta

k ya

şam

al

anla

rının

ko

runm

ası g

erek

liliğ

i üze

rinde

dur

ulur

(13)

.

Enge

lli v

e ya

şlı v

b. k

işile

rin t

oplu

ma

uyum

u iç

in ç

eşitl

i ku

rum

lara

ve

kend

ilerin

e dü

şen

soru

mlu

lukl

ar ü

zerin

de d

urul

ur (1

4).

Dem

okra

tik

vata

ndaş

(1-

15)

Topl

umsa

l ci

nsiy

et (7

)

Ayrım

cılık

(8)

Kam

u m

alı

(13)

Hak

(15)

Özg

ürlü

k15)

Soru

mlu

luk

(15)

Eleş

tirel

dü

şünm

e (1

5)

Yara

tıcı

düşü

nme

(14)

Kişis

el v

e so

syal

ye

terli

k (1

,2,5

,7,8

,12,

13)

İşbi

rliği

(13)

Sosy

al k

atılı

m

(2,5

,7,8

,12,

13) Ar

aştır

ma

(10)

67

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

ÖĞ

REN

ME

ALAN

I/LAR

I: K

AYN

AKLA

R VE

İHTİ

YAÇL

AR, Y

ER V

E İN

SAN

LAR,

ZAM

AN, S

ÜRE

KLİL

İK V

E DE

ĞİŞ

İM, B

İLİM

, TEK

NO

LOJİ

VE T

OPL

UM

7. s

ınıf

2.Ü

NİT

E

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I AÇ

IKLA

MAL

AR

TEM

EL

KAVR

AMLA

R BE

CERİ

LER

İHTİYAÇLAR, ÜRETİM VE TÜKETİM

1.

Yaşa

dığı

yer

deki

eko

nom

ik fa

aliy

etle

ri aç

ıkla

yara

k gr

upla

ndırı

r.

2.

İste

k ve

ihtiy

açla

rını a

yırt

ede

r.

3.

Bilin

çli b

ir tü

ketic

i ola

rak

hakl

arın

ı kul

lanı

r.

4.

İhtiy

açla

rla ü

retim

ve

tüke

tim a

rasın

daki

ilişk

iyi

açık

lar.

5.

Yaşa

dığı

böl

gede

ki e

kono

mik

faal

iyet

lerle

coğ

rafi

özel

likle

ri ili

şkile

ndiri

r.

6.

Yaşa

dığı

böl

gede

ki e

kono

mik

faal

iyet

lerin

ülk

e ek

onom

isind

eki y

erin

i değ

erle

ndiri

r.

7.

Ekon

omid

eki i

nsan

etk

isini

fark

ede

r.

8.

Üre

timde

kat

kıda

bul

unm

a ko

nusu

nda

görü

ş ol

uştu

rur.

9.

İşbi

rliği

yap

arak

üre

time

daya

lı ye

ni fi

kirle

r gel

iştiri

r.

10.

Üre

timde

ve

yöne

timde

topr

ağın

öne

min

i tar

ihte

n ör

nekl

erle

açı

klar

.

11.

Kayn

akla

rın, ü

rünl

erin

ve

ticar

et y

olla

rının

de

vlet

lerin

gel

işmes

inde

ki ö

nem

ini t

arih

ten

ve

günü

müz

den

örne

k ve

rere

k aç

ıkla

r.

12.

Örn

ekle

r ver

erek

üre

tim te

knol

ojisi

ndek

i ge

lişm

eler

in so

syal

ve

ekon

omik

hay

ata

etki

lerin

i de

ğerle

ndiri

r.

13.

Eğiti

min

mes

lek

edin

dirm

e he

defin

i kav

raya

rak

ilgi v

e ye

tene

kler

i doğ

rultu

sund

a m

esle

ki te

rcih

lerin

e yö

nelik

pla

nlam

a ya

par.

14.

İhtiy

açla

rla m

esle

kler

ara

sında

ki il

işkiy

i tar

ihse

l sü

reçt

eki d

eğişi

mi d

e di

kkat

e al

arak

değ

erle

ndiri

r.

Ülk

edek

i ta

rım,

sana

yi,

hizm

et s

ektö

rleriy

le i

lgili

ek

onom

ik

faal

iyet

lerd

en

örne

kler

ve

riler

ek

grup

lam

alar

ı ist

enir

(1).

Bilin

çli t

üket

icili

k ka

vram

ı üze

rinde

dur

ular

ak,

bu

konu

daki

ha

klar

ın

nasıl

ve

ha

ngi

yolla

rla

kulla

nıla

bile

ceği

üze

rinde

dur

ulur

(3).

Kişis

el v

e to

plum

sal i

htiy

açla

rla ü

retim

ve

tüke

tim

aras

ında

ki il

işki k

urul

ur (4

).

Ülk

enin

co

ğraf

i ya

pısı

ile

ekon

omik

fa

aliy

etle

r ar

asın

daki

ili

şki

üzer

inde

du

rula

rak,

ek

onom

ik

faal

iyet

lerin

ül

ke

ekon

omisi

ndek

i ye

ri de

ğerle

ndiri

lir (5

,6).

Üre

tim, t

üket

im v

e da

ğıtım

da in

san

etki

si üz

erin

de

duru

lara

k ür

etim

e na

sıl

katk

ı ya

pıla

bile

ceği

ko

nusu

nda

görü

ş olu

ştur

ulur

(7,8

).

Mal

ların

işl

enm

esin

de

kulla

nıla

n ür

etim

te

knol

ojile

rinde

ki

geliş

imin

so

syal

, kü

ltüre

l ve

ek

onom

ik h

ayat

a et

kile

ri üz

erin

de d

urul

ur (1

2).

İlgi

ve

yete

nekl

er

doğr

ultu

sund

a bi

r m

esle

k se

çmen

in ö

nem

i üz

erin

de d

urul

arak

, bu

kon

uda

öğre

ncile

rin k

endi

lerin

e yö

nelik

bir

plan

yap

mal

arı

sağl

anır

(13)

.

Topl

umda

ki ç

eşitl

i iht

iyaç

larla

mes

lekl

er a

rasın

daki

ili

şki

tarih

sel

süre

çtek

i de

ğişim

de

ör

nekl

endi

riler

ek

vurg

ulan

ır.

Günü

müz

de

ihtiy

açla

rın d

eğişm

esiy

le y

ok o

lan

ve o

rtay

a çı

kan

mes

lekl

er ü

zerin

de d

urul

ur (1

4).

Ekon

omik

fa

aliy

et (1

,5,6

)

İste

k ve

ihtiy

aç

(2,1

4)

Bilin

çli t

üket

im

(4)

Bilin

çli t

üket

ici

(3)

Üre

tim

(4,8

,9,1

0,12

)

Üre

tim

tekn

oloj

isi (1

2)

Mes

lek

(13,

14)

Eleş

tirel

düş

ünm

e (1

,2,4

,5,6

,10,

11,1

2)

Sosy

al k

atılı

m (1

3)

Yara

tıcı d

üşün

me

(8,9

)

İşbi

rliği

(9)

Zam

anı a

lgıla

ma

(10,

12)

Giri

şimci

lik (1

3)

68

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

ÖĞ

REN

ME

ALAN

I/LAR

I: B

İLİM

, TEK

NO

LOJİ

VE T

OPL

UM

, ZAM

AN, D

EĞİŞ

İM V

E SÜ

REKL

İLİK

, KÜ

LTÜ

R, K

AYN

AKAL

R VE

İHTİ

YAÇL

AR, İ

NSA

NLA

R VE

YÖ

NET

İMİ

7. sı

nıf

3.Ü

NİT

E

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I AÇ

IKLA

MAL

AR

TEM

EL

KAVR

AMLA

R BE

CERİ

LER

TEKNOLOJİ VE TOPLUM

1.

Bulu

şlarla

tekn

oloj

ik g

eliş

mel

eri i

lişki

lend

irir.

2.

Çevr

esin

deki

tekn

oloj

ik ü

rünl

eri k

ulla

nım

al

anla

rına

göre

sını

fland

ırır.

3.

Kulla

ndığ

ı tek

nolo

jik ü

rünl

erin

zam

an iç

inde

ki

geliş

imin

i açı

klar

.

4.

Tekn

oloj

ik ü

rünl

erin

hay

atım

ızda

ve ç

evre

mizd

e ya

ptığ

ı değ

işikl

ikle

ri di

kkat

e al

arak

geç

mişl

e gü

nüm

üzü

karş

ılaşt

ırır.

5.

Tekn

oloj

inin

topl

uma

olum

lu v

e ol

umsu

z et

kile

rini k

arşıl

aştır

ır.

6.

Çevr

esin

deki

ihtiy

açla

rdan

yol

a çı

kara

k ke

ndin

e öz

gü ü

rünl

er ta

sarla

r.

7.

Tekn

oloj

ik ü

rünl

eri,

kend

isine

, baş

kala

rına

ve

doğa

ya za

rar v

erm

eden

etk

in k

ulla

nır.

8.

İlk u

ygar

lıkla

rın b

ilim

sel v

e te

knol

ojik

gel

işmel

ere

katk

ıların

dan

örne

k ve

rir.

9.

Tekn

oloj

iyi k

ulla

nara

k va

tand

aşlık

hak

ve

soru

mlu

lukl

arın

ı yer

ine

getir

ir.

10.

Bilim

sel v

e te

knol

ojik

gel

işmel

erle

düş

ünce

öz

gürlü

ğü a

rasın

da il

işki k

urar

.

Tarih

teki

öne

mli

bulu

şlar v

e bu

bul

uşla

rın d

oğur

duğu

tekn

oloj

ik

geliş

mel

er ü

zerin

de d

urul

ur (1

).

Çevr

esin

de k

ulla

nıla

n te

knol

ojik

ara

çlar

ın y

erin

e ge

tirdi

ği iş

levi

n ge

çmişt

e na

sıl sa

ğlan

dığı

örn

ekle

ndiri

lir (3

).

Tekn

oloj

ik

ürün

lerin

in

san

haya

tında

ve

kü

ltürd

e ya

ptığ

ı de

ğişim

ler t

arih

sel s

üreç

de

dikk

ate

alın

arak

ince

leni

r (4)

.

Yaşa

dığı

çev

rede

kar

şılaş

ılan

soru

nlar

ın g

ider

ilmes

ine

yöne

lik

oriji

nal ü

rün

tasa

rlam

a ça

lışm

ası y

aptır

ılır (

6).

Tekn

oloj

ik

ürün

lerin

yö

nerg

eler

inin

ok

unm

ası

üzer

inde

du

rula

rak,

kişi

ye,

çevr

eye

ve d

oğay

a za

rar

verm

eden

nas

ıl ku

llanı

labi

lece

ği ü

zerin

de d

urul

ur (7

).

Tarih

sel

süre

çte

uyga

rlıkl

arın

te

knol

ojik

ge

lişim

e ka

tkıla

rı üz

erin

de d

urul

ur (8

).

Digi

tal

vata

ndaş

lık

kavr

amı

üzer

inde

du

rula

rak

tekn

oloj

i ar

acılı

ğıyl

a ha

k ve

sor

umlu

lukl

arın

nas

ıl ye

rine

getir

ilebi

lece

ği

hakk

ında

örn

ekle

r ver

ilir (

9).

Pate

nt

kavr

amı

üzer

inde

du

rula

rak

yara

tıcılı

k,

düşü

nce

özgü

rlüğü

gib

i kav

ram

ların

bili

m v

e te

knol

ojiy

le il

işkisi

kur

ulur

(1

0).

Bulu

ş (1)

Tekn

oloj

ik ü

rün

(2,3

,4,7

)

Dijit

al v

atan

daşlı

k (9

)

Pate

nt (6

)

Düşü

nce

özgü

rlüğü

(10)

Yara

tıcılı

k (6

,10)

Eleş

tirel

düş

ünm

e (1

,2,4

,5,8

,10)

Zam

anı a

lgıla

ma

(3,4

,8)

Yara

tıcı d

üşün

me

(6)

Oku

ryaz

arlık

(9,1

0)

Sosy

al k

atılı

m (7

,9)

Araş

tırm

a (2

,6,8

)

69

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

ÖĞ

REN

ME

ALAN

I/LA

RI:

KAYN

AKAL

R VE

İHTİ

YAÇA

LR, Y

ER V

E İN

SAN

ALR,

KÜ

RESE

L BA

ĞLAR

, BİL

İM, T

EKN

OLO

Jİ VE

TO

PLU

M

7. s

ınıf

4.Ü

NİT

E

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I AÇ

IKLA

MAL

AR

TEM

EL

KAVR

AMLA

R BE

CERİ

LER

KALKINMA

1.

Kalk

ınm

a ka

vram

ının

anl

amın

ı açı

klar

.

2.

Kalk

ınm

a gö

ster

gele

rini l

istel

er.

3.

Kalk

ınm

anın

mod

ernl

eşm

e, sa

nayi

leşm

e,

büyü

me

gibi

içer

ik b

enze

rliği

ola

n ka

vram

larla

ben

zerli

k ve

fark

lılık

ların

ı ka

rşıla

ştırı

r.

4.

İnsa

ni g

elişm

e in

deks

i kav

ram

ını a

çıkl

ar.

5.

Kalk

ınm

a gö

ster

gele

rini e

kono

mik

, kül

türe

l ve

siya

sal v

b. a

çıla

rdan

sını

fland

ırır.

6.

Kalk

ınm

a gö

ster

gele

rini k

ulla

nara

k ül

kele

rin

kalk

ınm

ışlık

düz

eyle

ri ha

kkın

da y

orum

ya

par.

7.

Ülk

eler

in k

alkı

nma

düze

yler

ini s

ınıfl

andı

rır

8.

Kalk

ınm

a gö

ster

gele

riyle

ilgi

li bi

lgile

r to

play

arak

KKT

C’ni

n ka

lkın

ma

düze

yi

hakk

ında

yar

gıya

var

ır.

9.

Kalk

ınm

ış ve

kal

kınm

akta

ola

n ül

kele

rin

coğr

afi ö

zelli

kler

ini k

arşıl

aştır

arak

co

ğraf

yanı

n ka

lkın

may

a et

kisin

i açı

klar

.

10.

Kalk

ınm

a ile

nite

likli

insa

n gü

cü a

rasın

daki

ili

şkiy

i açı

klar

.

11.

Bire

y ol

arak

kal

kınm

adak

i rol

ünün

ve

soru

mlu

luğu

nun

bilin

cind

e ol

ur.

Kalk

ınm

a ka

vram

ına

kalk

ınm

a gö

ster

gele

ri de

di

kkat

e al

ınar

ak

deği

nilir

. Ka

lkın

ma

kavr

amın

ın

sana

yile

şme,

bü

yüm

e, m

oder

nleş

me

gibi

kav

ram

larla

ilişk

isi a

naliz

edi

lir

(1,2

,3).

İnsa

ni g

elişm

e in

deks

i kav

ram

ı açı

klan

arak

çeş

itli ü

lkel

erin

in

sani

gel

işme

inde

ksle

ri ka

rşıl a

ştırı

lır (4

).

Kalk

ınm

a ka

vram

ının

ve

göst

erge

lerin

eko

nom

ik, k

ültü

rel v

e siy

asal

bo

yutla

rı üz

erin

de

duru

lara

k öğ

renc

ilerin

bu

gö

ster

gele

ri sın

ıflam

alar

ı ist

enir

(6).

Kalk

ınm

a gö

ster

gele

ri di

kkat

e al

ınar

ak,

öğre

ncile

rden

baz

ı ül

kele

re

ait

veril

eri

kulla

nara

k o

ülke

lerin

ka

lkın

ma

düze

yler

ini

sınıfl

amal

arı

isten

ir. A

yrıc

a, K

KTC’

nin

kalk

ınm

a gö

ster

gele

rine

ilişk

in

veril

er

de

topl

anar

ak

KKTC

’nin

ka

lkın

ma

düze

yi

hakk

ında

yo

rum

da

bulu

nmal

arı

isten

ir (7

,8).

Öğr

enci

lerd

en k

alkı

nmış

ve k

alkı

nmak

ta o

lan

bazı

ülke

lerin

ka

lkın

ma

göst

erge

leriy

le c

oğra

fi öz

ellik

leri

aras

ında

iliş

ki

kurm

alar

ı ist

enir

(9).

Öğr

enci

lerd

en f

arkl

ı ülk

eler

e ai

t ve

riler

sun

ular

ak k

alkı

nma

ve n

itelik

li in

san

gücü

ara

sında

ilişk

i kur

mal

arı i

sten

ir (1

0).

