LEGJISLACIONI TATIMOR I KOSOVËS - Ballina

2

3

ADMINISTRATA TATIMORE E KOSOVËS

LEGJISLACIONI TATIMOR I KOSOVËS

BOTIMI II Mars, 2011 Prishtinë

4

5

PËRMBAJTJA HYRJE ............................................................................................................ 13

LIGJI NR. 03/L- 222 - PËR ADMINISTRATËN TATIMORE DHE PROCEDURAT ....... 15

Neni 1- Perkufizimet .......................................................................................................................... 16 Neni 2 - Administrata Tatimore e Kosovës ........................................................................................ 22 Neni 3 - Drejtori i Përgjithshëm i ATK-së ........................................................................................... 23 Neni 4 - Zëvendës Drejtorët e Përgjithshëm...................................................................................... 27 Neni 5 - Menaxherët kryesorë ........................................................................................................... 28 Neni 6 - Zyrtarët e tatimeve .............................................................................................................. 28 Neni 7 - Kompetenca delegimi .......................................................................................................... 29 Neni 8 - Raportimi ............................................................................................................................. 30 Neni 9- Vendimet shpjeguese publike ............................................................................................... 31 Neni 10 - Vendimet shpjeguese individuale ...................................................................................... 31 Neni 11 - Numri Fiskal dhe pajisja me Çertifikatë Fiskale .................................................................. 38 Neni 12 - Çregjistrimi i Tatimpaguesve .............................................................................................. 56 Neni 13 - Krijimi dhe mbajtja e regjistrave ........................................................................................ 61 Neni 14 - Qasja në libra, regjistrime, kompjuterë dhe pajisje të tjera për ruajtjen e regjistrave ....... 93 Neni 15 - Mbledhja e informatave ose provave .............................................................................. 102 Neni 16 - Obligimet e përfaqësuesve juridik dhe menaxherëve të pasurisë ................................... 107 Neni 17 - Deklaratat tatimore .......................................................................................................... 115 Neni 18 - Vetë-vlerësimi .................................................................................................................. 115 Neni 19 - Vlerësimi i Drejtorit të Përgjithshëm për Tatimin ............................................................ 116 Neni 20 - Kufizimet kohore për vlerësimet ...................................................................................... 128 Neni 21 - Vlerësimet në rast rreziku ................................................................................................ 129 Neni 22 - Njoftim vlerësimi .............................................................................................................. 129 Neni 23 - Anulimi i dokumenteve tatimore ..................................................................................... 131 Neni 24 - Detyrimi në rastet e veprës penale në fushën e tatimeve ............................................... 134 Neni 25 - Detyrimi i personave përgjegjës ....................................................................................... 134 Neni 26 - Vlerësimi i detyrimit të personit të tretë ose për personat e tretë .................................. 134 Neni 27 - Pagesat ............................................................................................................................. 136 Neni 28 - Interesi ............................................................................................................................. 137 Neni 29 - Rendi i pagesave .............................................................................................................. 141 Neni 30 - Kreditimet dhe rimbursimet............................................................................................. 143 Neni 31 - Përdorimi i bankave dhe Institucioneve tjera të Licencuara Financiare ........................... 147 Neni 32 - Tatimi që është i detyrueshëm dhe i pagueshëm ............................................................ 147 Neni 33 - Barra................................................................................................................................. 148 Neni 34 - Masë për marrje pasurie .................................................................................................. 166 Neni 35 - Zbatimi me përmbarim i masës së marrjes ...................................................................... 175 Neni 36 - Shitja në ankand publik .................................................................................................... 187 Neni 37 - Kufizimet mbi mbledhjen e detyrueshme ........................................................................ 188 Neni 38 - Mbledhja e tatimit nga ortakët dhe anëtarët e shoqatave të painkorporuara ................ 189 Neni 39 - Urdhrat për raste rrezikimi............................................................................................... 189 Neni 40 - Embargo në importe dhe eksporte .................................................................................. 190 Neni 41 - Ndalesat për largim .......................................................................................................... 190

6

Neni 42 - Transferimi i Aseteve ....................................................................................................... 191 Neni 43 - Borxhet tatimore të pambledhshme ................................................................................ 193 Neni 44 - Të ardhurat e paligjshme ................................................................................................. 195 Neni 45 - Drejtori i Përgjithshëm mundet të ri-karakterizojë marrëveshjet .................................... 196 Neni 46 - Transaksionet mes personave të lidhur ........................................................................... 196 Neni 47 - Shkëmbimi i transaksioneve dhe raportimi i informatave nga palët e treat .................... 197 Neni 48 - Nën-deklarimi i të ardhurave dhe arkëtimet e devijuara ................................................. 199 Neni 49 - Sanksionet për mospërmbushje ....................................................................................... 200 Neni 50 - Ndëshkimi administrativ lidhur me Certifikatën Fiskale ................................................... 200 Neni 51 - Ndëshkimet Administrative lidhur me mos deklarim dhe mos pagesë ............................ 200 Neni 52 - Ndëshkimet administrative lidhur me nën deklarimin e tatimit dhe mbi deklarimin e rimbursimeve tatimore ................................................................................................................... 201 Neni 53 - Mosdorëzimi, mos krijimi ose mos paraqitja e të dhënave .............................................. 201 Neni 54 - Ndëshkimet për mos-mbajte të tatimit në burim ............................................................ 202 Neni 55 - Mosdorëzimi i pasurisë që i nënshtrohet masës së marrjes së dhe lënia mënjanë e Parave......................................................................................................................................................... 203 Neni 56 - Ndëshkimi Administrativ për gabime nga përfaqësuesit e Tatimpaguesve, Këshilltarët atimor, apo personat tjerë në emër të tatimpaguesit ..................................................................... 203 Neni 57 - Ndëshkimi Administrativ për mos përdorim të Pajisjeve Elektronike Fiskale për mos regjistrim të transaksioneve ............................................................................................................ 203 Neni 58 - Ndëshkimet administrative lidhur me TVSH .................................................................... 204 Neni 59 - Ndëshkimi administrativ për mallrat pa origjinë .............................................................. 205 Neni 60 - Ndëshkimi për mashtrim civil ........................................................................................... 205 Neni 61 - Sanksionet shtesë............................................................................................................. 205 Neni 62 - Zbritja e sanksioneve ........................................................................................................ 206 Neni 63 - Veprat penale në fushën e tatimeve ................................................................................ 248 Neni 64 - Paraqitja vullnetare e veprave penale në fushën e tatimeve ........................................... 249 Neni 65 - Mos raportimi i veprave penale në fushën e tatimeve .................................................... 249 Neni 66 - Zbatimi i Kodit të Procedurës Penale ............................................................................... 250 Neni 67 - Pezullimi i procedurës penale për veprat penale ............................................................. 250 Neni 68 - Ndjekjet penale dhe procedurat tatimore ....................................................................... 250 Neni 69 - Kohëzgjatja e hetimit të veprave penale në fushën e tatimeve ....................................... 251 Neni 70 - Juridiksioni territorial ....................................................................................................... 251 Neni 71 - Pjesëmarrja e ATK-së në procedurë paraprake ................................................................ 251 Neni 72 - Pjesëmarrja e ATK-së në procedurat gjyqësore ............................................................... 252 Neni 73 - Pezullimi i Procedurave .................................................................................................... 252 Neni 74 - Njësiti i Hetimeve Tatimore ............................................................................................. 252 Neni 75 - Kompetencat e njësisë së hetimeve të tatimore gjatë procedurës penale ...................... 253 Neni 76 - Përgjegjësitë e zyrtarëve tatimor ..................................................................................... 254 Neni 77 - Ankesat në Administratën Tatimore ................................................................................ 254 Neni 78 - Themelimi i Bordit të Pavarur për Rishqyrtime ................................................................ 265 Neni79 - Roli i Bordit........................................................................................................................ 265 Neni 80 - Procedurat për Bord......................................................................................................... 267 Neni 81 - Rishqyrtimi juridik ............................................................................................................ 268 Neni 82 - Detyrimi për të paguar gjatë procedurës së ankesave ..................................................... 268 Neni 83 - Përfaqësuesit e tatimpaguesit.......................................................................................... 269 Neni 84 - Konfidecialiteti i informatave tatimore ............................................................................ 270 Neni 85 - Ruajtja e integritet të ATK-së dhe Kundër korrupsioni ..................................................... 272 Neni 86 - Masat e përkohshme Ndërkombëtare ............................................................................. 274 Neni 87 - Udhëzimet Administrative ............................................................................................... 274

7

Neni 88 - Propozimi, Emërimi dhe Aprovimi i Drejtorit te Përgjithshëm të ATK-se me pëlqimin e Përfaqësuesit Civil ndërkombëtare ................................................................................................. 275 Neni 89 - Ligji i aplikueshëm ............................................................................................................ 275 Neni 90 - Hyrja në fuqi ..................................................................................................................... 275

LIGJI NR. 03/L- 146 - PËR TATIMIN MBI VLERËN E SHTUAR ............................ 283

KREU I - DISPOZITAT E PËRGJITHSHME ......................................................................... 284

Neni 1- Qëllimi ................................................................................................................................. 284 Neni 2 - Përkufizimet ....................................................................................................................... 284 Neni 3 - Objekti i tatuarjes ............................................................................................................... 289

KREU II - PERSONAT E TATUESHËM .............................................................................. 290

Neni 4 - Personat e tatueshëm ........................................................................................................ 290 Neni 5 - Certifikata për import dhe eksport..................................................................................... 291 Neni 6 - Dispozitat e përgjithshme lidhur me kërkesën për tu regjistruar dhe për të lëshuar Certifikatën e regjistrimit ................................................................................................................ 292 Neni 7 - Regjistrimi i obligueshëm – obligimi për të komunikuar ndryshimet e të dhënave të regjistrimit ....................................................................................................................................... 296 Neni 8 - Regjistrimi vullnetar ........................................................................................................... 296 Neni 9 - Çregjistrimi ......................................................................................................................... 298

KREU III - TRANSAKSIONET E TATUESHME .................................................................... 300

Neni 10 - Furnizimi i mallrave .......................................................................................................... 300 Neni 11 - Aplikimi i mallrave të biznesit për nevoja jo–biznesore ................................................... 300 Neni 12 - Aplikimi i mallrave të biznesit për nevoja të biznesit nën rrethana të caktuara të zbritjes së TVSH-së ........................................................................................................................................... 301 Neni 13 - Transferi i biznesit ............................................................................................................ 302 Neni 14 - Furnizimi i shërbimeve ..................................................................................................... 306 Neni 15 - Shfrytëzimi i mallrave të biznesit për nevoja jo-biznesore ............................................... 306 Neni 16 - Shfrytëzimi i shërbimeve për vetë-furnizim për nevoja të biznesit .................................. 307 Neni 17 - Shërbimet në lidhje me transferin e biznesit ................................................................... 307 Neni 18 - Furnizimi i shërbimeve në emrin e tij mirëpo në llogari të personit tjetër ....................... 307

KREU IV - VENDI I TRANSAKSIONEVE TË TATUESHME .................................................. 308

Neni 19 - Vendi i furnizimit të mallrave ........................................................................................... 308 Neni 20 - Vendi i furnizimit të shërbimit.......................................................................................... 309 Neni 21 - Vendi i importimit të mallrave ......................................................................................... 315

KREU V - MOMENTI I LINDJES SË DETYRIMIT DHE NGARKIMI ME TVSH ....................... 318

Neni 22 - Momenti i lindjes se detyrimit dhe ngarkimi me TVSH për furnizimet e mallrave dhe shërbimeve ...................................................................................................................................... 318 Neni 23 - Momenti i lindjes se detyrimit dhe ngarkimi me TVSH për importimin e mallrave.......... 319

KREU VI - SHUMA E TATUESHME .................................................................................. 320

Neni 24 - Shuma e tatueshme për furnizimin e mallrave dhe shërbimeve ...................................... 320 Neni 25 - Shuma e tatueshme në lidhje me importimin e mallrave - Konvertimi i vlerës së valutave të huaja në Euro .............................................................................................................................. 323

KREU VII - NORMAT ...................................................................................................... 325

Neni 26 - Norma .............................................................................................................................. 325 KREU VIII - LIRIMET PA TË DREJTËN E ZBRITJES SË TVSH-SË SË ZBRITSHME ................. 326

8

Neni 27 - Lirimet për aktivitetet e caktuara me interes publik ........................................................ 326 Neni 28 - Lirimet për aktivitetet e tjera ........................................................................................... 330

KREU IX - LIRIMET NË IMPORTIM DHE LIRIMET TJERA SPECIALE LIDHUR ME IMPORTIMIN ................................................................................................................. 332

Neni 29 - Lirimet në importim ......................................................................................................... 332 Neni 30 - Lirimet tjera speciale lidhur me importimin ..................................................................... 333

KREU X - LIRIMET NË EKSPORTIM ................................................................................. 339

Neni 31 - Lirimet në eksportim ........................................................................................................ 339 KREU XI - LIRIMET E LIDHURA ME TRANSPORTIN NDËRKOMBËTAR ............................ 341

Neni 32 - Lirimet e lidhura me transportin ndërkombëtar .............................................................. 341 KREU XII - LIRIMET NË LIDHJE ME TRANSAKSIONET E CAKTUARA TË TRAJTUARA SI EKSPORTE, LIRIMET PËR FURNIZIMIN E SHËRBIMEVE NGA NDËRMJETËSUESIT, DHE LIRIMET NË LIDHJE ME ARANZHIMET DOGANORE DHE TË NGJASHME ....................... 342

Neni 33 - Lirimet në lidhje me transaksionet e caktuara që trajtohen si eksporte .......................... 342 Neni 34 - Lirimet për furnizimin e shërbimeve nga ndërmjetësuesit .............................................. 343 Neni 35 - Depot doganore dhe aranzhimet e ngjashme .................................................................. 343

KREU XIII - ZBRITJET ...................................................................................................... 344

Neni 36 - E drejta për të zbritur TVSH-në ........................................................................................ 344 Neni 37 - Ushtrimi i së drejtës për zbritje ........................................................................................ 346 Neni 38 - Mënyra e ushtrimit të së drejtës për të zbritur TVSH-në e zbritshme .............................. 350 Neni 39 - Llogaritja e pjesës së TVSH-së së zbritshme që lejohet si e zbritshme ............................. 350 Neni 40 - Kërkesat për rimbursim të TVSH-së ................................................................................. 352 Neni 41 - Rregullimet e zbritjeve ..................................................................................................... 357 Neni 42 - Zbritjet e TVSH-së së zbritshme në fillimin e aktivitetit ekonomik si person i tatueshëm i regjistruar për TVSH ........................................................................................................................ 362

KREU XIV - BORXHET E KËQIJA ...................................................................................... 364

Neni 43 - Borxhi i keq për nevoja të TVSH-së .................................................................................. 364 KREU XV - FATURIMI DHE LËSHIMI I DOKUMENTEVE TË TJERA TATIMORE ................. 366

Neni 44 - Lëshimi nga personi i tatueshëmi faturave dhe dokumenteve te tjera që shërbejnë si fatura ............................................................................................................................................... 366 Neni 45 Përmbajtja e faturave të lëshuara nga personi i tatueshëm për personin e tatueshëm .... 366 Neni 46 - Përmbajtja e një fature të lëshuar nga personi i tatueshëm për personin tjetër ............. 367 Neni 47 - Notë debiti dhe notë krediti ............................................................................................. 368 Neni 48 - Fatura e borxhit të keq ..................................................................................................... 368 Neni 49 - Kërkesat për të siguruar fatura të thjeshtuara dhe kupona fiscal .................................... 369 Neni 50 - Lëshimi dhe dërgimi i faturave përmes mënyrave elektronike dhe dokumenteve që shërbejnë si fatura ........................................................................................................................... 371 Neni 51- Dispozitat e veçanta .......................................................................................................... 371

KREU XVI - PERSONAT E OBLIGUESHËM PËR TË PAGUAR TVSH ................................... 373

Neni 52 - Personat e obligueshëm për të paguar TVSH-në .............................................................. 373 KREU XVII - PERIUDHAT TATIMORE DHE DEKLARATAT E TVSH-SË ............................... 380

Neni 53 - Periudhat tatimore ........................................................................................................... 380 Neni 54 - Deklaratat e TVSH-së, dorëzimi dhe pagesa ..................................................................... 381

9

KREU XVIII - MBAJTJA DHE RUAJTJA E LIBRAVE TË TVSH-SË, SHËNIMEVE DHE DOKUMENTACIONIT TJETËR ......................................................................................... 383

Neni 55 - Kërkesa për regjistrimin e informatave, mbajtjen e shënimeve dhe sigurimin e qasjes .. 383 Neni 56 - Ruajtja e faturave, faturave të borxhit të keq, notë kreditit dhe notë debitit,faturave të thjeshtësuara, kuponëve dhe dokumenteve që shërbejnë si fatura,librave dhe shënimeve .......... 384 Neni 57 - Periudha e ruajtjes së Librave dhe të gjitha regjistrimeve për TVSH ................................ 385

KREU XIX - SKEMAT E VEÇANTA .................................................................................... 387

Neni 58 - Skemat e veçanta për agjentët e udhëtimit ..................................................................... 387 Neni 59 - Aranzhimet speciale të aplikueshme për mallrat e dorës së dytë, punët artistike, artikujt e koleksionistëve dhe antikitetet: Skema e marzhës së fitimit dhe aranzhimet speciale për shitjet me ankand public .................................................................................................................................. 388 Neni 60 - Skema e normës së sheshtë për bujqit ............................................................................ 390 Neni 61 - Skema e veçantë për shërbimet e furnizuara në mënyrë elektronike .............................. 391 Neni 62 - Skemat e veçanta për arin e investueshëm...................................................................... 392

KREU XX - DISPOZITAT PËRFUNDIMTARE ..................................................................... 394

Neni 63 - Ligji i aplikueshëm dhe Autoritetet Tatimore ................................................................... 394 Neni 64 - Periudha kalimtare – dispozitat kalimtare ....................................................................... 394 Neni 65 - Zbatimi ............................................................................................................................. 395 Neni 66 - Hyrja në fuqi ..................................................................................................................... 396

LIGJI NR. 03/L-161- LIGJI PËR TATIMIN NË TË ARDHURAT PERSONALE ........... 403


Neni 1 -Qëllimi ................................................................................................................................. 404 Neni 2 -Përkufizimet ........................................................................................................................ 404 Neni 3 -Tatimpaguesit ..................................................................................................................... 410 Neni 4 -Objekti i tatimit ................................................................................................................... 410 Neni 5 -Të ardhurat e tatueshme .................................................................................................... 411 Neni 6 - Shkallët e tatimit ................................................................................................................ 411 Neni 7 - Të ardhurat bruto ............................................................................................................... 412 Neni 8 - Të ardhurat që përjashtohen ............................................................................................. 415

KREU II - TË ARDHURAT NGA PUNËSIMI ....................................................................... 420

Neni 9 - Të ardhurat nga pagat ........................................................................................................ 420 KREU III - TE ARDHURAT NDRYSHE NGA ATO TE PUNESIMIT ....................................... 423

Neni 10 - Të ardhurat nga aktivitetet afariste ................................................................................. 423 Neni 11 - Të ardhurat nga Qiratë ..................................................................................................... 429 Neni 12 - Të ardhurat nga pasuria e paprekshme............................................................................ 430 Neni 13 - Të ardhurat nga Interesi ................................................................................................... 430 Neni 14 - Të ardhurat tjera përfshirë dhuratat ................................................................................ 431

KREU IV - SHPENZIMET AFARISTE TË LEJUESHME ......................................................... 432

Neni 15 - Dispozitat e përgjithshme të shpenzimeve ...................................................................... 432 Neni 16 - Shpenzimet e reprezentacionit ........................................................................................ 433 Neni 17 - Shpenzimet e Borxhit të keq ............................................................................................ 434 Neni 18 - Shpenzimet afariste të udhëtimit ..................................................................................... 436 Neni 19 - Pagesat për personat e lidhur .......................................................................................... 436 Neni 20 - Zhvlerësimi ....................................................................................................................... 437

10

Neni 21 - Zhvlerësimi i bagëtive ...................................................................................................... 441 Neni 22 - Zbritjet e posaçme për pasuritë e reja ............................................................................. 442 Neni 23 - Riparimet dhe përmirësimet ............................................................................................ 443 Neni 24 - Amortizimi ........................................................................................................................ 444 Neni 25 - Shpenzimet kërkimore dhe zhvillimore ............................................................................ 444 Neni 26 - Humbjet tatimore ............................................................................................................ 446 Neni 27 - Shpenzimet e qirasë ......................................................................................................... 447 Neni 28 - Zbritjet e lejuara për kontribute bamirëse ....................................................................... 447 Neni 29 - Shpenzimet edukative/arsimore dhe trajnuese ............................................................... 449

KREU V - SHPENZIMET E PALEJUESHME ....................................................................... 450

Neni 30 - Shpenzime e palejueshme ............................................................................................... 450 KREU VI - FITIMET DHE HUMBJET KAPITALE ................................................................. 453

Neni 31 - Të ardhurat nga fitimet kapitale ...................................................................................... 453 Neni 32 - Metoda e parasë së gatshme dhe akruale e kontabilitetit ............................................... 456

KREU VII - LIBRAT DHE REGJISTRIMET ........................................................................... 457

Neni 33 - Kërkesa për libra dhe regjistrime ..................................................................................... 457 Neni 34 - Kërkesat për libra dhe regjistrime për bizneset e vogla ................................................... 459

KREU VIII - DISPOZITAT NDËRKOMBËTARE ................................................................... 460

Neni 35 - Njësi e Përhershme .......................................................................................................... 460 Neni 36 - Çmimet e transferimit ...................................................................................................... 462 Neni 37 - Shmangia e tatimeve të dyfishta ...................................................................................... 466

KREU IX - DISPOZITAT E MBAJTJES NË BURIM .............................................................. 467

Neni 38 - Mbajtja në tatimit në paga ............................................................................................... 467 Neni 39 - Tatimi i mbajtur në burim në interes dhe të drejta pronësore ........................................ 470 Neni 40 - Tatimi i mbajtur në burim në fitoret nga lotaria dhe lojërat e fatit .................................. 471 Neni 41 - Mbajtja në burim në pagesa të caktuara për jo-rezidentët .............................................. 472

KREU X - ORTAKËRITË DHE GRUPIMI I PERSONAVE ...................................................... 477

Neni 42 - Ortakëritë dhe grupimi i personave ................................................................................. 477 KREU XI - PAGESAT, KREDITIMET DHE DEKLARATAT .................................................... 478

Neni 43 - Pagesa e tatimit për veprimtaritë afariste ....................................................................... 478 Neni 44 - Pagesa e tatimit për qiratë ............................................................................................... 482 Neni 45 -Pagesa e tatimit për pasurinë e paprekshme .................................................................... 483 Neni 46 - Pagesa e tatimit për të ardhurat tjera të tatueshme, përfshirë fitimet kapitale .............. 483 Neni 47 - Kreditimet kundrejt tatimit .............................................................................................. 485 Neni 48 - Deklaratat tatimore dhe pagesat ..................................................................................... 485 Neni 49 - Ankesa dhe masat e përkohshme .................................................................................... 486 Neni 50 - Zbatimi ............................................................................................................................. 487 Neni 51 - Ligji i aplikueshëm ............................................................................................................ 487 Neni 52 - Hyrja në fuqi ..................................................................................................................... 488

LIGJI NR. 03/L- 162 - PËR TATIMIN NË TË ARDHURAT E KORPORATAVE.......... 489


Neni 1- Qëllimi ................................................................................................................................. 490 Neni 2 - Përkufizimet ....................................................................................................................... 490 Neni 3 - Tatimpaguesit.................................................................................................................... 495

11

Neni 4 - Objekti i tatimit .................................................................................................................. 495 Neni 5 - Të ardhurat e tatueshme................................................................................................... 495 Neni 6 - Shkalla e tatimit................................................................................................................. 504

KREU II - TË ARDHURAT QË LIROHEN NGA TATIMI ....................................................... 505

Neni 7 - Të ardhurat e liruara .......................................................................................................... 505 KREU III - SHPENZIMET .................................................................................................. 507

Neni 8 - Shpenzimet e palejueshme ............................................................................................... 507 Neni 9 - Shpenzimet e lejueshme ................................................................................................... 508 Neni 10 - Zbritjet e lejueshme ........................................................................................................ 510 Neni 11 - Shpenzimet e reprezentacionit ....................................................................................... 512 Neni 12 - Borxhet e këqija .............................................................................................................. 513 Neni 13 - Fondet rezervë ................................................................................................................ 515 Neni 14 - Pagesat për personat e lidhur ......................................................................................... 515 Neni 15 - Zhvlerësimi ...................................................................................................................... 516 Neni 16 - Zhvlerësimi i bagëtive...................................................................................................... 520 Neni 17 - Zbritjet e posaçme për pasuritë e reja ............................................................................ 520 Neni 18 - Riparimet dhe përmirësimet ........................................................................................... 521 Neni 19 - Amortizimi ....................................................................................................................... 523 Neni 20 - Shpenzimet kërkimore dhe zhvillimore ........................................................................... 523

KREU IV - FITIMET DHE HUMBJET NË KAPITAL, HUMBJET NË BIZNES .......................... 525

Neni 21 - Fitimet dhe humbjet në capital ....................................................................................... 525 Neni 22 - Shndërrimi jo i vullnetshëm ............................................................................................ 528 Neni 23 - Humbjet Tatimore ........................................................................................................... 528

KREU V - LIKUIDIMET DHE RIORGANIZIMET ................................................................. 530

Neni 24 - Shpërndarja e pronës ....................................................................................................... 530 Neni 25 - Likuidimi .......................................................................................................................... 530 Neni 26 - Riorganizimi ..................................................................................................................... 530

KREU VI - ÇMIMET E TRANSFERIMIT, SHMANGIA E TATIMEVE TË DYFISHTA ............... 533

NENI 27 - Çmimet e transferimit .................................................................................................... 533 Neni 28 - Shmangia e tatimeve të dyfishta ...................................................................................... 537 Neni 29 - Njësi e Përhershme .......................................................................................................... 537

KREU VII - MBAJTJA NË BURIM E TATIMEVE ................................................................. 540

NENI 30 -Tatimi i mbajtur në burim në, interes, të drejtat pronësore (royalties), qiratë, fitoret në lotari dhe Lojërat e Fatit .................................................................................................................. 540 Neni 31 - Mbajtja në burim në pagesa të caktuara për jo-rezidentët .............................................. 543

KREU VIII - DISPOZITAT E VEÇANTA .............................................................................. 549

Neni 32 - Trajtimi i aktiviteteve të sigurimit ................................................................................... 549 Neni 33 - Trajtimi i të ardhurave komerciale të organizatave joqeveritare ..................................... 549

KREU IX - DISPOZITAT ADMINISTRATIVE ....................................................................... 552

Neni 34 - Deklarimi i tatimeve ........................................................................................................ 552 Neni 35 - Pagesat e tatimit ............................................................................................................. 553 Neni 36 - Kërkesa për Libra dhe Regjistrime ................................................................................... 558 Neni 37 - Kërkesat për Libra dhe Regjistrime për bizneset e vogla ................................................. 560 Neni 38 - Dispozitat kalimtare ........................................................................................................ 560

12

KREU X - DISPOZITAT PËRFUNDIMTARE........................................................................ 562

NENI 39 - Zbatimi ............................................................................................................................ 562 Neni 40 - Ankesat ........................................................................................................................... 562 Neni 41 - Ligji në fuqi ...................................................................................................................... 562 Neni 42 - Hyrja në fuqi .................................................................................................................... 563

13

HYRJE Respektimi i ligjeve tatimore është përgjegjësi esenciale qytetare. Në një vend

modern, që Kosova synon të jetë, nga qytetarët kërkohet pagesa e tatimeve dhe obligimeve tjera të cilat financojnë programet qeveritare, ofrimin e shërbimeve publike si dhe standardet e larta të arsimit, mirëqenies, shëndetit, mbështetjes sociale, mbrojtjes, zbatimit të ligjit dhe infrastrukturës së përgjithshme. Të gjitha këto mund të sigurohen dhe të bëhen të mundshme vetëm në mbledhjen e duhur të tatimeve. Këtë e thekson fuqishëm edhe Kushtetuta e Republikës se Kosovës, citojmë:

“Secili person është i obliguar që të paguajë tatimet dhe kontributet e tjera të parapara me ligj” – Neni 119

Është detyrë dhe obligim i çdo tatimpaguesi që të respektoj dhe të zbatoj dispozitat e legjislacionit tatimor të aplikueshëm.

“Shpenzimet publike dhe mbledhja e të hyrave publike duhet të bazohen në parimet e llogaridhënies, efektshmërisë, efikasitetit dhe transparencës” – Neni 120

Përgjegjësi e Administratës Tatimore, si Agjencion Ekzekutiv me Autonomi të plotë, është që të administrojë zbatueshmërinë e çdo lloji të tatimit të aplikuar me legjislacion tatimor në Republikën e Kosovës.

Administrata Tatimore në mënyrë që të realizojë përgjegjësinë që i ka dhënë ligji, të gjitha përpjekjet i ka përqendruar në përmbushjen vullnetare të detyrimeve tatimore nga ana e tatimpaguesve. Përmbushja vullnetare nënkupton deklarimin dhe pagesën e detyrimit tatimor nga ana e tatimpaguesit, duke respektuar dispozitat ligjore në lidhje me shumën e tatimit që duhet të paguhet dhe respektimin e afatit të pagesës së kësaj shume, pa ndërhyrjen e ATK-së.

Që të realizohet ky objektiv, ATK gjithmonë është në shërbim të tatimpaguesit. ATK në çdo rast mundohet që të krijojë kushte më të favorshme për tatimpaguesin dhe procedura sa më të lehta dhe më të thjeshta për t’i mundësuar tatimpaguesit që të përmbushë vullnetarisht detyrimin e tij tatimor. Pra, misioni i ATK-së është zhvillimi në nivelin më të lartë të përmbushjes vullnetare në përputhje me ligjet dhe rregulloret që janë në fuqi e gjithashtu edhe dhënia e shërbimeve profesionale, transparente dhe efektive për tatimpaguesin.

Administrata Tatimore ka obligim dhe detyrë të vendosur me ligj që të sigurojë zbatim të njëtrajtshëm të dispozitave ligjore për të gjithë tatimpaguesit në mënyrë të njëjtë për situata të njëjta.

Për këtë arsye ATK ka botuar këtë vëllim të këtij libri në mënyrë që të njoftojë tatimpaguesin me legjislacionin e zbatueshëm tatimor, me të drejtat dhe obligimet që ka tatimpaguesi ndaj Administratës Tatimore si dhe të drejtat dhe obligimet që ka Administrata Tatimore ndaj tatimpaguesit. Për të bërë më të kuptueshëm të zbatuarit e ligjit, në këtë vëllim të këtij libri është bërë ndërlidhja e Ligjeve me Udhëzimet Administrative për zbatimin e Ligjit.

Secili tatimpagues ka të drejtë që të jetë i informuar, ndihmuar dhe dëgjuar me kohë. ATK do të mundohet që të ju trajtojë me mirësjellje dhe në rrethana normale do të

14

mundohet që të ju ofrojë udhëzime, duke nxjerrë shpjegime publike dhe individuale për të ju shpjeguar se si të interpretoni dhe aplikoni dispozitat e legjislacionit tatimor.

Nga tatimpaguesi kërkojmë që të paguaj jo më shumë se shumën korrekte të

tatimit. ATK në këtë rast do të veprojë me integritet dhe paanësi në të gjitha rastet kur ne merremi me Ju, ashtu që Ju të paguani vetëm tatimin e duhur dhe për të parë se të gjitha kreditë, përfitimet, kompensimet dhe të tjera, janë aplikuar siç duhet.

Është e drejtë e tatimpaguesit dhe detyrë e ATK-së që shënimet e tatimpaguesit të ruhen me besueshmëri dhe konfidencialitet. Tatimpaguesi mund të lirojë ATK-në nga konfidencialiteti dhe vetëm atëherë ATK ka të drejtë që informatat e atij tatimpaguesi t’i bëjë publike.

Bazuar në legjislacionin tatimor, ATK-ja ka të drejtë të bëjë vlerësime në lidhje me deklarimet tuaja. Mirëpo, është e drejtë e çdo tatimpaguesi që të ushtrojë ankesë ndaj vlerësimeve të tilla. Ekzistojnë procedura gjithëpërfshirëse të pakënaqësive dhe ankesave të hapura për të gjithë tatimpaguesit, dhe ne ju inkurajojmë t’i përdorini, nëse jeni në një mënyrë i pakënaqur me vlerësimin / vendimin dhe përcaktimin zyrtar të lëshuar nga ATK-ja. Ne gjithashtu do të mundohemi që plotësisht të ju sqarojmë të drejtat tuaja për shqyrtim, kundërshtim dhe ankesë, nëse ju jeni të pasigurt për ato, apo keni nevojë për sqarime.

Secili tatimpagues është i obliguar që të mbajë shënime (libra, regjistrime, fatura, kontrata, etj.) ashtu siç është kërkuar me Legjislacionin tatimor dhe me dispozitat e atyre ligjeve që ai tatimpagues duhet t’iu nënshtrohet. Është obligim i secilit tatimpagues që të jetë bashkëpunues dhe i ndershëm duke ofruar informata të sakta dhe të besueshme, zyrtarëve të ATK-së në procedura të kontrollit apo të verifikimit të atyre dokumentacioneve. Gjithashtu nga Ju kërkohet që këto dokumente t’i ofroni në kohën e kërkuar nga ATK-ja në mënyrë që të na mundësoni kryerjen e verifikimeve tona në kohë sa më optimale.

Nga Ju kërkojmë që t’i paguani tatimet në kohë, sepse si pasojë e mospagesës në kohë, pasojnë ndëshkimet që janë të parapara me dispozita të veçanta ligjore. Në anën tjetër ATK nuk është e interesuar aspak që të mbushë buxhetin e Kosovës nga ndëshkimet, por synimi jonë primar është mbushja e buxhetit të Kosovës nga përmbushja vullnetare e detyrimeve tatimore nga ana e tatimpaguesve. Mirëpo, nëse Ju nuk i përmbushni obligimet tuaja tatimore në shumën dhe kohën e duhur, duhet të dini se legjislacioni tatimor mund të parasheh sanksione, ndëshkime dhe / ose imponimin e interesit. Legjislacioni tatimor i ka ofruar ATK-së instrumentet për mbledhjen e detyrimeve të pashlyera ndaj ATK-së. Evazioni tatimor dhe shkeljet mund të implikojnë shkelje kriminale dhe në raste më serioze mund të ndërmerren procedura perspektive të parapara me dispozita ligjore.

Për të gjitha këto që u thanë më lartë në lidhje me procedurat që parasheh legjislacioni, Ju mund të informoheni më gjerësisht në Ligjet në vazhdim të cilat janë të ndërlidhura edhe me Udhëzimet Administrative për zbatimin e këtyre ligjeve ku secili Nen i Ligjit është i ndërlidhur me Nenin përkatës të Udhëzimit Administrativ, si dhe të njëjtat mund t’i gjeni në formë elektronike në Ueb faqen zyrtare të ATK-së www.atk-ks.org. Administrata Tatimore e Kosovës, Departamenti i Përmbushjes

http://www.atk-ks.org/�

15

LIGJI NR. 03/L- 222 - PËR ADMINISTRATËN TATIMORE DHE

PROCEDURAT

Kuvendi i Republikës së Kosovës,

Në mbështetje të nenit 65 (1) te Kushtetutës së Republikës së Kosovës, Miraton

LIGJ PËR ADMINISTRATËN TATIMORE DHE PROCEDURAT

16

Neni 1- Perkufizimet (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Shprehjet e përdorura në ketë ligj kanë këto kuptime:

1.1. Aktivitet ekonomik- çdo aktivitet te prodhuesve, tregtarëve ose personave që furnizojnë mallra dhe shërbime, duke përfshirë aktivitetet e minierave dhe ato bujqësore, si dhe aktivitetet e profesioneve. Eksploatimi në baza të vazhdueshme i pasurive të prekshme ose të pa prekshme me qëllim të sigurimit të të ardhurave në veçanti duhet të konsiderohet si një aktivitet ekonomik. 1.2. ATK- Administrata Tatimore e Republikës së Kosovës. 1.3. Autoritet publik- një autoritet qendror, rajonal, komunal apo lokal, organ publik, ministri, departament apo autoritet tjetër që ushtron pushtet publik ekzekutiv, legjislativ, rregullator, administrativ apo juridik. 1.4. Barrë- të drejtën e Administratës Tatimore të Kosovës të marrë dhe të mbajë pasurinë e tatimpaguesit si siguri për pagesën e çdo tatimi dhe të drejtën për të shitur pasurinë e tillë dhe për të përdorur paratë e shitjes për pagesën e atij tatimi. 1.5. Bilanci i mbylljes - pasqyrën financiare të ndërprerjes së veprimtarisë afariste. 1.6. Bordi i Pavarur i Rishqyrtimit - Bordin e themeluar sipas këtij ligji për të shqyrtuar ankesat e tatimpaguesve lidhur me tatimet. 1.7. BQK- Bankën Qendrore të Republikës së Kosovës të themeluar me Ligjin 03/L-074 mbi Bankën Qendrore të Republikës së Kosovës. 1.8. Pasqyrë informatash - nënkupton:

1.8.1. një pasqyrë vjetore barazimi e tatimit në të ardhura të mbajtur në burim 1.8.2. një raport tremujor për kontribute pensionesh të mbajtura në burim dhe të paguara; 1.8.3. një pasqyrë vjetore e blerjeve me shumë se pesëqind (500) euro nga furnizuesit e vetëm; 1.8.4. një formular aplikacioni për të autorizuar përdorimin e një pajisje elektronike fiskale; 1.8.5. një kupon i lëshuar nga një pajisje elektronike fiskale; 1.8.6. një faturë tatimore që kërkohet sipas ligjeve të Kosovës që lidhen me TVSh-në; 1.8.7. një faturë/kupon i përgatitur me dorë (që nuk plotësohet përmes një pajisje elektronike fiskale); 1.8.8. raporti periodik që kërkohet të dorëzohet në administratën tatimore nga një pajisje elektronike fiskale; dhe

17

1.8.9. çdo formular i caktuar nga Drejtori i Përgjithshëm për qëllimin e personave që aplikojnë për numra identifikues tatimor dhe që regjistrohen për qëllime tatimore.

1.9. Deklaratë tatimore- nënkupton:

1.9.1. një deklaratë të tatimit mbi të ardhurat personale; 1.9.2. një deklaratë e tatimit mbi fitimin; 1.9.3. një deklaratë e tatimit të parashikuar: 1.9.4. një deklaratë e TVSh-së; 1.9.5. një deklaratë e tatimit mbi shërbimet hoteliere dhe ato në ushqime e pije; 1.9.6. një deklaratë e kontributeve të pensioneve; dhe 1.9.7. një deklaratë e tatimit në të ardhurat e korporatave

1.10. Dokument tatimor - dokumentin e lëshuar nga ATK-ja gjatë ushtrimit të detyrave të përcaktuara me ligj. 1.11. Dorëzim - dorëzimin e një dokumenti përkatës tatimpaguesit duke:

1.11.1. ia dhënë në dorë dokumentin tatimpaguesit, përfaqësuesit të tatimpaguesit, një anëtari të familjes së tatimpaguesit, apo një zyrtari, Drejtori i Përgjithshëm apo të punësuarit të tatimpaguesit (një veprim i tillë quhet i kryer pavarësisht nëse personi pranon të marrë dokumentin apo jo); 1.11.2. e lënë dokumentin në vendbanimin e tatimpaguesit ose në vendin e zakonshëm të biznesit; ose 1.11.3. e dërguar dokumentin nëpërmjet postës në adresën e fundit të njohur të tatimpaguesit.

1.12. Drejtor i Përgjithshëm - Drejtorin e Përgjithshëm e Administratës Tatimore të Kosovës. 1.13. Entitet- ka të njëjtin kuptim sikurse termi i përkufizuar në Ligjin 03/L-161 mbi Tatimin në të Ardhurat Personale. 1.14. Jorezident- çdo person që nuk është rezident. 1.15. Këshilltar tatimor- një person i cili jep këshilla tatimore gjatë një procedure tatimore. 1.16. Mallrat e pa dokumentuara - mallra për të cilat poseduesi i tyre nuk përmban zotëron dokumentet mbi prejardhjen e tyre (nga kush personi i ka blerë mallrat apo nga kush personi i ka marrë mallrat në këmbim për mallra apo shërbime tjera ose nga kush personi i ka importuar mallrat).

18

1.17. Masë për konfiskim pasurie - konfiskim ose masën tjetër të pasurisë për të paguar çdo tatim që i detyrohet Administratës Tatimore të Kosovës. 1.18. Ministër - Ministrin e Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave (MEF). 1.19. Ndërmarrje afariste personale - një person fizik i angazhuar në aktivitet ekonomik i cili nuk është agjent apo i punësuar i një aktiviteti tjetër ekonomik. 1.20. Njësi e përhershme - ka të njëjtin kuptim sikurse termi i përkufizuar në Ligjin 03/L-162 mbi Tatimin në të Ardhurat e Korporatave. 1.21. Ortakëri – ortakëria e përgjithshme, ortakërinë e kufizuar apo marrëveshje tjetër të ngjashme që e kalon detyrimin nga ortakëria tek ortakët, e që nuk është person juridik sipas Ligjit 02/L-123 “Mbi Shoqërit Tregtare” dhe që në mënyrë të përpjesshme ndan pjesët e kapitalit, të të ardhurave, fitimit dhe humbjeve në mes të ortakëve të saj. 1.22. Pajisje Elektronike Fiskale - e njohur si PEF apo arka fiskale, do të thotë një pajisje apo sistem elektronik i kompjuterizuar, që përdoret për regjistrim të sigurt dhe lëshim të kuponëve tatimor për transaksionet me pakicë apo me shumicë në të cilat nuk ka nevojë të lëshohet fature në pajtim me legjislacion e aplikueshëm. Termi “Pajisje Elektronike Fiskale” përfshinë ato pajisje elektronike siç janë arkat fiskale elektronike, printerët fiskal, pajisjet fiskale për nënshkrim elektronik dhe pajisje të ngjashme. 1.23. Parimet e përgjithshme të pranueshme të Kontabilitetit - marrëveshja e pranuar apo përkrahjen e vërtetë autoritative në kuadër të një vendi në një kohë të caktuar në lidhje me atë se cilat mjete dhe detyrime duhet të regjistrohen në aktivë dhe pasivë. Cilat ndërrime në aktivë dhe pasivë duhet të regjistrohen, si duhet të maten aktivi dhe pasivi si dhe ndërrimet në to, cilat informata duhet të zbulohen dhe mënyrat se si zbulohen ato dhe cilat raporte financiare duhet të përgatiten. 1.24. Periudhë tatimore - periudha kohore me të cilën lidhet një detyrim i caktuar tatimor i vendosur sipas legjislacionit të zbatueshëm në Kosovë. 1.25. Pasuri e paprekshme - patentat, të drejtat e autorit, licencat, të drejtat ekskluzive dhe lloj tjetër pronësie që përbëhet vetëm nga të drejtat, por që nuk ka formë fizike. 1.26. Person - për qëllime të këtij ligji do të përfshijë:

1.26.1. një person fizik; dhe 1.26.2. një personin juridik i cili në një term të përgjithshëm nënkupton çdo organizatë, përfshirë çdo organizatë afariste që ka, në lidhje me ligjin, një identitet juridik që është i ndarë dhe dallon nga anëtarët, pronarët, apo aksionarët e vetë, sikurse janë, por nuk është e kufizuar në, Shoqëri Aksionare dhe Shoqëri me Përgjegjësi të Kufizuar;

19

1.26.3. një Ortakëri që nënkupton një Ortakëri të përgjithshme, Ortakëri të kufizuar apo përmes marrëveshjeve të ngjashme që nuk është person juridik dhe që në mënyrë proporcionale ndanë pjesët e kapitalit, të të ardhurave dhe humbjes në mes të ortakëve; dhe 1.26.4. një grupim apo shoqëri të personave, përfshirë Konzorciumet, por duke i përjashtuar Ortakëritë, të themeluara për një qëllim të përbashkët të një aktiviteti ekonomik të veçantë. Një Shoqëri është dy (2) apo më shumë individë, kompani, organizata, apo qeveri (apo çdo kombinim i këtyre entiteteve) me qëllim të pjesëmarrjes në një aktivitet të përbashkët apo grupim i burimeve të tyre për arritjen e një qëllimi të përbashkët. Secili pjesëmarrës mban statusin juridik të vetin të ndarë dhe kontrolli i shoqërisë mbi secilin pjesëmarrës është përgjithësisht i kufizuar në aktivitetet që përfshin përpjekjen e përbashkët, në veçanti ndarjen e fitimeve. Një shoqëri është e formuar me kontratë, e cila përcakton të drejtat dhe obligimet e secilit anëtarë.

1.27. Persona të lidhur - personat që kanë marrëdhënie të veçanta që mund të ndikojnë materialisht në rezultatet ekonomike të transaksioneve mes tyre. Marrëdhëniet e veçanta përfshijnë:

1.27.1. personat që janë zyrtarë apo drejtorë të biznesit të njëri-tjetrit; 1.27.2. personat që janë ortakë në biznes; 1.27.3. personat që janë në një marrëdhënie punëdhënës-i punësuar; 1.27.4. një person që mban apo kontrollon pesëdhjetë përqind (50%) apo më tepër të aksioneve apo të drejtave të votimit në personin tjetër juridik; 1.27.5. një person që drejtpërdrejt apo tërthorazi kontrollon personin tjetër; 1.27.6. të dy personat drejtpërdrejt apo tërthorazi janë të kontrolluar nga një person i tretë; apo 1.27.7. personat janë burrë e grua, apo të afërm të brezit të tretë, apo familjarët e brezit të dytë të bashkëshortit apo bashkëshortes.

1.28. Person i vetëpunësuar - çdo person fizik i cili punon për përfitim personal, në para të holla apo natyrë, i cili nuk përfshihet me përkufizimin e një punonjësi sipas këtij ligji. Një person i vetëpunësuar përfshin ndërmarrje personale biznesi dhe ortak të angazhuar në aktivitet ekonomik. 1.29. Person juridik - një shoqëri ose organizatë tjetër biznesi që ka statusin e një personi juridik sipas Ligjit 02/L-123 “Mbi Shoqëritë Tregtare” dhe çdo legjislacion tjetër i aplikueshëm në Kosovë. 1.30. Person i tatueshëm - ka të njëjtin kuptim si termi i përcaktuar në Ligjin 03/L-146 “Mbi Tatimin e Vlerës së Shtuar”. 1.31. Përfaqësues fiskal - një person shtetas i Republikës së Kosovës, i emëruar të veprojnë interes të një personi jo-rezident i tatueshëm në Republikën e

20

Kosovës, i cili nuk ka biznes në Republikën e Kosovës apo vend tjetër të fiksuar të biznesit në Republikën e Kosovës. 1.32. PNC - Përfaqësuesin Ndërkombëtar Civil. 1.33. Punëdhënës - do të ketë të njëjtin kuptim sikurse termi i përkufizuar në Ligjin 03/L-161mbi Tatimin në të Ardhurat Personale. 1.34. I Punësuar - një person fizik i cili kryen punë kundrejt pagesës sipas urdhrit dhe nën kontrollin e një punëdhënësi, pa marrë parasysh nëse puna është kryer në bazë të kontratës, ndonjë marrëveshje të formës tjetër , qoftë me shkrim apo e pashkruar. I punësuari përfshin të gjithë zyrtarët publikë dhe anëtarët e organit ekzekutiv, organet përfaqësuese dhe gjyqësore. 1.35. Pronar përfitues - individin apo etnitetin juridik i cili gëzon përfitimet nga një asset në pronësi (pasuri e lëvizshme apo e palëvizshme) pa marrë parasysh në emër të kujt është titulli i pasurisë si dhe individin, apo entitetin juridik, i cili ka dominim dhe kontroll mbi një aset. 1.36. Përfaqësuesi i tatimpaguesit- çdo person që përfaqëson një tatimpagues gjatë një procedure tatimore sipas termave të një autorizimi me shkrim. 1.37. Rezidencë kryesore - ka të njëjtin kuptim sikurse termi i përkufizuar në Ligjin 03/L-161 mbi Tatimin në të Ardhurat Personale; 1.38. Rezident -nënkupton:

1.38.1. një person fizik i cili ka një vendqëndrim kryesor në Kosovë ose fizikisht është i pranishëm në Kosovë për njëqindetetëdhjetetre (183) ditë apo më tepër në çdo periudhë kohore dymbëdhjetë (12) mujore; apo 1.38.2. një entitet, ndërmarrje afariste personale, ortakëri, apo shoqëri e personave e cila është themeluar në Kosovë ose ka vendin e menaxhimit të tij efektiv në Kosovë.

1.39. SIGTAS - Standard Integrated Government Tax Administration System (Sistemi Standard i Integruar Qeveritar për Administratën Tatimore), që është sistemi i përpunimit të të dhënave të administratës tatimore. 1.40. Tatim - çdo tatim, kontribut ose shumë tjetër që i paguhet ATK-së sipas legjislacionit të zbatueshëm në Kosovë. 1.41. Tatimpagues - çdo person që kërkohet të përmbushë obligimet e vëna sipas legjislacionit të zbatueshëm në Kosovë, dhe përfshin një person të tatueshëm.

21

1.42. Transferimi i aseteve - çdo transaksion më të cilin pronësia e pasurisë së luajtshme apo të paluajtshme është ndryshuar apo bartur nga një person tek personi tjetër. 1.43. Vepër penale në fushën e tatimeve - janë ato që përmenden në nenin 63 të këtij ligji. 1.44. Vlerësim – përcaktimi i detyrimit të tatimpaguesit për një tatim specifik dhe një periudhë specifike tatimore. Në rast të dorëzimit të deklaratës së vetë-vlerësuar nga tatimpaguesi, vlerësim nënkupton futjen në regjistrimet e administratës tatimore faktin e deklarimit, përfshirë një borxh tatimor, nëse aplikohet. 1.45. Vlerë e tregut - çmimi me të cilin mallrat dhe shërbimet e ngjashme të të njëjtës cilësi dhe sasi do të mund të shiteshin në një transaksion tregtar të paanshëm.

2. Në këtë ligj, përveçse kur konteksti dikton ndryshe, njëjësi përfshin shumësin dhe shumësi përfshinë njëjësin. 3. Referencat lidhur me pjesët dhe nenet në këtë ligj janë referenca që lidhen me pjesët dhe nenet e këtij ligji, përveç rastit kur shprehimisht thuhet ndryshe.

Neni 1 Qëllimi dhe Fushëveprimi

(Udhëzimi Administrativ Nr. 15/2010)

Qëllimi i këtij Udhëzimi Administrativ, është vendosja e procedurave dhe kërkesave për zbatimin e dispozitave të Ligjit Nr. 03/L-222 “Mbi Administratën Tatimore dhe Procedurat” me tutje i referohemi si Ligji).

Neni 2 Përkufizimet


“MEF”, nënkupton Ministrinë e Ekonomisë dhe Financave; “Ministër” nënkupton Ministrin e Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave (MEF) “Numër Fiskal”- do të thotë numri me të cilin ATK pajis secilin tatimpagues dhe që përdoret vetëm për qëllime tatimore. “MTI” - nënkupton Ministrinë e Tregtisë dhe Industrisë; “ARBK” - nënkupton Agjencinë e Regjistrimit te Bizneseve të Kosovës në MTI; “Numri i Regjistrimit te Biznesit” - nënkupton numrin e regjistrimit që organizata afariste është pajisur nga ARBK-ja; “Organizatë afariste” – është një term i përgjithshëm dhe përbën çdo lloj të shoqërive tregtare të themeluara në Kosovës sipas ligjit që aktualisht është në fuqi: ndërmarrje personale afariste; ortakëri e përgjithshme; ortakëri e kufizuar, shoqëri me përgjegjësi të kufizuar; dhe shoqëri aksionare.

22

“OJQ” - nënkupton Organizatat jo Qeveritare, sikurse është përkufizuar ne legjislacionin për organizatat jo-qeveritare; “Vizitë në vendndodhje”- nënkupton komunikimin e drejtpërdrejtë që ATK e bën me tatimpaguesin në selinë apo vendin ku ai kryen veprimtari ekonomike. “BQK” – nënkupton Bankën Qendrore të Kosovës. “ATK”, nënkupton Administratën Tatimore të Kosovës; “AF”, ka kuptimin e arkës fiskale; “FPRN”, ka kuptimin e printerit fiskal; “PESh”, ka kuptimin e çdo pike elektronike të shitjes; “TT”, ka kuptimin e Terminalit të Tatimit; “AEFLLT”, ka kuptimin e Aparateve Elektronike Fiskale për Llogaritjen e Tatimit. AEFLLT, duhet të jetë i pajisur me Terminal të Tatimit (TT), të sendërtuar apo të jashtëm. Qëllimi i këtij terminali të jashtëm është t’i transmetojë raportet nga memoria fiskale në një server të Administratës Tatimore përmes internetit duke përdorë sistemin GPRS të komunikimit të operatorëve telefonik mobil; “PEF”, do të ketë të vetmin kuptim për arkën fiskale (AF) ” dhe Printerët Fiskal (FPRN). Një PEF përbën memorien fiskale, memorien punuese ditore, njësinë e procesorit të kontrollit dhe firmuare (versionin softuerik), orën në kohën reale, mekanizmin e printerit, si dhe modulet tjera sikurse janë ekranet, tastaturat, interface-at (sistemet operative) për transmetimin e të dhënave hyrëse dhe dalëse dhe të tjera. Nëse kërkohet, kërkesat teknike dhe funksionale të PEF do të përkufizohen në një dokument special të publikuar nga ATK; “Komisioni”, nënkupton një trup të themeluar nga Ministri i Ekonomisë dhe Financave me detyrë për të rishikuar dhe miratuar PEF, Shpërndarësit e PEF dhe teknikët e autorizuar të PEF; “Rrjeti i të dhënave fiskale”, nënkupton rrjetin e komunikimit të lidhur me PEF dhe ATK-në, që lidhet me bartjen e të dhënave fiskale.

Neni 2 - Administrata Tatimore e Kosovës (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Administrata Tatimore e Kosovës (më tutje “ATK”), do të ketë statusin e një Autoritet Ekzekutiv, e cila do të funksionojë me autonomi të plotë operacionale përbrenda Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave. 2. ATK do të jetë përgjegjëse për zbatimin e dispozitave të këtij ligji, Ligjin mbi Tatimin në të Ardhurat Personale, Ligjin mbi Tatimin në të Ardhurat e Korporatave, Ligjin mbi Tatimin në Vlerën e Shtuar dhe çdo legjislacioni tjetër të zbatueshëm në Kosovë e që i ngarkon detyrën të administrojë çdo lloj tatimi. 3. Për të plotësuar përgjegjësinë e saj sipas paragrafit 2. të këtij neni do të jetë detyrë e ATKsë të mbledhë gjatë kohës të hyrat që janë praktike përbrenda ligjit duke pas parasysh:

3.1. burimet në dispozicion për ATK-në

23

3.2. rëndësinë e ngritjes së përmbushjes, veçanërisht përmbushjes vullnetare, të legjislacionit tatimor të Kosovës nga të gjithë tatimpaguesit; dhe 3.3. shpenzimet e përmbushjes të dala nga tatimpaguesit.

Neni 3

Administrata Tatimore e Kosovës (ATK) (Udhëzimi Administrativ Nr. 15/2010)

1. Paragrafi 1 i Nenit 2 të Ligjit specifikon se ATK do të ketë status të një Agjencie Ekzekutive dhe po ashtu i atribuon ATK-së ‘autonomi të plotë operacionale” përbrenda MEF. Domethënia e kësaj shprehje është se MEF do të vazhdojë të ketë rol ekskluziv në formulimin e të hyrave të përgjithshme dhe politikave tatimore për shtetin dhe ATK do të vazhdojë të ofrojë të dhënat dhe ndihmën e nevojshme për këtë formulim. Administrimi i tatimeve nga perspektiva operative do të jetë krejtësisht autonome dhe jashtë kontrollit të Ministrit të MEF, apo ndonjë person tjetër jashtë ATK-së, me përjashtime të caktuara të cilat janë të përcaktuara në Ligj, të atilla si:

1.1 përfshirja në emërimin e Drejtorit të ATK-së; dhe 1.2 miratimi dhe publikimi i shkallëve të interesit për pagesa me vonesë dhe

rimbursime të vonuara.

Neni 3 - Drejtori i Përgjithshëm i ATK-së (Ligji Nr. 03/L-222)

1. ATK do të drejtohet nga Drejtori i Përgjithshëm që do të emërohet nga Kryeministri i Qeverisë Republikës së Kosovës bazuar në rekomandimin e dorëzuar nga Ministri i Ekonomisë dhe Financave. Rekomandime të tilla duhet të bëhen pas kompletimit të procesit të rekrutimit që iniciohet nga Ministria e Ekonomisë dhe Financave i kryer në pajtim me dispozitat e legjislacionit dhe rregulloreve në fuqi që lidhen me shërbimin civil të Kosovës. 2. Drejtor i Përgjithshëm mund të largohet nga Kryeministri për shkak të paaftësisë ose sjelljes së keqe ose pasi të jetë shpallur fajtor për vepër penale dhe të jetë dënuar të qëndrojë në burg për gjashtë (6) muaj e më tepër. 3. Drejtor i Përgjithshëm do të ketë:

3.1. detyrë të zbatojë dispozitat e këtij ligji; 3.2. detyrë të mbledhë të gjitha tatimet e vendosura sipas legjislacionit të zbatueshëm në Kosovë që autorizon ATK-në të administrojë tatimin e tillë;

24

3.3. detyrë të përgatisë shpalljet, njoftimet dhe komunikimet tjera për të siguruar se të gjithë personat i kuptojnë detyrimet dhe të drejtat e tyre sipas këtij ligji; 3.4. detyrë të sigurojë zbatim të njëtrajtshëm të rregulloreve tatimore në Kosovë; 3.5. kompetenca të emërojë personat të tillë sipas nevojës për të zbatuar dispozitat e këtij ligji në përputhje me rregullat e Shërbimit Civil të Kosovës; dhe 3.6. kompetenca të ngrejë një strukturë organizative brenda ATK-së të përshtatshme për funksionet e saj. 3.7. të zbatojë autorizimet dhe detyrat tjera të deleguara nga Ministri për Ekonomi dhe Financa të cilat janë në përputhje me legjislacionin në fuqi. 3.8. autorizimin për të hyrë në marrëveshje me Ndërmarrjet Publike Qendrore dhe Lokale, duke iu nënshtruar kushteve të vendosura nga një akt nënligjor, me anën e së cilit Administrata Tatimore do të shtyjë mbledhjen e detyrueshme të tatimeve obligim nga Ndërmarrjet Publike, me qëllim që për ndonjë proces privatizimi të ecë përpara në një mënyrë të rregullt, apo me qëllim për të ofruar një operim të vazhdueshëm për këto ndërmarrje duke parë rëndësinë e tyre strategjike për mirëqenien e Republikës së Kosovës, 3.9. autorizimin t’u kërkojë të gjithëve, apo disa, të punësuarve, menaxherëve, apo menaxherëve të Lartë të administratës tatimore të ofrojnë deklaratat e paraqitjes financiare (deklarimi i pasurisë) në një formularë dhe format të përpiluar nga administrata tatimore të cilat do t’i nënshtrohen verifikimit nga Zyra e Standardeve Profesionale e administratës tatimore. Informatat e dhënë në formular duhet të jenë të vërteta dhe të sakta sipas besimit dhe njohurive më të mira nga përpiluesi i saj. Dhënia e informatave të rreme, mashtruese, apo informative qëllimisht të pasakta janë arsye për ndërprerjen (pushimin) e marrëdhënies punës nga administrata tatimore; dhe 3.10. autorizim për t’u angazhuar ekspertë sipas nevojës, duke iu nënshtruar dispozitave të këtij ligji, për të dhënë asistencë teknike në fushat e ndërlikuara që ndikojnë në administratën tatimore për të cilat administrata tatimore nuk ka ekspertizë.

Neni 4

Drejtori i Përgjithshëm i ATK-së (Udhëzimi Administrativ Nr. 15/2010)

1. Paragrafi 1 i Nenit 3 të Ligjit parasheh që ATK të drejtohet nga një Drejtor i Përgjithshëm i caktuar nga Kryeministri i Kosovës bazuar në një rekomandim të dorëzuar nga Ministri. Duhet të ndiqet një proces i rekrutimit sipas legjislacionit ekzistues që rregullon emërimet e zyrtarëve të lartë qeveritar si pjesë e procesit të emërimit. Rekrutimi për Drejtor të Përgjithshëm do të fillojë vetëm pasi pozita të bëhet e zbrazët, apo kur

25

Drejtori i Përgjithshëm ekzistues ka prezantuar një dorëheqje të parevokueshme, apo është prezantuar një propozim për shkarkimin e Drejtorit të Përgjithshëm ekzistues dhe është ofruar evidencë e mjaftueshme në përputhje me paragrafin 2 të këtij Neni. 2. Drejtori i Përgjithshëm i ATK-së mund të shkarkohet vetëm nga Kryeministri i Qeverisë së Kosovës. Sikurse është paraparë në paragrafin 2 të Nenit 3 të Ligjit, shkarkimi i tillë është i autorizuar vetëm kur është gjetur paaftësi profesionale apo sjelljes së keqe, apo nëse Drejtori i Përgjithshëm është shpallur fajtor për vepër penale dhe është dënuar me burg në afat prej gjashtë muajve apo më shumë. 3. Deri në përfundim të mbikëqyrjes ndërkombëtare të implementimit të propozimit gjithëpërfshirës për zgjidhjen e statusit të Kosovës, të datës 26 Mars 2007, emërimi dhe shkarkimi i Drejtorit të Përgjithshëm do të jetë në përputhje me dispozitat e Nenit 88 të Ligjit.

Neni 5 Marrëveshjet me Ndërmarrjet Publike

(Udhëzimi Administrativ Nr. 15/2010) 1. Nënparagrafi 3.8 i Nenit 3 të Ligjit, përcakton që Drejtori i Përgjithshëm i Administratës Tatimore te Kosovës (në tekstin e mëposhtëm ATK), ka autorizim të hyjë në marrëveshje me Ndërmarrjet Publike Qendrore dhe Lokale (NP), për të shtyrë mbledhjen e detyrueshme të tatimeve, për qëllim të ndihmës në privatizimin e NP, apo për të ofruar vazhdimësi të veprimtarisë së NP. Ky autorizim, është dhënë për të pranuar rëndësinë strategjike të NP Qendrore dhe Lokale. 2. Sipas nënparagrafit 3.8 të Nenit 3 të Ligjit, autorizimi i Drejtorit të Përgjithshëm, për marrëveshje me NP, për të shtyrë mbledhjen e detyrueshme të tatimeve, zbatohet vetëm në kushtet e mëposhtme :

2.1. Ndihma për privatizimin : 2.1.1. NP duhet të planifikohet për privatizim, brenda 12 muajve të ardhshëm pas vendimit të Qeverisë se Republikës së Kosovës, për të ndërmarrë veprimin e tillë; 2.1.2. NP duhet të dorëzojnë kërkesë me shkrim te Drejtori i Përgjithshëm, ku përshkruhet :

2.1.2.1. tatimet për të cilat kërkohet shtyrja; 2.1.2.2. bazën ligjore për kërkesën; 2.1.2.3. procesi i privatizimit, i cili do të ndërmerret (përfshirë një deklaratë se si do të ndikojë shtyrja e pagesës së tatimit në mbledhjen e borxhit tatimor) dhe datat në të cilat veprimet do të ndërmerren; dhe

26

2.1.2.4. propozimi për të shlyer borxhin tatimor nëse pranohet shtyrja.

2.1.3. Me pranimin e kërkesës për shtyrje të aksionit të mbledhjes, Drejtori i Përgjithshëm, urdhëron pushim të menjëhershëm të çdo aksioni të mbledhjes së detyrueshme, të planifikuar apo në vijim, përderisa kërkesa është duke u shqyrtuar. Përveç kësaj, Drejtori i Përgjithshëm do të :

2.1.3.1 shqyrtojë kërkesën me shkrim të NP dhe do të bëjë një përcaktim (vendim) brenda 15 ditëve; 2.1.3.2 miratojë kërkesën, përveç nëse ekziston një arsye mospranimi, për të cilën NP njoftohet me shkrim: 2.1.3.3 regjistrojë një barrë tatimore në të gjitha vendet e aplikueshme, nëse nuk është regjistruar më herët si e tillë; 2.1.3.4 hyjë në një marrëveshje me NP (qoftë me MiM apo formë tjetër të marrëveshjes), e cila përcakton qartë kushtet e shtyrjes dhe afatet gjatë të cilave borxhi tatimor do të paguhet. Marrëveshja, duhet të përfshijë kushtin se NP, duhet te plotësojë kërkesat e tjera tatimore gjatë marrëveshjes.

2.2. Ofrimi i mundësisë për veprimtari të vazhdueshme të NP:

2.2.1. NP duhet t’i dorëzojnë një kërkesë më shkrim, Drejtorit të Përgjithshëm, në të cilën përshkruan :

2.2.1.1 tatimet për të cilat shtyrja kërkohet; 2.2.1.2 bazën ligjore për kërkesën; 2.2.1.3 ndikimi në vazhdimin e veprimtarisë nëse shtyrja nuk

pranohet; dhe 2.2.1.4 propozimi për të shlyer borxhin tatimor nëse shtyrja

pranohet.

2.2.2. Me pranimin e një kërkesë të vlefshme për shtyrje të aksionit të mbledhjes, Drejtori i Përgjithshëm, urdhëron pushimin e menjëhershëm të aksionit të mbledhjes së detyrueshme të planifikuar, apo në vijim përderisa kërkesa është duke u shqyrtuar. Përveç kësaj, Drejtori i Përgjithshëm :

27

2.2.2.1 shqyrton kërkesën me shkrim të NP dhe do të marrë vendim brenda 15 ditëve; 2.2.2.2 miraton kërkesën, përveç nëse ekziston një arsye e kundërt, për të cilën NP, duhet të njoftohet me shkrim: 2.2.2.3 regjistron një barrë tatimore, në të gjitha vendet e aplikueshme, nëse nuk është regjistruar më herët si e tillë; 2.2.2.4 kur detyrimi lidhet me Tatimin në Vlerën e Shtuar (në vijim TVSh), Drejtori i Përgjithshëm, mund të zvogëlojë detyrimin tatimor, kur NP nuk është në gjendje të mbledhë TVSh nga shumat e faturuara për konsumatorët. Në këto raste, Drejtori i Përgjithshëm, pranon t’i mundësojë NP, pagesën e TVSh vetëm deri në shkallën e inkasimit. Edhe në këto raste, Drejtori i Përgjithshëm, do të bëjë marrëveshjet vetëm për një periudhë deri në 18 muaj, në fund të së cilës NP, detyrimisht duhet të zbatojë dispozitat e borxhit të keq (e parashikuar në Ligjin për TVSh-në, por duke ju referuar ndryshimeve për qëllime të këtij neni), për të ulur detyrimin e vet të TVSh, në ato raste në të cilat, konsumatorët nuk paguajnë faturat e tyre; 2.2.2.5 hyn në marrëveshje me NP (qoftë me MiM apo formë tjetër të marrëveshjes), e cila përcakton kushtet e shtyrjes dhe afatet me të cilat borxhi tatimor do të paguhet.

3. Dispozitat e këtij neni nuk kanë efekt në të drejtën që tatimpaguesi të hyjë në marrëveshje për pagesën me këste të borxheve tatimore. NP kanë të drejtë të bëjnë marrëveshje të tillë, në përputhje me procedurat normale të ATK-së.

Neni 4 - Zëvendës Drejtorët e Përgjithshëm (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Drejtori i Përgjithshëm do të ndihmohet nga Zëvendës Drejtorët e Përgjithshëm, dhe /ose Drejtorët. Zëvendës Drejtorët e Përgjithshëm dhe Drejtorët do të propozohen nga një panel i formuar në përputhje me legjislacionin relevant apo rregulloret në fuqi“Mbi Shërbimin Civil të Kosovës” dhe do të udhëhiqet nga Drejtori i Përgjithshëm. Drejtori i Përgjithshëm do të marrë vendimin përfundimtar mbi emërimin e Zëvendës Drejtorëve, bazuar në rezultatet e intervistave dhe procesit të emërimit të Shërbimit Civil të Kosovës. 2. Zëvendës Drejtorët e Përgjithshëm dhe Drejtorët do të jenë përgjegjës për funksionet që u caktohen atyre dhe do të ndihmojnë Drejtorin e Përgjithshëm lidhur me këto funksione. Drejtori i Përgjithshëm do të përcaktojë nivelin e koeficientit për secilën prej këtyre pozitave në përputhje me ligjin apo aktin nënligjor të zbatueshëm.

28

3. Zëvendës Drejtorët e Përgjithshëm dhe Drejtorët mund të shkarkohen vetëm për shkak të korrupsionit, shpërdorimit të detyrës ose paaftësisë. Për të shkarkuar një Zëvendës Drejtor të Përgjithshëm apo Drejtor, propozimi duhet t’i paraqitet një komisioni disiplinor të emëruar nga Drejtori i Përgjithshëm. Drejtori i Përgjithshëm do të marrë vendimin përfundimtar mbi shkarkimin, në përputhje me procesimin e largimit të Shërbimit Civil të Kosovës.

Neni 5 - Menaxherët kryesorë (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Menaxherët e Zyrave Qendrore dhe Regjionale do të propozohen nga një panel i formuar në përputhje me legjislacionin relevant apo rregulloret në fuqi “Mbi Shërbimin Civil të Kosovës.” Drejtori i Përgjithshëm do të marrë vendimin përfundimtar në emërimin e Menaxherëve të Zyrave Qendrore dhe Rajonale. 2. Menaxherët e Zyrave Qendrore dhe Rajonale do të jenë përgjegjës për funksionet që u janë caktuar atyre dhe do të ndihmojnë Drejtorin e Përgjithshëm dhe Zëvendës Drejtorët e Përgjithshëm ose Drejtorët lidhur me këto funksione. 3. Menaxherët e Zyrave Qendrore dhe Rajonale mund të shkarkohen vetëm për shkak të korrupsionit, shpërdorimit të detyrës ose paaftësisë. Për të shkarkuar një Menaxher të Zyrave Qendrore apo Rajonale, propozimi duhet t’i paraqitet një komisioni disiplinor të emëruar nga Drejtori i Përgjithshëm. Drejtori i Përgjithshëm do të marrë vendimin përfundimtar mbi shkarkimin.

Neni 6 - Zyrtarët e tatimeve (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Në kuadrin e rregullave të vendosura legjislacionin relevant apo rregulloret në fuqi“Mbi Shërbimin Civil të Kosovës,” Drejtori i Përgjithshëm do të:

1.1. do të ketë kompetencë të punësojë persona të tillë sipas nevojave të arsyeshme, duke pasur parasysh kufizimet buxhetore të ATK; 1.2. do të hartojë procedurat sipas të cilave zyrtarët tatimor do të ngrihen në pozitë vetëm në baza të shërbimeve të meritueshme dhe mundësisë për të kryer punën në pozitën të cilën ata janë ngritur në përgjegjësi; 1.3. kërkojë nga zyrtarët tatimorë të përdorin në mënyrë të dukshme dhe mbajnë kartën identifikuese të ATK gjatë kryerjes së detyrës dhe të tregojnë kartën sipas kërkesës.

2. Me qëllim të zbulimit dhe parandalimit të veprave penale në fushën e tatimeve Drejtori i Përgjithshëm do të ketë autorizimin të themelojë Njësinë e Hetimeve Tatimore.

29

3. Pavarësisht nga referimi në paragrafin 1 të këtij Neni për legjislacionin në fuqi mbi Shërbimin Civil të Kosovës, Ministri mundet, përmes aktit nënligjor:

3.1. të vendosë standarde minimale të rekrutimit që duhet të plotësohen nga të gjithë zyrtarët tatimor të ardhshëm me qëllim që të sigurohet që ATK të zhvillojë dhe të mbajë një staf profesional me standarde të larta të integritetit. Standardet e vendosura duhet të sigurojnë se procesi i përzgjedhjes është transparent dhe përzgjedhjet janë bazuar në kritere objektive, përfshirë testimin e kandidatëve nëse konsiderohet me vend. 3.2. të vendosë një shkallë të pagesës që është i ndarë dhe dallon nga shkalla e pagesës e vendosur sipas legjislacionit përkatës në fuqi mbi Shërbimin Civil të Kosovës, i cili pranon ndërlikueshmërinë dhe rëndësinë strategjike të punës që kërkohet nga ATK; afërsisht paralel me rrogat e ofruara për të punësuarit privat në profesione të ngjashme; dhe pranon nevojën për të mbajtur një staf profesional të trajnuar shumë mirë. 3.3. të vendosë procedura për të shkarkuar nga puna zyrtarët tatimorë të cilët nuk kryejnë punën e tyre sipas standardeve të kërkueshme ose kryejnë detyrën në forma të tjera të parregullta; 3.4. të hartojë procedura për zyrtarët tatimorë që të kërkojnë rregullimin për ankesat që lidhen me ngritjet në pozitë, shkarkimet nga puna, dhe çështje të lidhura me to;

Neni 6 Njësia për Hetime Tatimore


Paragrafi 2 i Nenit 6 të Ligjit, autorizon Drejtorin e Përgjithshëm të themelojë Njësinë e Hetimeve Tatimore (më poshtë NjHT), për qëllim të hetimit të veprave të mundshme penale në fushën e tatimeve. Autorizimet, përgjegjësitë dhe procedurat e aplikueshme rregullohen me Udhëzim Administrativ të veçantë.

Neni 7 - Kompetenca delegimi (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Drejtori i Përgjithshëm mund t’i delegojë çdo zyrtari të ATK çdo lloj kompetence ose detyre që i është dhënë ose vënë Drejtorit të Përgjithshëm sipas këtij ligji përveç kësaj competence delegimi.

30

2. Drejtori i Përgjithshëm mund të delegojë kompetenca, aq sa është e nevojshme për administratë tatimore eficiente, anëtarëve të Shërbimit Doganor të Kosovës me pajtim në mes të Drejtorit të Përgjithshëm të ATK-së dhe Drejtorit të Përgjithshëm të Doganave. 3. Drejtori i Përgjithshëm mund të revokojë çdo kompetencë ose detyrë të deleguar sipas paragrafit 1 ose 2 të këtij neni në çdo kohë.

Neni 7 Delegimi i Autorizimeve


Neni 7 i Ligjit parasheh që Drejtori i Përgjithshëm i ATK-së të mund t’i delegojë çdo kompetencë apo detyrë sipas ligjit çdo zyrtari të ATK-së, përveç kompetencës së veçantë të delegimit.

Neni 8 - Raportimi (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Drejtori i Përgjithshëm do të paraqesë raporte periodike mbi veprimtarinë dhe rezultatet e ATK tek Ministri i Ekonomisë dhe. Financave. 2. Drejtori i Përgjithshëm do të përgatisë një raport vjetor mbi veprimtarinë e ATK dhe do t’i dorëzojë raportin Ministrit të Ekonomisë dhe Financave, Qeverisë së Kosovës, dhe PNC sipas kërkesës brenda tre (3) muajve pas përfundimit të secilit vit kalendarik. 3. Raporti vjetor i ATK do të përfshijë:

3.1. detaje mbi buxhetin e ATK;

3.2. detaje mbi numrin dhe nivelin e stafit të ATK;

3.3. detaje mbi të ardhurat e mbledhura nga ATK duke treguar hollësitë e shumave të të ardhurave për secilin lloj të tatimit dhe për secilin regjion si dhe hollësi të tjera të tilla që mund të kërkohen nga Ministri i Ekonomisë dhe Financave;

3.4. parashikimet e kostos së mbledhjes për secilin lloj të të ardhurave nga tatimet që janë mbledhur;

3.5. detaje mbi të gjitha detyrimet tatimore të anuluara sipas nenit 36, përfshirë emrat e personave detyrimi i të cilëve është anuluar dhe shumën e anuluar;

3.6. detaje mbi të gjitha ndjekjet penale për vepër penale në fushën e tatimeve , kur hetimi është iniciuar nga administrata tatimore, përfshirë emrin e secilit

31

person i cili është dënuar, dënimi i shqiptuar dhe shumën e tatimit të përfshirë; dhe

3.7. informatat në përdorimin e kompetencave të autorizuara me nenin 14 të këtij ligji, përfshirë numrin dhe natyrën e çdo ankimi rreth përdorimit të atyre kompetencave, por duke mos përmendë emrat e personave të përfshirë.

Neni 9- Vendimet shpjeguese publike (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Drejtori i Përgjithshëm mund të nxjerrë vendime shpjeguese publike për të sqaruar se si ATK do të interpretojë dhe zbatojë dispozitat e legjislacionit që administron me qëllim që t’u sigurojë udhëzime personave që kërkohet të paguajnë tatimin ose t’u mbahet tatimi në burim. 2. Vendimet shpjeguese publike do t’i bëhen të njohura publikut dhe do t’u bëhen të ditura personave që preken nga ato vendime shpjeguese. 3. Një vendim shpjegues publik i lëshuar sipas këtij neni ka efekt detyrues për Drejtorin e Përgjithshëm lidhur me çdo detyrim tatimor që lind në një periudhë tatimore përpara kohës kur një vendim i tillë është revokuar nga ATK. 4. Një vendim shpjegues publik nuk është detyrues për personin i cili është i detyruar të paguajë tatime në bazë të legjislacionit të zbatueshëm në Kosovë.

Neni 10 - Vendimet shpjeguese individuale (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Drejtori i Përgjithshëm mund t’i lëshojë një vendim shpjegues një personi të caktuar duke i sqaruar se si ATK do të interpretojë dhe zbatojë dispozitat e këtij legjislacionit tatimor që eadministron atë ashtu siç zbatohet për një transaksionin të caktuar apo marrëveshje tëplanifikuar nga personi i cili kërkon vendimin shpjegues. 2. Në qoftë se tatimpaguesi ka bërë një deklarim të tërësishme dhe të vërtetë të natyrës të tëgjitha aspekteve të transaksionit që ka vlerë për vendimin shpjegues, dhe transaksioni kryhet në të gjitha pikëpamjet materiale ashtu siç është përshkruar në kërkesën e tatimpaguesit për vendim shpjegues, vendimi shpjegues do të jetë detyrues për ATK dhe tatimpaguesin në lidhje me zbatimin e ligjit siç parashikohej në kohën e nxjerrjes së vendimit shpjegues. 3. Ministri do të nxjerrë një akt nënligjor për të përshkruar kërkesat për të kërkuar një vendim shpjegues individual; përfshirë dokumentet që kërkohen, informatat që duhet

32

përmbajtur në kërkesë, afatet kohore për të kërkuar dhe lëshuar vendime shpjeguese dhe pagesat që kërkohen për të kërkuar një vendim shpjegues individual.

Neni 8 Vendimet Shpjeguese Individuale

(Udhëzimi Administrativ Nr. 15/2010) 1. Sikurse është paraparë në Nenin 10 të Ligjit, Drejtori i Përgjithshëm mund të lëshojë vendim shpjegues për një person të caktuar për t’i sqaruar se si ATK do të interpretojë dhe aplikojë dispozitat e legjislacionit tatimor për një transaksion apo aranzhim të caktuar i planifikuar nga personi i cili kërkon vendimin shpjegues. Vendimi shpjegues mundet gjithashtu të lëshohet me kërkesë të një tatimpaguesi për një ndryshim në kërkesat për mbajtjen e regjistrimeve apo pagesës së tatimit siç parashihet në Ligjet tatimore të administruara nga ATK. Kërkesat për vendim shpjegues duhet të shoqërohen me një pagesë siç është përshkruar në paragrafin 10 të këtij Neni. 2. Një vendim shpjegues individual është një përcaktim me shkrim i lëshuar për një person nga ATK në përgjigje të pyetjes me shkrim të personit rreth gjendjes së tij për qëllime tatimore apo efekte tatimore të veprimeve apo transaksioneve të tija, si në vijim:

2.1. Një kërkesë për vendim shpjegues individual lidhet me periudhat tatimore për të cilat deklarata tatimore apo dokumenti nuk është obligim ende. Një vendim shpjegues individual aplikohet vetëm në periudhën(at) tatimore për të cilën(at) është kërkuar dhe periudhat tatimore vijuese, për aq sa faktet dhe rrethanat janë të njëjta në periudhat vijuese tatimore sikurse kanë qenë për periudhën tatimore për të cilën vendimi shpjegues individual është lëshuar. 2.2. Nëse një vendim shpjegues nuk mund të lëshohet para kohës kur një deklaratë është obligative, ATK do të lëshojë vendimin shpjegues sa më herët të jetë e mundur. Në rastin e tillë, personit të cilit i lëshohet vendimi shpjegues mund të dorëzojë deklaratë korrigjuese (nëse aplikohet) sikurse parashihet në Ligj. Një vendim shpjegues individual interpreton ligjet tatimore dhe i aplikon ato në grupin e specifikave të fakteve të tatimpaguesit. Një vendim shpjegues individual lëshohet kur është e duhur në interesin e administrimit të shëndoshë tatimorë. 2.3. Kur të jetë lëshuar, vendimi shpjegues individual mund të revokohet apo të modifikohet ashtu si konsiderohet i duhur nga Drejtori i Përgjithshëm. Një revokim apo modifikim i një vendimi shpjegues individual nuk do të ketë efekt retroaktiv përveç nëse si Drejtori i Përgjithshëm ashtu edhe personi i prekur pajtohen për të aplikuar revokimin apo modifikimin në mënyrë retroaktive.

3. Çështjet për të cilat mund të lëshohet vendim shpjegues individual:

3.1. Kërkesat për riorganizim sipas Nenit 26 të Ligjit mbi Tatimin në të Ardhurat e Korporatave;

33

3.2. Në çështje të tatimeve në të ardhura (Korporata dhe Personale) që lidhen me transaksionet në pritje apo të përfunduara, me kusht që kërkesa të dorëzohet përpara se të jetë obligim deklarata apo dokumenti tatimor i aplikueshëm; 3.3. Kërkesat e dorëzuara në përputhje me nënparagrafin 3.2 të Nenit 5 të Ligjit mbi Tatimin në të Ardhurat e Korporatave për të ndryshuar mundësinë për të paguar tatimin bazuar në kontabilitet të tërësishëm për të ardhura dhe shpenzime; 3.4. Kërkesat e dorëzuara në përputhje me paragrafin 4 të Nenit 35 të Ligjit mbi Tatimin në të Ardhurat e Korporatave për t’u kthyer në llogaritjen e tatimit dhe kryerjen e pagesave në bazë të një përqindje të qarkullimit sikurse është paraparë në nënparagrafin 2.1 të Nenit 35 të Ligjit mbi Tatimin në të Ardhurat e Korporatave; 3.5. Kërkesat e dorëzuara në përputhje me nënparagrafin 3.2 të Nenit 33 të Ligjit mbi Tatimin në të Ardhurat Personale që lidhen me ndryshimin e mbajtjes së librave dhe regjistrimeve sipas Nenit 33 të Ligjit mbi Tatimin në të Ardhurat Personale për të mbajtur librat dhe regjistrimet sikurse është paraparë në Nenin 34 të Ligjit mbi Tatimin në të Ardhurat Personale. 3.6. Kërkesat e dorëzuara në përputhje me nënparagrafin 2.2 të Nenit 43 për të kthyer raportimin e të ardhurave dhe pagesës së tatimit në përputhje me nënparagrafin 2.1. të Nenit 43 të Ligjit mbi Tatimin në të Ardhurat Personale. 3.7. Kërkesat e dorëzuara në përputhje me paragrafin 5 të Nenit 10 të Ligjit mbi Tatimin në të Ardhurat Personale për të ndryshuar metodën e mbajtjes së stokut; 3.8. Kërkesat për të mbajtur regjistrime të centralizuara sipas paragrafit 8 të Nenit 17 të këtij Udhëzimi Administrativ; 3.9 Certifikatat e TVSH-së dhe çështjet e koeficientit të kreditimit; apo 3.10. Çështje tjera për të cilat një person kërkon një vendim shpjegues individual i cili nuk është në kundërshtim me dispozitat e paragrafit 4 të këtij neni dhe për të cilën Drejtori i Përgjithshëm pajtohet të jetë në përputhje me kërkesën e vendimit shpjegues.

4. Një vendim shpjegues individual përgjithësisht nuk do të lëshohet në rrethanat vijuese:

4.1. Kërkesa përfshinë një çështje nën kontroll, nën ankesë, apo në çështje gjyqësore; 4.2. Kërkesa është bërë në interes të një shoqate apo grupi afarist lidhur me çështjet e interesit për anëtarët e shoqatës apo grupit. Një vendim shpjegues

34

individual mund të lëshohet nëse shoqata apo grupi afarist është person drejtpërdrejt i prekur nga vendimi shpjegues; 4.3. Kërkesa lidhet me pasojat e legjislacionit të propozuar; 4.4. Kërkesa lidhet me një çështje që gjykohet të jetë e pavlerë nga ATK, për shkak se çështja nuk bazohet në fakt apo në ligj; 4.5. Kërkesa lidhet me një çështje që në mënyrë të qartë është e zgjidhur ne ligj apo udhëzimet implementuese; 4.6. Kërkesa lidhet me një transaksion apo çështje në të cilën personi që bën kërkesën nuk është i ndikuar drejtpërdrejtë; 4.7. Kërkesa lidhet me një situatë hipotetike; apo 4.8. Çdo çështje tjetër që, sipas gjykimit të tij, Drejtori i Përgjithshëm hedh poshtë të lëshojë një vendim shpjegues individual.

5. Një kërkesë për vendim shpjegues individual duhet të përfshijë me sa vijon (një formë shembull është dhënë në Aneksin A të këtij Udhëzimi Administrativ):

5.1. Emrin, adresën dhe numrin fiskal të personit që bën kërkesën, përfshirë emrin, numrin e telefonit dhe pozitën e personit për kontakt nëse ATK ka pyetje apo ka nevojë për informata tjera; 5.2. Natyra e kërkesës, përfshirë pikën specifike në paragrafin 3 e këtij Neni sipas të cilit është bërë kërkesa; 5.3. Një sqarim të çështjes apo transaksionit për të cilin kërkohet vendim shpjegues, përfshirë një pasqyrë të plotë të fakteve dhe informatave tjera që lidhen me transaksionin apo çështje për të cilat është kërkuar vendim shpjegues; 5.4. Kopjet e të gjitha kontratave, marrëveshjeve dhe dokumenteve tjera të aplikueshme të cilat janë përkatëse për çështjet për të cilat kërkohet vendimi shpjegues. Nëse ndonjë kontratë, marrëveshje apo dokument është në gjuhën që nuk konsiderohet të jetë gjuhë zyrtare e Kosovës, kontrata, marrëveshja apo dokumenti i tillë duhet të shoqërohet me një përkthim zyrtar në një gjuhë zyrtare të Kosovës; 5.5. Një analizë të fakteve dhe rrethanave që lidhen me çështjen apo transaksionin për të cilën kërkohet vendimi shpjegues, përfshirë konkluzionin e kërkuesit se çfarë trajtimi tatimor pret për çështjen apo transaksionin. Konkluzioni i kërkuesit duhet të jetë i bazuar në një autorizim ligjor, të tilla si një nen specifik i ligjit tatimor, i cili citohet në analizë. Çdo përcaktim i kundërt me konkluzionin e arritur nga kërkuesi duhet të përfshihet në analizë, për aq sa kërkuesi është në

35

dijeni për përcaktime e kundërta. Nëse dokumentet e përfshira mbështesin konkluzionin e arritur, arsyet për të cilat ato janë të aplikueshme duhet të përfshihen në analizat e dorëzuara; 5.6. Nëse kërkesa lidhet me një shpërndarje të korporatës apo riorganizim, kërkesa duhet të përfshijë, përveç pikave të mësipërme, pasqyrat financiare të periudhave të mëparshme tatimore dhe periudhën e tanishme tatimore përfshirë muajin para kërkesës për vendim shpjegues. Pasqyrat financiare përfshijnë ato të audituara nga një auditor i jashtëm, nëse me Ligjin përkatës kërkohen pasqyrat e tilla financiare të audituara, dhe çdo shënim shoqërues tjetër sqarues me pasqyrat financiare; 5.7. Një pasqyrë lidhur me çdo kërkesë të mëhershme për vendim shpjegues e bërë dhe rezultatet e kërkesës së tillë, përfshirë një pasqyrë nëse e njëjta çështje apo e ngjashme më herët ka pasur vendim shpjegues për të apo nëse kërkesa që e përfshinë atë është dorëzuar apo aktualisht është në pritje; 5.8. Një deklarim se a do ndikohet nga vendimi shpjegues ndonjë deklaratë e personit që kërkon vendimin shpjegues; 5.9. Një kopje e pranimit bankar që tregon pagesën e kërkuar për kërkesë të një vendimi shpjegues; dhe 5.10. Çdo informatë tjetër që konsiderohet e nevojshme për lëshimin e vendimit shpjegues individual të kërkuar.

6. Përveç informatave të kërkuara me paragrafin 5 të këtij Neni, kërkohen informatat vijuese:

6.1. Për vendime shpjeguese që lidhen me nënparagrafët 3.3. deri 3.6 të këtij Neni:

6.1.1. Një deklarim lidhur me aktivitetin dhe rezultatet e pritura ekonomike për vitin kalendarik aktual dhe pasues me pasqyrën apo dokumentacionin mbështetës që sqaron bazën për aktivitetin dhe rezultatet ekonomike të parapara; 6.1.2. Pasqyrat financiare, siç janë të përshkruara në nënparagrafin 5.5 të këtij Neni, për tri vite kalendarike para vitit për të cilin është kërkuar ndryshimi; 6.1.3. Kopjet e të gjitha deklaratave të dorëzuara gjatë tri viteve kalendarike para vitit për të cilin është kërkuar ndryshimi;

6.2. Për kërkesat e bëra sipas nënparagrafit 3.7 të këtij Neni:

6.2.1. Informatat e kërkuara me nënparagrafin 6.1 më sipër;

36

6.2.2. Një regjistrim të plotë dhe të detajuar të stokut që është aktual deri në fund të muajit që i paraprin kërkesës; 6.2.3. Një përshkrim i plotë dhe i saktë i metodës së regjistrimit të stokut për të cilën është kërkuar autorizim; 6.2.4. Arsyeja afariste për të cilën ndryshimi në metodën e regjistrimit të stokut është kërkuar dhe ndikimin e atij ndryshimi në përcaktimet e mëvonshme tatimore; dhe 6.2.5. Nëse metoda e vlerësimit të stokut është ndryshuar në lidhje me ndryshimin e metodës së regjistrimit të stokut, një përshkrim i plotë i metodës së propozuar të vlerësimit të regjistrimit të stokut, arsyet për miratimin e asaj metode dhe ndikimin e atij ndryshimi në përcaktimet e mëvonshme tatimore.

6.3. Për kërkesat e bëra sipas nënparagrafit 3.8 të këtij Neni:

6.3.1. Identifikimin e vendit qendror ku do të mbahen regjistrimet; 6.3.2. Një përshkrim të detajuar se si do të mblidhen informatat nga secili vend individual në vendin qendror (nëse të dhënat nuk mblidhen në mënyrë elektronike në vendin qendror, një përshkrim se si të dhënat do të transferohen nga secili vend në vendin qendror dhe metoda që siguron se të dhënat e transferuara futen në sistemin qendror me kohë dhe saktësi); 6.3.3. Shpeshtia e bartjes së të dhënave dhe një përshkrim i kompletuar i fajllave (dosjeve) që do të mbahen në vendin qendror, përfshirë një përshkrim se si të dhënat e vendit individual do të inkorporohen në fajllat qendror; 6.3.4. Një përshkrim të regjistrimeve që do të mbahen në nivelin lokal, nëse ka; dhe 6.3.5. Një përshkrim se si të dhënat nga vendet individuale do të identifikohen në sistemin qendror.

7. Përgjithësisht, një kërkesë për vendim shpjegues duhet të dorëzohet së paku 90 ditë përpara fillimit të periudhës tatimore me të cilën lidhet vendimi shpjegues. Kërkesat e vendimit shpjegues të bëra sipas nënparagrafëve 3.3 deri në 3.6 të këtij neni duhet të bëhen jo më larg se më 1 mars të periudhës tatimore për të cilën është kërkuar vendimi shpjegues. 8. ATK do të lëshojë përgjigjen e vet për vendimin shpjegues të kërkuar sipas nënparagrafëve 3.1, 3.2, 3.7, 3.8, 3.9 dhe 3.10 të këtij Neni brenda 60 ditëve pas pranimit të të gjitha informatave të nevojshme për lëshimin e një vendimi shpjegues. ATK do të lëshojë përgjigjen e vet për vendimin shpjegues sipas nënparagrafëve 3.3 deri 3.6 të këtij

37

Neni brenda 30 ditëve pas pranimit të të gjitha informatave të nevojshme për lëshimin e një vendimi shpjegues. 9. Në qoftë se, për shkak të mos-pranimit me kohë të informatave të kërkuara apo dorëzimit të informatave joadekuate, ATK nuk është në gjendje të përgjigjet për vendimet shpjeguese të kërkuara sipas nënparagrafëve 3.3 deri 3.6 të këtij Neni para 31 marsit të vitit për të cilin vendimi i tillë shpjegues është kërkuar, ATK do t’i lëshojë një përgjigje negative kërkuesit. Në rastet e tilla, kërkuesi mund të dorëzojë një kërkesë të re për vendim shpjegues në mes të 1 janarit dhe 1 marsit të vitit vijues nëse kërkuesi ende dëshiron të ndryshojë metodën e përcaktimit apo pagesës së tatimit. 10. Një kërkesë për vendim shpjegues duhet të shoqërohet me pagesë të një takse administrative bazuar në llojin e vendimit shpjegues të kërkuar.

10.1. Vendimet shpjeguese të kërkuara sipas nënparagrafëve 3.3 deri 3.6 të këtij Neni kërkojnë pagesën e taksës administrative prej 150€; 10.2. Vendimet shpjeguese të kërkuara sipas nënparagrafit 3.7 të këtij Neni kërkojnë pagesën e taksës administrative prej 250€; 10.3. Të gjitha kërkesat tjera për vendimet shpjeguese individuale kërkojnë pagesën e taksës administrative prej 1,000€. 10.4 Drejtori i përgjithshëm do të vendos kur ATK është e përgatitur të administrojë pagesat e taksave administrative të përshkruara në këtë nen dhe do të lëshoj një njoftim public që shpall datën nga e cila pagesa e taksës administrative do të kërkohet nga ATK.

11. Pavarësisht se një vendim shpjegues individual është tërhequr apo është modifikuar sikurse parashihet në paragrafin 1 të këtij Neni, një vendim shpjegues individual mbetet në efekt vetëm aq sa faktet dhe rrethanat nën të cilat është lëshuar mbeten të pandryshuara. Një ndryshim në fakte dhe rrethana rezulton në një shkëputje të menjëhershme të vendimit shpjegues individual pa njoftim. Një ndryshim në ligj në të cilin është bazuar vendimi shpjegues është ndryshim në rrethana ligjore dhe si rrjedhim do të rezultojë në vendim shpjegues që më nuk ka efekt nga data kur ligji hyn në fuqi. Nëse një person dëshiron të konfirmojë trajtimin tatimor pas ndryshimit në ligj apo ndryshimi tjetër në fakte dhe rrethana, do të jetë e nevojshme një kërkesë e re për vendim shpjegues individual tjetër. 12. Pavarësisht dispozitave të Nenit 77 të Ligjit, një vendim shpjegues individual nuk do të konsiderohet të jetë një përcaktim i Drejtorit të Përgjithshëm që i nënshtrohet procedurave të Ligjit për ankesa. Nëse pranuesi i vendimit shpjegues pajtohet me aplikimin e ligjit për shkak të një keqkuptimi të fakteve apo rrethanave, mund të dorëzojë një kërkesë për ripërfillje përmes një letre tek Drejtori i Përgjithshëm duke specifikuar faktet apo rrethanat që nuk janë kuptuar dhe ndikimin e atij keqkuptimi në vendimin shpjegues të lëshuar. Letra e tillë duhet të dorëzohet brenda 30 dite pas datës kur është lëshuar vendimi shpjegues. Çdo kërkesë e dorëzuar pas 30 ditëve nga data e lëshimit të vendimit shpjegues do të

38

konsiderohet të jetë kërkesë e re për vendim shpjegues, duke iu nënshtruar pagesës së taksës administrative sikurse është përshkruar në paragrafin 10 më sipër. Pas marrjes parasysh të informatave shtesë, Drejtori i Përgjithshëm mund të informojë kërkuesin me shkrim se vendimi shpjegues mbetet i pandryshuar, apo Drejtori i Përgjithshëm mund të lëshojë një vendim shpjegues të ndryshuar i cili zëvendëson vendimin e parë shpjegues. Pritet që Drejtori i Përgjithshëm, apo i deleguari i tij, do të jetë në komunikim të rregullt me personin që ka kërkuar vendim shpjegues individual me qëllim të minimizimit të ndonjë keqkuptimi.

Neni 11 - Numri Fiskal dhe pajisja me Çertifikatë Fiskale (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Çdo person i cili i nënshtrohet ndonjë lloj tatimi të administruar nga ATK do të regjistrohet në ATK dhe do të marrë një numër fiskal para se të angazhohet në ndonjë veprimtari ekonomike. 2. Procedurat dhe kriteret që duhet ndjekur, përfshirë formularët që do të përdoren dhe informatat që do të jepen, si nga tatimpaguesi ashtu edhe nga ATK për lëshimin e numrit fiscal do të rregullohet me një akt nënligjor që do të lëshohet nga ministri i MEF-it. Akti nën-ligjor do të përfshijë kushtet nën të cilat administrata tatimore mund të refuzojë të lëshojë një numër fiskal apo në bazë të së cilës administrata tatimore e ka të drejtën të çregjistrojë një tatimpagues të përfshirë në aktivitete ekonomike nga regjistri i tij aktiv kur ka histori të dobët të përmbushjes apo ka dyshim të arsyeshëm për vepër penale në fushën e tatimeve dhe kur mundet në mënyrë të arsyeshme të pritet bazuar në faktet e rastit se tatimpaguesi apo personi përgjegjës nuk synon apo nuk do të jetë në gjendje t’i përmbahet detyrave të tij të bashkëpunimit për tatime. 3. ATK mund të mohojë regjistrimin e çdo entiteti që përfshinë në listën e zyrtarëve apo drejtorëve (përfshirë drejtorin menaxhues), përfaqësues përgjegjës sikurse është përshkruar në nenin 16 të këtij ligji që ka një histori të mos-përmbushjes (mos-dorëzimin e deklaratave apo mos-pagesën e obligimeve tatimore) në çdo entitet të mëhershëm për të cilin ai ose ajo ka qenë ortak, pronar, drejtor menaxhues, apo përfaqësues tjetër përgjegjës. Ministri do të nxjerr një akt nënligjor për të përshkruar bazën për përcaktimin se një person ka një histori të mos-përmbushjes dhe bazën sipas së cilës mund të mohohet regjistrimi. 4. Çdo person rezident i cili do të zhvillon afarizëm apo do të drejtoj ndonjë projekt ose program në Republikën e Kosovës, përmes një personi jo-rezident do të ofrojë një deklaratë informatash në ATK përpara se personi jo-rezident të fillojë veprimtarinë në Republikën e Kosovës. Forma e deklaratës dhe kriteret për parashtrimin e deklaratës së informatave do të përcaktohen me akt nënligjor sipas paragrafit 2. të këtij neni. 5. Çdo person jo-rezident i cili i nënshtrohet çfarëdo tatimi në Republikën e Kosovës në pajtim me legjislacionin tatimor të Republikës së Kosovës, do të caktojë një përfaqësues fiscal përpara se të fillojë ndonjë veprimtari ekonomike në Republikën e Kosovës. Përfaqësuesi fiskal do të regjistrohet në ATK brenda pesë (5) ditëve pasi të jetë emëruar.

39

Forma e regjistrimit dhe procedurat e regjistrimit do të përshkruhen në aktin nën-ligjor që do të lëshohet sipas paragrafit 2. të këtij neni. 6. Çdo person që ndryshon një formë të biznesit, e cila rezulton në ndryshim të statusit juridik të biznesit, e tillë si, por duke mos u kufizuar, ndryshim nga ndërmarrje individuale në Shoqëri me Përgjegjësi të Kufizuar, duhet të marrë numër fiskal për biznesin e ri. Nëse ndryshimi është një riorganizim apo shkrirje, sikurse parashihet në ligjet e tatimeve në të ardhurat e korporatave dhe personale të Kosovës, riorganizimi apo shkrirja duhet të përfundohet në përputhje me dispozitat e aplikueshme të këtyre ligjeve. Çdo transferim i biznesit, apo ndryshim në formën e biznesit, që nuk është në përputhje me dispozitat e këtij paragrafi, apo nuk mbështetet me kontrata të aplikueshme ose evidencë tjetër e pranueshme në një shitje të vërtetë, do të konsiderohet të jetë një vazhdim i biznesit të mëhershëm, me të gjitha pasojat nga kjo.

Neni 9 Numrat Fiskal

(Udhëzimi Administrativ Nr. 15/2010) 1. Të gjitha organizatat afariste duhet të sigurojnë numër fiskal nga administrata tatimore përpara se të fillojnë ndonjë aktivitet ekonomik. Ndëshkimet, sikurse janë përshkruar në Nenin 50 të Ligjit aplikohen në personat që kryejnë aktivitet ekonomik pa u pajisur me numër fiskal. Numri fiskal do të jetë numër prej 8 shifrash, plus 1 shifër verifikuese, zakonisht i përzgjedhur duke përdorë një algoritëm që ofron siguri ndaj numrave mashtrues dhe dyfishimit të numrave. 2. Përveç nëse ndryshe parashihet në këtë nen, aplikimet për numër fiskal duhet të dorëzohen në zyrën regjionale të ATK-së në të cilën ndodhet aplikuesi. Përgjithësisht, Organizata afariste duhet që së pari të regjistrohet në ARBK dhe pastaj brenda 15 ditëve duhet të aplikojë për t’u pajisur me numër fiskal. 3. Çdo OJQ, pas regjistrimit në Zyrën për Regjistrimin e OJQ-ve brenda 15 dite duhet të aplikojë në ATK për t’u pajisur me numër fiskal sipas rregullave të parapara në paragrafin 1 të këtij neni. 4. Të gjitha organizatat buxhetore të Institucioneve Qendrore dhe Lokale, duhet të pajisen me “numër fiskal”. Institucionet Qendrore apo Lokale, duhet të pajisen me një numër fiskal për qëllime të raportimit të pagave dhe kontributeve pensionale të punëtorëve. Organizatat Buxhetore duhet të dorëzojnë aplikacionet e tyre për numër fiskal në Zyrat Regjionale përkatëse të ATK-së. 5. Pavarësisht numrit të ndërmarrjes afariste personale që një individ ka regjistruar në ARBK, ai do të pajiset vetëm me një “numër fiskal”. Të ardhurat e krijuara nga disa biznese të një individi, do të konsolidohen për qëllime të përcaktimit të detyrimit, dhe llogaritjes, së TVSH dhe Tatimit në të Ardhura Personale. Në kërkesën për numër fiskal, një individ duhet të ofrojë numrin e tij/saj identifikues personal dhe të informojë ATK-në

40

për të gjitha ndërmarrjet afariste personale që i ka në pronësi ai individ, përfshirë emrin tregtar, adresën dhe numrin e regjistrimit të biznesit të secilës ndërmarrje afariste personale që ka në pronësi. Nëse, pas pranimit të një numri fiscal nga ATK, një individ themelon një ndërmarrje të re afariste personale, individi duhet të regjistrojë ndërmarrjen e re afariste personale në ATK para se ta angazhojë atë ndërmarrje afariste personale në aktivitet ekonomik. Asnjë ndërmarrje afariste personale nuk do të regjistrohet deri sa individi nuk ka siguruar numër personal identifikues dhe t’ia ofrojë atë numër ATK-së. 6. Çdo ortakëri do të pajiset vetëm me një “numër fiskal”, pa marrë parasysh numrin e ortakëve të përfshirë në ortakëri. Numri fiskal i ortakërisë duhet të jetë një numër i ndarë dhe të dallohet nga numri fiskal i ndonjë prej ortakëve në ortakëri. 7. Çdo individ, i cili dëshiron apo kërkohet të dorëzojë deklaratë tatimore, duhet të aplikojë dhe të marrë një “numër fiskal” nga ATK, përpara dorëzimit të deklaratës. Individi duhet t’i ofrojë ATK-së numrin e tij/saj identifikues personal me qëllim që të sigurojë numër fiskal. 8. ATK, mund të bëjë një vizitë në vendndodhjen e organizatës afariste, para lëshimit të “numrit fiskal”. Vizita duhet të bëhet brenda 3 ditëve të punës pas pranimit të aplikacionit për numër fiskal. ATK, duhet të marrë vendim për pajisje ose refuzim të “numër fiskal”, brenda 5 ditësh të punës pas pranimit të aplikacionit. Nëse ATK, nuk është në gjendje të gjejë vendndodhjen e organizatës afariste, pas dy përpjekjeve të bëra brenda një periudhe 3 ditore dhe të dokumentuara me aktivitete në terren, nuk do të lëshoj numër fiskal dhe do të informojë organizatën afariste dhe në përputhje me këtë edhe ARBK-në. 9. Çdo Organizatë afariste, që kërkon për t’u pajisur në procedurë të përshpejtuar me “numrit fiskal”, duhet të dorëzojë një aplikacion për numër fiskal në ATK. Para aplikimit në ATK, ai/ajo duhet të ketë marrë Numër të Regjistrimit të Biznesit nga ARBK. Përgjithësisht, aplikacionet për “numër fiskal”, duhet të dorëzohen në Zyrën Regjionale, e cila do të jetë përgjegjëse për çështje tatimore të biznesit. Zyrtarët e njësisë regjionale të shërbimit të tatimpaguesve do të shqyrtojnë aplikacionin, t’i kryejnë verifikimet e duhura, përfshirë vizitat e mundshme në vendndodhjen e biznesit dhe të bëjnë përcaktim në lëshimin e numrit fiskal brenda 5 ditëve të punës pasi të jetë dorëzuar aplikacioni. 10. Pas vendosjes nga ATK për të pajisur me numër fiskal Tatimpaguesin, ATK do të pajis tatimpaguesin me një dokument. Dokumenti i tillë do të përmbajë:

10.1. Numrin fiskal të lëshuar për tatimpaguesin, 10.2. Përkujtesën për tatimpaguesin se duhet t’i plotësojë të gjitha kërkesat për deklarim dhe pagesa të tatimeve me qëllim të mbajtjes së numrit fiskal. 10.3. Kërkesën që dokumenti i tillë të mbahet në lokalet e tatimpaguesit 10.4. Kërkesën që të jetë e gatshme për shqyrtim nga ATK.

41

10.5. Përkujtesën që numri fiskal i lëshuar për tatimpaguesin duhet të përfshihet në çdo faturë të dorëzuar dhe çdo kontratë të arritur me ndonjë entitet tjetër.

11. ATK mund të refuzojë pajisjen me “numër fiskal” kur tatimpaguesi ka histori të dobët të përmbushjes së detyrimeve tatimore. Çdo mos-pajisje me “numër fiskal”, do të publikohet për të mirë të tatimpaguesve të tjerë. Publikimi i tillë është përshkruar në Nenin 16 të këtij Udhëzimi Administrativ. 12. ATK mund të refuzojë të lëshojë “numër fiskal” për tatimpaguesin kur ai/ajo:

12.1. Nuk ka dhënë informata të sakta të adresës në aplikacionin për “numër fiskal”; 12.2. Pas dy përpjekjeve nga ATK, nuk gjendet në adresën e dhënë në ARBK; 12.3. Nuk i ofron informatat mbi pronarin(ët) e entitetit zyrtarëve të ATK-së, pas kërkesës 12.4. Nuk ofron informata të tjera të kërkuara nga ATK.

13. ATK mundet po ashtu të refuzojë lëshimin e një “numri fiskal” nëse pronari(ët) i biznesit të ri ka një histori të mos-përmbushjes në raportimin e tatimeve dhe pagesën e detyrimeve tatimore. Historia e mos-përmbushjes përfshinë:

13.1 kur ka pasur në pronësi një biznes i cili për dy apo më shumë muaj nuk ka pambushur detyrimet e TVSh-së; 13.2 nuk ka raportuar të gjithë të punësuarit në një prej Pasqyrave të Mbajtjes në Burim të Tatimit; 13.3 nuk ka raportuar të gjithë të punësuarit në një prej Formularëve të pasqyrës mujore për Kontributet Pensionale dhe nuk ka mbajtur apo paguar në tërësi, për një apo më shumë muaj Mbajtjen në Burim të Tatimit në Paga apo Kontributet Pensionale; 13.4 nuk ka deklaruar apo paguar një apo më shumë deklarata të tatimeve vjetore të tatimit në të ardhura (personale apo të korporatave); 13.5 nuk ka mbajtur në burim apo paguar në tërësi, një apo më shumë kërkesa mujore të mbajtjes në burim të tatimit në qira, dividendë, interes apo kërkesa tjera të mbajtjes në burim të tatimit; 13.6 nuk ka dorëzuar dhe paguar dy a më shumë Pagesa tre mujore të Tatimit dhe Kontributeve për bizneset e vogla individuale apo të mëdha;

42

13.7 nuk ka dorëzuar dhe paguar dy a më shumë Pasqyra Tremujore të pagesës paradhënie për Korporatat e vogla apo të mëdha

14. Tatimpaguesit, të cilët nuk kanë dhënë informata të sakta në aplikacionin e tyre për “numër fiskal” apo nuk i kanë dhënë informatat edhe me kërkesën e ATK-së, mund të ridorëzojnë një aplikacion për “numër fiskal” në zyrën regjionale të ATK-së. ATK do të shqyrtojë çdo aplikacion të ridorëzuar në të njëjtën mënyrë sikurse të ishte një aplikacion i ri. 15. Nëse ATK përcakton se “numri fiskal” nuk do të lëshohet, brenda ditës ajo duhet t’i jape tatimpaguesit një njoftim me shkrim në adresën e biznesit të dhënë në aplikacion duke cekur arsyet e mos-pajisjes me numër fiskal brenda një dite pasi përcaktimi të jetë bërë. Njoftimi duhet të përfshijë informatën për biznesin se mund të jetë në gjendje të marrë numër fiskal duke dorëzuar një garanci bankare sikurse është përshkruar në paragrafin 16 të këtij neni. Për çdo vendim negativ mund të bëhet ankesë në përputhje me Nenin 77 të Ligjit. 16. Bizneseve të reja të cilave iu është refuzuar pajisja me “Numër Fiskal” për shkak të histories së mos-përmbushjes të detyrimeve tatimore, apo tatimpaguesit të cilët kanë marrë një letër të dytë që propozon anulimin e numrit të tyre fiskal, sipas paragrafit 4 të Nenit 14 të këtij Udhëzimi Administrativ, mund të hynë në një marrëveshje me ATK-në për vendosjen e një garancie bankare të pakthyeshëm, apo ndonjë siguri tjetër e aplikueshme për ATK-në, për ATK-në në shumën e përcaktuar bazuar në qarkullimin e paraparë të biznesit apo obligimet e parapara tatimore të biznesit, por jo më pak se 5,000€. Garancia e tillë bankare, apo siguri tjetër e aplikueshme, do të mbahet nga ATK për një periudhë prej tri vjetëve. Nëse gjatë periudhës tre vjeçare, tatimpaguesi ka raportuar në mënyrë të besueshme dhe ka paguar të gjitha detyrimet tatimore, ATK do t’i kthejë garancinë bankare tatimpaguesit për anulimin. Garancia bankare, apo siguri tjetër, duhet të përfshijë një kusht që ATK mundet të ushtrojë të drejtat e veta nën garanci bankare, apo siguri tjetër, nëse tatimpaguesi më vonë dështon të paguajë një borxh tatimor pas njoftimit apo kërkesës për ta bërë atë dhe kur nuk mund të bëhen marrëveshje për pagesa të borxheve. Kur një garanci bankare e pranueshme, apo siguri tjetër e pranueshme, të jetë dhënë dhe të jetë pranuar nga ATK, tatimpaguesi mund të dorëzojë kërkesën e vet për numër fiskal. Nëse aplikacioni është komplet dhe të gjitha informatat e nevojshme i janë dhënë ATK-së, ATK do të lëshoj numër fiskal brenda 5 ditëve të punës. 17. Nëse ndonjë organizatë afariste angazhohet në biznes pa siguruar së pari numrin fiskal, ai person (individ) apo organizatë afariste (ndryshe nga biznesi individual) do të gjykohet të ketë operuar me një ndërmarrje afariste individuale të paregjistruar, organizatë afariste të paregjistruar apo Kompani me Përgjegjësi të pakufizuar apo ortakëri e përgjithshme. Ndërmarrjet e tilla do t’i nënshtrohen të gjitha detyrimeve tatimore që dalin nga legjislacioni tatimor i aplikueshëm, dhe ndëshkimeve të aplikueshme.

43

Neni 10 Personat jo-rezident dhe Përfaqësuesit Fiskal

(Udhëzimi Administrativ Nr. 15/2010) 1. Në përputhje me paragrafin 4 të Nenit 11 të Ligjit, çdo person rezident i cili do të bëjë afarizëm apo do të kryejë projekte apo programe në Republikën e Kosovës, përmes një personi jo-rezident, do të kërkohet të ofrojë ATK-së një pasqyrë informatash përpara se personi jorezident të fillojë ndonjë veprimtari në Republikën e Kosovës. Pasqyra (raporti) e informatave duhet të përmbajë emrin dhe adresën e personit jo-rezident, numrin e huaj identifikues të tatimpaguesit të personit jo-rezident, natyrën e punës që do të kryhet nga personi jo-rezident, kohëzgjatjen e qëndrimit të peronit jo-rezident në Kosovë, shumën e kompensimit që do të merret nga jo-rezidenti për punën që do të kryhet dhe çdo informatë tjetër që konsiderohet e rëndësishme. 2. Raporti i kërkuar sipas paragrafit 2 të këtij Neni duhet të dorëzohet në Divizionin e Edukimit të Tatimpaguesve, në zyrën qendrore të ATK-së. Një kopje e çdo kontrate me shkrim duhet ti bashkëngjitet raportit. Dorëzimi duhet të bëhet së paku 10 ditë para se personi jo-rezident të ketë planifikuar të fillojë punën në Kosovë. Nëse data e cila është 10 ditë para se personi jo-rezident të ketë planifikuar të fillojë punën në Kosovë është fundjavë apo ditë feste, raporti duhet të dorëzohet në ditën e fundit të punës para fundjavës apo ditës së festës. 3. Raporti duhet të dorëzohet ne lidhje me çdo person jo-rezident i angazhuar në aktivitet ekonomike, apo që pritet të angazhohet në aktivitet ekonomik, për një periudhë prej më shumë se dy ditë gjatë vitit kalendarik. Nëse veprimtaria e kontraktuar është një kontratë në vazhdimësi për një periudhë më të gjatë se një vit, kërkohet një raport i vetëm, përderisa qartë pasqyron kohëzgjatjen e aktivitetit ekonomik që pritet të vazhdojë. Me raportin duhet të dorëzohet një kopje e çdo kontrate me shkrim. Shembujt vijues janë përfshirë për të demonstruar synimin e këtij paragrafi, si dhe paragrafët 1 dhe 2 të këtij Neni: Shembull: Kompania e Kosovës A e angazhon Maqedonia sh.p.k. për të mirëmbajtur rrjetin e tyre të kompjuterëve, sipas kushteve të kontratës, përfaqësuesit e Maqedonia sh.p.k pritet të vizitojnë Kosovën së paku një herë çdo tre muaj (apo katër herë gjatë vitit kalendarik). Kontrata është për një periudhë prej tre vjetëve, duke filluar nga 1 Janari 2010. Kompania e Kosovës A duhet të dorëzojë një raport sikurse është përshkruar në paragrafin 1 të këtij Neni në ATK deri më 22 Dhjetor 2009. Nëse 22 Dhjetori është fundjavë apo ditë feste, raporti duhet të dorëzohet në ditën e fundit të punës përpara fundjavës apo ditës së festës. Meqë kontrata rezulton në një veprimtari të vazhdueshme, Kompani e Kosovës A duhet të dorëzojë vetëm një raport që do të pranohet nga ATK në ose para 22 Dhjetorit 2009. Shembull: Kompania e Kosovës B e angazhon Kompaninë e Turqisë C për të ndihmuar në një kontratë ndërtimore, e cila pritet të zgjasë 3 muaj. Kontrata pritet të fillojë më 1 Prill 2009 dhe të përfundojë më 30 Qershor 2009. Pas përfundimit të kontratës, Kompania e Kosovës

44

B angazhon Kompaninë e Turqisë C për të ndihmuar në një projekt ndërtimor tjetër që fillon më 1 Janar 2010 për një periudhë prej 4 muaj. Kompania e Kosovës B duhet të dorëzojë një raport sikurse është përshkruar në paragrafin 1 të këtij Neni i cili do të pranohet nga ATK deri më 22 Mars 2009 ne lidhje me kontratën e parë. Meqë kontrata nuk është një kontratë vazhduese, Kompania e Kosovës B duhet të dorëzojë një raport për kontratën e dytë që do të pranohet nga ATK deri më 22 Dhjetor 2009. Shembull: Kompania e Kosovës B angazhon një individ nga Mali i Zi për të përmirësuar një problem kompjuterik vetëm një herë. Puna kërkon që individi të udhëtojë në Kosovë dhe të punojë dy ditë. Meqë puna pritet të zgjasë vetë dy ditë, nuk kërkohet raport. 4. Sikurse është paraparë në paragrafin 5 të Nenit 5 të Ligjit, çdo person jo-rezident i cili i nënshtrohet çfarëdo tatimi në Kosovë në pajtim me legjislacionin tatimor të Kosovës, do të caktojë një përfaqësues fiskal përpara se të fillojë ndonjë veprimtari ekonomike në Kosovë. Përfaqësuesi fiskal i caktuar nga personi jo-rezident duhet të jetë një rezident i Kosovës, i cili është i kualifikuar të kryej detyrat e një përfaqësuesi fiskal. Përfaqësues fiskal mund të jetë person fizik ose juridik. 5. Brenda 5 ditëve pasi të jetë caktuar, përfaqësuesi fiskal duhet të dorëzojë aplikacionin e tij për regjistrim në zyrën qendrore të ATK-së, në Divizionin e Edukimit të Tatimpaguesve. ATK ka të drejtë të refuzoj një caktim të një përfaqësuesi fiskal nëse beson se i caktuari nuk është i kualifikuar të kryejë detyrat e një përfaqësuesi fiskal. Së bashku me aplikacionin duhet të jetë një letër e caktimit e nënshkruar nga një person përgjegjës i personit jo-rezident që ka caktuar përfaqësuesin fiskal. Letra e caktimit duhet të tregojë aktet që përfaqësuesi fiskal është i autorizuar të kryej punë në emër të personit jo-rezident. 6. Përfaqësuesi fiskal së paku duhet të jetë i autorizuar:

6.1. Të dorëzojë faturat në emër të personit jo-rezident personave të Kosovës për ato transaksione për të cilat përfaqësuesi fiskal është autorizuar, 6.2. Të pranojë faturat në emër të personit jo-rezident nga persona e Kosovës për ato transaksione për të cilat përfaqësuesi fiskal është autorizuar, 6.3. Të dorëzojë deklaratat e TVSh-së në Kosovë në emër të personit jo-rezident si dhe ato të tatimit në të ardhura nëse duhet të aplikohen, 6.4. Të paguajë detyrimet tatimore dhe të marrë rimbursimet tatimore në emër të personit jo-rezident. 6.5. Të mbajë regjistrimet e transaksioneve për të cilat përfaqësuesi fiskal është caktuar dhe t’i ketë në dispozicion me kërkesë të ATK-së, 6.6. Të veprojë në vend të personit jo-rezident dhe të përfaqësojë personin jo-rezident në kontrollet e mundshme nga ATK.

45

6.7. Të plotësojë të gjitha obligimet që lidhen me TVSh-në në importe, eksporte dhe obligimet Doganore.

7. Së bashku me aplikacionin për regjistrim të përshkruar në paragrafin 5 të këtij Neni, aplikuesi për përfaqësim fiskal do të bashkëngjet një kopje të vërtetuar të marrëveshjes së përfaqësimit fiskal në mes të aplikuesit për përfaqësim fiskal dhe personit jo-rezident si dhe një kopje të vërtetuar të evidencës së regjistrimit tatimor të personit jo-rezident në vendin e tij te rezidencës. Është e nevojshme të specifikohen qartë në marrëveshje të gjitha aktivitetet të cilat mund të ushtrohen nga përfaqësuesi fiscal. 8. ATK do të njoftojë me shkrim për pranim apo refuzim aplikuesin-përfaqësuesin fiskal dhe personin jo-rezident brenda dy (2) ditëve të punës pas përcaktimit për të pranuar apo refuzuar përfaqësimin fiskal nga aplikuesi. 9. Refuzimi i pranimit të Përfaqësuesit Fiskal nga ATK do të bëhet kur:

9.1. aplikuesi për përfaqësues fiskal nuk i përmbush obligimet veta tatimore apo më herët ka kryer shkelje tatimore të cilat janë konsideruar nga ATK si evazion tatimor apo shmangie tatimore, 9.2. aplikuesi ka një histori të kontesteve të paligjshme tatimore, 9.3. përfaqësuesi fiskal nuk është rehabilituar pas një falimentimi apo pas ndonjë procedure tjetër sipas së cilës aplikuesi është vënë nën mbikëqyrje,

10. ATK mund të bëjë anulimin e të drejtës për përfaqësues fiskal nga një përfaqësues fiskal.

10.1. ATK mund të anulojë të drejtën e një personi të veprojë si përfaqësues fiskal kur:

10.1.1. të jetë bërë një deklaratë false nga përfaqësuesi, i përfaqësuari apo në emër të të përfaqësuarit, në lidhje me aplikacionin për autorizim si përfaqësues fiskal, 10.1.2. përfaqësuesi fiskal nuk deklaron apo nuk bën pagesat tatimore deri në datën e duhur, 10.1.3. është e domosdoshme të bëhet për të mbrojtur të hyrat.

10.2. ATK do të njoftojë me shkrim përfaqësuesin fiskal dhe personin jo-rezident për vendimin e anulimit të përfaqësimit. Në rastet e tilla, duhet të përcaktohet një përfaqësues fiskal i ri brenda 5 ditëve pas njoftimit të bërë personit jo-rezident në përputhje me parimet e njëjta sikur është kërkuar me këtë nen.

46

10.3. Çdo person i cili është regjistruar si përfaqësues fiskal, brenda 5 ditëve nga ndonjë ndryshim i bërë në emër, themelim apo pronësi të biznesit të tij apo ndonjë ngjarje tjetër e ndodhur që ngrit nevojën e ndryshimit të regjistrimit, do të njoftojë me shkrim Departamentin e Edukimit të Tatimpaguesve për ndryshimin, ndërprerjen apo ngjarjen e tillë dhe t’i japë të gjithat të dhënat e këtyre ndryshimeve.

11. Detyrimi i Përfaqësuesit fiskal:

11.1. Një përfaqësues fiskal konsiderohet të jetë një përfaqësues ligjor sikurse është përshkruar në Nenin 16 të Ligjit 11.2. Një përfaqësues fiskal i detyrohet në tërësi dhe veçmas borxheve tatimore të personit jo-rezident për të cilin ai është caktuar. Për të garantuar kryerjen e këtij detyrimi, nga përfaqësuesi fiskal mund të kërkohet të vendosë një obligacion nga një institucion financiar i pranuar nga BQK dhe me vendndodhje në Kosovë, apo të ofrojë formë tjetër të garancisë me të cilën pajtohet ATK. ATK do të përcaktojë nëse kërkohet garanci dhe do të informojë përfaqësuesin fiskal dhe personin jo-rezident për atë kërkesë. ATK do të japë 30 ditë afat që një garanci e pranueshme të pranohet. 11.3. Nëse përfaqësuesi fiskal, që vepron në emër të personit jo-rezident, nuk paguan ndonjë obligim tatimor në Republikën e Kosovës që ka rrjedhë për çdo periudhë tatimore gjatë së cilës ai ka vepruar si përfaqësues fiskal, ATK do të lëshoj një vlerësim në emër të përfaqësuesit fiskal sikurse është përmendur në paragrafin 13 të këtij neni dhe sikurse është paraparë në Nenin 25 të Ligjit. ATK do të mbledhë një vlerësim të tillë në të njëjtën mënyrë sikurse çdo tatim në përputhje me dispozitat e Ligjit. Sikurse është paraparë në nënparagrafin 14.3 të këtij Neni, detyrimi i përfaqësuesit fiskal mund të ekzistojë edhe pse ai ose ajo ka pushuar të jetë përfaqësues fiskal.

12. Pavarësisht dispozitave të paragrafit 11 të këtij Neni, përfaqësuesi fiskal nuk do të jetë fajtor për ndonjë ndëshkim të përcaktuar nga ATK në lidhje me personin jo-rezident për të cilin ai vepron, përveç nëse:

12.1. Shkelja përbëhet nga kundërshtimi i përfaqësuesit fiskal për një obligim i cili, për arsye të këtij nënparagrafi është vënë si në përfaqësuesin fiskal ashtu edhe në personin jorezident, 12.2. Përfaqësuesi fiskal është pajtuar, apo ka komplotuar, në kryerjen e shkeljes nga personi jo-rezident; apo 12.3. Kryerja e shkeljes nga jo-rezidenti i atribuohet çdo shpërfillje nga ana e përfaqësuesit fiskal.

47

13. Edhe pse përfaqësuesi fiskal mundet tashmë të ketë numër fiskal dhe certifikatë të TVSh-së, ai duhet të marrë një numër të ri fiskal dhe numër te ri regjistrimi për TVSh, në emër të jorezidentit për të cilin ai vepron. Në këtë rast kërkohet të regjistroj emrin e tij apo të vetin karshi emrit të personit jo-rezident dhe me adresë të përfaqësuesit fiskal:

Shembull:Geosearch Austria, Arben Krasniqi Përfaqësues Fiskal c/o Arben Krasniqi Agim Ramadani, 42 Prishtinë Kjo do ta ndryshojë nga regjistrimi i vet Z. Arben Krasniqi Agim Ramadani, 42 Prishtinë

Kështu do të lëshohen numrat fiskal me (emrin e përfaqësuesit fiskal) që vepron në emër të (emir i personit jo-rezident). Kur përfaqësuesi fiskal të dorëzojë aplikacionin e përshkruar në paragrafin 5 të këtij Neni, aplikon si për numrin fiskal ashtu edhe për certifikatë të TVSH-së. 14. Pushimi apo ndërprerja e përfaqësimit fiskal.

14.1. Përfaqësimi nga përfaqësuesi fiskal do të pushojë apo ndërpritet në rastet kur:

14.1.1. Marrëveshja e tij e përfaqësimit me personin jo-rezident skadon apo kur ai pushon aktivitetin e përfaqësimit gjatë periudhës së përfaqësimit, 14.1.2. Përfaqësuesi fiskal vdes, 14.1.3. Përfaqësuesi fiskal falimenton, bëhet insolvent apo i paaftë. 14.1.4. Kur një person jorezident themelon një njësi të përhershme në Kosovë

14.2. Përfaqësuesi fiskal duhet të njoftojë me shkrim ATK-në se më nuk do të veprojë si përfaqësues. Njoftimi duhet të bëhet brenda 10 ditëve para se ai të pushojë të veprojë si përfaqësues fiskal për një person jo-rezident. Përfaqësuesi fiskal duhet që po ashtu të njoftojë personin jo-rezident se ai më nuk do të veprojë si përfaqësues fiskal i tij. Nëse personi jo-rezident vazhdon të operojë në Republikën e Kosovës, përfaqësuesi fiscal duhet të tregojë atë fakt në njoftimin e tij për ATK-në. Informatat e tilla duhet të dorëzohen në zyrën qendrore të ATK-së, në Divizionin e Edukimit të Tatimpaguesve

48

14.3. Një përfaqësues fiskal nuk lirohet nga obligimi i tij personal për shkak të ndalimit së vepruari si përfaqësues fiskal. Përfaqësuesi fiskal do të jetë personalisht i detyrueshëm për të gjitha detyrimet tatimore që lindin për periudhat tatimore gjatë së cilës ai ka vepruar si përfaqësues. Nëse do të bëhej një vlerësim shtesë i tatimit nga ATK për një periudhë tatimore gjatë së cilës përfaqësuesi fiskal ka vepruar në emër të personit jorezident, përfaqësuesi fiskal do t’i detyrohet pagesës së vlerësimit shtesë tatimor. 14.4. Kur një përfaqësues fiskal pushon të veprojë në emër të një personi jo-rezident i cili vazhdon të jetë i angazhuar në veprimtari ekonomike në Kosovë, personi jo-rezident duhet të caktojë një përfaqësues fiskal të ri brenda 5 ditëve pasi të jetë informuar se përfaqësuesi i tanishëm i caktuar fiskal do të tërhiqet. Një përfaqësues fiskal nuk lirohet nga obligimi i tij personal për shkak të pushimit të veprojë si përfaqësues fiskal.

15. Pavarësisht nga paragrafët 4 deri 14 të këtij Neni, një person jo-rezident nuk kërkohet të caktojë përfaqësues fiskal nëse:

15.1. personi jo-rezident kryen një transaksion të vetëm me vlerë më të ulët se 5,000 € brenda12 muajve, 15.2. personi i Kosovës me të cilin personi jo-rezident është i angazhuar në veprimtari ekonomike detyrohet të paguaj TVSh-në përmes mekanizmit të aplikimit të kundërt dhe personi jo-rezident nuk do të ketë të drejtën e zbritjes së TVSh-së së zbritshme. 15.3 personi jorezident do të kryej aktivitet Ekonomik në Kosovë përmes një Njësie të Përhershme.

Neni 11 Ndryshimet në Formën e Biznesit dhe Informata tjera për Regjistrim

(Udhëzimi Administrativ Nr. 15/2010) 1. Çdo ndryshim në informatat e regjistrimit të tatimpaguesit duhet të dorëzohet në ATK së paku 15 ditë pune përpara datës efektive të ndryshimit. Disa ndryshime në informatat e regjistrimit mund të kërkojnë që ATK të lëshoj një numër të ri fiskal. Ndryshimet në informatat e regjistrimit duhet të bëhen në Formularin e Aplikacionit për Numër Fiskal me një shenjë e cila tregon se është dorëzuar për të ndryshuar informatat e regjistrimit. Të gjitha ndryshimet duhet të dorëzohen në zyrën regjionale të ATK-së përgjegjëse për çështjet tatimore të tatimpaguesit. 2. Ndryshimi në informatat e regjistrimit që kërkohen të dorëzohen në ATK përfshinë:

2.1. Ndryshimin në emrin e biznesin;

49

2.2. Ndryshimin në adresën e biznesit apo shtesën e një vendi të ri të biznesit; 2.3. Ndryshimin në pronësinë e biznesit (entitetet juridike), i cili nuk ndryshon formën juridike të biznesit; 2.4. Çdo ndryshim në formën e biznesit (Ndërmarrje Afariste Personale në ShPK; ShPK në Shoqëri Aksionare; Ortakëri e Përgjithshme në Ortakëri të Kufizuar; ortakëri në korporatë; çdo entitet juridik në Ndërmarrje Afariste Personale; dhe çdo ndryshim tjetër i ngjashëm në formën e biznesit); 2.5. Çdo shkrirje e një organizate afariste me një tjetër; 2.6. Çdo ndryshim në aksionarë që kanë interes 10% apo më shumë në një entitet juridik; 2.7. Çdo ndryshim qoftë në ortakë të përgjithshëm apo ortakë të kufizuar; 2.8. Çdo ndryshim në adresën e zyrës kryesore të biznesit; 2.9. Çdo ndryshim në emër apo adresë të personit kontaktues të biznesit 2.10. Çdo ndryshim në emrin dhe adresën e personave përgjegjës të biznesit, dhe 2.11. Çdo marrëveshje që parasheh bashkëpunimin në mes të dy a më shumë organizatave afariste.

3. Çdo ndryshim në formën e biznesit (Ndërmarrje Afariste Personale në ShPK; ShPK në Shoqëri Aksionare; Ortakëri e Përgjithshme në Ortakëri të Kufizuar; ortakëri në korporatë; çdo entitet juridik në Ndërmarrje Afariste Personale; dhe çdo ndryshim tjetër i ngjashëm në formën e biznesit) do të rezultojë në lëshimin e numrit të ri fiskal për biznesin. Kur një biznes propozon ndryshimin e formës së vet të pronësisë, biznesi i ri duhet të aplikojë për një numër të ri fiscal sipas procedurave të përshkruara në Nenin 9 të këtij Udhëzimi Administrativ. Biznesi i vjetër duhet të kërkojë çregjistrimin në përputhje me procedurat e përshkruara në Nenin 12 të këtij Udhëzimi Administrativ. Nëse biznesi i ri do të jetë tatimpagues i TVSh-së, po ashtu duhet të regjistrohet që të bëhet tatimpagues i TVSh-së dhe të marrë Certifikatën e TVSh-së sikurse është paraparë në Nenin 15 të këtij Udhëzimi Administrativ. Në vijim janë dhënë shembujt e aplikimit të këtij paragrafi: Shembull: Kompania A, një Ndërmarrje Personale Afariste, vendos se dëshiron të ndryshojë formën e vet të biznesit në një Kompani me Përgjegjësi të Kufizuar, Kompani B, sh.p.k. Kompania B, sh.p.k. duhet të aplikojë për numër fiskal në përputhje me dispozitat e Nenit 9 të këtij Udhëzimi Administrativ. Kompania A, duhet të aplikojë për çregjistrim në përputhje me Nenin 12 të këtij Udhëzimi Administrativ. Nëse Kompani A ka ndonjë borxh të pashlyer tatimor apo nuk ka dorëzuar të gjitha deklaratat e kërkuara, nuk do të çregjistrohet, por do

50

të vendoset në një regjistër të tatimpaguesve joaktivë sipas Nenit 13 të këtij Udhëzimi Administrativ. ATK do të vazhdojë të ndjek mbledhjes e borxhit tatimor dhe dorëzimin e deklaratave të pa dorëzuara nga individi i cili ka pasur në pronësi ndërmarrjen personale afariste. Nëse Kompani A është një tatimpagues i TVSh-së, duhet të dorëzojë Certifikatën e vet të TVSh-së në ATK, sikurse është paraparë në Nenin 12 të këtij Udhëzimi Administrativ dhe legjislacionin e zbatueshëm mbi Tatimin në Vlerën e Shtuar. Nëse Kompania B do të bëhet tatimpagues i TVSh-së, duhet të regjistrohet për TVSh në përputhje me Nenin 15 të këtij Udhëzimi Administrativ dhe legjislacionin e zbatueshëm mbi Tatimin në Vlerën e Shtuar. Pronari i Kompanisë A do të raportojë fitimet e Kompanisë A në deklaratën e tij të tatimit në të ardhurat personale për pjesën e vitit në të cilin biznesi ka operuar si një ndërmarrje personale afariste. Si zyrtar i Kompanisë B sh.p.k., individi do të marrë kompensimin nga sh.p.k. në formë të pagës që i nënshtrohet tatimit të mbajtur në burim. Meqë individi do të ketë të ardhura si nga ndërmarrja personale afariste dhe nga paga, të dy burimet e të ardhurave do të raportohen në deklaratën e tij të tatimit në të ardhurat personale për atë vit. Nëse në vitet pasuese, individi ka vetëm të ardhura nga paga nga Kompania B sh.p.k., nga ai nuk kërkohet të dorëzojë deklaratë vjetore të tatimit në të ardhurat personale. Shembull: Kompania C është një sh.p.k. dhe miraton një vendim të ndryshojë emrin e vet në Kompani Y sh.p.k. Meqë ndryshimi i emrit nuk ndryshon formën e biznesit, Kompanisë Y nuk i duhet numër i ri fiskal, por kërkohet të dorëzojë ndryshimin e emrit në ATK sipas paragrafit 1 të këtij Neni. Shembull: Kosova Partners është një Ortakëri e Përgjithshme e përbërë prej tre ortakëve të përgjithshëm. Ortakët e përgjithshëm janë pajtuar të ndryshojnë formën biznesin e tyre në Ortakëri të Kufizuar. Kosova Partners sh.p.k., Ortakëri e Kufizuar. Meqë ky është ndryshim në formën e biznesit, Kosova Partners duhet të kërkojnë çregjistrim dhe Kosova Partners sh.p.k. duhet të aplikojnë për numër të ri fiskal. Nëse Kosova Partners është tatimpagues i TVSh-së, duhet të dorëzojë Certifikatën e vet të TVSh-së në zyrën regjionale të ATK-së përgjegjëse për çështjet e tija tatimore. Nëse Kosova Partners sh.p.k. do të jetë tatimpagues i TVSh-së, duhet të regjistrohet në TVSh në zyrën regjionale të ATK-së përgjegjëse për çështjet e tija tatimore. 4. Çdo marrëveshje në mes të dy a më shumë organizatave afariste për t’u angazhuar në veprimtari të përbashkët ekonomike është e barabartë me themelimin e një biznesi të ri për qëllime të ATK-së. Si rrjedhim, çdo konsorcium, grupim i personave, shoqatë e anëtarëve, ortakëri, etj. duhet të aplikojë dhe të marrë numër fiskal nga ATK sikurse është paraparë në Nenin 4, edhe pse organizatat individuale afariste veç mund të jenë të regjistruara për qëllime tatimore. Nëse veprimtaria e përbashkët ekonomike do të rezultojë në detyrim për TVSh, veprimtaria e përbashkët duhet gjithashtu të regjistrohet për TVSh në ATK.

51

5. Në kohën e bashkimit të një organizate afariste me një tjetër, bizneset e prekura duhet të përcaktojnë se cili biznes do jetë ai nën të cilën do të kryhet veprimtaria e mëpastajme afariste. Biznesi nën të cilin veprimtaria e mëpastajme afariste do të kryhet do të vazhdojë të përdorë numrin e vet fiskal. Biznesi i cili nuk do të vazhdojë duhet të kërkojë çregjistrim në përputhje me Nenin 12 të këtij Udhëzimi Administrativ. Çdo riorganizim, përfshirë bashkimet, duhet po ashtu të përmbushë kërkesat për riorganizim të vendosur në Ligjin e zbatueshëm mbi Tatimin në të Ardhurat e Korporatave dhe Ligjin mbi Tatimin në të Ardhurat Personale. 6. Sikurse është paraparë në paragrafin 6 të Nenit 11 të Ligjit, çdo transferim i biznesit, që nuk është në përputhje me dispozitat e këtij Neni, do të konsiderohet të jetë vazhdim i biznesit të mëparshëm, me të gjitha pasojat nga kjo. Kjo nënkupton se mos-aplikimi për numër fiskal për biznesin e ri dhe dështimi për të çregjistruar biznesin e mëparshëm do të trajtohet sikur mos të ishte krijuar biznes i ri dhe të gjitha borxhet tatimore të biznesit të mëhershëm do të barten në biznesin e ri si dhe detyrimi për TVSh (nëse biznesi i mëparshëm ka qenë i regjistruar në TVSh) do të vazhdojë. Nëse biznesi i mëparshëm nuk ka qenë ende i detyruar për TVSh, shuma e qarkullimit të realizuar nga pronari i mëparshëm duhet të merret parasysh në përcaktimin e arritjes së pragut të TVSh-së. 7. Paragrafi 6 i Nenit 11 të Ligjit po ashtu parasheh se çdo transferim i biznesit i cili nuk është i mbështetur me kontrata të aplikueshme apo evidencë tjetër të aplikueshme të një akti të shitjes do të konsiderohet të jetë vazhdim i biznesit të mëparshëm. Për qëllime të aplikimit të paragrafit 6 të Nenit 11 të Ligjit, termi ‘shitje’ sikurse është përdorë në fjalinë e mëparshme, gjithashtu do të interpretohet sikur të përbëjë një transferim të biznesit.

Neni 15 Çertifikatat e TVSh-së dhe import/eksportit


1. Regjistrimi për TVSh. Çdo person që kërkohet të regjistrohet për TVSh (Tatimin në Vlerën e Shtuar) duhet të regjistrohet në TVSh dhe të marrë një Certifikatë të TVSh-së renda 15 ditëve kalendarike pas plotësimit të kushteve për regjistrim. Neni 58 i Ligjit parasheh ndëshkime për ata tatimpagues të cilët bëjnë furnizime të tatueshme pa qenë të regjistruar për TVSh. Për qëllime të këtij Neni, termi person i tatueshëm do të nënkuptojë çdo person i cili është, apo kërkohet të jetë i regjistruar në TVSh dhe i cili në Kosovë në mënyrë të pavarur kryen ndonjë aktivitet ekonomik në një mënyrë të rregullt apo jo të rregullt, çfarëdo që të jetë qëllimi apo rezultatet e atij aktiviteti ekonomik. 2. Të gjithë personat që bëjnë furnizime prej 50,000€ a më tepër për periudhën e pandërprerë mujore (apo kërkesa të tilla tjera të pragut siç mund të vendosen me legjislacionin e TVSh-së) kërkohet të regjistrohen për TVSh. 3. Furnizimet e bëra nga persona qarkullimi i të cilëve në një periudhë të pandërprerë 12 mujore nuk tejkalon pragun për t’u regjistruar për TVSh nuk mund të ngarkojnë TVSh në furnizimet e tyre sipas legjislacionit të TVSh-së. Personat të cilët i kryejnë këto furnizime

52

nuk kërkohet të regjistrohen sipas legjislacionit të TVSh-së, por duhet të paguajnë TVSh-në në importet e tyre, si dhe të paguajnë TVSh-në në furnizimet e bëra për ata nga personat e tatueshëm. Ata nuk kanë të drejtë të ngarkojnë TVSh-në në furnizimet që ata i bëjnë dhe nuk kanë të drejtë të kreditojnë TVSh-në e zbritshme të paguar në importet dhe në furnizimet e bëra për ta. 4. Personat e tatueshëm të cilët janë të regjistruar për qëllime të TVSh-së sipas legjislacionit të aplikueshëm të TVSh-së kërkohet të dorëzojnë deklaratën tatimore mujore. 5. Personat që dëshirojnë të jenë persona të tatueshëm të TVSh-së munden vullnetarisht të aplikojnë për regjistrim në TVSh pa marrë parasysh qarkullimin e tyre. Kur një tatimpagues bëhet tatimpagues vullnetar për TVSh, zgjedhja mund të revokohet vetëm në përputhje me dispozitat e Ligjit mbi TVSh-në. 6. Çdo person i cili nuk është regjistruar sikurse është paraparë në paragrafët 2 dhe 3 të këtij Neni do të regjistrohen në një mënyrë të detyrueshme nga ATK me efekt retroaktiv nga data kur regjistrimi i tillë është kërkuar. 7. Personat e tatueshëm të regjistruar në mënyrë vullnetare dhe të detyrueshme i nënshtrohen të gjitha kërkesave të TVSh-së në të njëjtën mënyrë sikurse ata tatimpagues të cilat janë regjistruar pasi të kenë arritur pragun për regjistrim. 8. Të gjithë formularët e regjistrimit në TVSh duhet të dorëzohen personalisht, apo nga personi i autorizuar i biznesit, në zyrën regjionale të ATK-së përgjegjëse për çështje tatimore të biznesit. Formularët e regjistrimit në TVSh duhet të shoqërohen me një kopje të dokumenteve për regjistrim të biznesit, Certifikatën e Numrit Fiskal dhe identifikimin zyrtar me fotografi (pasaportë, kartë identiteti, etj.). 9. Nëse një biznes ka më shumë se një degë apo vendndodhje, biznesi duhet të deklarojë vendndodhjen kryesore të biznesit në ATK në kohën e regjistrimit për TVSh. Çdo vendndodhje tjetër e biznesit të tatimpaguesit duhet gjithashtu të ceket ashtu që të mund të lëshohet Certifikatat e duhur e TVSh-së dhe kopja e vërtetuar e certifikatës duhet të ekspozohet në çdo vendndodhje të këtij biznesi me mundësi leximi nga publiku. Çdo ndryshim në ndonjë vendndodhje të biznesit apo vendndodhje kryesore të biznesit, si dhe çdo shtesë, apo heqje nga, numri i vendndodhjeve apo degëve të biznesit, duhet të njoftohen në ATK brenda 15 ditëve kalendarike pasi të jetë bërë ndryshimi. 10. Me marrjen e formularit për Regjistrim në TVSh, ATK do të sigurojë se informatat në formularin e regjistrimit janë të sakta dhe se tatimpaguesi ka kryer të gjitha obligimet tatimore. Përveç kësaj, ATK do të vizitojë secilën vendndodhje të biznesit që tatimpaguesi e ka vënë në listën e formularit të regjistrimit për të siguruar se është dhënë saktësia e të dhënave. ATK do të përcaktojë se a të lëshoj Certifikatë të TVSh-së, apo jo, brenda 10 ditëve të punës pas marrjes së Formularit për Regjistrim në TVSh. 11. Nëse ATK përcakton se tatimpaguesi ka të drejtë për Certifikatë të TVSh-së, do të njoftojë tatimpaguesin për atë përcaktim jo më larg se ditën e ardhshme të punës pas bërjes

53

së përcaktimit. Tatimpaguesit do t’i jepet mundësia të vizitojë zyrën e autorizuese të ATK-së apo t’i dërgohet Certifikata e TVSh-së. 12. Secila Certifikatë e TVSh-së do të ketë një numër serik unik në faqen e vet. Ai Numër Serik, i cili është numri i regjistrimit të tatimpaguesit për TVSh, duhet të përfshihet, së bashku me numrin fiskal të tatimpaguesit, në të gjitha faturat e lëshuara nga tatimpaguesi. 13. Nëse ATK zbulon se tatimpaguesi nuk është i rregullt në të gjitha obligimet tatimore apo se informatat në formularin e regjistrimit nuk janë të sakta, ATK do t’i dërgoj një njoftim me shkrim tatimpaguesit se certifikata e TVSh-së nuk mund të lëshohet. Njoftimi do të informojë tatimpaguesin për arsyet e mos-lëshimit të Certifikatës së TVSh-së dhe t’i përkujtojë tatimpaguesit ndëshkimet për angazhimin në transaksionet me TVSh pa marrë Certifikatën e TVSh-së. Njoftimi gjithashtu do t’i ofrojë tatimpaguesit informatat lidhur me të drejtat e ankesës. ATK do t’i dërgoj tatimpaguesit njoftimin me shkrim brenda 2 ditëve pas përcaktimit se Certifikatat e TVSh-së nuk do të lëshohet. 14. Certifikatat e import/eksportit. Të gjithë personat të cilët kërkohet të marrin një Certifikatë Import/Eksporti para se të ndërmarrin ndonjë aktivitet importi apo eksporti nëse ata:

14.1. importojnë mallra në Kosovë, nëse përndryshe nuk janë të regjistruar për qëllime tatimore, apo 14.2. eksportojnë mallra nga Kosova, nëse përndryshe nuk janë të regjistruar për qëllime tatimore.

15. Të gjithë formularët e regjistrimit të import/eksportit duhet të dorëzohen personalisht, apo nga personi i autorizuar i biznesit, në zyrën regjionale të ATK-së përgjegjëse për çështje tatimore të biznesit. Formularët e regjistrimit të import/eksportit duhet të shoqërohen më një kopje të dokumenteve të regjistrimit të biznesit, Certifikatën e Numrit Fiskal, dhe identifikimin zyrtar me fotografi (pasaportë, kartë identiteti, etj.). 16. Me marrjen e formularit për Regjistrim të import/eksportit, ATK do të sigurojë se informatat në formularin e regjistrimit janë të sakta dhe se tatimpaguesi ka kryer të gjitha obligimet tatimore. Nëse ATK përcakton se tatimpaguesi ka të drejtë për Certifikatë të Import/Eksportit do të shtypë Certifikatën dhe t’ia japë atë tatimpaguesit. Nëse tatimpaguesi nuk është aktual në të gjitha parashtrimet e deklarimeve apo pagesave të tatimeve, nuk do t’i lëshohet Certifikatë e Import/Eksportit deri në kohën kur tatimpaguesi të bëhet i rregullt në të gjitha çështjet tatimore, apo është vendosur një marrëveshje zyrtare për pagesë të çdo tatimi të papaguar. 17. Secila Certifikatë e Import/Eksportit do të ketë një numër serik unik në faqen e vet. 18. Anulimi dhe tërheqja e certifikatave. Sikurse është paraparë në Nenin 23 të Ligjit, Drejtori i Përgjithshëm i ATK-së mundet të anulojë apo tërheqë një Certifikatë të TVSh-së nëse ATK përcakton se personi të cilit certifikata i është lëshuar ka shkelur ligjin. Shkelja e

54

ligjit që mund të rezultojë në anulimin apo tërheqjen e certifikatës së TVSh-së përfshinë, mirëpo nuk kufizohet vetëm në to:

18.1. Dhënia në përdorim e Certifikatës së TVSH-së një personi tjetër, 18.2. Lëshimi i faturave fals apo fiktive duke shfrytëzuar Certifikatën e TVSH-së 18.3. Mos deklarimi me kohë i dy ose më shumë deklaratave të TVSh-së 18.4. Mos pagesa me kohë e një ose më shumë detyrimeve të TVSh-së, 18.5. Mos dorëzimi dhe mos pagesa me kohë e dy ose më shumë deklaratave tatimore të cilat tatimpaguesi është i obliguar që ti dorëzojë; apo 18.6. Mos instalimi i PEF, pasi është gjobitur tri ose më shumë herë për këtë dështim.

19. ATK duhet t’i dërgoj tatimpaguesit njoftim me shkrim mbi tërheqjen apo anulimin e Certifikatës së TVSH-së 10 ditë para datës efektive të tërheqjes. Njoftimi i tillë do të përmbajë:

19.1. përshkrimin e arsyeve për propozim të tërheqjes apo anulimit të Certifikatës së TVShsë. 19.2. deklarim që informon se nëse Certifikata e TVSh-së është tërhequr apo anuluar, tatimpaguesi nuk do të mund të vazhdojë kryerjen e afarizmit dhe nëse tatimpaguesi kryen afarizëm pasi certifikata është tërhequr, ai do t’i nënshtrohet ndëshkimeve të parapara në Ligj. 19.3. të drejtën e tatimpaguesit për t’u ankuar për anulimin apo tërheqjen brenda periudhës 10 ditore duke dorëzuar një ankesë me shkrim te Menaxheri Regjional që ka lëshuar njoftimin.

20. Ankesa e tatimpaguesit duhet të bëhet duke u bazuar në faktin se ATK ka bërë gabim, në faktet e përshkruara sipas paragrafit 18 të këtij neni. Tatimpaguesi duhet të përpilojë një deklaratë me fakteve të qarta duke vërtetuar se propozimi nga ATK për tërheqje apo anulim të Certifikatës së TVSh-së është jo korrekt. 21. Nëse një tatimpagues është ankuar sipas paragrafit 20 të këtij neni dhe Menaxheri Regjional pajtohet me faktet e dorëzuara në ankesën e tatimpaguesit, Menaxheri Regjional duhet t’i lëshoj një letër tatimpaguesit në të cilën thuhet se është anuluar propozimi për tërheqje apo anulim të Certifikatës së TVSh-së. 22. Pasi periudha 10 ditore të ketë kaluar, nëse tatimpaguesi nuk është ankuar, apo nëse tatimpaguesi është ankuar mirëpo Menaxheri Regjional nuk pranon ndonjë ndryshim bazuar në ankesën e tatimpaguesit, Menaxheri Regjional duhet të përgatisë një letër për

55

tatimpaguesin duke e informuar atë se Certifikata e TVSh-së është tërhequr apo anuluar. Letra duhet qartë të tregojë bazën në të cilën është marrë vendimi, përfshirë atë se përse ankesa nuk ka ndryshuar përcaktimin e bërë. 23. Letra që informon tatimpaguesin se Certifikata e TVSh-së është anuluar apo tërhequr, duhet që personalisht t’i dërgohet tatimpaguesit nga një zyrtar i ATK-së. Zyrtari i ATK-së duhet t’ia japë letrën personit përgjegjës të tatimpaguesit (nëse është entitet juridik) apo tatimpaguesit (nëse është biznes individual) dhe t’ia sqarojë se certifikata e TVSh-së është tërhequr. Preferohet që, letra t’i dërgohet tatimpaguesit në fund të ditës së punës për të shmangur çrregullimin e panevojshëm të afarizmit. Zyrtari i ATK-së duhet t’ia marrë Certifikatën e TVSh-së dhe të informojë tatimpaguesin se operimi i biznesit pa certifikatë të TVSH-së do të rezultojë me ndëshkime dhe ndjekje penale të mundshme. 24. Një Certifikatë e TVSh-së do të anulohet pa mundësi të rivendosjes, nëse:

24.1. Tatimpaguesi ka lejuar që Certifikata e tij të përdoret nga personi tjetër si nga personi i cili ka lejuar që certifikata e tij të përdoret dhe personi i cili ka përdorë certifikatë do t’i nënshtrohen ndëshkimeve të parapara me Ligj); 24.2. Tatimpaguesi ka lëshuar fatura false apo fiktive. 24.3. Përveç anulimit të Certifikatës së TVSh-së, Menaxheri Regjional do të përgatisë një raport që kërkon veprim penal sikurse është paraparë në paragrafin 4 të Nenit 58 të Ligjit

25. Një Certifikatë e TVSh-së që është tërhequr për mos-pagesë të tatimit apo mos-dorëzim të deklaratave mund të rivendoset me kërkesë me shkrim të tatimpaguesit kur tatimpaguesi të jetë i rregullt në dorëzimin e deklaratave, apo të ketë bërë marrëveshje të pranueshme për pagesën e borxheve. Kërkesa me shkrim duhet të adresohet tek Menaxheri Regjional i cili ka tërhequr Certifikatën e TVSh-së. Kërkesa duhet të përmbajë numrin fiskal të tatimpaguesit dhe identifikojë certifikatën e TVSH-së që do të ri-vendoset (Emri në certifikatë, Numri serik i Certifikatës dhe adresa e biznesit). Së bashku me kërkesën për ri-vendosjen e certifikatës, tatimpaguesi duhet të deklarojë se është në dijeni për kërkesën për të dorëzuar dhe paguar deklaratat me kohë me qëllim që të mbajë Certifikatën e TVSh-së. Tatimpaguesi duhet të konfirmojë synimin e tij për të mbetur i rregullt në dorëzimin e deklaratave si dhe kryerjen e pagesave me kohë. 26. Me marrjen e kërkesës me shkrim për të rivendosur Certifikatën e TVSh-së dhe konfirmimi se tatimpaguesi ka plotësuar kërkesat për rivendosje, Menaxheri Regjional do të rivendosë Certifikatën e TVSh-së brenda 2 ditëve të punës. Menaxheri Regjional duhet të bëjë çdo përpjekje për të rivendosur Certifikatën e TVSh-së të njëjtën ditë kur është marrë kërkesa, ashtu që tatimpaguesi të mund të rifillojë veprimtarinë afariste. 27. Nëse kanë kaluar më shumë se 30 ditë që kur certifikata është anuluar apo tërhequr, certifikata e anuluar nuk do të rivendoset, por tatimpaguesit do t’i lëshohet certifikatë e re e TVSh-së, e cila do të jetë efektive për transaksionet nga ajo datë e tutje.

56

28. Nëse konsiderohet si e nevojshme nga Drejtori i Përgjithshëm, ATK mund të zhvilloj një program për të zëvendësuar të gjitha Certifikatat ekzistuese të TVSH-së pas lëshimit të njoftimit për qëllimin që të bëhet kjo dhe të këshillohet tatimpaguesi mbi procedurat për marrjen e certifikatës së zëvendësuar të TVSH-së. Administrata Tatimore mund të refuzoj lëshimin e Certifikatës zëvendësuese të TVSH-së ndaj çdo tatimpaguesi i cili i plotëson kërkesat për refuzim, tërheqje ose anulim të numrit fiskal ose Certifikatës së TVSH-së të caktuar në këtë Udhëzim Administrativ. 29. Kur tatimpaguesi i TVSh-së më nuk konsiderohet të jetë tatimpagues i TVSh-së sipas dispozitave të vendosura në Ligjin mbi Tatimin në Vlerën e Shtuar, tatimpaguesi i TVSh-së duhet të dorëzojë Certifikatën e vet të TVSh-së në zyrën regjionale të ATK-së që është përgjegjëse për çështje tatimore të tatimpaguesit. ATK do të pranojë (njohë) dorëzimin e Certifikatës së TVSh-së. 30. Certifikatat e TVSh-së duhet të dorëzohen brenda 15 ditëve pasi tatimpaguesi të pushojë të jetë tatimpagues i TVSh-së apo pushon veprimtarinë afariste. ATK do të publikojë emrat e të gjithë tatimpaguesve të cilët kanë dorëzuar Certifikatat e tyre të TVSh-së sikurse është përshkruar në Nenin 16 të këtij Udhëzimi Administrativ. 31. ATK do të mbajë një listë të të gjithë tatimpaguesve me Certifikata aktive të TVSh-së dhe do të bëjë publikimin e saj në faqen e vet të internetit (www.atk-ks.org). Lista do të jetë me renditje alfabetike bazuar në emrin e tatimpaguesit. Qëllimi i publikimit është informimi i publikut nëse një tatimpagues i posaçëm ka certifikatë të vlefshme të TVSh-së. ATK duhet t’i ofrojë publikut udhëzimet për qasje në informata. ATK po ashtu do të vendosë një listë të certifikatave të TVShsë që më nuk janë të vlefshme me datën nga e cila certifikata më nuk është e vlefshme.

Neni 12 - Çregjistrimi i Tatimpaguesve (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Tatimpaguesit kanë të drejtë të kërkojnë të çregjistrohen vetëm pasi të kenë paguar të gjitha detyrimet tatimore dhe pasi të kenë paraqitur bilancin e mbylljes. 2. ATK-ja, brenda gjashtëdhjetë (60) ditësh nga data e kërkesës për çregjistrim, është e detyruar të verifikojë situatën tatimore dhe kur është e nevojshme të ushtrojë kontrollin e veprimtarisë së tatimpaguesit. 3. Brenda gjashtëdhjetë (60) ditëve nga data e kërkesës për çregjistrim, nëse ATK vlerëson se tatimpaguesi nuk i plotëson kushtet për çregjistrim sipas paragrafit 1 të këtij neni, do të përgatisë njoftimin e saj me shkrim i cili i dorëzohet tatimpaguesit. 4. ATK-ja është e detyruar të tërheqë njoftimin nga paragrafi 3. i këtij neni vetëm pasi tatimpaguesi të ketë paguar të gjitha detyrimet tatimore të cilat i janë njoftuar me shkrim nga ATK.

57

5. Në rast së brenda gjashtëdhjetë (60) ditëve nga data e marrjes së kërkesës për çregjistrim nga tatimpaguesi, ATK-ja nuk ka njoftuar tatimpaguesin sipas paragrafit 3. i këtij neni, tatimpaguesi do të konsiderohet të jetë i çregjistruar. 6 ATK-ja, ka të drejtë të çregjistrojë nga regjistri i saj aktiv çdo tatimpagues kur provohet se ai për çfarëdo arsye në vitin e fundit fiskal nuk ka ushtruar veprimtari. Në këtë rast, këta tatimpagues do të vihen në një regjistër të veçantë te tatimpagueseve joaktiv dhe ATK-ja do ta njoftojë Agjencinë e Regjistrimit të Biznesit në lidhje me atë regjistër. 7. Çregjistrimi në pajtueshmëri me paragrafin 1. deri te 5. të këtij neni dhe çregjistrimi nga regjistri aktiv sikur që është definuar në paragrafin 6. të këtij neni nuk i eliminon detyrimet tatimore. Në rastet e tilla, ATK-ja duhet të sigurojë mbledhjen e tatimit në pajtueshmëri me të gjitha mjetet relevante të mbledhjes që mundë të zbatohen te tatimpaguesi sipas ligjit.

