KRIZNI_MENADŽMENT_2-_DIO

8/11/2019 KRIZNI_MENADMENT_2-_DIO

1/30

KRIZNI MENADMENT

II DIOSIMPTOMI, UZROCI I DEJSTVKRIZE PREDUZEA

DR SLOBODAN M. LUKI


2/30

KRIZNI MENADMENTSIMPTOMI KRIZE KAO OSNOVA ZA IDENTIFIKACIJU KRIZE

Simptomi krize- signali pretee nevoljeSimptomi krize su obiljeja po kojima se moe prepoznati postojanje krizepreduzea.Propast preduzea poinje najprije sporo, a onda u daljem tokuuzima maha.Prvi znaci krize u veini sluajeva manifestuju se u gubitku trinporudbina, zatim pada prodaje, koji pogorava kako stanje dobiti tako i stapreduzea.

Opadanje prodaje i dobiti kao i neiskoritenost kapaciteta vidljivi su,po svimiz raunovodstvenih podataka.. To u istoj mjeri vai i za nedostatak likvidnosprezaduenost i tome slino.

Vremenski tok krize preduzea i vremensko nastupanje znakova krize moeprikazati na slici II-1.to opominjui signali postaju jasniji, to utoliko tea postaje odbrana od opa

povratak preduzea u normalno stanje.


3/30

KRIZNI MENADMENTJedan od moda najteih zadataka rukovodstva je da uoi kada preduzee

zapadne u nevoljeOd rukovodstva preduzea se trai da blagovremeno otkrije signale opasnoza akciju i formulie i sprovede mjere zatite od takvih opasnosti prije nego previe kasno.

PREDUZEA I GRANE SE VEOMA RAZLIKUJU, ALI ISKUSTVO POKAZUJE DA OPASPRETEE NEVOLJE TEE DA BUDU JAKO SLINI. PREDUZEA KOJA SU U SITUACIJZNAAJAN ZAOKRET U SVOM POSLOVANJU DA BI SE IZVUKLA IZ KRIZE KOJA IMVJEROVATNO ISPOLJAVAJU JEDNU ILI VIE OD SLIJEDEIH KARAKTERISTIKA / uprimjer u slijedea dva slajda 11. karakteristika od Opadanja trinog ueRukovodei tim koji smatra da se nita ne moe nauiti od konkurenata /.


4/30

KRIZNI MENADMENTSIMPTOMI KRIZE

Da bi se pravovremeno spoznala egzistencijalna opasnost, nisu u prvom redu

uzroci krize, nego, prije svega, njihovi SIMPTOMI.

Simptomi krize su obiljeja po kojima se moe prepoznati postojanje krize pre

primjer:

1. Opadanje trinog uea/preduzee gubi osnovu za konkurenciju/

2. Opadanje prodaje

3. Opadanje rentabilnosti/nioj dobiti po km prodaje ili opadanje stope prinosa4. Poveano oslanjanje na zaduivanje/znaajno poveanje duga ili sniavanje

rejtinga/

5. Restriktivna dividendna politika/da bi se sauvala gotovina ili podmirili dugo

6. Neadekvatno reinvestiranje u posao/ da bi preduzee ostalo konkurentno, n

adekvatno reinvestirati u pogon, opremu i odravanje/


5/30

KRIZNI MENADMENT7. Namnoavanje novih poslovnih poduhvata na raun primarnoposla/ignorie se bazini posao i uzda se u nove, lake zadatkposlovne poduhvate-snana ekspanzija i akvizicija/8. Nedostatak planiranja/neplanirani rast i nebudnost prema prookruenju/9. Suprotstavljanja najvieg rukovodstva idejama koje dolaze oddrugih/nedostaju nove ideje-odlazak sposobnih kadrova/10. Pasivan odbor direktora/odbor postaje nekritian, generalnipostaje svemoan/11. Rukovodei tim koji smatra da se nita ne moe nauiti odkonkurenata/najuspjenija preduzea redovno prouavaju konnjene proizvode i tehnologiju/

PRAENJEM SIGNALA KRIZE STANJE KRIZE PREDUZEA SE SIGURNORANIJE SPOZNATI.