Öğr

enci

lerd

en ü

lkel

erin

in k

alkı

nmas

ı kon

usun

da k

endi

lerin

e ne

gib

i sor

umlu

lukl

ar d

üştü

ğü k

onus

unda

bey

in ji

mna

stiğ

i ya

pmal

arı i

sten

ir (1

1).

Kalk

ınm

a (1

-11)

Kalk

ınm

a gö

ster

gele

ri (2

,5,6

,8)

İnsa

ni g

elişm

e in

deks

i (4)

İnsa

n gü

cü (1

0)

Eleş

tirel

dü

şünm

e (3

,5,6

,7,8

,9,1

0)

Yara

tıcı

düşü

nme

(9)

Araş

tırm

a (4

,6,7

,8,9

)

Sosy

al k

atılı

m

(11)

Giri

şimci

lik (1

1)

70

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

ÖĞ

REN

ME

ALAN

I/LAR

I: K

ÜRE

SEL

BAĞ

LAR,

KÜ

LTÜ

R, K

AYN

AKAL

R VE

İHTİ

YAÇL

AR, Z

AMAN

, SÜ

REKL

İLİK

VE

DEĞ

İŞİM

7

. sın

ıf 5.

ÜN

İTE

Ö

ĞRE

NM

E ÇI

KTIL

ARI

AÇIK

LAM

ALAR

TE

MEL

KA

VRAM

LAR

BECE

RİLE

R

KÜRESEL BAĞLILIK

1.

Ülk

eler

ara

sında

ki b

enze

r ve

fark

lı yö

nler

i kar

şılaş

tırır.

2.

Küre

selle

şmen

in e

kono

mik

, siy

asal

ve

sosy

o-kü

ltüre

l bo

yutla

rını a

çıkl

ar.

3.

Küre

selle

şmen

in k

endi

yaş

amın

a et

kisin

i örn

ekle

rle

açık

lar.

4.

Topl

umla

r ara

sında

ort

ak k

utla

nan

özel

gün

lere

öne

m

verir

.

5.

Ülk

eler

ara

sında

ki e

kono

mik

alış

veriş

i ülk

e ek

onom

isi

açısı

ndan

değ

erle

ndiri

r.

6.

Ülk

eler

aras

ı eko

nom

ik il

işkile

rde

iletiş

im v

e ul

aşım

te

knol

ojisi

nin

etki

sini a

raşt

ırır.

7.

Turiz

min

ulu

slara

rası

ilişk

ilerd

eki y

eri k

onus

unda

bak

ış aç

ısı g

elişt

irir.

8.

Ort

ak m

irasın

tanı

tılm

asın

da tu

rizm

in y

erin

i far

k ed

er.

9.

20.y

y. b

aşın

da O

sman

lı de

vlet

i ve

Avru

pa ü

lkel

erin

in

siyas

i ve

ekon

omik

yap

ısı il

e I.

Düny

a Sa

vaşın

ın se

bep

ve

sonu

çlar

ını i

lişki

lend

irir.

10.

Küre

sel s

orun

larla

ulu

slara

rası

kuru

luşla

rın a

maç

ların

ı ili

şkile

ndiri

r.

11.

Küre

sel s

orun

ların

çöz

ümle

rinin

uyg

ulam

aya

geçi

lmes

inde

kişi

sel s

orum

lulu

ğunu

fark

ede

r.

12.

Düşü

nce,

sana

t ve

edeb

iyat

ürü

nler

inin

doğ

al v

arlık

ve

tarih

i çev

rele

rin o

rtak

mira

s öğe

si ol

arak

yaş

atılm

asın

da

insa

nlığ

ın so

rum

lulu

ğunu

fark

ede

r.

13.

Ulu

slara

rası

kültü

r, sa

nat f

uar v

e sp

or e

tkin

likle

rinin

to

plum

lara

rası

etki

leşim

deki

rolü

nü d

eğer

lend

irir.

14.

Ülk

emizi

n di

ğer ü

lkel

erle

ola

n ek

onom

ik il

işkile

rini

kayn

akla

r ve

ihtiy

açla

r açı

sında

n de

ğerle

ndiri

r.

Ülk

eler

in e

kono

mik

, kül

türe

l, siy

asal

açı

dan

benz

er v

e fa

rklı

yönl

eri ü

zerin

de d

urul

ur (1

).

Küre

selle

şmen

in e

kono

mik

, siy

asal

ve

sosy

o-kü

ltüre

l aç

ılard

an

yara

ttığ

ı de

ğişim

lere

ör

nekl

er

veril

erek

, ke

ndi y

aşam

ların

daki

etk

ileri

değe

rlend

irilir

(2,3

).

Yeni

yıl,

dün

ya ç

evre

gün

ü gi

bi ü

lkel

erin

ort

ak o

lara

k ku

tladı

klar

ı öze

l gün

ler ü

zerin

de d

urul

ur (4

).

İletiş

im v

e ul

aşım

hizm

etle

rinde

ki g

elişi

min

ülk

eler

ar

asın

daki

ek

onom

ik

ilişk

ilerin

ge

lişim

ine

etki

leri

üzer

inde

dur

ulur

(6).

Turiz

min

fa

rklı

kültü

rlere

ve

in

sanl

ara

bakı

ş aç

ısı

geliş

tirm

edek

i öne

mi ü

zerin

de d

urul

arak

ort

ak m

irasın

ta

nıtım

ında

ki ro

lü ü

zerin

de d

urul

ur (7

,8).

Birin

ci D

ünya

Sav

aşı

bağl

amın

da ü

lkel

erin

siy

asal

ve

ekon

omik

ya

pısı

ve

soru

nlar

ının

tü

m

düny

ayı

ilgile

ndire

n bi

r so

runa

nas

ıl yo

l açt

ığı ü

zerin

de d

urul

ur

(9).

Küre

sel s

orun

ları

çözm

ek iç

in o

luşt

urul

an u

lusla

rara

sı ku

rulu

şlara

örn

ekle

r ve

riler

ek s

orun

lar

ve k

urul

uşla

rın

amaç

ları

aras

ında

ki il

işki ü

zerin

de d

urul

ur (1

0).

Küre

sel s

orun

ların

çöz

ümü

için

kişi

sel o

lara

k bi

reyl

erin

ne

ler y

apab

ilece

ği ü

zerin

de d

urul

ur (1

1).

Düşü

nce,

san

at v

e ed

ebiy

at ü

rünl

erin

in, d

oğal

var

lık v

e ta

rihi

çevr

eler

in

insa

nlığ

ın

orta

k m

irası

ol

duğu

ve

bu

nlar

ın k

orun

mas

ı içi

n in

sanl

ığa

nasıl

bir

soru

mlu

luk

düşt

üğü

üzer

inde

dur

ulur

(13)

.

Ulu

slara

rası

kültü

r, sa

nat

ve

spor

et

kinl

ikle

rine

örne

kler

ve

riler

ek

bunl

arın

kü

rese

l bi

r an

layı

ş ge

liştir

med

eki r

olü

üzer

inde

dur

ulur

(13)

.

Küre

selle

şme

(1-1

4)

İletiş

im v

e ul

aşım

te

knol

ojile

ri (6

)

Turiz

m (7

,8)

Ort

ak m

iras

(8,1

2)

Ulu

slara

rası

kuru

luş (

10)

Eleş

tirel

dü

şünm

e (1

,2,3

,6,,

9,10

,13,

14)

Araş

tırm

a (6

)

İşbi

rliği

(1

1)

Empa

ti (1

2)

İletiş

im

ve b

ilgi

tekn

oloj

iler

i ye

terli

ği

(6,)

Zam

anı

algı

lam

a (9

)

71

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

Der

s Öğr

etim

Pro

gram

ı Çık

tılar

ı ve

Öğr

enm

e Çı

ktıla

rı Ar

asın

daki

İliş

ki

SIN

IF/

ÜN

İTE

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I DE

RS Ö

ĞRE

TİM

PRO

GRAM

I ÇIK

TILA

RI

1 2

3 4

5 6

7 8

9 10

11

12

4. SINIF: ÜNİTE 1: BEN

1. B

ireys

el ö

zelli

kler

ini t

anır.

4

3

2. K

işile

r ara

sı fiz

ikse

l far

klılı

klar

ın ö

nem

ini a

çıkl

ar.

4

3

3. K

endi

sini a

rkad

aşla

rında

n ay

ıran

fizik

sel f

arkl

ılıkl

ara

örne

kler

ver

ir.

3

3

3

4. D

uygu

ları

ve d

üşün

cele

ri ar

asın

daki

ilişk

iyi f

ark

eder

. 4

5. F

arkl

ı dur

umla

ra a

it du

ygu

ve d

üşün

cele

rini i

fade

ede

r.

4

6. B

aşka

ların

ın d

uygu

ve

düşü

ncel

erin

i say

gı il

e ka

rşıla

r.

3

3

7. Y

aşam

ına

ilişk

in b

elli

başlı

ola

ylar

ı kro

nolo

jik sı

raya

koy

ar.

4

8. S

ahip

old

uğu

resm

i kim

lik b

elge

lerin

deki

bilg

ileri

anal

iz ed

erek

kişi

sel k

imliğ

ine

ilişk

in ç

ıkar

ımla

rda

bulu

nur.

4

3

9. K

işise

l iht

iyaç

ların

ı list

eler

. 4

2

3

10. K

işise

l iht

iyaç

ların

ı nas

ıl ka

rşıla

dığı

nı a

çıkl

ar.

4

11.

Arka

daşla

rıyla

ken

disin

in k

işise

l iht

iyaç

ları

aras

ında

ki b

enze

rlik

ve fa

rklıl

ıkla

rı ka

rşıla

ştırı

r.

3

3

KATK

I DÜ

ZEYİ

: 1 Ç

ok D

üşük

2

Düşü

k 3 O

rta

4

Yüks

ek

5 Ço

k Yü

ksek

72

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

SIN

IF/Ü

NİT

E Ö

ĞRE

NM

E ÇI

KTIL

ARI

DERS

ÖĞ

RETİ

M P

ROG

RAM

I ÇIK

TILA

RI

1 2

3 4

5 6

7 8

9 10

11

12

4. SINIF: ÜNİTE 2: AİLEM

1. A

ile k

avra

mın

ı tan

ımla

r.

3

2. A

ileni

n na

sıl o

luşt

uğun

u aç

ıkla

r.

3

3. A

ile b

ireyl

erin

den

yara

rlana

rak

soya

ğacı

nı o

luşt

urur

.

3

4. K

endi

aile

si ile

çev

resin

deki

diğ

er a

ilele

r ara

sında

ki b

enze

rlik

ve fa

rklıl

ıkla

rı ka

rşıla

ştırı

r.

3

3

5. A

z ve

çok

çocu

klu

aile

lerin

olu

mlu

ve

olum

suz y

önle

rini k

arşıl

aştır

ır.

3

2

6. S

özlü

tarih

yön

tem

ini k

ulla

nara

k ai

lesin

in g

eçm

işini

ara

ştıra

rak

rapo

r haz

ırlar

.

2

3

7. G

elen

ekse

l aile

ile

günü

müz

aile

yap

ısı a

rasın

daki

fark

lar i

le il

gili

çıka

rımda

bul

unur

.

3

8. A

ilede

ki iş

böl

ümün

ün a

ile y

aşam

ında

ki ö

nem

ini k

avra

r.

3

2

9. A

ileni

n ge

liri i

le ih

tiyaç

ları

aras

ında

ki d

enge

nin

nasıl

kor

undu

ğunu

açı

klar

.

3

3

10. D

ünya

nın

fark

lı ye

rlerin

deki

aile

lerle

ken

di a

ilesi

aras

ında

ki b

enze

rlik

ve fa

rklıl

ıkla

rı an

aliz

eder

.

4

11. A

ilesin

de k

arar

ların

nas

ıl al

ındı

ğını

açı

klar

.

4

12. A

ile ü

yele

ri ar

asın

daki

sevg

i ve

sayg

ı iliş

kisin

in a

ile iç

in ö

nem

ini d

eğer

lend

irir.

3

4

3

13. A

ile iç

i dem

okra

sinin

aile

de a

lınan

kar

arla

rın u

ygul

anm

ası a

çısın

dan

önem

ini d

eğer

lend

irir.

4

14. A

ile iç

i ile

tişim

in a

ilede

ki m

utlu

luğa

etk

isini

ana

liz e

der.

3

3

3

15. A

ilesin

in o

turd

uğu

evin

adr

esin

i söy

ler.

4

16. E

ğitim

in a

ilede

baş

ladı

ğını

ve

haya

t boy

u de

vam

ett

iği f

ikrin

i far

k ed

er.

3

3

KATK

I DÜ

ZEYİ

: 1 Ç

ok D

üşük

2

Düşü

k 3

Ort

a

4 Yü

ksek

5

Çok

Yüks

ek

73

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

SIN

IF/

ÜN

İTE

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I DE

RS Ö

ĞRE

TİM

PRO

GRAM

I ÇIK

TILA

RI

1 2

3 4

5 6

7 8

9 10

11

12

4. SINIF: ÜNİTE 3: YAKIN ÇEVREMİZ

1.

Adre

sini b

ilmen

in ö

nem

ini k

avra

r.

3

3

2.

Otu

rduğ

u ev

in a

dres

ini y

azılı

ve

sözlü

ola

rak

ifade

ede

r.

4

3.

Yakı

n çe

vres

ini t

anır.

4

4

4.

Bulu

nduğ

u ye

rin k

roki

sini ç

izer.

2

4

5.

Çevr

esin

deki

her

hang

i bir

nesn

enin

ken

disin

e gö

re b

ulun

duğu

coğ

rafi

yönü

ifad

e ed

er.

2

4

6.

Yön

bulm

ada

kulla

nıla

n yö

ntem

leri

açık

lar.

2

4

7.

Yakı

n çe

vres

inde

ki u

laşım

ın n

asıl

sağl

andı

ğını

açı

klar

.

3

3

8.

Çevr

esin

de u

laşı

mla

ilgi

li ya

şana

n so

runl

arı t

artış

arak

çöz

üm ö

neril

eri g

etiri

r.

3

3

9.

Yaşa

dığı

çev

reni

n do

ğal g

üzel

likle

rini n

asıl

koru

mas

ı ve

güze

lleşt

irmes

i ger

ektiğ

ini a

çıkl

ar.

3 3

4

5

10.

Yaşa

dığı

çev

reni

n te

mizl

iği v

e gü

zelle

ştiri

lmes

i kon

usun

da ü

zerin

e dü

şen

soru

mlu

luğu

yer

ine

getir

ir.

3 3

4

5

11.

Oku

lun

kişis

el v

e to

plum

sal g

elişi

min

e ol

an e

tkisi

ni a

çıkl

ar.

3

12.

Oku

lda

arka

daşla

rının

fark

lı gö

rüşle

rine

sayg

ı gös

terir

.

4

13.

Hak

ve so

rum

lulu

klar

ının

bili

ncin

de o

kul v

e sın

ıf ku

ralla

rına

uyar

. 3

4

4

14.

Yaşa

dığı

yer

e in

sanl

arın

ilk

ne z

aman

yer

leşt

iğin

i ara

ştırı

r.

3 3

15.

Yaşa

dığı

yer

e in

sanl

arın

niç

in y

erle

ştiğ

ini a

raşt

ırır.

4

3

16.

Yaşa

dığı

yer

deki

kül

türe

l değ

işim

i aile

sinde

n ör

nekl

erle

açı

klar

.

3

4

17.

Yaşa

dığı

yer

deki

geç

mişt

en g

ünüm

üze

insa

n ili

şkile

rini ö

rnek

lerle

açı

klar

.

4

3

18.

Geçm

işten

gün

ümüz

e ya

şadı

ğı y

erde

ki e

kono

mik

etk

inlik

lerd

eki d

eğişi

mi ö

rnek

lerle

açı

klar

.

4

4

19.

Yaşa

dığı

yer

deki

yer

el y

önet

icile

rin k

imle

r old

uğun

u ve

nas

ıl se

çild

ikle

rini a

çıkl

ar.

3

4

20.

Yaşa

dığı

yer

deki

yer

el y

önet

icile

rin g

örev

ve

soru

mlu

lukl

arın

ı ara

ştırı

r.

3

21.

Bilim

ve

tekn

oloj

inin

ken

di y

aşam

ında

ki e

tkile

rini d

eğer

lend

irir.

5

22. K

endi

yaş

amın

daki

tekn

oloj

ik ü

rünl

eri e

tik, e

kono

mik

ve

etki

li ku

llanı

r.

