Upload
others
View
6
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
KONCEPCJA FUNKCJONALNA BUDOWY
ORDYNACJI PODATKOWEJ
dr hab. Henryk Dzwonkowski
Profesor Uniwersytetu Łódzkiego
Główny Specjalista Biura Analiz Sejmowych
JAKA FORMUŁA DLA ORDYNACJI ?
PROFESJONALIZM LEGISLACYNY
Profesjonalizm normatywny, to nie tylko
umiejętności legislacyjne, lecz także
znajomość przedmiotu regulacji.
Krótka historia teorii i edukacji
prawnopodatkowej po okresie socjalizmu
powoduje, że znajomość materii podatkowej
ma dla legislacji podatkowej wielkie
znaczenie.
Ordynacji podatkowej potrzeba
profesjonalizmu normatywnego nie tylko
legislacyjnego.
PROFESJONALIZM LEGISLACYJNY I
KONSEKWENCJE JEGO BRAKU
Jeżeli dla aktu prawnego brak myśli
przewodniej to konsekwencją m.in. są
błędy w projektowaniu przepisów, w
których nie można z powodu braku
koncepcji zrozumiałym językiem
odwzorować w proponowanego
rozwiązania.
dr hab. Henryk Dzwonkowski Profesor Uniwersytetu Łódzkiego
Główny Specjalista Biura Analiz Sejmowych
NIEJEDNORODNOŚĆ CELÓW I FUNKCJI O.P.
Cele Ordynacji podatkowej są pochodną
właściwości całego prawa podatkowego. W
przeciwieństwie do najbardziej znanych
kodeksów, których przedmiotem są konstrukcje
jednorodne, ordynacja jest aktem ogólnym dla
wielu instytucji o zróżnicowanych funkcjach.
ZAKRES OGÓLNEGO PRAWA PODATKOWEGO
Ordynacja musi tworzyć jeden prawny
mechanizm dla ustaw podatkowych, ustawy
o ministrze finansów oraz urzędach i izbach
skarbowych, postępowania podatkowego,
kontroli skarbowej, rejestracji i ewidencji
podatników, prawa celnego, egzekucji itd.
Ordynacji potrzebny jest dla wszystkich tych
aktów:
A) wspólny system pojęć i
B) powiązanie proceduralne
MOŻNA SOBIE WYOBRAZIĆ CO NAJMNIEJ DWA
MODELE BUDOWANIA ORDYNACJI
Rozproszony – pojęciowo-literacki i
Funkcjonalny.
Rozproszony pojęciowy polega na tym, że
grupowanie przepisów dokonuje się nie
poprzez powiązane między sobą
funkcjonalnie grupy norm prawnych ale przez
przypisanie do danej grupy na podstawie
nazwy (znaczenia pojęcia w danym języku).
PRZYKŁADY GRUPOWANIA JĘZYKOWEGO
Grupę norm tworzy się z przepisów
połączonych wspólną nazwą „informacje”: W
jednostce „Obowiązki informacyjne oraz
urzędowe interpretacje prawa podatkowego
umieszcza się przepisy”:
1. Dokumentacja podatkowa i rachunki
2. Deklaracje podatkowe
3. Informacje podatkowe
4. Tajemnica skarbowa
5. Urzędowe interpretacje prawa podatkowego
GRUPOWANIE JĘZYKOWE C.D.:
Między tymi grupami norm nie istnieją żadne
logiczne powiązania funkcjonalne, podmiotowe,
nie istnieje żaden wspólny mianownik inny poza
takim, że na gruncie językowym za ich nazwami
kryją się jakieś informacje. Treść i funkcja tych
informacji jest jednak zróżnicowana. Takie
podejście wydaje się niewłaściwe, ponieważ
prawo to grupy uprawnień i obowiązków i to
charakter uprawnień i obowiązków powinien
tworzyć związki i podziały strukturalne przepisów.
