Kryteria wyodrębniania kierunków/szkół w ekonomii

Interpretacja kategorii i praw/prawidłowości ekonomicznych

Interpretacja wartości/cen dóbr i związane z tym teorie podziału i teorie wzrostu gospodarczego

Rola rynku i państwa jako mechanizmów regulacji: paradygmat rynku versus paradygmat państwa (planowania)

1

Interpretacja kategorii i praw/prawidłowości ekonomicznych

Czynnik historyczny vs. logiczny w rozwoju ekonomiiNaturalna vs historyczna interpretacja prawInterpretacja deterministyczna a stochastycznaPogląd o braku obiektywnych praw/prawidłowości ekonomicznych (szkoła historyczna, instytucjonalizm, merkantylizm)Pogląd: rozwój ekonomii jako poszukiwanie modeli i teorii adekwatniej opisujących rzeczywistość (krytyczny racjonalizm, C. Popper)Paradygmaty (T.Kuhn) i programy badawcze (I.Lakatos)

2

Kryteria postępu/rozwoju ekonomii jako nauki

1. kryterium zdolności do objaśniania zjawisk i procesów gospodarczych (kryterium tzw. realizmu naukowego)

2. kryterium utylitarności 3. kryterium siły predykcji (Friedman) 4. kryterium efektywności Mongina (tzw. realizmu

instrumentalnego): wyższej (rosnącej) w stosunku do teorii konkurencyjnych efektywności w rozwiązywaniu problemów naukowych

5. Kryterium falsyfikacjonizmu (Popper)

3

Interpretacja wartości/cen dóbr i związane z tym teorie podziału i zrostu

Klasyczna/obiektywna teoria wartości

Teoria produkcyjności krańcowej czynników wytwórczych jako TW

Psychologiczna/subiektywna TW (PTW a współczesna ekonomia psychologiczna)

Pragmatyczna teoria wartości

„Anty-teoria wartości”

4

Rynek i państwo jako mechanizmy regulacji: paradygmat rynku versus paradygmat państwa (planowania)

Istota paradygmatu rynku

1. Podmioty kierują się obserwacją zmian cen

2. Rynek ma cechę efektywności alokacyjnej

3. Na rynku występuje trwała tendencja do równowagi

4. Równowaga efektywna – maksymalizacja dobrobytu (optimum Pareto)

5. Optimum Pareto a polityka gospodarcza (kryterium kompensacji – Hicks, Kaldor)

5

Rynek i państwo jako mechanizmy regulacji: .... C.d.

Paradygmat rynku – punkt odniesienia to rynek doskonale konkurencyjny (idealny)Rzeczywistość ekonomiczna: występowanie licznych błędów rynku (market failures)Istota błędów rynku: naruszanie warunków konkurencji i systemu prywatnych praw własnościBłędy rynku wiążą się z: mono/oligopolami, efektami zewnętrznymi, dobrami publicznymi, niedoskonała informacją, niepewnością i ryzykiem

6

Rynek i państwo jako mechanizmy regulacji: .... C.d.

Niedoskonałości/błędy rynku – potrzeba regulacji publicznejRegulacja publiczna nie jest sprzeczna z paradygmatem rynkuRegulacja publiczna a polityka makroekonomiczna i strukturalna państwaNormatywna i ekonomiczna interpretacja regulacji publicznejZróżnicowanie błędów rynku powoduje potrzebę zróżnicowania metod i instrumentów regulacji publicznej

7

Rynek i państwo jako mechanizmy regulacji: .... C.d.

Punkt wyjścia paradygmatu państwa: trwała niezdolność mechanizmu rynkowego do maksymalizacji dobrobytu, przez m.in.:

1. Brak tendencji do równowagi makroekonomicznej (keynesizm)

2. Potrzeba bezpośredniego określania i realizowania przez państwo celów społecznych (instytucjonalizm, szk. historyczna, merkantylizm)

3. Tendencja do „anarchii produkcji” i marnotrawstwa zasobów ekonomicznych (marksizm)

4. Regulacja państwowa jako quasi-rynek

8