5

KATK

I DÜ

ZEYİ

: 1 Ç

ok D

üşük

2

Düşü

k 3

Ort

a

4 Yü

ksek

5

Çok

Yüks

ek

74

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

De

rs Ö

ğret

im P

rogr

amı Ç

ıktıl

arı v

e Ö

ğren

me

Çıkt

ıları

Aras

ında

ki İl

işki

SIN

IF/

ÜN

İTE

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I DE

RS Ö

ĞRE

TİM

PRO

GRAM

I ÇIK

TILA

RI

1 2

3 4

5 6

7 8

9 10

11

12

5. SINIF: ÜNİTE 1: ÜLKEMİZİN KONUMU

1. H

arita

, pla

n ve

ölç

ek k

avra

mla

rını t

anım

lar.

5

2.

Harit

a ve

pla

n ar

asın

daki

fark

ları

açık

lar.

4

3.

Ölç

ek ç

eşitl

erin

e ör

nekl

er v

erer

ek a

çıkl

ar.

4

4.

Ölç

ekte

n ya

rarla

nara

k ha

rita

üzer

inde

ki ik

i nok

ta a

rasın

daki

ger

çek

mes

afey

i bul

ur.

4

5.

Fizik

i ve

siyas

i har

itala

r ara

sında

ki b

enze

rlik

ve fa

rklıl

ıkla

rı aç

ıkla

r.

4

6.

Harit

alar

üze

rinde

kul

lanı

lan

sem

bol v

e işa

retle

rin a

nlam

ların

ı açı

klar

.

4

7.

Mer

idye

n, p

aral

el, e

kvat

or, y

arı k

üre,

kut

up k

avra

mla

rını a

çıkl

ar.

4

8.

KKTC

’nin

dün

ya h

arita

sında

ki m

atem

atik

sel k

onum

unu

söyl

er.

4

9. K

KTC’

nin

düny

a ha

ritas

ına

göre

kon

umun

un a

vant

ajla

rı ve

dez

avan

tajla

rını k

arşıl

aştır

ır.

4

KATK

I DÜ

ZEYİ

: 1 Ç

ok D

üşük

2

Düşü

k 3

Ort

a

4 Yü

ksek

5

Çok

Yüks

ek

75

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

Ders

Öğr

etim

Pro

gram

ı Çık

tılar

ı ve

Öğr

enm

e Çı

ktıla

rı Ar

asın

daki

İlişk

i SI

NIF

/

ÜN

İTE

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I DE

RS Ö

ĞRE

TİM

PRO

GRAM

I ÇIK

TILA

RI

1 2

3 4

5 6

7 8

9 10

11

12

5. SINIF: ÜNİTE 2: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE KÜLTÜREL MİRASIMIZ

1. Y

akın

çev

resi

ve ü

lkem

izin

tarih

i geç

mişi

ola

n m

imar

i yap

ıların

ı ara

ştırı

r.

5

3

2.

Tarih

i mim

ari y

apıla

rı ya

pılış

zam

anla

rını d

ikka

te a

lara

k za

man

çize

lges

i üze

rinde

gös

terir

.

4

3.

Tarih

i mim

ari y

apıla

rın ö

zelli

kler

ini a

çıkl

ar.

4

4.

Ülk

emizi

n kü

ltüre

l var

lıkla

rını o

luşt

uran

öğe

lere

örn

ekle

r ver

ir.

5

5.

Kültü

rel v

arlık

ların

, ins

anla

rın b

ir ar

ada

yaşa

mas

ına

olan

kat

kısın

ın ö

nem

ini a

çıkl

ar.

4

6.

Yakı

n ve

uza

k ül

ke k

omşu

larım

ızın

kültü

rlerin

e ai

t öze

llikl

erin

ben

zerli

k ve

fark

lılık

ların

ı örn

ekle

rle

karş

ılaşt

ırır.

4

7.

Kültü

rel v

arlık

larım

ızın

günü

müz

de n

e de

rece

değ

işim

e uğ

radı

ğını

ned

enle

riyle

açı

klar

.

4

8.

Kültü

rel v

arlık

larım

ızın

yok

olm

amas

ı içi

n ne

gib

i faa

liyet

lerin

yap

ılmas

ı ger

ektiğ

i öne

riler

de b

ulun

ur.

5

9. M

illi b

ayra

mla

rımızı

n ol

uşum

süre

cini

açı

klar

4

2

KATK

I DÜ

ZEYİ

: 1 Ç

ok D

üşük

2

Düşü

k 3

Ort

a

4 Yü

ksek

5

Çok

Yüks

ek

76

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

Ders

Öğr

etim

Pro

gram

ı Çık

tılar

ı ve

Öğr

enm

e Çı

ktıla

rı Ar

asın

daki

İlişk

i SI

NIF

/

ÜN

İTE

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I DE

RS Ö

ĞRE

TİM

PRO

GRAM

I ÇIK

TILA

RI

1 2

3 4

5 6

7 8

9 10

11

12

5. SINIF: ÜNİTE 3: BİREY VE VATANDAŞ OLARAK HAK VE SORUMLULUKLARIM

1.

Gru

p, ro

l, so

rum

lulu

k ka

vram

ların

ı açı

klar

.

3

2.

İçin

de b

ulun

duğu

gru

plar

ile

grup

lara

ait

rolle

rini s

ırala

r.

3

3.

Bulu

nduğ

u çe

şitli

grup

ve

kuru

mla

r içi

ndek

i rol

lerin

ger

ektir

diği

hak

ve

soru

mlu

lukl

arın

ı far

k ed

er.

3

3

4

4.

Gru

plar

ı olu

ştur

an b

ireyl

erin

soru

mlu

lukl

arın

ı yer

ine

getir

med

ikle

ri za

man

ort

aya

çıka

cak

sonu

çlar

ı far

klı

grup

lara

gör

e ör

nekl

endi

rir.

3

5.

Çocu

k ol

arak

hak

ların

ın o

lduğ

unu

ve b

unla

rın y

asal

ar il

e ko

rund

uğun

u fa

rk e

der.

4

6.

Kend

isi g

ibi b

aşka

ların

ın d

a ha

klar

ı old

uğun

u bi

lere

k di

ğerle

rinin

hak

ların

a sa

ygı g

öste

rir.

3

4

7.

Hakl

arı i

hlal

edi

ldiğ

inde

, hak

kını

ara

r.

3

3

4

8.

Vata

ndaş

lık k

avra

mın

ın a

nlam

ını a

çıkl

ar.

2

3

9.

KKTC

vat

anda

şı ol

arak

sahi

p ol

duğu

vat

anda

şlık

hak

ve so

rum

lulu

klar

ına

örne

kler

ver

ir.

3

3

3

10. İ

yi b

ir va

tand

aş o

labi

lmek

için

, han

gi d

avra

nışla

r gös

term

esi g

erek

tiğin

i açı

klar

.

3

3

KATK

I DÜ

ZEYİ

: 1 Ç

ok D

üşük

2

Düşü

k 3

Ort

a

4 Yü

ksek

5

Çok

Yüks

ek

77

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

De

rs Ö

ğret

im P

rogr

amı Ç

ıktıl

arı v

e Ö

ğren

me

Çıkt

ıları

Aras

ında

ki İl

işki

SIN

IF/

ÜN

İTE

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I DE

RS Ö

ĞRE

TİM

PRO

GRAM

I ÇIK

TILA

RI

1 2

3 4

5 6

7 8

9 10

11

12

5. SINIF: ÜNİTE 4: TOPLUMSAL KURUMLAR

1.

Topl

umla

rın te

mel

ihtiy

açla

rıyla

bu

ihtiy

açla

ra h

izmet

ver

en k

urum

ları

ilişk

ilend

irir.

4 3

2.

Topl

umsa

l kur

um h

izm

etle

rinin

, ins

an y

aşam

ında

ki e

tkisi

ni d

eğer

lend

irir.

5

3.

Topl

umsa

l kur

um h

izm

etle

rinde

ken

di ü

zerin

e dü

şen

göre

v ve

soru

mlu

lukl

arı y

erin

e ge

tirir.

4 4

4.

Sivi

l top

lum

kur

uluş

ların

ı, ça

lışm

a al

anla

rına

göre

sını

fland

ırır.

3

5.

Sivi

l top

lum

kur

uluş

ların

ı, ça

lışm

alar

ın so

nuçl

arın

a gö

re d

eğer

lend

irmed

e bu

lunu

r.

3

6.

Topl

umsa

l iht

iyaç

lara

hizm

et v

eren

kur

umla

rın v

e siv

il to

plum

kur

uluş

ların

ın ç

alışm

alar

ı ve

geliş

mel

eri

konu

sund

a gö

rüş v

e ön

erid

e bu

lunu

r.

4

3

7.

Bire

yler

in ro

lleri

açısı

ndan

sivi

l top

lum

kur

uluş

ların

ı res

mi k

urum

ve

kuru

luşla

rla k

arşıl

aştır

ır.

3

4

KATK

I DÜ

ZEYİ

: 1 Ç

ok D

üşük

2

Düşü

k 3 O

rta

4

Yüks

ek

5 Ço

k Yü

ksek

78

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

De

rs Ö

ğret

im P

rogr

amı Ç

ıktıl

arı v

e Ö

ğren

me

Çıkt

ıları

Aras

ında

ki İl

işki

SIN

IF/

ÜN

İTE

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I DE

RS Ö

ĞRE

TİM

PRO

GRAM

I ÇIK

TILA

RI

1 2

3 4

5 6

7 8

9 10

11

12

5. SINIF: ÜNİTE 5: ÜLKEMİZİN YÖNETİMİ

1.

Geç

mişt

en g

ünüm

üze

fark

lı yö

netim

şeki

llerin

i açı

klar

.

3

3

2.

Geç

mişt

en g

ünüm

üze

ülke

miz

deki

fark

lı yö

netim

şeki

llerin

i açı

klar

.

3

3

3.

Günü

müz

deki

en

yayg

ın y

önet

im şe

klin

i ned

enle

riyle

açı

klar

.

3 3

4.

Dem

okra

tik y

önet

imi o

lan

bir ü

lken

in, y

önet

sel y

apısı

nın

özel

likle

rini a

çıkl

ar.

3 3

5.

Topl

umsa

l yaş

amı d

üzen

leye

n ya

sala

rın v

arlığ

ını v

e ön

emin

i far

k ed

er.

3

3

6.

Ülk

emizi

n m

erke

zi yö

netim

inde

rol a

lan

birim

leri

ve g

örev

lerin

i açı

klar

.

3 3

7.

Mer

kezi

yöne

timde

yer

ala

n ki

şiler

in g

örev

e ge

lme

şeki

llerin

i açı

klar

.

3 3

8.

Mer

kezi

yöne

time

ve si

vil t

oplu

m k

urul

uşla

rının

yön

etim

ine

seçi

lebi

lme

koşu

lların

ı kar

şılaş

tırır.

3 3

9.

Sivi

l top

lum

kur

uluş

ların

ın ü

lke

yöne

timin

e ka

tkısı

nı d

eğer

lend

irir.

3

3

KATK

I DÜ

ZEYİ

: 1 Ç

ok D

üşük

2

Düşü

k 3

Ort

a

4 Yü

ksek

5

Çok

Yüks

ek

79

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

De

rs Ö

ğret

im P

rogr

amı Ç

ıktıl

arı v

e Ö

ğren

me

Çıkt

ıları

Aras

ında

ki İl

işki

SIN

IF/

ÜN

İTE

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I DE

RS Ö

ĞRE

TİM

PRO

GRAM

I ÇIK

TILA

RI

1 2

3 4

5 6

7 8

9 10

11

12

5. SINIF: ÜNİTE 6: ÜRETTİKLERİMİZ VE PAYLAŞIMI

1.

KKTC

’nin

eko

nom

ik fa

aliy

etle

rini a

çıkl

ar.

5

2.

Ülk

emizi

n co

ğraf

ik k

onum

una

ve si

yasi

duru

mun

a gö

re e

kono

mik

faal

iyet

lerim

izi i

lişki

lend

irir.

5

3.

Yaşa

dığı

böl

gede

ki e

kono

mik

faal

iyet

leri

fark

ede

r.

4

4.

Ülk

esin

de ü

retil

enle

rin, ü

lke

ekon

omisi

ne k

atkı

sını d

eğer

lend

irir.

4

5.

Turiz

min

ulu

slara

rası

ilişk

ilerd

eki y

eri k

onus

unda

fiki

r gel

iştiri

r.

3

3

6.

Üre

time

katk

ıda

bulu

nma

konu

sund

a gö

rüş g

elişt

irir.

4

3

7.

Bilin

çli t

üket

icin

in ö

zelli

kler

ini ö

rnek

lerle

açı

klar

.

4

4

8.

Bilin

çli t

üket

imin

aile

ve

ülke

eko

nom

isine

etk

isini

değ

erle

ndiri

r.

3

4

9.

Bilin

çli t

üket

imin

doğ

aya

etki

sini a

naliz

ede

r.

5

4

10. T

üket

ici h

akla

rının

old

uğun

u fa

rk e

der.

3

3

KATK

I DÜ

ZEYİ

: 1 Ç

ok D

üşük

2

Düşü

k 3

Ort

a

4 Yü

ksek

5

Çok

Yüks

ek

80

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

De

rs Ö

ğret

im P

rogr

amı Ç

ıktıl

arı v

e Ö

ğren

me

Çıkt

ıları

Aras

ında

ki İl

işki

SIN

IF/

ÜN

İTE

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I DE

RS Ö

ĞRE

TİM

PRO

GRAM

I ÇIK

TILA

RI

1 2

3 4

5 6

7 8

9 10

11

12

5. SINIF: ÜNİTE 7: ÜLKEMİZİN DÜNYAYLA BAĞLANTISI

1.

Günü

müz

de u

laşım

ın ö

nem

ini k

avra

r.

3

3

2.

Düny

ada

ve ü

lkem

izde

kulla

nıla

n ul

aşım

sist

emle

rini k

arşıl

aştır

ır.

3

3

3.

Ülk

emizd

e ku

llanı

lan

ulaş

ım si

stem

lerin

de k

ulla

nıla

n ar

açla

rı sır

alar

.

3

3

4.

Ülk

emizd

e ku

llanı

lan

ulaş

ım si

stem

lerin

in g

eçm

işten

gün

ümüz

e na

sıl d

eğişt

iğin

i açı

klar

2 3

5.

Ülk

emizd

eki u

laşı

m si

stem

lerin

i ülk

emizi

n co

ğraf

i kon

umuy

la il

işkile

ndiri

r.

3

6.

Tica

retin

eko

nom

ik a

çıda

n ön

emin

i açı

klar

.

4

7.

Ula

şım

ın ti

care

tle il

işkisi

ni k

urar

.

4

8.

KKTC

ve

fark

lı ül

kele

r ara

sında

eko

nom

ik a

lış-v

eriş

oldu

ğunu

fark

ede

r.

4

9.

İletiş

imde

med

yanı

n ön

emin

i örn

ekle

rle a

çıkl

ar.

3

10.

KKTC

’dek

i med

ya k

ayna

klar

ını s

ırala

r.

3

11.

Med

ya k

ayna

klar

ı hak

kınd

a bi

lgile

nere

k on

ları

etki

n bi

r şek

ilde

kulla

nır.

3

4

5

KATK

I DÜ

ZEYİ

: 1 Ç

ok D

üşük

2

Düşü

k 3

Ort

a

4 Yü

ksek

5

Çok

Yüks

ek

81

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

De

rs Ö

ğret

im P

rogr

amı Ç

ıktıl

arı v

e Ö

ğren

me

Çıkt

ıları

Aras

ında

ki İl

işki

SIN

IF/

ÜN

İTE

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I DE

RS Ö

ĞRE

TİM

PRO

GRAM

I ÇIK

TILA

RI

1 2

3 4

5 6

7 8

9 10

11

12

6. SINIF: ÜNİTE 1: SOSYAL OLAYLARI ANLAMAK

1.

Sosy

al o

layı

n an

lam

ını a

çıkl

ar.

4

3

2.

Yakı

n çe

vres

inde

yaş

anan

sosy

al o

layl

ara

örne

kler

ver

ir.

4

3

3.

Sosy

al o

layl

arın

insa

nlar

ın b

ir ar

ada

yaşa

mas

ında

n do

ğduğ

unu

fark

ede

r.

4

3

4.

Sosy

al o

layl

arın

sosy

alle

şme

yolu

yla

gele

cek

nesil

lere

akt

arıld

ığın

ı alg

ılar.

4 3

5.

Bir s

osya

l ola

yın

oluş

um sü

reci

ni v

e so

nuçl

arın

ı ara

ştırm

a ya

para

k be

lirle

r.