Neni 12 Çregjistrimi i Biznesit (Udhëzimi Administrativ Nr. 15/2010)

1. Sikurse është paraparë në nenin 12 të Ligjit, nëse tatimpaguesi vendos të pushojë veprimtarinë (përfshirë ndryshimin në formën e biznesit apo ndryshimi në llojin e entitetit juridik), duhet të informojë ATK-në me shkrim për vendimin që ka marrë, së paku 60 ditë para planifikimit për pushimin e biznesit. Informatat vijuese duhet të përfshihen, apo të jenë, me njoftimin me shkrim për ATK-në:

1.1. emrin dhe adresën e tatimpaguesit; 1.2. numrin fiskal të tatimpaguesit; 1.3. numrin personal të pronarit, nëse është ndërmarrje afariste personale; 1.4. shumën e borxhit tatimor të mbetur, nëse ka; 1.5. një deklaratë se biznesi pushon dhe një kërkesë për të çregjistruar biznesin në përputhje me dispozitat e aplikueshme ligjore. 1.6. datën e pritur për pushimin e veprimtarisë afariste; 1.7. kopjen e vendimit të organit drejtues (nëse është Shoqëri aksionare apo Shoqëri me përgjegjësi të kufizuar) i cili autorizon ndërprerjen e veprimtarisë të nënshkruar nga zyrtarët e autorizuar; 1.8. kopjen e marrëveshjes së ortakërisë (nëse është Ortakëri, shoqëri e personave apo konsorcium) e nënshkruar nga të gjithë ortakët, anëtarët e shoqërisë së personave, apo anëtarët e konsorciumit, e cila pasqyron marrëveshjen për të

58

ndërprerë aktivitetin afarist të ortakërisë, shoqërisë së personave, apo konsorciumit; 1.9. kopjen e bilancit të gjendjes përmbyllëse të paraparë dhe pasqyra tjera që lidhen me të; dhe 1.10. një autorizim nga tatimpaguesi për të dorëzuar dokumentet e tilla,

2. ATK brenda 60 ditëve pas marrjes së njoftimit të tatimpaguesit për pushimin e veprimtarisë, verifikon gjendjen tatimore të tatimpaguesit, nëse duhet do të kryejë kontroll të deklaratave tatimore të biznesit. Nëse tatimpaguesi ka shlyer të gjitha detyrimet tatimore, ATK do të jap një vërtetim se tatimpaguesi i ka plotësuar të gjitha kërkesat për çregjistrim. Njoftimi i tillë duhet të dërgohet në ARBK brenda periudhës 60 ditore. Njoftimi duhet të përfshijë emrin dhe adresën e tatimpaguesit, numrin e regjistrimit të biznesit, numrin fiskal të ATK-së dhe një deklaratë që konfirmon se biznesi i ka plotësuar të gjitha kërkesat për çregjistrim. 3. Nëse ATK përcakton se biznesi ka borxhe tatimore (qoftë para apo pas kontrolle), nuk ka dorëzuar të gjitha deklaratat tatimore që kërkohen, apo ka ndonjë stok të mbetur, ATK do të njoftojë tatimpaguesin se nuk i plotëson kërkesat për çregjistrim. Gjithashtu një kopje e njoftimit do t’i dërgohet ARBK. Njoftimi do të përfshijë:

3.1. emrin, adresën dhe numrin fiskal të tatimpaguesit; 3.2. një deklarim se tatimpaguesi nuk i plotëson kërkesat për çregjistrim dhe datën kur është marrë ai vendim; 3.3. një deklaratë të arsyes(eve) pse nuk janë plotësuar kërkesat për çregjistrim, për përmbajtur përshkrimin e:

3.3.1. të gjitha borxheve tatimore të pashlyera përfshirë një kopje të raportit të kontrollit nëse është aplikuar; 3.3.2. të gjitha deklaratave tatimore të padorëzuara, dhe 3.3.3. të drejtës së tatimpaguesit për ankesë.

3.4. veprimeve që duhet të ndërmerren nga tatimpaguesi nëse ai dëshiron të çregjistrohet.

4. Pas njoftimit për mos plotësimin e kërkesave për çregjistrim, ATK do të ndërmarrë veprime për të vendosur tatimpaguesin në regjistrin e tatimpaguesve jo-aktivë në përputhje me paragrafin 6 të Nenit 8 të këtij Udhëzimi Administrativ. ATK gjithashtu do të iniciojë zbatimin e dispozitave të insolvencës të vendosura në Ligjin 2003/4 mbi Likuidimin dhe Riorganizimin e Personave Juridik në Falimentim, apo pasardhësin e tij.

59

5. Nëse tatimpaguesi më vonë dorëzon të gjitha deklaratat e kërkuara dhe paguan të gjitha borxhet tatimore, mund të dorëzojë një kërkesë tjetër për çregjistrim, e cila do të përfshijë elementet e kërkuara në paragrafin 1 të këtij neni. Me pranimin e kërkesës me shkrim të përshkruar më lartë dhe pas përcaktimit se biznesi i plotëson kërkesat për çregjistrim, ATK do të ndjek hapat e përshkruar në paragrafin 2 të këtij neni. 6. Pas vendimit për çregjistrim të tatimpaguesit, ATK e heqë tatimpaguesin nga baza e vet e të dhënave. 7. ATK do të publikojë emrat e të gjitha bizneseve të çregjistruara, përfshirë numrin e regjistrimit të biznesit dhe numrin fiskal në përputhje me dispozitat e Nenit 14 të këtij Udhëzimi Administrativ. 8. Vendosja e tatimpaguesit në një regjistër të tatimpaguesve joaktiv nga ATK, nuk e liron tatimpaguesin nga obligimi për të paguar çdo borxh tatimor që mund të jetë obligim. Tatimpaguesit e vendosur në regjistrin e tatimpaguesve joaktiv mund të kthehen në bazën e të dhënave të ATK-së për tatimpaguesit aktiv nëse ATK ka informata që tregojnë se tatimpaguesi është aktiv. Nëse një tatimpagues kthehet në bazën e të dhënve të tatimpaguesve aktiv, ATK duhet të publikojë atë fakt ashtu që bizneset tjera të jenë në dijeni se transaksionet me atë tatimpagues tash u njihen. 9. Me vendosjen e një tatimpaguesi në regjistrin e tatimpaguesve joaktiv, ATK do të njoftojë ARBK për atë veprim dhe arsyet për ndërmarrjen e atij veprimi. Njoftimi duhet të përmbajë emrin dhe adresën e tatimpaguesit; numrin e regjistrimit të biznesit; numrin fiskal të tatimpaguesit; dhe një deklaratë se ATK ka vendosur tatimpaguesin në regjistrin e tatimpaguesve joaktiv. 10. Nëse tatimpaguesi më vonë kthehet në bazën e të dhënave të tatimpaguesve aktiv, ATK do të njoftojë ARBK-në se biznesi sërish është aktiv. Njoftimi i tillë duhet të përmbajë emrin dhe adresën e tatimpaguesit; numrin e regjistrimit të biznesit; numrin fiskal të ATK-së; dhe një deklarim se ATK ka vendosur tatimpaguesin në bazën e të dhënave të tatimpaguesve aktiv. 11. Nëse një tatimpagues ka njoftuar ATK-në që synon të pushoj veprimtaritë afariste sikurse është paraparë në këtë Nen dhe ATK ka përcaktuar se biznesi nuk i plotëson kriteret për çregjistrim sepse ka borxhe tatimore, nuk ka dorëzuar të gjitha deklaratat, apo ka ndonjë stok të mbetur, ATK do të ndërmarrë masa për të siguruar të gjitha deklarata që kërkohen, sipas paragrafëve 5 dhe 6 të Nenit 13 të këtij Udhëzimi Administrativ. ATK gjithashtu do të ndërmarrë të gjitha veprimet e mundshme të mbledhjes, sipas paragrafëve 3 dhe 4 të Nenit 13 të këtij Udhëzimi Administrativ. Kur të gjitha veprimet të jenë ndërmarrë dhe është konfirmuar se tatimpaguesi më nuk ushtron veprimtari, ATK mund të vendosë tatimpaguesin në një regjistër të tatimpaguesve jo-aktivë, dhe të ndjekë procedurat e çregjistrimit të parapara në këtë Nen. ATK gjithashtu do të iniciojë zbatimin e dispozitave të insolvencës të vendosura në Ligjin 2003/4 mbi Likuidimin dhe Riorganizimin e Personave Juridik në Falimentim, apo pasardhësin e tij.

60

Neni 13 De-aktivizimi i një Biznesi


1. Sikurse është autorizuar në Nenin 12.6 të Ligjit, ATK mund t’i vendosë tatimpaguesit në një regjistër të tatimpaguesve joaktiv kur një tatimpagues nuk ka ushtruar veprimtari gjatë vitit të kaluar fiskal. Kjo dispozitë aplikohet në ato raste në të cilat tatimpaguesi nuk ka borxh tatimor të pashlyer dhe ATK ka përcaktuar të mos kërkojë ndonjë deklaratë tatimore që mund të jetë obligim. 2. Sikurse është paraparë në paragrafin1 të Nenit 43 të Ligjit, tatimpaguesi që ka borxh tatimor të pashlyer, apo deklarata të padorëzuara, mund të vendoset në regjistrin e tatimpaguesve jo-aktivë deri në atë kohë kur ATK të ketë përcaktuar se borxhi nuk mund të mblidhet për shkak se tatimpaguesi nuk mund të gjendet apo më nuk është aktiv dhe nuk ka asete nga të cilat mund të bëhet mbledhja e borxhit. Nëse më vonë përcaktohet se tatimpaguesi ende është i angazhuar në mënyrë aktive në aktivitet ekonomik, tatimpaguesi do të kthehet në gjendjen aktive. 3. Nëse, si rezultat i përpjekjeve për të mbledhur një borxh tatimor të pashlyer, ATK përcakton se një tatimpagues nuk mund të gjendet apo më nuk është i angazhuar në mënyrë aktive në aktivitet ekonomik, ATK mund të vendos tatimpaguesin në regjistrin e tatimpaguesve joaktiv kur të gjitha veprimet e kërkuara për të gjetur tatimpaguesin apo për të mbledhur borxhin tatimor janë ndërmarrë. Para vendosjes së tatimpaguesit në regjistër të tatimpaguesve joaktiv, ATK duhet të regjistrojë barrët tatimore në të gjithë regjistrat e duhur (nëse përpara nuk janë regjistruar) për të mbrojtur ekuitetin dhe të drejtat e Shtetit në çdo aset që tatimpaguesi ka. Përgjithësisht, ATK duhet të konfiskojë dhe shesë çdo aset të tatimpaguesit para vendosjes së tatimpaguesit në regjistrin e tatimpaguesve jo-aktivë. Nëse ATK përcakton se konfiskimi dhe shitja e aseteve nuk është në interesin më të mirë të Shtetit, arsyet për mos konfiskim dhe shitje të aseteve duhet të dokumentohen qartë. 4. Sikurse u përmend në paragrafin 3 të këtij neni, termi ‘interesi më i mirë i Shtetit’ nënkupton se një përcaktim është bërë për të mos ndërmarrë veprim specifik, të tilla si konfiskimi dhe shitja e aseteve të biznesit sepse të hyrat e parapara nga veprimi i tillë janë më pakë se, apo vetëm pak më shumë se, shpenzimet e ndërmarrjes së veprimit. Për shembull si pikë referimi, nëse një biznes ka asete prej vetëm 300€, shpenzimet e shpalljes së asetit dhe koha e shpenzuar e zyrtarëve të ATK-së në ndërmarrjen e veprimit të konfiskimit dhe shitjes së aseteve janë më të mëdha se shuma që mund të realizohet nga veprimi i konfiskimit dhe shitjes dhe kështu nuk është në interesin me të mirë të Shtetit të ndërmerren veprime. 5. Nëse si rezultat i përpjekjeve për të siguruar deklaratat tatimore të cilat nuk janë dorëzuar, ATK përcakton se tatimpaguesi nuk mund të gjendet apo më nuk është i angazhuar në mënyrë aktive në aktivitet ekonomik, ATK mund ta transferojë tatimpaguesin në regjistrin e tatimpaguesve joaktiv kur të gjitha kontrollimet dhe verifikimet e kërkuara janë bërë dhe janë dokumentuar si duhet. Para transferimit të tatimpaguesit në regjistrin e tatimpaguesve joaktiv, ATK duhet të përcaktoj se a është

61

interesi i shtetit të ndërmarrë veprime të nevojshme për t’i siguruar deklaratat, bazuar në potencialin e mbledhjes. Përgjithësisht, ATK duhet të sigurojë çdo deklaratë që lidhet me një tatim të mbledhur apo të mbajtur në burim meqë mbledhja e një tatimi të tillë mund të bëhet nga asetet e personave përgjegjës të biznesit si dhe nga asetet e biznesit. Në rastet e tatimeve të mbajtura në burim apo të mbledhura, ATK duhet të bëjë vlerësimet kundër personave përgjegjës sikurse është paraparë në paragrafët 4 dhe 5 të Nenit 26 të Ligjit përpara transferimit të tatimpaguesit në regjistrin e tatimpaguesve joaktiv. Nëse është bërë një përcaktim se mbledhja e borxheve tatimore nga personat përgjegjës nuk është e mundur dhe përcaktimi i tillë është dokumentuar, tatimpaguesi mundet të transferohet në regjistrin e tatimpaguesve joaktiv pa siguruar deklaratat delikuente dhe i bëhet vlerësimi zyrtarit përgjegjës. Çdo rast në të cilin është përcaktuar të mos kërkohen deklaratat delikuente sepse nuk është në interesin e Shtetit apo është përcaktuar të mos bëhet një vlerësim për personin përgjegjës sepse një vlerësim i tillë nuk do të ishte i mbledhshëm, kërkon miratimin nga Zëvendësi i Drejtorit të Përgjithshëm (Operacionet), apo zyrtar i lartë i ATK-së. 6. Sikurse është përdorë në paragrafin 5 të këtij neni, termi ‘Interes i Shtetit’ nënkupton se përcaktimi është bërë se shpenzimet për të kërkuar një deklaratë nga një biznes që më nuk është aktiv janë më të mëdha se sa shuma e të hyrave që mund të mblidhet nëse deklaratat janë siguruar dhe përpunuar. Për shembull, si pikë referimi, nëse një sh.p.k. më nuk është aktive dhe nuk ka pasuri nga e cila mund të mblidhet detyrimi tatimor që mund të jetë borxh, ekziston përfitim i vogël që mund të fitohet nga Shteti i Kosovës të kërkojë deklaratën e tatimit në të ardhurat e korporatave që ka 500€ obligim tatimor.

Neni 13 - Krijimi dhe mbajtja e regjistrave (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Tatimpaguesit janë të detyruar të mbajnë librat dhe regjistrat në pajtim me legjislacionin tatimor” pjesa tjetër e tekstit mbetet e pandryshuar. Një person i cili ka detyrim të paguajë ose të mbajë tatimin nga paga do të krijojë regjistra të llogarive me shkrim ose në formë elektronike të cilat përcaktojnë detyrimin e tyre për pagesë ose tatimin e mbajtur nga paga. Librat dhe regjistrat e posaçëm që do të kërkohen për t’u përgatitur dhe mbajtur do të jenë të njëjtë me ata të parashikuar në legjislacionin dhe udhëzimet administrative përkatëse. ATK mund të kërkojë nga tatimpaguesi të përkthejë çdo regjistrim që nuk është paraqitur në njërën nga gjuhët zyrtare të Kosovës. 2. Pavarësisht nga kërkesat për mbajtjen e regjistrave të parashikuara në legjislacionet dhe udhëzimet e tjera administrative tatimore:

2.1. një person i cili ka detyrë të krijojë regjistra sipas këtij ligji do t’i mbajë ato regjistra për një periudhë prej së paku gjashtë vjet pas përfundimit të periudhës tatimore kur ka lindur një detyrim i tillë tatimor përkatës;

62

2.2. ATK mund t’i lejojë tatimpaguesit, kundrejt kërkesës së tij, të ruajë regjistrat origjinalë në mikrofilm apo mjet tjetër për ruajtje të dhënash, dhe regjistrat e tilla do të trajtohen sikur të ishin regjistrat origjinalë duke iu nënshtruar të gjitha kushteve të specifikuara nga ATK; 2.3. regjistrat e kërkuara për t’u krijuar dhe mbajtur sipas këtij Neni do të lidhen me periudhat tatimore të specifikuara në legjislacionin e zbatueshëm në Kosovë. Drejtori i Përgjithshëm mund t’u lejojë tatimpaguesve të mbajnë regjistra për periudha të ndryshme tatimore aty ku ai ose ajo beson se kjo është e nevojshme për operimin e tyre efikas, dhe në rast të tillë ai ose ajo do të specifikojë zbatimin e atyre ligjeve në ato raste për të siguruar që as ATK dhe as Fondi i Kursimeve të Pensioneve të Kosovës nuk janë cenuar negativisht.

3. Librat dhe regjistrimet për bizneset me qarkullim vjetor mbi pesëdhjetëmijë (50.000) euro duhet të mbahen në përputhje me parimet e përgjithshme të pranueshme të kontabilitetit të Kosovës që janë plotësuar me Standardet Ndërkombëtare të Raportimit Financiar. 4. Çdo tatimpagues pa marrë parasysh qarkullimin vjetor, përveç mbajtjes së librave dhe regjistrimeve të parapara me ligj, kërkohet të bëjë dhe mbajë regjistrimin e mallrave në stoqe në fund të vitit kalendarik. Regjistrimet e parapara sipas këtij paragrafi duhet të jenë të gatshme më apo para 10 janarit të vitit vijues. 5. Mallrat që posedon tatimpaguesi duhet të dokumentohen me dokumente mbi origjinën. 6. ATK mund të kërkojë që të gjitha furnizimet e bëra nga të gjithë apo lloj i caktuar i personave të regjistrohen në mënyra elektronike (pajisje elektronike fiskale) dhe mund të vendosë specifikime për llojet e makinave elektronike që do të përdoren për regjistrimin e tillë. Në rast të furnizimeve të bëra nga persona të caktuar të tatueshëm duke përfshirë transaksionet të cilat nuk janë regjistruar nga mënyrat elektronike, ATK mund të kërkojë që personat e tillë të tatueshëm të lëshojnë kuponë në mënyrën e parashkruar nga ATK. Të gjitha bizneset e përfshira në aktivitete ekomomike të cilave ju kërkohet të instalojnë pajisjet elektronike fiskale për regjistrimin e transaksioneve që lidhen me aktivitetin e tyre ekonomik duhet t’i lëshojnë kupon klientit që i përmbahet specifikimeve teknike të kuponëve siç është e përshkruar në udhëzimet e aplikueshme administrative. 7. Çdo transaksion mbi pesëqind (500) euro, i bërë në mes të personave të përfshirë në aktivitet ekonomik, pas 1 janarit te vitit 2009 kërkohet të bëhet përmes llogarisë bankare. 8. Për detaje të mëtutjeshme do të nxirret një akt nënligjor lidhur me implementimin e këtij neni.

63

Neni 17 Kërkesa për Libra dhe Regjistrime


1. Paragrafi 1 i nenit 13 të Ligjit, kërkon që personi, i cili është i detyruar të paguajë apo mbajë në burim tatimin, të krijojë apo mbajë regjistrime të llogarisë, të cilat janë në përputhje me legjislacionin tatimor. Librat dhe regjistrimet, mbahen me shkrim ose në formë elektronike të mjaftueshme për të përcaktuar detyrimin tatimor, për të paguar apo mbajtur në burim. Regjistrimet e llogarisë, janë regjistrime të cilat janë të mjaftueshme për të treguar dhe sqaruar një transaksion biznesi dhe për të shpalosë (me saktësi të arsyeshme) pozitën e tij financiare në çdo kohë. Regjistrimet e llogarive mundësojnë përgatitjen e llogarive, në përputhje me kërkesat e ligjit. 2. Librat dhe regjistrimet minimale që duhet mbajtur nga bizneset me qarkullim vjetor bruto deri në 50,000€ apo më pak janë:

2.1. Libri i Blerjes, në të cilin duhet të regjistrohen të gjitha blerjet dhe deklaratat; 2.2. Libri i Shitjeve, në të cilin duhet të regjistrohen të gjitha shitjet dhe deklaratat; 2.3. Libri i Arkës, që lidhet me librin e shitjeve dhe librin e blerjeve ashtu që të gjitha hyrjet dhe daljet në arkë të jenë regjistruar; 2.4. Raportet bankare, përfshirë regjistrimet e depozitave dhe tërheqjeve; 2.5. Kopjet e dokumenteve mbështetëse për hyrjet në libra, duhet të mbeten dhe shoqërohen me librin e pranueshëm. 2.6. Regjistrimi i Mallit duhet të mbahet së bashku me regjistrimet tjera të mallit të pranishëm të marra gjatë vitit. 2.7. Libri i të punësuarve në të cilin do të regjistrohen të punësuarit, nëse ka të tillë. 2.8. Nga biznesi duhet të bëhet një regjistrim vjetor i mallit, sikurse është përshkruar në Nenin 18 të Udhëzimit Administrativ dhe ai regjistrim i mallit duhet të mbahet së bashku me regjistrimet tjera të mallrave të pranishme të marra gjatë vitit.

3. Blerjet për të cilat një faturë është lëshuar duhet të futet në librin e blerjeve brenda 5 ditëve pas pranimit të faturës së blerjes. Shitjet për të cilat një faturë e shitjes është lëshuar duhet të futet në librin e shitjeve brenda 5 ditëve pas lëshimit të faturës së shitjes. Blerjet me para të gatshme (kesh) dhe shitjet në para të gatshme, duhet të regjistrohen në librat apo ditarët përkatës në bazë ditore, jo më larg se ditën pasardhëse. Përveç kësaj, numri i fillimit dhe numri i përfundimit të secilit kupon të shitjes ditore, duhet të futet në ditarin e shitjeve.

64

4. Shoqëritë me qarkullim vjetor bruto më shumë se 50,000 € dhe ato të cilat zgjedhin të përcaktojnë detyrimet e tyre tatimore, bazuar në mbajtjen e librave dhe regjistrimeve e duhura, duhet të mbajnë libra dhe regjistrime në përputhje me kërkesat e standardeve të kontabilitetit në Kosovë. Librat dhe regjistrimet e mbajtura, duhet të jenë mjaftueshëm te sakta, për të mundësuar kontabilitet të plotë dhe saktë të të gjitha pikave të të ardhurave dhe shpenzimeve të aplikueshme në një periudhë tatimore. Në minimum, librat dhe regjistrimet e tilla duhet të përfshijnë:

4.1 Librin e Blerjeve, në të cilin regjistrohen të gjitha blerjet dhe kthimet; 4.2 Libri i Shitjeve, në të cilin regjistrohen të gjitha shitjet dhe kthimet; 4.3 Libri i Parasë së Gatshme, në të cilin do të regjistrohen të gjitha hyrjet dhe daljet e arkës; 4.4 Llogaria kryesore, nëse aplikohet, që përfshinë bilancin hapës, shtimet në kapital, shpenzimet që duhet kapitalizuar, shkallën e zhvlerësimit, shumën e zhvlerësimit, shitjet dhe bilancin mbyllës; 4.5 Raportet bankare, përfshirë regjistrimet e depozitave dhe tërheqjeve; 4.6 Pasqyrat financiare dhe bilancet e gjendjes siç kërkohet për vendosjen e pikës filluese për përgatitjen e deklaratave vjetore të tatimit në të ardhurat dhe llogaritjen e obligimit tatimor vjetor. 4.7 Kopjet e dokumenteve mbështetëse për shënimet në librin përkatës, duhet të shoqërohen me librin e zbatueshëm. 4.8 Përveç kësaj, duhet të bëhet një regjistrim i mallit nga biznesi, sikurse është përshkruar në Nenin 18 të këtij Udhëzimi Administrativ dhe ai regjistrim i mallit duhet të mbahet së bashku me regjistrimet tjera të mallit të pranishëm të marra gjatë vitit. 4.9 Libri i të punësuarve në të cilin do të regjistrohen të punësuarit, nëse ka të tillë. 4.10 Duhet të mbahen kopjet e kontratave dhe korrespodencave tjera përkatëse të biznesit.

5. Duke iu nënshtruar dispozitave të paragrafit 6 të këtij neni dhe nënparagrafit 2.2. të Nenit 13 të Ligjit, bizneset mund t’i mbajnë regjistrimet e veprimtarisë ekonomike, në formë elektronike për aq sa ata të mbajnë të gjithë librat, ditarët dhe regjistrimet e kërkuara. Regjistrimet e tilla, duhet që në mënyrë të saktë të llogarisin të ardhurat dhe shpenzimet e aplikueshme të biznesit për një periudhë tatimore, përfshirë të gjitha regjistrimet e nevojshme ndihmëse. Regjistrimet elektronike, mbahen në një formë e cila

65

është e rigjenerueshme dhe është në dispozicion për ATK. Me një kërkesë të arsyeshme të ATK, organizata afariste duhet të shtypë ato regjistrime të veçanta të mbajtura në mënyrë elektronike që kërkohen nga ATK. 6. Bizneset, që përdorin regjistrues fiskal të parasë së gatshme dhe pajisje tjera elektronike fiskale dhe lëshojnë kupon fiskal, duhet të mbajnë kopje të rrotullës së letrës nga printeri i pajisjeve për një periudhë deri 6 vjeçare. Në vend të tyre, mund të përdoret një libër elektronik, i cili plotësohet sipas përcaktimeve teknike të publikuara me vendim shpjegues të Drejtorit të Përgjithshëm të ATK-së. Në minimum, të gjitha të dhënat origjinale të transaksioneve duhet të jenë të rigjenerueshme; të dhënat origjinale të transaksioneve duhet të përfshijnë të gjitha transaksionet nga pajisjet elektronike të fiskalizuara; të dhënat duhet të jenë të ruajtura dhe të pandryshueshme; të dhënat duhet të lexohen apo të rigjenerohet në formë të lexueshme; duhet të jenë në dispozicion për ATK me kërkesë në librin elektronik në një mënyrë që lejon që ATK, të lexojë dhe shkarkojë të dhënat një formë që mund të rishikohet dhe të testohet nga ATK. 7. Bizneset, mund të përdorin sistem të lëshimit dhe pranimit të faturave elektronike, i cili plotëson kërkesat për faturim me letër, sipas Ligjit për TVSh-në. Nëse janë siguruar miratimet/vendimet shpjeguese individuale të kërkuara, të dhënat e faturës elektronike duhet të ruhen dhe mbahen në mënyrë të tillë që i lejon biznesit të:

7.1. mbajë të gjitha të dhënat origjinale të faturës; 7.2. parandalojë që të dhënat të prishen ose të humben; 7.3. ri-prodhojë faturat origjinale dhe porositë shoqëruese në çdo kohë në një formë të lexueshme, veçanërisht me kërkesë të ATK-së; 7.4. gjejë detajet e çdo fature menjëherë dhe lehtësisht; 7.5. mbajë çdo porosi elektronike e dërguar apo pranuar në lidhje me faturat elektronike dhe t’i referojë ato në faturën e aplikueshme.

8. Nëse një organizatë afariste ka veprimtari në më shumë se një vend, secili vend (degë) do të mbajë regjistrime për transaksionet e veta për të treguar mallrat e pranuara (dokumentet e blerjes apo dokumentet e transferimit, etj.). Secila degë, duhet të identifikohet në faturat e lëshuara. Së paku një here në muaj, dega duhet të transferojë të dhënat në selinë qendrore, ashtu që të gjitha transaksionet e degës të mund të mblidhen në një sistem kontabiliteti për përgatitjen e deklaratave tatimore dhe regjistrimeve financiare të konsoliduara. Regjistrimet e mbledhura duhet të identifikojnë hyrjet në secilën degë, veç e veç. 9. Përveç regjistrimeve të mbajtura në degët të ndryshme, regjistrimet duhet të mbahen në depot apo qendrat e shpërndarjes për të treguar mallrat e marra në depo apo qendër të shpërndarjes dhe të transferuara në degët e biznesit.

66

10. Lëshimi i centralizuar i faturave për të gjitha degët është i lejueshëm për aq sa dega, së cilës transaksionet i përkasin, identifikohen lehtë në faturën e lëshuar nga vendi qendror dhe regjistrimet e nevojshme që lidhen me transaksionet janë mbajtur në degë. Nëse një biznes me degë të shumëfishta dëshiron të centralizojë të gjitha aktivitet e mbajtjes së librave dhe mbajtjes së shënimeve në mënyrën që nuk është në përputhje me dispozitat e këtij nënparagrafi, organizata afariste, duhet të kërkojë një Vendim Shpjegues Individual nga ATK për të autorizuar shmangien nga këto dispozita. 11. Të gjithë librat dhe regjistrimet e kërkuara të përshkruara në paragrafët 1 deri 7, të këtij neni, duhet të mbahen për një periudhë deri 6 (gjashtë) vjeçare. Regjistrimet që lidhen me pasuritë që janë të zhvlerësueshme gjatë një periudhe prej më shumë se gjashtë vjet, duhet të mbahen për jetëgjatësinë e zhvlerësueshme të pasurive, plus një vit shtesë. Regjistrimet e lidhura me pasuritë që kërkojnë përcaktimin e bazës për trajtimin e fitimeve kapitale apo përcaktimin e fitimit më shitjen e tyre duhet të mbahen deri sa pasuritë e tilla të jenë shitur apo ekspozuar me plus 6 vite shtesë. Librat dhe regjistrimet duhet të mbahen në një mënyrë të renditur që ndihmon përpilimin e tyre në raportet përmbledhëse si dhe të ndihmojnë rishikimin dhe ekzaminimin nga ATK. 12. Kërkesat shtesë të veçanta për aktivitetet që lidhen me furnizuesit e karburanteve:

12.1. Përveç kërkesave tjera të mbajtjes së regjistrimeve të vendosura në këtë nen, furnizuesit e shitjes me pakicë të prodhimeve të naftës, që llogariten me matës (njehsor) në kohën e shpërndarjes me pompë do të regjistrojnë leximet në matës për secilën pompë të instaluar në secilin objekt të biznesit në fillim të secilës ditë. Shitësit e tillë me pakicë duhet gjithashtu të mbajnë regjistrime për blerjet e prodhimeve të naftës të cilat do të përfshijnë sasinë e prodhimeve të blera dhe çmimin për njësi të paguar për secilën blerje. 12.2. Përveç kërkesave tjera të mbajtjes së regjistrimeve të vendosura në këtë nen, furnizuesit me shumicë, dhe importuesit, e prodhimeve të naftës duhet të mbajnë regjistrime të ndara për secilin klient të cilit i është bërë shitja apo furnizimi. Regjistrimet duhet të përfshijnë sasinë e prodhimeve të furnizuara dhe çmimin në njësi të ngarkuar për secilin prodhim të furnizuar.

13. Kërkesat shtesë të veçanta për aktivitetet që lidhen me kontratat afatgjata, përveç kërkesave tjera të mbajtjes së regjistrimeve të vendosura në këtë nen, kompanitë e angazhuara në kontrata afatgjata, sikurse janë projektet ndërtimore apo instaluese që zgjasin 12 muaj të njëpasnjëshëm apo më shumë, duhet të mbajnë kontabilitet të veçantë për secilin projekt. Nëse ka kontrata të shumta në projekt, duhet të ketë kontabilitet të ndarë për secilën kontratë brenda projektit. Për secilën kontratë, duhet të ekzistojë një kontabilitet i ndarë për të gjitha shpenzimet dhe hyrjet (pagesat paradhënie, pagesat të kuotave, etj.)

67

Neni 18 Regjistrimi i Mallit


1. Paragrafi 4 i Nenit 13 të Ligjit, përcakton se çdo tatimpagues pa marrë parasysh qarkullimin vjetor, përveç mbajtjes së librave dhe regjistrave të parapara me ligj, kërkohet të kryejë regjistrim të mallrave në stoqe në fund të vitit kalendarik. Regjistrimi i tillë, duhet të përfundohet më, apo para, 10 janarit të vitit vijues dhe të jetë në dispozicion për inspektim me kërkesën e ATK. Shënimet e regjistrimit të mallrave, përfshijnë treguesit vijues:

1.1. emërtimin e mallit; 1.2. njësinë matëse, 1.3. sasinë 1.4. çmimin, si dhe 1.5. vlerën.

2. Regjistrimi i mallrave duhet te mbahet me çmimin e kostos.

2.1. Çmimi i kostos për mallrat e blera përfshinë:

2.1.1. çmimin e blerjes; 2.1.2. transportimin dhe trajtimin e mallrave deri sa të sillen në vendin aktual në kushtet e tyre të fundit; 2.1.3. pagesa doganore nga importi dhe tatimet tjera të cilat nuk janë të rimbursueshme; 2.1.4. shpenzime tjera që i atribuohen drejtpërdrejtë prodhimeve, materialeve dhe shërbimeve të gatshme; 2.1.5. zbritjet tregtare, uljet dhe pika tjera të ngjashme janë të zbritshme me qëllim të përcaktimit të kostos së blerjes.

2.2. Çmimi i kostos për mallrat e prodhuara apo përpunuara, përfshin :

2.2.1. koston e lëndës së parë; 2.2.2. shpenzimet e lidhura drejtpërdrejtë me njësitë e prodhimit, të tilla si shpenzimet e fuqisë punëtore;

68

2.2.3. përndarja sistematike e shpenzimeve fikse indirekte dhe shpenzimet e ndryshueshme indirekte për prodhimin që del gjatë shndërrimit të materialit në prodhime të gatshme; 2.2.4. shpenzime të tjera që mund t’i shtohen kostos.

3. Tatimpaguesit, që ushtrojnë veprimtari tregtare, shitje me shumicë apo shitje me pakicë, duhet t’i regjistrojnë mallrat e tyre në stoqe. Mallrat e tilla duhet të regjistrohen në një libër apo ditar, zakonisht me titullin. “Mallrat në Stoqe deri më 31 dhjetor (viti)”. Librat tjerë mund të mbahen për të regjistruar llojet e ndryshme të mallrave të përfshirë në një stok te përgjithshëm. 4. Tatimpaguesit të cilët ushtrojnë aktivitete prodhimi zakonisht kanë tri lloje të stoqeve:

4.1. Lënda e parë – mallrat e blera të cilat do të hyjnë në prodhim dhe do të shndërrohen në prodhime finale; 4.2. Procesi i punës – ato mallra të cilat janë në proces të prodhimit dhe përpunimit për prodhim përfundimtar; 4.3. Prodhimet përfundimtare – prodhime të përfunduara të cilat nuk janë vënë për shitje.

5. Pronësia e mallrave duhet të regjistrohet në regjistrin e stokut. Mallrat do të përfshihen në stoqet e blerësit dhe të përjashtohen nga stoqet e shitësit, kur e drejta pronësore kalon nga shitësi te blerësi. Megjithatë, mund të dalin disa çështje të ndërlikuara:

5.1. Mallrat gjatë transportimit nga shitësi tek blerësi, duke iu nënshtruar ligjeve dhe doganave vendore, duhet të përfshihen në stoqet e entitetit financiar përgjegjës për shpenzimet e transportit. Në transportin rrugor, termi “FOB” përdoret ndërkombëtarisht për të shënuar kur kalon e drejta pronësore. Për shembull, termi “FOB destinimi” në faturën e shitësit shënon që blerësi siguron pronësinë e mallrave kur ato arrijnë. Kështu, cilatdo mallra gjatë transportimit në datën e pasqyrës së bilancit do të duhej të përfshihen në stoqet e shitësit, e kundërta ndodhë nëse fatura shënon “FOB në momentin e ngarkimit”. 5.2. Shitja në konsignacion është metodë e marketingut, e cila përdoret shumë shpesh. Pronari (dorëzuesi i mallit) dërgon mallin “në konsignacion” një agjenti (pranuesit të mallit) i cili do të kujdeset për mallin dhe do të tentoj ta shesë. Të drejtat pronësore nuk kalojnë nga dorëzuesi i mallit në pranuesin e mallit kështu që malli në konsignacion mbetet në pasqyrën e bilancit të dorëzuesit, derisa të shitet. Kur pranuesi i mallit e shet mallin e drejta pronësore kalon në blerësin. Pranuesi i mallit e informon dorëzuesin (pronarin) lidhur me shitjen dhe ia dërgon kundërvlerën e shitjes nga e cila zbret shumën e komisionit për pranuesin. Mallrat në konsignacion duhet të regjistrohen në stokun e mallrave të dorëzuesit deri në

69

kohën kur ato vërtet të jenë shitur. Në të njëjtën kohë, sidoqoftë, pranuesi duhet që gjithashtu të regjistrojë mallrat që janë pranuar për shitje në konsignacion, duke shënuar se ato janë mallra në konsignacion duke përmbajtur emrin, adresën dhe informatat identifikuese të pranuesit. 5.3. Mallrat e shitura një blerësi, nuk janë për t’u përfshirë në regjistrimin vjetor të stokut edhe kur mallra të tilla mund të kthehen me garanci, apo të drejtë për t’i kthyer, nëse mallrat nuk e arrijnë pëlqimin e tatimpaguesit. Nëse mallrat e tilla kthehen, regjistrimi i stokut duhet të rregullohet në përputhje me shënimin se janë kthyer dhe datën e kthimit.

6. Me qëllim të barazimit të inventarit fizik me regjistrat kontabël të stoqeve, është e domosdoshme të merren parasysh zërat të cilat duhet të përfshihen në numërimin e stoqeve edhe pse ata artikuj nuk ndodhen fizikisht me mallrat që numërohen. Lista e barazimit të stoqeve, si më poshtë, paraqet situatat që janë marrë parasysh gjatë barazimit të stoqeve, ndihmon procesin e barazimit, dhe asiston në kalkulimin e bilancit të besueshëm të stoqeve.

Zërat të cilët duhet të konsiderohen në stoqe Përshkrimi Shuma Të gjitha stoqet fizike kur bëhet numërimi fizik

+ mallrat e blera të cilat janë në transit bashkë me të drejtën e cila përcillet në pronarin prej momentit të transportit

- malli i shitur i cili nuk është tërhequr dhe është numëruar me stoqet fizike + malli i shitur i cili është në transit bashkë me të drejtën e cila përcillet në pronarin

kur të pranohet nga pronari + malli në konsignacion në lokacione tjera i cili është ende në pronësi të kompanisë

e cila është duke bërë numërimin e stoqeve - malli i përfshirë në stoqe fizike të cilat i takojnë kompanisë tjetër por mbahen në

konsignacion - mallrat e shkatërruara apo të hequra nga stoqet për shkak se ato janë kalbur apo ju

ka skaduar afati Stoqet e gjithëmbarshme Bilanci i stoqeve në bazë të librave Korrigjimet e stoqeve në baze te librave

Shembull i listës së barazimit të stoqeve Zërat të cilët duhet të konsiderohen në stoqe

Përshkrimi Shuma Të gjitha stoqet fizike kur bëhet numërimi fizik 250,000

+ mallrat e blera të cilat janë në transit bashkë me të drejtën e cila përcillet në pronarin prej momentit të transportit

- malli i shitur i cili nuk është tërhequr dhe është numëruar me stoqet fizike 5,000

70

+ malli i shitur i cili është në transit bashkë me të drejtën e cila përcillet në pronarin kur të pranohet nga pronari

+ malli në konsignacion në lokacione tjera i cili është ende në pronësi të kompanisë e cila është duke bërë numërimin e stoqeve 30,000

- malli i përfshirë në stoqe fizike të cilat i takojnë kompanisë tjetër por mbahen në konsignacion

- mallrat e shkatërruara apo të hequra nga stoqet për shkak se ato janë kalbur apo ju ka skaduar afati Stoqet e gjithëmbarshme 275,000 Bilanci i stoqeve në bazë të librave 279,000 Korrigjimet e stoqeve në baze te librave (4,000)

Neni 19

Origjina e Mallit (Udhëzimi Administrativ Nr. 15/2010)

1. Sikurse është përdorë në këtë Nen, termi, “Mallra” i referohet mallrave komerciale – atyre të cilat një person ka synim t’ia shesë apo furnizojë personit tjetër. Përveç për mallrat që përdoren nga një person në organizatën afariste, termi “mallra” nuk përfshinë gjësendet personale të individit. Paragrafi 5 i Nenit 13 të Ligjit, parashikon që mallrat në zotërim të një tatimpaguesi të jenë të dokumentuara mbi origjinën. Kjo nënkupton se një tatimpagues duhet të jetë në gjendje të ofrojë dokumentacionin mbështetës, i cili arsyeton prejardhjen e mallit si në vendndodhjen, apo vendndodhjet e tatimpaguesit, ashtu edhe për mallrat në qarkullim (jashtë vendndodhjes/eve) së tatimpaguesit). Tatimpaguesit, duhet të jenë në gjendje të dokumentojë të gjitha mallrat nga koha e pranimit (qoftë përmes importimit, blerjes, apo shkëmbimit apo mënyrave tjera) deri sa ato të jenë shitur apo ndryshe të jenë sistemuar, përfshirë dokumentacionin e shitjes apo sistemim tjetër. Në dokumentacionin e mundshëm që duhet të mbahet janë të përfshira:

1.1. Dokumentacioni Doganor – Dokumenti Unik Doganor (në vijim DUD) – Dokumentacioni doganor përfshinë të gjitha dokumentet që kërkohen nga Doganat e Kosovës (këtu e tutje DK), për importimin e mallrave në Kosovë. Dokument kyç për qëllime të ATK, është DUD, i cili është evidencë e pranueshme se mallrat kanë kaluar përmes kufirit dhe i kanë kaluar procedurat e doganave.

1.1.1. DUD aplikohet si vijon: 1.1.1.1. DUD, mund të jetë në emrin e një personi ndryshe nga blerësi i artikullit të importuar; 1.1.1.2. DUD, mund të jetë në emër të personit, i cili ka blerë dhe ka importuar mallrat; 1.1.1.3. DUD, mund të jetë në emër të pranuesit e mallrave të importuara; 1.1.1.4. DUD mund të jetë në emër të personit për të cilin mallrat përfundimisht i janë destinuar.

1.1.2. DUD, mund të përdoret si evidencë se mallrat janë importuar, por, në vetvete nuk është evidencë e pronësisë së mallrave të importuara.

71

Sipas legjislacionit të DK, destinacioni dhe itinerari i mallrave të importuara duhet të shënohen në DUD dhe pa ato informata, apo dokumentacion tjetër shoqërues lidhur me pronësinë (të tilla si një faturë), nuk është i pranueshëm si provë përfundimtare për origjinën apo pronësinë e mallrave të importuara. 1.1.3. Nëse mallrat e importuara, ndodhen në një vend ndryshe nga ai i shënuar në DUD, apo të transportuara në një drejtim jo të përputhshëm me destinacionin e shënuar në DUD apo dokumentacionin tjetër shoqërues, mallrat e tilla mund të konsiderohen si mallra pa origjinë dhe mund t’i nënshtrohen aplikimit të ndëshkimeve dhe veprimeve administrative. Kjo dispozitë aplikohet vetëm për ato mallra që janë importuar dhe janë transportuar në destinacionin e tyre në Kosovë. Nuk aplikohet për mallrat që janë importuar dhe transportuar në destinacionin e tyre origjinal dhe nuk janë shpërndarë në Kosovë. Evidencë tjetër e origjinës (të tilla si faturat apo dokumentet e transportit), duhet të ofrohen në lidhje me mallrat e tilla.

Shembull : Në rastet kur kompanitë importojnë mallra në Kosovë dhe gjatë transportit vendor ndalen nga Policia e Kosovës (këtu e tutje PK) për dokumentacion, transportuesit duhet te prezantojnë DUD, i cili dëshmon se mallrat kanë kaluar përmes kufirit dhe i janë nënshtruar procedurave doganore. Është me rëndësi te konstatohet marrësi i mallrave, i cili është përshkruar në DUD. Në rastin kur malli është doganuar ne pikën kufitare në Mitrovicë dhe DUD tregon se marrësi është Kompania “X“ ne Prishtinë, malli duhet te dërgohet ne Prishtine te Kompania e përshkruar “X“. Ekzistojnë raste kur mallrat e importuara mund të shiten pa u vendosur në depo të marrësit, për shembull, Kompania “X“ ie shet mallin Kompanisë “Y“ dhe transportuesi është verifikuar nga PK, duhet të prezantojë DUD, në të cilin dëshmohet se marrësi–Importuesi është Kompania “X“dhe fletdërgesën (Dokumenti i Transportimit) e lëshuar nga Kompania “X” për Kompaninë “Y“, e cila tregon se mallrat janë shitur dhe transportohen me mjetin e njëjtë. Nëse drejtuesi i automjetit ndalet në Pejë dhe me kërkesë të personit zyrtar, ai tregon DUD specifikon se mallrat i kanë kaluar procedurat doganore në pikën kufitare në Mitrovicë dhe marrësi i mallit është Kompania “X “ ne Prishtinë dhe vozitësi nuk ka faturë apo fletdërgesë për shitjen e mëtutjeshme te mallit, nënkuptohet se mallrat janë konsideruar të jenë ‘mallra pa origjinë’ dhe i nënshtrohen ndëshkimeve dhe veprimeve administrative të parapara me Ligj. Rasti kur mallrat vendosen në depo të importuesit “X” Kompania “X“ Depo e Kompanisë “X” Importues i mallrave Blerësi i Mallrave Rasti kur mallrat i shiten Shoqërisë “Y” pa u shkarkuar në depon e Shoqërisë “X” Kompania “X” Kompania Y Importues i mallrave Blerësi i mallit nga Kompania “X “

1.2. Dokumenti i Transportit/ Fletë-dërgesa është një dokument mbështetës për mallrat të cilat janë transportuar në vend dhe janë destinuar për një destinacion të

72

specifikuar – blerës, pranues, vend deponimi, etj. I tërë transportimi i mallrave në rrugë duhet të shoqërohet me dokumente për transportimin e mallrave (Dokumentet e Transportimit) të cilat duhet të jenë në dy kopje gjatë transportimit të mallrave. Dokumenti i transportimit duhet të jetë më numër dhe të përmbajë me sa vijon:

1.2.1. Emri dhe adresa e transportuesit 1.2.2. Emri dhe adresa e pranuesit të mallrave 1.2.3. Përshkrimi i mallrave, përfshirë sasinë e secilit mall 1.2.4. Vendi ku mallrat do të dërgohen 1.2.5. Çdo informatë tjetër përkatëse.

Në pikën e destinacionit, i adresuari duhet të pranojë marrjen e mallrave dhe t’ia kthejë një kopje transportuesit, duke mbajtur kopjen e dytë për regjistrimet e veta. Me marrjen e një fature për mallra, nëse i adresuari është blerës i mallrave, i adresuari duhet të bashkëngjitet një kopje të faturës së shitjes në dokumentin e transportimit. Në rastin e transportimit të mallrave për vetvete, transportieri mban të dy kopjet e dokumentit të transportit.

1.3. Faturë me TVSh; 1.4. Faturë pa TVSh; 1.5. Certifikatat tatimore/Kuponët/Dëftesat

Dispozitat e lidhura me faturat, në nënparagrafët 1.3, 1.4 dhe 1.5 të këtij neni, janë dhënë në Nenin 20 të këtij Udhëzimi. 2. Përveç shitjeve të rregullta në një vend të fiksuar, gjithashtu ka shitje ambulante apo shitje në vendin e blerësit. Nëse një i punësuar i një kompanie shet mallra në vendin e blerësit (shitje derë më derë apo rrugë e fiksuar), secili automjet i përdorë për transportim të mallrave që do të shiten në vendin e blerësit duhet të përmbajë një regjistër të mallrave në automjetin e transportit, përfshirë një dokument nisjeje i cili dokumenton se mallrat e lëshojnë depon e kompanisë dhe i caktohen automjetit të transportit, i nënshkruar si nga dispeçeri dhe drejtuesi i automjetit të transportit. Mallrat e destinuara për një vend te veçante, duhet të shoqërohen me dokumente transporti sikurse janë përshkruar në nënparagrafin 1.2 të këtij Neni. Drejtuesi i automjetit apo shoqëruesi i tij, duhet të jetë në gjendje të mbajë llogari për të gjitha mallrat e nisura, përfshirë kuponët apo faturat mbajtëse për të gjitha mallrat e shitura apo të dërguara. Transaksionet e planifikuara përmes shitjes ambulante do të trajtohen si shitje nga një degë e kompanisë dhe do të mbahet llogari si për to. Regjistrimet duhet të mbahen sikurse është paraparë në nenin 17 të këtij Udhëzimi Administrativ.

73

3. Nëse mallrat janë shitur nga një distributor i kompanisë dhe shpërndarësi nuk është i punësuar i saj, por një entitet i pavarur, shpërndarësi duhet të mbajë regjistrime sikurse është përshkruar në nenin 17 të këtij Udhëzimi Administrativ. Shpërndarësi, duhet të jetë në gjendje të mbajë llogari për të gjitha mallrat në automjetin e transportit nga koha e pranimit të mallrave, dhe duke përfshirë, kohën e sistemimit. Shpërndarësi, duhet të jetë në gjendje të nxjerrë fatura për të mbajtur llogari për secilin mall që ka qenë në regjistër të automjetit të transportit, por nuk është më aty. Si një shpërndarës i pavarur, ai duhet të jetë në gjendje të nxjerrë një document transporti, që do të mbajë llogarinë për destinacionin e të gjithë artikujve në automjetin e transportimit. 4. Çdo mall në vendin e tatimpaguesit, apo në qarkullim jashtë vendit të tatimpaguesit, i cili nuk ka dokumentacion për të verifikuar pronësinë apo destinacionin, do të konsiderohet si një mall pa origjinë dhe do t’i nënshtrohet ndëshkimeve dhe veprimit administrativ sikurse është përshkruar në Ligj, në veçanti veprimet e parapara në Nenin 59 të Ligjit.

Neni 20 Faturat dhe Kuponët e Regjistruesit të Kesh-it

(Udhëzimi Administrativ Nr. 15/2010) 1. Kërkesat për faturim për transaksionet në mes të personave të tatueshëm: Një faturë me TVSh, e njohur si faturë tatimore, kërkohet të lëshohet nga të gjithë tatimpaguesit të cilat janë të detyruar të paguajnë TVSh për secilin transaksion në të cilin përfshihet furnizimi i mallrave apo shërbimeve për personin tjetër të tatueshëm (personi i cili është i regjistruar në TVSh, apo kërkohet të regjistrohet në TVSh), qoftë ai person tjetër shoqëri tregtare, që do të kalojë shërbimin apo mallrat te personi tjetër, apo është konsumatori përfundimtar. Fatura duhet të lëshohet në së paku në dy kopje origjinale, një për shitësin dhe një për klientin apo blerësin.

1.1. Fatura tatimore duhet te përmbajë elementet vijuese:

1.1.1. Një numër serik, i cili duhet të jetë numër vazhdues, që mundëson identifikimin e faturës; 1.1.2. Datën/Muajin/Vitin në të cilin fatura është lëshuar; 1.1.3. Emrin dhe adresën e shitësit (që është person i tatueshëm për qëllime të TVSh); 1.1.4. Numrin Identifikues Fiskal të lëshuar nga ATK për shitësin; 1.1.5. Numrin e regjistrimit të TVSh-së i cili është lëshuar nga ATK për shitësin; 1.1.6. Emrin dhe adresën e plotë të shitësit;

74

1.1.7. Numrin Identifikues Fiskal të lëshuar nga ATK për klientin apo blerësin; 1.1.8. Emrin dhe adresën e plotë të klientit apo blerësit; 1.1.9. Numrin e regjistrimit në TVSh i cili është lëshuar nga ATK, për klientin apo blerësin, madje edhe nëse ai, mund të mos jetë i detyruar për TVSh mbi atë furnizim, sikurse në rastin e një furnizimi të liruar; 1.1.10. Sasia dhe natyra e mallrave të furnizuara (artikull për artikull ashtu që lloji dhe sasia e secilit mall të jetë identifikuar); apo, shkallën dhe natyrën e shërbimeve të furnizuara. Nëse mallrat janë në transport, sasitë dhe lloji i mallrave në transport duhet të përputhet me sasinë dhe llojin e mallrave në faturë, përderisa ka dokumentacion që mban llogari për ndryshimin. Nëse nuk ka dokumentacion për të bartë llogari për ndryshimet në fatura të krahasuara me mallrat që në të vërtetë janë në stok (qoftë në transit apo në një vend të fiksuar), mallrat në tepricë për të cilat nuk ka llogaritje do të konsiderohen të jenë ‘mallra pa origjinë’ sikurse është përshkruar në Nenin 19 të këtij Udhëzimi Administrativ; 1.1.11. Data në të cilën furnizimi i mallrave apo shërbimeve është bërë apo kompletuar, apo data e pranimit të pagesës në llogari, aq sa ajo datë mund të përcaktohet dhe ndryshon nga data e lëshimit të faturës; 1.1.12. Çmimi i njësisë së secilit mall apo shërbim të furnizuar përfshirë TVSh-në (përveç për ato mallra apo shërbime të liruara nga TVSh, në të cilin rast çmimi i njësisë nuk do të përfshijë TVSh-në); çmimi i njësisë pa TVSh për mallrat apo shërbimet; dhe çmimi i njësisë pas aplikimit te ndonjë zbritje të çmimit apo ulje që nuk është përfshirë në çmimin njësi; 1.1.13. Shkalla e TVSh e aplikuar; 1.1.14. Shuma e TVSh, nëse për shkak të një marrëveshje speciale me Qeverinë e Kosovës nuk ka TVSh te detyruar, në furnizimin e mallrave apo shërbimeve, duke iu referuar marrëveshjes së veçantë duhet të shënohet në faturë; 1.1.15. Nëse furnizimi i mallrave apo shërbimeve në një furnizim të liruar në përputhje me dispozitat e Ligjit në TVSh, fatura duhet të përfshijë referimin në dispozitat e ligjit që jep lirimin; 1.1.16. Nëse një person i tatueshëm furnizon mallra apo shërbime ku klienti është i detyruar për pagesën e TVSh, referimi në dispozitat e zbatueshme të Ligjit mbi TVSh apo çdo referim tjetër, që tregon se ai furnizim i nënshtrohet procedures së aplikimit të kthyeshëm duhet të shënohet në faturë;

75

1.1.17. Në minimum, një faturë duhet të jetë nënshkruar nga shitësi, nëse klienti apo blerësi është dispozicion për të nënshkruar, ai person duhet po ashtu të nënshkruajë faturën tatimore.

1.2. Të gjitha informatat në faturë duhet të jenë të sakta dhe korrekte, ashtu që është me rëndësi të verifikohen të gjitha informatat para se të lëshohet fatura. Në praktikë, mund të ketë forma të ndryshme të faturave, por pa marrë parasysh formën, faturat duhet të përmbajnë elementet e përmendura, më lart për faturën, në veçanti: emrin e blerësit, emrin e shitësit, numrat identifikues fiskal të tyre, adresa e blerësit, adresa e shitësit, numrat e tyre regjistrues në TVSh, përshkrimin e mallrave, shumën e faturës dhe shumën e TVSh. 1.3. Një faturë tatimore duhet të lëshohet para ditës së 15 të muajit vijues për muajin në të cilin ndonjë nga këto në vijim ndodhë (të njohura në Ligjin mbi TVSh si momenti i lindjes së detyrimit tatimor):

1.1.1. furnizimi i mallrave apo shërbimeve për një person tjetër të tatueshëm ndodh; 1.1.2. pagesa në llogari është bërë para mallrave apo shërbimeve janë furnizuar 1.1.3. një furnizim i vazhdueshëm i mallrave (sikurse është elektriciteti) apo shërbimeve (sikurse është linja e fiksuar telefonike) ndodh, në të cilin rast furnizimi i vazhdueshëm është konsideruar të ndodhë në intervale mujore.

2. Kërkesat e faturës për furnizim nga personi i tatueshëm për personin jo të tatueshëm.

2.1 Kur një person i tatueshëm kryen një furnizim të mallrave apo shërbimeve për një person që është i angazhuar në veprimtari ekonomike, i cili nuk është person i tatueshëm (sikurse është përshkruar në paragrafin 1 të këtij neni), personi i tatueshëm duhet të lëshojë një faturë. Një faturë e lëshuar nga një person i tatueshëm për një person, i cili as nuk është i regjistruar në TVSh e as që nuk kërkohet të jetë i regjistruar në TVSh duhet të përfshijë së paku elementet vijuese:

2.1.1. Numri serik i faturës; 2.1.2. Data/Muaji/Viti në të cilin fatura është lëshuar; 2.1.3. Emri dhe adresa e shitësit (që është person i tatueshëm për qëllime të TVSh); 2.1.4. Emri dhe adresa e blerësit dhe Numri Identifikues Fiskal i blerësit i lëshuar nga ATK;

76

2.1.5. Numri Identifikues Fiskal i lëshuar nga ATK për shitësit; 2.1.6. Numri i regjistrimit në TVSh i cili është lëshuar nga ATK, për shitësin; 2.1.7. Emri dhe adresa e plotë e shitësit; 2.1.8. Sasia dhe natyra e mallrave të furnizuara (artikull për artikull ashtu që lloji dhe sasia e secilit mall të jetë identifikuar); apo, shkallën dhe natyrën e shërbimeve të furnizuara; 2.1.9. Data në të cilën furnizimi i mallrave apo shërbimeve është bërë apo kompletuar, apo data e pranimit të pagesës në llogari, aq sa ajo datë mund të përcaktohet dhe ndryshon nga data e lëshimit të faturës; 2.1.10. Çmimi i njësisë së secilit mall apo shërbim të furnizuar përfshirë TVSh-në (përveç për ato mallra apo shërbime të liruara nga TVSh, në të cilin rast çmimi i njësisë nuk do të përfshijë TVSh); çmimi i njësisë pa TVSh për mallrat apo shërbimet; dhe çmimi i njësisë pas aplikimit te ndonjë zbritje të çmimit apo ulje që nuk është përfshirë në çmimin njësi; 2.1.11. Shkalla e TVSh e aplikuar; 2.1.12. Shuma e TVSh, nëse për shkak të një marrëveshje speciale me Qeverinë e Kosovës nuk ka TVSh të detyruar në furnizimin e mallrave apo shërbimeve, duke iu referuar marrëveshjes së veçantë, duhet të shënohet në faturë; 2.1.13. Nëse furnizimi i mallrave apo shërbimeve në një furnizim i liruar në përputhje me dispozitat e Ligjit në TVSh, fatura duhet të përfshijë referimin në dispozitat e ligjit që jep lirimin.

2.2. Një person i tatueshëm duhet të lëshojë një faturë për një person jo të tatueshëm përpara ditës së 15-të të muajit vijues të muajit në të cilin ndonjë nga këto në vijim ndodhë (të njohura në Ligjin mbi TVSh, si momenti i lindjes së detyrimit tatimor):

2.2.1. furnizimi i mallrave apo shërbimeve për një person tjetër të tatueshëm ndodh; 2.2.2. pagesa në llogari është bërë për mallra apo shërbime që janë furnizuar; 2.2.3. një furnizim i vazhdueshëm i mallrave (sikurse është energjia elektrike) apo shërbimeve (sikurse është linja e telefonisë fikse) ndodh, në të cilin rast furnizimi i vazhdueshëm është konsideruar të ndodhë në intervale mujore.

77

3. Fatura për transaksionet nga personat jo të tatueshëm. Fatura pa TVSh lëshohet nga bizneset që nuk kanë detyrime për TVSh (bizneset të cilat nuk janë as të regjistruar në TVSh, e as që kërkohet të jenë të regjistruar në TVSh). Këto biznese, nuk kanë të drejtë të përfitojnë nga TVSh apo të vendosin TVSh në faturat e tyre. Një faturë pa TVSh, duhet të përmbajë elementet themelore të një faturës siç janë:

3.1. Emri i blerësit, 3.2. Emri i shitësit; 3.3. Numri Identifikues Fiskal i shitësit; 3.4. Adresa e shitësit; 3.5. Adresa e blerësit; 3.6. Përshkrimi i mallit dhe Sasia, apo shkalla dhe natyra e shërbimeve të dhëna; 3.7. Çmimi për njësi; 3.8. Vlera totale e mallrave apo shërbimeve të furnizuara; 3.9. Informatat tjera që mund të kërkohen nga blerësi.

4. Kuponi i regjistruesit të kesh-it. Secili person i angazhuar në shitje me pakicë (shitjet për klientin përfundimtar) duhet ta fusë atë transaksion në një regjistrues fiskal të keshit, apo pajisje tjetër të aplikueshme sikurse është përshkruar në këtë Udhëzimin Administrativ, që lidhet me regjistruesit fiskal të keshit apo pajisjet elektronike fiskale. Duke pasur parasysh kërkesat për të dokumentuar origjinën e mallrave, një person që kryen blerje në shitjen me pakicë duhet të posedojë një kupon të regjistruesit të keshit që do të ofrojë evidencë dokumentuese për origjinën e mallrave në posedim. Megjithatë, për një blerje me pakicë për të kërkuar si shpenzim në një Deklaratë të Tatimit në të Ardhurat e Korporatave (në vijim TAK) apo Deklaratë e Tatimit në të Ardhurat Personale (në vijim TAP), një kupon i regjistruesit të keshit duhet të shoqërohet me një faturë sikurse është përshkruar në paragrafin 1, 2 apo 3 të këtij Neni, varësisht nga statusi i shitësit dhe blerësit. Një kupon i lëshuar nga një regjistrues i keshit duhet të përmbajë së paku elementet vijuese (specifikacionet teknike pasuese për arkat fiskale dhe pajisjet elektronike fiskale mund të kërkojnë elemente tjera shtesë në një format të veçantë, në të cilin rast një kupon i regjistruesit të keshit duhet të plotësojë ato elemente shtesë për të shmangur ndëshkimet):

4.1. Koka e kuponit:

4.1.1.Emri, adresa dhe numri fiskal i furnizuesit, plus numri i regjistrimit në TVSh nëse aplikohet; 4.1.2.Numri i telefonit/telefonit mobil të furnizuesit;

78

4.1.3.Numri identifikues të regjistruesit të keshit; 4.1.4.Identifikimi në rrjet, të tillë sikurse ekziston në një supermarket të madh; 4.1.5.Data dhe koha e furnizimit/lëshimit të kuponit; 4.1.6.Operatori që ka shërbyer.

4.2. Detajet e artikullit të kuponit:

4.2.1.Numri tregues sipas artikullit të mallrave apo shërbimeve të furnizuara apo tregues tjetër i artikullit siç lejohet nga ATK; 4.2.2.Përshkrimi i shkurtuar i secilit artikull të mallrave apo shërbimeve të furnizuara të përcjella nga kodi i referimit; 4.2.3.Sasia dhe natyra e mallrave të furnizuara apo shkalla dhe natyra e shërbimeve të dhëna të shumëzuara me çmimin njësi; 4.2.4.Shuma e rabateve të treguara me shenjën minus dhe shumën; 4.2.5.Shkalla e TVSh me një kod specifik për secilën shkallë dhe për artikull; 4.2.6.Çmimi me TVSh për artikull të shitur duke pasur të njëjtin cilësi me TVSh nëse aplikohet (pra një çmim total për artikujt e shitur të të njëjtës cilësi); 4.2.7.Çmimi pa TVSh për artikull të shitur të të njëjtës cilësi por pa TVSh për secilën vijë të artikullit; 4.2.8.Totali, me TVSh për furnizimet e transaksioneve sipas shkallës për klient; 4.2.9.Totali i TVSh sipas shkallës nëse aplikohet

4.3. Fundi i kuponit, duhet të përmbajë logon fiskale që është e përshkruar në specifikacionet teknike dhe funksionale të lëshuara në lidhje me regjistruesit fiskal të keshit (arkat fiskale) / pajisjet elektronike fiskale.

5. Të gjitha faturat dhe kuponët, qofshin të lëshuar nga një arkë fiskale apo tjetër, të lëshuar gjatë një aktiviteti ekonomik të personit pas 18 Gusht 2010 duhet të përmbajnë numrin fiskal të personit që lëshon faturën apo kuponin. Për mospërmbajtje të numrit fiskal personi do t’i nënshtrohet ndëshkimit sikurse është përshkruar në paragrafin 2 të Nenit 53 të Ligjit.

79

Përveç kësaj , faturat e lëshuara pas 1 Tetori 2010 të cilat nuk kanë numër fiskal të vlefshëm, nuk do të njihen si fatura të vlefshme sipas paragrafit 12 të Nenit 23 të këtij Udhëzimi Administrativ.

Neni 21 Pajisjet Fiskale

(Udhëzimi Administrativ Nr. 15/2010) 1. Ruajtja pa ndryshime në shfrytëzim

1.1. Të gjithë personat, që kryejnë furnizime me mall dhe/ose ofrojnë shërbime në objektet, njësitë apo vendet me qasje për publikun, në tregtinë me pakicë ose shumicë kur nuk duhet të lëshohet faturë në përputhje me legjislacionin e zbatueshëm, të paguara me transfere bankare, detyrohen të përdorin PEF, FCR apo FPRN dhe pajisjet tjera të detyrueshme, sipas këtij Udhëzim Administrativ. 1.2. Printimi dhe dhënia e kuponëve fiskal konsumatorëve është i detyrueshëm në momentin e regjistrimit të furnizimit në PEF. 1.3. Asnjë ndryshim në shfrytëzimin e PEF-it nuk mund të kryhet pa aprovim të ATK. 1.4. Drejtori i Përgjithshëm i ATK-se, nxjerr vendim për caktimin e afateve kohore deri kur personat e tatueshëm duhet të instalojnë dhe të shfrytëzojnë PEF-in e autorizuar.

2. Përshkrimi i përgjithshëm i PEF

2.1. Zbatimi i PEF-ve, përfshin regjistruesit elektronik të arkave, ECR dhe sistemet elektronike të pikave të shitjes, pajisjet e lidhura, pajisjet e transmetimit të të dhënave dhe sistemet, ku përfshihen :

2.1.1. Regjistruesit e arkave fiskale (lloji jo portabël “stand-alone” apo i pavarur dhe portabël i pavarur), dhe sistemet e Pikave Elektronike të Shitjes për regjistrimin dhe ruajtjen e të dhënave ne përputhje me vendimin e Drejtorit te Përgjithshëm të ATK –se; 2.1.2 Regjistruesi i arkave fiskale ka një memorie fiskale të paprekshme së bashku me memorien punuese; 2.1.3 Të dhënat që do të regjistrohen dhe ruhen në memorie, memoriet punuese dhe në memorien fiskale, lidhen me mallrat e shitura dhe shërbimet e ofruara për konsumatoret, duke shtypur raportin fiskal, siç kërkohet me ligjet në fuqi.

80

2.2. Printeri fiskal është memorie fiskale dhe është pjesë e pandashme e arkave fiskale, ose si komponent i sistemit :

2.2.1. POS e bazuar në kompjuter personal PC; 2.2.2. Sistemi special elektronik për pikat shitëse të derivateve të lëngëta (vaji, gazi) pompat apo stacionet.

2.3. Pajisja Elektronike Fiskale për Nënshkrim (PEFN) dhe cilado pajisje fiskale e aprovuar nga Komisioni sipas paragrafit 11 të këtij Neni, me kusht që ATK-ja të japë miratimin. PEF, ka parametër të posaçëm për të rregulluar statusin e shumë-gjuhësisë. Parametri duhet të ketë 3 mundësi gjuhësore dhe duhet të punojë në gjuhën shqipe, angleze dhe serbe. 2.4. Ekzistojnë katër lloje të sistemeve fiskale të cilat janë klasifikuar si në vijim :

2.4.1. regjistruesi Portabël “stand alone” apo i pavarur i arkave fiskale; 2.4.2. regjistruesi i arkave fiskale jo portabël “stand alone”; 2.4.3. sistemet fiskale të pikave shitëse me Printerë Fiskalë si printerë për shtypje të dëftesës së pagesës); 2.4.4. Pajisja Elektronike Fiskale e Nënshkrimit (PEFN). Vetëm tri të para, te cilat janë të përcaktuara në paragrafët 3 dhe 4 të këtij neni, janë të autorizuar që të përdoren në Kosovë.

3. Regjistruesit e arkave fiskale jo portabël dhe portabël “stand alone”

3.1. Portabël; “stand alone”; FCR duhet të ketë dimensione të përshtatshme dhe të ketë të instaluara bateritë që mbushen, të cilat lejojnë të printohen së paku 10 000 vija pa rimbushje të baterive. Një FCR i tillë nuk është i obligueshëm të ketë monitor për konsumatorë. 3.2. Regjistruesit e arkave fiskale jo-portabël “stand alone”, duhet të kenë një monitor për konsumatorë, interfejs për të kontrolluar tërheqjen e të hollave të gatshme dhe së paku një interfejs për lidhjen me skanerin e barkodit. 3.3. Arka Fiskale Portabël, “stand alone” dhe regjistruesit e arkës fiskale se tyre, ka të inkorporuar TT, apo interfejs për lidhjen dhe shfrytëzimin e TT të jashtëm.

81

3.4. Çdo FCR duhet të ketë një numër serik të veçantë i cili është i regjistruar në ATK. 3.5. Arka e regjistrimit mundet të lidhet me një kompjuter qoftë direkt apo nëpërmjet rrjetit. Asnjë softuer kompjuterik nuk lejohet të ndryshoje të dhënat në memorien fiskale.

4. Sistemi i pikës së shitjes me printerë fiskal si printer të faturave

4.1. Sistemet fiskale të pikave të shitjes duhet të përdorin vetëm Printerin Fiskal. Në një sistem të tillë, FPRN-ja duhet të lidhet me njësinë e kontrollit. Është tipike dhe shumë më fleksibile që njësia e kontrollit të jetë një kompjuter që udhëhiqet nga programi softuerik. 4.2. Çdo FPRN në sistem duhet të ketë një numër serik unik i cili është i regjistruar në ATK. 4.3. Sistemet e POS janë të ndryshëm, specifikacionet funksionale dhe teknike do të parashikojnë të njëjtat detyrime dhe obligime me të cilat ngarkohen shfrytëzuesit e regjistruesve të arkës fiskale, por nuk do të mandatojnë mënyrën se si do të përmbushen këto obligime.

5. Softueri dhe hardueri i sendërtuar

5.1. Hardueri i integruar përfshin mikroprocesorin ose mikrokontrollorin, si dhe komponentët e tjerë. Softueri i sendërtuar i quajtur “firmëare”, vepron si sistem i menaxhimit të të dhënave fiskale dhe, gjithashtu, vepron si program kontrollues për aplikacionin. 5.2. Hardueri dhe softueri, që përdoret nga shfrytëzuesi i PEF-it, është në gjendje që të transferojë në server të ATK-së të dhënat fiskale të shfrytëzuesit në formatin e kërkuar nëpërmes TT, për përpunimin e mëtejmë tatimor. 5.3. Instalimi i çdo PEF-i, nga personi i autorizuar, bëhet në mënyrë që të pamundësojë ndryshimet në programin dhe harduerin origjinal të autorizuar. Kur të jenë instaluar softueri dhe hardueri, çdo modifikim bëhet vetëm nëpërmjet personit të autorizuar, të aprovuar nga Komisioni.

6. Softueri i jashtëm i aplikacionit i përfshirë në Sistemet Fiskale të POS

6.1. Softueri i jashtëm i aplikacionit i përfshirë në sistemin fiskal të POS, mbështet pjesën tjetër të funksioneve sistemore për menaxhim të të dhënave (kontabiliteti, etj). 6.2. Në rastet ku softueri i aplikacionit është i ndërlidhur me përmbajtjen e faturave fiskale, personi i autorizuar që e bën instalimin, së bashku me

82

shfrytëzuesin, të ofrojnë konfirmim me shkrim për ATK se softueri funksionon si duhet në pajtueshmëri me specifikacionet dhe kushtet për sigurinë e të dhënave. Konfirmimi, i cili duhet të bëhet para se PEF të vendoset në veprim, duhet të testojë se softueri i cili gjeneron fletët e kuponëve fiskal operon plotësisht në pajtueshmëri me kërkesat e ligjore tatimore për librat dhe shënimet, me kërkesat e këtij Udhëzimi Administrativ, me specifikacionet teknike dhe funksionale nga Drejtori i Përgjithshëm i ATK-së, dhe që nuk e shkel në asnjë mënyrë integritetin e të dhënave financiare të PEF-it. 6.3. Konfirmimi me shkrim, që teston funksionimin normal të softuerit, përfshin :

6.3.1. Detajet e plota mbi prodhuesin e softuerit të aplikacionit; 6.3.2. Emrin e saktë të shpërndarjes dhe numrin e versionit aktual të softuerit; 6.3.3. Një kopje të demo versionit të softuerit specifik të ruajtur në një format gjegjës të videos apo magnetik; 6.3.4. Të dhënat e plota mbi kërkesat e softuerit dhe kushtet operuese në kompjuter; 6.3.5. Funksionimi i Pajisjes Elektronike Fiskale me një sistem të ndërlidhur që shfrytëzon softuerin e pa autorizuar të aplikacionit për lëshimin e kuponit fiscal është rreptësisht i ndaluar dhe i nënshtrohet implementimit të ndëshkimeve siç parashikohet në legjislacionin tatimor; 6.3.6. Për specifikacionet funksionale dhe teknike të softuerëve, nxirret vendim nga Drejtori i Përgjithshëm i ATK-së.

7. Rrjeti i komunikimit

7.1. Për transmetimin elektronik të të dhënave fiskale në intervalet e paracaktuara krijohet rrjeti i komunikimit ndërmjet PEF dhe ATK. 7.2. Rrjetet e të dhënave fiskale, FDN, të komunikimit ndërmjet PEF dhe ATK, duhet të jenë:

7.2.1. Të sigurta. Të gjitha lidhjet duhet të operojnë në Rrjete Virtuale Private VPN, ndërmjet TT dhe rrjetit pasiv të tipit FTP të ATK-së, të lidhura me internet. Ofruesit e telekomunikimit janë përgjegjës për zbatimin dhe mirëmbajtjen e topologjisë dhe operimit të VPN-së përmes teknologjisë GPRS. Ata e mbështesin çdo TT me kartelë të të dhënave SIM, me një adresë dinamike. TT-ja duhet të jetë i konfiguruar që të punojë vetëm me një PEF.

83

7.2.2. Direkte. Transmetimi i të dhënave fiskale duhet të jetë direkt nga PEF-ja në server të ATK-së përmes TT-së. Iniciativa për kyçje bëhet nga operatori i sistemit fiskal. Të dhënat e bartura fiskale verifikohen përmes procesit MD5 check sum (kontrollimi i shumës). Ky kontroll i shumës shtypet në një raport transferi nga PEF-ja pasi serveri FTP të ketë pranuar skedarin e transferuar të të dhënave. MD5 përfshihet në skedarin e transferuar për të mundësuar verifikimin e skedarit në hapat e mëtutjeshëm. 7.2.3. Efikas: Nuk lejohet lëvizje të panevojshme nëse nuk është përcaktuar nga ATK. Trafiku i rrjetit duhet të caktohet në atë mënyrë që do të zvogëlojë shpenzimet për tatimpaguesin duke përmbushur njëkohësisht të gjitha kërkesat e specifikuara.

7.3. Ofruesit e telekomunikimit duhet të jenë të autorizuar nga ATK që të ofrojnë shërbime për FDN.

8. Sistemi i kompjuterizuar i integruar i ATK Sistemi i teknologjisë informative të ATK duhet të pranojë të dhënat fiskale dhe të dhënat tjera periodike të transmetuara nga memoriet fiskale të pajisjeve fiskale elektronike të të gjithë tatimpaguesve të lidhur me sistemin e ATK-së. Sistemi i TI-së informatat në një skedar special elektronik dhe do ta procesojë atë në mënyrë automatike me çdo tatimpagues. Shpeshtësia e transmetimit të të dhënave do të përcaktohet në një vendim të Drejtorit të Përgjithshëm i ATKsë. 9. Krijimi i Komisionit

9.1. Ministri themelon brenda MEF Komisionin përgjegjës, i cili ka për detyrë :

9.1.1. Zhvillimin dhe zbatimin e procedurave të testimit dhe miratimit të PEF-ve dhe pajisjeve të tjera, duke përfshirë të gjitha modelet dhe llojet e PEF-ve që do të autorizohen për shfrytëzim në Republikën e Kosovës, bazuar në shqyrtimin e specifikacioneve të prodhuesit për të përcaktuar nëse i plotësojnë kërkesat teknike dhe funksionale të përcaktuara për PEF; 9.1.2. Shqyrtimin e shitësve (tregtarëve) të mundshëm të PEF, për t’u siguruar që i plotësojnë kriteret e zhvilluara nga Komisioni për shitjen e PEF-ve; 9.1.3. Testimin e modeleve të propozuara të PEF, për t’u siguruar që plotësojnë specifikacionet teknike dhe funksionale; 9.1.4. Zhvillimin dhe zbatimin e detyrimeve të sigurisë dhe mënyrave për mbikëqyrjen e rrjeteve teknike të riparimin e PEF-ve;

84

9.1.5. Ministri mund t’i caktojë Komisionit çdo funksion tjetër që ai e konsideron të nevojshëm për funksionimin e mirë të sistemit të PEF-ve.

9.2. Komisioni, përbëhet prej pese anëtarëve. Dy anëtarë nga ATK, dy anëtarë nga Ministria e Ekonomisë dhe Financave, një specialist i pavarur teknik, që është i njohur në këtë lëmi (nga Qeveria, akademia, apo profesioneve private, por që nuk është i lidhur me prodhues apo distributorë të PEF-ve apo ndonjë komponenti). Kryesuesi i komisionit do të caktohet nga Ministri. 9.3. Procedurat për aplikim për autorizim për të shitur, instaluar apo riparuar PEF, procedurat e brendshme dhe funksionimi i komisionit do të përcaktohen nga Komisioni dhe do të miratohen nga Drejtori i ATK-së në marrëveshje me Ministrin. 9.4. Veprimtaria e Komisionit, kryhet me rregullore të veçante, të miratuar nga Ministri.

10. Aplikimi për autorizim

10.1. Çdo prodhues, importues ose montues të PEF, mund të kërkojë të bëhet tregtar i autorizuar i PEF, për një a më shumë modele specifike brenda afateve të publikuara nga Komisioni para shitjes së PEF-ve në Kosovë. 10.2. Kërkesa për të qenë tregtar i autorizuar, dorëzohet në çdo kohë, me kusht që tregtari të mos jetë i autorizuar që të shesë ndonjë PEF, derisa të jetë aprovuar dhe autorizuar nga Komisioni. Pas autorizimit të tregtarëve të parë të PEF, pas së cilës periudhë Komisioni do të shqyrtojë çdo kërkesë tjetër së paku njëherë në gjashtë muaj. 10.3. Instalimi dhe mirëmbajtja e PEF-ve të autorizuar, bëhet vetëm nga i punësuari i emëruar/teknikët i tregtarit të autorizuar, që ka shitur PEF-në. 10.4. Komisioni është përgjegjës të kërkojë dhe të verifikoje çdo informatë dhe të dhënë, si dhe mund të kërkojë informata si: dëshminë e përvojës, solvencën, kredibilitetin, personelin teknik, riparimin e problemeve, etj. 10.5. Komisioni brenda 60 ditësh nga data e pranimit të kërkesave dhe informatave, përcakton dhënien apo jo të licencës për kërkuesin. 10.6. Komisioni është përgjegjës të tërheqë dhe anuloje licencën e dhënë në rast se:

10.6.1. përdoruesit ballafaqohen me problemet serioze;

85

10.6.2. tregtari e ka shkelur ndonjë dispozitë të këtij apo ndonjë akti tjetër nënligjor të lëshuar lidhur me PEF-te; 10.6.3. tregtari nuk dorëzon deklaratat tatimore ose nuk kryen në kohë pagesën dhe detyrimet tatimore; 10.6.4. në rast të ndryshimeve të mëdha të kushteve sipas të cilave është dhënë licenca.

10.7. Në rast të ankimi ndaj çdo vendimi negativ të Komisionit, Bordi i Pavarur për Rishqyrtim, është i vetmi organ kompetent ku mund të bëhet ankesa. Bordi i Pavarur për Rishqyrtim, mund të kërkojë ndonjë mendim këshillues duke u bazuar në shqyrtimin e fakteve dhe njohurive për pajisjet elektronike fiskale nga një ekspert i pavarur i TI-së. 10.8. Testet e rregullta periodike: kontrolli për operim të duhur të pajisjeve mund të bëhet nga Komisioni, ose të autorizuar prej Komisionit, nga institucionet, laboratorët apo organizatat e caktuara për t’u siguruar se edhe pas aprovimit fillestar pajisjet elektronike fiskale dhe sistemet vazhdojnë të përmbushin dhe të veprojnë me besueshmëri pas instalimit në objekte. 10.9. ATK, ka të drejtën e rishikimit të çdo instalimi të PEF të bërë nga çdo shitës, për tu siguruar se ajo punon në përputhje me kërkesat dhe specifikacionet e vendosura. Përveç kësaj, ATK, ka të drejtën të rishikojë regjistrimet e çdo shitësi për të siguruar se ai i përmbush të gjitha kërkesat e vendosura në lidhje me autorizimin e tyre për të vepruar si shitës i PEF-ve. 10.10. Komisioni, nëpërmjet Ministrit, nxjerr udhëzim që përshkruan dokumentet dhe informatat që duhet të dorëzohen kur të kërkohet autorizimi për të shitur dhe instaluar PEF. Në udhëzim, përveç kërkesave tjera që Komisioni mund t’i vendosë, duhet të kërkojë që :

10.10.1. Tregtari të garantoje punën me një garanci bankare, apo forma tjera të garantimit të pranueshëm. Tregtari duhet të ofrojë dëmshpërblim, në rast se pajisja e shitur dhe e instaluar është gjetur se nuk plotëson specifikacionet teknike dhe funksionale, te përcaktuar në aktet në fuqi në kohën e instalimit; 10.10.2. Tregtari të publikojë një doracak për ATK, për qasjen në PEF dhe nxjerrjen e informatave nga PEF, për të ndihmuar kontrollin nga ATK; 10.10.3. Tregtari, duhet të sigurojë se telekomunikimi, ndërmjet blerësit të pajisjes dhe ATK, është nëpërmjet një operatori të telekomunikimit të autorizuar nga ATK;

86

10.10.4. Marrëveshja e Tregtarit të autorizuar me një operator telekomunikimi të autorizuar, përmban garancinë e duhur për mundësi të vazhdueshme telekomunikimi, ndërmjet blerësit të pajisjes dhe ATK, edhe në rast se kompania e telekomunikimit pushon operimet e veta apo vendos të mos vazhdojë të ofrojë shërbim; 10.10.5. Marrëveshja e tregtarit të autorizuar me kompaninë telekomunikuese të autorizuar, të parashikojë zëvendësimin apo riparimin e garantuar të pajisjeve të veta të komunikimit (modem, etj.), brenda 48 orëve, pasi të jetë raportuar problemi me pajisjen; 10.10.6. Marrëveshja e tregtarit të autorizuar me operatorin telekomunikues të autorizuar, përmban dëmshpërblimin dhe zëvendësimin në rast se pajisja komunikuese është gjetur të mos plotësojë specifikacionet teknike dhe funksionale në kohën kur është instaluar pajisja.

10.11. Pas nxjerrjes së vendimit nga Drejtori i Përgjithshëm i ATK-së, që përkufizon specifikacionet teknike dhe funksionale dhe udhëzimit të Komisionit, i cili përcakton informatat specifike që duhet të dorëzohen me kërkesën për autorizim, Ministri nxjerr një Kërkesë për Shprehjen e Interesimit, e cila fton të gjithë shitësit e PEF në Kosovë, për të dorëzuar kërkesën për autorizim të të gjitha modeleve specifike dhe llojeve të PEF-ve.

11. Lëshimi i numrit specifik të licencës Komisioni, pas kalimit me sukses të gjitha testeve për modelin specifik të pajisjes, i jep kërkuesit një numër special të mbrojtur të licencës. Kjo licencë, ofron garanci për klientët se, ai tregtar, është i autorizuar për të shitur atë pajisje dhe se ai plotëson të gjitha specifikimet dhe kushtet për shfrytëzim si PEF. Komisioni në bazë të rezultateve në testim duhet të nxjerrë vendim për cetifikim të pajisjeve përkatëse me afat jo më të largët se 15 ditë pas aplikimit të tregtarit të autorizuar për certifikim të pajisjes përkatëse. 12. Mirëmbajtja e të dhënave lidhur me tregtarët e autorizuar, PEF- të e instaluar dhe Shfrytëzuesit

12.1. ATK-ja mban inventar elektronik të të dhënave, për të gjithë PEF-ve të instaluar, në të cilin përfshihen :

12.1.1. identifikimi i pajisjes së instaluar, llojin e pajisjes PEF, numrin serik, prodhuesin dhe modelin e PEF; 12.1.2. datën kur është instaluar pajisja dhe kur është aprovuar nga ATK-ja; 12.1.3. emri, adresa dhe numri fiskal i shfrytëzuesit;

87

12.1.4. vendi ku është instaluar pajisja; 12.1.5. emrin e tregtarit të autorizuar, adresën e tij, numrin fiskal dhe numrin e TVSHsë të personit të autorizuar 12.1.6. numrin e licencës së lëshuar për biznesin, për llojin e caktuar të PEF-së; 12.1.7. të dhënat për personat e autorizuar që shesin dhe instalojnë PEF; 12.1.8. personat e autorizuar për të riparuar PEF-të, ku përfshihet lloji i PEF që personi është i autorizuar të riparojë, emrin dhe adresën e tij, numrin identifikues të kartelës, numrin personal identifikues dhe datën e skadimit të autorizimit. 12.1.9. numrin e licencës të lëshuar për secilin PEF specifik

12.2. ATK mirëmban dhe rifreskon bazën e të dhënave, për inventarin elektronik. 13. Teknikët e autorizuar

13.1. Tregtari i autorizuar, emëron tekniket që instalojnë dhe riparojnë PEF, për të cilat është i licencuar të shesë. Instalimi i PEF-it të autorizuar duhet të bëhet vetëm nga tekniku i caktuar. Tregtari i autorizuar mund të emërojë personat që nuk janë të punësuar për të riparuar PEF-të, megjithatë, caktimi i një jo të punësuari nuk i heq tregtarit përgjegjësinë për të siguruar se riparimi është bërë në mënyrë korrekte dhe në përputhje me procedurat e përcaktuara. 13.2. Tregtari i autorizuar, dorëzon në Komision, emrat, adresat dhe numrat identifikues personal të teknikëve, përpara se ata të jenë autorizuar për instalimin dhe riparimin e PEF-ve. Tregtari i autorizuar duhet të përfshijë të gjitha të dhënat e nevojshme të kompanisë dhe personale (përfshirë këtu edhe kualifikimin teknik) dhe pasaportën me foto të plotë të madhësisë së fytyrës. 13.3. Komisioni shqyrton të dhënat e dorëzuara, nga tregtari i autorizuar. Komisioni mund të kërkoje sqarime të nevojshme, para lëshimit ose refuzimit të autorizimit, për tekniket që do të instalojnë ose riparojnë PEF-të. Me tej, Komisioni autorizon teknikun e emëruar nga tregtari i autorizuar. 13.4. Pas aprovimit të teknikut, Komisioni do të kërkojë nga ATK-ja, që të sigurojë kartelë identifikuese me fotografi e cila identifikon këtë individ, si teknik për instalim apo riparim, ose për të dyja nëse kjo është e duhur. Tekniku, pajiset me numri unik identifikues i cili do të krahasohet me numrin identifikues personal

88

të atij/asaj në bazën e të dhënave të mbajtur nga ATK, përshkruar në paragrafin 12 te këtij neni. 13.5. Kartela identifikuese përmban :

13.5.1. emrin e teknikut; 13.5.2. numrin unik identifikues; 13.5.3. deklaratën se individi është i autorizuar dhe i licencuar për të instaluar (ose riparuar, ose të dyja) PEF-in e caktuar. 13.5.4. listën e llojeve të PEF, të cilat tekniku është i autorizuar të instalojë apo riparojë; 13.5.5. datat deri kur kartela identifikuese është e vlefshme.

13.6. Komisioni, mund të autorizojë edhe teknikë të tjerë për të riparuar PEF. Personi, që kërkon të autorizohet si teknik për riparim, dorëzon kërkesë në Komision, përpara se të bëjë ndonjë riparim të PEF. Kërkesa për autorizim përfshin: emrin, adresën, numrin identifikues personal, historinë e punësimit, përvojën teknike dhe një fotografi me dimensione të ngjashme si për pasaportë, me madhësi të plotë të fytyrës. Bashkëngjitur me kërkesën, dorëzon certifikatën nga tregtari i autorizuar se teknikisht është i aftë për të riparuar PEF, kopje të diplomave e certifikatave për trajnim teknik e njohuri për PEF. 13.7. Komisioni, shqyrton kërkesën dhe merr vendim. Për refuzim të kërkesës, bëhet njoftimi me shkrim për arsyet e refuzimit. Kërkesat refuzohen, vetëm nëse nuk është i plotë, kërkuesi qartë nuk është i përgatitur të bëhet teknik i autorizuar për riparim. Nëse aprovohet aplikanti si teknik për riparim, Komisioni, zbaton procedurat e nënparagrafit 13.4 të këtij Neni. 13.8. Teknikët e autorizuar për instalim dhe riparim duhet të ri-autorizohen çdo vit. Teknikët e riparimit dhe instalimit, i dorëzojnë komisionit një kërkese për ripërtërirje, së paku 45 ditë para skadimit të autorizimit ekzistues. Kërkesa për ripërtërirje, përfshin të njëjtat të dhëna dhe certifikatat e kërkuara në aplikacionin e herës së parë. Ripërtërirjet do të aprovohen nga komisioni, përveç nëse ka dëshmi se tekniku nuk është i përgatitur për t’u autorizuar për instalim apo riparim të PEF. 13.9. Nëse një teknik i autorizuar për riparim apo instalim, ndërprenë instalimin apo riparimin e PEF, përpara skadimit të licencës së atij/asaj, i kthen Komisionit licencën brenda 30 ditësh pas ndërprerjes së veprimtarisë së instalimit apo riparimit,

89

14. Qasja e sigurt në brendi të PEF

14.1. Qasja brenda PEF, mbrohet me një dado (burme) speciale, e cila lidh pjesën e sipërme të PEF me pjesën e poshtme. Kjo dado është vënë në pjesën e dukshme të mbuluesit të PEF në mënyrë që, ndërhyrja brenda PEF, të jetë e pamundur pa heqjen e dados (burmës) mbrojtëse. 14.2. Vula e plumbit (plumba), shfrytëzohet për të vulosur dadon (burmën) e cila nuk toleron gërvishtjen dhe është bërë në atë mënyrë që bën të pamundur heqjen pa e dëmtuar atë. 14.3. Nëse një teknik apo tregtar i autorizuar zbulon se vula e bllombës së plumbit është thyer në PEF, tekniku, menjëherë kontakton të punësuarin e caktuar të ATK. Tekniku, nuk bën asnjë ndërhyrje deri sa nuk autorizohet nga ATK. 14.4. Nëse i punësuari i ATK-së, verifikon një vulë të thyer, lajmëron menjëherë të punësuarin e caktuar në ATK që të shkyçë PEF nga furnizimi i rrymës dhe të mos përdoret deri sa të jetë ekzaminuar dhe përcaktuar se funksionon normalisht.

15. Teknikët e autorizuar – kodi kontrollues i qasjes

15.1. Hapja dhe ri-plombimi i një PEF, bëhet vetëm nga tekniku i autorizuar nga Komisioni, në pajtim me paragrafin 13 te këtij neni. 15.2. Tekniku i autorizuar në PEF, kontrollon përmes memories speciale me program softuerik të Pajisjes Elektronike Fiskale, duke përdorur një algoritëm të veçantë – kod qasjeje – fjalëkalim (passëord).

16. Ditari i instalimit, riparimit, mirëmbajtjes dhe servisimit

16.1. Çdo PEF, duhet të shoqërohet me “ditarë të instalimit, riparimit, mirëmbajtjes dhe servisimit“, të dhënë nga ofruesi i shërbimeve të tij. 16.2. Pronari i PEF, detyrohet të mbajë ditarin dhe t’ia paraqesë atë në çdo rast ATK-së. 16.3. Para instalimit të PEF, tregtari i autorizuar, duhet të këshillojë ATK-në për blerësin e PEF-it, numrin fiskal të blerësit, numrin serik të PEF-it që do të instalohet, llojin e PEFit që do të instalohet, dhe datën e pritur të instalimit. Pas instalimit tregtari i autorizuar, dorëzon në ATK, kopjen e faturës së shitjes dhe certifikatën e teknikut për instalim se PEF është instaluar dhe është në gjendje të mirë pune, si dhe datën e instalimit. Gjatë instalimit, tekniku, zhvillon testin e komunikimit për të siguruar se është në gjendje të vendos lidhjen dhe komunikimin me sistemin e TT-së së ATK-së,

90

16.4. Pas riparimit të PEF, që ka pasur defekt, tekniku i riparimit, i dorëzon ATK, raportin që përshkruan defektin, datën dhe kohën kur ka ndodhur defekti dhe datën dhe kohën kur PEF-i është kthyer në punë. 16.5. Shfrytëzuesi i PEF, kërkon nga tekniku i punësuar prej tregtarit të autorizuar kontroll vjetor dhe mirëmbajtje të PEF. Një kopje e raportit i dorëzohet Komisionit. 16.6. Pas instalimit, riparimit të defektit, ose mirëmbajtjes vjetore, tekniku i autorizuar plotëson detajet e defektit në ditar dhe të shkruajë informatat personale të atij/asaj siç janë shkruar në kartelën e tij/asaj identifikues së bashku me të dhënat dhe kohën e fillimit dhe përfundimit të procesit të instalimit dhe riparimit. 16.7. Përpara largimit nga objekti pas një riparimi, instalimi, apo mirëmbajtje, tekniku, verifikojë se PEF është në përdorim dhe është duke operuar si duhet. 16.8. ATK, ka të drejtën të rishikojë çdo riparim apo mirëmbajtje të PEF, të bërë nga tekniku i autorizuar, për të siguruar se riparimet dhe mirëmbajtja janë bërë në përputhje me kërkesat dhe kushtet e vendosura. Përveç kësaj, ATK, ka të drejtën të rishikoj regjistrimet e çdo riparimi apo mirëmbajtjeje të dhënë, për të siguruar se ofruesi i mirëmbajtjes apo riparimit i përmbushë të gjitha kërkesat e vendosura në lidhje meautorizimin e tyre për të vepruar si një teknik riparues i PEF-ve.

17. Shfrytëzimi i kuponit tatimor Në rast të prishjes së përkohshme të PEF, shfrytëzuesi është i detyruar të lëshojnë një kupon të shkruar tatimor për çdo shitje të bërë. Nga ATK, do të fiskalizohet blloku tatimor, i cili përmban numrat serik. Bëhet një shënim me shkrim për të gjitha faturat e lëshuara të shitjes si rezultat i prishjes së PEF. Pas riparimit të PEF, përdoruesi, menjëherë e kthen atë në punë. Detajet lidhur me kuponin tatimor, do të përcaktohen nga ATK. 18. Regjimi i leximit (X) Çdo Sistem i Pajisjeve Elektronike Fiskale, duhet të lejojë leximin dhe printimin e të dhënave të regjistruara në memorien fiskale nëpërmes të tastierës për një mori të raporteve statistikore, të cilat janë vetëm për qëllime statistikore, e jo për qëllime tatimore. Kushtet për Regjimin e Leximit do të përcaktohen me vendim nga Drejtori i Përgjithshëm i ATK-së.

91

19. Regjimi i mbylljes (Z) Çdo sistem i Pajisjeve Elektronike Fiskale, përmban kushtet e përcaktuara me vendim te nxjerrë nga Drejtori i Përgjithshëm i ATK-së. Vendimi përmban:

19.1. përgatitjen e mbylljes fiskale të qarkullimit ditor, printimin e Raportit Tatimor Ditor dhe të dhënat të cilat duhet të transmetohen në ATK; 19.2. mundësinë e leximit të përmbajtjes së memories fiskale nëpërmes të raporteve periodike tatimore në pajtueshmëri me specifikacionet e publikuara; 19.3. sigurimin e kushteve për kryerjen e verifikimit, për çdo raport tatimor ditor për qëllime të kontrollit të saktësisë së funksionimit të memories fiskale; 19.1.4. të japë raporte ditore dhe raporte të tjera periodike tatimore që karakterizohen me titullin e raportit të shoqëruar me shenjën Z dhe duhet të përmbajë në fund të kuponit në bold logon fiskale dhe emërtimin “RAPORTI TATIMOR”.

20. Moduli i programimit (P) Secili Sistem i Pajisjes Elektronike Fiskale, përmban gjithashtu :

20.1.1. mundësinë e regjistrimit në memorien fiskale të të dhënave të Tatimpaguesit, të cilat duhet të paraqiten në kuponin tatimor; 20.1.2. mundësinë e programimit në minimum pesë (5) shkalleve tatimore. Shkallët tatimore, janë të shkruara në memorien fiskale. Kjo lejohet në momentin e instalimit ose pas mbylljes së raportit tatimor ditor dhe transmetimit të të dhënave Z në ATK. Duhet të krijohet mundësia për të paraqitur shkallët e ndryshme tatimore me shkronjat prej “A” deri “E”. Shkronja “A” nënkupton shkallën tatimore të përjashtuar, ndërsa shkronjat “B” deri në “E” format e ndryshme të normave tatimore të parapara me ligj. Ndryshimi i shkallës tatimore, ndodh vetëm pasi që raporti tatimor ditor të finalizohet dhe të dhënat përkatëse të jenë transmetuar në memorien fiskale relevante. Ndryshimet bëhen në memorien fiskale jo më shumë se pesë (5) herë. Ndryshimet e shkallës fiskale, kryhen nga mirëmbajtësi në bazë të manualit të posaçëm për ndryshimin e shkallëve tatimore.

92

Neni 22 Transaksionet mbi Pesëqind Euro


1. Paragrafi 7 i Nenit 13 të Ligjit, përcakton se të gjithë personat, të cilët kryejnë transaksione, gjatë aktivitetit të tyre ekonomik në lidhje me furnizimin e mallrave apo shërbimeve, në mes të personave, më të larta se 500 (pesëqind) euro pagesa e transaksionit duhet të bëhet perms llogarisë bankare. 2. Për transaksionet e bëra nga 1 janari i vitit 2009 deri më 17 gusht 2010, paragrafi 1 i këtij Neni do të aplikohet nga Personat e tatueshëm që nënkupton personat që kërkohet të regjistrohen apo janë të regjistruar për TVSH. Kurse për transaksionet e bëra me datën 18 gusht 2010 apo pas asaj date, paragrafi 1 i këtij Neni do të aplikohet nga të gjithë personat. 3. Për qëllime të këtij neni, termi “person” nënkupton personin siç është përkufizuar në paragrafin 1.26 të Nenit 1 të Ligjit dhe të cilët janë të përfshirë në Aktivitet Ekonomik. 4. Për qëllime të këtij Udhëzimi Administrativ “Transaksion” do të konsiderohet të jetë çmimi i tërësishëm i një furnizimi apo detyrimi të kontraktuar ku shuma e furnizimit apo e detyrimit të kontraktuar është më tepër se 500 (pesëqind) euro. Çdo pagesë në lidhje me transaksionin sikur që është definuar në këtë Udhëzim Administrativ do të bëhet përmes transferimit bankar pa marrë parasysh shumën e pagesës. Shembull : Personi “A” blen mallra për rishitje në tregun e tij. Çmimi i tërësishëm i blerjes është 700 euro. Personi “A” duhet të bëjë pagesën përmes transferimit bankar në lidhje me këtë transaksion edhe pse ai mund të bëjë dy apo më shumë pagesa për të kryer pagesën e mallrave. 5. “Shkëmbimi i transaksioneve” me vlerë më të lartë se 500 euro, i kryer sikurse është paraparë me Nenin 47 të këtij Ligji është i liruar nga kërkesat për të bërë transferim bankar në lidhje me mallrat apo shërbimet e shkëmbyera; megjithatë nëse ndonjë pagesë kërkohet në lidhje me këtë shkëmbim transaksioni, pagesa e tillë duhet të bëhet me transferim bankar edhe nëse shuma e pagesës mund të jetë nën 500 euro. Shembull : Personi “B” blen një automjet nga personi “C” . Çmimi i tërësishëm i transaksionit është 2,000 €. Personi “B” i jep personit “C” automjetin e tij të përdorur si pagesë e pjesshme për këtë transaksion. Personi “C” personit “B” i jep automjetin e tij të përdorur dhe i njeh vlerën prej 1,700€, duke kërkuar nga personi “B” të paguaj diferencën prej 300€. Diferenca prej 300€ duhet të paguhet nga personi “B” me transaksion bankar. 6. Nëse një person nuk bën pagesat e kërkuara me transferim bankar siç kërkohet më këtë nen, personi i tillë do të ndëshkohet sipas Nenit 53 të Ligjit që lidhet me moskrijimin dhe mosmbajtjen e regjistrimeve për çdo transaksion.

93

Neni 14 - Qasja në libra, regjistrime, kompjuterë dhe pajisje të tjera për ruajtjen e regjistrave

(Ligji Nr. 03/L-222)

1. Duke iu nënshtruar kufizimeve të këtij Neni, Drejtori i Përgjithshëm ose ndonjë zyrtar i autorizuar nga Drejtori i Përgjithshëm me shkrim për këtë qëllim të veçantë, në çdo kohë dhe me njoftim paraprak,përveç nëse me mendimin e Drejtorit të Përgjithshëm rrethanat e përjashtueshme e kërkojnë ndryshe, do të ketë qasje të plotë dhe të lirë në çdo objekt ku kryhet biznes, apo aty ku gjenden libra, regjistrime, kompjuter ose pajisje të ngjashme për ruajtjen e regjistrave aty ku ka shkaqe të arsyeshme për të konkluduar se qasja mund t’i sigurojë Drejtorit të Përgjithshëm materiale përkatëse lidhur me çdo lloj detyrimi tatimor. Pavarësisht nga fjalia e mëparshme, Drejtori i Përgjithshëm, apo çdo zyrtar i autorizuar nga Drejtori i Përgjithshëm mund të bëjë vizita, nuk përfshihen kontrollet, për të konfirmuar përmbushjen me ligjet tatimore në fuqi, për të marrë informatat përkatëse për aktivitete të mëvonshme kontrolli dhe për të mbledhur borxhet tatimore obligative të kaluara që konsiderohen të nevojshme pa njoftim paraprak për tatimpaguesin. Mos-dhënia e qasjes në përputhje me nenin 14. dhe 15. të këtij ligji do prek personin i cili refuzon qasjen sipas dispozitave të paragrafit 5. të nenit 53 të këtij ligji. 2. Informacionet e përmendura në paragrafit një. 1 të këtij neni do të jenë të qasshme pa marrë parasysh nëse i takojnë tatimpaguesit, një personi i cili ka pasur lidhje financiare me tatimpaguesin, një punëdhënësi, të punësuari, personi të vetëpunësuar, ose çdo personi tjetër i cili ka informata që mund të çojnë në verifikimin e detyrimit të tatimpaguesit. 3. Drejtori i Përgjithshëm ose zyrtari i autorizuar nga Drejtori i Përgjithshëm me shkrim sipas këtij neni mundet:

3.1. të bëjë një ekstrakt ose kopje nga secili libër, regjistrim, kompjuter ose pajisje e ngjashme për ruajtjen e regjistrave për të cilat është siguruar qasja; 3.2. të kërkojë transferin e posedimit të çdo libri ose regjistri që, për mendimin e Drejtorit të Përgjithshëm ose zyrtarit të autorizuar, siguron provë e cila mund të jetë materiale në përcaktimin e detyrimit të personit sipas legjislacionit tatimor në Kosovë; 3.3. të mbajë çdo libër ose regjistrim të tillë për aq kohë sa të jetë e nevojshme për të përcaktuar detyrimin e personit ose për çdo veprim sipas këtij ligji; 3.4. të kërkojë dhënien e fjalëkalimit që mbron informatat në kompjuter ose pajisje e ngjashme për ruajtjen e regjistrimeve; 3.5. aty ku kopja në letër, disk kompjuterik ose pajisje e ngjashme për ruajtjen e regjistrave nuk është siguruar, të kërkojë transferin e posedimit dhe të mbajë kompjuterin për aq kohë sa të jetë e nevojshme për të kopjuar informatat e kërkuara;

94

3.6. të bëjë verifikime në aktivin dhe pasivin e një personi aty ku verifikimet e tilla, për mendimin e Drejtorit të Përgjithshëm ose zyrtarit të autorizuar, japin provë e cila mund të jetë materiale në përcaktimin e detyrimit të një personi sipas legjislacionit tatimor të Kosovës;

4. Autorizimet sipas këtij neni do të ushtrohen vetëm gjatë orëve të zakonshme të punës, përveç kur Drejtori i Përgjithshëm përcakton se mbledhja e tatimit është në rrezik dhe autorizimet e tilla duhet të vihen në veprim jashtë orëve të zakonshme të punës me qëllim për të mbrojtur mbledhjen e tatimit. 5. Një zyrtar i cili synon të ushtrojë një autorizim sipas këtij neni nuk do të këtë të drejtë të hyjë ose të qëndrojë në ndonjë objekt, nëse pas kërkesës së banuesit, zyrtari nuk paraqet autorizim me shkrim nga Drejtori i Përgjithshëm që tregon se zyrtari është i autorizuar të ushtrojë autorizimin e tillë sipas këtij neni. 6. Duke iu nënshtruar të drejtës për të mbajtur një dokument si provë për vepër penale, Drejtori i Përgjithshëm ose zyrtari i autorizuar i cili merr dhe mban regjistrat sipas këtij neni do të bëjë një kopje të regjistrit dhe do të kthejë origjinalin në kohën më të shkurtër nga ana praktike. 7. Nëse një tatimpagues nuk dorëzon informatat e kërkuara brenda afatit kohor të vendosur sipas paragrafit 1. të nenit 15 të këtij ligji, ai/ajo mund ta bëjë atë deri në datën në të cilën është dorëzuar raporti përfundimtar i vlerësimit nëse ai/ajo është në gjendje të demonstrojë se dokumentet e kërkuara nuk kanë mundur të dorëzohen me kohë për shkak arsyeve të cilat janë përtej kontrollit të tij/saj. 8. Çdo dokument i ofruar jashtë afatit të paraparë në paragrafin 7. të këtij neni, nuk do të merret në shqyrtim nga Departamenti i Ankesave në çdo ankesë të mëvonshme të paraqitur nga tatimpaguesi, nëse dokumenti ka qen ekzistues në momentin e lindjes kontestit apo ndonjë nivel i ankesave në dispozicion sikurse është Bordi i Pavarur për Rishqyrtime apo gjykatë kompetente, nëse i është dërguar tatimpaguesit një kërkesë specifike me shkrim për informata e cila përshkruan deri në siguri të arsyeshme informatat apo dokumentet e kërkuara dhe njoftim përfshinë një paralajmërim për tatimpaguesin lidhur me dispozitat e këtij paragrafi. 9. Çdo kontroll i kryer nga ATK sipas autorizimit të dhënë në këtë nen do të bazohet në një metodë të përzgjedhjes së rasteve që minimizon mundësinë për shpërdorim të autorizimit të administratës tatimore. Një kontroll do të paraprihet nga njoftimi për tatimpaguesin për kontrollin në pritje sikurse është paraparë në paragrafin 1. të këtij neni, i cili do të përfshijë një deklaratë të të drejtave dhe obligimeve të tatimpaguesit në lidhje me një kontroll. Ministri do të lëshojë një akt nënligjor për të përshkruar procedurat që duhet ndjekur në fillimin, kryerjen dhe përfundimin e një kontrolli. Akti nënligjor i tillë do të përshkruajë, në mes tjerash: kush mund të kontrollohet; fushë-veprimi i kontrolleve (tatimet dhe vitet); njoftimi dhe përmbajtja e shënimeve; dallimet në mes të kontrolleve të plota; kontrollit të pjesshëm; verifikimeve përmbushëse, vizitave informative, verifikimeve në vend dhe verifikimet e regjistruesve të parasë së gatshme; vendin e kontrollit; detyrat dhe obligimet e

95

stafit të kontrollit gjatë një kontrollit; të drejtat, përfshirë të drejtën për të dëgjuar rastin para nxjerrjes së një vendimi përfundimtar, dhe obligimet e tatimpaguesit; kushtet sipas së cilave mund të shtohen entitete dhe persona tjerë, apo të përfshihen në një kontroll; veprimet që do të ndërmerren para lëshimit të raportit përfundimtar tatimpaguesit; dhe përmbajtja e raportit përfundimtar dhe njoftimi i tatimpaguesit me raportin përfundimtar.

Neni 27 Qasja në Objektet e biznesit/Kontrollet e Tatimpaguesit


1. Neni 14 i Ligjit përmban dispozitat sipas të cilave Drejtori i Përgjithshëm, apo i deleguari i tij/saj, do të ketë qasje të plotë dhe të lirë në çdo objekt ku zhvillohet afarizimi, apo ku ndodhen librat, regjistrimet, kompjuterët apo pajisjet e ngjashme për ruajtje të regjistrimeve kur ekzistojnë fakte të arsyeshme për të konkluduar se qasja mund t’i ofrojë Drejtorit të Përgjithshëm, apo të deleguarit të tij, materialet që lidhen me ndonjë obligim tatimor. Drejtori i Përgjithshëm, apo i deleguari i tij do të ketë qasje në objektet e tilla apo librat dhe regjistrimet kur ato i përkasin tatimpaguesit apo ndonjë personi tjetër që mund të ketë informata që janë relevantë për një obligim tatimor. Qasja mund të kërkohet për qëllim të mbledhjes së një tatimi apo për të hetuar veprat penale në fushën tatimore të ngritura apo të mundshme, si dhe hetimi i akuzave për sjellje të keqe të një punëtori të ATK-së dhe kërcënimet për sigurinë e ATK-së apo punëtorëve të ATKsë. Qasja e tillë gjithashtu mund të kërkohet në rast të një kontrolli, i cili është një ekzaminim i librave dhe regjistrimeve të tatimpaguesit për të përcaktuar nëse është raportuar shuma e saktë e tatimit apo për të konfirmuar saktësinë e një kërkese të tatimpaguesit për rimbursim. 2. Si rregull i përgjithshëm, ATK do t’i japë njoftimin me shkrim tatimpaguesit duke e informuar për qëllimin e ATK-së për qasje në objektet e biznesit të tatimpaguesit për qëllim të fillimit të një kontrolli. Njoftimi i tillë do të jepet së paku tri ditë pune para fillimit të kontrollit, përveç nëse, sipas mendimit të Drejtorit të Përgjithshëm ekzistojnë rrethana përjashtuese që përligjin qasjen në objekte të një tatimpaguesi pa njoftim paraprak, të tilla si situata për rrezik sikurse është paraparë në Nenin 21 të Ligjit, rrethanat përjashtuese përbëjnë:

2.1. ATK posedon informatat që një tatimpagues synon të fsheh, manipulojë, shkatërrojë evidencën tatimore apo evidencë tjetër financiare të tilla si libra, regjistrime, stoqe të mallrave, etj.; 2.2. ATK posedon informatat që i japin ATK-së shkak të arsyeshëm të besojë se rezervat (stoku) e mallrave të mbajtura nga tatimpaguesi nuk janë të sakta apo se tatimpaguesi ka mallra në stok të cilat nuk janë të shoqëruara me evidencën dokumentuese se si janë blerë ato; 2.3. ATK ka indikacione se një tatimpagues synon të lëshojë Kosovën duke lënë pas obligime tatimore të pashlyera. Evidenca e tillë mund të përmbajë një kërkesë

96

për vizë në një ambasadë të huaj, një tërheqje e jashtëzakonshme apo transferime tjera bankare të parasë jashtë vendit, etj; 2.4. ATK posedon informata se faktet e raportuara nga tatimpaguesit nuk janë të vërteta dhe të sakta – kështu qasja e menjëhershme në objektet, librat dhe regjistrimet e tatimpaguesit mund të rezultojë në evidencë materiale për rivendosjen e tërë gjendjes tatimore dhe përcaktimin e saktë të detyrimit tatimor.

3. Njoftimi paraprak me shkrim nuk kërkohet kur tatimpaguesi fton apo ndryshe lejon ATK-në të vizitojë objektet e biznesit të tij, p.sh. për një vizitë edukative. 4. Vizitat në objektet e tatimpaguesit nga ana e zyrtarëve të ATK-së për qëllimet vijuese nuk janë kontroll dhe nuk kërkojnë njoftim paraprak:

4.1. vizitat tek aplikuesit për numër fiskal për të verifikuar informatat në aplikacionin e tij për numër fiskal dhe për t’i dhënë informata edukative tatimore tatimpaguesit; 4.2. mbledhja e një obligimi tatimor, i cili nuk është paguar me kohë; 4.3. kërkesa për dorëzimin e një deklarate tatimore, e cila nuk është deklaruar me kohë; 4.4. vizitat tek aplikuesit për licencë për të operuar me lojëra të fatit, lotari, kazino, etj. Me qëllim që të verifikohen informatat në aplikacionin për licencë dhe përshtatshmërinë e aplikuesit për të operuar veprimtari të tilla; 4.5. verifikim të gjendjes së përmbushjes nga tatimpaguesi, përfshirë përmbushjen me kërkesat për arkë fiskale; 4.6. sigurimi i informatave që lidhen me aktivitetin e mëvonshëm të kontrollit, të tilla si verifikimet gjatë dhe pas orarit për të përcaktuar vëllimin e vlerësuar të konsumatorëve në vendndodhjen e biznesit; 4.7. verifikime të ngjashme në vend për të konfirmuar përmbushjen e një tatimpaguesi me ligjet tatimore apo të lojërave të fatit; dhe 4.8. vizitat e zyrtarëve të Njësisë për Hetime Tatimore në pajtim me një hetim lidhur me veprat penale në fushën tatimore të ngritura apo të mundshme.

5. Paragrafi 9 i Nenit 14 të Ligjit kërkon që kontrolli i filluar nga ATK të bazohet në një metodë të përzgjedhjes së rasteve që minimizon mundësinë për shpërdorim të autorizimit të ATK-së. Çdo rast i përzgjedhur për kontroll, qoftë në një zyrë regjionale apo në zyrat qendrore të ATK-së duhet të ketë një arsye qëllimmirë për përzgjedhjen e tij. Metoda e përgjithshme e përzgjedhjes së rastit që do të përdoret bazohet në sistemin e ATK-së për përzgjedhjen e rasteve me rrezik i cili është i caktuar të identifikojë ata tatimpagues me

97

rrezik të lartë që kanë nën-deklaruar të ardhurat apo qarkullimin e tyre apo kanë mbi-deklaruar shumën e kërkesës së tyre për rimbursim. Metodat tjera të përzgjedhjes së rasteve në mënyrë objektive për kontroll mundet po ashtu të përdorën nëse informatat i bëhen me dije ATK-së që tregojnë një arsye për të besuar se deklarata tatimore apo rimbrusimi mund të jetë i pasaktë. Mungesa e një deklarate tatimore e marrjes së një deklarate tatimore nga një tatimpagues i regjistruar apo zbulimi i një personi të angazhuar në aktivitet ekonomik pa qenë i regjistruar po ashtu janë bazë e vlefshme për të filluar një kontroll, sikurse është përcaktimi i një gjendje me rrezik sipas Nenit 21 të Ligjit. 6. ATK ka të drejtë të kontrollojë çdo person, sikurse është përkufizuar në Ligj, i cili ka një obligim tatimor ndaj Shtetit të Kosovës. Sikurse është cekur në paragrafin 5 të këtij Neni, përgjithësisht personat që do të kontrollohen do të përzgjidhen bazuar në informatat që bëjnë që ATK të besojë se personi ka nëndeklaruar apo nënpaguar një obligim tatimor apo ka mbideklaruar një shumë rimbursimi. Varësisht nga rrethanat, fushëveprimi i një kontrolli mundet të dallojë nga një kontroll i të gjitha deklaratave tatimore për të gjitha periudhat tatimore që mbulojnë një periudhë të përshkruar kohore (deri në maksimum prej gjashtë viteve të kaluara), gjithashtu e njohur si një kontroll i plotë, nga një kontroll i vetëm një, apo më shumë, periudha tatimore të një, apo më shumë, llojeve të tatimeve, gjithashtu e njohur si një kontroll i pjesshëm apo i shkurtë. Përgjithësisht, përveç në rast të rrezikut sipas Nenit 21 të Ligjit, ATK duhet të informojë një person që do të kontrollohet me fushëveprimin e pritur të kontrollit gjatë takimit të parë me atë person, edhe pse rrethanat të cilat zhvillohen gjatë ecurisë së kontrollit mund të rezultojnë në rritjen ose në uljen e fushëveprimit. Inspektori tatimor i ATK-së do të informojë personin që kontrollohet me ndryshimin në fushëveprim sa më shpejtë të jetë praktike pasi të jetë ndryshuar fushëveprimi. Sipas nevojës, ATK mund të angazhojë persona të tjerë në fushëveprim të kontrollit, nëse ATK beson se transaksionet e tyre lidhen me kontrollin që kryhet apo nëse ATK beson, bazuar në informatat e siguruara gjatë kontrollit aktual, se personi tjetër ka nëndeklaruar të ardhurat apo ka mbideklaruar shpenzimet. Në përfshirjen e tatimpaguesve tjerë në fushëveprimin e kontrollit, ATK duhet të ndjek procedurat e njoftimit sikurse janë përshkruar në paragrafin 2 të këtij Neni, përveç nëse është bërë një përcaktim rreziku sipas Nenit 21 të Ligjit. 7. Përveç në një situatë rreziku sipas Nenit 21 të Ligjit, pas përzgjedhjes së rastit, një kontroll përgjithësisht fillohet duke lëshuar një njoftim me shkrim për tatimpaguesin për qëllimin se do të fillojë një kontroll sikurse është përshkruar në paragrafin 1 të këtij Neni. Njoftimi i tillë duhet të përmbajë:

7.1. Datën e pritur kur do të fillojë kontrolli dhe vendin ku do të ndodhë kontrolli; 7.2. Kërkesën për një takim fillestar për të filluar kontrolli me datën, vendin dhe kohën e propozuar; 7.3. Llojin(et) e tatimit(eve) dhe periudhën(at) tatimore që do të kontrollohen; 7.4. Kërkesën për regjistrimet që do të shqyrtohen gjatë kontrollit, e cila identifikon me saktësi të arsyeshme informatat apo dokumentet që do të kërkohen dhe në mënyrë të mjaftueshme të jenë specifike për tatimpaguesin të kuptojë cilat regjistrime duhet të ofrojë, përfshirë një deklaratë se nëse është e nevojshme do të bëhet kërkesë tjetër për regjistrime. Një deklarim që kërkon të gjitha librat dhe regjistrimet nuk është mjaft specifike për qëllime të një kontrolli. Ndërsa një

98

kontroll përparon dhe bëhet e dukshme se janë të nevojshme informatat apo regjistrimet shtesë, duhet të lëshohet një kërkesë me shkrim për informata dhe regjistrime shtesë e cila identifikon me saktësi të arsyeshme informatat apo dokumentet e kërkuara; 7.5. Deklarimin se regjistrimet duhet t’i jepen inspektorit brenda 7 ditëve të dorëzimit të njoftimit që kërkon regjistrimet (30 ditë nëse regjistrimet ndodhen jashtë Kosovës), dhe adresën ku duhet të dërgohen ato regjistrime, apo do të vihen në dispozicion për ATK-në; 7.6. Deklarimin e pasojave, sikurse është përshkruar në Nenin 28 të këtij Udhëzimi Administrativ, për dështim në dhënien e regjistrimeve përbrenda afatit kohor të dhënë në njoftim, përveç nëse të dy palët pajtohen për një zgjatje kohore, sikurse është përshkruar në paragrafin 3 të Nenit 28 të këtij Udhëzimi Administrativ; 7.7. Një pasqyrë e të drejtave të tatimpaguesit, përfshirë:

7.7.1. E drejta për privatësi dhe konfidencialitet; 7.7.2. E drejta për shërbime profesionale dhe njerëzore; 7.7.3. E drejta për të qenë i informuar me rrjedhën e ecurisë së kontrollit dhe për të marrë komunikim të qartë nga ATK; 7.7.4. E drejta për t’u dëgjuar nga inspektori i kontrollit në dhënien e informatave që lidhen me periudhën(at) nën kontroll, posaçërisht e drejta për t’u dëgjuar para lëshimit të raportit përfundimtar të kontrollit; 7.7.5. E drejta për të marrë komunikim të qartë nga ATK, përfshirë një raport kontrolli që qartë sqaron rezultatet e kontrollit dhe bazën ligjore për të cilën janë arritur konkluzionet; dhe 7.7.6. E drejta për t’u ankuar sikurse parashihet në Nenin 77 të Ligjit. 7.8. Një pasqyrë të obligimeve të tatimpaguesit, përfshirë: 7.8.1. Obligimi për të dhënë qasje të plotë në të gjitha librat dhe regjistrimet, përfshirë ato të cekura në paragrafin 3 të Nenit 14 të Ligjit; 7.8.2. Obligimi për të dhënë informatat dhe dokumentet e sakta me kohë; 7.8.3. Obligimi për të bashkëpunuar në tërësi me zyrtarin(ët) e ATK-së gjatë ecurisë së kontrollit; dhe 7.8.4. Obligimi për të ndihmuar finalizimin e kontrollit dhe për të pranuar gjetjet, përveç nëse tatimpaguesi ka bazë të vlefshme për të mos u pajtuar me gjetjet.

8. Një kontroll mund të ndodhë në vendin e caktuar nga ATK në njoftimin e përshkruar në paragrafin 6 të këtij Neni. Përderisa një kontroll përgjithësisht do të ndodhë në vendin e biznesit të tatimpaguesit, gjithashtu mund të ndodhë në zyrën e ATK-së, vendi i përfaqësuesit të tatimpaguesit, apo vend tjetër i caktuar nga ATK. 9. Është detyrë e zyrtarëve të ATK-së të kompletojnë një kontroll në kohën sa më të shkurtër të mundshme, megjithatë ata duhet t’i përmbahen të gjitha procedurave të kontrollit si dhe të kthejë çdo dokument të tatimpaguesit, sa më shpejtë të jetë e mundur. 10. Gjatë një kontrolli, zyrtarët e ATK-së e kanë për obligim të:

10.1. Komunikojnë me tatimpaguesin në mënyrë sa më qartë;

99

10.2. Kryejnë kontrollin në mënyrë të tillë për të minimizuar shqetësimin e afarizmit të tatimpaguesit; 10.3. Mbajnë konfidencialitetin e regjistrimeve tatimore dhe aktiviteteve të afarizmit të tatimpaguesit; 10.4. Trajtojnë me mirësjellje dhe respekt tatimpaguesin, përfaqësuesin e tij të punësuarit dhe klientët; 10.5. Kryejnë kontrollin në mënyrë profesionale dhe të përcaktojnë obligimin e saktë tatimor në përputhje me dispozitat e Legjislacionit tatimorë.

11. Procedurat në këtë paragraf nuk aplikohen në rast të rrezikut sipas Nenit 21 të Ligjit. Para lëshimit të raportit përfundimtar me shkrim të kontrollit, ATK do të lëshojë një raport preliminary me shkrim të gjetjeve dhe rregullimeve të mundshme tatimore së paku 5 ditë pune para lëshimit të raportit përfundimtar të kontrollit. Raporti preliminar me shkrim do të informojë tatimpaguesin me të drejtën për një konsultim me Udhëheqësin e Ekipit të Kontrollit dhe periudhën kohore brenda së cilës duhet të kërkohet konsultimi. Nëse tatimpaguesi konteston gjetjet dhe kërkon një konsultim me Udhëheqësin e Ekipit të Kontrollit përgjegjës për kontrollin, tatimpaguesi duhet t’i parashtrojë një kërkesë me shkrim Udhëheqësit të Ekipit të Kontrollit, e cila duhet të pranohet në zyrën e ATK-së brenda kohës së specifikuar në raportin preliminar të kontrollit. Kërkesa e tatimpaguesit duhet të përfshijë një pasqyrë të çështjes(eve) që kontestohen dhe bazën për kontestim. Udhëheqësi i Ekipit do të planifikojë një konsultim brenda 5 dite pune pas pranimit të kërkesës për konsultim. Udhëheqësi i Ekipit duhet në formë zyrtare, të njoftojë tatimpaguesin në lidhje me ditën kur do të bëhet konsultimi. Sikurse është paraparë në paragrafin 3 të Nenit 28 të këtij Udhëzimi Administrativ, të vetmet informata apo dokumente shtesë që mund të ofrohen në këtë konsultim janë informatat apo dokumentet të cilat, në sajë të shkakut të arsyeshëm, nuk kanë mundur të jepen përbrenda afatit të përshkruar për dorëzimin e informatave apo informatat ose dokumentet të cilat nuk janë kërkuar përpara me shkrim. 12. Raporti përfundimtar i kontrollit do t’i lëshohet tatimpaguesit me shkrim dhe do t’i dërgohet në adresën e tij/saj të biznesit sikurse është pasqyruar në regjistrimet e ATK-së, apo në adresë tjetër të tillë të biznesit siç ka kërkuar tatimpaguesi dhe do të përmbajë me sa vijon:

12.1. emrin, adresën dhe numrin fiskal të tatimpaguesit 12.2. Llojin(et) e tatimit dhe periudhën(at) tatimore të përfshira në kontroll dhe të adresuara në raport; 12.3. Një pasqyrë përmbledhëse e cila përshkruan shumën e rregullimeve të aplikuara për secilën periudhë tatimore të kontrolluar, rregullimet që kanë rezultuar në tatimin e aplikueshëm në secilën periudhë tatimore të kontrolluar dhe bazën ligjore për rregullim. Nëse kontrolli është rezultat i një përcaktimi për rrezik, pasqyra përmbledhëse duhet të përmbajë bazën për përcaktimin se ka ekzistuar një rrezik; 12.4. Një tekst që përshkruan:

12.4.1. Afarizmin e tatimpaguesit; 12.4.2. Librat dhe regjistrimet e mbajtura nga tatimpaguesi;

100

12.4.3. Fushëveprimin e kontrollit dhe çështjet që janë adresuar në kontroll; 12.4.4. Gjetjet e kontrollit në lidhje me çështjet që janë kontrolluar; 12.4.5. Rezultatet e konsultimit të mbajtur, nëse është mbajtur, sipas paragrafit 11 të këtij neni; 12.4.6. Një shtjellim të ligjit si është aplikuar në gjetjet dhe çështjet; 12.4.7. Çdo fakt apo gjetje që janë kontestuar nga tatimpaguesi dhe bazën për pozitën e marrë nga ATK në lidhje me ato fakte apo gjetje të kontestuara; 12.4.8. Një pasqyrë përmbyllëse lidhur me rregullimet dhe detyrimin tatimor të rezultuar, përfshirë ndëshkimet dhe interesin e aplikuar. Nëse ndëshkimet janë llogaritur, pasqyra duhet të përfshijë një përshkrim të ndëshkimit dhe bazës ligjore për vënien e ndëshkimit. 12.4.9. Një pasqyrë të së drejtës së tatimpaguesit për t’u ankuar në vendim, si dhe ku të parashtrojë një ankesë dhe afatin kohor brenda së cilit një ankesë duhet të parashtrohet. 12.4.10. Në rast të një vlerësimi për rrezik sipas Nenit 21 të Ligjit, ATK do të vlerësoj detyrimin tatimor menjëherë pas dërgimit të raportit përfundimtar të kontrollit tatimpaguesit, pa marrë parasysh periudhën normale në mes të dërgimit të raportit përfundimtar dhe vlerësimit.

12.5. Dosja e rastit të kontrollit do të përmbajë kopjet e të gjitha kërkesave për informata të lëshuara tatimpaguesit dhe letrat e punës së inspektorit dhe dokumentacionin tjetër për rastin, përfshirë kopjet e regjistrimeve të tatimpaguesit.

Neni 23

Shpenzimet dhe Kreditimet e Lejuara (Udhëzimi Administrativ Nr. 15/2010)

1. Sikurse është paraparë në legjislacionin tatimor përkatës, tatimpaguesit i lejohet të zbresë nga të ardhurat bruto ato shpenzime të paguara apo të ndodhura gjatë periudhës tatimore që lidhen me veprimtarinë ekonomike në atë periudhë nëse këto shpenzime në tërësi apo pjesërisht janë në lidhje me veprimtarinë ekonomike të kryer gjatë periudhës tatimore. Ngjashëm, një tatimpaguesi i lejohet një kreditim në një deklaratë tatimore në përputhje me legjislacionin e TVSh-së në fuqi. Për tu lejuar shpenzimet/kreditimet e tilla, duhet të mbështeten me evidencë duke përfshirë, por duke mos u kufizuar vetëm në sa vijon:

1.1. faturat në të cilat duhet të paraqitet numri fiskal i shitësit/ofruesit 1.2. kontratat; 1.3. deklaratat e doganës, nëse janë të shoqëruara me dokumentacion që provon koston dhe pronësinë e artikullit(ujve) të importuar; 1.4. kuponët në të cilat duhet të paraqitet numri fiskal i shitësit/ofruesit; 1.5. dokumentet e pagesës; 1.6. dokumentet bankare; 1.7. regjistrimet e listës së pagave; 1.8. biletat;

101

1.9. dëftesat; 1.10. urdhër transferet; 1.11. dokumente tjera përkatëse.

2. Dokumentet e tilla duhet të jenë të gatshme për inspektim me kërkesën e ATK si parashihet në Nenin 14 të Ligjit. Paragrafi 5 i Nenit 17 i Ligjit autorizon ATK-në të mos lejojë ndonjë kreditim të zbritshëm të TVSh-së i cili nuk është i mbështetur me një faturë të vërtetë dhe të saktë. Ngjashëm, ai paragraf e autorizon ATK-në të mos lejojë ndonjë shpenzim për qëllime të tatimit në të ardhura që nuk është i mbështetur me faturë apo kontratë të vërtetë dhe të saktë. Përmbajtja e kërkuar e një fature apo kuponi është përshkruar në Nenin 20 të këtij Udhëzimi Administrativ. Faturat e lëshuara pas 1 Janarit 2010 është kërkuar të përmbajnë numër fiskal të lëshuar nga ATK për shitësin. Faturat e lëshuara pas asaj date nuk do të konsiderohen të jenë fatura të vërteta dhe të sakta. ATK do të zbatojë këtë dispozitë vetëm në lidhje me faturat e lëshuara pas 1 Tetorit 2010 meqë nuk ka pasur publicitet të duhur lidhur me këtë çështje para asaj date. 3. Nuk do të lejohet zbritje për çdo shpenzim të rrjedhë që lidhet me të ardhurat që i nënshtrohen mbajtjes në burim (në paga, dividendë, interes, të drejta pronësore, qira, fitore në lotari, etj.) përveç nëse shpenzimet e tilla të jenë paguar në ose para 31 marsit të periudhës pasuese tatimore. Çdo shpenzim i mos-lejuar nga ky nënparagraf do të jetë i zbritshëm në periudhën tatimore në të cilën në të vërtetë është paguar. Detyrimi i mbajtjes në burim është i bazuar në parimin se detyrimi për të mbajtur në burim zbatohet vetëm kur shuma themelore (pagat, interesi, etj.) në të vërtetë është paguar, e jo kur ka lindë. Kështu, data që një punëdhënës paguan pagat për të punësuarit e tij është data në të cilën detyrimi për mbajtje në burim del, pa marrë parasysh periudhën e listë-pagesës për të cilën pagat janë paguar. Pagesa e pagave (apo pagesë tjetër që i nënshtrohet mbajtjes në burim) para datës së tyre të pritur është një pagesë e pagave për këtë qëllim dhe i nënshtrohet mbajtjes në burim në kohën e pagesës së pagave përpara. 4. Sikurse është paraparë në paragrafin 8 të Nenit 19, që një shpenzim i ndodhur jashtë Kosovës të jetë i zbritshëm dhe i lejueshëm për qëllime tatimore, duhet të jetë i dokumentuar në tërësi me dokumentacion përkatës. Shpenzimet e tilla duhet të jenë bërë ekskluzivisht për veprimtarinë e tij ekonomike në periudhën tatimore të cilës i referohet. Shpenzimet e tilla janë të lejueshme vetëm në Kosovë nëse nuk janë përdorur për qëllime të zbritjes së shpenzimeve në vendin tjetër. Dokumentacion përkatës nënkupton:

4.1. kontratat 4.2. faturat 4.3. kuponët 4.4. dokumentet e pagesës 4.5. biletat e udhëtimit 4.6. urdhër udhëtimet 4.7. autorizimet etj.

102

5. Varësisht nga lloji i shpenzimit, dokumentacioni mbështetës duhet të jetë përkatës për shpenzimin e tillë p.sh për shpenzimet e udhëtimit për punë jashtë vendit të një personi të autorizuar duhet të jenë:

5.1. autorizimi i atij personi (punëtori) 5.2. urdhri (leja) e udhëtimit 5.3. bileta e udhëtimit 5.4. faturat për shpenzimet e bëra jashtë Kosovës 5.5. dokumentet e pagesës 5.6. kuponët për shpenzimet e ushqimit, si dhe 5.7. dokumente tjera mbështetëse që argumentojnë se shpenzimet e udhëtimit për punë janë bërë ekskluzivisht për veprimtari ekonomike.

6. Sikurse është paraparë në paragrafin 9 të Nenit 19 të Ligjit, nuk do të njihet asnjë shpenzim për qëllime të tatimit në të ardhura, apo qëllime të kreditimit në TVSh, si rezultat i transaksioneve me:

6.1. tatimpaguesit të cilët asnjëherë nuk janë regjistruar në ATK dhe nuk kanë numër fiskal; 6.2. tatimpaguesit të cilët janë çregjistruar në përputhje me dispozitat e Nenit 12 të këtij Udhëzimi Administrativ; 6.3. tatimpaguesit të cilët janë de-aktivizuar në përputhje me Nenin 13 të këtij Udhëzimi Administrativ; 6.4. bizneset të cilat janë regjistruar në ARBK, por nuk mund të gjenden në adresat e përdorura në atë regjistrim, apo çdo dokument regjistrimi të ofruar ATK-së, që rezulton në mos lëshimin e një numri fiskal; apo 6.5. tatimpaguesit të cilëve u është anuluar apo tërhequr certifikata e TVSh-së (lidhet vetëm me kreditimin e TVSh-së)

7. Data nga e cila shpenzimet nuk do të njihen për qëllime të tatimit në të ardhura, apo qëllime të kreditimit në TVSh, do të jetë ajo datë në të cilën ATK vendos në faqen e internetit njoftimin publik të faktit se transaksioni nuk do të njihet për shpenzime të tatimeve në të ardhura apo qëllime të kreditimit në TVSh. Njoftimi publik do të përmbajë një deklarim se transaksionet nuk do të njihen pas datës së specifikuar. 8. Përderisa legjislacioni tjetër përkatës tatimor specifikon shpenzimet e lejueshme që nuk janë përshkruar në këtë nen dhe përfshinë kërkesat për pranimin e shpenzimeve të tilla, legjislacioni tjetër përkatës tatimor do të rregullojë pranimin e shpenzimeve nga ATK.

Neni 15 - Mbledhja e informatave ose provave (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Duke iu nënshtruar paragrafit 4 të këtij neni, Drejtori i Përgjithshëm, me anë të njoftimit me shkrim, mund të kërkojë qoftë nga një person i detyruar të paguajë tatim apo nga një person që nuk ka detyrim të tillë, të:

103

1.1. përgatisë dokumente të caktuara të kërkuara me njoftim brenda shtatë ditëve pas dorëzimit të njoftimit, apo periudhë kohore të tillë të gjatë siç mund të pajtohet në mes të ATK-së dhe personit nga i cili janë kërkuar dokumentet. Nëse dokumentet janë kërkuar nga një vend jashtë Kosovës, periudha për dërgimin e dokumenteve do të zgjatet në përputhje me një periudhë minimale prej së paku tridhjetë (30) ditë kalendarike, e cila mund të zgjatet bazuar në rrethanat e rastit aktual. 1.2. marrë pjesë në kohën dhe vendin e shënuar në njoftim (që duhet të jetë së paku dyzetetetë (48) orë pas dorëzimit të njoftimit) për t’u pyetur nën betim përpara Drejtorit të Përgjithshëm ose ndonjë zyrtari të autorizuar nga Drejtori i Përgjithshëm për këtë qëllim, sa i përket detyrimit tatimor të atij personi ose ndonjë personi tjetër, ose ndonjë libri, regjistri, informate të ruajtur në kompjuter që është nën kontrollin e atij personi.

2. Aty ku njoftimi kërkon përgatitjen e dokumenteve ose regjistrimeve tjera, dokumentet ose regjistrat e tilla duhet të përshkruhen me një siguri të arsyeshme. 3. Çdo person i cili nuk paraqitet në kohën dhe vendin e specifikuar, apo për të dhënë informatat, në përgjigje të kërkesave për informata të përshkruara në paragrafin 1 të këtij Neni, do t’i nënshtrohen gjobës pesëqind (500) euro. 4. Ky nen nuk do të zbatohet për informatat e përmbajtura në komunikimet që mund të jenë të privilegjuara sipas ligjit të zbatueshëm. 5. Paragrafi 4. i këtij neni, apo ndonjë dispozite tjetër që lidhet me konfidecialitetin bankar, i nuk aplikohet në bankat dhe institucionet tjera financiare, të cilat kërkohet të njoftojnë ATK-n në lidhje me llogaritë bankare dhe dokumentet për hapjen e saj; transaksionet bankare, përfshirë transferet dhe depozitat bankare; dokumentet për hua; dhe informata tjera të specifikuara bankare me kërkesë nga ATK.

Neni 28 Mbledhja e Informatave ose Provave

(Udhëzimi Administrativ Nr. 15/2010) 1. Sikurse është paraparë në Nenin 15 të Ligjit Drejtori i Përgjithshëm i ATK-së mund të kërkojë nga çdo person, qoftë ai person i detyruar për të paguar tatimin, apo jo, të përgatisë regjistrimet/dokumentet, apo të ofrojë informatat, të cilat Drejtori i Përgjithshëm beson se mund të jenë të aplikueshme në përcaktimin e një obligimi tatimor, kërkesë për rimbursim, apo çështje tjera nën juridiksionin e ATK-së. 2. Kërkesa për të paraqitur regjistrimet/dokumentet, apo për të ofruar informatat, duhet të jetë në formular me shkrim dhe të dërguara personit nga i cili kërkohen regjistrimet/dokumentet apo kërkohen informatat. Njoftimi me shkrim duhet të përshkruajë me siguri të arsyeshme regjistrimet/dokumentet apo informatat e kërkuara. Nënparagrafët

104

7.4, 7.5, dhe 7.6 të Nenit 27 të këtij Udhëzimi Administrativ përshkruajnë kërkesat themelore për njoftimin me shkrim. Kërkesat tjera janë të përshkruara në paragrafin 101 të Nenit 43 të këtij Udhëzimi Administrativ. 3. Neni 15 i Ligjit, përshkruan procedurën që duhet të ndiqet nga Drejtori i Përgjithshëm në mbledhjen e informatave apo evidencës në lidhje me përcaktimin e obligimit tatimor. Ndër të tjera, nënparagrafi 1.1 i Nenit 15 i Ligjit kërkon që personat duhet të ofrojnë regjistrimet/dokumentet e kërkuara brenda 7 ditëve pas dërgimit të një njoftimi me shkrim që në mënyrë të arsyeshme përshkruan regjistrimet/dokumentet e kërkuara. Për regjistrimet që gjenden jashtë Kosovës, periudha për dërgimin e dokumenteve shtyhet për një periudhë minimale prej 30 ditëve, apo më shumë varësisht nga rrethanat. Sikurse është paraparë në paragrafin 8 të Nenit 14 të Ligjit, regjistrimet apo dokumentet që nuk ofrohen përbrenda afatit të vendosur në njoftimin me shkrim nuk do të merren parasysh në ekzaminim, apo çdo ankesë të mëvonshme, përveç sikurse është paraparë në paragrafët 7 dhe 8 të Nenit 14 të Ligjit. Njoftimi me shkrim duhet gjithashtu të përmbajë adresën në të cilën do të dërgohen apo të vihen në dispozicion regjistrimet/dokumentet, dhe një paralajmërim lidhur me pasojat e mosdhënies së regjistrimeve/dokumenteve me kohë.

3.1. Paragrafi 7 i Nenit 14 të Ligjit parasheh një përjashtim nga rregulla e vendosur në Nenin 14 në lidhje me kërkesën për të ofruar regjistrimet/dokumentet e kërkuara brenda 7 ditëve (30 ditë, apo më shumë, për regjistrimet që ndodhen jashtë Kosovës) pas pranimit të njoftimit me shkrim. Paragrafi 7 i Nenit 14 i Ligjit tregon se një person mund të ofrojë evidencë të re në ATK, deri në kohën kur tatimpaguesit i dorëzohet raporti përfundimtar i vlerësimit, nëse tatimpaguesi më përpara, nuk ka qenë në gjendje të ofrojë ato regjistrime/dokumente për shkaqe të cilat janë përtej kontrollit të tatimpaguesit. Për qëllime të këtij paragrafi, raporti përfundimtar i kontrollit është raporti me shkrim i rregullimeve të propozuara, të dhëna tatimpaguesit në përfundimin e një kontrolli. Përveç në rast të rrezikut sipas Nenit 21 të Ligjit, para lëshimit të një raporti përfundimtar të vlerësimit, ATK, duhet t’i lëshojë tatimpaguesit një draft raport me shkrim, duke i dhënë një periudhë prej pesë ditëve në të cilën do të kërkojë konsultim me Udhëheqësin e Ekipit të Kontrollit dhe të përgjigjet me informata dhe dokumentacion shtesë. I vetmi dokumentacion shtesë që mund të ofrohet gjatë kësaj periudhe prej pesë ditëve është se ai dokumentacion që plotëson kriteret e vendosura në paragrafët 7 dhe 8 të Nenit 14, apo dokumentacioni që më herët nuk është kërkuar me shkrim nga ATK. 3.2. Në ato gjendje në të cilat një tatimpagues nuk është në gjendje që me kohë të ofrojë dokumentacionin e kërkuar për shkak të rrethanave përtej kontrollit të tij/saj, tatimpaguesi duhet të jetë në gjendje të demonstrojë përpjekjet e arsyeshme të bëra për t’ju përgjigjur kërkesës për problemet e dala. Shkaqet përtej kontrollit të tatimpaguesit mund të përfshijnë, por nuk limitohen në to:

3.2.1. sëmundja e personit përgjegjës për ofrimin e dokumentacionit të kërkuar, nëse sëmundja e ka ndaluar personin përgjegjës të shkojë në vendin e tij të punës për një periudhë e cila fillon para pranimit të kërkesës me shkrim dhe ka vazhduar përtej periudhës 7 ditore (30 ditë, apo më shumë, për regjistrimet që ndodhen jashtë Kosovës) të dhënë në

105

kërkesën me shkrim. Sëmundja e tillë duhet të dokumentohet me një certifikatë nga një mjek kujdestar, e shoqëruar me kopjet e faturave për shërbimet e dhëna nga mjeku. Personi nga i cili është kërkuar dokumentacioni duhet të jetë në gjendje të demonstrojë se asnjë individ tjetër nuk ka mundur të ofrojë dokumentacionin e kërkuar; 3.2.2. Vdekja e një anëtari të familjes së ngushtë (bashkëshorti/bashkëshortja, biri, bija, nipi, mbesa, dhëndëri, reja, nëna, vjehrra, babai, vjehrri, motra, kunata, vëllai, apo kunati) i personit përgjegjës për ofrimin e dokumentacionit të kërkuar, nëse vdekja e tillë ka ndodhë brenda periudhës 7 ditore (30 ditë, apo më shumë, për regjistrimet që ndodhen jashtë Kosovës) të dhënë në kërkesën me shkrim dhe tatimpaguesi ka njoftuar ATK se dokumentacioni do të vonohet dhe arsyet për vonesë. Në rastet e tilla, tatimpaguesi dhe ATK duhet të pajtohen në një kohë të zgjatur për dhënien e dokumentacionit. 3.2.3. Zjarri, vërshimi, moti apo shkaqe tjera natyrale kanë parandaluar tatimpaguesin nga ofrimi i regjistrimeve brenda kohës së dhënë, me kusht që tatimpaguesi të informojë ATK se dokumentacioni i kërkuar do të mund të vonohet dhe arsyet e vonesës. Në rastet e tilla, tatimpaguesi dhe ATK duhet të pajtohen në një kohë të zgjatur për dhënien e dokumentacionit. 3.2.4. Dokumentacioni i kërkuar ishte shumë voluminoz për ta nxjerrë brenda afatit kohor të dhënë në kërkesë, edhe pse tatimpaguesi ka bërë një përpjekje të jashtëzakonshme për ta bërë. Në raste të tilla, tatimpaguesi duhet të informojë ATK, për shkaqet e vonesës dhe të pajtohet me një periudhë të arsyeshme kohore brenda së cilës do të ofrojë dokumentet e kërkuara. Në këtë rast, barra është mbi tatimpaguesin të ofrojë regjistrimet brenda afatit të shtyrë kohor të pajtuar.

3.3.Nëse një person dëshiron të ofrojë dokumentacionin e kërkuar në përputhje me dispozitat e paragrafit 7 të Nenit 14 të Ligjit, ai person duhet t’ia kalojë dokumentacionin e kërkuar Zyrtarit kërkues të ATK me një njoftim, letër, e cila përvijon përpjekjet e bëra për të ofruar dokumentacionin brenda afatit kohor të kërkuar. Letra duhet gjithashtu të përshkruajë ato shkaqe përtej kontrollit, që parandalojnë dhënien me kohë të dokumentacionit të kërkuar në ATK. Bashkë me letrën, duhet të jetë dokumentacioni mbështetës i deklarimit të përpjekjeve të bëra, si dhe dokumentacioni për të demonstruar se ka pasur rrethana përtej kontrollit të personit që kanë parandaluar dorëzimin me kohë të dokumenteve apo informatave të kërkuara. 3.4.Si rregull e përgjithshme, ATK do të pranojë dokumentacionin apo informatat shtesë të tatimpaguesit nëse kërkesa e tatimpaguesit plotëson kërkesat e vendosura në paragrafin 3.2 të këtij neni.

4. Paragrafi 1 i Nenit 15 të Ligjit, po ashtu parasheh për ATK-në autorizim për të kërkuar nga çdo person, qoftë ai person i detyruar për të paguar tatimin, apo jo, të marrë pjesë në kohën dhe vendin e caktuar në një njoftim me shkrim për të dëshmuar apo për të dhënë informatat lidhur me çështjet e përshkruara në nënparagrafin 1.2 të Nenit 15 të Ligjit. Në rast të kërkesës që personi të paraqitet, njoftimi duhet t’i jepet drejtpërdrejt personit nga

106

zyrtari i ATK-së ose t’i lehet në vendin e biznesit të personit ose në adresën e fundit të njohur nga një zyrtar i ATK-së së paku 48 orë para se të kërkohet për personin të paraqitet. Njoftimi me shkrim duhet të përmbajë:

4.1. Kohën dhe vendin në të cilin kërkohet të paraqitet personi; 4.2. Një përshkrim të çështjes për të cilën kërkohet dëshmia e cila është adekuate për t’i mundësuar personit të përgatitet për të dhënë dëshminë; 4.3. Një paralajmërim lidhur me mosparaqitjen me kohë dhe në vendin e caktuar; 4.4. Në rast të kërkesës për të dhënë dëshmi ashtu edhe për të ofruar regjistrime/dokumente, njoftimi me shkrim duhet të jepet, apo të lihet, së paku 7 ditë para datës në të cilën dëshmia dhe regjistrimet/dokumentet janë kërkuar.

5. Në rast nevoje për plotësim me informacion apo dokumentacion, sipas paragrafëve 7 e 8 në Nenin 14 të Ligjit, ATK, duhet të paraqesë kërkesën me shkrim. Paragrafi 2 i Nenit 15 të ligjit, përcakton që, “kur njoftimi kërkon krijimin e dokumenteve apo regjistrimeve tjera, dokumentet apo regjistrimet e tilla duhet të përshkruhen me siguri të arsyeshme.” Një deklarim i përgjithshëm që kërkon “të gjitha librat dhe regjistrimet” nuk përshkruan me siguri të arsyeshme dokumentet apo regjistrimet e kërkuara dhe nuk është i mjaftueshëm për qëllime të aplikimit të dispozitave të paragrafëve 7 dhe 8 të Nenit 14 të Ligjit. Veç kësaj, sikurse është paraparë në paragrafin 8 të Nenit 14 të Ligjit, dokumenti i kërkesës me shkrim duhet të përmbajë një paralajmërim për tatimpaguesin se informatat e kërkuara nuk do të pranohen në çdo nivel të mëvonshëm të ankesave nëse nuk jepen përbrenda afatit të dhënë. Paralajmërimi do të përmbajë të drejtën e tatimpaguesit të kërkojë përjashtim në rast të shkakut të arsyeshëm për mos dhënie me kohë të informatave sikurse janë përshkruar në paragrafin 3.1 të këtij Neni. 6. Sikurse është paraparë në paragrafin 5 të Nenit 15 të Ligjit, bankat dhe institucionet financiare kërkohet që të ofrojnë informatat bankare apo financiare me kërkesë të ATK-së. Informatat e tilla nuk janë të mbrojtura nga ndonjë dispozitë e konfidencialitetit bankar apo sekreti bankar. Informatat që do t’i jepen ATK-së me kërkesë përmbajnë, por nuk kufizohen në:

6.1. Dokumentet e dorëzuara në bankë, apo institucion financiar, për hapjen e një llogarie, përfshirë kartelën e nënshkrimit bankar apo dokument tjetër që tregon personin(at) e autorizuar për të kryer depozita apo tërheqje në apo nga llogaria; 6.2. Kopjet e raporteve bankare apo pasqyrat e llogarive financiare; 6.3. Kopjet e dokumenteve të depozitave, përfshirë dokumentet që lidhen me depozitat e bëra përmes mjeteve elektronike; 6.4. Kopjet e tërheqjeve bankare apo llogarive financiare, përfshirë tërheqjet perms mënyrave elektronike; 6.5. Kopjet e çdo transferimi elektronik të fondeve, përfshirë informatat lidhur me llogarinë në të cilën janë transferuar fondet, apo llogarinë nga e cila janë depozituar fondet; 6.6. Kopjet e aplikacionve për hua, marrëveshjet për hua, marrëveshjet financuese, marrëveshjet për overdraft (mbitërheqje) dhe dokumente të ngjashme; dhe 6.7. Çdo dokument tjetër bankar apo financiar i specifikuar në kërkesën me shkrim nga një zyrtar i autorizuar i ATK-së.

107

7. Personat të cilët nuk paraqiten në kohën dhe vendin e kërkuar sipas paragrafit 4 të këtij Neni do t’i nënshtrohen një gjobe prej pesëqind (500) euro. Personat të cilët kërkohet të paraqesin regjistrimet/dokumentacionin e kërkuar sipas paragrafit 3 të këtij Neni dhe nuk i përgjigjen kësaj kërkese, po ashtu do t’i detyrohen gjobës prej pesëqind (500) euro. 8. Përveç dispozitave të këtij Neni, tatimpaguesit të cilët nuk paraqiten për të ofruar informatat apo dëshminë apo për të ofruar me kohë qasje në libra dhe regjistrime i nënshtrohen ndëshkimit të paraparë në paragrafin 5 të Neni 53 të Ligjit sikurse është përshkruar në paragrafët 99 deri 101 të Nenit 43 të këtij Udhëzimi Administrativ, i cili po ashtu përshkruan hapat tjerë përtej atyre që kërkohen nga ky Nen e cila duhet të ndërmerret me qëllim të vlerësimit të këtyre ndëshkimeve.

Neni 16 - Obligimet e përfaqësuesve juridik dhe menaxherëve të pasurisë

(Ligji Nr. 03/L-222) 1. Përfaqësuesit përgjegjës të personave fizik, juridik, ortakërive dhe menaxherët apo drejtorët e shoqatave të pa inkorporuara apo organizatave, duhet t’i përmbushin obligimet tatimore për personat, ortakëritë dhe shoqatat apo organizatat që ata i përfaqësojnë ose i menaxhojnë. Nëse shoqatat apo organizatat nuk kanë menaxher apo drejtorë, anëtarët e tyre apo partnered duhet t’i përmbushin obligimet sipas fjalisë 1-rë të këtij paragrafi. Posaçërisht, ata duhet të sigurohen se tatimet janë paguar nga fondet që i menaxhojnë. 2. Obligimi i paragrafit 1 të këtij neni gjithashtu zbatohet te çdo person që dominim apo/dhe kontroll operativ mbi një biznes apo një pasurie dhe në të vërtetë përdor kompetencat e përfaqësuesve përgjegjës siç është përmendur në paragrafin 1. të këtij Neni. 3. Ndërprerja e autorizimit për të përfaqësuar apo për të menaxhuar si dhe anulimi i dominimit dhe/apo kontrollit operativ siç është definuar në paragrafin 2. të këtij neni nuk do të ndikojë në obligimet e paraqitura në paragrafët 1. dhe 2. të këtij neni derisa këto obligime vlejnë për periudhat në cilat ky autorizim për të përfaqësuar dhe menaxhuar ka qenë i vlefshëm apo dominimi dhe kontrolli janë ushtruar. 4. Obligimet e përfaqësuesve ligjor dhe menaxherëve të pasurisë të vënë me këtë nen nuk i liron personat fizik, ortakët e ortakërisë, apo anëtarët e shoqërive nga obligimi i tyre që më saktësi dhe me kohë të raportojnë dhe paguajnë shumën e tyre të saktë të tatimit.

Neni 40 Vlerësimet Kundër Personave Përgjegjës


1. Neni 16 i Ligjit parasheh që ata përfaqësues përgjegjës të personave fizik, juridik, ortakëritë dhe drejtorët e shoqërive apo organizatave të painkorporuara (konsorciumet,

108

kooperativat bujqësore etj) kërkohet të plotësojnë obligimet tatimore për personat, ortakëritë dhe shoqëritë apo organizatat që ata përfaqësojnë apo menaxhojnë. Përfaqësuesit përgjegjës përfshijnë, por nuk kufizohen në, individët të cilët janë të emëruar si drejtorë menaxhues apo ortakë menaxhues, individët të caktuar dhe dhënia e autorizimit të nevojshëm për të vepruar për dhe në emër të një personi në lidhje me obligimet tatimore të atij personi dhe personave tjerë të ngjashëm. Nëse një shoqëri apo organizatë e painkorporuar nuk ka menaxher apo drejtor, secili anëtar apo ortak mban përgjegjësinë për të përmbushur obligimet tatimore të shoqërisë apo organizatës së painkorporuar. Termi person përgjegjës po ashtu përfshinë çdo person i cili ka dominim dhe/ose 118 kontroll operativ mbi një biznes apo një asetet dhe ushtron kompetenca të një përfaqësuesi përgjegjës, qoftë i caktuar në mënyrë specifike apo jo. 2. Obligimi për të përmbushur obligimet tatimore përfshinë dorëzimin me kohë dhe të saktë të të gjitha deklaratave tatimore që kërkohen si dhe pagesën me kohë të çdo detyrimi tatimor që del nga dorëzimi i deklaratës apo deklaratës korrigjuese apo që del nga një rregullim nga ATK. Obligimi për të përmbushur obligimet tatimore aplikohet në të gjitha llojet e tatimeve. 3. Sikurse është paraparë në nenin 25 të Ligjit, çdo përfaqësues përgjegjës, anëtar apo ortak i një asociacioni të painkorporuar apo ortakërie, i cili dështon të përmbushë obligimet tatimore të vëna me paragrafin 2 të këtij Neni për shkak të shkeljes me paramendim apo neglizhencës së madhe të detyrës, do të jetë bashkërisht dhe veçmas i detyrueshëm për çdo obligim tatimor të papërmbushur. Detyrimi i përbashkët dhe veçmas po ashtu do të ekzistojë në ato raste në të cilat një kërkesë për rimbursim është paguar apo kreditimet tatimore janë mbi-deklaruar pa fakte ligjore. Për qëllime të këtij neni, aplikohet si vijon:

3.1 Neglizhencë e madhe është një mospërfillje e vetëdijshme dhe vullnetare e nevojës për të përdorë kujdesin e arsyeshëm, i cili me gjasë do të shkaktojë dëme apo të këqija të mëdha të parashikueshme për Buxhetin e Kosovës; 3.2 Neglizhenca e zakonshme është një dështim i thjeshtë për të ushtruar kujdesin e arsyeshëm. 3.3 Shkelje me paramendim e detyrës është shkelja e cila rezulton nga synimi i keq dhe besimi i keq në krahasim me një shkelje në të cilën përfaqësuesi me dije dështon në detyrën e tij për shkak të rrethanave përtej kontrollit të tij.

4. Neni 26 i Ligjit autorizon ATK-në të bëjë një vlerësim kundër përfaqësuesve përgjegjës të përshkruar në paragrafin 1 të këtij Neni bazuar në neglizhencën e tyre të madhe apo shkelje me paramendim e detyrës sikurse është përshkuar në paragrafin 3 të këtij Neni. Megjithatë, sikurse është kufizuar me paragrafin 3 të Nenit 26 të Ligjit, vlerësimet e tilla nuk mund të bëhen deri në kohën kur shlyerja e borxhit tatimor nuk ka pasur sukses përmes detyrimit kundër pasurisë së luajtshme apo të paluajtshme të tatimpaguesit. Në kryerjen e vlerësimeve do të ndiqen procedurat e përshkruara në Nenet 19 deri 22 të Ligjit. 5. Paragrafi 4 i Nenit 26 të Ligjit parasheh: Kur një entitet juridik, apo organizatë ndryshe nga një ndërmarrje afariste personale, nuk ka mbajtur në burim, nuk ka vjelë, apo nuk ka paguar tatimin e mbajtur në burim apo tatimin vjelë, çdo person përgjegjës për mbajtje në burim, vjeljen apo pagimin e tatimit të

109

tillë, dhe i cili qëllimisht nuk mban në burim, nuk vjelë, apo nuk paguan atë tatim, do të mbahet personalisht detyrues nga asetet e tija apo saja për shumën e tatimit të mos-mbajtur, të pa vjelë apo të papaguar. Për qëllime të këtij paragrafi, qëllimi (paramendimi) do të përcaktohet nëse personi - at) vlerësohet të jetë përgjegjës për të paguar, i autorizuar për të paguar, është urdhëruar të paguaj, apo është lejuar të paguajë kreditorët tjerë kur ai person e ka ditur, apo është dashur të dijë se mbajtja në burim e tatimit apo tatimi i vjelë nuk është vjelë, mbajtur në burim apo paguar. 6. Termat tatim i mbajtur në burim apo tatim i mbledhur përfshinë TVSh, tatimin e mbajtur në burim në paga, tatimin e mbajtur në qira, tatimin e mbajtur në burim në interes, tatimin e mbajtur në burim në dividendë, tatimin e mbajtur në burim në të drejta pronësore dhe çdo tatim të mbajtur në burim që është aktualisht i vënë, apo mundet të vihet në të ardhmen. 7. Nëse ndonjë formë e biznesit, ndryshe nga shoqëritë tregtare individuale, nuk paguan një tatim të mbledhur apo tatim të mbajtur në burim, ATK është e autorizuar të përcaktojë personin, apo personat, të cilët kanë qenë përgjegjës (person(a) përgjegjës) për dështimin e biznesit për të paguar tatimin e mbledhur apo tatimin e mbajtur në burim (personi(at) përgjegjës). 8. Një vlerësim i personave përgjegjës sipas paragrafit 4 të Nenit 26 i Ligjit ndryshon nga një vlerësim i përfaqësuesve përgjegjës sipas Nenit 25 dhe paragrafit 1 të Nenit 26 të Ligjit. Përderisa dispozitat e përfaqësuesve përgjegjës të Nenit 25 të Ligjit mund të aplikohen për mbajte në burim të tatimit dhe tatimit të mbledhur, standardi për kryerjen e vlerësimit të tillë kërkon një barrë më të lartë të provës. Një vlerësim i bazuar në Nenin 25 të Ligjit kërkon një përcaktim të neglizhencës së madhe dhe paramendimit sikurse është përshkruar në paragrafin 3 të këtij Neni. Sikurse është përshkruar në paragrafët pasues të këtij Neni standardi i vlerësimit për personin përgjegjës për përgjegjësinë dhe paramendimin është me i ulët. Përveç kësaj, kriteret për personin përgjegjës janë më të gjera në fushën në lidhje me personat potencial që do të vlerësohen. 9. Vlerësimi i autorizuar nga ky Nen synon të ndihmojë mbledhjen e tatimit dhe të rrisë përmbushjen vullnetare. Shërben, si një mënyrë alternative e mbledhjes së borxheve tatimore të papaguara që lidhen me tatimet e mbajtura në burim apo tatimeve të mbledhura, kur ato tatime nuk mund të mblidhen në tërësi nga tatimpaguesi apo kur tatimpaguesi nuk ka paguar tatimet bazë. Para inicimit të veprimeve kundër personave përgjegjës, ATK duhet së pari të bëjë një përpjekje të arsyeshme të mbledhë borxhin tatimore nga tatimpaguesi. Zyrtarët e ATK-së duhet të marrin parasysh konfiskimin dhe shitjen e pasurisë së tatimpaguesit para vendosjes së detyrimit personal të personave përgjegjës, megjithatë, veprimi i tillë nuk është parakusht për vlerësimin e personit përgjegjës sipas paragrafit 4 të Nenit 26 të Ligjit. Nëse ka aksione/interesa adekuate në ato pasuri të tatimpaguesit për të shlyer në tërësi borxhin tatimor, konfiskimi dhe shitja e atyre aseteve në përgjithësi duhet të bëhet në vend të kryerjes së vlerësimit të personit përgjegjës. 10. Ekzistojnë dy kërkesa primare të cilat duhet të përcaktohen me qëllim që të bëhet një vlerësim sipas dispozitave të paragrafit 4 të Nenit 26 të Ligjit: Përgjegjësia dhe Qëllimi. Personi(at) kundër kujt është bërë një vlerësim sipas paragrafit 4 të Nenit 26 të Ligjit duhet

110

të jetë përgjegjës sikurse është përshkruar në këtë Nen dhe ka pasur për qëllim (paramendim) mosmbajtjen në burim, mosmbledhjen apo mospagesën e tatimit të mbledhur apo të mbajtur në burim. 11. Vendosja e përgjegjësisë. Përgjegjësia është çështje e statusit, detyrës dhe autorizimit. Një përcaktim i përgjegjësisë varet në faktet dhe rrethanat të secilit rast. Persona përgjegjës mund të përfshijë:

11.1. Një zyrtar apo të punësuar të një shoqëri (president, administrator apo drejtor i një entiteti juridik, ortak menaxhues i një ortakërie, drejtor thesari, shef zyrtar financiar, shef zyrtar operues); 11.2.Drejtor shoqërie apo aksionar; 11.3. Ortak; 11.4. Shoqëri tjetër; 11.5. Kontabilist apo përfaqësues tatimor; 11.6. Çdo person tjetër i cili ka autorizim të vendosë cilët kreditorë duhet paguar dhe e ushtron atë autorizim. 12. Një person përgjegjës ka : 12.1.Detyrë të përmbushë; 12.2.Fuqinë të drejtojë veprimin e mbledhjes së tatimeve apo tatimeve të mbledhura dhe t’i paguajë ato në ATK; 12.3. Përgjegjësi-dhënien dhe autorizimin për të paguar tatimet e mbledhura apo të mbajtura në burim; 12.4. Autorizim për të vendosur cilët kreditorë do të paguhen apo jo.

