ÁbÕ&ç |ü]ÁX¯eT ˝≤uÛÑkÕ{Ï ø±yê\+fÒ |üX¯óÁ>±kÕ\kÕπ> X¯s¡D´+bÕ&ç |ü]ÁX¯eT ˝≤uÛÑkÕ{Ï ø±yê\+fÒ |üX¯óÁ>±kÕ\ kÕπ> X¯s¡D´+

dü+|ü⁄{Ï ` 16 dü+∫ø£ 8 Ä>∑wüߺ 2017 Á|ü<Ûëq dü+bÕ<ä≈£î\T : &܈ˆ Á‹|ü⁄s¡H˚ì u≤ã÷sêe⁄, y˚TH˚õ+>¥ &Ó’¬sø£ºsY

bÕ&ç |ü]ÁX¯eT ˝≤uÛÑkÕ{Ï>± ñ+&Ü\+fÒ,

|üX¯óÁ>±kÕ\T düeTè~Δ>± ñ+&Ü*. bÕ\

ñ‘·Œ‹Ôì ô|+#ê\+fÒ eTq+ |üX¯óÁ>±kÕ\qT

$]$>± ô|+#ê*. bÕ&ç |ü]ÁXeT ìs¡«Væ≤+#

¬s’‘·T ‘·q≈£îqï uÛÑ÷$T˝À ø£ dü+ |ü<√e+‘·T

|üX¯óÁ>±kÕ\T ô|s#·{≤ìøÏ πø{≤sTT+#ê*.

s√EøÏ 5 ©≥s¡¢ bÕ*#˚à |üX¯óe⁄≈£î <ëD≤

˝Ò≈£î+&Ü, πøe\+ C§qï, yÓTTø£ÿC§qï,

n\dü+<ä, H˚|æj·TsY, ãØÙyéT e+{Ï |üX¯ó

Á>±kÕ\‘√ yT|ü⁄ø√e#·TÃ. n+fÒ |üXóÁ>±kÕ\T

düeTè~Δ>± ñ+fÒ, bÕ\ ñ‘·Œ‹Ô Ks¡TÃqT

>∑D˙j·T+>± ‘·–Z+#·Tø√e#·TÃ. ø£ mø£s¡+˝À

ô|+#˚ |ü∫Ãy˚T‘·‘√ s√EøÏ 8 ©≥s¡¢ bÕ*#˚à 4,5 bÕ&ç |üX¯óe⁄\qT b˛wæ+#·Tø√e#·TÃ.

<Ûëq´|ü⁄ C≤‹ |üX¯óÁ>±kÕ\˝À C§qï, dü»®, yÓTTø£ÿC§qï yÓTT<ä\>∑T @ø£yê]¸ø£ |üX¯óÁ>±kÕ\T eTTK´yÓTÆq$. C§qï kÕ>∑T#˚ùdÔ 2`3

ø√‘·\T ø√j·Te#·TÃ. mø£sê≈£î 30`40 ≥qTï\ >∑&ç¶ \_ÛdüTÔ+~. eTq j·T÷ìj·THé yês¡T j·Tdt.j·Tdt.õ.`898 s¡ø£|ü⁄ $‘·ÔHê\qT eTq

õ˝≤¢ ÀH˚ ¬s’‘·T\ #˚‘· kÕ>∑T#˚sTT+∫, eTq $‘·Ôq X¯ó~Δ ø£sêà>±s¡+˝ÀH˚ X¯ó~Δ #˚sTTs∫, ¬s’‘·T\≈£î düs¡|òüsê #˚düTÔHêïs¡T. @{≤ düTe÷s¡T>±

30y˚\ øÏ ÀÁ>±eTT\ $‘·ÔHê\qT ¬s’‘·T\≈£î |ü+|æD° #˚düTÔHêïeTT.

n˝≤π> ãVüQyê]¸ø£ |üX¯óÁ>±kÕ\˝À y˚T\Ts¡ø± …’q ø√`4, ø√`5 s¡ø±\qT ø√j·T+ã‘·÷Ôs¡T qT+∫ ‘Ó|æŒ+∫ $‘·Ôq|ü⁄ eTTø£ÿ\qT

(ø£DT|ü⁄\qT) ¬s’‘·T\≈£î |ü+|æD° #˚düTÔHêïeTT. >∑‘· dü+e‘·‡s¡+˝À 30 \ø£å\ |üX¯óÁ>±dü eTTø£ÿ\qT |ü+|æD° #˚j·T&É+ »]–s~. mø£sêìøÏ

kÕ\T≈£î 120`150 ≥qTï\ >∑&ç¶ ñ‘·Œ‹Ô ne⁄‘·T+~. |ü\¢|ü⁄ ÁbÕ+‘ê\˝À ù|sê>∑&ç¶ì $düÔè‘·+>± kÕ>∑T#˚düTÔHêïs¡T.

Çø£ ø±j·TC≤‹ (∫≈£îÿ&ÉT C≤‹) |üX¯óÁ>±kÕ\˝À \÷düsYï, ãØÙyéT, n\dü+<ä, |æ*¢ô|düs¡, »qTeTT nH˚ @ø£yê]¸ø£ s¡ø±\T, yÓ …«{Ÿ;Hé,

nCÀ˝≤, düºsTT˝À, dæsêÁ{À yÓTT<ä\>∑T ãVüQyê]¸ø±\T eTTK´yÓTÆq$. düTu≤ãT˝Ÿ, ôV≤&é®\÷düsYï, n$ôd, ~]ôdq, @|æ, sê$ yÓTT<ä\>∑T

#Ó≥¢ Ä≈£î\qT ≈£L&É |üX¯óÁ>±dü+>± $ìjÓ÷–kÕÔs¡T.

bÕ&ç ¬s’‘·T\T ‘·eT nqTuÛÑyêìï ã{Ϻ, neø±XÊìï ã{Ϻ ‘·|üŒì dü]>±

|üXóÁ>±kÕ\qT kÕ>∑T#ùdÔ ‘·≈£îÿe Ks¡TÑ√ bÕ\~>∑Tã&çì kÕ~Û+#·e#·TÃ.

ñ‘·Œ‹Ô Ks¡Tà ‘·–Z+#·Tø√>∑*–‘H bÕ&ç |ü]ÁXeT ≤uÛÑkÕ{Ï>± ñ+≥T+~.

` &܈ˆ {Ï. u≤ã÷sêe⁄, y˚TH˚õ+>¥ &Ó’¬sø£ºsY

l eT+&Ée C≤qøÏsêeTj·T´,

#ÛÓ’s¡àHé

&܈ˆ {Ï. u≤ã÷sêe⁄,

y˚TH˚õ+>¥ &Ó’¬sø£ºsY

1m&ç≥sY : &܈ˆ &ç. Á|ükÕ<é

>±* ≈£î+≥T yê´~Û (FOOT AND MOUTH DISEASE)|üXóe⁄\˝À »«s¡+ ‘·–* |üfifl ∫>∑Tfiflô|’q, eTT{Ϻ À|ü* uÛ≤>∑eTTq,

Hê\Tø£ MT<ä, eTT≈£îÿ˝À|ü\, ø±* –≥º\ eT<Ûä >±ì, ô|’ uÛ≤>∑eTTq >±ì

u§ã“\T @s¡Œ&ç |ü⁄+&ÉT¢ |ü&É{≤ìï ª>±fi¯óflμ Òø£ ª>±*≈£î+≥T yê´~Ûμ nì

e´eVü≤]kÕÔs¡T.

Á|ü|ü+#· yê´|üÔ+>± á yê´~Û yê´|æ+∫j·TTqï|üŒ{Ïø°, Á|üdüTÔ‘·+

Çs>∑ ¢+&é <˚X ¯+˝ÀqT, nyÓT]ø± dü+j·TTø £ Ô sêheTT\˝ÀqT,

ÄÅùdº*j·÷˝ÀqT >±*≈£î+≥T yê´~Û Ò<äT.