6/30

KRIZNI MENADMENTTOK KRIZE PREDUZEA I POJAVA SIGNALA KRIZE


7/30

KRIZNI MENADMENTIZVORI ZA IDENTIFIKOVANJE KRIZE

1. Raunovodstvo preduzea- interno raunovodstvo kao kvantitativna slipreduzeu je primarni izvor simptoma krize.Preko svojih funkcija( financknjigovodstvo, knjigovodstvo preduzea, kontrola) raunovodstvo predpredodreeno da daje informacije za spoznaju krize.U okviru modernograunovodstva koristi se SISTEM ZA RANO UPOZORAVANJE I GENERACIJEpraktino realizuju u svim velikim preduzeima u okviru savremenog ko

kontrole.2. SARADNICI /ZAPOSLENI/- radnici na montai, vozai, prodavci na terenu

sve govori da je razgovor sa zaposlenima nuan i preko njih se moe sasimptomima krize.

3. RAZGOVOR SA RUKOVODSTVOM POGONA- razgovor sa fer i konstruktivnrukovodstvom pogona spada u nezaobilazne korake spoznaje krize.


8/30

KRIZNI MENADMENT4. NADZOR PREDUZEA- upravljanje putem etnje u krug, odnosno spoznaju krug kroz preduzee.5. RAZGOVOR SA KUPCIMA- sasluati kupce, jer kupci poznaju: slabosti distlogistike, slabosti u odnosima cijena, slabosti konkurenata, dobre i loe stranesopstvenih proizvoda.6. RAZGOVORI NA NIVOU GRANE- razgovori preduzea o problemima granenpr. Prilikom zasjedanja udruenja ili pri raspravi o tarifama, cijenama, mogu dprikladne mjere za identifikovanje krize daleko prije nego to moe da pokaodreenog udruenja.7. RAZGOVORI SA KREDITNIM INSTITUCIJAMA- razgovori ove vrste inicirae se pretee krize sa davaocima kredita.8. RAZGOVORI SA ISPORUIOCIMA- razgovori sa isporuiocima nude anse, srazgovori u grani, da se blagovremeno spoznaju krizna strukturna kretanja sopprivredne grane, poto odnosni slabi signali iz pojedinanih preduzea kod isprodaje itavoj grani, nastupaju povezano i stoga se mogu ranije spoznati.9. IZVJETAJI O ISPITIVANJU- odreena preduzea imaju obavezu da vre revrauna iz ega se nekad moe izvui zakljuak o postojanju krize preduzea.


9/30

KRIZNI MENADMENTUZROCI KRIZE1. UNUTRANJI UZROCI KRIZA- ZAPOSLENI

- RESURSI- ORGANIZACIJSKA STRUKTURA- KOMUNIKACIJSKA POLITIKA- NEADEKVATNO PLANIRANJE POSLOVANJA- NEDOSTACI U SISTEMU KONTROLINGA- MISIJA, VIZIJA I CILJEVI PREDUZEA

2. VANJSKI UZROCI KRIZE

- VLADA I NJENE REGULATIVNE MJERE- POTROAI- MEDIJI- INFORMATIKA TEHNOLOGIJA- PRIRODNE NEPOGODE- TERORIZAM- DIONIARI- DOBAVLJAI- KONKURENTI

- VANJSKE GRUPE


10/30

KRIZNI MENADMENTUZROCI KRIZE

Kada je kriza kao takva spoznata, onda se interes pomjera od siuzrocima.Centralni znaaj pripada analizi uzroka krize kao elementu ocjeega koncept sanacije preduzea ostaje ista stvar sree.

Hoemo zdravo preduzee. Bolesno preduzee nam slui za tupoznamo zdravo.A, sve opet nam pomae da dobijemo optspreavanju krize preduzea.Pored spreavanja krize preduzeza analizu uzroka krize dolazi u obzir i pripremanja savladavanjapreventivnog kriznog menadmenta.


11/30

KRIZNI MENADMENTEKSTERNI UZROCI KRIZE

U osnovi sve znaajnije promjene u okruenju preduzea nose spotencijal za izbijanje krize.Kao najvanije uzroke krize pomenuemo slijedee:-Oskudica i visoke cijene na tritima nabavke,-Promjene kurseva valuta,

-Konjukturne oscilacije,-Mjere u oblasti socijalne politike,-Zatite sredine,-Konkurencije,-Poreske politike,-Politike subvencioniranja,-Velike nesree za preduzee/ prirodne katastrofe,ratovi i trajk


12/30

KRIZNI MENADMENTEKSTERNI UZROCI KRIZE

Poledice promjena privrednog okruenja mogle bi se u principu podijeliti u d1. Recesije,2. Krize grane