13. Për të përcaktuar se një person a ka status, detyrë dhe autorizim për të siguruar se tatimet e mbajtura në burim apo të mbledhura janë paguar, duhet të merren parasysh detyrat e zyrtarëve sikurse janë parashtruar me ligjet e korporatave si dhe mundësia për individin(ët) të autorizojnë transferet bankare apo pagesat. Përveç kësaj, përcaktohet identiteti i individëve të cilët:

13.1.A janë zyrtarë, drejtorë, apo aksionarë të shoqërisë; 13.2.Marrin dhe qesin nga puna të punësuarit; 13.3. Ushtrojnë autoritet për të përcaktuar cilët kreditorë për të paguar; 13.4. Nënshkruajnë dhe dorëzojnë deklaratat e TVSh apo tatimeve të mbajtura në burim; 13.5. Kontrollojnë listë pagesat/pagesat; 13.6. Kontrollojnë votimin e aksioneve të shoqërisë.

14. Fushëveprimi i plotë i autorizimit dhe përgjegjësisë është i mundshëm me atë se personi përgjegjës a ka pasur mundësinë të ushtrojë gjykim të pavarur në lidhje me çështjet financiare të biznesit. Për shembull, një mbajtës i librave në kompani mund të jetë person i autorizuar për të paguar kreditorët dhe të nënshkruajë deklaratat tatimore. Megjithatë, nëse mbajtësi i librave nuk është në gjendje të marrë vendime lidhur me atë se cilët kreditorë duhet paguar dhe ndërmerr veprime vetëm pas marrjes së udhëzimit nga një person i lartë në biznes, atëherë mbajtësi i librave nuk mund të konsiderohet të jetë person përgjegjës meqë mbajtësi i librave nuk ka pasur autorizim të përcaktojë cilët kreditorë t’i paguajë. Fakti se një person është një zyrtar apo ka aksione në kompani domosdoshmërisht nuk e

111

bën atë person përgjegjës për qëllime të këtij Udhëzimi. Faktorët tjerë, sikurse janë cekur në paragrafët 11 deri 13 të këtij neni, duhet gjithashtu të jenë të pranishëm. 15. Personat me autoritet përfundimtar mbi çështjet financiare të kompanisë munden zakonisht të mos e shmangin përgjegjësinë duke deleguar atë autorizim te dikush tjetër. 16. Personat të cilët shërbejnë si vullnetarë vetëm në cilësinë e nderit si drejtorë apo të besuar të OJQ-ve me Status të Përfitimit Publik zakonisht nuk do të konsiderohen përgjegjës përderisa ata të mos kenë marrë pjesë në operimet ditore apo financiare të organizatës dhe të mos kenë pasur njohuri të vërtetë të mos-mbajtjes në burim apo mbledhjes së tatimeve dhe pagesës së tatimeve të mbajtura në burim apo të mbledhura. Shembull: Një e punësuar që punon si sekretare në zyrën e shoqërisë. Ajo kryen depozita në para të gatshme dhe pagesa për shoqërinë rregullisht nën kontrollin dhe urdhrin e Shef Zyrtarit Financiar të Shoqërisë. Ajo urdhërohet të paguajë furnizimet edhe pse shoqëria nuk ka paguar detyrimin e vet të TVSh. E punësuara nuk është person përgjegjës për mos-pagesën e tatimet e mbajtura në burim apo të mbledhura sepse ajo nuk ka mundësinë të ushtrojë gjykim të pavarur se cilat dëftesa t’i paguajë dhe cilat tatime t’i paguajë. Shembull: Kontrolluesi afatgjatë i shoqërisë kurrë nuk ka qenë aksionar, zyrtar, apo drejtor, por ka qenë përgjegjës për mbikëqyrjen e financave të shoqërisë, përfshirë përgatitjen e listës së pagave dhe dorëzimit të deklaratave të kompanisë për TVSh dhe tatimet e mbajtura në burim. Kur shoqëria nuk ka pasur para të mjaftueshme për të paguar listën bruto të pagave për të punësuarit, ai ka paguar listën neto të pagave, por nuk ka paguar tatimin e mbajtur në burim. Për shkak se ai ka pasur autorizim të paguajë tatimet dhe njohuritë se ka pasur borxh tatimor, kontrolluesi mund të konsiderohet të jetë person përgjegjës. 17. Paramendimi. Me paramendim nënkupton me synim, me qëllim, me dashje, me dijeni, ndryshe nga ato të rastësishme. Ndryshe nga shkelja me paramendim të detyrës sikurse është përshkruar në paragrafin 3 të këtij Neni nuk kërkohet qëllimi i keq apo motiv i keq. 18. Për të treguar paramendimin, duhet të demonstrohet se një person përgjegjës ka qenë në dijeni, apo është dashur të jetë në dijeni, të tatimeve të pashlyera dhe me qëllim kanë shpërfillur ligjin apo qartë ka qenë indiferent ndaj kërkesave të veta. Dështimi i një personi përgjegjës për të hetuar apo për të përmirësuar keqmenaxhimin pas njoftimit, apo vënia në dijeni, se mbajtja në burim apo mbledhja e tatimeve nuk është paguar plotëson kriterin e paramendimit.

112

Shembull : Nëse një drejtues i një entiteti juridik ka dorëzuar një deklaratë të TVSh pa bërë pagesën e tërësishme, ai ka njohuri se tatimi është detyrim. Nëse ai dorëzon atë deklaratë pa pagesë të tërësishme, dhe më vonë paguan borxhet e tjera pa paguar detyrimin tatimor, ai ka vepruar me paramendim dhe mund të përcaktohet të jetë i detyrueshëm për mase administrative për mosmbledhje apo mos-pagesë të tatimit të mbajtur në burim apo të mbledhur. 19. Vlerësimi i ndëshkimit administrativ. Kur një person është përcaktuar të jetë person përgjegjës i cili ka vepruar me paramendim në mos-mbledhjen, mos-mbajtjen në burim dhe mospagesën e një tatimit të mbledhur apo të mbajtur në burim, ATK, do të ketë autorizim të vendosë një vlerësim kundër atij personi përgjegjës. Ndonëse faktet dhe rrethanat do të jenë të vështira për t’i provuar, personi përgjegjës që mund të jetë entiteti tjetër juridik, sipas paragrafit 4, Neni 26 i Ligjit.

19.1 ATK, do të përgatisë një raport me shkrim duke përshkruar detyrimin tatimor të pashlyer dhe përpjekjet e bëra për të mbledhur tatimin nga biznesi që ka krijuar borxhin tatimor. 19.2 Raporti me shkrim i përshkruar në nënparagrafin 1, më sipër, përfshin një përshkrim me shkrim të fakteve të përdorura për të përcaktuar se personi kundër të cilit vlerësimi është rekomanduar konsiderohet të jetë një person përgjegjës dhe se personi i tillë ka vepruar me paramendim brenda kuptimit të Ligjit. 19.3 Raporti me shkrim duhet t’i dërgohet tatimpaguesit si një Njoftim për Vlerësim të Propozuar dhe përfshin shumën e tatimit të vlerësuar për mos-mbledhje, mos-mbajtje në burim apo mos-pagesë të tatimeve të mbledhura dhe të mbajtura në burim. Duhet që Njoftimi për Vlerësim të Propozuar t’i dërgohet personit përgjegjës përmes kontaktit të drejtpërdrejt me qëllim që të bisedohet raporti dhe të procesohet përmes se cilës është përcaktuar përgjegjësia. 19.4 Shuma e tatimit që do të vlerësohet kundër personit përgjegjës është shuma e tatimit që kërkohet të mbahet në burim apo të mblidhet e cila nuk është paguar. Shuma që do të vlerësohet nuk përfshinë ndonjë ndëshkim apo interes që është vlerësuar apo ka rrjedhur në lidhje me detyrimin tatimor të papaguar. Nëse shuma e papaguar është TVSh, për shembull, shuma që do të vlerësohet kundër personit përgjegjës është shumë e TVSh-së që mbetet e papaguar në kohën kur është bërë vlerësimi, duke mos përfshirë ndëshkimin apo interesin që mund të jetë vlerësuar apo të ketë rrjedhur.

Shembull: Tatimpaguesi A ka borxh detyrimin e TVSh për muajt Janar, Shkurt, Mars dhe Prill. Gjithsej tatimi për deklaratat kur ato janë dorëzuar ka qene 2,000 €. Tatimpaguesi, ka bërë një pagesë e cila ka ulur totalin e shumës së tatimit në 1,750 €. Bilanci i ndëshkimit dhe interesit kap shumë 700 €. Shuma e vlerësimit që do të bëhet kundër Zyrtarit përgjegjës është 1,750 €.

113

Shembull: Shoqëria B ka një borxh tatimor prej 2,000 € përfshirë ndëshkimin dhe interesin për mospagesën e një interesi të detyrimit për mbajtje në burim. Shuma e tatimit të mbajtur në burim është 1,200 € dhe bilanci i vlerësimit është ndëshkimi dhe interesi. Shuma e vlerësimit që do të bëhet kundër zyrtarit përgjegjës është 1,200 €. Shembull: Shoqëria C ka një borxh tatimor për mbajtje në burim të tatimit në paga prej 2,500 € përfshirë ndëshkimin dhe interesin, 1,800 € tatim, ndëshkimi 300 € dhe interes 400 €. ATK mbledh 750 € me Masë për Marrje të Pasurisë në llogarinë bankare të Shoqërisë B. Meqë ATK, mund të aplikojë pagesat që rezultojnë nga mbledhja e detyrueshme në interesin më të mirë të Shtetit, pagesa e Masës për Marrje të Pasurisë është aplikuar në ndëshkim dhe interes (700 €) dhe 50 € është aplikuar në tatim. Shuma e vlerësimit që do të bëhet kundër personit përgjegjës është 1,750€ (shuma e tatimit të mbetur si detyrim).

19.5 Tatimpaguesit duhet t’i jepen 15 ditë për t’u përgjigjur vlerësimit të propozuar me informata shtesë për të përcaktuar pse vlerësimi i propozuar nuk është me vend. Çdo përgjigje e bërë brenda periudhës 15 ditëshe duhet të merre parasysh nga Zyrtari i ATK, përgjegjës për rekomandimin dhe miratimin e vlerësimit. Nëse informatat shtesë tregojnë se vlerësimi i propozuar nuk duhet të bëhet, Zyrtari i ATK, që ka bërë atë përcaktim duhet të përgatisë një raport që sqaron se nuk do të bëhet vlerësim kundër individit. 19.6 Pas skadimit të periudhës 15 ditëshe, ATK do t’i lëshojë një Njoftim-Vlerësim tatimpaguesit sikurse është përshkruar në Nenin 31 të këtij Udhëzimi Administrativ (sipas Nenit 22 të Ligjit). Njoftim-vlerësimi do t’i lëshohet “Tatimpaguesit A si person përgjegjës i Shoqërisë B”. Njoftimi do të përfshijë një përshkrim të shkurtër të bazës për vlerësimin, sikurse është: “Ju jeni përcaktuar të jeni person përgjegjës i (emri i shoqërisë) në përputhje me dispozitat e paragrafit 4 të Nenit 26 të Ligjit. Njoftimi do të përmbajë të drejtat e ankesës për tatimpaguesin, siç kërkohet me Nenin 22 të Ligjit. 19.7 Kur të jetë bërë vlerësimi kundër një personi përgjegjës, shuma e vlerësuar është e mbledhshme me të njëjtat procedura sikurse çdo tatim tjetër. Meqë shuma e vlerësuar është tatim, ndëshkim dhe interesi për pagesë me vonesë do të rrjedhë në shumën detyruese duke filluar në të parin e muajit pas kryerjes së vlerësimit.

20. Në përputhje me paragrafin 4 të Nenin 26 të Ligjit, shuma e tatimit të mbajtur në burim apo të mbledhur mund të mblidhet vetëm një herë. Vlerësimi kundër personit përgjegjës thjesht është një mjet për të siguruar mbledhjes e borxhit tatimor dhe nuk synohet të jetë një mjet i mbledhjes së të hyrave shtesë. Nëse entiteti juridik (apo shoqëri tjetër tregtare) e cila ka borxh tatimet themelore paguan borxhin e vet të tërësishëm tatimor, shuma e vlerësuar kundër personit përgjegjës do të hiqet. 21. ATK, do të mbajë një llogari të ndarë për shumat e vlerësuara kundër personave përgjegjës me qëllim të sigurimit se inventari i debitorëve të ATK-së nuk është mbi-raportuar. Çdo shumë e mbledhur nga një person përgjegjës, do të aplikohet në detyrimin tatimor themelor të entitetit juridik dhe një shënim përkujtues i bërë në regjistrin e llogarisë

114

së ndarë të mbajtur për personin përgjegjës. Çdo pagese nga entiteti juridik, e cila është aplikuar në shumën e vet, gjithashtu do të shënohet në llogarinë e ndarë të personit përgjegjës. Kur shuma totale e vlerësuar kundër personit përgjegjës të jetë mbledhur, përfshirë ndëshkimin dhe interesin dhe çdo shumë e mbledhur nga entiteti juridik (apo shoqëri tjetër tregtare) dhe është aplikuar kundër tatimit të tij, një shumë e mjaftueshme për të anuluar borxhin tatimor do të kreditohet në llogarinë e personit përgjegjës. Kur borxhi tatimor të jetë anuluar, çdo barrë e regjistruar kundër personit përgjegjës do të hiqet. 22. Nëse është vlerësuar më shumë se një person përgjegjës për disa borxhe, ATK, duhet të vendosë një proces që siguron që vetëm një shumë e barabartë me shumën tatimore të pambledhur apo të pambajtur në burim nga entiteti juridik (apo shoqëri tjetër tregtare) është mbledhur dhe nuk është bërë mbledhje tepricë. 23. Paragrafi 5 i Nenit 26 të Ligjit, përcakton që kur një entitet juridik, apo shoqëri tjetër tregtare, përveç shoqërisë tregtare individuale, nuk mban në burim apo nuk paguan kontributet pensionale të mbajtura në burim, personi (apo personat) përgjegjës për atë dështim mund të vlerësohen me një shumë të barabartë të kontributit që nuk është mbajtur në burim, nuk është mbledhur apo nuk është paguar. 24. Procedurat për zbatimin e paragrafit 5, të Nenit 26 të Ligjit, janë të njëjta si ato për zbatimin e paragrafit 4 të Nenit 26 të Ligjit, sikurse është përshkruar në këtë nen, përveç siç është përshkruar në paragrafin 25 të këtij neni. 25. Ligji “Mbi Pensionet në Kosovë”, kërkon që punëdhënësi të mbajë në burim një shumë të veçantë nga pagat e të punësuarit dhe ta barazojë atë shumë me fondet e vet punëdhënësit. Shuma e tatimit që i nënshtrohet vlerësimit kundër një personi (apo personave) përgjegjës është vetëm shuma e pensionit që punëdhënësi kërkohet të mbajë në burim nga pagat e të punësuarit (përfshirë çdo shumë shtesë të pensioneve që i punësuari pajtohet të mbajë në burim si kontribut pensional). Nuk përfshinë shumën e kontributeve që paguhet nga pjesa e punëdhënësit. Shembull : Shoqëria A ka paguar të punësuarit e vet nga listë-pagesa dhe është kërkuar të mbajë në burim një total prej 2,000 € për kontributet pensionale. Është dashur që ajo shumë të barazohet me detyrimin e përgjithshëm tatimor prej 4,000 €. Shoqëria A nuk paguan ndonjë prej detyrimeve të veta të kontributeve pensionale. Shuma që do të vlerësohet kundër personit (apo personave) përgjegjës është 2,000 € meqë kjo është shuma e kontributit që kërkohet të mbahet në burim dhe shuma e mbajtur në burim, kërkohet të paguhet në Trustin e Kursimeve Pensionale të Republikës së Kosovës.

115

Neni 17 - Deklaratat tatimore (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Çdo person që i nënshtrohet çdo lloji tatimi sipas legjislacionit të zbatueshëm në Kosovë do të dorëzojë në ATK ose tek agjenti i saj një deklaratë të plotësuar sipas kërkesave të këtij ligji. 2. Kur rrethanat tregojnë se një person duhet të dorëzojë një deklaratë tatimore, por nuk e ka bërë atë, ATK do të ketë autorizim të kërkojë që personi i tillë të dorëzojë një deklaratë tatimore. Kur kërkesa e tillë nuk është plotësuar, ATK mundet të ushtrojë autorizimin e paraparë në nenin 19 të këtij Ligji. 3. Deklarata tatimore do të dorëzohet në formën e përgatitur nga ATK, e cila nuk duhet të jetë e rënduar në mënyrë të tepruar për tatimpaguesin dhe e cila është e përcjellë me udhëzimet përkatëse. 4. Deklarata tatimore do të përfshijë numrin identifikues të tatimpaguesit (numri fiskal), llogaritjen e detyrimit tatimor, dhe të gjitha informatat tjera sipas legjislacionit të zbatueshëm ose udhëzimeve administrative të lëshuara në përputhje me legjislacionin e tillë. 5. Deklarata tatimore do të nënshkruhet nga tatimpaguesi ose përfaqësuesi i tatimpaguesit nën ndëshkimin me përgjegjësi penale për dhënie të informatave të rreme lidhur me këtë. Nëse deklarata tatimore është përgatitur nga një këshilltar tatimor, këshilltari tatimor po ashtu do të nënshkruajë deklaratën dhe do të japë numrin e tij identifikues të tatimpaguesit (numri fiskal). Përveç ndjekjes së mundshme penale për dhënien e informatave false në një deklaratë tatimore, ATK mund të mos përfill çdo kreditim të TVSh-së së zbritshme i cili nuk është mbështetur me fatura të vërteta dhe të sakta. Ngjashëm, ATK mund të mos përfill, për qëllime të tatimeve në të ardhura, çdo shpenzim nga blerjet që lidhen me mallrat apo shërbimet të cilat nuk mund të mbështeten me fatura apo kontrata të vërteta dhe të sakta. 6. Data për dorëzimin e një deklarate tatimore do të përshkruhet në legjislacionin e lidhur me tatim vënien. 7. Në qoftë se data e deklarimit e përshkruar në legjislacion nuk është ditë pune në Kosovë, data e deklarimit do të jetë dita e parë e punës paskëtaj.

Neni 18 - Vetë-vlerësimi (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Aty ku një person dorëzon një deklaratë tatimore të kërkuar sipas legjislacionit të zbatueshëm, tatimi i deklaruar si detyrim, nëse ka të tillë, në formularin tatimor do të trajtohet si vetë-vlerësim i tatimpaguesit për detyrimin tatimor të pagueshëm dhe të saktë.

116

2. Një tatimpagues mundet të dorëzojë një ndryshim deklarate tatimore nëse ai ose ajo më vonë zbulon gabim në deklaratën tatimore të cilën e ka dorëzuar tashmë. Afati për të dorëzuar një ndryshim deklarate është jo më vonë se gjashtë (6) vjet pas datës obligative kur deklarata është dorëzuar fillimisht. 3. Kur tatimpaguesi kupton më vonë para kalimit të periudhës së vlerësimit se një deklaratë e dërguar nga ai apo ajo ose për atë është e pasaktë apo e pakompletuar dhe kjo mund të shpije apo vetëm e ka shpjerë në nën-deklarim të tatimit apo mbi-deklarim të rimbursimit të tatimeve dhe kredive, ai apo ajo është i obliguar të deklarojë këtë pa vonesë dhe të bëjë korrigjimet e nevojshme. Ky obligim bie edhe mbi pasardhësin e përgjithshëm të tatimpaguesit dhe personat që veprojnë për pasardhësin e përgjithshëm apo tatimpaguesin në bazë të nenit 16 të këtij ligji. Obligimi për njoftim më tutje do të aplikohet kur kushtet për lirim nga tatimet, zvogëlime tatimore apo privilegje tjera tatimore pushojnë së ekzistuari, qoftë plotësisht apo pjesërisht. 4. Ndryshimi i deklaratës duhet të shoqërohet me çdo detyrim tatimor shtesë ose, nëse është i zbatueshëm, me një kërkesë për kreditim kundrejt detyrimit tjetër (të tanishëm ose të ardhshëm), ose me një rikthim për tatimin e paguar tepër. 5. Përveç nga ajo e paraparë në paragrafin 1. të nenit 62 të këtij ligji,, për qëllime të përcaktimit të sanksioneve nën Pjesën I të këtij ligji, asnjë deklaratë tatimore ndryshuese për një periudhë tatimore nuk do të ketë asnjë efekt pasi Drejtori i Përgjithshëm ose zyrtari i autorizuar nga Drejtori i Përgjithshëm të ketë ushtruar kompetencën e tij sipas nenit 14. ose 15. të këtij ligji në lidhje me atë periudhë tatimore dhe të ketë filluar një hetim tatimor lidhur me periudhën tatimore. 6. Në rastet kur punëdhënësi nuk kërkohet e mbajë në burim tatimin apo kontributin pensional, atëherë i punësuari duhet të dorëzojë një deklaratë dhe të paguajë në fund të vitit.

Neni 19 - Vlerësimi i Drejtorit të Përgjithshëm për Tatimin (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Aty ku Drejtori i Përgjithshëm beson se informatat e siguruara nga një person në deklaratën tatimore nuk paraqesin në mënyrë të saktë detyrimin e tij tatimor, ose kur tatimpaguesi nuk ka dorëzuar deklaratën e kërkuar me këtë ligj, Drejtori i Përgjithshëm mund të bëjë një vlerësim të detyrimit të tij tatimor, përfshirë, por duke mos u kufizuar në, vlerësimet që rezultojnë nga përdorimi i faturave apo transaksioneve false. Përveç për rastet që përfshijnë vepra penale në fushën e tatimeve apo kur shuma e obligimit tatimor mund të përcaktohet deri në siguri të arsyeshme, vlerësimet sipas këtij paragrafi do të bëhen pas fillimit të procedurave të kontrollit sikurse janë përshkruar në nenin 14 të këtij ligji,, nëse procedurat e tilla kërkohen. Kufizimi i vënë me këtë paragraf nuk do të aplikohet në dispozitat e nenit 21 të këtij ligji,

117

2. Vlerësimi i Drejtorit të Përgjithshëm do të bëhet sipas gjykimit të tij ose saj më të mirë dhe do të bazohet në të gjitha provat që ai ose ajo ka në dispozicion, përfshirë:

2.1. librat, regjistrimet, kuponët, faturat, ose informatat tjera përkatëse të tatimpaguesit; 2.2. librat, regjistrimet, kuponët, faturat, ose informatat tjera përkatëse të personave të tretë; 2.3. informatat nga personat të cilët mund të verifikojnë saktësinë e deklaratave, librave dhe regjistrimeve të tatimpaguesit, 2.4. informata të tjera objektive rreth të ardhurave ose shitblerjeve të tatimpaguesit lidhur me detyrimin e tij. 2.5. informatat e siguruara gjatë vizitave tek tatimpaguesit sikurse është paraparë në paragrafin 1 të nenit 14 të këtij ligji; 2.6. aplikimin e këtij Ligji dhe/apo ligjet e aplikueshme të tatimeve në të ardhura apo TVSh në Kosovë.

3. Në qoftë se librat dhe regjistrimet e tatimpaguesit kanë humbur apo janë shkatërruar ose ekzistojnë rrethana tjera që bëjnë të pamundur përcaktimin e detyrimit tatimor, Drejtori i Përgjithshëm do të bëjë një vlerësim bazuar në një parashikim. Parashikimi duhet të bazohet në mjetet, të ardhurat qarkulluese, shpenzimet e prodhimit, shpenzimet krahasuese, dhe metodat tjera direkte dhe indirekte që lidhen me llogaritjen e detyrimit tatimor. 4. Në qoftë se regjistrimet e një personi të vetë-punësuar kanë humbur apo janë shkatërruar ose ekzistojnë rrethana tjera që bëjnë të pamundur përcaktimin e shumës së kontributeve për pension të detyrueshme, Drejtori i Përgjithshëm mund të bëjë një vlerësim të kontributeve për pension të barabartë me nivelin e detyrimit të kontributeve për periudhën e mëparshme mujore ose tremujore. 5. Vlerësimi për tatimet e mbajtura nga paga do të bëhet në të njëjtën mënyrë dhe do t’i nënshtrohet dispozitave dhe kufizimeve të njëjta që janë të zbatueshme për tatimet të cilat nuk janë mbajtur nga paga. 6. Tatimpaguesi ka barrën e provës lidhur me të provuarit se kryerja e ndonjë vlerësimi nga Drejtori i Përgjithshëm është e gabuar dhe barrën për të provuar se shuma e ndonjë vlerësimi të tillë është e pasaktë. 7. Aty ku të dhënat e ATK-së përmbajnë informata të mjaftueshme mbi një detyrim të padeklaruar për një periudhë tatimore, ATK bazuar në këto të dhëna mund të bëjë një vlerësim të menjëhershëm. Procedurat që duhet të ndiqen në lidhje me zbatimin e këtij neni do të rregullohen me akt nënligjor. Kur një individ deklaron një shumë të të ardhurave të cilat janë t pamjaftueshme të mbështesin shpenzimet e tij apo saj të dala për konsumum personal, ATK mund të rillogarisë të ardhurat e individëve bazuar ën shpenzimet e dala nga individi, duke marrë parasysh të ardhurat e periudhave të kaluara. 8. Për përcaktimin e të ardhurave të tatueshme, tatimpaguesit i lejohet zbritje nga të ardhurat bruto për shpenzimet e bëra dhe të paguar brenda ose jashtë vendit, nëse ato janë

118

bërë gjatë periudhës tatimore në tërësi dhe ekskluzivisht përkitazi me veprimtarinë e tij ekonomike dhe nëse ato janë të dokumentuara si shpenzime dhe pagesa të bëra. 9. Kur një tatimpagues çregjistrohet (vullnetarisht apo ndryshe), regjistrimi është refuzuar nga ATK shkaku se tatimpaguesi nuk ka mundur ta gjendet, apo regjistrimi i tatimpaguesit është anuluar në pajtim me dispozitat e nenit 23 të këtij ligji, çregjistrim i tillë, refuzim regjistrimi, apo anulim regjistrimi duhet të publikohet nga ATK duke shpall njoftim në mediat e shkruara ditore në Kosovë si dhe në faqen zyrtare të internetit të ATK-së. Çdo shpenzim i aplikueshëm në të ardhurat tatimore, apo kreditim i zbritshëm i TVSH-së, që i atribuohet transaksioneve që përdorin numrin fiskal të këtyre bizneseve që janë çregjistruar, i është refuzuar regjistrimi, apo regjistrimi i tyre është anuluar nuk do të njihen nga ATK dhe deklaratat tatimore do të rregullohen në përputhje me to në kontroll apo nga zbulimi i ATK-së. 10. Për përcaktimin e detyrimeve tatimore, në rastin e prishjes, shkatërrimit dhe djegies së mallit për tu pranuar si shpenzime të veprimtarisë ekonomike, tatimpaguesi mungesën e mallit kërkohet ta dokumentoj me fakte të besueshme të lëshuara nga organet kompetente. Nëse sipas kërkesës së ATK-së, tatimpaguesi nuk dokumenton mungesën e mallrave, atëherë mallrat e tilla do të konsiderohen si mallra të shitura. 11. Administrata Tatimore nuk do të ri-kontrollojë një periudhë tatimore që përfshinë llojin e njëjtë të tatimit që më herët është kontrolluar e për të cilën është lëshuar një njoftim vlerësim nga administrata tatimore, ku ri-kontrolli i tillë do të rezultojë në një rezultat të pafavorshëm për tatimpaguesin, përveç në rrethanat vijuese:

11.1. kur të jenë zbuluar faktet e reja nga administrata tatimore të cilat nuk janë ditur dhe nuk kanë mundur arsyeshëm të dihen, në kohën e kontrollit dhe mos-hapja e rastit do të ishte mungesë serioze administrative; 11.2. kur ka evidencë për mashtrim, shpërdorim, marrëveshje të fshehtë, fshehje e provave apo keqinterpretim i fakteve materiale; 11.3. rasti i mbyllur që përmban një gabim të definuar qartë e material i bazuar në një pozitë të vendosur të administratës tatimore i cili ka ekzistuar në kohën e kontrollit. Çdo rihapje e një kontrolli të mbyllur i nënshtrohet miratimit nga Drejtori i Përgjithshëm i ATK-së bazuar në evidencë të dokumentuar duke mbështetur bazën për rihapje.

12. Në kuptim të vlerësimit të detyrimeve tatimore, kriteret dhe dokumentet që kërkohen për pranimin e shpenzimeve nga paragrafët 8. dhe 9. të këtij neni, si dhe kushtet për ndryshimet e vlerësimeve të Drejtorit të Përgjithshëm dhe hipjes së kontrolleve të mbyllura, do të rregullohen më akt nënligjor.

119

Neni 24 Prishja e Mallit për Shkak të Kalimit të Afatit të Përdorimit, Thyerjes,

Vjetrimit apo Avarive të tjera (Udhëzimi Administrativ Nr. 15/2010)

1. Nëse një tatimpagues, i cili llogaritë të ardhurat e tij në bazën reale (duke llogaritur të ardhurat dhe shpenzimet në një Deklaratë Vjetore të te Ardhurave) shkatërron një pjesë apo të gjithë stokun e tij, për shkak të skadimit të afatit të përdorimit të artikullit apo artikujve të stokut, thyerjes të një artikulli apo artikujve të stokut, vjetrimit, apo dëmtimit të një artikulli në stok, prishja e tillë mund të konsiderohet si një shpenzim i aktivitetit ekonomik sikurse është paraparë në paragrafin 10 të Nenit 19 të Ligjit. Shpenzimet e tilla janë të lejueshme në periudhë tatimore përkatëse nën kushtet vijuese:

1.1. Tatimpaguesi njofton me shkrim Drejtuesin Regjional përgjegjës për llogarinë tatimore të atij tatimpaguesi për synimin për të prishur artikujt e stokut të cekur së paku 10 ditë punë paraprakisht nga data e shkatërrimit. Njoftimi i tillë më shkrim duhet të përmbajë:

1.1.1.deklaratën e synimit për të shkatërruar artikullin(ujt) e stokut; 1.1.2.deklaratën e arsyes se shkatërrimi i artikullit/ujve të stokut është i nevojshëm; 1.1.3.listën e artikullit/artikujve të stokut që do të shkatërrohet me një përshkrim të duhur të artikullit/artikujve që do t’i mundësonin një personi arsyeshëm të identifikojë artikullin / artikujt; 1.1.4.numrin e njësive apo vëllimin e të përfshirë në artikullin/artikujt e stokut që do të shkatërrohet; 1.1.5.çmimin historik të kostos (çmimin e blerjes) të secilit artikull të stokut që do të shkatërrohet.

1.2 Me kërkesë nga ATK, tatimpaguesi duhet të jenë në gjendje të ofrojë dokumentacion të duhur, përfshirë:

1.2.1.një kopje të te gjitha njoftimeve për ATK, që artikujt e stokut do të shkatërrohen siç kërkohet me nënparagrafin 1.1 të këtij neni; 1.2.2.një listë të të gjithë artikujve të stokut të shkatërruar, e cila përmban emrin e artikullit, numrin (apo vëllimin) e artikujve të stokut të shkatërruar; 1.2.3.evidenca e blerjes së artikujve të stokut; 1.2.4.çmimi i blerjes për njësi të artikujve të stokut të shkatërruar; 1.2.5.metoda e stokut e përdorë nga tatimpaguesi; 1.2.6.dokumentet e institucioneve përkatëse të cilat kanë verifikuar shkatërrimin e mallrave, sikurse janë institucione sanitare komunale (nëse aplikohet) apo dokumentacion tjetër për të verifikuar shkatërrimin e artikujve të stokut, përfshirë dokumentacionin e ATK, lidhur me shkatërrimin e mallrave nëse një i punësuar i ATK, ka qenë i pranishëm gjatë shkatërrimit të mallrave.

120

2. Nëse një tatimpagues sikurse është përshkruar në paragrafin 1 të këtij neni shkatërron artikujt e stokut, për shkak të prishjes së atyre artikujve të stokut (mallrave që prishen sikurse janë pemët dhe perimet), shkatërrimi i tillë mund të konsiderohet si një shpenzim i aktivitetin ekonomik i lejueshëm në periudhën tatimore përkatëse, nëse tatimpaguesi i ofron ATK, më kërkesë me sa vijon:

2.1. një listë të artikullit/artikujve të stokut, që do të shkatërrohen me një përshkrim të duhur të artikullit /artikujve që do t’i mundësonin një personi arsyeshëm të identifikojë artikullin/artikujt; 2.2. numrin e njësive apo vëllimin e të përfshirë në artikullin/artikujt e stokut që do të shkatërrohet; 2.3. çmimi historik i kostos (çmimi i blerjes) për secilin artikull/artikuj që do të shkatërrohet; 2.4. evidenca e blerjes së artikujve të stokut; 2.5. çmimi i blerjes për njësi të artikujve të stokut të shkatërruar; 2.6. dokumentet e institucioneve përkatëse të cilat kanë verifikuar shkatërrimin e mallrave, sikurse janë institucione sanitare komunale (nëse aplikohet) apo dokumentacion tjetër për të verifikuar shkatërrimin e artikujve të stokut

3. Shuma e shpenzimit të aktivitetit ekonomik e lejuar do të kufizohet në çmimin e blerjes së mallrave të shkatërruar e zbritur me një shumë të pranuar si kompensim si rezultat i shkatërrimit (sigurimi, rimbursimi i fabrikuesit, etj.) 4. Sikurse është paraparë në paragrafin 10 të Nenit 19 të Ligjit, mallrat për të cilat nuk ka dokumentacion të pranueshëm, për të verifikuar shkatërrimin e përshkruar sipas këtij neni, do të konsiderohen si mallra të shitur dhe në përputhje me të do të tatohen. Dokumentacioni i përshkruar në këtë nen, do të konsiderohet i pranueshëm, përderisa ATK të ketë evidencë të dokumentuar që disa apo i gjithë dokumentacioni i ofruar është fals.

Neni 25 Mallrat e Shkatërruara apo të Dëmtuara nga Fatkeqësia apo Humbja për

shkak të Vjedhjes (Udhëzimi Administrativ Nr. 15/2010)

1. Sikurse është paraparë në paragrafin 10 të Nenit 19 të Ligjit, në rastin e mallrave të shkatërruara apo të dëmtuara nga fatkeqësia apo humbja për shkak të vjedhjes (plaçkitjes), çmimi i kostos të mallrave të shkatërruara, mund të pranohet si shpenzim i zbritshëm për qëllime tatimore. 2. Për qëllime të këtij neni, fatkeqësi përbën shkatërrimin nga shkaqet natyrale apo aksidentet, sikurse janë zjarri, era, uji (përfshirë vërshimet), tërmeti, çrregullimet civile, veprimi vullkanik, aksidenti i automjetit, apo aksidente tjera të cilat janë të verifikueshme dhe të dokumentuara nga institucioni publik i aplikueshëm.

2.1. Kur mallrat të jenë dëmtuar apo shkatërruar nga fatkeqësia, apo janë vjedhur, tatimpaguesi mund t’i lejohet shpenzim i zbritshëm që lidhet me mallrat e

121

dëmtuara, të shkatërruara apo të vjedhura nëse tatimpaguesi i ofron ATK me kërkesë me sa vijon:

2.1.1. një përshkrim të mallrave të dëmtuara, shkatërruara, apo të vjedhura përfshirë numrin e njësive të secilit lloj të mallit apo vëllimin e secilit lloj të mallit; 2.1.2. evidencë të blerjes së mallrave dhe çmimin me të cilin mallrat janë blerë; 2.1.3. evidencë që mallrat për të cilat një zbritje për shpenzim është kërkuar janë dëmtuar, shkatërruar apo vjedhur; 2.1.4. datën në të cilën mallrat janë dëmtuar, shkatërruar apo vjedhur; 2.1.5. mënyrën me të cilën mallrat janë dëmtuar apo shkatërruar, apo në ngjarjen e cila ka shkaktuar që mallrat të dëmtohen apo shkatërrohen; 2.1.6. një deklaratë apo raport nga organi kompetent i aplikueshëm që mallrat janë dëmtuar, shkatërruar apo vjedhur, organ kompetent përbën policinë, zjarrfikësit, zyrtarët shëndetësor komunal, rregulluesit e sigurimit, dhe individë tjerë në cilësi të zyrtarit detyrat e të cilit përfshijnë raportet hetuese të fatkeqësisë apo vjedhjes; 2.1.7. deklaratat e dëshmive të fatkeqësisë; 2.1.8. evidencë tjetër te arsyeshme që mund të kërkohet nga ATK.

2.2. Zbritja e shpenzimit të zbritshëm për mallrat e shkatërruara apo të vjedhura është e kufizuar në çmimin e kostos të mallrave të shkatërruara nga fatkeqësia apo humbja për shkak të vjedhjes, e rregulluar me çdo shumë të pranuar si vlerë dëmshpërblyese plus çdo shumë e pranuar nga sigurimi mbi pasurinë e shkatërruar apo të vjedhur. 2.3. Kur mallrat të jenë dëmtuar nga një fatkeqësi, tatimpaguesit mund t’i lejohet një shpenzim i zbritshëm i barabartë me ndryshimin në vlerën në mes të çmimit të kostos së mallrave dhe shumës së riparueshme përmes një shitje të mallrave të dëmtuara. Nëse mallrat janë të siguruara, shpenzimi i zbritshëm do të jetë i barabartë me ndryshimin në mes të çmimit të kostos dhe shumës së riparuar nga një shitje e mallrave të dëmtuara plus shuma e riparuar nga sigurimi për mallrat e dëmtuara. 2.4. Mallrat e dëmtuara, të shkatërruara apo të vjedhura në një periudhë tatimore mund të zbriten në periudhën në të cilën dëmtimi, shkatërrimi apo humbja ka ndodhë. Shuma e zbritjes së shpenzimit do të ulet nga një rimbursim sigurimi dhe dëmshpërblime tjera sikurse janë përshkruar në 2.2 dhe 2.3 të këtij neni. Përndryshe, nëse një rimbursim sigurimi është paraparë në periudhën tatimore vijuese, zbritja mund të vonohet deri në vitin në të cilin humbja është rimbursuar nga sigurimi, në të cilin rast shuma e zbritshme do të jetë çmimi i kostos minus rimbursimi i sigurimit dhe çdo shumë tjetër e riparuar. Nëse është bërë zgjedhja për të marrë zbritjen në një vit dhe të merret rimbursimi i sigurimit në një vit pasues, zbritja ulet nga çdo shumë e dëmshpërblyer në lidhje me mallrat e dëmtuara apo të shkatërruara në vitin që fatkeqësia ka ndodhë. Shuma e tërësishme e një rimbursimi të sigurimit e pranuar në një vit vijues duhet të përfshihet në të ardhurat në vitin që rimbursimi i sigurimit është pranuar.

122

3. Nuk do të lejohet zbritje për ndonjë dëm apo shkatërrim i cili është shkaktuar nga një akt i qëllimshëm i tatimpaguesit apo dikush që vepron në interes të tatimpaguesit, të tillë si kur një tatimpagues me qëllim i vë zjarrin mallrave të tij. 4. Nëse një rimbursim sigurimi tejkalon çmimin e kostos së mallrave të dëmtuara, të shkatërruara apo të vjedhura, shuma e rimbursimit mbi çmimin e kostos do të konsiderohet e ardhura për tatimpaguesin në vitin kur është pranuar.

Neni 26 Shitje me Lirim


1. Shitjet me lirim dallohen nga shitjet në të cilat mallrat janë ofruar me çmim të ulur, si pjesë e një plani të marketingut, për të tërhequr klientët për biznesin apo me sugjerimin e prodhuesit për t’i shitur prodhimet e tij. Çmimet e shitjeve, duhet të dokumentohen nga biznesi në mënyrë që të verifikohen mallrat, të cilat në të vërtetë janë shitur me çmim të ulur krahasuar me çmimin normal të shitjes. Dokumentacioni i tillë, mund të përmbajë kopjet e shpalljeve nëpër gazeta, kopjet e reklamave televizive, apo materiale tjera marketingu, përfshirë dokumentacionin e dates së shitjes. Çdo lehtësim (nxitje) e prodhuesit apo lehtësime tjera të marra nga biznesi në lidhje me mallrat e shitura me çmim të ulur duhet të përfshihet në të ardhurat e biznesit. 2. Shitjet me lirim normalisht rezultojnë në humbje për biznesin, sepse çmimi me lirim normalisht është më i vogël se vlera e kostos. Humbjet e tilla janë të lejueshme në vitin që kanë ndodhur, me kusht që tatimpaguesi të dokumentojë arsyet për shitjen e artikujve me humbje dhe i ofron ATK evidencë të arsyeve për ta bërë atë me kërkesën e ATK. Çdo humbje e ndodhur është e kufizuar në ndryshimin në mes çmimit të blerjes dhe çmimit me të cilin mallrat janë shitur, e zbritur nga ndonjë rimbursim sigurimi që lidhet me mallrat e dëmtuara apo kompensimi i marrë në lidhje me mallrat që janë vjetruar. Tatimpaguesi, duhet të jetë në gjendje të ofrojë dokumentacionin i cili tregon datën e blerjes dhe çmimin e blerjes të mallit dhe datën e shitjes dhe çmimin e ulur të shitjes të mallit.

Neni 29 Vlerësimi i Drejtorit të Përgjithshëm për Tatimin


1. Paragrafi 1 i Nenit 17 të Ligjit kërkon që çdo person që i nënshtrohet tatimit sipas legjislacionit të aplikueshëm në Kosovë do të dorëzojë në ATK një deklaratë të plotësuar tatimore siç kërkohet me legjislacionin e tillë. Kur një person që kërkohet të dorëzojë një deklaratë nuk e ka bërë atë, ATK ka autorizim të kërkojë që personi i tillë të dorëzojë një deklaratë sikurse është paraparë në paragrafin 2 të Nenit 17. Kur një person nuk e plotëson obligimin e tij, ATK mund të ushtrojë të drejtat e tij sipas Nenit 19 të Ligjit. 2. Neni 19 i Ligjit, parashikon autorizim për Drejtorin e Përgjithshëm, për të vlerësuar tatimin kur ai/ajo beson se informatat e deklaruara nga një person në një deklaratë tatimore, nuk paraqesin me saktësi detyrimin e vet tatimor, apo kur një person nuk ka dorëzuar një

123

deklaratë të kërkuar me ligj. Përgjithësisht, një vlerësim i bërë për shkak se një deklaratë tatimore nuk ka paraqitur detyrimin e saktë tatimor, të tillë sikurse në rastin e një personi i cili përdor fatura fiktive apo një entitet fiktiv, do të bëhet nga ATK pas një kontrolli sikurse është përshkruar në Nenin 27 të këtij Udhëzimi Administrativ. Në situatat e tilla kur është bërë një përcaktim se tatimi i padeklaruar është në rrezik, sikurse është paraparë në Nenin 21 të Ligjit, do të ndiqen dispozitat e Nenit 27 të këtij Udhëzimi Administrativ përveç kur është theksuar ndonjë përjashtim që lidhet me përcaktimin e rrezikut. 3. Sikurse është paraparë në paragrafin 7 të Nenit 19 të Ligjit, në rast kur një deklaratë tatimore nuk është dorëzuar deri në datën obligative të deklaratës, Drejtori i Përgjithshëm, apo i deleguari i tij, mund të bëjë vlerësim të tatimit pa procedurë kontrolli nëse detyrimi i saktë tatimor mund të përcaktohet pa saktësi të arsyeshme bazuar në informatat në dispozicion të ATK-së. Një zyrtar i ATK-së duhet të kërkojë dorëzimin e deklaratës tatimore delikuente sipas paragrafit 5 të këtij Neni. Një kërkesë e tillë sipas këtij paragrafi duhet të përfshijë një paralajmërim për tatimpaguesin se ATK do të përgatisë një deklaratë dhe ta dorëzojë atë për vlerësim nëse deklarata nuk dorëzohet brenda kohës së paraparë. Nëse tatimpaguesi nuk përgjigjet Brenda periudhës së paraparë, ATK do të përgatisë një deklaratë zëvendësuese që pasqyron shumën e të ardhurave dhe shpenzimeve të përfshira në përcaktimin e obligimit tatimor të tatimpaguesit. Tatimpaguesit do t’i dërgohet një raport përfundimtar i vlerësimit përfshirë deklaratën zëvendësuese sikurse është paraparë në paragrafin 12 të Nenit 27 të këtij Udhëzimi Administrativ dhe vlerësimin e përfunduar në përputhje me procedurat operative të ATK-së. 4 Në rast kur një detyrim tatimor është përcaktuar përmes hetimit të një vepre penale në fushën e tatimeve të kryer nga Njësia për Hetime Tatimore e ATK-së, Drejtori i Përgjithshëm mund të bëjë një vlerësim të tatimit bazuar në rezultatet e hetimit të veprës penale në fushën e tatimeve pa pasur nevojë për një procedurë kontrolli. 5. Drejtori i Përgjithshëm, apo i deleguari i tij, do të përgatisë një deklaratë zëvendësuese në ato raste në të cilat një tatimpagues ka shpërfillur apo ka refuzuar të dorëzojë një deklaratë tatimore sikurse kërkohet me ligj dhe shuma e tatimit nuk mund të përcaktohet në mënyrë të arsyeshme bazuar në informatat në dispozicion të ATK-së. Procedura e deklaratës zëvendësuese mundet të iniciohet vetëm pasi afati për dorëzimin e deklaratës të ketë skaduar, vetëm nëse është përcaktuar se tatimi është në rrezik sikurse parashihet në Nenin 19 të Ligjit. ATK do të ndërmarrë veprimet vijuese:

5.1. Para përgatitjes së një deklarate zëvendësuese, Zyrtari Tatimor, duhet të kërkoje, me shkrim, se tatimpaguesi ka dorëzuar deklaratën(at) e kërkuara dhe të vendosë një periudhë specifike kohore brenda së cilës tatimpaguesi duhet vullnetarisht të dorëzojë deklaratën(at). 5.2. Nëse tatimpaguesi nuk dorëzon deklaratën(at) e kërkuara brenda periudhës kohore të dhënë, ATK, duhet të fillojë dhe të kryejë një kontroll në përputhje me procedurat standarde për fillimin e kryerjes së kontrolleve, përfshirë ato dispozita të paragrafit 6 deri 12 të Nenit 27 të këtij Udhëzimi Administrativ. 5.3. Deklarata e përgatitur nga ATK, bazohet në regjistrimet e tatimpaguesit përderisa regjistrimet e verifikuara të jenë në dispozicion. ATK, gjithashtu, do të

124

përdorë informatat më të mira në dispozicion për ATK, duke përfshirë ato të siguruara nga palët e treta, të tilla si bankat, furnizuesi, klientët, etj. 5.4. Nëse ka regjistrime të pamjaftueshme në dispozicion për të bazuar një llogaritje të arsyeshme të te ardhurave, ATK, mundet të përdorë metodat e tilla indirekte sikurse janë përshkruar në Nenin 30 të këtij Udhëzimi. 5.5. Në përcaktimin e shumës së tatimit që do të vlerësohet, ATK do të ushtrojë gjykimin e vet më të mirë, duke rritur në maksimum shumën e të ardhurave deri në shkallën e arsyeshme me kujdes më të vogël në përcaktimin e shpenzimeve. Sikurse është paraparë në Nenin 28 të këtij Udhëzimi Administrativ, çdo regjistrim, apo informatë, që nuk është ofruar nga tatimpaguesi gjatë ecurisë së këtij kontrolli brenda afatit kohor të dhënë nuk do të merret parasysh në ekzaminim apo çdo ankesë të më pastajme nga tatimpaguesi. 5.6. Kur tatimpaguesit t’i dërgohet raporti përfundimtar i vlerësimit, ATK do të përfshijë një kopje të deklaratës zëvendësuese dhe kërkesën që tatimpaguesi të nënshkruajë deklaratën si një tregues se pajtohet me raportin e kontrollit.

6. Pavarësisht dispozitave të paragrafit 2 të Nenit 18, kufizimet vijuese aplikohen në dërgimin e deklaratave të korrigjuara pas një vlerësimi të bërë nga ATK:

6.1. Një deklaratë e korrigjuar nuk mund të dorëzohet për të përmirësuar një vlerësim të bërë nga ATK sipas dispozitave të paragrafëve 2 dhe 4 të këtij Neni i cili është mbështetur nga Departamenti i Ankesave, apo të çdo niveli tjetër të ankesave, apo nëse periudha për ankesë ka skaduar; dhe 6.2. Një deklaratë e korrigjuar nuk mund të dorëzohet për të përmirësuar një vlerësim të bërë nga ATK sipas dispozitave të Nenit 27 të këtij Udhëzimi Administrativ, i cili është mbështetur nga Departamenti i Ankesave të ATK-së, apo ndonjë nivel tjetër i ankesave, apo nëse periudha për ankesë ka skaduar, përveç në rast të informatave apo dokumenteve të reja, që janë venë në dispozicion të cilat nuk janë kërkuar me shkrim gjatë ecurisë së kontrollit apo ndonjë niveli të mëvonshëm të ankesave. Në këtë situatë, një deklaratë e ndryshuar mund të merret parasysh nga Drejtori i Përgjithshëm nëse dështimi për ta bërë do të rezultonte në një padrejtësi apo pabarazi të madhe, apo aplikim të pasaktë të ligjit që do të çonte në një obligim tatimor të padrejtë. Informatat, apo dokumentet, që tatimpaguesi është dashur arsyeshëm t’i dijë kanë qenë të rëndësishme për t’u lëshuar por nuk janë ofruar për t’u marrë parasysh gjatë ecurisë së kontrollit apo ankesës, nuk do të merren parasysh sipas kësaj dispozite, edhe nëse ATK mund të mos i ketë kërkuar në mënyrë specifike me shkrim gjatë ecurisë së kontrollit apo ankesës; përveç nëse informatat e tilla janë ofruar dhe nuk janë marrë parasysh gjatë ecurisë së kontrollit apo ankesës dhe nuk ka pasur komunikim me tatimpaguesin për arsyet pse nuk janë marrë parasysh informata apo dokumentet.

7. Përgjithësisht, ATK mund të kontrollojë një tatimpagues vetëm një herë për të njëjtin lloj tatimi dhe periudhë tatimore. Për shembull, nëse ATK kontrollon deklaratën e TVSh-së për Qershor 2008 dhe lëshon një raport përfundimtar të kontrollit dhe bën një vlerësim të tatimit bazuar në atë kontroll, ATK nuk është e autorizuar të kontrollojë të njëjtën periudhë

125

tatimore të TVSh-së për të dytën herë. Nëse gjatë ecurisë së një ankese, në çdo nivel të ankesës janë të nevojshme informata apo dokumente shtesë, të cilat nuk janë penguar për t’u marrë parasysh për shkak të dispozitave të paragrafit 3 të Nenit 28 të këtij Udhëzimi Administrativ, mund të kërkohet që ATK t’i dërgojë një kërkesë me shkrim tatimpaguesit, apo çdo personi tjetër në posedim të informatave apo dokumenteve të nevojshme. Kërkesa e tillë për informata shtesë nuk është kontroll i dytë brenda domethënies së këtij Neni, apo brenda domethënies së paragrafit 11 të Nenit 19 të Ligjit. 8. Paragrafi 11 i Nenit 19 të Ligjit parasheh 3 përjashtime në kufizimet e mundësisë së ATK-së për të ri-kontrolluar një tatimpagues pa autorizim të Drejtorit të Përgjithshëm, kur një ri-kontroll i tillë do të kishte një rezultat të pafavorshëm për tatimpaguesin:

8.1. Nëse faktet bëhen të ditura për ATK-në e të cilat nuk kanë qenë të ditura, dhe të cilat në mënyrë të arsyeshme nuk kanë qenë të ditura, në kohën e kontrollit dhe mos rikontrollimi i tatimpaguesit do të rezultonte në një shkelje serioze të detyrës së ATK-së për të mbledhur shumën e drejtë të tatimit.

Shembull: ATK ka kryer një kontroll të deklaratës së TVSh-së për Gusht 2009 të Kompanisë A. Gjatë ecurisë së një kontrolli te Kompanisë B, ATK zbulon faturat që lidhin me transaksionet me Kompaninë A, të cilat nuk janë raportuar ne librat e Kompanisë A. Faturat kapin totalin 150,000 euro. Nëse ATK nuk do të ri-hapte deklaratën e TVSh-së së Gushtit 2009 të Kompanisë A, do të kryente një shkelje të detyrës së vet për të mbledhur shumën e saktë të tatimit. Për Drejtorin e Përgjithshëm është me vend të autorizojë një kontroll të dytë të deklaratës së TVSh-së së Gushtit 2009.

8.2. Nëse faktet zbulojnë se një tatimpagues ka lënë jashtë asete të caktuara apo informata tjera të rëndësishme që rezultojnë në mashtrim apo veprim të dënueshëm, Drejtori i Përgjithshëm mund të caktojë një autorizim për ATK-në të kontaktojë për një kontroll të dytë.

Shembull: Si rezultat i pyetjeve nga organi tjetër hetues i Shtetit, ATK bie në dijeni se një tatimpagues që ka llogari bankare në Gjermani me depozita të bëra me më shumë se 100,000 euro në 2008 dhe veprat penale në fushën e tatimeve nuk kanë mundur të sillen. Sipas rregullës së përgjithshme, ATK nuk do të ishte në gjendje të kontrollonte deklaratën e 2008 për Tatimin në të Ardhurat e Korporatave nëse përpara veç ka qenë i kontrolluar. Për të lejuar sjelljen e tillë të shkojë pa hetime nga ATK do të ishte një shkelje serioze e detyrës së ATK-së. Në situatë të tillë, Drejtori i Përgjithshëm i ATKsë mund të autorizojë një kontroll të dytë për periudhën tatimore 2008, meqë tatimpaguesi ka fshehur ekzistencën e llogarisë bankare gjermane.

8.3. Nëse një rishikim i një rasti të mbyllur tregon se ATK ka bërë një gabim material në aplikimin e ligjit tatimor, Drejtori i Përgjithshëm mund të lëshojë një autorizim me shkrim për të filluar një kontroll.

126

Shembull: ATK gabimisht ka lejuar fatura me vlerë me më shumë se 100,000 euro të cilat nuk kanë pasur dokumentacion adekuat. Rezultati është një kontroll me një aplikim të pasaktë material të ligjit dhe politikave të ATK-së. Në situatë të tillë, Drejtori i Përgjithshëm mund të urdhërojë një ri-kontroll të periudhës tatimore. 9. Dispozitat e paragrafëve 8 dhe 9 të Ligjit që lidhen me shpenzimet e lejueshme dhe shpenzimet e palejueshme dhe kreditimet e TVSh-së janë të rregulluara me Nenin 23 të këtij Udhëzimi Administrativ.

Neni 30

Metodat Indirekte (Udhëzimi Administrativ Nr. 15/2010)

1. Sikurse është parashikuar në paragrafin 3, të Nenit 19 të Ligjit, kur ekzistojnë rrethanat që bëjnë të vështirë përcaktimin e një detyrimi tatimor për shkak të mungesës së regjistrimeve, regjistrimeve false, apo arsye të ngjashme, ATK mund të përdorë metodat indirekte, të cilat janë të përshtatshme për llogaritjen e detyrimit tatimor të tatimpaguesit. Këto metoda, mund të përdoren në raste kur nuk janë dorëzuar deklaratat, si dhe në rastet në të cilat ka dyshim se nuk ka saktësi të detyrimit tatimor të deklaruar. 2. Para përdorimit të metodës indirekte, ATK, duhet të përcaktojë detyrimin tatimor të saktë duke përdorur metoda direkte të kontrollimit të librave dhe regjistrimeve të tatimpaguesit. 3. Metodat indirekte të verifikimit dhe ri-llogaritjes së fitimeve, janë vegla themelore për të sjellë kontrollet në një përfundim të saktë, në mungesë të librave dhe regjistrimeve të duhura. Përdoren disa lloje të metodave indirekte. Disa shembuj të tyre, janë :

3.1. Metoda e Burimit dhe Aplikimit të Fondeve (në vijim MBAF) (gjithashtu e njohur si metoda e T-llogaritjes).

Përshkrimi i metodës. MBAF në rikonstruktimin e të ardhurave për të përcaktuar detyrimin e vërtetë tatimor është një analizë e rrjedhjes së parasë së tatimpaguesit dhe krahasimi i shpenzimeve të ditura me të gjitha arkëtimet e periudhës. Rritjet dhe uljet neto në aktivë dhe pasivë janë marrë parasysh së bashku me shpenzimet e pazbritshme dhe arkëtimet e patatueshme. Teprica e shpenzimeve mbi shumën e të ardhurave të raportuara dhe të patatueshme janë të ardhura të tatueshme të pa raportuara.

3.2. Metoda e Depozitave Bankare dhe Shpenzimeve të Kesh-it (në vijim MDBShK).

127

Përshkrimi i metodës MDBShK, llogarit të ardhurat duke treguar çfarë ka ndodhë me fondet e tatimpaguesit. Është e bazuar në teorinë që nëse një tatimpagues merr para, mund të ndodhin vetëm dy gjëra: ato ose mund të depozitohen ose mund të shpenzohen. Kjo metodë bazohet në :

3.2.1 Vërtetimin e depozitave në llogaritë bankare, pas rregullimeve të caktuara që janë bërë për arkëtimet e patatueshme, përbën evidencë të arkëtimeve të tatueshme. 3.2.2. Harxhimet, sikurse janë përshkruar në deklaratën, ku janë kryer. Këto harxhime kanë mundur të paguhen vetëm me kredit kartelë, çek apo kesh. Nëse harxhimet janë paguar në kesh, atëherë burimi i tij, duhet të jetë nga një burim i tatueshëm, përveç nëse janë llogaritur ndryshe. Është barrë e tatimpaguesit të vërtetoj burimin e pa tatueshëm për këtë kesh. MDBShK, mund të përdoret në verifikimin e deklaratave të biznesit dhe atyre që nuk janë të biznesit. Mundet që, furnizimi të çojë në të ardhurat shtesë të pa raportuara, jo vetëm nga shumat dhe shpeshtësia e depozitave, por gjithashtu duke identifikuar burimet e depozitave të tilla. Përcaktimi se sa mjete të depozituara janë shpërndarë apo akumuluar (kujt dhe për çfarë qëllimi) mundet gjithashtu të japë drejtime në burime tjera të të ardhurave. Nëse MDBShK tregon një nënraportim të te ardhurave, mund të jetë për shkak të mos-raportimit të arkëtimeve bruto apo mbi-raportimit të shpenzimeve, apo një kombinim i të dyjave.

3.3. Metoda e Marzhës (në vijim MM)

Përshkrimi i metodës MM, nxjerr një rindërtim të të ardhurave, bazuar në përdorimin e përqindjeve apo normave të konsideruara si tipike për shoqërinë, nën verifikimin me qëllim të përcaktimit të vërtetë të detyrimit tatimor. Ajo, përbëhet nga një analizë e shitjeve dhe/ose kostos së shitjeve dhe aplikimit të një përqindje të duhur të marzhës për të arritur të Arkëtimet Bruto të tatimpaguesit. Duke iu referuar, veprimtarive tregtare të ngjashme dhe të krahasueshme, llogaritjet e përqindjeve përcaktojnë shitjet, koston e shitjeve, fitimin bruto apo edhe fitimin neto. Duke përdorur baza të njohura dhe përqindje të aplikueshme model, mund të përcaktohen zërat e të ardhurave apo shpenzimeve. Këto përqindje, merren nga analizat e zërave përkatës të deklaruar në deklaratat tatimore, të dhënat zyrtare të organeve statistikore shtetërore, apo publikimeve për industrinë. Megjithatë, është e preferueshme të përdoren marzhat e vërteta të tatimpaguesit nëse është e mundur. MM është një metodë indirekte që mund të mbulojë dobësitë e MDBShK, MBAF dhe Metoda e Vlerës Neto, të cilat nuk rikonstruktojnë në mënyrë efektive të ardhurat kur kesh-i nuk është depozituar dhe totali i harxhimit të kesh-it nuk mund të përcaktohet përveç nëse jepen vullnetarisht nga tatimpaguesi. Nëse pasurimi personal del se nuk mund të identifikohet, efektiviteti i këtyre metodave është i pakët. Për shembull, ekziston mundësia që blerje apo shpenzime të mëdha personale janë paguar me kesh dhe nuk janë evidente. MM, mundet gjithashtu të përdoret kur kryhen kontrolla për tatimet indirekte. Kostoja e mallrave të shitura është verifikuar dhe Arkëtime Bruto të rezultuara janë përcaktuar bazuar në marzhën aktuale. Kjo metodë është më efektive kur aplikohet në bizneset stoku i të cilave është i rregulluar

128

apo blerjet munden lehtë të ndahen në grupe me të njëjtën përqindje të marzhës. Një intervistë efektive fillestare me tatimpaguesin është kyç në përcaktimin e fakteve përkatëse që janë specifike për biznesin e ekzaminuar.

3.4. Metoda e Njësisë dhe Vëllimit Përshkrimi i metodës Në shumë raste Arkëtimet Bruto munden të përcaktohen apo verifikohen duke aplikuar çmimin e shitjes për vëllimin e punës së bërë nga tatimpaguesi. Numri i njësive apo vëllimi i punës së bërë nga tatimpaguesi mundet të përcaktohet nga librat e tatimpaguesit meqë regjistrimet nën ekzaminim munden të jenë adekuate me koston e mallrave të shitura apo shpenzimeve. Në rastet tjera, përcaktimi i njësive apo vëllimit të kryer mund të vjen nga burimet e palëve të treta.

3.5. Metoda e Vlerës Neto (me poshtë MVN) Përshkrimi i metodës MVN, për përcaktimin e detyrimit të vërtetë tatimor bazohet në teorinë se rritjet në vlerën neto të tatimpaguesit gjatë një viti të tatueshëm, i ndryshuar për shpenzimet e pazbritshme dhe të ardhurat e patatueshme, duhet të rezultojnë nga të ardhurat e tatueshme. Kjo metodë kërkon një rindërtim të plotë të historisë financiare të tatimpaguesit, meqë shteti duhet të llogarisë të gjitha pasuritë, detyrimet, shpenzimet e pazbritshme, dhe burimet e patatueshme të fondeve gjatë periudhës përkatëse. Teoria e MVN është e bazuar në faktin se për çdo vit të dhënë, të ardhurat e tatimpaguesit janë aplikuar apo janë zgjeruar në zërat të cilat janë ose të zbritshme ose të pazbritshme, përfshirë rritjet në vlerën neto të tatimpaguesit përmes blerjes se pasurisë dhe/ose uljes së detyrimeve. Vlera neto e tatimpaguesit (totali pasurive minus totali i detyrimeve) është përcaktuar në fillim dhe në fund të vitit të tatueshëm. Ndryshimi në mes të këtyre dy shumave do të jetë rritje apo ulje e vlerës neto. Pjesa e tatueshme e të ardhurave mund të rikonstruktohet duke llogaritur rritjen në vlerën neto gjatë vitit, duke i shtuar prapë zërat e pazbritshëm, dhe duke zbritur atë pjesë të të ardhurave e cila është pjesërisht apo tërësisht e pa tatueshme. Qëllimi i MVN është të përcaktojë, përmes një ndryshimi në vlerën neto, edhe nëse tatimpaguesi blenë pasuri, duke ulur detyrimet, apo duke bërë shpenzimet me fondet e pa raportuara si të ardhura të tatueshme.

Neni 20 - Kufizimet kohore për vlerësimet (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Duke iu nënshtruar paragrafit 2. të këtij neni, të gjitha tatimet duhet të vlerësohen brenda gjashtë viteve nga data kur deklarata tatimore me të cilën lidhet vlerësimi ka qenë obligues, apo datën kur është paraqitur deklarata, cilado qoftë më e vona. 2. Drejtori i Përgjithshëm mund të bëjë vlerësimin në çdo kohë në rastin kur:

2.1. një person, nuk ka dorëzuar deklaratën tatimore

129

2.2. një person, me synim të shmangies së tatimeve, ka dorëzuar një formular tatimor; apo 2.3. sjellje mashtruese e një personi të tretë ka çuar në nën-raportimin e tatimit apo mbi-raportimin e kreditimeve.

Neni 21 - Vlerësimet në rast rreziku (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Drejtori i Përgjithshëm mund të bëjë një vlerësim tatimesh në rast rreziku në rastin kur Drejtori i Përgjithshëm konsideron se mbledhja e tatimit apo ndëshkimit që bëhet detyrim i pagueshëm është në rrezik sepse personi po përgatitet të shmangë tatimin duke braktisur Kosovën, transferuar mjetet, ndërprerë biznesin ose duke ndërmarrë veprime tjera që do të rrezikojnë mbledhjen e tatimit nëse nuk bëhet një vlerësim rreziku. Një vlerësim në rast rreziku mundet të bëhet po ashtu në rast të konfiskimit të mallrave pa origjinë sikurse është paraparë në nenin 59 të këtij ligji, mund të ngrihet ankesë e drejtpërdrejtë në Bordin e Pavarur për Rishqyrtim. 2. Supozohet ligjërisht se mbledhja e tatimit që bëhet detyrim i pagueshëm është në rrezik, nëse ekziston dyshim i arsyeshëm se tatimi ishte, apo do të, shmanget dhe nëse rrethanat e kësaj shmangieje tregojnë se detyrimi tatimor nuk do të zgjidhet. 3. Një ankesë kundër vlerësimit në rrezik të bërë nga Drejtori i Përgjithshëm nuk shtyn ekzekutimin e vlerësimit sipas paragrafit 4. të nenit 22 të këtij ligji,

Neni 22 - Njoftim vlerësimi (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Në qoftë se Drejtori i Përgjithshëm bën një vlerësim të tatimit, ose një vetë-vlerësim nga tatimpaguesi nuk është i shoqëruar me shumën e tërësishme të detyrimit tatimor, Drejtori i Përgjithshëm do t’i lëshojë një Njoftim Vlerësim personit i cili ka detyrim tatimor. 2. Njoftimi i Vlerësimit po ashtu do të përmbajë informatat vijuese:

2.1. emrin e tatimpaguesit; 2.2. numrin identifikues të tatimpaguesit; 2.3. datën e njoftimit; 2.4. lëndën dhe periudhën tatimore ose periudhat me të cilat lidhet njoftimi; 2.5. shumën e tatimit të vlerësuar, sanksionet dhe interesin; 2.6. një sqarim të shkurtër të vlerësimit; 2.7. kërkesën për pagesë të shumës që përbën detyrim; 2.8. vendin dhe mënyrën e pagesës së shumës që përbën detyrim; dhe 2.9. procedurat e ankesës.

3. Tatimpaguesi, brenda dhjetë (10) ditëve pasi të jetë dorëzuar njoftimi, do të paguajë shumën që përbën detyrim në vendin e cekur në njoftim. Shumat për pagesë do të

130

përfshijnë tatimin, sanksionet dhe interesin e shtuar deri në ditën dhe përfshirë ditën e pagesës. 4. Në rast të vlerësimit në rast rreziku sipas nenit 21 të këtij ligji,, Drejtori i Përgjithshëm mund të kërkojë pagesën e menjëhershme të tatimit dhe të ndërmarrë menjëherë mbledhjen e detyrueshme për të siguruar pagesën e detyrimit tatimor të pagueshëm.

Neni 31 Njoftim – Vlerësimi


1. Neni 22 i Ligjit, Njoftim - vlerësimi, përshkruan kërkesat për lëshimin e një Njoftim Vlerësimi të tatimit. Termi ‘vlerësim’ është përkufizuar në Ligj. 2. Lëshimi i Njoftim-vlerësimit

2.1. Drejtori duhet të lëshojë një Njoftim-Vlerësim dhe t’ia dërgojë tatimpaguesit brenda 5 ditë pune pas shtypjes së Njoftim-vlerësimit. Njoftim-vlerësimi duhet të përfshijë informatat e përmbajtura në Nenin 22.2 të Ligjit. Detyrimi tatimor nuk do të konsiderohet të jetë i vlefshëm apo i ekzekutueshëm derisa Njoftim-vlerësimi të jetë lëshuar dhe dërguar. Paragrafi 3 i këtij Neni përshkruan kërkesat e njoftimit për një vlerësim për rrezik. 2.2. Njoftim-vlerësimi duhet të përfshijë një kërkesë për pagesë të borxhit tatimor brenda 10 ditëve nga data e Njoftim-vlerësimit. Shuma për pagesë në njoftim duhet të përmbajë tatimin, ndëshkimin dhe interesin deri në, dhe duke përfshirë, fundin e periudhës 10 ditore të dhënë në njoftim. Njoftim-vlerësimi i datës 10 Nëntor dhe i dërguar në atë datë, duhet të përfshijë tatimin, ndëshkimin dhe interesin deri më 20 Nëntor. Për të siguruar përmbushjen me këtë kërkesë ligjore, administrata tatimore do të sigurojë që data në njoftim mban të njëjtën datë që njoftimi është vendosur në postë apo është dërguar personalisht sipas 2.3.1 dhe 2.3.2 më poshtë. 2.3. Sikurse është paraparë në Ligj, “Dërgesë” nënkupton shërbimin e një dokumenti përkatës për tatimpaguesin duke:

2.3.1. i dorëzuar dokumentin tatimpaguesit, përfaqësuesit të tatimpaguesit, një anëtari të familjes së tatimpaguesit, apo një zyrtari, drejtori apo të punësuari të tatimpaguesit (veprimi i tillë gjykohet i përfunduar pa marrë parasysh nëse personi pajtohet të marrë apo jo dokumentin); 2.3.2. i lënë dokumentin në vendbanimin e tatimpaguesit apo vendin e zakonshëm të biznesit; 2.3.3. i çuar dokumentin me postë në adresën e fundit të tatimpaguesit që dihet.

3. Në rast të një vlerësimi për rrezik i bërë sipas dispozitave të nenit 21 të Ligjit, ATK duhet të lëshojë një Njoftim-vlerësim sikurse është paraparë në paragrafin 2 të këtij neni. Megjithatë, Njoftim-vlerësimi i lëshuar do të ketë referim për periudhën 10 ditore të hequr dhe të zëvendësuar me fjalën, ‘menjëherë’. Në rastet e rrezikut, ATK është e autorizuar të

131

fillojë veprim të menjëhershëm për të mbledhur tatimin pa marrë parasysh periudhën 10 ditore të njoftimit që kërkohet për një vlerësim të rregullt të tatimit. Si rrjedhim, menjëherë pas lëshimit të njoftim-vlerësimit dhe dërgimit të tij të tatimpaguesi, ATK mund të regjistrojë barrët tatimore dhe të fillojë aksionin detyrues të mbledhjes së çdo mbetjeje të papaguar të vlerësimit. 4. Data e vlerësimit për qëllime të përcaktimit të periudhës gjashtë vjeçare për mbledhje duhet të jetë data në të cilën është dërguar njoftim-vlerësimi nga ATK sikurse është paraparë në paragrafin 12.8 të nenit 33 të Ligjit.

Neni 23 - Anulimi i dokumenteve tatimore (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Drejtori i Përgjithshëm mund të anuloj dokumentet tatimore të lëshuar nga ATK në qoftë se konstatohet së janë bërë shkelje të legjislacionit tatimor 2. Drejtori i Përgjithshëm mund të publikojë një njoftim në gazetat e përgjithshme ditore dhe në faqen e internetit të administratës tatimore kur është tërhequr certifikata e një tatimpaguesi ashtu që bizneset tjera të jenë në dijeni për tërheqjen dhe ndikimin e saj në mundësinë e tyre për të hyrë në transaksione ligjore me atë biznes. Mundësia për të publikuar njoftime të tilla gjithashtu do të përfshijë autorizimin për të publikuar njoftimin për mos-lëshim të një numri fiskal siç është paraparë në nenin 11 të këtij ligji,, nëse administrata tatimore nuk ka qenë në gjendje të verifikojë ekzistencën apo adresën e një entiteti i cili ka dorëzuar dokumentet e regjistrimit në Agjencinë për Regjistrimin e Bizneseve. 3. Për zbatim të paragrafit 1 të këtij neni Ministri për Ekonomi dhe Financa nxjerr akt nënligjor për përcaktimin e kushteve dhe mënyrën e anulimit të dokumenteve tatimore dhe lëshimi i dokumenteve publike.

Neni 14 Anulimi i Dokumenteve Përfshirë Numrin Fiskal


1. Autorizimi për të anuluar ndonjë dokument tatimor i paraparë në Nenin 23 të Ligjit përfshinë mundësinë për të revokuar numrin fiskal të tatimpaguesit nëse një tatimpagues dështon për të plotësuar kërkesat e veta të raportimit dhe pagimit. ATK mund të anulojë një numër fiskal të çdo tatimpaguesi i cili vazhdimisht nuk bën me kohë: dorëzimin e deklaratave tatimore, pagesën e detyrimeve tatimore, dorëzimin e informatave, raportet barazuese ose certifikatat vjetore.

1.1. Një tatimpagues do të konsiderohet të mos ketë dorëzuar vazhdimisht me kohë deklaratat nëse:

1.1.1. gjatë një periudhe prej 12 muajve, nuk dorëzon dy apo më tepër deklarata të TVSh-së;

132

1.1.2. gjatë një periudhe prej 12 muajve, nuk dorëzon dy apo më shumë Formularë të Tatimit të mbajtur në Burim në Paga apo Kontribute Pensionale; 1.1.3. gjatë një periudhe prej 36 muajve, nuk dorëzon një apo më shumë deklarata të tatimit në të ardhura (personale apo korporata); 1.1.4. gjatë një periudhe prej 12 muajve, nuk dorëzon dy apo më shumë deklarata mujore të mbajtjes në burim të tatimit në qira, dividend, interes apo kërkesa tjera mujore të mbajtjes në burim; 1.1.5. gjatë një periudhe prej 12 muajve, nuk dorëzon dy apo më shumë Pasqyra tremujore të pagesës paradhënie për bizneset e vogla ose të mëdha (biznese individuale apo korporata) 1.1.6. gjatë një periudhe prej 12 muajve, nuk dorëzon dy apo më shumë Pasqyra Tremujore të Tatimit në Qira dhe Pasurinë e Patrupëzuar. 1.1.7. gjatë një periudhe prej 36 muajve, nuk dorëzon me kohë ndonjë pasqyrë informatash apo barazimi sikurse janë, por duke mos u kufizuar vetëm në to: Pasqyra Vjetore e Barazimit të Tatimit në Paga, Certifikata e Kontributeve Pensionale dhe Mbajtjes në Burim të Tatimit, Përmbledhja Vjetore e mbajtjes në Burim të Tatimit në Interes, Dividendë, Të drejtat Pronësore, Qira dhe Fitore në Lotari, Informatat Vjetore të Raportimit të Pagesave prej 500 € a më shumë, etj.

1.2. Një tatimpagues do të konsiderohet të mos ketë paguar vazhdimisht me kohë detyrimet tatimore nëse:

1.2.1. gjatë një periudhe prej 12 muajve, nuk paguan obligimin tatimor për tri apo më shumë periudha të TVSh-së; 1.2.2. gjatë një periudhe prej 12 muajve, nuk paguan me kohë obligimin tatimor për tri apo më shumë Formularë të Tatimit të mbajtur në Burim në Paga apo Kontribute Pensionale; 1.2.3. gjatë një periudhe prej 36 muajve, nuk paguan me kohë obligimin tatimor për një apo me shumë deklarata të tatimit në të ardhura (personale apo korporata); 1.2.4. gjatë një periudhe prej 12 muajve, nuk paguan me kohë obligimin tatimor për tri apo më shumë deklarata mujore të mbajtjes në burim të tatimit në qira, dividend, interes apo kërkesa tjera mujore të mbajtjes në burim; 1.2.5. gjatë një periudhe prej 12 muajve, nuk paguan me kohë obligimin tatimor për tri apo më shumë Pasqyra tremujore të pagesës paradhënie për bizneset e vogla ose të mëdha (biznese individuale apo korporata) 1.2.6. gjatë një periudhe prej 12 muajve, nuk paguan me kohë obligimin tatimor për tri apo më shumë Pasqyra Tremujore të Tatimit në Qira dhe Pasurinë e Patrupëzuar.

2. Me qëllim të anulimit të një numri fiskal të tatimpaguesit, zyra regjionale e ATK-së për tatimpaguesit duhet t’i dërgoj tatimpaguesit një njoftim të anulimit të propozuar të numrit fiscal së paku 30 ditë para datës efektive të veprimit.

133

3. Gjatë periudhës 30 ditore të paraparë, tatimpaguesi mundet të kontaktojë ATK-në dhe të kërkojë të bëhet tatimpagues i rregullt në çdo detyrim tatimor për të cilin është delikuent. Nëse tatimpaguesi ka marrë vetëm një letër që i ka propozuar anulimin e numrit fiskal dhe bën kërkesë të shlyerjes së detyrimeve për t’u bërë i rregullt në të gjitha obligimet tatimore, ATK do ta marrë parasysh atë kërkesë, së bashku me çdo informatë tjetër historike lidhur me tatimpaguesin, në përcaktimin se a duhet anuluar numrin fiskal. Nëse tatimpaguesi më pas bëhet delikuent sërish, ATK do t’i dërgojë një letër tjetër tatimpaguesit duke e informuar se numri fiskal do të anulohet në fund të periudhës 30 ditore. Letra e dytë duhet të shënojë faktin se kjo është letra e dytë e tillë e dërguar tatimpaguesit dhe t’i përshkruaj mundësitë e tatimpaguesit sikurse është paraparë në këtë paragraf dhe paragrafët 4 e 5 të këtij Neni. Tatimpaguesi ka të drejtë në Ankesë për përcaktimin e ATK-së për të anuluar numrin e tij fiskal. Dorëzimi i një ankese nuk do të ndalojë anulimin e numrit fiskal. 4. Një tatimpagues i cili ka marrë një letër të dytë që propozon anulimin e numrit të tij fiscal mund të hyjë në një marrëveshje për të vënë një garanci bankare për ATK-në sikurse është paraparë në paragrafin 16 të Nenit 9 të këtij Udhëzimi Administrativ. Çdo garanci bankare duhet të jetë një shumë e mjaftueshme për të mbuluar 150 % të të gjitha obligimeve tatimore të pashlyera, apo të pazgjidhura, në kohën kur është lëshuar letra e dytë, pa marrë parasysh shumat e parapara të qarkullimit. 5. Nëse një tatimpagues, i cili është një person juridik, nuk vë garanci bankare sikurse është paraparë në paragrafin 16 të Nenit 9 të këtij Udhëzimi Administrativ, pas lëshimit të letrës së dytë tatimpaguesit duke i propozuar të anulojë numrin fiskal të tatimpaguesit dhe ATK anulon numrin fiskal, ATK duhet të aplikojë në gjykatën kompetente për të vendosur tatimpaguesin në procedimet e insolvencës jo-vullnetare. Procedurat e vendosura me Legjislacionin mbi Likuidimin dhe Ri-organizimin e Personave Ligjor në Falimentim, apo pasardhësin e tij, do të ndiqet për të iniciuar këtë proces.

Neni 16 Publikimi i Emrave dhe Numrave të Tatimpaguesve


1. Në përputhje me Nenin 23 të Ligjit, ATK është e autorizuar të publikojë emrat, numrat fiscal dhe Numrat e Regjistrimit në TVSh, të të gjithë tatimpaguesve që plotësojnë dispozitat e aplikueshme të Neneve 9 , 12 , 13 , 14 dhe 15 të këtij Udhëzimi Administrativ. 2. ATK do të bëjë publikimin e emrave, numrave fiskal dhe Numrave të Regjistrimit në TVSh të atyre bizneseve në listën në paragrafin 1 të këtij Neni brenda 5 ditëve të punës pasi të jetë marrë vendimi për të ndërmarrë veprimet e specifikuara në Nenin 23 të Ligjit. ATK do të publikojë informatat në ueb faqen e internetit dhe do të lëshoj një njoftim në gazeta ditore në lidhje me listën e publikuar. 3. Përveç informatave që do të publikohen sipas paragrafit 2 të këtij neni, ATK duhet të përmbajë një deklaratë që ATK nuk do të njeh ndonjë transaksion të shpenzimeve, përfshirë kreditimet e TVSh-së nëse aplikohet, në lidhje me ato biznese të publikuara nga data e publikimit.

134

4. Nëse biznesi është rivendosë, ATK do të publikojë informatat e parapara në paragrafin 2 të këtij Neni, duke konfirmuar se biznesi është rivendosur dhe datën efektive nga e cila çdo transaksion për shpenzime, apo kreditim të TVSh-së, do të njihet. Publikimi do të përmbajë informatat e vendosura në faqen e internetit të ATK-së. 5. ATK do të publikojë të gjithë tatimpaguesit të cilët kanë kthyer Certifikatat e tyre të TVSh-së për shkak se më nuk janë persona të tatueshëm. Informatat që do të publikohen janë ato të parapara në paragrafët 2 dhe 3 të këtij Neni. 6. Pas publikimit të paraparë në paragrafët 1, 2, 3 dhe 5 të këtij neni, transaksionet me tatimpaguesit e publikuar nuk do të njihen për qëllime të kërkesës për zbritje të shpenzimeve në një deklaratë tatimore të të ardhurave apo kërkesës për kreditim të zbritshëm në një deklaratë të TVSh-së, sipas paragrafit 9 të Nenit 19 të Ligjit dhe paragrafëve 6 dhe 7 të Nenit 23 të këtij Udhëzimi Administrativ.

Neni 24 - Detyrimi në rastet e veprës penale në fushën e tatimeve (Ligji Nr. 03/L-222)

Kushdo që kryen vepër penale në fushën e tatimeve apo merr pjesë në atë mënyrë të bashkëkryerjes, shtytjes apo ndihmës do të jenë bashkërisht dhe individualisht i detyruar për ikje të tatimeve. Detyrimi po ashtu do të përfshijë interesin në përputhje me nenin 28 të këtij ligji.

Neni 25 - Detyrimi i personave përgjegjës (Ligji Nr. 03/L-222)

Personat e përmendur në paragrafët 1. dhe 2. të nenit 16 të këtij ligji, do të jenë bashkërisht dhe veçmas të detyrueshëm në lidhje me ato obligime tatimore që nuk janë plotësuar, për shkak të shkeljes me dashje apo nga pakujdesia e madhe e shkeljes së detyrimeve të caktuara mbi ta duke rezultuar në tatime që, nuk janë vlerësuar ose nuk janë paguar apo nuk janë vlerësuar ose nuk janë paguar me kohë. E njëjta do të zbatohet në rastet kur kreditimet dhe rimbursimet tatimore të paguara pa baza ligjore sipas kushteve të fjalisë së parë të këtij neni. Detyrimi po ashtu do të përfshijë interesin në përputhje me nenin 28 të këtij ligji.

Neni 26 - Vlerësimi i detyrimit të personit të tretë ose për personat e tretë


1. Drejtori i Përgjithshëm mund të kryej një vlerësim të detyrimeve të personit të tretë sipas neneve 24 ,dhe 25 të këtij ligji, si dhe kundër personave përgjegjës të përshkruar në

135

paragrafët 4 dhe 5 të këtij neni. Nenet 19, 20, 21 dhe 22 të këtij ligji do të aplikohen mutatis mutandis. 2. Barra e provës për vlerësim të drejtë dhe për arsyetimin e detyrimeve të personit të tretë do të jetë mbi Drejtorin e Përgjithshëm. 3. Pagesa e shumës së detyrimit të personit të tretë mund të kërkohet vetëm kur mbledhja e detyrueshme ndaj pasurisë së luajtshme dhe të paluajtshme të tatimpaguesit nuk ka qenë e suksesshme apo kur mund të supozohet në mënyrë të arsyeshme se mbledhja e detyrueshme ndaj pasurisë së luajtshme apo të paluajtshme të tatimpaguesit nuk do të shpije në zgjidhje të detyrimeve tatimore. Ky kufizim nuk do të zbatohet kur detyrimi është i bazuar në kryerjen e veprës penale në fushën e tatimeve nga personi, apo kur detyrimi i personit për tatim ka rezultuar nga mos-mbledhja, mos-mbajtja në burim apo mos-pagesa e tatimeve të tilla sikurse është paraparë në paragrafët 4. dhe 5. të këtij neni. 4. Kur një entitet juridik, apo çdo organizatë ndryshe nga një ndërmarrje afariste personale, nuk ka mbajtur në burim, nuk ka mbledhur apo nuk ka paguar tatimin e mbajtur në burim apo tatimin e mbledhur, çdo person përgjegjës për mbajtje në burim, mbledhje apo pagim të tatimit të tillë dhe i cili me paramendim nuk mban në burim, nuk mbledh apo nuk paguan atë tatim, do të jetë personalisht i detyrueshëm nga pasuritë e tij apo saj për shumën e tatimit të mos mbajtur, të mos-mbledhur apo të mos-paguar. Për qëllime të këtij paragrafi, paramendim do të përcaktohet nëse personi(at) gjykohet (konsiderohet) të jetë përgjegjës për të paguar, i autorizuar për të paguar, i urdhëruar për të paguar, apo i lejuar për të paguar kreditorët tjerë kur ai person e ka ditur, apo është dashur ta dijë se mbajtja në burim e tatimit apo mbledhja e tatimit nuk është mbledhur, mbajtur në burim apo paguar. 5. Kur një entitet juridik, apo çdo organizatë ndryshe nga një ndërmarrje afariste personale, nuk ka mbajtur në burim, nuk ka mbledhur apo nuk ka paguar një kontribut pensional, çdo person përgjegjës për mbajtje në burim dhe pagesë në Trustin e Kursimeve Pensionale të Kosovës të kontributeve të tilla pensionale, dhe i cili me paramendim nuk mban në burim, nuk mbledh apo nuk paguan çdo kontribut të tillë, do të jetë personalisht i detyrueshëm nga pasuritë e tij apo saj për shumën e kontributeve të mos-mbajtur, të mos-mbledhur apo të mospaguar në Trust. Për qëllime të këtij paragrafi, paramendim do të përcaktohet nëse personi(at) gjykohet (konsiderohet) të jetë përgjegjës për të paguar, i autorizuar për të paguar, i urdhëruar për të paguar, apo i lejuar për të paguar kreditorët tjerë kur ai person e ka ditur, apo është dashur ta dijë se kontributeve pensionale nuk janë mbledhur, mbajtur në burim apo paguar. 6. Shuma e detyrimit të paraparë në paragrafët 4. dhe 5. të këtij neni është e kufizuar në shumën e tatimit të pa mbledhur, të pa mbajtur në burim apo të papaguar. Nëse, pas vlerësimit të detyrimit kundër personave përgjegjës, entiteti juridik, apo organizata ndryshe nga një ndërmarrje afariste personale, paguan atë tatim që ka qenë obligues për të mbledhur, mbajtur në burim apo paguar, shuma e vlerësuar kundër personave përgjegjës do të hiqet dhe çdo barrë e dorëzuar do të lirohet. Sikurse është përkufizuar në këtë ligj, termi ’tatim’ përfshinë tatimin dhe kontributet e pagueshme në ATK.

136

7. Shuma e detyrimit të paraparë në paragrafët 4. dhe 5. të këtij neni mund të vlerësohet kundër një apo më shumë personave që gjykohet të jenë përgjegjës për dështimin e entiteti juridik apo organizatës tjetër për të mbledhur, mbajtur në burim apo për të papaguar tatimin e mbajtur në burim apo të mbledhur. Megjithatë, shuma totale e tatimit të mos-mbajtur në burim të mos-mbledhur apo të mos-paguar mund të mblidhet vetëm një herë. Kur shuma e tatimit të plotë të jetë paguar nga ndonjë entitet, organizatë, person përgjegjës, apo kombinim i këtyre, çdo shumë e mbetur e ndëshkimit obliguese nga personat përgjegjës do të hiqet dhe çdo barrë e dorëzuar do të lirohet. Sikurse është përkufizuar në këtë ligj, termi ’tatim’ përfshinë tatimin dhe kontributet e pagueshme në ATK 8. Ministri do të nxjerr një akt nënligjor për të përshkruar aplikimin e këtij neni dhe procedurave që do të ndiqen në vendosjen e detyrimit për palën e tretë.

Neni 27 - Pagesat (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Çdo tatim që përbën detyrim dhe që duhet t’i paguhet ATK-së është një borxh ndaj ATK. 2. Çdo person që ka detyrë t’i paguajë tatime ATK-së sipas legjislacionit të zbatueshëm në Kosovë, do të paguajë tatimin e tillë në kohën dhe vendin e specifikuar në legjislacionin e tillë ose rregullat e zbatimit, pa njoftim ose kërkesë nga ana e ATK-së. 3. Çdo person i cili është bërë përgjegjës nga tatimpaguesi të mbajë në burim , të llogarisë dhe të paguajë çdo tatim në emër të atij tatimpaguesi sipas legjislacionit të zbatueshëm në Kosovë, pa njoftim apo kërkesë nga ATK, do të paguajë tatimet e tilla në kohën dhe vendin e caktuar në legjislacionin e tillë ose rregullat e zbatimit. 4. Secili punëdhënës i cili ka detyrë të japë kontribute pensioni në emër të të punësuarve të tij dhe të mbajë nga paga kontributet e pensionit nga të punësuarit e tij në përputhje me legjislacionin në fuqi me lidhje me mbi pensionet në Kosovë do t’i paguajë kontributet e tilla në afatin e përcaktuar në legjislacionin e tillë ose rregullat e zbatimit. 5. Personat e vetë-punësuar të cilët kërkohet të kryejnë kontributet për pension në përputhje me legjislacionin në fuqi me lidhje me mbi pensionet në Kosovë do të paguajnë si kontributet e punëdhënësit ashtu edhe kontributet e të punësuarit në afatin e përcaktuar në legjislacionin e tillë ose rregullat e zbatimit. 6. Përveç rastit kur parashikohet e kundërta në udhëzimet administrative, të gjitha tatimet do të paguhen në bankën apo institucione tjera financiare, të licencuara nga Banka Qendrore e Republikës Kosovës (BQK). 7. Pavarësisht nga çdo dispozitë tjetër në këtë Nen ose në këtë ligj, aty ku shuma e tatimit për pagesë sipas një deklarate tatimore është tre (3) Euro ose më pak, ose shumë tjetër të tillë të vogël e përcaktuar nga Drejtori i Përgjithshëm, ATK do të trajtojë tatimin e pagueshëm si vlerë zero.

137

8. Përveç rastit kur përcaktohet ndryshe me shkrim nga Drejtori i Përgjithshëm, zyrtarët tatimorë e kanë të ndaluar të marrin çfarëdo lloj pagese që lidhet me ndonjë tatim.

Neni 28 - Interesi (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Në qoftë se çfarëdolloj shume e ndonjë tatimi e administruar nga ATK sipas legjislacionit të zbatueshëm në Kosovë nuk është paguar deri në datën e fundit të përcaktuar për pagesë, tatimpaguesi do jetë i detyruar të paguajë interes. 2. Interesi gjithashtu mund të llogaritet për ato shuma të ndëshkimit që bazohen në shumën e tatimit bazë sipas kushteve që do të përshkruhen në aktin nënligjor që do të lëshohet nga Ministri. Çdo interes që duhet të llogaritet nuk bën të fillojë së paku deri në njëqindenjëzet (120) ditë pasi që tatimi në të cilin aplikohen ndëshkimet është vlerësuar dhe se tatimpaguesi është njoftuar se interesi do të fillojë të rrjedh mbi ndëshkimet në qoftë se bilanci tatimor mbetet i papaguar. Interesi i tillë do të vazhdojë nga i pari i muajit që pason periudhën njëqindenjëzet (120) ditore, dhe i pari i secilit muaj paskëtaj, derisa ndëshkimet për të cilat aplikohet interesi janë paguar. 3. Interesi do të llogaritet në bazë mujore, për çdo muaj apo pjesë të muajit nga data kur tatimi është bërë i detyrueshëm për pagesë deri në datën dhe përfshirë datën kur tatimi paguhet. 4. Shkalla e interesit do të bazohet në, por do të jetë pak më i lartë se, shkalla e interesit të bankave tregtare të huadhënies në Kosovë dhe do të përcaktohet nga Ministria e Ekonomisë dhe Financave së paku një herë për vit kalendarik dhe do të publikohet nga ATK. 5. Çdo interes i detyrueshëm për pagim dhe i pagueshëm mund të mblidhet në të njëjtën mënyrë dhe me të njëjta masa detyruese sikurse tatimi mbi të cilin është bazuar. Urdhër- Pagesat 6 Përjashtimisht nga paragrafi 1 të këtij neni, në rastet kur tatimpaguesit paraqesin në ATK, kërkesë për pagesë të tatimit me marrëveshje me këste, interesi nuk do të rrjedh nga muaji që pason muajin në të cilin marrëveshja është vendosur deri sa është respektuar tërësisht. 7. Mosrespektimi i marrëveshjes nga tatimpaguesi do të ketë pasojë rivendosjen e interesit. Në rast të kërkesës për marrëveshje vijuese për të njëjtin detyrim tatimor dispozitat e paragrafit 6 të këtij neni nuk do te aplikohen. Procedurat dhe kohëzgjatja e marrëveshjes sipas paragrafit 6. të këtij neni rregullohen me akt nënligjor.

138

Neni 33 Interesi


1. Neni 28 i Ligjit, përcakton se interesi do të rrjedhë në ndonjë pjesë të një borxhi tatimor që nuk është paguar datën e fundit të përshkruar për pagesë. Interesi, llogaritet për secilin muaj apo pjesë të muajit që tatimi mbetet i papaguar nga data kur tatimi është detyrim. Interesi vazhdon të rrjedhë deri dhe përfshinë datën që borxhi tatimor është paguar, përveç asaj siç është paraparë në paragrafin 5 të këtij Neni. 2. Paragrafi 2 i Nenit 28 të Ligjit parasheh që interesi mund të ngarkohet në ato shuma të ndëshkimeve që janë llogaritur si një përqindje e tatimit kryesor dhe jo në ato që janë të bazuara në një shumë fikse. Me qëllim të mbajtjes së thjeshtësisë në sistemin e TI së ATK-së, e vetmi ndëshkim në të cilin interesi do të aplikohet janë ato ndëshkime të parapara me Nenet 51, 54 dhe 60 të Ligjit. Interesi do të vendoset në ndëshkimet e aplikueshme te vlerësuara vetëm pasi njoftimi përfundimtar i është lëshuar tatimpaguesit duke e informuar se interesi do të fillojë të rrjedh në shumat e specifikuara të ndëshkimit të vlerësuar duke filluar në ditën e parë të muajit pas muajit në të cilin është lëshuar njoftimi përfundimtar. Interesi do të rrjedh vetëm në shumën e ndëshkimit të vlerësuar që nga data kur njoftimi përfundimtar i përshkruar në këtë paragraph është lëshuar. Njoftimi Përfundimtar do të lëshohet 120 ditë pas datës në të cilën tatimi, në të cilin ndëshkimet aplikohen, është vlerësuar. Njoftimi Përfundimtar do të përfshijë:

2.1. emrin e tatimpaguesit; 2.2. numrin fiskal të tatimpaguesit 2.3. tatimin dhe periudhën apo periudhat tatimore, me të cilat lidhet njoftimi; 2.4. shumën e tatimit, ndëshkimeve dhe interesit të vlerësuar; 2.5. një kërkesë për pagesë të shumës obligative; 2.6. vendin dhe mënyrën e pagesës së shumës obligative; dhe 2.7. njoftimin se në të parin e muajit pas datës së njoftimit kur do të fillojë të

rrjedhë interesi në ndëshkimet e specifikuara, krahas atij interesi që tashmë rrjedh në tatim. Data në të cilën do të aplikohet interesi mbi ndëshkimet e aplikueshme do të përcaktohet nga ATK bazuar në mundësinë e sistemit të procesimit të të dhënave në ATK për të zbatuar llogaritjen e interesit të tillë. ATK do të lëshojë një njoftim publik duke informuar për datën nga e cila interesi në ndëshkime do të fillojë të rrjedh. Menjëherë pas njoftimit publik, ATK do të lëshojë njoftimet përfundimtare të parapara në këtë paragraf për të të gjithë tatimpaguesit aktiv me borxhe të cilat kanë qenë në ekzistencë në ATK për më shumë se 120 ditë. 3. Shkalla e interesit do të bazohet në shkallën interesin të huadhënies së bankave tregtare në Kosovë, por duhet të jetë një minimum prej 0.5% më e lartë se ajo shkallë. Ministri do të përcaktoje një herë në vit, jo më larg se data 1 dhjetor, ndryshimet në shkallën e interesit për vitin pasardhës. Ndryshimi i shkallës së interesit, nëse ka, do të hyje ne fuqi duke filluar nga 1 Janari i vitit pasardhës. Ministri, mund të ndryshoje më shumë se një herë në vit tatimor shkallën e interesit, në ketë rast ndryshimi hyn në fuqi nga data një e muajit në vijim të përcaktimit të Ministrit. ATK, është përgjegjëse për të publikuar shkallën e interesit, përfshirë publikimin në faqen e internetit të ATK.

139

4. Sikurse është paraparë në paragrafin 5 të Nenit 28 të Ligjit, interesi i vlerësuar apo i rrjedhur mund të mblidhet në të njëjtën mënyrë dhe me të njëjtat kompetenca zbatuese sikurse të ishte tatim. 5. ATK, mund të hyjë në marrëveshje me këste me tatimpaguesit, përmes së cilave një tatimpagues mund të paguajë borxhin e tij tatimor, në përputhje me afatet dhe kushtet e marrëveshjes. Sipas paragrafit 6 të Nenit 28 të Ligjit, duke filluar nga muaji pas muajit në të cilin është nënshkruar një marrëveshje me këste, deri sa të shlyhet detyrimi tatimor, nuk do të rrjedh interes në borxhin tatimor. Kur tatimpaguesi, dëshiron një marrëveshje për një periudhë më të gjatë se 12 muaj, interesi do të vazhdojë të rrjedhë gjatë kohëzgjatjes së marrëveshjes. Marrëveshja sipas dispozitave të paragrafit 6 të Nenit 28 duhet të plotësojë kushtet vijuese:

5.1. marrëveshja nuk mund të jetë për një periudhë më të gjatë se 12 muaj, duke filluar nga data kur ajo nënshkruhet; 5.2. pagesa e parë sipas marrëveshjes duhet të jetë së paku apo 20% e borxhit të përgjithshëm të përfshirë në marrëveshje; 5.3. tatimpaguesi duhet të bie dakord të mbetet i rregullt në të gjitha detyrimet e tjera tatimore, përfshirë kryerjen me kohë dhe saktësi të pagesave paradhënie tremujore (nëse janë të aplikueshme), regjistrimin për TVSh, kur kërkohet (nëse është e aplikueshme), si edhe dorëzimin e deklaratave që kërkohen të cilat paguhen në tërësi në apo para datës së përshkruar; 5.4. tatimpaguesi duhet të kryejë të gjitha pagesat në apo para datës së përshkruar në marrëveshje. Marrëveshja, përcakton datën në të cilën pagesa periodike duhet të bëhet; 5.5. marrëveshjet mund lejojnë pagesat e shumave të ndryshme për t’u paguar në datën e përshkruar për kryerjen e pagesave periodike; 5.6. pagesat periodike nuk është e detyrueshme të planifikohet në bazë mujore, por një pagesë duhet të planifikohet së paku një në çdo tre muaj.

Shembull : Tatimpaguesi A i ka borxh ATK 2,000€ (përfshirë ndëshkimin dhe interesin e rrjedhur) për TAK për vitin tatimor 2007. TAK për 2007, është e detyruar për t’u paguar deri më 1 Prill 2008. Interesi në borxhin tatimor ka filluar më 1 Prill 2008 dhe ka vazhduar të rrjedhë në të parin e secilit muaj pasues me shkallë prej 1.5% në muaj (shkalla e tanishme e interesit në borxhe tatimore). Më 10 Qershor 2009 tatimpaguesi nënshkruan një marrëveshje me këste me ATK dhe pajtohet të paguajë tatimin me këste mujore gjatë 6 muajve të ardhshëm (duke përfunduar me 10 Dhjetor 2009). Meqë interesi ka rrjedhë më 1 Qershor 2009, interesi për muajin Qershor do të konsiderohet pjesë e shumës obligative në marrëveshjen me këste. Bazuar në paragrafin 6 të Nenit 28 të Ligjit, nuk do të rrjedhë interes tjetër në borxhin tatimor pas 10 Qershorit 2009, duke supozuar se tatimpaguesi ka respektuar afatet e marrëveshjes. Pagesa e parë e tatimpaguesit duhet të jetë një minimum prej 20%. Pas pagesës së parë, marrëveshja kërkon një pagesë prej 300 € të paguhet më 1 Korrik 2009 dhe 1 Gusht 2009; pagesat prej 400 € të paguhen më 15 Shtator dhe 15 Tetor; dhe një pagesë përfundimtare prej 400 € të paguhet më 9 Dhjetor 2009. Nëse këto pagesa janë paguar me kohë dhe të gjitha afatet e marrëveshjes janë respektuar, nuk do të rrjedhë interes në këtë borxh tatimor pas Qershorit 2009.

140

6. Sikurse është paraparë në paragrafin 2 të Nenit 62 të Ligjit, kur një tatimpagues me një borxh tatimor hyn në një marrëveshje sikurse është përshkruar në paragrafin 5 të këtij Neni dhe përmbush të gjitha dispozitat e marrëveshjes, ndëshkimet e vëna sipas paragrafëve 1 dhe 2 të Nenit 51 të këtij Ligji për dorëzim me vonesë të një deklarate tatimore dhe pagesë me vonesë të tatimit do të ulet në 2% të obligimit tatimor. Kjo dispozitë do të implementohet si vijon:

6.1. ndëshkimi i vënë për dorëzim me vonesë të një deklarate tatimore do të ulet në tërësi; dhe 6.2. ndëshkimi i vënë për pagesë me vonesë të tatimit do të ulet në një maksimum prej 2% të obligimit tatimor sikurse është raportuar nga tatimpaguesi në deklaratën e tij të vetëvlerësimit, apo siç mund të rregullohet më pastaj nga ATK.

Shembull Tatimpaguesi ka dorëzuar një deklaratë 9 muaj me vonesë me një borxh tatimor prej 1,000€. Për shkak se deklarata ka qenë me vonesë dhe është dorëzuar pa pagesë, ATK ka vlerësuar ndëshkimin për deklarim më vonesë prej 250€ (25% të obligimit tatimor) dhe ndëshkimin për pagesë me vonesë prej 40€ (4% të obligimit tatimore, meqë ndëshkimi për pagesë me vonesë nuk mund të vlerësohet gjatë muajve të njëjtë për të cilën është vlerësuar ndëshkimi për deklarim me vonesë). Tatimpaguesi hyn në një marrëveshje me këste me ATK-në në përputhje me dispozitat e paragrafit 5 të këtij neni dhe në tërësi përmbush kushtet e marrëveshjes. Kur marrëveshja të jetë plotësuar në tërësi, zyrtarët e ATK-së duhet të ndërmarrin veprimet e vijuese: - heqjen e ndëshkimit për deklarim me vonesë 250€ - uljen e ndëshkimit për pagesë me vonesë nga 40€ në 20€ - kthimi i mjeteve tatimpaguesit për çdo mbi-pagesë nëse do të ketë, në përputhje me procedurat e vendosura.h 6. Në përputhje me paragrafin 7 të Nenit 28 të Ligjit, nëse një tatimpagues dështon në një marrëveshje me këste, interesi do të ri-vendoset në mënyrë retroaktive deri në datën kur është nënshkruar marrëveshja. Nëse një tatimpagues dështon në një marrëveshje me këste dhe dëshiron të ri-vendosë një marrëveshje me këste, marrëveshja me këste pasuese nuk do të përfshijë heqjen e interesit. Interesi do të vazhdojë të rrjedhë në çdo marrëveshje me këste pasuese për kohëzgjatjen e marrëveshjes. Kjo dispozitë aplikohet vetëm në detyrimin që ka qenë i përfshirë në marrëveshjen e parë që është prishur, plus çdo detyrim pasues i dalë deri sa detyrimi tatimor i mbetur nuk është paguar. Kur ai detyrim, plus çdo obligimi pasues i deklarimit dhe pagesës së tatimit, të jetë shlyer tërësisht dhe tatimpaguesi sërish krijon një borxh tatimor, ai do të ketë të drejtë për një marrëveshje me këste që do të përfshijë heqjen e interesit nga data kur marrëveshja është nënshkruar ashtu siç është përshkruar në paragrafin 5 të këtij Neni. Duhet të ceket se çdo marrëveshje me këste kërkon që një tatimpagues të mbetet i rregullt në të gjitha tatimet që bëhen obligative gjatë ecurisë së marrëveshjes. Si rrjedhim, nëse tatimpaguesi krijon një obligim tatimor derisa detyrimi i parë mbetet i papaguar, çdo marrëveshje e lidhur deri sa detyrimi i pare mbetet i papaguar duhet të përfshijë të gjitha borxhet shtesë tatimore të papaguara.

141

Shembull : Shoqëria Tregtare B ka borxhin tatimor prej 3,000 € që përfshinë Dhjetorin 2007 për TVSh (2,000 €) dhe TAK për 2007 (1,000 €). Ajo hyn në marrëveshje me këste më 5 Mars 2009. Ajo nuk dorëzon apo nuk paguan deklaratën e TVSh për Prill 2009 (2,500 €) dhe dorëzon deklaratën për TAK pa pagesë (4,000 €). Për shkak se B, nuk ka arritur afatet e marrëveshjes me këste, marrëveshja është prishur dhe interesi është rivënë në borxhin tatimor që është përfshirë në marrëveshje. Çdo marrëveshje e mëtejme duhet të përfshijë borxhin e mbetur tatimor në Dhjetor 2007 për TVSh dhe TAK për 2007, plus detyrimet e TVSh së Prillit 2007 dhe TAK. Interesi do të rrjedhë në këto detyrime gjatë kohëzgjatjes së marrëveshjes. Të supozojmë se B, mbetet i rregullt në shlyerjen e të gjitha detyrimeve tatimore ne vijim, deri më 31 Mars 2010, ai do të ketë të drejtën të një marrëveshje që përfshinë heqjen e interesit sipas paragrafit 5 të këtij nëse ai krijon një borxh tatimor të ri pas 31 Marsit 2010.

Neni 29 - Rendi i pagesave (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Shuma e ndonjë tatimi e paguar në përputhje me këtë ligj do të shpërndahet sipas rendit vijues:

1.1. shpenzimet e mbledhjes; 1.2. shuma e çdo obligimi tatimor; 1.3. sanksionet dhe pagesat ndëshkuese; dhe 1.4. interesi.

2. Në qoftë se tatimpaguesi nuk cakton tatimin specifik dhe periudhën tatimore specifike me të cilën lidhet pagesa, pagesa do të shpërndahet fillimisht për të përmbushur detyrimet më të hershme dhe ku është e nevojshme sipas radhës së detajuar në paragrafin 1 të këtij neni. 3. Çdo pagesë e pranuar nga mjetet e aktivitetit të mbledhjes së detyrueshme (të tilla si urdhër-vjelja/marrje masës së pasurisë në llogaritë bankare, shitja e pasurisë së konfiskuar, etj.), mund të aplikohen në një rend që do të konsiderohej të jetë përparësi e mirë për Qeverinë e Kosovës, pavarësisht dispozitave të paragrafit 1. apo 2. të këtij neni.

Neni 34 Rendi i Pagesave


1. Në përputhje me Nenin 29 të Ligjit, pagesat fillimisht, zbatohen për shpenzimet e mbledhjes (ato shpenzime që dalin nga shpenzimet e konfiskimit dhe shitjes, shpenzimet që shoqërojnë regjistrimin e barrëve në regjistra të ndryshëm, shpenzimet e dala në gjyq, shpenzimet tjera që dalin nga ATK në mbledhjes e një borxhi tatimor, por duke mos

142

përfshirë shpenzimet e rrogave të Zyrtarëve të ATK). Pagesat ne vijim, zbatohen në tatim, mandej në shpenzime dhe në fund në interes. Aplikimi i pagesave në këtë rend aplikohet në mënyrën në të cilën pagesat janë aplikuar në çdo modul tatimor veç e veç, e jo në tërë borxhin tatimor të tatimpaguesit. 2. Përveç nëse ekzistojnë arsye të veçanta e të dokumentuara, pagesat do të zbatohen fillimisht në periudhën tatimore më të vjetër dhe mandej në tatimin tjetër më të vjetër, etj. Një periudhë tatimore individual do të paguhet në tërësi përpara se pagesat të aplikohen në periudhën tjetër tatimore. Për shembull, nëse një tatimpagues ka borxh për 2005, 2006 dhe 2007 në Tatimin ne te Ardhurat Personale (ne vijim TAP), pagesat e bëra në ATK, së pari do të aplikohen në periudhën tatimore 2005 (përfshirë të gjitha shpenzimet e mbledhjes, tatimi, ndëshkimi dhe interesi) përpara se të aplikohet pagesat pasuese në vitin tatimor 2006. Ky rregull zbatohet në të gjitha llojet e tatimeve dhe periudhat tatimore, e jo vetëm në TAP, si është përshkruar në shembull. 3. Përgjithësisht, pagesat do të aplikohen fillimisht për periudhën tatimore që ka datën më të vjetër të vlerësimit, pavarësisht periudhës tatimore të përfshirë. Kur pagesat të kenë filluar të aplikohen në periudhë të veçantë tatimor, e tërë shuma e asaj periudhe tatimore, përfshirë ndëshkimin dhe interesin, do të paguhet para fillimit të aplikimit të pagesave në një periudhe tatimore pasuese. Parimi i pagesës së tërë obligimit të mbetur në një periudhë tatimore aplikohet edhe pse mund të ketë vlerësim të mëvonshëm në atë periudhë tatimore me datën më të fundit të vlerësimit nga data e vlerësimit në periudhat tjera tatimore të pashlyera. Shembull: Nëse një tatimpagues ka borxh në Tatimin në të Ardhurat e Korporatave, si në vetë-vlerësimin e parë ashtu edhe në vlerësimin e kontrollës, kryen një pagesë 7,000 € më 10 Janar 2010, pagesa do të aplikohet

Tatimi i vetëvlerësuar me datë Tatimi i vetëvlerësuar me datë Tatimi në të Ardhurat e Korporatave 2004* Tatimi në të Ardhurat e Korporatave 2005*

vlerësimi 8 Prill 2005: 1,000 vlerësimi 9 Prill 2006: 1,000 Ndëshkimi 240 Ndëshkimi 288 Interesi 690 Interesi 612 Vlerësimi i kontrollit i datës 10 janar 2008 2,500 Pagesa e aplikuar 270 Ndëshkimi 800 Bilanci Interesi 1,500 Tatimi 730 Pagesa e aplikuar: 6,730 Ndëshkimi 288 Bilanci -0- Interesi 612 Numrat janë vetëm për qëllime ilustruese dhe nuk paraqesin llogaritje të vërtetë të ndëshkimit dhe interesit. Së pari paguhet bilanci (mbetja) e tërësishme tatimore borxh për 2004, edhe pse tregon shumën e tatimit që është vlerësuar më vonë nga data e vlerësimit tatimor për 2005. Nëse

143

nuk ka problem lidhur me mundësinë për të mbledhur periudhën tatimore 2005 përpara datës së skadimit të statutit të mbledhjes, meqë ai vlerësim skadon më 8 Prill 2012, ATK mund të vendos të aplikojë pagesën manualisht për të paguar së pari shumat e vlerësuara më të vjetra meqë vlerësimi i kontrollit për 2004 nuk skadon deri më 9 Janar 2014, por ajo është një përjashtim në rregullin e përgjithshëm që do të ushtrohet vetëm kur ka shqetësime të vlefshme për datën statutore të mbledhjes. 4. Pavarësisht nga paragrafët 1 dhe 2 të këtij neni, një tatimpagues mund të caktojë ku do të aplikohet pagesa dhe ATK, do të aplikojë pagesën në mënyrën e kërkuar nga tatimpaguesi. Megjithatë, çdo shumë e mbledhur përmes Mbledhjes së Detyrueshme, përfshirë një marrëveshje me këste, do të aplikohet në një mënyrë që paraqet interesin më të mirë të ATK dhe nuk do t’i nënshtrohet caktimit nga tatimpaguesi, përveç nëse në mënyrë të ndërsjellë është pajtuar në mes të tatimpaguesit dhe ATK. ATK, mund të refuzojë të pranojë caktimin e tatimpaguesit për pagesën nëse caktimi i tillë është bërë me qëllim të dëmtimit të Buxhetit të Republikës së Kosovës. Për shembull, nëse një tatimpagues ka një borxh tatimor të cilit statuti pritet t’i skadojë për 6 muaj dhe gjithashtu ka një borxh që ka tri vite përpara se t’i skadojë statuti; administrate tatimore mund të refuzojë një caktim të tatimpaguesit për pagesë në borxhin më të ri, nëse caktimi do të rezultojë në skadimin e statutit të borxhit të vjetër.

Neni 30 - Kreditimet dhe rimbursimet (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Çdo shumë e tatimit e paguar mbi shumën e detyrimit tatimor, me kërkesën e tatimpaguesit do të kreditohet ndaj detyrimit aktual të tatimpaguesit për çdo detyrim tjetër tatimor dhe kontribute pensionale. ATK-ja do t’i dorëzojë tatimpaguesit njoftim më shkrim aty ku pagesa e tepërt është përdorur për mbulimin e një detyrimit tjetër, duke e informuar tatimpaguesin për shumën e kreditimit të aplikuar, tatimin dhe periudhën tatimore. 2. Në rastin kur tatimpaguesi nuk ka detyrime tjera ndaj ATK-së, ose kur ka mbetur një shumë tepricë nga tatimi i mbi paguar, pasi teprica e përmendur në paragrafin 1 të këtij neni është përdorur për të shlyer detyrimet e tjera tatimore, tatimpaguesi ka të drejtë t’i kërkojë ATK-së rimbursimin e shumës së mbetur. 3. Kërkesa për kreditim ose rimbursimi për një pagesë të tepërt të çfarëdo lloji të tatimit mund të dorëzohet brenda gjashtë (6) vitesh nga data kur është paguar tatimi. Procedura për aplikim të rimbursimit të tatimit do të rregullohet me akt nënligjor. 4. ATK-ja do të veprojë lidhur me kërkesën e lejueshme për rimbursim brenda gjashtëdhjetë (60) ditëve nga data kur ka pranuar kërkesën nga tatimpaguesi, duke siguruar që detajet e shumës për rimbursim i janë përcjellë me kohë Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave ose me rastin e kontributeve pensionale, në Trustin e Kursimeve për Pensione të Kosovës.

144

5. Në rastin kur tatimpaguesi ka të drejtë në rimbursim sipas paragrafit 2. të këtij neni dhe ky rimbursim nuk është zbatuar brenda kohës së paraparë në paragrafin 4 po të këtij neni, ATKja do t’i paguajë tatimpaguesit, përveç shumës së përcaktuar nga ATK për rimbursim edhe interesin në shkallën e përcaktuar nga Ministria e Ekonomisë dhe Financave. Kur ATK të përcaktojë se nuk duhet të lëshohet një rimbursim, apo duhet të mbahet për arsye administrative në përputhje me ligjin e aplikueshëm, interesi nuk do të jetë obligim në shumën që nuk është lëshuar apo nuk është mbajtur. 6. Interesi sipas paragrafit 5. të këtij neni, do të filloj të rrjedh nga dita e gjashtëdhjetenjë (61) nga data e parashtrimit të kërkesës për rimbursim.

Neni 41

Kreditimet dhe Rimbursimet (Udhëzimi Administrativ Nr. 15/2010)

1. Paragrafi 1, Neni 30 i Ligjit, autorizon ATK-në për të aplikuar çdo mbi-pagesë që rezulton nga një vlerësim i ATK-së apo i raportuar në një deklaratë tatimore të dorëzuar nga tatimpaguesi ndaj detyrimit aktual të tatimpaguesit, pa marrë parasysh llojin e tatimit që ka krijuar mbi-pagesën apo detyrimin tatimor të pashlyer. Përveç siç është paraparë në paragrafin 3 të këtij neni, çdo mbi-pagesë mund të aplikohet në detyrimin tatimor aktual nga ATK. 2. Kur një mbi-pagesë është aplikuar në një detyrim tatimor aktual, ATK do t’i lëshojë një njoftim tatimpaguesit duke e informuar për aplikimin e mbi-pagesës. Njoftimi duhet të përmbajë informatat për të treguar shumën e mbi-pagesës dhe llojin e tatimit dhe periudhën tatimore në të cilën mbi-pagesa i është atribuuar, si dhe shumën dhe llojin e tatimit dhe periudhën tatimore së cilës mbi-pagesa i është aplikuar. 3. Pavarësisht paragrafit 1 të këtij neni, ATK nuk do të kreditojë kreditimin e TVSh, kundrejt një borxhi tatimor deri sa kreditimi i tillë ka qenë i bartur për tre muaj. Nëse një tatimpagues me një kreditim të TVSh-së të bartur për tre muaj a më shumë ka borxh tatimor prej më shumë se 5,000 €, ATK mund të njoftojë tatimpaguesin se do të fillojë një kontroll për kreditimin e TVSh-së dhe nëse kreditimi është përcaktuar të jetë i vlefshëm, një shumë e kreditimit deri në shumën e detyrimit tatimor do të aplikohet në detyrimin tatimor dhe mbetja do të rimbursohet. Në raste të tilla, tatimpaguesi nuk do të ketë mundësi të mbajë kreditimin për të aplikuar kundrejt borxheve tatimore pasuese të TVSh-së. 4. Sikurse është paraparë në paragrafin 2 të Nenit 30 të Ligjit, një tatimpagues i cili ka një mbipagesë në një deklaratë tatimore ka të drejtë të kërkojë një rimbursim të asaj shume, nëse mbipagesa kualifikohet për një rimbursim (sikurse në rastin e një kreditimi të TVSh). 5. Për të marrë një rimbursim të një mbi-pagese të një detyrimi tatimor, apo një bilanc kreditor për të cilën tatimpaguesi pranohet të kërkojë rimbursim, tatimpaguesi duhet të dorëzojë një kërkesë në ATK, në një formë të përshkruar nga ATK. Formulari i kërkesës

145

do të dorëzohet në Zyrën Regjionale, apo Zyrën e Tatimpaguesve të Mëdhenj, përgjegjës për çështjet tatimore të tatimpaguesit. Formulari i kërkesës duhet të përmbajë:

5.1. Emrin e tatimpaguesit; 5.2.Adresën fizike të tatimpaguesit; 5.3.Numri Fiskal i tatimpaguesit dhe , nëse aplikohet, Numri i Regjistrimit të TVSh; 5.4.Adresa në të cilën tatimpaguesi dëshiron që njoftimet për rimbursim t’i dërgohen; 5.5.Nëse tatimpaguesi dëshiron që rimbursimi drejtpërdrejtë t’i depozitohet në një llogari bankare, janë të nevojshme detajet bankare në të cilin rimbursimi duhet të drejtohet; 5.6.Lloji i tatimit, periudha tatimore dhe shuma e rimbursimit të kërkuar; 5.7.Shkaku i mbi-pagesës apo kreditimit, apo si ka ardhur deri të mbi-pagesa apo kreditimi; 5.8.Dokumentacioni i kërkuar për të mbështetur kërkesën e rimbursimit

6. Në rast të një kërkese për rimbursim të rasteve të TVSh-së, dokumentacioni i kërkuar për të mbështetur kërkesën, përveç zërave të përshkruar në paragrafin 5, të këtij Neni, duhet të përfshijë:

6.1.Deklarimin e biznesit lidhur me shkakun e mbi-pagesës së TVSh-së, sikurse janë investimet, blerjet e pazakonshme të mëdha, etj; 6.2.Nëse më shumë se 50% e transaksioneve të kërkuesit janë me një Shoqëri, emri i shoqërisë, adresa e saj, marrëdhënia me kërkuesin, Numri Fiskal i Shoqërisë, Numri i Regjistrimit në TVSh të Shoqërisë.

7. Dokumentet vijuese duhet të jenë në dispozicion në rast se kërkohen për verifikim nga ATK:

7.1.Të gjitha faturat e blerjeve për tre muaj para muajit të krijimit të kreditimit të kërkuar, faturat e blerjeve për muajin në të cilin kreditimi i kërkuar është krijuar, plus faturat e blerjeve për muajt vijues para muajit të kërkesës së rimburismit të TVSh; 7.2. Të gjitha faturat e shitjeve për tre muaj para muajit të krijimit të kreditimit të kërkuar, faturat e shitjeve për muajin në të cilin kreditimi i kërkuar është krijuar, plus faturat e shitjeve për muajt vijues para muajit të kërkesës së rimburismit të TVSh; 7.3.Të gjitha kontratat e realizuara gjatë periudhës për të cilën kërkesa e rimbursimit është kërkuar, apo në proces gjatë asaj kohe; 7.4.Të gjithë dokumentacionin doganor, plus faturat shoqëruese të blerjeve, për të gjitha importet në Kosovë gjatë tre muajve përpara muajit në të cilin kreditimi i kërkuar është krijuar, të gjithë dokumentacionin doganor dhe faturat shoqëruese të blerjeve për muajin në të cilin kreditimi i kërkuar është krijuar, plus dokumentet doganore dhe faturat shoqëruese të blerjeve për muajt pasues para muajit të kërkesës së rimburismit të TVSh; 7.5. Çdo dokumentacion apo kërkesë tjetër e vendosur në Ligjin mbi TVSh; 7.6. Çdo dokumentacion tjetër i kërkuar nga ATK gjatë procedimin e kërkesës.

146

8. Si përjashtim nga paragrafi 5, i këtij neni, mbi-pagesat në Tatimit në të Ardhura të Korporatave (TAK) apo Tatimi ne të Ardhura Personale (TAP), me më pak se 500 € nuk do të kërkohet të dorëzohet një kërkesë për rimbursim. Rimbursimet e tilla, munden të kërkohen duke treguar në deklaratën përkatëse të TAK apo Deklaratën e TAP, kur tatimpaguesi dëshiron të marrë një rimbursim të mbi-pagesës të treguar në deklaratë. Tatimpaguesi duhet të përfshijë informatat e duhura bankare ashtu që mbi-pagesa të mund të paguhet drejtpërdrejtë në llogarinë bankare të caktuar. ATK do të procesojë kërkesat e tilla të rimbursimit menjëherë pas pranimit duke u pasuar me një rishikim të te dhënave të ATK-së të cilat tregojnë se një rimbursim është me vend. 9. Rimbursimi nuk do të lëshohet derisa tatimpaguesi të ketë dorëzuar të gjitha deklaratat tatimore obligative. Një tatimpagues i cili nuk ka dorëzuar të gjitha deklaratat do të konsiderohet se nuk ka dorëzuar kërkesë të vlefshme për rimbursim. Çdo kërkesë rimbursimi e dorëzuar kur tatimpaguesi nuk ka dorëzuar të gjitha deklaratat e kërkuara do të refuzohet. 10. Përkundër faktit se ATK ka aprovuar rimbursimin në përputhje me paragrafin 8 të këtij neni, ATK mban të drejtën të kontrollojë çdo deklaratë të dorëzuar brenda periudhës kohore të paraparë me legjislacionin e aplikueshëm në fuqi. 11. Kërkesa për rimbursim mund të dorëzohet në çdo kohë pas afatit për dorëzimin e deklaratës së aplikueshme deri në 6 vjet nga data kur është paguar tatimi. Për qëllime të përcaktimit të dates së pagesës së tatimit, pagesat paradhënie të Tatimit në të Ardhura të Korporatave (TAK) apo Tatimi ne të Ardhura Personale (TAP), do të konsiderohen të jenë paguar në datën kur deklaratat e tilla janë detyruese për t’u dorëzuar në ATK. 12. Nëse një pagesë është dorëzuar gabimisht, kërkesa për rimbursimin e pagesës së tillë mundet të dorëzohet në ATK, në përputhje me këtë nen, para afatit të deklaratës tatimore për të cilën pagesa është bërë gabimisht. Nëse ka detyrime tatimore të pashlyera, ATK do të aplikojë pagesën në çdo detyrim tatimor aktual, sikurse është paraparë në paragrafin 1 të këtij Neni, para se të kryej pagesën e rimbursimit. 13. ATK duhet të procesojë një kërkesë të vlefshme rimbursimi brenda 60 ditëve nga data kur ajo është pranuar nga ATK. Kërkesat të cilat nuk përmbajnë informatat e kërkuara sipas këtij neni, nuk do të konsiderohen të jenë kërkesa të vlefshme dhe nuk do te pranohen nga Zyra pranuese ne ATK. Gjatë ecurisë së rishikimit të kërkesës së rimbursimit, ATK, mundet të kërkojë informata shtesë nga parashtruesi i kërkesës në përputhje me Nenin 15 të Ligjit. Nëse informatat e tilla, nuk janë dhënë brenda afatit kohor të përshkruar në kërkesën me shkrim, Zyra përgjegjëse e ATK-së, nuk do të aprovojë kërkesën e rimbursimit dhe do të informojë tatimpaguesin për arsyen e mosaprovimit. 14. Nëse ATK, nuk e proceson një kërkesë të vlefshme brenda 60 ditëve pasi të jetë pranuar, duhet të paguajë interes mbi kërkesën me shkallë të interesit të përshkruar nga Ministri. Interesi do të llogaritet në shumën e kërkesës që është miratuar për të rimbursuar tatimpaguesin duke filluar nga dita e 61të pasi kërkesa e vlefshme për rimbursim është pranuar. Nuk do të ketë interes te detyruar në kërkesën e refuzuar të rimbursimit. Nëse

147

kërkesa është refuzuar pas periudhës 60 ditore për arsyet e përshkruara në paragrafin 13 të këtij neni, nuk ka obligim për interes. 15. Interesi nuk do të jetë obligativ në asnjë shumë rimbursimi të TVSh-së, që është mbajtur për arsye administrative sikurse është paraparë në Ligjin mbi TVSh, apo në një akt nënligjor të lëshuar në përputhje me dispozitat e atij ligji. 16. Nëse ATK, më pas kontrollon një deklaratë për të cilën rimbursimi është aprovuar dhe përcakton se tatimpaguesit nuk i ka takuar shuma e rimbursuar, apo është dashur ti aprovohet rimbursimi më pak se që në të vërtetë i është aprovuar, do të bëhet një rregullim i tatimit dhe munden të llogariten ndëshkimet dhe interesi i aplikueshëm në rregullimin tatimor.

Neni 31 - Përdorimi i bankave dhe Institucioneve tjera të Licencuara Financiare (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Me aprovimin e divizionit të Thesarit të Ministrisë së Financave dhe Ekonomisë, ATK mundet të hyjë në marrëveshje me BQK dhe bankat tjera apo institucionet financiare të licencuara nga BQK në mënyrë që bankat apo institucionet tjera financiare të licencuara të pranojnë deklaratat tatimore dhe pagesat tatimore. 2. Sipas marrëveshjes së tillë, bankat apo institucionet tjera financiare do të jenë të obliguara:

2.1. të dërgojnë pagesat e tatimit në BQK brenda afatit të caktuar kohor; 2.2. të dërgojnë deklaratat tatimore dhe dokumentet tjera në ATK brenda afatit të caktuar kohor; 2.3. të grupojnë dokumentet në tufa me një përmbledhje që tregon për secilën tufë numrin; 2.4 . të bëjnë bilancin e të ardhurave ditore me një dokument kontroll bilanci.

Neni 32 - Tatimi që është i detyrueshëm dhe i pagueshëm (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Tatimi që nuk është paguar kur është bërë i detyrueshëm dhe i pagueshëm, Drejtori i Përgjithshëm në emrin e tij zyrtar, mund të ngrejë padi dhe të kërkojë pagesën në gjykatën e juridiksionit kompetent, kur kërkohet nga rrethanat e rastit. 2. Në çdo procedure të ngritur sipas këtij neni, lëshimi i një certifikate të nënshkruar nga Drejtori i Përgjithshëm ku jepet emri dhe adresa e të paditurit dhe shuma e tatimit, dhe e sanksioneve dhe e interesit të pagueshëm, nëse ka të tillë, do të përbëjë provë të mjaftueshme të asaj shume të tatimit, sanksioneve dhe interesit në mënyrë që gjykata të jape gjykimin për atë shumë.

148

Neni 33 - Barra (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Nëse një person i cili është i detyruar t’i paguajë ndonjë tatim ndaj ATK-së sipas legjislacionit të zbatueshëm në Kosovë shpërfill apo refuzon të paguajë atë tatim Brenda dhjetë (10) ditëve pas dorëzimit të njoftim-vlerësimit, sikurse është paraparë në nenin 22 të këtij ligji, do të lind një barrë në atë pasuri, apo të drejtat për pasurinë që i përket atij personi (qoftë e luajtshme apo e paluajtshme, e trupëzuar apo e patrupëzuar) në një shumë të barabartë me tatimin e papaguar, plus interesin, pagesën, ndëshkimet dhe shpenzimet e mbledhjes. 2. Barra e përshkruar në paragrafin 1. të këtij neni vendoset në orën 17.00 në datën kur tatimi vlerësohet dhe do të vazhdojë të ekzistojë derisa detyrimi të jetë shlyer ose bëhet i pazbatueshëm. 3. Barra e përshkruar në paragrafin 1. të këtij neni duhet të regjistrohet në zyrën komunale kadastrale të Agjencinë Kadastrale të Kosovës në lidhje me pronën e paluajtshme dhe çdo zyrë tjetër përgjegjëse për regjistrimin e pronës, apo interesa të siguruara në pronë, në Kosovë me qëllim që barra të ketë përparësi kundrejt të gjitha barrëve të regjistruara më vonë ose interesave të siguruara në lidhje me pasurinë e tillë. Për qëllime të këtij ligji, akti i regjistrimit të barrës nuk duhet konsiderohet si veprim për mbledhjen e detyrueshme të tatimit. 4. Një person mund të bëjë ankesë në ATK për lirim nga barra duke pretenduar gabim në dorëzimin e një barre të tillë. Nëse ATK përcakton se dorëzimi i barrës është bërë gabimisht, ajo do të lëshojë menjëherë një certifikatë për lirim nga barra e tillë. 5. Drejtori i Përgjithshëm mundet të ngrejë një padi civile në gjykatën që ka competence juridiksioni për të zbatuar barrën e vënë sipas këtij neni. 6. Në rast të pagimit të borxhit ndaj ATK, barra do të hiqet. 7. Barra e përshkruar në paragrafin 1 të këtij neni, gjithashtu përvetëson të gjitha pronat që i takojnë palës së tretë për të cilin është konstatuar së është pronar përfitues i biznesit i cili ka krijuar detyrime tatimore, edhe pse biznesi është regjistruar në emër tjetër dhe detyrimi tatimor është krijuar në emrin tjetër. Në rrethanat e tilla, barra tatimore do të përfshijë përshkrimin që do të tregoi se nuk përvetëson vetëm pasurinë e tatimpaguesit në emrin e të cilit është regjistruar biznesi, mirëpo gjithashtu përvetëson edhe pasurinë e pronarit përfitues të biznesit në të cilin është krijuar borxhi tatimor. 8. Barra e përshkruar në paragrafin 1. të këtij neni gjithashtu përvetëson çdo pronë të tatimpaguesit që mbahet nga personi i tretë i cili është konstatuar se mban pronën si i emëruar i tatimpaguesit. Në rrethanat e tilla, barra tatimore do të përfshijë të dhënat se ajo përfshinë jo vetëm pronën e tatimpaguesit, mirëpo gjithashtu përvetëson edhe pronën e veçantë që mbahet nga personi tjetër si i emëruar nga tatimpaguesi.

149

9 Çdo barrë tatimore sipas paragrafëve 7. dhe 8. të këtij neni e regjistruar, do të jetë e detyrueshme në të njëjtën mënyrë si çdo barrë tjetër tatimore e paraparë në paragrafin 1 të këtij neni. Me akt nënligjor do të përcaktohet procedura e cila duhet të zbatohet dhe kriteret bazë për të konstatuar personat e përmendur ne paragrafët 7. dhe 8. të këtij neni. 10. ATK mund të lëshojë një certifikatë për lirim të çdo pjese të pasurisë që i nënshtrohet barrës tatimore nëse :

10.1. i është paguar ATK-së pjesërisht detyrimi i siguruar me barrë, në një shumë të përcaktuar nga ATK, e cila nuk do të jetë më pak se vlera e përcaktuar nga ATK; 10.2. Pjesa e tillë e pasurisë është shitur në pajtim me një marrëveshje me Administratën Tatimore. Mjetet nga shitja e tillë do të mbahen si një fond që i nënshtrohet barrëve dhe kërkesave të Administratës Tatimore, në të njëjtën mënyrë dhe me të njëjtin prioritet ashtu sikur barrët dhe kërkesat e tilla të kenë qenë në lidhje me pasurinë e liruar. Për qëllime të këtij neni, fondi i likuidimit të Agjencisë Kosovare të Privatizimit do të konsiderohet të jetë një fond sikurse ai term i përdorë në këtë akt nënparagraf. 10.3. çfarëdo shpenzime të arsyeshme dhe të nevojshme të lindura në lidhje me shitjen e pasurisë sipas nën-paragrafit 10.2. të këtij paragrafi dhe administrimin e mjeteve të shitjes, do të paguhen nga aplikuesi apo nga mjetet e shitjes përpara plotësimit të çdo barre apo kërkese të ATK-së. Përveç kësaj, çdo pagesë mandatare që do të bëhet nga fondi i likuidimit të Agjencisë Kosovare të Privatizimit e cila me ligj ka përparësi mbi kërkesat e kreditorëve të siguruar do të paguhet nga mjetet e shitjes para plotësimit të ndonjë barre apo kërkesë të ATK-së

11. Në lidhje me borxhet tatimore të ndërmarrjeve shoqërore:

11.1. në mënyrë të veçantë parashihet që, në lidhje me borxhet tatimore të Ndërmarrjeve Shoqërore të cilat janë në aktivitet administrativ të Agjencisë Kosovare të Privatizimit (AKP), Administrata Tatimore do të regjistrojë barrët në lidhje me ato borxhe tatimore sikurse janë përshkruar në paragrafët 3. të këtij neni; 11.2. ATK nuk do të marrë veprime tjera të mbledhjes së detyrueshme, përveç shërbimit të Njoftimit mbi Masën e Marrjes së Pasurisë tek personat e tretë në lidhje me ato borxhe tatimore të NSh-ve, e as nuk do të ndërmarrë veprime për të zbatuar barrët e regjistruara, pavarësisht dispozitave tjera të këtij ligji ATK do të ketë të drejtë të mbrojë kërkesën e vet të siguruar për borxhin tatimor që ndodhet kundrejt mjeteve të marra nga AKP pas shitjes së aseteve të NSh-ve nga AKP; Në rastet në të cilat ATK e ka regjistruar barrën e cila e pengon shitjen e pronës së NSh-së, ATK duhet të shfrytëzojë procedurat e parashikuara në paragrafin 10 të këtij neni për shkarkimin e pronës nga barra në mënyrë që të mbroj kërkesën e siguruar kundër mjeteve të pranuara nga AKP pas shitjes së pasurive të NSH nga AKP. Barra e ATK-së do t’i bashkëngjitet mjeteve të shitjes se pronës së cilës i është bashkëngjitur me të njëjtin prioritet sikurse e ka pasur në vet pronën, të cila ti nënshtrohen rregullave të vendosur në Ligin 03/L-067 mbi Privatizimin, apo pasuesin e tij, i cili rregullon prioritetin e kërkesave në ato mjete të likuidimit.

150

11.3. Aty ku një NSh ka një borxh tatimor, ndalesa kundër ATK-së të detyruar kërkesën e barrës mbi asetet e asaj NSh do të skadojë në mesnatë të 31 Dhjetorit 2010. Pas asaj date, ATK ka për detyrë të konfiskojë asetet e NSh-së të cilat nuk janë shitur nga AKP.

12. Barra tatimore e përshkruar në paragrafin 1. të këtij neni përfundon gjashtë (6) vite nga data e vlerësimit dhe obligimi tatimor më nuk do të jetë i mbledhshëm pas asaj date, me përjashtim të rrethanave si në vijim:

12.1. tatimpaguesi dorëzon një ankesë mbi vlerësimin tatimor, në të cilin rast periudha gjashtë vjeçare zgjatet për periudhën e kohës nga data kur pranohet rasti në Departamentin e Ankesave në ATK derisa Departamenti i Ankesave në ATK lëshon vendimin e saj përfundimtar ose periudha e lejuar për shqyrtimin e Ankesës ka kaluar, plus gjashtë muaj shtesë; 12.2. borxhi tatimor ose vlerësimi është vendosur nën juridiksionin e gjyqit competent apo Bordi i Pavarur për Rishqyrtime për ndonjë arsye, në të cilin rast periudha gjashtë vjetore zgjatet për periudhën kohore prej datës kur pranohet rasti në gjyq (apo Bordi i Pavarur për Rishqyrtime) deri kur të merret vendimi i gjyqit, plus gjashtë muaj shtesë; 12.3. tatimpaguesi është një Ndërmarrje Shoqërore (NSh) që i nënshtrohet privatizimit nga Agjencia Kosovare e Privatizimit (AKP), në të cilin rast periudha gjashtë vjeçare shtyhet pakufi dhe barra nuk skadon deri në gjashtë (6) muaj pasi llogaria përfundimtare për shpërndarjen e mjeteve që rezultojnë nga privatizimi të jetë miratuar nga organi kompetent; 12.4. tatimpaguesi është Ndërmarrje Qendrore Publike apo Ndërmarrje Lokale Publike, në të cilin rast periudha gjashtë vjeçare shtyhet pakufi dhe barra nuk skadon deri sa detyrimet e NP të jenë shlyer tërësisht; 12.5. nëse tatimpaguesi është jashtë Republikës së Kosovës për periudhën kohore më të gjatë se tre muaj, në ç’rast periudha gjashtë vjeçare zgjatet për aq kohë që tatimpaguesi është jashtë Republikës së Kosovës dhe për gjashtë (6) muaj të tjerë pas kthimit të tij apo saj në Republikën e Kosovës; 12.6. tatimpaguesi është një organizatë buxhetore e qeverisjes qendrore apo komunale, në t cilin rast periudha gjashtë vjeçare është zgjatur pafundësisht dhe barra nuk skadon deri sa detyrimet e organizatës buxhetore të paguhen; 12.7. tatimpaguesi dhe ATK-ja merren vesh që të zgjasin periudhën e kohës për mbledhje me anë të marrëveshjes me shkrim, kohëzgjatja e të cilës ndryshon varësisht nga rrethanat e tatimpaguesit, mirëpo në përgjithësi nuk duhet të tejkaloj njëzetekatër (24) muaj të tjera; apo 12.8. data e vlerësimit për llogaritjen e periudhës gjashtë (6) vjeçare të mbledhjes do të jetë data e njoftim vlerësimit e lëshuar sipas nenit 22 të këtij ligji.

Neni 32

Barra Tatimore (Udhëzimi Administrativ Nr. 15/2010)

1. Një barrë është ngarkesë apo pengesë që një person ka në pasurinë e tjetrit si siguri për një borxh apo obligim. Në rast të tatimeve të cilat nuk janë paguar në afatin ë përshkruar në

151

ligj për pagesë, Neni 33 i Ligjit parasheh që një barrë do të lind në të mirë të Administratës Tatimore. Paragrafi 1 i Nenit 33 të Ligjit thotë : “Në qoftë se një person i cili është i detyruar t’i paguajë një lloj tatimi ATK-së sipas legjislacionit të zbatueshëm në Kosovë nuk paguan ose refuzon të paguajë shumën brenda 10 ditëve pas dorëzimit të njoftim të vlerësimit sikurse është paraparë në Nenin 22 të këtij ligji, mbi të gjithë pasuritë që I përkasin atij personi (qoftë e tundshme, patundshme, e prekshme ose e paprekshme) do të vendoset një barrë pagese në një shumë të barabartë me tatimin e papaguar, plus interesin, sanksionet dhe shpenzimet e mbledhjes.” Kjo barrë statusore është një barrë shumë e gjerë dhe i jep ATK-së një interes sigurues në të gjithë pasurinë (e luajtshme dhe paluajtshme), përfshirë pasurinë e blerë nga borxhliu tatimor pas të lind barra, e tatimpaguesit me qëllim të sigurimit të borxhit tatimor. Përgjithësisht nuk është e nevojshme të specifikohet pasuria së cilës i bashkëngjitet një barrë tatimore meqë është barrë e gjerë dhe e përgjithshme në të gjithë pasurinë apo të drejtat në pasuri të tatimpaguesit. Përjashtimet përfshijnë barrët e të emëruarit dhe barrët e regjistruara në regjistrin e automjeteve. 2. Barra tatimore lind (dhe është e përfunduar) kur ATK plotëson kërkesat sipas paragrafit 1 të Nenit 33 të Ligjit: Njoftim-vlerësimi; njoftimi dhe kërkesa e bërë për tatimpaguesin për pagesë; dhe shpërfillja apo refuzimi për të paguar tatimin brenda periudhës 10 ditore e dhënë në njoftim. Nëse këto tri kërkesa janë plotësuar, barra e ATK është e vlefshme dhe konsiderohet të këtë lindur në ora 5 pas dite në datën e vlerësimit. Përgjithësisht, njoftimi dhe kërkesa duhet të bëhen në formë të shkruar; megjithatë, një kërkesë me gojë që është mirë e dokumentuar mund të bëhet në vend të kërkesës me shkrim. Një barrë tatimore lidhet me të gjithë pasurinë e tatimpaguesit sikurse është përshkruar në paragraf 1te këtij neni. 3. Barra tatimore regjistrohet në regjistrat publik, me qëllim të vendosjes së përparësitë e ATK ne lidhje me transaksionet e caktuara dhe palët tjera të interesuara. Një barrë tatimore mund të regjistrohet kurdo pasi periudhë 10 ditore dhënë në Njoftim-vlerësim ka skaduar, përveç që mund të regjistrohet menjëherë pas dërgimit të Njoftim-vlerësimit në rast të vlerësimit për rrezik. Një barrë nuk e mbron interesin e ATK në pasurinë e patundshme nëse nuk është regjistruar si duhet në një regjistër publik. Nëse një person blen pasuri të një tatimpaguesi i cili ka borxh tatime, blerësi mund të blejë pasurinë pa barrë tatimore, nëse barra tatimore nuk është regjistruar në regjistrin e duhur publik, derisa blerësit i është dhënë njoftimi i vërtetë për ekzistencën e barrës. Një barrë e paregjistruar do të ketë prioritet në një pasuri të tatimpaguesit apo të drejta në pasuri në lidhje me kreditorët e pasiguruar të tatimpaguesit.

3.1. Nëse një furnizues i ofron mallra një tatimpaguesi sipas një marrëveshje kreditore të akorduar, furnizuesi mund të vazhdojë t’i ofrojë ato mallra tatimpaguesit pa u ndikuar nga barra për një periudhë prej 30 ditëve pas marrjes së njoftimit për ekzistencën e barrës. Pas 30 ditëve, çdo mall i furnizuar për tatimpaguesin është furnizim që i nënshtrohet barrës tatimore dhe mund të konfiskohet e shitet nga ATK pa kufizim nga ndonjë kërkesë e furnizuesit.

152

Shembull: Shitësi me shumicë ‘X’ i ofron perime marketit ‘Z’. Kur X dërgon perimet, ai nuk merr pagesën për perimet bazuar në një marrëveshje që ai ka me Z. Sipas asaj marrëveshje, X i faturon Z për dërgesën, por pagesa nga Z nuk është obligative deri në të parin e muajit vijues. X ka regjistruar një peng në Regjistrin e Pengjeve në të cilin ai kërkon një interes sigurues në rezervat e Z deri në shumën e borxhit që X i ka borxh Z. Z shkakton një borxh tatimor prej 1,000€. ATK dërgon një njoftim-vlerësim dhe Z nuk paguan brenda 10 ditëve të parapara. Data e vlerësimit të ATK-së është 10 Qershori. ATK e regjistron barrën e vet në Regjistrin e Pengut më 20 Gusht. Shitësi me shumicë X vazhdon furnizimin me perime tek marketi Z, i cili vazhdon të shpërfillë apo refuzojë të paguajë borxhin tatimor, edhe pse Z është informuar për pasojat e mos-pagesës. Më 1 Tetor, një zyrtar i ATK viziton X dhe e informon për ekzistencën e borxhit tatimore dhe faktin se është regjistruar një barrë tatimore në Regjistrin e Pengut dhe i jep X një kopje të barrës së regjistruar. X informohet me shumë se çdo mall i dërguar te Z pas 30 Tetorit do t’i nënshtrohet barrës tatimore dhe ATK mund të konfiskojë dhe shet ato mallra për të shlyer borxhin tatimor pa marrë parasysh interesin sigurues (garantues) që X ka regjistruar. Çdo mall i dërguar para 30 Tetorit vazhdon t’i nënshtrohet interesit sigurues të regjistruar të Z. X i dërgon mallra Z më 15 Nëntor. Më 18 Nëntor, ATK ushtron të drejtën e vet të barrës në asetet e Z dhe konfiskon rezervat. Tërë rezervat (stoku) e dërguara pas 30 Tetorit shiten në ankand publik dhe të gjitha mjetet aplikohen në borxhin tatimor të Z, përfshirë shpenzimet e mbledhjes. 3.2. Nëse një kreditor ka ofruar një kredit apo një aranzhim financiar për një tatimpagues, i cili është i siguruar me asete të caktuara të tatimpaguesit sikurse atë të regjistruara në Regjistrin e pengun, kreditori do të vazhdojë të ketë pozitë prioritare në lidhje me paradhëniet e bëra, edhe pse barra tatimore është dorëzuar. Prioriteti do të vazhdojë në lidhje me paradhëniet e bëra përderisa kreditorit i është dhënë njoftim i vërtetë për ekzistencën e një barre tatimore dhe për 30 ditët pas kësaj. Shembull: Banka A hyn në një aranzhim financiar me biznesin B, nëpërmjet së cilës A i jep para paradhënie B në këmbim për një interes sigurues në llogaritë e papaguara të B. Marrëveshja financuese është regjistruar si duhet në Regjistrin e pengut para se ATK të regjistrojë barren tatimore. Më 10 Qershor, ATK vlerëson një borxh tatimor prej 5,000€ i cili është obligim nga B. ATK i dërgon B një njoftim-vlerësim duke kërkuar që B të paguajë pjesën e mbetur të tatimeve brenda 10 ditëve. B refuzon apo shpërfill të paguajë borxhin tatimor Brenda periudhës 10 ditore. Më 5 korrik, ATK regjistron barrën e vet në Regjistrin e pengut. Më 15 Korrik, A i bën një paradhënie B në përputhje me aranzhimin e tyre financiar. A i bën një paradhënie tjetër B më 10 Gusht sipas aranzhimit financiar. Më 20 Gusht, ATK ende nuk ka marrë pagesën për borxhin tatimor dhe B nuk ka bërë ndonjë aranzhim për të paguar borxhin. Në atë datë, një zyrtar i ATK e viziton A dhe e informon se B ka një detyrim tatimor prej 5,000€ plus ndëshkimi dhe interesi që ecin. Zyrtari tatimor i jep një kopje të barrës tatimore A-së dhe e informon se A mund t’i bëjë paradhënie tjera B-së për një periudhë prej 30 ditëve, por pas 30 ditëve, barra tatimore do të ketë prioritet në çdo shumë të llogarisë së papaguar që lind në të mirë të B pas asaj date.

153

Më 22 Shtator, ATK paraqet Njoftimet e Masë për Marrje të Pasurisë në të gjitha llogaritë e papaguara që janë obligim për B. Njoftimet e Masës për Marrje të Pasurisë lidhen me çdo shumë që bëhet obligim për B pas 19 Shtatorit. 3.3 Me përjashtimin e 3.1 dhe 3.2 më sipër, një barrë tatimore, e regjistruar si duhet, ka prioritet mbi çdo kreditor të siguruar i cili i jep kreditim të çfarëdo lloji borxhliut tatimor pasi të jetë regjistruar barra. Shembull: Tatimpaguesi D i ka borxh ATK shumën 50,000 €. Ai ka në pronësi 10 hektar të pasurisë e cila është e lirë dhe pa ndonjë pengesë (nuk ka ndonjë hipotekë të regjistruar kundër saj) ATK regjistron një barrë tatimore në kadastër dhe në regjistrat tjerë të duhur më 10 Qershor 2009. Më 15 Korrik, një bankë lokale i jep hua 80,000€ Tatimpaguesit D dhe merr hipotekë mbi 10 hektarët për të siguruar huan e vet. Tatimpaguesi D nuk paguan barrën tatimore, por e përdor huan për qëllime tjera. Për shkak se barra tatimore ka qenë e regjistruar si duhet para hipotekës bankare, barra tatimore ka përparësi në pasuri mbi hipotekën bankare. Nëse ATK do të konfiskonte tokën dhe e shet atë për 100,000 €, ATK do të merrte pagesën e tërësishme të borxhit të vet tatimor (50,000€ plus shpenzimet e shitjes dhe rrjedhjes pas 10 Qershorit 2009). Blerësi i tokës, merr një titull të qartë për tokën meqë huaja bankare ka qenë më e re se barra tatimore. Banka do të kishte të drejtën të dorëzojë një kërkesë në ATK për cilado mjete të shitjes që tejkalojnë shumën e borxhit tatimor, plus shpenzimet e shitjes dhe rrjedhjet. Nëse tatimpaguesi do të merrte një hua, duke përdorur tokën si sigurim dhe banka ka regjistruar pengun e vet më 1 Qershor 2009, pengu i Bankës do të kishte prioritet mbi barren tatimore, sepse është regjistruar para se barra tatimore të regjistrohej. Nëse tatimpaguesi, nuk i ka bërë pagesat e veta të pengut dhe Banka i heq të drejtat mbi huan e tij, së pari mjetet do t’i aplikonte në peng, plus shpenzimet dhe rrjedhjet. Nëse ka mjete tepricë, ATK ka të drejtë të kërkojë tepricën e mjeteve nga Banka për të shlyer borxhin e vet, duke supozuar se nuk ka më kreditor tjetër intervenues. Nëse ATK do të konfiskonte tokën dhe pengu bankar të kishte prioritet mbi barrën tatimore, ATK do të shiste pasurinë që i nënshtrohet pengut të bankës. ATK ka të drejtë të konfiskojë vetëm interesin ë tatimpaguesin në pasuri dhe mund të shesë vetëm të drejtën e tatimpaguesit në pasuri. Meqë barra tatimore është e re për barrën bankare, ATK në kohën e shitjes duhet të shpallë se vetëm interesi i tatimpaguesit në pasuri është shitur dhe se shitja është bërë duke iu nënshtruar çdo interesi të barrës apo pengut që mban pozitë të lartë për barrën tatimore. ATK duhet të ofrojë mundësinë për mbajtësit e barrëve të larta për të shpallur ekzistencën e pengut apo barrës së lartë të tyre në kohën e shitjes. 4. Sipas paragrafit 3 të Nenit 33 të Ligjit, një barrë me synim për t’u lidhur me pasurinë e palëvizshme duhet të regjistrohet në komunën në të cilën pasuria e lëvizshme gjendet. Vendi i regjistrit i barrëve të tilla është Zyra Kadastrave Komunale e Agjencisë Kadastrave të Kosovës. Me qëllim të lidhjes me pasurinë personale të tatimpaguesit dhe vendosjes së prioritetit të ATK në pasurinë personale, barra duhet të regjistrohet ne Regjistrin e Pengut që gjendet Brenda Ministrisë së Tregtisë dhe Industrisë.

154

Barra duhet të regjistrohet në çdo zyrë tjetër përgjegjëse për regjistrimin e pasurisë në Republikën e Kosovës. Varësisht nga zhvillimi i mëtutjeshëm i Regjistrit të Pengut që ndodhet në Ministrinë e Tregtisë dhe Industrisë, barrët në automjete duhet të regjistrohen në Regjistrin e Automjeteve. 5. Një barrë e regjistruar nuk lidhet (i bashkëngjitet) pasurisë së shitur gjatë ecurisë normale të afarizmit të tatimpaguesit. Një shitje e pasurisë së palëvizshme, që i përket tatimpaguesit nuk konsiderohet të jetë e shitur gjatë ecurisë normale të veprimtarisë tregtare. Një shitje në sasi të madhe te stokut, nuk konsiderohet të jetë shitje gjatë ecurisë së zakonshme. Një shitje është e zakonshme, nëse blerja është nga një shitës i cili rregullisht është i angazhuar në shitjen e pasurisë të llojit që blerësi blen dhe të dy, si blerësi edhe shitësi, nuk janë të lidhur dhe veprojnë në mirëbesim. Një blerës dhe një shitës, nuk janë të lidhur, nëse interesat e tyre janë të pavarura nga njëri-tjetri, nëse çmimi që blerësi i paguan shitësit është i drejtë dhe i arsyeshëm sipas rrethanave dhe nëse qëllimi parësor i transaksionit të tyre nuk është mashtrim, vonesë, apo pengim i përpjekjeve për të mbledhur një obligim të një mbajtësi të pengut apo kreditori të barrës. Shembull: Marketi Z rregullisht u shet perime konsumatorëve të vet, së bashku me artikujt tjerë ushqimore. Myshterinjtë kanë mundësinë të vazhdojnë të blejnë perimet e tyre dhe arktikut tjerë ushqimore, madje edhe pse X ka një interes sigurues në perime dhe administrate tatimore ka barrë tatimore të regjistruar si duhet ne Regjistrin e Pengut. Megjithatë, nëse marketi Z përpiqet t’i shet stokun e tij përmes një shitje në sasi të madhe një blerësi, blerësi duhet të bëjë një hulumtim të plotë të regjistrimit për të siguruar se nuk ka pengesa (barrë) kundër stokut (rezervave). Në këtë rast, blerësi do të blejë stokun që i është nën interesin sigurues të Z dhe Barrën tatimore. 6. Barrët dhe pronarët përfitues. Një barrë tatimore gjithashtu i bashkëngjitet pasurisë që i përket një pale të tretë, e cila gjykohet të jetë pronar përfitues i një biznesi. Paragrafi 7 i Nenit 33 të Ligjit, përcakton: Barra e përshkruar në Paragrafin 1 të Nenit 27 të këtij Ligji, gjithashtu përvetëson të gjitha pronat që i takojnë palës së tretë për të cilin është konstatuar së është pronar përfitues i biznesit i cili ka krijuar detyrime tatimore, edhe pse biznesi është regjistruar në emër tjetër dhe detyrimi tatimor është krijuar në emrin tjetër. Në rrethanat e tilla, barra tatimore do të përfshijë përshkrimin që do të tregoi se nuk përvetëson vetëm pasurinë e tatimpaguesit në emrin e të cilit është regjistruar biznesi, mirëpo gjithashtu përvetëson edhe pasurinë e pronarit përfitues të biznesit në të cilin është krijuar borxhi tatimor.

6.1. Pronar përfitues është përkufizuar në Ligj si individ apo etnitet juridik i cili gëzon përfitimet nga një aset në pronësi (pasuri e lëvizshme apo e palëvizshme) pa marrë parasysh në emër të kujt është titulli; individi apo entiteti juridik i cili ka dominim dhe kontroll mbi një pasuri. Përcaktimi i pronarit përfitues kërkon një hetim të thellë të fakteve dhe rrethanave të rastit. Faktorët që duhet përfillur në bërjen e përcaktimit përfshinë:

6.1.1. kush bën vendimet ditore të afarizmit dhe si janë bërë ato vendime; 6.1.2. kush i paguan faturat; 6.1.3. kush ka autorizimi të lejë peng asetet e biznesit për kreditime; 6.1.4. kush është pronar i aseteve të biznesit;

155

6.1.5. cila është marrëdhënia ndërmjet pronarit të regjistruar dhe individit të dyshuar të jetë pronari përfitues; 6.1.6. kush kontrollon llogarinë bankare të biznesit; 6.1.7. çdo evidencë tjetër që pronari i regjistruar nuk është i vërteti, pronari përfitues (pronari i regjistruar pranon që është paguar të regjistrojë biznesin në emër të tij, etj.); 6.1.8. fakti i dukshëm se një person është duke e menaxhuar biznesin për dikë tjetër, vetvetiu, nuk e bën atë person pronar përfitues të biznesit.

6.2. Kur përcaktimi të jetë bërë se pronari i regjistruar nuk është pronari i vërtetë (pronari përfitues), Zyrtari i ATK, përgatit raport me shkrim, duke sqaruar bazën për atë përcaktim. Raporti duhet të jetë i miratuar Drejtuesi i Zyrtarit te ATK. Pasi raporti të jetë miratuar, ATK përgatit dhe t’i dërgojë një njoftim personit që konsiderohet të jetë pronar përfitues. Njoftimi duhet të përmbajë me sa vijon:

6.2.1. emrin, adresën dhe numrin personal/numrin fiskal të personit që konsiderohet të jetë pronari përfitues; 6.2.2. bazën faktike për përcaktimin se personi është pronar përfitues; 6.2.3. shumën e tatimit, ndëshkimit dhe interesit që konsiderohet të jetë detyrim nga tatimpaguesi; 6.2.4. kërkesën se detyrimi të paguhet brenda 10 ditëve nga data e njoftimit; 6.2.5. deklarimin për të drejtat e ankesës që janë në dispozicion. Data e njoftimit është data nga e cila llogaritet statusi 6 vjeçar i mbledhjes i paraparë në Neni 33.12.

6.3. ATK do të vendosë një llogari të ndarë në sistemin e vet të procesimit për të pasqyruar borxhin e pronarit përfitues për qëllime monitoruese. Për shkak se veç është borxhi (borxhi i tatimpaguesit) në llogaritë e ATK, borxhi i pronarit përfitues nuk do të përfshihet në llogaritjen e borxheve ndaj ATK. Shuma e mbledhur nga pronari përfitues për borxhin e tatimpaguesit do të aplikohet në borxhin e tatimpaguesit, me qëllim të sigurimit që shuma e përgjithshme e detyrimit tatimor është mbledhur vetëm një herë – qoftë tërësisht nga pronari përfitues, tatimpaguesi, apo me kombinimin e të dyve. 6.4. Kur periudha 10 ditore për pagesë të shumës tatimore të ketë kaluar, ATK mund të regjistrojë barrën e vet kundër pronarit përfitues, edhe pse pronari përfitues mundet ende të ankohet për vendimin. Barra përfshin : Ramadan X, Numri Personal/numri fiskal, si pronar përfitues i Kompanisë ABC (adresa, qyteti, etj.). barra duhet të paraqitet në të gjithë regjistrat e zbatueshëm. Në lidhje me pronarin përfitues barra bart të njëjtat të drejta dhe kompetenca si një barrë tatimore normale.