ô|’ø√s¡ïC≤‹ yÓ’s¡dt e\q á yê´~Û edüTÔ+~. uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À ªˇμ,

ªm22μ ªdæμ, ª@dæj·÷`1μ nH˚ Hê\T>∑T s¡ø±\ yÓ’s¡dt\ <ë«sê á yê´~Û

edüTÔqï<äì >∑T]Ô+#·ã&ç+~. kÕ<Ûës¡D+>± >±fiflyê´~Û m≈£îÿe>± |òæÁue],

e÷]Ã, @Á|æ˝Ÿ HÓ\˝À edüTÔ+~. ø±>± Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝À dü+e‘·‡s¡+

bı&Ée⁄Hê, nø£ÿ&Éø£ÿ&Ü á yê´~Û ñqï≥T¢>± ôV’≤<äsêu≤<äT˝Àì ª>±fi¯fl

|ü]XÀ<Ûäq ø±sê´\j·T+μ yê] |ü]o\q˝À yÓ\¢&Ó’+~.

dü+ø£s¡C≤‹ |üX¯óe⁄\˝ÀqT, C…؇, Á|ò”õj·THé C≤‹ |üX¯óe⁄\˝ÀqT

á yê´~Û <˚X¯yê∞ |üX¯óe⁄\ø£+fÒ, m≈£îÿe qcÕºìï ø£\T>∑CÒdüTÔ+~. bÕ&ç

|üX¯óe⁄˝À 20 qT+&ç 75 XÊ‘·+ es¡≈£î bÕ\ ñ‘·Œ‹Ô ‘·–Zb˛‘·Ts~.

yê´~Û|”&ç‘· Äe⁄\ bÕ\T ‘ê–‘˚ <ä÷&É\T eTs¡DÏkÕÔsTT. e´ekÕj·T|ü⁄

|üqT\ ø±\+˝À m<äT›\≈£î sT÷ yê´~Û k˛øÏ‘˚ |üì#˚j·T Òe⁄. yê´~Û

k˛øÏq |üX¯óe⁄\≈£î e+<Ûä ‘·«+ ≈£L&É ø£\T>∑e#·TÃ. Ä]úø£+>± ¬s’‘·T≈£î,

<˚XÊìøÏ m+‘√ qwüº+ yê{Ï\T¢‘·T+~. kÕ©Hê <˚X¯+˝À 6000

ÁbÕ+‘ê\˝À á yê´~Û Á|üã\T‘·Tqï≥T¢>±qT, 15 qT+&ç 20 XÊ‘·+

‘Ó\¢ |üX¯óe⁄\T á yê´~Û‘√ u≤<Ûä|ü&ÉT‘·Tqï≥T¢>±qT yÓ\¢&ÉsTT+~. d”eT

|üX¯óe⁄\˝ÀqT, dü+ø£s¡C≤‹ |üX¯óe⁄\˝ÀqT á yê´~Û Ç+ø± $düÔ è‘·+>±

edüTÔ+~. bÕ\ ñ‘·Œ‹Ô ‘·>∑Z&É+ e\q kÕ©Hê s¡÷.400 ø√≥T¢,

e´ekÕj·T|ü⁄ |üqT\T ≈£î+≥T|ü&É≥+ e\q eTs√ s¡÷.100 ø√≥T¢,

yÓTT‘·Ô+ s¡÷.500 ø√≥T¢ qwüº+ yê{Ï\T¢#·Tqï<äì n+#·Hê y˚j·Tã&ç+~.

yê´~Û k˛øÏq |üX¯óe⁄\˝À eTs¡D≤\ dü+K´ |üX¯óe⁄\˝À 5 XÊ‘·+,

∫qï |üX¯óe⁄\˝À 50 XÊ‘·+ es¡≈£î ñ+&Ée#·TÃ.

yê´~Û \ø£åD≤\T :

yê´~Û k˛øÏq 2 qT+&ç 6 s√E\ ˝À|ü\ bÕ&ç |üX¯óe⁄\˝À bÕ\

ñ‘·Œ‹Ô Äø£dæàø£+>± ‘·–Zb˛‘·T+~. |üXóe⁄\T yT‘·yTj·Te⁄, eT+<äø=&ç>±

ñ+{≤sTT. 104 &çÁ^\ bòÕs¡HéV”≤{Ÿ qT+&ç 106 &çÁ^\ bòÕs¡HéV”≤{Ÿ

es¡≈£î »«s¡+ ñ+≥T+~. H√{Ï qT+&ç #=+>∑ |ü&ÉT‘·T+~. |üX¯óe⁄\T

q&ÉTe Òø£ u≤<Ûä|ü&É‘êsTT. H√{Ï ÀqT, ø±fi¯fl –≥º\ eT<Ûä q u§ã“\T

|ü&É‘êsTT, ‘·s¡Tyê‘· »«s¡+ ‘·–Zb˛‘·T+~. u§ã“\T ∫‹øÏ |ü⁄+&ÉT¢>±

e÷] 3 qT+&ç 4 yêsê\˝À qj·TeTe⁄‘êsTT. ø±*|ü⁄+&É¢˝À

|ü⁄s¡T>∑T\T|ü&ç, >±j·TeTT e÷qø£, –≥º\T }&çb˛e⁄≥ ≈£L&Ü

»s¡T>∑e#·TÃqT. #·s¡àeTT >∑s¡T≈£î>± ‘·j·÷s¡sTT, yÓ+Á≥Tø£\T _s¡TdüT>±

ñ+{≤sTT. Äj·÷dü+‘√ u≤<Ûä|ü&É‘êsTT. Ä&É|üX¯óe⁄\˝À e+<Ûä ‘·«+

@s¡Œ&ÉT‘·T+~.

yê´~Û ìs√<Ûäø£ #·s¡ \T :

1. yê´~Û |”&ç‘· |üX¯óe⁄ jÓTTø£ÿ #=+>∑ À <ä÷~ì eTT+∫, ‘·øÏÿq

|üX¯óe⁄\ H√{Ï À |üPdæ, yê´~Ûì ‘·«]‘·>∑‹ì s¡|æŒ+∫ ìs√<Ûäø£

X¯øÏÔì ø£\T>∑CÒùd |ü<äΔ‹ì ªn|ü¢sTTCÒwüHéμ n+{≤s¡T. Ç~ #ê˝≤

ÁbÕNqyÓTÆq |ü<äΔ‹.

2. bÕ&ç |ü]ÁX¯eT u≤>± n_Ûeè~Δ #Ó+~q <˚XÊ\˝À, yê´~Û k˛øÏq

|üX¯óe⁄\qT ìs¡÷à*+∫, düTqïeTT y˚dæ, |üP&çà ô|{Ï º,

Ä Á|ü<˚X¯eTTqT ˇø£ HÓ\ es¡≈£î e<ä*ô|{Ϻ, yê´~Û yê´|æÔì

n]ø£&É‘ês¡T.

3. |üX¯óe⁄\≈£î 4 HÓ\\ ej·TdüT˝À b˛©yê˝…+{Ÿ {°ø±eT+<äT

sTT|æŒ+∫, ‹]– 5 HÓ\\ ˝À|ü\, ‘·s¡Tyê‘· dü+e‘·‡s¡eTTq≈£î

ˇø£ |üsê´j·TeTT {°ø± Ç|æŒ+∫ yê´~Û ìs√<Ûäø£ X¯øÏÔì ø£\>∑CÒj·T

e#·TÃqT.

4. kÕ<Ûës¡D+>± y˚dü$˝À á yê´~Û m≈£îÿe>± sêe&ÜìøÏ neø±X¯+

ñ+~. ø±ã{Ϻ ø£ HÓ\ eTT+<äT>±H˚, yêøχHé y˚j·TT≥ eT]jÓTTø£

|ü<äΔ‹.

Á>±eT+˝À >±*≈£î+≥T yê´~Û Á|üã*‘ á ÁøÏ+~ C≤Á>∑‘·Ô\T

rdüTø√yê*:

yê´~Û k˛øÏq |üX¯óe⁄\qT y˚s¡T#˚j·÷*. |üX¯óe⁄\qT dü+‘·\≈£î,

C≤‘·s¡\≈£î |ü+|æ+#·≈£L&É<äT. |üXóe⁄\ XÊ\\qT 4 XÊ‘·+ yêwæ+>¥k˛&Ü

Á<ëeD+‘√ ø£&É>±*. »«s¡eTT ‘·–*q |üX¯óe⁄\qT y˚s¡T#˚j·÷*.

»«s¡+˝À ñqï |üX¯óe⁄\≈£î dü ≤Œ¤ì\yÓTÆ&é, ô|ìdæ*Hé, Åôdºb ºyÓTÆdæHé,

f…Á{≤ôd’øÏ¢Hé e+{Ï @+{Ïãj·÷{Ïø eT+<äT\T yê&ç, Ç‘·s¡ dü÷ø£ÎJe⁄\T

(u≤ø°º]j·÷) e\q ø£*π> <äTwüŒ¤*‘ê\qT ‘·–Z+#·Tø√e#·TÃ. H√{Ï |ü⁄+&É¢≈£î

–¢dü]Hé, uÀ]ø @dæ&é ø£*|æsêj·÷*. ø±*|ü⁄+&É¢≈£î á>∑\T yê\≈£î+&Ü

õ+ø˘ Ĭø‡Ì&é eT˝≤eTT, ‘ês¡T, y˚|üq÷HÓ yê&Ü*. j·÷+{Ïãj·÷{Ïø˘

2

3

ÄsTT+{ŸyÓT+{Ÿ‡ ≈£L&Ü dü+<äsꓤqTkÕs¡+ yê&Ée#·TÃ. <ä÷&É\≈£î

yê´~Û|”&ç‘· ‘·*¢ jÓTTø£ÿ bÕ\T Á‘ê–+#·≈£L&É<äT. Áø=‘·Ô>± ø=qï

|üX¯óe⁄\qT 3 yêsê\T $&ç>± ñ+∫, ‘·sê«‘· eT+<ä À ø£\bÕ*.

yêøχHwüHé eTT+<äT>±H #sTT+#·T≥ n‘·T´‘·ÔeTyÓTÆq |ü<äΔ‹. yê´~Û k˛øÏq

|üX¯óe⁄\≈£î yÓ+≥H˚ ∫øÏ‘·‡ #˚sTT+∫, yÓT‘·Ôì ÄVü‰s¡|ü<ësêú\T Çyê«*.