WSKUTEK PODEJŚCIA JĘZYKOWEGO
TWORZY SIĘ SWOISTA „PLANETARNA”
STRUKTURĘ „SAMODZIELNYCH” GRUP
PRZEPISÓW O PRZYPADKOWEJ
KOLEJNOŚCI I TREŚCI
Istniejąca treść O.p. według działów
1) przepisy ogólne;
2) organy podatkowe i ich
właściwość;
3) porozumienia w sprawach
ustalania cen transakcyjnych,
4) zobowiązania podatkowe;
5) postępowanie podatkowe;
6) czynności sprawdzające;
7) kontrola podatkowa;
8) tajemnica skarbowa;
9) wymiana informacji podatkowych
z innymi państwami;
10) przepisy karne;
11) zaświadczenia.
przepisy ogólne
organy podatkowe i ich właściwość
porozumienia w sprawach
ustalania cen transakcyjnych
zobowiązania podatkowe
postępowanie podatkowe
czynności sprawdzające
kontrola podatkowa
tajemnica skarbowa
wymiana informacji podatkowych z
innymi państwami
przepisy karne
zaświadczenia
dr hab. Henryk Dzwonkowski Profesor Uniwersytetu Łódzkiego
Główny Specjalista Biura Analiz Sejmowych
KONSEKWENCJE C.D.
Instytucje Ordynacji podatkowej są:
- źle nazwane (np. wygasanie zobowiązań),
- niepoprawnie zdefiniowane (nadpłata, powstawanie
zobowiązań) albo
- w ogóle nie mają definicji określającej ich treść i
charakter prawny(np. deklaracje).
dr hab. Henryk Dzwonkowski Profesor Uniwersytetu Łódzkiego
Główny Specjalista Biura Analiz Sejmowych
KONSEKWENCJE C.D.
Nieprzemyślane naukowo wyobrażenia o
danej instytucji prawnej powodują
stosowanie nieadekwatnego języka i tworzą
karykaturalne, nietrafne instytucje prawne.
Do „szczytowych” osiągnięć tego rodzaju
zaliczyć należy wstrzymanie wykonania
interpretacji, wygasanie zobowiązania na
skutek zapłaty kwoty z deklaracji, a
następnie jego „odżywanie” w decyzji
korygującej deklarację. dr hab. Henryk Dzwonkowski
Profesor Uniwersytetu Łódzkiego Główny Specjalista Biura Analiz Sejmowych
SKUTKI: BRAK SYNCHRONIZACJI POJĘCIOWEJ I
DEZINTEGRACJA FUNKCJONALNA
W Ordynacji podatkowej brak elementarnej dyscypliny
pojęciowej.
Nie wykształcono na potrzeby Ordynacji podstawowego
systemu pojęciowego.
Ordynację cechuje dezintegracja funkcjonalna.
Powiązane ze sobą instytucje są unormowane
niezależnie od siebie.
Brak jest synchronizacji między pojęciami, a działaniem
instytucji oraz między poszczególnymi pojęciami i
instytucjami.
dr hab. Henryk Dzwonkowski Profesor Uniwersytetu Łódzkiego
Główny Specjalista Biura Analiz Sejmowych
DEZINTEGRACJA LUB BRAK SYNCHRONIZACJI
FUNKCJONALNEJ
Ewidentnym przykładem dezintegracji instytucji prawnych jest
odrębne unormowanie:
ściśle powiązanej nierzetelności (art. 193), szacowania (art. 23) i przesłanek wymiaru (art. 21),
a przykładem braku synchronizacji:
wymiar zobowiązania (art. 21) i nadpłaty (art. 72 i n.) wymagające
przeprowadzenia dwóch odrębnych postępowań opartych na tych
samych dowodach,
połączenie w jedno przedawnienia wymiaru i przedawnienia
wykonywania zobowiązań (art. 68 i 70 O.p.) oraz wyłączenie wielu
rodzajów przedawnienia poza rozdział temu poświęcony. dr hab. Henryk Dzwonkowski Profesor Uniwersytetu Łódzkiego
Główny Specjalista Biura Analiz Sejmowych
CHAOS W ORDYNACJI PODATKOWEJ POWIELA
KAŻDA KOLEJNA NOWELIZACJA
W konsekwencji każda nowa grupa przepisów tworzy kolejną „planetę”, bo brak jest koncepcji, według której można by ją logicznie przypisać do powiązanej z nią merytorycznie grupy reguł.