Shembull: Biznesi XYZ është në emrin e Xhemës. Biznesi ka krijuar një detyrim tatimor prej 3,000 €. Kur zyrtari i ATK-së viziton biznesin, Xhema nuk është aty. Ai flet me Ramadanin, i cili thotë se menaxhon biznesin për Xhemën dhe nuk e di se ku është ai. Zyrtari pyet Ramadanin për informatat financiare – emrin e llogarisë bankare, emrin e qiradhënësit, çdo

156

hua që ka biznesi, asetet e biznesit, borxhet që i ka biznesi, faturat mujore të komunaleve, dhe emrat e çdo mbajtësi të pengut. Përmes këtij hulumtimi, zyrtari përcakton se, edhe pse biznesi është regjistruar në emër të Xhemës, Ramadani është pronari përfitues i biznesit. Fitimet e biznesit janë të depozituara në llogarinë personale bankare të tij, pengjet e regjistruara në Regjistrin e Pengjeve janë të nënshkruara nga ai si pronar i biznesit, Ramadani paguan të gjitha faturat e biznesit nga llogaria personale bankare e vet, Ramadani merr dhe qet të punësuarit pa konsultimin me Xhemën, automjetet e përdorura në biznes janë të regjistruara në emër të Ramadanit – Ramadani gëzon të gjitha përfitimet e pronësisë, madje edhe nëse nuk është i regjistruar në emrin e tij. Zyrtari i ATK, përgatit raportin e vet duke sqaruar bazën për përcaktimin që Ramadani është pronari përfitues dhe e dorëzon atë për miratim. Me marrjen e miratimit, Zyrtari i mbledhjes kërkon që t’i dërgohet një njoftim Ramadanit duke e informuar se ai konsiderohet të jetë pronari përfitues i Biznesit XYZ. Pas 10 ditëve, zyrtari i mbledhjes kërkon të paraqitet një barrë si vijon : Ramadan X, Numri Personal (apo numri fiskal), 0000000000, si pronar përfitues i Biznesit XYZ 123 nëna Terezë Prishtinë 7. Barrët dhe të Emëruarit. Barra tatimore gjithashtu do t’i bashkëngjitet pasurisë së veçantë të te emëruarit në përputhje me paragrafin 8 të Nenit 33 të Ligjit, i cili thotë: Barra e përshkruar në Paragrafin 1 të këtij Neni gjithashtu përvetëson çdo pronë të tatimpaguesit që mbahet nga personi i tretë i cili është konstatuar se mban pronën si i emëruar i tatimpaguesit. Në rrethanat e tilla, barra tatimore do të përfshijë të dhënat se ajo përfshinë jo vetëm pronën e tatimpaguesit, mirëpo gjithashtu përvetëson edhe pronën e veçantë që mbahet nga personi tjetër si i emëruar nga tatimpaguesi.

7.1. I emëruar është dikush i caktuar të veprojë për tjetrin. Sikurse është përdorur në kuptimin e barrës tatimore, i emëruar është një individ, palë e tretë, i cili mban titullin ligjor të pasurisë së një tatimpaguesit, përderisa tatimpaguesi gëzon përdorim dhe përfitim të plotë të pasurisë. Pra, barra tatimore shtrihet në pasurinë që “vërtet” e ka tatimpaguesi edhe pse pala e tretë mban titullin “ligjor” të pasurisë së të emëruarit. Përgjithësisht, pala e tretë, në rastin e të emëruarit do të jetë një individ tjetër, por nuk është gjithnjë ai rast, meqë i emëruari mundet gjithashtu të jetë entitet juridik apo formë tjetër e organizimit. 7.2. Rasti i të emëruarit përgjithësisht përfshin tjetërsim apo transferim mashtrimi të pasurisë së tatimpaguesit për të shmangur detyrimet ligjore. Për të vendosur një rast të barrës për të emëruarin, duhet të tregohet se derisa një palë e tretë mund të ketë titull ligjor të pasurisë, në të vërtetë është tatimpaguesi ai që ka në pronësi pasurinë dhe gëzon përdorim dhe përfitimet të plota të saj. Nuk ka vetëm një faktor të përcaktojë se ekziston rasti i të emëruarit, por një numër i faktorëve të marrë së bashku munden. Rasti i të emëruarit përfshinë, si në vijim:

7.2.1. tatimpaguesi më herët ka pas në pronësi pasurinë; 7.2.2. i emëruari ka paguar pak ose farë për pasurinë; 7.2.3. tatimpaguesi mban posedim apo kontroll mbi pasurinë; 7.2.4. tatimpaguesi vazhdon të përdorë dhe gëzojë pasurinë e bartur, sikurse që tatimpaguesi ka gëzuar para bartjes;

157

7.2.5. tatimpaguesi paguan të gjitha apo shumicën e shpenzimeve të pasurisë; 7.2.6. bartja është për arsye të shmangies së tatimit (nuk është kërkesë për të vendosur/themeluar barrën e të emëruarit).

7.3 Një përcaktim i të emëruarit kërkon analize të fakteve dhe rrethanave të rastit. Faktorët që duhet marrë parasysh në përcaktim, përfshijnë pikat e përcaktuara më lart në 2.7. më sipër. Nëse del se ekziston rasti i të emëruarit, të punësuarit e ATK, duhet përgatitur raport me shkrim, me përshkrimin e fakteve mbi të cilat është bazuar përcaktimi. Raporti, përfshin përcaktimin e shumës së tatimit të vlerësuar kundrejt të emëruarit. Shuma që do të vlerësohet kundrejt të emëruarit është më e vogël nga tatimi që ka tatimpaguesi apo vlera e aseteve mbi të cilat është bazuar përcaktimi për të emëruarin. Raporti me shkrim duhet të miratohet nga një Zyrtar më i lartë i ATK. 7.4. Pas miratimit të raportit me shkrim, ATK, përgatit dhe i dërgon njoftim personit që konsiderohet të jetë i emëruar. Data e njoftimit është data nga e cila llogaritet statuti 6 vjeçar i mbledhjes i paraparë në paragrafin 12 të Nenit 33 të Ligjit. Njoftimi duhet të përmbajë :

7.4.1. emrin, adresën dhe numrin personal / numrin fiskal të personit që konsiderohet të jetë i emëruari; 7.4.2. bazën faktike për përcaktimin se personi është një i dominuar i tatimpaguesit; 7.4.3. shumën e tatimit, ndëshkimit dhe interesi që konsiderohet të jetë obligim nga i emëruari (shuma duhet të jetë më e vogël nga shuma e tatimit, ndëshkimit dhe interesit apo vlera e aseteve që konsiderohen në përcaktimin se i emëruari ekziston); 7.4.4. një kërkesë që shuma obligative të paguhet brenda 10 ditëve nga data e njoftimit; 7.4.5. një deklarim të te drejtave për ankesë që janë në dispozicion.

7.5. ATK do të vendosë një llogari të ndarë në sistemin e vet të procesimit për të pasqyruar borxhin e të emëruarit për qëllime monitoruese. Për shkak se veç është borxhi (borxhi i tatimpaguesit) në llogaritë e ATK, borxhi i pronarit përfitues nuk do të përfshihet në llogaritjen e borxheve ndaj ATK. Shuma e mbledhur nga i emëruari për borxhin e tatimpaguesit do të aplikohet në borxhin e tatimpaguesit, me qëllim të sigurimit që shuma e përgjithshme e detyrimit tatimor është mbledhur vetëm një herë – qoftë tërësisht nga pronari përfitues, tatimpaguesi, apo me kombinimin e të dyve. 7.6. Kur periudha 10 ditore për pagesë të shumës tatimore përfundon, ATK mund të regjistrojë barrën e vet kundër të emëruarit edhe pse i emëruari mundet ende të ankohet për vendimin. Barra, duhet të paraqitet në të gjithë regjistrat e zbatueshëm. Në lidhje me të emëruarin, barra ka të njëjtat të drejta dhe kompetenca si një barrë tatimore normale.

158

7.7. Barra në rastin e të emëruarit, është e njëjtë me barrën tatimore normale, përveç që i emëruari është identifikuar si emër i tatimpaguesit dhe barra i bashkëngjitet vetëm pasurisë së veçantë të të emëruarit.

Shembull 1 : Tatimpaguesi D ka një borxh tatimor ndaj ATK-së. Tatimpaguesi E është një i emëruar i Tatimpaguesit D. Emri në barrë do të ishte Tatimpaguesi E si i emëruar i Tatimpaguesit D. Barra gjithashtu do të identifikojë pasurinë specifike të Tatimpaguesit E (i emëruari) së cilës i bashkëngjitet barra. Shembull 2 : Tatimpaguesi D ka disa kamionë në Ferizaj dhe vepron si shoqëri tregtare individuale. Ai ka filluar veprimtarinë në Qershor 2008. Në Korrik 2008, blen dy kamion për përdorim në punën e tij dhe një te trete duke marrë hua nga banka. Në Tetor 2008, ai transferon titullin e kamionëve në emër të vëllait, Tatimpaguesi E. Në Janar 2009, ai nuk ishte ne gjendje të paguajë Deklaratën e Dhjetorit për TVSh-së të 2008 (afati deri më 31 Janar 2009), duke krijuar një borxh tatimor prej 700€. Administrata Tatimore i dërgon atij një njoftim-vlerësim më 10 Shkurt. Ai po ashtu nuk ka qenë në gjendje të paguajë deklaratën e TVSh-së për Janar (afati deri më 29 Shkurt 2009) dhe ka marrë një njoftim-vlerësim të datës 8 Mars 2009 në shumë prej 800 €. Një Zyrtar i mbledhjes së detyrueshme të ATK-së kontakton tatimpaguesin D më 12 Mars për të biseduar borxhin tatimor dhe kërkesën për pagesë. Për shkak se Tatimpaguesi D ka transferuar titullin e kamionëve të vëllai i tij (Tatimpaguesi E), shoqëria e tij e kamionëve nuk ka asete nga të cilat mund të bëhen mbledhja e tatimit dhe në biznes nuk ka para të mjaftueshme në llogarinë bankare të biznesit për të shlyer borxhin. Pas inspektimeve, zyrtari përcakton se Tatimpaguesi D ka vazhduar të përdorë kamionët në veprimtarinë e tij dhe nuk i ka paguar kompensim vëllait të tij për përdorimin e tyre. Përveç kësaj, Zyrtari përcakton se Tatimpaguesi D ka vazhduar të bëjë pagesa për huan e kamionit. Bazuar në këto fakte, Zyrtari ka përcaktuar se Tatimpaguesi E është i emëruari i Tatimpaguesit D. Zyrtari përgatit raportin, që analizon faktin se Tatimpaguesi E është i emëruari i Tatimpaguesit D. Menaxheri regjional ka miratuar Raportin. Zyrtari i Mbledhjes mandej ka përgatitur një njoftim-vlerësim duke plotësuar kërkesat e nënparagrafit 7.4. më sipër dhe ia ka dërguar atë Tatimpaguesit E. Njoftimi ka qenë i datës 20 Mars 2009. shuma e vlerësimit kundër Tatimpaguesit E është më e vogël se shuma e tatimit obligativ apo vlera e aseteve të përdorë si bazë për përcaktimin e të emëruarit. Në këtë rast, kamionët janë vlerësuar me 7,500 € secili (një total prej 15,000 €), kështu shuma e vlerësimit është e barabartë me shumën e tatimit, ndëshkimit dhe interesit që është obligim (1,500 €, plus ndëshkimi dhe interesi i rrjedhur). Më 31 mars 2009, Zyrtari i ATK ka regjistruar barrën, e cila ka përfshirë informatat vijuese: Emri : Tatimpaguesi E (Numri Personal/numri fiskal) si i emëruar i Tatimpaguesit D (numri fiskal), i kufizuar vetëm në pasurinë e përshkruar në këtë barrë. Adresa : (Adresa e Tatimpaguesit E) Në vetë barrën ka qenë deklarimi vijues:

159

Kjo barrë i bashkëngjitet të gjitha të drejtave, titullit dhe interesit vetëm në pasurinë në vijim me titullin në emër të Tatimpaguesit E. Një kamion (ngjyra e kamionit) (Prodhuesi dhe Modeli), Numri Regjistrues 111-11-1111 Numrin e Identifikimit të Automjeteve 7GJQ123JH674VIN Një kamion (ngjyra e kamionit) (Prodhuesi dhe Modeli), Numri Regjistrues 222-22-2222, Numrin e Identifikimit të Automjeteve 6KLJ456PL875VIN. Ky njoftim është dorëzuar për të pasqyruar interesin e Barrës Tatimore në pasurinë e përshkruar më sipër dhe jo në pasuri tjetër.

Për shkak se kamionët janë peng si siguri për huan nga banka dhe sigurimi është para barrës tatimore, barra tatimore i bashkëngjitet asaj pjese të kapitalit në kamionë që është tepricë e shumës që i takon bankës.

8. Barrët e regjistruara në emrat qoftë të emëruarit apo pronarëve përfitues, lirohen kur i emëruari apo pronari përfitues, shlyen pjesën e vet të borxhit tatimor edhe pse barra tatimore mbetet në fuqi në lidhje me shumat tjera të mbetura ende detyruese për tatimpaguesin. 9. Barrët poseduese. Për qëllime të këtij neni, ‘barrë poseduese, është një barrë në të cilën prona e një borxhliu është në posedim të palës së tretë për të siguruar borxhin.

9.1 Një barrë tatimore e regjistruar, ka përparësi mbi një barrë pasuese poseduese, përveç rasteve të mëposhtme :

9.1.1 punët e riparimit të bëra nga një mekanik i automobilave; 9.1.2 punët riparuese të bëra nga një zdrukthëtar, hidraulik, moler, elektricist, etj.; 9.1.3 një qiradhënës në lidhje më mallrat e qiramarrësit; 9.1.4 një objekt deponimi me qira; 9.1.5 çdo situatë e ngjashme në të cilën pala e tretë mbetet në posedim të pasurisë personale të prekshme e nënshtruar një barre e cila siguron çmimin e arsyeshëm të riparimit apo përmirësimit të asaj pasurie.

9.2 Pasuria e dhënë për barrët poseduese, sikurse janë ato të përshkruara në nënparagrafët 9.1.1 deri 9.1.5 më sipër është bazuar në nevojën për të mbrojtur qiradhënësit, personat deponues dhe personat riparues nga nevoja për të vërtetuar ekzistencën e barrës, apo mungesën e barrës, përpara ndërmarrjes së punës së riparimeve, vendosjes së marrëveshjes për qira, etj. Do të ishte një ngarkesë e madhe mbi ata persona për të pasur regjistra të tillë të barrëve përpara se të merren vesh për të bërë punën riparuese, hyrjes në një marrëveshje për qira, etj.

Shembull : Tatimpaguesi A, një shoqëri tregtare individuale, ka një borxh tatimore prej 1,000 €. ATK, ka regjistruar një barrë në regjistrin e pengut dhe regjistrat tjerë të zbatueshëm. Tatimpaguesit A, i duhet një motor për automjetin e tij. Ai e dërgon automjetin për riparim. Mekaniku te lokali i riparimit bën një riparim të nevojshëm me kosto prej 500 €. Lokali i riparimit, ka një barrë poseduese për 500 € për aq sa për të mbajtur posedimin e automjetit. Ajo barrë poseduese ka prioritet mbi barrën tatimore, edhe pse barra tatimore ka ekzistuar para se borxhi për lokalin e riparimit të ketë lindur.

160

Shembull : Tatimpaguesi B, një entitet ligjor, i nevojitet një objekt deponimi për të deponuar disa prej mallrave të veta. Tatimpaguesi B i ka borxh Administratës Tatimore 2,500 €. Tatimpaguesi B hyn në kontratë me Kompaninë e Deponimit për të Deponuar mallrat. Kontrata e deponimit kërkon pagesat prej 300 € në muaj. Tatimpaguesi B nuk paguan tri pagesa mujore dhe kompania e Deponimit fillon përpjekjet për të nxjerrë jashtë Tatimpaguesin B. Me qëllim të mbulimit të qirasë delikuente (papaguar) Kompania e Deponimit mund t’i shet mallrat për të mbuluar borxhin. Barra tatimore nuk do t’i bashkëngjitet mallrave të Tatimpaguesit B të cilat janë shitur nga Kompania e Deponimit, edhe pse është regjistruar para se të lind borxhi. ATK ka të drejtën të dorëzojë kërkesë për çdo tepricë të mjeteve që kanë dalë nga shitja.

9.3 Nëse një kreditor vendos një barrë poseduese para se ATK të vendosë borxhin tatimor apo kërkesën e barrës, kreditori mund të bëjë përparime kundër sigurimit të dhënë në barrën poseduese deri në atë kohë kur ATK të regjistrojë barrën e vet Regjistrin e Pengut, Zyrën Kadastrale, apo në vendet tjera të përshtatshme të regjistrimit. Pagesat paradhënie mund të vazhdojë të bëhen pasi të jetë regjistruar barra. Nëse ATK jep njoftimin aktual kreditorit për ekzistimin e barrës, kreditori mund të vazhdojë të bëjë pagesa paradhënie për 30 ditë nga data e marrjes së njoftimit aktual dhe ato paradhënie do të kenë përparësi mbi barrën tatimore, ngjashëm me shembullin në nënparagrafin 3.2 të këtij Neni.

10. Lirimi i pasurisë. Paragrafi 10 i Nenit 33 të Ligjit parasheh që ATK mund të lirojë pasuri të veçantë nga efektet e një barre në raste të caktuara. Edhe pse pasuria e veçantë mund të lirohet nga efektet e një barre, e tërë pasuria e mbetur e tatimpaguesit vazhdon të konsiderohet barrë.

10.1. Nënparagrafi 10.1 i Nenit 33 të Ligjit lejon lirimin e një pjese të veçantë të pasurisë së tatimpaguesit pas shlyerjes së pjesshme të detyrimit në një shumë të barabartë me vlerën e interesit të shtetit në pasuri. Me qëllim të pranimit të lirimit sipas kësaj dispozite, tatimpaguesi duhet të dorëzojë një kërkese për lirim të pasurisë nga një barrë bazuar në nënparagrafin 10.1 të Nenit 33 të Ligjit. Së bashku me kërkese duhet të jetë edhe kontrata e shitjes që pasqyron shumën që është paguar për pasurinë, shpërndarja e propozuar e mjeteve, dhe një tregues se tatimpaguesi është hequr tërësisht nga interesi i tij në pasuri. Kërkesa duhet të përfshijë edhe vlerësimet e pasurisë nga dy vlerësues të specializuar të ndryshëm të pasurisë. Pas rishikimit dhe verifikimit të kërkesës, nëse është e rregullt, Drejtori i Përgjithshëm, apo i deleguari i tij, lëshojnë një njoftim tatimpaguesit duke u pajtuar për lirimin e pasurisë në këmbim të pagesës së një shume të përcaktuar që do të shpërndahet nga mjetet e shitjes, me kusht që ATK të marre llogarinë e detajuar për shpërndarjen e mjeteve të shitjes. ATK, lëshon certifikatën e lirimit për blerësin e pasurisë në këmbim të pagesës. Certifikata tregon që pasuria është liruar nga efektet e barrës kundër tatimpaguesit në këmbim të shumës dhe se barra nuk është e bashkëngjitur në atë pjesë të veçantë e pasurisë.

Shembull:

161

Tatimpaguesi ka një detyrim tatimor prej 10,000 €, ATK, ka regjistruar barrët e veta në Regjistrin e Pengut dhe Zyrën Kadastrave. Asetet e tatimpaguesit përfshijnë ndërtesën, të vlerësuar 50,000 € dhe parcelën e tokës të vlerësuar me 12,000 €. Ndërtesa është penguar (ngarkuar) nga një hipotekë me bankën për 45,000 €, e cila ka prioritet mbi barrën tatimore (Barra tatimore e regjistruar më 20 Qershor 2008; hipoteka nga banka e datës 10 Mars 2008). Toka është e penguar nga një hipotekë me bankën për 4,500 €, e cila ka prioritet mbi barrën tatimore (Hipoteka e datës 20 Nëntor 2006). Tatimpaguesi nuk ka qenë në gjendje të marrë një hua (kredit) për të paguar detyrimin e tij tatimor dhe ka hyrë në marrëveshje me këste me administratës tatimore duke kërkuar pagesa prej 1,000 €/muaj. Tatimpaguesi është pajtuar të shesë tokën e tij dhe të kërkoje mjetet në borxhin tatimor. Tatimpaguesi merr një ofertë kushtëzuese për të blerë tokë për 12,500 €. Tatimpaguesi dorëzon një Kërkese për lirim të pasurisë ashtu që ai të mund të bartë titullin pa problem tek blerësi i mundshëm. Kërkese përfshinë një kopje të kontratës së shitjes, dy vlerësime të pavarura nga vlerësuesit e licencuar (një që përcakton vlerën e tokës prej 11,750 € dhe tjetra që përcakton vlerën e tokës më 12,500 €). Përveç kësaj, aplikacioni përfshinë një kopje të deklaratës së tatimit në pronë nga Zyra Kadastrave e cila tregon se toka është vlerësuar për qëllime tatimore me 10,000 € për vitin tatimor 2008. Orari i shpagimit të propozuar nga mjetet e shitjes përfshinë pagesën e hipotekës bankare (4,500 €), taksat ligjore për përgatitjen e dokumenteve dhe regjistrimit (500 €), taksat e vlerësimit (400 €) dhe mbetja (7,100 €) për t’u paguar në ATK, kundrejt borxhit tatimor të tatimpaguesit. ATK merr Kërkesën dhe përcakton se është në interesin e saj për ta pranuar dhe për të lëshuar Certifikatën e Lirimit. ATK përgatit letrën për tatimpaguesin, duke e informuar se do t’i lëshojnë një certifikatë lirimi me përfundimin e shitjes, që e largon tatimpaguesin nga të gjithat të drejtat dhe interesat në tokë, dhe me pranimin e pagesës prej 7,100 €. Zyrtari i ATK shoqëron tatimpaguesin në bankë dhe e vëzhgon tatimpaguesin duke bërë pagesën prej 7,100€ në llogarinë bankare të ATK. Me tej Zyrtari i ATK merr një kopje të pagesës me vulën e bankës. Zyrtari i ATK, i jep Certifikatën e Lirimit, të nënshkruar nga Drejtori i Përgjithshëm, apo i caktuari. Si rezultat i lëshimit të Certifikatës së Lirimit, të cilën tatimpaguesi duhet ta regjistrojë në Zyrën Kadastrave, tatimpaguesi ka qenë në gjendje të shesë tokën e tij pa pasur barrë tatimore. Megjithatë, barra tatimore nuk është liruar dhe ende mbetet e bashkëngjitur në ndërtesën që tatimpaguesi ende e ka në pronësi. Administrata Tatimore ka marrë një pagesë të madhe kundrejt borxhit të tij tatimor, cili do të paguhet në tërësi brenda tre muajve bazuar në marrëveshjen me këste prej 1,000 € në muaj.

10.2. Nënparagrafi 10.2 i Nenit 33 të Ligjit, lejon lirimin e një parcele të veçantë nga efektet e barrës tatimore me kusht që barra t’u bashkëngjitet mjeteve të shitjes me të njëjtat të drejta që ka në lidhje me pasurinë që është shitur. Me qëllim të

162

marrjes së urdhrit për lirim, tatimpaguesi duhet të dorëzojë një Kërkesë për Lirim të pasurisë nga barra bazuar në nënparagrafin 10.2 të Nenit 33 të Ligjit. Së bashku me kërkesën duhet të jetë kontrata e shitjes që pasqyron shumën që është paguar për pasurinë, shpërndarjen e propozuar të mjeteve, dhe një tregues së tatimpaguesi në tërësi i është hequr interesi në pasuri. Kërkesa, përfshin vlerësimet e pasurisë nga dy vlerësues pasurie të ndryshëm të licencuar, plus një kopje të vlerësimit tatimor të pasurisë së palëvizshme nga Zyra e Tatimit në Pronë në Komunë. Kërkesa, gjithashtu, tregon kushtet sipas së cilave është vendosur një fond i cili do t’i nënshtrohet barrëve dhe kërkesave të shtetit në të njëjtën mënyrë dhe përparësi sikurse që ka qenë pasuria (prona) që cila ka qenë e liruar. Pas rishikimit dhe verifikimit të Kërkesës, nëse çdo gjë është në rregull, Drejtori i Përgjithshëm apo i deleguari, e njofton tatimpaguesin se pajtohet të lirojë pasurinë që i nënshtrohet mjeteve nga shitja e vendosur në një fond që do t’i nënshtrohet barrëve dhe kërkesave të shtetit në të njëjtën mënyrë dhe prioritet sikurse që ka qenë pasuria e liruar. Para lëshimit të certifikatës për lirim, ATK, duhet të marrë një llogari të detajuar për shpërndarjet e pritur të mjeteve. Administrata Tatimore do të ketë të drejtën të pyesë për përparësitë që lidhen më të, si dhe përparësitë e kreditorëve tjerë të lartë. ATK, i jep certifikatën e lirimit blerësit të pasurisë në këmbim të evidencës që mjetet e shitjes janë vendosur në një fond të caktuar që i nënshtrohet barrëve dhe kërkesave të shtetit në të njëjtën mënyrë dhe prioritet sikurse pasuria të ishte e liruar. Shpenzimet e arsyeshme dhe të domosdoshme të dala në lidhje me shitjen e pasurisë apo administrimin e mjeteve të shitjes do të paguhet nga mjetet e shitjes përpara shlyerjes së ndonjë kërkese. Të gjitha kërkesat e mjeteve të shitjes duhet të procesohen brenda 60 ditëve pas shitjes, përveç nëse një kërkesë është dorëzuar në gjyq për rishikim, në të cilin rast mjetet do të shpërndahen sa më shpejtë të jetë e mundur pas vendimit të gjyqit.

Shembull : Të marrim parasysh të njëjtat fakte bazike sikurse në shembullin në nënparagrafin 10.1 më sipër, përveç se aty është një kontest lidhur me titullin dhe të drejtat e tatimpaguesit për të shitur tokën. Si rezultat, gjyqi ka urdhëruar që toka e shitur dhe mjetet të vendosen në një llogari dorëzanie duke qenë në pritje të një përcaktimi të pronarit të vërtetë të tokës. E vetmi dallim në mes të kësaj situate dhe asaj në nënparagrafin 10.1 është se administrata tatimore nuk do të marrë menjëherë pagesën nga mjetet e shitjes. Kur gjyqi të marrë vendim mbi pronarin e vërtetë të tokës, mjetet do të shpërndahen. Në ndërkohë, blerësi do të ketë titull të qartë të tokës dhe do të jetë në gjendje të gëzojë përdorimin e saj. Administrata tatimore do të marrë pagesën nga dorëzoni i balancës së mbetur pas baritjes së shpenzimeve të gjyqit, hipotekës bankare dhe taksave juridike të caktuara. Për shkak të shpenzimeve të gjyqit, administrata tatimore do të marrë një pagesë shumë më të vogël se sa do të merrte sipas shembullit në nënparagrafin 10.1. 11. Dispozitat e veçanta për NSh. Nënparagrafi 10.3 dhe paragrafi 11 i Nenit 33 të Ligjit, përfshin dispozitat e veçanta për Ndërmarrjet Shoqërore (ne vijim NSh), të cilat ndalojnë ATK të ndërmarrë masa të mbledhjes së detyrueshme kundër NSh. NSh janë në juridiksionin e Agjencisë Kosovarë për Privatizim (ne vijim AKP). Ligji mbi AKP, përcakton se AKP është i vetmi organ i autorizuar të shesë një NSh apo asetet e saja.

163

Nënparagrafi 11.1 i Nenit 33 të Ligjit parasheh që ATK të mund të regjistrojë një barrë tatimore kundër aseteve të një NSh që ka një borxh tatimor. Përgjithësisht, ai është i vetmi veprim që ATK mund të ndërmarrë kundër një NSh apo aseteve të saj. Megjithatë, nëse një NSh nuk paguan me kohë një borxh tatimor apo hyn në një marrëveshje për pagesë të një borxhi tatimor dhe dështon në atë marrëveshje, ATK është e autorizuar të vazhdojë veprimin e mbledhjes së atij borxhi tatimor përmes një Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë në llogarinë bankare të NSh apo përmes një Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë në fondet tjera që i janë borxh NSh, përfshirë fondet borxh ndaj NSh nga buxheti i Kosovës. Nënparagrafi 11.2 i Nenit 33 të Ligjit parasheh që ATK, duke e regjistruar si duhet barrën e vet kundër aseteve të NSh, ka të drejtë të kërkojë siguri ndaj mjeteve të shitjes kur asetet të jenë shitur nga AKP. Ndalesa për të ndërmarrë aksione të Mbledhjes së Detyrueshme kundër NSh skadon në mesnatë të 31 Dhjetorit 2010. Çdo aset i NSh, i mbetur pas kësaj date mund të konfiskohet dhe të shitet nga ATK për të shlyer çdo borxh tatimor të NSh. Pritet që AKP, të ketë pasur kohë të mjaftueshme për të shitur të gjitha asetet e NSh deri në atë kohë dhe, nëse ato nuk kanë pasur, ATK duhet të ketë të drejtën të përmbarojë kërkesat e veta kundër aseteve të mbetura. Shih paragrafin 13 të këtij Neni për dispozitat që lidhen me periudhën për mbledhjen e borxheve tatimore nga një NSh.

11.1. Për të siguruar kërkesën e vet të siguruar kundër mjeteve të shitjes së një NSH, lirimi i dispozitave të barrës të paragrafit 10 do të jetë procesi përmes së cilit ATK siguron kërkesën e vet kundrejt mjeteve. Nëse ATK ka një barrë në pasurinë që do të likuidohet sipas dispozitave të atij ligji, AKP duhet të aplikojë në ATK për lirim nga pasuria nga efektet e barrës tatimor sikurse është paraparë në nënparagrafin 10.2 të Ligjit. Megjithatë, nuk është e nevojshme për AKP, të dorëzojë vlerësimet nga personat tjerë në lidhje me përcaktimin e vlerës së pronës. ATK, do të pranojë çmimin e shitjes të pronës ashtu siç është realizuar nga AKP meqë paraqet vlerën e pronës. 11.2. Barra e ATK-së do të aplikohet në mjetet e shitjes në përputhje me Ligjin 03/L-067, duke pranuar se Ligjit 03/L-067 ka dispozita specifike lidhur me vendosjen e një fondi dhe shpërndarjen e mjeteve të shitjes së pronës së NSh, përfshirë ato pagesa mandatare të referuara në nënparagrafin 10.3 të këtij Neni. Synimi i kësaj dispozite është se, për arsye të lirimit të pronës nga efektet e barrës, barra e ATK-së transferohet në mjetet e shitjes së pronës dhe i bashkëngjitet atyre mjeteve me prioritet të njëjtë sikurse e ka pasur për vetë pronën. 11.3. ATK do të lëshojë një Certifikatë Lirimi nga efektet e barrës që i nënshtrohet barrës së ATK-së duke mbajtur të njëjtin prioritet në mjetet e vendosura në fondin e likuidimit sikurse që ka pasur në pasurinë që është shitur. Me kusht që të gjitha kërkesat të jenë plotësuar, ATK do të lëshojë lirimin e vet të pronës brenda 5 ditëve pas pranimit të kontratës së shitjes dhe të evidentojë se në të vërtetë shitja ka ndodhur.

12. Periudha Statusore e një Barre dhe kërkesa e ri-paraqitjes. Sikurse është paraparë në paragrafin 12 të Nenit 33 të Ligjit, një barrë është e ne fuqi për periudhën 6-vjeçare, nga data e vlerësimi dhe tatimi më nuk është i mbledhshëm kur barra të ketë pushuar të jetë e vlefshme. Megjithatë, ka përjashtime në ligj, të cilat mundësojnë që barra të jetë e

164

vlefshme për një periudhë të gjatë kohore. Gjithashtu, është detyruese që një barrë të ri-paraqitet me qëllim që të mbajë vlefshmërinë dhe përparësinë e saj në asete të caktuara. Shembull: Tatimpaguesi C dorëzon një deklaratë të TVSh-së për periudhën tatimore Shtator 2004 më 25 Tetor 2004 e cila përfshinë një balancë tatimore të papaguar prej 1,000€ dhe ajo deklaratë është futur në sistemin e procedimit të të dhënave të ATK-së më 31 Tetor 2004. Në atë datë ATK lëshon një Njoftim-vlerësim për tatimpaguesin dhe lind barra tatimore. Sipas paragrafit 12 të Nenit 33 të Ligjit, ATK ka 6 vjet për të mbledhur atë tatim meqë ajo është periudha kohore gjatë së cilës barra është e vlefshme. Përpos ndonjë veprimi që mund të zgjasë periudhën 6 vjeçare të mbledhjes, autorizimi i ATK-së për të mbledhur atë borxh tatimor skadon më 30 Tetor 2010. Nëse ATK më vonë përcakton përmes një kontrolli të tatimpaguesit se Tatimpaguesi C ka nënraportuar obligimin e tij tatimor dhe bën një vlerësim shtesë më 10 Korrik 2007, në shumë prej 5,000€ dhe lëshon një Njoftim-vlerësim në atë datë, një barrë e re tatimore lind më 10 Korrik 2007 për shumën e tatimit të vlerësuar në atë datë, 5,000€. ATK deri më 9 Korrik 2013 mund të mbledhë atë vlerësim shtesë tatimor, përveç nëse ka pasur ndonjë akt për të zgjatur statutin 6 vjeçar të mbledhjes sikurse është nënshkruar në paragrafin 12 të Nenit 33. 13. Përjashtimet nga statuti gjashtë-vjeçar i mbledhjes (periudha e mbledhjes), janë rastet:

13.1. nëse një tatimpagues dorëzon një ankesë në ATK, periudha për mbledhje shtyhet për periudhën kohore nga data që rasti është pranuar në Ankesat e ATK-së deri kur Ankesat e ATK-së të lëshojnë vendimin përfundimtar, plus gjashtë muaj tjerë. Sikurse është paraparë në Nenin 82 të Ligjit, ATK ndalohet të ndërmarrë masë për marrje të pasurisë derisa rasti është në Ankesa, ndonëse mund të regjistrojë barrët tatimore, dhe të ndërmarrë veprime tjera të mbledhjes, kur të jetë e nevojshme.

Shembull : Kërkesa e ankesës së tatimpaguesit është pranuar nga Ankesat e ATK-së më 1 Korrik. ATK lëshon vendimin përfundimtar për rastin më 15 Shtator. Rasti ka qenë në ankesa për 77 ditë. Statuti është shtyrë për 77 ditë, plus 183 ditë tjera, apo gjithsej 260 ditë. Nëse statuti do të skadonte më 20 Tetor 2010, do të shtyhej deri më 6 Korrik 2011 (260 ditë nga data e parë e skadimit të statutit);

13.2. nëse tatimpaguesi ankohet për një vendim të ATK-së në Bordin e Pavarur për Rishqyrtime (ne vijim BPR), periudha për mbledhje shtyhet për periudhën kohore nga data kur rasti është pranuar në BPR, derisa BPR të lëshojë vendimin përfundimtar, plus gjashtë muaj tjerë. Sikurse është paraparë në Nenin 82 të Ligjit, ATK është e ndaluar të ndërmarrë masë për marrje të pasurisë përderisa rasti është në BPR, edhe pse mundet të regjistrojë barrën dhe të ndërmarrë veprime tjera të mbledhjes, kur është e nevojshme. Llogaritja e shtyrjes së statutit

165

është e njëjtë si llogaritja e shtyrjes së statutit për rastin që është dorëzuar në Ankesat e ATK-së sikurse është përshkruar në shembullin e sipërm;

13.3. nëse një borxh i tatimpaguesit është dorëzuar në një gjyq kompetent, periudha për mbledhje shtyhet për periudhën kohore nga data kur rasti është pranuar në gjyq (përfshirë, por nuk është e kufizuar, një gjykimin në apel, një gjykatë për falimentim, një gjyq penal dhe një gjyq ekonomik në një çështje që në veçanti lidhet me borxhin tatimor) gjersa gjyqi i aplikueshëm të ketë lëshuar vendimin përfundimtar, plus gjashtë muaj tjerë (shtesë). Llogaritja e shtyrjes së statutit është e njëjtë si llogaritja e shtyrjes së statutit për rastin që është dorëzuar në Ankesat e ATK-së sikurse është përshkruar në shembullin e sipërm. Përveç atyre rasteve në të cilat një tatimpagues është referuar për ndjekje penale bazuar në një vepër penalë ne fushën e tatimeve, përgjithësisht ATK nuk do të ndërmarrë veprime të mbledhjes së detyrueshme përderisa rasti është nën konsideratë nga gjyqi pa autorizim specifik të gjyqit. Veprimi i mbledhjes së detyrueshme mund të vazhdojë në lidhje me ata tatimpagues që janë referuar për ndjekje penale bazuar në një vepër penale në fushën e tatimeve, përveç nëse ekziston marrëveshje brenda ATK-së apo ndryshe me autoritetin ndjekës. 13.4. nëse tatimpaguesi është një NSh dhe i nënshtrohet privatizimit nga AKP, periudha gjashtë-vjeçare për mbledhjen e tatimit shtyhet pafundësisht. Një barrë kundër një NSh nuk skadon deri në 6 muaj pas shpërndarjes së mjeteve që dalin nga privatizimi që është miratuar nga organi kompetent; 13.5. nëse tatimpaguesi është NP, me pronësi qendrore apo lokale, nuk ka periudhë gjashtëvjeçare të kufizimit për borxhet tatimore. Periudha e mbledhjes për NP nuk skadon derisa borxhi tatimor i NP të jetë shlyer në tërësi.

Shembull : Nëse një NP, ka borxh tatimor për tatimin e mbajtur në burim për punëtorët gjatë periudhës Janar 2004 dhe borxhi tatimor është vlerësuar në sistemin e ATK më 15 Mars 2004, sipas rrethanave normale, periudha e mbledhjes për këtë borxh tatimor do të skadonte më 14 Mars 2010. Që nga koha kur borxhi bëhet nga NP, periudha e mbledhjes nuk skadon deri sa NP të paguan borxhin tatimor që ka për periudhën Janar 2004.

13.6. Nëse një tatimpagues, i cili ka një borxh tatimor, është jashtë Republikës së Kosovës për një periudhë prej më shumë se 3 muaj kalendarik, periudha gjashtë vjeçare shtyhet për periudhën kohore sa tatimpaguesi është jashtë Kosovës dhe për gjashtë muaj tjerë pas kthimit të tatimpaguesit. Mungesa prej tre muajve llogaritet duke filluar në muajin e parë pas muajit të largimit dhe për dy muaj të plotë kalendarik pasues. Nëse një tatimpagues largohet nga Kosova më 20 mars 2009 dhe kthehet më 21 Qershor 2009, ati tatimpagues nuk do të konsiderohet të ketë qenë jashtë Republikës së Kosovës për qëllime të kësaj dispozite meqë ai/ajo nuk ka qenë jashtë Kosovës për tre muaj të plotë kalendarik pas muajit të largimit. 13.7.Sikurse është paraparë në nënparagrafin 12.7 të Nenit 33, nuk ka periudhë gjashtë vjeçare për borxhet tatimore të një organizate buxhetore. Borxhet tatimore

166

të një organizate buxhetore mbeten deri në kohën e tillë kur paguhet borxhi tatimor. 13.8.ATK dhe tatimpaguesi munden që të pajtohen për shtyrjen e statutit të mbledhjes duke nënshkruar marrëveshje me shkrim sipas nënparagrafit 12.7 të Nenit 33 të Ligjit. Marrëveshja, nënshkruhet nga tatimpaguesit (nëse është entitet juridik, nënshkrimi i një zyrtari të autorizuar të entitetit juridik) dhe nga Zyrtari me autorizim të deleguar për të nënshkruar në interes të DP të ATK. Marrëveshja, përshkruan borxhin tatimor që ekziston (secilën periudhë tatimore e ndarë që do të skadojë duhet të shënohet), datën kur periudha e mbledhjes përfundon dhe datën në të cilën periudha e mbledhjes është zgjatur. Periudha e mbledhjes nuk është për më shume se 24 muaj. Çdo heqje dorë duhet të nënshkruhet nga të dy palët së paku 15 ditë përpara se periudha e mbledhjes të skadojë. Statuti i mbledhjes do të zgjatet vetëm një herë sipas kësaj dispozite.

14. Nëse periudha e mbledhjes është zgjatur për ndonjë nga arsyet e përshkruara në paragrafin 13 të këtij Neni, barra tatimore me të cilën lidhen periudhat e zgjatjes së mbledhjes duhet të ridorëzohet në regjistrat e aplikueshëm me qëllim të mbajtjes së përparësisë së ATK. Ri-dorëzimi i tillë, duhet të ndodhë brenda 90 ditëve përpara se periudha e parë e mbledhjes se detyrueshme të përfundoje. Shembull : Shoqëria Tregtare A, ka borxh tatimor për muajt Janar, Shkurt dhe Mars 2003 për TVSh, si dhe për vitin tatimor 2005 për Tatimin në të Ardhurat e Korporatave (ne vijim TAK). Tatimet e TVSh, janë vlerësuar më 5 Mars 2003, 7 Prill 2003 dhe 6 Maj 2003. Borxhi i TAK është vlerësuar më 2 Maj 2006. periudha e mbledhjes për TVSh, pritet të skadojë më 4 mars 2009, 6 Prill 2009 dhe 5 Maj 2009. ATK, ka regjistruar barrët në kadastër dhe regjistrin e pengut për të gjitha tatimet e detyrueshme nga Shoqëria A (TVSh dhe TAK) më 6 Korrik 2006. më 25 Nëntor 2008, ATK dhe Shoqëria A, bien dakord për zgjatje të periudhës së mbledhjes për detyrimet e TVSh, deri më 31 Dhjetor 2010. Deri 4 dhjetor 2008, ATK duhet të ri-dorëzojë barrën e vet si në kadastër ashtu edhe në regjistrin e pengut për të treguar se periudha e mbledhjes për detyrimet e TVSh, është zgjatur deri më 31 Dhjetor 2010 dhe barra për TVSh, mbetet e vlefshme deri atë datë. Barra e ri-dorëzuar, duhet të përfshijë përshkrimin e detyrimeve tatimore të mbuluara me barrën (lloji i tatimit, periudha tatimore dhe shuma e detyrimeve për secilën periudhë tatimore), datën kur barra e parë është regjistruar, numrin e dokumentit të barrës së parë, faktin se barra e ri-dorëzuar është një zgjatje e barrës së parë dhe prioriteti i vendosur nga barra e parë mbetet në efekt deri në datën e vendosur nga barra e ri-dorëzuar. Barra e parë ka përfshirë detyrimin për TAK. Megjithatë, meqë periudha e mbledhjes për detyrimin e TAK nuk skadon deri më 5 Korrik 2012, nuk preket nga kërkesat e ri-dorëzimit dhe nuk ka nevojë të përfshihet ajo periudhë tatimore në barrën e ri-dorëzuar. Barra e ri-dorëzuar në veçanti i referohet detyrimeve të TVShsë.

Neni 34 - Masë për marrje pasurie (Ligji Nr. 03/L-222)

167

1. Në qoftë se një person i cili është i detyruar të paguajë një lloj tatimi nuk paguan ose refuzon të paguajë brenda dhjetë (10) ditëve pas dorëzimit të një njoftimi për vlerësim, Drejtori i Përgjithshëm ose zyrtari i autorizuar me shkrim nga Drejtori i Përgjithshëm ka të drejtë të ligjshme të mbledhë shumën e tillë (dhe shuma të tjera që janë të mjaftueshme për të mbuluar shpenzimet e masës për marrje pasurie) me masën për konfiskimit pasurie që i përket personit të tillë (qoftë në pronësi fizike të tatimpaguesit ose një personi të tretë). 2. Me qëllim që të ekzekutimit të masës për konfiskim pasurie, një zyrtar i autorizuar do t’i dorëzojë njoftimin për konfiskim personit (përfshirë, por jo e kufizuar për, punëdhënësit, bankave, institucioneve të tjera financiare apo autoriteteve publike) që ka kontroll ose posedim të pasurisë që i përket tatimpaguesit (qoftë e tundshme, patundshme, e prekshme ose e paprekshme) ose ai i cili i ka një detyrim tatimpaguesit në kohën kur është nxjerrë masa për marrje pasurie. Një masë për marrje pasurie e ushtruar sipas autoritetit të këtij nën-paragrafi do të konsiderohet të jetë një masë për marrje pasurie e vazhdueshme, në kohën kur është ushtruar (shërbyer), që është e shoqëruar me një kopje nga barra tatimore e regjistruar në Regjistrin e Pengut, apo e një regjistri të tillë që mund të jetë pasuese e Regjistrit të Pengut, dhe marrësi i masës së marrjes së pasurisë këshillohet me shkrim që masa për marrje pasurie do të konsiderohet të jetë një masë e vazhdueshme e marrjes së pasurisë qe zgjatet nga data kur është ushtruar për së pari herë masa e marrjes së pasurisë deri në datën në të cilën tatimi dhe të gjitha shtesat dhe aktualitetet (përllogaritjet), paguhen plotësisht, ose masa për marrje pasurie është lëshuar, cilado që është më herët. 3. Në rast se pasuria përbëhet prej rrogës ose pagave të paguara, zyrtari i autorizuar do t’i dorëzojë një njoftim për konfiskim zyrtarit ose punëdhënësit i cili ka për detyrë të paguajë rrogën ose pagat. 4. Njoftimi për konfiskim do të përmbajë:

4.1. tatimpaguesin të cilit i është konfiskuar pasuria; 4.2. vendndodhjen e pasurisë; 4.3. llojin e detyrimit; 4.4. periudhën tatimore për të cilën ka lindur detyrimi; dhe 4.5. shumën e tatimit të vlerësuar.

5. Duke iu nënshtruar paragrafëve 2. dhe 3. të nenit 82 të këtij ligji çdo pasuri që i nënshtrohet njoftimit për konfiskim mund të konfiskohet nga zyrtari i autorizuar, ose të drejtat e përdorimit të kësaj pasurie nga çdo person mund të kufizohen që këtej e tutje (në mënyrë që ky person mund të shfrytëzojë pasurinë nën mbikëqyrjen e ATK-së, por nuk mund të tjetërsojë pasurinë), me kusht që në secilin rast pasuria e tillë nuk mund (përveç kur pasuria mund të prishet) të shitet ose të tjetërsohet brenda tridhjetë (30) ditë ky afat fillon të rrjedh nga data e konfiskimit të pasurisë deri në datën e shitjes së kësaj pasurie. 6. Në qoftë se zyrtari i autorizuar arrin në përcaktimin se mbledhja e tatimit është në rrezik, ky zyrtar mund të bëjë njoftimin dhe kërkesën për pagesë të menjëhershme të tatimit dhe, në rast të mospagesës ose refuzimit për të paguar tatimin, mbledhja e tatimit në bazë të masës për marrje pasurie e përmendur hyn në fuqi pa respektuar periudhën dhjetë (10) ditore të përmendur në paragrafin 1, periudhën tridhjetë (30) ditore të përmendur në

168

paragrafin 5. të këtij neni dhe kufijtë kohor të detajuar në paragrafëve 2. dhe 3. të nenit 82 të këtij ligji. 7. Pavarësisht dispozitave të paragrafit 2. të këtij neni, masa për marrje rroge ose page që duhet ti paguhet ose që i është paguar tatimpaguesit do të jetë e vazhdueshme dhe do të shtrihet nga data kur kjo masë është vendosur për herë të parë deri në datën kur detyrimi për të cilin lindi masa e marrjes të jetë plotësuar ose të jetë bërë e pabazë. 8. Në rastet kur pasuria mbi të cilën është vendosur masa e marrjes nuk është e mjaftueshme për të plotësuar pretendimin për të cilën u vendos masa e marrjes, zyrtari i autorizuar mundet, më pas, dhe sa herë të jetë e nevojshme, të vazhdojë të vendosë masa marrjeje mbi pasuri të tjera që mund t’i nënshtrohen masës së marrjes derisa të jetë paguar tërësisht shuma e detyrimit nga personi në fjalë, së bashku me të gjitha shpenzimet.

Neni 35 Veprimet para Mbledhjes së Detyrueshme të borxhit tatimor


1. Nëse tatimpaguesi shpërfill apo refuzon të paguajë obligimin tatimor brenda 10 ditëve pas dërgimit të një njoftim-vlerësimi sikurse është përshkruar në Nenin 31 të Udhëzimit Administrativ, ATK është e autorizuar të mbledhë obligimin tatimor, plus të rrjedhurat, me masë të marrjes së pasurisë së tatimpaguesit apo të drejtat në pasurinë e tij. Përpara ndërmarrjes së veprimeve të mbledhjes së detyrueshme kundër ndonjë pasurie, apo të drejtave në pasuri, të tatimpaguesit, ATK do të regjistrojë barrën e vet tatimore në regjistrat e aplikueshëm sipas përshkrimit në Nenin 32, të këtij Udhëzimi Administrativ. 2. Për të dhënë një mundësi të fundit për të kryer pagesën vullnetarisht dhe për të siguruar se tatimpaguesi është plotësisht në dijeni për borxhin tatimor dhe pasojat për mospagesë apo për mos-arritje të marrëveshjes për pagesë, ATK dërgon “Njoftim Përfundimtar” te tatimpaguesi dhe e paralajmëron për veprimet e konfiskimeve apo të tjera, brenda 10 ditëve, nëse borxhi tatimor i tërësishëm nuk është paguar, apo aranzhimet për pagesë nuk janë kryer, përpara se koha të ketë skaduar. Njoftimi Përfundimtar, duhet të tregojë qartë se është njoftim i fundit dhe nëse nuk ka përgjigje, veprimi i mbledhjes së detyrueshme, përfshirë konfiskimin e pasurisë së mbajtur nga tatimpaguesi apo një palë e tretë, do të filloje pa paralajmërim tjetër. Njoftimi, dërgohet në adresën e fundit të ditur të vendbanimit apo selinë e shoqërisë së tatimpaguesit, me postë të regjistruar ose të dërguar dorazi. Njoftimi duhet të përfshijë :

2.1. emrin e tatimpaguesit; 2.2. numri identifikues i tatimpaguesit; 2.3. datën e njoftimit; 2.4. lënda dhe periudha apo periudhat tatimore me të cilat lidhet njoftimi; 2.5. shuma e tatimit të vlerësuar, ndëshkimeve dhe interesit; 2.6. një kërkesë për pagesë të shumës obliguese; dhe 2.7. vendi dhe mënyra e pagesës së shumës obliguese.

169

3. Nëse, pas 10 ditëve nga data kur Njoftimi Përfundimtar i është dërguar tatimpaguesit, borxhi tatimor nuk paguhet, ATK, vendos për Masë për Marrje të Pasurisë në pasurinë që i takon tatimpaguesit, qoftë në posedim fizik të tatimpaguesit apo një personi të tretë. Megjithatë, sikurse është paraparë në Nenin 82 të Ligjit, ATK ndalohet të marrë aksion të detyrueshëm kundër pasurisë së paluajtshme përderisa tatimpaguesi ka të drejtë të ankohet në Ankesat e ATK-së apo Bordin e Pavarur për Rishqyrtime (me poshtë BPR), apo përderisa ankesa është pezull në Ankesat e ATK-së apo BPR. 4. Sikurse është paraparë në paragrafin 6 të Nenit 34 të Ligjit, një njoftim përfundimtar nuk është i nevojshëm në rast të një përcaktimi se mbledhja e tatimit është në rrezik. Sikurse është përshkruar në paragrafin 3 të Nenit 31 të këtij Udhëzimi Administrativ, regjistrimi i një barre tatimore dhe mbledhje të detyrueshme mund të ndërmerret menjëherë pas dërgimit të Njoftimvlerësimit.

Neni 36

Masë për Marrje të Pasurisë të Mbajtur nga një Person i tretë (Udhëzimi Administrativ Nr. 15/2010)

1. Një masë për marrje pasurie është një instrument konfiskimi përmes së cilës pasuria (qoftë e lëvizshme, e palëvizshme, e prekshme apo e paprekshme), e një borxhliu tatimor transferohet në ATK. Sikurse është përdorë në këtë Nen, termi ‘pasuri’ përfshinë çdo formë të të drejtave, të tanishme apo të mëvonshme, në pasuri; interesat e ekuitetit në pasuri; dhe të ardhura. Sikurse është përdorë në këtë Nen, përveç nëse ceket ndryshe, termi ‘masë për marrje të pasurisë’ i referohet vetëm një konfiskimi të pasurisë të borxhliut tatimor të mbajtur nga një person i tretë. 2. Pas skadimit të periudhës 10 ditore të dhënë në Njoftimin Përfundimtar të përshkruar në Nenin 35 më sipër, ATK mund të vendosë masë në pasurinë në posedim nga një palë e tretë duke dërguar një Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë në palën e tretë. Personat që konsiderohen palë të treta janë bankat; punëdhënësit; borxhlinjtë e tatimpaguesit, përfshirë, por duke mos u kufizuar në, pagesat e kontratës, llogaritë rrjedhëse, qiratë apo lizingjet; autoritetet publike; institucionet tjera financiare; dhe çdo person tjetër i cili është në posedim të pasurisë që i përket tatimpaguesit (qoftë e lëvizshme, e palëvizshme, e trupëzuar, apo e patrupëzuar), apo i cili i ka një obligim tatimpaguesit në kohën kur është bërë masë për marrje të pasurisë. Për sqarim të Nenit 28 të Ligjit, termi “person” përfshin edhe “autoritet publik’ si është Thesari, sipas përcaktimit në Ligj. 3. Për konfiskimin e pasurisë në posedim nga një palë e tretë, një Zyrtar i autorizuar i ATK, duhet të dërgojë një Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë (gjithashtu i njohur si Urdhër për Bllokim dhe Transfere) tek personi në posedim të pasurisë së tatimpaguesit. Përveç kësaj, ATK duhet t’i dërgojë tatimpaguesit një kopje të Njoftimit Masë për Marrje të Pasurisë duhet t’i adresohet personit në posedim të pasurisë, dhe përfshinë:

170

3.1. Emrin dhe adresën e tatimpaguesit pasuria e të cilit është konfiskuar, përfshirë numrin fiskal të tatimpaguesit; 3.2. identifikimin e detyrimit tatimor ,përfshirë llojin e tatimit, periudhën(at) tatimore, shumën obligative për secilën periudhë tatimore dhe totalin e bilancit obligativ; 3.3. bazën ligjore për ATK-në për të lëshuar një Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë 3.4. Obligimi i pranuesit të Njoftimit për Masë për Marrje të Pasurisë për të ekzekutuar Njoftimin për Masë për Marrje të Pasurisë, e cila përfshinë transferimin e çdo fondi të mbajtur në llogarinë e caktuar nga ATK, apo për të bllokuar çdo pasuri tjetër të mbajtur nga pranuesi; 3.5. identifikimi i llogarisë bankare në të cilën do të transferohet çdo fond i mbajtur dhe afati brenda së cilit fondet e tilla duhet të transferohen; 3.6. Udhëzimet se si të përmbushet Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë, përfshirë numrin e llogarisë në të cilën do të bëhet çdo pagesë; dhe 3.7. Përshkrimin e sanksioneve të mundshme për t’iu përmbajtur kërkesave ligjore për përpunimin dhe përgjigjen për një Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë.

4. Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë nuk është i vetmi dokument përmes së cilit ATK, konfiskon pasurinë në posedim të palës së tretë (qoftë e mbajtur fizikisht apo një shumë që personi në posedim është i detyruar për tatimpaguesin), por po ashtu është dokument i cili kërkon që pasuria nën masën për marrje të pasurisë të dorëzohet dhe, nëse pasuria është në formë të parasë që i është borxh, i përket, apo mbahet në emër të tatimpaguesit, paratë e tilla duhet të paguhen në ATK në llogarinë e caktuar në masë për marrje të pasurisë. Shuma që i nënshtrohet Masës për Marrje të Pasurisë, është shumë e plotë e pasurisë së mbajtur nga personi i tretë, deri në shumën totale të tatimit dhe rrjedhjeve obligative sikurse është treguar në Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë; apo shuma të cilën personi i tretë detyrohet të paguajë tatimpaguesin, deri në shumën totale të obligimit tatimor sikurse është treguar në Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë. 5. Sikurse është paraparë në paragrafin 2 të Nenit 34 të Ligjit, Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë i bashkëngjitet vetëm pasurisë së mbajtur nga personi i tretë (apo shumës për të cilën personi i tretë është i obliguar për tatimpaguesin) në kohën kur Njoftimi për Masë për Marrje të Pasurisë është paraqitur. Megjithatë, ai paragraf po ashtu parasheh që masa për marrjen e pasurisë është e vazhdueshme sipas rrethanave vijuese:

5.1. Njoftimi për Masë për Marrje të Pasurisë është i shoqëruar me një kopje të barrës tatimore të regjistruar në Regjistrin e Pengut dhe Njoftimi për Masë për Marrje të Pasurisë nuk përfshinë borxhet tatimore të cilat nuk janë përfshirë në barrën tatimore; dhe 5.2. Njoftimi për Masë për Marrje të Pasurisë përmban një deklarim se është një masë për marrje të pasurisë e vazhdueshme dhe i bashkëngjitet gjithë pasurisë që aktualisht është në posedim të personit të tretë, si dhe çdo pasuri tjetër e tatimpaguesit që mund të vijë në posedim të palës së tretë deri në kohën kur borxhi tatimor, përfshirë të gjitha të rrjedhurat dhe shtesat janë paguar në tërësi, apo deri kur ATK do të lëshojë njoftimin për heqjen e masës për marrjen e pasurisë, cilado qoftë më e hershme.

171

6. Me pranimin e Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë, personi në posedim të pasurisë, që i përket tatimpaguesit, nuk do të synojë të prishë Masën për Marrje të Pasurisë duke transferuar pasurinë, apo duke kryer pagesën, tek ndonjë personi tjetër (përfshirë tatimpaguesin) të çdo shume që i nënshtrohet masës për marrje të pasurisë. Çdo personi në posedim të parasë, apo të drejtave në para, duhet të paguajë shumën e detyrimit për të paguar apo mbajtur në llogarinë e ATK-së, të caktuar në Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë brenda 10 ditëve pas pranimit të Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë. 7. Përveç paragrafëve 1 deri 6 të këtij Neni, trajtim i veçantë kërkohet për dërgimin e Njoftimit për Masë të Marrjes së Pasurisë në banka dhe institucione financiare. Një Njoftim apo Masë për Marrje të Pasurisë i dërguar në një bankë apo institucion financiar është një masë për marrje të pasurisë e vazhdueshme nën kushtet e përshkruara në paragrafin 5 të këtij Neni. Një bankë mund të caktojë një vend të vetëm për dërgimin e të gjitha Njoftimeve për Masë për Marrje të Pasurisë së ATK-së, në rastin e tillë data dhe koha e pranimit nga banka në vendin e saj të caktuar do të jetë data dhe koha e aplikueshme në të gjitha filialet e bankës në lidhje me përmbushjen e Njoftimit për Masë për Marrje të Pasurisë. Bankat do të respektojnë procedurat vijuese:

7.1. Menjëherë të bllokojë të gjitha llogaritë që i përkasin tatimpaguesit me emrin në Njoftimin për Masë për Marrje të Pasurisë; 7.2. T’i përgjigjet ATK-së brenda 5 ditëve nga pranimi i Njoftimit për Masë për Marrje të pasurisë për të informuar ATK-në nëse banka ka ndonjë obligim ndaj tatimpaguesit (përfshirë, por duke mos u kufizuar në, llogarinë(të) që i përket tatimpaguesit, llogarinë(të) e mbajtur nga një person i tretë në emër të tatimpaguesit, apo çdo obligim tjetër që banka i ka tatimpaguesit) dhe shumën(at) për të cilën banka është e obliguar në kohën e dërgimit në bankë të Njoftimit për Masë për Marrje të Pasurisë; 7.3. Të paguajë në llogarinë e caktuar nga ATK shumën e çdo obligimi të bllokuar, deri në shumën e tatimit dhe rrjedhjeve obligative nga ATK-së nga tatimpaguesi; 7.4. Të kryej pagesën që kërkohet në nënparagrafin 7.3. më sipër brenda 10 ditëve pasi të jetë dërguar në bankë Njoftimi për Masë për Marrje të Pasurisë; 7.5. Nëse Njoftimi për Masë për Marrje të Pasurisë që i është dërguar bankës i plotëson të gjitha kërkesat për një masë për marrje të pasurisë të vazhdueshme, sikurse është përshkruar në paragrafin e këtij Neni, obligimi i bankës në lidhje me atë Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë vazhdon deri sa të jetë plotësuar borxhi tatimor, përfshirë të gjitha të rrjedhurat; 7.6. Nëse banka ka një marrëveshje për mbitërheqje me tatimpaguesin e cila nuk është regjistruar në Regjistrin e Pengut, banka nuk do të ketë të drejtë të kompenzojë një shumë borxh në një mbitërheqje kur ATK të ketë paraqitur në bankë një Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë, deri në kohën kur Njoftimi për Masë për Marrje të Pasurisë të jetë shlyer tërësisht; 7.7. Nëse ATK bie në dijeni që më shumë se një bankë ka obligim në lidhje me tatimpaguesin, ATK mund t’i dërgoj një Njoftim për Masë për marrje të Pasurisë secilës prej atyre bankave. Bazuar në përgjigjet nga secila bankë lidhur me shumën me të cilën ato janë të obliguara, ATK do të përpjesëtoj shumat që secila

172

bankë duhet të paguaj në shlyerjen e Njoftimit për Masën për Marrje të Pasurisë. Kjo do të nënkuptojë se fondet nga secila bankë do të transferohen dhe asnjë bankë nuk do të dëmtohet në dërgimin e shumës së tërësishme të fondeve të veta përderisa banka tjetër kërkohet të bartë një shumë më të vogël. Nëse një bankë nuk përgjigjet, ATK nuk do të ketë bazë për përpjesëtim të shumës nga ajo bankë dhe do të mbledhë shumën e tërësishme të obligimit të mbajtur nga ajo bankë, dhe të përpjesëtojë çdo bilanc të mbetur në mes të bankave tjera që janë përgjigjur. 7.8. Kur një bankë të ketë pranuar një Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë nga ATK dhe një urdhër për ekzekutim nga një gjyq, do të aplikohet parimi i pari në kohë, i pari në të drejtë. Sipas këtij parimi, nëse Njoftimi për masë për Marrje të Pasurisë i ATK-së është pranuar para urdhrit të gjyqit për ekzekutim, banka do të respektojë Njoftimin për Masë për Marrje të Pasurisë të ATK-së para urdhrit të gjyqit; nëse urdhri i gjyqit është pranuar para Njoftimit për Masë për Marrje të Pasurisë së ATK-së, banka do të respektojë urdhrin e gjyqit para Njoftimit për Masë për Marrje të Pasurisë. Paragrafi 1 i nenit 35 të Ligjit parasheh që, “çdo person në posedim (apo i obliguar për) të pasurisë së nënshtruar masës për marrje të pasurisë në të cilën një masë për marrje të pasurisë është bërë, me kërkesën e një zyrtari të autorizuar, do t’i dorëzojë pasurinë e tillë (apo të shlyej obligimin e tillë) zyrtarit të autorizuar, përveç nëse pjesa e tillë e pasurisë, në kohën e kërkesës së tillë, i është nënshtruar ekzekutimit nën ndonjë proces gjyqësor”. 7.9. Pa marrë parasysh natyrën vazhduese të Njoftimit për Masë për Marrje të pasurisë, nëse një Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë është paraqitur në një bankë e cila nuk ka obligime për tatimpaguesin, ai Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë nuk është masë për marrje të pasurisë e vazhdueshme dhe banka do të lirohet nga obligimet e veta në lidhje me atë Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë me t’u përgjigjur ATK-së ku tregon se nuk ka obligime nga tatimpaguesit. Nëse më vonë kjo gjendet të jetë e pavërtetë, obligimi i bankës për ATK-në në lidhje me Njoftimin për Masë për Marrje të pasurisë do të jetë efektiv nga data kur Njoftimi për Masë për Marrje të pasurisë fillimisht i është dërguar bankës.

8. Përveç dispozitave të paragrafëve 1 deri 6 të këtij Neni, Njoftimi për Masë për Marrje të pasurisë i paraqitur në Departamentin e Thesarit të Kosovës po ashtu kërkohet të trajtohet në mënyrë të veçantë si vijon:

8.1. ATK është e autorizuar t’ia komunikojë në mënyrë elektronike Departamentit të Thesarit llogaritë që duhet t’i bllokojë, përderisa të dy palët pajtohen për një marrëveshje të tillë dhe transmetimi elektronik nga ATK identifikon borxhliun tatimor, numrin fiskal dhe borxhin total të tij, pavarësisht kërkesave për një Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë siç është përshkruar në paragrafin 3 të këtij Neni; 8.2. Nëse transmetimi i tillë elektronik është vendosur, masa për marrje të pasurisë në Thesar do të jetë e vazhdueshme përderisa ATK të informojë Thesarin se masa për marrjen e pasurisë është e vazhdueshme dhe i vërteton Thesarit se barrët për borxhet tatimore që i nënshtrohen masës për marrje të pasurisë të jenë

173

regjistruar si duhet në Regjistrin e Pengut, pavarësisht kërkesës së përshkruar në paragrafin 5 të këtij Neni; 8.3. Nëse një Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë do të dërgohet përmes një mënyrë ndryshe nga ajo elektronike, ai Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë duhet të plotësojë të gjitha kërkesat e paragrafit 3 të këtij Udhëzimi Administrativ. Ai Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë do të jetë masë për marrje të pasurisë i vazhdueshëm nëse i plotëson kërkesat e paragrafit 5 të këtij Udhëzimi Administrativ; 8.4. Zyrtarët e ATK-së dhe Departamentit të Thesarit do të vendosin procedurat e duhura për të siguruar përmbushjen e dispozitave të këtij Udhëzimi Administrativ.

9. Nëse shuma e nënshtruar masës për marrje të pasurisë nuk është dorëzuar në ATK brenda periudhës 10 ditore të paraparë në paragrafin 6 të këtij neni, ATK do të paraqesë një Kërkesë Përfundimtare tek personi të cilit Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë i është paraqitur. Kërkesa Përfundimtare do të japë një periudhë tjetër 10 ditore për personin të cilit Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë i është paraqitur ku kërkohet të përmbushë kërkesat e masë për marrje të pasurisë. Kërkesa Përfundimtare do t’i paraqitet personalisht një individi përgjegjës i palës së tretë dhe të njoftohet nga individi përgjegjës për të konfirmuar pranimin e Kërkesës Përfundimtare. Konfirmimi do të përfshijë datën dhe kohën kur është paraqitur Kërkesa përfundimtare. Në kohën e dërgimit të Njoftimit Përfundimtar, Zyrtari i autorizuar i ATK do të informojë individin përgjegjës për pasojat e mosplotësimit të kërkesave e Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë dhe Kërkesës Përfundimtare. Nëse personit të cilit i është paraqitur Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë nuk ka mundësi të paguajë shumën e tërësishme të masës për marrje të pasurisë, ATK mund të autorizojë pagesën e shumës obligative me këste, që do të zgjasnin jo më shumë se 6 muaj. 10. Paragrafi 2 i Nenit 35 i Ligjit parasheh, “çdo person, që nuk dorëzon ose refuzon të dorëzojë çdo pasuri që i nënshtrohet një masë për marrje të pasurisë me kërkesën e zyrtarit të caktuar, personalisht do të jetë i detyruar nga shtetit në një shumë të barabartë me vlerën e pasurisë që nuk është dorëzuar, por nuk tejkalon shumën e tatimit për mbledhjen e të cilit është vënë masa për marrjen e pasurisë (së bashku me interesin, sanksionet dhe shpenzimet), sikur të ishte nëndeklarim i tatimit.” Për qëllime të këtij paragrafi, termi person, përveç kuptimit të dhënë në Ligj, do të përbëjë bankën, institucionet financiare, punëdhënësin, qiradhënësin/lizingdhënësin, apo themelta tjera afariste në të cilat Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë është paraqitur. Në qoftë se, pas lëshimit të Njoftimit Përfundimtar, personit të cilit Masa për Marrjen e Pasurisë është paraqitur dështon apo neglizhon të paguajë në ATK shumën që i nënshtrohet Masës për Marrje të Pasurisë, ATK do t’i lëshojë një Njoftim-vlerësim atij personi. Njoftim-vlerësimi do të përmbajë të njëjtat informata siç kërkohen në Nenin 31 të këtij Udhëzimi Administrativ. Përveç kësaj, duhet të cekë se vlerësimi është bërë nën autorizimin e paragrafit 2 të Nenit 35 të Ligjit 03/L-222 Mbi Administratën Tatimore dhe Procedurat, pas (emri i personit kundër kujt është bërë vlerësimi) mospagimit të shumës së cekur në Njoftim-vlerësim, edhe pse Kërkesa përfundimtare i është lëshuar për atë pagesë. Shuma që do të vlerësohet do të jetë nj shumë e barabartë me vlerën e pasurisë së mos-dorëzuar, por nuk do të tejkalojë shumën totale të tatimit për të cilën Kërkesa Përfundimtare është bërë, plus çdo interes, ndëshkim i

174

aplikueshëm dhe shpenzime sikurse janë përshkruar në paragrafin 2 të Nenit 35 të Ligjit. Një vlerësim i bërë në përputhje me dispozitat e paragrafit 2 të Nenit 35 të Ligjit do të jetë i mbledhshëm në të njëjtën mënyrë si tatimi. Pagesa e shumës së vlerësuar sipas Paragrafit 2 të Nenit 35 të Ligjit nuk do ta lirojë personin të cilit Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë dhe Kërkesa Përfundimtare i janë paraqitur nga përgjegjësia për të paguar në ATK shumën e tërësishme të pasurisë së mbajtur nga personi i tretë, deri në shumën totale të tatimit obligativ sikurse është treguar në Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë; apo shumën të cilën personi i tretë është i obliguar t’ia paguajë tatimpaguesit, deri në shumën totale të tatimit te detyruar, sikurse është treguar në Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë. 11. Paragrafi 3 i Nenit 35 të Ligjit parasheh që çdo person i përshkruar në paragrafin 10 të këtij Neni do të t’i detyrohet sanksioneve sikurse janë paraparë në paragrafin 1 të Nenit 55 të Ligjit. Shuma e sanksionit vendoset sipas këtij paragrafi (sipas paragrafit 3 të Nenit 35 të Ligjit) është e kufizuar në një shumë të barabartë me 50% të shumës së mbuluar si rezultat i lëshimit të Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë (shuma e pasurisë së mbajtur nga personi i tretë, deri në shumën totale të tatimit obligativ sikurse është treguar në Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë; apo shumën të cilën personi i tretë është i obliguar t’i paguajë tatimpaguesit, deri në shumën totale të tatimit obligativ sikurse është treguar në Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë). Shembull : Tatimpaguesi A i ka borxh ATK 5,000 € në tatim plus ndëshkimet dhe interesi. Ai ka një llogari në Bankën X me gjithsej 3,000€ dhe ABC sh.p.k. i ka atij 7,000€ borxh për punën që ai e ka bërë gjatë punës normale të biznesit të tij. Administrata Tatimore i paraqet një Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë në Bankën X më 15 Shkurt dhe banka X paguan 3,000€ që është mbajtur për Tatimpaguesin A në llogarinë e caktuar nga ATK më 22 Shkurt. Më 10 Mars, Administrata Tatimore mandej paraqet një Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë në ABC sh.p.k., në shumë prej 3,000€ përfshirë ndëshkimet dhe interesin. Deri më 25 Mars, ABC sh.p.k. nuk i është përgjigjur Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë. Meqë ABC sh.p.k. nuk i është përgjigjur Njoftimit për Masë për Marrje të Pasurisë, Zyrtari i autorizuar i ATK, paraqet një Kërkesë Përfundimtare në ABC sh.p.k. duke i dërguar personalisht Kërkesën Përfundimtare tek Drejtuesi i Përgjithshëm i ABC sh.p.k. dhe duke marrë vërtetimin se ABC sh.p.k. ka marrë kërkesën Përfundimtare, përfshirë datën dhe kohën kur është paraqitur Kërkesa Përfundimtare. Drejtuesi i Përgjithshëm pranon se nuk ka kontest lidhur me shumën borxh për Tatimpaguesin A. Zyrtari i autorizuar i ATK, informon Drejtuesin e Përgjithshëm për pasojat e mos-plotësimit të kërkesave të Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë dhe Kërkesës Përfundimtare. Më 8 Prill, ABC sh.p.k. ende nuk i është përgjigjur Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë apo Kërkesës Përfundimtare. Zyrtari i ATK, përgatit Njoftim-vlerësim, sikurse është përshkruar në paragrafin 10 të këtij Neni. Njoftim-vlerësimi do të tregojë si tatim shumën e përgjithshme të pagesës që ATK duhet të pranojë nga ABC sh.p.k. (3,000 € plus ndëshkimi dhe interesi që ka lindur që kur është paraqitur Kërkesa Përfundimtare); përveç

175

kësaj, Njoftim-vlerësimi do të përfshijë një sanksion në shumën e 1,500 € (apo një shumë të barabartë me 50% të shumës së mbulueshme – për qëllime të këtij shembulli është bërë llogaritja e plotë). Shuma totale e vlerësimit kundër ABC sh.p.k. do të jetë 4,500€, plus interesi që do të lind në shumën e vlerësuar si tatim. ATK është e autorizuar të mbledhë këtë vlerësim sikur të ishte tatim. Vendosja e këtij vlerësimi kundër ABC sh.p.k. nuk e liron atë nga detyrimi, për të plotësuar Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë dhe Kërkesën Përfundimtare. Nëse është e nevojshme, ATK është e autorizuar të paditë ABC sh.p.k, për mos-plotësimin e Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë dhe Kërkesës përfundimtare në përputhje me dispozitat e Nenit 32 të Ligjit. Si ABC sh.p.k., mund të ankohen për vlerësimin. Megjithatë, baza për ankesë është e vogël, sepse Drejtuesi i Përgjithshëm ka qenë i njoftuar drejtpërdrejt se nuk ka kontest lidhur me shumën e detyrimit për Tatimpaguesin A. 12. Nëse personi i tretë mban pasurinë e tatimpaguesit, ndryshe nga paratë e gatshme apo formë tjetër të parasë, të tilla si një pjesë e pajisjes, automjet, etj. Zyrtari i ATK, paraqet Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë, tek personi që mban pasurinë e tatimpaguesit. Në të njëjtën kohë, Zyrtari i jep palës së tretë një kopje të Njoftim për Konfiskim, sipas përshkrimit në paragrafin 3 të këtij Neni 37 të këtij Udhëzimi Administrativ, që përfshin një përshkrim të plotë të pasurisë së konfiskuar. Origjinali dhe Njoftimi për Konfiskim, i jepen tatimpaguesit. Zyrtari i ATK, duhet të gjykojë rastet në të cilat personi i tretë e shfrytëzon pasurinë e tatimpaguesit dhe heqja e pasurisë nga posedimi nga personi i tretë se a do t’i shkaktonte dëm personit të tretë. ATK, duhet të inkurajojë tatimpaguesin të hyjë në një marrëveshje zyrtare që autorizon personin e tretë të mbajë nën posedim pasurinë e konfiskuar, ne atë mënyre që ta mbajë ATK të pa dëmtuar nga ndonjë humbje e vlerës që mund të shkaktohet nga personi i tretë që posedon pasurinë. Kur pasuria konfiskohet, ATK, duhet të vazhdojë të shesë pasurinë në atë mënyrë, si çdo pasuri tjetër të konfiskuar. 13. Nëse Njoftimi për Masë për Marrje të Pasurisë i është paraqitur një punëdhënësi për ta vënë në paga i janë borxh tatimpaguesit, Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë e tillë një masë për marrje të pasurisë është e vazhdueshme sipas paragrafit 7 të Nenit 34 të Ligjit. Njoftimi për Masë për Marrje të Pasurisë e tillë i vihet pagave borxh apo pagave të ardhshme që do të fitohen (përfshirë çdo bonos apo forma tjera të kompensimit) nga koha kur është paraqitur tek punëdhënësi deri në atë kohë kur borxhi tatimor për të cilin është paraqitur masa për marrje të pasurisë është shlyer. Njoftimi për Masë për Marrje të Pasurisë vihet në shumat obligative për tatimpaguesin pasi shumat që i nënshtrohen mbajtjes në burim për pensione dhe tatime të jenë zbritur nga rroga. Përveç kësaj, një shumë prej 20 € në javë do jetë e liruar nga Masa për Marrje të Pasurisë për të lejuar tatimpaguesin të plotësojë nevojat themelore për ushqim sikurse është paraparë në paragrafin 2 të Nenit 37 të Ligjit.

Neni 35 - Zbatimi me përmbarim i masës së marrjes (Ligji Nr. 03/L-222)

176

1. Çdo person në posedim të (ose që ka detyrim në lidhje me) pasurisë që i nënshtrohet masës së marrjes dhe mbi të cilën është vendosur masa e marrjes, me kërkesë të një zyrtari të autorizuar, do t’ia dorëzojë pasurinë e tillë zyrtarit të autorizuar (ose do të shkarkojë një detyrim i tillë), përveç asaj pjese të pasurisë e cila në kohën e bërjes së kërkese, i nënshtrohet ekzekutimit sipas një procesi gjyqësor. 2. Çdo person i cili kundërshton ose refuzon të dorëzojë pasurinë që i nënshtrohet masës së marrjes kundrejt kërkesës së zyrtarit të caktuar, mban përgjegjësi personale në formën e një detyrimi ndaj qeverisë në shumën e barabartë me vlerën e pasurisë që nuk është dorëzuar, por nuk tejkalon shumën e tatimit për të cilën është vendosur masa e marrjes (së bashku me interesin, sanksionet dhe shpenzimet), sikur të ishte nën-deklarim i tatimeve. Vendosja e këtij sanksioni nuk e liron personin për të cilin është ushtruar masa e marrjes për detyrimet e tyre për të dorëzuar pronën që do t’i nënshtrohet masës së marrjes së pasurisë që është ushtruar tek ai person në përputhje me paragrafin 1 të këtij neni. 3. Përveç detyrimit personal të vënë me paragrafin 5. këtij neni, nëse mosdorëzimi ose refuzimi për të dorëzuar bëhet pa shkak të arsyeshëm, personi në fjalë do t’i nënshtrohet një sanksioni sipas paragrafit 1. të nenit 55 të këtij ligji.

Neni 37 Masë për Marrje të Pasurisë në Posedim të Tatimpaguesit


1. Pasuria në posedim të tatimpaguesit. Sikurse është paraparë në Paragrafin 1 të Nenit 35 të Ligjit, “Nëse një person i cili është i detyruar të paguajë një lloj tatimi nuk paguan ose refuzon të paguajë brenda 10 ditëve pas dorëzimit të një njoftimi për vlerësim, Drejtori ose zyrtari i autorizuar me shkrim nga Drejtori ka të drejtë të ligjshme të mbledhë shumën e tillë (dhe shuma të tjera që janë të mjaftueshme për të mbuluar shpenzimet e Masës për Marrje të Pasurisë) me masën për marrje pasurie që i përket personit të tillë (qoftë në pronësi fizike të tatimpaguesit ose një personi të tretë). 2. Në të shumtën e rasteve, pasuria në posedim të tatimpaguesit do të jetë pasuria e shfrytëzuar nga tatimpaguesi gjatë ecurisë së veprimtarisë ekonomike (pasuri e biznesit). Para konfiskimit të një pasurie të tatimpaguesit, ATK, duhet të merr ato veprime të përshkruara në Nenin 35 e Udhëzimit Administrativ (apo të sigurojë se ato veprime janë ndërmarrë), përveç rishikimit të regjistrimeve dhe regjistrave të aplikueshëm për të përcaktuar të drejtat dhe interesin e tatimpaguesin në pasuri. Sikurse është cekur përpara në këtë Udhëzim Administrativ, ATK është e autorizuar të konfiskojë dhe shesë vetëm të drejtat dhe interesin e tatimpaguesit në çdo pasuri.

2.1 Në shqyrtimin e shënimeve të pasurisë, ATK duhet të identifikojë të gjitha pengesat (kreditorët) kundër pasurisë (pengu në Regjistrin e Pengjeve, hipotekë në kadastër, etj.). Emri i kreditorit të vendosur në regjistër duhet të jetë i cekur në shënimin e ATK, data kur ka lindur pengesa dhe pasuria e penguar.

177

2.2 ATK duhet të kontaktojë secilin kreditor dhe të përcaktojë shumën e borxhit të pashlyer dhe statusin e borxhit (të tanishëm, të kontestuar, etj.). të gjitha informatat e siguruara duhet të dokumentohen në shënimet (regjistrimet) e ATK. 2.3 Çdo kontest lidhur me pronësinë e pasurisë së tatimpaguesit duhet të ceket 2.4 Bazuar në informatat e siguruara, ATK duhet të përcaktojë aksionet e tatimpaguesit (të drejtat dhe interesat) në pasuri dhe të përcaktojë nëse ka të aksione (pasuri) të mjaftueshme për të arsyetuar konfiskimin dhe shitjen. 2.5 Nëse ka të drejta dhe interesa te pakta në pasuri të tatimpaguesit, Drejtuesi i Zyrës Rajonale, përgjegjës për mbledhjen e borxhit tatimor, duhet të marrë autorizimin me shkrim nga Zëvendës Drejtori i Operacioneve, përpara se të vazhdojë me konfiskimin. Përgjithësisht, konfiskimi i pasurisë në të cilën ka të drejta dhe interesa minimale nuk duhet të ndërmerret përveç nëse tatimpaguesi është një delikuent i vazhdueshëm dhe do të vazhdojë të rrisë borxhin tatimor nëse veprimi i tillë nuk është ndërmarrë. Konfiskimi do të jetë i konfiskuar vetëm pasi të jenë marrë parasysh të gjitha alternativat tjera. 2.6 Nëse nuk ka të drejta dhe interesa në pasuri të tatimpaguesit, administrata tatimore nuk ka autorizim të konfiskojë ndonjë pasuri. Barra e administratës tatimore lidhet vetëm në të drejtat dhe interesat e tatimpaguesit në pasuri. Nëse tatimpaguesi nuk ka të drejta dhe interesa, barra e administratës tatimore nuk vendoset dhe nuk ka bazë juridike për ATK, të konfiskojë pasurinë e tatimpaguesit. Në rastet kur tatimpaguesi vazhdon të krijojë borxhe tatimore, por nuk ka të drejta dhe interesa në pasuri, administrata tatimore duhet të marrë tërësisht parasysh të dërgojë një peticion në gjyq të juridiksionit për shpërbërje të pavullnetshme në falimentim.

3. Për të konfiskuar pasuri të tatimpaguesit, Zyrtari i autorizuar i ATK, pas marrjes së të gjitha veprimeve paraprake të kërkuara sikurse janë përshkruar në këtë nen, do të përpiqet të kontaktojë tatimpaguesin apo përfaqësuesin e tatimpaguesit dhe të kërkojë pagesën e borxhit tatimor. Zyrtari përgjegjës i ATK, duhet të shoqërohet nga një Zyrtar i dytë i ATK, nëse parashihet të konfiskohet pasuri nga tatimpaguesi, apo një palë e tretë. Nëse tatimpaguesi nuk është në gjendje të paguajë borxhin tatimor, apo refuzon ta bëjë dhe Zyrtari ATK, përcakton se duhet të bëhet konfiskimi i pasurisë, Zyrtari i ATK, duhet të informojë tatimpaguesin se do të bëhet konfiskim i pasurisë së tij. Zyrtari i autorizuar i ATK, duhet t’i japë tatimpaguesit Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë sikurse është paraparë në paragrafin 5 të këtij Neni. Zyrtarët e ATK, ne vijim, duhet të kryejnë një regjistrim të pasurisë së konfiskuar dhe t’i japin tatimpaguesit Njoftimin për Konfiskim, i cili përmban:

3.1. emrin dhe adresën e tatimpaguesit; 3.2. adresën ku ndodhet pasuria, nëse ndryshon nga adresa e tatimpaguesit; 3.3. përshkrimin e detyrimit tatimor të pashlyer (lloji i tatimit dhe periudhat tatimore); 3.4. shuma e detyrimit tatimor të vlerësuar plus rrjedhjet deri në datën e konfiskimit; 3.5. një përshkrim i plotë i pasurisë që është konfiskuar.

178

4. Në përputhje me paragrafin 1, të Nenit 37 të Ligjit, konfiskimit i nënshtrohet aq pasuri e tatimpaguesit sa është e nevojshme për të shlyer borxhin tatimor të tatimpaguesit. ATK, do të bëjë përpjekje të bashkërenduar për të identifikuar pasurinë për konfiskim që mund të plotësojë këtë kërkesë dhe të konfiskojë vetëm këtë pasuri. Nëse nuk është e mundur për të ndarë pasurinë e tatimpaguesit për qëllim të konfiskimit pa dëmtuar vlerën e përgjithshme të pasurisë së tatimpaguesit, është i autorizuar konfiskimi i pasurisë së aplikueshme. Nëse pasuria e vetme e tatimpaguesit e cila mund t’i nënshtrohet konfiskimit është pasuri e luajtshme dhe kapitali i tatimpaguesit tejkalon borxhin tatimor për më shumë se 100%, dhe ATK, ka regjistruar një barrë kundrejt pasurisë, normalisht nuk kërkohet konfiskim nga ATK, për të mbledhur borxhin e vet. Megjithatë, nëse statuti i mbledhjes është brenda një viti të skadimit, konfiskimi i pasurisë së paluajtshme është i autorizuar, edhe pse vlera mund të jetë e pabarabartë me shumën e borxhit tatimor të pashlyer. 5. Nëse tatimpaguesi nuk është aty në kohën e konfiskimit, një kopje e Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë i lihet përfaqësuesit të tatimpaguesit në vendin e biznesit, përveç dërgimit të një kopje në adresën e përfaqësuesit të caktuar të tatimpaguesit. Nëse tatimpaguesi është një ndërmarrje personale afariste, një kopje e Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë po ashtu do t’i dorëzohet personalisht në adresën e shtëpisë së tatimpaguesit. Një kopje e Njoftim për Masë për Marrje të Pasurisë me gjithat do t’i lihet apo dërgohet në të njëjtën mënyrë dhe në të njëjtën kohë. 6. Nëse nuk mund të bëhet regjistrim i pasurisë në kohën e konfiskimit, Zyrtari i ATK, do të bëjë përshkrimin e përgjithshëm të pasurisë së konfiskuar në kohën e bërjes së konfiskimit. Brenda 3 ditë pune, pasi është bërë konfiskimi, ATK, jep Njoftim për Konfiskim plotësues që përfshin një përshkrim të plotë të pasurisë së konfiskuar. Njoftimi plotësues i konfiskimit, duhet t’i jepet tatimpaguesit apo përfaqësuesit të tij të caktuar menjëherë pas përfundimit të regjistrimit të pasurisë. Një kopje e Njoftimit për Konfiskim plotësues, do t’i dërgohet tatimpaguesit. Dërgesa me postë duhet të përmbajë një kërkesë që shërbimi postar duhet të certifikojë atë dokument se është dërguar në adresën e kërkuar dhe të shkruajë datën dhe kohën e dërgimit.

6.1. Pas dërgimit të Njoftimit për Konfiskim te tatimpaguesi, ATK duhet të përcaktojë një vlerë të hapur të tregut për secilin artikull të pasurisë së konfiskuar dhe të shënojë atë vlerë në kopjen e ATK-së së Njoftimit për Konfiskim. Për të përcaktuar vlerën e hapur të tregut duhet të merren parasysh vjetërsia, kushtet dhe përdorimi; 6.2. vlera e hapur e tregut do të përcaktohet pa u referuar në ndonjë shumë që mund të jetë borxh kundër pasurisë; 6.3. vlera e hapur e tregut e përcaktuar do të jetë pikë nisjeje për përcaktimin e çmimit minimal ofertues kur pasuria të ofrohet për shitje.

7. Kur pasuria konfiskohet, ATK, ka detyrim të mbrojë pasurinë deri në shkallën e mbrojtjes sa ajo e bërë nga tatimpaguesi. Nëse pasuria, do të lihet në objektet (hapësirat) e tatimpaguesit, atëherë duhet të jetë e përcaktuar pronësia e atyre objekteve. Nëse objektet janë në pronësi të tatimpaguesit, tatimpaguesi duhet të paralajmërohet, lidhur me sanksionet nëse synon të largojë ndonjë pasuri të konfiskuar nga objektet. Duhet të merret

179

parasysh ndryshimi i masave te sigurisë (drynave, çelësave, etj) për të parandaluar qasjen e tatimpaguesit dhe rritjen e sigurisë së pasurisë së konfiskuar.

7.1. Nëse objektet janë në pronësi nga një palë e tretë, ATK, merr detyrimet e tatimpaguesit në lidhje me pronarin e objekteve. Kjo, nënkupton, se ATK, është e detyruar të diskutojë një shumë të pranueshme të qirasë me pronarin, e cila nuk duhet të jetë më e madhe se ajo e paguar nga tatimpaguesi. Nëse tatimpaguesi ka paguar qiranë për një periudhë të specifikuar kohore, ATK, nuk ka detyrim të paguajë qira deri sa ky afat kohore të përfundojë, por duhet të paguajë qiranë nga ajo datë e tutje. ATK, duhet të marre pëlqimin e pronarit për të ndryshuar masat e sigurisë në ambiente (shpenzimet do të ngarkohen në tatimpaguesin si shpenzime të mbledhjes në sistemin e procedimit të të dhënave të ATK) Nëse ATK nuk mund të arrijë marrëveshje të pranueshme me pronarin e objekteve, duhet të largojë pasurinë e konfiskuar nga objektet në mundësinë e parë që jepet, por jo më shumë se 5 ditë pune pasi konfiskimi të jetë bërë. 7.2. Nëse në objektet tregtare të tatimpaguesit, ka veprimtari edhe te shoqërive te tjera, ATK, duhet të ofrojë siguri për pasurinë e konfiskuar të tatimpaguesit pa ndërhyrje në veprimtarinë normale të shoqërisë së dytë, ne mënyre që ajo të kryejë veprimtari. Përgjithësisht në rrethanat e tilla, pasuria e tatimpaguesit duhet të largohet nga objektet. Megjithatë, ATK, mund të bëjë marrëveshje të pranueshme si për shoqërinë tjetër ashtu edhe për pronarin e objekteve (nëse pronari është dikush tjetër e jo tatimpaguesi).

8. Para shpalljes së pasurisë për shitje, Administrata Tatimore duhet të përcaktojë çmimin e ofertës minimale me të cilën pasuria do të shitet. Oferta minimale synon të mbrojë tatimpaguesin dhe të sigurojë se pasuria nuk është shitur me një çmim shumë është më i vogël se vlera e shitjes së detyruar të interesit të tatimpaguesit në pasuri. Çmimi i ofertës minimale duhet të përcaktohet me saktësi me qëllim të ofrimit të ruajtjes së drejtë si të interesit të tatimpaguesit ashtu edhe të interesit të shtetit në pasuri. Oferta minimale nuk mundet asnjëherë të jetë më e madhe se interesi i barrës së shtetit në pasuri (shuma e obligimit tatimor).

8.1 Pika fillestare për përcaktimin e çmimit të ofertës minimale do të jetë vlera e hapur e tregut e përcaktuar në paragrafin 8 të këtij Neni. 8.2 ATK duhet të marrë parasysh shumat e pengesave (përfshirë rrjedhjet e llogaritura deri në datën e shitjes) që kanë prioritet mbi barrën tatimore dhe të zbresë ato shuma nga vlera e hapur e tregut. Kur të shitet, pasuria shitet duke iu nënshtruar kërkesave të kreditorëve që kanë prioritet mbi barrën tatimore, ashtu çmimi i ofertës minimale duhet t’i marrë ato shuma parasysh. 8.3 Pas uljes së blerës së hapur të tregut me shumën e pengesave kundrejt pasurisë, të cilat kanë prioritet mbi borxhin tatimor, ATK duhet që më tutje të ulë vlerën e pasurisë duke u bazuar në faktin se shitja është shitje e detyruar e pasurisë – nuk ndodh në mes të një shitësi të vullnetshëm dhe një blerësi të vullnetshëm. Vështirësitë që lidhen në veçanti me një shitje të detyruar të shtetit (nuk ka garanci të titullit të qartë, nuk ka garanci mbi pasurinë, pasuria është shitur “sikur të jetë”, etj.) duhet të merret parasysh në përcaktimin e vlerës së shitjes së detyruar të pasurisë. Ulja që do të përdoret në përcaktimin e vlerës së shitjes s detyruar (oferta minimale) e pasurisë nuk duhet të jetë më pas se 25%

180

dhe jo më shumë se 50% e vlerës së mbetur pas uljes së vlerës së hapur të tregut me shumën e pengesave kundër pasurisë. Për shembull, administrata tatimore ka konfiskuar një kamion dhe ka përcaktuar se vlera e hapur e tregut e kamionit është 10,000€, e cila është vlera e cekur në kopjen e Njoftimit për Konfiskim të administratës tatimore. Tatimpaguesi e ka blerë kamionin duke marrë një hua në bankë, e cila është bërë para barrës tatimore. Tatimpaguesi ende ka borxh 4,000€ në hua, duke lënë 6,000€ si interes i tatimpaguesit në kamion (dhe gjithashtu interesin të cilit i ngjitet barra tatimore). Bazuar në kushtet e fundit ekonomike, zyrtari i mbledhjes së detyrueshme përcakton se çmimi i ofertës minimale duhet të vendoset duke ulur vlerën e interesit të tatimpaguesit në kamion për 40%. Çmimi i ofertës minimale i vendosur për kamionin është 3,600€ (6,000 minus 2,400€). Çdo blerës në shitjen e administratës tatimore duhet të marrë parasysh faktin se kamioni ka një barrë ekzistuese bankare në shumën prej 4,000€ për të cilën duhet të bëhen aranzhime (ujdi) plotësuese-shlyese, përveç kryerjes së pagesës prej 3,600€ (apo çfarëdo shumë më të lartë që është ofruar në shitjen publike) në administratën tatimore.

9. Kur të jetë konfiskuar pasuria e tatimpaguesit, duhet të shitet brenda një periudhe që fillon 30 ditë nga data e konfiskimit (paragrafi 5 i Nenit 34 të Ligjit) dhe përfundon 60 ditë nga data e konfiskimit. Periudha për shitjen e pasurisë mund të zgjatet nëse rrethanat kërkojnë, sikurse është shtyrja e shitjes, e cila kërkon ri-shpalljen e shitjes. ATK, autorizohet të fillojë shpalljen e shitjes së pasurisë së konfiskuar, përpara se afati prej 30-ditësh të skadojë, me kusht që data e shitjes nuk është me pak se 30 ditë nga data e konfiskimit. Për qëllime të këtij neni, data e konfiskimit është data në të cilën ATK, ka marrë në posedim pasurinë duke lëshuar Njoftimin për Masë për Marrje të Pasurisë dhe Njoftimin për Konfiskim.

9.1 Me qëllim të shitjes së pasurisë, ATK duhet të përgatisë një Njoftim për Shitje, e cila duhet të përmbajë:

9.1.1 emrin e tatimpaguesit; 9.1.2 treguesin se shitja a është përmes Ankandit Publik, apo shitje më oferta të mbyllura. Nëse është shitje me oferta të mbyllura, procedura me të cilën do të dorëzohen ofertat e mbyllura në ATK; 9.1.3 datën e shitjes; 9.1.4 vendin e shitjes; 9.1.5 deklarimin se vetëm interesat e tatimpaguesit në pasuri shiten dhe se pasuria shitet “sikur të jetë” pa ndonjë garanci për përshtatshmërinë, përdorimin, vlerën apo pronësinë (për këtë arsye, ATK, nuk duhet të shpallë vlerën që është vënë në pasuri ashtu që mos të jetë në pozitë të sugjerojë vlerën që mund të shkaktojë konflikt qoftë më blerësin ashtu edhe me tatimpaguesin); 9.1.6 përshkrimin e plotë të pasurisë së shitur e përshtatshme për t’i mundësuar një blerësi të interesuar të bëjë vlerësimin e vlerës dhe meritës së pasurisë; 9.1.7 vendin ku mund të shikohet pasuria dhe datat dhe kohën kur mund të bëhet kjo;

181

9.1.8 afatet e pagesës, te cilat duhet të plotësohen nga ofertuesi i suksesshëm nëse pagesa bëhet në tërësi me pranimin e ofertës më të lartë apo me këste siç përcaktohet në Njoftimin për Shitje; 9.1.9 kualifikimet që ofertuesit e mundshëm duhet t’i plotësojnë me qëllim që të mund të ofertojnë për pasurinë (nëse është vendosur ndonjë kualifikim); Me qëllim të ofertimit për pasuri të paluajtshme, ofertuesi duhet të ketë evidencë se ka bërë garanci bankare për minimum 10% të borxhit tatimor të pashlyer; 9.1.10 forma me të cilën duhet të bëhet pagesa (përmes transferim bankar) dhe si bëhet pagesa nga ofertuesi i suksesshëm; 9.1.11 deklaratën e autorizimit të ATK, për të kryer shitjen.

9.2 Një kopje e Njoftimit për Shitje duhet t’i dërgohet tatimpaguesit para se të shpallet pasuria për shitje. Duhet të bëhet një përpjekje për t’ia dorëzuar njoftimin personalisht tatimpaguesit apo përfaqësuesit të tij të autorizuar, nëse nuk është e mundur, një kopje e njoftimit duhet t’i dërgohet në adresën e fundit të ditur të tatimpaguesit. 9.3 Një kopje e Njoftimit për Shitje duhet t’i dërgohet secilit kreditor, që ka një regjistruar barrë kundër pasurisë ashtu që ata të jenë në dijeni se pasuria është në shitje dhe se ata mund të jenë të pranishëm në shitje për të mbrojtur interesat e tyre. 9.4 Pasuria e konfiskuar duhet të shpallet për shitje së paku 10 ditë para planifikimit të datës së shitjes, por jo më shumë se 20 ditë përpara datës së planifikuar për shitje. 9.5 Një kopje e Njoftimit për Shitje duhet të publikohet së paku në një gazetë e qarkullimit të përgjithshëm në Kosovë, si dhe në një gazetë e qarkullimit të përgjithshëm në regjione në të cilin pasuria do të shitet. Një gazetë nuk mund të shërbejë për dy qëllime. Nëse nuk ka gazetë të qarkullimit të përgjithshëm në regjion, shpallja duhet të vendoset në një gazetë të dytë të qarkullimit të përgjithshëm në Kosovë. 9.6 Një kopje e Njoftimit për Shitje duhet të vendoset në së paku tri vende të dukshme publike në komunë apo bashkësinë lokale në të cilën gjendet pasuria që do të shitet. Përveç kësaj, nëse shitja do të mbahet në një vend tjetër, Njoftimi për Shitje duhet të vendoset në së paku tri vende të dukshme publike në komunë apo bashkësi lokale në të cilën do të mbahet shtija. 9.7 Kopjet e Njoftimit për Shitje, duhet t’u dërgohen me postë të gjithë blerësve të interesuar që dihen – blerësve të mundshëm që shpesh marrin pjesë në shitjes e ATK-së dhe blerësve të mundshëm që kontaktojnë ATK dhe kërkojnë një kopje të Njoftimit për Shitje. 9.8 Nëse është e nevojshme për të shtyhet një shitje pasi është shpallur, shitja duhet të riplanifikohet në një kohë që nuk është më shumë se 90 ditë nga data e konfiskimit. Shitja duhet të ri-shpallet në përputhje me dispozitat e këtij paragrafi dhe nënparagrafët e tij.

10. Kur pasuria ofrohet për shitje me Ankand Publik apo oferta të mbyllura, ATK, duhet të japë kohë para shitjes blerësve të mundshëm për të shikuar dhe ekzaminuar pasurinë. Nëse

182

ka pengesa (barrë) kundër pasurisë e cila ka prioritet mbi barrën tatimore, administrata tatimore duhet t’u japë informatat e aplikueshme blerësve të mundshëm, për të përfshirë emrin e kreditorit, llojin e pengesës (hipotekë, hua, vendim gjyqësor, etj), vendin ku është regjistruar pengesa/barra, data kur është regjistruar pengesa/barra, dhe shuma detyruese. 11. Nëse shitja do të kryhet përmes Ankandit Publik, përgjithësisht duhet të kryhet në vendin në të cilin gjendet pasuria për shitje.

11.1 ATK, siguron që ofertuesit e interesuar janë të regjistruar dhe i plotësojnë të gjitha kualifikimet e përshkruara në Njoftimin për Shitje (nëse kërkohet, të gjithë ofertuesit duhet të paraqesin evidencë që kanë garanci bankare), dhe t’i jepet një numër i ofertuesit; 11.2 Në kohën e shpalljes, Zyrtari i ATK, që do të kryej shitjen duhet të shpallë se ATK e ofron pasurinë e përshkruar në Njoftimin për Shitje për ofertën më të lartë. Zyrtari i ATK, do të bëjë shpalljen vijuese: ATK ofron për shitje pasurinë e përshkruar në Njoftimin për Shitje (nëse ka një apo dy artikuj për shitje, është e dëshirueshme të lexohet përshkrimi i tyre; nëse lista është e gjatë, është e nevojshme që t’u referohet vetëm ofertuesve të mundshëm të Njoftimit për Shitje dhe pasurisë së listuar aty). Shitja do të kryhet me konkurrencë të ofertave të hapura. Pasuria e ofruar për shitje shitet aty ku është dhe në gjendjen e vet të tanishme. ATK, e shet vetëm të drejtën, titullin dhe interesin e (emri i tatimpaguesit) në pasuri. Pasuria shitet duke iu nënshtruar çdo pengese –barre që është më e lartë se barra e administratës tatimore. ATK, është në dijeni për pengesat vijuese kundër pasurisë që janë më të larta se barra e ATK (emrat e personave të cilët mbajnë pengesat dhe shumën detyruese në secilën pengesë – nëse vetëm pasuria e caktuar i nënshtrohet pengesës, identifikoni pasurinë specifike të cilës i është bashkëngjitur (lidhur) pengesa). (Ofroni përfaqësuesit(-ve) të mbajtësit(-ëve) të barrës së lartë një mundësi për të bërë një shpallje lidhur me barrën që ata e kërkojnë dhe shumën që duhet paguar për të shlyer atë kërkesë.) ATK, nuk bën kurrfarë autorizimi apo garancie, nuk shpreh apo nuk lë të kuptohet, lidhur me vlefshmërinë e titullit të pasurisë apo cilësisë, sasisë, peshës, madhësisë apo kushteve të ndonjë pasurie, apo formës për ndonjë përdorim apo qëllim. Afatet e shitjes janë cekur në Njoftimin për Shitje – ato janë (Përshkruani afatet e shitjes). A ka ndonjë pyetje lidhur me procedurën e ofertimit apo afatet e shitjes? A i kuptojnë të gjithë kushtet e kësaj shitjeje dhe kushtet sipas së cilave është ofruar pasuria? (Nëse pasuria do të shitet si një tërësi dhe në grumbull, sqaroni ofertuesve se pasuria së pari do të ofertohet për shitje në grumbull dhe mandej në tërësi individuale). Ofertimi duhet të fillojë me çmimin ofertues minimal. Nëse nuk ka oferta që plotësojnë këtë çmim, shitja do të shtyhet dhe ri-shpallet dikur më vonë. Kur të ofertoni, ju lutemi mbajeni numrin tuaj të ofertuesit ashtu që oferta juaj të regjistrohet si duhet në regjistrimet e shitjes. Oferta minimale për këtë pasuri është përcaktuar të jetë ________ € (varësisht nga rasti). Ankandi tash është i hapur për ofertat tuaja. 11.3 Ndërsa ofertimi ecën, duhet të bëhet një regjistrim e numrit të ofertuesit të secilës ofertë dhe shumës së ofertuar. Regjistrimi duhet të mbahet në dosjen e shitjes.

183

11.4 Nëse pasuria është ndarë në tërësi të ndryshme, dhe ATK, ka përcaktuar se do të ofrojë pasurinë për shitje në grumbull dhe në tërësi të ndara, Zyrtari, që kryen shitjen do të informojë se shitja do të mbahet në dy faza.

11.4.1 Në fazën e parë, pasuria do të ofrohet për shitje në grumbull me çmimin me te ulët të shitjes së vënë për pasurinë. Pasi ofertimi i pasurisë në grumbull të ketë përfunduar, duhet të përcaktohet dhe të shpallet emri i ofertuesit të suksesshëm dhe shuma e ofertës. Ofertuesi i suksesshëm duhet të informohet se oferta e tij do të mbahet në rezervë duke u varur nga rezultati i shitjes së grupeve individuale. 11.4.2 Në fazën e dytë, pasuria do të shitet në grupe të vendosura para se shitja të jetë shpallur. Ofertimi në secilin grup do të vazhdojë me vendosjen në tabelë shënimin e ofertave në një regjistër të ofertave. Ofertuesi i suksesshëm për secilin grup do të shpallet kur ofertimi për grup ka përfunduar dhe ofertuesi i suksesshëm do të informohet se pranimi i ofertës është një pranim në tentativë (i përkohshëm) duke u varur nga rezultati i ofertimit në grupet e mbetura të pasurisë. 11.4.3 Kur ofertimi në pasurinë e ndarë ka tejkaluar shumën e ofertës për grumbullin, të marrim se shuma ka tejkaluar shumën e ofertës me te ulet, shitja mund të vazhdojë deri sa të jetë marrë shuma e ofertave e barabartë me borxhin tatimor. Nëse, pas pranimit të ofertave të mjaftueshme për të shlyer borxhin tatimor, mbesin ende grupe të pasurisë, ATK, mund t’ia lirojë grupet e mbetura tatimpaguesit. 11.4.4 Nëse oferta me shumën totale për grupet individuale të pasurisë është e barabartë apo më pak se shuma e ofertës për pasurinë në grumbull, pasuria do të deklarohet e shitur për ofertuesin me ofertë më të madhe kur pasuria të jetë ofruar për shitje në grumbull.

11.5 Personi përgjegjës për shitjen do të takohet me ofertuesin e suksesshëm menjëherë pas shitjes për të aranzhuar pagesën përfundimtare dhe për të liruar pasurinë e konfiskuar. 11.6 Kur të gjitha kushtet të jenë plotësuar dhe është pranuar pagesa e tërësishme, ATK do të përgatisë një Dëftesë për Shitje që transferon të gjitha të drejtat, titullin dhe interesin e tatimpaguesit në pasurinë e shitur tek ofertuesi i suksesshëm.

12. ATK mundet po ashtu të ofrojë pasurinë për shitje nëpërmjet shitjes me oferta të mbyllura. Kur bëhet shitje me oferta të mbyllura, pasuria ofrohet vetëm në grumbull. Një shitje me oferta të mbyllura mund të ndodhë në një vend që është më i përcjellë për mbajtjen e shitjeve të tilla, përfshirë edhe Zyrën Regjionale të ATK.

12.1. ATK, siguron se ofertuesit e mundshëm janë regjistruar dhe i plotësojnë kualifikimet e përshkruara në Njoftimin për Shitje, nëse kërkohet, ofertuesit do të paraqesin evidence se kanë garanci bankare, si edhe do ti jepet një zarf me numër dhe formulari i ofertës së mbyllur. 12.2. Në kohën e shpalljes, Zyrtari i ATK, që do të kryejë shitjen, duhet të shpallë se ATK, e ofron pasurinë e përshkruar në Njoftimin për Shitje për ofertuesin më të lartë. Zyrtari i ATK, bën shpalljen vijuese: ATK ofron për shitje pasurinë e përshkruar në Njoftimin për Shitje (nëse ka një apo dy artikuj për shitje, është e

184

dëshirueshme të lexohet përshkrimi i tyre; nëse lista është e gjatë, është e nevojshme që t’u referohet vetëm ofertuesve të mundshëm të Njoftimit për Shitje dhe pasurisë së listuar aty). Shitja do të kryhet me oferta të mbyllura. Pasuria e ofruar për shitje shitet aty ku është dhe në gjendjen e vet të tanishme. Administrata tatimore e shet vetëm të drejtën, titullin dhe interesin e (emri i tatimpaguesit) në pasuri. Pasuria shitet duke iu nënshtruar çdo pengese –barre që është më e lartë se barra e ATK. ATK, është në dijeni për pengesat vijuese kundër pasurisë që janë më të larta se barra e ATK, (emrat e personave të cilët mbajnë pengesat dhe shumën detyruese në secilën pengesë – nëse vetëm pasuria e caktuar i nënshtrohet pengesës, identifikoni pasurinë specifike së cilën i është bashkëngjitur (lidhur) pengesa. (Ofroni përfaqësuesit(-ve) të mbajtësit(-ëve) të barrës së lartë një mundësi për të bërë një shpallje lidhur me barrën që ata e kërkojnë dhe shumën që duhet paguar për të shlyer atë kërkesë.) ATK, nuk bën kurrfarë autorizimi apo garancia, nuk shpreh apo nuk lë të kuptohet, lidhur me vlefshmërinë e titullit të pasurisë apo cilësisë, sasisë, peshës, madhësisë apo kushteve të ndonjë pasurie, apo formës për ndonjë përdorim apo qëllim. Afatet e shitjes janë cekur në Njoftimin për Shitje – ato janë (Përshkruani afatet e shitjes). A ka ndonjë pyetje lidhur me procedurën e ofertimit apo afatet e shitjes? A i kuptojnë të gjithë kushtet e kësaj shitjeje dhe kushtet sipas së cilave është ofruar pasuria? Oferta minimale për këtë pasuri është përcaktuar të jetë ________ € (varësisht nga rasti). Ofertat e dorëzuara për më pak se kjo shumë nuk do të pranohen dhe do të diskualifikohen gjatë hapjes. Ankandi tash është i hapur për ofertat tuaja. 12.3 Pas kryerjes së deklaratës hyrëse, duhet të jepet një kohë për t’u mundësuar ofertuesve të përgatisin dhe dorëzojnë ofertat e tyre, duke i vendosur ofertat e tyre në ofertë në zarfin e dhënë me numër, duke mbyllur zarfin dhe vendosur atë në një kuti të ofruar për pranim të ofertave të mbyllura. Ofertuesit duhet të paralajmërohen kur të mbesin vetëm pesë minuta për t’i dorëzuar ofertat. 12.4 Kur të ketë kaluar koha për dorëzimin e ofertave të mbyllura, personi përgjegjës për shitje do të shpallë para njerëzve të pranishëm se ofertat do të hapen. Secili zarf do të hiqet nga kutia veç e veç, do të hapet dhe oferta do t’u shpallet (njoftohet) të gjithë të pranishmëve, pas së cilës do të futet në regjistrimin zyrtar të shitjes. Nëse një ofertë është dorëzuar me më pak se oferta minimale, audienca do të informohet me emrin e ofertuesit dhe numrin, të informohet se oferta është më pak se oferta minimale dhe kështu, diskualifikohet. Informatat që do të futen përbëjnë: numrin e ofertuesit, emrin e ofertuesit, pasuria për të cilën është dorëzuar oferta dhe shuma e ofertës së dorëzuar. 12.5 Kur të gjitha ofertat të jenë hapur, të lexohen, verifikohen se ato plotësojnë kushtet minimale dhe të futen në regjistrimin zyrtar të shitjes, personi përgjegjës i shitjes do t’u shpallë atyre që janë të pranishëm ofertën fituese dhe të deklarojë se pasuria i është shitur (emrin e ofertuesit fitues) për (shuma e ofertës fituese). 12.6 Personi përgjegjës për shitjen do të takohet me ofertuesin e suksesshëm menjëherë pas shitjes për të aranzhuar pagesën përfundimtare dhe për të liruar pasurinë e konfiskuar.

185

12.7 Kur të gjitha kushtet të jenë plotësuar dhe është pranuar pagesa e tërësishme, ATK do të përgatisë një Dëftesë për Shitje që transferon të gjitha të drejtat, titullin dhe interesin e tatimpaguesit në pasurinë e shitur tek ofertuesi i suksesshëm. 13. Nëse nuk ka oferta të dorëzuara, qoftë me gojë apo me ofertë të mbyllur, cilado që plotëson kriterin e ofertës me të ulet, personi përgjegjës për shitje do të shpallë se shitja është shtyrë për mungesë të ofertës minimale dhe do të ri-caktohet në një datë të mëvonshme. 14. Kur shitja shtyhet për mungesë të ofertës minimale, duhet të merret vendim nëse duhet të ulet shuma e ofertës minimale, ose të rishpallet pasuria me të njëjtën ofertë minimale, apo të lë shitjen dhe t’ia kthejë pasurinë tatimpaguesit meqë nuk ka vlerë të mjaftueshme për të shitur. 14.1 Nëse është marrë vendimi për të ulur ofertën minimale, shuma e ofertës së re minimale do të jetë një shumë jo më pak se 40% e vlerës së mbetur pas uljes së vlerës së hapur të tregut me shumën e pengesës-barrës kundër pasurisë. Kjo paraqet një 10% ulje shtesë të shumës së autorizuar në nënparagrafin 8.3 të këtij neni. 14.2 Nëse pasuria do të ofrohet për shitje herën e dytë, duhet të përgatitet një Njoftim për Shitje e re me datën e re të shitjes. Njoftimi për Shitje duhet të përgatitet në përputhje me dispozitat e paragrafit 9 të këtij Neni. Pasuria duhet të rishpallet për shitje brenda 10 ditëve pasi shitja e parë të jetë shtyrë me një datë të shitjes jo më shumë se 30 ditë pas datës së shitjes së parë. Njoftimi për Shitje i ri duhet të publikohet dhe të vendoset në të njëjtën mënyrë sikurse është përshkruar në paragrafin 9 të këtij Neni. 15. Shitja e pasurisë së konfiskuar mundet të tërhiqet dhe pasuria e konfiskuar i kthehet tatimpaguesit në kushtet e mëposhtme: 15.1 Është synuar një shitje fillestare por nuk janë marrë oferta të cilat plotësojnë kriterin e ofertës minimale dhe është përcaktuar se nuk ka të drejta dhe aksione të mjaftueshme në pasuri për të ofruar atë për shitje për të dytën herë; apo 15.2 Pasuria është ofruar për shitje herën e dytë me një ofertë minimale të ulur dhe nuk ka pasur oferta të pranuara që plotësojnë kriterin e ofertës minimale. 15.3 Nëse një shitje e pasurisë së konfiskuar është tërhequr, ATK, dorëzon kërkesë në gjyqin e juridiksionit për fillimin e një procedimi të falimentimit të pavullnetshëm me qëllim të parandalimit të tatimpaguesit të krijojë detyrime të tjera tatimore dhe për t’i mundësuar gjyqit të shesë çdo pasuri të tatimpaguesit nëpërmjet procedurave të veta të shitjes (Shih Nenin 39 të këtij Udhëzimi Administrativ).

16. Shitja mund të anulohet përpara se të përfundojë shitja,nëse është përcaktuar nga ATK për gabime që shkelin kërkesat ligjore apo procedurat e konfiskimit të shitjes nga ATK. Drejtori i Përgjithshëm, ka autorizim të rivlerësoje faktet dhe të vendosë anulimin e shitjes. Vendimi përmban bazën ligjore për anulimin e shitjes. Nëse shitja anulohet, ATK, duhet të përmirësojë mangësitë ligjore apo procedurale dhe të ri-shpallë shitjen. Çdo shitje e mëtejshme, duhet të rishpallet dhe të caktohet, jo më shumë se 30 ditë nga data kur është anuluar shitja.

186

17. Një shitje mund të anulohet me pranimin e një urdhri nga një gjykate, e cila ka juridiksionin e duhur. Nëse vendimi i gjykatës përmban udhëzimet për t’i kthyer pasurinë gjykatës, ATK duhet ta bëjë këtë, përveç nëse beson se ka shkak të mirë për t’u ankuar për atë vendim. Nëse ATK kërkohet t’i kthejë pasurinë gjykatës, duhet ta bëjë me kusht që ATK do të mbajë prioritet në mjetet që do t’i kishte gëzuar po të kishte shitur pasurinë vet. Nëse urdhër anulimi është për qëllim të një dëgjimi për të përcaktuar të drejtat në pasuri, ATK do të mbaj në posedim pasurinë duke u varur në vendimin e gjyqit. Nëse ATK më pastaj autorizohet të shesë pasurinë, do të shpallë shitjen dhe të caktojë atë të mbahet jo më shumë se 30 ditë pas pranimit të autorizimit për të vazhduar me shitjen. 18. Nëse ndonjë ofertues i suksesshëm nuk i plotëson me kohë të gjitha kushtet e një shitje, çdo shumë e paguar apo e garantuar nga ofertuesi do të mbahet nga ATK, si dëm për dështimin e ofertuesit të suksesshëm të kryejë detyrimin, sipas kontratës së tij dhe të kompensojë çdo shpenzim që lidhet me procesin e shitjes. 19. Nëse pasuria e konfiskuar është në rrezik për t’u prishur (dëmtuar, kalbur) apo të humbë vlerën apo shpenzimet për mbajtjen e pasurisë së konfiskuar janë në shpërpjesëtim me shumën e detyrimit tatimor, ATK mund të kryejë një shitje të shpejtë të pasurisë së konfiskuar. Rrethanat e tilla mund të ndodhin nëse pemët apo perimet e freskëta janë të përfshira në artikujt e konfiskuar. Në të njëjtën mënyrë, shpenzimet e mbajtjes së kafshëve të gjalla mund të jenë të tilla që shpenzimet do të ishin në shpërpjesëtim me vlerën e tyre apo borxhi tatimor dhe një shitje e shpejtë do të shpëtonte vlerën për tatimpaguesin dhe do të maksimalizonte përpjekjet e mbledhjes për ATK.

19.1 Një shitje e shpejtë mund të autorizohet me shkrim nga Drejtori i Përgjithshëm kur rrethanat në paragrafin 19 të këtij Neni janë të pranishme, në përputhje me rekomandimin me shkrim të bërë nga Drejtuesi i Regjionit, i cili është përgjegjës për konfiskimin dhe shitje. Rekomandimi i tillë me shkrim duhet të përfshijë arsyet pse është e nevojshme një shitje e shpejtë dhe pasojat nëse nuk mbahet një shitje e shpejtë. Rekomandimi me shkrim duhet gjithashtu të ofrojë një çmim të ofertës minimale për artikujt që do të shiten. Oferta minimale duhet të përcaktohet bazuar në vlerën e hapur të tregut për artikujt që do të shiten, minus çdo pengesë që dihet kundër artikujve që do të shiten dhe mandej zbritet me maksimum 50% për të marrë parasysh natyrën e nevojshme të shitjes. 19.2 Tatimpaguesi, apo përfaqësuesit të tij i autorizuar, duhet t’i jepet një kopje e Njoftimit për Shitje (nëse tatimpaguesi nuk mund të gjendet, përpjekjet për të gjetur tatimpaguesin duhet të dokumentohen) dhe t’i jepet një mundësi për të paguar shumën e ofertës minimale me qëllim që të ri-blejë mallrat e konfiskuar dhe të shmangë shitjen e tyre me çmime të ulëta. Nëse tatimpaguesi paguan çmimin e ofertës minimale, artikujt për shitje me shitje të shpejtë do të lirohen nga konfiskimi dhe do t’i kthehen tatimpaguesit me evidentim të pranimit se shuma e ofertës minimale është paguar në një bankë të autorizuar. Pasuria e ri-blerë nga tatimpaguesi në këtë mënyrë nuk do t’i nënshtrohet konfiskimi të mëvonshëm nga ATK për minimum 30 ditë.

187

19.3 Një shitje e shpejtë duhet të shpallet sa më gjerë që të jetë e mundur në kohën e lejuar. Duhet të takohen së paku 5 ofertues të mundshëm (që nuk lidhen me Zyrtarët e ATK që kryejnë shitjen apo ndonjë personel mbikëqyrës apo drejtues të ATK) dhe t’i jepet mundësia të jenë të pranishëm për shitje. Njoftimet e shitjes në pritje duhet të vendosen në së paku tri vende të rëndësishme publike së paku një orë para kohës së planifikuar për shitje. 19.4 Një shitje e shpejtë duhet të kryhet si një Ankand Publik. Çmimi i ofertës minimale duhet të shpallet, së bashku me një deklaratë se kjo është një shitje e shpejtë të pasurisë së specifikuar në përputhje me Nenin 34 të Ligjit dhe me dispozitat e këtij Udhëzimi. 19.5 Afatet e shitjes për artikujt e shitur sipas procedurës së shitjes së shpejtë duhet të kërkojnë që ofertuesi i suksesshëm t’i ofrojë evidencë Zyrtarit të autorizuar të ATK që kryen shitjen se ka paguar shumën e tërësishme të ofertës në llogarinë bankare të specifikuar, brenda një (1) ore pasi oferta fituese është shpallur. Përgjithësisht, artikujt që shiten me shitje të shpejtë, shiten në grumbull (grup), se sa të synohet të shiten në artikuj të ndarë. Artikujt e shitur nuk do t’i lirohen ofertuesit të suksesshëm deri sa të mos jetë marrë evidenca e pagesës.

20. Pasuria e konfiskuar nga një tatimpagues mund t’i kthehet tatimpaguesit, në tërësi apo në pjesë, në rrethanat :

20.1 Nëse ATK dhe tatimpaguesi kanë bere marrëveshje për rregullimin e borxhit tatimor para shitjes, konfiskimi mund të hiqet dhe pasuria mund t’i kthehet tatimpaguesit përderisa tatimpaguesi paguan të gjitha shpenzimet e dala nga ATK, në konfiskimin dhe ruajtjen e pasurisë. Konfiskimi nuk do të lirohet deri sa koha e tillë kur tatimpaguesi ofron evidencë të kënaqshme për pagesën e të gjitha shpenzimeve të dala nga konfiskimi dhe ruajtja e pasurisë. 20.2 Është përcaktuar se një shumë e tepërt e pasurisë është konfiskuar dhe është e mundur të kryhet një shitje e suksesshme për të plotësuar borxhin tatimor me vetëm një pjesë të pasurisë së konfiskuar dhe ndarja e pasurisë nuk do të krijonte një gjendje të pabarabartë për tatimpaguesin. 20.3 Lirimi i konfiskimit si tërësi, apo pjesërisht, do të ndihmonte mbledhjen e përfundimtare të borxhit tatimor. 20.4 Është përcaktuar se pasuritë i nënshtrohen juridiksionit të një gjyqi apo procesi juridik që ka kërkesë më të lartë mbi pasurinë, përveç nëse organet e tilla pajtohen me konfiskimin dhe shitjen e pasurisë nga Administrata Tatimore. 20.5 Është përcaktuar se konfiskimi ka qenë i gabueshëm apo borxhi që ka formuar bazën për konfiskim është i gabuar apo nuk ekziston më. 20.6 ATK ka përcaktuar të tërheqë shitjen sikurse është paraparë në paragrafin 15 të këtij neni.

Neni 36 - Shitja në ankand publik (Ligji Nr. 03/L-222)

188

1. ATK mundet të shesë në ankand publik çdo pasuri të konfiskuar në përputhje me këtë ligj. 2. Procedura e shitjes së pasurisë në ankand publik do të rregullohen më akt të veçantë nënligjor.

Neni 37 - Kufizimet mbi mbledhjen e detyrueshme (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Vetëm pasuria e cila është e nevojshme dhe e mjaftueshme për të plotësuar detyrimet aktuale tatimore të tatimpaguesit mund t’i nënshtrohen veprimit të marrjes me detyrim. 2. Format vijuese të pasurisë së tatimpaguesit do të përjashtohen nga masa e marrjes dhe konfiskimet:

2.1. pagesa ushqimore për fëmijë dhe pagesat e asistencës sociale; 2.2. veshmbathja themelore; 2.3. ushqimi bazë; 2.4. mobiliet bazë; 2.5. plaçkat personale bazë, duke përjashtuar artikujt luksoz; 2.6. çdo pasuri tjetër e specifikuar në një udhëzim administrativ.

3. Veprimet për të mbledhur borxhin tatimor duhet të ndërmerren brenda periudhës së paraparë me ligj, gjatë së cilës barra tatimore është e vlefshme sikur që është paraparë në nenin 33 të këtij ligji. Nëse aksioni i mbledhjes, përveç regjistrimit të barrës, është iniciuar ndaj një aseti specifik, ATK është e autorizuar ta përfundojë atë aksion të mbledhjes edhe pse mund të zgjatet përtej periudhës 6 vjeçare të paraparë me ligj ose periudha e zgjatur e mbledhjes sipas paragrafit 12. të nenit 33 të këtij ligji. 4. Pa paragjykim në të gjitha dispozitat tjera të këtij Ligji, zyrtarët e autorizuar të Administratës Tatimore mund të kërkojnë nga një tatimpagues, apo përfaqësuesi i tij apo saj i autorizuar, që të japë deklaratë nën betim për pasuritë në kohën dhe vendin dhe vendin e caktuar nga administrata tatimore. Deklarimi i tillë i pasurisë do të përfshijë me sa vijon:

4.1. të gjitha pasuritë që aktualisht janë në pronësi të tatimpaguesit, qoftë drejtpërdrejt apo tërthorazi; 4.2. të gjitha pasuritë në të cilat tatimpaguesi ka interes pronësie; 4.3. të gjithë pasuritë e shitura nga tatimpaguesi brenda gjashtë (6) muajve para dates së deklarimit, përfshirë personin të cilit i është transferuar pasuria, marrëdhënia me tatimpaguesin e personit të cilit i është transferuar pasuria, data e transferimit, shuma e kompensimit për të cilën është transferuar pasuria; 4.4. përshkrimi i të gjitha detyrimeve borxh kundrejt pasurive të përshkruara në deklarim dhe koha e vendi i regjistrimit të çdo interesi të siguruar në çdo pasuri; 4.5. të gjitha burimet e të ardhurave aktuale, të tilla si punëdhënësit, llogaritë bankare, llogaritë e arkëtueshme, etj.

189

5. Pa paragjykim në të gjitha dispozitat tjera të këtij ligji, zyrtarët e autorizuar të Administratës Tatimore mund të kërkojnë nga çdo person që besohet të ketë informata që lidhen me mbledhjen e një borxhi tatimor që të japë deklaratë nën betim lidhur me mbledhjen e borxhit të tillë tatimor në kohën dhe vendin e caktuar nga administrata tatimore. 6. Zbatimi i paragrafëve 4. dhe 5. të këtij neni do të jenë përmes prezantimit të fakteve dhe rrethanave për një gjyq kompetent, i cili mund të nxjerrë një urdhër që do të detyronte paraqitjen dhe dëshmimin e atyre personave të përshkruar në paragrafin 4. të këtij neni. Çdo person i cili nuk paraqitet në kohën dhe vendin e specifikuar, apo për të dhënë informatat, në përgjigje të kërkesave për informata të përshkruara në paragrafët 5. dhe 6. të këtij neni, do t’i nënshtrohet gjobës apo sanksioneve tjera (përfshirë burgimin) të tilla siç mund të përshkruhen nga gjyqi kompetent. Gjoba apo ndëshkimi i tillë nuk do të jetë më i vogël së pesëqind (500) Euro.

Neni 38 - Mbledhja e tatimit nga ortakët dhe anëtarët e shoqatave të painkorporuara


Drejtori i Përgjithshëm mund të mbledhë nga çdonjëri prej ortakëve të ortakërisë së përgjithshme çdo tatim së bashku me interes, sanksione dhe shpenzime, që janë obligim nga ortakëria, sikurse është paraparë në Ligjin mbi Organizatat Afariste (Shoqëritë Tregtare)

Neni 39 - Urdhrat për raste rrezikimi (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Në rastin kur Drejtori i Përgjithshëm konsideron se pagesa e tatimit që do të bëhet e detyrueshme për pagesë është në rrezik sepse personi po përgatitet të braktisë Kosovën, të ndërpresë biznesin ose të transferojë pasurinë, ose është në rrezik për arsye tjera, Drejtori i Përgjithshëm mundet të njoftojë çdo person:

1.1. që i detyrohet në para personit i cili ka detyrimin të paguajë tatimin; 1.2. që mban para për personin i cili ka detyrimin të paguajë tatimin; 1.3. që ka autoritet nga ndonjë person tjetër për t’i paguajë para personit i cili ka detyrimin të paguajë tatimin; 1.4. të lërë mënjanë paratë deri në kohën kur Drejtori i Përgjithshëm lëshon një njoftim sipas paragrafin 1. të këtij neni ose kur ai tërheq njoftimin e lëshuar sipas këtij neni.

2. Çdo person i cili nuk lë mënjanë paratë sipas kërkesës së paragrafin 1. të këtij neni, ngarkohet me një sanksion të përcaktuar në paragrafin 2. të nenit 55 të këtij ligji.

190

Neni 40 - Embargo në importe dhe eksporte (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Në çdo rast kur një person i cili është i detyruar të paguaj ndonjë tatim shpërfill ose refuzon të paguajë brenda dhjetë (10) ditëve pas dorëzimit të njoftim-vlerësimit ose kur Drejtori i Përgjithshëm konsideron se pagesa e tatimit është në rrezik sipas nenit 39 të këtij ligji, do të jetë e ligjshme për Drejtorin e Përgjithshëm ose për një zyrtar të autorizuar me shkrim nga Drejtori i Përgjithshëm, të kërkojë me shkrim nga Drejtori i Përgjithshëm Gjeneral i Shërbimit Doganor që të vendosë embargo në kalimet e çdo importi apo eksporti nga ai person. 2. Çdo kërkesë e bërë tek Drejtori Gjeneral i Doganave të Kosovës sipas paragrafit 1. të këtij neni do të mbetet e vlefshme derisa Drejtori i Përgjithshëm të informojë Drejtorin Gjeneral me shkrim për vendimin e përfundimit të kërkesës.

Neni 41 - Ndalesat për largim (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Drejtori i Përgjithshëm i ATK-së mund të kërkojë që Policia Kufitare e Kosovës ose autoritet tjera të ndërmarrë hapa të tillë sipas nevojës për të parandalojë një person të lëshojë Kosovën sipas kushteve vijuese:

1.1. Drejtori i Përgjithshëm duhet të ketë arsye të besojë se personi është gati për t’u larguar nga Kosova dhe largimi i tillë paraqet një rrezik të menjëhershëm për buxhetin e Kosovës sepse personi nuk ka paguar borxhet tatimore më shumë se pesëmijë (5,000) Euro apo nuk ka dorëzuar një a më shumë deklarata tatimore të kërkuara që paraqesin një shumë të panjohur të detyrimit tatimor; 1.2. Drejtori i Përgjithshëm duhet t’i dorëzojë një kërkesë më shkrim Kryesuesit të Policisë Kufitare duke arsyetuar kërkesën për të parandaluar personin të largohet nga Kosova; dhe 1.3. Pa vonesë të tepruar pas kërkesës për Kryesuesin e Policisë Kufitare, Drejtori i Përgjithshëm i ATK-së mund të kërkojë një seancë dëgjimore para një gjyqi competent me juridiksion mbi çështje të tilla dhe t’i kërkoj gjyqit të autorizojë Policinë Kufitare të parandalojë largimin e personit sipas kushteve të përshkruara në urdhrin e gjyqit.

2. Me pranimin e kërkesës të përshkruar në nën-paragrafin 1.2 të këtij neni, Kryesuesi i Policisë Kufitare do të ndërmarrë hapa të tillë sipas nevojës për të parandaluar personin e nënshkruar të largohet nga Kosova duke u varur nga nxjerrja e një urdhri nga gjyqi competent sikurse është paraparë në nën-paragrafin 1.3 të këtij neni. Nëse urdhri i tillë është nxjerrë brenda dyzetetetë (48) orëve nga koha kur fillimisht personi i nënshtruar është parandaluar të largohet nga Kosova, personi do të lejohet të largohet nga Kosova pa ndonjë veprim të mëtutjeshëm nga Policia Kufitare. 3. Me pranimin e një urdhri nga një gjyq kompetentet, i cili autorizon Policinë Kufitare të parandalojë largimin e një personi, Policia Kufitare do të ndërmarrë hapat sipas nevojës për

191

të parandaluar personin të lëshojë Kosovën derisa të plotësohen kushtet e përshkruara në urdhër. 4. Nëse përpara skadimit të periudhës kohore të autorizuar nga gjyqtari apo prokurori për parandalimin e personit të lëshojë Kosovën, personi mund të lejohet të lëshojë Kosovën nëse ai person:

4.1. kryen pagesën në tërësi; apo 4.2. dorëzon të gjitha deklaratat obliguese të kaluara me pagesë të tërësishme; 4.3. bën një marrëveshje të kënaqshme për Drejtorin e Përgjithshëm të ATK-së për pagesë të tatimit apo dorëzim dhe pagesë të të gjitha deklaratave obligative të kaluara; apo 4.4. ofron një deklarim të plotë të pasurive, nën betim, sikurse është paraparë në paragrafin 4 të nenit 37 të këtij ligji, i cili tregon se personi nuk është në gjendje të paguajë borxhin tatimor, apo pasuritë nga të cilat mund të mblidhet tatimi.

5. Kur personi t’i ketë plotësuar kushtet për largim sikurse janë paraparë në urdhrin e gjyqit, ATK duhet të informojë Policinë Kufitare pa ndonjë vonesë të madhe.

Neni 42 - Transferimi i Aseteve (Ligji Nr. 03/L-222)

1. ATK do të ketë autoritetin që të transferoj një vlerësim të tatimit tek entiteti tjetër pas transferimit të aseteve (të tundshme dhe të patundshme) në rrethanat si në vijim:

1.1. tatimpaguesi ka transferuar mjetet tek entiteti tjetër qoftë në parashikimin e krijimit të borxhit tatimor ose pas krijimit të borxhit tatimor; 1.2. transferimi i mjeteve ka qenë më i vogël se vlera e hapur e tregut të aseteve; 1.3. transferimi i aseteve e ka lënë tatimpaguesin pa aftësi për të paguar borxhin tatimor; dhe 1.4. ATK ka njoftuar tatimpaguesin dhe entitetin tjetër, për përcaktimin, se transferimi i aseteve do të rezultojë në një vlerësim ndaj palës së tretë dhe duke ju ofruar palës së tretë të drejtën për tu ankuar.

2. Shuma e tatimit që duhet të vlerësohet tek entiteti tjetër, do të jetë më e vogël se obligimi tatimor i tatimpaguesit ose vlera e pasurisë së transferuar. 3. Transferimi i bërë brenda tre (3) muajve të krijimit të borxhit tatimor duhet të konsiderohet që është bërë në parashikimin e krijimit të borxhit tatimor. 4. Nëse transferimi i pasurive (të luajtshme apo të paluajtshme) është bërë pasi që barra tatimore e ATK-së sikur që parashihet në nenin 27 të këtij ligji, është regjistruar në regjistrin përkatës pa e shlyer borxhin tatimor për të cilin është aplikuar barra tatimore, barra tatimore do të konsiderohet që përvetëson pasurinë e transferuar dhe pasuria e transferuar do ti nënshtrohet procedurave të urdhër-vjeljes që parashihen në nenin 34 të këtij ligji.

192

5. Procedurat që duhet të zbatohen në caktimin e një vlerësimi ndaj palës së tretë, pranuese e aseteve të transferuara, do të përcaktohen me akt nënligjor.

Neni 38 Transferimi i Pasurisë (aseteve)


1. Paragrafi 1 i Nenit 42 i Ligjit autorizon ATK-në të transferojë vlerësimin tatimor nga një entitet tek entiteti tjetër duke ndjekur transferimin e aseteve në rrethanat vijuese:

1.1. Tatimpaguesi ka transferuar mjetet tek entiteti tjetër qoftë në parashikimin e krijimit të borxhit tatimor ose pas krijimit të borxhit tatimor; 1.2. Transferimi i mjeteve ka qenë më i vogël se vlera e hapur e tregut të aseteve; 1.3. Transferimi i aseteve e ka lënë tatimpaguesin pa aftësi për të paguar borxhin tatimor; dhe 1.4. ATK ka njoftuar tatimpaguesin dhe entitetin tjetër, për përcaktimin, se transferimi i aseteve do të rezultojë në një vlerësim ndaj palës së tretë dhe duke ju ofruar palës së tretë të drejtën për tu ankuar.

Kur ATK zbulon, qoftë përmes kontrollës apo aksionit të mbledhjes, se ka ndodhur një transfer i pasurisë sikurse është përshkruar në nënparagrafët 1.1 deri në 1.3 të këtij Neni, dhe më qëllim të vendosjes së një vlerësimi sipas Nenit 42 të Ligjit, ATK duhet të ndjekë parimet e përgjithshme të parapara në Nenin 19 deri 21 të Ligjit, si dhe dispozitat e këtij Neni. 2. Paragrafi 3 i Nenit 42 tregon se një transferim i aseteve i bërë brenda 3 muajve (90 ditë) të lindjes së një borxhi tatimor do të konsiderohet të jetë bërë në pritje të lindjes së një borxhi tatimor. Megjithatë, nëse tatimpaguesi mund të ofrojë evidencë se është bërë një marrëveshje e shitjes për së paku 30 ditë, por jo më shumë se 90 ditë, para marrjes së njoftimit për kontrollë tatimor apo inspektim tatimor në pritje, transferi i pasurisë që ka ndodhur në përputhje me marrëveshjen e tillë nuk do të konsiderohet të jetë transfer i pasurisë në pritje të krijimit të borxhit tatimor, madje edhe nëse transferi në të vërtetë nuk ka ndodhë deri pasi tatimpaguesi të ketë marrë njoftimin për kontroll tatimor apo inspektim tatimor në pritje. Transaksioni i tillë duhet të jetë transaksion në të cilin lind transferi i parasë, sikurse është transferi bankar, etj., apo një hua legjitime e bërë përmes një banke apo organizatë huadhënësi të autorizuar. Një transferim i aseteve i cili ndodh më shumë se 90 ditë para pranimit të njoftimit të një kontrolli në pritje përgjithësisht nuk do të konsiderohet të jetë transfero në pritje të lindjes së një borxhi tatimor përveç nëse ka prova për të mbështetur një përcaktim që transferi ka qenë në pritje të lindjes së një borxhi tatimor. 3. Nëse një tatimpagues transferon pasurinë brenda periudhës 30 ditore para se tatimpaguesi të pushon veprimtarinë afariste, transferi i tillë do të konsiderohet të jetë transfer në pritje të krijimit të një borxhi tatimor. Periudha 30 ditore e referuar do të jetë një periudhë e cila fillon 30 ditë para datës në të cilën transferi i pasurisë ndodhë. Nëse biznesi mbyllet më 31 Janar 2009, çdo transfer i bërë në apo pas 1 Janarit 2009 do të konsiderohet të jetë transfer në pritje të krijimit të borxhit tatimor.

193

4. Nëse ATK, ka vendosur borxh tatimor kundër një tatimpaguesi dhe pasuria e tatimpaguesit më vonë është transferuar përpara se ATK të ketë regjistruar barrën e vet, ATK mund të ketë bazë për të bërë një vlerësim kundër transferuesit nëse të gjitha kushtet e vëna në Ligj dhe Udhëzim Administrativ të aplikueshëm, për vlerësimin e tillë janë plotësuar. 5. Paragrafi 1 i Nenit 42 parasheh që një situatë e transferuesit lind nëse kushtet vijuese janë plotësuar:

5.1.Tatimpaguesi ka transferuar pasurinë (asetet) në entitetin tjetër qoftë në pritje të krijimit të një borxhi tatimor apo pasi të ketë lindur borxhi tatimor (sikurse është përshkruar në paragrafët 2 -4 të këtij Neni); 5.2.Transferimi i pasurisë ka qenë më pak se vlera e hapur e tregut për pasurinë; 5.3. Transferimi i pasurisë ka lënë tatimpaguesin në pamundësi për të paguar borxhin tatimor dhe,

Për qëllime të këtij Neni, termi ‘pasuri’ do të interpretohet të jetë qoftë në njëjës (pasuri) apo në shumës (pasuritë). Vlera e hapur e tregut e pasurisë mund të përcaktohet në çdo mënyrë, për aq sa baza për vlerën është qartë e dokumentuar dhe është e bazuar në të dhëna faktike. Përgjithësisht, vlera e tregut duhet të përcaktohet pasi të është marrë parasysh vlerësimi i moshës dhe kushteve te pasurisë. Në përcaktimin e vlerës së pasurisë, regjistrimet e tatimpaguesit duhet të analizohen për të përcaktuar koston e pasurisë kur ka qenë e re, vlerën filluese sikurse është treguar në tabelën e zhvlerësimit apo në fletët e punës të shoqëruara me tabelën e zhvlerësimit. Vlera e mbetur e pasurisë sikurse është treguar në tabelën e zhvlerësimit duhet të konsiderohet të jetë vlerë e hapur e tregut minimale e pasurisë. Duhet të bëhen pyetje tek dilerët që janë të njohur me pasurinë apo pasurinë e ngjashme. Nëse janë transferuar paratë e gatshme (kesh), vlera e hapur e tregut do të jetë e barabartë me vlerën e parasë së gatshme të transferuar. Nëse pasuritë janë të penguara me barrë të regjistruar në Regjistrin e Pengut apo në kadastër, përcaktimi i vlerës së hapur të tregut duhet të bëhet duke marrë parasysh informatat e siguruara në regjistër. 6. Nëse tatimpaguesi ka transferuar pasurinë sikurse është përshkruar në paragrafin 5 të këtij neni dhe nuk është në gjendje të paguajë borxhet e tija tatimore nga pasuria e mbetur, transferi i pasurisë do të konsiderohet ta ketë lënë tatimpaguesin pa pasur mundësinë të paguajë borxhet e tija tatimore.

Neni 43 - Borxhet tatimore të pambledhshme (Ligji Nr. 03/L-222)

1. ATK mund të transferojë një borxh tatimor në një dosje pasive për ta larguar atë nga baza e të dhënave aktive të mbledhjes kur është përcaktuar përmes përpjekjeve të dokumentuara se tatimi nuk është i mbledhshëm në kohën e përcaktimit. Përcaktimi i tillë mund të bëhet në rastet të tilla si, por duke mos u kufizuar në to, pamundësia për ta gjetur tatimpaguesin apo asetet e tij/saj; operimet afariste kanë pushuar pa lënë asete; një tatimpagues i vdekur kur nuk ka transferime të aseteve nga të cilat mund të mblidhet tatimi; një biznes që është shpallur i falimentuar dhe të gjitha masat e mbledhjes janë

194

ndërmarrë; një tatimpagues që nuk ka mundësi të paguajë borxhin tatimor bazuar në një analizë komplete të gjendjes financiare të tatimpaguesit; dhe përcaktime të natyrës së ngjashme. 2. Vendosja e borxhit tatimor në një dosje pasive nuk e liron borxhin tatimor apo çrregullojë prioritetin e barrës së ATK-së. Nëse burimet e reja të mbledhjes bëhen të ditura, ATK do të kthejë borxhin tatimor në gjendjen aktive të mbledhjes. Në raportimin e shumave të borxhit tatimor të pashlyer, ATK do të raportoj vetëm atë shumë të borxhit tatimor që është në një gjendje aktive t mbledhjes, duke mbajtur mundësinë e raportimit të shumës së borxhit pasiv me kërkesë nga një zyrtar i autorizuar i qeverisë. 3. Kur vlerësimi tatimor bëhet i pa mbledhshëm si rezultat i skadimit të kohës së mbledhjes sikur që është paraparë në nenin 33, ATK mund t’i shlyej këto detyrime nga shënimet e saja dhe do të anulojë borxhin tatimor, kur dispozitat e nenit 33 dhe paragrafit 3. të nenit 37 të këtij ligji janë plotësuar pa autorizim të mëtutjeshëm. ATK do të përfshijë në raportin e saj vjetor për ministrin dhe organin kompetent, vlerën e borxheve të shlyera si rrjedhojë e kësaj dispozite.

Neni 39 Kërkesat për Falimentim të Pavullnetshëm


1. Ligji Nr. 2003/4, “Mbi Likuidimin dhe Ri-organizimin e Personave Juridik në Falimentim” (të shpallur me Rregulloren 2003/7), apo pasardhësin e tij, vendos dispozitat për kërkesat për falimentim, përfshirë falimentimin e pavullnetshëm. Sipas ligjit, procedura e falimentimit lidhet me persona juridik, ose ortakërinë e përgjithshme, ortakërinë e kufizuar, shoqëritë aksionare dhe shoqëritë me përgjegjësi të kufizuar. Ne të nuk përfshihen bizneset private, shoqëritë e sigurimeve, institucionet financiare, ofruesit e pensioneve, apo ndërmarrje publike a shoqërore të cilat nuk janë transformuar ende në entitete juridike. 2. Si një kreditor i tatimpaguesve të cilët kanë borxhe tatimore, ATK, ka të drejtë të dorëzojë një kërkesë në gjykatën kompetente, për të kërkuar që pasuritë e një tatimpaguesi debitor, të vendosen nën juridiksionin e gjykatës, për një likuidim të rregullt të tatimpaguesit borxhli. 3. ATK, dorëzon një kërkesë për falimentim të pavullnetshëm, kur të gjitha gjërat vijuese janë të pranishme :

3.1. Borxhi ka qenë obligim së paku 60 ditë; 3.2. Borxhliu tatimor i ka borxh ATK më shumë se 2,000 €; 3.3. Borxhi nuk është i kushtëzuar apo nuk i nënshtrohet një kontesti të vërtetë (tatimpaguesi nuk mund të jetë në Ankesa, BPR, apo një gjyq me juridiksion për të dëgjuar ankesat e rasteve tatimore, dhe 3.4. Borxhliu përgjithësisht nuk i paguan borxhet e tija kur ato bëhen detyruese.

195

4. Një borxhli konsiderohet që përgjithësisht nuk i paguan borxhet e tija kur ATK, vërteton se ai nuk ka paguar një apo më shumë borxhe tatimore. 5. Përderisa nuk kërkohet, para dorëzimit të kërkesës në rastin e një ortakërie, ATK duhet të ndërmarre të gjitha veprimet e mundshme për të mbledhur borxhin nga ortakët individualisht. Në një ortakëri të përgjithshme, të gjithë ortakët janë të detyrueshëm bashkërisht dhe veçmas për borxhet e ortakërisë. Kjo nënkupton se borxhet e ortakërisë mund të mblidhen si nga pasuria e ortakërisë ashtu edhe nga pasuritë e ortakëve individualisht. Ortakëritë e kufizuara detyrohen për borxhet e ortakërisë vetëm për shkallën e interesit në ortakëri. Megjithatë, çdo ortakëri e kufizuar kërkohet të ketë një ortak të përgjithshëm, i cili personalisht detyrohet tërësisht për borxhet e ortakërisë së kufizuar. 6. Zyrtari Ligjor, apo personi i caktuar nga Drejtori i Përgjithshëm i ATK, është i autorizuar të dorëzojë kërkesat për shpërbërje të pavullnetshme në falimentim në gjyqin e juridiksionit për falimentim dhe përfaqësojë ATK në gjykatë. 7. Kur gjykata pranon kërkesën, të gjitha pasuritë e tatimpaguesit konsiderohen të jenë nën kujdes të mbrojtur nga gjykata. ATK, si dhe kreditorët tjerë, janë të penguar nga zbatimi i kërkesave të veta kundër pasurive të borxhliut tatimor. Këtu përfshihet hyrja në marrëveshje me këste me tatimpaguesin, nëse ai dëshiron ta bëjë këtë, përderisa gjykata pajtohet me këtë veprim. 8. Me pranimin e kërkesës nga gjykata, ATK, publikon një njoftim në gazetë të qarkullimit të përgjithshëm dhe publikime të tilla juridike në Republikën e Kosovës, për të informuar publikun se tatimpaguesi është në procedure likuidimi dhe ATK, nuk do të pranojë ndonjë trankasion të mëtejme që e përfshijnë atë tatimpagues. Njoftimi i tillë po ashtu do të publikohet në faqen elektronike të ATK-së. 9. Kur gjykata, pranon rastin si të mbyllur, tatimpaguesi konsiderohet të jetë i shpërbërë dhe më nuk do të ekzistojë. Të gjitha borxhet tatimore detyruese nga borxhliu, përpara datës së kërkesës konsiderohen, të shlyera dhe më nuk janë të mbledhshmi, përveç aq sa borxhet e tilla të mund të mblidhen nga personat përgjegjës sikurse është paraparë në Nenet 25 dhe 26 të Ligjit. 10. ATK, autorizohet të anulojë borxhet tatimore, të cilat kanë lindur para datës së kërkesës nga sistemi i procesimit të të dhënave me pranimin e njoftimit për rastin e mbyllur nga gjykata.

Neni 44 - Të ardhurat e paligjshme (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Të ardhurat do t’i nënshtrohen tatimit në rastet kur fitimi i të ardhurave është konsideruar i paligjshëm sipas çdo legjislacioni relevant në fuqi në Kosovë.

196

2. Dhënia për nxitje për të marrë apo mbajtur afarizimin, apo forma tjera të përparësisë e dhe shpenzimet që lidhen me to nuk do të trajtohen si shpenzime të lejueshme, nëse dhënia e nxitjeve apo përparësisë përbën një akt të paligjshëm të mbuluar me një dispozitë të Kodit Penal të Kosovës. 3. Çdo zyrtar i ATK-së do të informojë zyrën e prokurorit publik përmes kanaleve zyrtare te Kryesuesi i Njësisë së Hetimeve Tatimore pa ndonjë vonesë të tepër rreth të gjitha gjetjeve për një veprim të dyshuar joligjor në pajtim me paragrafin 2. të këtij neni. Megjithatë, zyrtarët e Zyrës së Standardeve Profesionale të ATK-së do të ndjekin kanalet e veta për raportimin e informatave të tilla tek zyra e prokurorit publik. 4. Zyra e prokurorit publik do të informojë ATK-në rreth evidencës dhe rezultateve të procedurës penale në rastet e paragrafit 2. të këtij neni. 5. Çdo zyrtar i çdo autoriteti publik (qendror apo komunal), i cili gjatë ushtrimit të detyrave të veta zyrtare, ka rënë në dijeni të fakteve që sugjerojnë se është kryer një shkelje tatimore, është i obliguar t’i raportoj ato fakte tek autoritetet e ATK-së që janë përgjegjëse për procedim tatimor penal përmes kanaleve zyrtare të atij autoriteti publik.

Neni 45 - Drejtori i Përgjithshëm mundet të ri-karakterizojë marrëveshjet


1. Me qëllim të përcaktimit të detyrimit tatimor sipas legjislacionit të zbatueshëm tatimor në Kosovë, Drejtori i Përgjithshëm mund të kryejë si më poshtë:

1.1. të mos marrë parasysh një transaksion që nuk ka efekt substancial ekonomik; 1.2. të ri-karakterizojë një transaksion në rastin kur forma e transaksionit nuk reflekton thelbin e tij ekonomik; apo 1.3. të ri-karakterizojë një element të një transaksionit që është kryer si pjesë e një skeme për të shmangur detyrimin tatimor.

2. Drejtori i Përgjithshëm do të njoftojë tatimpaguesin për çdo mos marrje parasysh ose rikarakterizim sipas paragrafin 1. të këtij neni.

Neni 46 - Transaksionet mes personave të lidhur (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Në rastin e çdo transaksioni mes personave të lidhur, Drejtori i Përgjithshëm mund të rregullojë apo caktojë të ardhura ose zbritje në mes personave të tillë sipas nevojës për të reflektuar të ardhurat e tatueshme të cilat do të kishin rezultuar nga transaksioni nëse personat nuk do të ishin të lidhur.

197

2. Në transaksionet tregtare ose financiare në mes të personave të lidhur, Drejtori i Përgjithshëm mund të përshtatë çmimin e shitjes mes të personave të tillë për të reflektuar vlerën e tregut që do të ndodhte nëse personat nuk do të ishin të lidhur.

Neni 47 - Shkëmbimi i transaksioneve dhe raportimi i informatave nga palët e treat (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Transaksionet e këmbimit do të konsiderohen si shitje e mallrave ose rezultat i punës apo shërbimit të bëra me vlerë tregu. 2. Faturat tatimore duhet të lëshohen për transaksionet e këmbimit në mënyrë të njëjtë sikur të jenë lëshuar për transaksione me para në dorë. Nëse vlera e transaksionit me këmbim e paraqitur në faturën tatimore është vlerë e zvogëluar, Drejtori i Përgjithshëm mund të rregullojë vlerën e transaksionit për të reflektuar vlerat e tregut. Nën-deklarimi i të ardhurave dhe arkëtimet e shmangura. 3. Të gjithë personat e angazhuar në tregti ose afarizëm të cilët tatohen në bazë të të hyrave reale dhe që bëjnë blerje të mallrave ose shërbimeve (apo marrin mallra ose shërbime në një barter transaksion) nga personi tjetër i tatueshëm në gjithsejtë pesëqind (500) Euro e më shumë në çdo vit të tatueshëm, duhet të paraqesin deklaratë të vërtetë dhe të saktë duke raportuar blerjet e tilla tek ATK-ja. Blerjet e bëra nga Qeveria dhe komunat e Republikës së Kosovës gjithashtu i nënshtrohen këtyre kërkesave për raportim. Deklaratat vjetore obliguese me këtë nen do të dorëzohen në ATK, por jo më larg se 31 Mars të vitit vijues. 4. Kur është e nevojshme të bëhen efektive dispozitat e këtij neni, emri, adresa dhe Numri Identifikues i Tatimpaguesit (numri fiskal) të shitësit të mallrave apo shërbimeve do të jepen me kërkesën e blerësit. 5. Secili entitet, përveç entitetit qeveritar apo komunal, nga i cili sipas këtij neni kërkohet të dorëzojë deklaratat informuese dhe nuk dorëzon atë, do ti nënshtrohet ndëshkimit deri në pesëqind (500) Euro. 6. Ministri do të lëshojë një akt nënligjor për te përcaktuar formatin në të cilin duhet të dorëzohen raportet e deklaratave në ATK-ë, duke përfshirë mundësinë e caktimit të kushteve nën të cilat duhet të dorëzohen format në një format të pranueshëm elektronik.

Neni 42 Raportimi i Transaksioneve mbi 500 €


1. Paragrafi 3 i Nenit 47 të Ligjit, kërkon: “Të gjithë personat e angazhuar në tregti ose afarizëm të cilët tatohen në bazë të të hyrave reale dhe që bëjnë blerje të mallrave ose shërbimeve (apo marrin mallra apo shërbime në barter transaksione) nga personi tjetër i

198

tatueshëm në gjithsejtë pesëqind (500) euro e më shumë në çdo vit të tatueshëm, duhet të paraqesin deklaratë të vërtetë dhe të saktë duke raportuar blerjet e tilla tek ATK-ja. Blerjet e bëra nga Qeveria dhe komunat e Republikës së Kosovës gjithashtu i nënshtrohen këtyre kërkesave për raportim. Deklaratat vjetore obligative me këtë nen do të dorëzohen në ATK, por jo më larg se 31 Mars të vitit vijues.” 2. Në përputhje me paragrafin një të këtij neni, një tatimpagues që tatohet në të ardhura reale duhet të dorëzojë një raport vjetor në ATK nëse ai blen mallra apo furnizime në shumë prej 500 € a më shumë nga një person tjetër i tatueshëm (furnizuesi) në çdo vit të tatueshëm. Për qëllime të këtij neni, termi “person i tatueshëm” do të nënkuptojë çdo person i cili është, apo kërkohet të jetë, i regjistruar në TVSh dhe i cili, në Kosovë në mënyrë të pavarur kryen ndonjë veprimtari ekonomike, në një mënyrë të rregullt apo të parregullt, çfarëdo qoftë qëllimi apo rezultatet e atij aktiviteti ekonomik. Viti i tatueshëm do të jetë periudha që fillon nga 1 Janari dhe përfundon më 31 Dhjetor të çdo viti kalendarik, apo çdo vit tjetër i tatueshëm i paraparë nga ATK për një tatimpagues të veçantë. Personat të përfshirë, por duke mos u kufizuar në ta, që kërkohet të dorëzojnë raportet sipas këtij Neni janë:

2.1. Të gjithë personat e angazhuar në tregti apo veprimtari afariste me kërkesat e nevojshme të detajuara në këtë Nen; 2.2. Qeveria dhe komunat e Republikës së Kosovës; 2.3. OJQ-të, institucionet publike dhe organizatat e ngjashme; 2.4. Universitetet, spitalet dhe institucionet e ngjashme, publike apo private, janë të obliguara të dorëzojnë deklaratën për të gjitha blerjet e tyre të kërkuara me këtë Nen, qofshin të regjistruar për TVSh apo jo.

3. Raporti duhet të përfshijë të gjitha mallrat dhe shërbimet e blera nga çdo person i cili është, apo kërkohet të jetë, i regjistruar për TVSh dhe i cili, në Kosovë në mënyrë të pavarur kryen ndonjë aktivitet ekonomik në mënyrë të rregullt apo të parregullt, çfarëdo qoftë qëllimi apo rezultatet e aktivitetit ekonomik. Këto blerje duhet të deklarohen, iu nënshtruan apo nuk iu nënshtruan TVSh-së. Furnizimet e përjashtuara duhet të përfshihen në përcaktimin nëse blerjet nga një furnizues janë të barabarta apo tejkalojnë 500 € në një vit të tatueshëm. Furnizimet e tilla duhet të përfshihen në një raport vjetor që kërkohet të dorëzohet në ATK. Dispozitat tjera që lidhen me raportet përfshijnë:

3.1. Pagesat paradhënie që lidhen me blerjet që i nënshtrohen TVSh-së janë të obliguara të përfshihen në deklaratën në përcaktimin nëse blerjet nga një furnizues kanë tejkaluar 500 euro; 3.2. Këstet e paguara pas liferimit të mallrave apo shërbimeve nuk duhet të përfshihen në vlerë e mallrave apo shërbimeve të blera, meqë ajo vlerë veç është përfshirë në deklaratë; 3.3. Blerjet e shërbimeve, që i nënshtrohen TVSh-së si ngarkesë e kthyeshme për pranuesin e shërbimit, kur vendi i furnizimit është Kosova duhet të përfshihen në deklaratë. 3.4. Marrja me qira e pasurisë së patundshme duhet të përfshihet në përcaktimin e vlerës së mallrave dhe shërbimeve të blera, por duhet të deklarohen ndarazi.

4. Sikurse është përshkruar në paragrafin 2 të këtij Neni, të gjitha Organizatat Buxhetore të Qeverisjes Qendrore dhe të gjitha komunat e Republikës së Kosovës i nënshtrohen

199

raportimit të blerjeve të furnizimeve prej 500€ apo më tepër nga një furnizues gjatë një viti kalendarik. 5. Raporti i kërkuar me këtë Nen të këtij Udhëzimi Administrativ, duhet të përfshijë:

5.1. emrin e furnizuesit; 5.2. adresën e furnizuesit; 5.3. numrin fiskal të furnizuesit; 5.4. numrin e TVSh së furnizuesit; 5.5. shumën totale të furnizimeve (në Euro) të blera nga furnizuesi gjatë vitit kalendarik; 5.6. shumën e furnizimeve të tatueshme të blera; 5.7. shumën e furnizimeve të përjashtuara të blera; dhe 5.8. TVSh e paguar në furnizimet e blera.

6. Raportet për vitin e kaluar të tatueshëm duhet të dorëzohen në ATK deri më 31 mars të vitit pasues. Raportet duhet të dorëzohen në një formë të përshkruar nga ATK, në përputhje me udhëzimet e dhëna në formular. 7. Personat që kryejnë blerje vjetore në shumë 500 € ose më shumë, nga 10 apo më shumë furnizues, raportin vjetor të kërkuar duhet ta dorëzojnë sipas paragrafit 2 të këtij Neni, në një format elektronik bazuar në Vendimin Shpjegues Publik. 8. Raportet e para të kërkuara nga ky nen do të priten më apo para 31 marsit 2011. 9. Sikurse është paraparë në paragrafin 4, të Nenit 47 të Ligjit, shitësit i kërkohet të japin emrin e tyre, adresën, Numrin Fiskal dhe numrin e regjistrimit në TVSh me kërkesë të blerësit. 10. Me përjashtim të Organizatave Buxhetore të Qeverisjes Qendrore dhe Komunave të Republikës së Kosovës, personat të cilët nuk dorëzojnë Raportin Vjetor të kërkuar me këtë Nen do t’i nënshtrohen një ndëshkimi deri në 500 € (paragrafi 5 i Nenit 47 të Ligjit). Pavarësisht lëshimit të një ndëshkimi, personi mbetet i detyruar të dorëzojë raportin vjetor dhe mund t’i nënshtrohet një ndëshkimi të mëtutjeshëm nëse mos-dorëzimi i raportit vazhdon pas kërkesës së ATK-së.

Neni 48 - Nën-deklarimi i të ardhurave dhe arkëtimet e devijuara (Ligji Nr. 03/L-222)

Në rastin kur një individ deklaron një shumë të të ardhurave që është e pamjaftueshme për të mbështetur shpenzimet e tij apo saj të kryera për konsum personal, ATK mundet të rillogarisë të ardhurat e individit në bazë të shpenzimeve të kryera nga individi, apo ndonjë metodë tjetër indirekte e duhur për rrethanat, duke marrë në konsiderate të ardhurat e periudhave të mëhershme.

200

Neni 49 - Sanksionet për mospërmbushje (Ligji Nr. 03/L-222)

Çdo sanksion i vënë sipas nenit 50 deri 61 të këtij ligji do të konsiderohet si detyrim ndaj ATKsë.

Neni 50 - Ndëshkimi administrativ lidhur me Certifikatën Fiskale (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Çdo person i cili kryen një veprimtari pa marrë një certifikatë fiskale apo pa qenë i regjistruar në ATK, sipas kritereve të përkufizuara në nenin 11. të këtij ligji do t’i nënshtrohet një ndëshkimi administrativ në shumë të barabartë me pesëqind (500) Euro. 2. Kur është konstatuar së një person kryen një veprimtari pa numër fiskal, atëherë ATK do të lëshojë një numër fiskal dhe do të aplikojë ndëshkimin siç është paraparë në paragrafin 1. të këtij neni. 3. Përveç kësaj ATK do t’i bartë Agjencisë për regjistrim të bizneseve detajet për biznesin e paregjistruar.