3

3

4

6.

Sosy

al o

layl

arın

çok

lu n

eden

ve

sonu

çlar

ı old

uğun

u ör

nek

bir s

osya

l ola

y üz

erin

de a

naliz

ede

r.

3 3

4

7.

Sosy

al o

layl

arın

insa

nlar

üze

rinde

ki e

tkile

rini b

ir so

syal

ola

y üz

erin

de a

naliz

ede

r.

3

3

8.

Med

yanı

n so

syal

ola

ylar

üze

rinde

ki e

tkisi

ni fa

rk e

der.

3

3

KATK

I DÜ

ZEYİ

: 1 Ç

ok D

üşük

2

Düşü

k 3

Ort

a

4 Yü

ksek

5

Çok

Yüks

ek

82

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

De

rs Ö

ğret

im P

rogr

amı Ç

ıktıl

arı v

e Ö

ğren

me

Çıkt

ıları

Aras

ında

ki İl

işki

SIN

IF/

ÜN

İTE

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I DE

RS Ö

ĞRE

TİM

PRO

GRAM

I ÇIK

TILA

RI

1 2

3 4

5 6

7 8

9 10

11

12

6. SINIF: ÜNİTE 2: İÇİNDE YAŞADIĞIMIZ DÜNYA

1.

Düny

anın

tekt

onik

olu

şum

unda

ki d

eğişi

m v

e sü

rekl

iliğe

kan

ıtlar

gös

terir

.

3

3

2.

Jeol

ojik

zam

anla

rın ö

zelli

kler

ini t

ekto

nik

olay

larla

ilişk

ilend

irere

k aç

ıkla

r.

3

3

3.

Yer ş

ekill

erin

i olu

ştur

an fa

ktör

leri

oluş

um k

ayna

klar

ına

göre

sını

fland

ırır.

3

3

4.

İnsa

n fa

aliy

etle

rinde

n yo

la ç

ıkar

ak b

eşer

î sist

emle

rin c

oğra

fyan

ın k

onul

arı i

çeris

inde

ki y

erin

i aç

ıkla

r.

3

3

5.

İnsa

n fa

aliy

etle

rinin

yer

yüzü

değ

işim

ine

etki

sini a

çıkl

ar.

4

3

6.

Düny

amızı

n fa

rklı

jeol

ojik

zam

anla

rda

deği

şim v

e sü

rekl

iliği

ni c

oğra

fi aç

ıdan

ana

liz e

der.

5

3

7.

Doğa

l çev

reni

n in

san

faal

iyet

lerin

e et

kile

rini v

e in

sanl

arın

doğ

al ç

evre

ye u

yum

süre

çler

ini

karş

ılıkl

ı iliş

kile

ri çe

rçev

esin

de a

naliz

ede

r.

4

3

8.

Örn

ekle

rden

yar

arla

nara

k do

ğal o

rtam

da in

san

etki

siyle

mey

dana

gel

en d

eğişi

mle

rin

sonu

çlar

ını a

naliz

ede

r.

4

3

9.

Doğa

l afe

tleri;

olu

şum

ned

enle

ri, ö

zelli

kler

i, da

ğılış

ları

ve in

sanl

ara

olan

etk

ileri

bakı

mın

dan

anal

iz ed

er.

4

3

10.

İnsa

nlar

ın d

oğal

afe

tlerin

olu

şum

una

etki

sini,

afet

bili

ncin

in g

elişt

irilm

esi a

çısın

dan

değe

rlend

irir.

4

3

11.

Kaya

çlar

ın ö

zelli

kler

i ile

yer

yüzü

şeki

llerin

in o

luşu

m sü

reçl

erin

i iliş

kile

ndiri

r.

4

3

12.

Levh

a te

kton

iği i

le d

epre

m k

uşak

ları,

sıca

k su

kay

nakl

arı v

e vo

lkan

ların

dağ

ılışın

ı iliş

kile

ndiri

r.

4

3

13.

Ekos

istem

i olu

ştur

an u

nsur

ları,

ene

rji a

kışın

ı eko

siste

min

dev

amlıl

ığı a

çısın

dan

anal

iz ed

er.

4

3

KATK

I DÜ

ZEYİ

: 1 Ç

ok D

üşük

2

Düşü

k 3

Ort

a

4 Yü

ksek

5

Çok

Yüks

ek

83

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

De

rs Ö

ğret

im P

rogr

amı Ç

ıktıl

arı v

e Ö

ğren

me

Çıkt

ıları

Aras

ında

ki İl

işki

SIN

IF/

ÜN

İTE

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I DE

RS Ö

ĞRE

TİM

PRO

GRAM

I ÇIK

TILA

RI

1 2

3 4

5 6

7 8

9 10

11

12

6. SINIF: ÜNİTE 3:

YERYÜZÜNDE NÜFUS VE YERLEŞME

1.

Yerle

şmey

i etk

ileye

n fa

ktör

leri

sınıfl

andı

rır.

4

3

2.

Yerle

şme

ve e

kono

mik

faal

iyet

ler a

rasın

daki

ilişk

iyi a

çıkl

ar.

4

4

3.

Geçm

işten

gün

ümüz

e ye

rleşm

e ve

kon

ut il

işkisi

ne ö

rnek

ler v

erir.

4

3

4.

Nüf

us h

arek

etle

ri ile

yer

leşm

eler

de m

eyda

na g

elen

değ

işim

i ve

bun

un s

onuç

ların

ı an

aliz

eder

.

4

3

5.

Göç

kav

ram

ını a

çıkl

ar

4

3

6.

Göç

hare

ketle

ri so

nucu

ort

aya

çıka

n so

runl

arı v

e bu

sor

unla

ra b

ulun

an ç

özüm

yol

ların

ı ta

rtışı

r.

4

3

7.

Kent

ve

kırs

al h

ayat

ta o

rtay

a çı

kan

bire

ysel

ve

topl

umsa

l sor

unla

rı ve

çöz

üm y

olla

rını

tart

ışır.

4

3 3

8.

Yerle

şme,

kon

ut v

e yö

netim

ilişk

isini

ana

liz e

der.

5

3

9.

Gele

cekt

e ol

uşac

ak y

erle

şmel

er h

akkı

nda

tahm

inde

bul

unur

4

3

10.

Kent

ve

kırs

al y

erle

şmel

er a

rasın

daki

fark

ları

açık

lar.

4

3

KATK

I DÜ

ZEYİ

: 1 Ç

ok D

üşük

2

Düşü

k 3

Ort

a

4 Yü

ksek

5

Çok

Yüks

ek

84

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

De

rs Ö

ğret

im P

rogr

amı Ç

ıktıl

arı v

e Ö

ğren

me

Çıkt

ıları

Aras

ında

ki İl

işki

SIN

IF/

ÜN

İTE

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I DE

RS Ö

ĞRE

TİM

PRO

GRAM

I ÇIK

TILA

RI

1 2

3 4

5 6

7 8

9 10

11

12

6. SINIF: ÜNİTE 4: ZAMANDA İNSAN

1.

İnsa

nlık

tarih

inin

baş

lang

ıcın

ı kan

ıtlar

a da

yalı

olar

ak a

çıkl

ar.

4

4

2.

İnsa

nlık

tarih

inde

ki ö

nem

li dö

nem

leri

ve ö

zelli

kler

ini a

çıkl

ar.

4

4

3.

Çeşit

li ka

ynak

lard

an y

arar

lana

rak

insa

nlık

tarih

inin

öne

mli

döne

mle

rinde

ki y

aşam

ı tah

min

ede

r.

4

4.

İnsa

nlık

tarih

inde

ki ö

nem

li ic

at v

e bu

luşla

rın in

san

yaşa

mı ü

zerin

deki

etk

ilerin

i değ

erle

ndiri

r.

4

5.

Doğa

koş

ulla

rının

yaş

am a

lanl

arın

ın v

e ya

şam

şeki

llerin

in o

luşm

asın

daki

etk

ilerin

i açı

klar

.

4 4

6.

İnsa

nlar

ın y

aşam

ala

nlar

ını d

eğişt

irmes

inin

ger

ekçe

lerin

i örn

ek o

layl

ara

daya

lı al

arak

açı

klar

.

4 4

7.

Sana

yiye

day

alı ü

retim

in in

san

yaşa

mı ü

zerin

deki

etk

ileri

örne

k ol

ayla

ra d

ayal

ı ola

rak

açık

lar.

4 4

8.

İnsa

nlar

ın ta

rihse

l sür

eçte

ken

dile

rini y

önet

mek

için

olu

ştur

dukl

arı y

önet

im b

içim

lerin

i kar

şılaş

tırır.

4

9.

Bilim

, san

ayi v

e te

knol

ojin

in in

san

yaşa

mı ü

zerin

deki

etk

ilerin

i açı

klar

.

4 3

4

KATK

I DÜ

ZEYİ

: 1 Ç

ok D

üşük

2

Düşü

k 3

Ort

a

4 Yü

ksek

5

Çok

Yüks

ek

85

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

De

rs Ö

ğret

im P

rogr

amı Ç

ıktıl

arı v

e Ö

ğren

me

Çıkt

ıları

Aras

ında

ki İl

işki

SIN

IF/

ÜN

İTE

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I DE

RS Ö

ĞRE

TİM

PRO

GRAM

I ÇIK

TILA

RI

1 2

3 4

5 6

7 8

9 10

11

12

6. SINIF: ÜNİTE 5: SOSYAL VE KÜLTÜREL FARKLILIKLAR

1.

Kültü

r kav

ram

ıyla

ilgi

li fa

rklı

tanı

mla

rdan

har

eket

le k

ültü

r uns

urla

rını b

elirl

er.

3

4

2.

Coğr

afya

nın

kültü

r üze

rinde

ki e

tkisi

ni ir

dele

r.

4

3.

Kültü

rü o

luşt

uran

uns

urla

rdan

yol

a çı

kara

k fa

rklı

kültü

rel b

ölge

lerin

yer

yüzü

nde

yayı

lış

alan

ların

a ai

t ana

lizle

r yap

ar.

4

4.

Düny

a üz

erin

de il

k kü

ltür m

erke

zlerin

in o

rtay

a çı

kışın

ı ve

yayı

lışın

ı bel

irley

en fa

ktör

leri

zam

an, s

ürek

lilik

ve

deği

şim a

çısın

dan

değe

rlend

irir.

4

5.

Bulu

nduğ

u çe

vred

eki t

arih

î dok

udan

yol

a çı

kara

k dö

nem

in k

ültü

rü h

akkı

nda

çıka

rımla

rda

bulu

nur.

4

6.

Çev

resin

deki

kül

türe

l etk

inlik

lere

kat

ılmay

a ist

ekli

olur

.

4

3

7.

Kültü

rel f

arkl

ılıkl

arı,

topl

umla

r ara

sı ili

şkile

r açı

sında

n de

ğerle

ndiri

r.

5

8.

Kültü

rel d

eğişi

mle

re n

eden

ola

n un

surla

ra v

e bu

nlar

ın e

tkile

rine

örne

kler

ver

ir.

5

9.

Popü

ler k

ültü

rün

bire

y ve

topl

um ü

zerin

deki

etk

ilerin

i yor

umla

r.

4

10.

İletiş

im a

raçl

arın

ın k

ültü

r üze

rinde

ki e

tkile

rini y

orum

lar.

4

11. K

ültü

rel f

arkl

ılıkl

ara

karş

ı hoş

görü

lü o

lur.

5

3

KATK

I DÜ

ZEYİ

: 1 Ç

ok D

üşük

2

Düşü

k 3

Ort

a

4 Yü

ksek

5

Çok

Yüks

ek

86

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

De

rs Ö

ğret

im P

rogr

amı Ç

ıktıl

arı v

e Ö

ğren

me

Çıkt

ıları

Aras

ında

ki İl

işki

SIN

IF/

ÜN

İTE

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I DE

RS Ö

ĞRE

TİM

PRO

GRAM

I ÇIK

TILA

RI

1 2

3 4

5 6

7 8

9 10

11

12

6. SINIF: ÜNİTE 6: DEMOKRASİ VE İNSAN HAKLARI

1.

Dem

okra

sinin

tem

el il

kele

rini a

çıkl

ar.

3

3

2.

Dem

okra

si kü

ltürü

nün

dem

okra

tik si

stem

in iş

leyi

şinde

ki ro

lünü

değ

erle

ndiri

r.

4

4

3.

Dem

okra

tik v

atan

daşlı

k bi

linci

ne sa

hip

olm

anın

dem

okra

tik sü

reci

n işl

eyişi

ne k

atkı

sını k

avra

r.

4

3

4.

İnsa

n ha

k ve

özg

ürlü

kler

inin

anl

amın

ı ve

özel

likle

rini a

çıkl

ar.

4

3

5.

İnsa

n ha

k ve

özg

ürlü

kler

i ile

ilgi

li gü

ncel

ola

ylar

ı tak

ip e

der.

4

3

6.

İnsa

n ha

k ve

özg

ürlü

kler

ini t

oplu

msa

l yaş

amla

ilişk

ilend

irir.

4

3

7.

Dem

okra

tik v

atan

daşlı

k bi

linci

ne sa

hip

olm

anın

dem

okra

tik sü

reci

n işl

eyişi

ne k

atkı

sını a

çıkl

ar.

4

4

8.

Evre

nsel

insa

n ha

klar

ı ilk

eler

i açı

sında

n ül

kem

izde

ve d

ünya

da y

aşan

an ö

nem

li ge

lişm

eler

i bel

gele

re

daya

lı ol

arak

yor

umla

r.

4

3

9.

Hak

ve ö

zgür

lükl

erin

kul

lanı

lmas

ı bağ

lam

ında

; dev

letin

vat

anda

şa, v

atan

daşın

dev

lete

ve

diğe

r ins

anla

ra

karş

ı gör

ev v

e so

rum

lulu

klar

ını d

emok

rasin

in h

ayat

a ge

çiril

mes

i açı

sında

n de

ğerle

ndiri

r.

4

3

10.

Hak

ve ö

zgür

lükl

erin

i kul

lanm

ak iç

in k

endi

ni so

rum

lu h

issed

er.

4

5

KATK

I DÜ

ZEYİ

: 1 Ç

ok D

üşük

2

Düşü

k 3

Ort

a

4 Yü

ksek

5

Çok

Yüks

ek

87

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

De

rs Ö

ğret

im P

rogr

amı Ç

ıktıl

arı v

e Ö

ğren

me

Çıkt

ıları

Aras

ında

ki İl

işki

SIN

IF/

ÜN

İTE

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I DE

RS Ö

ĞRE

TİM

PRO

GRAM

I ÇIK

TILA

RI

1 2

3 4

5 6

7 8

9 10

11

12

7. SINIF: ÜNİTE 1: BİRLİKTE YAŞAMAK

1.

Her b

ireyi

n ke

ndin

e ha

s öze

llikl

erin

in o

lduğ

unu

kabu

l ede

r. 2

2.

Kend

isine

ve

çevr

esin

deki

kişi

lere

değ

er v

erir.

3

4

3.

Dem

okra

sinin

insa

na v

e in

san

irade

sine

verd

iği ö

nem

i far

k ed

er.

3

3

2

4.

Dem

okra

tik b

ir va

tand

aş o

lman

ın g

erek

lerin

i örn

ekle

rle a

çıkl

ar.

3

3

5.

İçin

de y

aşad

ığı ç

evre

nin

koru

nmas

ı kon

usun

da d

uyar

lılık

gös

terir

5

6.

Fark

lı gö

rüş,

düş

ünce

, ina

nç, a

nlay

ış ve

kül

türe

l değ

erle

rin to

plum

sal y

aşam

ı zen

ginl

eştir

diği

ni k

avra

r.

4

4

7.

Topl

umsa

l cin

siyet

eşit

liğin

in g

üçle

ndiri

lmes

inde

ken

di k

onum

una

uygu

n so

rum

lulu

klar

üst

leni

r.

5

4

8.

Ayrım

cılığ

ın ç

eşitl

i biç

imle

rini s

orgu

laya

rak

ayrım

cılık

yap

mam

a ko

nusu

nda

duya

rlılık

gös

terir

.

5

4

9.

Birli

kte

yaşa

ma

kültü

rü iç

in d

iyal

og v

e et

kili

iletiş

imin

öne

min

i far

k ed

er.

4

4

10.

İşbö

lüm

ü ve

işbi

rliği

nin

dem

okra

tik to

plum

yaş

amı i

çin

taşıd

ığı ö

nem

i örn

ekle

rle a

çıkl

ar.

3

3

11.