‘˚*ø£>± Js¡íeTj˚T´ b˛wüø±Vü‰s¡ |ü<ësêú\qT ô|{≤º*. ø=ìï Á>±e÷\˝À

ô|dü\qT yÓT‘·Ô>± ñ&çøÏ+∫, q÷HÓ, u…\¢eTT ø£*|æ ‹ì|æ+#·T≥ Ä#ês¡eTT.

Ç~ ≈£L&Ü ˇø£ $<Ûä+>± eT+∫|ü<äΔ‘˚. @~ @yÓTÆHê, yÓT‘·Ôì |ü#·Ã>∑&ç¶

Hêq u…{Ϻq Ò<ë ñ&çøÏ+∫q yÓT‘·Ôì |ü<ësêú\T, u…\¢eTT, ñ|ü‘√

≈£îs¡+ »ãT“ (EPHEMERAL FEVER)

≈£L&çq >∑+õ ÄVü‰s¡eTT>± ÇùdÔ eT+∫~. ø=ìï#√≥¢ eT&ç¶≈£L&ÉT

ô|&É‘ês ¡ T. eT+<äT\T <=s ¡ø £ì ÁbÕ+‘·+˝À, H√{Ï| ü ⁄+& ÉT ¢

ñ|ü ˝Òø£ |ü{Ïø£˙{Ï‘√ ø£&É>∑e#·TÃ. ø±fi¯fl|ü⁄+&É¢qT ñ|ü ˙{Ï‘√

X¯óÁuÛÑ|üs¡∫, á>∑\T yê\≈£î+&Ü y˚|üq÷HÓ Ò<ë Vü‰s¡‹ ø£s¡÷Œs¡+‘√

ø£*|æq ø=ã“]q÷HÓ sêj·Te#·TÃ. πøkÕ] ô|≈£îÿ |üXóe⁄\≈£î ø±*|ü⁄+&ÉT¢

@s¡Œ&ç‘˚, ˇø£ Äs¡T n+>∑Tfi≤\≈£î >∑T+≥ @sêŒ≥T#˚düTø=ì, <ëìì

j·÷+{Ïôd|æºø˘ ˝ÀwüHé ˙fi¯fl‘√ ì+|æ |üdüTe⁄\qT s√E≈£î ¬ss&ÉT,

eT÷&ÉTkÕs¡T¢ <ëì˝À q&ÉeìùdÔ ‘·«s¡>± e÷qT|ü&É‘êsTT. >±*≈£î+≥T

‘·–*q |üXóe⁄\ bÕ\qT u≤>± y&ç#dæ>±ì eTqTwüß´\T Á‘ê>∑≈£L&É<äT.

yÓ’s¡dt e\¢ ø£*π> á yê´~Ûì ªeT÷&ÉT s√E\ »«s¡+μ, ª|üX¯óe⁄\

&Ós>∑÷´μ »«s¡+ nì ≈£L&Ü e´eVü≤]kÕÔs¡T. eTTK´+>± |üX¯óe⁄\≈£î

e#˚à á yê´~Û ns¡T<äT>± >=i…¿\˝À ≈£L&Ü sêe#·TÃ.

≈£îs¡+ »ãT“ (m|òæyÓTs¡ Ÿ |ò”esY) k˛øÏq |üX¯óe⁄\≈£î eTT+<äT u≤>±

»«s¡+ edüTÔ+~. ‘·s¡Tyê‘· ø±fi¯ó¢, ‘·\, yÓT&É, M|ü⁄ yÓTT<ä\>∑T yê{ÏøÏ

dü+ã+~Û+∫q ø£+&Ésê\˝À $|üØ‘·+>± H=|æŒ edüTÔ+~. ø±fi¯ófl

|ü≥Tº≈£îb˛‘êsTT. ˇø√ÿkÕ] ˇø√ÿ ø±\T ≈£î+≥T‘·T+≥T+~. BìH˚

ª|”¢{Ï+>¥ ÒyéTôddtμ n+{≤s¡T. |üX¯óe⁄\T ‘·s¡Tyê‘· |ü&ÉTø=ì Òe Òe⁄.

yT‘·yTj·Te⁄. eTT≈£îÿ‘·÷ ñ+{≤sTT. eTqTwüß\˝À e#à ªÇHé|ü⁄¢j·T+C≤μ

yê´~Û‘√ Bìì b˛\Ãe#·TÃ. bÕ\ ñ‘·Œ‹Ô ‘·–Zb˛‘·T+~.

yÓ’s¡dt MT<ä |üì#˚ùd eT+<äT\T Òì ø±s¡D+>±, \ø£åD≤\qT ã{Ϻ

yÓ’<ä + #˚j·÷*. »«s¡+ ‘·>∑Z&ÜìøÏ @+{Ï ãj·÷{Ïø˘‡, efi¯ó¢ H=|ü\T

‘·>∑Z&ÜìøÏ qyê*®Hé, k˛&çj·T+ ôd*dæ˝Ò{Ÿ, ÇsêZô|ò’]Hé, e*®H˚{Ÿ,

mdtõô|’]Hé yÓTT<ä\>∑T eT+<äT\T yê&Ée#·TÃ. yê´~Û k˛øÏq |üX¯óe⁄\≈£î

#˚s¡Te˝À ñqï |üX¯óe⁄\≈£î ª@+{Ïu≤¢ø˘ ø±«s¡ºsY d”s¡yéTμ sTTùdÔ ¬s+&ÉT

yêsê\ es¡≈£î yê´~Û ìs√<Ûäø£ X¯øÏÔìdüTÔ+~. ‘=\ø£]øÏ eT÷&ÉT yêsê\

eTT+<äT {°ø±\T ÇùdÔ eT+∫~.

eTTs¡T>∑T˙{Ï bÕs¡T<ä\ kÂø£sê´\T yÓTs¡T>∑T|ü]∫ yê´~Ûì n<äT|ü⁄

#˚düTø=qe#·TÃ.

uÛ≤s¡rj·T |üX¯óyÓ’<ä´ |ü]XÀ<Ûäq dü+düú (◊.$.ÄsY.◊.) yê]#˚

‘·j·÷s¡T #˚j·Tã&çq u…’yê …+{Ÿ {°ø±eT+<äT ø±¢Åd”º&çj·TyéT wüyêjYT,

ø±¢Å|”º&çj·TyéT ôd|æºø£yéT dü÷ø£ÎJe⁄\T ¬s+&ç+{Ï qT+&ç s¡ø£åD ìdüTÔ+~.

>=+‘·Tyê|ü⁄ yê´~ÛøÏ, »ã“yê|ü⁄ yê´~ÛøÏ ø£*|æ πø {°ø± ≈£L&Ü Á|üdüTÔ‘·+

\uÛÑ´eTe⁄‘√+~.

<=eTà yê´~Ûì ø£\T>∑CÒùd dü÷ø£ÎJe⁄\T n&É$ »+‘·Te⁄\˝ÀqT,

ô|+|ü⁄&ÉT »+‘·Te⁄˝ÀqT, ∫es¡≈£î eTqTwüß´\˝À ≈£L&É yê´~Ûì

ø£\T>∑CÒkÕÔsTT. eTqTwüß´\˝À <=eTà yê´~Û eè‹Ô|üs¡+>± |üX¯óe⁄\qT

|üØøÏ ås#˚ |üX¯óyÓ ’<ä´ dæã“+~øÏ, #·ìb˛sTTq |üX¯óe⁄\qT ø√ùd

ø£kÕsTTyê]øÏ, ñìïì ys¡T#ùd |üìyê]øÏ m≈£îÿe>± k˛ø£&ÜìøÏ neø±X+

ñ+~. dü÷ø£ÎJe⁄\ k˛Œs¡T‡ ñìï‘√ ø£*dæñ+&ç, ñìïì y˚s¡T#˚ùd

düeTj·T+˝À XÊ«düÁøÏj·T <ë«sê }|æ]‹‘·TÔ\˝ÀìøÏ Á|üy˚•+∫ yê´~Ûì

ø£\T>∑CÒkÕÔsTT. yê´~Û ø=ìï ø±˝≤˝˝À, nq>± yêHêø±\+˝À m≈£îÿe>±

edüTÔ+~.