Przykładem są tu regulacje dotyczące:
uprzednich porozumień cenowych (art. 20a i n.),
interpretacji podatkowych (art. 14a i n.), które z braku jakiegokolwiek pomysłu zostały potraktowane jako kompetencje organów podatkowych, czy
tzw. obejście prawa raz traktowane jako prawo materialne, a następnie przeniesione do postępowania dowodowego (z art. 24a i b do art. 199a).
dr hab. Henryk Dzwonkowski Profesor Uniwersytetu Łódzkiego
Główny Specjalista Biura Analiz Sejmowych
IDENTYFIKACJA CELÓW (FUNKCJI) PRAWA
Ustalenie treści i obowiązywania prawa dokonuje się poprzez jego rozumienie, dokonywane w procesie wykładni.
Wykładnia powinna ustalać funkcję, jaką ma spełniać norma prawna.
Przepisy należy więc tak sformułować, aby było możliwe odczytanie funkcji (celu, rezultatu, skutku), jaką chce wywołać prawodawca.
USTALANIE FUNKCJI PRAWA NA PODSTAWIE
WYKŁADNI JĘZYKOWEJ
Przedstawione powyżej rozumowanie
nie oznacza też tworzenia preferencji
dla wykładni funkcjonalnej.
Przeciwnie, funkcje prawa powinno się
dać ustalić na podstawie wykładni
językowej. Ale język powinien być tak
użyty aby czytelna była funkcja normy
prawnej. dr hab. Henryk Dzwonkowski
Profesor Uniwersytetu Łódzkiego Główny Specjalista Biura Analiz Sejmowych
KSZTAŁTOWANIE UPRAWNIEŃ I OBOWIĄZKÓW ZA
POMOCĄ JĘZYKA UWZGLĘDNIAJĄCEGO FUNKCJE AKTU
PRAWNEGO
Aby to jednak było możliwe, w
procesie tworzenia prawa należy
uwzględnić jego funkcje i tak
napisać tekst prawny, aby z
wykładni językowej wprost wynikało
jaka jest funkcja danego przepisu
(normy). dr hab. Henryk Dzwonkowski
Profesor Uniwersytetu Łódzkiego Główny Specjalista Biura Analiz Sejmowych
PODPORZĄDKOWANIE JĘZYKA I KONSTRUKCJI
FUNKCJOM PRAWA
Oznacza to, że język i konstrukcja
uprawnień i obowiązków powinny
być podporządkowane funkcjom
aktów prawnych i poszczególnych
instytucji prawnych.
dr hab. Henryk Dzwonkowski Profesor Uniwersytetu Łódzkiego
Główny Specjalista Biura Analiz Sejmowych
KONCEPCJA AKTU PRAWNEGO I JEGO
SKŁADNIKÓW (INSTYTUCJI, NORM)
Aby ustanowić jasne i proste przepisy
należy poznać ich swoistą istotę
podatkową.
Fundamentalne znaczenie mają tu:
a) znaczenie obowiązku i zobowiązania
podatkowego,
b) funkcje jakie pełnią procedury
podatkowe dr hab. Henryk Dzwonkowski Profesor Uniwersytetu Łódzkiego
Główny Specjalista Biura Analiz Sejmowych
Stosunek prawno-
podatkowy
Podmiot
Przedmiot
Podstawa opodatkowania
Stawka podatkowa
Ulga
Zwolnienie
Obowiązek podatkowy art. 4 O.p.
Zobowiązanie podatkowe art. 5 O.p.
= = (+ -) =
dr hab. Henryk Dzwonkowski Profesor Uniwersytetu Łódzkiego
Główny Specjalista Biura Analiz Sejmowych
TWORZYWO STOSUNKU PRAWNEGO I RELACJE MIĘDZY
STOSUNKIEM PRAWNYM, OBOWIĄZKIEM I ZOBOWIĄZANIEM
PODATKOWYM
Obowiązek powstaje
Zobowiązanie jest wymierzane
FUNKCJE JAKIE W PRAWIE PODATKOWYM PEŁNI
WYODRĘBNIENIE OBOWIĄZKU I ZOBOWIĄZANIA Tworzywem faktycznym obowiązku jest zachowanie podatnika w świetle przedmiotu opodatkowania.
Tworzywem prawnym obowiązku są elementy konstrukcji podatku.
Obowiązek powstaje przed zobowiązaniem. Obowiązek i moment jego powstania wyznacza stan prawny według
którego wymierzane jest zobowiązanie. Nie wymierza się zobowiązania według stanu na dzień wymiaru. Termin
wymiaru nie pokrywa się z dniem powstania obowiązku podatkowego
Treścią obowiązku i zobowiązania są uprawnienia i obowiązki materialno-prawne tworzące stosunek podatkowo-
prawny (merytoryczna tożsamość).