Kend

isini

n ve

topl

umun

yaş

am k

alite

sinin

yük

selti

lmes

i içi

n so

rum

lulu

k üs

tlenm

enin

öne

min

i far

k ed

er.

3

3

12.

Kara

r ver

me

süre

çler

ine

katıl

man

ın ö

nem

ini b

ilere

k ke

ndi k

onum

una

uygu

n so

rum

lulu

klar

üst

leni

r.

4

5

13.

Kam

u m

alla

rının

ve

orta

k ya

şam

ala

nlar

ının

kor

unm

asın

da so

rum

lulu

k üs

tleni

r.

4

4

3

14.

Enge

lli, y

aşlı

vb. k

işile

rin to

plum

la u

yum

lu v

e m

utlu

bir

yaşa

m sü

rdür

ebilm

eler

i içi

n ge

rekl

i koş

ulla

rın

sağl

anm

ası k

onus

unda

öne

riler

de b

ulun

ur.

3

4

15. H

ak, ö

zgür

lük

ve so

rum

lulu

k ar

asın

daki

ilişk

iyi f

ark

eder

.

4

KATK

I DÜ

ZEYİ

: 1 Ç

ok D

üşük

2

Düşü

k 3

Ort

a

4 Yü

ksek

5

Çok

Yüks

ek

88

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

De

rs Ö

ğret

im P

rogr

amı Ç

ıktıl

arı v

e Ö

ğren

me

Çıkt

ıları

Aras

ında

ki İl

işki

SIN

IF/

ÜN

İTE

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I DE

RS Ö

ĞRE

TİM

PRO

GRAM

I ÇIK

TILA

RI

1 2

3 4

5 6

7 8

9 10

11

12

7. SINIF: ÜNİTE 2: İHTİYAÇLAR, ÜRETİM VE TÜKETİM

1.

Yaşa

dığı

yer

deki

eko

nom

ik fa

aliy

etle

ri aç

ıkla

yara

k gr

upla

ndırı

r.

5

2.

İste

k ve

ihtiy

açla

rını a

yırt

ede

r.

5

3.

Bilin

çli b

ir tü

ketic

i ola

rak

hakl

arın

ı kul

lanı

r.

5

4.

İhtiy

açla

rla ü

retim

ve

tüke

tim a

rasın

daki

ilişk

iyi a

çıkl

ar.

5

5.

Yaşa

dığı

böl

gede

ki e

kono

mik

faal

iyet

lerle

coğ

rafi

özel

likle

ri ili

şkile

ndiri

r.

4

6.

Yaşa

dığı

böl

gede

ki e

kono

mik

faal

iyet

lerin

ülk

e ek

onom

isind

eki y

erin

i değ

erle

ndiri

r.

4

7.

Ekon

omid

eki i

nsan

etk

isini

fark

ede

r.

4

8.

Üre

timde

kat

kıda

bul

unm

a ko

nusu

nda

görü

ş olu

ştur

ur.

4

9.

İşbi

rliği

yap

arak

üre

time

daya

lı ye

ni fi

kirle

r gel

iştiri

r.

4

10.

Üre

timde

ve

yöne

timde

topr

ağın

öne

min

i tar

ihte

n ör

nekl

erle

açı

klar

.

4

11.

Kayn

akla

rın, ü

rünl

erin

ve

ticar

et y

olla

rının

dev

letle

rin g

elişm

esin

deki

öne

min

i tar

ihte

n ve

gün

ümüz

den

örne

k ve

rere

k aç

ıkla

r.

5

12.

Örn

ekle

r ver

erek

üre

tim te

knol

ojisi

ndek

i gel

işmel

erin

sosy

al v

e ek

onom

ik h

ayat

a et

kile

rini d

eğer

lend

irir.

4

13.

Eğiti

min

mes

lek

edin

dirm

e he

defin

i kav

raya

rak

ilgi v

e ye

tene

kler

i doğ

rultu

sund

a m

esle

ki te

rcih

lerin

e yö

nelik

pla

nlam

a ya

par

4

14. İ

htiy

açla

rla m

esle

kler

ara

sında

ki il

işkiy

i tar

ihse

l sür

eçte

ki d

eğişi

mi d

e di

kkat

e al

arak

değ

erle

ndiri

r.

4

KATK

I DÜ

ZEYİ

: 1 Ç

ok D

üşük

2

Düşü

k 3

Ort

a

4 Yü

ksek

5

Çok

Yüks

ek

89

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

De

rs Ö

ğret

im P

rogr

amı Ç

ıktıl

arı v

e Ö

ğren

me

Çıkt

ıları

Aras

ında

ki İl

işki

SIN

IF/

ÜN

İTE

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I DE

RS Ö

ĞRE

TİM

PRO

GRAM

I ÇIK

TILA

RI

1 2

3 4

5 6

7 8

9 10

11

12

7 SINIF: ÜNİTE 3: TEKNOLOJİ VE TOPLUM

1.

Bulu

şlarla

tekn

oloj

ik g

eliş

mel

eri i

lişki

lend

irir.

3

3

2.

Çevr

esin

deki

tekn

oloj

ik ü

rünl

eri k

ulla

nım

ala

nlar

ına

göre

sını

fland

ırır.

3

3.

Kulla

ndığ

ı tek

nolo

jik ü

rünl

erin

zam

an iç

inde

ki g

elişi

min

i açı

klar

.

3

3

4.

Tekn

oloj

ik ü

rünl

erin

hay

atım

ızda

ve ç

evre

mizd

e ya

ptığ

ı değ

işikl

ikle

ri di

kkat

e al

arak

geç

mişl

e gü

nüm

üzü

karş

ılaşt

ırır.

4

5.

Tekn

oloj

inin

topl

uma

olum

lu v

e ol

umsu

z etk

ilerin

i kar

şılaş

tırır.

4

6.

Çevr

esin

deki

ihtiy

açla

rdan

yol

a çı

kara

k ke

ndin

e öz

gü ü

rünl

er ta

sarla

r

3

7.

Tekn

oloj

ik ü

rünl

eri,

kend

isine

, baş

kala

rına

ve d

oğay

a za

rar v

erm

eden

etk

in k

ulla

nır.

5

8.

İlk u

ygar

lıkla

rın b

ilim

sel v

e te

knol

ojik

gel

işmel

ere

katk

ıların

dan

örne

k ve

rir.

3

9.

Tekn

oloj

iyi k

ulla

nara

k va

tand

aşlık

hak

ve

soru

mlu

lukl

arın

ı yer

ine

getir

ir.

4 5

10. B

ilim

sel v

e te

knol

ojik

gel

işmel

erle

düş

ünce

özg

ürlü

ğü a

rasın

da il

işki k

urar

.

4

3

KATK

I DÜ

ZEYİ

: 1 Ç

ok D

üşük

2

Düşü

k 3

Ort

a

4 Yü

ksek

5

Çok

Yüks

ek

90

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

Ders

Öğr

etim

Pro

gram

ı Çık

tılar

ı ve

Öğr

enm

e Çı

ktıla

rı Ar

asın

daki

İliş

ki

SIN

IF/

ÜN

İTE

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I DE

RS Ö

ĞRE

TİM

PRO

GRAM

I ÇIK

TILA

RI

1 2

3 4

5 6

7 8

9 10

11

12

7. SINIF: ÜNİTE 4 : KALKINMA

1.

Kalk

ınm

a ka

vram

ının

anl

amın

ı açı

klar

.

4

3

2.

Kalk

ınm

a gö

ster

gele

rini l

istel

er.

4

3.

Kalk

ınm

anın

mod

ernl

eşm

e, sa

nayi

leşm

e, b

üyüm

e gi

bi iç

erik

ben

zerli

ği o

lan

kavr

amla

rla b

enze

rlik

ve

fark

lılık

ların

ı kar

şılaş

tırır.

4

4.

İnsa

ni g

elişm

e in

deks

i kav

ram

ını a

çıkl

ar.

4

5.

Kalk

ınm

a gö

ster

gele

rini e

kono

mik

, kül

türe

l ve

siyas

al v

b. a

çıla

rdan

sını

fland

ırır.

4

6.

Kalk

ınm

a gö

ster

gele

rini k

ulla

nara

k ül

kele

rin k

alkı

nmışl

ık d

üzey

leri

hakk

ında

yor

um y

apar

.

4

7.

Ülk

eler

in k

alkı

nma

düze

yler

ini s

ınıfl

andı

rır.

4

8.

Kalk

ınm

a gö

ster

gele

riyle

ilgi

li bi

lgile

r top

laya

rak

KKTC

’nin

kal

kınm

a dü

zeyi

hak

kınd

a ya

rgıy

a va

rır.

4

9.

Kalk

ınm

ış ve

kal

kınm

akta

ola

n ül

kele

rin c

oğra

fi öz

ellik

lerin

i kar

şılaş

tırar

ak c

oğra

fyan

ın k

alkı

nmay

a et

kisin

i aç

ıkla

r.

3

4

10.

Kalk

ınm

a ile

nite

likli

insa

n gü

cü a

rasın

daki

ilişk

iyi a

çıkl

ar.

4

11. B

irey

olar

ak k

alkı

nmad

aki r

olün

ün v

e so

rum

lulu

ğunu

n bi

linci

nde

olur

. 3

4

KATK

I DÜ

ZEYİ

: 1 Ç

ok D

üşük

2

Düşü

k 3

Ort

a

4 Yü

ksek

5

Çok

Yüks

ek

91

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

De

rs Ö

ğret

im P

rogr

amı Ç

ıktıl

arı v

e Ö

ğren

me

Çıkt

ıları

Aras

ında

ki İl

işki

SIN

IF/

ÜN

İTE

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I DE

RS Ö

ĞRE

TİM

PRO

GRAM

I ÇIK

TILA

RI

1 2

3 4

5 6

7 8

9 10

11

12

7. SINIF: ÜNİTE 5 KÜRESEL BAĞLILIK

1.

Ülk

eler

ara

sında

ki b

enze

r ve

fark

lı yö

nler

i kar

şılaş

tırır.

3

2.

Küre

selle

şmen

in e

kono

mik

, siy

asal

ve

sosy

o-kü

ltüre

l boy

utla

rını a

çıkl

ar.

4

3.

Küre

selle

şmen

in k

endi

yaş

amın

a et

kisin

i örn

ekle

rle a

çıkl

ar.

4

4.

Topl

umla

r ara

sında

ort

ak k

utla

nan

özel

gün

lere

öne

m v

erir.

4

5.

Ülk

eler

ara

sında

ki e

kono

mik

alış

veriş

i ülk

e ek

onom

isi a

çısın

dan

değe

rlend

irir.

4

6.

Ülk

eler

aras

ı eko

nom

ik il

işkile

rde

iletiş

im v

e ul

aşım

tekn

oloj

isin

in e

tkisi

ni a

raşt

ırır.

3

3

7.

Turiz

min

ulu

slara

rası

ilişk

ilerd

eki y

eri k

onus

unda

bak

ış aç

ısı g

elişt

irir.

3

8.

Ort

ak m

irasın

tanı

tılm

asın

da tu

rizm

in y

erin

i far

k ed

er.

3

9.

20.y

y. b

aşın

da O

sman

lı de

vlet

i ve

Avru

pa ü

lkel

erin

in si

yasi

ve e

kono

mik

yap

ısı il

e I.

Düny

a Sa

vaşın

ın

sebe

p ve

sonu

çlar

ını i

lişki

lend

irir.

3

3

10.

Küre

sel s

orun

larla

ulu

slara

rası

kuru

luşla

rın a

maç

ların

ı iliş

kile

ndiri

r.

4

11.

Küre

sel s

orun

ların

çöz

ümle

rinin

uyg

ulam

aya

geçi

lmes

inde

kişi

sel s

orum

lulu

ğunu

fark

ede

r.

3

3

12.

Düşü

nce

sana

t ve

edeb

iyat

ürü

nler

inin

doğ

al v

arlık

ve

tarih

i çev

rele

rin o

rtak

mira

s öğe

si ol

arak

ya

şatıl

mas

ında

insa

nlığ

ın so

rum

lulu

ğunu

fark

ede

r.

4

13.

Ulu

slara

rası

kültü

r, sa

nat f

uar v

e sp

or e

tkin

likle

rinin

topl

umla

rara

sı et

kile

şimde

ki ro

lünü

değ

erle

ndiri

r.

3

3

14. Ü

lkem

izin

diğe

r ülk

eler

le o

lan

ekon

omik

ilişk

ilerin

i kay

nakl

ar v

e ih

tiyaç

lar a

çısın

dan

değe

rlend

irir.

3 3

3

KATK

I DÜ

ZEYİ

: 1 Ç

ok D

üşük

2

Düşü

k 3

Ort

a

4 Yü

ksek

5

Çok

Yüks

ek

92

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

Öğr

enm

e Çı

ktıla

rı ile

Ara

Disi

plin

ler v

e De

ğerle

r Ara

sında

ki İl

işki

SI

NIF

/ Ü

NİT

E Ö

ĞRE

NM

E ÇI

KTIL

ARI

ARA

DİSİ

PLİN

LER

DEĞ

ERLE

R Du

yarlı

Va

tand

aşlık

Ek

onom

ik

Katıl

ım

4. SINIF: ÜNİTE 1: BEN

1. B

ireys

el ö

zelli

kler

ini t

anır.

Ke

ndin

e de

ğer v

erm

e (1

)

Sa

ygı (

6)

2. K

işile

r ara

sı fiz

ikse

l far

klılı

klar

ın ö

nem

ini a

çıkl

ar.

3. K

endi

sini a

rkad

aşla

rında

n ay

ıran

fizik

sel f

arkl

ılıkl

ara

örne

kler

ver

ir.

4. D

uygu

ları

ve d

üşün

cele

ri ar

asın

daki

ilişk

iyi f

ark

eder

.

5. F

arkl

ı dur

umla

ra a

it du

ygu

ve d

üşün

cele

rini i

fade

ede

r.

6. B

aşka

ların

ın d

uygu

ve

düşü

ncel

erin

i say

gı il

e ka

rşıla

r.

X

7. Y

aşam

ına

ilişk

in b

elli

başlı

ola

ylar

ı kro

nolo

jik sı

raya

koy

ar.

8. S

ahip

old

uğu

resm

i kim

lik b

elge

lerin

deki

bilg

ileri

anal

iz ed

erek

kişi

sel k

imliğ

ine

ilişk

in

çıka

rımla

rda

bulu

nur.

9. K

işise

l iht

iyaç

ların

ı list

eler

. X

10. K

işise

l iht

iyaç

ların

ı nas

ıl ka

rşıla

dığı

nı a

çıkl

ar.

X

11.

Arka

daşla

rıyla

ken

disin

in k

işise

l iht

iyaç

ları

aras

ında

ki b

enze

rlik

ve fa

rklıl

ıkla

rı ka

rşıla

ştırı

r.

X

93

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

Ö

ğren

me

Çıkt

ıları

ile A

ra D

isipl

inle

r ve

Değe

rler A

rasın

daki

İlişk

i

SIN

IF/

ÜN

İTE

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I AR

A Dİ

SİPL

İNLE

R DE

ĞER

LER

Duya

rlı

Vata

ndaş

lık

Ekon

omik

Ka

tılım

4. SINIF: ÜNİTE 2: AİLEM

1. A

ile k

avra

mın

ı tan

ımla

r.

Fa

rklıl

ıkla

ra k

arşı

hoşg

örü

(4,1

0)

Se

vgi (

12)

2. A

ileni

n na

sıl o

luşt

uğun

u aç

ıkla

r.

3. A

ile b

ireyl

erin

den

yara

rlana

rak

soya

ğacı

nı o

luşt

urur

.

4. K

endi

aile

si ile

çev

resin

deki

diğ

er a

ilele

r ara

sında

ki b

enze

rlik

ve fa

rklıl

ıkla

rı ka

rşıla

ştırı

r.

X

5. A

z ve

çok

çocu

klu

aile

lerin

olu

mlu

ve

olum

suz y

önle

rini k

arşıl

aştır

ır.

X

6. S

özlü

tarih

yön

tem

ini k

ulla

nara

k ai

lesin

in g

eçm

işini

ara

ştıra

rak

rapo

r haz

ırlar

.

7. G

elen

ekse

l aile

ile

günü

müz

aile

yap

ısı a

rasın

daki

fa

rkla

r ile

ilgi

li çı

karım

da b

ulun

ur.

8. A

ilede

ki iş

böl

ümün

ün a

ile y

aşam

ında

ki ö

nem

ini a

çıkl

ar.