Neni 51 - Ndëshkimet Administrative lidhur me mos deklarim dhe mos pagesë


1. Kur një person kërkohet të dorëzojë një deklaratë tatimore sipas legjislacionit të aplikueshëm në Republikën e Kosovës, nuk e dorëzon këtë deri në datën e kërkuar, personi i tillë do t’i nënshtrohet një ndëshkimi administrativ prej pesë përqind (5%) të tatimit të papaguar për secilin muaj apo pjesë të muajit për të cilin është vonuar, me një ndëshkim maksimal administrativ për pagesë prej njëzetepesë përqind (25%) të obligimit tatimor. 2. Kur një person kërkohet të paguajë një tatim sipas legjislacionit të aplikueshëm në Republikën e Kosovës, nuk paguan tërë apo një pjesë të tatimit të tillë deri në datën e kërkuar, personi i tillë do t’i nënshtrohet një ndëshkimi administrativ prej një përqind (1%) të obligimit tatimor për secilin muaj apo pjesë të muajit për të cilën ajo pagesë është vonuar, deri në maksimum dymbëdhjetë (12) muaj. 3. Ndëshkimi administrativ i paraparë në paragrafin 2. të këtij neni nuk do të aplikohet për asnjë muaj apo pjesë të muajit gjatë së cilit ndëshkimi administrativ i paraparë në paragrafin 1. të këtij neni është aplikuar.

201

Neni 52 - Ndëshkimet administrative lidhur me nën deklarimin e tatimit dhe mbi deklarimin e rimbursimeve tatimore


1. Kur nga një person kërkohet të plotësojë një deklaratë tatimore sipas legjislacionit të zbatueshëm në Kosovë nën-deklaron shumën korrekte të obligimit tatimor apo mbi-deklaron shumën korrekte të një rimbursimi tatimor për të cilin ata kanë të drejt, personi i tillë do t’i nënshtrohet një ndëshkimi administrativ prej:

1.1. pesëmbëdhjetë përqind (15%) të diferencës mes shumës korrekte të tatimeve që duhet të deklarohet dhe shumës që në të vërtetë është deklaruar aty ku ndodh që nëndeklarimi i tillë ose mbi-deklarimi është deri në 10% apo me pak; ose 1.2. njëzetepesë përqind (25%) e ndryshimit mes shumës korrekte të tatimit që duhet të ishte deklaruar dhe shumës që në të vërtetë është deklaruar aty ku ndodh që nëndeklarimi i tillë ose mbi-deklarimi sipas nën-paragrafit 1.1. të këtij paragrafi është me shumë se dhjetë përlind (10%) e shumës korrekte të tatimit;

2. Për qëllime të paragrafit 1. të këtij neni, tatimpaguesi i cili kërkohet të plotësojë deklaratën tatimore për një periudhë tatimore dhe nuk dorëzon deklaratën e tillë, konsiderohet se ka deklaruar se shuma e detyrimit tatimor të detyruar nga ai ose ajo për atë periudhë tatimore ka qenë zero.

Neni 53 - Mosdorëzimi, mos krijimi ose mos paraqitja e të dhënave (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Përveç nëse parashihet ndryshe, çdo person nga i cili kërkohet të dorëzojë një pasqyrë informatash në ATK dhe i cili nuk e bën këtë deri në datën obliguese apo i cili dorëzon një pasqyrë të pasaktë ose jo komplete do t’i nënshtrohet një sanksioni prej njëqindenjëzetepesë (125) Euro për secilën pasqyrë të pa dorëzuar, për secilën pasqyrë të pasaktë apo të pakompletuar, deri në maksimum prej dymijepesëqind (2,500) Euro. 2. Çdo person i nga i cili kërkohet të krijojë ose mbajë regjistrime, përfshirë kërkesën për të vendosur numrin fiskal të biznesit në të gjithë kuponët dhe faturat e lëshuara, sipas legjislacionit të zbatueshëm në Republikën e Kosovës dhe i cili nuk e kryen këtë do t’i nënshtrohet një ndëshkimi administrativ si vijon:

2.1. tatimpaguesi me qarkullim vjetor deri tridhjetëmijë (30,000) Euro, ndëshkim administrativ prej njëqindenjëzetepesë (125) Euro, 2.2. tatimpaguesi me qarkullim vjetor nga tridhjetëmijë (30,000) deri dyqindëmijë (200,000) Euro –ndëshkim administrativ prej dyqindepesëdhjetë (250) Euro; 2.3. tatimpaguesi me qarkullim vjetor nga dyqindmijë (200,000) deri pesëqindmijë (500,000) Euro – ndëshkim administrativ prej pesëqind (500) Euro; ose 2.4. tatimpaguesi me qarkullim vjetor prej pesëqindmijë (500,000) dhe më shumë – ndëshkim administrativ prej njëmijë (1,000) Euro.

202

3. Baza për llogaritjen e ndëshkimit administrativ të paraparë në paragrafin 2. të këtij neni është qarkullimi i vitit të kaluar fiskal. Për bizneset e reja, bazë është qarkullimi real i vitit aktual. 4. Rregullat procedurale për vendosjen e kohës brenda së cilës transaksionet duhet të futen në librat e kontabilitetit për qëllime të ndëshkimit të paraparë në paragrafin 2 të këtij neni do të rregullohet me akt nënligjor. 5. Çdo person i cili ka detyrë të sigurojë qasje në librat ose regjistrimet ose përndryshe të përmbushë nenet 14 dhe 15 të ligjit e të cilët nuk e kryejnë këtë, do t’i nënshtrohen një sanksioni prej njëqind (100) Euro për secilën ditë të mosparaqitjes pas afatit të caktuar nga ATK. Në raste të tilla, ATK mund po ashtu të kërkojë një autorizim të gjykatës për të autorizuar hyrjen ose qasjen e parashikuar sipas nenit 14 dhe 15 të këtij ligji. 6. Çdo person i cili kërkohet të vonesë një pajisje elektronike fiskale për regjistrimin e transaksioneve të bëra gjatë aktivitetit të tyre ekonomik dhe i cili nuk i lëshon klientit të vet kupon nga pajisja e tillë e fiskalizuar, do të detyrohet për një gjobë e përcaktuar në përputhje me dispozitat e paragrafit 2. të këtij neni. Në rast të dështimit të pajisjes apo rrymës, duhet të lëshohen kuponët e shkruar me dorë të cilët janë miratuar nga administrata tatimore në vend të kuponit të lëshuar nga një pajisje elektronike fiskale, që i nënshtrohet ndëshkim të përshkruar në këtë paragraf. 7. Të gjithë konsumatorët që kryejnë blerje të mallrave apo shërbimeve kërkohet të kërkojnë një kupon të lëshuar nga një pajisje elektronike fiskale sikurse është përshkruar në paragrafin 6. të këtij neni. Administrata tatimore ka autorizim të verifikojë përmbushjen e klientit me këtë kërkesë. Çdo konsumator i cili largohet nga objektet e biznesit pas blerjes së mallrave apo shërbimeve pa kërkuar kupon duke reflektuar blerjen e atyre mallrave apo shërbimeve do t’i nënshtrohet një gjobe prej njëzet (20) Euro. 8. Ministri do të nxjerrë një akt nënligjor për të përshkruar procedurat përmes së cilave do të implementohen dispozitat e paragrafëve 6. dhe 7. të këtij neni. Ministri mund të vendosë lehtësime të tilla për konsumatorë sipas nevojës për të stimuluar përmbushjen e konsumatorit me këto dispozita.

Neni 54 - Ndëshkimet për mos-mbajte të tatimit në burim (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Çdo tatimpagues i cili nuk ka mbajtur në burim apo nuk ka paguar tatimin e mbajtur në burim do t’i nënshtrohet një ndëshkimi administrativ prej njëzetepesë përqind (25%) në dallimin në mes të shumës së saktë të tatimit që kërkohet të paguhet dhe shumës së tatimit që në të vërtetë është paguar.

203

2. Çdo tatimpagues i cili nuk ka mbajtur në burim apo nuk ka paguar kontributet pensionale në Trustin e Kursimeve Pensionale të Kosovës do t’i nënshtrohet një ndëshkimi administrativ prej njëzetepesë përqind (25%) në dallimin në mes të shumës së saktë të tatimit që kërkohet të paguhet dhe shumës së tatimit që në të vërtetë është paguar.

Neni 55 - Mosdorëzimi i pasurisë që i nënshtrohet masës së marrjes së dhe lënia mënjanë e Parave


1. Çdo person që nuk e dorëzon apo refuzon të dorëzon pasurinë që i nënshtrohet Konfiskimit së marrjes sipas paragrafit 3. të nenit 35 të këtij ligji do t’i nënshtrohet një ndëshkimi administrativ që është i barabartë me pesëdhjetë përqind (50%) të shumës së zbuluar sipas paragrafit 2. të nenit 35 të këtij ligji. 2. Çdo person që nuk i lë mënjanë paratë siç kërkohet sipas paragrafit 1. të nenit 39 të këtij ligji do t’i nënshtrohet një ndëshkimi administrativ të barabartë me shumën e parave në fjalë.

Neni 56 - Ndëshkimi Administrativ për gabime nga përfaqësuesit e Tatimpaguesve, Këshilltarët atimor, apo personat tjerë në emër të

tatimpaguesit (Ligji Nr. 03/L-222)

Çdo person i cili nënshkruan një deklaratë tatimore në emër të një personi tjetër, i cili bën një gabim në atë deklaratë, do të paguajë një ndëshkim administrativ prej njëqindenjëzetepesë (125) Euro. Ndëshkimi do të vendoset vetëm nëse gabimi është rezultat i neglizhencës apo paramendimit nga ana e personit që nënshkruan deklaratën tatimore.

Neni 57 - Ndëshkimi Administrativ për mos përdorim të Pajisjeve Elektronike Fiskale për mos regjistrim të transaksioneve


1. Çdo person që që i kërkohet të përdor pajisjen elektronike fiskale (PEF) për regjistrimin e të gjitha transaksioneve të bëra gjatë aktivitetit të tij ekonomik, i cili nuk ka instaluar pajisjen e tillë elektronike, do t’i nënshtrohet një ndëshkimi administrativ prej njëmijë (1.000) euro për çdo shkelje të tillë.

204

2. Nëse një personi i është kërkuar vazhdimisht instalimi i PEF, pasi që është gjobitur tre ose më shumë herë për mos instalim të PEF, nuk instalon PEF, administrata tatimore do të autorizohet të ndërmarrë hapa të tillë sipas nevojës për të anuluar numrin fiskal të tatimpaguesit dhe certifikatën e TVSh-së, nëse aplikohet, duke u pasuar me kërkesën për të çregjistruar biznesin nga Agjencia për Regjistrimin e Biznesit. 3. Nëse një person i përshkruar në paragrafin 1 të këtij Neni përpiqet ta manipulojë PEF, apo ndërhyn në programimin e PEF apo të dhënat që duhet të futen në PEF, me qëllim që të regjistrojë të dhëna të pasakta në PEF, personi i tillë do t’i nënshtrohet një ndëshkimi administrative në shumë prej njëmijë (1,000) Euro.

Neni 58 - Ndëshkimet administrative lidhur me TVSH (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Një tatimpagues i cili kryen shitje të tatueshme pa qenë i regjistruar për TVSh do t’i nënshtrohet obligimit të TVSh-së mbi ato shitje plus një ndëshkim administrativ prej:

1.1. pesëmbëdhjetë përqind (15%) të obligimit të TVSh-së për ato furnizime nëse mos regjistrimi ka ndodh për shkak të pakujdesisë së personit që kryen shitje të tatueshme me pak se dhjetëmijë (10,000) Euro; apo 1.2. njëzetepesë përqind (25%) të obligimit të TVSh-së për ato furnizime nëse mos regjistrimi ka ndodhur për shkak të pakujdesisë së personit që kryen shitje të tatueshme prej dhjetëmijë (10,000) Euro apo më tepër;

2. Një person i tatueshëm i cili dështon të lëshojë një faturë të TVSh-së, ose dokument tjetër që shërben si faturë apo i cili lëshon një faturë të pasaktë që rezulton në një ulje të dukshme të shumës së TVSh-së obligative apo në një rritje të dukshme të kreditimit të kërkueshëm do të jetë i detyrueshëm për atë ulje në shumën obligative apo atë rritje në shumën e kreditimit të kërkueshëm në lidhje faturën apo transaksionin, plus një ndëshkim administrativ prej:

2.1. pesëmbëdhjetë përqind (15%) të uljes apo rritjes së dukshme të shumës së TVShsë obligative ku mos lëshimi i një fature të TVSh-së apo lëshimi i një fature të pasaktë ka qenë për shkak të pakujdesisë së personit të tatueshëm apo; 2.2. njëzetepesë përqind (25%) të uljes apo rritjes së dukshme të shumës së TVSh-së obligative ku mos-lëshimi i një fature të TVSh-së apo lëshimi i një fature të pasaktë ka qenë për shkak të mospërfilljes së madhe mos-lëshimi i faturës për një furnizim të tatueshëm është më shumë se njëmijë (1,000) Euro apo lëshimi i një fature të pasaktë që është më shumë se pesëqind (500) Euro mbi ose nën shumën që është dashur të përfshihet në faturë)të personit të tatueshëm.

3. Një tatimpagues i cili kryen ndonjë prej shkeljeve vijuese në lidhje me TVSH-në do t’i nënshtrohet një ndëshkimi administrativ prej dyqindepesëdhjetë (250) Euro për secilën shkelje:

205

3.1. mos aplikimi për regjistrim të TVSH-së me arritjen e pragut të kërkuar sipas Ligjit të TVSH-së apo mos aplikimi për t’u fshirë nga regjistri kur diçka e tillë kërkohet sipas ligjit të zbatueshëm; apo 3.2. mos paraqitja e një kopje të certifikatës TVSH-së së regjistrimit në mënyrën si kërkohet me ligjin e zbatueshëm.

4. Një tatimpagues i regjistruar për TVSH i cili i lejon një personi tjetër të përdorë certifikatën e tij unike të TVSH-së, do t’i nënshtrohet një ndëshkimi administrativ prej pesëmijë (5.000) Euro. I njëjti ndëshkim aplikohet edhe ndaj personit i cili përdorë një certifikatë të TVSh-së që i përket dikujt tjetër. Përveç ndëshkimit administrativ rastet e tilla do të paraqiten nga Njësia e Hetimeve Tatimore tek Prokurori Publik kompetent për ndjekje penale nga Njësia për Hetime Tatimore.

Neni 59 - Ndëshkimi administrativ për mallrat pa origjinë (Ligji Nr. 03/L-222)

Kur një person i angazhuar në aktivitet ekonomik posedon mallra pa origjinë ai person do t’i nënshtrohet ndëshkimit administrative me njëzetepesë përqind (25%) të vlerës së tregut së mallrave. Ato mallra mund të merren dhe të mbahen në kujdestari të ATK-së me qëllim të caktimit të detyrimit penal. Në këtë rast, do të ndiqen procedurat për vlerësim për rrezik në nenin 21 të këtij ligji, dhe procedurat e marrjes së mallit dhe shitja e tyre do të rregullohet me dispozitat e neneve 34, 35 dhe 36 të këtij ligji. Drejtori i Përgjithshëm mund të lëshojë një urdhër për rrezik sikurse është paraparë në nenin 39 të këtij ligji.

Neni 60 - Ndëshkimi për mashtrim civil (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Kur Prokurori Publik të hedhë ndjekjen për shkak të kufizimeve ligjore kohore, ATK, bazuar në autorizimin që i është dhënë Drejtorit të Përgjithshëm, mundet të vlerësojë se a ekziston bazë për ndëshkim administrativ personin(at) janë të obliguar në shumën prej pesëdhjetë përqind (50%) të tatimit që është shmangur. Vlerësimi do të bëhet vetëm pas një përcaktim të bërë nga Zyra Ligjore e ATK-së se ka bazë për të besuar se tatimpaguesi ka shmangur me dashje tatimin i cila ishte objekt i referimit për tek prokurori. 2. Përcaktimi i Zyrës Ligjore sipas paragrafit 1. të këtij neni, do të bartet në Departamentin e Kontrollit të ATK-së për përdorim në vlerësimin e tatimit të shmangur.

Neni 61 - Sanksionet shtesë (Ligji Nr. 03/L-222)

206

Ministria e Ekonomisë dhe Financave mund të nxjerrë udhëzime administrative që vendosin sanksione shtesë për shkeljet tatimore, ku sanksionet e tilla nuk tejkalojnë një total prej pesëqind (500) Euro dhe sanksionet e tilla shtesë nuk dyfishojnë sanksionet që tashmë janë paraparë me këtë ligj. Vënia e sanksioneve shtesë duhet të shoqërohet nga një deklaratë që justifikon nevojën për sanksion(e) shtesë.

Neni 62 - Zbritja e sanksioneve (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Në rastin kur tatimpaguesi i cili i nënshtrohet një ose më tepër sanksioneve të parashikuara në nenet 50 deri 61 të këtij ligji, vullnetarisht informon ATK për detyrimin e tij, përpara se së pari të jetë njoftuar për një inspektim tatimor të mundshëm nga ATK, i cili do të mund zbulohej nga ATK, sanksioni maksimal financiar i mundshëm do të jetë njëzetepesë përqind (25%) i sanksionit që do të zbatohej përndryshe. Në rastin kur tatimpaguesi informon vullnetarisht ATK-në pasi tatimpaguesi së pari njoftohet lidhur me një inspektim tatimor të mundshëm, por përpara se ATK të fillojë këtë inspektim, sanksioni maksimal financiar do të jetë në masën pesëdhjetë përqind (50%) të sanksionit që do zbatohej përndryshe. 2. Aty ku tatimpaguesi me detyrim tatimor të pashlyer:

2.1. hyn në marrëveshje me shkrim për të paguar tatimin e pashlyer me dy ose më tepër këste; 2.2. i përmbush kushtet e marrëveshjes me shkrim; dhe 2.3. i kryen në kohë të gjitha detyrimet e tjera tatimore gjatë kohës së asaj marrëveshjeje; sanksioni financiar që do të zbatoheshin përndryshe në lidhje me dorëzimin dhe pagesën e vonuar sipas nenit 51 të këtij ligji do të zbriten në masën dy përqind (2%) të detyrimit tatimor dhe interesi i përcaktuar sipas nenit 28 të këtij ligji do të mbetet i pagueshëm, përveç në aplikohen dispozitat e paragrafit 6. të nenit 28 të këtij ligji.

3. Nëse personi obligues për ndonjë tatim dëshmon shkaqe të arsyeshme, besim të mirë, vështirësi të madhe ose arsye të tjera të cilat do të ngritin efektivitetin e ATK-së, ATK-ja mund të zvogëlojë ose heq çdo ndëshkim të vlerësuar, apo propozuar, në baza sipas rastit. 4. Drejtori i Përgjithshëm, apo i(të) deleguari(t) e tij/saj shqyrton kërkesat për uljen e ndëshkimeve dhe merr vendim bazuar në rishqyrtimin e fakteve dhe rrethanave. 5. Për zbatim të këtij neni Ministri do të nxjerrë akt nënligjor.

Neni 43 Ndëshkimet dhe Lehtësimi nga Ndëshkimet


207

1. Me shumë dispozita të ndryshme të ndëshkimeve, ekziston mundësia të zhvillohet një qasje e drejtë, e njëtrajtshme dhe gjithëpërfshirëse për administrimin e ndëshkimeve. Qëllimi i këtij Neni është të japë udhëzime për fushë veprimtarinë institucionale të ATK, për të gjitha ndëshkimet e vendosura nga ligjet tatimore të Kosovës. Ky Nen është shkruar në formë që shpjegon masat ndëshkimore dhe kushtet bazë për lehtësim, duke ndjekur udhëzimet mbi aplikimin e ndëshkimeve të adresuara në këtë Nen dhe kërkesave specifike për lehtësim nga ndëshkime të caktuara, kur ekzistojnë kërkesa të veçanta. Përderisa ky nen i Udhëzimit Administrativ, është shkruar si material udhëzues për ATK mbi administrimin e ndëshkimeve, është përfshirë në tërësinë e tij në Udhëzimin Administrativ për publikun që gjithashtu të kuptohet roli që luajnë ndëshkimet në ATK dhe mënyrën në të cilën ato do të aplikohen në Kosovë. 2. Çdo funksion në ATK ka rol në administrimin e duhur të ndëshkimeve. Është thelbësore se secili funksion kryen operimet e veta me një theks në promovimin e përmbushjes vullnetare. Duhet të kryhen shqyrtime të duhura të punës për të siguruar njëtrajtshmëri me deklaratën dhe politikën ndëshkimore. Është me rëndësi të sigurohet se qasjet janë të njëtrajtshme dhe informatat e ndëshkimeve janë përdorë për identifikimin dhe dhënien e përgjigjeve problemeve të përmbushjes. Drejtuesit duhet vazhdimisht të rishikojnë informatat e situatave, të cilat mund të sjellin ndryshime në programet e përmbushjes, kurset e trajnimeve, programet edukative, përcaktimin e ndëshkimeve dhe administrimin e ndëshkimeve. 3. Përderisa lehtësimi nga ndëshkimet, kur ndëshkimi të jetë vlerësuar, është përgjegjësi e zyrtarit të ATK-së të caktuar nga Drejtori i Përgjithshëm në përputhje me Nenin 62 të Ligjit, apo përgjegjësi e Ankesave përmes vendimit të tyre, të gjithë të punësuarit duhet të mbajnë në mend objektivat vijuese kur të përcaktojnë ndëshkimet:

3.1. Raste të ngjashme dhe tatimpagues të vendosur në mënyra të ngjashme duhet të trajtohen njësoj. 3.2. Secili tatimpagues, duhet të ketë mundësinë që interesat e tyre të dëgjohen dhe të merren parasysh. 3.3. Përpiquni të merrni një vendim të mirë në rastin e parë. Një vendim i gabuar, edhe pse eventualisht i saktë, ka ndikim negativ në përmbushjen vullnetare. 3.4. Jepni mundësi të duhur që vendimet e pasakta të përmirësohen. 3.5.Trajtoni secilin rast në një mënyrë të paanshme dhe të ndershme (p.sh. afrohuni punës, jo nga perspektiva shtetërore apo e tatimpaguesit, por në interesin e zbatimin të drejtë dhe të paanshëm të ligjeve tatimore). 3.6.Shfrytëzoni çdo rast, si një mundësi për të edukuar tatimpaguesin, ndihmoni tatimpaguesin të kuptojë detyrimet dhe të drejtat e veta ligjore, dhe ndihmoni tatimpaguesin të kuptojë të drejtat e ankesës dhe, në të gjitha rastet, vëzhgoni të drejtat procedurale të tatimpaguesit. 3.7. Përpiquni që menjëherë të procesoni dhe të zgjidhni secilin rast të tatimpaguesit. 3.8. Përcaktoni secilin ndëshkim në një mënyrë e cila nxitë përmbushjen vullnetare.

4. Administrimi i ndëshkimeve nga ATK do të drejtohet nga kjo Deklaratë e Politikave:

208

Ndëshkimet përbëjnë një mjet të rëndësishëm të administratës tatimore për të ndjekur misionin e vet në mbledhjes së efektshme të të hyrave për Buxhetin e Kosovës. Ndëshkimet mbështesin atë mision vetëm nëse ato rrisin përmbushjen vullnetare. Administrata tatimore do të dizajnojë, administrojë dhe vlerësojë programet e ndëshkimeve vetëm në bazën se a bëjnë punën më të mire të mundshme të inkurajimit të sjelljes së përmbushjes së obligimeve nga ana e tatimpaguesve tanë. Në interesin e një sistemi tatimor efektiv, Administrata Tatimore do të përdorë ndëshkimet për të inkurajuar përmbushjen vullnetare duke: (1) ndihmuar tatimpaguesit të kuptojnë se sjellja në përmbushjen e obligimeve është me vend dhe sjellja mos-përmbushëse është e pa vend: (2) frenuar mos-përmbushjen përmes vendosjes së shpenzimeve shtesë; dhe (3) vendosur drejtësi të sistemit përmes ndëshkimit të drejtë të tatimpaguesve jo-përmbushës. Në fund të kësaj, administrata tatimore administron një sistem të ndëshkimeve që është i caktuar të:

Përsigurojë njëtrajtshmëri;

Përsigurojë saktësi për rezultatet në dritën e fakteve dhe ligjit;

Ofrojë metoda për tatimpaguesit që të kenë mundësinë t’i dëgjohen dhe merren parasysh interesat Kërkojë paanësi dhe përkushtim në arritjen e vendimit të saktë;

Mundësojë zgjidhje të shpejtë të përcaktimeve (vendimeve) fillestare kur të jenë prezantuar informatat e mjaftueshme për të treguar se ndëshkimi nuk është me vend; Përsigurojë se ndëshkimet janë përdorë për qëllimin e tyre dhe jo si pika negocimi në zhvillimin apo përpunimin e rasteve.

5. Pjesa tjetër e këtij Neni më plotësisht do të sqarojë këtë deklaratë politikash, lehtësimi që do të jepet, dhe aplikimin e ndëshkimeve të veçanta të parapara në Ligj. 6. Ndëshkimet ekzistojnë për të inkurajuar përmbushjen vullnetare duke mbështetur standardet e sjelljes që pritet me ligjet dhe aktet nënligjore tatimore të Kosovës. 7. Për shumicën e tatimpaguesve, përmbushja vullnetare përbëhet nga përgatitja e një deklarate të saktë, dorëzimit të saj me kohë, dhe pagesës së çdo obligimi tatimor. Përpjekjet legjitime të bëra për të plotësuar këto obligime përbëjnë sjellje përmbushëse. Shumica e ndëshkimeve aplikohen për sjelljen që dështon në plotësimin e një apo të gjitha këtyre obligimeve. 8. Ndëshkimet inkurajojnë përmbushjen vullnetare duke:

8.1. Përkufizuar standardet e sjelljes përmbushëse; 8.2. Përkufizuar pasojat riparuese për mos-përmbushje, dhe 8.3. Ofruar sanksione monetare kundër tatimpaguesve të cilët nuk i plotësojnë standardet.

9. Këta tre faktorë mbështesin bindjen publike që sistemi tatimor është i drejtë dhe ndëshkimi është një përpjesëtim me rreptësinë e mos-përmbushjes.

209

10. Tatimpaguesit në Kosovë vlerësojë detyrimet e tyre tatimore ndaj vetvetes dhe i paguajnë ato detyrime vullnetarisht. Ky sistem i vlerësimit dhe pagesës është i bazuar në parimin e përmbushjes vullnetare. Përmbushja vullnetare ekziston kur tatimpaguesit i binden ligjit pa detyrim dhe kërcënim. 11. Vetë-vlerësimi përmbushës, kërkon që tatimpaguesi të dijë rregullat për dorëzimin e deklaratave dhe pagimin e tatimeve. ATK, është përgjegjëse për ofrimin e informatave tatimpaguesve, e të cilat përbëjnë:

11.1. Materiale me shkrim, të cilat qartë sqarojnë rregullat; 11.2. Formularë që lejojnë vetë-llogaritjen e detyrimit tatimor.

12. Në një sistem të përmbushjes vullnetare/vetëvlerësimit, tatimpaguesit kanë përgjegjësinë për të përcaktuar se cilat janë obligimet e tyre tatimore dhe duhet të bëjnë përpjekje për të marrë informatat e nevojshme, të kuptojnë se çka nënkuptojnë informatat për ta, dhe të aplikojnë informatat në një mënyrë të saktë. Tatimpaguesit të cilët nuk marrin përgjegjësitë e tyre do të kenë kohë të vështirë të kenë lehtësim sipas kritereve të parapara në këtë Nen apo Ligj. 13. Përveç paragrafit 11 të këtij neni, ATK, duhet gjithashtu të ofrojë mjete për të ruajtur dhe rritur përmbushjen tonë vullnetare me administrim të drejtë, të patjetërsueshëm dhe të saktë të një sistemi të ndëshkimeve. 14. Ndonëse ndëshkimet mbështesin dhe inkurajojnë përmbushjen vullnetare, ato po ashtu sjellin të hyra shtesë për Shtetin, imponojnë pagesa riparuese kundër tatimpaguesve dhe tërthorazi financojnë shpenzimet e zbatimit. Megjithatë, këto rezultate nuk janë arsye për krijimin apo imponimin e ndëshkimeve. 15. Ndëshkimet përkrahin misionin e ATK-së kur ato të inkurajojnë përmbushjen vullnetare. Përmbushja arrihet kur një tatimpagues bën një përpjekje të besueshme për të plotësuar obligimet tatimore të përkufizuara nga ligjet dhe aktet nënligjore tatimore. Ndëshkimet mbështesin përmbushjen vullnetare duke përsiguruar tatimpaguesit e rregullt se shkelësit e tatimeve identifikohen dhe ndëshkohen. 16. ATK ka detyrë të forcoje sistemin tatimor. Masat ndëshkimore, duhet të :

16.1. jenë të ashpra për të frenuar mos-përmbushjen; 16.2. inkurajojnë tatimpaguesit mos-përmbushës të shlyejnë detyrimet; 16.3. jenë në mënyrë objektive të përpjesëtueshme me shkeljen; 16.4. shfrytëzohen si një mundësi për të edukuar tatimpaguesit dhe për të inkurajuar përmbushjen e tyre në të ardhmen.

17. Personeli i ATK-së mundet të edukojë tatimpaguesit dhe të inkurajojë përmbushjen nga ata në të ardhmen duke:

17.1. shtjelluar shkaqet për delikuencën dhe duke i dëgjuar arsyet dhe shqetësimet e tatimpaguesit për mos-përmbushje,

210

17.2. siguruar se tatimpaguesit i kuptojnë përgjegjësitë e tyre të deklarimit dhe pagesës, dhe 17.3. siguruar se tatimpaguesit i kuptojnë mundësitë e tyre për të kërkuar lirim nga ndëshkimet në rrethana të duhura.

18. Ndëshkimet duhet të lidhen me standardet e sjelljes që ato i inkurajojnë. Ndëshkimet më së miri ndihmojë përmbushjen vullnetare nëse ato mbështesin besimin në drejtësinë dhe efektshmërinë e sistemit tatimor. Ky besim inkurajon përmbushjen në fushat që nuk mund të arrihen përmes kontrollave apo programeve tjera. 19. Qasja e ATK-së ndaj administrimit të ndëshkimeve duhet të sigurojë:

19.1 Njëtrajtshmëri: ATK duhet të aplikojë ndëshkimet njësoj në situata të ngjashme. Tatimpaguesit perceptimin e tyre e bazojnë në përvojën e vet për drejtësinë e sistemit dhe informatat që ata i marrin nga media dhe të tjerët. Nëse ATK nuk i administron ndëshkimet në mënyrë uniforme (e udhëzuar nga statuset, rregulloret dhe procedurat e zbatueshme), besueshmëria e përgjithshme në sistemin tatimor rrezikohet. 19.2 Saktësi: ATK duhet të arrijë në vendim të saktë të ndëshkimeve. Saktësia është thelbësore. Vlerësimet me gabime të ndëshkimeve dhe llogaritja e pasaktë i mjegullon tatimpaguesit dhe keq-përfaqëson kompetencën e ATK. 19.3 Paanshmëria: Të punësuarit e ATK, janë përgjegjës për administrimin e dispozitave të ndëshkimeve në një mënyrë të paanshme që është e drejtë dhe pa anim si për shtetin ashtu edhe për tatimpaguesin.

20. Paragrafi 3, i nenit 62 të Ligjit parasheh që një tatimpagues mund të kërkojë lehtësim nga një ndëshkim i vlerësuar, nëse tatimpaguesi beson se shkaku i arsyeshëm, mirë-besimi, vështirësia e panevojshme, apo ekzistojnë fakte te tjera për ulje të ndëshkimeve. ATK do të përfill atë kërkesë dhe do të përcaktojë nëse ka evidencë të mjaftueshme që kërkesa e tatimpaguesit duhet të pranohet dhe duke e bërë këtë do të rrisin efektivitetin e ATK-së. 21. Përgjithësisht, lehtësimi nga ndëshkimet bie në katër kategori të ndara. Ato janë :

21.1. Shkak i arsyeshëm, përfshirë përpjekjen me besim të mirë për të përmbushur ligjin; 21.2. Përjashtimet statusore; 21.3. Akt-dorëheqjet administrative, të tilla si vështirësi e panevojshme apo fakte tjera që do të rrisin efektivitetin e ATK-së; 21.4. Përmirësimi i gabimit të ATK-së.

22. Për të kërkuar lehtësim, tatimpaguesi duhet të dorëzojë një deklarim me shkrim tek Drejtori i Përgjithshëm i ATK-së, i cili ofron një përshkrim të plotë të ndëshkimit të vlerësuar; një përshkrim të bazës në të cilën lehtësimi është kërkuar dhe faktet që mbështesin kërkesën për lehtësim; çdo dokument mbështetës të nevojshëm; dhe nënshkrimin e një personi përgjegjës që dëshmon se informatat e dorëzuara janë të vërteta dhe të sakta.

211

23. Drejtori i Përgjithshëm, mund t’i delegojë autorizimin për të pranuar dhe rishikuar kërkesat për ulje të ndëshkimeve, si ne vijim:

23.1. Një zyrtari te autorizuar, siç është Avokati i Tatimpaguesit, i cili mund t’i bëjë rekomandime Drejtorit te Përgjithshëm. Drejtori i Përgjithshëm mandej i përcjell rekomandimet e tilla tek Zëvendësit e Drejtorit të Përgjithshëm ose tek Drejtoret, te cilët janë te autorizuar që të miratojnë rekomandimet e tilla; ose 23.2. Një komisioni te autorizuar për të pranuar, shqyrtuar dhe miratuar/mohuar kërkesat për ulje të ndëshkimeve. 23.3. Në cilin do rast, vendimi i zyrtarit, apo komisionit me autorizim të deleguar do të zbatohet nga departamenti i TI-së së ATK-së me ta pranuar një dokument të nënshkruar si duhet i cili specifikon zbatimin e kërkuar. Drejtori i Përgjithshëm do të lëshojë udhëzime për publikun mbi procedurat për dorëzimin e kërkesave për ulje të ndëshkimeve, si dhe procedurave të brendshme të ATK-së për të pranuar dhe miratuar/mohuar kërkesat e tilla dhe procedime të mëpastajshme të kërkesave pasi ato të jetë miratuar/mohuar.

24. Në marrjen e vendimit të vet për lehtësim nga ndëshkimet, zyrtari, apo komisioni për lehtësim nga ndëshkimet duhet të marrë parasysh faktet dhe rrethanat e secilit rast. Zyrtari apo komisioni për lehtësim nga ndëshkimet duhet të marrë parasysh udhëzimet e parapara në këtë Nen, në kryerjen e përcaktimit të vet për të miratuar apo mohuar lehtësimin nga ndëshkimi. Zyrtari apo komisioni mund të kërkojë bashkëpunim nga zyra regjionale përgjegjëse për të përfillur kërkesën për ulje. 25. Zyrtari apo komisioni, do të marrë parasysh vetëm kërkesat për lehtësim të dorëzuara para se ankesa të jetë marrë parasysh nga departamenti i Ankesave ne ATK. Për një përcaktim që lidhet me lehtësim nga ndëshkimet mund të bëhet ankesë në Ankesat e ATK-së, por një përcaktim i bërë nga Ankesat e ATK-së nuk mund të merret parasysh më vonë për lehtësim nga ndëshkimet, përveç nëse aplikimi i ndëshkimeve nuk ka qenë pjesë e marrjes parasysh të ankesës. 26. Çdo ndëshkim i vlerësuar si rezultat i mashtrimit tatimor apo vepër tjetër penale në fushën e tatimeve nuk është i pranueshëm për lehtësim. 27. Një kërkesë e tatimpaguesit për lehtësim, bëhet pas pranimit të njoftimit të një vlerësimi. Megjithatë, një tatimpagues mundet të kërkojë lehtësim nga ndëshkimi pas pranimit të njoftimit për vlerësimin e propozuar që del nga një kontroll te tatimpaguesi, duke mos prejudikuar të drejtën e tatimpaguesit për ankesë mbi vlefshmërinë e rregullimit. 28. Kur kërkesa të jetë pranuar, zyrtari apo komisioni, do të analizojë me kujdes arsyet e tatimpaguesit për të përcaktuar nëse lehtësimi nga ndëshkimi është i arsyeshëm. Barra e proves përgjithësisht është mbi tatimpaguesin. 29. Çdo kërkesë duhet të vlerësohet në bazë të vlefshmërisë, duke përfshirë :

29.1. Ngjarjet apo palët e përfshira, dhe 29.2. Nëse tatimpaguesi ka vepruar me kujdes dhe maturi të zakonshme afariste, por për shkak të rrethanave apo ngjarjeve jashtë vullnetit te tij, nuk ka qenë në

212

gjendje të plotësojë kërkesat tatimore apo nëse aplikohen kritere tjera për lehtësim nga ndëshkimi.

30. Obligimi i tatimpaguesit për të plotësuar kërkesat është në vazhdimësi, edhe nëse është vonë, kujdesi dhe maturia e zakonshme afariste, kërkon që tatimpaguesi të vazhdojë të përpiqet të plotësojë kërkesat. 31. Përcaktoni nëse sqarimi i tatimpaguesit adreson ndëshkimin e vënë:

31.1. Datat dhe sqarimet duhet qartë të korrespondojnë me ngjarjet në të cilat ndëshkimet janë bazuar për të treguar se tatimpaguesi ka të drejtë në lehtësim nga ndëshkimi. 31.2. Kërkoni informata tjera nga tatimpaguesi për të qartësuar sqarimin nëse datat dhe sqarimet nuk korrespondojnë me ngjarjet në të cilat ndëshkimi është bazuar.

32. Rishikohen informatat në dispozicion të ATK-së në përcaktimin se a ka ushtruar apo jo tatimpaguesi kujdes dhe maturi të zakonshme afariste. Verifikohen vitet e mëparshme tatimore (se paku dy prej tyre), regjistrimet e pagesave dhe historinë e përgjithshme të përmbushjes së tatimpaguesit:

32.1. I njëjti ndëshkim, i vlerësuar më parë, mundet të tregojë se tatimpaguesi nuk ushtron kujdes të zakonshëm afarist. 32.2. Nëse ky është rasti i parë i tatimpaguesit për sjellje mos-përmbushëse, llogariten këta faktor me arsyet tjera që tatimpaguesi i jep për lehtësim, meqë dështimi i parë në përmbushje nuk shërben si shkak i arsyeshëm, por do t’i jepet vlerë e lartë rëndësisë në marrjen e përcaktimit. Faktorët e tjerë duhet të pasqyrojnë një shpërfillje serioze të ligjeve tatimore.

33. Merret parasysh kohëzgjatja në mes të ngjarjes së cituar si arsye për mos-përmbushje dhe përmbushjes pasuese. Kohëzgjatja në mes të ngjarjeve mund të shërbejë për të anuluar apo ulur efektin e ngjarjes. Lehtësimi nga ndëshkimi, mund të mos jetë me vend nëse pas marrjes parasysh të te gjitha fakteve dhe rrethanave, tatimpaguesi nuk e përmirëson sjelljen mospërmbushëse. 34. Merren parasysh nëse tatimpaguesi ka mundur të parashohë ngjarjen që ka shkaktuar mospërmbushjen. 35. Në vijim janë dhënë shembujt kur lehtësimi nga ndëshkimi mund të mos jetë me vend:

35.1. Tatimpaguesi pohon se nuk ka qenë në gjendje të përmbushë kërkesën e deklarimit për shkak të vdekjes në familje. Vdekja ka ndodhur disa muaj para afatit të deklaratës. Deklarata nuk është dorëzuar deri në një vit pas afatit të deklaratës. 35.2. Tatimpaguesi pohon se nuk ka qenë në gjendje të përmbushë kërkesën e deklarimit, sepse shënimet e nevojshme për deklarim kanë qenë nën kontrollin e një pale të tretë, psh. një administruesi të falimentimit apo një kontabilisti. Shënimet, i janë kthyer tatimpaguesit shumë përpara kohës kur deklarata është

213

kërkuar të dorëzohet. Deklarata nuk është dorëzuar disa muaj pasi shënimet janë kthyer. 35.3. Në të dy shembujt, koha e ngjarjes mundet të ndalojë tatimpaguesin nga marrja e lehtësimit nga ndëshkimi përderisa faktorë tjerë të mos justifikojnë vonesën në deklarim.

36. Nëse tatimpaguesi ofron një sqarim i cili mbështet kërkesën e tij, ulen ndëshkimet e aplikueshme. Nëse sqarimi aplikohet vetëm në një pjesë të ndëshkimeve, vetëm ajo pjesë e ndëshkimeve duhet të ulet. 37. Zyrtarët përgjegjës të ATK-së do të dokumentojnë çdo vendim të marrë, sipas këtij Udhëzimi Administrativ, përfshirë bazën në të cilën vendimi është marrë. Çdo informacion i pranuar i cili mbështet vendimin, do të bashkëngjitet në vendim dhe të mbahet në një dosje zyrtare të ATK-së, e cila me lehtësi mundet të gjendet, në rast nevoje. 38. Nëse lehtësimi është dhënë para vendosjes së një ndëshkimi që normalisht vlerësohet automatikisht nga SIGTAS-i, duhet të ndërmerren veprime të nevojshme për të ndalur vlerësimin automatik nga SIGTAS-i. Nëse një vlerësim automatik ndodh, duhet të aplikohen dispozitat e këtij Neni meqë lidhen me gabimet e ATK-së. 39. Nëse një vendim përfundimtar tregon se nuk janë plotësuar kriteret për dhënien e lehtësimit nga ndëshkimi, vendimi duhet të dokumentohet sikurse në paragrafin 37 më sipër. Çdo informacion i pranuar që mbështet vendimin, do të bashkëngjitet dhe mbahet në dosje në zyrat e ATK-së, e cila me lehtësi mund të ri-gjendet, në rast nevoje. 40. Tatimpaguesit i dërgohet një njoftim me shkrim për vendimin e mos dhënies së lehtësimit nga ndëshkimi. Njoftimi duhet të përmbajë :

40.1. Sqarimin e plotë të vendimit të ATK-së dhe bazën e refuzimit; 40.2. Informatat mbi procedurat e ankesës që duhet ndjekur nëse tatimpaguesi dëshiron të ankohet për vendimin.

41. Shkaku i arsyeshëm, mbështetet në faktet dhe rrethanat në situata të veçanta dhe mundëson që ATK të ofrojë lehtësim nga ndëshkimet që janë vlerësuar. Lehtësimi për shkak të arsyeshëm përgjithësisht jepet kur tatimpaguesi ushtron kujdes dhe maturi të zakonshme afariste, në kryerjen e detyrimeve të tij, por nuk është në gjendje të përmbushë ato detyrime. 42. Në funksion të trajtimit të barabartë të tatimpaguesit nga ATK, heqja e ndëshkimeve administrative e bazuar në shkak të arsyeshëm apo dispozitat tjera lehtësuese të përcaktuara në këtë Nen, të bëhen në një mënyrë të njëjtë dhe duhet të jenë në përputhje me arsyet e përcaktuara në Ligj apo Udhëzimet administrative në fuqi. 43. Për ato ndëshkime ku aplikohen shkaqe te arsyeshme, ATK do të marr parasysh çdo arsye e cila vendos se tatimpaguesi ka ushtruar kujdes dhe maturi të zakonshme afariste, por nuk ka qenë në gjendje të përmbushë detyrimin e tij/saj tatimor. Shpjegimet e pranueshme nuk kufizohen vetëm në shpjegimet e dhëna në këtë Udhëzim Administrativ

214

44. Tatimpaguesi ka shkak të arsyeshëm kur sjellja e justifikon heqjen e një ndëshkimi. Secili rast, duhet të gjykohet individualisht bazuar në faktet dhe rrethanat konkrete. Në marrjen e vendimit mund te merren parasysh pyetjet si në vijim:

44.1 Çka ka ndodhur dhe kur ka ndodhur? 44.2. Gjatë kohës kur tatimpaguesi nuk ka qenë i rregullt, cilat fakte dhe rrethana e kanë ndaluar atë nga dorëzimi i deklaratës, pagesës së tatimit, apo përmbushje tjetër e ligjit ? 44.3. Si e kanë penguar faktet dhe rrethanat tatimpaguesin nga përmbushja?; 44.4. Si është marrë tatimpaguesi me pjesën e mbetur të çështjeve gjatë kësaj kohe?; 44.5. Kur faktet dhe rrethanat kanë ndryshuar, çfarë përpjekjesh ka bërë tatimpaguesi për të qenë i rregullt?.

45. Shkak të arsyeshëm nuk ka, derisa, faktet dhe rrethanave që kanë treguar sjelljen e mospërmbushjes së tatimpaguesit, kanë pushuar së ekzistuari dhe tatimpaguesi nuk përmbush përsëri detyrimet tatimore brenda një periudhe të arsyeshme kohore. Tatimpaguesi mund të ketë shkak të arsyeshëm për mos-përmbushje nëse:

45.1. është bërë një përpjekje e arsyeshme dhe me besim të mirë për të përmbushur ligjin, apo 45.2. tatimpaguesi nuk ka qenë në dijeni për kërkesën dhe në mënyrë të arsyeshme nuk ka mundur të pritet të dijë për kërkesat.

46. Kujdesi dhe maturia e zakonshme afariste. Çdo arsye që vendos se një tatimpagues ka ushtruar kujdes dhe maturi të zakonshme afariste, por nuk ka qenë në gjendje të përmbushë ligjin tatimor, mund të merret parasysh për lehtësim nga ndëshkimi.

46.1. Kujdesi dhe maturia e zakonshme afariste, përbën zbatimin e ligjit të detyrimeve afariste dhe t’i zbatojë kur lindin ngjarjet asyeshmërisht të parapara. Një tatimpagues mund të vendosë shkak të arsyeshëm, duke ofruar fakte dhe rrethana që tregojnë se tatimpaguesi ka ushtruar kujdes dhe maturi të zakonshme afariste (duke marrë atë shkallë të kujdesit që një person asyeshmërisht i matur do të ushtronte), por megjithatë nuk ka qenë në gjendje të përmbushë detyrimin ligjor. 46.2 Në përcaktimin nëse tatimpaguesi ka ushtruar kujdes dhe maturi të zakonshme afariste, shqyrtohen informatat të përfshira si në vijim :

46.2.1. Arsyeja e tatimpaguesit. Arsyeja e tatimpaguesit duhet të adresojë ndëshkimin e vënë. Për të treguar shkak të arsyeshëm, datat dhe sqarimet duhet të korrespondojnë saktësisht me ngjarjet në të cilat ndëshkimet janë bazuar. Nëse datat dhe sqarimet nuk korrespondojnë me ngjarjet, në të cilat ndëshkimet janë bazuar, kërkohen informata shtesë nga tatimpaguesi. 46.2.2. Historia e përmbushjes. Verifikohen vitet tatimore të mëparshme (së paku 2 vite) të pagesave dhe historia e përgjithshme e përmbushjes së detyrimeve nga tatimpaguesi. I njëjti ndëshkim, që më parë është vlerësuar apo hequr, mund të tregojë se tatimpaguesi nuk ushtron kujdes të zakonshëm afarist. Nëse ky është rasti i parë i

215

tatimpaguesit për sjellje mos-përmbushëse, merret parasysh si edhe arsyet tjera që paraqet tatimpaguesi si arsye, meqë një dështim për përmbushje për herë të parë nuk përben në vetvete shkak të arsyeshëm. 46.2.3. Kohëzgjatja. Merret parasysh kohëzgjatja në mes të ngjarjes së cituar si arsye për mos-përmbushje dhe përmbushjen vijuese. Merret parasysh :

46.2.3.1. kur veprimi është kërkuar nga ligji; 46.2.3.2. periudha kohore gjatë së cilës tatimpaguesi nuk ka qenë në gjendje të përmbushë ligjin për shkak të rrethanave përtej kontrollit të tatimpaguesit, dhe 46.2.3.3. kur ka përmbushur tatimpaguesi ligjin.

46.2.4 Rrethanat përtej kontrollit të tatimpaguesit. Merret parasysh se a ka mundur tatimpaguesi të parashikojë ngjarjen, që ka shkaktuar mos-përmbushjen. Shkaku i arsyeshëm në përgjithësi vendoset kur tatimpaguesi ushtron kujdes dhe mature të zakonshme afariste, por për shkak të rrethanave përtej kontrollit të tatimpaguesit, ai nuk ka qenë në gjendje të plotësojë detyrimin me kohë. Tatimpaguesi ka obligim të vazhdojë të bëjë përpjekje të plotësojë obligimet e tija, madje edhe kur ai/ajo është vonë për ta bërë atë. Kujdesi dhe maturia e zakonshme e biznesit kërkon që tatimpaguesi të vazhdojë të përpiqet të plotësojë kërkesat, ashtu që ato të plotësohen sa më shpejtë të jetë e mundur.

47. Mosdija për ligjin. Në disa raste tatimpaguesit mund të mos jenë në dijeni për detyrime të veçanta për të deklaruar dhe/apo paguar tatimet. Standardi i kujdesit dhe maturisë së zakonshme afariste kërkon që tatimpaguesi të bëj përpjekje të arsyeshme për të përcaktuar detyrimet e tyre tatimore. Shkaku i arsyeshëm, mund të vendoset nëse tatimpaguesi tregon padituri të ligjit në lidhje me faktet dhe rrethanat tjera. Shkaku i arsyeshëm asnjëherë nuk duhet te presupozohet, madje edhe në rastet kur mosnjohuria për ligjin shfrytëzohet si baze e kërkesës për lehtësim. Për shembull, merreni parasysh :

47.1. edukimin/arsimimin e tatimpaguesit; 47.2. nëse tatimpaguesi i është nënshtruar tatimit; 47.3. nëse tatimpaguesi është ndëshkuar, apo 47.4. nëse kohëve të fundit ka pasur ndryshime në formularët tatimor apo legjislacionin tatimor, për të cilat tatimpaguesi, në mënyre të arsyeshme nuk ka pasur mundësi të dijë. 47.5. Niveli i ndërlikueshmërisë së një tatimi apo çështje të përmbushjes është një factor tjetër që duhet të merret parasysh në vlerësimin e shkakut të arsyeshëm për shkak të mosdijes për ligjin.

48. Është bërë gabim. Tatimpaguesi mundet të përpiqet të vendosë shkak të arsyeshëm, duke pohuar se është bërë gabim:

48.1. Kjo nuk është në pajtim me standardin e kujdesit dhe maturisë së zakonshme afariste dhe nuk jep bazë për shkak të arsyeshëm.

216

48.2. Megjithatë, arsyeja për gabim mund të jetë një faktor mbështetës nëse faktet dhe rrethanat shtesë mbështesin përcaktimin se tatimpaguesi ushtron kujdes dhe maturi të zakonshme afariste.

49. Harresa. Tatimpaguesi mund të përpiqet të paraqesë shkak të arsyeshëm duke pohuar se ka harruar apo nuk ka qenë i vëmendshëm apo një palë tjetër ka shkaktuar mos-përmbushje. Përgjithësisht, kjo nuk është në pajtim me standardin e kujdesit dhe maturisë së zakonshme të afarizmit dhe nuk jep bazë për shkak të arsyeshëm. Informatat që do të merren parasysh kur vlerësohet një kërkesë për heqje apo mospranim të një ndëshkimi bazuar në një gabim apo pohim për mosdije të ligjit përfshinë, por nuk kufizohet në :

49.1. Kur dhe si ka dijeni tatimpaguesi për gabimin; 49.2. Shkalla në të cilën tatimpaguesi ka përmirësuar gabimin; 49.3. Marrëdhëniet në mes të tatimpaguesit dhe vartësit; 49.4. Nëse tatimpaguesi ka marrë hapa me kohë për të përmirësuar dështimin pasi e ka zbuluar; 49.5. Dokumentacioni mbështetës.

50. Mbështetja tek personi tjetër. Mbështetja tek personi tjetër për të kryer një akt të kërkuar përgjithësisht nuk është e mjaftueshme për të vendosur shkakun e arsyeshëm. Është përgjegjësi e tatimpaguesit të dorëzojë një deklaratë me kohë dhe të saktë dhe të kryej pagesat me kohë. Kjo përgjegjësi nuk mund të delegohet. 51. Vdekja, sëmundja serioze apo mungesa e pashmangshme. Vdekja, sëmundja serioze apo mungesa e pashmangshme e tatimpaguesit mund të vendosë shkak të arsyeshëm për deklarim apo pagesë me vonesë, si vijon:

51.1. Individuale : Nëse ka pasur vdekje, sëmundje serioze, ose mungesë të pashmangshme të tatimpaguesit apo vdekje, sëmundje serioze në familjen e afërt të tatimpaguesit (psh. bashkëshorti(ja), motra/vëllai, prindërit, gjyshërit, fëmijët). 51.2. Entitet juridik: Nëse ka pasur vdekje, sëmundje serioze, ose mungesë të pashmangshme të personit përgjegjës (apo anëtar i familjes së afërt të personit të tillë) dhe ky person ka pasur autorizim të vetëm për të ekzekutuar deklaratën apo paguar tatimin. 51.3. Nëse dikush, ndryshe nga tatimpaguesi apo personi përgjegjës, është i autorizuar të përmbushë detyrimet, merren parasysh arsyet që nuk ka plotësuar detyrimet kur vlerësohet kërkesa për lehtësim. Në rastin e një biznesi, që ka vetëm një person të autorizuar, përcaktohet nëse ai ka mbajtur kujdesin dhe maturinë e zakonshme afariste. 51.4. Informacioni që duhet marrë parasysh kur të vlerësohet një kërkesë për lehtësim nga ndëshkimet bazuar në shkakun e arsyeshëm për shkak të vdekjes, sëmundjes serioze, apo mungesë të pashmangshme, përfshinë, por nuk kufizohen në :

51.4.1. Marrëdhënia e tatimpaguesit me palët tjera të përfshira; 51.4.2. Data e vdekjes; 51.4.3. Datat, kohëzgjatja dhe ashpërsia e sëmundjes; 51.4.4. Datat dhe arsyet për mungesë; 51.4.5. Si e ka ndaluar ngjarja përmbushjen;

217

51.4.6. Nëse detyrimet e bizneseve të tjera kanë qenë të paafta, dhe 51.4.7. Nëse detyrimeve tatimore i është kushtuar vëmendje menjëherë

kur sëmundja ka kaluar, apo brenda një periudhe kohore të arsyeshme pas vdekjes, ose mungesës.

52. Pamundësia për të marrë shënimet (regjistrimet). Sqarimet që lidhen me pamundësinë për të marrë te dhënat e nevojshme, mund të përbëjnë shkak të arsyeshëm në disa raste, por jo në të tjerat. Merren parasysh faktet dhe rrethanat që lidhen me secilin rast dhe vlerësohet kërkesa për lehtësim nga ndëshkimet:

52.1. Nëse tatimpaguesi nuk ka qenë në gjendje të marrë të dhënat të nevojshme për të përmbushur detyrimin tatimor, tatimpaguesi mundet ose nuk mundet të jetë në gjendje të vendosë shkak të arsyeshëm. Shkaku i arsyeshëm mundet të vendoset nëse tatimpaguesi ka ushtruar kujdes dhe maturi të zakonshme afariste, por për shkak të rrethanave përtej kontrollit të tatimpaguesit, nuk ka qenë në gjendje të përmbushë detyrimet. 52.2. Informatat që duhet marrë parasysh kur të vlerësohet një kërkesë e tillë përfshinë, por nuk kufizohet, si :

52.2.1. Pse regjistrimet kanë qenë të nevojshme për të përmbushur detyrimet; 52.2.2. Pse regjistrimet nuk kanë qenë në dispozicion dhe cilët hapa janë ndërmarrë për ti siguruar ato; 52.2.3. Kur dhe si ka rënë në dijeni tatimpaguesi se nuk ka pasur regjistrime të nevojshme; 52.2.4. Nëse janë hulumtuar mënyrat tjera për të siguruar informatat e nevojshme; 52.2.5. Pse tatimpaguesi nuk ka vlerësuar informatat; 52.2.6. Nëse tatimpaguesi ka kontaktuar ATK-në për udhëzime se çka të bëjë rreth informatave që i mungojnë; 52.2.7. Nëse tatimpaguesi menjëherë ka përmbushur detyrimet sapo ka marrë informatat që i kanë munguar; dhe 52.2.8. Dokumentet mbështetëse, të tilla si kopjet e letrave të shkruara dhe përgjigjet e pranuara në një përpjekje për të marrë informatat e nevojshme.

53. Këshilla. Tatimpaguesi mund të kërkojë lehtësim nga ndëshkimet për shkak të shkakut të arsyeshëm në bazën se ato janë mbështetur në mirëbesim në këshillën (informatën) e marrë nga ATK. Përgjithësisht, për të marrë parasysh lehtësimin nga ndëshkimi, tatimpaguesi, duhet të ketë mbështetje në këshillat me shkrim nga ATK:

53.1. Informatat për të marrë parasysh kur të vlerësohet një kërkesë për heqje apo mospranim të ndëshkimit për shkak të besimit në këshillën me shkrim, përfshijnë, por nuk është e kufizuar, si në vijim :

53.1.1. A ka qenë këshilla përgjigje për një kërkesë të veçantë dhe këshilla e cila është dhënë bazuar në faktet dhe përmbajtjen e kërkesës ?; 53.1.2. A është mbështetur tatimpaguesi në mënyrë të arsyeshme në këshillën e dhënë? 53.1.3. A ia ka ofruar tatimpaguesi informatat e përshtatshme dhe të sakta ATK-së;

218

53.1.4. A është kërkuar këshilla në kohen e duhur, për të pritur arsyeshëm një përgjigje me kohë nga ATK?

53.2. Rastet në vijim tregojnë situata kur një tatimpagues mbështet në këshillën me shkrim të bërë me kohë nga ATK lidhur me pikën në deklaratën tatimore të dorëzuar.

53.2.1. Tatimpaguesi nuk është mbështetur në mënyrë të arsyeshme në këshillën lidhur me pikën e përfshirë në deklaratën tatimore nëse këshilla është pranuar pas datës së dorëzimit të deklaratës; 53.2.2. Tatimpaguesi mund të konsiderohet të ketë besim të arsyeshëm në këshillën e pranuar, pasi ka dorëzuar deklaratën dhe ai mandej ka dorëzuar deklaratë korrigjuesi që është në pajtim me këshillën me shkrim; 53.2.3. Tatimpaguesi mund të mos konsiderohet të ketë besim të arsyeshëm në përgjigjen me shkrim që nuk lidhet më një pikë të përfshirë në deklaratë, të tillë si këshilla mbi pagesën e tatimeve të parashikuara, nëse këshilla është marrë pasi pagesa tatimore e parashikuar është detyruese.

53.3. Nëse tatimpaguesi ka të drejtë në lehtësim nga ndëshkimi bazuar në pranimin e këshillës me shkrim, lehtësimi i tillë do të aplikohet për periudhën gjatë së cilës ai është mbështetur në këshillë. Periudha vazhdon deri sa tatimpaguesi të jetë paralajmëruar se këshilla nuk është më e saktë apo më nuk përfaqëson pozitën e ATK-së. 53.4. Tatimpaguesi është paralajmëruar si rezultat i ndonjë ngjarje të mëparshme, që paraqet situate të kundërt dhe ndodh pas lëshimit të këshillës me shkrim në një nga rrethanat vijuese:

53.4.1. Korrespodencë me shkrim nga ATK që këshilla e saj nuk është më e saktë apo më nuk përfaqëson pozitën e ATK-së; 53.4.2. Miratim i legjislacionit apo ratifikimi i një traktati tatimor; 53.4.3. Vendim gjyqësor; 53.4.4. Lëshimi i një akti nënligjor që lidhet me çështjen; apo 53.4.5. Lëshimi i një vendimi shpjegues, apo publikimi i çdo deklarimi tjetër në faqen e internetit të ATK.

53.5. Tatimpaguesit duhet të dorëzojnë informatat mbështetëse të nevojshme, përfshirë një kopje të korrespodencës me ATK, si edhe përgjigja me shkrim e marrë nga ATK me kërkesën e tyre për lehtësim.

53.6. Edhe pse tatimpaguesi mund të mos kualifikohet për lehtësim bazuar në rastet e shpjeguara në piken 53.2 më lartë, tatimpaguesi mundet edhe më tutje të pranohet për lehtësim nga disa ndëshkime nëse përcaktohet se ai, ka ushtruar kujdes dhe maturi të zakonshme afariste në kërkimin e këshillës nga ATK dhe duke besuar në të për aq sa tatimpaguesi nuk është mbështetur në këshillën.

219

53.7. Këshilla nga Këshilltari Tatimor. Mbështetja në këshillën nga një këshilltar tatimor, përgjithësisht lidhet me një përjashtim të shkakut të arsyeshëm për nën-deklarim të të ardhurave apo mbi-deklarim të kreditimit/rimbursimit, ose çështje të ngjashme të natyrës teknike apo komplekse. Nëse një këshilltar tatimor, është në gjendje të demonstrojë se gjendja e treguar në një deklaratë tatimore të të ardhurave, e cila ka rezultuar në një nën-deklarim të të ardhurave apo mbi-deklarim të kreditimit/rimbursimit, ka qenë një gjendje e arsyeshme, dhe se tatimpaguesi arsyeshëm është mbështetur në atë këshillë, gjetja e shkakut të arsyeshëm mund të jetë e mundur varësisht nga faktet dhe rrethanat të secilit rast veçmas. Megjithatë, përgjegjësia e tatimpaguesit për të deklaruar dhe/apo paguar tatimet, nuk mund të lirohet duke u mbështetur në këshillën e një këshilltari tatimor.

54. Zjarri, aksidenti, fatkeqësia natyrore dhe çrregullime tjera. Lehtësimi nga një ndëshkim, mund të kërkohet nëse ka pasur mos-përmbushje me kohë të kërkesave për të dorëzuar një deklaratë, apo për të paguar një tatim si rrjedhoje e zjarrit, aksidentit, fatkeqësisë natyrore apo çrregullime tjera.

54.1. Lehtësimi nga ndëshkimi për shkak se tatimpaguesi ka pësuar dëme nga zjarri, aksidenti, fatkeqësia natyrore apo çrregullime tjera mund të merret parasysh nëse, si rrjedhojë e zjarrit, tatimpaguesi nuk ka qenë në gjendje të ketë qasje në regjistrimet e tij; apo si rrjedhojë e një aksidenti, pala përgjegjëse ka qenë në spital dhe nuk ka pasur mundësi të dorëzojë deklaratën apo të paguajë tatimin. 54.2. Zjarri, aksidenti, fatkeqësia natyrore apo çrregullime tjera janë faktorë për t’u marrë parasysh. Një prej këtyre rrethanave në vetvete domosdoshmërisht nuk ofron bazë për lehtësim nga ndëshkimi nëse nuk dokumentohet apo nuk vërtetohet se ngjarja i ka shkaktuar tatimpaguesit pamundësi të përmbush obligimet e tij tatimore. 54.3. Lehtësimi nga ndëshkimi mund të jetë i duhur nëse tatimpaguesi ushtron kujdes dhe maturi të zakonshme afariste, por për shkak të rrethanave përtej kontrollit të tatimpaguesit, ai nuk ka qenë në gjendje të përmbushë kërkesat ligjore. 54.4. Përcaktimi për të dhënë lehtësimin duhet të bazohet në faktet dhe rrethanat që përbëjnë secilin rast veçmas. Faktorët që duhen marrë parasysh janë :

54.4.1. Koha; 54.4.2. Ndikimet në veprimtarinë afariste të tatimpaguesit; 54.4.3. Hapat e ndërmarrë të përpjekjeve për të përmbushur kërkesat ligjore; 54.4.4. Nëse tatimpaguesi ka qenë i rregullt kur ka pasur mundësi.

55. Lehtësimi Administrativ. ATK, mund që zyrtarisht të interpretojë apo qartësojë një dispozitë për lehtësim administrativ nga ndëshkimi që përndryshe do të vlerësohej. Lehtësimi administrativ, mund të adresohet qoftë në një Vendim Sqarues Publik, Komunikatë shtypi, apo komunikim zyrtar, i cili shpreh se politikat e ATK-së, janë të ofrojë lehtësim nga ndëshkimi sipas kushteve të veçanta. 56. Lehtësimi administrativ mund të jetë i nevojshëm kur ka vonesë nga ATK, në:

220

56.1. Shtypjen apo dorëzimin me postë të formularëve. 56.2. Publikimin e doracakëve dhe shpjegimeve të tjera, apo 56.3. Kushteve të tjera.

57. Kur ATK, përcakton se një prej kushteve të nënparagrafit 56 të këtij neni ekziston, autorizohet të lëshojë një komunikatë zyrtare në formë të një Vendimi Shpjegues Publik, i cili këshillon publikun se afati për dorëzimin e deklaratave është shtyrë, apo se ndëshkime të caktuara do të hiqen për një periudhë kohore e specifikuar, për shkak të udhëzimeve apo direktivave të papërshtatshme, të pamjaftueshme apo të pasakta. Vendimet shpjeguese publike, të tilla, do të publikohen patjetër në mediat e Republikës së Kosovës, si dhe do të vendosen në faqen elektronike të ATK-së. 58. Vështirësia e Panevojshme Financiare. Përgjithësisht vështirësia e panevojshme financiare, nuk prek mundësinë e personit për të deklaruar dhe kështu nuk do të jepte bazë për lehtësim nga ndëshkimi në një situatë mos-deklarimi. Megjithatë, secila kërkesë, duhet të merret parasysh, rast për rast. Vështirësia e panevojshme financiare mund të vendosë shkak të arsyeshëm për disa ndëshkime që nuk lidhen me mos deklarim. 59. Termi “vështirësi e panevojshme financiare’ nënkupton më shumë se një shqetësim për tatimpaguesin. Tatimpaguesi duhet të jetë në gjendje të demonstrojë se ai/ajo duhet të ketë qëndruar ne një humbje të konsiderueshme financiare nëse ai/ajo ka bërë pagesën e kërkuar të tatimit në datën në të cilën pagesa ka qenë obligim. Shembull, Tatimpaguesi mund të ketë humbje për shkak të shitjes së pasurisë më çmim shumë më të ultë se vlera e drejtë e tregut, si rezultat i rrethanave të paparapara. Shkaku i tillë mund të konsiderohet se shkakton vështirësi të panevojshme financiare. Nëse ekziston një treg, shitja e pasurisë me çmimin e tanishëm të tregut zakonisht nuk konsiderohet të rezultojë në një vështirësi të panevojshme. 60. Vështirësia e panevojshme financiare mund të mbështesë lehtësimin nga tatimi shtesë për pagesë me vonesë të tatimit nëse sqarimi për mos-përmbushje mbështet një përcaktim të tillë. Sidoqoftë, pamundësia e qartë për të paguar rregullisht nuk jep bazë për dhënien e lehtësimit nga ndëshkimi. Tatimpaguesi, duhet gjithashtu të tregojë se ka ushtruar kujdes dhe maturi të zakonshme afariste, në kryerjen e pagesës së detyrimeve tatimore. 61. Në përcaktimin se tatimpaguesi ka qenë në pamundësi të paguajë tatimin pavarësisht nga ushtrimi i kujdesit dhe maturisë së zakonshme afariste në kryerjen e pagesës për detyrimin e tij tatimor, do të merren parasysh të gjitha faktet dhe rrethanat e gjendjes financiare të tatimpaguesit, përfshirë shumën dhe natyrën e shpenzimeve të tatimpaguesit, në krahasim me të ardhurat (apo shuma të tjera) që ai, në kohën e shpenzimeve të tilla, ka mundur në mënyrë të arsyeshme të prese për të marrë para datës së përshkruar për pagesën e tatimit. Tatimpaguesi, mund të pohojë se mjaft fonde ka pasur në zotërim, por si rezultat i ngjarjeve të papritura, tatimpaguesi nuk ka qenë në gjendje të paguajë tatimet.

221

62. Pamundësia e një tatimpaguesi për të paguar mund të jetë faktor kur të merret parasysh lehtësimi nga ndëshkimi nëse tatimpaguesi e tregon se pagesa është bërë në afatin e pagesës, dhe ka mundur të rrjedhë vështirësi e panevojshme financiare. Në rast kur, një tatimpagues dorëzon falimentim, merret parasysh pamundësia për të paguar një faktor nëse insolvenca ka dalë para datës së pagesës së tatimit. 63. Vështirësia e panevojshme nuk mbështet lehtësimin nga ndëshkimi për pagesë me vonesë, në rast të mos-pagesës me kohë të tatimeve të mbajtura në burim apo të mbledhura. Tatimet e mbajtura në burim apo të mbledhura, paraqesin shumat e mbajtura në besim nga tatimpaguesi për Shtetin dhe nuk janë mjete të tatimpaguesit për t’i përdorë për shpenzimet e veta, ndryshe nga pagesa e detyrimit tatimor që del nga detyrimi për të mbajtur në burim apo për të mbledhur tatimet në fjalë. 64. Informatat që duhet të merren parasysh kur të vlerësohet një kërkesë për lehtësim nga ndëshkimet bazuar në vështirësinë e panevojshme financiare përfshinë, por nuk kufizohet me arsyet si në vijim :

64.1.Kur tatimpaguesi e ka ditur se nuk mund të paguajë? 64.2. Pse tatimpaguesi nuk ka qenë në gjendje të paguajë? 64.3. A ka studiuar tatimpaguesi mënyra të tjera për të siguruar mjetet e nevojshme? 64.4. Çka ka dhënë tatimpaguesi në anën e dokumentacionit mbështetës, të tilla si kopjet e raporteve bankare? 64.5. A ka paguar tatimpaguesi kur mjetet i janë vënë në dispozicion?

65. Gabimi i ATK-së. Gabim i ATK-së mund të jetë çdo gabim i bërë nga ATK në llogaritjen apo vlerësimin e tatimit, kreditimin e shumave, etj. Kur një i punësuar nga çdo fushë e ATK-së vëren një rast përdorimi te programit kompjuterik, i cili shkakton një ndëshkim për të vlerësuar një gabim, ai duhet të dorëzojë një raport me shkrim për Zëvendësin e Drejtorit të Përgjithshëm përgjegjës për Teknologjinë Informative, (këtu e tutje TI), duke i përshkruar çështjen se si programimi i gabuar shkakton vlerësime, ndëshkime të pasakta apo probleme tjera, të cilat ndikojnë në saktësinë e bazës së të dhënave të ATK-së. 66. Zëvendësi i Drejtorit të Përgjithshëm (TI), duhet të analizojë çështjen së bashku më personelin e duhur nga TI, Përmbushja dhe Operacionet për të përcaktuar llogaritjen e duhur, kështu që gabimi në program të përmirësohet dhe të përcaktohet shkalla e problemeve të shkaktuara nga gabimi. 67. Nëse mund të bëhet përmirësimi i programimit për të përmirësuar në mënyrë prapavepruese problemin, veprimet e tilla duhet të merren dhe çdo ndëshkim apo vlerësim i pasaktë duhet të përmirësohet me një njoftim për tatimpaguesin duke e informuar për arsyen e rregullimit të regjistrimeve të tij tatimore. 68. Nëse nuk mund të bëhet përmirësimi i programit në mënyrë prapavepruese, duhet të bëhet një rregullim i fiksuar për të siguruar se gabimi nuk do të ndodh në të ardhmen. Duhet të bëhet një listë e shtypur e rasteve me gabime të tatimpaguesve dhe të arrihet një

222

marrëveshje se si do të përmirësohen ato – cili funksion i ATK-së, do të jetë përgjegjës për përmirësimin dhe procedurat përmes së cilave do të bëhen përmirësimet. 69. Nëse gabimi është gabim i izoluar dhe problem që nuk ri-shfaqet, secili ndëshkim duhet të rregullohet dorazi, nga një person përgjegjës pas marrjes së miratimit të duhur. Raste të tilla janë:

69.1. Gabimi matematikor kur të llogaritet me dorë një ndëshkim. 69.2. Çdo gabim tjetër, kur mund të tregohet se:

69.2.1 Tatimpaguesi në fakt ka përmbushur ligjin, dhe 69.2.2 ATK në fillim nuk e ka pranuar atë fakt.

69.3. Vlerësimi automatik i një ndëshkimi kur një nëpunës kompetent i ATK-së, ka përcaktuar se nuk duhet të vlerësohet ndëshkim dhe dokumentacioni për atë përcaktim është në dispozicion.

70. Rregullimet sipas paragrafit 69 më lartë, nuk kërkojnë të merren parasysh nga zyrtari i autorizuar apo komisioni nëse njëri është caktuar sipas paragrafit 23 të këtij Neni, por ato duhet të dokumentohen dhe rregullimet të miratohen nga Zëvendësi i Drejtorit të Përgjithshëm për Përmbushje. 71. Ndëshkimi Administrativ për Certifikatën Fiskale. Sipas paragrafit 1 të Nenit 50 të Ligjit, “Çdo person i cili kryen një veprimtari pa marrë një Certifikatë Fiskale apo pa qenë i regjistruar në ATK, sipas kritereve të përkufizuara në Nenin 11 të këtij Ligji do t’i nënshtrohet një ndëshkimi administrativ në shumë të barabartë me pesëqind (500) Euro.” 72. Paragrafi 2, Neni 50 i Ligjit, shpreh se ATK do t’i lëshojë tatimpaguesit paraprakisht të paregjistruar numër fiskal dhe do të vlerësojë ndëshkimin e paraparë në paragrafin 1 të Nenit 50 të Ligjit. Me kontaktin me biznesin e paregjistruar, zyrtari i ATK-së, merr informata të mjaftueshme identifikues (emrin, adresën, numri personal identifikues, datën e fillimit të veprimtarisë afariste, numrin e të punësuarve, numri i telefonit, te dhënat e llogarisë bankare, çdo veprimtari të mëparshme apo të tanishme, etj.) për të mundësuar futjen e tatimpaguesit në sistemin e TI-së në ATK, për lëshimin e Numrit Fiskal. 73. Sipas Nenit 50 të Ligjit, ATK autorizohet të vendosë ndëshkimin prej 500 €, kur ndonjë person kryen aktivitet ekonomik pa u pajisur me Numër Fiskal. Me qëllim të aplikimit të këtij ndëshkimi, çdo person i angazhuar në aktivitet ekonomik pas 1 Tetorit 2010 pa u pajisur me numër fiskal do t’i nënshtrohet këtij ndëshkimi. 74. ATK do t’i japë informatat ARBK-së në lidhje me të gjithë personat e përfshirë në aktivitet ekonomik pa u pajisur me numër fiskal dhe pa qenë të regjistruar në ARBK. 75. Nuk do të ketë lehtësim nga ky ndëshkim duke u bazuar në shkakun e arsyeshëm. Është përgjegjësi e tatimpaguesit të dijë dhe të kuptojë kërkesat për të filluar një aktivitet ekonomik.

223

76. Ndëshkimet administrative për mos-deklarim dhe mos-pagesë. Neni 51 i Ligjit, përcakton masa ndëshkimore bazuar në mos-dorëzimin e deklaratës me afatin e duhur dhe mospagesën e detyrimit tatimor në afatin e duhur. 77. Mos-deklarimi. Ndëshkimi për mos-deklarim (dorëzim të një deklarate tatimore) deri në datën e duhur për dorëzimin e deklaratave të tilla është 5% në shumën e detyrimit tatimor në atë deklaratë. Ndëshkimi vlerësohet deri në maksimum pesë muaj, për çdo muaj apo pjesë të muajit, për të cilën deklarata është vonuar. Sipas kësaj dispozite, ndëshkimi maksimum që do të vlerësohet është 25% e detyrimit tatimor në deklaratën tatimore, duke marrë se deklarata tatimore është dorëzuar 5 muaj me vonesë (5% në muaj për 5 muaj). Shembull : Deklarata e TVSh-së për Korrik 2009 pritet deri më 31 gusht 2009. Nëse ekziston një shumë e detyrimi tatimor (pas aplikimit të kreditimeve të duhura) prej 100 €, ndëshkimi për mos-deklarim do të jetë 5€ (100x0.5) në muaj për 5 muajt e parë sa deklarata është vone. Nëse deklarata është dorëzuar më 2 Shtator, ndëshkimi do të jetë vetëm 5 €; nëse deklarata nuk është dorëzuar deri në Prill 2010, ndëshkimi do të jetë 25 € meqë deklarata është vone më shumë se 5 muaj, por ndëshkimi maksimal është i kufizuar në 25% të detyrimit tatimor. Ngjashëm, një deklaratë e TAK pritet deri më 31 mars. Një Deklaratë e TAK për vitin 2010, duhet të dorëzohet deri më 31 Mars 2011. Nëse tatimi obligativ për vitin është 1,000 € dhe tatimpaguesi ka bërë pagesa paradhënie me kohë gjatë vitit 2010 (përfshirë pagesën e pritur më 15 Janar 2011) prej 950 €, detyrimi tatimor në deklaratë do të jetë 50€. Nëse deklarata është dorëzuar në Gusht 2010, ndëshkimi do të jetë 25% (5% në muaj për 5 muaj) prej 50€, apo 12.50€. 78. Nëse ATK, bën vlerësim të tatimit shtesë më vonë, ndëshkimi për mos-deklarim do të zbatohet në shumën shtesë të tatimit në të njëjtën mënyrë sikurse të ishte aplikuar në deklaratën tatimore të dorëzuar nga tatimpaguesi. 79. Nëse tatimpaguesi asnjëherë nuk dorëzon deklaratë dhe ATK përgatit deklaratë për tatimpaguesin, ndëshkimi për mos-deklarim do të aplikohet në tatimin e përcaktuar nga ATK në shumën prej 5% në muaj, për secilin muaj, që deklarata nuk është dorëzuar, deri në maksimum prej 25%. 80. Mos-pagesa. Nëse tatimpaguesi nuk bën pagesën e tatimit, deri në datën e përshkruar për kryerjen e pagesës së tillë, ATK, ka autorizim të vlerësojë ndëshkimin prej 1% të shumës tatimore të papaguar më kohë, për secilin muaj apo pjesë të muajit, për të cilën tatimi mbetet i papaguar. 81. Mos-pagesa e ndëshkimit (po ashtu njihet si Ndëshkim për Pagesë me Vonesë) ngarkohet për maksimum prej 12 muaj, apo ndëshkimi maksimal prej 12%. 82. Sikurse është paraparë në paragrafin 3 të Nenit 51 të Ligjit, Ndëshkimi për Mos-deklarim dhe Mos-pagesë, nuk vlerësohen për të njëjtin muaj apo pjesë të muajit. Ndëshkimi për Mosdeklarim, do të vlerësohet për periudhën kohore porsa deklarata mbetet e pa dorëzuar (deri në maksimum prej 5 muajve apo 25%). Ndëshkimi për Mos-pagesë, do

224

të fillojë në muajin që pason muajin e fundit për të cilin ndëshkimi për Mos-deklarim është vlerësuar. Nëse deklarata është dorëzuar me kohë pa pagesë, ndëshkimi për Mos-pagesë, do të fillojë nga data kur pagesa është pritur, por nuk është kryer. Shembull : Deklarata e TVSh e Janarit 2009 e pritur deri më 28 Shkurt 2009 është dorëzuar pa pagesë më 10 Qershor 2009 pa pagesë. Tatimi i detyruar në deklaratë ka qenë 1,000 €. Ndëshkimi për Mos-deklarim do të vlerësohet në 1,000 € për një periudhë prej 4 Muajve (Mars, Prill, Maj dhe Qershor) për një total prej 20%, apo 200 €. Nëse detyrimi tatimor ka mbetur i papaguar, ndëshkimi për Mos-pagesë do të vlerësohet me 1% të detyrimit tatimor (1,000 €) më 1 Korrik 2009 dhe do të vazhdojë të zbatohet në të parin e secilit muaj të mëpastajshëm, deri sa të arrijë ndëshkimin maksimal prej 12% (Qershor 2010). Nëse TVSh e Janarit 2009 është dorëzuar me kohë deri më 28 Shkurt por pa pagesë, Ndëshkimi për Mos-pagesë do të vlerësohet me 1 Mars dhe do të vazhdojë me 1% në muaj, deri sa tatimi të paguhet për një periudhë maksimale pre 12 muajve apo 12%. 83. Lirimi nga ndëshkimet për mos-deklarim dhe mos-pagesë. Nëse tatimpaguesi ofron shkak të arsyeshëm për dorëzim me vonesë të një deklarate, sikurse është përshkruar në këtë Nen, ATK, merr parasysh informatat e ofruara në përcaktimin se duhet të jepet lehtësimi, apo jo. Lehtësimi, nuk do të jepet nëse mos-dorëzimi i deklaratës është bazuar në pakujdesi apo mospërfillje, të tilla si harresa për dorëzimin e deklaratës, apo besimi se data për dorëzim ka qenë një datë që është tjetër, nga data e vënë me ligj. Sikurse është cekur në këtë Nen, duhet të merren parasysh të gjitha faktet dhe rrethanat në përcaktimin nëse lehtësimi është me vend. 84. Shkakun e arsyeshëm për Mos-pagesë është vështirë për ta vendosur, sepse kërkon që tatimpaguesi të dëshmoje se ka bërë përpjekje për pagesën e tatimit, por ka ndodhur një ngjarje e papritur që ka marrë përparësi mbi pagesën e tatimit që e ka ndaluar atë që ta bëjë pagesën me kohë. Gjithashtu, mund të jetë e mundur të përcaktohet shkaku i arsyeshëm, mbështetur në gjetjen e vështirësisë së panevojshme financiare, sikurse është përshkruar në paragrafët 58 deri 64 të këtij Neni. Duhet të merret parasysh natyra e ngjarjes dhe sa ligjshmëri ka pasur ndaj pagesës se tatimit. Me disa përjashtime të mundshme, tatimpaguesi duhet të paguajë tatimin përpara se të merret parasysh lehtësimi nga ndëshkimi për Mos-pagesë, meqë ndëshkimi vazhdon deri sa tatimi të paguhet apo ndëshkimi maksimal të jetë arritur. Nëse është arritur ndëshkimi maksimal dhe tatimi ka mbetur i papaguar, nuk mund të ketë shkaqe të arsyeshëm për mos-pagesë të tatimit për atë kohëzgjatje. Shkaku i arsyeshëm për Mos-pagesë, nuk mund të ekzistojë për tatimet e mbajtura në burim, apo tatimet e mbledhura (tatimi i mbajtur në burim në paga, TVSh, etj.). 85. Sipas fakteve dhe rrethanave, lehtësimi, mund të aplikohet vetëm për pjesën e ndëshkimit, në këtë rast, ai jepet për atë pjesë të ndëshkimit për të cilin shkaku i arsyeshëm ka ekzistuar. Nuk ka lehtësim nga ndëshkimi për tatimpaguesin, i cili është dënuar për vepër penale në fushën e tatimeve.

225

86. Ndëshkimet administrative për nën-deklarim të tatimit dhe mbi-deklarim të rimbursimit tatimor. Neni 52 i Ligjit, parasheh ndëshkim për dorëzim të deklaratës në të cilën nën-deklarohet obligimi tatimor apo dorëzimi i deklaratës apo kërkesës e cila mbi-deklaron shumën e obligimit të rimbursimit tatimor. Ky ndëshkim aplikohet vetëm në deklaratat të cilat janë rregulluar gjatë kontrollit të deklaratës apo në rrethanat në të cilat ATK përcakton shumën tatimore obligative kur tatimpaguesi nuk ka dorëzuar deklaratën. 87. Shuma e ndëshkimit e përcaktuar në paragrafin 86 më sipër, varet në shumën e tatimit të nëndeklaruar apo mbi-deklarimin e rimbursimit si vijon:

87.1.Nëse shuma e tatimit të nën-deklaruar (apo të mbi-deklaruar të rimbursimit) është 10% apo më pak (ndryshimi në mes të tatimit të deklaruar (rimbursimit të kërkuar) dhe obligimit tatimor (rimbursimit obligativ) të rregulluar është 10% apo më pak se tatimi i deklaruar apo rimbursimit obligativ), ndëshkimi është 15% i ndryshimit në mes të shumës së saktë të tatimit apo rimbursimit obligativ dhe shumës së tatimit të deklaruar, apo rimbursimit të kërkuar, nga tatimpaguesi. 87.2.Nëse shuma e tatimit të nën-deklaruar (apo të mbi-deklaruar të rimbursimit) është më shumë se 10% (ndryshimi në mes të tatimit të deklaruar (rimbursimit të kërkuar) dhe obligimit tatimor (rimbursimit obligativ) të rregulluar është më shumë se 10% se tatimi i deklaruar apo rimbursimit obligativ), ndëshkimi është 25% i ndryshimit në mes të shumës së saktë të tatimit apo rimbursimit obligativ dhe shumës së tatimit të deklaruar apo rimbursimit të kërkuar, nga tatimpaguesi.

Shembull: Në lidhje me aplikimin e ndëshkimit: Deklarata e TVSh-së është dorëzuar dhe paguar me kohë me një obligim tatimor prej 500€. ATK ka kontrolluar deklaratën dhe ka përcaktuar se tatimi i deklaruar duhet të ketë qenë 540€. Meqë ndryshimi në mes të shumës së raportuar dhe shumës që është dashur të raportohet është 10% a më pak e shumës së shumës së deklaruar, do të aplikohet një ndëshkim prej 15% në 40€ të nën-deklaruara. Llogaritja: Tatimi i deklaruar: €500

Tatimi i përcaktuar nga ATK €540 Ndryshimi € 40 (më pak se 10% e €500) Ndëshkimi € 6 € (40x0.15)

Është dorëzuar një kërkesë për rimbursim të TVSh-së duke kërkuar një rimbursim prej 20,000€. ATK, e ka kontrolluar kërkesën dhe ka përcaktuar se rimbursimi i saktë duhet të jetë vetëm 10,000€. Meqë shuma e përcaktuar nga ATK është më shumës e 10%, më pak se shuma e kërkuar nga tatimpaguesi (shuma e kërkuar është më shumë se 10%, më e lartë se shuma e përcaktuar nga ATK), ndëshkimi që do të aplikohet është 25% e ndryshimit në mes të shumës së kërkuar dhe shumës së përcaktuar nga ATK. Llogaritja: Rimbursimi i kërkuar: €20,000 Rimbursimi i përcaktuar nga ATK: €10,000 Ndryshimi: €10,000 (më shumë se 10% e €20,000) Ndëshkimi: € 2,500 (€10,000x25%) Rimbursimi për tatimpaguesin €7,500 (€10,000 minus €2,500)

226

Tatimpaguesi nuk ka dorëzuar deklaratën edhe pse ATK i ka dorëzuar një njoftim me shkrim se nuk e ka marrë deklaratën. ATK nuk ka alternativë veç se të përcaktojë obligimin tatimor duke përdorë metodat indirekte dhe të vlerësojë një shumë prej 5,000€ në tatim. Ndëshkimi për tatim të nën-deklaruar do të jetë 25% e shumës së nën- deklaruar, në këtë rast do të jetë 25% e 5,000€, apo 1,250€. Përveç kësaj, vlerësimi do t’i nënshtrohet një Ndëshkimi për Mos-deklarim prej 5% të obligimit tatimor për secilin muaj që deklarata nuk është dorëzuar deri në një maksimum prej 25%, llogarisim se deklarata është vonuar më shumë se 5 muaj, ndëshkimi për Mos-deklarim gjithashtu do të jetë 25% e 5,000€, apo një shtese prej 1,250€. 88. Lehtësimi nga ndëshkimi. Ekziston bazë e kufizuar për lehtësim nga ndëshkimi i përshkruar në paragrafin 86 (nën-deklarimi/mbi-deklarimi). Nëse tatimpaguesi i ka mbi- deklaruar shpenzimet apo blerjet, të cilat kanë shkaktuar që tatimi të mbi-deklarohet, tatimpaguesi duhet të dëshmojë se mbi-deklarimi i shpenzimeve apo blerjeve është shkaktuar nga një gabim i paqëllimtë në llogaritje të shpenzimeve. Nëse tatimpaguesi ka nën-raportuar të ardhurat apo vlerën e shitjeve bazuar në një llogaritje të të ardhurave apo shitjeve e cila gabimisht ka nxjerrë çmimin e shitjes së mallrave të shitur, tatimpaguesi do të kërkohet të dëshmojë se çmimi i shitjeve ka qenë çmim i shitjes qëllimmirë i llogaritur për të dhe një deklaratë të arsyeshme në investime dhe çmim i cili ka reflektuar vlerën e hapur të tregut për mallrat e ngjashëm në kushtet e tregut të ngjashëm. Në raste të tilla, mund të ketë bazë për lehtësim nga ndëshkimi bazuar në shkakun e arsyeshëm dhe faktin se tatimpaguesi ka bërë një përpjekje me mirëbesim që me saktësi të llogarisë shumën e saktë të tatimit apo mbi-pagesën e tatimit. 89. Nëse tatimpaguesi është mbështetur në këshillën më shkrim të marrë nga një këshilltar profesional tatimor, i cili ka njohuri mbi ligjet tatimore dhe aplikim të Standardeve të Kontabilitetit, lehtësimi nga ndëshkimi mund ti jepet. Në rastet e tilla, tatimpaguesi duhet të dëshmojë se këshilltari profesional tatimor i ka dhënë këshillë bazuar në një shpalosje të saktë dhe të plotë të fakteve dhe rrethanave nga tatimpaguesi. Për t’i dhënë lehtësimin, këshilla duhet të lidhet me çështjen në fjalë dhe tatimpaguesi duhet ta ketë përcjellë nga afër atë këshillë. 90. Nuk ka lehtësim nga ndëshkimi për një tatimpagues i cili është dënuar për një vepër penale në fushën e tatimeve për periudhën ne të cilën është kërkuar lehtësimi. 91. Mos-dhënia e Pasqyrës për Informata apo dhënia e Pasqyrës me informata të pasakta. Paragrafi 1 i Nenit 53 i Ligjit parasheh ndëshkimin prej 125€ për mos-dorëzimin me kohë të një pasqyre informatash apo për dorëzim të një pasqyre informatash të pasaktë. Ky ndëshkim aplikohet në secilën deklaratë te pa dorëzuar apo deklaratë të pasaktë deri në maksimum 2,500€.

91.1. Paragrafi 3 i Nenit 47 të Ligjit parasheh një ndëshkim prej 500€ për mos-dorëzim të pasqyrës për informata që lidhet me blerjet vjetore prej 500€ a më shumë nga çdo furnizues. Ky ndëshkim është një ndëshkim i përgjithshëm për mos-dorëzim të pasqyrës vjetore, ku ndëshkimi në paragrafin 1 të Nenit 53 të Ligjit aplikohet në secilën pasqyrë të pa dorëzuar apo për secilën pasqyrë të pasaktë të dorëzuar.

227

Shembull: Nëse një tatimpagues është i obliguar të japë vetëm një pasqyrë informatash, ndëshkimi i vetëm që do të aplikohet është 500€ ndëshkim për mos-dorëzim të një raporti informativ. Nëse një tatimpagues kërkohet të dorëzojë dy pasqyra informatash, ndëshkimi do të jetë 500€, plus 125€ për mos-dorëzim të deklaratës së dytë, apo në total 625€. Do të ishte e mundshme të përfshihej një ndëshkim tjetër sipas dispozitave të paragrafit 2 të Nenit 53 për mos-krijim të një regjistrimi.

91.2 Ndëshkimi prej 500€ i paraparë në paragrafin 3 të nenit 47 të Ligjit nuk aplikohet në pasqyrat e pasakta. Ndëshkimi prej 125€, paragrafi 1 i Nenit 53 të Ligjit, aplikohet në secilën pasqyrë të pasaktë të dorëzuar, deri në ndëshkimin maksimal prej 2,500€. 91.3 Për qëllime të aplikimit të ndëshkimit për dhënien e një pasqyre informatash të pasaktë, ATK, me qëllim të minimizimit të barrës mbi tatimpaguesit ka autorizuar tatimpaguesit të raportojnë të gjitha informatat identifikuese për furnizuesit e kualifikuar, në një formular. Megjithatë, një ndëshkim prej 125€ do të vlerësohet për secilin shitës të lënë jashtë nga raporti i konsoliduar apo për secilin shitës të kualifikuar për të cilin janë raportuar informatat e pasakta, edhe pse raportohen në një formë të konsoliduar, deri në maksimum prej 2,500€ të paraparë me ligj.

92. Deklaratat informative të kërkuara me ligj, Ligjin mbi Tatimin në të Ardhurat Personale, Ligjin mbi Tatimin në të Ardhurat e Korporatave, apo Ligjin mbi TVSh-në kërkohet t’i dorëzohen pranuesit të të ardhurave (blerësit apo shitësit të mallrave apo shërbimeve në rastin e TVSh-së) deri në datat e specifikuara në legjislacionin përkatës. Ligji gjithashtu parasheh që deklaratat informative të caktuara do t’i jepen ATK-së deri në datat e specifikuara në legjislacionin përkatës. Ndëshkimi aplikohet në secilën deklaratë informative të dorëzuar pas datës së kërkuar, apo për secilën deklaratë informative që kërkohet të dorëzohet e që nuk është dorëzuar. Ndëshkimi gjithashtu aplikohet në secilën deklaratë informative të dorëzuar e cila nuk pasqyron me saktësi informatat e kërkuara me ligj apo akt nënligjor. Ndëshkimet mund të aplikohen si rrjedhojë e kontrollit apo si rrjedhojë e vizitës vëzhguese apo verifikimit të shpejtë përmbushës. 93. Për qëllime të ndëshkimit të përshkruar në këtë nen, deklaratat apo dokumentet tjera që konsiderohen të jenë deklarata informative në të cilat ky ndëshkim aplikohet përfshijnë:

93.1. faturën tatimore që kërkohet të jepet nga një tatimpagues i TVSh-së gjithashtu konsiderohet të jetë një deklaratë informative që i nënshtrohet këtij ndëshkimi; 93.2. Aplikacionin në ATK për të autorizuar një person për instalim apo riparim për pajisjet elektronike fiskale; 93.3. Faturat që kërkohet të lëshohen (tani, apo në të ardhmen) nga çdo biznes për transaksionet e kryera.

94. Tabela 1 në këtë nen përmbledh deklaratat informative në të cilat aplikohet ndëshkimi i paraparë me këtë nënparagraf.

228

Tabela 1

Ligji Pasqyrë informatash që kërkohet

Afati për dorëzimin e pasqyrës

për informata

Shuma e ndëshkimit

Pasqyrë për informata do të jepet:

Pranuesit (Tatimpagues apo klient)

Administratës Tatimore (Aplikohet pas 1 Janar

2010) Ligji mbi

Tatimin në të Ardhurat Personale

Pasqyrë e mbajtjes në burim për

paga

1 Mars €125 për secilën

pasqyrë të vonuar apo të pasaktë; Maksimum

€ 2,500

Pasqyrë Vjetore e

Mbajtjes në Burim të

Tatimit në Paga të

paguara një pranuesi

Pasqyrë vjetore

Barazimi dhe kopja e

pasqyrës e dhënë secilit

pranues


paga



€ 2,500

Pasqyrë Vjetore e


Pensionit në Paga të


Pasqyrë vjetore



pranues


paga



€ 2,500

Pasqyrë Vjetore e


Fitoreve në Lotari në Paga të


Pasqyrë vjetore



pranues

Ligji mbi Tatimin në të

Ardhurat Personale

dhe Ligji mbi Tatimin në të

Ardhurat e Korporatave

Pasqyrë e mbajtjes në

burim të qirasë



€ 2,500

Pasqyrë e Tatimit të

Mbajtur në Burim nga

qiraja e paguara për qiradhënësin

Pasqyrë vjetore



pranues


Ardhurat Personale

Pasqyrë e mbajtjes në

burim të interesit


pasqyrë të vonuar apo


Mbajtur në Burim nga

Pasqyrë vjetore


229



të pasaktë; Maksimum

€ 2,500

interesi i paguar

pranuesit


pranues


Ardhurat Personale



Pasqyrë e mbajtjes në burim për të

drejtat pronësore

(Royalties)



€ 2,500


Mbajtur në Burim nga e

drejta pronësore

(Royalties) i paguar

pranuesit

Pasqyrë vjetore



pranues


Ardhurat Personale



Pasqyrë e mbajtjes në burim në

personat e huaj



€ 2,500


Mbajtur në Burim nga pagesa të

caktuara për personat e

huaj

Pasqyrë vjetore



pranues

Ligji mbi Administratën Tatimore

dhe Procedurat

Pasqyrë e blerjeve

vjetore mbi 500 € nga një

furnizues i vetëm

31 Mars (Aplikohet në blerjet

pas 1 Janarit 2010 –

pasqyra e parë

vjetore pritet deri 31 Mars 2011)

500 € për dështim të përgjithshë

m për të paraqitur; 125 € për

secilën pasqyrë të

pasaktë dhe për secilën pasqyrë të padorëzuar deri në një maksimum prej 2,500 €

Pasqyrë vjetore e

blerjeve më shumë se

500 €

Aplikacioni për

Administratën Tatimore

për të autorizuar teknikun të

instalojë apo riparojë pajisjet

Para instalimit

apo riparimit të

pajisjes elektronike

fiskale

125 € për secilin

aplikacion me vonesë

apo të pasaktë

Aplikimi

230

elektronike fiskale

Ligji mbi TVSH-në

Fatura tatimore

15 ditë pas përfundimit të muajit në të cilin

ka ndodhur transaksion

i i tatueshëm

125 € për secilën

pasqyrë me vonesë dhe të pasaktë

Fatura tatimore

95. Ndëshkimi për mos-krijimin dhe mos-mbajtjen e regjistrimeve. Neni 13 i Ligjit dhe Neni 17 i këtij Udhëzimi Administrativ, përshkruan kërkesat për krijimin dhe mbajtjen e regjistrimeve të kërkuara me legjislacion tatimor përkatës në Kosovë. Secili ligj përkatës për çështje tatimore, përfshirë Udhëzimet Administrative që lidhen me to, përmban kërkesa të veçanta për krijimin e regjistrimeve të nevojshme në lidhje me transaksionet, për të përcaktuar detyrimin e saktë tatimor. 96. Paragrafi 2 i Nenit 13 i Ligjit parasheh që regjistrimet e kërkuara të mbahen për së paku 6 vite nga përfundimi i periudhës tatimore me të cilën lidhen ato. 97. Paragrafi 2 i Nenit 53 të Ligjit parasheh ndëshkimin për mos-krijim e regjistrimeve të kërkuara apo mos-mbajtjen e atyre regjistrimeve për kohëzgjatjen e kërkuar me legjislacionin e aplikueshëm. Ndëshkimi i vendosur me këtë nen është i bazuar në qarkullimin vjetor të tatimpaguesit për periudhat tatimore të mëparshme, përveç për biznes të ri, në të cilin rast ndëshkimi do të bazohet në qarkullimin vjetor që nga data kur tatimpaguesi është përcaktuar të mos i ketë krijuar librat apo regjistrimet e kërkuara.

97.1.Tatimpaguesit me qarkullim vjetor nga zero deri në 30,000 €, i nënshtrohen një ndëshkimi prej 125€ për mos-krijim apo mos-mbajtje të librave dhe regjistrimeve të kërkuara; 97.2.Tatimpaguesit me qarkullim vjetor nga 30,000€ deri 200,000€ i nënshtrohen një ndëshkimi prej 250€ për mos-krijim apo mos-mbajtje të librave dhe regjistrimeve të kërkuara; 97.3.Tatimpaguesit me qarkullim vjetor nga 200,000€ deri 500,000€ i nënshtrohen një ndëshkimi prej 500€ për mos-krijim apo mos-mbajtje të librave dhe regjistrimeve të kërkuara; 97.4.Tatimpaguesit me qarkullim vjetor mbi 500,000€ i nënshtrohen një ndëshkimi prej 1,000€ për mos-krijim apo mos-mbajtje të librave dhe regjistrimeve të kërkuara.

98. Ndëshkimet për mos-krijim apo mos-mbajtje të librave dhe regjistrimeve të kërkuara do të aplikohen në secilin rast në të cilin një tatimpagues është gjetur se nuk ka librat dhe regjistrimet e kërkuara. Ndëshkimi nuk do të aplikohet ndarazi për secilin libër apo

231

regjistrim që nuk është krijuar apo mbajtur, megjithatë, mund të aplikohet ndarazi në pikat tjera që konsiderohen të jenë mos-krijim apo mos-mbajtje e librave dhe regjistrimeve. Shembull: Një tatimpagues i cili nuk ka mbajtur një libër të shitjeve apo një libër të blerjeve do të ndëshkohet vetëm që nuk ka krijuar apo nuk ka mbajtur librat e kërkuar. Nëse krahas moskrijimit apo mos-mbajtjes së librave të kërkuar, tatimpaguesi nuk e përdor numrin fiskal në kuponët e lëshuar, tatimpaguesi gjithashtu do t’i nënshtrohet ndëshkimi për mos-krijim të regjistrimeve (shih nënparagrafin 98.7 të këtij Neni). Rastet e aplikimit të ndëshkimit përbëjnë, por nuk kufizohen në, me sa vijon:

98.1. Mos-raportimi i të punësuarve, apo rrethana të ngjashme sipas të cilave kërkohet mbajtja në burim dhe raportimi, dhe mos-pagesat e kërkuara përmes transferit bankar. Mos-raportimi i të punësuarve apo mos-pagesat përmes transferit bankar janë rezultat i mos-mbajtjes apo mos-krijimit të regjistrimeve të duhura; 98.2. Mos-përfshirja e numrit fiskal në të gjitha faturat dhe kuponët (përfshirë kuponët e arkave fiskale) të lëshuara nga tatimpaguesi (paragrafi 2 i nenit 53 të Ligjit dhe Neni 20 i këtij Udhëzimi Administrativ). 98.3. Gjatë ecurisë së një kontrolli që mbulon vite të shumta, ndëshkimi për mos-krijim apo mos-mbajtje të librave dhe regjistrimeve të duhura sikurse kërkohet me Nenin 13 të Ligjit mund të aplikohet për secilin vit që është në kontroll; 98.4. Gjatë ecurisë së një verifikimi në terren apo verifikimi përmbushës, ndëshkimi mund të aplikohet në vitin aktual nëse është përcaktuar se tatimpaguesi nuk ka libra apo regjistrime të duhura sikurse është përshkruar në këtë paragraf. 98.5. Është e mundur të vlerësohet një ndëshkim për mos-krijim të librave dhe regjistrimeve bazuar në paragrafin 2 të Nenit 53 të Ligjit dhe në të njëjtën kohë, të vlerësohet një ndëshkim për mos-dorëzim të një pasqyre informatash bazuar në paragrafin 1 të Nenit 53 të Ligjit.

Shembull: Nëse një tatimpagues nuk ka krijuar regjistrimet e nevojshme për përgatitjen e një raporti për mbajtje në burim, do të ishte e sigurt se tatimpaguesi nuk ka dorëzuar në ATK apo pranuesve të të ardhurave pasqyrat e nevojshme për mbajtje në burim. Në atë rast, do të aplikoheshin tri ndëshkime me një ndëshkim maksimal të mundshëm prej 3,650€ (1,000€ për mos-krijim të raportit, maksimum 2,500€ për mos-dorëzim të pasqyrave individuale të mbajtjes në burim dhe 125 € për mos-dorëzim në ATK të pasqyrës vjetore për barazim).

98.6. Mos-vendosja e transaksioneve në libra dhe regjistrime përbrenda afateve të parapara në paragrafin 3 të Nenit 17 të këtij Udhëzim Administrativ po ashtu është një dyshim në krijimin apo mbajtjen e librave dhe regjistrimeve dhe i nënshtrohet ndëshkimit të paraparë në paragrafin 2 të Nenit 53 të Ligjit. 98.7. Një ndëshkim për çdo vit që është nën kontroll mund të aplikohet për secilin prej së paku 5 akteve, apo mosveprimeve, të tilla si mos-krijimi i librave dhe regjistrimeve të kërkuara, mos-pagesa përmes transferimit bankar (e aplikueshme vetëm për transaksionet pas 11 Shkurtit 2009) dhe mos-raportimi i të gjithë të

232

punësuarve të biznesit, dhe mos-përfshirja e numrit fiskal në të gjithë kuponët apo faturat e lëshuara. Meqë ndëshkimi aplikohet në secilin rast të mos-mbajtjes apo mos-krijimit të librave dhe regjistrimeve të duhura një biznes i tillë sikurse ai i përshkruar në paragrafin 97.4 të këtij Neni mund t’i nënshtrohet një ndëshkimi maksimal prej 5,000€ nëse nuk ka krijuar librat dhe regjistrimet e duhura, nuk ka raportuar të punësuarit, nuk ka bërë pagesat përmes transferimit bankar pas 11 Shkurtit 2009 dhe nuk i ka vendosë transaksionet në libra dhe regjistrime, krahas mospërfshirjes së numrit fiskal në fatura dhe kuponë të lëshuar pas 1 Tetorit 2010. 98.8. Çdo distributor i një PEF që dështon t’i ofrojë ATK-së informatat, përfshirë kodet burimore, të ndonjë softueri të instaluar në një PEF, si dhe informatat në operimin e secilit PEF të shpërndarë nga ai distributor do t’i nënshtrohet sanksioneve të parapara në këtë Nen. Distributori po ashtu do t’i nënshtrohet këtij ndëshkimi nëse distributori dështon në mbajtjen e regjistrimeve të duhura që lidhen me instalimin dhe riparimin e PEF-ëve të instaluar dhe të mirëmbajtur/riparuar nga secili distributor apo teknik i tij/saj i autorizuar. Shuma e sanksionit do të bazohet në qarkullimin vjetor të distributorit, sikurse është paraparë në paragrafin 2 të Nenit 53 të Ligjit. 98.9. Përveç librave dhe regjistrimeve të kërkuara për t’u mbajtur nga një tatimpagues gjatë ecurisë normale të aktivitetit të tij/saj ekonomik, personat që kërkohet të instalojnë një PEF (apo shumë PEF) i nënshtrohen ndëshkimeve të parapara në paragrafin 2 të Nenit 53 të Ligjit, nëse personi i tillë dështon në krijimin apo mbajtjen e një regjistrimi të instalimit dhe riparimit të të gjithë PEF-ëve të instaluar në objektet e tij/saj të biznesit. Humbja e regjistrimeve të tilla do të trajtohet si një mos-krijim i regjistrimeve.

99. Mos-ofrimi i qasjes në libra dhe regjistrime. Paragrafi 5 i Nenit 53 të Ligjit, parasheh një ndëshkim prej 100€ në ditë për secilën ditë që ai person, nga i cili kërkohet të ofrojë një nëpunësi të autorizuar të ATK-së të ketë qasje në libra dhe regjistrime, përfshirë memorien fiskale të një PEF apo regjistrimeve të tjera elektronike, nuk i ofron qasjen e kërkuar. Ky ndëshkim aplikohet në çdo person që kërkohet të ofrojë qasje në librat apo regjistrimet, jo vetëm në tatimpaguesin apo përfaqësuesin e tij. Ky ndëshkim është shtesë në ndëshkimin prej 500€ të paraparë në paragrafin 3 të Nenit 15 të Ligjit. 100. Përderisa ndëshkimi i referohet qasjes në libra dhe regjistrime, ndëshkimi gjithashtu aplikohet në çdo person i cili nuk përmbush ndonjë nga kërkesat e Nenit 14 dhe 15 të Ligjit. Personi i cili nuk paraqitet në datën dhe kohën e përshkruar për dhënien e informatave/dëshmisë do t’i nënshtrohet ndëshkimit themelor prej 500€, plus ndëshkimit shtesë prej 100€ në ditë derisa personi të paraqitet për të dhënë informatat/dëshminë e kërkuar. Personi i cili paraqitet, por nuk i jep informatat apo dëshminë do t’i nënshtrohet ndëshkimit, pavarësisht faktit se personi është paraqitur në kohën dhe vendin e kërkuar. Megjithatë, ATK mund të pajtohet të pezullojë ndëshkimin nëse personi nuk ka mundur të japë informatat apo dëshminë me kohë, por pajtohet ta bëjë brenda një periudhe kohore të arsyeshme. Personi i cili vjen të japë dëshmi por refuzon të nënshkruaj regjistrimin e shkruar të dëshmisë, dëshminë nën betim etj, zyrtari i ATK-së, dhe një dëshmitarë i ATK-së, do të vendos emrin e personit në hapsirën për nënshkrim dhe do të shënoj në dokument

233

se personi ka refuzuar të nënshkruaj dokumentin dhe te dy zyrtaret e ATK-se do te nënshkruaj kontraten.

101. Kërkesat për vënien e këtij ndëshkimi, përfshijnë: 101.1. Nëse ATK do të fillojë kontrollin tatimor dhe dëshiron që

kontrollin ta kryej në lokalet e tatimpaguesit, ATK duhet të i dërgojë njoftimin me shkrim tatimpaguesit për kontrollin në pritje së paku tri ditë punë para se të fillojë kontrolli, përveç nëse ka rrethana përjashtuese të cilat sipas mendimit të Drejtorit të Përgjithshëm justifikon ndryshe, sikurse është përshkruar në Nenin 27 të këtij Udhëzimi Administrativ. Tatimpaguesi duhet t’i ofrojë ATK-së qasje në objektet e biznesit (qasjen në libra dhe regjistrime) në kohën dhe datën e vendosur në njoftim, apo të bëjnë marrëveshje të pajtueshme të ndërsjella për një kohë apo datë tjetër;

101.2. Një kërkesë për libra apo regjistrime, apo qasja në libra apo regjistrime, duhet të lidhet me:

101.2.1. Hetimin në vazhdim që lidhet me çështje tatimore të kryer nga Njësia për Hetime Tatimore e ATK-së; 101.2.2. Kontrollin tatimor të kryer nga inspektori tatimor, apo nëpunës tjetër i autorizuar i ATK-së; 101.2.3. Veprimin e mbledhjes së detyrueshme të ndërmarrë nga zyrtari i mbledhjes së detyrueshme, apo nëpunës tjetër i autorizuar i ATK-së; apo; 101.2.4. Hetimin e kryer nga një nëpunës tatimor i ndërmarrë nga Zyra e Standardeve profesionale e ATK-së.

101.3. Përveç nëse nuk parashihet ndryshe në këtë nen dhe sikurse është përshkruar në Nenin 28 të Këtij Udhëzimi Administrativ, ATK duhet t’i ketë lëshuar një njoftim me shkrim mbajtësit të librave dhe regjistrimeve nga i cili kërkohen informatat dhe e cila jep një periudhë kohore të arsyeshme, së paku shtatë (7) ditë (30 ditë për libra dhe regjistrime që gjenden jashtë Kosovës), për mbajtësin e regjistrimeve të përmbushë obligimet. Nëse mbajtësi i regjistrimeve ofron një sqarim të arsyeshëm pse i duhet më shumë kohë se 7 ditë, ose 30 ditë, Zyrtari i ATK-së do t’i japë një zgjatje të periudhës për të përmbushur kërkesën për qasje në libra dhe regjistrime. Zgjatja e tillë do të konfirmohet me shkrim me datën e re për të përmbushur kërkesën e cekur qartë në konfirmimin me shkrim; 101.4. Njoftimi me shkrim që kërkon librat dhe regjistrimet duhet të përshkruajë librat dhe regjistrimet e kërkuara që duhet ofruar zyrtarit kërkues me specifikim të mjaftueshëm për t’i mundësuar personit përgjegjës të kuptojë regjistrimet e kërkuara. Njoftimi duhet të jetë më specifik se sa termi, “të gjitha librat dhe regjistrimet”, duhet të përshkruajë me saktësi të arsyeshme librat dhe regjistrimet specifike të kërkuara; 101.5. Njoftimi me shkrim i përshkruar në 101.3 më sipër duhet të specifikojë datën dhe vendin ku do të ofrohen regjistrimet. Përgjithësisht, librat apo regjistrimet që do të ekzaminohen duhet të ekzaminohen në

234

vendin ku mbahen regjistrimet, përveç nëse janë kërkuar kopjet e regjistrimeve, në të cilin rast regjistrimet duhet të kërkohen të dorëzohen në vendin e caktuar në njoftimin me shkrim; 101.6. Njoftimi me shkrim duhet të përmbajë referimin për autorizim ligjor për të kërkuar qasje në libra dhe regjistrime; 101.7. Nëse mbajtësi i regjistrimeve nuk përgjigjet brenda kohës së dhënë në njoftimin me shkrim (duke kërkuar librat, regjistrimet, apo qasjen në libra apo regjistrime), ATK duhet t’i dërgojë një kërkesë përfundimtare për të përmbushur kërkesën me shkrim për libra, regjistrime, apo mos-mundësimin e qasjes në libra apo regjistrime. Ky njoftim duhet t’i jep tatimpaguesit 5 ditë kalendarike për të përmbushur obligimin. Ky njoftim shtesë është vetëm për një kërkesë paraprake për të vlerësuar ndëshkimin, nuk ka ndikim në dispozitat e paragrafëve 7 dhe 8 të Nenit 14 të Ligjit. 101.8. Nëse mbajtësi i regjistrimeve nuk përmbushë njoftimin përfundimtar, zyrtari i autorizuar i ATK-së duhet të përgatisë njoftimin për mbajtësin e regjistrimeve duke e informuar se vazhdimi i mos-ofrimit të regjistrimeve të kërkuara, apo librave, apo qasjes në libra apo regjistrime, ka rezultuar në vënien e një ndëshkimi themelor prej 500€, plus një ndëshkimi ditor prej 100€ dhe se do të vendoset ndëshkim shtesë prej 100€ për secilën ditë pasuese që vazhdon me mos-ofrimin e librave, regjistrimeve, apo qasjes në libra apo regjistrime. Ndëshkimi do të vlerësohet kundër mbajtësit të regjistrimeve dhe do të jetë i mbledhshëm nga pasuria e mbajtësit të regjistrimeve në të njëjtën mënyrë sikurse tatimin sipas Nenit 49 të Ligjit. 101.9. Për të vlerësuar ndëshkimin kundër një mbajtësi të regjistrimeve, ATK duhet të dërgojë Njoftim-vlerësimin sikurse është përshkruar në Nenin 22 të Ligjit. Njoftimvlerësimi kërkohet vetëm për ditën e parë kur ndëshkimi është i aplikueshëm. Njoftim-vlerësimi do të jetë në shumën prej 600€ (500€ baza dhe 100€ për ditën e parë) dhe duhet të tregojë se do të vlerësohet me 100€ shtesë për çdo ditë sa mbajtësi i regjistrimeve të mos përmbush kërkesën për libra, regjistrime, apo nuk jep qasje në libra a regjistrime; 101.10. ATK duhet të sigurojë se vlerësimi shtesë i ndëshkimit ndalet në ditën kur mbajtësi i regjistrimeve përmbushë kërkesën e ATK-së. Nuk do të vlerësohet ndëshkim për atë ditë; 101.11. Pavarësisht nga më lartë dhe sikurse është paraparë në paragrafin 4 të Nenit 27 të këtij Udhëzimi Administrativ, nga ATK nuk kërkohet të japë njoftim me shkrim para së të përpiqet të bëjë një vizitë për kontakt lidhur me çështje të mbledhjes së detyrueshme, vizite vëzhguese, një pyetje që lidhet me çështjen nën konsiderim nga Njësia për Hetime Tatimore, një verifikim përmbushës i shpejtë, apo vizitë me qëllim të konfirmimit të informatave të dorëzuara në kërkesë për numër fiskal. Në raste të tilla, tatimpaguesi kërkohet të ofrojë qasje në objektet e biznesit ashtu që zyrtari i ATK-së të mund të kryej punën e tij/saj;

235

101.12. Nëse tatimpaguesi refuzon të ofrojë qasje në libra dhe regjistrime sipas rrethanave të përshkruara në 101.11 më sipër, tatimpaguesi do të ndëshkohet me 100€ për ditën e parë dhe t’i jepet një paralajmërim me shkrim se çdo mos-ofrim i qasjes i mëtutjeshëm në objekte apo libra e regjistrime për qëllimet e cekura në nënparagrafin 101.11 më sipër do të rezultojë në një ndëshkim prej 500€ plus një ndëshkim prej 100€ në ditë, duke filluar në ditën kur qasja pasuese është mohuar. Paralajmërimi me shkrim do të përfshijë një përshkrim të qasjes apo librave dhe regjistrimeve të kërkuara dhe se qasja apo librat e regjistrimet mund të kërkohen qysh në ditën pasuese të punës. Nëse mohohet qasja, apo librat e regjistrimet nuk vihen në dispozicion në kohën e vizitës së ardhshme, tatimpaguesit do t’i jepet njoftimi me shkrim sikurse është paraparë në nënparagrafin 101.8 të këtij neni dhe do të bëhet vlerësimi sikurse është paraparë në nënparagrafin 101.9 më lartë. Në këto rrethana sikurse është paraparë në nënparagrafin 101.7 të këtij neni nuk kërkohet njoftim i dytë.

102. Përveç ndëshkimit prej 100€ në ditë, i cili vendoset me këtë Nen, paragrafi 5 i Nenit 53 të Ligjit i jep ATK-së autorizim të kërkojë dhe marrë urdhër gjykate nga gjykata kompetente ku kërkon që mbajtësi i regjistrimeve t’i japë regjistrimet apo librat e tilla ashtu siç janë kërkuar, apo të kërkojë që mbajtësi i regjistrimeve të ofrojë qasje në regjistrimet dhe librat e kërkuara. Tutje, sikurse është paraparë në paragrafët 7 dhe 8 të Nenit 14 të Ligjit, regjistrimet e mosnxjerra brenda afatit të vendosur në paragrafin 7 të Nenit 14 të Ligjit nuk do të merren parasysh në çdo veprim ankesash të mëvonshëm. 103. Kuponët nga Arkat Fiskale. Paragrafi 6 i Nenit 53 të Ligjit parasheh një ndëshkim kundër çdo personi që kërkohet të përdorë një pajisje elektronike fiskale që dështon t’i lëshojë një kupon tatimpaguesit nga pajisja e fiskalizuar. Shuma e ndëshkimit që do të vlerësohet është bazuar në dispozitat e paragrafit 2 të Nenit 53 të Ligjit:

103.1 Në rastin e parë të mos-lëshimit të një kuponi nga pajisja e fiskalizuar, tatimpaguesi do të ndëshkohet sikur vetëm një kupon nuk është lëshuar. 103.2 Megjithatë, në vizitat e mëvonshme, tatimpaguesi do t’i nënshtrohet një ndëshkimi për secilin kupon që nuk është lëshuar deri në maksimum prej 5,000€ (10,000€ në rastin e një tatimpaguesi me qarkullim prej 500,000€ e më shumë). I njëjti ndëshkim aplikohet në të njëjtën mënyrë në rastin e mos-lëshimit të kuponit me dorë në një formë të miratuar nga ATK në rast të prishjes së një pajisje apo ndërprerje të energjisë. 103.3 Lëshimi i kuponit jo të rregullt si rezultat i ngacmimit të PEF-it ashtu që të dhënat e pasakta janë regjistruar në PEF do të konsiderohet si mos-lëshim i kuponit dhe do t’i nënshtrohet ndëshkimit të përshkruar në këtë paragraf.

104. Obligimet e konsumatorit. Paragrafi 7 i Nenit 53 te Ligjit kërkon që secili konsumator që bën blerje të mallrave apo shërbimeve, nga një biznes nga i cili kërkohet të përdorë dhe të instalojë një pajisje elektronike fiskale, të kërkojë kupon në pikën e shitjes. Mos-kërkimi i një kuponi të tillë do ta nënshtrojë konsumatorin para një gjobe prej 20€ nëse ai i lëshon objektet e biznesit pa kupon. Me qëllim të zbatimit të kësaj dispozite,

236

zyrtarët e ATK-së janë të autorizuar të kërkojnë nga konsumatorët të tregojnë kuponët e tyre me t’i lëshuar objektet e biznesit.

104.1 Nëse një konsumator është gjetur pa kupon pasi të ketë kryer blerjen, zyrtari i ATKsë do të marrë emrin, adresën dhe numrin personal identifikues të konsumatorit dhe do të lëshojë njoftimin për gjobë duke e informuar konsumatorin se gjoba duhet të paguhet përmes transferit bankar. Nëse gjoba mbetet e papaguar për një periudhë prej 30 ditëve, ATK do të lëshojë një Njoftim-vlerësim për blerësin dhe do të mbledhë gjobën duke përdorë procedurat e mbledhjes së detyrueshme të parapara me Ligj. ATK do të vendosë një fushatë publicistike për të informuar konsumatorët për këtë dispozitë para se të fillojë të lëshojë gjoba. ATK mundet të lëshojë njoftime paralajmërimi për konsumatorët gjatë fushatës publicistike para se të fillojë lëshimin e gjobave. 104.2 Kjo dispozitë nuk do të zbatohet deri në kohën kur Drejtori i përgjithshëm të ketë siguruar publicitet të duhur, të ketë vendosur kontrollet e duhura të brendshme për të parandaluar shpërdorimet dhe kur të jetë lëshuar një direktivë që ATK është e gatshme dhe e përgatitur të zbatojë këtë dispozitë.

Shembujt e aplikimit të ndëshkimeve: Shembull 1: Mos-dorëzimi i deklaratave informative: Gjatë ecurisë së një vizite vëzhguese, inspektori tatimor përcakton se tatimpaguesi nuk lëshon fatura siç kërkohet me ligj. Tatimpaguesi i nënshtrohet një ndëshkimi prej 125€ për mos-lëshim të një fature. Nëse inspektori tatimor gjen më shumë se një rast të mos-lëshimit të faturave, tatimpaguesi i nënshtrohet ndëshkimit 125€ për secilin rast të gjetur në të cilin fatura nuk është lëshuar gjatë asaj vizite deri në maksimum prej 2,500€. Shembull 2: Mos-krijimi apo mos-mbajtja e regjistrimeve: Gjatë ecurisë së një kontrolli, inspektori tatimor përcakton se tatimpaguesi, qarkullimi vjetor i të cilit është 20,000€ nuk ka mbajtur libër shitje siç kërkohet me Ligjin mbi TAK, Tatimpaguesi i nënshtrohet ndëshkimit prej 125€. Shembull 3: Mos-ofrimi i qasjes në libra dhe regjistrime: Një zyrtar i mbledhjes së detyrueshme ka kërkuar informatat nga banka lidhur me një llogari të mbajtur nga banka në emër të biznesit i cili ka borxhe tatimore. Zyrtari i mbledhjes së detyrueshme i ka dhënë bankës kërkesën e duhur me shkrim dhe pas njoftimit të parë i ka dorëzuar kërkesën përfundimtare për informatat e kërkuara, dhe datën në të cilën informatat janë të nevojshme dhe pasojat për mospërmbushje. Banka nuk i ka ofruar informatat e kërkuara në bazë të sekretit dhe konfidencialitetit të bankës. Ligji në mënyrë specifike parasheh se sekreti apo konfidencialiteti bankar nuk aplikohet në një hetim të ATK-së. ATK i dërgon bankës Njoftim–vlerësimin ku e informon bankën se mos-ofrimi i informatave të kërkuara apo mosqasja në informatat e kërkuara ka rezultuar në një vlerësim prej 600€ dhe ndëshkimi do

237

të vazhdojë të rrjedhë në shkallën prej 100€ për secilën ditë sa informatat e kërkuara nuk janë dhënë. Shembull 4: Mos-ofrimi i qasjes në libra dhe regjistrime: Inspektori tatimor viziton biznesin me qëllim që të bëjë verifikimin përmbushës të shpejtë. Pronari i biznesit refuzon t’i ofrojë inspektorit tatimor qasjen në librat dhe regjistrimet e tija dhe inspektori tatimor nuk është në gjendje të kryej verifikimin përmbushës të shpejtë. Tatimpaguesi i nënshtrohet një ndëshkimi prej 100€ për mos-ofrim të qasjes së inspektorit tatimor në libra dhe regjistrime për të kryer verifikimin përmbushës të shpejtë. Inspektori tatimor jep paralajmërimin me shkrim sikurse është paraparë në nënparagrafin 101.12 të këtij neni. Nëse inspektori tatimor kryen vizitë te biznesi ditën tjetër dhe tatimpaguesi përsëri refuzon të ofroj qasje në libra dhe regjistrime, tatimpaguesi do t’i nënshtrohet një ndëshkimi prej 600€. Gjatë vizitës së dytë, inspektori tatimor do t’i japë tatimpaguesit njoftimin me shkrim sikurse është paraparë në nënparagrafin 101.8 të këtij neni. 105. Lehtësimi nga ndëshkimet. Lehtësimi nga ndëshkimi për mos-dorëzim të pasqyrës informative mund të merret parasysh bazuar në shkakun e arsyeshëm, nëse tatimpaguesi më vonë ka dorëzuar pasqyrën informative. Faktet dhe rrethanat do të merren parasysh ashtu sikur janë ofruar nga tatimpaguesi. Në vitin e parë në të cilin pasqyrat informative janë obligative, lehtësimi mund të jepet bazuar në mungesën e njohurive të kërkesave nëse tatimpaguesi ka qenë tërësisht i rregullt me të gjitha obligimet tjera tatimore të raportimit dhe pagesës. Pas vitit të parë në të cilin pasqyrat informative janë kërkuar, nuk do t’u jepet lehtësim tatimpaguesve të cilët nuk dorëzojnë pasqyrat informative, përveç nëse dështimi i tillë ka qenë për shkak të rrethanave përtej kontrollit të tatimpaguesit të tilla si ato të përshkruara në paragrafët 46, 51 apo 54 të këtij Neni. 106. Ndëshkimet për mos-ofrim të pasqyrave informative të përshkruara në paragrafin 93 të këtij Neni mund të hiqen për tre muajt e parë në të cilën kërkesat e pasqyrave informative ekzistojnë. Pas periudhës fillestare sqaruese (3 muaj), nuk do të jepet lehtësim për mos-ofrimin e pasqyrave informative të kërkuara; 107. Lehtësimi nga ndëshkimi për mos-krijimin apo mos-mbajtjen e regjistrimeve mund të merret parasysh bazuar në shkakun e arsyeshëm gjatë 6 muajve të parë të operimeve të afarizmit të tatimpaguesit. Lehtësimi do të merret parasysh duke u bazuar në faktet dhe rrethanat ashtu siç janë dhënë nga tatimpaguesi, përfshirë përpjekjet e bëra për të kuptuar kërkesat për mbajtjen e regjistrimeve:

107.1 Nëse nuk ka pasur përpjekje për të kuptuar kërkesat, nuk do t’i jepet lehtësim. 107.2 Nëse tatimpaguesi ka pasur një vizitë nga një zyrtar i ATK-së i cili i ka ofruar informatat mbi mbajtjen e regjistrimeve dhe obligimeve tjera tatimore, nuk do të merret parasysh lehtësimi për mos-krijim apo mos-mbajtje të regjistrimeve.

108. Lehtësimi nga ndëshkimi për mos-ofrim të qasjes në libra dhe regjistrime mund të merret parasysh nëse mbajtësi i regjistrimeve demonstron se një përpjekje me mirëbesim

238

është bërë për të ofruar librat dhe regjistrimet me kohë, por nuk ka qenë në gjendje për ta bërë atë brenda afatit të dhënë.

108.1 Nuk do të jepet lehtësim nëse tatimpaguesi refuzon të ofrojë qasje në objekt, me kërkesën e një zyrtari të autorizuar të ATK-së. 108.2 Nuk do të jepet lehtësim nëse mbajtësi i regjistrimeve refuzon të ofrojë librat dhe regjistrimet e kërkuara me një kërkesë më shkrim e cila specifikon librat apo regjistrimet e kërkuara.

109. Nuk do të ketë lirim nga ndëshkimi për mos-lëshim të një kuponi nga pajisja elektronike e fiskalizuar sikurse është përshkruar në paragrafin 103 të këtij Neni. 110. Lirimi nga ndëshkimi i përshkruar në paragrafin 104 të këtij Neni (mos-kërkimi nga konsumatori i kuponit për blerjen e mallrave apo shërbimeve) mund të jepet nëse ATK nuk ka ndërmarrë publicitet të nevojshëm për të informuar konsumatorët për kërkesën. 111. Ndëshkimi për mos-mbajtje në burim dhe mos-pagesë të tatimit. Neni 54 i Ligjit parasheh ndëshkimin për mos-mbajtje në burim dhe mos-pagesë të tatimit të mbajtur në burim. Shuma e ndëshkimit është 25% të ndryshimit në mes të shumës së saktë të tatimit që është dashur të mbahet në burim dhe shumës që në të vërtetë është mbajtur në burim. Me ligj një person që kërkohet të mbajë ne burim dhe të paguajë tatimin i është besuar përgjegjësia të mbajë në burim shumën tatimore në emër të shtetit dhe të paguajë atë shumë në buxhetin e shtetit. Sistemi i përmbushjes vullnetare dhe buxheti i Kosovës kërkon që ky obligim të përmbushet besnikërisht. 112. Ndëshkimi në paragrafin 111 të këtij neni do të aplikohet në secilin rast në të cilin është kërkuar të mbahet në burim një shumë, por nuk është mbajtur në burim, si dhe në secilin rast në të cilin një shumë e mbajtur në burim nuk është paguar me kohë në buxhetin e shtetit. Ndëshkimi aplikohet vetëm pasi raporti për mbajtje në burim dhe pagesa e aplikueshme janë obligim, e që është në ditën e 15-të të muajit vijues. Shembull 1: Kompania B ka pesë punëtorë dhe secilin punëtor e paguan 500€ në muaj në të parin e secilit muaj. Kompania B kërkohet të mbajë në burim 50€ nga secili i punësuar secilin muaj për një detyrim total mujor të mbajtjes në burim prej 250€ në muaj. Në muajin Maj, Kompania B u paguan të punësuarve rrogat e tyre, por nuk u mban në burim dhe u paguan të punësuarve rrogat bruto. Tatimet e mbajtura në burim në çdo muaj kërkohet të raportohen dhe të paguhen deri në ditën e 15-të të muajit vijues. Meqë Kompania B nuk ka mbajtur në burim tatimet nga të punësuarit e vet për periudhën Maj të listë-pagesave, edhe pse ka paguar listë-pagesën, detyrohet për mbajtjen në burim të tatimit, plus ndëshkimin. Në këtë rast, ATK do të supozojë se listë-pagesa e paguar është paguar si listë-pagesë neto dhe si rrjedhim gjykohet të jetë listëpagesë bruto 555.50. Kështu, shuma që është dashur të mbahet në burim është e barabartë me 55.50 për të punësuar apo një detyrim total tatimor prej 277.50€. Ndëshkimi që do të aplikohet është 25% e 277.50€, apo 69.30€. Shembull 2: Nëse Kompania B në të vërtetë ka mbajtur në burim tatimin kur ka bërë listë-pagesën e Majit prej 500€ për të punësuar, por nuk ka paguar kur ka qenë obligim për të paguar më

239

15 Qershor, ndëshkimi do të ishte 25% të 250€ apo 62.50€. Ndëshkimi për mos-pagesë të tatimit të mbajtur në burim do të vlerësohet në të njëjtën kohë sikur vlerësimi të bëhet për tatimin e papaguar. Ky ndëshkim është krahas ndëshkimit për pagesë me vonesë. Ndëshkimi për mos-mbajtje në burim do të vlerësohet gjatë kontrollit apo dikur kur të përcaktohet se personi ka paguar rroga për personin tjetër, por nuk ka mbajtur në burim tatimin në të ardhura ashtu siç kërkohet. 113. Mosmbajtja në burim apo mospagesa e kontributeve pensionale: Paragrafi 2 i Nenit 54 parasheh ndëshkimin prej 25% për mos-mbajtje në burim apo për pagesë të pjesës së të punësuarit të kontributit pensional. Ky ndëshkim do të aplikohet në të njëjtën mënyrë sikurse është përshkruar në paragrafët 111 dhe 112 më sipër. 114. Nuk ka bazë për lehtësim nga ndëshkimi i vendosur sipas paragrafit 113 të këtij neni. Çdokush i cili punëson një individ dhe paguan rrogat është i obliguar të dijë kërkesat tatimore që lidhen me pagesën e rrogave dhe punësimit të individëve. 115. Ndëshkimi administrativ për gabimet nga përfaqësuesit e tatimpaguesit, këshilltarët tatimor, apo personat e tjerë që veprojnë në emër të tatimpaguesit. Neni 56 i Ligjit përcakton, “Çdo person i cili nënshkruan një deklaratë tatimore në emër të një personi tjetër, i cili bën një gabim në atë deklaratë, do të paguajë një ndëshkim administrativ prej njëqindenjëzetepesë (125) Euro.” Ndëshkimi do të vendoset vetëm nëse gabimi është rezultat i neglizhencës apo paramendimit nga ana e personit që nënshkruan deklaratën. 116. Profesionistët e paguar (qofshin të punësuar nga kompania apo të caktuar nga një kontraktor i jashtëm) duhet të kujdesen për përgatitjen e dokumenteve që do të dorëzohen në ATK meqë ata paguhen të dorëzojnë dokumentet korrekte. Kjo dispozitë synon të ndëshkojë ata persona të cilët nënshkruajnë deklaratat për tatimpaguesin tjetër, për pakujdesinë (neglizhencës) apo me paramendim (me dashje) të tyre, në bërjen e një gabimi në deklaratë, të tilla si:

116.1.gabim matematikor në përllogaritje; 116.2.vendosje e një numri fiskal të pasaktë në deklaratë; 116.3.përdorim i formularit të gabuar (të tilla si formulari i deklaratës së Marsit për TVSh për dorëzimin e deklaratës së Prillit për TVSh); 116.4.përdorim i një adresë të pasaktë; 116.5.futja e informatave në kuti të gabuar të deklaratës; 116.6.harrimi për të vendosur informata në deklaratë, pasqyrë apo dokument të kërkuar nga ATK; 116.7.gabimisht dyfishojnë informatat, 116.8.dorëzimin e deklaratës e cila nuk është shkarkuar nga faqja e internetit e ATK-së apo nuk është dorëzuar në mënyrë elektronike në përputhje me procedurat e vendosura etj.

117. Ky ndëshkim nuk do të aplikohet për një person të punësuar të tatimpaguesit i cili nënshkruan deklaratën në interes të tatimpaguesit nëse ai person nuk ka qenë i përfshirë në përgatitjen e deklaratës apo nuk ka qenë person përgjegjës për gabimin. Megjithatë, nëse i

240

punësuari i cili ka nënshkruar deklaratën në emër të tatimpaguesit, ka qenë i ngarkuar me përgjegjësi të sigurojë se deklaratat e dorëzuara nga tatimpaguesi janë korrekte dhe pa gabime, i punësuari i tillë mund të ndëshkohet. 118. Ky ndëshkim nuk do të aplikohet në rrethanat në të cilat një përfaqësues i tatimpaguesit, këshilltar tatimor, apo person tjetër që vepron në interes të tatimpaguesit, ka bërë një interpretim të arsyeshëm të një dispozite të ligjit dhe ATK nuk pajtohet me atë interpretim. 119. Detyrimi i vendosur sipas Nenit 56 të Ligjit, është i kufizuar në vendimet e bëra vetëm mbi informatat në dispozicion nga tatimpaguesi dhe palët e treta. Një përfaqësues/këshilltar/person tjetër i tatimpaguesit nuk i nënshtrohet ndëshkimit, nëse gabimet në ATK drejtpërdrejtë i atribuohen veprimeve të tatimpaguesit për të cilat përfaqësuesi/këshilltari tatimor/personi tjetër i tatimpaguesit nuk ka qenë në dijeni. 120. Nëse shpjegimi i ATK-së vendosë pozitën e ATK-së mbi një çështje, apo Aktvendimet e publikuara të gjykatës, vendosin një interpretim të një dispozite të ligjit, kurse përfaqësuesi i tatimpaguesit shpërfill atë udhëzim dhe ndërmerr një pozitë të kundërt në një deklaratë, mund të aplikohet ndëshkimi mbi të. 121. Në përgjithësi nuk do të pranohet asnjë shkak i arsyeshëm për lehtësim nga ndëshkimi. Megjithatë, nëse një ndëshkim është propozuar në kundërshtim me dispozitat e paragrafëve 117, 118 dhe 119 të këtij Neni, lehtësimi nga ndëshkimi është i mundur. 122. Ndëshkimi për mos-instalim të Pajisjes Elektronike Fiskale (PEF). Paragrafi 1 i Nenit 57 të Ligjit vendos një ndëshkim prej 1,000€ për mos-instalim të një PEF. Ndëshkimi aplikohet në ata persona të cilët kërkohet të instalojnë një PEF për të regjistruar transaksionet gjatë ecurisë së aktivitetit të tyre ekonomik. Ndëshkimi aplikohet në objektet specifike afariste ku kërkohet të instalohet pajisja. Nëse një person ka më shumë se një vend biznesi dhe dështon të instalojë një PEF në ndonjë ka lokacionet e tij/saj, personi do të vlerësohet me një ndëshkim prej 1,000€ për secilin vend ku nuk është instaluar PEF. 123. Paragrafi 2 i Nenit 57 të Ligjit autorizon ATK-në të tërheqë Certifikatën e TVSh-së dhe Numrin Fiskal të personit nëse ai person është gjobitur tri herë apo më shumë për mos-instalim të PEF. Tri apo më shumë gjoba është komulativ për atë person, kështu që personi me shumë biznese mund të ketë marrë vetëm një gjobë për secilin nga tri objektet e biznesit, por ka arritur kriterin për t’ia tërhequr Certifikatën e tij/saj të TVSh-së apo Numrin e tij Fiskal. ATK duhet të ndjek dispozitat e nenit 14 dhe 15 të këtij Udhëzimi Administrativ me qëllim që tërheqjes së Certifikatës së TVSh-së apo Numrit Fiskal. Kur është tërhequr Numri Fiskal, ATK do të kërkojë nga ARBK të çregjistrojë biznesin. 124. ATK gjithashtu është e autorizuar të ndëshkojë një person i cili përpiqet të manipulojë një PEF, të ngacmojë programin e PEF-it apo të dhënat që do të vendosen në PEF, me qëllim që të regjistrojë të dhëna të pasakta në PEF. Ndëshkimi i autorizuar me paragrafin 3 të nenit 57 është 1,000€. Përveç kësaj, personi mund t’i nënshtrohet ndëshkimeve të

241

përshkruara në paragrafët 103 dhe 129 të këtij neni. Ky ndëshkim gjithashtu do të aplikohet në rast të ngacmimit, apo thyerjes, së vulës së PEF-it pa autorizim. 125. Ndëshkimet administrative për TVSh - Ndëshkimi për kryerjen e furnizimeve pa qenë i regjistruar. Paragrafi 1 i Nenit 58 të Ligjit parasheh ndëshkim për një tatimpagues i cili kryen furnizime të tatueshme pa qenë i regjistruar në TVSh. Megjithëse nuk është cekur në mënyrë të veçantë në Ligj, ku ndëshkim aplikohet vetëm në ata tatimpagues që plotësojnë kërkesat për regjistrim në TVSh. 126. Shuma e ndëshkimit që do të vlerësohet drejtpërdrejtë, lidhet me shumën e furnizimeve të bëra nga një person i tatueshëm pasi ai person i tatueshëm bëhet i detyruar për TVSh. Përveç të qenit i detyruar për TVSh në furnizimet e bëra pas kërkesave për të qenë i regjistruar për TVSh, personi i tatueshëm do të konsiderohet si neglizhues (ka dështuar për t’u regjistruar) e bën atë t’i nënshtrohet një ndëshkimi administrativ prej 15% e TVSh-së obligative në furnizimet e bëra pasi të jetë bërë e obligueshme për t’u regjistruar, nëse personi i tatueshëm ka bërë më pak se 10,000 euro furnizime të tatueshme pasi të këtë arritur obligimin për regjistrim. Shembull: Tatimpaguesi B tejkalon pragun e qarkullimit vjetor më 5 Maj 2009. Ligji mbi TVSh-në kërkon që Tatimpaguesi B të regjistrohet për TVSh brenda 15 ditëve pas kalimit të pragut. Në Korrik 2009, gjatë një vizite përmbushëse ATK zbulon se Tatimpaguesi B ka tejkaluar pragun më 5 Maj 2009, por ende nuk është regjistruar në TVSh, edhe pse në kohën ë vizitës përmbushëse, Tatimpaguesi B ka bërë shitje të tatueshme prej 8,000 euro pasi e ka arritur pragun e TVSh-së. Duke u bazuar në vizitën përmbushëse, ATK regjistron Tatimpaguesin B për qëllime të TVSh-së dhe siguron deklaratat e TVSh-së për muajt Maj dhe Qershor. ATK vlerëson ndëshkimin për deklarim me vonesë në deklaratën e Majit (deklarata e Qershorit është konsideruar të jetë e dorëzuar me kohë) dhe vlerëson një ndëshkim prej 15% në TVSh-në obligative në 8,000 euro në furnizimet e bëra pasi Tatimpaguesi B ka tejkaluar pragun e regjistrimit. Llogaritja e ndëshkimit: 8,000 / 7.25 =1,103.45 TVSh e llogaritur në furnizime; 8,000 – 1,103.45 = 6,896.55€ vlera e tatueshme 1,103.45 x 0.15= 165.51€ – shuma e ndëshkimit që do të vlerësohet për kryerjen e furnizimeve të tatueshme pas arritjes së nevojës për regjistrim në TVSh dhe mos-regjistrimit. Ndëshkimi i paraparë në nënparagrafin 3.1 të Nenit 58 të Ligjit për mos-regjistrim në TVSh (250€) do të aplikohet gjithashtu. 127. Nëse tatimpaguesi ka kryer furnizime të tatueshme prej 10,000 euro apo më shumë pasi është dashur të regjistrohet, ndëshkimi do të jetë 25% e TVSh-së obligative në ato furnizime të tatueshme. Shembull: Llogaritja do të ishte: 20,000/7.25= 2,758.62€ TVSh e llogaritur në furnizime;

242

20,000 - 2,758.62 = 17241.38 € vlera e tatueshme 2,758.62 x 0.25 = 689.65€ - shuma e ndëshkimit që do të vlerësohet për kryerjen e furnizimeve të tatueshme pas arritjes së nevojës për regjistrim në TVSh dhe mos-regjistrimit. 128. Ndëshkimi për mos lëshim të faturës dhe/ose lëshim të faturës së pasaktë. Paragrafi 2 i Nenit 58 i Ligjit parasheh një ndëshkim për mos-lëshim të faturës, apo dokumenteve tjera që shërbejnë si faturë, apo i cili lëshon faturë të pasaktë që rezulton në një ulje të dukshme në shumën e TVSh-së obligative apo një rritje e dukshme e kreditimit të kërkuar. Ndëshkimi i paraparë me kët paragraf do të aplikohet vetëm në tatimpaguesin i cili është i regjistruar në TVSh. 129. Përveç detyrimit për obligimin e TVSh-së që rezulton nga mos-lëshimi i një fature apo lëshimin e një fature të pasaktë, do të aplikohet një ndëshkim administrativ prej 15% në uljen apo rritjen e dukshme në shumën e TVSh-së obligative, nëse mos-lëshimi i faturës apo lëshimi i një fature të pasaktë ka qenë për shkak të neglizhencës së personit të tatueshëm. Neglizhenca për qëllime të këtij ndëshkimi konsiderohet kur personi i tatueshëm nuk lëshon faturë për një furnizim të tatueshëm prej 1,000 euro apo më pak ose lëshon një faturë që është 500 euro apo më pak mbi apo nën shumën që është dashur të përfshihet në faturë. Nuk do të vendoset ndëshkim nëse shuma totale e ndëshkimit është deri në 5€. Shembull: Tatimpaguesi i regjistruar në TVSh ka bërë shitjet prej 750€ dhe 600€ dhe nuk ka lëshuar faturat për këto shitje. Ndëshkimi është llogaritur si në vijim: 750 X 16% = 121 TVSh obligative në shitje; 121 X 15 %= 18.15 Ndëshkimi për mos-lëshim të faturës 600 X 16% = 96 TVSh obligative në shitje; 96 X 15% = 14.40 Ndëshkimi për mos-lëshim të faturës Totali i ndëshkimit që do të aplikohet është : 32.55 130. Ndëshkimi i përshkruar në paragrafin 129 të këtij Neni mund të rritet në 25% nëse moslëshimi i faturës, apo lëshimi i një fature të pasaktë, është për shkak të pakujdesisë së madhe. Pakujdesia e madhe është përkufizuar si mos-lëshim të faturës për një person të tatueshëm për furnizim të tatueshëm për më shumë se 1,000€ apo për lëshim të faturës së pasaktë që është më shumë se 500€ mbi apo nën shumën që është dashur të ceket në faturë. 131. Ndëshkimi i përshkruar në paragrafët 129 dhe 130 të këtij neni nuk aplikohen në të njëjtën kohë me ndëshkimet e parapara në paragrafin 125 të këtij Neni. 132. Mos-aplikimi për t’u regjistruar në TVSh apo mos-ekspozimi i duhur i certificates së regjistrimit në TVSh. Ligji mbi TVSh-në kërkon nga personat që e kalojnë një prag të specifikuar të qarkullimit brenda çdo 12 muajve të njëpasnjëshëm të regjistrohen në TVSh, kështu bëhen persona të tatueshëm për qëllime të TVSh-së. Ligji mbi TVSh-në përcakton që personi duhet të aplikojë për t’u regjistruar në TVSh brenda 15

243

ditëve pas kalimit të pragut të specifikuar. Ligji mbi TVSh-në gjithashtu përcakton se personat e tatueshëm mund të aplikojnë për t’u larguar nga regjistri i TVSh-së kur ata të plotësojnë kushtet e specifikuara në Ligjin e TVSh-së. 133. Paragrafi 3 i Nenit 58 të Ligjit përcakton një ndëshkim prej 250€ për mos-regjistrim në TVSh kur kërkohet për ta bërë atë dhe 250€ për mos-ekspozim të Certifikatës së TVSh-së në mënyrën e kërkuar me Ligj. Shembull Në shembullin në paragrafin 126 të këtij neni, Tatimpaguesi B është ndëshkuar për kryerjen e furnizimeve të tatueshme pa qenë i regjistruar në TVSh. Përveç atij ndëshkimi, Tatimpaguesi B po ashtu i nënshtrohet ndëshkimit prej 250€ të paraparë në nenin për mos-regjistrim në TVSh. Ndëshkimet të kombinuara janë 415.51€ - duke kryer furnizime të tatueshme pa qenë i regjistruar dhe për mos-regjistrim. 134. Ligji kërkon që origjinali, gjegjësisht kopja e verifikuar e Certifikatës së Regjistrimit për TVSH, të ekspozohet në secilin vend të veprimtarisë afariste ashtu që të mund të lexohet me lehtësi nga publiku. 135. Paragrafi 3 i Nenit 58 të Ligjit përcakton një ndëshkim prej 250€ për mos-ekspozim të kopjes së Certifikatës së Regjistrimit në TVSh. Një ndëshkim prej 250€ do të aplikohet në personat e tatueshëm të cilët nuk ekspozojnë certifikatën e tyre të TVSh-së në një vend ku mund të lexohet lehtë nga publiku. Kjo nënkupton që kopja e certifikatës duhet të ekspozohet në pjesën publike të biznesit (jo në murin e një zyre, nëse ajo zyrë nuk është me qasje të lehtë për publikun). Përveç kësaj, publiku duhet të jetë në gjendje të lexojë kopjen e certifikatës së regjistrimit në TVSh. Vendosja e certifikatës së TVSh-së në mur ashtu që largësia e certificates nga publiku e pamundëson leximin e saj, do të ishte shkelje dhe do t’i nënshtrohej këtij ndëshkimi, madje edhe nëse certifikata është vendosur në një pjesë publike të biznesit. 136. Ndëshkimi i përshkruar në paragrafin 135 të këtij neni, aplikohet vetëm në personat e tatueshëm pasi ata të jenë regjistruar në TVSh. Nuk është ndëshkim që mund të vendoset në të njëjtën kohë sikurse ndëshkimi për mos-regjistrim në TVSh të paraparë në nënparagrafin 3.1 të Nenit 58 të Ligjit. 137. Ndëshkimi për përdorim të certifikatës së TVSH-së nga personi tjetër. Sikurse është paraparë në paragrafin 4 të Nenit 58 të Ligjit, një person i tatueshëm i cili lejon personin tjetër të përdorë certifikatën e tij të regjistrimit në TVSh do ti nënshtrohet një ndëshkimi prej 5,000€. Ngjashëm, një person i cili përdor certifikatën e TVSH-së të lëshuar një personi tjetër, i detyrohet ndëshkimit prej 5,000 euro. Ndëshkimi aplikohet njëjtë në personin i cili ka lejuar personin tjetër që të përdorë Certifikatën e tij të regjistrimit në TVSH dhe në personin i cili në mënyrë ilegale ka përdorë certifikatën e Regjistrimit në TVSH.

244

138. Lejimi i përdorimit të certifikatës së regjistrimit në TVSh nga personi tjetër është një shkelje serioze dhe ndëshkimi i vënë duhet të tregojë seriozitetin e krimit. 139. Lejimi i përdorimit të certifikatës së regjistrimit në TVSh nga personi tjetër, apo përdorimi i Certifikatës së Regjistrimit në TVSh të personit tjetër, është bazë për tërheqjen e një Certifikate të Regjistrimit në TVSh sikurse është paraparë në Nenin 15 të këtij Udhëzimi Administrativ. 140. Lejimi i personit tjetër për të përdorë certifikatën e regjistrimit në TVSh (dhe përdorimi i certifikatës së regjistrimit në TVSh të personit tjetër) është një formë e mashtrimit dhe evazionit tatimor,. Secili rast i zbuluar nga ATK i përdorimit të pavend i certifikatës së regjistrimit në TVSh, duhet të raportohet tek Njësia për Hetime Tatimore për paraqitje te Prokurori Publik për ndjekje të mundshme penale. Është përgjegjësi e inspektorit që zbulon përdorimin e pavend të një certifikate të regjistrimit në TVSh dhe e udhëheqësit të ekipit të tij/saj të përgatisë raportin e rastit duke përshkruar faktet dhe bazën ligjore për ndjekje penale. Kur të jetë kompletuar, raporti do t’i dërgohet Njësisë për Hetime Tatimore të ATK-së për hetime dhe për përgatitjen e rekomandimit për ndjekje penale. 141. Lehtësimi nga ndëshkimi. Ndëshkimet e vlerësuara në përputhje me dispozitat e Nenit 58 të Ligjit në thelb janë ndëshkime fikse dhe përgjithësisht nuk i nënshtrohen lehtësimit administrativ. Ato janë të bazuara në rrethana faktike. Për shembull, mungesa e njohurive për obligimin për të marrë certifikatë regjistrimi në TVSh, nuk është arsye e vlefshme për lehtësimin e ndëshkimit. Duhet të ketë bazë për lehtësim nga ndëshkimi që lidhet me mos-marrjen e certifikatës së regjistrimit në TVSh nëse tatimpaguesi është në gjendje të demonstrojë një pamundësi për t’u regjistruar brenda afatit të specifikuar për shkak të rrethanave përtej kontrollit të tij. Megjithatë, nëse tatimpaguesi nuk ka bërë përpjekje të mëtutjeshme për të marrë certifikatën e TVSh-së, atëherë lehtësimi nuk aplikohet. 142. Nuk ka bazë për lehtësim nga ndëshkimi i vënë për lëshimin e një fature me shuma të pasakta. Tatimpaguesi është dashur të dijë në kohën e lëshimit të faturës që ka qenë faturë e pasaktë, sidoqoftë ai ka vazhduar me lëshimin e saj. Ai veprim përfaqëson akt me paramendim për mospërfillje të ligjit dhe do t’i nënshtrohet aplikimit të ndëshkimit sikurse është paraparë me Ligj.

142.1. Nëse ndëshkimi është vënë për lëshimin e një fature në një format jokorrekt, lirimi mund jetë i mundur bazuar në faktet dhe rrethanat e përfshira. 142.2. Nëse informatat identifikuese në faturë janë në një pozitë të pasaktë, është e duhur të lëshohet një paralajmërim për tatimpaguesin për një shkelje fillestare. Kur pas një periudhe të arsyeshme kohore formati nuk është ndryshuar, atëherë do të aplikohet ndëshkimi.

143. Ekziston bazë minimale për lirim nga ndëshkimi që lidhet me ekspozimin si duhet të certifikatës së regjistrimit në TVSh. Nëse tatimpaguesi ka bërë përpjekje të mirëfilltë për të vënë si duhet certifikatën, mund të jetë e duhur t’i lëshohet një paralajmërim për shkeljen e

245

parë. Nëse me vizitën kthyese një javë më vonë (për shembull), tatimpaguesi ende nuk e ka vendosur si duhet certifikatën e TVSh-së, atëherë do të aplikohet ndëshkimi. 144. Nuk ekziston mundësi lehtësimi nga ndëshkimi i bazuar në lejimin e personit tjetër të përdorë certifikatën e regjistrimit në TVSh. Është një akt ilegal dhe personi i tatueshëm e di se certifikata e tij nuk mund t’i jepet personit tjetër. Personi që përdor certifikatën e regjistrimit në TVSh të personit tjetër gjithashtu është në dijeni se veprimi i tillë nuk është me vend. 145. Ndëshkimet administrative për mallrat pa origjinë. Neni 59 i Ligjit i jep autorizim ATKsë për të marrë mallrat në posedim të një personi nëse ato mallra nuk mund të dokumentohen për origjinën e tyre. Përveç kësaj, Ligji parasheh një ndëshkim prej 25% të vlerës së tregut të mallrave pa origjinë. 146. Autorizimi i dhënë në Nenin 59 të Ligjit e lejon ATK-në të bëjë ndalim në ruajtje të mallrave pa origjinë, duke u varur nga vlerësimi i tatimit të aplikueshëm apo ndëshkimit të aplikueshëm, apo veprimeve tjera administrative të duhura. 147. Paragrafi 5 i Nenit 13 të Ligjit parasheh që “Mallrat në posedim të një tatimpaguesi duhet të dokumentohen për origjinën e tyre.” Neni 19 i këtij Udhëzimi Administrativ përshkruan dokumentet që duhet të mbahen për të konfirmuar origjinën e mallrave në posedim të një tatimpaguesi. Sikurse është përshkruar, dokumentet e tilla përfshijnë faturën me TVSh, faturën pa TVSh, Dokumentin Unik Doganor (DUD), Certifikatat/ Dëftesat tatimore dhe notën e dërgesës. 148. Në qoftë se, gjatë ecurisë së aktiviteteve të caktuara, një zyrtar i ATK-së zbulon mallra për të cilat nuk dëshmohet origjina e tyre, zyrtari do të kërkojë menjëherë ndihmë nga ATK, Policia e Kosovës apo Dogana e Kosovës. Zyrtari i ATK-së duhet të kontaktojë mbikëqyrësit e tij, të raportojë situatën dhe të kërkojë autorizim verbal për të vazhduar me marrjen/ruajtjen e mallrave kur të ketë ardhur ndihma e duhur. Nuk do të ndërmerret veprim në lidhje me mallrat deri sa mos të arrijë ndihma. Nuk duhet që nën çfarëdo rrethane Zyrtari i ATK-së të synojë të përfshihet në lëvizjen e mallrave apo të synojë të konfiskojë mallrat para se të arrijë përkrahja e duhur. 149. Kur të arrijë ndihma, Zyrtari i ATK-së duhet të përgatisë një njoftim të marrjes së përkohshme, duke identifikuar mallrat që konsiderohen të jenë pa origjinë. Njoftimi duhet të përmbajë:

149.1. një deklaratë të autorizimit ligjor për ndërmarrjen e veprimit të marrjes dhe të tregohen qartë arsyet për ndërmarrjen e veprimit të ndalimit në ruajtje; 149.2. të përmbajë një regjistër të mallrave të marra, përfshirë një përshkrim të secilit artikull (apo grupi të artikujve të ngjashëm) dhe numrin (apo vëllimin) e secilit artikull (apo grupi të artikujve). 149.3. Origjinali i atij njoftimi duhet t’i jepet tatimpaguesit sa më shpejtë të jetë e mundur pas veprimit të ndalimit, kurse një kopje do të mbahet nga zyrtari i ATK-së. Kur tatimpaguesit t’i jepet njoftimi për ndalim, zyrtari duhet t’i sqarojë

246

tatimpaguesit se mallrat janë nën përkujdesjen e ATK-së sepse ato nuk ishin të dokumentuara si duhet.

Tatimpaguesi duhet të informohet se: 149.3.1. ai ka të drejtë në ankesë për këtë veprim tek Departamenti i Ankesave në ATK; 149.3.2. do të bëhet një vlerësim i ndëshkimit sikurse parashihet në Nenin 59 të Ligjit, bazuar në vlerën e mallrave të ndaluara; 149.3.3. kur të jetë përcaktuar vlera e mallrave dhe të jetë vlerësuar shuma e ndëshkimit, disa mallra do të lirohen nga ATK, ndërsa ATK do të mbajë një shumë të mallrave të mjaftueshme për të shlyer vlerësimin e ndëshkimit në një ankand publik, nëse shuma e ndëshkimit nuk është paguar, dhe 149.3.4. nëse organet tjera, sikurse Doganat, kanë interes në konfiskimin e mallrave që do të kishin mundësi të liroheshin, atyre organeve do t’u jepet mundësia të konfiskojnë mallrat e mbetura.

150. ATK duhet menjëherë të fillojë të përcaktojë vlerën e mallrave të ndaluara me qëllim të përcaktimit të ndëshkimit, që është obligativ në ato mallra. Në të njëjtën kohë, ATK duhet të përcaktojë shënimet e përmbushjes të personit që mban mallrat pa dokumentacion të duhur dhe të sigurojë të gjitha deklaratat që nuk janë dorëzuar, apo të fillojë një kontroll për të përcaktuar nivelin e plotë të detyrimit tatimor të personit në posedim të mallrave pa dokumentacion të duhur. Inspektimi duhet të zgjatet që të përfshijë një përcaktim të pronarit të vërtetë të mallrave (nëse personi në posedim nuk është pronari i vërtetë) dhe një inspektim i plotë i pronarit të vërtetë, përfshirë përcaktimin e çdo obligimi tatimor të pashlyer dhe referimin e mundshëm penal për përpjekje të evazionit (ikjes) tatimor. 151. ATK duhet të bëjë një vlerësim rreziku (sipas autorizimit të Nenit 21 të Ligjit) të ndëshkimit obligativ për mallrat e ndaluara. Me përcaktimin e shumës së ndëshkimit obligativ bazuar në vlerën e mallrave të ndaluara, ATK duhet të lëshojë një Njoftim të Vlerësimit në Rrezik që përmban të gjitha detajet e një Njoftim-vlerësimi sikurse është paraparë në Nenin 22 të Ligjit. Njoftim i Vlerësimit në Rrezik duhet të përmbajë një kërkesë për pagesë të menjëhershme të shumës obligative. Njoftimi i Vlerësimit në Rrezik duhet gjithashtu të përmbajë faktin se tatimpaguesi mund të ankohet drejtpërdrejtë në Bordin e Pavarur për Rishqyrtime. Çdo ankesë në Bordin e Pavarur për Rishqyrtime duhet të bëhet brenda 30 ditëve nga data e lëshimit të Njoftim Vlerësimit të Rrezikut. 152. Me vlerësimin e tatimit në rrezik dhe lëshimin e Njoftimit i Vlerësimit në Rrezik, përgjegjësia administrative për rastin e mbledhjes së tatimit, duhet menjëherë të kalojë (jo më larg se në fund të ditës në të cilën njoftimi për rrezik është bërë) tek Udhëheqësi i Ekipit të Mbledhjes së Detyrueshme në Zyrën Regjionale të ATK-së, në të cilin ndalimi i mallrave në ruajtje është bërë. Udhëheqësi i ekipit të mbledhjes së detyrueshme duhet të caktojë një nëpunës të mbledhjes së detyrueshme për rastin, jo më larg se ditën vijuese të pranimit të rastit. Veprimi i mëvonshëm i mbledhjes nuk e parandalon ATK-në të vazhdojë ndonjë aktivitet kontrolli apo hetimi penal që është i nevojshëm.

247

153. Menjëherë pas pranimit të vlerësimit në rrezik, zyrtari i mbledhjes së detyrueshme duhet të regjistrojë barrën në Zyrën e Regjistrimit të Pengut, si dhe çdo regjistër tjetër të aplikueshëm. 154. Kur barra të jetë regjistruar, zyrtari i mbledhjes së detyrueshme duhet të vizitojë tatimpaguesin dhe të kërkojë pagesën e shumës obligative për vlerësimin në rrezik, plus çdo shumë tjetër që tatimpaguesi mund ta ketë borxh. Nëse tatimpaguesi nuk është në gjendje të paguajë shumën obligative, nëpunësi i Mbledhjes së Detyrueshme duhet t’i lëshojë një Njoftim për Konfiskim tatimpaguesit në lidhje me mallrat që janë mbajtur nën një ndalim në ruajtje. Ky konfiskim në thelb është vazhdim i ndalimit në ruajtje. Njoftimi për Konfiskim duhet të përfshijë:

154.1. emrin e tatimpaguesit të cilit i është konfiskuar pasuria; 154.2. vendndodhjen e pasurisë; 154.3. llojin e detyrimit; 154.4. periudhën tatimore për të cilën detyrimi ka lindur; 154.5. shumën e tatimit/ndëshkimit të vlerësuar; 154.6. përshkrimin e plotë të mallrave të konfiskuara.