Obowiązek jest wzorcem materialno-prawnym dla zobowiązania. Obowiązek i zobowiązanie powinny być w
sensie prawnym tożsame. Jednak podmiot zobowiązany do wymiaru może dokonać niewłaściwej wykładni albo
źle obliczyć zobowiązanie rachunkowo.
Tożsamość prawna nie oznacza tożsamości bytu realnego. Forma bytu: obowiązek jest wirtualny, a zobowiązanie
jest pisemną regułą zachowania w deklaracji albo decyzji (J. Kowalski powinien zapłacić X w terminie T).
Powstanie obowiązku podatkowego wywołuje powinność wymiaru – powstanie obowiązku kreuje obowiązek
wymiaru
Obowiązek powstaje samoistnie z mocy prawa, wyłącznie w efekcie działania podatnika odpowiadającego
przedmiotowi opodatkowania. Zobowiązanie jest wymierzane przez podmiot, który wyznacza obowiązujące
prawo – deklaracją albo decyzją.
Obowiązek istnieje i jest punktem odniesienia dla zobowiązania do ostatniego momentu w którym zgodnie z
prawem można dokonać wymiaru zwyczajnego albo w trybach nadzwyczajnych. Wygasa dopiero wtedy gdy
wygasa prawo do jego wymiaru w ramach jakiejkolwiek procedury
Kontrola obowiązku i zobowiązania to kontrola treści zobowiązania względem jego wzorca jakim jest obowiązek
podatkowy. Obowiązek pełni w kontroli rolę wyznaczeń.
dr hab. Henryk Dzwonkowski Profesor Uniwersytetu Łódzkiego
Główny Specjalista Biura Analiz Sejmowych
ZNACZENIE PROCEDUR W PRAWIE
PODATKOWYM
Inaczej niż w prawie cywilnym czy karnym
nośnikiem materialnych stosunków prawnych
w prawie podatkowym są akty prawa
proceduralnego czyli deklaracje, zeznania i
decyzje podatkowe. O ile w prawie cywilnym
materialny stosunek prawny może istnieć i
wygasnąć bez zastosowania kodeksu
postępowania cywilnego to w prawie
podatkowym akty procedury są formą
ujawnienia i istnienia zobowiązań
podatkowych.
obo
wiąz
ek
Zawarcie umowy Spór między stronami umowy Postępowanie przed sądem
Powstanie obowiązku podatkowego
zob
owią
zani
e
zob
owi
ąza
nie
zob
owi
ąza
nie
Samowymiar zobowiązania
Decyzja organu I inst.
Decyzja organu II inst.
Postępowanie przed sądem
Realizacja zobowiązań podatkowych następuje w zasadzie w całości poprzez postępowanie podatkowe
W prawie cywilnym procedury mają zastosowanie tylko w fazie sądowej
CEL TECHNICZNOPRAWNY O.P. C.D.
Celem ordynacji jest zatem przetworzenie
podatków zawartych w ustawach
podatkowych w kwoty do zapłaty i
zapewnienie wykonania tych należności.
Prawo materialne jest tu swoistym „wsadem”
do Ordynacji podatkowej, która poprzez
system pojęć i ścieżek proceduralnych,
nadaje podatkom postać praktyczną
indywidualnych zobowiązań podatkowych do
zapłaty.
POWYŻSZE WARUNKI MOŻE SPEŁNIAĆ ARCHITEKTURA
ORDYNACJI OPARTA O FUNKCJE NORM OGÓLNEGO
PRAWA PODATKOWEGO
Funkcje norm i ich grup pozwalają podzielić
system prawa podatkowego na cztery partycje
według wspólnych własności funkcjonalnych:
• powstawania stosunku podatkowo-prawnego,
• wymiaru,
• wykonywania stosunku prawnego
podatkowego,
• kontroli.
dr hab. Henryk Dzwonkowski Profesor Uniwersytetu Łódzkiego
Główny Specjalista Biura Analiz Sejmowych
MODEL FUNKCJONALNY ZAKŁADA JEDNAK, ŻE:
Oprócz celu technicznopodatkowego istnieje
także cele
Aksjologiczne czyli
- skuteczność wymiaru i poboru
- ochrona podatnika
ZA RÓWNIE WAŻNA CO FUNKCJA TECHNICZNO
PRAWNA UZNAĆ NALEŻY ZATEM TAKŻE DĄŻENIE
DO RÓWNOWAGI POZYCJI PRAWNEJ ORGANÓW
PODATKOWYCH I PODATNIKA.