X

9. A

ileni

n ge

liri i

le ih

tiyaç

ları

aras

ında

ki d

enge

nin

nasıl

kor

undu

ğunu

açı

klar

X

10. D

ünya

nın

fark

lı ye

rlerin

deki

aile

lerle

ken

di a

ilesi

aras

ında

ki b

enze

rlik

ve fa

rklıl

ıkla

rı an

aliz

eder

. X

11. A

ilesin

de k

arar

ların

nas

ıl al

ındı

ğını

açı

klar

. X

12. A

ile ü

yele

ri ar

asın

daki

sevg

i ve

sayg

ı iliş

kisin

in a

ile iç

in ö

nem

ini d

eğer

lend

irir.

X

13. A

ile iç

i dem

okra

sinin

aile

de a

lınan

kar

arla

rın u

ygul

anm

ası a

çısın

dan

önem

ini d

eğer

lend

irir.

X

14. A

ile iç

i ile

tişim

in a

ilede

ki m

utlu

luğa

etk

isini

ana

liz e

der.

X

15. A

ilesin

in o

turd

uğu

evin

adr

esin

i söy

ler.

16. E

ğitim

in a

ilede

baş

ladı

ğını

ve

haya

t boy

u de

vam

ett

iği f

ikrin

i far

k ed

er.

94

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

Ö

ğren

me

Çıkt

ıları

ile A

ra D

isipl

inle

r ve

Değe

rler A

rasın

daki

İlişk

i SI

NIF

/ Ü

NİT

E Ö

ĞRE

NM

E ÇI

KTIL

ARI

ARA

DİSİ

PLİN

LER

DEĞ

ERLE

R Du

yarlı

Va

tand

aşlık

Ek

onom

ik

Katıl

ım

4. SINIF: ÜNİTE 3: YAKIN ÇEVREMİZ

1.

Adre

sini b

ilmen

in ö

nem

ini a

çıkl

ar.

Çe

vre

koru

ma

(9,1

0)

Fa

rklıl

ıkla

ra sa

ygı d

uym

a (1

2)

So

rum

lulu

k (1

0,13

,20,

22)

2.

Otu

rduğ

u ev

in a

dres

ini y

azılı

ve

sözlü

ola

rak

ifade

ede

r.

3.

Yakı

n çe

vres

ini t

anır.

4.

Bulu

nduğ

u ye

rin k

roki

sini ç

izer.

5.

Çevr

esin

deki

her

hang

i bir

nesn

enin

ken

disin

e gö

re b

ulun

duğu

coğ

rafi

yönü

ifad

e ed

er.

6.

Yön

bulm

ada

kulla

nıla

n yö

ntem

leri

açık

lar.

7.

Yakı

n çe

vres

inde

ki u

laşım

ın n

asıl

sağl

andı

ğını

açı

klar

.

8.

Çevr

esin

de u

laşı

mla

ilgi

li ya

şana

n so

runl

arı t

artış

arak

çöz

üm ö

neril

eri g

etiri

r.

X

9.

Yaşa

dığı

çev

reni

n do

ğal g

üzel

likle

rini n

asıl

koru

mas

ı ve

güze

lleşt

irmes

i ger

ektiğ

ini

açık

lar.

10.

Yaşa

dığı

çev

reni

n te

mizl

iği v

e gü

zelle

ştiri

lmes

i kon

usun

da ü

zerin

e dü

şen

soru

mlu

luğu

ye

rine

getir

ir.

X

11.

Oku

lun

kişis

el v

e to

plum

sal g

elişi

min

e ol

an e

tkisi

ni a

çıkl

ar.

12.

Oku

lda

arka

daşla

rının

fark

lı gö

rüşle

rine

sayg

ı gös

terir

. X

13.

Hak

ve so

rum

lulu

klar

ının

bili

ncin

de o

kul v

e sın

ıf ku

ralla

rına

uyar

. X

14.

Yaşa

dığı

yer

e in

sanl

arın

ilk

ne z

aman

yer

leşt

iğin

i ara

ştırı

r.

15.

Yaşa

dığı

yer

e in

sanl

arın

niç

in y

erle

ştiğ

ini a

raşt

ırır.

16.

Yaşa

dığı

yer

deki

kül

türe

l değ

işim

i aile

sinde

n ör

nekl

erle

açı

klar

. X

17.

Yaşa

dığı

yer

deki

geç

mişt

en g

ünüm

üze

insa

n ili

şkile

rini ö

rnek

lerle

açı

klar

. X

95

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

18.

Geçm

işten

gün

ümüz

e ya

şadı

ğı y

erde

ki e

kono

mik

etk

inlik

lerd

eki d

eğişi

mi ö

rnek

lerle

aç

ıkla

r.

X

19.

Yaşa

dığı

yer

deki

yer

el y

önet

icile

rin k

imle

r old

uğun

u ve

nas

ıl se

çild

ikle

rini a

çıkl

ar.

20.

Yaşa

dığı

yer

deki

yer

el y

önet

icile

rin g

örev

ve

soru

mlu

lukl

arın

ı ara

ştırı

r.

21.

Bilim

ve

tekn

oloj

inin

ken

di y

aşam

ında

ki e

tkile

rini d

eğer

lend

irir.

X

22. K

endi

yaş

amın

daki

tekn

oloj

ik ü

rünl

eri e

tik, e

kono

mik

ve

etki

li ku

llanı

r.

X X

Ö

ğren

me

Çıkt

ıları

ile A

ra D

isipl

inle

r ve

Değe

rler A

rasın

daki

İlişk

i

SIN

IF/

ÜN

İTE

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I AR

A Dİ

SİPL

İNLE

R DE

ĞER

LER

Duya

rlı V

atan

daşlı

k Ek

onom

ik K

atılı

m

5. SINIF: ÜNİTE 1 ÜLKEMİZİN KONUMU

1. H

arita

, pla

n ve

ölç

ek k

avra

mla

rını t

anım

lar.

Va

tan

sevg

isi

(9)

2.

Ha

rita

ve p

lan

aras

ında

ki fa

rkla

rı aç

ıkla

r.

3.

Ölç

ek ç

eşitl

erin

e ör

nekl

er v

erer

ek a

çıkl

ar.

4.

Ölç

ekte

n ya

rarla

nara

k ha

rita

üzer

inde

ki ik

i nok

ta a

rasın

daki

ger

çek

mes

afey

i bul

ur.

5.

Fizik

i ve

siyas

i har

itala

r ara

sında

ki b

enze

rlik

ve fa

rklıl

ıkla

rı aç

ıkla

r.

6.

Harit

alar

üze

rinde

kul

lanı

lan

sem

bol v

e işa

retle

rin a

nlam

ların

ı açı

klar

.

7.

Mer

idye

n, p

aral

el, e

kvat

or, y

arı k

üre,

kut

up k

avra

mla

rını a

çıkl

ar.

8.

KKTC

’nin

dün

ya h

arita

sında

ki m

atem

atik

sel k

onum

unu

söyl

er.

9. K

KTC’

nin

düny

a ha

ritas

ına

göre

kon

umun

un a

vant

ajla

rı ve

dez

avan

tajla

rını k

arşıl

aştır

ır.

X

96

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

Öğr

enm

e Çı

ktıla

rı ile

Ara

Disi

plin

ler v

e De

ğerle

r Ara

sında

ki İl

işki

SI

NIF

/ Ü

NİT

E Ö

ĞRE

NM

E ÇI

KTIL

ARI

ARA

DİSİ

PLİN

LER

DEĞ

ERLE

R Du

yarlı

Va

tand

aşlık

Ek

onom

ik

Katıl

ım

5. SINIF: ÜNİTE 2: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE KÜLTÜREL MİRASIMIZ

1. Y

akın

çev

resi

ve ü

lkem

izin

tarih

i geç

mişi

ola

n m

imar

i yap

ıların

ı ara

ştırı

r.

X

Kü

ltüre

l duy

arlıl

ık

(4,5

,8)

Kü

ltüre

l hoş

görü

(6)

2.

Tarih

i mim

ari y

apıla

rı ya

pılış

zam

anla

rını d

ikka

te a

lara

k za

man

çize

lges

i üze

rinde

gös

terir

.

3.

Tarih

i mim

ari y

apıla

rın ö

zelli

kler

ini a

çıkl

ar.

4.

Ülk

emizi

n kü

ltüre

l var

lıkla

rını o

luşt

uran

öğe

lere

örn

ekle

r ver

ir.

X

5.

Kültü

rel v

arlık

ların

, ins

anla

rın b

ir ar

ada

yaşa

mas

ına

olan

kat

kısın

ın ö

nem

ini a

çıkl

ar.

X

6.

Yakı

n ve

uza

k ül

ke k

omşu

larım

ızın

kültü

rlerin

e ai

t öze

llikl

erin

ben

zerli

k ve

fark

lılık

ların

ı ör

nekl

erle

kar

şılaş

tırır.

X

7.

Kültü

rel v

arlık

larım

ızın

günü

müz

de n

e de

rece

değ

işim

e uğ

radı

ğını

ned

enle

riyle

açı

klar

. X

8.

Kültü

rel v

arlık

larım

ızın

yok

olm

amas

ı içi

n ne

gib

i faa

liyet

lerin

yap

ılmas

ı ger

ektiğ

i öne

riler

de

bulu

nur.

X

9. M

illi b

ayra

mla

rımızı

n ol

uşum

süre

cini

açı

klar

. X

97

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

Öğr

enm

e Çı

ktıla

rı ile

Ara

Disi

plin

ler v

e De

ğerle

r Ara

sında

ki İl

işki

SI

NIF

/ Ü

NİT

E Ö

ĞRE

NM

E ÇI

KTIL

ARI

ARA

DİSİ

PLİN

LER

DEĞ

ERLE

R Du

yarlı

Va

tand

aşlık

Ek

onom

ik

Katıl

ım

5. SINIF: ÜNİTE 3: BİREY VE VATANDAŞ OLARAK HAK VE SORUMLULUKLARIM

1.

Gru

p, ro

l, so

rum

lulu

k ka

vram

ların

ı açı

klar

.

So

rum

lulu

k (1

,3,4

,9)

Sa

ygı (

6)

Fa

rklıl

ıkla

ra sa

ygı

(6)

2.

İçin

de b

ulun

duğu

gru

plar

ile

grup

lara

ait

rolle

rini s

ırala

r.

3.

Bulu

nduğ

u çe

şitli

grup

ve

kuru

mla

r içi

ndek

i rol

lerin

ger

ektir

diği

hak

ve

soru

mlu

lukl

arın

ı far

k ed

er.

4.

Gru

plar

ı olu

ştur

an b

ireyl

erin

soru

mlu

lukl

arın

ı yer

ine

getir

med

ikle

ri za

man

ort

aya

çıka

cak

sonu

çlar

ı far

klı g

rupl

ara

göre

örn

ekle

ndiri

r.

X

5.

Çocu

k ol

arak

hak

ların

ın o

lduğ

unu

ve b

unla

rın y

asal

ar il

e ko

rund

uğun

u fa

rk e

der.

X

6.

Kend

isi g

ibi b

aşka

ların

ın d

a ha

klar

ı old

uğun

u bi

lere

k di

ğerle

rinin

hak

ların

a sa

ygı g

öste

rir.

X

7.

Hakl

arı i

hlal

edi

ldiğ

inde

, hak

kını

ara

r.

X

8.

Vata

ndaş

lık k

avra

mın

ın a

nlam

ını a

çıkl

ar.

X

9.

KKTC

vat

anda

şı ol

arak

sahi

p ol

duğu

vat

anda

şlık

hak

ve so

rum

lulu

klar

ına

örne

kler

ver

ir.

X

10. İ

yi b

ir va

tand

aş o

labi

lmek

için

, han

gi d

avra

nışla

r gös

term

esi g

erek

tiğin

i açı

klar

. X

98

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

Öğr

enm

e Çı

ktıla

rı ile

Ara

Disi

plin

ler v

e De

ğerle

r Ara

sında

ki İl

işki

SI

NIF

/ Ü

NİT

E Ö

ĞRE

NM

E ÇI

KTIL

ARI

ARA

DİSİ

PLİN

LER

DEĞ

ERLE

R Du

yarlı

Va

tand

aşlık

Ek

onom

ik

Katıl

ım

5. SINIF: ÜNİTE 4: TOPLUMSAL KURUMLAR

1.

Topl

umla

rın te

mel

ihtiy

açla

rıyla

bu

ihtiy

açla

ra h

izmet

ver

en k

urum

ları

ilişk

ilend

irir.

Gön

üllü

hizm

et

(3,7

) 2.

To

plum

sal k

urum

hiz

met

lerin

in, i

nsan

yaş

amın

daki

etk

isini

değ

erle

ndiri

r.

3.

Topl

umsa

l kur

um h

izm

etle

rinde

ken

di ü

zerin

e dü

şen

göre

v ve

soru

mlu

lukl

arı y

erin

e ge

tirir.

X

4.

Sivi

l top

lum

kur

uluş

ların

ı, ça

lışm

a al

anla

rına

göre

sını

fland

ırır.

5.

Sivi

l top

lum

kur

uluş

ların

ı, ça

lışm

alar

ın so

nuçl

arın

a gö

re d

eğer

lend

irmed

e bu

lunu

r.

6.

Topl

umsa

l iht

iyaç

lara

hizm

et v

eren

kur

umla

rın v

e siv

il to

plum

kur

uluş

ların

ın ç

alışm

alar

ı ve

geliş

mel

eri k

onus

unda

gör

üş v

e ön

erid

e bu

lunu

r.

X

7.

Bire

yler

in ro

lleri

açıs

ında

n siv

il to

plum

kur

uluş

ların

ı res

mi k

urum

ve

kuru

luşla

rla k

arşıl

aştır

ır.

X

99

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

Öğr

enm

e Çı

ktıla

rı ile

Ara

Disi

plin

ler v

e De

ğerle

r Ara

sında

ki İl

işki

SI

NIF

/ Ü

NİT

E Ö

ĞRE

NM

E ÇI

KTIL

ARI

ARA

DİSİ

PLİN

LER

DEĞ

ERLE

R Du

yarlı

Va

tand

aşlık

Ek

onom

ik

Katıl

ım

5. SINIF: ÜNİTE 5: ÜLKEMİZİN YÖNETİMİ

1.

Geç

mişt

en g

ünüm

üze

fark

lı yö

netim

şeki

llerin

i açı

klar

.

X

De

mok

rasiy

i öne

mse

me

(3,5

) 2.

G

eçm

işten

gün

ümüz

e ül

kem

izde

ki fa

rklı

yöne

tim şe

kille

rini a

çıkl

ar.

X

3.

Günü

müz

deki

en

yayg

ın y

önet

im şe

klin

i ned

enle

riyle

açı

klar

. X

4.

Dem

okra

tik y

önet

imi o

lan

bir ü

lken

in, y

önet

sel y

apısı

nın

özel

likle

rini a

çıkl

ar.

X

5.

Topl

umsa

l yaş

amı d

üzen

leye

n ya

sala

rın v

arlığ

ını v

e ön

emin

i far

k ed

er.

X

6.

Ülk

emizi

n m

erke

zi yö

netim

inde

rol a

lan

birim

leri

ve g

örev

lerin

i açı

klar

. X

7.

Mer

kezi

yöne

timde

yer

ala

n ki

şiler

in g

örev

e ge

lme

şeki

llerin

i açı

klar

X

8.

Mer

kezi

yöne

time

ve si

vil t

oplu

m k

urul

uşla

rının

yön

etim

ine

seçi

lebi

lme

koşu

lların

ı ka

rşıla

ştırı

r.

X

9.

Sivi

l top

lum

kur

uluş

ların

ın ü

lke

yöne

timin

e ka

tkısı

nı d

eğer

lend

irir.

X

100

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

Ö

ğren

me

Çıkt

ıları

ile A

ra D

isipl

inle

r ve

Değe

rler A

rasın

daki

İlişk

i

SIN

IF/

ÜN

İTE

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I AR

A Dİ

SİPL

İNLE

R DE

ĞER

LER

Duya

rlı

Vata

ndaş

lık

Ekon

omik

Ka

tılım

5. SINIF: ÜNİTE 6: ÜRETTİKLERİMİZ VE PAYLAŞIMI

1.

KKTC

’nin

eko

nom

ik fa

aliy

etle

rini a

çıkl

ar.

Bi

linçl

i tük

etim

(8

,9)

2.

Ülk

emizi

n co

ğraf

ik k

onum

una

ve si

yasi

duru

mun

a gö

re e

kono

mik

faal

iyet

lerim

izi

ilişk

ilend

irir.

X

3.

Yaşa

dığı

böl

gede

ki e

kono

mik

faal

iyet

leri

fark

ede

r.