155. Shitja e mallrave të konfiskuara duhet të kryhet në përputhje me Nenin 36 të Ligjit dhe dispozitat e Nenit 37 të këtij Udhëzimi Administrativ. 156. Të gjithë zyrtarët e ATK-së të përfshirë në veprimet për zbatimin e Nenit 59 të Ligjit, duhet të dokumentojnë në tërësi veprimet e ndërmarra dhe bazën për ndërmarrjen e atyre veprimeve. Përveç kësaj, posedimi i mallrave pa dokumente të duhura nënkupton evazion tatimor dhe mashtrim tatimor. Si rrjedhim, duhet të përgatitet një raport për të gjitha rrethanat rreth ndalimit dhe konfiskimit, historia e përmbushjes së personit në posedim të mallrave pa origjinë, dhe fakte tjera përkatëse dhe të dorëzohet në Njësinë për Hetime Tatimore të ATK-së për veprim të nevojshëm. 157. Ulje tjera në sanksione. Nëse një tatimpagues vullnetarisht informon ATK-në për një detyrim tatimor, qoftë përmes dorëzimit të një deklarate origjinale apo një deklarate të ndryshuar, para se ATK të informojë tatimpaguesin për një kontroll në pritje apo hetimeve tjera në pritje, ndëshkimi maksimal financiar (apo gjoba) që është i autorizuar është një shumë e barabartë me 25% të ndëshkimit (gjobës) financiare që ndryshe do të vlerësohej. Me qëllim që kjo ulje ndëshkimi të aplikohet, tatimpaguesi duhet të dorëzojë një kërkesë me shkrim në ATK për të kërkuar një ulje në ndëshkim. Kërkesa me shkrim mund të dorëzohet me deklaratë apo deklaratat e ndryshuara që janë dorëzuar, apo mund të dorëzohet pas pranimit të një njoftimvlerësimi në të cilën janë vlerësuar të gjitha shumat e tërësishme të ndëshkimit. ATK do të shqyrtojë kërkesën e tatimpaguesit dhe do ta përpunojë një ulje të ndëshkimit, përveç nëse ka kontest faktik në të cilin administrata tatimore mund të provojë se tatimpaguesi është njoftuar për një kontroll apo hetim në pritje para dorëzimit të deklaratës apo ndryshimit. 158. Kur një tatimpagues vullnetarisht informon ATK-në për një detyrim tatimor, qoftë perms dorëzimit të një deklarate origjinale apo një deklarate të ndryshuar, pasi ATK të ketë njoftuar tatimpaguesin për një kontroll apo hetim në pritje, por para se kontrollit apo hetimi

248

të ketë filluar, ndëshkimi (apo gjoba) maksimale financiare që është e autorizuar është 50% të ndëshkimit (apo gjobës) financiare që ndryshe do të vlerësohej. 159. Paragrafi 2 i Nenit 62 të Ligjit parasheh një ulje në sanksione për dorëzim me vonesë dhe pagesë me vonesë të tatimit nëse tatimpaguesi hyn në një marrëveshje për dy apo më shumë këste dhe përmbush kushtet e asaj marrëveshje, përfshirë respektimin e të gjitha obligimeve tjera tatimore aktuale gjatë afatit të asaj marrëveshje. Ulja në sanksione do të ndodhë pasi të jetë përmbushur marrëveshja, sikurse është përshkruar në paragrafin 6 të Nenit 33 të këtij Udhëzimi Administrativ.

Neni 63 - Veprat penale në fushën e tatimeve (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Kushdo, me qëllimin që ai ose ajo apo personi tjetër t’i shmanget, pjesërisht apo tërësisht, pagimit të tatimit apo kontributit pensional të paraparë me ligj, apo i shmanget tatimit duke përfituar reimbursimet tatimore apo kreditë tatimore të pajustifikuara, jep të dhëna të pavërteta për të ardhurat apo nuk i përfshin informatat lidhur me të ardhurat e tij, gjendjen ekonomike apo fakte të tjera relevante për vlerësimin e obligimeve të tilla apo ofron të informata false në lidhje me mbledhjen e tatimeve do të dënohet me gjobë dhe me burgim deri në pesë (5) vjet. 2. Në veçanti kur kemi të bëjmë me raste serioze, atëherë duhet të shqiptohet dënimi prej gjashtë muaj deri në dhjetë (10) vjet burgim. Rast i veçantë serioz duhet të konsiderohet kur kryesi:

2.1. ka kryer ndonjë veprim që kalon shumën prej njëzetmijë (20.000) Euro për obligim dhe periudhë tatimore, 2.2. keqpërdor autoritetin apo pozitën e tij apo saj si zyrtar publik, 2.3. përdor ndihmën e zyrtarit publik, i cili keqpërdor autoritetin apo pozitën e tij apo saj, 2.4. vazhdimisht kryen veprat nga paragrafi i 1. i këtij neni duke përdorur dokumente të falsifikuara, të rreme apo fiktive, 2.5. vepron si pjesëtar i një grupi i cili në mënyrë të vazhdueshme mundohet t’i shmanget tatimit, apo 2.6. përpara vazhdimisht ka manipuluar operacionin e saktë të pajisjes elektronike fiskale.

3. Për veprat penale në fushën e tatimeve të paragrafit 1. dhe 2. të këtij neni duhet të zbatohen dispozitat e përgjithshme të Kodit Penal të Kosovës. 4. Kjo dispozitë duhet ti paraprijë nenit 249 të Kodit Penal të Kosovës në lidhje me veprat penale në fushën e tatimeve apo shmangien e kontributeve pensionale.

249

Neni 64 - Paraqitja vullnetare e veprave penale në fushën e tatimeve (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Kushdo nga rastet e nenit 63 të këtij ligji tërësisht korrigjon apo plotëson informatat e pasakta apo të pakompletuara apo siguron informata të harruara më herët për vlerësimin e tatimeve dhe kontributeve pensionale nuk do të dënohet për sa i përket informatave të tilla të pasakta, të pakompletuara apo të harrura . 2. Paragrafi 1. i këtij neni nuk zbatohet kur:

2.1. para korrigjimit, plotësimit apo futjes së të dhënave që më parë nuk janë paraqitur:

2.1.1. zyrtari i tatimeve veç është paraqitur për të filluar kontrollin tatimor apo për të nisur hetimin e rastit të dyshuar të veprës penale në fushën e tatimeve, apo 2.2.2 kryesi apo përfaqësuesi i tij është njoftuar për nisjen e hetimit tatimor; apo

2.2. kryerja e veprës penale në fushën e tatimeve është zbuluar tërësisht apo pjesërisht gjatë kohës së korrigjimit, plotësimit apo plotësimit të informatave që nuk janë paraqitur më herët dhe kryesi ka qenë në dijeni të kësaj apo duhej të priste një gjë të tillë.

3. Heqja e ndëshkimit sipas paragrafit 1 të këtij Neni mund të aplikohet vetëm atëherë kur shmangia e tatimit dhe kontributeve pensionale është bërë në të mirë të kryesit dhe ndëshkimi me njëzetepesë përqind (25%) të diferencës së shumës së saktë që kërkohet të deklarohet për tatim ose kontribute pensionale dhe shumën e tatimit ose kontributeve pensionale që realisht është deklaruar dhe paguar që janë paguar gjatë një afati të arsyeshëm kohor duke mos kaluar gjashtë (6) muaj nga paraqitja vullnetare e informatave. 4. Vendimet për periudhën e pagesës dhe heqja e ndëshkimit sipas paragrafit 1. të këtij Neni do të ndërmerren nga Drejtori i Zyrës Ligjore të ATK-së bazuar në marrëveshjen me zyrën e Prokurorit. Në mungesë të ndonjë marrëveshje në mes të ATK-së dhe zyrës së Prokurorit, vendimi do të merret nga zyra e Prokurorit.

Neni 65 - Mos raportimi i veprave penale në fushën e tatimeve (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Çdo zyrtar i tatimeve i cili nuk e raporton veprën penale tatimore, të cilën ai ose ajo e ka zbuluar gjatë ushtrimit të detyrës së tij apo saj , do t’i nënshtrohet dënimit deri në pesë vjet burgim sipas dispozitave të aplikueshme të Kodit të Procedurës Penale dhe Kodit Penal të Kosovës. 2. Zyrtarët tatimor, të cilët nuk janë pjesëtarë të Njësitit të Hetimeve Tatimore, konsiderohet se pajtohen me obligimet e tyre raportuese, nëse i kanë raportuar rezultatet e

250

tyre me shkrim pa vonesë të paarsyeshme përmes udhëheqësit të ekipit apo menaxherit regjional që i drejtohen Udhëheqësit së Njësitit të Hetimeve Tatimore.

Neni 66 - Zbatimi i Kodit të Procedurës Penale (Ligji Nr. 03/L-222)

Vetëm nëse është përcaktuar ndryshe në këtë ligj, ndjekjet penale për vepra penale në fushën e tatimeve do të rregullohen sipas Kodit të Procedurës Penale të Kosovës.

Neni 67 - Pezullimi i procedurës penale për veprat penale (Ligji Nr. 03/L-222)

Prokurori publik mund të pezullon, pushon apo shmang ndjekjen e veprës penale në fushën e tatimeve sipas paragrafit 1. të nenit 63 të këtij ligji sipas kushteve të përcaktuara në kapitullin e aplikueshëm të Kodit të Procedurës Penale të Kosovës, pas konsultimeve me një përfaqësues të autorizuar të ATK-së.

Neni 68 - Ndjekjet penale dhe procedurat tatimore (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Nëse informatat e siguruara gjatë procedurës së vlersimit tatimit krijojnë dyshim të bazuar për dyshime se një person i caktuar ka kryer vepër penale në fushën e tatimeve, ai person duhet të trajtohet si i pandehur dhe duhet t’i shqiptohen të drejtat e të pandehurit sipas Kodit të Procedurës Penale të Kosovës. edhe në qoftë se hetimet formale nuk kanë filluar ende. 2. Data dhe koha kur është siguruar informata duhet të regjistrohet në dosjen zyrtare të ATKsë pa asnjë vonesë. 3. I dyshuari duhet të informohet për të drejtat e tij/saj më së voni kur ai/ajo është thirrur për të nxjerr në shesh faktet apo dokumentet shtesë të cilat kanë të bëjnë me veprën penale në fushën e tatimeve për të cilin ai është i dyshuar. 4. Të drejtat dhe obligimet e tatimpaguesit dhe ATK-së në procedurat e tatimore dhe në procedurat penale do të përcaktohen sipas rregulloreve të cilat aplikohen në bazë të rasteve të caktuara. Obligimet e tatimpaguesit për bashkëpunim ndaj procedurave të tatimore nuk pezullohen, nëse fillohet procedura penale. Sidoqoftë, masat detyruese ndaj tatimpaguesit duhet të ndalohen në rast se ato masa e ngarkojnë atë të fajësojë vetveten për kryerjen e veprës penale në fushën e tatimeve. Kjo do të aplikohet pa ndryshim kur fillohet një hetim apo ndjekje penale e filluar kundër tij apo saj për atë lloj vepre të tillë cilado qoftë më e hershme. Tatimpaguesi duhet të këshillohet për këtë gjë kur të jetë e nevojshme.

251

5. Kur Prokurori Publik apo gjykata gjatë procedurave penale pranon një informatë nga dosjet tatimore, të cilat tatimpaguesi i ka bërë të njohura në përputhje me obligimet e tij/saj tatimore përpara se t’i shqiptohen të drejtat e të pandehurit sipas paragrafi 1 i këtij neni, kjo informatë nuk duhet të përdoret kundër tij/saj për ndjekje të veprës penale që nuk është vepër penale në fushën e tatimeve sipas nenit 63 të këtij ligji. Kjo nuk zbatohet për kundërvajtjet e paraqitura në paragrafin 2. të neni 84 të këtij ligji.

Neni 69 - Kohëzgjatja e hetimit të veprave penale në fushën e tatimeve (Ligji Nr. 03/L-222)

Periudha për përfundimin e hetimeve ndaj veprës penale tatimore është një vit me mundësi të zgjatjes së mëtutjeshme të kohës së tillë shtesë të nevojshme dhe e jusitifkuar me ndërlikueshmërinë e rastit me vendimin e gjyqtarit të procedurës paraprake.

Neni 70 - Juridiksioni territorial (Ligji Nr. 03/L-222)

Juridiksioni territorial duhet t’i jepet gjykatës brenda territorit ku është vendosur sipas legjislacionit në fuqi.

Neni 71 - Pjesëmarrja e ATK-së në procedurë paraprake (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Atje ku prokurorët publik apo autoritetet policore kryejnë hetimet rreth veprave penale në fushën e tatimeve, zyrtarët e Njësitit të Hetimeve Tatimore do të kenë të drejtë të marrin pjesë. Udhëheqësi i Njësisë duhet të njoftohet me kohë për vendin dhe kohën e veprimeve hetuese. Zyrtarit të caktuar të Njësitit të Hetimeve Tatimore do t’i lejohet t’i parashtroj pyetje personave të dyshuar, dëshmitarëve dhe ekspertëve. 2. Paragrafi 1. i këtij neni duhet të zbatohet “mutatis mutandis” në seancat gjyqësore. 3. Përfaqësuesi i autorizuar i ATK-së duhet të informohet për çfarëdo ngritje të aktakuzës dhe çfarëdo kërkese për urdhër dënues 4. Kur Prokurori Publik konsideron pushimin e hetimit (neni 224, apo pasuesit të aplikueshëm, i Kodit të Procedurës Penale të Kosovës), apo pezullon, pushon apo shmang ndjekjen nga ndjekja penale sipas Kapitullit 26, apo kapitullit pasues të aplikueshëm të Kodit të Procedurës Penale të Kosovës) ai apo ajo duhet të informoj autoritetin përfaqësues të ATK-së.

252

Neni 72 - Pjesëmarrja e ATK-së në procedurat gjyqësore (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Gjykata duhet t’i jap përfaqësuesit të autorizuar të ATK-së mundësinë të paraqes të aspektet të cilat sipas tij janë të rëndësishme për marrjen e vendimit. ATK-ja duhet të informohet për datën e shqyrtimit gjyqësor dhe datën për mundësinë e hetimeve të jashtëzakonshme sipas nenit 238, apo nenin pasues të aplikueshëm të Kodit të Procedurës Penale të Kosovës. Në gjykimin kryesor, përfaqësuesi i autorizuar i ATK-së ka të drejtë të propozojë prova, t’i bëjë pyetje të pandehurit, dëshmitarit dhe ekspertëve, të bëjë vërejtje dhe të jap shpjegime sa i përket dëshmive të tyre dhe të jap deklarata dhe të paraqes propozime të tjera. Në pajtim me dispozitat e Kodit të Procedurës Penale të Kosovës, përfaqësuesi i autorizuar i ATK-së ka të drejtë t’i shikojë procesverbalet, shkresat dhe gjërat që shërbejnë si provë. 2. Një kopje e certifikuar e vendimit gjyqësor dhe vendimeve tjera që mbyllin procedurën duhet t’i dërgohet ATK-së.

Neni 73 - Pezullimi i Procedurave (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Nëse një Prokuror Publik apo gjykatë e juridiksionit nuk është në gjendje të përcaktojë nëse një akt i ka plotësuar kushtet ligjore të dispozitës tatimore që lidhet me aplikimin e nenit 63 të këtij ligji, procedura penale mund të pezullohet deri atëherë kur procedura e tatimit të mbyllet dhe nuk mund të ushtrohet më ankesë. 2. Gjatë zhvillimit të procedurës paraprake prokurori kompetent publik duhet të vendosë për pezullimin. Në qoftë se aktakuza është ngritur nga prokurori publik, gjykata kompetente duhet të vendosë për pezullim. 3. Periudha e parashkrimit dhe kohëzgjatja e hetimit sipas nenit 69 të këtij ligji, nuk zhvillohet gjatë kohës kur procedurat penale janë pezulluar.

Neni 74 - Njësiti i Hetimeve Tatimore (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Njësiti i Hetimeve Tatimore duhet të jetë një njësit i specializuar i ATK-së përgjegjës për:

1.1. hetimin e veprave penale në fushën e tatimeve, 1.2. përcaktimin e bazave tatimore dhe kryerjen e vlerësimeve në rastet e veprës penale në fushën e tatimeve; 1.3. hetimin e rastit të dhënies së ndihmës kryerësve pas kryerjes së veprës penale në fushën e tatimeve sipas nenit 305 apo nenit pasues të aplikueshëm, të Kodit Penal të Kosovës, dhe

253

1.4. zbulimin dhe hetimin e rasteve të panjohura të tatimeve para përcaktimit se ka bazë për dyshime se është kryer një vepër penale në fushën e tatimeve.

2. Përveç kësaj, kompetencat e dhëna sipas nenit 75, pjesëtarët e Njësitit të Hetimeve Tatimore duhet ti kenë kompetencat dhe përgjegjësinë që i posedon cilido zyrtar tatimor i autorizuar nga Drejtori i Përgjithshëm sa i përket procedurave tatimore, siç janë:

2.1. qasje në libra, regjistrime, kompjuterë dhe pajisje tjera regjistrash siç janë dhënë në nenin 14 të këtij ligji; 2.2. mbledhja e informatave apo dëshmive siç janë dhënë në nenin 15 të këtij ligji; 2.3. përgatitja e vlerësimeve në rast rreziku sipas nenit 21 të këtij ligji; 2.4. përgatitja e kërkesave për embargo të importit dhe eksportit sipas nenit 40 të këtij ligji; 2.5. përgatitja e informatave me shkrim për Policinë Kufitare për ndalesat për largim sipas nenit 41 të këtij ligji; 2.6. të kenë qasje direkte në Shërbimet Doganore të Kosovës gjatë vlerësimzhdoganimit të mallrave të tatimpaguesve.

3. Do të zbatohet neni 68 i këtij ligji. 4. Drejtori i Përgjithshëm mund të caktoj apo delegoj përgjegjësi tjera Njësitit të Hetimeve Tatimore si dhe mund të caktojë apo delegojë përgjegjësitë për Njësinë e Hetimeve Tatimore sipas nën-paragrafit 1.2. të këtij neni për zyrtarët tatimor të njësisë së inspektimit nën mbikëqyrjen e Udhëheqësit të Njësisë së Hetimeve Tatimore.

Neni 75 - Kompetencat e njësisë së hetimeve të tatimore gjatë procedurës penale


1. Çdo pjesëtar i Njësisë së Hetimeve Tatimore do të ketë të njëjtat kompetenca dhe përgjegjësi siç i kanë policët të cilët janë të autorizuar të zhvillojnë hetime dhe funksione të ngjashme nën mbikëqyrjen e prokurorit publik (Policia Gjyqësore). Çdo pjesëtar i Njësisë së Hetimeve Tatimore duhet të veprojë në rastet e dyshuara të veprave penale në fushën e tatimeve në përputhje me Kodin e Procedurës Penale të Kosovës. Ata kanë të drejtë të bëjnë referime direkte tek Prokurori Publik kompetent. 2. Një urdhër bastisje duhet të ekzekutohet nga Njësia e Hetimeve Tatimore, dhe ku kërkohet, me ndihmë e nevojshme të zyrtarëve policor, përgjithësisht brenda dyzet e tetë orëve prej lëshimit të urdhëresës. Sidoqoftë, në bazë të kërkesës së Prokurorit Publik kompetent, gjyqtari i procedurës paraprake mund të autorizojë zgjatjen e periudhës së ekzekutimit deri në katër javë, nëse kjo justifikohet me kompleksitetin e rastit.

254

Neni 76 - Përgjegjësitë e zyrtarëve tatimor (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Nëse ka arsye për dyshim të kryerjes së veprës penale në fushën e tatimeve , çdo zyrtar tatimor që merret me rastin ka për detyrë që menjëherë të kontaktojë Njësinë e Hetimeve Tatimore dhe të ndërmarr të gjitha hapat e nevojshëm që të ruaj gjurmët dhe dëshmitë tjera të veprës penale në fushën e tatimeve, si dhe objektet tjera që mund të shfrytëzohen si dëshmi. Zyrtarët tatimor janë të obliguar t’i ndjekin udhëzimet e Udhëheqësit për Njësisë së Hetimeve Tatimore sa i përket hapave të mëtutjeshëm që do të ndërmerren derisa të merren përfundimisht procedurat nga Njësia e Hetimeve Tatimore. 2. Në rast të rrezikut të menjëhershëm të fshehjes, shkatërrimit apo çfarëdo ngatërrimi të ndonjë dokumenti apo sendi që mund të përdoret si dëshmi për ndjekje penale të veprës penale në fushën e tatimeve, zyrtari i tatimeve mund ta marr një dokument të tillë në posedim të përkohshëm. 3. Gjatë kohës kur zyrtari i tatimeve merr një dokument apo send në zotërim ai duhet ta përshkruajë këto objekte në regjistër dhe të lëshojë menjëherë një vërtetim i cili e specifikon dokumentin apo sendin e marrë. Me këtë rast, menjëherë duhet të lëshohet një njoftim dhe të dërgohet përmes Njësitit të Hetimeve Tatimore tek Prokurori Publik ashtu që ai apo ajo të fillojnë ndjekjen penale. Objektet e marra në pronësi duhet të kthehen menjëherë nëse prokurori publik përcakton se nuk ka bazë për procedurë penale.

Neni 77 - Ankesat në Administratën Tatimore (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Drejtori i Përgjithshëm do të themelojë brenda ATK-së një Departament të Ankesave që ka detyrë të marrë në konsideratë ankesat nga personat të cilët kundërshtojnë një vlerësim ose vendim të Drejtorit të Përgjithshëm sipas legjislacionit të administruar nga ATK. 2. Një person i cili kundërshton vlerësimin e tatimeve ose përcaktim zyrtar të ATK mund të paraqesë ankesë në Departamentin e Ankesave për të ri-shqyrtuar përcaktimin zyrtar. Ankesa duhet të dorëzohet brenda tridhjetë (30) ditëve nga data kur tatimpaguesi ka pranuar njoftimin e vlerësimit ose përcaktim tjetër zyrtar. Ankesa do të jetë me shkrim dhe duhet të përmbajë arsyet dhe dokumentet mbi të cilat tatimpaguesi e bazon ankesën. Ministri do të nxjerrë një akt nënligjor për të përkufizuar ata persona të cilët mund të dorëzojnë ankesë në Departamentin e Ankesave; të drejtat për ankesë në rast të një vlerësimi të tatimit me zero; efektet detyruese të një vendimi në tatimpaguesit tjerë që mund të preken nga vendimet; pezullimin dhe shtyrjen e procedurave; formën, përmbajtjen dhe kërkesat e njoftimit të departamentit të ankesave; rrethanat nën të cilat departamenti i ankesave është i obliguar të komunikojë me tatimpaguesin apo përfaqësuesin e tatimpaguesit; formati i dokumentit të vendimit i nxjerrë nga departamenti i ankesave në përfundim të procesit të ankesave; dhe e drejta për të marrë pjesë në procesin e ankesave nga personat të cilët nuk janë tatimpagues direkt, por mund të ndikohen nga vendimi i ankesave.

255

3. Periudha kohore për ankesë kundër ndonjë vendimi zyrtar të ATK-së e përcaktuar në paragrafin 1 të këtij neni mund të zgjatet nëse gjatë kësaj periudhe kanë ekzistuar rrethanat e arsyeshme të cilat e kanë penguar personin në respektimin e afatit ligjor e të cilat rrethana janë jashtë kontrollit të tatimpaguesit ose janë të atilla që nëse nuk lejohet rivendosje e afatit do të rezultonin me padrejtësi ndaj personit. Zgjatja e aftit bëhet në pajtim me Ligjin nr. 02/L- 28 Mbi Procedurën Administrative. 4. Departamenti i Ankesave do të marrë në konsideratë ankesën e tatimpaguesit dhe do të lëshojë një vendim për këtë. Vendimi do t’i dorëzohet me shkrim personit i cili ka paraqitur ankesën sa më shpejt që të jetë e realizueshme, por jo më vonë se gjashtëdhjetë (60) ditë pas datës së ankesës. 5. Vendimi i Departamentit të Ankesave, i nxjerrë në përputhje me autorizimin që i është deleguar, do të jetë vendimi i fundit i Drejtorit të Përgjithshëm dhe do të jetë detyrues për ATK. Nëse pas një vendimi nga Ankesat bëhen me dije fakte të reja, ato fakte mund të përdoren nga ATK në bërjen e një vlerësimi të ndonjë tatimi shtesë i cili mund të jetë obligim. 6. Personi i cili nuk pajtohet me një vendim të Departamentit të Ankesave mundet të paraqesë ankesë në Bordin e Pavarur për Rishqyrtim brenda tridhjetë (30) ditëve pasi është marrë njoftimi i vendimit të Departamentit të Ankesave. 7. Nëse Departamenti i Ankesave nuk është në gjendje të merr vendim mbi rastin, bazuar në informatat e dhëna qoftë nga tatimpaguesi apo nga ATK, Departamenti i Ankesave mund të kërkoj sqarime shtesë nga tatimpaguesi apo nga ATK-ja ose nga të dyja. Afatet kohore përbrenda së cilave Departamenti i Ankesave merr vendim mbi rastin, do të suspendohen nga data kur sqarimet shtesë janë kërkuar deri në datën kur sqarimet shtesë janë marrë. 8. Në rastin kur Departamenti i Ankesave nuk dorëzon vendimin brenda gjashtëdhjetë (60) ditëve nga dita kur është dorëzuar ankesa, tatimpaguesi mundet të paraqesë ankesë për vlerësimin ose vendimin tjetër zyrtar drejtpërdrejt në Bordin e Pavarur për Rishqyrtim.

Neni 44 Ankesat në Departamentin e Ankesave në ATK


1. Ankesat për vlerësimet tatimore apo përcaktimet zyrtare të bëra nga ATK ekskluzivisht drejtohen nga dispozitat e ankesave të parapara në Nenin 77 të Ligjit. 2. Personi i cili nuk pajtohet me vlerësimin tatimor, përcaktimin zyrtar apo dokumentet tjera tatimore të lëshuar nga ATK apo kërkesat se të drejtat dhe obligimet e tij nuk janë respektuar për shkak të mos-veprimit të ATK-së mund të ankohet në Departamentin e Ankesave (tutje DA) në secilën prej një apo të gjitha fakteve:

256

2.1. kur janë bërë shkelje procedurale;; 2.2. kur dokumenti i nxjerr ka gabime faktike ose ligjore, pa marrë parasysh se a paraqitet gabimi në dokument apo jo; 2.3.kur nuk ka dëshmi ose materiale tjera që justifikojnë vlerësimin në rastet e vlerësimit të personit të tretë; 2.4. kur dokumenti tatimor është në kundërshtim me ligjin. Ligji përkufizon dokumentin tatimor si dokument të lëshuar nga ATK gjatë ushtrimit të detyrave të përcaktuara me ligj.

3. Ortakëria (e përgjithshme ose e kufizuar), grupimi i personave ose marrëveshjet tjera kalimtare, që nuk është person juridik, mund të ankohet ndaj vlerësimi tatimor ose përcaktimi zyrtar të lëshuar nga ATK vetëm përmes përfaqësuesit të përzgjedhur që vepron në bazë të autorizimit me shkrim të siguruar nga të gjithë ortakët, pjesëmarrësit e grupimeve ose personat që janë pjesë e një marrëveshje kalimtare. Përfaqësuesi do të veprojë në emrin e tyre në rastet kontestuese me ATK-në që dalin si rezultat:

3.1 i rritjes së ardhurave bruto, 3.2 ndryshimit të zbritjeve të lejuara ose 3.3 çështjeve tjera relevante për ortakërinë, grupimin e personave ose marrëveshjeve tjera kalimtare.

4. Ortakët individual, anëtarët e grupimeve ose marrëveshjet tjera kalimtare mund të ankohen në kapacitetet e tyre personale vetëm në vlerësimet e ATK-së që janë relevante për detyrimet e tyre tatimore për pjesën e tyre të të ardhurave ose humbjeve. Çdo ndryshim i mëvonshëm që bën ATK si rezultat i kontrollit ose që vjen nga vendimet e lëshuara nga DA do ta merr parasysh shpërndarjen përkatëse të aksioneve të fitimit ose humbjes. 5. Nëse si rezultat i kontrollit nuk ka ndryshim në tatimin që duhet paguar (vlerësimi zero), tatimpaguesi ende e ka të drejtën për ankesë, edhe pse asnjë tatim shtesë nuk është vlerësuar, nëse në deklaratën tatimore është raportuar humbja dhe shuma e humbjes për t’u bartur tutje është ndryshuar. 6. Ankesa për vlerësim tatimor të ATK-së apo përcaktim tjetër zyrtar i bërë nga ATK, duhet të dorëzohet në DA brenda 30 ditëve nga data kur tatimpaguesi ka marrë vlerësimin zyrtar apo njoftimin për përcaktim tjetër zyrtar. Ligji përkufizon dorëzimin si “shërbim të një dokumenti përkatës për një tatimpagues duke:

6.1. ia dhënë në dorë dokumentin tatimpaguesit, përfaqësuesit të tatimpaguesit, një anëtari të familjes së tatimpaguesit, apo një zyrtari, drejtori apo të punësuarit të tatimpaguesit (një veprim i tillë quhet i kryer pavarësisht nëse personi nuk pranon të marrë dokumentin në dorë); 6.2. e lënë dokumentin në vendbanimin e tatimpaguesit ose në vendin e zakonshëm të biznesit; ose 6.3. e dërguar dokumentin nëpërmjet postës në adresën e fundit të njohur të tatimpaguesit”. Meqë dorëzimi është përkufizuar si shërbim për tatimpaguesin, data e dërgimit do të konsiderohet të jetë data e pranimit.

257

7. Periudha 30 ditore në të cilën tatimpaguesi duhet të dorëzojë ankesën, sikurse është paraparë në paragrafin 6 të këtij neni, fillon nga dita e parë, pas ditës kur personi ka marrë vendimin zyrtar. Nëse fundi i periudhës 30 ditore është ditë pushimi (e shtunë, e diel apo festë zyrtare), periudha 30 ditore do të përfundojë në ditën e parë pas ditës së pushimit ose festës. 8. Sipas paragrafit 3 të Nenit 77 të Ligjit, periudha kohore për dorëzimin e një ankese, sipas paragrafit 6 të këtij Neni, mund të zgjatet në rastet kur tatimpaguesi nuk ka mundur të dorëzojë ankesën me kohë për shkak të rrethanave përtej kontrollit të tatimpaguesit apo rrethanave të tilla që mos-zgjatja e periudhës kohore do të rezultonte në padrejtësi për tatimpaguesin. Me qëllim të lejimit të zgjatjes së afatit sipas këtij paragrafi, tatimpaguesi duhet të dorëzojë një kërkesë me shkrim në DA, e cila përshkruan rrethanat që i kanë pamundësuar parashtrimin e ankesës me kohë apo padrejtësinë që do të rezultonte nëse ankesa nuk do të dëgjohej. Shembull: Një tatimpagues i cili është dashur të dorëzojë ankesën e tij kundër njoftim-vlerësimit deri më 22 mars 2010, që ka qenë data e fundit për dorëzimin e ankesës, ai ka dorëzuar ankesën e tij më 23 Mars 2010. Së bashku me kërkesën për ankesë ndaj njoftim-vlerësimit është shkruar deklarata që kërkon që ankesa të merret parasysh madje edhe pse është vonë, për shkak të rrethanave përtej kontrollit të tatimpaguesit. Në këtë Shembull, tatimpaguesi është shtruar në spital në ditën e fundit për dorëzimin e ankesës. Së bashku me kërkesën me shkrim për t’u marrë parasysh ankesa me vonesë është dokumentacioni i konfirmimit të shtruarjes në spital (kopja e faturës së spitalit, fletë-lëshimi dhe pasqyra mjekësore nga mjeku). Ankesa është dorëzuar menjëherë pas lirimit nga spitali. 9. Udhëtimi jashtë vendit nuk konsiderohet të jetë përtej kontrollit të tatimpaguesit, përveç nëse udhëtimi është shkaktuar nga një urgjencë, siç mund të jetë vdekja në familjen e ngushtë, urgjenca e papritur afariste, etj. 10. Përgjithësisht, koha për dorëzimin e ankesës nuk do të zgjatet më shumë se 30 ditë nga data e parë për dorëzimin e ankesës. Në atë periudhë kohore, një biznes duhet të rregullojë çfarëdo urgjence apo shkaku të vonesës, ashtu që të mund të përgatisë dhe dorëzojë ankesën. 11. Ankesa për njoftim-vlerësim apo përcaktim zyrtar duhet të dorëzohet me shkrim. Ankesa me shkrim duhet të përmbajë:

11.1 emrin, adresën dhe numrin fiskal të tatimpaguesit; 11.2. përshkrimin e çështjes për të cilën ankohet (njoftim-vlerësimi, përfshirë datën e njoftimit, datën kur është pranuar njoftimi, lloji i tatimit, periudhat tatimore dhe shuma e tatimit për të cilin ankesa është dorëzuar); 11.3. përcaktimi apo pjesa e përcaktimit për të cilën është bërë ankesa; 11.4. bazën ligjore për ankesë; 11.5. përshkrimin e arsyeve se pse njoftim-vlerësimi apo përcaktimi zyrtar konsiderohet të jetë jo-korrekt apo i pavend, përfshirë referimet në bazën ligjore për përcaktimin se përcaktimi është jo-korrekt apo i pavend, dhe

258

11.6. nënshkrimi i tatimpaguesit, zyrtari i caktuar i tatimpaguesit, apo përfaqësuesi i autorizuar i tatimpaguesit.

12. Një ankesë që nuk plotëson kërkesat zyrtare për pranim të parapara në paragrafin 11 të këtij Neni do të refuzohet, nëse ankuesi është njoftuar siç duhet me shkrim për të rregulluar mungesat brenda 7 ditëve të paraqitjes së njoftimit dhe në veçanti është paralajmëruar me këtë njoftim se mos-rregullimi i mangësive do të rezultojë në refuzimin e ankesës së tij. Nëse ankuesi rregullon mungesat përbrenda afatit të vënë, ankesa do të përfillet si e dorëzuar siç duhet nga fillimi. 13. Sipas paragrafit 4 të Nenit 77 të Ligjit, nga ATK kërkohet që të lëshojë vendimin me shkrim për tatimpaguesin brenda 60 ditëve nga data e ankesës. Për qëllime të këtij Udhëzimi Administrativ, data e ankesës do të konsiderohet të jetë data kur ankesa është pranuar në ATK. Nëse ankesa është dorëzuar me postë, data e dorëzimit do të konsiderohet të jetë data në të cilën ankesa ka vulën postare nga shërbimi postar. 14. Vendimi i ankesave do t’i përmbajë informatat vijuese:

14.1. emri i tatimpaguesit; 14.2. numri fiskal i tatimpaguesit; 14.3. numri i regjistrimit të ankesave (numri i referencës së rastit); 14.4. data e vendimit; 14.5. shuma e tatimit për çdo tatim dhe periudhë tatimore para ndryshimit; 14.6. shuma e tatimit për çdo tatim dhe periudhë tatimore pas ndryshimit; 14.7. përmbledhje e rastit përfshirë çështjet për të cilat është parashtruar ankesa dhe arsyet e tatimpaguesit/ baza për ankesë; 14.8. shuma e tatimit të propozuar e mbështetur dhe e pa mbështetur me vendim (sipas llojit të tatimit dhe periudhës së tatimit); 14.9. baza ligjore sipas së cilës është arritur vendimi; 14.10. analiza faktike dhe ligjore e rastit; 14.11. pasqyrë konkluduese; 14.12. procedura e mëtejme e ankesës dhe korniza për ankesë; 14.13. referimi për çfarëdo delegimi të kompetencave për personin i cili është i autorizuar për të nënshkruar vendimin; 14.14. nënshkrimi i personit kompetent për nënshkrim të vendimit.

15. Kompetencat e DA. Nëse ankesa është e palejueshme, jashtë afatit apo është dorëzuar nga një person i paautorizuar DA do të refuzojë atë duke lëshuar një vendim për refuzim të ankesës mbi bazën procedurale. 16. DA do të merr parasysh ankesën dhe do të lëshojë një vendim me shkrim brenda 60 ditëve pas dorëzimit të ankesës ose, respektivisht, brenda 60 ditëve pas plotësimit të mospërputhjeve për të cilat është njoftuar ankuesi. 17. DA mundet:

17.1. Të mbështesë Njoftim-vlerësimin, përcaktim zyrtarë, apo dokument tjetër tatimor dhe të refuzojë ankesën.

259

17.2. Të modifikojë Njoftim-vlerësimin, përcaktim zyrtarë, apo dokument tjetër tatimor dhe pjesërisht ta mbështesë ankesën 17.3. Të anulojë Njoftim-vlerësimin, përcaktim zyrtarë, apo dokument tjetër tatimor dhe aprovojë ankesën e tatimpaguesit; 17.4. T’i jep udhëzime zyrtarit përgjegjës të ATK-së që ta nxjerr dokumentin tatimor që jo-ligjërisht ka refuzuar nxjerrjen e dokumentit tatimor. 18. Zyrës regjionale përkatëse, nga DA, i dorëzohet vendimi për rishqyrtim me instruksionet mandatore për nxjerrjen e një raporti të ri, në rastet e: 18.1. Dëshmive të pakompletuara, ku DA nuk mund të mbledh dëshmi gjatë procedures së ankesës, ose 18.2. Shkelje materiale të rregullave procedurale që paraqiten gjatë kontrollit, që nuk mund të përmirësohen gjatë procedurës së ankesës. 18.3. Kur zyra regjionale përkatëse të ketë lëshuar raportin e ri , ky raport do ti dorëzohet DA e cila do të lëshojë njoftimin të ri me vendimin që informon tatimpaguesin për të drejtat e tij të mëtejshme të ankesës. 18.4. Lëshim i vendimit për zyrën regjionale përkatëse për rishqyrtim do të suspendojë periudhën për lëshimin e vendimit përfundimtarë të ankesave sikurse parashihet në paragrafin 7 të nenit 77 të Ligjit. 18.5. DA do të njoftojë tatimpaguesin për kërkesën për rishqyrtim dhe kohën e cila do të aplikohet për lëshimin e një vendimi final brenda 3 ditëve të punës pasi ti kenë dërguar vendimin zyrës regjionale përkatëse. Njoftimi gjithashtu duhet të përfshijë këshillën për tatimpaguesi se vendimi final nga DA do të lëshohet brenda 45 dite nga dita kur tatimpaguesi është njoftuar për rishikim. 18.6. Zyra regjionale përkatëse duhet të kompletojë rishikimin dhe të dërgojë raportin tek DA me afat kohorë të përcaktuar nga DA.

Shembull: Tatimpaguesi është ankuar në DA të ATK-së për një vlerësim tatimor. DA i ATK-së nuk ka mundur të kuptojë bazën mbi të cilën është bërë vlerësimi për rastin sepse raporti i kontrollit të inspektorit të kontrollit nuk ka plotësuar kërkesat procedurale dhe nuk ka qenë në gjendje të lëshojë një vendim të bazuar në informatat në dispozicion. DA i ATK-së e kthen rastin te zyra regjionale inicuese me udhëzime për veprimet që duhet të merren në të njëjtën kohë, DA i ATK-së do t’i dërgojë njoftimin tatimpaguesit për suspendimin dhe arsyet për suspendim sikurse është paraparë në nënparagrafin 18.5 të këtij Neni. Rasti i ankesave nuk është mbyllur nga ankesat, por është suspenduar për maksimum 15 ditë sikurse është paraparë në paragrafët 43 – 46 të këtij neni. Zyra regjionale duhet të përgatisë një raport të ri kontrolli që i plotëson kërkesat procedurale dhe ia kthen atë DA të ATK-së. Me pranimin e raportit të ri të kontrollit, DA i ATK-së do të lëshojë vendimin e vet për rastin. 19. Referimi i dytë i rastit për kontroll të ri nuk do të lejohet. Rastet e referuara në paragrafin 18 për rishqyrtim dhe lëshim të vlerësimit të ri nuk duhet të konsiderohen si kontroll i dytë, vlerësimi i ri nuk nënkupton rikontroll të tatimpaguesit, por nënkupton rish por është vetëm një shqyrtim bazuar në vendimin e DA-së.

260

20. Në rastet e përfshira në paragrafin 18 procedura për nxjerrjen e vlerësimit të ri do të vazhdojë në përputhje me udhëzimet e DA-së dhe nuk do të shkaktojë rifillim të procedurës së kontrollit nga fillimi. 21. Kur para skadimit të afatit kohor për vendim e DA lidhur me ankesën, janë dorëzuar ankesa tjera nga persona tjerë për obligimet që dalin nga vlerësimi i kontrollit për të cilin është bërë ankesë, DA mund të bashkojë dosjet e rasteve ashtu që ato të mund të merren parasysh në të njëjtën kohë. Në rast të tillë, DA do të njoftojë të gjitha palët dhe periudha 60 ditëshe për shqyrtim për ankesa do të fillojë në datën kur është dorëzuar ankesa më e fundit. 22. Kur DA të ketë lëshuar vendimin, vendimi i tillë mund të modifikohet vetëm me kërkesën e Drejtorit të Përgjithshëm të ATK-së siç është paraparë në paragrafin 54 të këtij neni. Kur DA të ketë lëshuar vendimin, akti i ankesës nuk duhet të modifikohet në dëm të parashtruesit të ankesës. 23. E drejta për seancë dëgjimore. Parashtruesi i ankesës mund të kërkojë nga Departamenti i Ankesave të organizojë një seancë dëgjimore. Me kërkesën e DA-së Inspektori tatimor obligohet të jetë prezent në seancën dëgjimore të ankesës që të jep arsyet në mbështetje të vlerësimit. 24. Nëse kërkohet mbajtja e seancës dëgjimore, atëherë një seancë e tillë dëgjimore do të mbahet nga DA pa ndonjë shtyrje dhe, ashtu siç praktikohet, brenda 20 ditësh pas dorëzimit të kërkesës. 25. Data e caktuar për seancë dëgjimore nuk do të jetë më herët se 8 ditë nga paraqitja e njoftimit për seancë dëgjimore. Ankuesit do t’i sigurohet kohë e mjaftueshme për tu përgatitur dhe për t’u paraqitur në seancë dëgjimore me kohë dhe pa shpenzime të jashtëzakonshme. 26. Në seancën dëgjimore parashtruesi i ankesës jep deklarimet e tij me gojë por po ashtu mund t’i japë me shkrim, nëse ai lejohet apo udhëzohet të japë një deklaratë me shkrim. Deklaratat me shkrim mund të kërkohen vetëm nëse çështja është komplekse dhe nëse nevojiten më tepër detaje të elaboruara nga DA për zgjidhje të rastit. Nëse ankuesi është udhëzuar apo lejuar të japë një deklaratë me shkrim, atij për atë arsye nuk mund t’i mohohet e drejta që po ashtu të jape deklaratën e tij me gojë. Para dhënies së dëshmisë, ankuesi, apo i caktuari i tij, duhet të betohet se informatat që do të prezantohen janë të vërteta dhe të sakta për aq sa ai/ajo i din më së miri. 27. Parashtruesi i ankesës do të ketë të drejtën e vetëm një seance dëgjimore në lidhje me periudhën tatimore me të cilën lidhet tatimi nën ankesë. 28. Seanca dëgjimore nuk do të jetë publike dhe do të realizohet nga zyrtarët e ankesave të cilët nuk ka qenë paraprakisht të përfshirë në vlerësimin e tatimit.

261

Shembull 2: ATK ka kontrolluar një ortakëri dhe ka përcaktuar se gabimisht ka llogaritur disa shpenzime. Kjo ka rezultuar në të ardhura shtesë të tatueshme për ortakërinë. Për shkak se ortakët e ortakërisë janë të obliguar për pjesët e tyre të tatimit bazuar në të ardhurat e tatueshme të ortakërisë, rregullimi i kontrollit ndikon në detyrimet e tyre tatimore. Nëse ortakëria ankohet në ATK për vlerësimin e kontrollit, ortakët individual po ashtu mund të ankohen për detyrimin e tyre individual tatimor. Meqë çështjet janë të ndërlidhura dhe do të arrihet një vendim më i mirë duke marrë parasysh të gjitha ankesat në të njëjtën kohë, DA i ATK-së mund të bashkojë ankesat në një ankesë dhe t’i marrë parasysh të gjitha çështjet në të njëjtën kohë. Në akt rast, periudha 60 ditore për t’iu përgjigjur ankesës është e bazuar në ankesën që është dorëzuar më së fundi në DA të ATK-së. 29. Si rregull, seanca dëgjimore verbale do të mbahet në zyrat qendrore të ATK-së. ATK-ja mund të përcaktojë ndonjë lokacion tjetër për seancë dëgjimore verbale kurdo që të jetë e nevojshme që të ulen shpenzimet në mënyrë të konsiderueshme dhe që çështja të zgjidhet më tërësisht, shpejt apo lehtë. 30. Personi në seancë dëgjimore mund të ngrit të gjitha çështjet ligjore dhe faktike që lidhen me çështjen nën ankesë, përfshirë:

30.1. kundërshtimin e procedurave të kryera që aplikohen nga administrata tatimore; 30.2. kundërshtimi në ekzistencën apo shumën e detyrimit kryesor tatimor për çfarëdo periudhe të tatimit që është nën kontest; 30.3. kundërshtimi në korrektësinë e veprimeve të mbledhjes, për aq sa veprimet e mbledhjes janë në përputhje me dispozitat e Ligjit apo procedurat e këtij Udhëzimi Administrativ; 30.4. çështje të tjera relevante.

31. Çështja nuk mund të parashtrohet në seancë dëgjimore nëse:

31.1. çështja nuk prek interesat e parashtruesit të ankesës; 31.2. çështja është vendosur në procedura të mëparshme administrative dhe juridike.

32. Procesverbali duhet të mbahet për seancën dëgjimore verbale apo veprimeve të tjera të rëndësishme në procedurë, si dhe për deklarimet e rëndësishme verbale të palëve apo palëve të treta ne procedurë. 33. Nëse parashtruesi i ankesës nuk paraqitet në seancë dëgjimore verbale, edhe pse është njoftuar siç duhet, DA mund të vazhdojë me zgjidhje të rastit. 34. Nëse DA mund të vendosë mbi ankesën bazuar në faktet e prezantuara dhe nëse nuk ka kërkesë për seancë dëgjimore nga tatimpaguesi, shqyrtimi mund të vazhdojë pa mbajtje të seancës dëgjimore. Shqyrtimi i ankesës nga DA do të bëhet duke pasur parasysh dëshminë e parashtruar apo të siguruar për DA dhe pa mbajtje të seancës dëgjimore.

262

35. Tërheqja. Tatimpaguesi mund të tërheqë ankesën me një kërkesë me shkrim të dorëzuar në ATK. 36. Pas tërheqjes ATK-ja do të lëshojë një vendim mbi përfundimin e procedurave administrative. 37. Përderisa ATK-ja të mos lëshojë një vendim mbi përfundimin e procedurave administrative dhe t’ia dërgojë atë tatimpaguesit, tatimpaguesi mund të revokojë tërheqjen e tij. 38. Tërheqja nuk mund të revokohet nëse afati prej 60 ditësh për lëshim të vendimit mbi ankesë ashtu siç është specifikuar në paragrafin 4 të Nenit 77 të Ligjit tashmë ka kaluar. 39. Pezullimi dhe shtyrja e procedurave. DA, bazuar në kërkesën me shkrim të tatimpaguesit, mund të pezullojë apo shtyjë seancën dëgjimore të ankesës për aq kohë sa të konsiderohet e nevojshme, nëse një shtyrje e tillë është e nevojshme për shkak të vdekjes apo sëmundjes, apo ndonjë arsye tjetër e pashmangshme apo urgjente. 40. Kërkesa me shkrim do të shoqërohet me dokumente që arsyetojnë bazën për shtyrje. 41. Nëse nuk kërkohet pezullimi apo shtyrja e seancës dëgjimore dhe parashtruesi i ankesës apo përfaqësuesi i tij nuk paraqitet në seancë dëgjimore, çështja do të zgjidhet bazuar në faktet që janë në dispozicion. 42. Komunikimi me tatimpaguesin apo përfaqësuesin e tatimpaguesit. Në shqyrtimin e ankesës së tatimpaguesit, ATK duhet të sigurojë se tatimpaguesi nuk është duke ofruar të dhëna të reja të cilat janë të ndaluara sipas paragrafit 8 të Nenit 14 të Ligjit dhe dispozitave të nenit 28 të këtij Udhëzimi Administrativ. 43. Nëse DA nuk është në gjendje të lëshojë vendim për lëndën për shkak të mungesës së informatave në dosjen e rastit, mund të kërkojë informata shtesë qoftë nga ATK apo nga tatimpaguesi. Në cilindo rast, periudha kohore për të marrë një vendim për rastin suspendohet nga koha kur DA kërkojnë informata shtesë derisa informatat të jenë pranuar në DA, sipas paragrafit 7 të Nenit 77 të Ligjit. 44. DA mund të vendosë fakte shtesë dhe mbledhë dëshmi të reja rreth fakteve që nuk janë vënë gjatë kontrollit. Nëse dëshmia e re nuk është paraqitur nga parashtruesi i ankesës, kopjet e kësaj dëshmie do t’i jepen parashtruesit të ankesës së bashku me vendimin. 45. Zyrtari i ankesave i cili e kryen procedurën, do të marrë informata shtesë (informata që nuk janë kërkuar gjatë kontrollit) nga tatimpaguesi, përfaqësuesi i tatimpaguesit, ATK-ja apo nga palët e treta, përfshirë një agjenci tjetër shtetërore apo institucion. 46. Në rast të kërkesës për sigurim të informatës shtesë dërguar te:

263

46.1. ndonjë njësi tjetër e ATK-së (zyrat regjionale apo departamentet tjera përbrenda zyrave qendrore të ATK-së), suspendimi do të jetë për një periudhë maksimale prej 15 ditësh shtesë; 46.2. palë të tjera, suspendimi do të jetë maksimum për 30 ditë shtesë; 46.3. tatimpaguesi, suspendimi do të jetë maksimum për 45 ditë.

47. Nëse tatimpaguesi nuk është në gjendje të sigurojë informata shtesë të kërkuara Brenda kornizës së specifikuar nga DA, mund të parashtrohet një kërkesë me shkrim për ri-caktimin e afatit të fundit. Çdo kërkesë e tillë duhet justifikuar dhe mund të pranohet nga DA nëse ekzistojnë arsye që janë jashtë kontrollit të tatimpaguesit e që pengojnë sigurimin e informatave brenda afatit kohor të vënë, por në mënyrë të arsyeshme mund të pritet që informatat të sigurohen brenda zgjatjes së kërkuar të afatit të fundit. 48. Nëse nuk ka kërkesë mbi ri-caktimin e afatit të fundit dhe informata nuk pranohet Brenda afatit kohor të kërkuar, DA do të marrë vendim mbi rastin bazuar në informatat në dispozicion. 49. Komunikimi i vendimit. Parashtruesi i Ankesës do të njoftohet lidhur me vendimin me shkrim të DA-së. Njoftimi do të bëhet përmes dorëzimit të vendimit duke:

49.1. ia dhënë në dorë dokumentin tatimpaguesit, përfaqësuesit të tatimpaguesit, një anëtari të familjes së tatimpaguesit, apo një zyrtari, drejtori apo të punësuari të tatimpaguesit (një veprim i tillë quhet i kryer pavarësisht nëse personi pranon të marrë dokumentin apo jo); 49.2. e lënë dokumentin në vendbanimin e tatimpaguesit ose në vendin e zakonshëm të biznesit; ose 49.3. e dërguar dokumentin nëpërmjet postës në adresën e fundit të njohur të tatimpaguesit.

50. Vendimi i dërguar është dëshmi e qartë (‘prima facie’) e ndryshimit të vlerësimit dhe dhënies së njoftimit për tatimin e ndryshuar, megjithatë, dërgimi i tillë nuk e liron ATK-në nga kërkesa që t’i lëshojë një Njoftim-vlerësim tatimpaguesit sikurse është paraparë në Nenin 31 të këtij Udhëzimi Administrativ. 51. Vendimi i DA-së do të jetë përfundimtar dhe përmbyllës për tatimpaguesit nëse nuk bëhet ndonjë ankesë tjetër në Bordin e Pavarur për Rishqyrtime apo në Gjykatë. 52. Paragrafi 5 i Nenit 77 të Ligjit parasheh që vendimi i DA-së do të paraqet vendimin përfundimtar të Drejtorit të Përgjithshëm të ATK-së dhe do të jetë detyrues për ATK-në, në lidhje me njoftim-vlerësimin apo përcaktimin zyrtar për të cilin është lëshuar. Kur vendimi përfundimtar i DA të jetë lëshuar, të gjitha funksionet e ATK-së do të respektojnë atë vendim dhe do ta implementojnë atë, përfshirë kryerjen e rregullimeve të tilla të nevojshme në sistemin e TI-së në ATK-së. 53. Nëse Drejtori i Përgjithshëm i ATK-së përcakton se vendimi i DA të ATK-së, duhet të jetë detyrues për ATK-në për të gjitha rastet e ngjashme, Drejtori i Përgjithshëm i ATK-së do të lëshojë Vendim Shpjegues Publik sikurse parashihet në Nenin 9 të Ligjit.

264

54. Pavarësisht nga dispozitat e paragrafit 5 të Nenit 77 të Ligjit, nëse Drejtori i Përgjithshëm i ATK-së më pas kupton se vendimi i DA-së nuk ka qenë korrekt dhe mos-korrigjimi i atij vendimi do të rezultonte në një padrejtësi për tatimpaguesin, Drejtori i Përgjithshëm mund të kërkojë nga DA dhe Zyra Ligjore e ATK-së, së bashku me zyrtarë tjerë të mundshëm në ATK, të rishikojë vendimin dhe të përcaktojë nëse duhet të ndryshohet apo nëse tatimpaguesi do të kërkohet të kërkojë ndryshimin përmes Bordit të Pavarur për Rishqyrtime. 55. Përmirësimi i vendimit të ankesave që përmban pasaktësi dhe gabime të dukshme (për shembull, gabime teknike) mund të bëhet në çdo kohë. Përmirësimi i tillë mund të bëhet me gjykimin e Drejtorit te Përgjithshëm ose zyrtarit te autorizuar nga ana e tij/saj apo nga zyrtarët e tillë të autorizuar, me kërkesë të tatimpaguesit. Çdo ndryshim i tillë synon të përmirësojë gabimet materiale apo të dukshme të pasaktësive të vendimit pa ndryshuar përmbajtjen e tij. 56. Në përpunimin e një ankese të tatimpaguesit, paragrafi 8 i nenit 14 të Ligjit parasheh që DA i ATK-së nuk do të marrë parasysh ndonjë dokument apo informatë të dërguar në ATK, nëse:

56.1. ATK ka lëshuar një kërkesë me shkrim ku në mënyrë të arsyeshme ka përshkruar dokumentin apo informatën e kërkuar; 56.2. kërkesa përmban një paralajmërim për tatimpaguesin lidhur me pasojat e mospërmbushjes me kërkesën; 56.3. informata e kërkuar është dërguar pas afatit të paraparë në paragrafin 7 të Nenit 14 të Ligjit; dhe 56.4. dokumenti ka ekzistuar në kohën kur është lëshuar kërkesa me shkrim për document apo informatë.

Ky nënparagraf nuk duhet të interpretohet që nënkupton se Ankesat apo nivelet e mëpastajshme të ankesave duhet të marrin parasysh informatat apo dokumentet materiale të përgatitura pasi koha për përgjigje në kërkesës me shkrim të ketë skaduar. Rregulla për përcaktimin e shpenzimeve të lejueshme kërkon që të sigurohet, apo përgatitet dokumentacioni mbështetës, njëkohësisht me kohën kur kanë ndodhur shpenzimet apo brenda afatit kohor të lejuar nga dispozitat e aplikueshme të ligjeve tatimore. 57. Dispozitat e paragrafit 56 të këtij Neni po ashtu aplikohen në ankesat e mëvonshme në Bordin e Pavarur për Rishqyrtime dhe/apo në Gjykatë. 58. Sikurse është paraparë në paragrafin 7 të Nenit 77 të Ligjit, nëse DA nuk lëshon vendimin e vet brenda periudhës 60 ditore (apo periudhës së zgjatur kohore për shkak të suspendimit të paraparë në paragrafin 7 të Nenit 77 të Ligjit), tatimpaguesi mundet të dorëzojë një ankesë në Bordin e Pavarur për Rishqyrtime drejtpërdrejtë.

265

Neni 78 - Themelimi i Bordit të Pavarur për Rishqyrtime (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Me ketë ligj themelohet Bordi i pavarur për rishqyrtime. 2. Anëtarët e Bordit do të propozohen nga Qeveria vetëm mbi bazën e aftësisë së tyre për të kryer funksionet dhe do të caktohen nga Kuvendi. Afati për secilin anëtar do të jetë dy vjet. Gjysma e anëtarëve do të zëvendësohet në fund të çdo viti kalendarik. 3. Bordi do të përbëhet prej një Anëtari Kryesues dhe gjashtëmbëdhjetë (16) anëtarëve të tjerë, ku të gjithë prej tyre janë të pavarur nga Ministria e Financave dhe Ekonomisë. Së paku shtatë (7) prej anëtarëve do të jenë nga komuniteti biznesor i Kosovës. 4. Bordi do të paguajë shuma të tilla për punën e anëtarëve për ditët ose gjysmat e ditëve që ata kryejnë punën e anëtarëve. 5. Kuvendi mund të largojë një ose më tepër anëtarë të Bordit me këshillën e Qeverisë, nëse ai ose ajo përcakton se anëtari është i papërshtatshëm të plotësojë funksionet e tij ose është në pozitë të konfliktit të interesit. 6. Bordi është i autorizuar të marrë në punë personel të kualifikuar, të blejë pajisje të nevojshme për të kryer funksionet e tij dhe të ngrejë zyra prej ku do veprojë.

Neni79 - Roli i Bordit (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Bordi ka juridiksion të pranojë ankesat kundër:

1.1. vendimit të Departamentit të Ankesave; 1.2. vlerësimit në gjendje rreziku sipas nenit 21 të këtij ligji; 1.3. vlerësimit ose përcaktimit tjetër zyrtar të Drejtorit të Përgjithshëm në rastin kur Departamenti i ankesave nuk ka dorëzuar vendimin brenda gjashtëdhjetë (60) ditëve sipas paragrafit 8. të nenit 77 të këtij ligji; 1.4. vendimeve zyrtare sipas legjislacionit tjetër në Kosovë që parashikon ankesat para këtij Bordi.

2. Personi që paraqet ankesë në Bord ka barrën të provojë që vendimi, vlerësimi dhe përcaktimi kundër të cilit ka ngritur ankesë është i pasaktë. 3. Në shqyrtimin e vendimeve, vlerësimeve dhe përcaktimeve sipas paragrafit 1 të këtij Neni, Bordi, duke iu nënshtruar paragrafëve 4. dhe 5. të këtij neni, do të shqyrtojë dëshmitë, dokumentet dhe provat e tjera të paraqitura nga personi që ankohet në Bord dhe nga ATK. Bordi pastaj do të bëjë gjetjet e veta të fakteve dhe konkluzionet e veta të ligjit. 4. Dëshmitë, dokumentet dhe provat e tjera të paraqitura nga personi që ankohet në Bord dhe nga ATK do të kufizohet në të njëjtën sasi provash që është siguruar në lidhje me

266

vendimin, vlerësimin dhe përcaktimin e mëparshëm kundër të cilave është bërë ankesë sipas paragrafit 1. të këtij neni. Bordi nuk do të marrë parasysh ndonjë evidencë apo dokument që është në kundërshtim me dispozitën e paragrafit 8. të nenit 14 të këtij ligji. 5. Vendimi i Bordit do të lëshohet me shkrim dhe do të jetë detyrues si për personin që është ankuar në Bord ashtu edhe për Drejtorin e Përgjithshëm derisa nuk ndryshohet ose anulohet nga Gjykata. Një vendim i Bordit të Pavarur për Rishqyrtime për lëndën në ankesë është vendim përfundimtar. Çdo ankesë e mëtutjeshme duhet të bëhet në një gjyq të juridiksionit kompetent përbrenda kohës së specifikuar në nenin 81 të këtij ligji. Nëse pas një vendimi nga Bordi i Pavarur për Rishqyrtime bëhen me dije fakte të reja, ato fakte mund të përdoren nga ATK në bërjen e një vlerësimi të ndonjë tatimi shtesë i cili mund të jetë obligim.

Neni 45 Bordi i Pavarur për Rishqyrtime


1. Tatimpaguesi, i cili nuk është i kënaqur me vendimin e DA, mund të dorëzojë ankesë me shkrim në Bordin e Pavarur për Rishqyrtim (në tekstin e mëtejshëm BPR) brenda 30 ditëve pas pranimit të vendimit të DA. 2. BPR do të ketë autorizim të marrë parasysh ankesat vijuese:

2.1 Ankesën kundër vendimit të DA; 2.2 Ankesën për vlerësimin në rast rreziku të bërë në përputhje me dispozitat e nenit 21 të Ligjit; 2.3 Ankesën në të cilën DA nuk kanë dhënë vendim brenda afatit kohor të paraparë në paragrafin 8 të Nenit 77 të Ligjit; 2.4 përcaktimet zyrtare sipas legjislacionit tjetër në Kosovë që parasheh ankesat në Bordin e tillë.

3. Sikurse është paraparë në paragrafin 2 të Nenit 79 të Ligjit, barra e provës është mbi tatimpaguesin në çdo ankesë para BPR. Kjo nënkupton se i përket tatimpaguesit, apo personit që bën ankesën, të provojë se vlerësimi apo vendimi i përshkruar në paragrafin 2 të këtij Neni është jo-korrekt. 4. Tatimpaguesit nuk i lejohet të paraqesë evidencë të re, sikurse se parashihet në paragrafin 8 të nenit 14 të Ligjit, në seancën para BPR. BPR kërkohet të bëjë përcaktimin e vet bazuar në informatat që më herët janë marrë parasysh nga DA. Sikurse parashihet në paragrafin 4 të Nenit 79 të Ligjit, ” dëshmitë, dokumentet dhe provat e tjera të paraqitura nga personi që ankohet në BPR dhe nga ATK do të kufizohet në të njëjtën sasi provash që është siguruar në lidhje me vendimin, vlerësimin dhe përcaktimin e mëparshëm kundër të cilave është bërë ankesë sipas paragrafit 1 të Nenit 79” të Ligjit. Ky kufizim gjithashtu do të aplikohet në ato raste në cilat DA ka dhënë vendimin për shkak se tatimpaguesi nuk ka ofruar informatat shtesë të kërkuara Brenda kohës së dhënë.

267

5. Sikurse është paraparë në Nenin 81 të Ligjit, për një vendim të nxjerrë nga BPR, mund të ushtrohet ankesë në një gjykatë juridiksioni kompetent brenda 60 ditëve të pranimit të njoftimit të vendimit të BPR. 6. Sipas paragrafit 2 të Nenit 82 të Ligjit, ATK-së i ndalohet të mbledhë përmes masës për marrje të pasurisë në pasurinë e paluajtshme gjatë kohës në të cilën tatimpaguesi mundet të dorëzojë ankesë në BPR apo gjatë kohës në të cilën ankesa është pezull para BPR-së.

Neni 80 - Procedurat për Bord (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Ministri i Ekonomisë dhe Financave mundet me kërkesën e Bordit të vendosë një pagesë përdorimi për personat që paraqesin ankesa në Bord. 2. Anëtari Kryesues do të emërojë një panel ankimimi i përbërë deri në tre (3) anëtarë për dëgjuar ankesën e sjellë përpara tij. Rastet do të caktohen në mënyrë të rastësishme dhe anëtarët e secilit panel do të lëvizen. Secili panel do të përbëhet prej një (1) anëtari nga komuniteti i biznesit, një (1) anëtar me kualifikim juridik, dhe një (1) anëtar me kualifikime ekonomik/kontabilitet/auditim. 3. Në rast se, për shkak të zvogëlimit numrit të anëtarëve, nuk ka numër të duhur të anëtarëve për të vendosur një panel të ankesave nga mesi i kategorive të anëtarëve, Anëtari Kryesues do të jetë i autorizuar të vendosë një panel të ankesave me më pak se tre (3) anëtarë, por jo më pak se dy (2) anëtar, secili prej të cilëve duhet të jetë anëtar nga kategori e ndryshme. 4. Koha dhe vendi i seancave të Bordit do të përcaktohen nga Anëtari Kryesues me qëllim për t’i siguruar një mundësi të arsyeshme personit që do të paraqitet para Bordit me sa më pak shqetësime dhe shpenzime që të jetë e mundur. 5. Përbrenda gjashtëdhjetë (60) ditëve nga data e pranimit të ankesës, duhet të emërohet një panel i ankesave dhe duhet të rishikojë dokumentacionin sikurse është paraparë në paragrafin 3. të nenit 79 të këtij ligji, përfshirë mbajtjen e çdo seance të nevojshme për të marrë parasysh lëndën nën ankesë. Paneli i ankesave do të nxjerr vendimin e vet jo më larg se tridhjetë (30) ditë nga data kur është mbajtur ndonjë seancë shqyrtuese, por jo më larg se nëntëdhjetë (90) ditë pasi të jetë pranuar ankesa nga Bordi. Nëse një vendimi i Bordit nuk është bërë Brenda periudhës nëntëdhjetë (90) ditore të paraparë me këtë paragraf, ankuesi mund të paraqes një ankesë drejtpërdrejt në gjyqin kompetent përmes dispozitave të konfliktit administrativ. 6. Dispozitat e paragrafit 5 të këtij neni aplikohen vetëm në rastet e pranuara pas dates efektive të këtij ligji. Rastet, në ekzistencë ne Bord në datën që ky ligj ka ardhur në efekt, do të merren dhe mbyllen sa më shpejt të jetë e mundur. Të gjitha rastet në ekzistencë në Bord në datën kur ky ligj hyn në efekt duhet të zgjidhen jo më larg se 1 Shtator 2011.

268

7. Anëtari nuk do të marrë pjesë në panelin e ankesave në rast kur ka mundësi për konflikt të interesit në sajë të marrëdhënieve familjare, marrëdhënieve biznesore ose ndonjë faktori tjetër. 8. Anëtarët e Bordit do të ruajnë konfidencialitetin për të gjitha informatat dhe të dhënat e tatimpaguesit të marra. Ky obligim do të vazhdojë madje edhe pasi të ketë përfunduar afati i tyre i emërimit.

Neni 81 - Rishqyrtimi juridik (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Kundër vendimeve të Bordit mund të bëhet ankesë në gjykatë të juridiksionit kompetent me kusht që ankesat e tilla të jenë pranuar brenda gjashtëdhjetë (60) ditëve nga pranimi i njoftimit të vendimit të Bordit. Një vendim i gjyqit të juridiksionit kompetent lidhur me lëndën nën ankesë është vendim përfundimtar. Nëse fakte të reja bëhen të ditura pas një vendimi të gjyqit, ato fakte mund të përdoren nga ATK të bëjë një vlerësim të ndonjë tatimi shtesë që mund të jetë obligim. 2. Në diskrecionin e gjykatës, nëse duket se ankesa në gjyq nuk është e arsyeshme, apo ka pak bazë apo nuk ka bazë, Gjyqi mund të kërkojë nga personi që e parashtron ankesën të vendosë një garanci bankare, apo ndonjë formë tjetër të garancie, para se Ankesa të merret parasysh nga Gjyqi. Nëse Gjyqi është i kënaqur se ankesa ka bazë juridike të arsyeshme, nuk do të kërkohet pagesë apo garanci

Neni 82 - Detyrimi për të paguar gjatë procedurës së ankesave (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Pavarësisht nëse personi ka paraqitur apo jo ankesë në Departamentin e Ankesave ose Bordin e pavarur për Rishqyrtime, detyrimi tatimor sipas këtij ligji do të mbetet detyrim dhe i pagueshëm. 2. Pavarësisht nga paragrafit 1, të këtij neni, mbledhja e detyrueshme e tatimit përmes masës për marrjen e pasurisë është e ndaluar në pasurinë e paluajtshme deri në kohën brenda së cilës një tatimpagues mund të ankohet në Bordin e Pavarur për rishqyrtime sipas paragrafit 6. të nenit 77 të këtij ligji, apo deri kur Bordi i Pavarur për Rishqyrtime ka marrë vendim sipas paragrafit 5. të nenit 80 të këtij ligji, cilado qoftë më i voni. Çdo tatimpagues që dëshiron të parandalojë veprimin e mbledhjes para se të bëjë ankesë të mëtutjeshme në Bordin e Pavarur për Rishqyrtime, mund të dorëzojë një garanci bankare, apo formë tjetër të sigurisë e pranueshme për administratën tatimore, në një shumë të mjaftueshme për të mbuluar tatimin, ndëshkimin dhe interesin obligues në kohën e sigurimit të garancisë bankare, plus tatimi, ndëshkimi dhe interesi i tillë shtesë që mund të rrjedh gjatë ndonjë procesi pasues.

269

3. Përveç rastit kur pasuria e konfiskuar është e tillë që prishet, pasuria e konfiskuar nga ATK nuk do të shitet ose përndryshe të tjetërsohet deri në kalimin e periudhës tridhjetë (30) ditore pas dorëzimit të njoftimit për konfiskim sipas paragrafit 5. të nenit 34 të këtij ligji ose deri në përfundimin e procedurave të ankesave (përveç rastit të nenit 81 të këtij ligji) të parashikuara në këtë ligj, cilido qoftë afati më i fundit. Aty ku pasuria e konfiskuar është shitur ose përndryshe është tjetërsuar, të gjitha paratë do të mbahen nga ATK për kreditim të tatimpaguesit derisa të jetë zgjidhur përfundimisht çështja për të cilën është ngritur ankesa, në të cilën kohë do të bëhet rimbursimi i tatimpaguesit sipas paragrafit 4. të këtij neni ose do të bëhet ulja nga shuma e pashlyer sipas paragrafit 5. të këtij neni, sipas rastit. 4. Në qoftë se lënda për të cilën është bërë ankesë, është zgjidhur përfundimisht në favor të tatimpaguesit, ATK do t’i kthejë çdo tatim të paguar tepër, së bashku me interesin e llogaritur në shkallën e përcaktuar nga Ministria e Ekonomisë dhe Financave në lidhje me secilin muaj kalendarik në mes të datës së pagesës nga tatimpaguesi dhe datën kur ATK i referon për pagesë rimbursimin Ministrisë së Financave dhe Ekonomisë. 5. Në qoftë se lënda për të cilën është bërë ankesa është zgjidhur përfundimisht në favor të ATK, tatimpaguesi do të paguajë tatimin e pashlyer, sanksionet dhe interesin që ka lindur deri kur është zgjidhur lënda.

Neni 83 - Përfaqësuesit e tatimpaguesit (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Tatimpaguesit mund të marrin pjesë në secilin aspekt të një procedure tatimesh përmes një përfaqësuesi të tatimpaguesit. 2. Në rastin e personave juridikë, përfaqësuesit e tatimpaguesit mund të përfshijnë pronarin e një veprimtarie të biznesit, kryetarin, Drejtorin e Përgjithshëm, menaxherin, ose administratorin e një personi juridik, përfaqësuesin e falimentimit të një organizate në likuidim, kujdestarin e mallrave për një biznes në gjendje insolvente, administratorin ose trashëgimtarët e një pasurie dhe çdo person tjetër me autorizim me shkrim për të përfaqësuar tatimpaguesin. 3. Në rastin e personave fizikë, përfaqësuesit e tatimpaguesit mund të jenë një avokat, kontabilist me certifikatë ose agjent tjetër me autorizim me shkrim për të përfaqësuar tatimpaguesin. 4. Kompetenca dhe detyrat e një përfaqësuesi të tatimpaguesit do të jenë të kufizuara brenda termave të marrëveshjes me shkrim.

270

5. Pjesëmarrja e një përfaqësuesi të tatimpaguesit në çdo procedurë tatimore nuk e zhvesh tatimpaguesin nga të drejtat e tij ose saj personale për të marrë pjesë në këtë procedure dhe nuk i heq të drejtën ATK-së për të pasur qasje tek tatimpaguesi. 6. Një person i cili është tatimpagues jo-rezident sipas legjislacionit të zbatueshëm tatimor duhet të informojë ATK për përfaqësuesit e tij brenda tri javëve pasi të ketë filluar të sigurojë të ardhura ose të ketë blerë pasuri në Kosovë.

Neni 84 - Konfidecialiteti i informatave tatimore (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Çdo zyrtar ose person tjetër i cili, në përmbarimin e detyrave të tija apo saja zyrtare, ka qasje tek informatat e tatimpaguesit i ndalohet t’ia zbulojë informata e tilla ndonjë personi tjetër përveç rastit kur kjo gjë është e nevojshme në procedurat tatimore, në procedurat penale të krimeve në fushën e tatimeve, ose është parashikuar përndryshe në këtë nen. Përveç sanksioneve tjera që mund të vendosen, personi i tillë do të dënohet në përputhje me dispozitat e aplikueshme të Kodit Penal të Kosovës. 2. Pavarësisht nga paragrafit 1. të këtij neni, një zyrtar tatimor mund zbulojë informata për tatimpaguesin personave vijues:

2.1. Ministrisë së Financave dhe Ekonomisë, aty ku ato informata janë të nevojshme për qëllime zyrtare të Ministrisë. Informatat e tilla të tatimpaguesit do t’i nënshtrohen kërkesave dhe sanksioneve të njëjta të konfidencialitetit sikurse janë vendosur në këtë nen; 2.2. Zyrës së Statistikave të Kosovës për shfrytëzim në përpilimin e statistikave ose për qëllime tjera analitike me kusht që informatat e zbuluara nga procedurat tatimore janë në një formë që nuk identifikon tatimpaguesit në veçanti. Nëse, me urdhër të Ministrit, informacioni do t’i jepet Entit të Statistikës të Kosovës që përfshin identifikimin e informatave të tatimpaguesit, Enti Statistikor i Kosovës duhet të japë një vërtetim me shkrim që identiteti individual i tatimpaguesve nuk do të zbulohet në asnjë raport të lëshuar dhe se informatat në lidhje me tatimpaguesit individual nuk do të përdoren për ndonjë qëllim ndryshe nga analizat statistikore. Zyra e Statistikave të Kosovës duhet të përfshijë në certifikatën e vet pranimin se kërkesat dhe sanksionet për konfidencialitet të parapara në paragrafin 1 të këtij neni aplikohen në zyrtarët e asaj zyre në lidhje me informatat e dhëna për tatimpaguesi. Nëse është përcaktuar se informatat individuale të dhëna Entit të Statistikës së Kosovës janë abuzuar, ATK mund të refuzojë të japë këto informata në vitet e ardhshme. 2.3. Fondin e Kursimeve Pensionale të Kosovës për një qëllim të autorizuar nga legjislacioni dhe rregulloret në fuqi lidhur me pensionet në Kosovë”; 2.4. Institucionin e Ombudspersonit të themeluar sipas legjislacionit dhe rregulloreve në fuqi lidhur me Themelimin e Institucionit të Ombudspersonit në Kosovë, për përdorim në zgjidhjen e ankesave të tatimpaguesit;

271

2.5. Zyra e prokurorisë publike apo agjencitë kompetente për zbatimin e ligjit në ndjekjen penale apo hetimin e rasteve të dyshuara për shpëlarje të parasë apo financim të terrorizmit dhe, përveç sikurse është paraparë në nën-paragrafët 2.12. dhe 2.13 dhe 2.14 të këtij paragrafi për hetimin e veprave tjera penale në Kosovë kur është siguruar miratimi paraprak nga gjyqi ; 2.6. Gjykatat për përdorim në rastet e lidhura me tatimet; 2.7. Agjencisë për Regjistrimin e Bizneseve për mirëmbajtjen e regjistrit të bizneseve. ATK mund t’ia zbulojë informatat për identifikimin individual Regjistrit të Bizneseve të Kosovës për qëllime të çregjistrimit ose për qëllime të informimit të Regjistrit të Bizneseve të Kosovës për informatat e tatimpaguesit i cili nuk ka mundur të vërtetohet përmes vizitës personale. Zbulimi për Regjistrin e Bizneseve të Kosovës po ashtu është i autorizuar sipas nevojës për të verifikuar të dhënat e regjistrimit të bizneseve të regjistruara me Regjistrin e Bizneseve të Kosovës 2.8. Zyrën e Revizionit të Kosovës për qëllim të revizionit të ATK në përputhje me nga legjislacionin dhe rregulloret në fuqi lidhur me, Revizionin e Përgjithshëm në Kosovë”; 2.9. agjentët e tjerë ose të punësuarit e ATK gjatë dhe për qëllim të kryerjes së detyrave të tyre zyrtare; 2.10. autoritetet tatimore të një vendi të huaj në përputhje me traktatet ose marrëveshjet ndërkombëtare; 2.11. autoritetet doganore, për qëllime të administrimit të legjislacionit doganor; 2.12. çdo person, kur tatimpaguesi është dënuar për mashtrim ose kur informatat përmbajnë një listë të personave të regjistruar për TVSh me qëllim që personat të verifikojnë nëse janë duke bërë biznes me një person të regjistruar për TVSh; apo çdo person, kur informatat përmbajnë një listë të personave, përfshirë numrat e tyre fiskal, të regjistruar në administratën tatimore me qëllim për të kryer veprimtari ekonomike. 2.13.zyra prokurorisë publike apo agjencitë kompetente për zbatimin e ligjit në ndjekjet penale të veprave penale përveç atyre që lidhen me veprat penale në fushën e tatimeve, nëse një informatë e tillë merret gjatë kohës së procedurave të shmangies së tatimit apo kundërvajtjeve tatimore. Sidoqoftë, kjo nuk zbatohet për informacionet e tilla të cilat i ka zbuluar tatimpaguesi në bazë të obligimeve të bashkëpunimit para që i është bërë shqiptimi i të drejtave të të pandehurit sipas nenit 69 të këtij ligji përveç veprave penale të dyshuara që janë përmendur në nën-paragrafët 2.5 dhe 2.13 të këtij paragrafi. 2.14. zyra e prokurorisë publike apo agjencitë kompetente të zbatimit të ligjit për ndjekjet penale të veprave penale përveç atyre të shmangies së tatimeve që ndëshkohen me burgim me së paku pesë (5) vjet apo me burgim afatgjatë apo për ndonjë krim ekonomik që në bazë të mënyrës së kryerjes apo nga shkalla e dëmit të shkaktuar ka gjasa të ketë shkaktuar seriozisht prishje të rregullit ekonomik të Kosovës apo ka gjasa të rrezikojë seriozisht besueshmërinë e përgjithshme apo integritetin e biznesit apo autoritetin e rregullt funksional dhe institucionet publike.

272

2.15. zyra e prokurorit publik apo agjencia kompetente ekzekutuese me zyrtarë e Zyrës së Standardeve Profesionale sipas nevojës në realizimin e përgjegjësive dhe autorizimeve të tyre sikurse është vendosur nën nenin 85 të këtij ligji. 2.16. publikut kur është i nevojshëm zbulimi për të përmirësuar faktet të cilat janë shpërndarë në publikisht në mënyrë të pasaktë të cilat munden seriozisht të rrezikojnë besueshmërinë në administrimin e ATK-së. Vendimi për zbulimin e këtyre të dhënave mund të merret nga ATK pasi që është dëgjuar tatimpaguesi. 2.17. publiku kur është e nevojshme të jepen informatat në lidhje me çregjistrimin, mohimin e regjistrimit, heqjen e regjistrimit, apo vendosjen në gjendjen joaktive të çdo tatimpaguesi apo ish tatimpaguesi sikurse parashihet në këtë ligj.

3. Tatimpaguesi mund të lirojë çdo person nga detyrimi i konfidecialitetit. Lirimi i tillë duhet të jetë me shkrim dhe mund të kufizohet në dhënien e informatave të caktuara ose t’i shfrytëzojë për një qëllim të veçantë.

Neni 85 - Ruajtja e integritet të ATK-së dhe Kundër korrupsioni (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Zyra për standarde profesionale (ZSP) brenda ATK-së do të ketë autoritetin të hetojë të gjitha pohimet për sjellje të keqe të të punësuarve të ATK, të gjitha pohimet për përpjekje të brendshme dhe të jashtme për të korruptuar zyrtarët tatimor (përfshirë përpjekjet për mito), të gjitha shkeljet e pohuara të Kodit të Mirësjelljes së ATK-së dhe veprimtari tjera të të punësuarve apo qytetarëve që kërcënojnë sigurinë apo integritetin e ATK-së apo të punësuarve të saj. 2. Ndër autorizimet tjera për zbatimin e paragrafit 1 të këtij neni, ZSP do të ketë ato autorizime të dhëna zyrtarëve tatimor sipas nenit 14 dhe 15 të këtij ligji krahas autorizimeve:

2.1. të intervistojë dëshmitarët si brenda ashtu edhe jashtë ATK-së; 2.2. të intervistojë çdo person të tretë i cili mund të ketë informata që do të ndihmojnë në hetime; 2.3. të kërkoj dëshmi, apo informata tjera që do të ndihmojë në një hetim të autorizuar, përfshirë nxjerrjen e regjistrimeve bankare; 2.4. të përgatisë raportet e hetimeve me rekomandimet për ndjekje penale në rastet e duhura dhe të dorëzojë ato raporte përmes zyrës ligjore të ATK-së tek Zyra e Prokurorit Publik; 2.5. të përcaktojë nëse çështja nën hetime a duhet të vihet në procedurë administrative apo në procedurë penale; 2.6. të ndihmojë në arrestimin e individëve që mendohet të jenë të fajshëm për ndonjë akt që mbulohet nga ky nen, pasi veprimi i tillë është autorizuar nga prokurori publik; 2.7. të kërkojë informata nga policia, gjyqet, regjistrat, komunat dhe organet tjera për të verifikuar të dhënat e aplikimit për punësim, gjendjen financiare dhe

273

pasuritë, dhe qëllime tjera që lidhen me hetimet kundër-korrupsionit dhe siguri të brendshme të ATKsë; 2.8. të kryejë hetime nën mbikëqyrjen e Prokurorit Publik që gëzon të statusin dhe autorizimet e dhëna për policinë gjyqësore dhe të kryejë hetime të përbashkëta me policinë dhe agjencitë tjera që zbatojnë ligjin në çështjet që lidhen me sigurinë e brendshme, akuzimet për sjellje të keqe te të punësuarve dhe veprimtari tjera te të punësuarve dhe qytetarëve që mund të rrezikojnë integritetin apo sigurinë e Administratës Tatimore; 2.9. të ndihmojë policinë dhe agjencitë tjera që zbatojnë ligjin në hetimet të cilat ata i kanë ndërmarrë e që lidhen me shkeljet e supozuara të kodit penal nga të punësuarit e ATK-së; 2.10. të ndërlidhë dhe shkëmbejë informata me policinë dhe agjencitë për zbatimin e ligjit me qëllim që të sigurojnë integritet dhe siguri të Administratës Tatimore.

3. Në rast të parandalimit qoftë nga një i punësuar apo nga ndonjë person tjetër në kryerjen e autorizimeve siç janë përcaktuar me paragrafin 2. të këtij neni, ZSP mund të kërkojë autorizim për ndihmë nga Prokurori Publik kompetent. 4. Çdo zyrtar i ZSP i cili ndërmerr hetime apo akte në lidhje me një vepër penale sipas këtij neni do të kryejë hetime në përputhje me dispozitat e zbatueshme të Kodit të Procedurës Penale të Kosovës, apo pasuesin e tij, Zyrtarët e ZSP janë të autorizuar të hetojnë ato shkelje të renditura në Kapitullin 29 (Shkeljet Penale kundrejt Detyrës Publike) të Kodit Penal të Kosovës, apo pasuesen e saj. 5. Zyra e Standardeve Profesionale do të ketë autorizim të kryej hetime administrative për biografinë e të punësuarve të ardhshëm dhe të tanishëm të administratës tatimore për të verifikuar informatat në aplikacionin e tyre për punë, të tilla si, por pa u kufizuar në, gjendjen e tyre arsimore, nëse ata kanë një dosje penale, apo jo; përvojën e mëparshme, për të përfshirë kontaktet me punëdhënësit e mëparshëm; aktivitete të tjera të punësimit ose vetë-punësim dhe verifikime tjera të tilla që konsiderohen të përshtatshme. Hetimet e tilla administrative janë të autorizuara qoftë edhe nëse ka dyshim se a është kryer krimi, apo jo. Hetimet e tilla mund të ndërmerren pa autorizimin e prokurorit, deri kur hetuesi zhvillon një dyshim se a ka ndodhur një krim. Nëse hetimi përcakton se punonjësi ka dhënë informacion të pasaktë ose të rremë, Zyra e Standardeve Profesionale do t’i raportojë faktet dhe rrethanat tek Komisioni Disiplinor i ATK-së për veprimet si ata ta gjykojnë të nevojshme. 6. ZSP do të ketë autoritetin të shqyrtojë pasqyrat e deklarimit të pasurisë së punonjësve të ATK-së, përveç Drejtorit të Përgjithshëm dhe të bëjë pyetje të tilla sipas nevojës për të konfirmuar informatat në pasqyrë. Pyetjet e tilla do të konsiderohen të jenë të natyrës administrative, përveç nëse ZSP ka arsye të besojë se informacioni i dhënë është i rremë, ose qëllimisht është deklaruar keq, në të cilin rast dyshimet e tyre duhet të raportohen te Prokurori Publik dhe pyetjet e mëvonshme do të bëhen sipas udhëzimit të Prokurorit Publik. Informatat e siguruara nga ZSP gjatë zbatimit të tyre të këtij paragrafi do të jenë konfidenciale dhe nuk do t’i nënshtrohen paraqitjes para ndonjë personi, përveç nëse është

274

e nevojshme për qëllime disiplinore apo ndjekje penale. Paraqitja e paautorizuar do të jetë e dënueshme me burgim që nuk do të tejkalojë pesë (5) vjet. 7. Procedurat dhe funksionet e ZSP do të rregullohen me një akt nën-ligjor.

Neni 86 - Masat e përkohshme Ndërkombëtare (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Aty ku ligjet ekzistuese të Kosovës për tatime lidhen me tatuarjen ndërkombëtare nuk e adresojnë tatuarjen e transaksioneve ndërkombëtare, ato mund të plotësohen me zbatimin e parimeve të Modelit të Konventës Tatimore për të Ardhurat dhe Kapitalin të OECD (Organizata për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik). 2. Aty ku ligjet ekzistuese tatimore që lidhen me tatuarjen e dyfishtë ndërkombëtare juridike te të ardhurave dhe kapitalit të personave në Republikën e Kosovës nuk adresojnë tatuarjen e tillë, do të zbatohen parimet e Modelit të Konventës Tatimore mbi të Ardhurat dhe mbi Kapitalin të OECD me qëllim të shmangies së tatuarjes së dyfishtë te të ardhurave dhe kapitalit të tillë. 3. Kur ka pyetje lidhur me interpretimin e ligjit të Kosovës mbi Tatimin në Vlerën e Shtuar, ligji do t interpretohet në harmoni me parimet e Direktivave të Sistemit të TVSh-së së Bashkimit Evropian dhe gjykimeve të Gjykatës Evropiane të Drejtësisë. 4. Në përputhje me nenin 9 të këtij ligji, Drejtori i Përgjithshëm mund të lëshojë vendime shpjeguese publike, qoftë në përgjithësi apo rast për rast, për të plotësuar dispozitat e ligjeve ekzistuese mbi tatimet në të ardhura apo TVSH në përputhje me paragrafët 1. deri 3. të këtij neni më sipër. Me hyrjen në një konventë tatimore të ndërsjellë me një shtet kontraktues, vendimet shpjeguese sipas këtij neni për transaksionet në mes të Republikës së Kosovës dhe atij shteti kontraktues nuk do të jenë më të autorizuara.

Neni 87 - Udhëzimet Administrative (Ligji Nr. 03/L-222)

Ministri i Ekonomisë dhe Financave do të ketë autorizimin të shpallë, me shkrim, rregullore zbatuese (akte nënligjore) për zbatim të përgjithshëm e që mund të jenë të nevojshme dhe të duhura më tutje për interpretim dhe zbatim të përshtatshëm, të arsyeshëm dhe uniform të këtij ligji. Zbatimi i tillë i rregulloreve do të administrohet dhe zbatohet nga ATK. Asnjë nga rregulloret e tilla zbatuese nuk do të ketë apo nuk do të ketë ndonjë efekt ligjor deri sa të publikohet si duhet në Gazetën Zyrtare të Kosovës dhe përndryshe është bërë publike nga ATK në përputhje me Ligjin mbi Qasjen ne Dokumentet Zyrtare.

275

Neni 88 - Propozimi, Emërimi dhe Aprovimi i Drejtorit te Përgjithshëm të ATK-se me pëlqimin e Përfaqësuesit Civil

ndërkombëtare (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Procedura për emërimin e Drejtorit Përgjithshëm te ATK-se, deri në fund të mbikëqyrjes ndërkombëtare të zbatimit të Propozimit Gjithëpërfshirës për Zgjidhjen e Statusit të Kosovës, të datës 26 mars 2007, duhet të jetë si në vijim: 2. Drejtorin Përgjithshëm te ATK-se e propozon Ministri i Ekonomisë dhe Financave, bazuar ne rekomandimet e komisionit te formuar, emëron Kryeministri i Qeveris Republikës se Kosovës, me pëlqimin e Përfaqësuesit Civil ndërkombëtar ( PCN) 3. Qeveria ka te drejtën e shkarkimit, suspendimit apo te kthimit ne detyre te Drejtorit Përgjithshëm, me pëlqimin e Përfaqësuesit Civil ndërkombëtar ( PCN).

Neni 89 - Ligji i aplikueshëm (Ligji Nr. 03/L-222)

1. Ky ligj do të zëvendësojë Ligjin 2004/48 i ndryshuar me Ligjin 03/L-071 mbi Administratën Tatimore dhe Procedurat dhe do të nxjerrë nga përdorimi çdo dispozitë në ligjin në fuqi që është në kundërshtim me të. 2. Dispozitat e ligjit mbi Administratën Tatimore dhe procedurat do të kenë prioritet mbi dispozitat e Ligjit mbi Procedurat Administrative për aq sa procedurat janë të rregulluara me Ligjin mbi Administratën Tatimore dhe Procedurat.

Neni 90 - Hyrja në fuqi (Ligji Nr. 03/L-222)

Ky ligj hynë në fuqi ditën e shpalljes nga Presidenti i Republikës së Kosovës. Ligji Nr. 03/ L-222 12 korrik 2010 Shpallur me dekretin Nr. DL-032-2010, datë 15.07.2010 nga Presidenti i Republikës së Kosovës, Dr. Fatmir Sejdiu.

276

Neni 46 Zbatimi dhe hyrja në fuqi


1. Ky Udhëzim Administrativ i shfuqizon Udhëzimet Administrative Nr. 05/2005, Nr. 11/2006, Nr. 07/2009, Nr. 12/2009, Nr. 13/2009 dhe Nr. 16/2009, që janë lëshuar më herët në lidhje me Ligjin Nr. 2004/48 mbi Administratën Tatimore dhe Procedurat dhe Ligjin Nr. 03/L-071 mbi Ndryshimin dhe Plotësimin e Ligjit Nr. 2004/48 për Administratën Tatimore dhe Procedurat. 2. Ky Udhëzim Administrativ hynë në fuqi në ditën e nënshkrimit nga Ministri i Ekonomisë dhe Financave. Ahmet SHALA _________________________________________ Ministër i Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave Datë: 19/11 /2010 178

277

(Udhëzimi Administrativ Nr. 15/2010) Aneksi 1

MOSTRA E FORMATIT TË NJË KËRKESE TË VENDIMIT SHPJEGUES INDIVIDUAL (Vendos datën e kërkesës) ADMINSITRATA TATIMORE E KOSOVËS Bill Clinton & Dëshmorët e Kombit 10000 Prishtinë, Kosovë Re: KËRKESË PËR VENDIM SHPJEGUES INDIVIDUAL I NDERUARI Zotëri apo Zonjë (Vendos emrin e tatimpaguesit) kërkon vendim shpjegues individual sipas Nenit 10 të Ligjit mbi Administratën Tatimore dhe Procedurat mbi çështjen e specifikuar më poshtë: Shënoni natyrën e kërkesës në të cilën një vendim shpjegues individual është kërkuar duke verifikuar kutinë përkatëse (Shih nënparagrafin 5.2 i nenit 8 të udhëzimit administrativ Nr. 15/2010.

Kërkesë për riorganizimin sipas Nenit 26 të Ligjit mbi Tatimin në të Ardhurat e Korporatave. Shih nënparagrafin 3.1 i nenit 8 të udhëzimit administrativ Nr. 15/2010.

Kërkesë mbi çështje të tatimit në të ardhura (Korporata dhe Personale) që lidhen me transaksionet e pritura apo të kryera, me kusht që kërkesa për vendim shpjegues të jetë dorëzuar para deklaratës apo dokumentit të aplikueshëm tatimor që është obligim. Shih nënparagrafin 3.2 i nenit 8 të udhëzimit administrativ Nr. 15/2010.

Kërkesë e dorëzuar në përputhje me nënparagrafin 3.2 të Nenit 5 të Ligjit mbi Tatimin në të Ardhurat e Korporatave për të ndryshuar mundësinë për të paguar tatimin bazuar tërësisht në kontabilitet për të ardhura dhe shpenzime. Shih nënparagrafin 3.3 i nenit 8 të udhëzimit administrativ Nr. 15/2010.

Kërkesë e dorëzuar në përputhje me nënparagrafin 4 të Nenit 35 të Ligjit mbi Tatimin në të Ardhurat e Korporatave për t’u kthyer në llogaritjen e tatimit dhe kryerjen e pagesave në bazë të një përqindje të qarkullimit sikurse është paraparë në nënparagrafin 2.1. të Nenit 35 të Ligjit mbi Tatimin në të Ardhurat e Korporatave. Shih nënparagrafin 3.4 i nenit 8 të udhëzimit administrativ Nr. 15/2010.

Kërkesë e dorëzuar në përputhje me nënparagrafin 3.2 të Nenit 33 të Ligjit mbi Tatimin në të Ardhurat Personale që lidhet me ndryshimin nga mbajtja e librave dhe regjistrimeve sipas Nenit 33 të Ligjit mbi Tatimin në të Ardhurat Personale në mbajtjen e librave dhe regjistrimeve sikurse kërkohet me Nenin 34 të Ligjit mbi Tatimin në të Ardhurat Personale. Shih nënparagrafin 3.5 i nenit 8 të udhëzimit administrativ Nr. 15/2010.

Kërkesë e dorëzuar në përputhje me nënparagrafin 2.2 të Nenit 43 për të kërkuar kthimin e raportimit të të ardhurave dhe pagesës së tatimit në përputhje me nënparagrafin 2.1 të Nenit 43 të Ligjit mbi Tatimin në të Ardhurat Personale. Shih nënparagrafin 3.6 i nenit 8 të udhëzimit administrativ Nr. 15/2010.

278

Kërkesë e dorëzuar në përputhje me nënparagrafin 5 të Nenit 10 të Ligjit mbi Tatimin në të Ardhurat Personale që lidhet me ndryshimin e metodës së regjistrimit të stokut. Shih nënparagrafin 3.7 i nenit 8 të udhëzimit administrativ Nr. 15/2010.

Kërkesë për të mbajtur regjistrime të centralizuara. Shih nenin 17, paragrafi 8 dhe nënparagrafin 3.8 i nenit 8 të udhëzimit administrativ Nr. 15/2010.

Çështje për Certifikatën e TVSh-së dhe koeficientit të kreditimit të parapara në nënparagrafin 3.9 i nenit 8 të udhëzimit administrativ Nr. 15/2010.

Çështje tjera për të cilat mund të lëshohet një vendim shpjegues individual. Shih nënparagrafin 3.10 i nenit 8 të udhëzimit administrativ Nr. 15/2010. Të dini se Drejtori i Përgjithshëm ka mundësinë të refuzojë lëshimin e një vendimi shpjegues individual në raste të caktuara.

Ju lutemi përshkruani në mënyrë koncize natyrën e vendimit shpjegues të kërkuar: _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________

(Udhëzimi Administrativ Nr. 15/2010) A. PASQYRË E FAKTEVE Jep informatat e kërkuara me nënparagrafin 5.1 i nenit 8 të udhëzimit administrativ Nr. 15/2010. 1. Informatat e personit që bën kërkesën Emri:________________________________________________________________________ Adresa: _____________________________________________________________________________ Numri Fiskal: _____________________________________________________________________________ 2. Personi për kontakt nëse ATK ka ndonjë pyetje apo i duhen informata tjera Emri: _____________________________________________________________________________ Telefoni: _____________________________________________________________________________ Pozita: _____________________________________________________________________________ 3. Informatat për personin(at) që do të preken me këtë vendim shpjegues. Emri: _____________________________________________________________________________ Adresa: _____________________________________________________________________________ Numri Fiskal: _____________________________________________________________________________ Shtoni listën nëse duhet.

279

B. PËRSHKRIMI I FAKTEVE DHE INFORMATAVE TJERA QË LIDHEN ME TRANSAKSIONI

APO ÇËSHTJEN PËR TË CILËN NJË VENDIM SHPJEGUES ËSHTË KËRKUAR (Udhëzimi Administrativ Nr. 15/2010)

Informatat e përgjithshme që lidhen me të gjitha kërkesat. Shih paragrafi 5 i nenit 8 të udhëzimit administrative Nr. 15/2010. Një sqarim i çështjes apo transaksionit për të cilin kërkohet vendim shpjegues, përfshirë një deklarim të plotë të fakteve dhe informatave tjera që lidhen me transaksionin apo çështjen për të cilin është kërkuar vendimi shpjegues. Shih nënparagrafin 5.3 i nenit 8 të udhëzimit administrativ Nr. 15/2010. Një analizë e fakteve dhe rrethanave që lidhen me këtë çështje apo transaksion për të cilin kërkohet vendim shpjegues, përfshirë konkluzionin e kërkuesit se s’pret trajtimin e tatimit lidhur me çështjen apo transaksionin. Konkluzioni i kërkuesit duhet të bazohet në një autorizim ligjor, të atillë si një nen specifik i ligjit tatimor, i cili është cituar në analizë. Çdo përcaktim i kundërt me konkluzionin e arritur nga kërkuesi duhet të përfshihet në analizë, për aq sa kërkuesi është në dijeni për përcaktimet e tilla të kundërta. Nëse dokumentet e përfshira në kërkesë mbështesin konkluzionin e arritur, arsyet për të cilat ato janë t aplikueshme duhet të përfshihen në analizën e dorëzuar. Shih nënparagrafin 5.5 i nenit 8 të udhëzimit administrativ Nr. 15/2010. Informatat specifike që lidhen me kërkesat sipas paragrafëve 3.3 deri 3.6 i nenit 8 të udhëzimit administrative Nr. 15/2010. Krahas informatave të përgjithshme të mësipërme kërkesa për vendim shpjegues duhet të përmbajë një deklarim lidhur me aktivitetin ekonomik të pritur dhe rezultatet për vitin kalendarik të tanishëm dhe të mëvonshëm me deklarim apo dokumentacion mbështetës që sqaron bazën për aktivitet ekonomik dhe rezultatet e parapara. Shih paragrafin 6.1.1 i nenit 8 të udhëzimit administrativ Nr. 15/2010. Informatat specifike që lidhen me kërkesat sipas paragrafit 3.7 i nenit 8 të udhëzimit administrativ Nr. 15/2010. Krahas informatave të përgjithshme të mësipërme kërkesa për vendim shpjegues duhet të përmbajë me sa vijon: një deklarim lidhur me aktivitetin ekonomik të pritur dhe rezultatet për vitin kalendarik të tanishëm dhe të mëvonshëm me deklarim apo dokumentacion mbështetës që sqaron bazën për aktivitet ekonomik dhe rezultatet e parapara. Shih nënparagrafin 6.2.1 i nenit 8 të udhëzimit administrativ Nr. 15/2010. një përshkrim të kompletuar dhe të saktë të metodës së mbajtjes së stokut për të cilin është kërkuar autorizimi. Shih nënparagrafin 6.2.3 i nenit 8 të udhëzimit administrativ Nr. 15/2010. arsyen afariste për të cilën ndryshimi i metodës së mbajtjes së stokut është kërkuar dhe ndikimin e ndryshimit në përcaktimet e mëvonshme tatimore. Shih nënparagrafin 6.2.4 i nenit 8 të udhëzimit administrativ Nr. 15/2010; dhe nëse metoda e vlerësimit të stokut është ndryshuar në lidhje me ndryshimin e metodës së mbajtjes së stokut, një përshkrim komplet të metodës së propozuar në vlerësimin e stokut, arsyet për adoptimin e metodës dhe ndikimin e atij ndryshimi në përcaktimet e mëvonshme tatimore. Shih nënparagrafin 6.2.5 i nenit 8 të udhëzimit administrativ Nr. 15/2010.

280

Informatat specifike që lidhen me kërkesat sipas paragrafit 3.8 i nenit 8 të udhëzimit administrativ Nr. 15/2010. Krahas informatave të përgjithshme të mësipërme kërkesa për vendim shpjegues duhet të përmbajë: identifikimin e vendit qendrore ku mbahen regjistrimet. Shih nënparagrafin 6.3.1 i nenit 8 të udhëzimit administrativ Nr. 15/2010; një përshkrim të detajuar se si do të merren informatat nga secila vend individual në vendin qendrore (nëse të dhënat nuk merren në vendin qendror në mënyrë elektronike, një përshkrim se si do të barten të dhënat nga secila vend në vendin qendror dhe metoda e sigurimit se të dhënat e bartura kanë hyrë në sistemin qendror me kohë dhe saktësi). Shih nënparagrafin 6.3.2 i nenit 8 të udhëzimit administrativ Nr. 15/2010; shpeshtia e bartjes së të dhënave dhe një përshkrim i kompletuar i fajllave (dosjeve) që do të mbahen në vendin qendror, përfshirë një përshkrim se si të dhënat e vendit individual do të inkorporohen në fajllat qendror. Shih nënparagrafin 6.3.3 i nenit 8 të udhëzimit administrativ Nr. 15/2010.; ; dhe një përshkrim i regjistrimeve që do të mbahen në nivelin lokal, nëse ka. Shih nënparagrafin 6.3.4 i nenit 8 të udhëzimit administrativ Nr. 15/2010; dhe një përshkrim se si të dhënat nga vendet individuale do të identifikohen në sistemin qendror. Shih nënparagrafin 6.3.5 i nenit 8 të udhëzimit administrativ Nr. 15/2010. C. ÇËSHTJET PROCEDURALE

(Udhëzimi Administrativ Nr. 15/2010) 1. Jepni deklarimet e kërkuara më poshtë: ___Po___ Jo ___N/A Nëse kërkesa ka të bëjë më një transaksion të kryer, a ka dorëzuar tatimpaguesi deklaratën për vitin në të cilin transaksioni është kryer? Shih paragrafin 2 i nenit 8 të udhëzimit administrativ Nr. 15/2010. ___Po ___ Jo A përfshinë kërkesa një çështje që është nën inspektim (kontroll), nën ankesë, apo në process gjyqësor apo çështje tjera për të cilat përgjithësisht nuk lëshohen vendime shpjeguese individuale? Shih paragrafin 4 i nenit 8 të udhëzimit administrativ Nr. 15/2010. ___Po ___ Jo A keni dërguar kërkesë përpara (si tatimpagues, përfaqësues i tatimpaguesit, person i lidhur, apo paraardhës) për të njëjtën çështje apo të ngjashme për të njëjtin person? (Shih nënparagrafin 5.7 i nenit 8 të udhëzimit administrativ Nr. 15/2010.) Nëse po, dhe nëse kërkesa aktualisht është në pritje, ju lutemi jepni informatat mbi numrin pasues dhe datën e dorëzimit. _____________________________________________________________________________ Nëse po, dhe nëse ATK më parë ka lëshuar vendim shpjegues për kërkesën, ju lutemi jepni informatat për numrin e përpunuar të vendimit shpjegues dhe datën e lëshimit . _____________________________________________________________________________ ___Po ___ Jo ___ N/A A do të ndikohet ndonjë deklaratë e personit që kërkon vendimin shpjegues nga vendimi? Nëse po, ju lutemi jepni informatat mbi llojin e deklaratës dhe vitit me

281

të cilin lidhet, duke ndjek shembullin: Deklarata e tatimit në të ardhurat e korporatave për VF FY 2010 (Shih nënparagrafin 5.8 i nenit 8 të udhëzimit administrativ Nr. 15/2010.) _____________________________________________________________________________ Sinqerisht i juaji, ____________________ _______________________ Nënshkrimin Data (Vendosni emrin e tatimpaguesit apo përfaqësuesit të autorizuar të tatimpaguesit) DEKLARIM: Ky deklarim duhet të nënshkruhet nga tatimpaguesi, e jo nga përfaqësuesi i tatimpaguesit. Deklaroj se ka shqyrtuar këtë kërkesë, përfshirë dokumentet shoqëruese dhe duke u bazuar në njohuritë dhe besimin më të mirë, kërkesa përmban të gjitha faktet relevante që lidhen me kërkesën dhe faktet e tilla janë të vërteta, të sakta dhe komplete. Sinqerisht i juaji, ____________________ _______________________ Nënshkrimin Data (Vendosni emrin e tatimpaguesit)

(Udhëzimi Administrativ Nr. 15/2010) TË BASHKËNGJITURAT 1. Autorizimi me shkrim, nëse përfaqësuesi i tatimpaguesit do të nënshkruajë kërkesën për vendim shpjegues individual apo do të dalë para ATK-në në lidhje me kërkesën. 2. Kopjet e vërteta të të gjitha kontratave, marrëveshjeve dhe dokumenteve tjera të aplikueshme që lidhen me çështjet për t cilat është kërkuar vendimi shpjegues. Nëse ndonjë dokument është në një gjuhë që nuk konsiderohet të jetë gjuhë zyrtare e Kosovës, duhet të shoqërohet me një përkthim zyrtar në një gjuhë zyrtare të Kosovës. Ju lutemi specifikoni numrin e faqeve të bashkëngjitura ________ Shih nënparagrafin 5.4 të udhëzimit administrativ Nr. 15/2010. 3. Kopjet e vërteta të pasqyrave financiare1 për periudhën tatimore të kaluar dhe periudhën e tanishme tatimore përfshirë muajin para kërkesës së vendimit shpjegues, nëse kërkesa për vendim shpjegues individual lidhet me shpërndarje apo riorganizim të korporatës. Shih nënparagrafin 5.6 të udhëzimit administrativ Nr. 15/2010. 4. Për vendimet shpjeguese individuale që lidhen me paragrafët 3.3. deri 3.6 të udhëzimit administrativ Nr. 15/2010:

kopjet e vërteta të pasqyrave financiare1 për tri vitet kalendarike para vitit për të cilin është kërkuar ndryshimi. Shih nënparagrafin 6.1.2 të udhëzimit administrativ Nr. 15/2010.

kopjet e të gjitha deklaratave tatimore të dorëzuara gjatë tri viteve kalendarike para vitit për të cilin është kërkuar ndryshimi. Ju lutemi specifikoni vitet për të cilat janë bashkëngjitur deklaratat tatimore _________, _________, _________ . Shih nënparagrafin 6.1.3 të udhëzimit administrativ Nr. 15/2010.

282

5. Për vendime shpjeguese individuale që lidhen me nënparagrafin 3.7 të udhëzimit administrativ Nr. 15/2010.:

kopjet e vërteta të pasqyrave financiare1 për tri vitet kalendarike para vitit për të cilin është kërkuar ndryshimi. Shih nënparagrafin 6.2.1 të udhëzimit administrativ Nr. 15/2010.

kopjet e të gjitha deklaratave tatimore të dorëzuara gjatë tri viteve kalendarike para vitit për të cilin është kërkuar ndryshimi. Ju lutemi specifikoni vitet për të cilat janë bashkëngjitur deklaratat tatimore_________, _________, _________ . Shih nënparagrafin 6.2.1 të udhëzimit administrativ Nr. 15/2010.

Regjistrim i plotë dhe i detajuar i stokut. Shih nënparagrafin 6.2.2 të udhëzimit administrativ Nr. 15/2010.

6. Informata tjera që konsiderohen të aplikueshme për kërkesën. Shih nënparagrafin 5.10 të udhëzimit administrativ Nr. 15/2010. Ju lutemi specifikoni çka është bashkëngjitur në kërkesën tuaj krahas informatave të mësipërme: _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ 7. Evidenca për taksën e paguar. Shih nënparagrafin 5.9 dhe paragrafin 10 të udhëzimit administrativ Nr. 15/2010. _____________ 1 Pasqyrat financiare përbëjnë ato të audituara nga një auditor i jashtëm (nëse pasqyrat e tilla financiare kërkohen), bilanci i gjendjes, pasqyra e fitimit dhe humbjes dhe çdo shënim sqarues i shoqëruar me pasqyrat financiare

283

LIGJI NR. 03/L- 146 - PËR TATIMIN MBI VLERËN E SHTUAR


Në mbështetje të nenit 65 (1) te Kushtetutës së Republikës së Kosovës, Miraton

LIGJ PËR TATIMIN MBI VLERËN E SHTUAR

284

KREU I - DISPOZITAT E PËRGJITHSHME

Neni 1- Qëllimi (Ligji Nr. 03/L-146)

Ky ligj rregullon sistemin e tatimit mbi vlerën e shtuar (TVSH-në) në territorin e Republikës së Kosovës.

Neni 1 Qëllimi

(Udhëzimi Administrativ 10/2010)

Qëllimi i këtij Udhëzimi Administrativ është përcaktimi i procedurave dhe kërkesave për zbatimin e Ligjit nr 03/L-146, në Republikën e Kosovës.

Neni 2 - Përkufizimet (Ligji Nr. 03/L-146)

1. Shprehjet e përdorura në këtë ligj kanë këtë kuptim:

1.1. ATK - Administrata Tatimore e Kosovës.

1.2. TVSH - tatimi mbi vlerën e shtuar i cili përfshinë aplikimin e tatimit të përgjithshëm në konsum për mallra dhe shërbime, që është saktësisht proporcional me çmimin e mallrave dhe shërbimeve. TVSH llogaritet në këtë çmim sipas normës së aplikueshme, ngarkohet në fazat e ndryshme të prodhimit, shpërndarjes dhe ciklit jetësor të tregtisë së mallrave dhe shërbimeve, dhe që në fund bartet nga konsumatori i fundit.

1.3. Drejtor – Drejtori i Përgjithshëm të Administratës Tatimore të Kosovës.

1.4. E drejta in rem - para së gjithash është një e drejtë që e dhuron pronari i saj për të shfrytëzuar dhe fituar beneficionet (të mirat) e pasurisë së paluajtshme. Format e të drejtave in rem janë usufrukti dhe lizingu afatgjatë dhe të drejtat e tjera të ngjashme siç janë definuar në legjislacionin e Kosovës. Hipoteka dhe barra nuk konsiderohen si e drejtë in rem.

1.5. Mallrat kapitale - mallrat si pajisjet apo makineritë e shfrytëzuara për prodhimin e mallrave dhe sherbimeve të tjera me jetë të dobishmerisë për një apo me

285

shumë vite të siguruara për çmimin kushtues të barabartë ose më të lartë se njëmijë (1.000) €.

1.6. Pasuri e prekshme - çdo pasuri që nuk është pasuri e paprekshme dhe përfshin:

1.6.1. interesi në pasurinë e patundshme; 1.6.2. të drejtat in rem që i japin poseduesit të atyre të drejtave një të drejtë për përdorimin e pasurisë së patundshme; dhe 1.6.3. aksionet ose interesi i barabartë me aksionet që i japin poseduesit de jure ose de facto të drejtën e pronësisë ose të posedimit të pasurisë së patundshme, apo të ndonjë pjese të pasurisë së patundshme.

1.7. Pasuri e paprekshme - patentat, të drejtat e autorit, licencat, të drejtat ekskluzive dhe pasuritë tjera që përbëhen vetëm nga të drejtat, por që nuk kanë formë fizike. 1.8. Konsiderata - çdo veprim ose akti i heqjes dorë në lidhje me furnizimin e mallrave ose shërbimeve, dhe duhet të përfshijë çdo shumë që është e pagueshme ose mallrat e pranuara nëpërmes të transasksionit barter. 1.9. Transaksioni barter – një transaksion i cili involvon dy palë, ku njëra palë siguron për palën tjetër mallin, shërbimin, ose asetin me përjashtim të parave të gatshme, në këmbim për mallin, shërbimin ose mjetin me përjashtim të parave të gatshme. 1.10. Aktiviteti ekonomik- çdo aktivitet te prodhuesve, tregtarëve ose personave që furnizojnë mallra dhe shërbime, duke përfshirë aktivitetet e minierave dhe ato bujqësore, si dhe aktivitetet e profesioneve. Eksploatimi në baza të vazhdueshme i pasurive të prekshme ose të pa prekshme me qëllim të sigurimit të të ardhurave në veçanti duhet të konsiderohet si një aktivitet ekonomik.

1.11. Punëdhënës- çdo person i cili paguan rroga dhe përfshinë: 3

1.11.1. një autoritet publik; 1.11.2. një organizatë biznesi; 1.11.3. një njësi të përhershme të jo rezidentëve sikur që është definuar sipas Legjislacionit mbi tatimin në të ardhurat e korporatave; 1.11.4. një organizatë jo qeveritare; 1.11.5. një organizatë ndërkombëtare; 1.11.6. një qeveri të huaj; dhe 1.11.7. një person fizik i cili paguan rroga gjatë rrjedhës së zhvillimit të biznesit në Kosovë.

1.12. I punësuar- personin fizik i lidhur me punëdhënësin nëpërmjet kontratës të punësimit ose me çdo lidhje tjetër ligjore qe krijon marrëdhënien punëdhënës i punësuar qe ka te bëjë me kushtet e punës , pagesën dhe detyrimin e punëdhënësit , pavarësisht prej asaj se a është bërë puna me kontratë, me marrëveshje të tjera

286

komerciale, apo me marrëveshje të shkruar apo të pa shkruar. i punësuari përfshinë të gjithë zyrtarët publik dhe anëtarët e organeve ekzekutive, përfaqësuese dhe juridike.

1.13. Me qëndrim në Kosovë - një person që ka një vend të biznesit ose një njësi fikse, ose në mungesë të këtij vendi të biznesit ose njësisë fikse, ka një vend ku ai e ka adresën e tij të përhershme ose ku zakonisht banon në Kosovë. 1.14. Derogimi - për qëllime të zbatimit të këtij Ligji, derogim nënkupton moszbatimin apo përjashtimin nga rregulla e përgjithshme apo standarde e dispozitës së këtij Ligji. 1.15. Rabati - zbritja e paguar për blerësit pas ndodhjes së transaksionit. Shembujt përfshijnë ripagesën totale apo të pjesërishme të parave nga shitësi për mallrat e kthyera ose për mospërshtatjen me kualitetin e mallrave. 1.16. Zbritjet - zbritja nga lista ose të çmimit të reklamuar të mallit apo shërbimit që është në dispozicion për blerësit në kushte specifike. Shembujt përfshijnë zbritjet e parave të gatshme, zbritjet për pagesa të shpejta, zbritjet në vëllim, skontot tregtare. 1.17. Pajisja Elektronike Fiskale (FED) - për qëllim të këtij ligji termi “Pajisja Elektronike Fiskale “ përfshinë pajisjet elektronike si regjistruesit e arkave fiskale dhe pajisjet e pikave elektronike te shitjes të cilat licencohen dhe autorizohen nga organet kompetente të Ministrisë së Financave në mënyrë që të njihen si të fiskalizuara. Këto pajisje shfrytëzojnë memoriet e zhvilluara elektronike të integruara në regjistruesit e arkave ose sistemet e zhvilluara me bazë kompjuterike për regjistrimin e transaksioneve të shitjes, printimet e tyre nëpërmes të printerëve fiskal dhe çertifikimin e tyre nëpërmes të pajisjeve fiskale elektronike për nënshkrim dhe pajisjeve të ngjashme. Pajisja Fiskale Elektronike shfrytëzohet për lëshimin e kuponëve fiskal për të hyrat. Lëshimi i kuponëve për të hyrat nuk varet nga mënyra e pagesës (pagesa me para të gatshme, pagesa me kartelën e kreditit ose ndonjë instrument ekuivalent i pagesës p.sh me çek).

1.18. Rimbursimi për mallin e kthyer - rimbursimin e çmimit total apo të pjesërishëm të shitjes të një artikulli (malli), i cli kthehet pasi që çmimi i tij i shitjes të jetë regjistruar në Pajisjen Elektronike Fiskale në pajtueshmëri me këtë ligj. 1.19. Cash Back - është instrument bankar nëpërmes të së cilit klienti pas blerjes së mallrave e shfrytëzon kartelën e debitit për të paguar mallrat e blera dhe në të njëjtën kohë bënë tërheqje të parave të gatshme nga llogaria e tij nëpërmes të arkëtarit. Këto dy veprime bëhen me një Kartelë të Pagesës. 1.20. Tatimi i llogaritur- TVSH-në në furnizimet të cilat i bënë personi i tatueshëm ose mallrat që i eksporton personi i tatueshëm.

287

1.21. Tatim i zbritshëm- nënkupton:

1.21.1.obligimin e TVSH-së ose TVSH-në e paguar nga personi i tatueshëm në lidhje me mallrat apo shërbimet e furnizuara ose që do t’i furnizohen atij nga personi tjetër i tatueshëm; dhe 1.21.2. obligimi i TVSH-së ose TVSH e paguar nga personi i tatueshëm në lidhje me mallrat e importuara.

1.22. Furnizim i tatueshëm- çdo furnizim me mallra ose shërbime të bëra në mbështetje të çdo veprimtarie ekonomike të zhvilluar në Kosovë, e që nuk është një furnizim i liruar. 1.23. Furnizim i liruar- çdo furnizim të mallrave ose shërbimeve të bëra në mbështetje të çdo aktiviteti ekonomik të zhvilluar në Kosovë, për të cilin personi i tatueshëm – furnizuesi nuk e ka të drejtën të ngarkojë konsumatorin ose blerësin me TVSH.

1.24. Entitet- nënkupton;

1.24.1. një korporatë ose një organizatë tjetër biznesi e cila e ka statusin e personit juridik siç është definuar në legjislacionin mbi organizatat biznesore; 1.24.2. një organizatë biznesi që vepron me mjetet me pronësi publike apo shoqërore, 1.24.3. një organizatë jo qeveritare; dhe 1.24.4. njësinë e përhershme të një jo rezidenti.

Termi entitet nuk përfshinë një ndërmarrje personale të biznesit apo një ortakëri.

1.25. Person - një person fizik, person juridik ose një entitet dhe për qëllime të TVSH-së, përfshin një ortakëri dhe një grupim të personave. 1.26. Person juridik - një korporatë ose një organizatë tjetër biznesi që e ka statusin e personit juridik sipas Ligjit mbi organizatat biznesore dhe legjislacionit tjetër të aplikueshëm në Kosovë. 1.27. Ortakëri- ortakëria e përgjithshme dhe ortakërinë e kufizuar që nuk është person juridik sipas Ligjit mbi organizatat biznesore dhe që në kushte normale ndajnë në mënyrë proporcionale pjesët e kapitalit, të ardhurat, fitimin dhe humbjen në mes të ortakëve të saj. 1.28. Organizatë Jo qeveritare në Kosovë - çdo fondacion, shoqatë ose organizatë e regjistruar si organizatë jo qeveritare sipas Legjislacionit që rregullon regjistrimin dhe funksionimin e organizatave jo qeveritare në Kosovë. 1.29. Grupimi i personave për qëllime të TVSH-së” një asociacion i personave të krijuar për qëllim të përbashkët për të zhvilluar një aktivitet ekonomik të veçantë, duke përfshirë konsorciumin mirëpo duke përjashtuar ortakëritë.

288

1.30. Momenti i ngarkimit me TVSH - ngjarja nëpërmes të së cilës plotësohen kushtet ligjore të nevojshme që TVSH-ja të bëhet e ngarkueshme. 1.31. Ngarkimi me TVSH - kur ATK sipas këtij ligji, në momentin e dhënë e fiton të drejtën që të kërkojë TVSH-në nga personi i obliguar që ta paguaj atë, edhe pse koha e pagesës mund të shtyhet. 1.32. Faturë tatimore - një faturë ose ndonjë dokument tjetër i kërkuar në kreun 15 të këtij Ligji, që duhet të lëshohet nga një person i tatueshëm apo jo i tatueshëm në lidhje me furnizimin e mallrave dhe shërbimeve. 1.33. Notë krediti – dokument i lëshuar për qëllim të një rregullimi nga personi i tatueshëm për pranuesin e mallrave ose shërbimeve, pasi që të jetë lëshuar fatura tatimore ose një dokument që shërben si faturë, ku shuma e TVSH-së së ngarkuar në faturën tatimore ose në dokumentin që shërben si faturë, e tejkalon obligimin real të TVSH-së për atë furnizim të tatueshëm. 1.34. Notë debiti - dokument i lëshuar për qëllim të një rregullimi, nga personi i tatueshëm për pranuesin e mallrave ose shërbimeve, pasi që të jetë lëshuar fatura tatimore ose një dokument që shërben si faturë, ku shuma e TVSH-së së ngarkuar në faturën tatimore ose në dokumentin që shërben si faturë është më e ulët se obligimi real i TVSH-së për atë furnizim të tatueshëm. 1.35. Kuponi fiskal, kuponi - dokument që i ka disa, por jo të gjitha tiparet e faturës të referuar në kreun 15 të këtij ligji dhe prandaj nuk mundet të shfrytëzohet si evidencë për të drejtën e zbritjes së tatimit të zbritshëm të TVSH-së të referuar në kreun 13 të këtij ligji. 1.36. Eksporti dhe eksportimi - mallrat që dalin nga Kosova. Për qëllime të këtij ligji eksport gjithashtu nënkupton vendosjen e mallrave në zonën e lirë ose në procedurat doganore ose aranzhimet që kanë të njëjtin efekt. 1.37. Import, i importuar dhe importimi - mallrat që hyjnë brenda Kosovës. Për qëllime të këtij ligji import gjithashtu nënkupton vendosjen e mallrave në qarkullim të lirë nga zona e lirë në Kosovë ose procedura doganore ose aranzhimet që kanë të njëjtin efekt. 1.38. Dokument Unik Doganor - dokumenti që ka formën e përcaktuar me Legjislacion Doganor i cili shfrytëzohet brenda strukturës së tregtisë së mallrave me shtetet e treta duke përfshirë Procedurat e Doganës të lidhura me këtë tregti. Procedura doganore, aranzhimet doganore, depot doganore, dhe terminologjia tjetër doganore si p.sh zonat e lira, deponimi i përkohshëm, regjimi i pezullimit, përpunimi i brendshëm dhe i jashtëm, ri importimi, transporti ndërkombëtar dhe të tjera”e kanë kuptimin siç është përcaktuar nga Legjislacioni Doganor në fuqi.

289

1.39. Qarkullimi, Furnizimet totale - furnizimet e bëra nga një person dhe përfshin furnizimet e tatueshme dhe të liruara sikur që janë definuar në këtë Ligj; 1.40. Skema e normës së sheshtë për bujqit- skema e tatimimit që ka për qëllim të bëjë thyerjen e tatimit mbi vlerën e shtuar të ngarkuar në blerjet e mallrave dhe shërbimet e bëra nga bujqit me normë të sheshtë, duke shtuar një shumë shtesë në çmimin e furnizimeve të bëra nga këta bujq për blerësit e tyre-personat e tatueshëm. Kjo shumë shtesë llogaritet si përqindje e çmimit dhe quhet përqindja e normës së sheshtë, e cila varion varësisht nga kategoria e aktivitetit të bujqësisë. Përqindjet e normës së sheshtë definohen duke u bazuar në të dhënat statistikore relevante makro-ekonomike, të cilat mundësojnë llogaritjen e kompensimit të TVSH-së së zbritëshme në blerjet e bëra nga bujqit me normë të sheshtë. 1.41. Bujku me normë të sheshtë - bujku që i nënshtrohet skemës së normës së sheshtë siç është referuar në nenin 60 të këtij Ligji.

1.42. Kosovë - Republika e Kosovës.

1.43. Bordi i Pavarur për Rishqyrtim – Bordi i themeluar sipas Ligjit mbi Administratën Tatimore dhe Procedurat, për ti shqyrtuar ankesat e tatimpaguesve.

Neni 3 - Objekti i tatuarjes (Ligji Nr. 03/L-146)

1. TVSH duhet të ngarkohet në pajtueshmëri me dispozitat e këtij ligji, mbi:

1.1. furnizimin e mallrave dhe shërbimeve të bëra për konsideratë brenda territorit të Kosovës nga personi i tatueshëm që vepron si i tillë, sikur që është paracaktuar në nenin 4 të këtij Ligji; dhe 1.2. importimin e mallrave në Kosovë.

2. TVSH në importime duhet të ngarkohet dhe të bëhet e pagueshme në pajtueshmëri me rregullimet për detyrimet doganore.

290

KREU II - PERSONAT E TATUESHËM

Neni 4 - Personat e tatueshëm (Ligji Nr. 03/L-146)

1. Person i tatueshëm është secili person i cili është, ose kërkohet që të regjistrohet për TVSH dhe i cili në mënyrë të pavarur zhvillon një aktivitet ekonomik në Kosovë në mënyrë të rregullt apo jo të rregullt, pavarësisht nga qëllimi ose rezultati i atij aktiviteti ekonomik. Çdo aktivitet i prodhuesve, tregtarëve ose personave që furnizojnë mallra ose shërbime, duke përfshirë aktivitetet e minierave dhe ato bujqësore, të profesioneve, duhet të konsiderohet si “Aktivitet ekonomik”. Eksploatimi i pasurisë së prekshme dhe të pa prekshme me qëllim të krijimit të të ardhurave nga ato në baza të rregullta, në veçanti duhet të konsiderohet si një aktivitet ekonomik. 2. Në paragrafin 1 të këtij neni, kuptimi i shprehjes “në mënyrë të pavarur“ përjashton nga TVSH personat e punësuar apo personat tjerë, me sa ata janë të lidhur me punëdhënës nëpërmes të kontratës së punësimit ose me ndonjë detyrim tjetër ligjor që krijon marrëdhënien punëdhënës i punësuar dhe ka të bëjë me kushtet e punës, pagesën dhe përgjegjësitë e punëdhënësit. 3. Autoritetet e nivelit qendror dhe lokal dhe organet tjera të rregulluara me ligj, nuk duhet të konsiderohen si persona të tatueshëm në lidhje me aktivitetet ose transaksionet në të cilat angazhohen si autoritete publike, edhe atëherë kur mbledhin tagra, taksa, kontribute ose pagesa në lidhje me ato aktivitete ose me ato transaksione. Mirëpo kur ato angazhohen në aktivitetet ose transaksionet e përkufizuara në Aneksin 1 të këtij ligji, në lidhje me këto aktivitete ose me këto transaksione ato duhet të konsiderohen si persona të tatueshëm, me kusht që këto aktivitete të mos zhvillohen në shkallë shumë të ulët sa që të jenë të papërfillshme, ose nëse zhvillohen nga personat juridik apo fizik, ku personat e tillë nuk do të ishin të obliguar të regjistrohen për qëllime të TVSH-së, sikur që është referuar në nenin 6 të këtij ligji. 4. Organet e organizatave Ndërkombëtare, Shtetet e huaja dhe agjencionet e tyre nuk duhet të konsiderohen si persona të tatueshëm në lidhje me aktivitetet ose transaksionet e ngjashme apo identike me ato të përmendura në paragrafin 3 të këtij neni, edhe nëse ato pranojnë pagesa në lidhje me ato aktivitete. Mirëpo agjencionet e shteteve të huaja duhet të konsiderohen si persona të tatueshëm në lidhje me ato aktivitete ose transaksione kur trajtimi i tyre në shtetin e tyre mundë të qonte në konsiderimin e këtyre aktiviteteve sikur janë zhvilluar nga personi i tatueshëm.

291

Neni 2 Personi cili Kërkohet të Regjistrohet dhe të Përfshihet në Regjistrin e TVSH-

së (Udhëzimi Administrativ 10/2010)

1. Person i tatueshëm është cilido person fizik ose juridik i cili është i detyruar të regjistrohet për TVSH. Një person është i detyruar për t’u regjistruar për TVSH, kur personi në mënyrë të pavarur kryen aktivitetet ekomomik në mënyrë të rregullt apo të parregullt në Republikën e Kosovës, në pajtim me nenin 4 të Ligjit dhe qarkullimi i të cilit ( duke përfshirë edhe qarkullimin e furnizimeve të liruara të TVSH-së) në tërësi për 12 muajt e kaluar, e tejkalon pragun prej 50.000 euro. Në muajin kur tejkalohet pragu llogaritet për periudhë dymbëdhjetë mujore (12) të llogaritjes. 2. Personi i tatueshëm duhet të ketë numrin fiskal të lëshuar nga ATK, i cili do ti paraprijë regjistrimit për TVSH. Aktiviteti ekonomik siç është referuar në paragrafin 1 duhet në veçanti ti referohet aktivitetit të vazhdueshëm i cili kryhet me qëllim të kryerjes së furnizimeve për konsideratë, pa marrë parasysh qëllimin ose rezultatin e atij aktiviteti ekonomik. ATK mund t’i kërkoi aplikuesit të dërgoi dëshmi për qëllimet e tij për kryerjen e një aktiviteti ekonomik. 3. Personi i tatueshëm që është i detyruar të regjistrohet por që ende nuk është regjistruar për TVSH duhet të dërgoi aplikacionin për regjistrim në Zyrën e Shërbimeve për Tatimpagues në Regjionin përkatës, brenda 15 ditëve kalendarike pasi që të konsiderohet të jetë person i tatueshëm. 4. Pragu i përmendur në paragrafin 1 të këtij neni nuk vlen për personat që nuk janë të themeluar në Kosovë. Personat e tillë janë të detyruar të regjistrohen për TVSH në Kosovë në qofte se ata kryejnë furnizime në Kosovë dhe duhet të emërojnë një përfaqësues tatimor. Personi i tatueshëm duhet të regjistrohet në emrin e tij dhe në emrin e përfaqësuesit tatimor përpara se të kryej ndonjë furnizim duke e pasur vendin e furnizimit në Kosovë. 5. Kur zbatohet procedura e ngarkesës së kundër siç referohet në nën-paragrafin 1.2, 1.3 dhe 1.4 të nenit 52 të Ligjit aty është se pranuesi është i detyruar të paguajë TVSH-në, furnizuesi nuk është i detyruar të regjistrohet për TVSH në Kosovë ose të emëroj një përfaqësues tatimor siç përmendet në Paragrafin 4 i nenit të udhëzimit.

Neni 5 - Certifikata për import dhe eksport (Ligji Nr. 03/L-146)

1. Çdo person i përfshirë në aktivitete ekonomike, para se të bëjë aktivitetin e tij të parë të eksportit apo importit, duhet që më parë të njoftojë ATK-në mbi aktivitetin e tillë dhe duhet të kërkojë certifikatën për këtë aktivitet.

292

2. ATK do të përcaktoj procedurat dhe kushtet për marrjen e certifikatës së tillë.

Neni 7 Certifikatat e Import/Eksportit

(Udhëzimi Administrativ 10/2010) 1.Personat të cilët dëshirojnë të përfshihen në veprimtari të import/eksportit, kërkohet të marrin një certifikatë import/eksporti para se të ndërmarrin ndonjë aktivitet importi apo eksporti nëse ata:

1.1. importojnë mallra në Kosovë, nëse personi nuk është i regjistruar për TVSH, 1.2. eksportojnë mallra nga Kosova, nëse personi nuk eshte i regjistruar për TVSH,

2. Të gjithë formularët e regjistrimit të import/eksportit duhet të dorëzohen personalisht në zyrën regjionale të ATK-së përgjegjëse për çështje tatimore të biznesit nga një person i autorizuar i biznesit. Formularët e regjistrimit të import/eksportit duhet të shoqërohen më një kopje të dokumenteve të regjistrimit të biznesit, certifikatën e numrit fiskal, dhe identifikimin zyrtar me fotografi (pasaportë, kartë identiteti, etj). 3. Me marrjen e formularit për Regjistrim të importit/eksportit, ATK do të sigurojë se informatat në formularin e regjistrimit janë të sakta dhe se tatimpaguesi ka kryer të gjitha detyrimet tatimore. Nëse ATK përcakton se tatimpaguesi ka të drejtë për certifikatë të Import/Eksportit do të shtypë certifikatën dhe t’ia japë atë tatimpaguesit. Nëse tatimpaguesi nuk është aktual në të gjitha parashtrimet e deklarimeve apo pagesave të tatimeve, nuk do t’i lëshohet certifikatë e importit/eksportit deri në kohën kur tatimpaguesi të bëhet aktual në të gjitha çështjet tatimore, apo është vendosur një marrëveshje zyrtare për pagesë të çdo tatimi të papaguar. 4. Secila certifikatë e import/eksportit do të ketë një numër serik unik në faqen e vet.

Neni 6 - Dispozitat e përgjithshme lidhur me kërkesën për tu regjistruar dhe për të lëshuar Certifikatën e regjistrimit

(Ligji Nr. 03/L-146) 1. Çdo person që i përmbush të gjitha kushtet e përkufizimit mbi personin e tatueshëm të referuar në nenin 4 të këtij Ligji, kërkohet që të regjistrohet për TVSH, nga momenti kur furnizimet totale deri në periudhën e dymbëdhjetë (12) muajve të fundit e tejkalon pragun prej pesëdhjetëmijë (50,000) €. Llogaritja e periudhës dymbëdhjetë (12) mujore, fillon nga muaji në të cilin është tejkaluar pragu. Vetëm pjesa e furnizimit e cila rezulton në tejkalimin e pragut do të merret parasysh për qëllime të TVSH-së. 2. Kur personi të jetë regjistruar për qëllime të TVSH-së, ATK duhet t’i lëshoj atij personi të tatueshëm certifikatën e regjistrimit e cila përmban emrin, numrin e tij fiskal dhe numrin

293

unik të tatimpaguesit të regjistrimit për TVSH dhe adresën apo adresat ku ai person e zhvillon aktivitetin e biznesit. Origjinali, respektivisht kopja e vërtetuar e certifikatës se regjistrimit, duhet të ekspozohet në secilin vend të aktivitetit te biznesit, aty ku mund të shihet dhe lexohet lehtë nga publiku. Forma e certifikatës së regjistrimit duhet të jetë ashtu siç parashihet nga ATK. 3. Personi fizik që zhvillon aktivitet ekonomik të njëjtë apo të ndryshëm dhe ka disa vende të aktivitetit ekonomik brenda Kosovës, për qëllime të këtij Ligji duhet të identifikohet përmes një numri individual dhe unik të regjistrimit për TVSH. Kur një person fizik regjistrohet për qëllime të TVSH-së me një numër personal të identifikimit, ATK duhet t’i lëshoj një certifikatë të regjistrimit sikur që është përcaktuar në paragrafin 2 të këtij neni, e cila përmban emrin, numrin fiskal dhe numrin unik të regjistrimit për TVSH të tatimpaguesit dhe adresën ose adresat e vendeve në të cilat ai person e zhvillon biznesin. 4. Ortakëria dhe grupimi i personave për qëllime të këtij Ligji duhet të identifikohet me një numër të vetëm të regjistrimit për TVSH-së. Për përmbushjen e obligimeve dhe ushtrimin e të drejtave të përcaktuara me këtë Ligj ortakët ose anëtarët e grupit të personave duhet të caktojnë një ortak të përgjithshëm përfaqësues respektivisht anëtar përfaqësues. Kur ortaket ose anëtarët nuk janë ende të regjistruar për qëllime të TVSH-së, ata mund të zgjedhin për tu regjistruar për këtë qellim para regjistrimit të ortakërisë apo grupimit të personave. 5. Personat të cilët nuk janë të vendosur në Kosovë, duhet të regjistrohen për TVSH nga fillimi i zhvillimit të aktivitetit ekonomik në Kosovë pavarësisht nga pragu që është përcaktuar në paragrafin 1 të këtij neni. Personi i tatueshëm i cili nuk është i vendosur në Kosovë, duhet të emërojë përfaqësuesin e tij tatimor sikur që është referuar në paragrafin 5 të nenit 52 të këtij Ligji, në përjashtim të rasteve që paraqiten në nën paragrafin 4 të nenit 52 të këtij Ligji. Personi i tillë tatimor duhet të regjistrohet me emrin e tij dhe në emrin e përfaqësuesit të tij tatimor brenda pesë (5) ditëve pas emërimit si përfaqësues tatimorë dhe para fillimit të aktivitetit ekonomik në Kosovë. 6. ATK duhet të trajtoj sikur të ketë qenë i regjistruar për qëllimet e TVSH-së, çdo person që vazhdon të zhvilloj aktivitet ekonomik të personit të tatueshëm i cili ka vdekur, bankrotuar apo nuk është në gjendje të zhvilloj aktivitet ekonomik, nga data në të cilën personi i tatueshëm ka vdekur, bankrotuar apo nuk është në gjendje të zhvillojë aktivitet ekonomik, derisa personi tjetër të regjistrohet.

Neni 3 Kalimi i Pragut të Shikuarit së Prapthi (Retrospektiv)


1. Me rastin e përllogaritjes së pragut, personi duhet të marrë parasysh shumën totale të të gjitha furnizimeve të tija përgjatë periudhës së 12 muajve të fundit. Furnizime quhen furnizimi i çfarëdo malli dhe shërbimeve me çfarëdo norme, duke përfshirë edhe ato të liruara me të drejtë kreditimi dhe pa të drejtë kreditimi. Personi konsiderohet person i

294

tatueshëm nga momenti kur shuma e gjithëmbarshme e furnizimeve që ai ka kryer brenda 12 muajve të fundit e tejkalon pragun e regjistrimit të paraparë me nenin 6, paragrafi 1 i Ligjit. Shembull: Tatimpaguesi ka kryer këto furnizime gjatë periudhave si më poshtë:

Periudha Qarkullimi Qarkullimi total Dhjetor 2009 7000 7000 Janar 2010 10000 17000 Shkurt 2010 10000 27000 Mars 2010 1000 28000 Prill 2010 5000 33000 Maj 2010 5000 38000 Qershor 2010 1000 39000 Korrik 2010 1000 40000 Gusht 2010 2000 42000 Shtator 2010 2000 44000 Tetor 2010 3000 47000 Nentor 2010 4000 51000 Dhjetor 2010 8000 59000

2. Në rastin e mësipërm, pragu për regjistrim do të tejkalohet në nëntor të 2010-ës sepse në nëntor të 2010-ës e tejkalon qarkullimi prej 50 000 eurove. Për çdo furnizim të bërë nga personi i tatueshëm pas kalimit të pragut do t’i nënshtrohet TVSH-së. Në këtë rast, personi i tatueshëm duhet të aplikojë për regjistrim për TVSH brenda 15 dite pas tejkalimit të pragut. 3. Që nga data kur Ligji ka hyrë në fuqi, kalkulimi i pragut do të bazohet në periudhën e 12 muajve të fundit siç është paraparë në nenin 6 paragrafi 1 i ligjit, e jo me vit kalendarik siç ka qenë në ligjin e mëhershëm të TVSH-së. Nëse qarkullimi i një person i tatueshëm , në datën e hyrjes në fuqi të Ligjit, do të ketë furnizime më të larta se 50 000 euro (brenda periudhës së fundit 12 mujore), do të konsiderohet person i tatueshëm që nga data e hyrjes në fuqi të Ligjit. 4. Sipas nenit 6 paragrafi 1 i Ligjit, nëse një person në 12 muajt e fundit ka pas qarkullim 49 000 euro dhe njëherit ka kryer furnizimin e fundit në vlerë prej 3 000 euro, pjesa e tatueshme e furnizimit të fundit do të jetë vetëm vlera që ka tejkaluar furnizimet e përgjithshme prej 50 000 euro që në këtë rast është shuma 2 000 euro.

295

5. Siç është paraparë me nenin 6 paragrafi 5 i Ligjit, personat jo rezident të cilët do të zhvillojnë aktivitet ekonomik në Kosovë, nuk i nënshtrohen rregullave dhe procedurave që kanë të bëjnë me pragun për regjistrim në TVSH, por do të konsiderohen si persona të tatueshëm që nga momenti i fillimit të aktivitetit të tij ekonomik në Kosovë dhe janë të obliguar të regjistrohen me një përfaqësues tatimor përpara se t’i kryejnë furnizimet në Kosovë, përveç rasteve kur pranuesi është i detyruar të paguajë TVSH-në mbi furnizimet në pajtim me nënparagrafët 1.2, 1.3, 1.4 të nenit 52 të Ligjit.

Neni 6 Certifikata për Regjistrim në TVSH


1. Personi i cili bën kërkesë për regjistrim, në TVSH, të gjithë formularët e regjistrimit në TVSH duhet ti dorëzojë personalisht apo përmes personit të autorizuar të biznesit në zyrën përkatëse regjionale të ATK-së. Formularët e regjistrimit në TVSH duhet të shoqërohen me një kopje të dokumenteve për regjistrim të biznesit, Certifikatën e Numrit Fiskal dhe identifikimin zyrtar me fotografi (pasaportë, kartë identiteti, etj.) 2. Me marrjen e formularit për Regjistrim në TVSH, ATK do të sigurojë se informatat në formularin e regjistrimit janë të sakta dhe se tatimpaguesi ka kryer të gjitha detyrimet tatimore. Përveç kësaj, ATK do të vizitojë secilën vendndodhje të biznesit që tatimpaguesi e ka vënë në listën e formularit të regjistrimit për të siguruar se është dhënë saktësia e të dhënave. ATK do të përcaktojë se a të lëshoj certifikatë të TVSHsë, apo jo, brenda 10 ditëve të punës pas marrjes së Formularit për Regjistrim në TVSH. 3. Nëse ATK përcakton se personi ka të drejtë për certifikatë të TVSH-së, do të njoftojë personin për atë përcaktim jo më larg se ditën e ardhshme të punës pas bërjes së përcaktimit. Personit do t’i jepet mundësia të vizitojë zyrën e shërbimit per ta tërhequr certifikaten e TVSH-së. 4. Secila certifikatë e TVSH-së do të ketë një numër serik unik në faqen e vet. Ai numër serik, i cili është numri i regjistrimit të tatimpaguesit për TVSH, duhet të përfshihet, së bashku me numrin fiskal të tatimpaguesit, në të gjitha faturat e lëshuara nga tatimpaguesi. 5. Nëse ATK zbulon se tatimpaguesi nuk është i rregullt në të gjitha obligimet tatimore apo se informatat në formularin e regjistrimit nuk janë të sakta, ATK do t’i dërgoj një njoftim me shkrim tatimpaguesit se certifikatat e TVSH-së nuk mund të lëshohet. Njoftimi do të informojë tatimpaguesin për arsyet e mos-lëshimit të certifikatës së TVSH-së dhe t’i përkujtojë tatimpaguesit ndëshkimet për angazhimin në transaksionet me TVSH, pa marrë certifikatën e TVSH-së. Njoftimi gjithashtu do t’i ofrojë tatimpaguesit informatat lidhur me të drejtat e ankesës. ATK do t’i dërgoj tatimpaguesit njoftimin me shkrim brenda 2 ditëve pas përcaktimit se certifikatat e TVSh-së nuk do të lëshohet.

296

6. Certifikata e regjistrimit për TVSH (ose kopja e vërtetuar) për personin e tatueshëm, duhet të ekspozohet në të gjitha vendndodhjet e personit të tatueshëm ku ai ushtron veprimtarinë. Certifikata duhet të vendoset në një vend të dukshëm me mundësi leximi për konsumatorin, në të kundërtën personi i tatueshëm do t’i nënshtrohet ndëshkimeve të parapara me Ligjin mbi Administratën Tatimore dhe Procedurat.

Neni 7 - Regjistrimi i obligueshëm – obligimi për të komunikuar ndryshimet e të dhënave të regjistrimit


1. Çdo person, përveç nëse nuk është rregulluar ndryshe me këtë ligj, është i obliguar që të regjistrohet nga momenti i kalimit të pragut që është referuar në në paragrafin 1 të nenit 6 të këtij Ligji dhe duhet të njoftojë ATK-në brenda pesëmbëdhjetë (15) ditëve kalendarike prej momentit kur ka lindur obligimi për regjistrim. Regjistrimi hyn në fuqi prej datës kur tejkalohet pragu. 2. Çdo person i cili nuk e ka bërë njoftimin me kohë dhe nuk është regjistruar me kohë duhet të regjistrohet në mënyrë të detyrueshme nga ATK me efekt retroaktiv qysh nga data e tejkalimit të pragut sikur që është përkufizuar në paragrafin 1 të nenit 6 më lartë.

Neni 5 Regjistrimi i Personave në TVSH nga ATK, kur Personi nuk bën Kërkesë për

Regjistrim (Udhëzimi Administrativ 10/2010)

1. Çdo person i cili ka plotësuar kriteret e nenit 6 të ligjit, dhe nuk është regjistruar për TVSH, do të regjistrohet në mënyrë të detyrueshme nga ATK me efekt retroaktiv nga data kur regjistrimi i tillë është kërkuar siç është përcaktuar në nenin 7 të Ligjit, dhe ATK-ja do të lëshoj Certifikatën e Regjistrimit për TVSH. Nëse ATK-ja e zbulon më vonë se personi i tatueshëm është dashur të regjistrohet me një datë të mëparshme, ai duhet të paguaj TVSH-në për furnizimet që ai i ka bërë nga data e mëparshme.

Neni 8 - Regjistrimi vullnetar (Ligji Nr. 03/L-146)

1. Çdo person që i plotëson kushtet e referuara në nenit 4 të këtij Ligji, por që nuk i plotësojnë kërkesat për regjistrim të referuara në nenin 6 të këtij ligji, e ka të drejtën që të zgjedh për tu regjistruar dhe për këtë duhet të njoftojë ATK-në.

297

2. ATK duhet të regjistroj personin e tillë me efekt nga data e pranimit te kërkesës, nëse personi i cili ka parashtruar kërkesën plotëson kushtet e nenit 4 të këtij Ligji. 3. Tatimpaguesit e regjistruar vullnetarisht i nënshtrohet rregullave të njëjta në lidhje me ndryshimin dhe pushimin e aktivitetit sikurse personat e tatueshëm të regjistruar në pajtueshmëri me nenin 6 të këtij Ligji.

Neni 4 Deklaruesi Vullnetar


1. Çdo person që i plotëson kushtet e referuara në nenit 4 të këtij Ligji, por që nuk i plotësojnë kërkesat për regjistrim të referuara në nenin 6 të këtij ligji, e ka të drejtën që të zgjedh për tu regjistruar në TVSH si person i tatueshëm. Ai duhet që të dorëzojë kërkesë në Shërbimin e Tatimpaguesve në zyrën regjionale përkatëse, për regjistrim vullnetar. 2. ATK duhet të regjistroj personin e tillë me efekt nga data e pranimit te kërkesës në Zyrën e Shërbimit te Tatim paguesve, nëse personi që bën kërkesën plotëson kushtet e nenit 4 të këtij ligji. 3. Tatimpaguesit e regjistruar vullnetarisht i nënshtrohet rregullave të njëjta në lidhje me ndryshimin dhe pushimin e aktivitetit sikurse personat e tatueshëm të regjistruar në pajtueshmëri me nenin 6 të këtij Ligji. Shembull: Nëse një tatimpagues regjistrohet si deklarues vullnetar për TVSh ,meqenëse qarkullimi i ti është me i vogël se pragu 50.000€ gjithsesi duhet te deklaroje deklaratën mujore nga periudha kur është regjistruar si deklarues vullnetare, pra tatimpaguesi duhet te deklaroje dhe te paguaj TVSh-në për çdo furnizim të kryer nga ai, pas datës së regjistrimit. 4. Çdo person i tatueshëm nëse nuk ka furnizime apo blerje brenda një periudhe, tatimpaguesi duhet te deklaroje deklaratën e tij me zero, për të treguar se ky tatimpagues është aktive, por nuk ka aktivitet për atë periudhe. 5. Qarkullimi që duhet të përfshihet në prag. Kur përcaktohet se a është tejkaluar pragu i 50,000 apo jo, qarkullimi i të gjitha aktiviteteve i të gjithë personave, ushtruar në të njëjtin vend apo në një vend tjetër ose që është kryer në të njëjtën linjë të biznesit ose në linjë tjetër të biznesit, duhet të merret parasysh. Kjo vlen si për personat fizik po ashtu edhe për ata juridik.

298

Neni 9 - Çregjistrimi (Ligji Nr. 03/L-146)

1. Çdo person i tatueshëm i regjistruar, mund të kërkojë nga ATK, që të anulojnë regjistrimin e tij për qëllime të TVSH-së nëse furnizimet totale gjatë 12 muajve të fundit kanë qenë nën pragun e referuar në nenin 6 të këtij Ligji. Çregjistrimi hyn në fuqi dymbëdhjetë (12) muaj pas datës së paraqitjes së kërkesës. 2. Çdo person i tatueshëm i regjistruar, është i obliguar që të kërkojë çregjistrimin nga momenti i pushimit të aktivitetit të tij. Ai duhet të njoftojë ATK-në brenda pesëmbëdhjetë (15) ditësh nga momenti i pushimit të aktivitetit. Çregjistrimi hyn në fuqi duke filluar prej datës së pushimit të aktivitetit. 3. ATK mund të bëjë çregjistrimin e personit të tatueshëm të regjistruar për qëllime të TVSH-së, kur personi i tillë nuk i përmbushë dispozitat e këtij Ligji. ATK duhet ta njoftoj personin me vendimin dhe të ofroj arsyet në lidhje me vendimin. 4. Ministri i Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave duhet të lëshoj një akt nënligjor në mënyrë që të përcaktojë procedurat në lidhje me zbatimin e neneve 7, 8 dhe 9 të këtij Ligji. Ky akt nën-ligjor gjithashtu duhet të parasheh rregullat e veçanta të llogaritjes së pragut për kategoritë e personave qarkullimi i të cilëve në pjesën më të madhe dërmuese përbëhet nga furnizimet e liruara.

Neni 8

Çregjistrimi nga TVSH i Personit të Tatueshëm (Udhëzimi Administrativ 10/2010)

1. Çdo person i tatueshëm i regjistruar në TVSH në mënyrë të detyruar apo edhe vullnetare, mund të kërkojë nga ATK që të çregjistrohet për qëllime të TVSH-së, nëse në 12 muajt e fundit qarkullimi i tij ka rënën nën pragun e paraparë me nenin 6 paragrafi 1 i Ligjit. ATK do të japë përcaktimin për çregjistrim nga TVSH-ja 12 muaj pas datës së kërkesës për çregjistrim. 2. Nëse brenda 12 muajve pasuese nga dita e kërkesës për çregjistrim, Furnizimet e personit të tatueshëm do të jenë mbi pragun e paraparë me nenin 6 paragrafi 1 të Ligjit, ky person i tatueshëm do të njoftohet nga ATK se nuk i është aprovuar kërkesa për çregjistrim nga TVSH-ja. 3. Nëse brenda 12 muajve pasuese nga dita e kërkesës për çregjistrim, Furnizimet e personit të tatueshëm do të jenë nën pragun e paraparë me nenin 6 paragrafi 1 të ligjit, ky person i tatueshëm do të njoftohet nga ATK se i është aprovuar kërkesa për çregjistrim nga TVSH, dhe ky person detyrohet që ti kthejë ATK-së certifikatën e TVSH-së.

299

Neni 9

Personi i Tatueshëm i cili ka Mbyllur Veprimtarinë e tij Ekonomike (Udhëzimi Administrativ 10/2010)

1. Nëse personi i tatueshëm i cili ka mbyllur veprimtarinë e tij ekonomike, detyrohet të bëjë kërkesë për çregjistrim nga TVSH, deri në ditën e 15 pas datës së mbylljes së veprimtarisë ekonomike. Me rastin e kërkesës për çregjistrim, ky person duhet t’ia dorëzojë ATK-së certifikatën e tij të TVSH-së dhe të gjithë dokumentacionin e certifikuar. 2. Nëse personi i tatueshëm ka ende stoqe të pa-shitura, ose mjete kapitale, ku TVSHja mbi këto mallra ose mjete ose pjesë përbërëse janë tërësisht apo pjesërisht të zbritshme, në bazë të nenit 11,dhe neni 12 i Ligjit, duhet të konsiderohet si person i tatueshëm që është i detyruar të paguajë TVSH-në mbi këtë furnizim. Sipas nenit 24 nënparagrafi 7.1 i Ligjit, furnizimi i tatueshëm duhet të jetë vlera e mallrave dhe mjeteve në fjalë në momentin kur personi i tatueshëm e mbyll veprimtarinë e tij ekonomike.

300

KREU III - TRANSAKSIONET E TATUESHME

Neni 10 - Furnizimi i mallrave (Ligji Nr. 03/L-146)

1. Furnizimi i mallrave nënkupton transferin e të drejtës për të disponuar me pasuri materiale si pronar. 2. Përveç transaksioneve që i referohen paragrafit 1 të këtij neni, secila nga këto si në vijim duhet të konsiderohet si furnizim i mallrave:

2.1. Transferi i pronësisë së pasurisë kundrejt pagesës së kompensimit: 2.1.1. me urdhrin e bërë nga autoriteti publik; 2.1.2. në emër të autoritetit publik; ose 2.1.3. bazuar në dispozitat e Ligjit.

2.2. Dorëzimi aktual i mallrave sipas kontratës për qira për një periudhë të caktuar, ose për shitjen e mallrave me kushtet e shtyrjes, e cila e parasheh që në kursin normal të rasteve pronësia duhet të kalojë më së voni me pagesën e këstit të fundit; 2.3. Transferi i mallrave sipas kontratës, nën të cilën duhet të paguhet provizioni në blerje apo shitje.

3. Dorëzimi i punëve të caktuara të ndërtimit si furnizim i mallrave sikur që do të definohet me akt nënligjor të nxjerrë nga Ministri i Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave. 4. Si pasuri të prekshme trajtohen si në vijim:

4.1. rryma elektrike, gazi, nxemja, ftohja dhe të ngjashme; 4.2. të drejtat in rem që ia janë dhënë mbajtësit, të drejtën e shfrytëzimit të pasurisë së palujatëshme dhe aksioneve në lidhje me pasurinë e palujatëshme i cili i jep këtij mbajtësi të drejtën e pronësisë ose posedimit të pasurisë së paluajtshme apo një pjese të saj.

Neni 11 - Aplikimi i mallrave të biznesit për nevoja jo–biznesore (Ligji Nr. 03/L-146)

1. Shfrytëzimi i mallrave nga personi i tatueshëm që janë pjesë e mjeteve të biznesit të tij, për shfrytëzim privat ose për personelin e tij apo disponimi me to i lirë nga ngarkimi ose më në përgjithësi shfrytëzimi i tyre për nevoja të tjera nga ato të biznesit, duhet të trajtohet si furnizim i mallrave për konsideratë, ku TVSH është plotësisht ose pjesërisht e zbritshme në këto mallra apo në pjesët e tyre përbërëse. 2. Shfrytëzimi i mallrave për biznes si mostra apo dhurata me vlerë të vogël nuk duhet të trajtohet si furnizim i mallrave për konsideratë.

301

3. Ministri i Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave duhet të lëshoj akt nënligjor për implementimin e këtij neni .

Neni 10 Aplikimi i Mallrave të Biznesit për Nevoja Jo-biznesore


1. Në mbështetje të nenit 11, paragrafi 3 i Ligjit, mostrat e biznesit dhe dhurata me vlerë të vogël referuar në nenin 11, paragrafi 2 do të përcaktohet si vijon:

1.1. Mostrat biznesore që referohen në paragrafin 2 të Nenit 11 duhet të konsiderohet mostrat biznesore që drejtpërdrejtë lidhen me kryerjen e aktiviteteve të personave të tatueshëm, që i ofrohen konsumatorëve apo atyre potencial në një sasi të zakonshme që kanë atë qëllim, këto mostra që ofrohen nuk duhet të vihen në shtije tek konsumatorët apo konsumatorët potencial, ose duhet të kenë trajtën që pamundëson shitjen e tyre. Mallrat që jepen si mostra biznesore duhet të shenjëzohen si të tilla dhe nëse shenjëzohen si mostra biznesore, atëherë patjetër që duhet ta kenë trajtën apo paketimin më ndryshe krahasuar me ato atë cilat e kanë trajtën dhe paketimin që për qëllim kanë shitjen. 1.2. Dhuratat me vlerë të vogël, brenda kuptimit të paragrafit 2 të Nenit 11 të Ligjit, duhet të konsiderohen ato mallra që për qëllim kanë zgjerimin e aktivitetit afarist të personit të tatueshëm, me vlerë individuale të tregut më të ulët se 10 Euro pa TVSH, të cilën personi i tatueshëm herë pas here i jep konsumatorëve apo konsumatorëve potencial pa ndonjë detyrim ligjor për veprim të tillë.

Neni 12 - Aplikimi i mallrave të biznesit për nevoja të biznesit nën rrethana të caktuara të zbritjes së TVSH-së


1. Shfrytëzimi nga personi i tatueshëm për qëllime të biznesit të tij, i mallrave të prodhuara, ndërtuara, nxjerra, përpunuara, të blera ose importuara në kursin e atij biznesi, ku TVSH në ato mallra nuk do të jetë plotësisht e zbritshme, sikur ato të ishin marr nga personi tjetër i tatueshëm, konsiderohen si furnizime të mallrave për konsiderat. 2. Shfrytëzimi i mallrave nga personi i tatueshëm për nevoja të aktivitetit në një fushë jo të tatueshme, ku TVSH në ato mallra bëhet plotësisht ose pjesërisht e zbritshme me përvetësimin ose shfrytëzimin e tyre në pajtueshmëri me paragrafin 1 te këtij neni, konsiderohen si furnizime të mallrave për konsiderat. 3. Me përjashtim të rasteve të referuara në nenin 13 të këtij Ligji, mbajtja e mallrave nga personi i tatueshëm, ose nga pasardhësi i tij, kur ai ka pushuar së zhvilluari aktivitetin e tatueshëm ekonomik, ku TVSH në ato mallra bëhet plotësisht ose pjesërisht e zbritshme

302

me përvetësimin e tyre ose me shfrytëzimin e tyre në pajtueshmëri me paragrafin 1 te këtij neni, gjithashtu konsiderohen si furnizime të mallrave për konsiderat.

Neni 13 - Transferi i biznesit (Ligji Nr. 03/L-146)

1. Në momentin e transferit nga personi i tatueshëm qoftë për konsideratë ose jo për konsideratë, apo si kontribut për kompaninë me të gjitha mjetet ose një pjese të tyre, nuk ka furnizim të mallrave. 2. Personi, të cilit i transferohen mjetet duhet të trajtohet si pasardhës i transferuesit dhe nuk duhet të ngarkohet me TVSH në atë transfer, me kusht që pasardhësi i transferuesit është person i tatueshëm i cili është i regjistruar ose është i obliguar të regjistrohet për nevoja të TVSH-së. Transferuesi dhe ai që pranon transferin, duhet të njoftojnë ATK-në për qëllimin e tyre për zbatimin e këtij neni së paku tridhjetë (30) ditë para se të ndodhë transferi. 3. Çdo obligim i pa paguar dhe e drejtë e transferuesit, e paraparë nga ose me anën e këtij ligji para kohës së transferit, bëhet detyrim dhe e drejtë e pranuesit të transferit. 4. Të gjitha informatat, librat dhe shënimet që kanë të bëjnë me biznesin i cili është transferuar, dhe që kanë qenë të kërkuara të mbahen me ligjin aktual të TVSH-së ose me Ligjin e mëparshëm të TVSH-së tani në vend të transferuesit duhet të mbahen nga pranuesi i transferit, përveç nëse Drejtori urdhëron ndryshe me kërkesën e transferuesit. 5. Ministri i Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave nxjerr akt nënligjor për të paraparë procedurat dhe rregullat për aplikimin e këtij neni.

Neni 11 Transferi i Biznesit


1. Furnizimi i mallrave që ndodhë në rastin e transferit të biznesit. 1.1. Sipas nenit 13, kur bëhet një transfer i tillë, nëse këto mallra paraqiten me të gjitha mjetet apo me një pjesë të tyre, nuk ka furnizim të mallrave dhe nuk mund të ngarkohet TVSH-ja,. Mallrat transferohen ligjërisht bazuar në dispozitat e të drejtës civile të tilla si: pasuria e patundshme, pasuria paluajtshme, caktimi i vlerës apo transferimi i të drejtave të pronës intelektuale, siç mund të jenë patentat dhe të drejtat tjera pronësore intelektuale. Transferi i biznesit si tërësi nuk është i mundshëm juridikisht sipas të drejtës civile. Termi “transfer i biznesit” duhet të kuptohet në pikëpamjen ekonomike dhe në kuadrin e parimeve të TVSH-së. Të gjitha furnizimet e vetme që lidhen drejtpërdrejtë me transfer të biznesit kuptohen të jenë furnizime të mallrave që ndodhin në rastin e transferit të biznesit.

303

1.2. Në përgjithësi transferi i biznesit bazohet mbi një kontratë. Një transferim i biznesit bazuar trashëgimi juridike, të tilla si testamentet, kontratat e trashëgimisë, dhe trashëgimia ligjore në rast të vdekjes së personit të tatueshëm që ndodhin jashtë fushëveprimit të Ligjit mbi TVSH-në dhe nenit 13 nuk janë të aplikueshme për këto raste.

2.Transferuesi si person i tatueshëm.