KONCEPCJA FUNKCJONALNA NIE JEST ZATEM
WYŁĄCZNIE ZMIANĄ PORZĄDKU LOGICZNEGO
UKŁADU PRZEPISÓW PRAWNYCH.
LOGICZNY PORZĄDEK PRZEPISÓW JEST JEDNAK
PUNKTEM WYJĄCIA, KTÓRY SPRZYJA
PRAWIDŁOWEMU I CZYTELNEMU BUDOWANIU
PRZEPISÓW
REALIZACJA STOSUNKU PRAWNEGO
Powstawanie obowiązku
podatkowego Wymiar zobowiązania
Wykonywanie zobowiązania/zaległości
Kontrola poszczególnych faz realizacji stosunku prawnego
dr hab. Henryk Dzwonkowski Profesor Uniwersytetu Łódzkiego
Główny Specjalista Biura Analiz Sejmowych
ZASTOSOWANIE FUNKCJI CELU
Celem przepisów o powstawaniu obowiązku
podatkowego ma być wskazanie, jak zawiązują się
uprawnienia i obowiązki tworzące stosunek prawny a
przez to jak należy je odczytać i ujawnić.
Celem przepisów o wymiarze jest ustalenie, jak
powinno nastąpić ujawnienie i stworzenie podstawy do
wykonywania zobowiązania.
Celem przepisów o wykonywaniu zobowiązań jest
wskazanie, jak dany podmiot powinien przenieść
(przekazać) należności do jednostki publicznoprawnej albo
odwrotnie.
Celem przepisów o kontroli jest spowodowanie
sprawdzenia zgodności z prawem działań, o których mowa
w pkt. 1-3.
dr hab. Henryk Dzwonkowski Profesor Uniwersytetu Łódzkiego
Główny Specjalista Biura Analiz Sejmowych
KONCEPCJA LEGISLACYJNA POWINNA USTALIĆ ARCHITEKTURĘ
LOGICZNĄ AKTU PRAWNEGO, ZINTEGROWANĄ POD WZGLĘDEM
INFORMACYJNYM, KOMPOZYCYJNYM I KOMUNIKACYJNYM (ODESŁANIA)
Należy stworzyć klasyfikację, która utworzy
wielostopniowy podział logiczny grup przepisów według
kryterium posiadania przez daną grupę jakiejś wspólnej
własności (warunek treściowy, prakseologiczny).
Części składowe ustawy powinny się cechować logicznym
i funkcjonalnym powiązaniem zapewniającym spójność
aktu prawnego.
Spójna architektura pozwala na przyjęcie założenia
racjonalności systematyzacyjnej legislatora i pozwala na
stosowanie wykładni a rubrica oraz uwzględnianie
kontekstu merytorycznego systemowego.
dr hab. Henryk Dzwonkowski Profesor Uniwersytetu Łódzkiego
Główny Specjalista Biura Analiz Sejmowych
FUNKCJONALNY (LINEARNY) UKŁAD ORDYNACJI
PODATKOWEJ
Obowiązek podatkowy i roszczenia podatnika
• Powstawanie stosunku podatkowo-prawnego)
• Roszczenia podatnika, obowiązek i zobowiązanie podatkowe, zwroty, strata
• Odpowiedzialność solidarna
• Prawa i obowiązki następców prawnych oraz podmiotów przekształconych
• Prawo materialne:
• Podatki dochodowe,
• Podatki przychodowe,
• Podatki majątkowe,
• Podatki i opłaty lokalne
• ……………………………..