<=eTàyê´~Û k˛øÏq |üXóe⁄ nø£kÕà‘·TÔ>± #·ìb˛‘·T+~. kÕ<Ûës¡D+>±

‘Ó\¢|üX¯óe⁄\˝À m≈£îÿe>± edüTÔ+~. >=Á¬s\T, y˚Tø£\˝À ≈£L&Ü ‘·s¡#·T>±

ø£qã&ÉT‘√s~. q\¢ |üXóe⁄\˝À ns¡T<äT>± edüTÔ+~. ªuÒdæ\¢dt @sÁ‘êdæHéμ

nH˚ dü÷ø£ÎJ$ e\q á yê´~Û edüTÔ+~. ø£&û¶\e … bı&Ée⁄>± ñ+&˚

<=eTàyê´~Û (ANTHRAX)á dü÷ø£ÎJ$ ªk˛Œs¡T‡μ\qT ñ‘·Œ‹Ô #˚düTÔ+~. ªk˛Œs¡T‡μ y˚&çøÏ,

yÓ\T‘·Ts¡T≈£î, eT+<äT\≈£î ø£ |ü{≤ºq HêXq+ø±e⁄. dü+e‘·‡sê\ ‘·s¡ã&ç

H\˝À Áã‹øÏ ñ+{≤sTT. nqT≈£L\ |ü]dæú‘·T\˝À Ç$ ÄVü‰s¡+ <ë«sê,

˙{Ï <ë«sê |üX¯óe⁄\˝À Á|üy˚•+∫ yê´~Ûì ø£\T>∑CÒkÕÔsTT. |üX¯óe⁄

qT+&ç |üX¯óe⁄≈£î dü÷ø£ÎJe⁄\T #˚s¡&É+ ns¡T<äT.

yê´~Û \ø£åD≤\T :

HÓ\÷¢s¡T õ˝≤¢ À á yê´~Û m≈£îÿe edüTÔ+≥T+~.

yê´~Û n‘· +‘· rÁe+>± (PERACUTE) eùdÔ, |üX¯óe⁄ ø=~›ùd|ü⁄

nedüú|ü&ç, Äø£dæàø£+>± #·ìb˛‘·T+~. eTT≈£îÿ qT+&ç, H√{Ï qT+&ç

qTs¡>∑‘√≈£L&çq s¡ø£Ô+ ãj·T≥≈£î edüTÔ+~. Ädüq+ qT+&ç ≈£L&Ü

s¡ø£ÔÁkÕe+ ñ+≥T+~. Äø£dæàø£ eTs¡DeTT‘√u≤≥T H√{Ï qT+&ç, eTT≈£îÿ

qT+&ç, ÄdüqeTT qT+&ç s¡ø£ÔeTT ø£qã&ç‘ <=eTàyê´~Û>± >∑T]Ô+#·e#·TÃ.

yê´~Û rÁe+>± >±ì, ˇø£ e÷~]>± >±ì eùdÔ X¯Øs¡ ñc íÁ>∑‘· u≤>±

ô|s¡T>∑T‘·T+~. |üX¯óe⁄ $|üØ‘·yÓTÆq H=|挑√ u≤<Ûä|ü&ÉT‘·T+~. eTT≈£îÿ\

qT+&ç s¡T ø±s¡T‘·T+~. ù|&ÉyÓ+≥, eT÷Á‘·eTT yÓ+≥ s¡ø£ÔeTT |ü&ÉT‘·T+~.

}|æ]|”\Ã&É+ ø£wüºeTe⁄‘·T+~. XØs¡eT+<äT yê|ü⁄ @s¡Œ&ç 3`4 s√E\˝À

#·ìb˛‘·T+~.

#·ìb˛sTTq |üX¯óe⁄ X¯Øs¡+ n‹y˚>∑+>± ≈£î[flb˛‘·T+~. bı≥º

ñãT“‘·T+~. Ädüq+, e÷q+ ãj·T≥≈£î bı&ÉT#·Tø=ì ekÕÔsTT. s¡ø£ÔÁkÕe+

≈£L&Ü ñ+≥T+~. s¡ø£Ô+ q\¢>± ‘ês¡Te … ñ+&ç, dü]>± >∑&ɶø£≥º<äT.

JsêíX¯j·T|ü⁄ ˝À|ü* bıs¡\˙ï mÁs¡>± ø£+~ s¡ø£Ô+˝À ì+&ç ñ+{≤sTT.

d”¢ŒHé u≤>± ñ_“b˛‘·T+~. 10 qT+&ç 15 ¬s≥T¢ |ü]e÷D+˝À

ô|s¡T>∑T‘·T+~. *+|ü⁄ Á>∑+<∏äT\ ôd’E ≈£L&Ü ô|s¡T>∑T‘·T+~. <=eTàyê´~Û‘√

#·ìb˛sTTq<äì nqTe÷ì+∫q |üX¯óe⁄ jÓTTø£ÿ ø£fi‚ãsêìï ø√j·Tsê<äT.

s¡ø£ÔeTT˝ÀqT, X¯Øs¡ Á<äyê\˝ÀqT dü÷ø£ÎJe⁄\T ñ+&ç H˚\, ˙s¡T, >∑&ç¶

yÓTT<ä\>∑Tq$ ø£\Twæ‘·yÓTÆ eTqTwüß\≈£î, |üX¯óe⁄\≈£î ÁbÕDVü‰ìì

ø£*–kÕÔsTT.

yê´~Û ìs¡íj·T+ :

Vü≤sƒê‘·TÔ>± |üX¯óe⁄ eTs¡DÏùdÔ <=eTà yê´~Û>± nqTe÷ì+#ê*.

yê´~Û k˛øÏq yÓ+≥H˚ eTs¡DÏ+∫q |üX¯óe⁄ #Ó$ qT+&ç s¡ø£Ô|ü⁄ dæàj·TsY

ùdø£]+∫, ª˝À|òüsY‡ yÓT~∏*Hé ã÷¢μ‘√ ôdºsTTHé #˚dæ, yÓTÆÁø√k˛ÿ|ü⁄˝À

dü÷ø£ÎJe⁄\qT #·÷dæ, yê´~Ûì ìsêΔ]+#·e#·TÃ. nqTe÷q+ ñqï

dü+<äsꓤ\˝À s¡ø£ÔeTT ∫+<ä≈£î+&Ü C≤Á>∑‘·Ô>± #·s¡à|ü⁄ eTTø£ÿqT ùdø£]+∫

ãj·T˝≤õø£ Ÿ eT]j·TT ø£\Ãs¡ Ÿ |üØø£å\T #sTT+#·T≥≈£î Á|üjÓ÷>∑XÊ\≈£î

|ü+|æ+#·e#·TÃ.

yê´~Û ∫øÏ‘·‡, yê´~Û ìyês¡D :

yê´~Û n‘· +‘· rÁe+>± e∫Ã, Vü≤sƒê‘·TÔ>± eTs¡D≤\T dü+uÛÑ$+#·T≥

e\q ∫øÏ‘·‡≈£î e´e<Ûëq+ ñ+&É<äT. ∫øÏ‘·‡≈£î neø±X¯+ ñqï

dü+<äsꓤ\˝À dü ≤Œ¤eT+<äT\T, ô|ìdæ*Hé, Áu≤&éôdŒÅø£ºyéT @+{Ïãj·÷{Ïø‡

u≤>± |üì#˚kÕÔsTT.

yê´~Ûì ø£*–+#˚ dü÷ø£ÎJe⁄\ yê´|æÔì n<äT|ü⁄ #˚j·T&ÜìøÏ

bÕ]X¯ó<äΔ |ü]dæú‘·T\T yÓTs¡T>∑T|üs¡TÃø√yê*. #·ìb˛sTTq |üX¯óe⁄\qT

u≤>± ˝À‘·T>± |üP&çÃô|≥º&É+ >±ì, ø±*Ãy˚j·T≥+ >±ì #˚j·÷*.

yê´~Û k˛øÏq |üX¯óe⁄≈£î düMT|üeTT˝À ñ+&˚ $T–*q |üX¯óe⁄\≈£î

ª@+{° @+Á‘êø˘‡ d”s¡yéTμ ÇùdÔ yê´~Û sê≈£î+&Ü ø=~›s√E\T s¡ø£åD

ÇdüTÔ+~. Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡+ yê´~Û e#˚à ÁbÕ+‘ê\˝À ª@+Á‘êø˘‡ k˛ŒsY

yêøχHéμ Ç∫à |üX¯óe⁄\qT s¡øÏå+#·e#·TÃ. á {°ø± e\q <ë<ë|ü⁄>±

ˇø£ dü+e‘·‡s¡+ es¡≈£î yê´~Û sê<äT. á {°ø± Ç∫Ãq |üX¯óe⁄≈£î »«s¡+

edüTÔ+~. #˚dæq #√≥ yê|ü⁄ edüTÔ+~. n+<äTe\q Ä+<√fi¯q

#Ó+<äe\dæq |üì Ò<äT.

yê´~Û‘√ eTs¡DÏ+∫q |üX¯óe⁄ jÓTTø£ÿ eTT≈£îÿ s¡+Á<ÛäeTT\˝À

ÁøÏ$Tdü+Vü‰s¡ø£ eT+<äT‘√ ‘·&ç|æq <ä÷~ ≈£L], ˝À‘·T>± >√‹ì Á‘·$«,

düTqïeTT ydæ bÕ‹ ô|≥ºe …qT. yê´~Û‘√ eTs¡DÏ+∫q |üXóe⁄ $T–*Ãq

y˚T‘·, ù|&É, |üX¯óe⁄\XÊ\qT ÁøÏ$T dü+Vü‰s¡ø£ Á<ëeø£eTT\‘√ ø£&ç–

X¯óÁuÛÑ|üs¡#·Tø√yê*. ‘·øÏÿq |üX¯óe⁄\≈£î »«s¡eTT #·÷dæ, nqTe÷q+

ñqï yê{Ïì ys¡T#dæ, Á|ü‹s√E 20 \ø£å\ ô|ìdæ*Hé j·T÷ì≥¢ #=|üq

3 s√E\ sTTùdÔ |òü*‘ê\T u≤>∑T+{≤sTT. yê´~Û e#˚à ÁbÕ+‘ê\˝À

yêHêø±\+ sêø£eTT+< Ç~es¡πø #Ó|æŒq≥T¢>± ªª@+Á‘êø‡ k˛ŒsY yêøχHéμμ

#˚j·÷*.