X

4.

Ülk

esin

de ü

retil

enle

rin, ü

lke

ekon

omisi

ne k

atkı

sını d

eğer

lend

irir.

5.

Turiz

min

ulu

slara

rası

ilişk

ilerd

eki y

eri k

onus

unda

fiki

r gel

iştiri

r. X

6.

Üre

time

katk

ıda

bulu

nma

konu

sund

a gö

rüş g

elişt

irir.

X

7.

Bilin

çli t

üket

icin

in ö

zelli

kler

ini ö

rnek

lerle

açı

klar

.

X

8.

Bilin

çli t

üket

imin

aile

ve

ülke

eko

nom

isine

etk

isini

değ

erle

ndiri

r.

X

9.

Bilin

çli t

üket

imin

doğ

aya

etki

sini a

naliz

ede

r.

X

10. T

üket

ici h

akla

rının

old

uğun

u fa

rk e

der.

X

101

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

Ö

ğren

me

Çıkt

ıları

ile A

ra D

isipl

inle

r ve

Değe

rler A

rasın

daki

İlişk

i

SIN

IF/

ÜN

İTE

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I AR

A Dİ

SİPL

İNLE

R DE

ĞER

LER

Duya

rlı V

atan

daşlı

k Ek

onom

ik K

atılı

m

5. SINIF: ÜNİTE 7: ÜLKEMİZİN DÜNYAYLA BAĞLANTISI

1.

Günü

müz

de u

laşım

ın ö

nem

ini a

çıkl

ar.

Bi

limi ö

nem

sem

e (4

) 2.

Dü

nyad

a ve

ülk

emizd

e ku

llanı

lan

ulaş

ım si

stem

lerin

i kar

şılaş

tırır.

3.

Ülk

emizd

e ku

llanı

lan

ulaş

ım si

stem

lerin

de k

ulla

nıla

n ar

açla

rı sır

alar

.

4.

Ülk

emizd

e ku

llanı

lan

ulaş

ım si

stem

lerin

in g

eçm

işten

gün

ümüz

e na

sıl d

eğişt

iğin

i açı

klar

.

5.

Ülk

emizd

eki u

laşı

m si

stem

lerin

i ülk

emizi

n co

ğraf

i kon

umuy

la il

işkile

ndiri

r.

6.

Tica

retin

eko

nom

ik a

çıda

n ön

emin

i açı

klar

.

7.

Ula

şımın

tica

retle

ilişk

isini

kur

ar.

8.

KKTC

ve

fark

lı ül

kele

r ara

sında

eko

nom

ik a

lış-v

eriş

oldu

ğunu

fark

ede

r. x

X

9.

İletiş

imde

med

yanı

n ön

emin

i örn

ekle

rle a

çıkl

ar.

10.

KKTC

’dek

i med

ya k

ayna

klar

ını s

ırala

r.

11.

Med

ya k

ayna

klar

ı hak

kınd

a bi

lgile

nere

k on

ları

etki

n bi

r şek

ilde

kulla

nır.

X

102

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

Ö

ğren

me

Çıkt

ıları

ile A

ra D

isipl

inle

r ve

Değe

rler A

rasın

daki

İlişk

i

SIN

IF/

ÜN

İTE

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I AR

A Dİ

SİPL

İNLE

R DE

ĞER

LER

Duya

rlı V

atan

daşlı

k Ek

onom

ik K

atılı

m

6. SINIF: ÜNİTE 1: SOSYAL OALYLARI ANLAAMK

1.

Sosy

al o

layı

n an

lam

ını a

çıkl

ar.

x

Ho

şgör

ü (7

)

Em

pati

(7)

2.

Yakı

n çe

vres

inde

yaş

anan

sosy

al o

layl

ara

örne

kler

ver

ir.

3.

Sosy

al o

layl

arın

insa

nlar

ın b

ir ar

ada

yaşa

mas

ında

n do

ğduğ

unu

fark

ede

r..

x

4.

Sosy

al o

layl

arın

sosy

alle

şme

yolu

yla

gele

cek

nesil

lere

akt

arıld

ığın

ı alg

ılar

x

5.

Bir s

osya

l ola

yın

oluş

um sü

reci

ni v

e so

nuçl

arın

ı ara

ştırm

a ya

para

k be

lirle

r.

x

6.

Sosy

al o

layl

arın

çok

lu n

eden

ve

sonu

çlar

ı old

uğun

u ör

nek

bir s

osya

l ola

y üz

erin

de a

naliz

ede

r. x

7.

Sosy

al o

layl

arın

insa

nlar

üze

rinde

ki e

tkile

rini b

ir so

syal

ola

y üz

erin

de a

naliz

ede

r.

x

8.

Med

yanı

n so

syal

ola

ylar

üze

rinde

ki e

tkisi

ni fa

rk e

der.

x

103

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

Ö

ğren

me

Çıkt

ıları

ile A

ra D

isipl

inle

r ve

Değe

rler A

rasın

daki

İlişk

i

SIN

IF/

ÜN

İTE

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I AR

A Dİ

SİPL

İNLE

R DE

ĞER

LER

Duya

rlı

Vata

ndaş

lık

Ekon

omik

Ka

tılım

6. SINIF: ÜNİTE 2: İÇİNDE YAŞADIĞIMIZ DÜNYA

1.

Düny

anın

tekt

onik

olu

şum

unda

ki d

eğişi

m v

e sü

rekl

iliğe

kan

ıtlar

gös

terir

.

Doğa

yı k

orum

a (7

,8)

2.

Jeol

ojik

zam

anla

rın ö

zelli

kler

ini t

ekto

nik

olay

larla

ilişk

ilend

irere

k aç

ıkla

r.

3.

Yer ş

ekill

erin

i olu

ştur

an fa

ktör

leri

oluş

um k

ayna

klar

ına

göre

sını

fland

ırır.

4.

İnsa

n fa

aliy

etle

rinde

n yo

la ç

ıkar

ak b

eşer

î sist

emle

rin c

oğra

fyan

ın k

onul

arı i

çeris

inde

ki y

erin

i açı

klar

. X

5.

İnsa

n fa

aliy

etle

rinin

yer

yüzü

değ

işim

ine

etki

sini

açı

klar

.

6.

Düny

amızı

n fa

rklı

jeol

ojik

zam

anla

rda

deği

şim v

e sü

rekl

iliği

ni c

oğra

fi aç

ıdan

ana

liz e

der.

7.

Doğa

l çev

reni

n in

san

faal

iyet

lerin

e et

kile

rini v

e in

sanl

arın

doğ

al ç

evre

ye u

yum

süre

çler

ini k

arşıl

ıklı

ilişk

ileri

çerç

eves

inde

ana

liz e

der.

X

8.

Örn

ekle

rden

yar

arla

nara

k do

ğal o

rtam

da in

san

etki

siyle

mey

dana

gel

en d

eğişi

mle

rin so

nuçl

arın

ı an

aliz

eder

.

X

9.

Doğa

l afe

tleri;

olu

şum

ned

enle

ri, ö

zelli

kler

i, da

ğılış

ları

ve in

sanl

ara

olan

etk

ileri

bakı

mın

dan

anal

iz ed

er.

X

10.

İnsa

nlar

ın d

oğal

afe

tlerin

olu

şum

una

etki

sini,

afet

bili

ncin

in g

elişt

irilm

esi a

çısın

dan

değe

rlend

irir.

X

11.

Kaya

çlar

ın ö

zelli

kler

i ile

yer

yüzü

şeki

llerin

in o

luşu

m sü

reçl

erin

i iliş

kile

ndiri

r.

12.

Levh

a te

kton

iği i

le d

epre

m k

uşak

ları,

sıca

k su

kay

nakl

arı v

e vo

lkan

ların

dağ

ılışın

ı iliş

kile

ndiri

r.

13.

Ekos

istem

i olu

ştur

an u

nsur

ları,

ene

rji a

kışın

ı eko

siste

min

dev

amlıl

ığı a

çısın

dan

anal

iz ed

er.

X

104

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

Öğr

enm

e Çı

ktıla

rı ile

Ara

Disi

plin

ler v

e De

ğerle

r Ara

sında

ki İl

işki

SI

NIF

/ Ü

NİT

E Ö

ĞRE

NM

E ÇI

KTIL

ARI

ARA

DİSİ

PLİN

LER

DEĞ

ERLE

R Du

yarlı

Va

tand

aşlık

Ek

onom

ik

Katıl

ım

6. SINIF: ÜNİTE 3: YERYÜZÜNDE NÜFUS VE YERLEŞİM

1.

Yerle

şmey

i etk

ileye

n fa

ktör

leri

sınıfl

andı

rır.

Ai

diye

t duy

gusu

gel

iştirm

e (7

) 2.

Ye

rleşm

e ve

eko

nom

ik fa

aliy

etle

r ara

sında

ki il

işkiy

i açı

klar

.

X

3.

Geçm

işten

gün

ümüz

e ye

rleşm

e ve

kon

ut il

işkisi

ne ö

rnek

ler v

erir.

4.

Nüf

us h

arek

etle

ri ile

yer

leşm

eler

de m

eyda

na g

elen

değ

işim

i ve

bunu

n so

nuçl

arın

ı an

aliz

eder

.

5.

Göç

kav

ram

ını a

çıkl

ar.

6.

Göç

hare

ketle

ri so

nucu

ort

aya

çıka

n so

runl

arı

ve b

u so

runl

ara

bulu

nan

çözü

m

yolla

rını t

artış

ır.

X X

7.

Kent

ve

kırs

al h

ayat

ta o

rtay

a çı

kan

bire

ysel

ve

topl

umsa

l sor

unla

rı ve

çöz

üm y

olla

rını

tart

ışır.

X

8.

Yerle

şme,

kon

ut v

e yö

netim

ilişk

isini

ana

liz e

der.

X

Gele

cekt

e ol

uşac

ak y

erle

şmel

er h

akkı

nda

tahm

inde

bul

unur

. X

9.

Kent

ve

kırs

al y

erle

şmel

er a

rasın

daki

fark

ları

açık

lar.

105

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

Ö

ğren

me

Çıkt

ıları

ile A

ra D

isipl

inle

r ve

Değe

rler A

rasın

daki

İlişk

i

SIN

IF/

ÜN

İTE

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I AR

A Dİ

SİPL

İNLE

R DE

ĞER

LER

Duya

rlı

Vata

ndaş

lık

Ekon

omik

Ka

tılım

6. SINIF: ÜNİTE 4: ZAMANDA İNSAN

1.

İnsa

nlık

tarih

inin

baş

lang

ıcın

ı kan

ıtlar

a da

yalı

olar

ak a

çıkl

ar.

Bi

lim in

sanl

arın

a sa

ygı

duym

a (4

)

2.

İnsa

nlık

tarih

inde

ki ö

nem

li dö

nem

leri

ve ö

zelli

kler

ini a

çıkl

ar.

X

3.

Çeşit

li ka

ynak

lard

an y

arar

lana

rak

insa

nlık

tarih

inin

öne

mli

döne

mle

rinde

ki y

aşam

ı ta

hmin

ede

r.

X

4.

İnsa

nlık

tarih

inde

ki ö

nem

li ic

at v

e bu

luşla

rın in

san

yaşa

mı ü

zerin

deki

etk

ilerin

i de

ğerle

ndiri

r.

X

5.

Doğa

koş

ulla

rının

yaş

am a

lanl

arın

ın v

e ya

şam

şeki

llerin

in o

luşm

asın

daki

etk

ilerin

i aç

ıkla

r.

6.

İnsa

nlar

ın y

aşam

ala

nlar

ını d

eğişt

irmes

inin

ger

ekçe

lerin

i örn

ek o

layl

ara

daya

lı al

arak

aç

ıkla

r.

X

7.

Sana

yiye

day

alı ü

retim

in in

san

yaşa

mı ü

zerin

deki

etk

ileri

örne

k ol

ayla

ra d

ayal

ı ol

arak

açı

klar

.

X X

8.

İnsa

nlar

ın ta

rihse

l sür

eçte

ken

dile

rini y

önet

mek

için

olu

ştur

dukl

arı y

önet

im

biçi

mle

rini k

arşıl

aştır

ır.

X

9.

Bilim

, san

ayi v

e te

knol

ojin

in in

san

yaşa

mı ü

zerin

deki

etk

ilerin

i açı

klar

. X

106

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

Ö

ğren

me

Çıkt

ıları

ile A

ra D

isipl

inle

r ve

Değe

rler A

rasın

daki

İlişk

i

SIN

IF/

ÜN

İTE

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I AR

A Dİ

SİPL

İNLE

R DE

ĞER

LER

Duya

rlı

Vata

ndaş

lık

Ekon

omik

Ka

tılım

6. SINIF: ÜNİTE 5: SOSYAL VE KÜLTÜREL FARKLILIKLAR

1.

Kültü

r kav

ram

ıyla

ilgi

li fa

rklı

tanı

mla

rdan

har

eket

le k

ültü

r uns

urla

rını b

elirl

er.

Kü

ltüre

l far

klılı

klar

a ka

rşı

hoşg

örü

(7,1

1)

2.

Coğr

afya

nın

kültü

r üze

rinde

ki e

tkisi

ni ir

dele

r.

3.

Kültü

rü o

luşt

uran

uns

urla

rdan

yol

a çı

kara

k fa

rklı

kültü

rel b

ölge

lerin

yer

yüzü

nde

yayı

lış

alan

ların

a ai

t ana

lizle

r yap

ar.

4.

Düny

a üz

erin

de il

k kü

ltür m

erke

zlerin

in o

rtay

a çı

kışın

ı ve

yayı

lışın

ı bel

irley

en fa

ktör

leri

zam

an, s

ürek

lilik

ve

deği

şim a

çısın

dan

değe

rlend

irir.

5.

Bulu

nduğ

u çe

vred

eki t

arih

î dok

udan

yol

a çı

kara

k dö

nem

in k

ültü

rü h

akkı

nda

çıka

rımla

rda

bulu

nur.

6.

Çev

resin

deki

kül

türe

l etk

inlik

lere

kat

ılmay

a ist

ekli

olur

. X

7.

Kültü

rel f

arkl

ılıkl

arı,

topl

umla

r ara

sı ili

şkile

r açı

sında

n de

ğerle

ndiri

r. X

8.

Kültü

rel d

eğişi

mle

re n

eden

ola

n un

surla

ra v

e bu

nlar

ın e

tkile

rine

örne

kler

ver

ir.

9.

Popü

ler k

ültü

rün

bire

y ve

topl

um ü

zerin

deki

etk

ilerin

i yor

umla

r.

X

10.

İletiş

im a

raçl

arın

ın k

ültü

r üze

rinde

ki e

tkile

rini y

orum

lar.

11. K

ültü

rel f

arkl

ılıkl

ara

karş

ı hoş

görü

lü o

lur.

X

107

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

Ö

ğren

me

Çıkt

ıları

ile A

ra D

isipl

inle

r ve

Değe

rler A

rasın

daki

İlişk

i

SIN

IF/

ÜN

İTE

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I AR

A Dİ

SİPL

İNLE

R DE

ĞER

LER

Duya

rlı

Vata

ndaş

lık

Ekon

omik

Ka

tılım

6. SINIF: ÜNİTE 6: DEMOKRASİ VE İNSAN HAKALRI

1.

Dem

okra

sinin

tem

el il

kele

rini a

çıkl

ar.

X

İn

san

hak

ve

özgü

rlükl

erin

e sa

ygı

(4,5

,6,9

,10)

2.

Dem

okra

si kü

ltürü

nün

dem

okra

tik si

stem

in iş

leyi

şinde

ki ro

lünü

değ

erle

ndiri

r.

X

3.

Dem

okra

tik v

atan

daşlı

k bi

linci

ne sa

hip

olm

anın

dem

okra

tik sü

reci

n işl

eyişi

ne k

atkı

sını a

çıkl

ar.

X

4.

İnsa

n ha

k ve

özg

ürlü

kler

inin

anl

amın

ı ve

özel

likle

rini a

çıkl

ar.

X

5.

İnsa

n ha

k ve

özg

ürlü

kler

i ile

ilgi

li gü

ncel

ola

ylar

ı tak

ip e

der.

X

6.

İnsa

n ha

k ve

özg

ürlü

kler

ini t

oplu

msa

l yaş

amla

ilişk

ilend

irir.

X

7.

Dem

okra

tik v

atan

daşlı

k bi

linci

ne sa

hip

olm

anın

dem

okra

tik sü

reci

n işl

eyişi

ne k

atkı

sını a

çıkl

ar.

X

8.