2.1. Aplikimi i Nenit 13 kërkon që transferuesi të jetë person i tatueshëm i cili është, ose kërkohet të regjistrohet për TVSH. 2.2. Me fillimin e një aktivitetit ekonomik nga një ndërmarrje biznesore individuale, një subjekt juridik apo një ortakëri këto shoqëri tregtare ,mund të aplikojnë per regjistrim vullnetare sipas Nenit 8 të Ligjit mbi TVSH-në, nëse konfirmohet- nga një dëshmi objektive- që ka qëllim serioz në kryerjen e furnizimeve të tatueshme. Një biznes në periudhën fillestare qe është regjistruar vullnetarisht për TVSH mund të konsiderohet si person i tatueshëm duke lejuar zbatimin e Nenit 13 të Ligjit mbi TVSH-në. 2.3.Transferuesi nuk e humb menjëherë statusin e tij si person i tatueshëm me transferimin e biznesit të tij. Statusi i tij si person i tatueshëm përfundon me përmbylljen përfundimtare ose likuidimin e biznesit. Furnizimi ose aplikimi i mjeteve afariste për qëllime të tjera nga ato të biznesit, Neni 11 i Ligjit mbi TVSH, ende konsiderohen si furnizime të tatueshme në vazhdimin e aktiviteteve ekonomike. Ai ka të drejtë të zbres TVSH-në e zbritshme sipas kushteve të përgjithshme të Nenit 36 të Ligjit mbi TVSH-në, kur ai pranon faturat pas transferim ose pas transferimit si kontribut ndaj një kompanie.

3. Pranuesi i transferit si person i tatueshëm

3.1.Zbatimi i nenit 13 është i kufizuar në transferim te biznesit të një pranuesi të transferit si person i tatueshëm i cili vepron si i tillë. Në të gjitha rastet tjera të tatuarjes së TVSH-së kërkohet me ligj për konsumin final të pa tatueshëm. 3.2. Pranuesi i transferit mund të regjistrohet për TVSH ose i kërkohet të regjistrohet për TVSH në kohën e transferim të biznesit ose të një pjese të saj, me qëllim të zbatimit të nenit 13. 3.3. Transferimi i një biznesi për qëllime private apo më gjerësisht për qëllime tjera nga ato të biznesit të pranuesit të transferit nuk konsiderohet si një transferim i një tërësie të mjeteve ose një pjese të tyre. Transferi tek një person i tatueshëm si i tillë kërkon që mjetet duhet të përdoren në një biznes ekzistues apo në një biznes të sapo nisur nga pranuesi i transferit. Kjo kërkon që mjetet e transferuara të janë përdorur objektivisht në mënyrë që të lehtësojnë veprimtarinë ekonomike të biznesit të pranuesit të transferit. 3.4. Pranuesi i transferit ka për qellim të vazhdoje një aktivitet biznesi. Të gjitha transferimet në bazë të nenit 13 janë ato në të cilin pranuesi i transferit ka për qëllim për të operuar me biznesin apo një pjesë të transferit të pranuar dhe jo thjesht synon të likuidojë menjëherë aktivitetin në fjalë dhe t’i shet stoqet, nëse ka ndonjë. Nuk është e domosdoshme që pranuesi i transferit të ushtroj të njëjtin aktivitet ekonomik sikurse transferuesi. Biznesi i blerë gjithashtu mund të integrohet në biznesin ekzistues të pranuesit ose të shfrytëzohet edhe për aktivitete

304

të ndryshme ekonomike. Transferet që nuk përfshihen nga Neni 13 i Ligjit të TVSH- së janë ato kur një person i tatueshëm blen biznesin me qëllim që menjëherë ta rishes atë ose kur një biznes është blerë nga një konkurrent në mënyrë që ta shpërbëjë ose ta likuidoj atë. 3.5. Nëse tërësia e mjeteve të transferuara është integruar në një biznes ekzistues të pranuesit të transferit me synimin e tij që të vazhdoj të përdor mjetet për aktivitetet e synuara ekonomike dhe në fund e kupton se aktivitetet e planifikuara nuk mund të zbatohet me sukses, nuk do të kërkohet asnjë korrigjim i zbatimit të Nenit 13 të Ligjit për TVSH-së. E njëjta gjë vlen, nëse pranuesi i transferit fillon aktivitetin e tij ekonomik me mjetet e fituara dhe duhet të ndërpres aktivitetin e tij për shkak të rrethanave të cilat paraqiten pas blerjes apo për shkak të mungesës së suksesit ekonomik. 3.6. Nese mjetet e aplikuara të cilat ishin pjesë e transferimit të një biznesi më pas jane perdore për qëllime private apo përgjithësisht për qëllime të tjera nga ato të biznesit të tij, TVSH-ja mund të ngarkohet për zbatimin e mallrave të biznesit për nevoja jo biznesore, ku TVSH në ato mallra ose pjesëve përbërëse të tyre ishin në tërësi ose pjesërisht të zbritshme nga transferuesi, Neni 11 paragrafi 1 të Ligjit TVSH-së. 3.7.Transferuesi nuk ka të drejtë në rastet e zbatimit të dispozitave të Nenit 13 të Ligjit për TVSH-në të lëshojë një faturë që përfshinë TVSH-në. Nëse ai e bën këtë ai do të jetë përgjegjës për TVSH-në e faturuar. Në raste të tilla, pranuesi i transferit nuk gëzon të drejtën të zbres TVSH-në. 3.8.Nëse shërbimet e ndryshme të siguruara nga transferuesi për të kryer transferimin e mjeteve ose një pjese të tyre kanë një lidhje të drejtpërdrejtë dhe të menjëhershme me një pjesë të qartë të aktiviteteve të tij ekonomike, në mënyrë që shpenzimet e atyre shërbimeve formojnë një pjesë të fletëngarkesës së asaj pjese të biznesit, dhe të gjitha transaksionet në lidhje me atë pjesë janë subjekt i TVSH-në, ai mund të zbres të gjitha TVSH-të e ngarkuara me shpenzimet e tij për marrjen e këtyre shërbimeve. Edhe në rastin e transferit të gjitha mjeteve, ku personi i tatueshëm nuk ndikon më në transaksione pas përdorimit të këtyre shërbimeve, shpenzimet e tyre duhet të konsiderohen si pjesë e veprimtarisë ekonomike të biznesit si tërësi para transferimit, ECJ C- 408/89.

4.Të gjitha mjetet (Tërësia e mjeteve).

4.1.Një transfer i tërësisë së mjeteve në bazë të nenit 13 të Ligjit për TVSH-në kërkon që të gjitha mjetet themelore të një biznesi ose të një njësie të veçantë të biznesit të organizuar transferohen. Kushti është që një tërësi organike e përbërë prej mallrave dhe të drejtave, elementeve të prekshme ose të paprekshme është transferuar duke i’a bërë të mundur pranuesit të transferit të vazhdojë të zhvillojë atë biznes pa investime të mëtejshme të gjera financiare. 4.2. Në rast të një transferimi të gjitha mjeteve ose të një njësie të veçantë të biznesit të organizuar qoftë për konsiderat apo jo, nuk është bërë asnjë furnizim me mallra, nëse nuk janë transferuar disa mjete themelore. Rregulla e jo-furnizimit e Nenit 13 zbatohet edhe në rastet e një transferimi të një tërësie të mjeteve të biznesit si një kontribut për një kompani, edhe në rast se kemi të bëjmë me një mjet të vetëm themelor, sikurse objektet e biznesit, që nuk janë transferuar

305

legalisht, por i janë dhënë me qira pranuesit të transferit dhe nëse sigurohet që ai biznes zhvillon aktivitet të qëndrueshëm dhe të vazhdueshëm. Nevojitet të lidhet një kontratë afatgjate për lizingun apo qiranë e lokaleve afariste për të disa vite , me mundësi të zgjatjes së kontratës. 4.3.Transferi i një tërësie të mjeteve mund të bazohet në disa kontrata të njëpasnjëshme mbi mjetet e një biznesi, nëse ato janë vendosur në një kontekst kohor dhe faktikisht janë të lidhura me njëri-tjetrin dhe në qoftë se transferimi i një tërësie të mjeteve të biznesit dukshëm dhe padyshim dërgon në mbylljen e biznesit të pranuesit të transferit ose mbylljen e një njësie të veçantë të biznesit të organizuar. 4.4. Per të përcaktuar se cilat mjete kërkohen të jene materialisht dhe thelbesisht të nevojshme, përcaktohet në bazë të gjendjes faktike në kohën kur bëhet transferimi i mjeteve. Edhe objektet e vetme mund të jenë thelbësisht të kërkuara. Objektet e biznesit, stoqet, makineritë dhe pajisjet e përdorura për prodhim janë zakonisht mjetet më të nevojshme të një biznesi prodhues. Të drejtat ekskluzive të shpërndarjes, të drejtat e përdorimit, emri i kompanisë, konsumatorët e rregullt, lidhjet e biznesit dhe marka tregtare mund të jenë mjetet thelbësore. 4.5. Kur kemi të bëjmë me të drejtat e jo-pronësisë, të tilla si e drejta për përdorimin dhe të drejtën për të gëzuar pronën e prekshme dhe të paprekshme dhe marrëdhëniet binzesore që janë pjesë e mjeteve thelbësore të një biznesi, ato duhet të transferohen tek blerësi nëse ato janë të nevojshme për vazhdimësinë e atij biznesi. 4.6. Edhe mjetet e vetme mund të konsiderohen si një tërësi e mjeteve, nëse mjeti i vetëm mund të konsiderohet si një njësi e biznesit. Ky është rasti ku një pronar i lokalit i shet lokalet një personi tjetër të tatueshëm së bashku me ndryshimet dhe vazhdimin e kontratave të qerasë. Lokalet dhe kontratat e qirasë konsiderohen si mjete thelbësore. 4.7. Një transferim i mjeteve kërkon që pranuesi i transferit të shndërrohet në pronar ligjor ose pronar ekonomik i mjeteve. Transferimi i të drejtës për të disponuar me pronën e prekshme si pronar duhet të interpretohet si mënyrë e transferimit të së drejtës për të disponuar me pronën e prekshme si pronar, edhe në qoftë se nuk ka transferim të pronësisë ligjore të pronës, ECJ C-320/88. 4.8. Një transferim i një pjese të tërësisë së mjeteve të biznesit konsiderohet si jofurnizim i mallrave, ku pjesa e transferuar është ekonomikisht e pavarur. Kjo kërkon që një pjesë e një biznesi të transferuar të formojë për veten e saj një njësi të qëndrueshme ekonomike, i cili është në gjendje të zhvillojë aktivitetet e biznesit në mënyrë të pavarur nga aktivitetet e tjera të personit të tatueshëm. Nëse një pjesë e një biznesi mund të konsiderohet si njësi e veçantë e pavarur e biznesit, varet nga rrethanat e përgjithshme dhe faktet e transferimit në kohën e transferimit të mjeteve. Treguesit e tillë janë vendet e ndryshme, ndarjet organizative, mjetet fikse vetanake, stafi i tyre, të dhënat e veçanta të biznesit dhe klientët e tyre të biznesit. Çdo tregues mund të jetë me rëndësi të ndryshme në varësi të llojit të biznesit, p.sh. ofrues i shërbimit, prodhues apo tregtar. 4.9.Transferuesi dhe pranuesi i transferim detyrohen që të njoftojnë ATK-në 30 ditë para se të ndodhë transferi i veprimtarisë ekonomike. Njoftimi i tillë do të

306

bëhet në zyrën Regjionale Përkatëse 30 ditë përpara se transferi i tillë të ndodh, dhe do të për fshij:

4.9.1. Informatat ne lidhje me transferuesin dhe transfer marrësin 4.9.2. Kontrata ne lidhje me kushtet e transferit të biznesit 4.9.3. Specifikat përfshirë përshkrimin, sasitë dhe vlerën e pasurisë e cila transferohet 4.9.4.Vendndodhja e pasurisë qe transferohet.

4.10. Një deklaratë, që specifikon detyron për korrigjim për secilin mall të kapitalit, që duhet të nënshkruhet nga të dy palët nga furnizuesi dhe pranuesi , dhe e njëjta deklaratë duhet që të dërgohet në ATK më së voni 8 dite pasi që ka ndodhur transferi . 4.11. E drejta e blerësit është që të njoftohet me te gjitha detyrimet e papaguara nga transferuesi, në mënyrë që blerësi të ketë të qartë detyrimet për transferin e këti biznesi. Sa i përket transferimit të pjeserishim të biznesit, duhet të kemi kujdes të bartja e detyrimeve dhe e drejta e kreditimit, kjo duhet të specifikohet qartë nga transferuesi te transfer marrësi.

Neni 14 - Furnizimi i shërbimeve (Ligji Nr. 03/L-146)

1. Furnizimi i shërbimeve nënkupton çdo transaksion i cili nuk e përbën furnizimin e mallrave. 2. Furnizimi i shërbimeve, në mes tjerash, mund të përbëhet prej njërit nga transaksionet si në vijim:

2.1. dhënia e pasurisë jo materiale, pavarësisht se a i nënshtrohet dokumentit të krijimit të titullit të pronësisë; 2.2. obligimi që të përmbahet nga një veprim, ose të tolerohet një veprim apo situatë; 2.3. kryerja e shërbimeve në varësi:

2.3.1. me urdhrin e bërë nga autoriteti publik; 2.3.2. në emër të autoritetit publik; ose 2.3.3. bazuar në dispozitat e Ligjeve të Kosovës.

3. Furnizimi me shërbime te kanalizimit, mbledhjes se mbeturinave dhe dheut për një kundërshpërblim nga ana e organeve komunale ose publike .

Neni 15 - Shfrytëzimi i mallrave të biznesit për nevoja jo-biznesore (Ligji Nr. 03/L-146)

1. Shfrytëzimi i mallrave që janë pjesë e mjeteve të biznesit, nga personi i tatueshëm apo personeli i tij për shfrytëzim personal, ose në përgjithësi për nevoja të tjera nga ato të

307

biznesit të tij, ku TVSH në ato mallra ka qenë plotësisht ose pjesërisht e zbritshme, duhet të trajtohet si furnizim për konsideratë; 2. Furnizimi i shërbimeve i bërë pa konsideratë nga personi i tatueshëm për shfrytëzim të tij personal ose për personelin e tij dhe në përgjithësi për nevoja tjera nga ato të biznesit të tij, gjithashtu duhet të trajtohet si furnizim për konsideratë.

Neni 16 - Shfrytëzimi i shërbimeve për vetë-furnizim për nevoja të biznesit


1. Furnizimi i shërbimit nga personi i tatueshëm për nevoja të biznesit të tij, sikur të jetë furnizuar nga një person tjetër i tatueshëm ku TVSH në atë shërbim nuk do të jetë plotësisht e zbritshme, duhet të konsiderohet si furnizim i shërbimit për konsideratë. 2. Puna ndërtimore,e riparimit,mirëmbajtjes dhe pastrimit lidhur me pronën e paluajtshme të shfrytëzuar ose që do të shfrytëzohet për aktivitetin ekonomik ekzistues apo të ardhshëm, dhe të bërë falas nga personi i tatueshëm ose personeli i tij për vetë veten, duhet të trajtohet si furnizim i shërbimeve për konsideratë.

Neni 17 - Shërbimet në lidhje me transferin e biznesit (Ligji Nr. 03/L-146)

Për furnizimet e shërbimeve në lidhje me transferin e biznesit gjithashtu duhet të zbatohen dispozitat e nenit 13 te këtij ligji duke zëvendësuar furnizimin e mallrave me furnizimin e shërbimeve.

Neni 18 - Furnizimi i shërbimeve në emrin e tij mirëpo në llogari të personit tjetër


Kur personi i tatueshëm duke vepruar në emrin e tij mirëpo në llogarinë e personit tjetër, merr pjesë në furnizimin e shërbimeve, duhet që t’i pranojë dhe t’i furnizojë vetë këto shërbime.

308

KREU IV - VENDI I TRANSAKSIONEVE TË TATUESHME

Neni 19 - Vendi i furnizimit të mallrave (Ligji Nr. 03/L-146)

1. Furnizimi i mallrave pa transport. Kur mallrat nuk janë dërguar ose transportuar, vendi i furnizimit është vendi ku janë vendosur mallrat në momentin kur bëhet furnizimi. 2. Furnizimi i mallrave me transport:

2.1. kur mallrat janë dërguar ose transportuar nga furnizuesi, nga konsumatori, ose nga pala e tretë, vendi i furnizimit është vendi ku janë të vendosura mallrat në momentin ku fillon dërgimi apo transporti i mallrave për konsumatorin; 2.2. kur mallrat e dërguara apo transportuara nga furnizuesi, nga konsumatori apo nga pala e tretë, instalohen apo montohen, me ose pa testim, nga ose në llogari të furnizuesit, vendi i furnizimit duhet të jetë vendi ku janë instaluar apo montuar mallrat.

3. Furnizimi i mallrave në kuvertat e anijeve, aeroplanëve ose trenave: 3.1. kur mallrat janë furnizuar në kuvertën e anijeve, aeroplanëve ose trenave gjatë pjesës së veprimit të transportit të pasagjerëve të kryer brenda Kosovës, vendi i furnizimit duhet të jetë në pikën e nisjes së veprimit të transportit të pasagjerëve; 3.2. në rast të udhëtimit, që fillon në Kosovë për të shkuar në vendin jashtë Kosovës, dhe pastaj për tu kthyer në Kosovë, vetëm pjesa e udhëtimit nga Kosova deri në vendin jashtë Kosovës mendohet të jetë bërë në pikën e nisjes në Kosovë. 3.3. në rast të udhëtimit të kthyeshëm, faza e kthimit duhet të konsiderohet si veprim i veçantë i transportit.

4. Furnizimi i gazit natyror dhe elektricitetit nëpërmes të sistemeve të distribuimit: 4.1. në rast të furnizimit me gas nëpërmes të sistemit të distribuimit të gasit natyral ose të elektricitetit për tregtarin e tatueshëm, vendi i furnizimit mendohet të jetë vendi ku tregtari i tatueshëm e ka vendosur biznesin e tij ose vendi ku e ka njësinë fikse ku furnizohen mallrat, ose në mungesë të atij vendi të biznesit ose të njësisë fikse, vendi ku ai e ka adresën e tij të përhershme ose ku zakonisht banon. Për qëllim të këtij paragrafi, "tregtar i tatueshëm" nënkupton personin e tatueshëm ku aktiviteti i tij kryesor në lidhje me blerjet e gazit apo elektricitetit është rishitja e këtyre produkteve dhe ku konsumimi nga vetë ai i këtyre produkteve është i papërfillshëm. 4.2. në rastin e furnizimit me gas nëpërmes të sistemit të distribuimit të gasit natyror ose të elektricitetit, ku ai furnizim nuk është përfshirë në nënparagrafin 1 të paragrafit 4 të këtij neni, vendi i furnizimit duhet të jetë vendi ku konsumatori në mënyrë efektive i shfrytëzon dhe i konsumon mallrat.

309

4.3. kur e gjithë ose një pjesë e gasit apo elektricitetit nuk është konsumuar në mënyrë efektive nga konsumatori, mallrat e pa konsumuara mendohet që të jenë shfrytëzuar dhe konsumuar në vendin ku konsumatori e ka vendosur biznesin e tij ose ku e ka njësinë fikse në të cilin furnizohen mallrat. Në mungesë të një vendi të tillë të biznesit ose në mungesë të njësisë fikse, konsumatori mendohet që ti shfrytëzojë apo konsumoj mallrat në vendin ku e ka adresën e tij të përhershme ose ku zakonisht banon.

Neni 20 - Vendi i furnizimit të shërbimit (Ligji Nr. 03/L-146)

1. Përkufizimi i personit të tatueshëm për qëllime të këtij neni: Për qëllim të zbatimit të rregullave lidhur me vendin e furnizimit të shërbimeve definicioni për personin e tatueshëm do të jetë:

1.1. Person i tatueshëm do të jetë çdo person i cili gjatë aktivitetit të tij ekonomik sikurse është referuar në nenin 4 të këtij ligji:

1.1.1. bën furnizime të tatueshme dhe të liruara të mallrave dhe shërbimeve ku qarkullimi i tij e tejkalon vlerën prej pesëdhjetëmijë (50,000) euro; 1.1.2. bën furnizime të mallrave dhe shërbimeve në të cilat nuk mund të ngarkohet më TVSH, ku qarkullimi i tij nuk e tejkalon vlerën prej 50.000 euro.

1.2 Çdo person që nuk është i përfshirë në nën-paragrafin 1.1 të këtij neni nuk do të konsiderohet si person i tatueshëm lidhur me të gjitha shërbimet që i ofrohen atij.

2. Rregulla e përgjithshme dhe rregullat e veçanta lidhur me furnizimin e shërbimeve për personat e tatueshëm që veprojnë si të tillë.

2.1. Rregulla e përgjithshme: Vendi i furnizimit të shërbimeve për personin i cili vepron si i tillë duhet të jetë vendi ku ky person e ka themeluar biznesin e tij. Mirëpo nëse këto shërbime i ofrohen njësisë fikse të personit të tatueshëm të vendosur në një vend tjetër nga vendi ku ai e ka themeluar biznesin e tij, vendi i furnizimit të këtyre shërbimeve duhet të jetë vendi ku është vendosur ajo njësi fikse. Në mungesë të këtij vendi të themelimit ose njësisë fikse,vendi i furnizimit të shërbimeve duhet të jetë vendi ku personi i tatueshëm i cili i pranon këto shërbime e ka adresën e tij të përhershme ose ku ai zakonisht jeton. 2.2. Rregullat e veçanta

2.2.1 Furnizimet e shërbimeve të lidhura me pasurinë e paluajtshme: Vendi i furnizimit të shërbimeve, të lidhura me pasurinë e paluajtshme duke përfshirë shërbimet e ekspertëve dhe agjentëve të shitjes së pasurisë, sigurimin e akomodimit në sektorin e hotelit ose në sektorët me funksione të ngjashme, si kampet për pushim ose vendet e krijuara për tu shfrytëzuar si vend kampingje, dhënien e të drejtës për shfrytëzimin e

310

pasurisë së paluajtshme dhe shërbimet për përgatitjen dhe koordinimin e punës ndërtimore, si shërbimet e arkitektëve dhe firmave që ofrojnë mbikëqyrje në vend , është vendi ku vendoset pasuria e paluajtshme. (neni 47); 2.2.2 vendi i furnizimit të transportit të pasagjerëve është vendi ku ndodh transporti në proporcion me rrugët e mbuluara; 2.2.3. vendi i furnizimit do të jetë vendi ku në të vërtetë ndodhin rastet si në vijim lidhur me:

2.2.3.1 shërbimet lidhur me lejimin e hyrjes në ngjarjet kulturore, artistike, sportive, shkencore, edukative ose të ngjashme, si panairet dhe ekspozitat dhe lidhur me shërbimet ndihmëse që kanë të bëjnë me lejimin e hyrjes; 2.2.3.2. ahërbimet lidhur me aktivitetet kulturore, artistike, sportive, shkencore, edukative, zbavitëse ose të ngjashme, si panairet dhe ekspozitat, duke përfshirë furnizimin e shërbimeve të organizuesve të aktiviteteve të tilla dhe shërbimeve ndihmëse lidhur me shërbimet përkatëse;

2.2.4 vendi i furnizimit të shërbimeve të restorantit dhe shërbimeve të furnizimit me ushqim tjera nga ato të zhvilluara fizikisht në kuvertën e anijeve, aeroplanëve ose trenave gjatë pjesës së operacionit të transportit të pasagjerëve në Kosovë, do të jetë vendi ku fizikisht kryhen shërbimet; 2.2.5 vendi i dhënies afat-shkurte me qira të mjeteve transportuese do të jetë vendi ku në fakt mjetet transportuese vihen në dispozicion të klientit. Për qëllime të këtij nën-paragrafi “afat-shkurt” nënkupton posedimin e vazhdueshëm ose shfrytëzimin e mjeteve transportuese gjatë periudhës jo më të gjatë se tridhjetë ditë dhe në rast të anijeve jo më gjatë se nëntëdhjetë (90) ditë; 2.2.6 vendi i nisjes së operacionit të transportit ku fizikisht kryhen shërbimet e restorantit dhe shërbimet e furnizimit me ushqim në kuvertën e anijeve, aeroplanëve ose trenave gjatë pjesës së operacionit të transportit të pasagjerëve të kryera brenda Kosovës.

2.3. Në mënyrë që të shmanget tatuara e dyfishtë, mos-tatuarja ose shtrembërimi i konkurrencës, Ministri i Ekonomisë dhe Financave, lidhur me shërbimet ose për disa nga shërbimet vendi i furnizimit të të cilave rregullohet me paragrafin 2.2 dhe paragrafin 2.3.5 të këtij neni mundet :

2.3.1 të konsiderojë se vendi i furnizimit të ndonjë ose të të gjitha këtyre shërbimeve nëse ndodhin brenda Kosovës, se janë jashtë Kosovës nëse shfrytëzimi efektiv dhe zotërimi këtyre shërbimeve ndodhë jashtë Kosovës. 2.3.2 të konsiderojë se vendi i furnizimit të ndonjë apo të të gjitha këtyre shërbimeve, nëse ndodhin jashtë Kosovës, se kanë ndodhur brenda territorit të tyre, nëse shfrytëzimi efektiv dhe zotërimi i shërbimeve ndodh brenda Kosovës. 2.3.3 nëse Ministri i Ekonomisë dhe Financave përcakton se ekzistojnë kushtet sikurse janë përshkruar në paragrafin 2.3, implementimi i çdo

311

ndryshimi të dispozitave të nën-paragrafeve 2.3.1 ose 2.3.2. do të bëhet nëpërmes të aktit nën-ligjor të lëshuar pas aprovimit të Kuvendit.

3. Rregulla e përgjithshme dhe rregullat e veçanta lidhur me furnizimin e shërbimeve për personat jo të tatueshëm që veprojnë si të tillë:

3.1 Rregulla e përgjithshme: Vendi i furnizimit të shërbimeve për personin jo të tatueshëm do të jetë vendi ku furnizuesi e ka themeluar biznesin e tij. Mirëpo, nëse këto shërbime janë ofruar nga njësia fikse e furnizuesit të vendosur në një vend tjetër nga vendi ku ai e ka themeluar biznesin e tij, vendi i furnizimit të këtyre shërbimeve do të jetë vendi ku është e vendosur kjo njësi fikse. Në mungesë të këtij vendi të themelimit ose njësisë fikse, vendi i furnizimit të shërbimeve do të jetë vendi ku furnizuesi e ka adresën e tij të përhershme ose ku zakonisht banon. 3.2 Rregullat e veçanta:

3.2.1 furnizimet e shërbimeve të lidhura me pasurinë e paluajtshme: Vendi i furnizimit të shërbimeve lidhur me pasurinë e paluajtshme, duke përfshirë shërbimet e ekspertëve dhe agjentëve të shitjes së pronave, sigurimin e akomodimit në sektorin e hotelit ose në sektorët me funksion të ngjashëm, si kampet për pushim ose vendet e rregulluara për tu shfrytëzuar si vend kampingu, dhënien e të drejtave për të shfrytëzuar pasurinë e paluajtshme dhe shërbimet për përgatitje dhe koordinim të punëve ndërtimore, si shërbimet e arkitektëve dhe firmave që ofrojnë mbikëqyrje në vend, është vendi ku është e vendosur pasuria e paluajtshme. 3.2.2 vendi i furnizimit të transportit të pasagjerëve është vendi ku ndodh transporti në proporcion me rrugët e mbuluara. 3.2.3 vendi i furnizimit të transportit të mallrave është vendi ku ndodh transporti në proporcion me rrugët e mbuluara. 3.2.4 Vendi i furnizimit do të jetë vendi ku në fakt ndodhin ngjarjet si në vijim lidhur me:

3.2.4.1 shërbimet lidhur me lejimin e hyrjes në ngjarjet kulturore, artistike, sportive, shkencore, edukative, zbavitëse ose të ngjashme, si panairet dhe ekspozitat, dhe lidhur me shërbimet ndihmëse që kanë të bëjnë me lejimin e hyrjes; 3.2.4.2 shërbimet lidhur me aktivitetet kulturore, artistike, sportive, shkencore, edukative, zbavitëse ose të ngjashme, si panairet dhe ekspozitat, dhe shërbimet ndihmëse lidhur me shërbimet përkatëse.

3.2.5 Vendi i shërbimit do të jetë vendi ku fizikisht kryhen shërbimet: 3.2.5.1 lidhur me furnizimin e shërbimeve të restorantit dhe furnizimit me ushqim ndryshe nga ato të zhvilluara fizikisht në kuvertën e anijeve, aeroplanëve ose trenave gjatë pjesës së operacionit të transportit të pasagjerëve në Kosovë; 3.2.5.2. lidhur me aktivitetet ndihmëse të transportit si ngarkimi, shkarkimi, bartja dhe aktivitetet e ngjashme; 3.2.5.3. lidhur me vlerësimet dhe punën në pasurinë e luajtshme.

312

3.2.6 vendi i dhënies afat-shkurte me qira të mjeteve transportuese, do të jetë vendi ku në fakt mjetet transportuese janë vënë në dispozicion të klientëve-pranuesve. Për qëllim të këtij nën-paragrafi, “afat-shkurt” nënkupton posedimin e vazhdueshëm ose shfrytëzimin e mjeteve transportuese gjatë periudhës jo më të gjatë se tridhjetë ditë, në rastin e anijeve jo më gjatë se nëntëdhjetë (90) ditë. 3.2.7 vendi i furnizimit të shërbimeve të restorantit dhe furnizimit me ushqim të cilat fizikisht kryhen në kuvertën e anijeve, aeroplanëve ose trenave gjatë pjesës së operacionit të transportit të pasagjerëve të kryera brenda Kosovës, do të jetë në pikën e nisjes së operacionit të transportit të pasagjerëve. 3.2.8 vendi i furnizimit të shërbimeve të furnizuara në mënyrë elektronike të cilat referohen në Aneksin II kur të furnizohen për personat jo të tatueshëm në Kosovë, ose të cilët e kanë adresën e tyre të përhershme ose zakonisht banojnë në Kosovë, nga personi i tatueshëm, i cili e ka themeluar biznesin e tij në një shtet jashtë Kosovës ose e ka njësinë e përhershme atje prej të cilës furnizohet shërbimi, ose i cili në mungesë të këtij vendi të biznesit ose njësisë fikse, e ka adresën e tij të përhershme ose zakonisht banon jashtë Kosovës,do të jetë vendi ku është i vendosur personi jo i tatueshëm, ose ku ai e ka adresën e tij të përhershme ose zakonisht banon. Kur furnizuesi i shërbimeve dhe klienti komunikojnë nëpërmes të postës elektronike, kjo nuk duhet vetvetiu të nënkuptoj se shërbimi i furnizuar është shërbim i furnizuar në mënyrë elektronike. 3.2.9 vendi i furnizimit të shërbimeve në vijim për personin jo të tatueshëm i cili është me qëndrim ose e ka adresën e tij të përhershme ose zakonisht banon jashtë Kosovës, do të jetë vendi ku është i vendosur personi, ku e ka adresën e tij të përhershme ose zakonisht banon:

3.2.9.1. transferimi dhe caktimi i të drejtave të autorit, patentave licencave, markës tregtare dhe të drejtave të ngjashme; 3.2.9.2. shërbimet e reklamimit; 3.2.9.3. shërbimet e këshilluesve, inxhinierëve, firmave këshilluese, avokatëve, kontabilistëve dhe shërbime të tjera të ngjashme, si dhe procesimi i të dhënave dhe sigurimi i informatave; 3.2.9.4. obligimi për tu përmbajtur nga kryerja apo ushtrimi në tërësi apo pjesërisht i aktivitetit të biznesit ose e drejta e referuar në këtë nen; 3.2.9.5. transaksionet bankare, financiare dhe të sigurimit duke përfshirë risigurimin me përjashtim të huazimit të sefave; 3.2.9.6. furnizimi i stafit; 3.2.9.7. dhënia me qira e pasurisë së luajtshme të prekshme me përjashtim të të gjitha mjeteve të transportit; 3.2.9.8. sigurimi i qasjes dhe transportit ose transmisionit nëpërmes të sistemeve të distribuimit të gazit natyror dhe

313

elektricitetit dhe sigurimi i shërbimeve të tjera të lidhura direkt me këto; 3.2.9.9. shërbimet telekomunikuese; 3.2.9.10. shërbimet e emisioneve të radios dhe televizionit; 3.2.9.11. shërbimet e furnizuara në mënyrë elektronike në veçanti të këtyre të referuara në Aneksin II.

Kur furnizuesi i shërbimeve dhe klienti komunikojnë nëpërmes postës elektronike, kjo nuk nënkupton vetvetiu se shërbimi i furnizuar është një shërbim i furnizuar në mënyrë elektronike. 3.2.10 vendi i furnizimit lidhur me shërbimet telekomunikuese dhe shërbimet e emisioneve të radios në Kosovë nëse këto shërbime furnizohen për personat jo të tatueshëm të cilët janë të themeluar në Kosovë ose të cilët e kanë adresën e tyre të përhershme ose zakonisht banojnë në Kosovë, nga personi i tatueshëm i cili ka themeluar biznesin e tij jashtë Kosovës ose ka njësinë e tij fikse jashtë Kosovës prej nga furnizohen shërbimet, ose i cili në mungesë të këtij, vendi të biznesit ose njësisë fikse e ka adresën e tij të përhershme ose zakonisht banon jashtë Kosovës. 3.2.11 vendi i furnizimit të shërbimeve të ofruara për personat jo të tatueshëm nga një ndërmjetësues që vepron në emër dhe në interes të një personi tjetër do të jetë vendi ku është furnizuar transaksioni themelor sipas këtij ligji.

3.3. Në mënyrë që të shmanget tatuarja e dyfishtë, mos tatuarja ose shtrembërimi i konkurrencës, Ministri i Ekonomisë dhe Financave lidhur me shërbimet ose për disa nga shërbimet, vendi i furnizimit të të cilave rregullohet me paragrafin 2.1, 3.2.6 dhe 3.2.9, (a) deri te (j) mundet:

3.3.1. të konsiderojë vendin e furnizimit të ndonjërit apo të të gjitha shërbimeve, nëse janë të vendosura brenda Kosovës, sikur me qenë jashtë Kosovës, nëse shfrytëzimi efektiv dhe zotërimi i shërbimeve ndodhë jashtë Kosovës; 3.3.2. të konsiderojë vendin e furnizimit të ndonjërit ose të të gjitha shërbimeve, nëse ndodhen jashtë Kosovës, se kanë ndodhur brenda territorit të tyre nëse shfrytëzimi efektiv dhe zotërimi i këtyre shërbimeve ndodh brenda Kosovës; 3.3.3. nëse Ministri i Ekonomisë dhe Financave përcakton se ekzistojnë kushtet siç janë përshkruar në paragrafin 3.3, implementimi i çdo ndryshimi i dispozitave të nën-paragrafit 3.3.1 ose 3.3.2 do të bëhet nëpërmes të aktit nën-ligjor të nxjerr pas aprovimit të Kuvendit .

Neni 12

Vendi i Furnizimit të Shërbimeve (Udhëzimi Administrativ 10/2010)

1.Vendi i furnizimit nga një person i tatueshëm, që e ka të themeluar biznesin në një vend jashtë territorit të Republikës së Kosovës, apo e ka të themeluar njësinë fikse atje nga i cili

314

furnizohet shërbimi, apo i cili në mungesë të një vendi të tillë të biznesit apo njësisë fikse e ka adresën e tij të përhershme apo zakonisht banon jashtë Kosovës dhe i cili ofron:

1.1.shërbim të dhënies me qira të mjeteve të transportit në periudhë afatshkurtër apo afatgjatë, apo 1.2.shërbim të përmendur në nenin 20 paragrafi 3.2.9 nga 1 deri në 10, të Ligjit tek nivelet e autoritetit qendror apo lokal dhe për agjencitë tjera të qeverisura nga Ligji derisa këto autoritete nuk njihen si persona të tatueshëm në lidhje me aktivitetet e tyre do të jenë derrogime nga paragrafët 3.1, 2.2.5, 3.2.6 dhe 3.2.9 të nenit 20 të Ligjit, nëse shfrytëzimi efektiv dhe zotërimi i këtyre shërbimeve ndodh në Kosovë.

2. Vendi i furnizimit nga një person i tatueshëm, që e ka të themeluar biznesin në Kosovë, apo e ka njësinë fikse atje nga i cili furnizohet shërbimi , apo i cili në mungesë të një vendi të tillë të biznesit apo njësisë fikse e ka adresën e përhershme apo zakonisht banon brenda Kosovës dhe i cili ofron shërbime të dhënies me qira të trenave, autobusëve apo automjete të bëra ekskluzivisht për transportim në rrugë të -mallrave tek personi i tatueshëm jashtë Kosovës, do të jenë derrogime nga neni 20 paragrafi 2.2.5 i Ligjit, vendi ku pranuesi i këtij shërbimi e ka të themeluar biznesin e tij,ose njësisë fikse për të cilën është ofruar shërbimi nëse shfrytëzimi efektiv dhe zotërimi i këtyre shërbimeve ndodh jashtë Kosovës. Shembull: Rasti 1 Komuna A ( Prishtinë) në kapacitetin e saj si autoritet publik merr me qira 10 vetura të udhëtarëve nga një kompani qiradhënie të veturave në Tiranë (Shqipëri) për një periudhë 12 mujore dhe 8 vetura tjera për një periudhë prej 28 ditëve. Këto vetura janë vënë në dispozicion Komunës A (Prishtinës) në Shkodër (Shqipëri). Komuna A (Prishtina) nuk është person i tatueshëm sipas përkufizimit të dhënë në nënparagrafin 1.1. të nenit 20. Vendi i furnizimit të 10 veturave sipas nënparagrafit 3.1 të Nenit 20 të Ligjit mbi TVSH-në është vendi i ku gjendet furnizuesi (Shqipëria). Vendi i furnizimit të 8 veturave sipas nënparagrafit 3.2.6 të Nenit 20 të Ligjit mbi TVSH-në është Shqipëria (Shkodra) vendi ku veturat i janë vënë në dispozicion klientit. Me akt nënligjor ndryshohet vendi i furnizimit tek vendi ku gjendet pranuesi i furnizimit kur shfrytëzimi efektiv dhe zotërimi ndodh brenda territorit të Kosovës. Rasti 2 Komuna B (Pejë) në kapacitetin e saj si autoritet publik e angazhon kompaninë këshilluese C nga Gjermania për t’i ofruar asaj propozimet se cili sistem i ri të TI-së është më i përshtatshmi për tu blerë. Komuna B nuk është person i tatueshëm sipas përkufizimit të paraparë në nënparagrafin 1.1. të Nenit 20. Kompania C nga Gjermania e ngarkon atë me 16, 000 Euro për shërbimet e veta. Kjo konsiderohet si shërbim i konsulencës siç parashihet me nënparagrafin 3.2.9.3 të Nenit 20. Vendi i furnizimit të shërbimeve që ofrohen nga Kompania C sipas nënparagrafit 3.1 të Nenit 20 të Ligjit mbi TVSH-në është vendi i furnizuesit (Gjermania) shkaku se pranuesi i shërbimit nuk është person i tatueshëm.

315

Me këtë akt nënligjor vend i furnizimit ndryshohet ku vendi i furnizimit do të jetë vendi i pranuesit të shërbimit ku bëhet shfrytëzimi efektiv dhe zotërimi i shërbimit ku në këtë rast është Kosova. Rasti 3 Një person fizik nga Mitrovica që nuk është i tatueshëm merr me qira një veturë udhëtarësh për 6 muaj nga një kompani për qiradhënie nga Shkupi. Vetura i vihet në dispozicion atij në Prishtinë. Vendi i furnizimit sipas nënparagrafi 3.1 të Nenit 20 është Shkupi ku është vendi i furnizuesit. Me akt nënligjor ndryshohet vendi i furnizimit tek vendi ku gjendet pranuesi kur shfrytëzimi efektiv dhe shfrytëzimi saj ndodhë në Kosovë. Rasti 4 Një kompani për qiradhënie të kamionëve në Pejë i jep me qira 10 kamion për një periudhë 3 javore një kompanie kroate e cila do t’i shfrytëzon kamionët për transportim ndërmjet Rjekës dhe Sarajevës. Kamionët i dorëzohen klientit në Pejë. Sipas nënparagrafit 2.2.5 të nenit 20 vendi i furnizimit të shërbimit është Kosova (Peja) ku po dorëzohet pajisja. Me këtë akt nënligjor ndryshohet vendi i furnizimit tek vendi i pranuesit të saj kur shfrytëzimi efektiv dhe zotërimi i shërbimit ndodhë jashtë Kosovës.

Neni 21 - Vendi i importimit të mallrave (Ligji Nr. 03/L-146)

1. Rregulla e përgjithshme: Vendi i importimit të mallrave duhet të jetë ai vend ku janë vendosur mallrat kur të hyjnë në Kosovë. 2. Derogimet:

2.1. përmes derogimeve nga paragrafi 1 i këtij neni, ku në hyrje në Kosovë, mallrat të cilat nuk janë në qarkullim të lirë vendosen nën njërën nga aranzhimet e Doganës si: depot doganore, aranzhimet e ngjashme Doganore ose nën aranzhimet e përkohshme të importimit me lirimet totale nga detyrimet doganore, apo nën aranzhimet kalimtare, vendi i importimit të atyre mallrave duhet të jetë vendi në Kosovë ku mallrat pushojnë së mbuluari me këto aranzhime ose situata; 2.2. në mënyrë të ngjashme, kur në hyrje në Kosovë, mallrat që janë në qarkullim të lirë vendosen nën njërën nga këto aranzhime apo situata të referuara në nën-paragrafin 1 të paragrafit 2 të këtij neni, vendi i importimit duhet të jetë vendi në Kosovë ku mallrat pushojnë së mbuluari me këto aranzhime apo situata; 2.3. Ministri i Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave duhet të nxjerre akt nënligjor me të cilin duhet të shpjegohet implementimi i këtij paragrafi.

316

Neni 13 Vendi i Importit të Mallrave

(Udhëzimi Administrativ 10/2010) 1.Vendi i importit të mallrave eshte vendi ku jane vendosur mallrat ne rastin tonë në Kosovë. 2. Mallrat qe hyjn/importohen në Kosovë i dallojm me karaktere të ndryshme apo përcaktohen në bazë të këtyre regjimeve doganore:

2.1. Import i rregullt – nënkuptojnë mallrat që kanë hyrë në Kosovë dhe njëkohsisht kane paguar detyrimet doganore, dhe këto mallra konsiderohen mallra me status vendor (pra janë mallra të Kosovës). Rexhimi në DUD i kesj procedure është IM4 – kurse kodi i procedurës doganore 40 00. 2.2.Përveq procedure së hyrjes së mallit përmes importit të rregullt kemi edhe hyrje/importim të mallrave përmes procedurave me ndikim ekonomik (aranzhime tjera), si:

3. Importimi i mallit permes procedures se deponimit doganor – kjo nenkupton hyrjen e mallit ne depo doganore, me qellim qe te perfitoj nga shtyrja/prolongimi i detyrimeve doganore nga momenti i hyrjes deri ne momentin e shitjes se atyre mallrave ne vend. Ne momenti e shitjes i kryen detyrimet doganore, ne rast se keto mallra do te ri-eksportohen ateher nuk ngarkohen me ndonje detyrim doganor. Për të siguruar pagesen e detyrimeve doganore duhet të ofrohet mbulueshmëri perms garancionit bankar, që shuma e garancionit duhet të jetë e barabart me shumën e detyrimeve të atij malli. Rexhimi doganor i hyrjes së mallit me këtë procedurë është IM7 – kodi i procedurave 71 00. Që të realizohet importimi përmes kësaj procedure duhet të ketë paraprakisht autorizim që lëshon Dogana. 4. Importi i përkohshëm – nënkupton hyrjen e mallrave me qëllim të qëndrimit për një periudhë të caktuar në vend, dhe më pas të ri-eksportohet. Regjimi doganor është IM5 – kurse kodi i procedurave 53 00. Mallrat ne këtë procedurë mund të përfitojnë lirim të plotë dhe lirim të pjesshëm. Për mallrat e importit të përkohshem me lirim të pjesshëm, në momentin e ri-eksportit i nënshtrohen detyrimeve doganore prej 3% në muaj për sa kohë kanë qëndruar në vend. Importimi – hyrja me pocedurën Perpunim i Brendshem – nënkupton hyrjen/importimin e lëndëve të para apo gjysmë produkteve me qellim perpunim ne vend. Kjo hyrje realizohet përmes dy sistemeve:

4.1. Sistemi me kthim – me rastin e importimit subjekti afarist duket te kryej detyrimet doganore, dhe kur kjo lëndë e pare përpunohet dhe ri-eksportohet si produkt i gatshëm apo gjysmë produkt atëherë subjekti në fjalë kërkon kthimin e mjeteve që ka paguar me rastin e hyrjes për mallin që ka ri-eksportuar, kurse për pjesën që i ka mbetur si humbje gjatë përpunimit apo ka ndalur me qëllim për shitje në tregun e brendshëm nuk i kthehen mjetet. Regjimi i këtij importi është IM4 kodi i procedurave 41 00. 4.2. Sistemi me pezullim – bëhet importimi i lëndëve të para apo gjysmë produkteve dhe në atë rast importuesi nuk kryen detyrimet doganore, duke konsideruar që i njëjti do të del jashtë vendit për një periudhë të caktuar kohore. Për sigurimin e detyrimeve doganore ofrohet nga subjekti ganacion bankar të

317

barabart me shumën e detyrimeve. Rexhimi doganor i kësaj lloj hyrje është IM5 kodi i procedurave është 51 00.

5. Importimi permes procedures se Përpunim nënkotroll doganor – nënkupton hyrjen e pjesëve të caktura të produktit me qëllim formimin e produktit final. Raste të tilla mund të ketë nëse norma tarifore e lëndës së parë mund të jetë më e lartë se norma e produktit të gatshëm të importuar, atëherë përdoret kjo procedurë për të përfituar lehtesira. 6. Për të gjitha këto procedura me ndikim ekonomik kërkohet autorizmi që leshohet nga Dogana e Kosovës

318

KREU V - MOMENTI I LINDJES SË DETYRIMIT DHE NGARKIMI ME TVSH

Neni 22 - Momenti i lindjes se detyrimit dhe ngarkimi me TVSH për furnizimet e mallrave dhe shërbimeve


1. Rregulla e përgjithshme: Momenti i lindjes se detyrimit ndodhë dhe TVSH bëhet e ngarkueshme kur bëhet furnizimi i mallrave dhe shërbimeve. 2. Rregullat specifike në rastin e pasqyrave të njëpasnjëshme të llogarive ose pagesave pasuese:

2.1. kur të kemi pasqyra të njëpasnjëshme të llogarive ose pagesa të njëpasnjëshme, furnizimi i mallrave ndryshe nga ai i përbërë nga dhënia me qira e mallrave për një periudhë të caktuar ose nga shitja e mallrave me kushte të shtyrjes, sikur që është referuar në nën-paragrafin 2 të paragrafit 2. te nenit 10, ose furnizimi i shërbimeve duhet të konsiderohet sikur se është kryer me përfundimin e periudhave për të cilat lidhen pasqyrat e llogarive apo pagesat; 2.2. furnizimi i vazhdueshëm i mallrave dhe shërbimeve gjatë një periudhe kohore duhet të konsiderohet se është përfunduar në intervalet prej një muaji; 2.3. kontratat afatgjate, përfshirë këtu kontratat ndërtimore afatgjate dhe kontratat afatgjata të instalimit, duhet të konsiderohen si të përfunduara në intervale të rregullta por së paku në fund të secilit vit kalendarik.

3. Pagesat në llogari para se të bëhet furnizimi i mallrave dhe shërbimeve: 3.1. kur pagesa duhet të bëhet apo është bërë në llogari para se mallrat dhe shërbimet të jenë furnizuar, TVSh duhet të bëhet e ngarkueshme në pranimin e pagesës dhe në shumën e pranuar; 3.2. faturat e lëshuara para se mallrat dhe shërbimet të jenë furnizuar: Kur fatura lëshohet para se mallrat dhe shërbimet të jenë furnizuar, TVSH do të bëhet e ngarkueshme në momentin kur është lëshuar fatura.

4. Rastet speciale:

4.1. në rastin e furnizimeve të mallrave dhe shërbimeve të referuara në nenet 11, 12 ,15 dhe 16 të këtij Ligji, TVSH duhet të bëhet e ngarkueshme në periudhën tatimore në të cilën ka ndodhur momenti i lindjes së detyrimit; 4.2. Ministri i Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave duhet të nxjerr akt nënligjor në mënyrë që të parasheh se TVSH do të bëhet e ngarkueshme nga data e momentit të lindjes se detyrimit në lidhje me transaksionet e caktuara ose kategoritë e caktuara të personave të tatueshëm, ku afati kohor i imponuar për

319

lëshimin e faturës sikur që është referuar në paragrafin 4 të nenit 44 të këtij Ligji nuk është respektuar.

Neni 14

Momenti i Lindjes së Detyrimit dhe Ngarkimit me TVSH për Furnizimet e Mallrave dhe Shërbimeve


1. Sipas nenit 22 paragrafi 1 i Ligjit, momenti i lindjes së dertyrimit për të ngarkuar TVSH-në është momenti kur ndodh furnizimi i mallit apo shërbimit. TVSH bëhet e ngarkueshme varësisht se cili nga tri momentet ndodh i pari:

1.1.furnizim i mallit apo shërbimit, 1.2.lëshimi i faturës në lidhje me furnizimin e mallit apo shërbimit, ose 1.3.pranimi i pagesës në avanc/paradhënje, para se të ketë ndodh furniizimi i mallit apo shërbimit.

Neni 23 - Momenti i lindjes se detyrimit dhe ngarkimi me TVSH për importimin e mallrave


1. Rregulla e përgjithshme: Momenti i lindjes se detyrimit ndodhë dhe TVSH duhet të bëhet e ngarkueshme kur të importohen mallrat. 2. Rregullat speciale:

2.1. mallrat që hyjnë në Kosovë, të cilat nuk janë në qarkullim të lirë dhe vendosen nën njërën nga aranzhimet ose situatat e referuara në nenin 35 të këtij Ligji, procedurat kalimtare të doganës, nën aranzhimet e përkohshme të importimit me lirim total nga obligimet e importit, ose nën aranzhimet kalimtare të jashtme, momenti i lindjes se detyrimit ndodhë dhe TVSH do të bëhet e ngarkueshme vetëm kur mallrat pushojnë të jenë të mbuluara nga këto aranzhime apo situata; 2.2. kur mallrat e importuara i nënshtrohen detyrimeve doganore, duhet të ndodhë momenti i lindjes se detyrimit dhe TVSH do të bëhet e ngarkueshme; 2.3. dispozitat në fuqi që rregullojnë Detyrimet Doganore aplikohen lidhur me momentin e ngarkimit dhe momentin kur TVSH bëhet e ngarkueshme për mallrat e importuara të cilat nuk i nënshtrohen detyrimeve doganore në Kosovë.

320

KREU VI - SHUMA E TATUESHME

Neni 24 - Shuma e tatueshme për furnizimin e mallrave dhe shërbimeve

(Ligji Nr. 03/L-146) 1. Rregulla e përgjithshme:

1.1. në lidhje me furnizimin e mallrave dhe shërbimeve, ndryshe nga ajo që është referuar në paragrafët 2 dhe 3 të këtij neni, shuma e tatueshme duhet të përfshijë çdo gjë që përbën konsideratën e marrë ose që do të merret nga furnizuesi, në kthim për furnizimin nga konsumatori apo pala e tretë, duke përfshirë këtu subvencionet e lidhura direkt me çmimin e furnizimit; 1.2. nëse furnizimi është për konsideratë në para, vlera e tij duhet të merret si shuma e barabartë me konsideratë; 1.3. nëse furnizimi bëhet për konsideratë që nuk përbëhet nga paratë, ose që nuk përbëhet plotësisht nga paratë, vlera e tij duhet të merret sipas vlerës së hapur të tregut për furnizimin.

2. Për nevoja të këtij Ligji “vlera e hapur e tregut” nënkupton shumën e plotë që duhet ta paguaj konsumatori në shkallën e njëjtë të tregut në të cilin ndodh furnizimi i mallrave dhe shërbimeve, nën kushtet e konkurrencës së barabartë, për furnizuesin nën mbizotërimin e tregut brenda Kosovës ku është bërë furnizimi, në mënyrë që të marr mallrat ose shërbimet në fjalë në atë moment. 3. Kur nuk mundë të sigurohet krahasimi për furnizimin e mallrave dhe shërbimeve, “vlera e hapur e tregut” nënkupton si në vijim:

3.1. në lidhje me mallrat, një shumë që nuk është më e vogël se çmimi i blerjes së mallrave ose të mallrave të ngjashme, ose në mungesë të çmimit të blerjes, çmimi i kostos i përcaktuar në kohën e furnizimit; 3.2. në lidhje me shërbimet, një shumë që nuk është më e vogël se kostoja e plotë e personit të tatueshëm që e ofron atë shërbim.

4. Shuma e tatueshme përfshinë faktorët si në vijim: 4.1. tatimet, detyrimet, taksat dhe komisionet, duke përjashtuar TVSH-në; 4.2. shpenzimet e rastësishme jo të rregullta si ato të komisioneve, paketimit, transportimit dhe shpenzimeve të sigurimit, të ngarkuara nga furnizuesi për konsumatorin; 4.3. për nevoja të nën-paragrafit 4.2 të këtij neni, shpenzimet jo të rregullta mundë të mbulohen me marrëveshje të veçantë.

5. Shpenzimet e paketimeve të kthyeshme janë përjashtuar nga shuma e tatueshme mirëpo kjo shumë duhet të korrigjohet nëse paketimi nuk është kthyer.

321

6. Shuma e tatueshme nuk duhet të përfshijë faktorët si në vijim: 6.1. uljet e çmimit nëpërmes të zbritjes së pagesave të hershme, 6.2. zbritjet e çmimit dhe rabatet e dhëna për konsumatorët dhe të marra prej tyre në kohën e furnizimit, 6.3. shumat e pranuara nga personat e tatueshëm prej konsumatorit, si ripagesa e shpenzimeve të paraqitura në emrin dhe në interesin e konsumatorit, dhe të regjistruara në llogarinë e tij të përkohshme.

7. Rregullat speciale:

7.1. kur personi i tatueshëm zbaton ose ka në disponueshmëri mallrat që janë pjesë përbërëse e mjeteve të biznesit të tij, ose kur mallrat janë mbajtur nga personi i tatueshëm, ose nga pasardhësi i tij, kur aktiviteti ekonomik i tij i tatueshëm pushon, sikur që është referuar në Nenet 11 dhe 12 te këtij ligji, shuma e tatueshme duhet të jetë çmimi i blerjes së mallrave ose mallrave të ngjashme, ose në mungesë të çmimit blerës, çmimi i kostos i përcaktuar në kohën kur bëhet zbatimi, disponueshmëria ose mbajtja. 7.2. në lidhje me furnizimin e shërbimeve, sikur që është referuar në nenin 15, ku mallrat janë pjesë e mjeteve të biznesit por janë shfrytëzuar për qëllime personale ose shërbimet janë bërë falas, dhe në paragrafin 2 të nenit 16 lidhur me shërbime të caktuara të furnizuara për veten, shuma e tatueshme duhet të jetë kostoja e plotë e personit të tatueshëm që i ofron shërbimet. 7.3. në lidhje me furnizimin e shërbimit nga personi i tatueshëm për qëllim të biznesit të tij, sikur që është referuar në paragrafin 1 të nenit 16 të këtij ligji, shuma e tatueshme do të jetë vlera e hapur e tregut e shërbimit të furnizuar.

8. Masat për të ju shmangur evazionit tatimor ose shmangia tatimore: Për të penguar evazionin tatimor ose shmangien tatimore, shuma e tatueshme duhet të jetë vlera e hapur e tregut në secilin nga rastet si në vijim në lidhje me furnizimin e mallrave dhe shërbimeve që përfshinë lidhjet familjare apo lidhjet tjera të afërta, lidhjet e menaxhmentit, pronësisë, anëtarësisë, financiare ose lidhjet ligjore:

8.1. kur konsiderata është më e ulët se vlera e hapur e tregut dhe “pranuesi” i furnizimit nuk e ka të drejtën e plotë të zbritjes sipas neni 36 të këtij Ligji; 8.2. kur konsiderata është më e ulët se vlera e hapur e tregut dhe furnizuesi nuk e ka të drejtën e plotë për zbritje sipas nenit 36 të këtij ligji dhe furnizimi është furnizim i liruar sikur që është referuar në paragrafin 1 të nenit 27, dhe paragrafët 1 dhe 3 të nenit 28 të këtij ligji; 8.3. kur konsiderata është më e lartë se vlera e hapur e tregut dhe “furnizuesi” nuk e ka të drejtën e plotë të zbritjes sipas nenit 36 të këtij Ligji.

9. Ministri i Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave nxjerr akt nënligjor për zbatimin e këtij neni. Ky akt në veçanti do të përfshijë dëshmitë që kërkohen nga personi i tatueshëm mbi shumën aktuale të shpenzimit të ripaguar të referuar në nën-paragrafin 3 të paragrafit 6 të nenit 24 të këtij Ligji.

322

Neni 15 Shuma e Tatueshme për Furnizimin e Mallrave dhe Shërbimeve


1. Shuma e tatueshme e një furnizimi të tatueshëm në Kosovë në lidhje me furnizimin e mallrave dhe shërbimeve përfshin çdo gjë që përbën konsideratën e marr ose që do të merret nga furnizuesi që është paraparë për atë furnizim. 2. Nëse furnizimi është marr për konsideratë në para, vlera e tij duhet të merret si shuma e barabartë me konsideratën, në të kundërtën do të aplikohet vlera e hapur e tregut e furnizimit. 3. Shuma e tatueshme duhet të përfshij:

3.1. tatimet, detyrimet, taksat dhe komisionet, duke përjashtuar TVSH-në; 3.2. shpenzimet e rastësishme jo të rregullta si ato të komisioneve, paketimit, transportimit dhe shpenzimeve të sigurimit, të ngarkuara nga furnizuesi për konsumatorin; 3.3. për nevoja të nën-paragrafit 3.2 të këtij neni, shpenzimet jo të rregullta mund të mbulohen me marrëveshje të veçantë.

4. Në përjashtim nga kjo kemi shpenzime të paketimit të kthyeshme të cilat nuk bëjnë pjesë në shumën e tatueshme, nëse konstatohet se paketimet e tilla nuk janë kthyer, atëherë keto shpenzime paketimi duhet të përfshihen në shumën e tatueshme. 5. Ambalazhet qarkulluese jane ambalazhe të tipit konteniere, qelqe, arka, bombola apo depozita gazi të lëngshme dhe të tjera të kësaj natyre. Ambalazhet me mallrat që ato përmbajnë duhet të furnizohen në të njëjtën kohë. Këto lloj ambalazhesh jepen nga shitesi (furnitori), së bashku me mallin në to në drejtim të blerësit (klientit); ato ruhen provizorisht nga bleresi dhe më pas kthehen nga ky i fundit përsëri në drejtim të shitësit. 6. Ambalazhet që i janë dhënë blerësit, duhet të kthehen tek shitësi brenda një afati normal sipas fushës së aktivitetit me të cilin ndërlidhen. 7. Ky afat varion edhe sipas natyrës së produktit që ambalazhet përmbajnë dhe duhet të rregullohen në kontratën e lidhur mes palëve. 8. Për mosllogaritjen e TVSH mbi vlerën e ambalazheve qarkulluese duhen plotësuar dy kushtet e mëposhtme:

8.1 Vlera që lidhet me ambalazhimin e kthyeshëm të mos jetë përfshirë në vlerën e faturës nga shitësi. 8.2 Të ekzistoje një kontratë e lidhur midis palëve për furnizimin si dhe për dhënien dhe kthimin e ambalazheve.

9. Ne kontrate paraqitet edhe afati i kthimit të ambalazheve nga blerësi tek shitësi. Ambalazhet që blerësi nuk i kthen tek shitësi konsiderohen sikur të ishin shitur dhe i nënshtrohen TVSH-se mbi vlerën e tyre.

323

10. Sipas nenit 24, paragrafi 9, kërkohen dëshmitë në vijim kur përjashtohet shuma që lidhet me nenin 24, nënparagrafi 6.3 nga shuma e tatueshme:

10.1. fatura e shpenzimeve lëshohet në emër apo në interesin e klientit; 10.2. personi i tatueshëm nuk mund ta zbresë TVSH-në e ngarkuar në faturë. Çdo lloj e drejte për zbritje mund të kryhet vetëm nga klienti në emrin e të cilit është lëshuar fatura; 10.3. shuma e shpenzimeve duhet regjistrohet në llogarinë e përkohshme të mbajtjes së librave të personave të tatueshëm.

11. Vlera e tatueshme e mallrave të importuara përcaktohet mbi bazën e dispozitave të legjislacionit doganor pavaresisht nese mallrat e importuara janë apo jo të taksueshme me taksa doganore. 12. Vlera e tatueshme e mallrave të importuara përfshin, gjithashtu:

12.1. shpenzimet e transportit e te sigurimit dhe shpenzimet e tjera, te perfshira ne importimin e mallrave dhe dergimin e tyre, deri ne momentin e çastin e hyrjes ne territorin e Republikes se Kosoves; si dhe ato qe kane rezultuar nga transporti per vendin tjeter te destinimit brenda Kosoves ,nese ai vendi tjeter eshte i njohur kur ka ndodhur momenti i ngarkimit; 12.2. tatimet, detyrimet, taksat dhe detyrimet për t’u paguar jashtë Kosovës, dhe ato që duhet të paguhen shkaku i importimit, duke përjashtuar vjeljen e TVSH-së.

Neni 25 - Shuma e tatueshme në lidhje me importimin e mallrave - Konvertimi i vlerës së valutave të huaja në Euro


1. Shuma e tatueshme në lidhje me importimin e mallrave: 1.1. në lidhje me importimin e mallrave, shuma e tatueshme duhet të jetë vlera për qëllime doganore, e përcaktuar në pajtueshmëri me legjislacionin doganor të Kosovës në fuqi; 1.2. shuma e tatueshme duhet të përfshijë faktorët si në vijim, deri më tani nuk janë përfshirë:

1.2.1. tatimet, detyrimet, taksat dhe obligimet tjera të pagesave jashtë Kosovës, dhe ato që janë obligim për shkak të importimit, duke përjashtuar TVSH-në që do të vjelej; 1.2.2. shpenzimet jo të rregullta, si ato të komisionit, paketimit, transportit dhe shpenzimet e sigurimit që kanë ndodhur deri te vendi i parë i destinimit brenda territorit të Kosovës si dhe ato që kanë rezultuar nga transporti për në vendin tjetër të destinimit brenda Kosovës, nëse ai vendi tjetër është i njohur kur ka ndodhur momenti i ngarkimit; 1.2.3. për qëllime të 1.2.2 të këtij neni "vendi i parë i destinimit" nënkupton vendin e përmendur në dokumentin e dërgesës ose në ndonjë

324

dokument tjetër sipas të cilit mallrat janë importuar në Kosovë. Nëse nuk është përmendur asgjë, vendi i parë i destinimit duhet të merret vendi i transferit të parë të ngarkesës në Kosovë.

1.3. shuma e tatueshme nuk duhet të përfshijë faktorët si në vijim: 1.3.1. uljen e çmimit nëpërmes të zbritjes për pagesën e hershme; 1.3.2. zbritjet e çmimit apo rabatet e dhëna për konsumatorin dhe të marra nga ai në kohën e importimit.

1.4. kur mallrat e eksportuara përkohësisht nga Kosova, ri-importohen në Kosovë pasi që t’i jenë nënshtruar riparimit,përpunimit, adaptimit, punimit apo ri-punimit jashtë Kosovës, shuma e tatueshme duhet të jetë vlera e riparimit, përpunimit, adaptimit, punimit apo ri-punimit, sikur që është përcaktuar në pajtueshmëri me legjislacionin Doganor.

2. Konvertimi i valutës së huaj në Euro: 2.1. kur vlera dhe faktorët e shfrytëzuar për të përcaktuar shumën e tatueshme në importim shprehen me valutë të huaj, konvertimi i kësaj shume në euro duhet të bëhet duke zbatuar normën e shkëmbimit të përcaktuar në pajtueshmëri me Legjislacionin Doganor që i rregullojnë llogaritjet e vlerës për qëllime doganore. 2.2. kur vlera dhe faktorët e shfrytëzuar për të përcaktuar shumën e tatueshme të një transaksioni tjetër nga importimi i mallrave, shprehet në valutë të huaj, konvertimi i kësaj shume në valutën vendore në euro duhet të jetë norma më e fundit e shitjes sikur që është definuar nga Banka Qendrore e Kosovës e regjistruar në kohën kur TVSH bëhet e ngarkueshme.

325

KREU VII - NORMAT

Neni 26 - Norma (Ligji Nr. 03/L-146)

1. Norma standarde:

1.1 TVSH ngarkohet me normën prej 16 %.

2. Ministri i Ekonomisë dhe Financave, me vendimin e Qeverisë së Kosovës dhe pas aprovimit nga Kuvendi, mund të nxjerr akt nën-ligjor për futjen në përdorim të normës së ulur jo më të ulët se pesë për qind (5 %) për furnizimet e mallrave dhe shërbimeve të caktuara. Sipas të njëjtës procedurë dhe nëse paraqitet e nevojshme, Ministri gjithashtu mund të fusë në përdorim normën e përkohshme të ngritur të TVSH-së jo më të lartë se njëzetenjë për qind (21 %) për tu zbatuar ndaj furnizimeve të caktuara të mallrave dhe shërbimeve. Normat e ulura dhe të ngritura mundë të zbatohen vetëm për furnizimet e mallrave dhe shërbimeve, që gjenden në Aneksin III.

326

KREU VIII - LIRIMET PA TË DREJTËN E ZBRITJES SË TVSH-SË SË ZBRITSHME

Neni 27 - Lirimet për aktivitetet e caktuara me interes publik (Ligji Nr. 03/L-146)

1. Transaksionet janë të liruara si në vijim:

1.1. shërbimet spitalore dhe kujdesi mjekësor dhe aktivitetet e lidhura ngushtë të ndërmarra nga organet e rregulluara me ligjet e Kosovës në fuqi, në veçanti në ngarkimin e çmimeve të krahasueshme ose me kushtet sociale të krahasueshme me këto të zbatueshme për organet e rregulluara me ligjet e Kosovës në fuqi, nga spitalet, qendrat për trajtime mjekësore ose diagnostifikim dhe institucionet tjera të njohura mirë me natyrë të ngjashme; 1.2. ofrimi i kujdesit mjekësor në ushtrimin e profesioneve mjekësore dhe para mjekësore sikur që janë përkufizuar me ligjet e Kosoves ne fuqi dhe furnizimi i Barnave, produkteve farmaceutike, Instrumenteve dhe aparaturave mjekësore dhe kirurgjike; 1.3. furnizimi me organe njerëzore, gjak dhe qumësht të nënës. 1.4. furnizimi me shërbime nga teknikët dentar në kapacitetin e tyre profesional dhe furnizimi me proteza të dhëmbëve nga dentistët dhe teknikët dentar; 1.5. furnizimi i shërbimeve nga grupet e pavarura të personave, të cilët zhvillojnë një aktivitet i cili është i liruar nga TVSH ose në relacion me të cilin nuk janë persona të tatueshëm, për qëllim të ofrimit të shërbimit nga anëtarët e tyre që janë direkt të nevojshme për ushtrimin e atij aktiviteti, ku këto grupe kërkojnë nga anëtarët e tyre rimbursimin e saktë për pjesën e tyre të shpenzimeve të përbashkëta, me kusht që këto lirime mos të shkaktojnë shkatërrim të konkurrencës; 1.6. furnizimi i shërbimeve dhe mallrave të lidhura ngushtë me mirëqenien dhe punën e sigurimit social, duke përfshirë ato të furnizuara për shtëpitë e pleqve, nga organet kompetente të Kosovës ose nga organet tjera të njohura nga Autoriteti kompetent i Kosovës se i kushtohen mirëqenies sociale dhe bëhen me çmime të krahasueshme; 1.7. furnizimi i shërbimeve dhe mallrave të lidhura ngushtë me mbrojtjen e fëmijëve dhe të rinjve, nga organet e rregulluara me ligjet e Kosoves ose nga organizatat e tjera, të njohura nga Autoriteti kompetent i Kosovës se i kushtohen mirëqenies sociale dhe bëhen me çmime të krahasueshme; 1.8. ofrimi i edukimit të fëmijëve dhe të rinjve, edukimi shkollor apo universitar, trajnimi profesional ose ritrajnimi, duke përfshirë furnizimin e shërbimeve dhe mallrave të lidhura ngushtë me këto, nga organet e rregulluara me ligjet e Kosoves që e kanë si qëllim të tyre ose nga organizatat tjera, të njohura nga Autoriteti kompetent i Kosovës se e kanë objektin e ngjashëm dhe bëhen me çmime të krahasueshme;

327

1.9. shkollimi i ofruar privatisht nga mësuesit që e mbulojnë edukimin shkollor dhe universitar brenda kontekstit të shkollave ose universiteteve sikur që është referuar në nën-paragrafin 8 të paragrafit 1 të këtij neni; 1.10. furnizimi i stafit nga institucionet religjioze dhe filozofike për nevojat e aktiviteteve të referuara në nën-paragrafët 1, 6, 7 dhe 8 të paragrafit 1 të këtij neni dhe për qëllim të mirëqenies shpirtërore; 1.11. furnizimi i shërbimeve, dhe furnizimi i mallrave i lidhur ngushtë me këto, për anëtarët e tyre në interesin e tyre të përbashkët në kthim për nënshkrimin e vendosur në pajtueshmëri me rregullat e tyre nga organizatat jo fitimprurëse me qëllim të natyrës politike, sindikatës, religjioze, patriotike, filozofike, filantropike ose qytetare, me kusht që ky lirim të mos shkaktojë shkatërrimin e konkurrencës; 1.12. furnizimi i shërbimeve të caktuara të lidhura ngushtë me edukimin sportiv dhe fizik nga organizatat jo fitimprurëse për personat që marrin pjesë në edukimin sportiv dhe fizik, ku qëllimi i këtyre shërbimeve është direkt i nevojshëm për atë edukim; 1.13. furnizimi i shërbimeve të caktuara kulturore, dhe furnizimi i mallrave i lidhur ngushtë me këto, nga organet e qeverisura me ligjet e Kosovës ose nga organet tjera kulturore të njohura në Kosove, ku qëllimi i këtyre shërbimeve është që të promovoj ngjarjet kulturore dhe potencialet e Kosovës brenda dhe jashtë territorit; 1.14. furnizimi i shërbimeve dhe mallrave, nga organizatat, aktivitetet e të cilave janë të liruara sipas nën-paragrafëve 1, 6, 7, 8, 9, 12 dhe 13 të paragrafit 1 të këtij neni, në lidhje me rastet e ngritjes së fondeve të organizuara ekskluzivisht për përfitimin e tyre, me kusht që ai lirim mos të shkaktojë shkatërrim të konkurrencës. Mirëpo në rastet si në vijim nuk i është dhënë lirim furnizimit të mallrave nëse:

1.14.1. furnizimi nuk është esencial për transaksionet e liruara; 1.14.2. qëllimi kryesor i furnizimit është që të fitohen të ardhura shtesë për organet në fjalë nëpërmes të transaksioneve të cilat janë në konkurrencë direkte me ato të ndërmarrjeve komerciale që i nënshtrohen TVSH-së.

1.15. furnizimi i shërbimeve të transportit për personat e sëmurë apo të lënduar me automjetet e dizajnuara në mënyrë speciale për atë qëllim, nga organi i autorizuar; 1.16. aktivitetet tjera nga ato të natyrës komerciale, të zhvilluara nga organet publike të radios dhe televizionit; 1.17. aktivitetet e zhvilluara nga institucionet e Bashkësive Fetare të cilat si qëllim ekskluziv dhe të drejtpërdrejtë kanë realizimin e bindjeve dhe besimeve fetare duke përfshirë qëllimet bamirëse dhe për mirëqenie, seminaret ose organizimet e tjera për trajnimin e shërbyesve ose mësimdhënësve fetarë të arsimit fetarë; 1.18. furnizimi i materialeve të industrisë së shtypit sikur që është definuar këtej e tutje gjatë tregtisë me pakicë të bërë për shfrytëzuesin final, me kusht që ky furnizim të ndodh për personin pa të drejtën e zbritjes së TVSH-së së zbritshme.

Këto materiale janë materiale me kodet si në vijim të doganës me nomenklaturën TARIC: 1.18.1. Kodi 4901: Librat, broshurat, fletëpalosjet dhe artikujt e ngjashme të shtypur, qoftë në fletë të vetme apo jo;

328

1.18.2 Kodi 4903: Librat me fotografitë, librat për vizatim apo për ngjyrosje për fëmijë; 1.18.3. Kodi 4904: Muzikë, e shtypur apo dorëshkrim, qoftë apo jo e lidhur apo e ilustruar.

Për qëllime të këtij paragrafi, “furnizim për personin pa të drejtën për zbritje” nënkupton furnizim për personin i cili shfrytëzon materialin e shtypur për qëllim personal ose për përdorime për qëllime tjera nga ato të biznesit. Këto lirime nuk përfshijnë furnizimin e materialeve pornografike apo të tjera të shtypura që konsiderohen se 0kanë natyrë pornografike.

2. Lirimet tjera nga ato të parapara në nën-paragrafët 1, 6, 7, 8, 9, 12 dhe 13 të paragrafit l të këtij neni, mund ti bëhen organeve tjera nga ato që rregullohen me ligjet e Kosovës në fuqi. Këto lirime mund të dhurohen me akt nën-ligjor dhe nuk do të dhurohen kur furnizimi nuk është esencial për transaksionet e liruara dhe kur qëllimi kryesorë është krijimi i të ardhurave shtesë për organin në fjalë nëpërmes të transaksioneve të cilat janë në konkurrencë direkte me ato të ndërmarrjeve komerciale që i nënshtrohen TVSH-së. 3. Ministri i Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave nxjerrë akt nënligjor për rregullat dhe kushtet për zbatimin e paragrafëve 1 dhe 2 të këtij neni dhe mund të kufizojë shtrirjen e këtyre lirimeve gjate periudhës transitore te referuar në nenin 64 të këtij Ligji. Ministri mund të imponojë masat e nevojshme për të penguar shtrembërimin e konkurrencës në disavantazh të personave të tatueshëm që i nënshtrohen TVSH-së. Ai gjithashtu do të definojë autoritetet kompetente dhe organet e Kosovës të përmendura në këtë Nen dhe mënyrën në të cilën organet jo publike ose organizatat do të njihen nga autoritetet publike për bërjen e furnizimeve të liruara ose për të cilat mundë të bëhen furnizimet e liruara.

Neni 16 Lirimet per Aktivitet e Caktuara me Interes Publik


1. Shërbimet spitalore dhe kujdesi mjekësor. Duhet të lidhet me shërbimet e mbrojtjes, mirëmbajtjes ose shërimit të shëndetit. Lirimi gjithashtu duhet të lidhet me akomodimin, kujdesin dhe ushqimin e pacientëve , dhe furnizimet tjera që lidhen ngushtë me furnizimet e liruara . 2. Shërbimet spitalore dhe të kujdesit mjekësor janë të liruara vetëm kur këto shërbime kryhen nga një person i cili është i autorizuar për ofrimin e shërbimeve shëndetësore dhe mjekësore në Kosovë. 3. Kur furnizimi kryhet nga institucionet private shendetesore të cilat janë të licencuara nga organet kompetente të Kosoves , është kusht që çmimet e ngarkuara nga furnizuesi i tillë të jenë të krahasueshme me çmimet që ngarkohen nga organet që administrohen me Ligj të Kosovës . Si çmime të krahasueshme janë çmimet të cilat zakonisht nuk i tejkalojnë çmimet që ngarkohen nga Instituconet Shendetesore Publike bazuar me Ligjet aktuale në fuqi në Republiken e Kosovës që nuk e tejkalojnë shumen më teper se 30 përqind.

329

4. Kur qëllimi kryesor nuk e ka për synim mbrojtjen, mirëmbajtjen ose shërimin e shëndetit të personit të caktuar, furnizimi nuk lirohet, si shembull mund të jenë shërbimet kozmetike ose estetike . 5. Kur qëllimi kryesor i shërbimit është t’i ofrojë palës së tretë elementin e nevojshëm për marrjen e vendimit, ky furnizim nuk i nënshtrohet lirimit. 6. Shërbimet e mirëqenies dhe sigurimit social. Lirimi tatimor që i referohet nenit 27, nënparagrafi 1.6 i Ligjit i referohet shërbimeve që lidhen me mirëqenien dhe punën e sigurimit social siç mund të jenë furnizimet e bëra nga infermieria, qendrat e kujdesit ditor, shtëpitë e pleqve dhe të ngjashme kur ato furnizohen nga autoritetet kompetente të Kosovës ose nga ndonjë organ tjetër që njihet si autoritet kompetent i Kosovës. 7. Kur furnizimi bëhet nga dikush tjetër e jo nga autoritetet kompetente të Kosovës, është kusht që çmimet që ngarkohen nga një furnizues i tillë të jenë të krahasueshme me çmimet që ngarkohen nga Autoritetet Kompetente të Kosovës. Si çmime krahasuese normalisht do të konsiderohen çmimet që nuk i tejkalojnë çmimet që ngarkohen nga autoritetet që rregullohen me Ligj të Kosovës dhe që nuk janë më të larta 30 përqind. 8.Furnizimi i mallrave dhe shërbimeve që lidhen drejtpërdrejtë me shërbimet e referuara në paragrafin 1 të këtij neni siç është dërgimi i ushqimit, pijeve medikamenteve dhe të ngjashme gjithashtu duhet të lirohen kur ato furnizohen nga furnizuesi që bënë shërbime të liruara. 9. Shërbimet e edukimit. Lirimet nga TVSH-ja për shërbimet e edukimit lidhen me dispozitat në vijim:

9.1. edukimi i fëmijëve , të rinjve , edukimi universitar, trajnimi profesional ose ritrajnimi, nese këto sherbime ofrohen , por që janë të akredituara nga instutucionet kompetente të Kosoves; 9.2.furnizimet e shërbimeve të përmendura në paragrafin 1 i keti neni ,janë gjithashtu të liruara kur furnizohen nga organizatat tjera që njihen nga autoritetet kompetente të Kosovës që posedojnë qëllim apo aktivitet të ngjajshme kur çmimet që ngarkohen janë të krahasueshme me çmimet që ngarkohen nga organet që rregullohen me Ligj të Kosovës. Si çmime krahasuese normalisht do të konsiderohen çmimet që nuk i tejkalojnë çmimet që ngarkohen nga organet që rregullohen me Ligj të Kosovës dhe nuk janë më të larta se 30 përqind; 9.3. akomodimi dhe ushqimi i nxënësve dhe studentëve në objektet shkollore dhe në shtëpitë e nxënësve dhe studentëve ose të institucioneve të ngjashme po ashtu janë të liruara nga TVSH-ja kur këto ofrohen nga furnizuesi që ofron shërbime të liruara të edukimit. Të liruara janë gjithashtu furnizimet tjera të mallrave ose shërbimeve të cilat janë të lidhura ngushtë me shërbimet e edukimit që janë furnizime të liruara kur ato furnizohen ofrohen nga një ofrues që ofron shërbime të edukimit që janë furnizime të liruara.

330

Neni 28 - Lirimet për aktivitetet e tjera (Ligji Nr. 03/L-146)

1. Aktivitetet tjera janë të liruara si në vijim: 1.1. transaksionet e sigurimit dhe risigurimit, duke përfshirë shërbimet e lidhura të bëra nga brokerat e sigurimit dhe agjentët e sigurimit; 1.2. dhënia dhe negocimi i kredisë dhe menaxhimi i kredisë nga personat që e ofrojnë atë; 1.3. negocimi, ose çdo tregtim në garancionet e kredisë ose ndonjë siguri tjetër për para dhe menaxhimi i garancioneve të kredisë nga personi i cili e ofron kredinë; 1.4. transaksionet, duke përfshirë negocimet dhe depozitat përkatëse, llogaritë rrjedhëse, pagesat, transferet, borxhet, çeqet dhe instrumentet tjera të negociushme, mirëpo duke përjashtuar mbledhjen e borxheve; 1.5. transaksionet, përfshirë këtu negocimet, dhe valutat përkatëse, bankënotat dhe parat metalike të shfrytëzuara si tender ligjor, me përjashtim të artikujve të koleksionistëve që domethënë, monedhave metalike të arit, argjendit ose parave tjera metalike ose bankënotave të cilat normalisht nuk janë shfrytëzuar si ofertë ligjore, ose monedhave metalike të interesit numizmatik; 1.6. transaksionet, përfshirë këtu negocimet mirëpo duke mos përfshirë menaxhimin dhe ruajtjen, në aksione, interesin në kompanitë apo asociacionet ose premtimet e pa garantuara të pagesave dhe letrat tjera me vlerë, mirëpo duke përjashtuar dokumentet që i japin titullin mallrave, dhe të drejtat dhe letrat me vlerë të referuara në nën-paragrafin 2 të paragrafit 4 te nenit 10 të këtij Ligji; 1.7. menaxhimi i fondeve investuese speciale sikur që përkufizohen nga Autoritetet kompetente të Kosovës; 1.8. furnizimi i pullave postare me vlerë nominale, të vlefshme për shfrytëzim për shërbime postare brenda Kosovës, pullave fiskale dhe pullave tjera të ngjashme; 1.9. bastet, lotaritë dhe format tjera të lojërave të fatit, varësisht nga kushtet dhe kufizimet e parashtruara nga Autoritetet kompetente të Kosovës; 1.10. furnizimi i tokës, tokës në të cilën qëndron ndërtesa apo shtëpia; 1.11. furnizimi i shtëpive, banesave ose akomodimeve tjera, të shfrytëzuara për qëllime relevante të banimit; 1.12. lizingu ose dhënia me qira e pasurisë së patundshme.

2. Nga lirimet e parapara në nën-paragrafin 11 të paragrafit 1 të këtij neni, duhet të përjashtohen si në vijim:

2.1. furnizimet e akomodimit, sikur që janë definuar në legjislacionin e Kosovës, në sektorin e hotelerisë ose në sektorët me funksion të ngjashëm duke përfshirë ofrimin e akomodimit në kampet e pushimeve ose në vendet qe shfrytëzohen për kamping; 2.2. dhënia me qira e lokaleve dhe vendeve për parkimin e automjeteve; 2.3. lëshimi me qira i pajisjeve dhe makinerive të instaluara në mënyrë të Përhershme; 2.4. qiraja e kasafortave;

331

2.5. lizingu ose dhënia me qira e pasurisë së patundshme për qëllime komerciale, në përjashtim të tokës.

3. Lirimet speciale të bëra për Religjionet e titulluara të Kosovës në pajtueshmëri me Ligjin Nr. 02/L-31 mbi Liritë Fetare në Kosovë dhe ligjet e tjera të zbatueshme.

3.1. furnizimet e mallrave dhe shërbimeve për Religjionet e titulluara të Kosovës për ushtrimin e aktivitetit ekonomik të veçantë për vetmbështetjen e tyre, si prodhimi i rrobave fetare, klerike dhe të qëndisura, qirinjve, pikturimi i ikonave, skalitjet në dru, mjeshtri e marangozit dhe produktet bujqësore tradicionale, duhet të lirohen; 3.2. për qëllime të këtij nën-neni: “religjion“ nënkupton Bashkësinë Islame të Kosovës, Kishën Ortodokse Serbe, Kishën Katolike, Bashkësinë religjioze Çifute dhe Kishën Evangjeliste, 3.3. “Religjion i Titulluar” nënkupton çdo religjion që e ka të drejtën të ketë përfitimin e lirimit sikur që është definuar në këtë paragraf; 3.4. lirimet gjithashtu përfshijnë produktet relevante, materialet, makineritë, veglat dhe bagëtinë për ushtrimin e aktivitetit ekonomik që referohet në nën-paragrafin 3.1 të këtij neni; 3.5. Ministri i Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave duhet, në lidhje me secilin religjion të titulluar sikur që është definuar në Ligjin Nr. 02/L-31 për Lirinë Fetare në Kosovë ose ligjet e tjera të zbatueshme, të nxjerrë akt nënligjor në të cilin duhet të definohet, mbajtja e shënimeve dhe librat, dorëzimi i pasqyrave vjetore për qëllime tatimore dhe procedura e miratuar e verifikimit në lidhje me nën-paragrafët 1 dhe 2 të paragrafit 3 këtij neni.

Neni 17 Lirimet për Aktivitete Tjera


1. Organizatat fetare që pranojnë furnizime të liruara ose që bëjnë importe të liruara ,duhet të mbajnë shënimet dhe librat ,dorëzimi i pasqyrave vjetore do të zbatohen konform Ligjit mbi Procedurat e Administrates Tatimore 2004/48 i plotesuar me amandamente të Ligjit 03/ L – 071. Te gjitha furnizimet për mallra dhe shërbimeve për Religjionet e titulluara duhet argumentohen që furnizimi për këto Religjione ka ndodhur . 2. Nëse mallrat importohen nga një Religjion i titulluar, ky import duhet të specifikojë qartë se malli i importuar nga Religjioni i titulluar është i përdoruar eksklusivisht për nevoja të Religjioni titulluar të parapar në nenin 30 paragrafi 3 të Ligjit. 3. Personi i tatueshëm që bënë furnizim të liruar në pajtim me nenin 28 paragrafi 3 tek një organizatë religjioze duhet të marrë një konfirmim me shkrim nga organizata religjioze që e konfirmon se këto mallra dhe shërbime do të shfrytëzohen për qëllime të lirimit në pajtim me nenin 28 nënparagrafi 3.1 dhe 3.4.

332

KREU IX - LIRIMET NË IMPORTIM DHE LIRIMET TJERA SPECIALE LIDHUR ME IMPORTIMIN

Neni 29 - Lirimet në importim (Ligji Nr. 03/L-146)

1. Nga TVSH duhet të lirohen si në vijim: 1.1. lëshimi i mallrave për qarkullim të lirë, nëse furnizimi i mallrave të tilla është bërë në territorin e Kosovës nga personi i tatueshëm ku në të gjitha rrethanat është i liruar nga TVSH; 1.2. mallrat e ri-importuara në kushte të pandryshuara nga personi i cili i ka eksportuar mallrat, me kusht që këto mallra të jenë të liruara nga detyrimet doganore në pajtueshmëri me Legjislacionin Doganor; 1.3. mallrat e importuara të liruara nga detyrimet doganore dhe te destinuara për:

1.3.1. shfrytëzim zyrtar nga zyrat diplomatike dhe konsullore dhe misionet speciale të akredituara në Kosovë. Për zyrat konsullore të drejtuara nga zyrtarët konsullor të nderit në pajtueshmëri me këtë nënpikë duhet të zbatohet një lirim vetëm në mallrat e dërguara nga shteti dërgues, në përjashtim nga mjetet e transportit, me kusht që Ministria përgjegjëse për Marrëdhënie me jashtë të lëshoj aprovim për këto mallra; 1.3.2. shfrytëzim zyrtar nga organizatat ndërkombëtare, nëse këto janë parashtruar në traktatet apo marrëveshjet ndërkombëtare të cilat zbatohen në Kosovë; 1.3.3. shfrytëzim personal nga personeli i huaj i misioneve speciale diplomatike dhe konsullore të akredituara në Kosovë, duke përfshirë këtu edhe anëtarët e tyre të familjes; 1.3.4. shfrytëzim personal nga personeli i huaj i organizatave ndërkombëtare, duke përfshirë këtu edhe anëtarët e tyre të familjes, nëse kjo është parashtruar në traktatet ndërkombëtare të cilat zbatohen në Kosovë; 1.3.5. forcat e Armatosura të Organizatës së Traktatit të Atlantikut Verior dhe KFOR-in, për shfrytëzim nga ana e forcave të tilla ose personelit të huaj civil që i shoqëron ata ose për furnizimin e mensave ose klubeve të tyre; 1.3.6 shfrytëzim personal nga stafi i huaj i kontraktorëve të organizatave ndërkombëtare të qeverive të huaja dhe organizatave të tyre, duke përfshirë anëtarët e tyre të familjes nëse kjo është parashtruar në marrëveshjet bilaterale të cilat i kushtohen Kosovës.

1.4. lirimet në 1.3.3 dhe 1.3.4 të këtij neni nuk duhet të ushtrohen nga qytetarët e Kosovës ose qytetarët e huaj me adresë të përhershme në Kosovë. Lirimet sipas

333

kësaj pike duhet të zbatohen duke u bazuar në certifikatat e lëshuara nga Ministria për punë të jashtme. Mallrat e liruara nga TVSH në pajtueshmëri me këtë nënparagraf nuk duhet të tjetërsohen. Ato mundë të tjetërsohen vetëm me kusht që të paguhet TVSH, ose pas përfundimit të periudhës tri vjeçare nga dita e importit të mallrave. 1.5. nëse, në pajtueshmëri me një traktat ndërkombëtarë, lirimet do të kishin mundë të zbatohen vetëm sipas kushteve të reciprocitetit, Ministria përgjegjëse për punë të jashtme duhet të konfirmojë një reciprocitet të tillë; 1.6. kushtet detale dhe metodat për ushtrimin e një lirimi të TVSH-së dhe caktimi i kufizimeve sasiore për llojet e veçanta të mallrave për të cilat përfituesit e titulluar sipas të këtij neni mundë të kërkojnë lirim nga TVSH, duhet të përcaktohen me akt nënligjor nga Ministri i Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave; 1.7. importi i gjahut të bërë me anijet e peshkimit dhe me barkat e peshkimit të shfrytëzuara për qëllim të zhvillimit të aktivitetit të peshkimit në port, me kusht që gjahu ose të jetë i papërpunuar ose ti nënshtrohet vetëm atyre procedurave që janë të nevojshme për të ruajtur kualitetin e tij, dhe atë para importimit asnjë furnizim të mos jetë bërë në pajtueshmëri me këtë Ligj;

1.8. shërbimet që lidhen me importimin e mallrave, me kusht që vlera e shërbimeve të tilla të përfshihet në shumën e tatueshme në pajtueshmëri me nën-paragrafin 1.2 te nenit 25 të këtij Ligji; 1.9. ari, metalet tjera të çmueshme, bankënotat dhe monedhat metalike të importuara nga Banka Qendrore e Kosovës; 1.10. importi i gasit përmes sistemeve të distribuimit të gasit natyral ose importi i elektricitetit.

2. Importi i mallrave të listuara në Aneksin IV të këtij ligji janë të liruara gjatë periudhës kalimtare të referuar në nenin 64 të këtij ligji.

Neni 30 - Lirimet tjera speciale lidhur me importimin (Ligji Nr. 03/L-146)

1. Lidhur me mallrat e importuara dhe lëshimin e tyre ne qarkullim te lirë, në pajtueshmëri me kushtet dhe afatet kohore të caktuara në Legjislacionin Doganor nga TVSH duhet të lirohen si në vijim:

1.1. dërgimet e vlerave jo të rëndësishme të dërguara nga jashtë. Ky lirim nuk duhet të zbatohet për duhan dhe produktet e duhanit, alkool dhe pijet alkoolike, parfumet dhe ujin e kolonjës. Vlera totale e mallrave në një dërgesë individuale që

334

mendohet të jetë jo e rëndësishme nuk duhet të tejkaloj shumën e përcaktuar me akt nënligjor nga Ministri i Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave; 1.2. dasuria personale e perdorur që i takon personit fizik i cili ka jetuar jashtë për një periudhë të pandërprerë prej së paku 12 muajsh dhe i cili vjen në Kosovë. Ky lirim nuk duhet të zbatohet për pijet alkoolike, duhan dhe në produktet e duhanit, automjetet dhe pajisjet për kryerjen e një aktiviteti ekonomik; 1.3. gjërat që i takojnë personit i cili ka jetuar jashtë për një periudhë të pandërprerë prej 12 muajve dhe i cili vjen në Kosovë. Ky lirim nuk duhet të zbatohet për pijet alkoolike, duhanin dhe produktet e duhanit, automjetet dhe pajisjet për zhvillimin e një aktiviteti ekonomik; 1.4. artikujt e fituar me trashëgimi nga personi fizik që jeton në mënyrë të përhershme në Kosovë. Ky lirim nuk duhet të zbatohet për pijet alkoolike, duhan dhe produkte të duhanit, mjetet e transportit, pajisjet, stoqet e lëndëve të para, gjysmë produktet dhe produktet finale, bagëti dhe prodhime bujqësore që i tejkalojnë nevojat normale familjare; 1.5. gjerat e nevojshme për studime, të sjella nga nxënësit dhe studentët që vijnë në Kosovë me qëllim studimi për kërkesat e tyre vetanake; 1.6. mallrat në valixhet personale të udhëtarit të cilat janë importuar për qëllime jo komerciale dhe të cilat janë të liruara nga pagesa e detyrimet doganore në pajtueshmëri me Legjislacionin Doganor; 1.7. mallrat jo komerciale në konsignacion të vogël cilat janë dërguar falas nga personi fizik që banon jashtë, për personin fizik në territorin doganor të Kosovës deri në vlerën, dhe për duhan dhe produkte të duhanit, pije alkoolike dhe joalkoolike, parfume dhe ujë kolonje deri në sasinë e përcaktuar me akt nenligjor nga Ministri i Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave, 1.8. dekoratat e nderit dhe çmimet nëse natyra e tyre ose vlera individuale tregon se nuk janë importuar për qëllime komerciale, dhuratat e rastit të pranuara brenda kornizës së marrëdhënieve ndërkombëtare, me kusht që të mos tregojnë qëllime komerciale, në kushtet e reciprocitetit, artikujt me destinim për drejtuesit e huaj të shteteve ose përfaqësuesit e tyre, për kërkesat e tyre gjatë një vizite zyrtare në Kosovë. Ky lirim nuk duhet të zbatohet për pije alkoolike, duhan dhe produkte te duhanit; 1.9. substancat terapeutike me origjinë njerëzore dhe reagensët për përcaktimin e grupeve të gjakut dhe llojeve indore që shfrytëzohen për qëllime jo komerciale mjekësore apo shkencore, produktet farmaceutike për kujdesin mjekësor ose veterinari të shfrytëzuara në ngjarjet ndërkombëtare sportive, shtazët laboratorike, substancat shtazore, biologjike dhe kimike të dërguara falas me destinim për hulumtime shkencore dhe mostrat e substancave referente me destinim për kontroll të kualitetit të prodhimeve mjekësore të aprovuara nga Organizata Botërore e Shëndetësisë; 1.10. mallrat e siguruara falas nga organet shtetërore, organizatat bamirëse dhe filantropike me destinim për shpërndarje falas për personat në nevojë për ndihmë, ose mallrat e dërguara falas dhe pa ndonjë destinim komercial për qëllim të shfrytëzimit ekskluzivisht për ti plotësuar nevojat e tyre të punës ose për zhvillimin e detyrave të tyre. Ky lirim nuk duhet të zbatohet për pije alkoolike, duhan dhe produkte të duhanit, kafe dhe qaj dhe automjete me përjashtim të

335

automjeteve për shpëtim. Këto lirime duhet të zbatohen vetëm për organizatat që mbajnë shënimet e duhura dhe i mundësojnë rganeve kompetente që ti mbikëqyrin veprimet e tyre dhe të cilat, kur është e nevojshme ofrojnë siguri për pagesat e TVSH-së; 1.11. mallrat e importuara nga organet shtetërore dhe organizatat shtetërore, organizatat bamirëse dhe filantropike me destinim për shpërndarje falas për viktimat e fatkeqësive natyrore dhe fatkeqësive tjera, nga luftërat, ose mallrat të cilat mbesin pronë e këtyre organizatave mirëpo janë vënë në dispozicion për viktimat e përmendura më lartë. Ky lirim nuk duhet të zbatohet për materiale dhe pajisje për renovimin e rajoneve të prekura nga fatkeqësitë natyrore dhe të tjera. Ky lirim duhet të zbatohet vetëm për organizatat që mbajnë shënime të duhura dhe që mundësojnë që organet kompetente të mbikëqyrin veprimet e tyre dhe të cilat, aty ku është e nevojshme, ofrojnë siguri për pagesën e TVSH-së; 1.12. artikujt që janë bërë në mënyrë të veçantë për edukimin, trajnimin ose punësimin e personave të verbër dhe të shurdhër ose personave tjerë të hendikepuar fizikisht apo mentalisht nëse janë siguruar falas dhe janë importuar nga institucionet apo organizatat ku aktiviteti i të cilave është edukimi dhe asistenca për këta persona dhe me kusht që të mos jetë shprehur ndonjë qëllim komercial nga donatorët; 1.13. pajisja e cila është shfrytëzuar nga pronari për zhvillimin e aktivitetit ekonomik ku ai e vendos atë aktivitet në Kosovë. Ky lirim nuk duhet të zbatohet në mjetet e transportit, derivate të naftës, stoqe dhe mallra, produkte dhe gjysmë produkte, dhe bagëti të zotëruar nga tregtarët; 1.14. produktet bimore dhe blegtorale të siguruara nga bujqit të cilët janë banorë të Kosovës në pronën e tyre brenda regjionit të kufirit të shtetit fqinjë dhe kafshe e reja dhe produktet tjera të fituara nga blegtoria të cilat i kanë në pronën e tyre për qëllim të punës në fermë, kullosë ose dimërim, farat, plehrat kimike dhe produktet e ngjashme për kultivimin e dheut të shfrytëzuar nga bujqit të cilët janë banorë të huaj në pronën e tyre në Kosovë; 1.15. mostrat e mallrave me vlerë të pa përfillshme me qëllim të marrjes së urdhrave për mallrat e llojit të njëjtë dhe të cilat, në lidhje me dukjen e tyre dhe sasinë, nuk janë të shfrytëzueshme për ndonjë qëllim tjetër; 1.16. materialet e shtypura dhe materialet reklamuese pa vlerë komerciale të destinuara për promovim, të dërguara nga personi i cili e ka themeluar biznesin e tij jashtë Kosovës; 1.17. mallrat me destinim për shfrytëzim në panair, ekspozitë ose ngjarje të ngjashme. Ky lirim nuk duhet të zbatohet për pije alkoolike, duhan dhe produktet e duhanit dhe karburantet; 1.18. mallrat të cilat në mënyrë që të përcaktohet përbërja e tyre, kualiteti ose karakteristikat tjera teknike janë me destinim për ekzaminime, analiza dhe testime dhe të cilat shfrytëzohen plotësisht ose shkatërrohen. Ky lirim nuk duhet të zbatohet për mallrat e shfrytëzuara në ekzaminimin, analizat ose testimin në mënyrë që të promovohen shitjet; 1.19. artikujt dhe dokumentet shoqëruese të cilat në lidhje me përvetësimin apo mbrojtjen e markës tregtare, patentave dhe modeleve dërgohen në organizatat për mbrojtjen e të drejtave të pasurisë intelektuale;

336

1.20. dokumentet turistike informative me destinim për shpërndarje falas dhe ku qëllimi i tyre kryesor është që të përfaqësojnë produktet dhe shërbimet e huaja turistike; 1.21. dokumentet e dërguara për organet shtetërore, publikimet e organeve shtetërore të huaja dhe organeve ndërkombëtare dhe organizatave, format për ushtrimin e pushtetit të organeve shtetërore, artikujt e evidencës në procedurat gjyqësore, qarkoret e shtypura të dërguara si pjesë e shkëmbimit normal të informatave ndërmjet shërbimeve publike ose institucioneve bankare, materialet e shtypura zyrtare të pranuara nga Banka Qendrore e Kosovës, dokumentet, arkivat dhe format për shfrytëzim në takimet ndërkombëtare, konferencat ose kongreset, skicat, vizatimet teknike, modelet dhe dokumentet e ngjashme për qëllim të pjesëmarrjes në një garë ndërkombëtare të organizuar në Kosovë, format e shtypura të shfrytëzuara në pajtueshmëri më konventat ndërkombëtare si dokumentet zyrtare në tregtinë ndërkombëtare me automjete dhe mallra, fotografitë dhe slajdet e dërguara te agjencionet e shtypit ose kompanitë e gazetave, artikujt e koleksionistëve dhe punët artistike që nuk janë të destinuara për shitje të cilat janë importuar falas nga muzetë, galeritë dhe institucionet e tjera të cilat janë destinuar për shikim falas, hartat e murit, filmat, ne përjashtim nga filmat kinematografik dhe produktet tjera audio-vizuale të natyrës edukative të prodhuara nga Kombet e Bashkuara ose agjensionet e saja të specializuara; 1.22. materiali i nevojshëm për ngarkimindhe sigurimin e mallrave gjatë transportit, një shtresë e kashtës dhe ushqimi për kafshët gjatë transportit e ngarkuar në mjetet e transportit, e cila shfrytëzohet për transportimin e kafshëve nga vendi i huaj në Kosovë ose nëpërmes Kosovës; 1.23. karburantet dhe lubrifikuesit e automjeteve në rezervuarët e parainstaluara të fabrikës; 1.24. materialet për ndërtimin e monumenteve, mirëmbajtjen ose dekorimin e varrezave ose varrezat e viktimave të luftës nga vendet tjera, arkivolet që përmbajnë mbetjet e eshtrave dhe urnat që përmbajnë hirin e personit të vdekur dhe artikujt e funeralit që zakonisht i shoqërojnë arkivolin dhe urnat, 1.25. barnat, produktet farmaceutike, Instrumentet dhe aparaturat mjekësore dhe kirurgjike.

2. Lirimet speciale te cilat zbatohen gjate periudhës transitore te referuara nenit 64 të këtij Ligji:

2.1. importet e mallrave të financuara nga të ardhurat e donacioneve te bëra për buxhetin ose nëpërmes buxhetit te Kosovës ose nën mbikëqyrjen e organeve kompetente ose të financuara direkt nga kontratat për përfitim të Ministrive, autoriteteve lokale dhe organeve tjera te rregulluara me ligj, nga organizatat ndërkombëtare ndër-qeveritare dhe agjencionet e tyre, qeveritë, agjensionet qeveritare, organizata qeveritare dhe joqeveritare ne mbështetje te programeve humanitare dhe të rindërtimit dhe projekteve të tjera përfshirë projektet e Integrimeve Evropiane në Kosovë; 2.2. importet e bëra nga Kombet e Bashkuara ose ndonjë nga agjensionet e saj, Banka Botërore dhe organizatat ndërkombëtare ndërqeveritare.

337

3. Lirimet speciale të bëra për Religjionet e Kosovës në pajtueshmëri me Ligjin Nr. 02/L-31 mbi Liritë Fetare në Kosovë ose ligjet e tjera të zbatueshme: Dispozitat e paragrafit 3 te nenit 28 të këtij Ligji gjithashtu duhet të zbatohen për importet në lidhje me këto lirime speciale duke zëvendësuar “furnizimin e mallrave dhe shërbimeve“ me “ importet “ 38

Neni 18 Lirimet Tjera Speciale Lidhur me Importimin

(Udhëzimi Administrativ 10/2010) 1. Çfarëdo dërgese që përbëhet nga mallrat të një vlere jo të madhe e cila dërgohet drejtpërdrejt nga një vend jashtë Kosovës , të një pranuës Brenda Kosovës, do t’i lejohet lirimi nga detyrimet e importit. 2. Mallrat me vlere të vogël nënkuptojnë mallrat vlera e përgjithshme e të cilave nuk tejkalon Shumën prej 22 euro për secilën dërges. 3. Lirimi nuk vlen për:

3.1. produkte alkoolike; 3.2. parfum dhe ujera tualeti dhe; 3.3. duhan e produkteve duhani ;

4. Sipas nenit 30/1.7. të Ligjit mallrat që dërgohen nga një person fizik jashtë Kosovës për një person tjetër që jeton në Kosovë lirohet nga detyrimet e importit , me kusht që ato mallra nuk janë të natyrës komerciale.

4.1. Mallrat e natyrës jo komerciale nënkuptojn : 4.1.1. përmbajnë mallra që ekskluzivisht janë për përdorim personal të pranuesit të dërgesës apo familjes së tij e të cilat sipas natyrës apo sasisë së tyre, nuk lenë dyshim se do të përdoret për qëllim tregtar dhe 4.1.2. i dërgohet pranuesit nga dërguesi pa kurrfarë pagese;

4.2. lejimi i parapar lejohet per dergesen shuma e te ciles eshte deri ne 45 euro, duke perfsihr edhe mallrat qe kufizohen ne sasi si:

4.2.1 produkte te duhanit: 50 cigare 25 cigarllos (puro e holle e vogël me peshe maksimale deri tri gram secila) 10 cigare puro 50 gram duhan per tymosje

4.2.2. nje perzgjedhje propocionale nga keto produkte te ndryshme

4.2.2.1. alkool dhe pije alkoolike; 4.2.2.2.pije të distiluara alkoolike dhe alkool me përbërje mbi 22%; etil alkool i pa denatyralizuar me vëllim 80% e më tepër, 1 litër ose pije të distiluara alkoolike dhe alkool, si dhe aperitiv me baze vere apo alkooli. Pije tafia, sake apo pije të ngjashme

338

alkoolike me përbërje alkooli deri në 22%; verëra shkumbuese, verëra likeri: 1 litër apo një përzirje proporcionale nga këto produkte të ndryshme dhe

4.2.2.3. vere e pa gazuar – dy litra

4.2.3. Parfume – 50 gram , ose uje tualeti: 0.25 litra.

5. Kur vlera e përgjithshme e dërgesës është me e lart se vlera e cekur, ndërsa është e perber prej dy apo me tepër artikuj, lirimi do të lejohet deri në atë shume sikur këta artikuj të ishin importuar ndërsa, duke marr parasysh se vlera e një artikulli të vetëm nuk mund të ndahet.

339

KREU X - LIRIMET NË EKSPORTIM

Neni 31 - Lirimet në eksportim (Ligji Nr. 03/L-146)

1. Transaksionet në vijim janë të liruara:

1.1. furnizimi i mallrave të dërguara apo të transportuara për destinim jashtë Kosovës nga ose në interes të shitësit; 1.2. furnizimi i mallrave të dërguara ose transportuara për destinim jashtë Kosovës nga ose në interes të konsumatorit që nuk është i vendosur brenda territorit të Kosoves, me përjashtim të mallrave të transportuara nga vetë konsumatori për pajisje, mbushje me derivate dhe sigurimi i barkave private dhe aeroplanëve privat ose çdo mjet tjetër të transportit për shfrytëzim privat; 1.3. furnizimi i mallrave për organet e aprovuara nga institucioni kompetent të cilat i eksportojnë ato jashtë Kosovës si pjesë e aktivitetit të tyre humanitar, bamirës ose mësimdhënës jashtë Kosovës; 1.4. furnizimi i shërbimeve që bëjnë pjesë në punën qe kryhet në pasurinë e luajtshme të fituar apo importuar për qëllime të nënshtrimit të asaj pune brenda Kosovës, dhe të dërguara ose të transportuara jashtë Kosovës nga furnizuesi, nga konsumatori nëse nuk është i vendosur brenda territorit të Kosoves ose në interes të cilit do prej tyre; 1.5. furnizimi i shërbimeve, duke përfshirë transportin dhe transaksionet ndihmëse, mirëpo duke përjashtuar shërbimet e liruara në pajtueshmëri me nenin 27 lidhur me aktivitetet e caktuara me interes publik dhe duke përjashtuar shërbimet e parapara me nenin 28 lidhur me disa aktivitete të tjera të caktuara, ku këto shërbime janë direkt të lidhura me eksportimin ose importimin e mallrave të të mbuluara nga paragrafi 2 i nenit 21 të këtij Ligji.

2. Mallrat që barten në valixhen personale të udhëtarit:

2.1. kur furnizimi i mallrave të referuara në nën-paragrafin 1.2 të nenit 31 të këtij Ligji ka të bëjë me mallrat që barten në valixhen personale të udhëtarit, lirimi duhet të zbatohet vetëm nëse plotësohen kushtet si në vijim:

2.1.1. udhëtari nuk është i vendosur brenda Kosovës; 2.1.2. mallrat janë transportuar jashtë Kosovës para fundit të muajit të tretë që pason pas atij në të cilin ka ndodhur furnizim; 2.1.3. vlera totale e furnizimit, duke përfshirë TVSH-në, është më e madhe se 175 €. Udhëtari i cili nuk është i vendosur brenda Kosovës nënkupton udhëtarin ku adresa e tij e përhershme ose vendbanimi i tij i zakonshëm nuk është i vendosur brenda Kosovës. Në atë rast “adresë e përhershme apo rezidencë e zakonshme” nënkupton vendin e regjistruar në pasaportë, letër njoftim ose dokument tjetër të njohur si një dokument identifikimi nga vendi, brenda territorit të të cilit ka ndodhur furnizimi.

Dëshmia e eksportimit duhet të bëhet nëpërmes të faturës ose dokumenti tjetër në vend të saj, të nënshkruar nga zyra e doganës në dalje nga Kosova.

340

2.2. Rimbursimi i TVSH-së së paguar sipas nën-paragrafiT 1 të paragrafit 2 të nenit 31 të këtij ligji duhet te bëhet në mënyrën e përcaktuar me akt nënligjor nga Ministri i Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave i cili gjithashtu do të caktoj datën prej së cilës do të fillojë rimbursimi.

341

KREU XI - LIRIMET E LIDHURA ME TRANSPORTIN NDËRKOMBËTAR

Neni 32 - Lirimet e lidhura me transportin ndërkombëtar (Ligji Nr. 03/L-146)

1. Transaksionet në vijim janë të liruara:

1.1. furnizimi i mallrave për furnizim me karburante dhe furnizimi i anijeve të shfrytëzuara për lundrim në detet e mëdha, dhe bartja e pasagjerëve me pagese ose të shfrytëzuara me qëllim të aktivitetit komercial, industrial ose të peshkimit, ose për shpëtim ose asistencë në det, ose për peshkim në bregdet, me përjashtim të furnizimit të anijeve; 1.2. furnizimi i mallrave për furnizimin me derivate dhe furnizim me ushqim të anijeve luftarake, që bien brenda kodit të nomenklaturës së kombinuar (NK) 8906 1000, që e lënë territorin e Kosovës dhe lidhen për porte ose ankorojnë jashtë Kosovës; 1.3. furnizimi, modifikimi, riparimi, mirëmbajtja, marrja me qira-charter dhe dhënia me qira e anijeve të referuara në nën-paragrafin 1.1 të këtij neni, dhe furnizimi, dhënia me qira, riparimi dhe mirëmbajtja e pajisjeve, duke përfshirë këtu pajisjet e peshkimit, të inkorporuara ose të shfrytëzuara këtu; 1.4. furnizimi i shërbimeve tjera nga ato të referuara në nën-paragrafin 1.3 të këtij neni, për të plotësuar nevojat direkte të anijeve të referuara në nën-paragrafin 1.1 të këtij neni ose të ngarkesës së tyre; 1.5. furnizimi me mallrave, derivate për aeroplanët e shfrytëzuar për linjat ajrore që veprojnë për konsideratë kryesisht në rrugët ndërkombëtare; 1.6. Furnizimi, modifikimi, riparimi, mirëmbajtja, ”chartering” dhe dhënia me qira e aeroplanëve të referuara në nën-paragrafin 1.5 të këtij neni, dhe furnizimi, dhënia me qira, riparimi dhe mirëmbajtja e pajisjeve të inkorporuara ose të shfrytëzuara këtu.

2. Furnizimi i shërbimeve tjera nga ato të referuara në nën-paragrafin 6 të paragrafit 1 të këtij neni, për ti plotësuar nevojat direkte të aeroplanëve të referuar në nën-paragrafin 5 të paragrafit l të këtij neni ose të ngarkesës së tyre.

342

KREU XII - LIRIMET NË LIDHJE ME TRANSAKSIONET E CAKTUARA TË TRAJTUARA SI EKSPORTE, LIRIMET PËR FURNIZIMIN E SHËRBIMEVE NGA NDËRMJETËSUESIT, DHE LIRIMET NË LIDHJE ME ARANZHIMET DOGANORE DHE TË NGJASHME

Neni 33 - Lirimet në lidhje me transaksionet e caktuara që trajtohen si eksporte


1. Transaksionet në vijim që trajtohen si eksporte janë të liruara: 1.1. furnizimi i mallrave ose shërbimeve nën aranzhimin diplomatik dhe konsullor; 1.2. furnizimi i mallrave ose shërbimeve për organet ndërkombëtare dhe ndërqeveritare të njohura si të tilla nga autoritetet publike të Kosovës, për anëtarët e organeve të tilla, brenda limiteve dhe nën kushtet e parashtruara nga konventat ndërkombëtare të cilat caktohen nga organet ose me marrëveshjen e autoriteteve kompetente; 1.3. furnizimi i mallrave apo shërbimeve për NATO-n dhe KFOR-in me destinim ose për forcat e armatosura të NATO-s dhe KFOR-it për shfrytëzim nga këto forca, ose për personelin civil që i shoqëron ata, për mensat ose klubet e atyre forcave, kur forcat e tilla marrin pjesë në mbrojtjen e përbashkët dhe përpjekjet e ruajtjes së paqes; 1.4. furnizimi i arit për Bankën Qendrore.

2. Ujitja e tokave bujqësore dhe furnizimet e mallrave të listuara në Aneksin IV të këtij ligji janë të liruara gjatë periudhës kalimtare të referuar në nenin 64 të këtij ligji. 3. Lirimet speciale të cilat zbatohen gjatë periudhës transitore të referuar në nenin 64 të këtij Ligji:

3.1. furnizimi i mallrave dhe shërbimeve te financuara nga te ardhurat e donacioneve te bëra për buxhetin ose nëpërmes buxhetit te Kosovës ose nën mbikëqyrjen e organeve kompetente ose tw financuara direkt nga kontratat për Ministrit, autoritetet lokale dhe organet tjera te rregulluara me ligj, nga qeveritë, agjensionet qeveritare, organizatat qeveritare dhe joqeveritare ne mbështetje te programeve dhe projekteve humanitare dhe te rindërtimit përfshirë projektet e Integrimeve Evropiane në Kosovë; 3.2. furnizimi i mallrave dhe shërbimeve te bëra për Kombet e Bashkuara ose ndonjë nga agjensionet e saj, Banka Botërore dhe organizatat ndërkombëtare ndërqeveritare.

4. Në rastet kur mallrat janë dërguar ose transportuar jashtë Kosovës ku ka ndodhur furnizimi dhe në rast të shërbimeve, mund të jepen lirimet në formë të Rimbursimit të TVSH-së.

343

Neni 34 - Lirimet për furnizimin e shërbimeve nga ndërmjetësuesit (Ligji Nr. 03/L-146)

Furnizimi i shërbimeve nga ndërmjetësuesit që veprojnë në emër dhe në interesin e personit tjetër, ku ata marrin pjesë në transaksionet e referuara në kapitujt 10 dhe 11 dhe transaksionet e trajtuara si eksporte të kreut 12, apo të transaksioneve të zhvilluara jashtë Kosovës.

Neni 35 - Depot doganore dhe aranzhimet e ngjashme (Ligji Nr. 03/L-146)

1. Importet e mallrave duhet të lirohen nga TVSH nëse janë me destinim për t’u:

1.1. prezantuar doganës dhe kur është e lejuar me legjislacionin doganor të vendosen në deponim të përkohshëm; 1.2. vendosur në zonën e lire; 1.3. vendosur nën aranzhimin doganor të deponimit ose aranzhimeve të përpunimit të brendshëm nën regjimin e pezullimit.

2. Lirimi gjithashtu është i aplikueshëm për furnizimet e shërbimeve lidhur me furnizimin e mallrave te paragrafit 1 te nenit 35 dhe për furnizimet e mallrave dhe shërbimeve të bëra në zonën e lirë dhe depot doganore. 3. Transaksionet nën paragrafin 1 të nenit 35 janë të liruara nga TVSH, me kusht që mallrat mos të lëshohen në qarkullim të lirë ose mos të kenë qëllim për konsumim të fundit dhe shuma e obligimit të TVSH-së me pushimin e aranzhimeve të korrespondoj me shumën e TVSH-së, e cila do të kishte qenë obligim sikur secili nga këto transaksione të ishin tatuar brenda Kosovës. 4. Mallrat me destinim për shitje në “duty free shops“–shitoret e liruara nga detyrimet në një aeroport të hapur për komunikacion ajror ndërkombëtarë ose një port të hapur për komunikacion ndërkombëtarë, me kusht që udhëtarët që i bartin mallrat e tilla si valixhe personale me sasi të lejueshme për në shtetin tjetër përmes aeroplanit apo anijes, gjithashtu janë të liruara nga TVSH. Udhëtari i referuar në paragrafin 4 të këtij neni mendohet të jetë udhëtari që e ka biletën në të cilën është cekur aeroporti i destinimit ose porti i shtetit tjetër. 5. Mallrat për shitje për udhëtarët në bord të aeroplanëve gjatë fluturimit janë të liruara ku vendi i arritjes gjendet jashtë Kosovës.

344

KREU XIII - ZBRITJET

Neni 36 - E drejta për të zbritur TVSH-në (Ligji Nr. 03/L-146)

1. E drejta për të zbritur TVSH-në e zbritshme duhet të lindë në kohën kur TVSH bëhet e ngarkueshme. Personi i tatueshëm nuk mund të zbres TVSH-në e zbritshme para periudhës tatimore në të cilën ai i ka pranuar faturat për mallrat apo shërbimet e furnizuara për të, ose në të cilën ai ka pranuar deklaratën e doganës për mallrat e importuara. 2. Përveç nëse është përcaktuar ndryshe me këtë Ligj, personi i tatueshëm mundë të zbres nga obligimet e tij të TVSH-së, obligimin e TVSH-së apo TVSH-në e paguar në lidhje me blerjet e mallrave dhe shërbimeve këtu e tutje: TVSH e zbritshme, me kusht që ai të ketë shfrytëzuar apo do të shfrytëzojë ato mallra ose shërbime për qëllime të transaksioneve të tij të tatueshme:

2.1. obligimi i TVSH-së së zbritshme ose të paguar brenda territorit të Kosovës në lidhje me mallrat apo shërbimet e furnizuara ose që do të furnizohen për të nga personi tjetër i tatueshëm; 2.2. obligimi i TVSH-së së zbritshme ose TVSH e paguar brenda territorit të Kosovës në lidhje me importimin e mallrave; 2.3. obligimi i TVSH-së së zbritshme në pajtueshmëri me paragrafin 1 te nenit të nenit 12 dhe nenit 16 të këtij Ligji.

3. Përveç zbritjeve të referuara në paragrafin 2 te këtij neni, çdo person i tatueshëm gjithashtu duhet të ketë të drejtën që të zbres TVSH-në e zbritshme të referuar këtu përderisa mallrat dhe shërbimet shfrytëzohen për qëllimet si në vijim:

3.1. transaksionet e lidhura me aktivitetin nga paragrafi 1 i nenit 4 të këtij Ligji dhe të zhvilluara jashtë Kosovës, në të cilat ai tatim është obligim apo është paguar, në lidhje me të cilën TVSh do të jetë e zbritshme nëse janë zhvilluar jashtë Kosovës; 3.2. transaksionet të cilat janë të liruara sipas Kapitullit 10 (Lirimet për eksportime), Kapitullit 11 (Lirimet lidhur me transportin ndërkombëtar) dhe Kapitullit 12 (Lirimet lidhur me transaksionet e trajtuara si eksporte, furnizimet e shërbimeve nga ndërmjetësuesit dhe lirimet lidhur me Doganën dhe aranzhimet e ngjashme) të këtij Ligji, 3.3. cilido nga transaksionet e liruara në pajtueshmëri me nën-paragrafet 1 deri në 6 të paragrafit 1 të nenit 28 të këtij Ligji, nëse konsumatori është i vendosur jashtë Kosovës ose nëse ato transaksione janë të lidhura direkt me mallrat me destinim për eksport për në vendin jashtë Kosovës.

4. Për mallrat dhe shërbimet e shfrytëzuara ose që do të shfrytëzohen nga një person i tatueshëm, që të dyja për transaksionet e mbuluara nga paragrafi 2 dhe3 të nenit 36 këtij ligji, për të cilat mundë të zbritet TVSH dhe për transaksionet për të cilat TVSH nuk duhet

345

të zbritet, mundë të zbritet vetëm ajo pjesë e TVSH-së që i atribuohet transaksionit të parë. Pjesa e TVSH-së së zbritshme duhet të përcaktohet në pajtueshmëri me Nenin 39 të këtij Ligji për të gjitha transaksionet e zhvilluara nga personi i tatueshëm. 5. Personi i tatueshëm nuk duhet të zbret TVSH-në e zbritshme në:

5.1. jahtet dhe barkat me destinim për sport dhe rekreacion, aeroplanin privat, veturat dhe motoçikletat e shfrytëzuara për qëllime jo biznesore, derivatet dhe lubrifikantët dhe pjesët rezervë dhe shërbimet të lidhura me këto, ndryshe nga anijet ose automjetet e shfrytëzuara për lizing dhe për dhënie me qira, për rishitje dhe automjetet e shfrytëzuara në shkollat për vozitje për ofrimin e programit të trajnimit për vozitës në pajtueshmëri me rregulloret në fuqi, automjetet e kombinuara për të zhvilluar një aktivitet të linjës publike dhe linjës speciale të transportit. Nëse automjeti nuk është shfrytëzuar ekskluzivisht për zhvillimin e një aktiviteti për transport publik dhe për linjë speciale të transportit, personi i tatueshëm mundë të kërkojë zbritje të TVSH-se vetëm për pjesën që lidhet me zhvillimin e këtij aktiviteti; 5.2. Shpenzimet totale të blerjes dhe shpenzimet rrjedhëse lidhur me veturat e shfrytëzuara edhe për qëllime personale edhe për qëllime biznesi. Në këto raste e drejta për të zbritur TVSH-në e zbritshme lejohet më së shumti vetëm deri në 50%. 5.3. Shpenzimet e përfaqësimit përfshijnë vetëm shpenzimet për mikpritje dhe zbavitje gjatë kontakteve shoqërore dhe të biznesit, shpenzimet e ushqimit – duke përfshirë edhe pijet dhe shpenzimet e akomodimit, duke bërë përjashtim për ato shpenzime të cilat janë bërë për personelin e ngarkuar me furnizimin e mallrave dhe shërbimeve; 5.4. Ministri i Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave nxjerr akt nënligjor për të përcaktuar implementimin dhe shpenzimet të cilat i nënshtrohen kufizimeve.

Neni 19 E Drejta për të Zbritur TVSH-në


1. Një person i tatueshëm mund të zbres detyrimin e tij të TVSH-së, TVSH-në e detyruar ose TVSH-në e paguar në lidhje me mallrat dhe shërbimet ose ofrimin importit të mallrave të shfrytëzuara ose që do t’i përdor blerjet ose importet për qëllime të transaksioneve të tatueshme ose transaksione të liruara që i dhënë të drejtën e zbritjes. 2. Nëse personi i tatueshëm i ka përdorur ose do t’i përdor blerjet e mallrave ose shërbimet ose importet e mallrave për kryerjen e furnizimeve të liruara në pajtim me nenin 27 dhe 28 të Ligjit personi i tatueshëm nuk ka të drejtë të zbres TVSH-në e zbritshme të paguar ose të detyruar në lidhje me ato blerje ose importe. Kur furnizimet që merr një person i tatueshëm, qoftë duke blerë brenda vendit qoftë duke importuar, nuk janë të destinuara për ushtrimin e aktivitetit ekonomike ,sipas nenit 2 paragrafi 1.10 ”aktiviteti ekonomik”, ai nuk ka të drejtë të zbresë TVSH-në e paguar për këto blerje ose importe.

346

3. Nëse personi i tatueshëm i ka përdorur ose do t’i përdor blerjet e mallrave ose shërbimeve ose mallrat e importuara për transaksione të cilat i dhënë të drejtën e zbritjes dhe për transaksionet të cilat nuk i dhënë të drejtën e zbritjes vetëm ajo pjesë e TVSH-së së zbritshme mund të zbritet siç i atribuohet transaksionit të parë. Proporcioni do të përcaktohet në pajtim me nenin 39 paragrafi 2 i Ligjit. 4. Për të zbritur TVSH-në e zbritshme në lidhje me veturat e udhëtarëve, tatimpaguesi është i detyruar të paraqes dokumentacionin në vijim. 5. Dokumentacioni i cili duhet prezantohet ne këtë rast është: dëshmitë mbi blerjen e veturës (faturë ,DUD),dhe gjitha shpenzimet e ndodhura ,libri udhëtimit ( duhet shënohet sakte kilometrat nga nisja deri në destinim të fundit , arsyen e udhëtimit), çdo dokument tjetër relevant qe do te arsyetoj shpenzimet e ndodhura. 6. Sipas nenit 36 paragrafi 5.2 TVSH-ja e zbritshme për vetura dhe shpenzimet tjera që lidhen me këto vetura do të njihet në proporcion të shfrytëzimit të asaj veture për qëllime personale dhe biznesore , mirëpo jo më shume se 50% e TVSH-së detyruar ose të paguar në lidhje me këto shpenzime. 7. Bazuar në nenin 36 paragrafi 5.3 nuk pranohet TVSH-ja e zbritshme për shpenzimet e përfaqësimit si vijon :

7.1.shpenzimet për mikpritje dhe zbavitje për kontakte shoqërore; 7.2.shpenzimet e ushqimit dhe pijeve; 7.3. shpenzimet e akomodimit;

8. Nga kjo rregull përjashtohen rastet kur këto shpenzime janë të lidhura drejtpërdrejt me ktivitete biznesore dhe personelin e ngarkuar për furnizimin e mallrave dhe shërbimeve ku përfshihen punëtori ,agjenti , dhe përfaqësues të tjerë përgjegjës te biznesit. Zbritja pranohet etëm kur shpenzimi që ndodhë , rezulton në njëfurnizim të tatueshëm të mallrave ose shërbimeve.

Neni 37 - Ushtrimi i së drejtës për zbritje (Ligji Nr. 03/L-146)

1. E drejta për zbritje lind në kohën kur tatimi i zbritshëm bëhet i ngarkueshëm. 2. Për të ushtruar të drejtën e tij për zbritje të TVSh-se së zbritshme, personi i tatueshëm duhet që së paku:

2.1. në lidhje me të gjitha zbritjet e referuara në kreun e 13 të mbajë një faturë ose një dokument që shërben si faturë në pajtueshmëri me kreun 15 të këtij Ligji. në lidhje me zbritjet sipas nën-paragrafit 2.2 të nenit 36 të këtij ligji të ketë një dokument importi “Dokumenti Unik Doganor - DUD” në të cilin ai është i cekur si pranues i dërgesës apo importues dhe i cili e cek shumën ose mundëson llogaritjet e obligimit tatimor,

347

3. Ministri i Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave nxjerrë akt nënligjor për të përcaktuar rregullat dhe dokumentet shtesë për të dëshmuar TVSH-në e zbritshme në veçanti në lidhje me:

3.1. zbritjet sipas nën-paragrafi 2.3 te nenit 36 të këtij Ligji; 3.2. zbritjet sipas nën-paragrafëve 2.1 dhe 2.2 të nenit 37 të këtij Ligji; 3.3. zbritjet në lidhje me transaksionet e përshkruara në Kapitujt 10,11dhe 12 të këtij Ligji; 3.4. rastet e referuara në nenin 53 të këtij Ligji kur personi është i obliguar të paguaj TVSH si klient ose blerës; 3.5. zbritjet në lidhje me aplikimin e skemave speciale të kreut 19 të këtij Ligji.

Neni 20 Ushtrimi i së Drejtës për Zbritje


1. Sipas nenit 37, nënparagrafi 3.1 të këtij Ligji, personi i tatueshëm mund të ushtrojë të drejtën e zbritjes bazuar në nenin 36, paragrafi 2.3 i Ligjit që shpjegohet në vijim:

1.1. Sa i përket aplikimit të mallrave sipas nenit 11 dhe nenit 12, të Ligjit ato duhet të trajtohen si furnizime të mallrave për konsideratë po ashtu edhe furnizimi i shërbimeve në bazë të nenit 15 dhe nenit 16 të Ligjit duhet të konsiderohen si furnizim i shërbimeve për konsideratë, për këto personi i tatueshëm duhet të lëshoi një faturë të brendshme të shitjes. Fatura e brendshme e shitjes duhet të përfshijë elementët e aplikueshme që duhet t’i përmbaja fatura siç parashihet me nenin 44 të këtij Ligji dhe i cili në kuadër të mbajtjes së librave dhe ruajtjes, do të trajtohet si faturë. 1.2. Në qoftë se personi i tatueshëm është duke i aplikuar (përdorur) mallrat ose duke i shfrytëzuar shërbimet që sipas nenit 12, paragrafi 1 ose nenit 16 të këtij Ligji duhet të konsiderohet si furnizim për konsideratë, për një aktivitet për të cilin personi i tatueshëm ka të drejtën e zbritjes së pjesshme, personi i tatueshëm ka të drejtë të ushtrojë të drejtën zbritjes së pjesshme mbi bazat e faturave të brendshme të shitjes në pajtim me paragrafin 1 të këtij Neni. Këto fatura të brendshme të shitjes duhet të konsiderohen si fatura siç referohet në paragrafin 2 të nenit 37 të Ligjit.

Shembull: Shembull Kompania është e përfshirë në furnizimin e shërbimeve financiare të liruara dhe për shërbime këshilluese që janë të tatueshme. E drejta kalimtare e pjesshme e zbritjes në vitin 2011 është 14 përqind. Në vitin 2011 Kompania A i angazhon 8 punëtor ndërtimor për të rinovuar një pjesë të brendshme të ndërtesës së kompanisë. Kjo ndërtesë shfrytëzohet për dy furnizime të tatueshme dhe të liruara. Kjo sipas Nenit 16, paragrafi 1 i Ligjit duhet të konsiderohet si furnizim i shërbimit për konsideratë sepse TVSH për këto shërbime nuk do të jetë plotësisht e zbritshme nëse furnizohet prej një personi të tatueshëm. Renovimi fillon në Shkurt 2011 dhe përfundon në Gusht 2011.

348

Shuma e tatueshme për këtë furnizim duhet të llogaritet në pajtim me Nenin 24, nënparagrafi 7.3 si vlerë e hapur e tregut. E cila sipas Nenit 24, paragrafi 2 do të thotë se çmimi zakonisht ngarkohet për një furnizim të tillë. Çmimi që zakonisht ngarkohet nga një kompani ndërtimore për shërbimet që kryhen nga 8 punëtorët ndërtimor vlerësohet të jetë 18,000 Euro në total. Kompania A duhet të lëshoi një faturë të brendshme të shitjes e cila do të deklaron TVSH e llogaritur me shumën e 18,000 Eurove. Shuma e TVSH-së prej 2,880 Euro duhet të deklarohet si TVSH e llogaritur në Deklaratën e TVSH-së që do të dërgohet për periudhën tatimore të Gushtit 2011. Në deklaratën e TVSH-së për muajin Gusht 2011 Kompania A në të njëjtën kohë e ka të drejtën e zbritjes së 14 përqind të TVSH-së së llogaritur si TVSH e zbritshme me të drejtë të zbritjes. Fatura e brendshme e shitjes duhet të konsiderohet si faturë siç parashihet me Nenin 37, nënparagrafi 2.1 i Ligjit. Shumat që lidhen me punën ndërtimore që duhet të deklarohen në Deklaratën e TVSH-së për Gusht X2:

TVSH e Llogaritur16 % të 18,000 2,880 Euro TVSH e Zbritshme14 % të 2,880 403 Euro Shuma e TVSH-së për t’u paguar 2,477 Euro

Në deklaratën e TVSH-së të dërguar për muajin Janar 2012, kompania B duhet të rregullojë zbritjen e TVSH-së së zbritshme në pajtim me llogaritjet përfundimtare të të drejtës së pjesshme të zbritjes mbi bazat aktuale të shumave qarkullimit për 2011. 2. E drejta e ushtrimit të TVSH-se së zbritshme sipas nenit 37 paragrafi 3.2 dhe neni 36 paragrafi 2.2 të Ligjit kërkohen këto dokumentacione :

2.1.deklaratat doganore te cilat i nenshtrohen detyrimeve doganore me rastin e kalimit te malli ne qarkullim te lire, siç janë: 2.2.deklarata doganore: IM4 – 40 00 , eshte import i rregullt qe i nenshtrohet obligimeve doganore ne baze te normave tarifore, me rastin e hyrjes se mallit. 2.3.deklarata doganore: IM4 – 40 71, eshte malli i zhdoganuar nga depoja doganore 2.4.deklarata doganore: IM4 – 40 51, eshte malli i zhdoganuar nga procedura e perpunimit te brendshem – Sistemi me pezullim. 2.5. deklarata doganor: IM4 – 40 53, eshte mall i zhdoganuar nga importi i pekohshem 2.6.deklarata doganore: IM6 – 61 21, eshte pjesa e mallit te zhdoganuar me rastin e hyrjes se mallit vendor qe ka qene perkohsisht jasht vendit me qellim perpunimi, dhe i nenshtrohet obligimeve vetm per pjesen (vleren e riparuar apo perpunuar).

3. E drejta e ushtrimit te TVSH-se së zbritshme sipas nenit 37 paragrafi 3.2 dhe neni 36 paragrafi 2.1 të Ligjit kërkohen këto dokumentacione :

3.1. fatura Tatimore e lëshuar nga Personi i Tatueshëm i cili ka qenë i regjistruar për TVSH, dhe e cila përmban të gjitha elementet e parapara me nenin 45 të Ligjit; 3.2. nota debitore e lëshuar në pajtimme nenin 47 të Ligjit;

349

3.3. krahas dokumenteve të përmendura në paragrafin më lartë, për të ushtruar të drejtën e zbritjes së TVSH-së, kërkohen edhe dokumentet si në vijim; 3.4. kontrata mbi Shitblerjen ne qoftese kemi nje kontrat te nenshkruar nga palet kontraktuese; 3.5. dëshmi në lidhje me pagesën nëse shuma e pagueshme është mbi 500 euro ne baze te Nenit 40 Ligjit 2004/48 i plotësuar nga ligji 03/L – 071 ,Neni 24 paragrafi 3 i, dhe neni 11 i Udhezimit 16/2009; 3.6. në rast të investimeve kërkohet që të prezentohen dokumentet e kërkuara me nenin 7 paragrafi 11 të Udhëzimin 16/2009 të datës 01/12/2009 mbi Zbatimin e Ligjit Nr. 204/48, “Mbi Administratën Tatimore dhe Procedurat”, i ndryshuar dhe plotësuar me Ligjin Nr. 03/L-071, “Mbi ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit Nr. 2004/48 mbi Administratën Tatimore dhe Procedurat”; 3.7. si dhe çdo dokumentacion tjetër përcjellës i cili është relevant në lidhje me transaksionin.

4. E drejta e ushtrimit të TVSH-së zbritshme sipas nenit 37 paragrafi 3.3, dhe në lidhje me transaksionet që i referohen nenit 31, nenparagrafet 1.1; 1.2 dhe 1.4 të Ligjit kërkohen këto dokumentacione :

4.1. dokumenti doganor – ne Eksport per kthim te TVSH-se 4.2. dokumenti doganor: EX1 – 10 00 , nenkupton eksportin e rregull, atëher kur malli vendor eksportohet jashtë. 4.3. dokumenti doganor: EX2 – 21 00, nenkupton eksportin e perkohshem, me qellim te riparimit apo te perpunimi jasht vendin. 4.4. dokumenti doganor: EX3 nenkupton ri-eksportin e mallit te ky regjim doganor kemi disa lloje:

4.4.1. EX3 – 31 41 – nenkupton kur malli qe ka qene ne perpunim – sistemin me kthim, ka kaluar jasht vendit. Ky regjim do te thote qe malli ne momentin e hyrjes ka paguar detyrimet doganore, dhe me rastin e daljes me këtë rexhim, ka të drejt të kërkon nga dogana për kthimin e mjeteve, për pjesen e mallit që ka dalur jasht (ri-eksportuar); 4.4.2. EX3 – 31 51, nenkupron ri-eksportimin e mallit nga procedura e perpunimit te brendshem - sistemi me pezullim; 4.4.3. EX3 – 31 53 – nenkupton rieksportimin e mallit nga procedura ne import te perkohshem; 4.4.4. EX3 – 31 71 – nenkupton ri-eksportin e mallit nga procedura e deponimit doganor.

5. Personat e tatueshëm bëjnë zbritjen ne periudhën tatimore ne te cilën ka lindur e drejta e zbritjes në pajtueshmëri me paragrafin 1 te nenit 37 të këtij Ligji.Nëse për çfarëdo arsye, personi i tatueshëm e zbret TVSH-në e zbritshme më vonë se në periudhën kur ai ka pas të drejtë ta zbres, personi i tatueshëm duhet ta njoftojë Menaxherin e zyrës Regjionale në lidhje me rastin, duke ofruar dokumente dhe dëshmi si dhe çdo arsye relevante se pse TVSH e zdritshme nuk është zbritur në periudhën kur ka lind e drejta. Nuk kërkohet aprovimi i kësaj të drejte nga Menaxheri i zyrës Regjionale, por do të ruaj ato dëshmi të ofruara nga personi i tatueshëm në rast të kontrollit të mëvonshëm që mund ti bëhet personit të tatueshëm.

350

6. Sidoqoftë, tatimpaguesi nuk ka të drejtë të zbres TVSH-në e zbritshme pas periudhës së fundit tatimore të vitit pasues dhe furnizimi i tillë do të konsiderohet të jetë blerje me TVSH të pazbritshme.

Neni 38 - Mënyra e ushtrimit të së drejtës për të zbritur TVSH-në e zbritshme

(Ligji Nr. 03/L-146) 1. Personat e tatueshëm bëjnë zbritjen duke zbritur nga shuma totale e obligimit të TVSH-së për një periudhë të caktuar tatimore, shumën totale të TVSH-së në lidhje me të cilën gjatë së njëjtës periudhë ka lindur e drejta për ta zbritur në pajtueshmëri me paragrafin 1 te nenit 37 të këtij Ligji. 2. Nëse personi i tatueshëm nuk e zbret TVSH-në e tij të zbritshme në këtë periudhë tatimore, ai mundë ta zbres këtë shumë të TVSH-së së zbritshme në çdo kohë pas kësaj periudhe tatimore, mirëpo jo më vonë se në periudhën e fundit tatimore të vitit kalendarik që vijon pas vitit në të cilin ai e ka pasur të drejtën që të zbres TVSH-në e zbritshme. Personi i tatueshëm duhet të njoftojë përpara Menaxherin e zyrës regjionale tatimore për atë zbritje me vonesë. 3. Nëse personi i tatueshëm pranon një faturë që tregon TVSH-në nga personi i cili nuk ka të drejtë që të kërkojë TVSH-në sipas këtij Ligji, ai nuk duhet të zbres TVSH-në e paraqitur si TVSH të zbritshme, pavarësisht nga ajo se ai e ka paguar atë TVSH. 4. Nëse një person i tatueshëm pranon një faturë që tregon një shumë të TVSH-së e cila e tejkalon shumën e TVSH-së e cila është dashur të ngarkohet sipas këtij Ligji, personi i tatueshëm nuk duhet të zbres shumën e tepërt si TVSH të zbritshme, edhe nëse është paguar ajo TVSH.

Neni 39 - Llogaritja e pjesës së TVSH-së së zbritshme që lejohet si e zbritshme


1. Në rastin e mallrave dhe shërbimeve të shfrytëzuara nga personi i tatueshëm për realizimin e transaksioneve për të cilat TVSH është e zbritshme për mallrat dhe shërbimet e shfrytëzuara, dhe për realizimin e transaksioneve lidhur me të cilat TVSH nuk është e zbritshme për mallrat dhe shërbimet e shfrytëzuara, është e zbritshme vetëm pjesa e TVSH-së që i atribuohet transaksioneve për të cilat TVSH është e zbritshme. Personi i tatueshëm mund të autorizohet nga ATK që të bëjë zbritjen e TVSH-së duke u bazuar në

351

shfrytëzimin real të bërë, nëse ai ofron në shënimet e tij të kontabilitetit të dhënat mbi TVSH-në e zbritshme për të cilën ai ka të drejtën dhe për të cilën nuk e ka të drejtën e zbritjes për mallrat dhe shërbimet e shfrytëzuara. 2. Proporcioni i zbritshëm duhet të gjendet nga ndarja që përbëhet nga shumat si në vijim:

2.1. në numërues: shumën totale, me përjashtim të TVSH-së, te qarkullimit vjetor që i atribuohet transaksioneve për të cilat personi i tatueshëm e ka të drejtën që të zbres TVSH-në e zbritshme; 2.2. në emërues: shumën e përfshirë në numërues dhe shumën e qarkullimit total vjetor për të cilën personi i tatueshëm nuk e ka të drejtën që të zbres TVSH-në, duke përfshirë subvencionet ndryshe nga ato të lidhura me çmimin e furnizimeve të mallrave dhe shërbimeve sikur që janë referuar në paragrafin 1 të nenit 24të këtij ligji.

3. Llogaritja e proporcionit të zbritshëm nuk duhet të përfshijë:

3.1. shumën e qarkullimit të atribueshëm për furnizimet e mallrave kapitale të shfrytëzuara nga personi i tatueshëm për nevoja të biznesit të tij; 3.2. shumën e furnizimit të shërbimeve financiare sikur që janë referuar në paragrafin 1 te nenit 28 të këtij Ligji, nëse janë zhvilluar në baza jo të rregullta.

4. Proporcioni i zbritshëm i TVSH-së duhet të përcaktohet në baza vjetore si përqindje dhe duhet të rrumbullakohet në një numër të plotë që pason. 5. Proporcioni i përkohshëm i zbritshëm dhe proporcioni aktual i zbritshëm:

5.1. proporcioni i zbritshëm për vitin aktual duhet të përcaktohet përkohësisht duke u bazuar në të dhënat e transaksioneve të vitit të mëparshëm këtu e tutje: “proporcioni i përkohshëm i zbritshëm”. Në mungesë të të dhënave mbi transaksionet e vitit të mëparshëm, ose kur shumat kanë qenë të parëndësishme, proporcioni i përkohshëm i zbritshëm duhet të përcaktohet nga ATK duke u bazuar në parashikimet e vetë personit të tatueshëm; 5.2. proporcioni i zbritshëm duhet më në fund të përcaktohet kur vëllimi aktual i transaksioneve është i njohur në vitin për të cilin është përcaktuar proporcioni i tatueshëm këtej e tutje: “proporcioni aktual i zbritshëm”; 5.3. nëse është parë se zbritja e TVSH-së së zbritshme duke u bazuar në proporcionin e përkohshëm të zbritshëm ka qenë më i lartë apo më i ulët se sa që është dashtë të jetë në lidhje me të dhënat aktuale mbi vëllimin e transaksioneve, zbritja e TVSH-së së zbritshme duhet të rregullohet sipas rrethanave në deklaratën tatimore të periudhës tatimore të Janarit të vitit vijues i cili është viti në të cilin është përcaktuar proporcioni aktual i zbritshëm.

6. Pavarësisht nga paragrafi 2 i këtij neni, personi i tatueshëm mund të përcaktojë proporcionin e zbritshëm për secilën fushë individuale të aktivitetit të tij në mënyrë të ndarë, me kusht që ai të mbajë shënime të ndara për secilën fushë individuale të aktivitetit të tij si dhe me kusht që ai të njoftojë autoritetet tatimore mbi metodën e përcaktimit të proporcionit të zbritshëm. Nëse ATK pranon njoftimin së paku 15 ditë para fillimit të periudhës së re tatimore, personi i tatueshëm mundë të fillojë të llogarit proporcionin e

352

zbritshëm sipas këtij nën-neni në periudhën e parë tatimore që vijon pas periudhës tatimore në të cilën ai e ka informuar ATK-në në lidhje me vendimin e tij, ose me fillimin e periudhës së ardhshme tatimore. Personi i tatueshëm duhet të llogarit proporcionin e zbritshëm, të zgjedhur sipas këtij nën-neni për së paku 12 muaj. Nëse personi i tatueshëm dëshiron të ndryshoj prapë metodën e llogaritjes së proporcionit të zbritshëm, ai duhet të njoftojë ATK-në përsëri për këtë ndryshim brenda 15 ditëve para fillimit të periudhës tatimore në të cilën do të shfrytëzohet metoda e re. 7. ATK mund që:

7.1. pas njoftimit të bërë në pajtueshmëri me paragrafin 6 të këtij neni, t’ia ndaloj personit të tatueshëm që të shfrytëzojë metodën e zgjedhur për përcaktimin e proporcionit të zbritshëm nëse metoda e zgjedhur nuk i mundëson ATK-së që të kontrollojë në mënyrë adekuate zbritjen e TVSH-së së zbritshme; 7.2. të autorizojë apo kërkojë nga personi i tatueshëm që të bëjë zbritjen duke u bazuar në shfrytëzimin real të bërë për të gjithë apo për një pjesë të mallrave dhe shërbimeve.

Neni 40 - Kërkesat për rimbursim të TVSH-së (Ligji Nr. 03/L-146)

1. Personi i tatueshëm mund të bartë kreditin e tepërt të TVSH-së në periudhën tatimore vijuese apo mund të dorëzojë kërkesën për rimbursim të TVSH-së, kur për një periudhë tatimore e cila është periudha e fundit tatimore e tremujorit të vitit kalendarik, deklarata e TVSH-së e personit të tatueshëm pasqyron një shumë të zbritjeve e cila e tejkalon shumën e obligimit të TVSH-së. Krediti i tepërt i bartur i TVSH-së mund të zbatohet kundrejt detyrimeve të TVSH-së në periudhat tatimore pasuese. 2. Kërkesat për rimbursim të TVSH-së: Pa paragjykuar nenin 24 të Ligjit Nr 2004/48 mbi Administratën Tatimore dhe Procedurat dhe me qëllim të sigurimit të zbatimit të drejtë dhe të saktë të këtij neni, për kërkesat e rimbursimit të TVSH-së duhet të zbatohen procedurat si në vijim:

2.1. personi i tatueshëm mund të kërkojë rimbursimin e TVSH-së nëse në fund të secilit tremujor kalendarik shuma e kreditit të TVSH-së tejkalon shumën prej 5,000 euro dhe me kusht që personi i tatueshëm të ketë qenë në gjendje kreditimi në fund të secilës periudhë tatimore të tremujorit, dhe nëse janë dorëzuar të gjitha deklaratat e TVSH-së dhe tatimeve tjera për të gjitha periudhat tatimore të kaluara. 2.2. për eksporte, mund të kërkohet rimbursimi pas secilës periudhë tatimore, me kusht që të plotësohen kushtet si në vijim:

2.2.1. transaksionet e eksportit pasqyrojnë së paku njëzetepesë për qind (25%) të transaksioneve totale me të drejtën e zbritjes së TVSH-së së Zbritshme dhe vlera e kreditit të TVSH-së e tejkalon pesëmijë (5000) euro në fund të periudhës tatimore;

353

2.2.2. personi i tatueshëm t’i përmbushë të gjitha dispozitat e aplikueshme doganore dhe të TVSH-së; dhe 2.2.3. të jenë dorëzuar të gjitha deklaratat e TVSH-së dhe deklaratat e tjera Tatimore për të gjitha periudhat e kaluara.

3. Dëshmitë në lidhje me kërkesën e rimbursimit të TVSH-së:

3.1. në momentin e bërjes së kërkesës për rimbursim, personi i tatueshëm duhet të posedojë të gjitha evidencat dhe dokumentet e referuara në paragrafin 4 të këtij neni dhe të përcaktuara me aktin nënligjor që nxjerret nga Ministri i Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave; 3.2. ATK nuk do të bëjë rimbursimin nëse personi i tatueshëm nuk posedon evidencat dhe dokumentet, ose nëse ka indikacione që të dhënat e raportuara në deklaratën e TVSH-së në të cilën është raportuar shuma e rimbursimit të TVSH-së dhe deklaratat e mëparshme të TVSH-së nuk janë të sakta. Indikacionet e tilla duhet të dokumentohen në raport zyrtar–Procesverbal të zyrtarit të ATK-së ose Zyrtarit të Doganës. Raporti i tillë tatimorë siguron evidencë derisa personi i tatueshëm të dëshmojë të kundërtën. ATK me një vendim të arsyetuar duhet të njoftojnë personin e tatueshëm për mbajtjen e Rimbursimit dhe ofrojë shpjegim për arsyet e mbajtjes së rimbursimit; 3.3. rimbursimi do të mbahet derisa zyra kompetente e ATK-së të pranojnë evidencat e nevojshme, dokumentet dhe deklaratat tatimore që kanë munguar. Nëse dokumentacioni nuk sigurohet brenda afateve të parapara të caktuara nga ATK-ja, kontrolli i kërkesës për rimbursim të TVSH-së do të mbyllet dhe raporti final i cili do të shpjegojë arsyet për mos aprovimin e kërkesës së rimbursimit do ti lëshohet dhe ofrohet tatimpaguesit; 3.4. gjatë periudhës që mbahet rimbursimi i TVSH-së për rimbursimin e vonuar siç referohet në nën-paragrafin 3.3 të këtij neni, nuk krijohet interes.

4. Ministri i Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave nxjerr akt nënligjor për të përcaktuar:

4.1. procedurat dhe kushtet në lidhje me rimbursimet e TVSH-së që kanë të bëjnë me deklaratat periodike të TVSH-së; dhe 4.2. procedurat alternative për rimbursimin e TVSH-së për personat të cilët nuk janë të obliguar të dorëzojnë deklaratat e TVSH-së, personat të cilët ndërprenë aktivitetin e tyre ekonomik dhe personat e tatueshëm dhe konsumatorët që nuk janë të vendosur në Kosovë.

Neni 21

Kërkesa për Rimbursim TVSH-së (Udhëzimi Administrativ 10/2010)

1. Kompensimet e tatimit mbi vlerën e shtuar

1.1. Në lidhje me nenin 40, paragrafi 1 i Ligjit, nëse shuma e tatimit të zbritshëm në ndonjë periudhë tatimore (p.sh. një muaj) është më e lartë se shuma e tatimit të llogaritur detyrues në të njëjtën periudhë tatimore, tatimpaguesi e ka të drejtën për të bartë kredinë e TVSH-ës tek periudha e ardhshme tatimore. Tatimpaguesi duhet të përdorë këtë kredi tatimi si pagesë të tatimit për periudhën e ardhshme tatimore.

354

1.2. Mirëpo bazuar në nenin 24 të Ligjit 2004/48 mbi Administratën Tatimore dhe Procedurat si i ndryshuar dhe plotësuar me Ligjin 03/L-071, si dhe bazuar në nenin 40, paragrafi 2 i këtij Ligji, personi i tatueshëm e ka të drejtën e kërkesës për Rimbursim. 1.3. Sipas nenit 40, paragrafi 2.1 i Ligjit, personi i tatueshëm mund të kërkojë rimbursimin e TVSH-së nëse në fund të secilit tremujor kalendarik shuma e kreditit të TVSH-së tejkalon shumën prej 5,000 euro dhe me kusht që personi i tatueshëm të ketë qenë në gjendje kreditimi në fund të secilës periudhë tatimore për TVSH të tremujorit. Gjithashtu kërkohet që personi i tatueshëm të ketë dorëzuar të gjitha deklaratat e TVSH-së dhe tatimeve tjera për të gjitha periudhat tatimore të kaluara, që nga koha kur Tatimpaguesi ka filluar aktivitetin e tij ekonomik. 1.4. Bilanci i pa shfrytëzuar i tepricës kreditore nënkupton kreditin e tepërt tatimor të mbetur në fund të periudhës pasuese prej tre muaj i cili nuk ka mundur të shfrytëzohet kundrejt detyrimeve të reja të TVSH-së të krijuara për tre muaj pasuese tatimore (tremujori). Ky bilanc i pa shfrytëzuar në fundë të muajit 3(tretë),duhet të tejkaloje shumën prej 5,000 euro për tu rimbursuar.

Shembull:

15 000 20 000 30 000 Rimbursimi është i mundur për vlerën 30.000 euro. Për eksportuesin nuk vlen ky kusht. 1.5. Tatimpaguesi ka të drejtë të kërkojë rimbursim deri në ditën e 20 të muajit pas tremujorit kalendarik, që përputhet me afatin e deklarimit të TVSH-së, me kusht që kërkesat të cekura më poshtë të janë përmbushur:

1.5.1. shuma e tatimit të zbritshëm në secilën periudhë tatimore të tremujorit është më e madhe se shuma e tatimit të llogaritur në të njëjtat periudha tatimore të tremujorit; 1.5.2. shuma e krediti të TVSH-ës ka kaluar shumën prej 5.000 euro në periudhën e fundit të tremujorit kalendarik; 1.5.3. tatimpaguesi ka dorëzuar të gjitha deklarata e TVSH-së dhe deklarata e tatimeve të tjera për gjitha periudhat tatimore të kaluara.

30.00

Janar Shkurt Mars

Deri me 20

Kerkesa

355

1.6. Kërkesa e cekur më lartë, duhet të dorëzohet në Shërbimin e Tatimpaguesve në Zyrën Regjionale përkatëse, së bashku me deklaratën e periudhës së fundit të tremujorit kalendarik

1.6.1. Kërkesa e rimbursimit të TVSH-ës duhet të përfundojë brenda 60 ditëve pas marrjes së kërkesës për rimbursim e cila kërkesë është dorëzuar në Zyrën e Shërbimit në zyrën regjionale përkatëse të ATK-së ,pas kësaj date nëse nuk ka arsye të vonesës atëherë do të llogaritet interesi pas ditës 61 të paraparë me legjislacionin e ATK-së, nëse ka arsye të vonesës për shkak të informatave që tatimpaguesi nuk ju ka përmbajte afateve të parapara me legjislacion atëherë ATK-ja nuk do të llogarit interes për vonës. 1.6.2. Personi i cili është duke kryer vetëm aktivitetet e liruara biznesore, siç cekët në Ligjin e TVSH-së 03/L-146 , neni 27, pa të drejtën e zbritjes së TVSH-së së zbritëshme nuk ka mundësi të merr rimbursim të TVSH-së. 1.6.3. Personat të cilët ndërpret aktivitetin e tyre dhe janë në kreditim, p.sh. kreditimi i tatimpaguesit është 3,000 euro për arsye të ndryshme , ky tatimpagues ka të drejt rimbursimi edhe pse kreditimi i tatimpaguesit është nën pragun e paraparë sipas paragrafit 40.2 të ligjit TVSH-së, në këtë rast nuk vlen kushti që tatimpaguesi të ketë kreditimin 5,000 euro.

2. Kërkesat e rimbursimit të TVSH-së në baza mujore, si Rimbursimet për eksporte: nënparagrafi 2.2 i paragrafit 2 nenit 40 të Ligjit të TVSH-së

2.1. Tatimpaguesit që biznesi i tyre kryesor apo bizneset kryesore janë eksporti i mallrave që zakonisht kanë tatim më të lartë të zbritshëm se sa tatim të llogaritshëm për arsye të normës 0% të eksportit. Kërkesat e rimbursimit të eksporteve, që në kompensimet e suksesshme të TVSH-së paraqesin tejkalim të tatimit të zbritshëm, duhet të paguhen pas secilës periudhë tatimore, nëse kushtet e cekura më poshtë janë plotësuar:

2.2.1. transaksionet e eksportit marrin pjesë së paku 25% të transaksioneve totale me të drejtën e zbritjes së TVSH-së së zbritshme; dhe vlera e kreditit të TVSH-së e tejkalon pesëmijë (5000) euro në fund të periudhës tatimore; 2.2.2. personi i tatueshëm t’i përmbushë të gjitha dispozitat e aplikueshme doganore dhe të TVSH-së; 2.2.3. të jenë dorëzuar të gjitha deklaratat e TVSH-së dhe deklaratat e tjera Tatimore për të gjitha periudhat e kaluara; 2.2.4. tatimpaguesi duhet të posedojë dokumentacion të mjaftueshëm për të vërtetuar kërkesën e rimbursimit të TVSH-së.

3. Dëshmitë që duhet t’i posedojë personi i tatueshwm në lidhje me kërkesën e rimbursimit të TVSH-së:

3.1. të gjitha faturat e blerjeve për tre muaj para muajit të krijimit të kreditimit të kërkuar, faturat e blerjeve për muajin në të cilin kreditimi i kërkuar është krijuar, plus faturat e blerjeve për muajt vijues para muajit të kërkesës së rimburismit të TVSH-së;

356

3.2. të gjitha faturat e shitjeve për tre muaj para muajit të krijimit të kreditimit të kërkuar, faturat e shitjeve për muajin në të cilin kreditimi i kërkuar është krijuar, plus faturat e shitjeve për muajt vijues para muajit të kërkesës së rimburismit të TVSH-së ; 3.3. të gjithë dokumentacionin doganor, plus faturat shoqëruese të blerjeve, për të gjitha importet në Kosovë gjatë tre muajve përpara muajit në të cilin kreditimi i kërkuar është krijuar; 3.4. rimbursimi nuk do të lëshohet derisa tatimpaguesi të ketë dorëzuar të gjitha deklaratat tatimore obligative. Një tatimpagues i cili nuk ka dorëzuar të gjitha deklaratat do të konsiderohet se nuk ka dorëzuar kërkesë të vlefshme për rimbursim. Çdo kërkesë rimbursimi e dorëzuar kur tatimpaguesi nuk ka dorëzuar të gjitha deklaratat e kërkuara do të refuzohet. 3.5. deklarimin e biznesit lidhur me shkakun e mbi-pagesës ose balancës kreditore të TVSh-së, sikurse janë investimet, blerjet e pazakonshme të mëdha, etj; 3.6. çdo projekt investim me kontrata afatgjata apo afatshkurta ,projekti investim, dokumente tjera qe argumentojnë investimet si ne objekt,mjete themelore etj.

4. ATK nuk do të bëjë rimbursimin nëse personi i tatueshëm nuk posedon evidencat dhe dokumentet, ose nëse ka indikacione që të dhënat e raportuara në deklaratën e TVSH-së në të cilën është raportuar shuma e rimbursimit të TVSH-së dhe deklaratat e mëparshme të TVSH-së nuk janë të sakta. Indikacionet e tilla duhet të dokumentohen në raport zyrtar–Procesverbal të zyrtarit të ATK-së ose Zyrtarit të Doganës. Raporti i tillë tatimorë siguron evidencë derisa personi i tatueshëm të dëshmojë të kundërtën. ATK me një vendim të arsyetuar duhet të njoftojnë personin e tatueshëm për mbajtjen e Rimbursimit dhe ofrojë shpjegim për arsyet e mbajtjes së rimbursimit; 5. Aplikacioni/formulari i kërkesës për rimbursim të TVSH-ës në Kosove

5.1. Aplikacioni ploteson kompezimin, ndërsa zyra regjionale e tatimit merr vendimet e saja për kompensime në bazë të aplikacionit të tatimpaguesit. Aplikacioni e plotëson kompensim e tatimit mujor duke u referuar në Ligjin e TVSH neni 54.1 nëse aplikacioni dorëzohet më datë 20 të muajit të dytë pas muajit në fjalë, siç përshkruhet në Udhëzimin e TVSH-së. 5.2. Ky aplikacion për kompensim të TVSH-ës është formë e lirë dhe duhet të paraqes së paku informatat e cekura më poshtë:

5.2.1. emri i aplikuesit (tatimpaguesit) 5.2.2. numri fiskal i tatimpaguesit 5.2.3. adresa vendi i tatimpaguesit 5.2.4. numri i llogarisë bankare 5.2.5. personi kontaktues , emri ,adresa kontaktuese dhe numri i telefoni të tij/saj 5.2.6. periudha tatimore 5.2.7. lloji i tatimit 5.2.8. shuma e rimbursimit për periudhën.

357

5.3.Përshkrimi i çështjes dhe bazamentit

5.3.1. përse tatimi i zbritshëm i aplikuesit tejkalon tatimin e llogaritur apo 5.3.2. nëse ka pasur gabime të më hershme , si shembull 5.3.3. tatimi i llogaritur mund të jetë ngarkuar gabimisht për arsye të mosnjohjes së ligjit apo gabimeve matematikore 5.3.4. data 5.3.5. Nënshkrimi (nënshkrimi duhet të jetë i personit të autorizuar apo i personit përgjegjës).

Neni 41 - Rregullimet e zbritjeve (Ligji Nr. 03/L-146)

1. Zbritja fillestare duhet të rregullohet kur është më e lartë ose më e ulët sesa zbritja për të cilën personi i tatueshëm ka pasur të drejtë. Në veçanti rregullimet duhet të bëhen kur:

1.1. më pas është përcaktuar se zbritja e TVSH-së së zbritshme është llogaritur me vlerë më e lartë ose më e ulët se sa shuma për të cilën personi i tatueshëm ka pasur të drejtë; 1.2. pasi që të jetë dorëzuar deklarata e TVSH-së, ka ndodhur ndryshim në faktorët e shfrytëzuar për llogaritjen e shumës së zbritshme të TVSH-së së zbritshme, kur janë anuluar blerjet ose kur është marrë ulje në çmim pasi që të ketë ndodhur furnizimi.