ªyÓTÆø√u≤ø°º]j·TyéT ≥÷´u…s¡Tÿ*dtμ nH˚ dü÷ø£ÎJ$ e\¢ e#˚à ˇø£

$<ÛäyÓTÆq n+≥Tyê´~Ûì ªø£åj·Tyê´~Ûμ ˝Òø£ ª≥÷´u…s¡Tÿ˝Àdædtμ nì

|æ\TkÕÔs¡T. 1883 dü+e‘·‡s¡+˝ÀH á yê´~Û jÓTTø£ÿ ñìøÏì >∑T]Ô+#ês¡T.

1882 dü+e‘·‡s¡+˝À ªsêãsYºø±ø˘μ nH˚ XÊgE„&ÉT á dü÷ø£ÎJ$ì

>∑T]Ô+#ê&ÉT. 1989 dü+e‘·‡s¡+˝À eTqTwüß´\˝ÀqT, |üX¯óe⁄\˝ÀqT,

yê´~Ûì ø£\T>∑CÒùd dü÷ø£ÎJe⁄\ jÓTTø£ÿ yÓ ’$<Ûë´ìï ø£ìô|≥º&É+

»]–+~. á dü÷ø£ÎJ$ yÓTT‘·Ô+ eT÷&ÉT s¡ø±\T>± ñ+&ç, eTqTwüß\≈£î,

|üX¯óe⁄\≈£î, ø√fi¯ófl yÓTT<ä\>∑T |ü≈£åî\˝À ø£åj·Tyê´~Ûì ø£\T>∑CÒdüTÔ+~.

|üX¯óe⁄\˝À ø£åj·Tyê´~Û yÓTT≥ºyÓTT<ä{ eT<Ûä´<Ûäsê düeTTÁ<ärs¡

Á|ü<˚XÊ\ qT+&ç Áø£y˚T|” j·T÷s¡|t, Ç+>∑¢+&é <˚XÊ\˝À yê´|æ+∫+~.

ñwüíÁ|ü<˚XÊ …’q ÄÁ|òæø±, ÄÅùdº*j·÷, q÷´õ˝≤+&é, Ç+&çj·÷ e+{Ï

<˚XÊ\˝À á yê´~Û ‘·≈£îÿe>± ñ+~. |üX¯óe⁄\T Äs√>∑ + ø√˝ÀŒ‘·÷,

ø°åDÏ+#·T#·Tqï|ü&ÉT ø£åj·Tyê´~Û>± nqTe÷ì+∫ |üX¯óyÓ’<äT´\ #˚‘·

|üØø£å#˚sTT+#ê*.

|üX¯óe⁄\˝À ø£åj·T yê´~Û (TUBERCULOSIS)

|üX¯óe⁄\ qT+&ç, |ü≈£ åî\ qT+&ç ø£åj·Tyê´~Û eTqTwüß´\≈£î

yê´|æ+#·e#·TÃ. n˝≤π> eTqTwüß´\ qT+&ç ≈£îø£ÿ\≈£î yê´|æ+#·e#·TÃ.

XØs¡+ ãj·T≥ á dü÷ø£ÎJ$ m≈£îÿe ø±\+ J$+#· Ò<äT. 3,4 s√E\T

m+&É À ñ+fÒ dü÷ø£ÎJe⁄\T #·ìb˛‘êsTT.

` &܈ˆ &ç. Á|ükÕ<é

4

bÕ\ düVü≤ø±s¡ dü+|òü÷\ yêsêÔ∫Á‘ê\T

#√s¡>∑T&ç˝À kıôd’{°yês¡T ì]à+#·T≈£îqï q÷‘·q uÛÑeHêìï #ÛÓ’s¡àHé l eT+&Ée

C≤qøÏ sêeTj·T´ ˝≤+#·q+>± ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. XÊdüq düuÛÑT´sê\T leT‹ ñ|ü˝Ò{Ï

ø£\Œq, õ.j·T+. &܈ˆ j·THé.»>∑H√àVü≤qsêe⁄, dü+|òüT n<Ûä´≈£åî\T l ¬ø. Hêπ>X¯«s¡sêe⁄,

j·T+.|æ.|æ., j·T+.|æ.{Ï.dæ. eT]j·TT düs¡Œ+#Y\T Vü‰»¬s’Hês¡T.

<äT–Zsê\bÕ&ÉT˝À dü+|òüT n<Ûä ≈£åî\T l j·TT.\ø°ÎHêsêj·TD Ä<Ûä«s¡ +˝À

j·T÷ìj·THé eT+ps¡T #˚dæq uÀqdtqT |ü+|æD° #˚XÊs¡T. &Ó’¬s≈£îºs¡÷{Ÿ‡

y˚TH˚»s¡T, πøåÁ‘· dæã“+~ bÕ\ ñ‘·Œ‹Ô<ës¡T\T Vü‰»¬s’Hês¡T.

∫qï Ä–]|ü*¢˝À bÕ\ ¬s’‘·T\T bÕ\ bòÕ´ø£ºØì dü+<ä]Ù+∫q dü+<äs¡“¤+>±

yê]qT<˚›•+∫ Á|üdü+–düTÔqï õ.j·T+. &܈ˆ j·THé.»>∑H√àVü≤qsêe⁄,

y˚TH˚»s¡T l ¬ø.Á|ükÕ<é

j·THé.>=\¢bÕ …+˝À m.dæ.{Ï. \_›<ës¡T&ÉT l >=]|ü]Ô Hêπ>X¯«s¡sêe⁄øÏ

#Ó≈£îÿqT n+<ä#˚düTÔqï dü+|òüT n<Ûä´≈£åî\T »&ÉT¶ Ms¡ yÓ+ø£fÒX¯«s¡sêe⁄,

y˚TH˚»sY l õ. dü÷sê´sêe⁄

uÀs¡«+#· À j·T÷ìj·THé yês¡T Ç∫Ãq uÀqdtqT |ü+|æD° #˚düTÔqï dü+|òüT

n<Ûä ≈£åî\T l düj·T´<é ÇÁãV”≤+, y˚TH˚»sY l ¬ø.Á|ükÕ<é

neTàyê]>∑÷&Ó+˝À bı<äT>∑Tyê|ü⁄ yê´~Ûì eTT+<äTdüTÔ>±H˚ >∑T]Ô+#·&ÜìøÏ

bÕ\ qeT÷HêqT (dæ.j·T+.{Ï.) |üØøÏådüTÔqï y˚TH˚»s¡T l ¬ø.Á|ükÕ<é

eTTq>∑bÕ&ÉT˝À uÀqdtqT |ü+|æD° #˚düTÔqï dü+|òüT n<Ûä ≈£åî&ÉT

l dæ.ôV≤#Y. qs¡dæ+Vü≤sêe⁄, y˚TH˚»s¡T l ¬ø.Á|ükÕ<é$.s¡TÁ<äes¡+ ˝À uÀqdtqT |ü+|æD° #˚düTÔqï dü+|òüT n<Ûä ≈£åî\T

l y˚eTT\|ü*¢ sê»u≤ãT, y˚TH˚»s¡T l ¬ø.Á|ükÕ<é.

5

6

$T≥ºeT<Ûë´Vü≤ï+. düeTj·T+ ˇ+{Ï>∑+≥ ø±ek˛Ô+~.