Evre

nsel

insa

n ha

klar

ı ilk

eler

i açı

sında

n ül

kem

izde

ve d

ünya

da y

aşan

an ö

nem

li ge

lişm

eler

i be

lgel

ere

daya

lı ol

arak

yor

umla

r.

X

9.

Hak

ve ö

zgür

lükl

erin

kul

lanı

lmas

ı bağ

lam

ında

; dev

letin

vat

anda

şa, v

atan

daşın

dev

lete

ve

diğe

r in

sanl

ara

karş

ı gör

ev v

e so

rum

lulu

klar

ını d

emok

rasin

in h

ayat

a ge

çiril

mes

i açı

sında

n de

ğerle

ndiri

r.

X

10.

Hak

ve ö

zgür

lükl

erin

i kul

lanm

ak iç

in k

endi

ni so

rum

lu h

issed

er.

X

108

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

Ö

ğren

me

Çıkt

ıları

ile A

ra D

isipl

inle

r ve

Değe

rler A

rasın

daki

İlişk

i

SIN

IF/

ÜN

İTE

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I AR

A Dİ

SİPL

İNLE

R DE

ĞER

LER

Duya

rlı

Vata

ndaş

lık

Ekon

omik

Ka

tılım

7. SINIF: ÜNİTE 1: BİRLİKTE YAŞAMAK

1.

Her b

ireyi

n ke

ndin

e ha

s öze

llikl

erin

in o

lduğ

unu

kabu

l ede

r.

Çevr

enin

kor

unm

ası

gere

ktiğ

ine

inan

ma

5,13

)

He

r tür

lü a

yrım

cılığ

ı ret

etm

e (4

,8)

So

rum

lulu

k (7

,11,

12,1

5)

Fa

rklıl

ıkla

ra k

arşı

hoşg

örül

ü ol

ma

(6,9

)

Ak

ıl yü

rütm

eye

sayg

ı duy

ma

(14)

De

mok

rasiy

e in

anm

a (3

,4)

Da

yanı

şmay

a ön

em v

erm

e (1

0)

2.

Kend

isine

ve

çevr

esin

deki

kişi

lere

değ

er v

erir.

X

3.

Dem

okra

sinin

insa

na v

e in

san

irade

sine

verd

iği ö

nem

i far

k ed

er.

X

4.

Dem

okra

tik b

ir va

tand

aş o

lman

ın g

erek

lerin

i örn

ekle

rle a

çıkl

ar.

X

5.

İçin

de y

aşad

ığı ç

evre

nin

koru

nmas

ı kon

usun

da d

uyar

lılık

gös

terir

X

6.

Fark

lı gö

rüş,

düş

ünce

, ina

nç, a

nlay

ış ve

kül

türe

l değ

erle

rin to

plum

sal y

aşam

ı ze

ngin

leşt

irdiğ

ini a

çıkl

ar.

X

7.

Topl

umsa

l cin

siyet

eşit

liğin

in g

üçle

ndiri

lmes

inde

ken

di k

onum

una

uygu

n so

rum

lulu

klar

üs

tleni

r.

X

8.

Ayrım

cılığ

ın ç

eşitl

i biç

imle

rini s

orgu

laya

rak

ayrım

cılık

yap

mam

a ko

nusu

nda

duya

rlılık

gö

ster

ir.

X

9.

Birli

kte

yaşa

ma

kültü

rü iç

in d

iyal

og v

e et

kili

iletiş

imin

öne

min

i far

k ed

er.

X

10.

İşbö

lüm

ü ve

işbi

rliği

nin

dem

okra

tik to

plum

yaş

amı i

çin

taşıd

ığı ö

nem

i örn

ekle

rle a

çıkl

ar.

X

11.

Kend

isini

n ve

topl

umun

yaş

am k

alite

sinin

yük

selti

lmes

i içi

n so

rum

lulu

k üs

tlenm

enin

ön

emin

i far

k ed

er.

X

12.

Kara

r ver

me

süre

çler

ine

katıl

man

ın ö

nem

ini b

ilere

k ke

ndi k

onum

una

uygu

n so

rum

lulu

klar

üst

leni

r.

X

13.

Kam

u m

alla

rının

ve

orta

k ya

şam

ala

nlar

ının

kor

unm

asın

da so

rum

lulu

k üs

tleni

r.

X

14.

Enge

lli, y

aşlı

vb. k

işile

rin to

plum

la u

yum

lu v

e m

utlu

bir

yaşa

m sü

rdür

ebilm

eler

i içi

n ge

rekl

i koş

ulla

rın sa

ğlan

mas

ı kon

usun

da ö

neril

erde

bul

unur

.

X

15. H

ak, ö

zgür

lük

ve so

rum

lulu

k ar

asın

daki

ilişk

iyi f

ark

eder

. X

109

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

Öğr

enm

e Çı

ktıla

rı ile

Ara

Disi

plin

ler v

e De

ğerle

r Ara

sında

ki İl

işki

SI

NIF

/ Ü

NİT

E Ö

ĞRE

NM

E ÇI

KTIL

ARI

ARA

DİSİ

PLİN

LER

DEĞ

ERLE

R Du

yarlı

Va

tand

aşlık

Ek

onom

ik

Katıl

ım

7. SINIF: ÜNİTE 2: İHTİYAÇLAR, ÜRETİM VE TÜKETİM

1.

Yaşa

dığı

yer

deki

eko

nom

ik fa

aliy

etle

ri aç

ıkla

yara

k gr

upla

ndırı

r.

Doğa

l kay

nakl

arın

kor

unm

ası

gere

ktiğ

ine

inan

ma

(10)

Sü

rdür

üleb

ilir g

elişm

eye

inan

ma

(12)

So

syal

ada

lete

inan

ma

(3,7

)

Da

yanı

şmay

a in

anm

a (9

)

2.

İste

k ve

ihtiy

açla

rını a

yırt

ede

r.

3.

Bilin

çli b

ir tü

ketic

i ola

rak

hakl

arın

ı kul

lanı

r. x

x

4.

İhtiy

açla

rla ü

retim

ve

tüke

tim a

rasın

daki

ilişk

iyi a

çıkl

ar.

5.

Yaşa

dığı

böl

gede

ki e

kono

mik

faal

iyet

lerle

coğ

rafi

özel

likle

ri ili

şkile

ndiri

r.

6.

Yaşa

dığı

böl

gede

ki e

kono

mik

faal

iyet

lerin

ülk

e ek

onom

isind

eki y

erin

i de

ğerle

ndiri

r.

7.

Ekon

omid

eki i

nsan

etk

isini

fark

ede

r.

8.

Üre

timde

kat

kıda

bul

unm

a ko

nusu

nda

görü

ş olu

ştur

ur.

x

9.

İşbi

rliği

yap

arak

üre

time

daya

lı ye

ni fi

kirle

r gel

iştiri

r.

10.

Üre

timde

ve

yöne

timde

topr

ağın

öne

min

i tar

ihte

n ör

nekl

erle

açı

klar

.

11.

Kayn

akla

rın, ü

rünl

erin

ve

ticar

et y

olla

rının

dev

letle

rin g

elişm

esin

deki

öne

min

i ta

rihte

n ve

gün

ümüz

den

örne

k ve

rere

k aç

ıkla

r.

x

12.

Örn

ekle

r ver

erek

üre

tim te

knol

ojisi

ndek

i gel

işmel

erin

sosy

al v

e ek

onom

ik

haya

ta e

tkile

rini d

eğer

lend

irir.

13.

Eğiti

min

mes

lek

edin

dirm

e he

defin

i kav

raya

rak

ilgi v

e ye

tene

kler

i do

ğrul

tusu

nda

mes

leki

terc

ihle

rine

yöne

lik p

lanl

ama

yapa

r

14. İ

htiy

açla

rla m

esle

kler

ara

sında

ki il

işkiy

i tar

ihse

l sür

eçte

ki d

eğişi

mi d

e di

kkat

e al

arak

değ

erle

ndiri

r.

110

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

Ö

ğren

me

Çıkt

ıları

ile A

ra D

isipl

inle

r ve

Değe

rler A

rasın

daki

İlişk

i

SIN

IF/

ÜN

İTE

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I AR

A Dİ

SİPL

İNLE

R DE

ĞER

LER

Duya

rlı

Vata

ndaş

lık

Ekon

omik

Ka

tılım

7. SINIF: ÜNİTE 3: TEKNOLOJİ VE TOPLUM

1.

Bulu

şlarla

tekn

oloj

ik g

eliş

mel

eri i

lişki

lend

irir.

Te

knol

oji k

ulla

nım

ında

etik

ilke

lere

ba

ğlılı

k (5

,7,9

)

Bi

lim in

sanl

arın

a de

ğer v

erm

e (1

,3,5

)

2.

Çevr

esin

deki

tekn

oloj

ik ü

rünl

eri k

ulla

nım

ala

nlar

ına

göre

sını

fland

ırır.

3.

Kulla

ndığ

ı tek

nolo

jik ü

rünl

erin

zam

an iç

inde

ki g

elişi

min

i açı

klar

.

4.

Tekn

oloj

ik ü

rünl

erin

hay

atım

ızda

ve ç

evre

mizd

e ya

ptığ

ı değ

işikl

ikle

ri di

kkat

e al

arak

geç

mişl

e gü

nüm

üzü

karş

ılaşt

ırır.

5.

Tekn

oloj

inin

topl

uma

olum

lu v

e ol

umsu

z etk

ilerin

i kar

şılaş

tırır.

6.

Çevr

esin

deki

ihtiy

açla

rdan

yol

a çı

kara

k ke

ndin

e öz

gü ü

rünl

er ta

sarla

r.

x

7.

Tekn

oloj

ik ü

rünl

eri,

kend

isine

, baş

kala

rına

ve d

oğay

a za

rar v

erm

eden

etk

in

kulla

nır.

x x

8.

İlk u

ygar

lıkla

rın b

ilim

sel v

e te

knol

ojik

gel

işmel

ere

katk

ıların

dan

örne

k ve

rir.

9.

Tekn

oloj

iyi k

ulla

nara

k va

tand

aşlık

hak

ve

soru

mlu

lukl

arın

ı yer

ine

getir

ir.

x

10. B

ilim

sel v

e te

knol

ojik

gel

işmel

erle

düş

ünce

özg

ürlü

ğü a

rasın

da il

işki k

urar

.

111

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

Ö

ğren

me

Çıkt

ıları

ile A

ra D

isipl

inle

r ve

Değe

rler A

rasın

daki

İlişk

i

SIN

IF/

ÜN

İTE

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I AR

A Dİ

SİPL

İNLE

R DE

ĞER

LER

Duya

rlı

Vata

ndaş

lık

Ekon

omik

Ka

tılım

7. SINIF: ÜNİTE 4: KALKINMA

1.

Kalk

ınm

a ka

vram

ının

anl

amın

ı açı

klar

.

Soru

mlu

luk

(11)

Bi

linçl

i tük

etim

e in

anm

a (1

0)

2.

Kalk

ınm

a gö

ster

gele

rini l

istel

er.

3.

Kalk

ınm

anın

mod

ernl

eşm

e, sa

nayi

leşm

e, b

üyüm

e gi

bi iç

erik

ben

zerli

ği o

lan

kavr

amla

rla

benz

erlik

ve

fark

lılık

ların

ı kar

şılaş

tırır.

x

4.

İnsa

ni g

elişm

e in

deks

i kav

ram

ını a

çıkl

ar.

5.

Kalk

ınm

a gö

ster

gele

rini e

kono

mik

, kül

türe

l ve

siyas

al v

b. a

çıla

rdan

sını

fland

ırır.

6.

Kalk

ınm

a gö

ster

gele

rini k

ulla

nara

k ül

kele

rin k

alkı

nmışl

ık d

üzey

leri

hakk

ında

yor

um y

apar

.

7.

Ülk

eler

in k

alkı

nma

düze

yler

ini s

ınıfl

andı

rır.

8.

Kalk

ınm

a gö

ster

gele

riyle

ilgi

li bi

lgile

r top

laya

rak

KKTC

’nin

kal

kınm

a dü

zeyi

hak

kınd

a ya

rgıy

a va

rır.

x

9.

Kalk

ınm

ış ve

kal

kınm

akta

ola

n ül

kele

rin c

oğra

fi öz

ellik

lerin

i kar

şılaş

tırar

ak c

oğra

fyan

ın

kalk

ınm

aya

etki

sini a

çıkl

ar.

x

10.

Kalk

ınm

a ile

nite

likli

insa

n gü

cü a

rasın

daki

ilişk

iyi a

çıkl

ar.

x x

11. B

irey

olar

ak k

alkı

nmad

aki r

olün

ün v

e so

rum

lulu

ğunu

n bi

linci

nde

olur

. x

x

112

Tem

el E

ğitim

Sos

yal B

ilgile

r Der

si Ö

ğret

im P

rogr

amı

Ö

ğren

me

Çıkt

ıları

ile A

ra D

isipl

inle

r ve

Değe

rler A

rasın

daki

İlişk

i

SIN

IF/

ÜN

İTE

ÖĞ

REN

ME

ÇIKT

ILAR

I AR

A Dİ

SİPL

İNLE

R DE

ĞER

LER

Duya

rlı

Vata

ndaş

lık

Ekon

omik

Ka

tılım

7. SINIF: ÜNİTE 5: KÜRESEL BAĞLILIK

1.

Ülk

eler

ara

sında

ki b

enze

r ve

fark

lı yö

nler

i kar

şılaş

tırır.

Barış

a in

anm

a (1

1)

Çe

vren

in k

orun

mas

ı ge

rekt

iğin

e in

anm

a (8

)

Sü

rdür

üleb

ilir g

elişm

eye

inan

ma

(14)

So

rum

lulu

k (1

1,12

)

Fa

rklıl

ıkla

ra k

arşı

hoşg

örü

(1,4

)

2.

Küre

selle

şmen

in e

kono

mik

, siy

asal

ve

sosy

o-kü

ltüre

l boy

utla

rını a

çıkl

ar.

3.

Küre

selle

şmen

in k

endi

yaş

amın

a et

kisin

i örn

ekle

rle a

çıkl

ar.

4.

Topl

umla

r ara

sında

ort

ak k

utla

nan

özel

gün

lere

öne

m v

erir.

5.

Ülk

eler

ara

sında

ki e

kono

mik

alış

veriş

i ülk

e ek

onom

isi a

çısın

dan

değe

rlend

irir.

6.

Ülk

eler

aras

ı eko

nom

ik il

işkile

rde

iletiş

im v

e ul

aşım

tekn

oloj

isin

in e

tkisi

ni a

raşt

ırır.

X

7.

Turiz

min

ulu

slara

rası

ilişk

ilerd

eki y

eri k

onus

unda

bak

ış aç

ısı g

elişt

irir.

X

8.

Ort

ak m

irasın

tanı

tılm

asın

da tu

rizm

in y

erin

i far

k ed

er.

X

9.

20.y

y. b

aşın

da O

sman

lı de

vlet

i ve

Avru

pa ü

lkel

erin

in si

yasi

ve e

kono

mik

yap

ısı il

e I.

Düny

a Sa

vaşın

ın se

bep

ve so

nuçl

arın

ı iliş

kile

ndiri

r.

10.

Küre

sel s

orun

larla

ulu

slara

rası

kuru

luşla

rın a

maç

ların

ı iliş

kile

ndiri

r.

11.

Küre

sel s

orun

ların

çöz

ümle

rinin

uyg

ulam

aya

geçi

lmes

inde

kişi

sel s

orum

lulu

ğunu

fark

ed

er.

X

12.

Düşü

nce

sana

t ve

edeb

iyat

ürü

nler

inin

doğ

al v

arlık

ve

tarih

i çev

rele

rin o

rtak

mira

s öğe

si ol

arak

yaş

atılm

asın

da in

sanl

ığın

soru

mlu

luğu

nu fa

rk e

der.

X

13.

Ulu

slara

rası

kültü

r, sa

nat f

uar v

e sp

or e

tkin

likle

rinin

topl

umla

rara

sı et

kile

şimde

ki ro

lünü

de

ğerle

ndiri

r.

X

14. Ü

lkem

izin

diğe

r ülk

eler

le o

lan

ekon

omik

ilişk

ilerin

i kay

nakl

ar v

e ih

tiyaç

lar a

çısın

dan

değe

rlend

irir.

X

Documents

KKTC MİLLÎ EĞİTİM VE KÜLTÜR BAKANLIĞI TEMEL EĞİTİM ...talimterbiye.mebnet.net/Ogretim Programlari/2017... · Proje Danışmanları Prof. Dr. Müfit Kömleksiz ... iletişim