Recesija- moe se naelno opisati kao pogoranje uslova u itavoj privredi. individualnog preduzea u takvim sluajevima utvruje se iz zavisnosti p

konjukturnih kretanja i od njegove sposobnosti prilagoavanja na promtakvim zbivanjem.Definicija recesije: jedna nacionalna ekonomija je u recesiji ukiliko u dva s

kvartala stagnira( takozvana nulta sopa rasta) ili biljei negativan ekoznai ukoliko je stopa ekonomskog rasta nia nego godinu dana ranije.vae isti kvartali iz godine ranije. Pri tome se mjeri cjelokupni ekonomjedne ekonomije, tj. Bruto drutveni proizvod ili stroija definicija recesije

Nacionalna ekonomija je u recesiji samo onda kada je stopa rasta u dva su

negativna- znai kada je manja od %.U toj situaciji oni govore o stvarnoekonomske snage jedne zemlje. Sve iznad % po njima je rast-pozitivan


13/30

KRIZNI MENADMENTKako se manifestuje recesija:

a) Faza: Javlja se neobino velika potreba za razliitimproizvodima/automobili/

b) Faza: Poslije zadovoljavanja dodate tranje, dolazi do smanc) Faza: rast se uravnoteuje na normalnu mjeru od 2%. Svi su

nesigurni. Investicije se odlau iz razloga opreznosti.d) Faza: rast ide prema 0.Avet recesije se poinje pojavljivati, r

zaista tu, nastaje teka kriza.

KRIZA GRANE- ima sasvim druge uzroke, posljedice i vremenskedimenzije.Kriza grane se karakterie stagnacijom ili smanjivaodreenih trita.


14/30

KRIZNI MENADMENTVeina uzroka za Krizu grane lei u:1. promjenjenim potrebama kupaca, 2. u

bazne tehnologije zbog inovacija, 3. u supstituciji.Veina kriza grana nastupa u fazi stagnacije trita ili ak degeneracije, dak

stagnacije privrednog ciklusa. Kriza grana su veinom krize kupaca. ( pmotobicikla na Evropskom tritu), tehnoloki razvoji( satovi , pisae madiskontinuitet razvoja okruenja( kriza nafte).

Recesija je as istine .

IMAJUI U VIDU VRSTE KRIZE MOGU SE NAVESTI SLIJEDEIEGZOGENI UZROCI KRIZE:

Egzogene strategijske krize

1) - promjene u ponaanja konzumenata pri kupovini ( nafta ),2) - opadajua kupovna mo konzumenata,3) - kontraktivan razvoj cijele privrede(recesija),4) - promjene u politici dranja zaliha trinih uesnika( dranje zaliha mo

krizu prodaje),5) - sezonska kolebanja( koja prevazilaze odstupanja koji su uoeni u pro6) - zasienost trita/antene za televizor/7) - promjena kursa8) - stvaranje kartela, politike krize, vojni obrauni.


15/30

KRIZNI MENADMENTEGZOGENE KRIZE USPJEHA

-Politiki indukovana poskupljenja sirovina,-trajkovi kod kupaca ili u sopstvenoj kui,-Katastrofe,-Porast vodeih kamata,-Visoke tarifne stavke( pojava oskudice na tritu rada),-Kad konkurent povredi patentna prava,-Fiskalne mjere iz politikih razloga(porez na investicije, subvenponude),-Nastup konkurenata sa jeftinom cijenom( moe da dovede do prodaje ili pada cijena),-Strana trita prolaze kroz dirigovane zahvate( blokade, bojkotpomjeranje kursa itd).


16/30

KRIZNI MENADMENT

EGZOGENE KRIZE LIKVIDNOSTI

-Pojavljivanje izuzetno tetnih izvjetaja u poslovnim asopisima,-Pri neispitanom odobravanju kredita i nemarnom nadzoru duniopasnost od odbijanja zahtjeva


17/30

KRIZNI MENADMENT


-Krize u kui su najopasniji uzroci krize preduzea. Najee navoeni uzroci preduzea su GREKE RUKOVODSTVA, NEDOVOLJNA SNABDJEVENOST SOPSTKAPITALOM, RAST VELIINE PREDUZEA, BORBA ZA VLAST, ISTUPANJE IZ TIMA NLINOSTI IZ PREDUZEA, KRIMINALNE RADNJE ITD.-Indikatori za pribliavanje krize u kui su:-Naduvana organizaciona struktura,-Duga zasjedanja na sastancima sa mnogo uesnika,

-Uurbana aktivnost putovanja,-Predimenzionirana sluba izvjetavanja,-Nedostatak podataka o tritu i konkurenciji,-Tolerancija nekompetentnosti rukovodeeg osoblja,-Glomazne administrativne strukture,-Oskudica jasnih ciljeva-Strah od neprilika i konflikata,-Zastarjela organizaciona struktura.

