7/31/2019 Kriza m e madhe n historin amerikane ndodhi n vitin 1929 dhe njihet si

1/1

Kriza m e madhe n historin amerikane ndodhi n vitin 1929 dhe njihet si Great

Depression ose depresioni i madh. Kulmi u arrit m 29 tetor 1929 kur bursa e Nju Jorkut

njohu at q quhet e marta e zez kur bursa ra pr t shnuar kshtu fillimin e nj krize t

papar n Botn e Re. Rnia e burss ssht gj tjetr ve rnies s menjhershme t

mimeve t aksioneve q do t thot edhe humbje e kursimeve apo gjithshka ka investuar

dikush n burs. Renia e burss s New Yorkut zgjati rreth nj muaj por pr tu rikthyer n

gjendjen e para krizs burss s Nju Jorkut iu deshn vite e vite t tra. Arsyet e krizs

ekonomike t viteve 30 t shekullit t kaluar jan t shumta por kryesorja sht zhytja n

borxhe e prodhuesve amerikan. Kshtu, shum industrialist huajtn para pr blerje

makinash, shum bujq blen traktor dhe vrtet q pati nj bum ekonomik n vitet 20. Por

gjith ky prodhim, ngritja e mimeve, rnia e krkess blerse e shoqruar me rnie t

eksporteve bn q prodhuesit t mos jen n gjendje t rikthejn huan dhe kshtu filloi

kolapsi ekonomik. Duhet theksuar se n Amerik n at koh egzistonte koncepti i laisser -

faire q do t thot q shteti nuk ndrhynte n ekonomi dhe e linte at t zhvillohej pa

ndrhyrje nga ana e shtetit. Dalja nga kriza e viteve 30 u b n baz t asaj q njohet me emrin

New Deal q n shqip do t ishte marrveshja e re. Per te mos u hallakatur n gjith

historine e ksaj marrveshje duhet thn se programi n fjal kishte si qllim daljen nga kriza

dhe stabilitetin ekonomik. Ndr t tjera New Deal kishte qllim reformimin e sistemit bankar,krijimin e vendeve t puns, strategji ekonomike per industrin, mbshtetje pr bujqsin etj

etj. Fal ktij programi, Amerika mundi t hyj n luftn e Dyt botrore si nj fuqi ekonomike

dhe t dal fituese dhe t bhet ajo q ne njohim sot, superfuqia e vetme botrore. Ndonse, n

vitet 1930 Amerika ende nuk njihej si fuqi ekonomike ose t paktn nuk ishte ajo sht sot,

ndikimi i krizs amerikane qe n shkall botrore. Pr t evituar kriza si ajo e viteve 30 me

nismn e amerikanve u krijuan institucione si banka botrore, Fondi Monetar Internacional

etj etj.