Vü‰dæŒ≥ Ÿ À |üì nsTTb˛sTT+~. nf…+&És¡T U≤dæ+‘√ ø±+bÂ+&ÉsY

>ödt <ä>∑Zs¡T+&ç ‘·\T|ü⁄\T ysTTdüTÔHêï&ÉT. ãj·T≥≈£î sêuÀ‘·÷ ‘· …‹Ô

#·÷kÕqT. π>≥T˝À qT+∫ mes√ ˇø£ m<äT ›qT ˝À|ü*øÏ

‘√\Tø=düTÔHêïs¡T. n~ m+<äTø√ ø±fi¯ófl ã+<äT≈£î ˝≤&ÉT‘·÷

q&ÉTk Ô+~. bı≥º ø£+&Ésê\T _>∑|ü{Ϻ HÓeTà~>± uÛ≤s¡+>± n&ÉT>∑T\T

y˚k Ô+~. n+‘· ÀH˚ ªqeTkÕÿs¡eT+&û &Üø£ºs¡T>±s¡÷. e÷ m<äT›≈£î

ÁbÕD+ MT~ø=∫Ã+~. ã‹øÏ+∫ |ü⁄D´+ ø£≥Tºø√+&ç u≤ã÷μ n+≥÷

‘·\bÕ>± ñqï ô|<ë›j·Tq, m<äT›qT n~*+#·≥+ Ä|æ ˇø£

j·TTe≈£î&ÉT Hê <ä>∑Zs¡≈£î e#êÃs¡T. yê]<ä›s¡÷ #ê˝≤ Ä<äTsê›>±

ñHêïs¡T.

m<äT›qT Áf…$dt ÀøÏ ≤>∑eTì <ÛäsêàMT≥sY ‘yê*‡+~>± >ödtqT

|ü⁄s¡e÷sTT+#êqT. Ç+{Ï <ä>∑Zs¡ yêfi¯ófl #·÷dæq \ø£åD≤\ >∑T]+∫

yêø£ãT #˚XÊqT. m<äT› y˚T‘· y˚Tj·T≥+ Ò<äì, ìqï{Ï qT+∫ ù|&É

y˚j·T≥+ Ò<äì yêfi¯ófl ã<äT*#êÃs¡T. m+<äTø√ nqTe÷q+ e∫Ã

¬sø£ºyéT |üØø£å <ë«sê eT÷Á‘êX¯j·T+ (ñ#·Ãu§&ÉT¶) |ü]dæú‹ì

|üØøÏå+#êqT. n~ u≤>± ñ_“ ˙s¡T‘√ ì+&çe⁄+~. ô|<ë›j·Tq

X‚wüj·T´ ø=&ÉT≈£î yÓ+ø£fÒX¯«s¡T¢ >∑Ts¡TÔ≈£î ‘Ó#·TÃ≈£î+≥÷, ªªne⁄q+&û,

m<äT› <ä>∑Zs¡ ‘·&˚MT Ò<äT. ˙s¡T&ÉT b˛dæq≥T¢ Ò<ä+&çμμ nHêï&ÉT. Hê

nqTe÷q+ ìeè‹Ô nsTT+~.

ãVüQXÊ j·TT¬sÁ‘ê (eT÷Á‘·yêVæ≤ø£)˝À sêfi¢ e\q nes√<Ûä+

@s¡Œ&ç s¡T Ä–b˛sTT+~. yÓ+≥H Xg∫øÏ‘·‡ #j·Tø£b˛‘ ÁbÕD≤ìøÏ

eTT|ü⁄Œ @s¡Œ‘·T‘√+~. yêfi¯fl≈£î n<˚ #ÓbÕŒqT.

X¯g ∫øÏ‘·‡ e÷≥ $q>±H˚ yÓ+ø£fÒX¯«s¡T¢ Hêqï X‚wüj·T´

ì\ã&É{≤ìøÏ X¯øÏÔ Òq≥T¢ H˚\MT<ä≈£î C≤s¡–\ã&ç, HÓ‹Ôq #˚‘·T\T

ô|≥Tº≈£îHêï&ÉT. bÕ*b˛sTTq eTTK+‘√ >√&É≈£î #˚s¡–\ã&ܶ&ÉT

yÓ+ø£fÒX¯«s¡T¢. ¬s+&ÉT #˚‘·T\T CÀ&ç+∫ <äD≤í\T ô|&ÉT‘·÷, ªªÇ+‘·

Á|üe÷<äeTqTø√ Ò<äT. yê{Ï ¬sø£ÿ\ ø£wüº+‘√ y˚TeTT ã‘·T≈£î‘·THêï+.

MT #˚‹˝À ô|&ÉT‘·THêï+. ˙≥ eTT+#·T‘ês√, bÕ\ eTT+#·T‘ês√

MT<˚ uÛ≤s¡+μμ nHêï&ÉT X‚wüj·T´.

d”ìj·TsY ø±+bÂ+&És¡T >ödt|ò”sêHé <ä>∑Zs¡T e∫à $qÁeT+>±,

Hê≈£î e÷Á‘·y˚T $q|ü&˚≥≥T¢ e÷{≤¢&ÉT‘·÷, ªªkÕsY! MTs¡T ø± Òõ

qT+∫ e∫à á s√CÒ yÓTT<ä{ÏkÕ]>± ñ<√´>∑+˝À #˚sês¡T. MT

J$‘·+˝À Ç~ yÓTT<ä{Ï ñ<√´>∑|ü⁄ s√E. Çø£ÿ&É Ç~es¡≈£î mes¡÷

ô|<ä› Ä|üπswüqT #Ój·T´ Ò<äT. bıs¡bÕ≥Tq Ä|üπswüqT ô|òsTT Ÿ nsTT‘

MT≈£î yÓTT<ä{Ïs√CÒ #Ó&ɶù|s¡T edüTÔ+~. n+<äTe\q @<√ dü÷~eT+<äT

Ç∫à |ü+|æùdÔ u≤>∑T+≥T+~. nq´<Ûë uÛ≤$+#·e<ä›+&ûμμ n+≥÷

y˚&ÉT≈£îHêï&ÉT. ÄHê{Ï e÷ düs¡®Ø Ábıô|òdüsY &܈ˆ yÓ+ø£fÒdü«s¡sêe⁄

(düs¡®qsêe⁄>±s¡T nH˚ yêfi¯fl+), Äj·Tq ndæôdº+{Ÿ &Üø£ºsY sêeTø£èwüí

ˇø£ÿkÕ] C≤„|üø£+ e#êÃs¡T. n≥Te+{Ï ùV≤e÷ùV≤MT\ e<ä› $<ä

H˚s¡TÃ≈£îì e∫Ã, yÓqTø£&ÉT>∑T y˚j·T≥e÷? nì Ä˝À∫+#·T≈£îì,

ªªeTπs+ |òüs¡yê Ò<äT Òμμ nì |òæsêHé≈£î #Ó|æŒ, Ä|üπswüHé≈£î dæ<äΔ+

#˚j·TeTì dü÷#·q*dü÷ÔH˚, u≤¢&És¡T e‹Ô&çì ‘·–Z+#·{≤ìøÏ ¬sø£ºyéT

<ë«sê |ü+ø£ÃsY #˚dæ <ë<ë|ü⁄ ©≥s¡T eT÷Á‘êìï ≥÷´ãT <ë«sê

ãj·T≥≈£î rXÊqT. m|æ&É÷´s¡ Ÿ mìd”Ôwæj·÷ Ç∫à m<äT›qT ÇdüTø£MT<ä

>∑T+&É¢ø£eTà˝À ˙fi¯ófl ‘ê–‘˚ eT÷Á‘·+˝À sêfi¯óflekÕÔj·÷?...

|ü&ÉTø√u…{Ϻ, ‘·–q C≤Á>∑‘·Ô\T rdüT≈£îì |ü⁄s¡TcÕ+>∑+ <ë«sê

j·TT¬sÁ‘ê˝ÀìøÏ ÇqT|üsê&éqT Á|üy˚•+|ü#˚dæ, Ädüq+ øÏ+<ä uÛ≤>∑+

ô|]ìj·T˝Ÿ @]j·÷˝À sêfi¯ófl ñqï≥T¢>± ìsêΔs¡D #˚düT≈£îHêïqT.

ªÇdæÿj·T˝Ÿ j·TT¬sÁ‘ê{MTμ Ä|üπswüHé #˚dæ, ˙s¡T&ÉT sêe{≤ìøÏ

e÷sêZìï düT>∑eT+ #˚kÕeTT.