• Kontrola rejestracji podatkowej, ewidencji i dokumentacji podatkowej oraz zdarzeń u podatnika (gromadzenie dowodów)
Zobowiązanie podatkowe
• Wymiar zobowiązania podatkowego
• Wymiar pierwotny:
• Samowymiar
• Z deklaracją
• Bez składania deklaracji
• Korekty
• Wymiar obligatoryjny decyzją
• Wymiar płatniczy
• Wymiar wtórny:
• Selektywna korekta samowymiaru
• Szacowanie
• Transfer pricing
• Dochody nieujawnione
• Przedawnienie wymiaru
• ____________________
• Kontrola wymiaru (rezultatów wymiaru)
Zobowiązanie albo zaległość podatkowa
• Wykonywanie zobowiązań podatkowych
• Podmioty wykonywania zobowiązań i ich obowiązki
• Zaległość podatkowa
• Wykonywanie zobowiązań (dobrowolne, przymusowe)
• Terminy płatności
• Odsetki za zwłokę i opłata prolongacyjna
• Zabezpieczenie wykonania zobowiązań
• Ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych
• Wstrzymanie wykonania decyzji
• Zaliczenie i zwrot nadpłaty
• Wygaśnięcie zobowiązań podatkowych
• Przedawnienie wykonania zobowiązań
• ______________
• Kontrola wykonywania zobowiązań
Do całości powinna mieć zastosowanie część ogólna Ordynacji podatkowej (powinny
to być przepisy wyznaczające zakres, treść i podstawowe pojęcia Ordynacji, organy
podatkowe i ich właściwość, zasady podatkowe, zasady postępowania podatkowego,
postępowanie podatkowe, zasady wykładni prawa podatkowego, wymiana informacji z
innymi państwami, wydawanie zaświadczeń). dr hab. Henryk Dzwonkowski
Profesor Uniwersytetu Łódzkiego / Główny Specjalista Biura Analiz Sejmowych
POWSTAWANIE STOSUNKÓW PODATKOWO-PRAWNYCH
OBOWIĄZKU PODATKOWEGO I ROSZCZEŃ PODATNIKA ORAZ
ICH KONTROLA
- Ogólne prawo podatkowe zobowiązań: roszczenia podatnika,
obowiązek i zobowiązanie podatkowe, zwroty, strata
- Odpowiedzialność solidarna
- Prawa i obowiązki następców prawnych oraz podmiotów
przekształconych
- Prawo szczegółowe zobowiązań podatkowych według
rodzajów podatków: podatki dochodowe, przychodowe,
majątkowe, podatki i opłaty lokalne
Kontrola zdarzeń i przestrzegania prawa o rejestracji
podatkowej, ewidencji i dokumentacji podatkowej oraz zdarzeń
u podatnika (gromadzenie dowodów) wstępna identyfikacja
stosunku prawnego dr hab. Henryk Dzwonkowski
Profesor Uniwersytetu Łódzkiego Główny Specjalista Biura Analiz Sejmowych
WYMIAR ZOBOWIĄZAŃ
1. Wymiar pierwotny (samowymiar z deklaracją
albo bez składania deklaracji), korekty, wymiar
obligatoryjny decyzją, wymiar płatniczy
2. Wymiar wtórny (selektywna korekta
samowymiaru decyzją, szacowanie, transfer
pricing, dochody nieujawnione)
3. Przedawnienie wymiaru
Kontrola wymiaru (rezultatów wymiaru)
dr hab. Henryk Dzwonkowski Profesor Uniwersytetu Łódzkiego
Główny Specjalista Biura Analiz Sejmowych
WYKONYWANIE ZOBOWIĄZAŃ PODATKOWYCH
Podmioty wykonywania zobowiązań i ich obowiązki
Zaległość podatkowa
Wykonywanie zobowiązań (dobrowolne, przymusowe)
Terminy płatności
Odsetki za zwłokę i opłata prolongacyjna
Zabezpieczenie wykonania zobowiązań
Ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych
Wstrzymanie wykonania decyzji
Zaliczenie i zwrot nadpłaty
Wygaśnięcie zobowiązań podatkowych
Przedawnienie wykonania zobowiązań
Kontrola wykonywania
zobowiązań
podatkowych
dr hab. Henryk Dzwonkowski Profesor Uniwersytetu Łódzkiego
Główny Specjalista Biura Analiz Sejmowych
FUNKCJONALNY MODEL REALIZACJI MATERIALNEGO
STOSUNKU PRAWNO-PODATKOWEGO
O takim modelu możemy więc powiedzieć, że:
1) zobowiązanie podatkowe pełni funkcję ujawniania i wymiaru obowiązku podatkowego,
2) deklaracja podatkowa pełni funkcję wymiaru; zastępuje funkcję tradycyjnego wydawania decyzji,
3) deklaracje i decyzje pełnią funkcję podstawy prawnej dla dobrowolnego wykonywania zobowiązań oraz są podstawą egzekucji.