INTERNI UZROCI KRIZE


18/30

KRIZNI MENADMENTENDOGENE STRATEGIJSKE KRIZE

a) Izbor pravilne lokacijeb) Pravi izbor kanala prodajec) irina asortimanad) Poto se strategijske odluke uvjek zasnivaju na odreenim buduim oe

prognozama, postoji latentna opasnost pogrenog odluivanja na osnoprognoza./ pogrena procjena kretanja cijena,pogrena procjena konkpogrena procjena razvoja tehnologije itd. /

e) Snana sezonska kolebanja sa prisiljavanjem kapaciteta preduzea( zgzalihe, zaposleni) na zadovoljavanje potreba u picu.

f) Pogrena politika diverzifikacije, koja vodi vezivanju faktora uspjeha i reputem otkupa drugih firmi ili putem divezifikacije unutar nasleene prav

g) Nejasna izgradnja organizacije, koja za posljedicu ima gepove odgovoposlovanja i informacija.


19/30


20/30

KRIZNI MENADMENT


Dugorone investicije su finansirane kratkorono Nisu bile predviene nikakve rezerve likvidnosti/ finansiranja z

neoekivane potrebe za kapitalom. Raste stanje potraivanja Spremnost za nesigurne kredite, posebno stranim kupcima, no

opasnost od krize likvidnosti pri gubitku potraivanja. Suvie velike investicije u neproduktivne oblasti( uprava, zalih Pesimistike izjave lanova rukovodstva Kupovina iznemoglih firmi izaziva oticanje likvidnosti. Kada opadanje prodaje nema za posljedicu odgovarajue

prilagoavanje proizvodnje, nastaju visoke zalihe koje vezuju

kapital.


21/30

KRIZNI MENADMENTPrimjer jednog sistema za uzbunu - Katalog indikatoranegativnpozitivna odstupanja

Uestalost povratnih pitanjaRacionalni trokoviVremenski trokovi u svrhu obrazovanja rukovodstvaOvisnost o energijiPropusti u razvoju narudbiPropusti u planiranju narudbiOvisnost o sirovinamaOvisnost o dobavljaimaOptereenost trokovimaOdstranjivanja otpada


22/30

KRIZNI MENADMENT

Kvota reparatura postrojenja

Intenzitet istraivanjaRezerve proizvodnjeRata fluktuacijeKvota bolesnih radnikaKvota otpadaKvota ponudeKvota dodatnog kolovanja personala

Kvota reklamacijaIntenzitet kupovineRata ponovljenih kupovinaRazvoj, tempo ugovoraTanost isporuivanja i td.


23/30

KRIZNI MENADMENT

Ocjena opasnosti po preduzee - Primjer (odgovori da ili ne)

Opis potencijalnih opasnosti po preduzee-Smanjen broj ponuda-Nedovoljna iskoritenost kapaciteta uslovljeno vrstom brane-Nedovoljna iskoritenost kapaciteta uslovljeno konjungturnim-Nedovoljna iskoritenost preduzea pojedini dijelovido 50%-Zaustavljene investicije / odustajanje od planiranih investicija-Propusti u nedovoljnim mjerama za racionalizaciju

-Smanjenje sredstava izdvojenih za istraivanje, reklamu ili kolov-Otuivanje poslovne imovine-Preenos vlasnitva nad privatnom imovinom-Mijenjanje ili proirenje odnosa sa bankom-Izmjena naina plaanja sa ekovnog na mjenino-Izmjena naina plaanja sa besgotovinskog na mjenino-Prolongacija mjenica


24/30

KRIZNI MENADMENT-Vueni oblici plaanja-Prekoraenje kredita

-Neizmirene obaveze po osnovu kamata-Slabljenje kvaliteta proizvoda / usluga-Prelazak na nove proizvode / usluge-Specijalne ponude, veliki popusti u cijeni-Ponude koje idu na lini sopstveni troak-Temeljne izmjene sistema prodaje-Netane informacije i obavjetenja-Nedostaje spremnost za davanje informacija-Poveana tranja za pitanjima boniteta od strane treih lica-Poslovoa izbjegava da lino pregovara vezano za kredite-Svae i nesuglasice izmeu vodeih ljudi-Kvalifikovani radnici daju otkaz-Povean opoziv dobrovoljnih socijalnih uinaka-Nezapoljavanje novih radnika, penzionisanje postojeih, otka-Privremeni rad, pokrivanje pola smjene