nìï |üqT\T |üPs¡Ôj˚T≥|üŒ{ÏøÏ, kÕj·T+Á‘·+ Hê\T>∑T

ø±ek Ô+~. |üì Äø£*ì eT]|æ+∫+~. X‚wüj·T´, yÓ+ø£fÒX¯«s¡T¢

ø£fi¢ À¢ ø£è‘·»„‘êuÛ≤e+ ø£ì|æ+∫+~. ‘·eT &Ü≈£ºs¡T ô|<ä› Ä|üπswüHé

ñ<√´>∑+˝À #˚]q yÓTT<ä{Ï s√CÒ #˚XÊs¡ì, |òæsêHé, U≤Hé >∑s¡«+>±,

Äq+<ä+>± n+<ä]‘√ #Ó|ü⁄ÔHêïs¡T. yêfi¯fl e<äHê˝À¢ >ös¡e+‘√

≈£L&çq Äràj·T‘ê uÛ≤e+ ‘=DÏøÏdü˝≤&ç+~. Vü‰dæŒ≥˝Ÿ yÓqTø£

esê+&Ü˝À m<äT›≈£î |ü&Éø£ @sêŒ≥T#˚dæ >∑+≥>∑+≥≈£î #·÷düTÔ

ø±e\dæq dü\Vü‰\ ìdüTÔHêïqT. sêÁ‹ |ü~ >∑+≥\≈£î yÓ[flq|ü&ÉT

m<äT› #·ø£ÿ>± HÓeTs¡Ty˚dü÷Ô $ÁXÊ+‹ rdüT≈£î+{À+~. Ä e÷{≤

á e÷{≤ e÷{≤¢&ÉT‘·÷ HqT ≈£L&Ü yÓ+ø£fÒX«s¡T¢ |üø£ÿH ns¡T>∑TMT<ä

≈£Ls¡TÃHêïqT. ªªÇø£ |òüs¡yê Ò<ä+{≤sê? &Üø£ºs¡T>±s¡÷μμ nHêï&ÉT

yÓ+ø£fÒX¯«s¡T¢. ªª|òüs¡yê Ò<äT. nsTT‘˚ Á|üdüTÔ‘êìøÏ eT÷Á‘·$düs¡®q

yÓqø£ qT+∫ n+fÒ Ä|üπswüqT #dæ, @sêŒ≥T #dæq ø£èÁ‹eT jÓ÷ì

<ë«sê edüTÔ+≥T+~. Hê\T¬>’<äT HÓ\\≈£î eT∞¢ á u…»®+ |üP&çb˛sTT,

@MT nes√<Ûä+ Òø£b˛‘˚ e÷eT÷\T>± n+>∑+ qT+∫ edüTÔ+~

|üìøÏ @MT Çã“+~ ñ+&É<äT Òμμ nì #ÓbÕŒqT.

ªª>∑T+&É¢ø£eTàyê>∑T˝À fió¢ ‘ê–q|ü&ÉT sêfiófl bı≥º ÀøÏ b˛sTT

ñ+{≤j·÷ &Üø£ºsY>±s¡÷?μμ nHêï&ÉT X‚wüj·T´ nqTe÷q+>±. Äj·Tq

nqTe÷HêìøÏ ˝À˝À|ü\ qe⁄«≈£î+≥÷, ãj·T≥≈£î d”]j·Tdt>±

ñ+&É{≤ìøÏ Á|üj·T‹ïdü÷Ô, ªª˙s¡T&ÉT ã+<äe{≤ìøÏ ø±s¡DeTj˚T´

sêfi¯ó¢ X¯Øs¡+˝ÀH˚ ‘·j·÷s¡e⁄‘êsTT X‚wüj·T´>±s¡÷, n$ ãj·T≥

qT+∫ ˙{Ï <ë«sê, ÄVü‰s¡+ <ë«sê ˝À|ü*øÏ b˛j˚T sêfi¯ó¢ ø±e⁄.

eTq+ ñ\eø±j·T\H˚ eT÷Á‘·|æ+&Ü˝À¢qT, eT÷Á‘êX¯j·T+˝ÀqT,

X‚s¡T˝Àì eT÷Á‘·yêVæ≤ø£˝ÀqT sêfi¯ófl ‘·j·÷¬s’, n$ eT÷Á‘·+

q&Ée{≤ìøÏ nes√<Ûä+>± e÷] ˙s¡T&ÉT Ä–b˛j˚T Á|üe÷<ä+

@s¡Œ&ÉT‘·T+~μμ nHêïqT H˚qT. ªª˙s¡T&ÉT n{≤º ã+<äsTT‘˚

@eTe⁄‘·T+<ä+&ûμμ nHêï&ÉT ø=&ÉT≈£î. ªªñ#·Ãu§&ÉT¶ À s¡T ô|]–b˛sTT,

∫es¡≈£î n~ |ü–*b˛‘·T+~. n+<äTe\q eT÷Á‘·+˝Àì

$wü|ü<ësêú\T s¡ø£Ô+˝À Á|üy˚X¯+∫, ªj·T÷Ø$Tj·÷μ nH˚ yê´~Û‘√

|üXóe⁄ eTs¡DÏdüTÔ+~ nì #ÓbÕŒqT. ªªnsTT‘ u≤ã÷, ˝À|ü Ò sêfiófl

m{≤º ‘·j·÷s¡e⁄‘êsTT?μμ nHêï&ÉT X‚wüj·T´. m˝≤ #Ó|æ‘˚ X‚wüj·T´≈£î

ns¡úeTe⁄‘·T+~? nì Ä˝À∫dü÷Ô, ªªø±*¸j·T+ Ò<ë yÓT^ïwæj·T+

Kì»<Ûë‘·Te⁄\ ø±s=ŒH˚≥T¢>±ì, bòÕùdŒ¤≥T¢>±ì á sêfi¯ó ¢

‘·j·÷s¡e{≤ìøÏ ø±s¡DeTe⁄‘êsTT. ñ#·Ãu§&ÉT¶≈£î yê|ü⁄ eùdÔ ≈£L&Ü

nø£ÿ&É ˙s¡T&ÉT |ü⁄*dæb˛sTT, eT÷Á‘·+ øå±s¡+>± >±ì, ÄeT¢+>±

>±ì e÷s¡e#·TÃ. øå±s¡|üs¡yÓTÆ‘ bòÕùdŒ¤≥T¢, ÄeT¢|üs¡yÓTÆ‘ j·T÷πs≥T¢>±

sêfió¢ ‘·j·÷s¡e⁄‘êsTTμμ nì #Ó|üPÔ, X‚wüj·T´ eTTK+˝ÀìøÏ #·÷XÊqT.

ns¡ú+ ø± Ò<ä Ò¢e⁄+~. Çã“+~>± ‘·\ >√≈£îÿ+≥THêï&ÉT. yÓ+ø£fÒX«s¡T¢

bı<äT›{Ï qT+∫ #ê˝≤ ÁX¯eT|ü&ܶ&˚yÓ÷, n\dæb˛sTT ≈£îìøÏbÕ≥T¢

|ü&ÉT‘·THêï&ÉT. Çø£ ≤uÛÑ+ Ò<äì, ªªX‚wüj·T´>±s¡÷, m`$≥$TqT À|ü+

e\q ø±*¸j·T+, uÛ≤dü«s¡+, <Ûë‘·Te⁄\ ìwüŒ‹Ô À ‘˚&Ü e\q, s¡T

‘·≈£îÿe>± ‘ê>∑≥+ e\q, X¯Øs¡+ qT+∫ m≈£îÿe yÓ÷‘ê<äT˝À¢ s¡T

‘˚~.24`07`2017 q bÕ\ bòÕ´ø£ºØ˝À ìs¡«Væ≤+∫qGST ne>±Vü≤Hê dü<ädüT‡ <äèX¯ e÷*ø£

ãj·T≥≈£î b˛e&É+ e\q, >√<ÛäTeT ‘·e⁄&ÉT m≈£îÿe ‹q&É+ e\q

≈£L&Ü sêfi¯ó¢ @s¡Œ&É{≤ìøÏ neø±X¯+ e⁄+~.

düTqï|ü⁄ \eD≤\T m≈£îÿe>± e⁄+&˚ Ç≥Te+{Ï ÁbÕ+‘ê˝À¢

≈£L&Ü eTqTwüß\˝ÀqT, |üXóe⁄\˝ÀqT á yê´~Û m≈£îÿe>± edüTÔ+~μμ

nHêïqT. ªªnsTT‘ u≤ã÷, »ãT“ sê≈£î+&Ü e⁄+& ñbÕj·T+ @<Ó’Hê

#Ó|üŒsê<ä÷μμ nHêï&ÉT X‚wüj·T´.

ªªkÕ<Ûä yÓTÆq+‘· es¡≈£î |üX¯óe⁄\≈£î ˙s¡T m≈£îÿe>± ‘ê–dü÷Ô

e⁄+&Ü*. ª@μ $≥$TqT u≤>± \uÛÑ eTj˚T´ |ü∫Ãy˚T‘·qT u≤>±

yj·÷*. Kì»<Ûë‘·Te⁄\ À|ü+ ìyê]+#·{≤ìøÏ ª$Tqs¡ Ÿ $Tø£ÃsYμ

yê&Ü* nì $e]+#êqT, X‚wüj·T´>±]øÏ, Äj·Tq jÓTTø£ÿ

ÁX¯<ëΔdü≈£îÔ\≈£î eTT#·Ã≥|ü&ÉT‘·÷.

ªª≈£îø£ÿ\÷, nM sê≈£î+&Ü #·÷&É+&ç. eT∞fl πs|ü⁄ bı<äT›H˚ï e∫Ã

#·÷kÕÔqT. @yÓTÆHê nedüs¡eTsTT‘˚ eT<Ûä ˝À Ò|ü+&çμμ nì ôd\e⁄

rdüT≈£î+≥÷ Vü‰dæŒ≥\T ãj·T≥≈£î e#êÃqT. ¬s+&√ Ä≥ dæìe÷

e<ä*q≥TºHêïs¡T. »q+ Çfifl≈£î yÓfió‘·THêïs¡T. M~Û …’≥¢ yÓ\T‘·Ts¡T˝À

q&ÉTdüTÔHêïqT. Hê &É Hêø£+fÒ bı&Ée⁄>± eTT+<äT≈£î kÕ–b˛‘√+~.