dr hab. Henryk Dzwonkowski Profesor Uniwersytetu Łódzkiego
Główny Specjalista Biura Analiz Sejmowych
SAMOWYMIAR – ZWANY POWSTAWANIEM Z
MOCY PRAWA
Powstanie obowiązku podatkowego - unormowane
w szczegółowym prawie podatkowym o
poszczególnych podatkach:
Podmiot
Przedmiot
Podstawa
Stawka
Ulga
Zwolnienie
Prowadzenie ewidencji i dokumentacji
Rejestracja podmiotu
Dowody zaistnienia sytuacji faktycznych i prawnych
Dowody wskazujące na wielkość podstawy opodatkowania
Wykładnia przedmiotu i podstawy opodatkowania przypisująca stawkę
Fakty stanowiące przesłankę zastosowania ulg
Okoliczności uzasadniające zwolnienie - dowody
Samowymiar
zobowiązania na podstawie wzorca wynikającego z
obowiązku podatkowego
Kwota do zapłaty zadeklarowana przez podatnika po dokonaniu
wykładni prawa i rachunkowym
obliczeniu należności
Wymiar wymaga unormowania w ogólnym prawie podatkowym
dr hab. Henryk Dzwonkowski Profesor Uniwersytetu Łódzkiego
Główny Specjalista Biura Analiz Sejmowych
OBLIGATORYJNY WYMIAR ZOBOWIĄZANIA DECYZJĄ ORGANU
PODATKOWEGO – ZWANY USTALANIEM ZOBOWIĄZANIA
Powstanie obowiązku podatkowego – unormowane
w szczegółowym prawie podatkowym o
poszczególnych podatkach:
Podmiot
Przedmiot
Podstawa
Stawka
Ulga
Zwolnienie
Złożenie deklaracji zawierającej dane do
wymiaru podatku
Oznaczenie podmiotu
Dowody zaistnienia sytuacji faktycznych i prawnych
Dowody wskazujące na wielkość podstawy opodatkowania
Wykładnia przypisująca stawkę do przedmiotu i podstawy opodatkowania
Fakty stanowiące przesłankę zastosowania ulg
Okoliczności uzasadniające zwolnienie - dowody
Wymiar
zobowiązania decyzją na podstawie wzorca
wynikającego z obowiązku podatkowego
Kwota do zapłaty wymierzona przez organ podatowy po
dokonaniu wykładni prawa i
rachunkowym obliczeniu należności
Wymiar wymaga unormowania w ogólnym prawie podatkowym
dr hab. Henryk Dzwonkowski Profesor Uniwersytetu Łódzkiego
Główny Specjalista Biura Analiz Sejmowych
CO WYMAGA UNORMOWANIA W ORDYNACJI
PODATKOWEJ ?
Tworzywem powstawania stosunku prawnego
obowiązku podatkowego są elementy konstrukcyjne
podatku. Są one unormowane w materialnym prawie
podatkowym.
Powstawanie stosunku prawnego nie jest natomiast
materią ogólnego prawa podatkowego. Dominująca
regulacja tej części prawa to wymiar.