-Ovisnost o subpreduzetniku


25/30

KRIZNI MENADMENT


26/30

KRIZNI MENADMENT

PERIODI RAZVOJA PREDUZEA KAO UZROCI KRIZE

Lippit i Schmidt identifikuju tokom tri faze razvoja preduzea( ROENJE, MLADest kriznih situacija i podruja koja preduzee mora da rjei da bi moglposlovanjem, pri emu je jako bitno kako preduzee rjeava predvidivestupnjevima svoga razvoja.

est krucijalnih kriza i naina reagovanja prikazano je u narednoj tabeli.1. Ideja je zaeta, firma je roena i novi proizvod je ponuen tritu.2. Oko svih novih preduzea u SAD ne uspjeva da preivi svoju prvu god

a manje od preostalih nastavlja da posluju poslije druge godine.KljunI RTVOVANJE.

3. Ako preduzee opstane onda se konfrontira sa treom krizom. Ovdje je obezbedi stabilnost. Ovo je vrijeme za zbrajanje dobitaka prije ulaska u

4. Ponos i reputacija. Slijedea kriza se bavi sa odnosima preduzea sa njepublikom. Provjerava se koliko je rukovodstvo spremno da se angaujsamoispitivanju.


27/30

KRIZNI MENADMENT5. ostvarivanje jedinstvenosti. Kada preduzee ue u fazu zrelo

se sa novim krizama.Preduzee mora stalno da se samo poostvaruje strategijsko diferenciranje u konkurenciji koritenjsopstvenih sposobnosti.

6. Doprinoenje drutvu.ta smo spremni da pruimo drutvu boekivanja direktnog prinosa, kao zahvalnost drutvu.

7. NA OSNOVU NEKIH EMPIRIJSKIH ISTRAIVANJA, O PROBLEMIUPRAVLJANJA KRIZOM POSTOJE TRI TIPINE FAZE RAZVOJA

8. -NEPOSREDNO PO OSNIVANJU PREDUZEA( OSNIVAKA KR9. - PRI DOSTIZANJU KRITINIH PRAGOVA RASTA( KRIZA PRAGO10. - NA KRAJU IVOTNOG CIKLUSA PREDUZEA ( STAROSNA KR


28/30


29/30

KRIZNI MENADMENT

DEJSTVA KRIZE PREDUZEA

Krize preduzea imaju Konstruktivna i Destruktivna dejstva.

DESTRUKTIVNO DJELOVANJE KRIZE PREDUZEA

Destruktivnodjelovanje krize preduzea moe biti ENDOGENO ILI EGZOGENOgrupe unutar preduzea koje bi se mogle oznaiti kao nosioci destruktivnpreduzea, su njegovi zaposleni i oni koji su uloili sopstveni kapital u pred

Kriza preduzea dovodi do trajnih oteenja zdravlja zaposlenih- stresne situa

radnog vremena, ukidanje dobrovoljnih socijalnih aktivnosti radnika, ukidusavravanje radnika, gubljenje socijalnih veza, gubitak uloenog kapitaladobiti, drastino opadanje vrijednosti preduzea prilikom prodaje.

Krizom preduzea mogu biti pogoeni privreda u cjelini,trini partneri, dravaustanove, kao i ostale institucije.


30/30

KRIZNI MENADMENT

KONSTRUKTIVNO DJELOVANJE KRIZE PREDUZEA

Krize preduzea nose u sebi i mogunost za preduzimanje dalekosenih promjena, zsprovoenje novih koncepcija orjentisanih ka budunosti, kao i razbijanje preuzetih,okotalih struktura.Koja konstruktivna dejstva mogu proizai iz krize preduzea:-Spoznaja procesa promjene i koritenje pruene anse.-Drugi govore o pojmu optimistike krize, krize kao anse za obuhvatanje sveobuhvasistema,-Trei opet pod ovim podrazumjevaju krizu preduzea i kao faktor racionalizacije u nkoja omoguava mjere, koje jedva da bi mogle da se realizuju u periodima kada ne-Kriza preduzea se, dakle, moe posmatrati i kao ansa za novi poetak.-Postoji hipoteza, po kojoj tek kriza podstie spremnost preduzea za inovacije i da oojaano iz procesa koji je nekada bio kritian za njegov opstanak.

Documents

KRIZNI_MENADŽMENT_2-_DIO