Ç+{Ï <ä>∑Zs¡≈£î e#ÃXÊqT. ñ<√´>∑+˝À #]q ‘=*s√CÒ ø£ eT+∫

Ä|üπswüHé $»j·Te+‘·+>± #˚XÊqqï dü+‘·è|æÔ Hê eTqdü+‘ê

ÄÁø£$T+∫+~.

` &܈ˆ &ç. Á|ükÕ<é

(1965`66 ˝À $qTø=+&É À »]–q j·T<ës¡ú dü+|òüT≥q)

7

(6 e ù|J ‘·s¡TyêsTT ...)

8

bÕ&ç |üX¯óe⁄\ô|’ |ü]XÀ<Ûäq\T »]|æ dü]ø=‘·Ô <˚X¯yê∞

s¡ø±\qT düèwæº+#·&É+‘√ bÕ≥T bÕ\ ~>∑Tã&çì ô|+#·&É+ô|’

πø+Á<ä, sêh Á|üuÛÑT‘ê«\T <äèwæº kÕ]+#êsTT. n+<äT˝À uÛ≤>∑+>±H

sêh+˝Àì ¬s+&ÉT ø°\ø£ ÁbÕC…≈£î º\qT |üP]ÔkÕ úsTT˝À

$ìjÓ÷>∑+˝ÀøÏ ‘Ó#˚à ~X¯>± ø£düs¡‘·TÔ Äs¡+_Û+#êsTT. Ädæj·÷

K+&É+˝ÀH˚ mø£ÿ&Ü ˝Òì Ø‹˝À |üX¯ó |ü]XÀ<Û äq\≈£î

|ü⁄*yÓ+<äT\˝À Ç+~sê >±+BÛ ôd+≥sY |òüsY n&Ü«Hé‡&é

ØôdsYà |òüsY …’yékÕºø˘ (◊Jø±sY¢) πø+Á<ëìï @sêŒ≥T #˚XÊs¡T.

s¡÷.247 ø√≥¢ e´j·T+‘√ 656.50 mø£sê˝À¢ @sêŒf…Æq

Ç+<äT˝À Ä<ÛäTHê‘·q Á|üjÓ÷>∑XÊ\˝‘√ bÕ≥T, ôdeTHé u≤´+≈£î,

ãjÓ÷ ˝≤´uŸ‡ ì]à+#ês¡T. ø=+‘· ø±˝≤ìøÏ |ü]XÀ<Ûäq\T

»s¡>∑≈£î+&ÜH˚ á πø+Á<ä+ eT÷\≈£î #˚]+~. ˇø£{Ï ¬s+&ÉT

dü+düú\ yê´øχq¢ ñ‘·Œ‹Ô, yê´~Û ìsêΔs¡D øÏ≥¢ ‘·j·÷ØøÏ ©E

πø+Á<ä+>± e÷]+~. @&˚fi¯ó¢>± düÔãT›>± ñqï Çø£ÿ&É Ç|ü&ÉT

eT∞¢ Á|ü>∑‹ ~X¯>± n&ÉT>∑T\T |ü&ÉT‘·THêïsTT. |üP]ÔkÕúsTT˝À

dü«<˚d”, $<˚o XÊgy˚‘·Ô\ Á|üjÓ÷>∑ y˚~ø£>± á πø+Á<ëìï

e÷sêÃ\ì eTTK´eT+Á‹ #·+Á<äu≤ãT uÛ≤$düTÔHêïs¡T. Ç{°e\

»]–q ø£˝…ø£ºs¡¢ düe÷y˚X¯+˝À á n+X¯+ô|’ Á|ü<Ûëq+>±

#·]Ã+#ês¡T. Çø£ÿ&É eTÚ*ø£ edü‘·T\ yÓTs¡T>∑T≈£î #·s¡´\T

#˚|ü{≤º\ì n~Ûø±s¡T\qT Ä<˚•+#ês¡T. á H˚|ü<∏ä +˝À ø£&É|ü

õ˝≤¢ ø£ …ø£ºsY u≤ã÷sêe⁄ Hêj·TT&ÉT Bìô|’ Á|ü‘˚ ø£+>± <äèwæº

kÕ]+#ês¡T. nìï XÊK\ n~Ûø±s¡T\‘√ düe÷yXyÓTÆ #·]Ã+#ês¡T.

yêdüÔyêìøÏ @&Ü~ øÏ+<äfÒ Á|üuÛÑT‘·«+ ◊Jø±sY¢ ù|s¡TqT

Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚dt ôd+≥sY |òüsY n&Ü«Hé‡&é ØôdsYà |òüsY ˝…’yékÕºø˘

(@|”ø±sY¢)>± e÷s¡TÑ·÷ ñ‘·Ôs¡T«\T yÓ\Te]+∫+~. Á|üdüTÔ‘·+

{≤dtÿ bò sY‡ ãè+<ä+ Çø£ÿ&É #˚|ü{≤º*‡q #·s¡ \ô|’ n<Ûä j·Tq+

bÕ&ç ô|’ düsêÿs¡T <äèwæº

#˚k˛Ô+~. Ç+<äT˝À ndü+|üP]Ô>± ñqï @;mdtm˝Ÿ`3,

;mdtm Ÿ 3 Á|üjÓ÷>∑ XÊ\\qT |üP]ÔkÕúsTT˝À $ìjÓ÷>∑+˝ÀøÏ

‘˚yê*‡q nedüsêìï {≤dtÿbò˛sY‡ ãè+<ä+ Á|ü<Ûëq+>±

>∑T]Ô+∫+~. yês¡T Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ ìy˚~+∫q nq+‘·s¡+

@|”ø±sY¢ À dü+düÿs¡D\ #·s¡ \ Á|üÁøÏj·T }|ü+<äTø√qT+~.

∫+‘·\<˚$ ˝À : @|”ø±sY¢ e÷~]>±H˚ HÓ\÷¢s¡T õ˝≤¢

ø=+&Ü|ü⁄s¡+ eT+&É\+, ∫+‘·\<˚$ e<ä› πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+

@sêŒ≥T #˚dæq C≤rj·T ø±eT<ÛqT |ü⁄qs¡T‘·Œ‹Ô πø+Á<ä+˝Àq÷

Á|üdüTÔ‘·+ |üqT\T }|ü+<äT≈£îHêïsTT. >∑‘·+‘√ b˛*Ñ˚

ìsêàD≤\T e&çe&ç>± kÕ>∑T‘·THêïsTT. πø+Á<äeT+Á‹

yÓ+ø£j·T´Hêj·TT&ÉT #=s¡e‘√ eT÷&˚fi¢ øÏ+<ä≥ Çø£ÿ&É ;»+

|ü&ç+~. 2015˝À |üqT\T Äs¡+uÛÑeTj·÷´sTT. á πø+Á<ä+

<ë«sê 50 s¡ø±\ dü«<˚o y˚T\TC≤‹ |üdüTe⁄\qT n_Ûeè~Δ

#˚dæ, bÕ&ç ¬s’‘·T\≈£î n+~yê«\H˚~ \ø£å´+. n~Ûø£ bÕ\

ñ‘·Œ‹Ô |æ+&Ée÷]Œ&ç <ë«sê dü]ø=‘·Ô s¡ø±\qT düèwæº+∫

|üXódü+|ü<ä ô|+#ê\H~ ñ<›X+. B+‘√bÕ≥T, |üXóe⁄\T s√>∑

ìs√<Ûäø£XøÏÔì ‘·≥Tº≈£îH˝≤ yê´øχq¢qT ñ‘·Œ‹Ô #j·T&Üìø° u≤≥\T

y˚XÊs¡T. s¡÷.36 ø√≥¢ e´j·T+‘√ 150 mø£sê˝À¢ á ÁbÕC…≈£îº

@sêŒ≥T #˚ùd+<äT≈£î n&ÉT>∑T\T |ü&ܶsTT. $$<Ûä ø±s¡D≤\‘√

Çø£ÿ&É n_Ûeè~Δ düÔãT›>± e÷]+~. Ç|üŒ{Ïes¡≈£î ∫qïbÕ{Ï

ôw&ÉT¶ e÷Á‘·y˚T ñ+&É>±, Ç|ü&ÉT ôw\ºs¡T¢, dæã“+~ ìyêdü

düeTT<ëj·÷\T @sêŒ≥j·÷´sTT. ìsêàD≤\qT ‘·«]‘·>∑‹q |üP]Ô

#˚ùd+<äT≈£î n~Ûø±s¡T\T ø£düs¡‘·TÔ #˚düTÔHêïs¡T. ∫+‘·\<˚$,

|ü⁄*yÓ+<äT\.. á ¬s+&ç+{Ï |üP]ÔkÕúsTT˝À n_Ûeè~Δ #˚ùdÔ

n<äT“¤‘ê\T düèwæº+#·&ÜìøÏ neø±X¯+ ñ+≥T+~.

` áHê&ÉT k»q´+‘√ ...