Materialny charakter mają pojęcia określające rodzaje
stosunków prawnych (zobowiązanie, nadpłata, zwrot,
zaliczka, zadatek oraz kwestie odpowiedzialności). dr hab. Henryk Dzwonkowski
Profesor Uniwersytetu Łódzkiego Główny Specjalista Biura Analiz Sejmowych
WYKONYWANIE
ZOBOWIĄZAŃ
PODATKOWYCH
dr hab. Henryk Dzwonkowski Profesor Uniwersytetu Łódzkiego
Główny Specjalista Biura Analiz Sejmowych
WYKONYWANIE ZOBOWIĄZAŃ WYMIERZANYCH
PIERWOTNIE DEKLARACJĄ I ZMIENIANYCH DECYZJĄ
Deklaracja samowymiarowa
Deklaracja, o której stanowi art. 21 par. 2
Ordynacji podatkowej
Deklaracja samowymiarowa
Dobrowolne wykonywanie zobowiązania bez wezwania
Deklaracja samowymiarowa
Egzekucja zaległości
podatkowej z deklaracji
Decyzja wymiarowa korygująca deklarację –podwyższa wymiar z deklaracji
Dobrowolne wykonywanie zobowiązania wynikającego
z decyzji korygującej samowymiar
lub
egzekucja zaległości
podatkowej z decyzji
korygującej deklarację
Korekta deklaracji decyzją
dr hab. Henryk Dzwonkowski Profesor Uniwersytetu Łódzkiego
Główny Specjalista Biura Analiz Sejmowych
WYKONYWANIE ZOBOWIĄZAŃ OBLIGATORYJNIE
WYMIERZANYCH PRZEZ ORGANY PODATKOWE
Decyzja
Wymiar zobowiązania
(podatek rolny, leśny, od
nieruchomości, od osób
fizycznych, psd)
14 dni od doręczenia
Dobrowolne wykonywanie zobowiązań
Egzekucja
Zaległość podatkowa
dr hab. Henryk Dzwonkowski Profesor Uniwersytetu Łódzkiego
Główny Specjalista Biura Analiz Sejmowych
KONTROLA
Kontrola przedwymiarowa
• Kontrola rejestracji podatników
• Kontrola ewidencji i dokumentacji podatkowej
• Kontrola podatników, którzy uchylają się od deklarowania zobowiązań podatkowych
Kontrola wymiaru zobowiązań
• Kontrola samowymiaru
• Nadzwyczajne tryby wzruszania decyzji wymiarowych
Kontrola wykonywania zobowiązań
• Kontrola wykonywania zobowiązań przez podatników
• Kontrola wykonywania obowiązków w zakresie wykonywania zobowiązań przez organy podatkowe
dr hab. Henryk Dzwonkowski Profesor Uniwersytetu Łódzkiego
Główny Specjalista Biura Analiz Sejmowych
MYŚL PRZEWODNIA - ROZUMIENIE FUNKCJI
POSZCZEGÓLNYCH INSTYTUCJI PRAWNYCH
Podporządkowanie tworzenia przepisów
formule funkcjonalnej nie musi się sprawdzić
w 100%. Wymagania językowe, legislacyjne
oraz systematyka, mogą zakłócić do pewnego
stopnia założenia dotyczące porządku
lokowania przepisów Ordynacji podatkowej
według koncepcji funkcjonalnej. Istotne jest
jednak, aby przyjąć jednolite założenia
koncepcyjne dotyczące rozumienia funkcji
instytucji Ordynacji podatkowej. dr hab. Henryk Dzwonkowski
Profesor Uniwersytetu Łódzkiego Główny Specjalista Biura Analiz Sejmowych
RÓŻNICA MIĘDZY OBECNĄ A PROJEKTOWANĄ
ORDYNACJĄ PODATKOWĄ
1. Merytorycznych różnic brak; każdy system
podatkowy NA ŚWIECIE realizuje się bowiem tak
samo, czyli przez powstawanie, wymiar i
wykonywanie zobowiązań;
2. Różnice występują w:
układzie treści aktu prawnego,
języku przepisów, który obecnie jest językiem „odrębnych
planet”, a w układzie funkcjonalnym powinien być językiem
reguł (norm prawnych) odpowiadających postępowaniu
realizującemu funkcje (cele) danego przepisu (normy).
dr hab. Henryk Dzwonkowski Profesor Uniwersytetu Łódzkiego
Główny Specjalista Biura Analiz Sejmowych
ZALETY UKŁADU FUNKCJONALNEGO
I. Większa jasność celów i sposobów realizacji zobowiązań, a przez to określenie potrzeb legislacyjnych - możliwe utworzenie „mapy” potrzebnych w ogólnym prawie podatkowym instytucji.
II. Łatwiejsze tworzenie przepisów w ramach danej funkcji określającej cel i rezultat normowanego działania.
III. Łatwiejsza wykładnia przepisów podporządkowana jednolitemu językowi, celowi i rezultatowi w ramach danej funkcji i jednorodnym zachowaniom.
IV. Wykładnia przepisów zgodna z systematyką aktu i instytucji prawnych (argumentum a rubrica). dr hab. Henryk Dzwonkowski
Profesor Uniwersytetu Łódzkiego Główny Specjalista Biura Analiz Sejmowych