2. Në rast se ndryshimet ndodhin brenda pesë viteve nga viti kalendarik i fillimit të shfrytëzimit të mallrave kapitale, ose nëse ndryshimet kanë ndodhur në kushtet të cilat gjatë atij viti kanë qenë vendimtare për zbritjen e TVSH-së së zbritshme, duhet të bëhet një korrigjim i TVSH-së së zbritshme për periudhën që e shoqëron ndryshimi. Për pasurinë e paluajtshme, duhet të zbatohet periudha prej njëzet vjetëve në vend të periudhës prej pesë viteve. 3. Periudha tatimore në të cilën është bërë apo nuk është bërë zbritja e TVSH-së së zbritshme duhet të konsiderohet si fillimi i shfrytëzimit të mallit kapital ose pasurisë së paluajtshme sipas paragrafi 2 i këtij neni. 4. Rregullimi vjetor, duhet të bëhet në variacionet në zbritjet e titulluara në vitet pasuese në relacion me ato të vitit në të cilin janë shfrytëzuar mallrat për herë të parë, dhe duhet të bëhet në lidhje me një të pestën (1/5) respektivisht një të njëzetën (1/20) në pajtueshmëri me llojet e mjeteve kapitale, të zbritjes vjetore korresponduese të aplikuar në fillim. Mirëpo, nëse janë furnizuar gjatë periudhës së rregulluar, mallrat kapitale duhet të trajtohen sikur të ishin zbatuar për një aktivitet ekonomik të personit të tatueshëm deri në skadim të periudhës së rregulluar.

358

5. Nuk duhet të bëhet rregullim në zbritjen e TVSH-së së zbritshme nëse diferenca e TVSH-së së zbritur është më e ulët se njëzet (20) euro. 6. Ministri i Ministrisë se Ekonomisë dhe Financa përcakton rregullat praktike për regjistrimin e rregullimeve të TVSH-së duke përcaktuar TVSH-në e zbritshme dhe TVSH-në e pazbritshme në lidhje me këto rregullime.

Neni 22 Rregullimet e Zbritjeve (Udhëzimi Administrativ 10/2010)

1. Zbritja fillestare e TVSH-së së zbritshme korrigjohet atëherë kur shfrytëzimi i mallrave kapitale pëson ndryshim që ndikon në të drejtën e personit të tatueshëm në zbritjen shumës që mund të jetë më e vogël apo më e lartë. Korrigjimi vjetor duhet të behët vetëm për një të njëzetën (1/20) e pasurisë së paluajtshme dhe një të pestën (1/5) e mallrave tjera kapitale mbi TVSH-në e ngarkuar për mallrat kapitale. Korrigjimi duhet të bëhet mbi bazat e ndryshimeve të të drejtës së zbritjes për vitet pasuese që ndërlidhen me vitin kur mallrat kapitale janë pranuar. Personi i tatueshëm nuk është i obliguar të korrigjoi zbritjen nëse diferenca e TVSH-se se zbritshme është me e ulet se njëzet euro(20 euro). Korrigjimi për secilin vit kalendarik duhet të bëhet perms deklaratës tatimore më së voni në Janar të muajit pasues kalendarik. 2.Nëse mallrat kapitale furnizohet gjatë periudhës së korrigjimit duhet të veprohet si vijim:

2.1. në qoftë se furnizimi tatohet, mallrat kapitale duhet të konsiderohen se shfrytëzohen plotësisht për qëllime tatimore për periudhën e mbetur të korrigjimit. Në qoftë se tatimpaguesi nuk ka pasur të drejtë të bëjë zbritjen e plotë të TVSH-së së zbrtishme, korrigjimi mund të kryhet për periudhën e mbetur korrigjuese të periudhës tatimore kur mallrat e kapitalit janë furnizuar. Korrigjimi nuk mund të tejkaloj 16% të çmimit të shitjes pa TVSH; 2.2. në qoftë se furnizimi nuk tatohet, mallrat kapitale duhet të konsiderohen se shfrytëzohen për qëllime që nuk janë të tatueshme për periudhën e mbetur korrigjuese. Në qoftë se tatimpaguesi ka pasur të drejtën për zbritje të plotë apo të pjesërishme të TVSH-së së zbritshme, korrigjimi duhet kryhet për periudhën e mbetur të korrigjimit të periudhës tatimore kur janë furnizuar mallrat kapitale; 2.3. në qoftë se furnizimi, sipas nenit 13 të Ligjit, nuk duhet të konsiderohet si furnizim i mallrave për konsideratë, obligimi i korrigjimit të mallrave kapitale në fjalë i transferohet pranuesit. Një deklaratë, që specifikon obligimin për korrigjim për secilin mall të kapitalit, që duhet të nënshkruhet nga të dy palët nga furnizuesi dhe pranuesi dhe duhet t’i dërgohet ATK-së jo më vonë se 8 ditë, obligimi korrigjues bëhet i obligueshëm menjëherë për pjesën e mbetur të korrigjimeve dhe pranuesi dhe furnizuesi janë bashkërisht përgjegjës. ATK mund të vendos se a do të ketë nevojë për një formular të veçantë për përdorim të një deklarate të tillë.

359

3. Në qoftë se një ndërtesë ose pajisje bëhet e pashfrytëzueshme përpara se t’i skadojë afati periudhës së korrigjimit të TVSH-së së zbrtishme, atëherë arsyet për korrigjim të TVSH-së së zbrtishme duhet të ndërpriten. 4. Në qoftë investimet pasuese nuk e ndryshojnë në thelb jetëgjatësinë e shfrytëzimit të ndërtesës ose pajisjes, atëherë korrigjimi i TVSH-së së zbritshme për atë investim duhet të kryhet në periudhën e korrigjimit të TVSH-së së zbritshme për mallrat kapitale në fjalë. 5. Nëse bëhet një investim pasues i cili në thelb e ndryshon jetëgjatësinë e shfrytëzimit ose paraqet një njësi të ndarë siç mund të jetë psh. një pjesë e shtuar të një ndërtese ekzistuese , një periudhë (e veçantë) korrigjimit të TVSH-së së zbritshme duhet të përcaktohet për këtë investim. Shembulli 1 Korrigjimi i zbritjes së TVSH-së së zbritshme për mallrat kapitale Kompania A kryen dy lloje furnizimesh të tatueshme me TVSH të liruara. Pas fundit të çdo viti, Kompania e llogarit qarkullimin e vet të cilën e ndanë në furnizime të tatueshme dhe në furnizime të liruara si në vijim:

Viti

Furnizimet e tatueshme me

TVSH Furnizimet e

liruara Qarkullimi total E drejta per zbritje te

pjesshme

2009 160 150 310 52 2010 140 150 290 49 2011 170 140 310 55

2012 130 50 180 73 2013 210 680 890 24

2014 300 80 380 79 2015 150 150 300 50 2016 260 300 560 47

2017 150 150 300 50 2018 0 250 250 0

2019 0 50 50 0 2020 0 300 300 0

2021 150 150 300 50 2022 170 140 310 55 2023 130 50 180 73

2024 210 680 890 24 2025 300 80 380 79

2026 150 150 300 50 2027 260 300 560 47 2028 150 150 300 50

2029 0 250 250 0

360

E drejta për zbritje të pjesshme në pajtim me Nenin 39, paragrafi 4 të Ligjit duhet të rrumbullakohet me një numër të plotë. Kompania A e blen një ndërtesë komerciale në Shtator 2010. Blerjes i vjelet TVSH-ja në vlerë prej 250,000 Euro. Kompania A e pranon faturën në lidhje me blerjen e ndërtesës në Shtator 2010 dhe fillon të shfrytëzojë ndërtesën po ashtu në Shtator 2010. Kompania A do ta shfrytëzojë këtë ndërtesë për kryerjen e të dyja furnizimeve atyre të tatueshme dhe të liruara. Sa mund të zbres Kompania A në Shtator 2009? Llogarit shumën që mund ta zbresë Kompania A si dhe korrigjimet vjetore të zbritjes së TVSH-së zbritshme që do të kryhen nga Kompania. Zgjidhja Në Shtator 2010 Kompania A mund të zbres 130,000 Euro. Arsyeja për këtë është se zbritja e pjesshme mund të aplikohet paraprakisht gjatë vitit 2010 që është 52 përqind e normës së zbritjes së pjesshme të llogaritur për vitin 2009. Në deklaratën e TVSH-së që duhet të dorëzohet në Janar 2010, kompania duhet të korrigjojë zbritjen e kryer paraprakisht në pajtim me normat aktuale të zbritjes të llogaritura mbi bazat e shumave të qarkullimit për vitin 2010 që llogaritet për 49 përqind. Prandaj, kompania duhet të zvogëlojë zbritjen e TVSH-së së zbritshme me 7,500 Euro që është diferenca ndërmjet të drejtës paraprake të zbritjes së pjesshme dhe të drejtës aktuale për zbritje të pjesshme për vitin 2010. Në vijim janë renditur korrigjimet e bëra për secilin vit.

Viti Zbritjet e mundshme per vit

Zbritjet e kryera me heret ne vit

E drejta e zbritjes

Korigjimi vjetor

2010 12,500.00 6125 6125 0 2011 12,500.00 6125 6875 750 2012 12,500.00 6125 9125 3000 2013 12,500.00 6125 3000 -3125 2014 12,500.00 6125 9875 3750 2015 12,500.00 6125 6250 125 2016 12,500.00 6125 5875 -250 2017 12,500.00 6125 6250 125 2018 12,500.00 6125 0 -6125 2019 12,500.00 6125 0 -6125 2020 12,500.00 6125 0 -6125 2021 12,500.00 6125 6250 125 2022 12,500.00 6125 6875 750 2023 12,500.00 6125 9125 3000

361

2024 12,500.00 6125 3000 -3125 2025 12,500.00 6125 9875 3750 2026 12,500.00 6125 6250 125 2027 12,500.00 6125 5875 -250 2028 12,500.00 6125 6250 125 2029 12,500.00 6125 0 -6125

Secili korrigjim duhet të bëhet në deklaratë të TVSH-së që do të dërgohet në Janar të vitit pasues. Shembulli 2 Kompania B është duke e drejtuar një barnatore dhe një supermarket. Kompania B nuk është e regjistruar për TVSH shkaku se qarkullimi i saj nuk e tejkalon pragun që referohet në Nenin 6 të Ligjit. Në vitin 2010 kompania e blen një kamion. Kamioni kryesisht shfrytëzohet në lidhje me punët e supermarketit por gjithashtu shfrytëzohet edhe për punët e barnatores. Çmimi i kamionit ka kushtuar 21,000 Euro. Kompania e ka pranuar faturën prej furnizuesit, i cili është i regjistruar për TVSH, ku në këtë faturë TVSH është ngarkuar me vlerën 3,360 Euro. Në vitin 2010 kur kompania e ka blerë kamionin nuk ka mundur të zbres TVSH-në shkaku se nuk është e regjistruar për TVSH. Në Maj të vitit 2012 qarkullimi i kompanisë e tejkalon pragun për regjistrim të obliguar dhe për këtë arsye kompania e dërgon aplikacionin për regjistrim që kjo do të hyjë në fuqi kur personi bëhet person i tatueshëm që nga 10 Qershori 2010. Në vitin 2013 vëllai i pronarit të kompanisë do të shpërngulet në Athinë. Pronari i shfrytëzon kamionin për ta dërguar vëllain me gjësendet e tij në Athinë. Ai nuk e ngarkon vëllain e tij me ndonjë çmim për këtë shërbim të ofruar. Pas përfundimit të secilit vit tatimpaguesi A ka llogaritur qarkullimin dhe e ka ndarë si në vijim:

Viti

Supermarketi para se te

regjistrohet Supermarketi

pas regjistrimit Barnatorja Qarkullimi

total

E drejta e zbritjes se pjesshme

2010 150 0 150 300 0 (no reg.)

2011 170 0 140 310 0 (no reg.) 2012 150 160 240 550 30%

2013 450 400 850 53% 2014 500 600 1100 46%

E drejta e zbritjes së pjesshme duhet të rrumbullakohet me numrin e plotë në pajtim me Nenin 39, paragrafi 4 i Ligjit. Llogarit shumën e TVSH-së që mund të zbritet nga Kompania A në periudhën 2010-2014.

362

Zgjidhja Qarkullimi të cilin ai ka të drejtë të zbres është vetëm qarkullimi i gjeneruar prej 10 Qershorit 2010 kur kompania është bërë person i tatueshëm i regjistruar. Transportimi i vëllait me gjësendet e tij në Athinë sipas Nenit 15, paragrafi 2 të Ligjit do të trajtohet si furnizim për konsideratë. Shuma e tatueshme për këtë shërbim është në pajtim me Nenin 24, nënparagrafi 7.2. të Ligjit është shpenzim i plotë për ofrim shërbimi. Për këtë shërbim Kompania B duhet të lëshoj një faturë të brendshme të shitjes mbi të cilën do të ngarkojë TVSH e llogaritur. Shuma e tatueshme për këtë shërbim paraqitet në qarkullim të supermarketit. Shfrytëzimi privat i kamionit nuk ndikon në zbritjen e TVSH-së për kamionin. Në vend të saj shfrytëzimi privat etj. Do të trajtohet si furnizim për konsideratë në pajtim me Nenin 15 të Ligjit.

Viti

Zbritja e mundshme per

vite

Zbritjet e bera paraprakisht per

vit E drejta e zbritjes

Korigjimi vjetor

2010 672 0 0 0 2011 672 0 0 0 2012 672 0 201 202 2013 672 0 356 356 2014 672 0 309 309

Kompania B ka të drejtë të zbres shumat në vijim si TVSH të zbritshme në deklaratat e TVSH-së për: Janar 2013: 202 Euro Janar 2014: 356 Euro Janar 2015: 309 Euro

Neni 42 - Zbritjet e TVSH-së së zbritshme në fillimin e aktivitetit ekonomik si person i tatueshëm i regjistruar për TVSH

(Ligji Nr. 03/L-146) 1. Në ditën kur regjistrimi për nevoja të TVSH-së bëhet i vlefshëm, personi i tatueshëm duhet të fitojë të drejtën për zbritje të TVSH-së së zbritshme për mallrat të cilat ai i ka në stok një ditë përpara se regjistrimi të bëhet i vlefshëm bazuar në nenin 6, 7 dhe 8 të këtij Ligji. Zbritja e TVSH-së së zbritshme, mund të verifikohet nga ATK duke u bazuar në informatat nga kontabiliteti i personit të tatueshëm dhe nga të dhënat e stokut të mallrave. 2. Personi i tatueshëm varësisht nga implementimi i këtij neni mund të zbresë TVSH-në e zbritshme në proporcion me furnizimet e bëra përderisa e drejta e zbritjes ekziston, mirëpo nuk duhet ta ketë të drejtën për rimbursim të TVSH-së në këto baza.

363

3. Ministri i Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave duhet t’i përcaktoj rregullat praktike për zbatimin e këtij neni.

Neni 23 Zbritjet e TVSH-së së Zbritshme në Fillimin e Aktivitetit Ekonomik si Person

i Tatueshëm i Regjistruar për TVSH (Udhëzimi Administrativ 10/2010)

1.Siç është paraparë me nenin 42 paragrafi 1 i Ligjit kur një person bëhet person i tatueshëm qoftë me kalimin e pragut të paraparë me nenin 6 paragrafi 1 i Ligjit apo qoftë i regjistruar si vullnetarë sipas nenit 8 të Ligjit, ky person i tatueshëm ka të drejtë që në periudhën e parë tatimore kur bëhet person i tatueshëm i regjistruar, të njohë TVSH-në e zbritshme për të gjitha mallrat që ka në stoqet e tij në ditën para se regjistrimi të jetë i vlefshëm. Kushtet që duhet të plotësohen për të ushtruar këtë të drejtë janë si në vijim:

1.1. mallrat që do të shfrytëzohen për kryerjen e furnizimeve që e kanë të drejtën e zbritjes; 1.2. personi i tatueshëm duhet të disponojë listën e stoqeve të specifikuar në sasi dhe ma datën e regjistrimit të stoqeve në ditën para se të jetë bërë person i tatueshëm; 1.3. duhet që të ketë faturë me TVSh siç është e paraparë në Kreun 15 të Ligjit; 1.4. duhet të ofrojë evidencë për regjistrimet siç është e paraparë me Legjislacion tatimor.

2. Siç është paraparë me nenin 42 paragrafi 2 i Ligjit, personi i cili bëhet person i tatueshëm, do ta ketë të drejtën e zbritjes së TVSH-së së zbrithsme, në periudhën e parë tatimore kur regjistrimi është bërë i vlefshëm. 3. Nëse personi i tatueshëm ndodh e ka zbritur TVSH-në për mallrat në stoqe, dhe më vonë ato stoqe do ti shfrytëzojë si furnizime të liruara pa të drejtë të zbritjes së TVSHsë së zbritshme duhet të aplikohet Neni 12, paragrafi 2 i Ligjit, që si rrjedhojë ka TVSH-në e llogaritur duhet të paguhet nga personi i tatueshëm, në periudhën kur mallrat do të shfrytëzohen si furnizime të liruara pa të drejtë të zbritjes. Një faturë e brendshme e shitjes duhet të lëshohet në raste të tilla. 4. Gjithashtu nëse personi i tatueshëm ka kreditim të TVSH-së në fund të tremujorit për shkak se ka e ka zbritur TVSH-së në mallra në stoqe, atëherë ky person nuk do të ketë të drejtë që të bëjë kërkesë për rimbursim, në lidhje me kreditimin që është rezultat i zbritjes së TVSH-së për stoqe kur ai/ajo bëhet person i tatueshëm.

364

KREU XIV - BORXHET E KËQIJA

Neni 43 - Borxhi i keq për nevoja të TVSH-së (Ligji Nr. 03/L-146)

1. Kur pagesa e tërësishme apo një pjesë e saj për furnizimin e tatueshëm nuk është pranuar nga personi i tatueshëm–furnizuesi, ai mund të konsiderojë shumën e pa paguar si për qëllime të TVSH-së. Personi i tatueshëm mund të aplikojë në ATK për leje në formë të shkruar për të ulur shumën e obligimit të tatimit të llogaritur nga ai me shumën e paguar të TVSH-së në lidhje me furnizimin që i atribuohet pagesës së tërësishme apo një pjese të saj për furnizim të tatueshëm që nuk është pranuar. Aplikacioni duhet të shoqërohet me evidence të mjaftueshme të personit të tatueshëm që të dëshmojë se TVSH e borxhit i është paguar ATK-së dhe e tërë pagesa apo një pjesë e saj për furnizimin e tatueshëm nuk është pranuar. 2. Aplikacioni sipas paragrafit 1 të këtij neni nuk duhet të bëhet më herët se gjashtë muaj pas përfundimit të periudhës tatimore në të cilën TVSH në pagesën e tërësishme apo një pjesë të saj për furnizimin e tatueshëm nuk është pranuar por i është paguar ATK-së. 3. Drejtori ose personi i autorizuar, mund të refuzojë një aplikacion të bërë sipas paragrafit 1 të këtij neni kur ai konsideron se evidenca e tatimpaguesit nuk është e mjaftueshme që personi i tatueshëm e ka paguar TVSH-në për ATK-në në furnizimin e tatueshëm dhe se ai nuk ka pranuar pagesën e tërësishme apo një pjesë të saj për atë furnizim të tatueshëm. 4. Kur Drejtori ose personi i autorizuar, ka përcaktuar se personi i tatueshëm e ka paguar TVSH-në për ATK-në në furnizimin e tatueshëm dhe nuk e ka pranuar pagesën e tërësishme apo një pjesë të saj për atë furnizim të tatueshëm, ai duhet të jap leje me shkrim për personin e tatueshëm që të zbres nga shuma e obligimit të tatimit të llogaritur nga ai për periudhën e ardhshme tatimore, shumën e TVSH-së për pagesën e tërësishme apo një pjesë të pagesës e cila nuk është pranuar. 5. Kur personi i tatueshëm i cili ka bërë një aplikacion sipas paragrafit 1 të këtij neni e pranon lejen me shkrim nga Drejtori ose personi i autorizuar për të zvogëluar tatimin e tij të llogaritur në lidhje me borxhin e keq, ai duhet të:

5.1. krijojë një faturë për borxhin e keq dhe ta përfshijë atë në shënimet e tij me letrën nga Drejtori ose personi i autorizuar të bashkangjitur në atë faturë; 5.2. dërgojë kopjet e faturës së borxhit të keq dhe letrës së Drejtorit ose personit të autorizuar, personit të cilit ja ka bërë furnizimin e tatueshëm; 5.3. dërgojë kopjet e faturës së borxhit të keq dhe kopjet e letrës së Drejtorit ose personit të autorizuar, në Zyrën tatimore regjionale kompetente.

6. Kur personi të cilit i është bërë furnizimi i tatueshëm dhe i cili është borxhli i keq, pranon një kopje të faturës së borxhit të keq dhe një kopje të letrës së Drejtorit ose personit

365

të autorizuar, ai duhet të ngrit shumën e tatimit të llogaritur të paraqitur në deklaratën e tij tatimore të ardhshme me shumën e paraqitur në faturën e borxhit të keq. 7. Kur të jetë zvogëluar tatimi i llogaritur i personit të tatueshëm si rezultat i një aplikacioni të bërë sipas paragrafit 2 të këtij neni, dhe më pas e gjitha apo një pjesë e atij borxhi të jetë paguar, personi i tatueshëm duhet ta trajtoj si obligim të tatimit vijues të llogaritur për periudhën tatimore në të cilën është bërë pagesa vijuese për pjesën e zvogëluar të tatimit të llogaritur që i atribuohet pjesës së borxhit të keq të paguar më pas. 8. Ministri i Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave mund të autorizoj zbatimin e skemës speciale për ndërmarrjet me interes publik.

366

KREU XV - FATURIMI DHE LËSHIMI I DOKUMENTEVE TË TJERA TATIMORE

Neni 44 - Lëshimi nga personi i tatueshëmi faturave dhe dokumenteve te tjera që shërbejnë si fatura

(Ligji Nr. 03/L-146) 1. Çdo person i tatueshëm duhet të sigurohet që është lëshuar një faturë qoftë nga ai vetë, nga blerësi i tij, në emrin e tij dhe në llogarinë e tij nga pala e tretë, në rastet si në vijim:

1.1. furnizimet e mallrave dhe shërbimeve të cilat ai i ka bërë për personin tjetër të tatueshëm;

1.2. cilado pagesë e bërë në llogarinë e tij, para se të bëhet njëra nga furnizimet e mallrave të referuara në nën-paragrafin 1 të këtij neni. 1.3. cilado pagesë e bërë në llogarinë e tij nga personi tjetër i tatueshëm përpara se të jetë bërë apo përfunduar ofrimi i shërbimeve.

2. Një faturë përmbledhëse mund të lëshohet nëse personi i tatueshëm kryen disa furnizime të ndara të mallrave ose shërbimeve gjatë periudhës tatimore. 3. Nëse një faturë i është lëshuar një personi tjetër të tatueshëm, ajo duhet të përmbajë të dhënat e përcaktuara në nenin 45 të këtij Ligji, ose nëse i është lëshuar personave të tjerë, ajo duhet të përmbajë sw paku të dhënat e përcaktuara në nenin 46 të këtij Ligji. 4. Fatura duhet të lëshohet para ditës së 15-të të muajit që vijon pas muajit në të cilin ka ndodhur momenti i lindjes së detyrimit. Faturat duhet të nënshkruhen në pajtueshmëri me praktikat Kosovare gjatë periudhës kalimtare të definuar në nenin 64 të këtij Ligji. 5. Faturat e krijuara nga blerësi në lidhje me furnizimet e bëra për të:

5.1. faturat e krijuara nga blerësi-personi i tatueshëm në lidhje me furnizimin e mallrave dhe shërbimeve të bëra për të nga personi i tatueshëm. Faturat gjithashtu mundë të lëshohen në emër ose në interesin e personit të tatueshëm-furnizuesit; 5.2. ATK mundë të imponojë kushtet për procedurat e tilla dhe gjithashtu mundë të imponoj kushte specifike për personat e tatueshëm që nuk janë të vendosur në Kosovë mirëpo që furnizojnë mallra ose shërbime në Kosovë.

Neni 45 Përmbajtja e faturave të lëshuara nga personi i tatueshëm për personin e tatueshëm

(Ligji Nr. 03/L-146) 1. Personi i tatueshëm i cili lëshon një faturë për personin e tatueshëm, në faturë duhet të paraqes të dhënat si në vijim:

1.1. datën e lëshimit; 1.2. numrin rendor që mundëson identifikimin e faturës; 1.3. numrin e regjistrimit të TVSH-së si dhe numrin fiskal të personit të tatueshëm me të cilin ai furnizon mallra ose shërbime;

367

1.4. numrin e regjistrimit të TVSH-së si dhe numrin fiskal të klientit apo të blerësit, nëse klienti apo blerësi është i obligueshëm të paguaj TVSH-në në mallrat apo shërbimet e furnizuara për të; 1.5. emrin dhe adresën e plotë te personit të tatueshëm dhe klientit apo blerësit të tij; 1.6. sasinë dhe natyrën e mallrave të furnizuara, ose nivelin dhe natyrën e shërbimeve të bëra, 1.7. datën në të cilën është bërë apo përfunduar furnizimi i mallrave ose shërbimeve, ose datën e pranimit të pagesës në llogari, përderisa ajo datë mundë të përcaktohet dhe ndryshon nga data e lëshimit të faturës; 1.8. shumën e tatueshme në të cilën është ngarkuar TVSH për secilën shkallë individuale ose për të cilën aplikohen lirimet individuale, çmimi i njësisë duke përjashtuar TVSH-në për mallrat apo shërbimet dhe çdo ulje të çmimit dhe zbritje që nuk është përfshirë në çmimin e njësisë; 1.9. normën e aplikuar të TVSH-së; 1.10. shumën e TVSH-së, me përjashtim aty ku është aplikuar aranzhimi special nën të cilin, në pajtueshmëri me këtë Ligj, ai detal është përjashtuar; 1.11. në rast se personi i tatueshëm furnizon mallra ose shërbime për të cilat është paraparë lirimi nga TVSh, fatura duhet të tregojë dispozitën e këtij Ligji e cila e përcakton atë lirim. 1.12. nëse personi i tatueshëm furnizon mallra ose shërbime ku klienti apo blerësi është i obliguar të paguajë TVSH-në, duhet të bëhet referencë në dispozitën e aplikueshme të këtij Ligji ose ndonjë referencë tjetër që tregon se furnizimi i mallrave ose i shërbimeve i nënshtrohet procedurës së ngarkimit të kundërt duke ju referuar në nën-paragrafin 1.4 te nenit 52 të këtij Ligji; 1.13. një person i tatueshëm i cili ngarkon TVSH-në në skemën e marzhës së bërë për agjentët tregtarë, në faturë duhet të cekët dispozita e këtij Ligji sipas së cilës është ngarkuar TVSH në diferencën e çmimit duke ju referuar nenit 58, të këtij Ligji; 1.14. kur zbatohet njëra nga aranzhimet speciale të zbatueshme për mallrat e dorës së dytë, punët artistike, artikujt e koleksionistëve dhe artikujt antik, duhet të bëhet referenca në nenet relevante të këtyre aranzhimeve duke ju referuar pjesës A dhe pjesës B të nenit 59 të këtij Ligji; 1.15. kur personi që lëshon faturën është i obligueshëm për të paguar TVSH-në si përfaqësues tatimor sipas paragrafit 5 të nenit 52 të këtij Ligji, në faturë duhet të shënojë detajet e obligueshme të cilat janë numri i regjistrimit të TVSH-së, emri dhe adresa e tij e plotë.

Neni 46 - Përmbajtja e një fature të lëshuar nga personi i tatueshëm për personin tjetër


1. Një person i tatueshëm i cili lëshon faturë për personat tjerë nga ata që janë përcaktuar nën nenin 45 të këtij Ligji, në faturë duhet së paku të shënojë të dhënat si në vijim:

1.1. datën e lëshimit; 1.2 kohën e furnizimit;

368

1.3 numrin rendor që mundëson identifikimin e faturës; 1.4. numrin e regjistrimit të TVSH-së dhe numrin fiskal me të cilin personi i tatueshëm furnizon mallra ose shërbime; 1.5. emrin dhe adresën e plotë të personit të tatueshëm; 1.6. emrin e plotë, adresën e “ personit tjetër “ dhe numrin identifikues tatimor të këtij personi siç do të definohet nga ATK; 1.7. shumën totale për pagesë duke përfshirë TVSH-në; 1.8. vlerën e shitjes së mallrave apo shërbimeve pa TVSH, dhe 1.9. shumën e TVSH-së.

2. Nëse personi i tatueshëm furnizon mallra dhe shërbime me norma të ndryshme tatimore, ai duhet ta tregoj vlerën e shitjeve duke përfshirë TVSH-në ndaras për secilën normë tatimore dhe gjithashtu duhet ndaras të tregoj vlerën e TVSH-së. 3. Nëse personi i tatueshëm furnizon mallra ose shërbime për të cilat është paraparë lirimi, fatura duhet të tregoj dispozitat e këtij Ligji të cilat përcaktojnë lirimin. 4. Në çdo rast kur pranuesi i mallrave ose shërbimeve është person jo i tatueshëm që zhvillon aktivitet ekonomik sipas nenit 4 të këtij ligji duhet të kërkoj që personi i tatueshëm të lëshoj një faturë për të. Afati kohor për lëshimin e kësaj fature është i njëjtë sikurse afati i përcaktuar në paragrafin 4 të nenit 44 të këtij ligji.

Neni 47 - Notë debiti dhe notë krediti (Ligji Nr. 03/L-146)

1. Kur shuma e tatueshme dhe TVSH në faturën tatimore duhet të korrigjohet në pajtueshmëri me nenin 41 të këtij Ligji, furnizuesi duhet të lëshoj një notë debiti apo një notë krediti dhe duhet të trajtoj atë notë sikur të ishte faturë tatimore. 2. Notë debiti dhe notë krediti duhet së paku të përmbajnë informatat si në vijim:

2.1. datën e lëshimit; 2.2. numrin rendor; 2.3. referencën në faturën origjinale; 2.4. identifikimin e furnizuesit dhe të blerësit emrin, adresën dhe numrat e tyre fiskal, dhe nëse është e aplikueshme, numrat e tyre të regjistrimit të TVSH-së; 2.5. arsyen e korrigjimit, dhe 2.6. shumën e tatueshme të korrigjuar dhe TVSH-në e korrigjuar.

Neni 48 - Fatura e borxhit të keq (Ligji Nr. 03/L-146)

1. Fatura e borxhit të keq sikur qe është referuar në nenin 43 të këtij ligji duhet të përmbajë informatat si në vijim:

369

1.1. datën e lëshimit; 1.2. numrin rendor; 1.3. referencën në faturën origjinale dhe letrën e aprovuar nga Drejtori apo personi i autorizuar; 1.4. identifikimin e furnizuesit dhe blerësit–borxhliut të keq, numrat e tyre fiskal dhe numrin e tyre të regjistrimit të TVSH-së nëse e posedojnë; 1.5. shumat e tatueshme dhe TVSH-në e faturave origjinale si dhe shumat e korrigjuara të vlerës së tatueshme dhe TVSH-së.

Neni 49 - Kërkesat për të siguruar fatura të thjeshtuara dhe kupona fiscal


1. Çdo person i cili nuk kërkohet te regjistrohet për TVSH, por i cili kryen aktivitet ekonomik sipas nenit 4 te këtij ligji do ti lëshoj pranuesit te furnizimit si ne vijim:

1.1. një faturë të thjeshtësuar sikur që është paraparë në nenin 46 të këtij Ligji ku furnizimi e ka vlerën prej pesëqind (500) euro apo më shumë, ose kur personi që e pranon furnizimin është i obliguar te kërkoj këtë faturë sipas paragrafit 4 të nenit 46. 1.2.”Kuponët fiskal” të cilët:

1.2.1 prodhohen në mënyrë automatike nga pajisjet elektronike fiskale të autorizuara (FED) duke dhënë detalet e mallrave dhe shërbimeve të furnizuara në lokale, njësi ose lokacione që janë në qasje të publikut të përgjithshëm si në tregtinë me pakicë ose në tregtinë me shumicë ose në përgjithësi aty ku nuk duhet të lëshohet fatura në mënyrë sistematike për klientët që paguajnë me para të gatshme ose me instrumente tjera ekuivalente të pagesës; 1.2.2 duhet të kenë përmbajtjen si në vijim:

1.2.2.1 koka e kuponit: 1.2.2.1.1. emrin,adresën e furnizuesit, numrin fiskal dhe numrin e regjistrimit të TVSH-së nëse aplikohet. Kjo duhet të mundësojë kokën e programueshme që përbëhet nga emri ose emri tregtarë i personit,adresa e biznesit,numri fiskal dhe i regjistrimit të TVSh-së+Telefoni/mobili; 1.2.2.1.2. numrin identifikues të regjistruesit të arkës. Kuponi duhet të ketë numrin serik të regjistruesit të arkës fiskale dhe identifikimin e brendshëm të POS-it nëse shfrytëzohet nga shfrytëzuesi; 1.2.2.1.3. identifikimin në rrjetë, p.sh nëse ekzistojnë vendndodhje të ndryshme të biznesit të cilat janë të lidhura në një rrjetë;

370

1.2.2.1.4. datën dhe kohën e furnizimit. Kuponi fiskal duhet të ketë datën dhe kohën e lëshimit të kuponit; 1.2.2.1.5. numrin serik të transaksionit me konsumatorin/klientin i cili është numri kumulativ i faturave të lëshuara; 1.2.2.1.6. operatorin që ka shërbyer. 1.2.2.2 Detalet e artikujve të kuponit: 1.2.2.2.1 indikacionin e numrit për artikull të mallrave ose shërbimeve të furnizuara ose indikacione të tjera të artikullit të lejuara nga Administrata Tatimore; 1.2.2.2.2. një përshkrim të shkurtër të çdo artikulli të mallrave ose shërbimeve të furnizuara dhe të shoqëruara nga kodi i referencës nëse mbahet lista e kompjuterizuar e produkteve; 1.2.2.2.3. sasia dhe natyra e mallrave të furnizuara,ose shtrirjen dhe natyrën e shërbimeve të ofruara të shumëzuara me çmimin e njësisë; 1.2.2.2.4. vlerën e rabatit, zbritjeve, rimbursimeve dhe cash back-ave të treguara me shenjën e minusit dhe me vlerë; 1.2.2.2.5. normën e TVSH-së me kodin specifik për secilën normë dhe për artikull; 1.2.2.2.6. çmimi me TVSH për artikujt e shitur që e kanë kualitetin e njëjtë me TVSH nëse aplikohet (pra çmimin total për artikujt e shitur me kualitetit të njëjtë); 1.2.2.2.7. çmimin pa TVSH për artikujt e shitur me kualitet të njëjtë mirëpo pa TVSH për secilën linjë të artikullit. 1.2.2.2.8. totalin pa TVSH për furnizimet e transaksioneve për normë për klientin; 1.2.2.2.9. totalin e TVSH-së për normë nëse është e aplikueshme. 1.2.2.3 Në bazë: Formulimin “Kupon Fiskal” dhe Logon fiskale dhe formën.

1.2.2.3.1. logoja fiskale është shenja identifikuese që vendoset në bazë të çdo kuponi tatimor që vërteton që shitjet janë regjistruar në memorien fiskale dhe në ditarin elektronik të llogarive/shiritin kontrollues të FED-ve dhe 1.2.2.3.2. forma grafike e logos fiskale është: Republika e Kosovës MEF & ATK

1.2.2.4 kuponi fiskal mund të përmbajë të dhëna identifikuese të klientit nëse kjo kërkohet nga legjislacioni tatimor.

1.3. informatat tatimore të prodhuara në mënyrë automatike, përfshirë qarkullimin dhe TVSH-në e paguar nga konsumatorët, të cilat në formën “online” mund ti vihen në dispozicion ATK-së për administrimin e TVSH-së dhe tatimeve tjera që duhet të paguhen nga tatimpaguesit ose nga kategori të caktuara të tatimpaguesve.

371

2. Personi i tatueshëm, i cili furnizon persona të tjerë me mallra dhe shërbime për qëllime jo-afariste, i lëshon marrësit të furnizimit të njëjtat fatura dhe dëftesa të thjeshtësuara ashtu siç përmendet në paragrafin 1 të këtij neni.

Neni 50 - Lëshimi dhe dërgimi i faturave përmes mënyrave elektronike dhe dokumenteve që shërbejnë si fatura


1. Faturat dhe dokumentet e tjera të lëshuara sipas këtij kreu mund të dërgohen në letër ose varësisht se a pranon pranuesi mund të dërgohen ose vihen në dispozicion përmes mënyrave elektronike. Autenciteti i origjinës dhe integriteti i përmbajtjes së tyre duhet të garantohet nëpërmes të një nënshkrimi elektronik të avancuar ose nëpërmes të shkëmbimit elektronik të të dhënave EDI sikurse është definuar në aranzhimet dhe rekomandimet evropiane. 2. Obligimet specifike ose formalitetet që lidhen me lëshimin, dërgimin ose vënien në dispozicion të faturave ose dokumenteve të ngjashme përmes mënyrës elektronike dhe nënshkrimet elektronike të cilat janë në pajtueshmëri me aranzhimet e Bashkimit Evropian dhe rekomandimet, do të përcaktohen në aktin nënligjor që nxirret nga Ministri i Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave. 3. Çdo dokument ose njoftim që plotëson dhe që i referohet në mënyrë specifike dhe të qartë faturës fillestare, trajtohet si faturë.

Neni 51- Dispozitat e veçanta (Ligji Nr. 03/L-146)

1. Shuma e tatueshme dhe shuma e TVSH-së në faturë duhet të shprehet në euro. 2. ATK mund të kërkojë që faturat ose dokumentet që shërbejnë si fatura në lidhje me furnizimet e mallrave ose shërbimeve në Kosovë ose për vendet tjera, të përkthehen në gjuhët zyrtare të Kosovës. 3. Ministri i Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave duhet të nxjerr akt nënligjor për të paraqitur sqarimet detale dhe obligimet në mënyrë që të respektohet implementimi i kreut 15 të këtij Ligji. Ministri sipas aranzhimeve të Bashkimit Evropian gjithashtu përveç dokumenteve unike tregtare të shfrytëzuara në Kosovë, mund të imponoj dokumente të tjera si dokumentet e pranimit të dërgesave, fletëngarkesat, dokumentet e transportit, regjistrimet dhe shënimet detale si regjistrat për kontratë dhe punën në proces dhe mjete të tjera dëshmuese lidhur me transaksionet dhe zhvendosjet e mallrave në mënyrë që të sigurohet vlerësimi dhe mbledhja e drejtë e TVSH-së.

372

Neni 24 Dispozitat e Veçanta


1. Sipas kërkesave të nenit 51, paragrafi 3, secili person i tatueshëm duhet të udhëheqë dhe mbajë dokumentet siç janë të përshkruara në kapitullin 15 të Ligjit. Gjithashtu ai është i detyruara që të mbajë dhe udhëheqë dokumentet e tjera si në vijim:

1.1. dokumenti i transportit/ fletë-dërgesa – siç është përshkruar në nenin 9 paragrafi 1.2 i Udhëzimit nr 16/2009 për zbatimin e Ligjit mbi Administratën Tatimore dhe Procedurat; 1.2. dokumenti i pranimit të Dërgesave - Duhet të jetë një dokument i cili dëshmon se malli është pranuar nga personi i autorizuar për pranimin e mallit. Në këtë dokument përveç të tjerash duhet të përfshihen në detaje përshkrimi i llojit dhe sasive të mallit të pranuar; 1.3. regjistrimet dhe shënimet detale në lidhje me punën në proces duhet të ofrohen dëshmi relevante në lidhje me sasitë e mallrave që zhvendosen duke filluar nga lënda e parë, gjysmë produkti e deri te produkti final; 1.4. lëvizja e mallit duhet të dëshmohet me dokumentacion relevant në vendin apo vendndodhjet e tatimpaguesit nëse ka më shumë se një vend ku ushtron afarizëm. Në këtë dokument përveç të tjerash duhet të përfshihen në detaje përshkrimi i llojit dhe sasive të mallit që ka lëvizur; 1.5. në rastin e dhënies së mallit në Konsignacion si dokument relevant për të dëshmuar se mallrat janë dhënë në konsignacion do të jenë Kontrata e cila specifikon të gjitha kushtet e marrëveshjes së konsignacionit si dhe dokumentacioni përcjellës për lëvizjen e mallrave i cili përveç të tjerash duhet të përfshijë në detaje përshkrimi i llojit dhe sasive të mallit që ka lëvizur.

373

KREU XVI - PERSONAT E OBLIGUESHËM PËR TË PAGUAR TVSH

Neni 52 - Personat e obligueshëm për të paguar TVSH-në (Ligji Nr. 03/L-146)

1. Personat e obliguar për të paguar TVSH janë:

1.1. çdo person i tatueshëm që zhvillon furnizim të tatueshëm të mallrave ose shërbimeve, me përjashtim kur TVSH duhet të paguhet nga personi tjetër si në rastet e referuara në nën-paragrafët 1.2 dhe 1.3 të këtij neni; 1.2. çdo person i cili është regjistruar për qëllime të TVSH-së në Kosovë të cilit i janë furnizuar mallrat dhe shërbimet nga personi i tatueshëm që nuk është i themeluar në Kosovë; 1.3. çdo person i cili është regjistruar për qëllime të TVSH-së në Kosovë në të cilin TVSH është obligim dhe për të cilin janë furnizuar mallrat nëpërmes të sistemit të shpërndarjes të referuar në paragrafin 4 të nenit 19 të këtij Ligji, nëse furnizimet janë zhvilluar nga personi i tatueshëm që nuk është i vendosur brenda Kosovës; 1.4. Ministri i Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave mund të nxjerr akt nënligjor dhe të parasheh se personi i obliguar për të paguar TVSH-në është personi i tatueshëm për të cilin janë bërë cilado nga furnizimet në vijim:

1.4.1. Furnizimi i punës ndërtimore, duke përfshirë riparimin, pastrimin, mirëmbajtjen, shërbimet e modifikimit dhe demolimit në lidhje me pasurinë e paluajtshme; 1.4.2. Furnizimi nëse është i angazhuar personeli në aktivitetet e mbuluara me 1.4.1 të këtij neni; 1.4.3. Furnizimi i materialit të shfrytëzuar, materialit të shfrytëzuar i cili nuk mundë të ri-shfrytëzohet në të njëjtën gjendje, mbeturinave,mbeturinave industriale dhe jo industriale, hedhurinave te riciklueshme, hedhurinave të përpunuara pjesërisht dhe mallrave dhe shërbimeve të caktuara; 1.4.4. Furnizimi i mallrave të ofruara si garancion nga një person i tatueshëm për një tjetër në ekzekutim të atij garancioni; 1.4.5. Furnizimi i mallrave pas pushimit të rezervimit të pronësisë të një përfituesi dhe ushtrimi i kësaj të drejte nga përfituesi; 1.4.6. Furnizimi i pasurisë së paluajtshme të shitur nga borxhliu i gjykuar në procedurën e shitjes së detyruar.

Ministri i Ekonomisë dhe Financave në aktin nën-ligjor të përmendur më lartë mundë gjithashtu të specifikoj furnizimet tjera të mallrave dhe shërbimeve dhe kategoritë e furnizuesve ose pranuesve për të cilët mundë të zbatohen këto masa. 2. TVSH duhet të jetë e pagueshme nga çdo person i cili prezanton TVSH-në në një faturë. 3. Në importime, TVSH duhet të jetë e pagueshme nga çdo person ose nga personat e caktuar apo të njohur si obligues në pajtueshmëri me Legjislacionin Doganor të Kosovës.

374

Ministri i Ekonomisë dhe Financave, me akt nënligjor mund të përcaktoj kushtet që në rast të importimit të mallrave nga personat e tatueshëm ose kategoritë e caktuara të tyre, ose nga personat që janë të obliguar për të paguar TVSH ose kategori të caktuara të tyre, pagesa e obligimi të TVSH-së për shkak të importimit mund të shtyhet për një periudhë maksimale prej gjashtë muajsh ose nuk ka nevojë të paguhet në kohën e importimit, me kusht që të jetë e regjistruar si e tillë në deklaratën e TVSH-s që duhet të dorëzohet në pajtueshmëri me nenin 54 të këtij ligji. 4. TVSH do të jetë e pagueshme nga çdo person i cili bën që mallrat të pushojnë së përfshiri në depot doganore, depot tjera dhe aranzhimet e ngjashme. 5. Personi i tatueshëm i cili nuk është i vendosur në Kosovë, duhet të emëroj përfaqësuesin Tatimor si person të obliguar për të paguar TVSH-në, në përjashtim për rastet e definuara në nën-paragrafin 4 të paragrafit 1 të këtij neni dhe për ushtrimin e të gjitha të drejtave të tij.

Neni 25 Personat e Detyruar për të Paguar TVSH


1. Mjetet kryesore ,shtyerja e TVSH-së 1.1. Në lidhje me nenin 52.3. të Ligjit , shtyrja e afatit të TVSH-së në Mjetet Kryesore do të lejohet për bizneset , në importin të makinerisë dhe pajisjes që bien nën Kapitujt 84 dhe 87 të Nomenklaturës së Harmonizuar të Sistemit të Mallrave. Makineria dhe pajisja mund të jenë të reja apo të përdorura dhe do të shfrytëzohen për prodhimin e mallrave dhe shërbimeve tjera. 1.2. Më qëllim të përfitimit nga kjo shtyerje bizneset do të kërkojnë nga Administrata Tatimore duke dorëzuar njw aplikacion. Aplikuesi duhet t’ia bashkangjesë aplikacionit kopjen e planit të biznesit, kopjen e kontratës me shitësin e makinerisë apo pajisjes, xhirollogarin për të mbuluar pjesën e TVSH-së, një plan të uzinës apo fabrikës, lejen e ndërtimit të dhënë nga agjensitë e autorizuara. 1.3. Administrata Tatimore do të shqyrtojë kërkesat dhe do t’u dhurojë shtyrje të afatit aplikantëve të cilët përmbushin kushtet e besueshmërisë. Miratimi apo refuzimi të bëra me shkrim do t’i lëshohen nga Administrata Tatimore aplikantit dhe një kopje do t’i dorëzohet Shërbimit Doganor përpara se importimi të bëhet. Biznesi do t’i japë njoftim paraprak Shërbimit Doganor të datës që parashihet dhe vendit të hyrjes së mallrave në Kosovë. Në kohën e importimit, Shërbimi Doganor do të kërkojë nga pronari i mallrave letrën e miratimit të lëshuar nga Administrata Tatimore dhe të verifikojë se korrespondon me letrën e miratimit të dërguar përpara Doganës nga Administrata Tatimore. Shërbimi Doganor do të llogarisë shumën e shtyrë të TVSH-së për mjetin kryesor dhe të shkruajë “E Shtyrë” pranë shumës së TVSH-së në Deklaratën Doganore. Shërbimi Doganor do të njoftojë Administratën Tatimore për shtyrjen (e afatit) në kohën e arritjes.

375

1.4. Personi i tatueshëm ka 6 muaj të kompensoje TVSH-në ndaj tatimit të llogaritur. Nëse gjatë periudhës gjashtëmujore personi i tatueshëm fillon të furnizojë mallrat dhe shërbimet e tatueshme, personi i tatueshëm do të përgatisë faturën tatimore me vlerën e mjetit kryesor dhe tatimin mbi vlerën e shtuar përkatës. Të dhënat në faturën tatimore do të korrespondojnë me të dhënat në deklaratën doganore. Të dhënat e faturës tatimore do të regjistrohen në dy librat si të shitjes ashtu edhe të blerjes, duke bërë zero TVSH-në për mjetin kryesor dhe TVSH-ja e llogaritur që është ngarkuar dhe mbledhur nga blerësit do të derdhet në Buxhetin e Konsoliduar të Kosovës (pas zbritjes së ndonjë TVSH-je të zbritshme potenciale në blerjet e tjera). 1.5. Në qoftë se në fund të periudhës 6 mujore tatimi mbi vlerën e shtuar nuk është paguar, Administrata Tatimore do të kërkojë nga banka të mbulojë ndryshimin nga garancioni. Kurrëfarë krediti i tatimit të zbritshëm nuk do të lejohet derisa përfituesi i shtyrjes së afatit te filloje furnizimin e mallrave dhe shërbimeve te tatueshme.

Neni 26 Ngarkesa e Kundert


1. Detyrimi për të Paguar TVSH-në për Shërbimet që Furnizohen nga një Person i tatueshëm që nuk është i themeluar në Kosovë dhe e drejta e ushtrimit të TVSh-së zbritshme sipas nenit 37 paragrafi 3.4. i Ligjit .

1.1. Neni 19 i Ligjit mbi TVSH-në e rregullon vendin e furnizimit të mallit, ndërsa, Neni 20 i Ligjit TVSH-se e rregullon vendin e furnizimit te shërbimit . Në vijim do të shpjegohet në detaje se kush është personi që është i detyruar të paguajë TVSHnë dhe obligimet tjera që lidhen me furnizimet e mallrave dhe shërbimeve që e kanë vendin e furnizimit në Kosovë por që furnizohen nga personi i tatueshëm që nuk e ka njësinë e themeluar në Kosovë. 1.2. Ky udhëzim administrativ nuk i shpjegon rastet kur shërbimet konsiderohen se kanë vendin e furnizimit në Kosovë.

2. Kur pranuesi është i regjistruar për TVSH në Kosovë

2.1. Është i detyruar të paguajë 2.1.1 Sipas Nenit 52 të Ligjit mbi TVSH-në personi i obliguar të paguaj TVSHnë është personi i cili kryen furnizime të tatueshme. Sidoqoftë, kur furnizimi kryhet nga një person i tatueshëm që nuk është i themeluar në Kosovë tek një person i cili është i regjistruar për TVSH në Kosovë, personi që ka për detyrim të paguajë TVSH-në mbi atë furnizim, është pranuesi e jo furnizuesi.

2.2. Faturimi

376

2.2.1. Edhe pse furnizuesi nuk është i obliguar të paguajë TVSH-në ai ende është i obliguar të lëshoi një faturë në pajtim me Nenin 45 të Ligjit mbi TVSHnë. 2.2.2. Furnizuesi duhet të cekë në faturë se klienti është i obliguar të paguajë TVSH-në duke e vendosur aty referencën e Nenit 52, paragrafi 2 të Ligjit mbi TVSH-në apo ndonjë referencë tjetër që tregon se furnizimi do t’i nënshtrohet procedurës së ngarkesës së kundërt. Teksti në vijim do të konsiderohej si i duhur: “Ngarkesa e kundërt, nënparagrafi 1.2 i Nenit 52 i Ligjit mbi TVSH-në në Kosovë”.

2.3. Llogaritja e TVSH-së 2.3.1.Pranuesi i furnizimit duhet të llogarisë TVSH-në mbi të dhënat e faturës së pranuar nga urnizuesi. Sidoqoftë, pranuesi duhet të sigurohet se baza tatimore llogaritet në pajtim me Nenin 24 të Ligjit mbi TVSH-në. Rrjedhimisht, pranuesi duhet të sigurohet se baza tatimore përfshin çdo gjë që përmban konsideratën e fituar ose që do të fitohet nga furnizuesi, në kthim të furnizimit. 2.3.2. Detyrimi i pranuesit për pagim të TVSH-së nuk kushtëzohet nga kuponi i faturës së furnizimit. Prandaj, në qoftë se pranuesi nuk e pranon faturën e furnizimit ai prapë duhet të deklarojë këtë shumë në Deklaratën e TVSH-së për periudhën përkatëse tatimore dhe të paguajë TVSH-në.

2.4. Lindja e detyrimit ne periudhen Tatimore 2.4.1. Kjo shpjegohet në Nenin 22 të Ligjit mbi TVSH-së se kur TVSH bëhet e detyrueshme. 2.4.2. Në bazë të kësaj dispozite TVSH bëhet e detyrueshme në momentin kur kryhet njëri nga aktivitetet në vijim, ai që është më i hershmi: 2.4.3. kryerja e shërbimeve; 2.4.4. lëshimi i faturave ose pagesa apo pagesa e pjesërishme e bërë para se të lëshohet fatura; 2.4.5. Furnizimi i vazhdueshëm me shërbime pas një periudhe kohore duhet të njihet si i kompletuar së paku në interval një mujor.

2.5. Perfshirja e TVSH se ngarkueshme ne deklaraten e TVSH-së 2.5.1. Pranuesi duhet të përfshijë tatimin e llogaritur të TVSH së detyrueshme për furnizimet e shërbimeve nga furnizuesi që nuk është i themeluar në Kosovë.

2.6. Zbritja 2.6.1. Pranuesi me të njëjtën deklaratë të TVSH-së ka të drejtë të zbres shumën e TVSH-së të deklaruar si TVSH e llogaritur në pajtim me Kreun XIII të Ligjit mbi TVSH-në. 2.6.2. Nëse pranuesi nuk ka pranuar faturë nga furnizuesi kushti i referuar në Nenin 37 paragrafi 2.1 në lidhje me lejimin e zbritjes që e lejon të bëjë këtë vetëm nëse tatimpaguesi e posedon faturën e furnizimit,

377

nuk bënë të aplikohet në lidhje me zbritjen e TVSH së llogaritur që është llogaritur për furnizimet e pranuara nga furnizuesi që nuk e ka njësinë të themeluar në Kosovë.

2.7. Regjistrimi i TVSH-së dhe përfaqësuesi tatimor 2.7.1. Kur zbatohet procedura e ngarkesës së kundërt dhe si pasojë pranuesi është i obliguar të paguajë TVSH-në, në këtë rast furnizuesi nuk është i obliguar të regjistrohet në Kosovë ose të caktojë përfaqësues tatimor.

3. Kur pranuesi nuk është i regjistruar për TVSH

3.1. Kur një person i tatueshëm që nuk është i themeluar në Kosovë kryen një furnizim ku vendi ku është kryer ai furnizim njihet të jetë Kosova, tek një person i cili nuk është i regjistruar për TVSH në Kosovë, furnizuesi është i obliguar të regjistrohet për TVSH në Kosovë, përpara se ta kryejë furnizimin në Kosovë. 3.2. Furnizuesi që nuk është i themeluar në Kosovë duhet të emëroj një përfaqësues tatimor. Furnizuesi duhet të regjistrohet në emrin e tij dhe me emrin e përfaqësuesit tatimor brenda pesë ditëve pas emërimit të përfaqësuesit tatimor dhe përpara se të fillojë aktivitetin ekonomik në Kosovë. 3.3. Përfaqësuesi tatimor është i detyruar të paguaj TVSH-në për furnizimet në Kosovë për personin e tatueshëm që e përfaqëson për furnizimet që i bënë tek personat që nuk janë të regjistruar për TVSH në Kosovë.

Shembulli 1 Një avokat nga Austria angazhohet nga Banka “X” në Prishtinë për të përfaqësuar atë në një rast në gjykatë, me arsyen sepse banka është paditur për një shitje të paligjshme në një ankand të një ndërtese që është vënë si kolateral për kredi, për të cilën këstet nuk janë paguar në datat e marrëveshjes të përcaktuara në kontratën e kredidhënies. Banka është e regjistruar për qëllime të TVSH-së për aktivitetet në vijim:

1.Menaxhimin dhe mirëmbajtjen e letrave me vlerë 2.Dhënien me qira të kasafortave 3.Dhënien me qira (lizingun) e pasurisë së luajtshme dhe të paluajtshme

Avokati Austriak për shërbimet e veta e ngarkon Bankën X me një çmim prej 7,500 Euro. Shpjegoni sesi trajtohet TVSH për shumën e ngarkuar nga avokati për ofrimin e ndihmës ndaj bankës në gjykatë që lidhet me furnizimet bankare të TVSH-së të cilat janë të liruara për transaksionet e dhënies së kredive. Zgjidhja Së pari duhet të përcaktohet vend i furnizimit për shërbimet e furnizuara nga Avokati. Banka është person i tatueshëm bazuar në përkufizimin e veçantë që parashihet nga nënparagrafi 1.1. i Nenit 20. Në këtë rast vendi i furnizimit të shërbimit është Kosova sipas nënparagrafit 2.2 të Nenit 20. Së dyti, është e nevojshme të përcaktohet se a është ky avokat i themeluar në Kosovë. Përfaqësimi i kompanisë në gjykatë nuk paraqet ndonjë arsye se ky avokat duhet konsiderohet së është i themeluar në Kosovë.

378

Sipas nënparagrafit 1.2 të Nenit 52 personi i obliguar për të paguar TVSH-në është Banka “X”. Arsyeja për këtë është se banka është e regjistruar për TVSH. Sa i përket këtij konteksti nuk paraqet ndonjë ndryshim arsyeja se banka është e regjistruar për TVSH sepse ato janë furnizime tjera krahasuar me furnizimet për të cilat ka ofruar shërbim avokati. Banka X nuk mund të zbres shumën e TVSH si TVSH e zbritshme përveç në rastet kur pranuesi i kredisë është i themeluar jashtë Kosovës, sipas nënparagrafit 3.3 të Nenit 36. Shembulli 2 Një arkitekt nga Italia është angazhuar nga kompania hoteliere X në Prizren për t’ia skicuar një plan të ri të një ndërtese hotelerie në një vend të caktuar në Prizren. Po ashtu ky arkitekt është angazhuar të mbikëqyrë punën ndërtimore të ndërtesës. Arkitekti qëndron më shumë se 14 javë në Kosovë. Ai qëndron në një dhomë të ofruar nga kompania e hotelit. Kompania hoteliere nuk është e regjistruar për TVSH në Kosovë shkaku se qarkullimi i saj ende nuk e ka tejkaluar pragun e 50.000 në një periudhë 12 mujore. Arkitekti për shërbimet e tij e ngarkon kompaninë hoteliere më një çmim prej 12.000 Euro. Shpjegoni sesi trajtohet TVSH për shumën e ngarkuar nga arkitekti. Zgjidhja Së pari duhet të përcaktohet se a është vendi i furnizimit të shërbimit në Kosovë. Mund të supozohet se kompania hoteliere njihet si person i tatueshëm sipas përkufizimit të veçantë që parashihet nga nënparagrafi 1.1.2 i Nenit 20. Në këtë rast vend i furnizimit të shërbimit është Kosova në pajtim me nënparagrafin 2.1 të Nenit 20. Gjithashtu, vendi i furnizimit në bazë të nënparagrafit 2.2. të Nenit 20 është Kosova shkaku se shërbimet lidhen në një pasuri konkrete që është e paluajtshme. Vlen të përmendet se shërbimet e arkitektit nuk janë të lidhura tek një pasuri specifike e paluajtshme ose një pjese specifike të një pjese të tokës, ato nuk mbulohen nga nënparagrafi 2.2.1 i nenit 20. Arkitekti nuk mund të konsiderohet se është i themeluar në Kosovë sepse ai do të punoi 14 ditë në një punë specifike nga banesa e tij në Kosovë që i është dhënë në dispozicion si klient. Pasi që Kompania Hoteliere “X” nuk është e regjistruar për TVSH, arkitekti në pajtim me nënparagrafin 1.1 të Nenit 52 është i obliguar të paguajë TVSH-në. Arkitekti në pajtim me paragrafin 5 të Nenit 6, duhet të regjistrohet për TVSH në Kosovë dhe në pajtim me paragrafin 5 të Nenit 52 duhet të caktojë një përfaqësues tatimor si person përgjegjës për pagesën e TVSH-së. Shembulli 3 Kompania B nga Maqedonia i ofron këshillime një personi privat se si të fillon një biznes të suksesshëm dhe si t’i fitojë së paku 1 milion Euro në pesë vitet e para si ndërmarrës. Kompania B e ngarkon me një çmim prej 5, 000 Euro për këtë “paketë” shërbimesh që përmban 10 orë takime me një konsulent nga Kompania dhe rekomandime me shkrim të bazuara nga këto takime. Varet nga klienti të vendos se si dhe kur të mbahen këto takime dhe për mënyrën se si kompania duhet t’i kryejë këto rekomandime. Shpjegoni trajtimin e TVSH-së për çmimin e ngarkuar nga Kompania B

379

Zgjidhja Pranuesi nuk mund të njihet si person i tatueshëm sipas përkufizimit të ofruar në nënparagrafin 1.1 të Nenit 20 mbi supozimin se personi ende nuk ka filluar të kryejë shërbime në kapacitetin e personi të tatueshëm sipas nenit 4. Shërbimet e përmendura nuk mund të kategorizohen si shërbime elektronike siç referohen në Shtojcën 2 të Ligjit. Sipas nënparagrafit 3.1 të Nenit 20 vendi i furnizimit të shërbimit duhet të jetë vendi ku furnizuesi e ka të themeluar biznesin. Shkaku se nuk ka informata në lidhje me kompaninë Maqedone se a është themeluar në mënyrë fikse në Kosovë apo ngjashëm prej ku është ofruar furnizimi, vendi i furnizimit nuk është Kosova. Rrjedhimisht, Kosova nuk mund të ngarkojë këtë furnizim me TVSH.

380

KREU XVII - PERIUDHAT TATIMORE DHE DEKLARATAT E TVSH-SË

Neni 53 - Periudhat tatimore (Ligji Nr. 03/L-146)

1. Varësisht nga paragrafët 2 dhe 3 të këtij neni, periudha tatimore e të gjithë personave të tatueshëm duhet të jetë çdo muaj kalendarik. 2. Kur personi është:

2.1. i regjistruar për TVSH në datën e cila nuk është dita e parë e muajit kalendarik, periudha e parë tatimore për atë person duhet të filloj në datën e regjistrimit të tij dhe do të zgjatë deri në ditën e fundit të atij muaji, dhe 2.2. i çregjistruar për TVSH në datën e cila nuk është dita e fundit e muajit kalendarik, periudha e fundit e tatueshme për atë person duhet të përfundoj në datën e çregjistrimit të tij, duke filluar nga dita e parë e atij muaji.

3. Likuidimi dhe bankrotimi:

3.1. për personin e tatueshëm kundrejt të cilit është filluar procedura e likuidimit apo bankrotimit, periudha tatimore duhet të filloj në ditën e hapjes së procedurës së likuidimit apo bankrotimit. Kjo periudhë e tatueshme duhet të përfundoj në datën e vendimit mbi përfundimin e procedurës së likuidimit apo falimentimin; 3.2. deklaratat e TVSH-së duhet të dorëzohen në baza mujore nëse aktivitetet e biznesit vazhdojnë nga likuiduesi apo kuruesi, të cilët caktohen ose emërohen për administrimin e procedurës së likuidimit ose falimentimin në pajtueshmëri me Legjislacionin e Kosovës; 3.3. ministri i Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave me akt nënligjor rregullon implementimin praktik të këtij neni. Ai mund të përcaktoj periudhën tatimore e cila është e ndryshme nga ajo mujore dhe pagesat e avansit për periudhën e tillë për çdo kategori të personave të tatueshëm.

Neni 27

Periudha Tatimore (Udhëzimi Administrativ 10/2010)

1. Në pajtim me nenin 53, paragrafi 1 i Ligjit, Periudhë tatimore për TVSH do të jetë periudha një muaj kalendarik e cila fillon në ditën e parë të muajit dhe përfundon në ditën e fundit të të njëjtit muaj. 2. Në pajtim me nenin 53, paragrafi 2.1 i Ligjit, për personin i cili për herë të pare bëhet person i tatueshëm në pajtim me nenin 6 paragrafi 1 i ligjit dhe i cili është regjistruar në

381

pajtim me kërkesat e nenit 7 dhe nenit 8 të Ligjit, Periudhë tatimore për TVSH do të jetë periudha e cila fillon në ditën e regjistrimit për TVSH (që nënkupton datën e momentit kur është kaluar pragu për regjistrim apo kur ka aplikuar për regjistrim vullnetarë) dhe do të përfundojë në ditën e fundit të atij muaji. 3. Në pajtim me nenin 53, paragrafi 2.1 i Ligjit, për personin e tatueshëm i cili dëshiron të çregjistrohet nga TVSH në pajtim me nenin 9 të ligjit, Periudhë tatimore për TVSH do të fillojë në ditën e parë të muajit dhe do të përfundojë në datën e të njëjtit muaj kur është marrë aprovimi i ATK-së për çregjistrim nga TVSH. 4. Në pajtim me nenin 53, paragrafin 3.1 të Ligjit, për personin për të cilin është filluar një procedurë e likuidimit apo bankrotimit për arsye të ndryshme, Periudha Tatimore do të fillojë në ditën kur është bërë hapja e procedurës së likuidimit apo bankrotimit deri në ditën kur do të merret vendimi mbi përfundimin e procedurës së likuidimit apo bankrrotimit. Në këto raste, nëse personi i tatueshëm i cili është në procedurë të likuidimit apo bankrotimit, nuk zhvillon aktivitet ekonomik gjatë këtij procesi, nga ky person i tatueshëm do të kërkohet që të dorëzojë një deklaratë deri në ditën e 20 të muajit pas muajit në të cilën është marrë vendimi mbi përfundimin e procedurës së likuidimit apo bankrrotimit, pavarësisht se sa zgjat procedura e tillë. 5. Në pajtim me nenin 53, paragrafin 3.2 të Ligjit, për personin për të cilin është filluar një procedurë e likuidimit apo bankrotimit dhe nga Likuiduesi apo kuruesi zhvillohet aktiviteti i biznesit, nga personi i cili është në procedurë likuidimi apo bankrotimi do të kërkohet që të dorëzojë deklaratë të TVSH-së për çdo muaj deri në ditën e 20 të muajit pas muajit për të cilin deklarohet.

Neni 54 - Deklaratat e TVSH-së, dorëzimi dhe pagesa (Ligji Nr. 03/L-146)

1. Një person i tatueshëm duhet të dorëzoj një deklaratë tatimore dhe të bëjë pagesën përkatëse më së voni deri në datën 20 të muajit kalendarik që pason pas fundit të secilës periudhë tatimore. Deklarata Tatimore duhet të përmbaj:

1.1. shumën e të gjitha furnizimeve të tatueshme dhe të liruara, eksportimeve dhe furnizimeve të trajtuara si eksportime si dhe obligimin e tatimit të llogaritur në furnizimet e tatueshme të bëra nga ai gjatë periudhës; 1.2. shumën e të gjitha blerjeve dhe importimeve si dhe tatimin e zbritshëm të cilën personi ka të drejtë ta zbres për atë periudhë tatimore; 1.3. shumën e blerjeve me TVSH-në e cila i ngarkohet pranuesit sikur që është referuar në nën-paragtafi 1.4 te nenit 52 të këtij ligji për periudhën tatimore; 1.4. çdo ngritje dhe zbritje në lidhje me shumën e përmendur në nën-paragafet 1, 2, 3 të paragrafit 1 të këtij neni para se rezultati i çdo rregullimi të shumës së tatueshme duke u bazuar në notë debiti dhe notë krediti, rregullimet e zbritjeve të

382

TVSH-së së zbritshme përfshirë mallrat kapitale ose çdo rregullim si rezultat i faturës së borxhit të keq; 1.5. shumën neto të obligimit të TVSH-së që duhet ti paguhen ATK-së ose shumën neto e tepërt për atë periudhë tatimore.

2. Forma e deklarimit dhe informatat që duhet të deklarohen, vendi ku duhet të dorëzohet deklarata si dhe vendi dhe mënyra e pagesës së obligimit të TVSH-së, duhet të specifikohen në akt nënligjor të nxjerr nga Ministri i Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave.

Neni 28 Deklarata e TVSH-së, Dorëzimi dhe Pagesa


1. Secili person i tatueshëm, detyrohet që të dorëzojë në ATK deklaratën e TVSH-së deri në ditën e 20 të muajit pas periudhës tatimore për të cilën deklarohet. 2. Nëse dita e 20 do të jetë ditë e shtunë, e diel apo ditë feste zyrtare në Republikën e Kosovës, atëherë dita e fundit për deklarim do të jetë dita e parë e punës pas pushimit apo festës. 3. Deklarata e TVSH-së do të dorëzohet në vendin dhe mënyrën që do të përcaktohet nga ATK, qoftë në mënyrë fizike apo elektronike. 4. Forma e deklaratës si dhe informatat që do të përmbajë kjo deklaratë, do të përcaktohen nga ATK si dhe personit të tatueshëm do ti ofrohet një udhëzim që përshkruan në mënyrë të veçanta për të gjitha zërat që duhet të plotësohen. 5. Secili person i tatueshëm deri me ditën 20 te muajit pas periudhës duhet te dorëzoje deklaratën tatimore TVSh dhe nëse periudha është për pagesë duhet te paguhet deri ne këtë dite ,çdo vonesë e pagese do te ndëshkohet sipas legjislacionit tatimore te ATK.

383

KREU XVIII - MBAJTJA DHE RUAJTJA E LIBRAVE TË TVSH-SË, SHËNIMEVE DHE DOKUMENTACIONIT TJETËR

Neni 55 - Kërkesa për regjistrimin e informatave, mbajtjen e shënimeve dhe sigurimin e qasjes


1. Një person i tatueshëm duhet të mbajë: 1.1. të gjitha informatat që gjenden në fatura, kupona, notë krediti apo notë debiti ose në dokumentet tjera që shërbejnë për qëllim të njëjtë të lëshuara nga ai. Këto informata duhet të regjistrohen në librat dhe shënimet që duhet të mbahen nga Tatimpaguesi; 1.2. kopjet për çdo faturë tatimore ose faturë të borxhit të keq, notë debiti apo notë krediti dhe çdo dokumenti tjetër që shërben për të njëjtin qëllim, të lëshuar nga ai; 1.3. origjinalet e çdo fature tatimore ose faturë të borxhit të keq, të notë kreditit dhe notë debitit dhe çdo dokument tjetër që shërben për qëllim të njëjtë, të lëshuar për të; 1.4. të gjitha shënimet e pagesave në para të gatshme, shënimet bankare dhe shënimet e kartelës së kreditit të cilat lidhen me çdo aktivitet ekonomik të zhvilluar nga ai; 1.5. kopjet e çdo kontrate për: Çdo importim ose furnizim të mallrave dhe shërbimeve pavarësisht se a është ngarkuar TVSH apo jo, dhe çdo furnizim të mallrave dhe shërbimeve të cilat janë trajtuar për qëllime të ligjit ekzistues sikurse kanë ndodhur jashtë Kosovës. 1.6. çdo dokument unik doganor ose ndonjë dokument tjetër të doganës relevant për importim, eksportim apo ndonjë aranzhim tjetër doganor.

2. Të gjithë dokumentet e përmendura në paragrafin 1 të këtij neni duhet të mbahen në radhitje kronologjike duke u harmonizuar me njëri tjetrin atëherë kur lidhen me të njëjtin moment të tatueshëm. 3. Të mbajnë kopjet e programit të TI-së të cilat janë shfrytëzuar ose shfrytëzohen për administrimin e shënimeve të tatimit dhe të kontabilitetit, librave dhe dokumenteve tjera dhe të sigurojnë kopjet në letër të këtyre programeve që të mundësohet leximi. Krijimi dhe ruajtja e faturave dhe të gjitha dokumenteve të tjera tatimore, librave dhe shënimeve të referuara në këtë Ligj në format të përshtatshëm elektronik ose sistem të ngjashëm si mikrofilmave, mikrofisheve dhe formateve të skenuara, do të autorizohen vetëm nga Drejtori i Përgjithshëm i ATK-së pas pranimit të kërkesës me shkrim lidhur me këto nga personi i tatueshëm. Kjo kërkesë duhet të shoqërohet me përshkrim detal të sistemit dhe duhet të përmbajë evidencat e nevojshme se janë përmbushur të gjitha kërkesat lidhur me krijimin dhe ruajtjen e faturave, librave dhe mbajtjes së shënimeve.

384

Gjithashtu duhet të shtohet marrëveshja ndërmjet personit të tatueshëm dhe një specialisti të kontraktuar nga jashtë nëse furnizimi i këtyre shërbimeve është i kontraktuar nga jashtë. Personi i tatueshëm dhe specialisti i kontraktuar nga jashtë edhe bashkë edhe në veti do të jenë përgjegjës për pagesën e tatimit. 4. Të ofrohet qasja brenda vonesës së arsyeshme në të gjitha informatat sikur që janë referuar në paragrafët 1, 2, 3 të këtij neni dhe në veçanti për sistemet e Teknlogjisë Informative të shfrytëzuara për qëllime të tatimit dhe të kontabilitetit, si dhe të ofrojnë të gjithë asistencën teknike për leximin dhe kuptimin e sistemit të TI-së dhe programeve të referuara në paragrafin 3 të këtij neni. 5. Ministri i Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave duhet të nxjerr akt nënligjor për implementimin e këtij neni.

Neni 56 - Ruajtja e faturave, faturave të borxhit të keq, notë kreditit dhe notë debitit,faturave të thjeshtësuara, kuponëve dhe dokumenteve

që shërbejnë si fatura,librave dhe shënimeve (Ligji Nr. 03/L-146)

1. Çdo person që ka të drejtën dhe obligimin e imponuar nga ky ligj, duhet të sigurohet që të ruhen kopjet e faturave, faturave të borxhit të keq, notë kreditit dhe notë debitit, faturave të thjeshtësuara, kuponëve dhe dokumenteve që shërbejnë si fatura, të lëshuara nga ai vetë ose nga klienti i tij në emrin e tij dhe për llogarinë e tij, dhe të gjitha dokumentet të cilat ai i ka pranuar si dhe të gjitha librat dhe shënimet, regjistrat dhe të gjitha dokumentet tjera dëshmuese të ruhen për periudhën së paku prej gjashtë vitesh e cila fillon me një janar pas vitit në të cilin ka ndodhur momenti tatimor. Të njëjtat rregulla vlejnë lidhur me ruajtjen elektronike të këtyre dokumenteve, librave, shënimeve dhe regjistrave. 2. Çdo person që ka të drejtën dhe obligimin e imponuar nga ky ligj, duhet të mbajë dokumentet e referuara në paragrafin 1 të këtij neni, me radhitje sipas numrit rendor. Numri rendor gjithashtu duhet të figuroj në dokumentin origjinal të lëshuar për klientin e tij. 3. Vendi i ruajtjes:

3.1. çdo person që ka të drejtën dhe obligimin e imponuar nga ky ligj, mund të vendos për vendin e ruajtjes për të gjitha dokumentet e referuara në paragrafin 1 të këtij neni. Personi i tatueshëm duhet të informojë ATK-n në lidhje me vendin e ruajtjes; 3.2. ATK duhet të ketë qasje në vendin e ruajtjes dhe të gjitha dokumentet gjithashtu duhet pa vonesë të vihen në dispozicion të ATK-së në vendin ku ai e ka biznesin e tij ose njësinë e tij fikse, ose në mungesë të këtij vendi, vendin ku ai e

385

ka adresën e përhershme ose ku zakonisht banon në Kosovë, kurdo që ATK i kërkon ato.

Neni 57 - Periudha e ruajtjes së Librave dhe të gjitha regjistrimeve për TVSH

(Ligji Nr. 03/L-146) 1. Me përjashtim nga ajo që është definuar në nenin 12 të Ligjit të ndryshuar dhe të plotësuar të Ligjit Nr. 2004/48 mbi Administratën Tatimore dhe Procedurat, personi i tatueshëm duhet:

1.1. të mbajë librat e kërkuara me këtë Ligj për periudhën së paku prej 6 viteve e cila fillon pas vitit në të cilin janë mbyllur ato libra; 1.2. të mbajë të gjitha regjistrimet dhe dokumentet tjera sikur që kërkohet me nenin 55 dhe 56 të këtij ligji, për periudhën më së paku prej 6 viteve e cila fillon pas vitit në të cilin ka lindur detyrimi për TVSH, apo pasi që të ketë ndodhur zbritja e TVSH-së apo rregullimi i TVSH-së; 1.3 të respektojë të njëjtat rregulla lidhur me ruajtjen elektronike të këtyre librave, shënimeve dhe regjistrave.

2. Ministri i Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave duhet të nxjerr akt nënligjor për implementimin e këtij neni.

Neni 29 Mbajtja dhe Ruajtja e Librave te TVSH-se Shënimet dhe Dokumentacionet

tjera (Udhëzimi Administrativ 10/2010)

1. Libri i blerjeve 1.1. Libri i blerjeve është i detyrueshëm të mbahet nga të gjithë personat e tatueshëm. Ai duhet të tregojë në faqen e parë numrin e identifikimit dhe emrin e personit. Të gjitha faqet duhet të kenë numër rendor. Libri plotësohet çdo ditë nese ka transaksione. Në të regjistrohen për çdo transaksion furnizimi dhe të dhënat e faturës që paraqet transaksionin . 1.2. Në këtë libër regjistrohet data e lëshimit të faturës, numri rendor i faturës, të dhënat e deklaratës së importit ( nr i DUD),emri i shitësit dhe numri i identifikimit tatimor të tij. 1.3. Blerjet regjistrohen në vlerë totale e cila përfshin edhe TVSH (nëqoftëse ka) si dhe të ndara në blerje me TVSH dhe në blerje pa TVSH. Blerjet me TVSH regjistrohen të ndara në importe dhe blerje brenda vendit. 1.4. Për çdo blerje me TVSH personi regjistron vlerën e tatueshme dhe TVSH që i korespondon kësaj blerje.

386

2. Libri i shitjeve

2.1. Libri i shitjeve është i detyrueshëm të mbahet nga të gjithë personat e tatueshëm. Ai duhet të tregojë në faqen e librit numrin e identifikimit dhe emrin e personit të tatueshëm. Të gjitha faqet duhet të kenë numër rendor. Libri plotësohet çdo ditë nese ka transaksione. Në të regjistrohen për çdo transaksion klienti dhe të dhënat e faturës që paraqet transaksionin. 2.2. Në librin e shitjeve regjistrohen data e lëshimit të faturës, numri rendor i faturës, dhe data e numri i deklaratës doganore kur mallrat eksportohen ( nr i DUD), emri i klientit dhe numri i identifikimit të tij. 2.3. Në të regjistrohet vlera totale e transaksionit përfshire TVSH (nëqoftëse ka). 2.4. Shitjet regjistrohen të ndara në të përjashtuara, shitjet me te drejt kreditimi,eksportet dhe shitjet e tatueshme. 2.5. Për çdo shitje të tatueshme regjistrohen vlera e tatueshme dhe TVSH. 2.6.Periudha e ruajtës për librat dhe regjistrimet dhe dokumentet e tjera origjinale të jetë gjashte vjet, ashtu siç eshte paraparë me legjislacionin tatimore te ATK-se.

387

KREU XIX - SKEMAT E VEÇANTA

Neni 58 - Skemat e veçanta për agjentët e udhëtimit (Ligji Nr. 03/L-146)

1. Parimi:

1.1. ministri i Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave mundet me akt nënligjor të parasheh skemën e veçante për agjentët e udhëtimit; 1.2. kjo skemë e veçante mundë të zbatohet për transaksionet e zhvilluara nga agjentët e udhëtimit të cilët punojnë me klient në emrin e tyre dhe shfrytëzojnë furnizimet e mallrave ose shërbimeve të ofruara nga personat tjerë të tatueshëm në ofrimin e mundësive për udhëtim; 1.3. aplikimi i skemës e veçanet nuk duhet të zbatohet për agjentët e udhëtimit të cilët veprojnë vetëm si ndërmjetësues dhe për të cilët nën-paragrafi 6.3 i nenit 24 të këtij Ligji zbatohet për qëllime të llogaritjes së shumës së tatueshme;

2. Përkufizimet:

2.1. operatori i udhëtimit nënkupton personin i cili vepron në emrin e tij dhe i cili organizon udhëtime për udhëtarët në formë pakoje me mjetet e veta; 2.2. agjenti i udhëtimit nënkupton personin i cili vepron si një ndërmjetësues dhe aranzhon transportimin, akomodimin dhe udhëtimet për udhëtarët; 2.3. për qëllime të këtij neni, operatorët e udhëtimit duhet të konsiderohen si agjent të udhëtimit.

3. Shërbimi i vetëm:

3.1. transaksionet e bëra nga agjenti i udhëtimit në pajtueshmëri me kushtet e paragrafit 1 të këtij neni në lidhje me udhëtimin duhet të konsiderohet si shërbim i vetëm i furnizuar nga agjenti i udhëtimit për udhëtarin; 3.2. shërbimi i vetëm është i tatueshëm në Kosovë nëse agjenti i udhëtimit e ka vendosur biznesin e tij apo ka njësi fikse në Kosovë prej të cilit ai e zhvillon furnizimin e shërbimit; 3.3. shuma e tatueshme dhe çmimi pa TVSH lidhur me shërbimin e vetëm të ofruar nga agjenti i udhëtimit duhet të jetë marzha e agjentit të udhëtimit, e cila është diferenca ndërmjet shumës totale pa TVSH-në që duhet të paguhet nga udhëtari dhe kostoja aktuale për agjentin e udhëtimit, e furnizimeve të mallrave dhe shërbimeve të ofruara nga personat tjerë të tatueshëm, ku këto transaksione janë për përfitimin direkt të udhëtarit; 3.4. nëse transaksionet që ju kanë dhënë personit tjetër të tatueshëm nga agjenti i udhëtimit janë bërë nga ata persona jashtë Kosovës, furnizimi i bërë nga agjenti i udhëtimit duhet të konsiderohet si një aktivitet i ndërmjetëm i liruar sipas nenit 34 të këtij Ligji;

388

3.5. nëse transaksionet janë bërë brenda dhe jashtë Kosovës, vetëm pjesa e shërbimit të agjentit të udhëtimit që ka të bëjë më transaksionet jashtë Kosovës mundë të lirohet; 3.6. TVSH e ngarkuar për agjentin e udhëtimit nga personat tjerë të tatueshëm në lidhje me transaksionet të cilat janë referuar në paragrafin 3 të këtij neni dhe të cilat janë në përfitimin e drejtpërdrejtë të udhëtarit, nuk do të jenë të zbritshme ose të rimbursueshme;

Neni 59 - Aranzhimet speciale të aplikueshme për mallrat e dorës së dytë, punët artistike, artikujt e koleksionistëve dhe antikitetet: Skema e marzhës së fitimit dhe aranzhimet speciale për shitjet me ankand public

(Ligji Nr. 03/L-146) Pjesa A: Skema e marzhës së fitimit 1. Parimi: Ministri i Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave mundet me akt nënligjor të parasheh aranzhimin special për tatuarjen e marzhës së fitimit të tregtarëve të tatueshëm lidhur me furnizimin e mallrave të dorës së dytë, punëve artistike, artikujve të koleksionistëve dhe antikiteteve, si dhe për thjeshtësimin e procedurave për mbledhjen e tatimit. 2. Për qëllim të këtij aranzhimi, tregtari i tatueshëm nënkupton çdo person të tatueshëm, në kursin e aktivitetit të tij ekonomik dhe me qëllim për rishitje, blerje, ose aplikim për qëllim të biznesit të tij, apo importon mallra të dorës së dytës, punë artistike, artikuj të koleksionistëve ose antikitete qoftë kur ai person i tatueshëm vepron për veten ose për interesin e personit tjetër varësisht nga kontrata nën të cilën paguhet komisioni në blerje dhe shitje. “Mallrat e dorës së dytë”, “punët artistike”, ”artikujt e koleksionistëve”, ”antikitetet” dhe termet e tjera specifike të shfrytëzuara në skemën speciale si “çmimi i shitjes” dhe “çmimi i blerjes” do të definohen në aktin nënligjor sikur që është referuar në paragrafin 1 të këtij neni. 3. Skema e marzhës aplikohet për furnizimet nga tregtari i tatueshëm i mallrave të dorës së dytë, punëve artistike, artikujve të koleksionistëve ose antikiteteve ku këto mallra janë furnizuar për të brenda Kosovës, nga njëri nga personat si në vijim:

3.1. një person i pa tatueshëm; 3.2. personi tjetër i tatueshëm, nëse furnizimi i mallrave nga ai personi tjetër i tatueshëm është i liruar sipas neneve 27 dhe 28 të këtij Ligji; 3.3. tregtari tjetër i tatueshëm nëse TVSH është zbatuar në furnizimin e mallrave nga tregtari tjetër i tatueshëm në pajtueshmëri me këtë skemë të marzhës.

4. Marzha e fitimit të tregtarit të tatueshëm duhet të jetë e barabartë me diferencën ndërmjet çmimit të shitjes të ngarkuar për mallrat nga tregtari i tatueshëm dhe çmimit të

389

blerjes së atyre mallrave. Shuma e tatueshme në lidhje me furnizimin e mallrave të dorës së dytë, punëve artistike, artikujve të koleksionistëve dhe antikiteteve, duhet të jetë marzha e fitimit e bërë nga tregtari i tatueshëm, pa shumën e TVSH-së që lidhet me marzhën e fitimit. 5. Tregtarëve të tatueshëm duhet t’ju jepet e drejta për të zgjedhur mbi aplikimin e skemës së marzhës për transaksionet si në vijim:

5.1. furnizimin e punëve artistike, artikujve të koleksionistëve dhe antikiteteve, të cilat tregtari i tatueshëm i ka importuar vetë; 5.2. furnizimin e punëve artistike të furnizuara për tregtarin e tatueshëm nga kreatorët e tyre ose trashëguesit e titullit; 5.3. nëse tregtari i tatueshëm e ushtron zgjedhjen sipas paragrafit 5 të këtij neni, shuma e tatueshme duhet të përcaktohet në pajtueshmëri me paragrafin 4 të këtij neni.

6. Në rast të importit të punëve artistike, artikujve të koleksionistëve ose antikiteteve nga vetë tregtari i tatueshëm, çmimi i blerjes që do të merret parasysh në llogaritjen e marzhës së fitimit duhet të jetë i barabartë me shumën e tatueshme në importim plus TVSH-në e paguar në importim. 7. Ngarkimi me TVSH, e drejta për zbritjen e TVSH-së së zbritshme në lidhje me furnizimet e mallrave të dorës së dytë, punëve artistike, artikujve të koleksionistëve ose antikiteteve që i nënshtrohen skemës së marzhës, shënimet dhe kontot që duhet të mbahen, do të specifikohen në akt nënligjor të referuar në paragrafin 1 të këtij neni. 8. Procedurat e thjeshtësuara për mbledhjen e TVSH-së:

8.1. Ministri i Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave gjithashtu mundet të aplikojë procedurat e thjeshtësuara për mbledhjen e TVSH-së për disa transaksione të caktuara ose për kategoritë e caktuara të tregtarëve të tatueshëm, në veçanti në lidhje me shumën e tatueshme të furnizimeve të mallrave që i nënshtrohet skemës së marzhës; 8.2. tregtari i tatueshëm gjithashtu mund të zgjedh për aplikimin e aranzhimeve normale të TVSH-së për çdo furnizim të mbuluar me skemën e marzhës me të drejtën për të zbritur nga TVSH për të cilën është i obligueshëm, obligimin e TVSH-së apo TVSH-në e paguar në import ose obligimin e TVSH-së së paguar në lidhje me punët artistike të furnizuara për të nga kreatori i tyre, trashëguesi i titullit të kreatorit apo nga personi i tatueshëm ndryshe nga tregtari i tatueshëm; 8.3. e drejta për të zbritur TVSH-në e zbritshme duhet të lindë në kohën kur obligimi i TVSH-së në furnizimin në lidhje me të cilin tregtari i tatueshëm zgjedh për aplikimin e aranzhimit normal të TVSH-së, duhet të bëhet e ngarkueshme.

Pjesa B: Aranzhimet e veçanta për shitjet me ankand publik. 9. Parimi: Ministri i Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave mund të aplikoj dispozita të veçanta ndryshe nga ato të parapara në paragrafin 4 të këtij neni në lidhje me përcaktimin e shumës së tatueshme të furnizimit të mallrave të dorës së dytë, punëve artistike, artikujve të koleksionistëve ose antikiteteve, të bëra nga një organizues i shitjes me ankand publik,

390

që vepron në emër të tij, varësisht nga kontrata nën të cilën paguhet komisioni në shitjen e këtyre mallrave me ankand publik, në emër të personave që do të përcaktohen me akt nënligjor nga Ministri i Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave. 10. Organizatorit të shitjes me ankand publik duhet ti imponohen obligimet speciale lidhur me lëshimin e faturës apo një dokumenti në vend të faturës për blerësin, si dhe në lidhje me përmbajtjen e atyre dokumenteve.

Neni 60 - Skema e normës së sheshtë për bujqit (Ligji Nr. 03/L-146)

1. Parimi: Ministri i Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave mundet me akt nënligjor të parasheh aplikimin e skemës së normës së sheshtë në mënyrë që të thyhet TVSH e ngarkuar në blerjet e mallrave dhe shërbimeve të bëra nga bujqit, aktivitetet e të cilëve janë zhvilluar në një ndërmarrje bujqësore, të pylltarisë ose të peshkatarisë. 2. Përqindjet e kompensimit me normë të sheshtë duhet të aplikohen për bujqit të cilët e kanë të drejtën për kompensim me normë të sheshtë, për çmimet pa TVSH të mallrave dhe shërbimeve si në vijim:

2.1. produktet bujqësore të furnizuara nga bujqit me normë të sheshtë për personat e tatueshëm që nuk janë mbuluar me skemën e normës së sheshtë në Kosovë; 2.2. shërbimet bujqësore të furnizuara nga bujqit me normë të sheshtë për personat e tatueshëm që nuk janë të mbuluar me skemën e normës së sheshtë në Kosovë; 2.3. përqindjet e kompensimit të normës së sheshtë mundë të jenë të ndryshme për pylltari, për nën sektorët e ndryshëm të bujqësisë dhe peshkatarisë.

3. Kategoritë e caktuara të bujqve mund të përjashtohen nga skema e normës së sheshtë, si dhe bujqit për të cilët aplikimi i aranzhimit normal është e mundur që mos të shkaktojë vështirësi administrative. 4. Secili bujk me normë të sheshtë mundë të zgjedh, varësisht nga rregullat dhe kushtet e përcaktuara nga Ministri i Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave për aranzhimet normale të TVSH-së. 5. Akti nënligjor që do të nxjerret nga Ministri i Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave gjithashtu do të definoj:

5.1. ndërmarrjet bujqësore, pylltarisë, peshkatarisë, bujqit me normë të sheshtë, produktet bujqësore, shërbimet bujqësore, TVSH-në e zbritshme të ngarkuar, kompensimin me normë të sheshtë; 5.2. përqindjet e kompensimit me normë të sheshtë, dhe 5.3. zbritjet e TVSH-së së zbritshme të ngarkuara në mallrat kapitale.

391

Neni 61 - Skema e veçantë për shërbimet e furnizuara në mënyrë elektronike


1. Parimi: Ministri i Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave mundet përmes aktit nënligjor të lejoj çdo person të tatueshëm që nuk është i vendosur në Kosovë dhe furnizon shërbime elektronike për personin jo të tatueshëm i cili është i vendosur në Kosovë, i cili e ka adresën e tij të përhershme ose zakonisht banon në Kosovë, që të shfrytëzoj skemën speciale për të gjitha shërbimet e furnizuara në mënyrë elektronike sikur që është paraparë në nën-paragrafin 3.2.8 të nenit 20 të këtij ligji dhe si është radhitur në Aneksin II të këtij ligji. 2. Personi i tatueshëm që nuk është i vendosur në Kosovë, duhet t’i tregoj ATK-së kur ai fillon apo pushon aktivitetin e tij si person i tatueshëm, ose për ndryshimin e atij aktiviteti në atë mënyrë që ai më nuk i plotëson kushtet e nevojshme për shfrytëzimin e kësaj skeme speciale. Ai duhet të komunikoj atë informatë në mënyrë elektronike dhe do të kërkojë kuponin e leximit për atë mesazh. 3. Personi i tatueshëm jo i vendosur në Kosovë i cili fillon aktivitetin e tij të tatueshëm, ATK-së duhet ti siguroj informatat që duhet të përmbajnë detajet si në vijim:

3.1. emrin; 3.2. adresën postare; 3.3. adresat elektronike, përfshirë këtu edhe ueb faqet; 3.4. numrin tatimor kombëtarë, nëse ekziston; 3.5. deklaratën që personi nuk është i identifikuar për qëllime të TVSH-së në Kosovë.

Personi i tatueshëm jo i vendosur duhet të njoftojë ATK-në për ndonjë ndryshim në informatat e ofruara 4. Ministri i Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave duhet, me akt nënligjor duke ju referuar paragrafit 1 të nenit 61 të këtij ligji, të parasheh në veçanti udhëzimet lidhur me:

4.1. regjistrimin dhe çregjistrimin; 4.2. personi i tatueshëm i cili prodhon arin e investueshëm ose e transformon arin në ari të investueshëm mundë ta zbres obligimin e TVSH-së dhe TVSH-në e paguar nga ai për furnizimin ose importimin e mallrave ose shërbimeve të lidhura me prodhimin ose transformimin e këtij ari nëse furnizimi pasues i arit të liruar sipas kësaj skeme është tatuar; 4.3. mënyrën se si mund të bëhen rimbursimet; 4.4. ahënimet që duhet të mbahen për transaksionet e mbuluara me këtë skemë speciale, kohëzgjatjen e mbajtjes së shënimeve dhe si duhet të vihen në dispozicion shënimet në mënyrë elektronike me kërkesën e ATK-së.

392

Neni 62 - Skemat e veçanta për arin e investueshëm (Ligji Nr. 03/L-146)

1.Parimi: Ministri i Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave përmes aktit nënligjor për aplikimin e skemës speciale për arin e investueshëm mund të ofrojë: 2. Përkufizimet për qëllim të kësaj skeme ari i investueshëm nënkupton:

2.1. arin në formë të shufrave apo vaferëve me peshë të pranuar nga tregjet e arit me pastërti të barabartë apo më të madhe se 995 mijë, pavarësisht nga ajo se a është përfaqësuar me letrat me vlerë apo jo, me përjashtim për shufrat e vogla ose vaferët me peshë më të vogël se 1 gram; 2.2. monedhat e arit të cilat:

2.2.1. e kanë pastërtinë të barabartë ose më të lartë se 900 mijë; 2.2.2. që janë prodhuar pas vitit 1800; 2.2.3. ka ose ka pasur tender ligjor në vendin e origjinës, dhe 2.2.4. normalisht janë shitur me çmimin i cili nuk e tejkalon vlerën e

hapur të tregut të arit që gjendet në monedha më shumë se tetëdhjetë për qind (80%). Për qëllim të kësaj skeme, këto monedha nuk duhet të konsiderohen që do të shiten për interes numizmatik.

3. Lirimet për transaksionet e arit të investueshëm: Nga TVSH duhet të lirohen si në vijim:

3.1. furnizimet dhe importimet e arit të investueshëm, duke përfshirë këtu arin e investueshëm të përfaqësuar me certifikatë për arin e alokuar apo jo të alokuar ose të tregtuar në llogaritë e arit dhe duke përfshirë në veçanti kreditë e arit apo shkëmbimet, duke involvuar të drejtën e pronësisë ose të kërkesave në lidhje me arin e investueshëm, si dhe transaksionet që lidhen me arin e investueshëm që i përfshinë kontratat “futures” dhe kontratat “forëard” që qojnë në transferin e të drejtave të pronësisë ose kërkesës në lidhje me arin e investueshëm; 3.2. shërbimet e agjentëve të cilët veprojnë në emër dhe për llogarinë e personit tjetër kur ndërhyjnë në furnizimet e arit të investueshëm, për klientët të cilët i përfaqësojnë; 3.3. zgjedhja për tatuarje:

3.3.1. pavarësisht nga dispozitat e paragrafit 3 të këtij neni, personat e tatueshëm që prodhojnë ari të investueshëm ose përpunojnë ari tjetër në ari të investueshëm duhet ta kenë të drejtën që të zgjedhin për tatimin e arit të investueshëm nëse e furnizojnë atë për personin tjetër të tatueshëm, 3.3.2. personat e tatueshëm të cilët në tregtinë e tyre normalisht furnizojnë ari për personat tjerë të tatueshëm për qëllime industriale gjithashtu duhet të kenë të drejtën për të zgjedhur për tatim të arit të investushëm nga nën-paragrafi 2.1 i këtij neni. Mundësia e kësaj zgjedhje mund të jetë e kufizuar; 3.3.3. nëse furnizuesi nga 3.3.1 dhe 3.3.2 e këtij neni vendos të zgjedh për tatuarje, agjenti që zhvillon shërbimet e referuara në 3.3.2 të këtij neni gjithashtu e kanë të drejtën që të zgjedhin për tatuarje.

393

4. Të drejtat dhe obligimet speciale për tregtarët e arit të investueshëm:

4.1. kur furnizimi vijues i arit të investueshëm lirohet sipas këtij neni, personi i tatueshëm ka të drejtën të zbres si në vijim:

4.1.1. obligimi i TVSH-së ose TVSH e paguar në lidhje me arin e investueshëm të furnizuar për të nga personi i cili ka zgjedh për tatuarje në pajtueshmëri me paragrafin 3 të këtij neni; 4.1.2. obligimi i TVSH-së ose TVSH e paguar në lidhje me furnizimet që janë bërë për të ose një importim i arit ndryshe nga ari i investueshëm i bërë nga ai i cili më pas transformohet nga ai ose në llogari të tij në ari të investueshëm; 4.1.3. obligimi i TVSH-së ose TVSH e paguar për shërbimet e furnizuara për të që përbëhen nga ndryshimi i formës, peshës ose pastërtisë së arit përfshirë dhe arin e investueshëm.

4.2. personi i tatueshëm i cili prodhon arin e investueshëm ose e transformon arin në ari të investueshëm mundë ta zbres obligimin e TVSH-së dhe TVSH-në e paguar nga ai për furnizimin ose importimin e mallrave ose shërbimeve të lidhura me prodhimin ose transformimin e këtij ari nëse furnizimi pasues i arit të liruar sipas kësaj skeme është tatuar.

5. Obligimet speciale për personat e tatueshëm që tregtojnë dhe përpunojnë arin e investueshëm. Personat e tatueshëm duhet të mbajnë regjistrime mbi transaksionet e arit të investueshëm dhe të mbajnë dokumentacionin për 10 vite përjashtimisht nga ligji 2004/48, Mbi Administraten Tatimore dhe Procedurat pas fundit të vitit të cilit i referohet ai dokument.

394

KREU XX - DISPOZITAT PËRFUNDIMTARE

Neni 63 - Ligji i aplikueshëm dhe Autoritetet Tatimore (Ligji Nr. 03/L-146)

1. Ligji i tanishëm bazuar në nenin 64 të këtij ligji, do të zëvendësoj Ligjin e TVSH-së Nr. 03/L-114 të 18 dhjetor 2008. 2. Autoritetet tatimore:

2.1. ATK-ja do të ketë përgjegjësinë e veçantë që të administrojë TVSH-në; 2.2. shërbimi Doganor i Republikës së Kosovës në emër të ATK-së duhet të vlerësoj, ngarkojë dhe të bëjë mbledhjen e TVSH-së në importe, eksporte dhe në lidhje me aranzhimet tjera doganore, si dhe do të ndërmarrë funksione të tjera lidhur me administrimin e TVSH-së nëse kjo do të kërkohet.

Neni 64 - Periudha kalimtare – dispozitat kalimtare (Ligji Nr. 03/L-146)

1. Periudha tranzitore i mundëson legjislacionit të TVSH-së së Kosovës që gradualisht në fusha specifike të adaptohet me legjislacionin e TVSH-së të Bashkimit Evropian.

1.1 gjatë periudhës kalimtare nuk do të imlementohen dispozita të caktuara të këtyre fushave specifike siç referohen në paragrafin 3 të këtij neni. Kjo në veçanti vlen për lëvizjen në lirime pa të drejtë të zbritjes së TVSH-së së zbritëshme siç është referuar në nenet 27 dhe 28 të Kreun VIII; për futjen në përdorim të skemave speciale siç është referuar në Kreun XIX me përjashtim të skemës speciale për shërbimet e furnizuara në mënyrë elektronike siç është referuar në nenin 61; dhe për obligimin e nënshkrimit të faturave; 1.2 gjatë periudhës kalimtare mbeten të liruara dispozitat e caktuara lidhur me importet dhe furnizimet e referuara në paragrafin 4 të këtij neni. Këto dispozita kryesisht kanë të bëjnë me importet dhe furnizimet e bëra brenda kontekstit të projekteve dhe programeve për rindërtimin e Kosovës, si dhe importet dhe furnizimet e bëra brenda kontekstit të fushës së bujqësisë;

2. Periudha kalimtare fillon me 1 janar 2010 dhe përfundon me 31 dhjetor të vitit 2012. Kjo periudhë kalimtare mund të zgjatet ose shkurtohet me propozimin e bërë nga Ministri i

395

Ekonomisë dhe Financave i cili aprovohet nga Kuvendi. Ky propozim duhet të përfshijë vlerësimin e efekteve buxhetore, ekonomike dhe sociale të implementimit karshi mos implementimit të dispozitave në fjalë, dhe të paraqes arsyet e plota për këtë ndryshim. 3. Mos implementimi me 1 janar 2010 gjatë periudhës tranzitore është vënë për:

3.1. nën-paragrafët 4; 5; 10; 11; 12 të paragrafit 1; pjesa e nën-paragrafit 14 e paragrafit l e cila ka të bëjë me nën-paragrafin 12 të paragrafit 1 të nenit 27 të këtij Ligji; 3.2. paragrafin 2 të nenit 27 të këtij Ligji; 3.3. pjesën e paragrafit 3 të nenit 27 e cila ka të bëjë me paragrafin 2 të nenit 27 të këtij Ligji; 3.4. pjesën e paragrafit 4 të nenit 44 të këtij Ligji e cila ka të bëjë me obligimin e nënshkrimit të faturave; 3.5. Kreu XX lidhur me skemat speciale me përjashtim të skemës speciale për shërbimet e furnizuara në mënyrë elektronike siç referohen në nenin 61 të këtij Ligji.

4. Implementimi me 1 janar 2010 gjatë periudhës kalimtare të dispozitave të cilat e kanë ekuivalentin e tyre në Rregulloren Nr. 2001/11 të TVSH-s si të plotësuar në Ligjin e TVSH-s 03/L-114:

4.1. paragrafi 2 i nenit 29 të këtij Ligji; 4.2. paragrafi 2 i nenit 30 të këtij Ligji; 4.3. Paragrafi 2 i nenit 33 të këtij Ligji; 4.4. Paragrafi 3 i nenit 33 të këtij Ligji.

5. ATK do të vazhdojë të zbatojë Rregulloren e TVSH-së Nr. 2001/11 si të plotësuar dhe Ligjin e TVSH-s Nr. 03/L-114, kur të shqyrtojë ndonjë çështje tatimore që i takon periudhave tatimore deri më këtë datë dhe duke përfshirë periudhat tatimore para hyrjes në fuqi të ligjit ekzistues të TVSH-së që mundë të lindin më ose pas kësaj date.

Neni 65 - Zbatimi (Ligji Nr. 03/L-146)

1. Ministri i Ekonomisë dhe Financave nxjerr akt nënligjor të kërkuar dhe të referuar në këtë Ligj brenda periudhës prej gjashtë muajve duke filluar nga data e hyrjes në fuqi të këtij Ligji. 2. Drejtori mund të lëshoj shpjegime publike në pajtueshmëri me nenin 9 të Ligjit 2004/48 për Administratën Tatimore dhe Procedurat, duke ofruar komente dhe sqarime plotësuese për administrimin e këtij ligji. 3. Ky Ligji zbatohet prej 1 janar 2010.

396


Ky ligj hynë në fuqi pesëmbëdhjetë (15) ditë pas publikimit në Gazetën Zyrtare të Republikës së Kosovës. Ligji nr. 03/L- 146 Më 29 dhjetor 2009 Kryetari i Kuvendit të Republikës së Kosovës, Jakup KRASNIQI

Neni 30 Hyrja në Fuqi


Ky Udhëzim Administrativ, hyn në fuqi ditën e nënshkrimit nga Ministri i Ekonomisë dhe Financave Bedri HAMZA Zv. Ministër Datë, 30.07.2010

397

ANEKSI I LISTA E AKTIVITETEVE TË REFERUARA NË PARAGRAFIN E TRETË TË

NENIT 4: (Ligji Nr. 03/L-146)

1. Shërbimet telekomunikuese; 2. Furnizimi i ujit,gazit,elektricitetit dhe energjisë termale ; 3. Transporti i mallrave; 4. Shërbimet e porteve dhe aeroporteve 5. Transporti i pasagjerëve; 6. Furnizimi i mallrave të reja të prodhuara për shitje; 7. Transaksionet lidhur me prodhimet bujqësore,të bëra nga agjencionet e intervenimit bujqësor sipas Rregullores mbi organizimin e përgjithshëm të tregut në këto produkte; 8. Organizimin e panaireve tregtare dhe ekspozitave; 9. magazinimi; 10. Aktivitetet e organeve të publicitetit komercial; 11. aktivitetet e agjentëve të udhëtimit; 12. funksionimi i shitoreve nga ndërmarrjet me qëllim ekskluziv për ti furnizuar punonjësit e tyre, koperativave dhe mensave industriale dhe institucioneve të ngjashme; 13. aktivitetet e zhvilluara nga organet e radios dhe televizionit mesa këto nuk janë të liruara sipas nën-paragrafit 1.16 të nenit 27. 14. Furnizimi me shërbime te kanalizimit, mbledhjes se mbeturinave dhe dheut për një kundërshpërblim nga ana e organeve komunale ose publike .

398

ANEKSI II LISTA TREGUESE E SHËRBIMEVE TË FURNIZUARA NË MËNYRË

ELEKTRONIKE TË REFERUARA NË PIKËN (K) TË NËN-PARAGRAFIT 3.2.9 TË NENIT 20


1. Furnizimi i Websiteve, Web-hosting, mirëmbajtja në largësi e programeve dhe pajisjeve; 2. furnizimi i software-it dhe freskimi i tij; 3. furnizimi i figurës,tekstit dhe informatave dhe vënia ne dispozicion e bazës së shënimeve; 4. furnizimi i muzikës,filmave dhe lojërave,duke përfshirë lojërat shpërblyese dhe lojërat e bixhozit, ngjarjeve politike,kulturore,artistike,sportive,shkencore dhe emisioneve zbavitëse; 5. furnizimi i mësimit nga largësia.

ANEKSI III LISTA E FURNIZIMEVE TË MALLRAVE DHE SHËRBIMEVE PËR TË CILAT MUNDË TË ZBATOHEN NORMAT E ULURA TË REFERUARA NË ANEKSIN

III TË PARAGRAFIT 2 TË NENIT 26: (Ligji Nr. 03/L-146)

Lista e kufizuar e artikujve që i nënshtrohen normës së ulur të TVSH-s (6 %)

1. Gjërat ushqimore (duke përfshirë pijet mirëpo duke përjashtuar pijet alkoolike) për konsum të njeriut; farat, bimët dhe përbërësit për qëllim të shfrytëzimit në përgatitjen e gjërave ushqimore; produktet që normalisht shfrytëzohen për të plotësuar gjërat ushqimore ose si zëvendësim për gjërat ushqimore; 2. furnizimi me ujë; dhe 3. furnizimi i shërbimeve lidhur me pastrimin e rrugëve,mbledhjen e hedhurinave dhe trajtimin e mbeturinave tjera nga furnizimi i këtyre shërbimeve nga organet e referuara në paragrafin 3 të nenit 4 të këtij Ligji.

399

Lista alternative nëse ekziston dëshira që të zgjerohet edhe më shumë lista me normën e ulur prej 6 %:

Mallrat dhe shërbimet në të cilat do të aplikohet shkalla e zbritur: (Ligji Nr. 03/L-146)

1. Drithërat sikurse janë elbi, misri, variete e misrit, tërshëra, thekni, orizi dhe gruri; 2. Prodhimet e bëra prej drithërave për qëllim të konsumimit njerëzor dhe që përmbajnë së paku 50% të drithërave, sikurse janë mielli, drithërat për mëngjes, brumërat, buka, etj; 3. Sojat dhe prodhimet me qëllim për konsumim njerëzor e që përmbajnë së paku 25% të sojave dhe ekstrakteve të sojave; 4. Sheqeri, i rafinuar dhe i parafinuar, përfshirë sheqerin pluhur me qëllim për konsumim njerëzor; 5. Perimet, e papërpunuara dhe të përpunuara, të ngrira apo në konserva, me qëllim për konsumim njerëzor, përfshirë patatet dhe produktet e patateve, domatet dhe produktet e domateve, dhe perimet e ngjashme dhe produktet e tyre që përfshijnë së paku 50% të perimeve në produkt; 6. Peshqit, të ngrirë, të freskët dhe të konservuar- me qëllim për konsumim njerëzor; 7. Mishi, përfshirë mishin e lopës, pulës, qengjit dhe derrit dhe produkteve të tyre me qëllim për konsumim njerëzor, përderisa prodhimi përkatës përmban minimum 50% të mishit në produkt; 8. Vajrat për gatim të bërë nga drithërat apo farërat vajor për përdorim në gatim për konsumim njerëzor; 9. Qumështi dhe produktet e qumështit me qëllim për konsumim njerëzor; 10. Pijet, përjashtuar pijet alkoolike dhe të gazuara, me qëllim për konsumim njerëzor; 11. Pemët dhe produktet e pemëve me qëllim për konsumim njerëzor përderisa produkti i pemës përmban minimum 50% të pemës apo pemëve.

400

LISTA E FURNIZIMEVE TË MALLRAVE DHE SHËRBIMEVE PËR TË CILAT MUNDË TË ZBATOHEN NORMAT E ULURA TË REFERUARA NË ANEKSIN

III TË DIREKTIVËS SË KËSHILLIT 2006/112/EC TË 28 NËNTORIT 2006 PARAGRAFI 2 I NENIT 26


1. Gjërat ushqimore (duke përfshirë pijet mirëpo duke përjashtuar pijet alkoolike) për konsum të njeriut dhe të shtazëve; kafshët e gjalla, farat,bimët dhe përbërësit për qëllim të shfrytëzimit në përgatitjen e gjërave ushqimore; produktet që normalisht shfrytëzohen për të plotësuar gjërat ushqimore ose si zëvendësim për gjërat ushqimore; 2. furnizimi me ujë; 3. produktet farmaceutike të llojit që normalisht shfrytëzohen për kujdes shëndetësor,pengimin e sëmundjeve dhe si trajtim për qëllime mjekësore dhe veterinare, duke përfshirë produktet e shfrytëzuara për kontracepsion dhe mbrojtjen sanitare; 4. pajisjet mjekësore, ndihmat dhe aparatet tjera me qëllim që të lehtësojnë ose trajtojnë paaftësinë për shfrytëzim ekskluziv të të paaftëve,duke përfshirë riparimin e këtyre mallrave dhe furnizimin e ulëseve të fëmijëve për vetura; 5. transporti i pasagjerëve dhe valigjeve shoqëruese; 6. Furnizimi duke përfshirë huadhënien e librave nga bibliotekat (duke përfshirë broshurat,fletëpalosjet dhe materialet e ngjashme të shtypura, librat me fotografi për fëmijë,librat për vizatim dhe ngjyrosje, muzikës në formë të shtypur apo të dorëshkrimit, hartat dhe grafiqet hidrografike dhe të ngjashme), gazetat dhe botimet periodikes për dallim nga materialet tërësisht ose kryesisht të kushtuara reklamimit; 7. leja për hyrje në shfaqje,teatër,cirqe,panaire,parqet për zbavitje,koncerte,muze, kopshte zoologjike,kinema,ekspozita dhe ngjarje te ngjashme kulturore dhe shërbimet; 8. pranimi i shërbimeve të transmetimeve të radios dhe televizionit; 9. furnizimi i shërbimeve nga shkrimtarët, kompozitorët dhe artistët,ose të drejtat pronësore lidhur me to; 10. furnizimi, ndërtimi,renovimi dhe ndryshimi i banimit,si pjesë e politikave sociale; 11. furnizimi i mallrave dhe shërbimeve të llojit që normalisht janë për qëllim në prodhimtarinë bujqësor mirëpo duke përjashtuar mallrat kapitale si makineritë ose ndërtesat; 12. akomodimi i ofruar në hotele dhe institucione të ngjashme duke përfshirë ofrimin e akomodimit të pushimit dhe dhënien e hapësirave për kamping dhe karvanë;

401

13. hyrja në ngjarjet sportive; 14. shfrytëzimi i rekuizitave sportive; 15. furnizimi i mallrave dhe shërbimeve nga organizatat e njohura që i kushtohen mirëqenies sociale nga Shtetet Anëtare dhe të angazhuara në punën e sigurisë sociale dhe mirëqenies, mesa këto transaksione nuk janë të liruara sipas neneve 132, 135 dhe 136; 16. furnizimi i shërbimeve nga ndërmarrësit e shërbimeve të varrimit dhe kremacionit, dhe furnizimi i mallrave të lidhura me këto; 17. ofrimi i kujdesit mjekësor dhe dentar dhe trajtimi termal mesa këto shërbime nuk janë të liruara sipas pikave (b) deri në (e) të nenit 132 (1); 18. furnizimi i shërbimeve lidhur me pastrimin e rrugëve,mbledhjen e hedhurinave dhe trajtimin e mbeturinave tjera nga furnizimi i këtyre shërbimeve nga organet e referuara në nenin 13.

402

LISTA E FURNIZIMEVE TË MALLRAVE DHE SHËRBIMEVE PËR TË CILAT MUNDË TË ZBATOHET NORMA E NGRITUR E REFERUAR NË PARAGRAFIN

2 TË NENIT 26 (Ligji Nr. 03/L-146)

Mallrat dhe shërbimet për të cilat mundë të zbatohet norma e ngritur: 1. Automjetet për pasagjerë të shitura në Kosovë për shfrytëzuesin e parë të automjetit,të cilat duke përfshirë të gjitha opsionet dhe shërbimet normale të bëra në kohën e shitjes shiten me çmim,prej 25,000 euro ose më shtrenjtë; 2. Pijet alkoolike me përqindje alkoolike prej 8% (15 % ) ose më të lartë; 3. Duhan dhe produktet e duhanit;dhe 4. Parfumet dhe ujin e kolonjës

ANEKSI IV - Produktet Bujqësore Përshkrimi Kodi

Gjedhe të gjalla, kafshë të mbarsuara prej racës së pastër Derra të gjallë, kafshë të mbarsuara prej racës së pastër . Dele të gjalla, kafshë të mbarsuara prej racës së pastër Dhi të gjalla, kafshë të mbarsuara prej racës së pastër.

0102 10 0103 1000 0104 1010 0104 2010

Shpezë të gjalla, d.m.th. shpezë të llojit të gjelit shtëpiak, rosa, pata, gjela deti dhe pula afrikane, që nuk peshojnë më shumë se 185 gr.

0105 11 deri 0105 19

Drunj të gjallë dhe bimë të tjera; bulba, rrënjë dhe të ngjashme, ashtu siç janë përshkruar në titujt e shënuar në kolonën vijuese. Patate, farë Qepë, tuba

0601 dhe 0602 0701 1000 0703 1011

Speltë për mbjellje Grurë i zakonshëm dhe përzierje thekre e gruri Thekër, farë Elb, farë Tërshërë, farë Misër, farë

1001 9010 1001 9091

ex 1002 0000 1003 0010

ex 1004 0000 1005 10

Sojë për mbjellje Fara luledielli për mbjellje Fara, pemë dhe spore, lloji që përdoret për mbjellje

1201 0010 1206 0010

1209 Mbetjet dhe mbeturinat nga industritë ushqimore, ashtu siç janë përshkruar në titujt e shënuar në kolonën vijuese. Preparatet që përdoren për ushqimin e kafshëve (përveç ushqimit të qenve dhe macave në shitje me pakicë)

2301 deri 2308 2309 90

Plehra, ashtu siç janë përshkruar në titujt e kapitullit të shënuar në kolonën vijuese .

Kapitulli 31

Fungicide, Herbicide, produkte kundër mbirjes dhe rregullatorë për rritjen e bimëve Rodenticide Tharëse për produkte bujqësore.

3808 20 3808 30

3808 9010 8419 3100

403

LIGJI NR. 03/L-161- LIGJI PËR TATIMIN NË TË ARDHURAT PERSONALE

Në mbështetje të nenit 65.1 të Kushtetutës së Republikës së Kosovës, Miraton

LIGJ PËR TATIMIN NË TË ARDHURAT PERSONALE

404


Neni 1 -Qëllimi (Ligji Nr. 03/L-161)

Ky ligj vendos sistemin e Tatimit në të Ardhurat Personale në territorin e Republikës së Kosovës.

Neni 1 Qëllimi dhe Fushëveprimi (Udhëzimi Administrativ Nr. 09/2010)

Qëllimi i këtij Udhëzimi Administrativ është vendosja e procedurave dhe kërkesave për zbatimin e dispozitave të Ligjit nr 03/L-161, "Për Tatimi në të Ardhurat Personale", (në tekstin e mëtejmë i referuar si Ligji).

Neni 1 Qëllimi dhe Fushëveprimi (Udhëzimi Administrativ Nr. 13/2010)

Qëllimi i këtij Udhëzimi Administrativ është përcaktimi i procedurave dhe kërkesave për zbatimin e dispozitave të ligjit nr 03/L-161, "Për Tatimin në të Ardhurat Personale", ( në vijim Ligji).

Neni 2 -Përkufizimet (Ligji Nr. 03/L-161)

1. Shprehjet e përdorura në këtë ligj kanë këtë kuptim:

1.1 Aktiviteti ekonomik - çdo aktivitet te prodhuesve, tregtarëve ose personave që furnizojnë mallra ose shërbime, duke përfshirë aktivitetet e minierave dhe ato bujqësore, si dhe aktivitetet e profesioneve. Eksploatimi në baza të vazhdueshme i pasurive të prekshme dhe paprekshme me qëllim të sigurimit të të ardhurave në veçanti duhet të konsiderohet si një aktivitet ekonomik.

405

1.2 Pasuri kapitale - pasuri e prekshme dhe e paprekshme që kushton më shumë se 1,000 €, me kohë të përdorimit për një apo më shumë vite; 1.3 Pronë e patrupëzuar - patentat, të drejtën e autorit, licencat, të drejtat ekskluzive dhe ronën tjetër që përbëhet vetëm nga të drejtat, por që nuk ka formë fizike; 1.4 Dividendë - një shpërndarje e bërë nga një kompani për një aksionar:

1.4.1 Në para të gatshme ose aksione në bazë të pjesës së interesit të aksionarit në kompani dhe 1.4.2 Prone tjetër, pos parave të gatshme ose aksioneve, përveç nëse shpërndarja bëhet si rezultat i likuidimit;

1.5 I punësuar- personi fizik, i cili e kryen punën për pagë nën drejtimin dhe kontrollin e punëdhënësit, pavarësisht se a kryhet puna sipas kontratës ose ndonjë forme tjetër të marrëveshjes qoftë e bërë me shkrim apo jo. 1.6 Person i vetëpunësuar - çdo person fizik i cili punon për përfitim personal, me para të gatshme ose me mallra, i cili nuk përfshihet në përkufizimin e të punësuarit sipas këtij Ligji. Personi i vetëpunësuar e përfshin ndërmarrjen afariste personale dhe ortakun e angazhuar në aktivitet ekonomik; 1.7 Punëdhënës – çdo person apo entitet që paguan paga përveç tjerash:

1.7.1 Autoritet publik; 1.7.2 Njësi e përhershme e personit jorezident; 1.7.3 Organizatë joqeveritare; 1.7.4 Organizatë ndërkombëtare përfshirë KFOR-in, me përjashtim të: Kombeve të Bashkuara, agjencive të saj të specializuara dhe Agjencisë Ndërkombëtare për Energji Atomike;

1.8 Punëdhënës kryesor - punëdhënës i përcaktuar nga i punësuari si i tillë në kohën dhe në mënyrën e përcaktuar me një akt nënligjor që lëshohet nga ministri; 1.9 Pagat - kompensimi financiar ose llojet e tjera të kompensimit, duke i përfshirë mallrat, bonuset, favoret, shërbimet ose shkëmbimet që paguhen në lidhje me punësimin në Kosovë. 1.10 Pagat e tatueshme - pagat e paguara sipas nenit 9.1 të këtij ligji, duke zbritur shumat e përjashtuara nga të ardhurat bruto nga pagat sipas nenit 9.2 dhe 9.3 të këtij ligji. 1.11 E ardhura nga burimi i jashtëm – të ardhurat bruto që nuk është e ardhur me burim në Kosovë; 1.12 E ardhura me burim në Kosovë - e ardhura bruto që krijohet në Kosovë, si në vijim:

1.12.1 Pagat nga puna e kryer në Kosovë; 1.12.2 Të ardhurat nga aktivitetet ekonomike në rastet kur aktiviteti i tillë zhvillohet në Kosovë; 1.12.3 Të ardhurat nga shfrytëzimi i pasurisë së luajtshme dhe të paluajtshme në Kosovë; 1.12.4 Të ardhurat nga shfrytëzimi i pasurisë së paprekshme në Kosovë; 1.12.5 Interesi në obligimin e borxhit që paguhet nga rezidenti ose autoriteti publik;

406

1.12.6 Dividendët e paguara nga organizata rezidente e biznesit; 1.12.7 Fitimi nga shitja e pronës së luajtshme, pronës së paluajtshme, apo letra me vlerë që gjenden në Kosovë; dhe 1.12.8 Të ardhurat e tjera që nuk janë përfshirë

1.13 Person - për qëllime të këtij ligji do të përfshijë: 1.13.1 Personin fizik; dhe 1.13.2 Personin Juridik i cili në një term të përgjithshëm nënkupton çdo organizatë, përfshirë çdo organizatë afariste që ka, në lidhje me ligjin, një identitet juridik që është i ndarë dhe dallon nga anëtarët, pronarët, apo aksionarët e vetë, sikurse janë, por nuk është e kufizuar në, Shoqëri Aksionare dhe Shoqëri me Përgjegjësi të Kufizuar; 1.13.3 Një Ortakëri që nënkupton një Ortakëri të përgjithshme, Ortakëri të kufizuar apo përmes marrëveshjeve të ngjashme që nuk është person juridik dhe që në mënyrë proporcionale ndanë pjesët e kapitalit, të të ardhurave dhe humbjes në mes të ortakëve; dhe 1.13.4 Një grupim apo shoqëri të personave, përfshirë Konsorciumet, por duke i përjashtuar Ortakëritë, të themeluara për një qëllim të përbashkët të një aktiviteti ekonomik të veçantë. Një Shoqëri është dy apo më shumë individë, kompani, organizata, apo qeveri (apo çdo kombinim i këtyre entiteteve) me qëllim të pjesëmarrjes në një aktivitet të përbashkët apo grupim i burimeve të tyre për arritjen e një qëllimi të përbashkët. Secili pjesëmarrës mban statusin juridik të vetin të ndarë dhe kontrolli i shoqërisë mbi secilin pjesëmarrës është përgjithësisht i kufizuar në aktivitetet që përfshin përpjekjen e përbashkët, në veçanti ndarjen e fitimeve. Një shoqëri është e formuar nga një kontratë, e cila përcakton të drejtat dhe obligimet e secilit anëtarë.

1.14 Entitet - Korporatë ose organizatë tjetër afariste që e ka statusin e personit juridik, organizata afariste që vepron me mjetet në pronësi publike dhe shoqërore, organizat joqeveritare e regjistruar sipas legjislacionit mbi regjistrimin dhe veprimin e organizatave joqeveritare në Kosovë dhe njësia e përhershme e personit jo rezident. Termi entitet nuk përfshinë një ndërmarrje afariste personale, grupim apo shoqëri e personave, apo një ortakëri. 1.15 Ndërmarrje afariste personale - një person fizik që merret me një afarizëm, i cili nuk është agjent i varur ose i punësuari i ndonjë aktiviteti tjetër ekonomik; 1.16 Autoritet publik - një autoritet qendror, rajonal, komunal ose lokal, organ publik, ministri, departament apo ndonjë autoritet tjetër që ushtron pushtet publik ekzekutiv, ligjvënës, rregullator, administrativ ose pushtet gjyqësor. 1.17 Njësia e përhershme - një vend të fiksuar të biznesit përmes të të cilit afarizmi i një personi jorezident tërësisht ose pjesërisht kryhet në Kosovë, ashtu siç është e përshkruar ne nenin 35 te këtij ligji. 1.18 Personat e lidhur - persona me lidhje të veçanta që mund të ndikojnë materialisht në rezultatet ekonomike të transaksioneve ndërmjet tyre. Personat konsiderohen se kanë lidhje të veçantë nëse:

1.18.1 Janë zyrtarë ose drejtorë të bizneseve të njëri-tjetrit; 1.18.2 Janë partnerë të ligjshëm në biznes;

407

1.18.3 Kanë lidhje punëdhënësi-punonjësi; 1.18.4 Një person që mban apo kontrollon 50% ose më shumë të aksioneve ose të drejtën e votës në personin tjetër juridik; 1.18.5 Njëri prej tyre drejtpërsëdrejti ose tërthorazi e kontrollon tjetrin; 1.18.6 Që të dytë drejtpërsëdrejti ose tërthorazi kontrollohen nga një person i tretë, apo 1.18.7 Personat janë burrë e grua apo të afërm të brezit të tretë, si dhe te afërm të brezit të dytë të bashkëshortit apo të bashkëshortes.

1.19 Vlera e hapur e tregut - shuma që me qellim te sigurimit të mallrave apo shërbimeve ne fjalë ne atë kohe, një konsumator në të njëjtin nivel të tregut në të cilin ndodh furnizimi i mallrave apo shërbimeve të njëjta apo të ngjashme, paguan nën kushtet e konkurrencës së drejtë, për një furnizues duar lirë; 1.21 Rezident - Personi fizik i cili ka vendbanim kryesor në Kosovë ose është fizikisht i pranishëm në Kosovë brenda 183 ditëve apo më shumë gjatë çdo periudhe 12 mujore ose Entiteti, Ndërmarrje personale afariste, Ortakëria apo Shoqëria e personave që është themeluar në Kosovë apo që e ka vendin e tij të menaxhimit efektiv në Kosovë. 1.22 Rezidencë kryesore – gjithashtu e njohur si “Rezidencë e përhershme”- vendi ku një person fizik ka vendin e tij të zakonshëm të banimit apo rëndom jeton; vendi ku personi fizik tërësisht i nënshtrohet tatimit në të ardhura për arsye të rezidencës apo vendbanimit; 1.23 Jorezident - çdo person ose entitet që nuk është rezident i Kosovës; 1.24 Shpenzimet e reprezentacionit -të gjitha shpenzimet lidhur me promovimin e biznesit dhe përfshijnë shpenzimet për zbavitje dhe përfaqësimit të biznesit; 1.25 Shndërrim jo i vullnetshëm - pasuria e plotë ose e pjesshme që është shkatërruar, vjedhur, konfiskuar apo është shpallur e papërdorshme, ose kur tatimpaguesi është i detyruar të heqë dorë prej saj për shkak të çfarëdo kërcënimi ose rreziku të përmendur më parë; 1.26 Pasuria e paluajtshme - për qëllime tatimore, e tërë toka dhe ndërtesat apo strukturat nën dhe mbi sipërfaqen tokësore dhe të lidhura me tokën, përfshirë pasurinë që është shtesë (ndihmëse) në pasurinë e paluajtshme; të drejtat në të cilat aplikohen dispozitat e ligjit të përgjithshëm që respekton pasurinë tokësorë; uzufruktin e pasurisë së paluajtshme; dhe të drejtat në pagesat e ndryshueshme dhe të fiksuara si konsideratë për punimin e, apo të drejtën për të punuar, vendburimin minerar, burimet dhe rezervat tjera natyrore; 1.27 E drejta pronësore - pagesa e çdo lloji të pranuar si një konsideratë për shfrytëzimin, apo të drejtën e shfrytëzimit, të çdo të drejte të autorit të punës letrare, artistike apo shkencore përfshirë filmat kinematografik, dhe patentat, emrin tregtar, dizajn apo plan modeli, formulë apo proces sekret, apo për informatat që lidhen me përvojën industriale, komerciale apo shkencore; 1.28 Nënkontraktor - çdo person që kryen a pjesë të një projekti tërësor që është marrë nga kontraktori kryesor. Nënkontraktori është drejtpërdrejt i angazhuar në ekzekutimin dhe realizimin e projektit tërësor dhe vepron në interes të kontraktonit kryesor. Periudha e kaluar nga nënkontaktori që punon në një projekt gjithëpërfshirës konsiderohet si kohë e kaluar nga kontraktori kryesor në projekt;

408

1.29 Kontraktori kryesor / Kontraktor – çdo biznes, qoftë organizatë apo individ, i cili është pajtuar të kryejë operimet nën çdo dokument juridik detyrues i nënshkruar nga përfituesi , qoftë duke i bërë operimet vetë apo duke angazhuar dikë tjetër për ata; 1.30 Pranim konstruktiv – tatimpaguesit bazë në para të gatshme, që të ardhurat janë pranuar në mënyrë konstruktive kur janë vënë në dispozicion për tatimpaguesin pa kufizime substanciale, sikurse është kreditimi në llogarinë e tij, janë vënë anash për të, apo ndryshe janë vënë në dispozicion ashtu që ai mund t’i tërheqë kurdo, apo ashtu që ai ka mundur t’i tërheqë gjatë vitit të tatueshëm nëse njoftimi për qëllimin e tërheqjes është dhënë; 1.31 Përfitimet në natyrë (po ashtu e njohur si përfitimet në gjësende) – kompensimet e llojllojshme jo me pagë të dhëna të punësuarve përveç pagës apo rrogës së tyre normale. Të dhëna në mallra, artikuj apo shërbime se sa në para; 1.32 Periudhë e tatimit - viti kalendarik apo çdo periudhe tjetër e raportimit e paraparë me këtë ligj; 1.33 Pasqyrat financiare - pasqyrat financiare me qëllim të përgjithshme të përgatitura në përputhje me legjislacionin që rregullon Bordin e Kosovës mbi Standardet për Raportimin Financiar dhe legjislacionin që rregullon raportimin financiar të organizatave afariste (shoqërive tregtare); 1.34 ATK – Administrata Tatimore e Kosovës; 1.35 Ministër - Ministri i Ministrisë për Ekonomi dhe Financa; 1.36 Kosovë - gjithë toka, ujërat e brendshme dhe hapësirën ajrore të Kosovës, sikur që është përkufizuar me Kushtetutën e Republikës së Kosovës; 1.37 Lizingu operues – çdo lizing që nuk është lizing financiar; 1.38 Lizing financiar – një lizing që transferon në mënyrë substanciale të gjitha rreziqet dhe shpërblimet të rastit për pronësinë e një artikulli të pasurisë. Titulli mundet ose nuk mundet të transferohet në fund të lizingut. Një lizing financiar plotëson një prej katër kushteve vijuese:

1.38.1 nëse jeta e lizingut tejkalon 75% të jetës së pasurisë; 1.38.2 nëse ekziston një transferim i pronësisë në lizing-marrësin në fund të afatit të lizingut 1.38.3 nëse ekziston një mundësi për të blerë pasurinë me një “çmim të dakorduar” në fund të afatit të lizingut; 1.38.4 nëse vlera aktuale e pagesave të lizingut, të zbritura me një shkallë zbritjeje të përshtatshme, tejkalon 90% të vlerës së hapur të tregut për pasurinë.

Neni 2

Përkufizimet (Udhëzimi Administrativ Nr. 09/2010)

1. Paragrafi 1.5 i nenit 2 të Ligjit përcakton një “Të punësuar" si person fizik, i cili kryen punë kundrejt pagesës sipas urdhrit dhe nën kontrollin e një punëdhënësi. Personi fizik i cili nuk quhet i punësuar, por ndryshe, si “drejtor”,“zyrtarë”,“parlamentar”, “ministër”, “nëpunës” etj, do të konsiderohet se është i punësuar nësepërmbushen së paku dy nga katër kushtet në vijim:

409

1.1 kur i punësuari nuk është në rrezik për marrjen e pagesës, 1.2 kur i punësuari nuk ka nevojë të investojë në instrumentet e punës, mjetet dhe pajisjet, 1.3 kur i punësuari nuk e përcakton vendin dhe kohën e punës, dhe 1.4 si rregull i përgjithshëm një i punësuar nuk punon për më shumë se një

punëdhënës. 2. Paragrafi 1.8 i nenit 2 të Ligji definon "Punëdhënësin Kryesor" si "punëdhënësi I caktuar nga i punësuari si i tillë në një kohë dhe në mënyrën e përcaktuar me akt nënligjor të nxjerrë nga Ministri".

2.1 Çdo i punësuar, nëse punon për një apo më tepër punëdhënës, do të caktojë një punëdhënës kryesor. Të punësuarit, të cilët më parë kanë caktuar punëdhënësin e tyre kryesor dhe që nuk duan të ndryshojnë punëdhënësin e tyre kryesor, nuk janë të nevojshme për të ndërmarrë ndonjë veprim shtesë të caktimit. 2.2 Të punësuarit që fillojnë punën do të caktojnë punëdhënësin kryesor brenda 15 ditëve nga data e fillimit të punësimit duke plotësuar dhe dorëzuar formularin mbi caktimin e punëdhënësit kryesor (në formatin e përcaktuar nga Administrata Tatimore e Kosovës) në Administratën Tatimore të Kosovës. I punësuari i cili ndryshon punëdhënësin kryesor duhet të caktojë punëdhënësin e ri kryesor brenda 15 ditësh nga dita e ndryshimit, duke plotësuar dhe dorëzuar formularin e ri mbi caktimin e punëdhënësit kryesor në Administratën Tatimore të Kosovës.

3. Paragrafi 1.21 i nenit 2 të Ligjit definon "Rezidentin" si një person fizik i cili ka një vendqëndrim kryesor në Kosovë, ose fizikisht është i pranishëm në Kosovë për 183 ditë apo më gjatë në cilëndo periudhë kohore prej dymbëdhjetë muaj; apo një entitet, ndërmarrje personale e biznesit, ortakëri, apo shoqatë e personave që është themeluar në Kosovë ose ka vendin e vet të menaxhimit efektiv në Kosovë.

3.1 Në lidhje me individët: 3.1.1 Kërkesa prej 183 ditësh nënkupton numrin total të ditëve të prezencës fizike në Kosovë, me ose pa ndërprerje. Në qoftë se një pjesë e ditës është kaluar në Kosovë duhet të llogaritet si një ditë e plotë e kaluar në Kosovë. 3.1.2 Termi “Rezidenca Kryesore "e një individi nënkupton vendin ku jeton familja e individit , ku janë të lidhura interesat kryesore të jetës së individit dhe të ngjashme. Gjithashtu në përcaktimin e vendbanimit (rezidencës) kryesor duhet të merret parasysh gjatësia e kaluar e kohës dhe natyra e kohës së kaluar .

3.2 Në lidhje me entitetet: 3.2.1 Kërkesa për të qenë “I vendosur” në Kosovë nënkupton entitetin që pavarësisht se a është organizatë biznesi, organizatë jo-fitimprurëse ose një organ qeveritar etj, është themeluar sipas ligjit të Kosovës dhe është regjistruar nga autoritetet përkatëse kompetente në Kosovë. 3.2.2 Termi “Vendi i Menaxhimit Efektiv " nënkupton vendin ku mblidhet shumica e drejtorëve ekzekutiv dhe udhëheqin punën në operacionet e përditshme. Kjo nuk e nënkupton domosdoshmërish drejtorinë e entitetit

410

Neni 3 -Tatimpaguesit (Ligji Nr. 03/L-161)

Sipas këtij Ligji tatimpaguesit janë personat fizikë rezident dhe jo rezident, Ndërmarrja personale afariste, Ortakëritë dhe Shoqëritë, të cilët pranojnë ose krijojnë të ardhura bruto të përshkruara në nenin 7 të këtij ligji gjatë periudhës tatimore.

Neni 4 -Objekti i tatimit (Ligji Nr. 03/L-161)

1. Objekti i tatimit për tatimpaguesin rezident janë të ardhurat e tatueshme nga burimi i të ardhurave nga Kosova dhe burimi i të ardhurave jashtë Kosovës. 2. Objekti i tatimit për tatimpaguesin jo rezident janë të ardhurat e tatueshme nga të ardhurat që e kanë burimin në Kosovë.

Neni 2 Objekti i Tatuarjes


1. Paragrafi 1 i nenit 4 të Ligjit e përcakton objektin e tatuarjes për individët rezident. Për një rezident në Kosovë objekti i tatuarjes përfshinë të ardhurat që lindin nga burimet në Kosovë si dhe të ardhurat që lindin jashtë Kosovës. Shembull: 1. Një mësimdhënës kosovar realizon të ardhura nga pagat në Universitetin e Prishtinës dhe ai gjithashtu realizon të ardhura nga ligjëratat e mbajtura në Universitetin e Tetovës, Maqedoni. Për të ardhurat e fituara në Maqedoni ai do të paguaj tatim në Maqedoni dhe kërkojë kreditimin tatimor të huaj kur ai të deklarojë deklaratën e tij vjetore tatimore në Kosovë. 2. Paragrafi 2 i nenit 4 të Ligjit e përcakton objektin e tatuarjes për individët jo-rezident. Për individin jo-rezident vetëm pjesa e të ardhurave të tatueshme që rrjedh nga burimi i Kosovës është objekt i tatuarjes. Shembull: Një ekspert italian për kompjuter rri në Kosovë për 100 ditë dhe realizon të ardhura nga pagat nga Kontrata e punës që ai e ka me një organizatë të biznesit në Kosovë. Paga e tij është e tatueshme në Kosovës dhe ai mund të kërkon kreditin tatimor të huaj në Itali.

411

Neni 5 -Të ardhurat e tatueshme (Ligji Nr. 03/L-161)

Të ardhurat e tatueshme për një periudhë të tatueshme do të thotë ndryshimi ndërmjet të ardhurave bruto të pranuara ose të krijuara gjatë periudhës tatimore dhe zbritjeve e lejueshme sipas këtij Ligji lidhur me të ardhurat e tilla bruto.

Neni 6 - Shkallët e tatimit (Ligji Nr. 03/L-161)

1. Për të ardhurat të tatueshme në periudhën tatimore që fillon më 1 Janar 2009 dhe periudhat tatimore pasuese, tatimi në të ardhura personale ngarkohet sipas shkallëve në vijim:

1.1. Për të ardhurat e tatueshme 960 euro ose më pak, zero për qind (0%); 1.2. Për të ardhurat e tatueshme mbi 960 euro deri në 3000, duke përfshirë edhe shumën 3.000 euro, katër për qind (4%) të shumës mbi 960 euro 1.3. Për të ardhurat e tatueshme mbi 3.000 euro deri në 5,400, duke përfshirë edhe shumën 5.400 euro, 81.6 euro plus tetë për qind (8%) të shumës mbi 3.000 euro dhe 1.4. Për të ardhurat e tatueshme mbi 5.400 euro, 273.6 euro plus dhjetë për qind (10%) të shumës mbi 5.400 euro.

2. Për secilën periudhë tatimore, para 1 Janarit 2009, tatimi në të ardhura ngarkohet sipas shkallëve në vijim:

2.1. Për të ardhurat e tatueshme 960 euro ose më pak, zero për qind (0%); 2.2. Për të ardhurat e tatueshme mbi 960 euro deri në 3000, duke përfshirë edhe shumën 3.000 euro, pesë për qind (5%) të shumës mbi 960 euro; 2.3. Për të ardhurat e tatueshme mbi 3.000 euro deri në 5,400, duke përfshirë edhe shumën 5.400 euro, 102 euro plus dhjet për qind (10%) të shumës mbi 3.000 euro dhe 2.4. Për të ardhurat e tatueshme mbi 5.400 euro, 342 euro plus njëzet për qind (20%) të shumës mbi 5.400 euro.

Neni 3 Normat Tatimore

(Udhëzimi Administrativ Nr. 13/2010) Neni 6 i Ligjit imponon shkallët tatimore. Normat tatimore janë aplikuar në mënyrë progresive në grupet e të ardhurave.

412

Shembull: Në rastin e një individi i cili ka një të ardhur vjetore të tatueshme prej 6400 €, normat tatimore zbatohen si më poshtë: Të ardhurat e tatueshme 0-960 euro % 0 euro Të ardhurat e tatueshme 960.01-3,000 euro 4% 81,6 euro Të ardhurat e tatueshme 3,000.01-5,400 euro 8% 92 euro Të ardhurat e tatueshme 5,400.01-6,400 euro 10% 100 euro __________________ Totali: 373,6 euro

Neni 7 - Të ardhurat bruto (Ligji Nr. 03/L-161)

1. Përveç për të ardhurat që janë të liruara sipas këtij ligji, të ardhurat bruto nënkuptojnë të gjitha të ardhurat që janë pranuar vërtet apo në mënyrë konstruktive nga burimet vijuese:

1.1. Pagat; 1.2. Qiratë; 1.3. Përdorimi i pasurisë së paprekshme; 1.4. Interesi, përveç interesit i cili është i liruar sipas këtij ligji; 1.5. Të ardhurat zëvendësuese, sikurse ato të përmendura në nenin 8.1.8, të këtij ligji; 1.6. Fitimet kapitale që rezultojnë nga një rritje apo ulje në vlerën e aksioneve; 1.7. Fitimet kapitale që rezultojnë nga nja shitje me këste të një pasurie kapitale; 1.8. Fitoret në lotari dhe duke iu nënshtruar nenit 49 te këtij ligji, fitoret në Lojërat e Fatit; 1.9. Pensionet e paguara nga një punëdhënës i përparshëm, apo në përputhje me Ligjin mbi Pensionet në Kosovë; 1.10. Veprimtaria afariste e gjeneruar nga bizneset me të ardhura bruto vjetore prej 50,000 € apo më pak përveç nëse ato biznese kanë zgjedhur të mbajnë libra dhe regjistrime siç kërkohet në nenin 33 të këtij ligji.

2. Përveç siç parashihet në paragrafin 1 të këtij neni, të ardhura bruto po ashtu nënkuptojnë të gjitha të ardhurat e lindura (akruara) nga burimet vijuese:

2.1. Veprimtari afariste; 2.2. Fitimet kapitale, përveç atyre fitimeve kapitale të përshkruara në paragrafin 1 të këtij neni; 2.3. Çdo e ardhur tjetër që është e përfshirë me një akt nënligjor të lëshuar nga ministri.

413

Neni 3 Të Ardhurat Bruto


1. Paragrafi 1 i nenit 7 të Ligjit të ardhurat bruto nënkupton të gjitha të ardhurat që janë pranuar aktualisht dhe në mënyrë konstruktive nga një varg i burimeve. Në lidhje me burimet e mëposhtme, shprehja "të pranuara me të vërtetë dhe në mënyrë konstruktive" ka kuptimin si në vijim:

1.1 Pagat. Zakonisht pagat paguhen një herë, dy herë ose edhe më shumë herë në një muaj edhe pse shërbimet e punësimit kryhen në baza ditore. Të ardhurat nga pagat do të përfshihen në të ardhurat bruto të periudhës tatimore në të cilën paguhet paga nga punëdhënësi dhe pranohen nga i punësuari dhe shpenzimi i pagës do të kërkohet nga punëdhënësi si zbritje në periudhën e njëjtë tatimore. I njëjti parim vlen edhe për detyrimin për ndaljen e tatimit në burim në paga - ky detyrim lind vetëm kur pagat në të vërtetë janë paguar ,e jo kur të jetë përllogaritur detyrimi i pagave në librat e tatimpaguesit. Çdo pjesë përbërëse e "pagave" që nuk është paguar në para të gatshme, duhet gjithashtu të përfshihet në të ardhurat bruto të periudhës tatimore në të cilën është pranuar kjo komponent.

Shembull: Punëdhënësi punëson një person gjatë muajve prill deri në qershor të vitit 2010. Punëdhënësi i paguan të punësuarit pagën e prillit në maj të vitit 2010 dhe tatimin në burim në këto paga ai e paguan në qershor të vitit 2010 (para afatit të 15 qershorit). Për shkak të vështirësive të qarkullimit të – parave të gatshme ai vonohet në pagesën e pagave të mbetura të të punësuarit. Pagat e Majit nuk paguhen deri në tetor të vitit 2010 dhe tatimi i mbajtur në burim në këto pagat paguhet në nëntor të vitit 2010 (para 15 nëntorit). Pagat e qershorit nuk paguhen deri në janar 2011, por tatimi i mbajtur në burim në këto pagat nuk është paguar deri më 15 mars 2011. Pasojat tatimore janë: 1. I punësuari përfshin pagat e prillit dhe majit në të ardhurat e tyre bruto të vitit 2010, por pagat e qershorit përfshihen në të ardhurat bruto të tyre të vitit 2011, kur këto paga në të vërtetë janë pranuar; 2. punëdhënësi merr zbritje tatimore për pagat e prillit dhe majit dhe për pagesën e tatimit të mbajtur në burim për to në vitin 2010, por zbritja për pagat e qershorit dhe tatimit i tyre i mbajtur në burim nuk lejohet deri në vitin tatimor 2011 , vit ky në të cilin janë paguar pagat dhe tatimi; 3. punëdhënësi është i detyruar që të plotësojë formularët mujor për tatimin e mbajtur në burim vetëm për muajt kur është paguar i punësuari(maj 2010, tetor 2010 dhe janar 2011); 4. interesi apo ndëshkimet nuk zbatohen në lidhje me tatimin e mbajtur në burim në pagat e prillit dhe të majit (edhe pse pagat e majit nuk janë paguar deri në tetor dhe tatimi nuk është paguar deri në nëntor, sepse detyrimi tatimor mbështetet në atë se kur në të vërtetë paguhen pagat ); 5. interesi dhe ndëshkimet për deklarim / pagesë me vonesë do të aplikohen në lidhje me pagat e qershorit – meqë këto paga janë paguar në janar të vitit 2011, tatimi në burim për tu paguar në këto paga ka qenë deri më 15 shkurt 2011, mirëpo nuk është paguar deri më 15 mars 2011. Mirëpo interesi dhe ndëshkimet do të aplikohen vetëm për periudhën nga 15

414

shkurti deri më 15 mars 2011 (ato nuk kthehen prapa në qershor të vitit 2010 kur janë fituar pagat, në korrik 2010 kur i punësuari normalisht është dashur të paguhet ose në gusht 2010 kur tatimi i mbajtur në burim në këto paga normalisht është dashur të paguhet) .

1.2 Qiratë. Të ardhurat nga qiraja e pasurisë së paluajtshme ose të luajtshme në përgjithësi duhet të raportohen në periudhën tatimore në të cilën janë pranuar të ardhurat nga qiraja pavarësisht nga periudha të cilës i takon pagesa e qirasë. Megjithatë, në pajtueshmëri me paragrafin 2 të nenit 11 të Ligjit, tatimpaguesit që zhvillojnë biznes të dhënies me qira të pasurisë së luajtshme apo të paluajtshme duhet të llogarisin për të ardhurat e tyre nga qiraja duke u bazuar që këto të ardhura janë krijuar nga një aktivitet ekonomik.

Shembulli 1: Tatimpaguesi A ka dy pronat për banim, në njërën prej të cilave ai jeton dhe tjetrën të cilën e jep me qira. Ai/ajo e ngarkon qiramarrësin me dy vite qira në avanc. Edhe pse qiraja përfshinë më shumë se një vit,Tatimpaguesi A është i detyruar që të përfshijë atë të tërën në të ardhurat bruto të tij/saj në periudhën tatimore për të cilën është pranuar qiraja. Në kuptim të zbritjes së shpenzimeve të qirasë nëse tatimpaguesi A zgjedh që mos të mbaj regjistrime sipas nenit 27 të ligjit, ai/ajo mund të zbret 10% të qirasë totale të pranuar, mirëpo sikur ajo/ai të kishte mbajtur regjistrime për qëllim të kërkimit të shpenzimeve të vërteta ata do të ishin në gjendje që të zbresin vetëm shpenzimet e qirasë që lidhen me çdo periudhë tatimore sikurse kanë lindur. Shembulli 2: Tatimpaguesi B ka një numër të madh të pasurive dhe e kalon kohën e tij /saj të punës në mirëmbajtjen e këtyre pasurive. Tatimpaguesi A pranon qira e cila i nënshtrohet tatimit, kur këto qira të jenë pranuar. Tatimpaguesi B zhvillon aktivitet ekonomik të dhënies me qira dhe është i detyruar të llogarisë për tatim në të ardhurat e tij/saj të qirasë në përputhje me nenin 32 të Ligjit - për shembull, ku tatimpaguesi merr me qira të ardhura vjetore prej më shumë se 50.000 €, ky tatimpagues është i detyruar që të llogarit për të ardhurat e tij nga qiraja na baza akruale. Shënim: Në të dy shembujt 1 dhe 2 ndryshe nga trajtimi tatimor i pagave, koha se kur qiradhënësi i pranon të ardhurat nga qiraja dhe i përfshinë ato në të ardhurat e tij/saj bruto,nuk ka ndikim se kur personi që e paguan qiranë mundë të kërkojë zbritjen tatimore të shpenzimit për qiranë e paguar. Pra me qiranë e paguar si avanc mundë të ketë situata kur qiradhënësi duhet të përfshijë të ardhurat e qirasë në deklaratën tatimore në fillim të periudhës së qirasë,mirëpo qiramarrësi nuk mundë të kërkojë shpenzimet e qirasë deri në periudhat të cilave ju përkasin.

1.3 Interesi. Të ardhurat nga interesi do të raportohen në periudhën tatimore kur ky interes është paguar apo kredituar në llogarinë e pranuesit.

Shembull: Një person investon fonde në një depozitë bankar të afatizuar për një periudhë gjashtë mujore. Interesi i shtohet bilancit të depozitit të afatizuar për çdo muaj. Në fund të periudhës prej gjashtë muajsh, personi vendos për të mbajtur fondet në depozitin e afatizuar për gjashtë muaj të tjera. Interesi i kredituar në bilancin e llogarisë për çdo muaj do të përfshihen në të ardhurat bruto në muajin në të cilën është kredituar. Trajtimi tatimor

415

mbetet i njëjtë pavarësisht se a është tërhequr interesi për çdo muaj ose jo, dhe pavarësisht nëse fondet nga depoziti I afatizuar janë tërhequr apo riinvestuar pas përfundimit të gjashtë muajve të parë apo nëse depoziti I afatizuar thjesht është "vazhduar". Edhe pse teknikisht mund të thuhet se interesi përllogaritet në baza ditore, ai do të përfshihet në të ardhurat bruto vetëm kur një shumë vërtetë është paguar apo kredituar.

1.4 Fitoret në lotari dhe në lojërat e fatit. Të ardhurat nga këto fitore do të raportohen në periudhën tatimore në të cilën janë pranuar ose kredituar në llogarinë e fituesit.

Shembull: Një person rregullisht luan në një institucion të lojërave të fatit. Institucioni hap një “llogari” për personin i cili mban një bilanc rrjedhës për fitoret nga lojërat e fatit dhe tërheqjet. Fitoret do të përfshihen në të ardhurat bruto kur ato të kreditohen në llogari, pavarësisht nëse personi në fakt i tërheq këto fonde nga kjo llogari apo jo.

Neni 4 Të ardhurat e Tjera

(Udhëzimi Administrativ Nr. 13/2010) "Të ardhurat e Tjera" të përmendura në nën-paragrafin 2,3 të nenit 7 të Ligjit përfshijnë të gjithan të ardhurat e tjera që nuk janë cituar në mënyrë specifike në nenin 7 të Ligjit, dhe që përfshijnë shpërblime jo- kesh në lotari p.sh. makinat, faljet e borxhit etj, të cilat e rrisin vlerën neto të tatimpaguesve. Këto të ardhura duhet që të përfshihen në të ardhurat bruto të periudhës tatimore në të cilën janë marrë. Në rastin e shpërblimeve jo- kesh të shpërblimeve të lotarive, tatimpaguesi duhet të vlerësojë mallrat e pranuara në bazë të vlerës së hapur të tregut të këtyre mallrave.

Neni 8 - Të ardhurat që përjashtohen (Ligji Nr. 03/L-161)

1. Nga tatimi në të ardhura personale përjashtohen të ardhurat në vijim:

1.1. Rrogat e pranuara nga përfaqësuesit e huaj diplomatik e konsular dhe personeli i jashtëm i Ambasadave apo Zyrave të Ndërlidhjes së shteteve të huaja në Kosovë, siç është përcaktuar në legjislacionin e aplikueshëm mbi vendosjen dhe funksionimin e zyrave ndërlidhëse dhe shërbimeve diplomatike në Kosovë. 1.2. Rrogat e pranuara nga përfaqësuesit e jashtëm, zyrtarët e jashtëm dhe punonjësit e jashtëm të organizatave ndërkombëtare qeveritare dhe organizatave joqeveritare ndërkombëtare që janë regjistruar në përputhje me legjislacionin në fuqi në Kosovë dhe kanë marrë dhe mbajtur statusin e përfitimit publik sipas legjislacionit të tillë. 1.3. Rrogat e pranuara nga përfaqësuesit e jashtëm, zyrtarët e jashtëm dhe punonjësit e jashtëm të agjencive donatore, të kontraktorëve të tyre apo të

416

fondacioneve që realizojnë ndihmën humanitare, punën e rindërtimit, administratën civile a ndihmën teknike në Kosovë; 1.4. Rrogat e pranuara nga zyrtarët e jashtëm dhe zyrtarët e punësuar vendorë të Kombeve të Bashkuara dhe të agjencive të saj të specializuara dhe Agjencia Ndërkombëtare për Energji Atomike, të cilat sipas këtij Ligji përfshijnë personelin e huaj dhe vendor të UNMIK-ut, siç saktësohet në legjislacionin lidhur me statusin, privilegjet dhe imunitetin e KFOR-it e të UNMIK-ut dhe personelit të tyre në Kosovë. Të njëjtat përjashtime vlejnë për institucionet ndërkombëtare financiare ndërqeveritare që kanë të drejtë dhe që janë të autorizuara të veprojnë në Kosovë. 1.5. Rrogat e marra nga personeli i jashtëm i KFOR-it; PCN dhe EULEX-i; 1.6. Kompensimet për dëmtimin ose shkatërrimin e pronës; 1.7. Të ardhurat nga polisat e sigurimit të jetës që paguhen si rezultat i vdekjes së personit të siguruar 1.8. Kthimin e parave ose kompensimin për trajtimin mjekësor dhe shpenzimet, duke përfshirë edhe hospitalizimin dhe mjekimin, pos rrogave të paguara gjatë periudhës së mungesës nga puna për shkak të sëmundjes ose lëndimit. 1.9. Interesi në instrumentet financiare të cilat janë të lëshuara apo garantuara nga një Autoritet Publik i Kosovës i paguar tatimpaguesve rezident apo jo rezident. 1.10. Të ardhurat e kontraktuesit primar ose nën-kontraktuesit, përveç personave vendor, që janë krijuar nga kontratat për furnizimin e mallrave dhe shërbimeve të Kombeve të Bashkuara (duke përfshirë UNMIK-un), agjencitë e specializuara të Kombeve të Bashkuara, KFOR-it dhe Agjencinë Ndërkombëtare për Energji Bërthamore, të cilët drejtpërdrejt janë të angazhuar në projekte dhe programe të organizatave të cekura më lartë. 1.11. Të ardhurat e kontraktuesit primar ose nën-kontraktuesit, përveç personave vendor, që janë krijuar nga kontratat me qeveritë e huaja, organet e tyre dhe Agjencionet, Bashkimin Evropian, Agjencionet e Specializuara të Bashkimit Evropian, Bankës Botërore, FMN-së dhe organizatat ndërkombëtare ndërqeveritare për furnizimin e mallrave dhe shërbimeve në mbështetje të projekteve dhe programeve për Kosovën. 1.12. Dividendët e marrë nga një tatimpagues rezident dhe jo rezident. 1.13. Fitimet nga lojërat e fatit, përveç fitimeve nga lotaria duke iu nënshtruar dispozitave të nenit 49 të këtij ligji. 1.14. Pagesat e pensioneve dhe asistencat sociale të paguara nga Qeveria e Kosovës. 1.15. Asetet e marra, apo vlera e aseteve te marra, si rezultat i trashëgimisë. 1.16. Shpenzimet edukative/arsimore të paguara nga një punëdhënës në interes të një punësuari me kusht që shpenzimet e tilla të jenë paguar drejtpërdrejtë në institucionin edukativo/arsimor që është i pranuar në përputhje me ligjin në fuqi të Kosovës, dhe me kusht që më tutje i punësuari të mbetet në punësim tek punëdhënësi për së paku 24 muaj pas përfundimit të edukimit/arsimit për të cilën shpenzimet janë paguar nga punëdhënësi. 1.17. Bursat e marra nga një individ për të marrë pjesë në një institucion për mësim të lartë, shkollë zanati, apo shkollë profesionale, përderisa bursa është

417

paguar drejtpërdrejtë në institucion dhe asnjë pjesë e bursës nuk është e kompenzueshme për studentin. 1.18. Shpenzimet e trajnimit të paguara nga një punëdhënës për një të punësuar për të marrë pjesë në programet zyrtare të trajnimit për marrë shkathtësitë elementare të nevojshme për të punësuarin për të kryer detyrat e caktuara apo të nevojshme për t’i dhënë shkathtësi të reja tw punësuarit që lidhen me punën përderisa shpenzimet e tilla nuk tejkalojnë 1,000 € në atë periudhë tatimore. 1.19 Shpenzime më shumë se 1,000€ në ndonjë periudhë tatimore do të konsiderohen të ardhura të tatueshme për të punësuarin dhe do t’i nënshtrohen mbajtjes në burim në përputhje me dispozitat e këtij ligji. 1.20 Shpenzimet për jetesë gjatë pjesëmarrjes në një program zyrtar trajnimi do të jenë të lejueshme deri në një maksimum të vendosur nga ministri me një akt nënligjor. 1.21 Akti nënligjor i tillë gjithashtu do të specifikojë çfarëdo lloj të shpenzimeve të trajnimit që kualifikohen për këtë lirim. Shpenzimet e trajnimit për këtë nën-paragraf nuk do të përfshijnë shumat të barabarta me pagat dhe rrogat të cilat u paguhen fillestarëve apo praktikantëve.

Neni 4 Të Ardhurat e Liruara


1. Paragrafët 1.1 deri te 1.5 të nenit 8 të Ligjit parashikojnë lirim nga Tatimi në të Ardhurat Personale për pagat e paguar apo kredituar për personelin e huaj, përfaqësuesit e huaj, zyrtarët e huaj, etj. Termi 'i huaj' përdoret për të definuar një individ i cili nuk është rezident i rregullt i Kosovës dhe i cili nuk është regjistruar në regjistrin e shtetasve që kërkohet të mbahet sipas ligjit nr. 03/L-034 "Për shtetësinë e Kosovës". 2. Paragrafi 1.4 i nenit 8 të Ligjit parashikon që lirimet nga Tatimi në të Ardhurat Personale do të zbatohen, mes tjerash, për pagat e pranuara nga zyrtarët e huaj dhe ata vendor të rekrutuar të "institucioneve financiare ndër qeveritare ndërkombëtare të pranueshme dhe të autorizuara me ligj që veprojnë në Kosovë". Ky lirim tatimor vlen vetëm për zyrtarët e institucioneve financiare ndër-qeveritare ndërkombëtare që kanë një marrëveshje zyrtare me Qeverinë e Kosovës, e cila i njeh lirimet e tilla të tatimit. 3. Për qëllimet e paragrafëve 1.10 dhe 1.11 të nenit 8 të Ligjit, shprehja "tjerë nga personi vendor" nënkupton kontraktorët e themeluar (vendosur) jashtë Kosovës që nuk janë të detyruar të regjistrohen në Ministrinë e Tregtisë dhe Industrisë në Kosovë mirëpo të cilët janë të obliguar që të njoftojnë ATK në formë të shkruar se janë duke punuar në Kosovë.

3.1 Në qoftë se kontraktori jo vendor kryen aktivitete të tjera në Kosovë, përveç atyre në lidhje me organizatat e përmendura në këta paragrafë, ai duhet të regjistrohet në Kosovë në Ministrinë e Tregtisë dhe Industrisë dhe në ATK (në këtë të fundit , ose duke aplikuar për numër fiskal ose duke caktuar përfaqësuesin fiskal i cili do të jetë i detyruar për të gjitha tatimet e kontraktonit

418

në Kosovë) dhe të ardhurat e krijuara nga këto aktivitete të tjera , përfshihen në të ardhurat bruto të tatimpaguesit. 3.2 Këta kontraktorë jo vendor, pavarësisht se a kanë aktivitete të tjera apo jo, janë gjithashtu përgjegjës (qoftë direkt apo nëpërmes të përfaqësuesit të tyre fiskal) për përmbushjen e çdo detyrim të aplikueshëm të tatimit në burim të parapara në Kapitullin IX të Ligjit.

4. Për qëllimet e paragrafit 1.11 të nenit 8 të Ligjit, shprehja "Organizatat Ndërkombëtare Ndër qeveritare" nënkupton:

4.1 Korporatën Ndërkombëtare të Financave (IFC) dhe anëtarët tjerë tëGrupit të Bankës Botërore; 4.2 Banka Ndër-Amerikane për Zhvillim (IADB); 4.3 Banka Aziatike për Zhvillim (ADB); 4.4 Banka Afrikane për Zhvillim (AFDB); 4.5 Banka Islamike për Zhvillim (IDB).

5. Paragrafi 1.18 i nenit 8 të Ligjit parasheh që shpenzimet e caktuara për trajnim, të paguara nga një punëdhënës për një të punësuar për të marr pjesë në një program zyrtar të trajnimit do të lirohen nga tatimi në të ardhurat personale nëse këto shpenzime nuk e tejkalojnë vlerën prej një mijë euro (1000 €) në një periudhë tatimore.Shpenzimet për të cilat flet ky paragraf janë shpenzime aktuale të vetë programit të trajnimit duke përjashtuar ato shpenzime që kanë ndodhur për të udhëtuar për në kursin e trajnimit dhe duke përjashtuar ato shpenzime që kanë ndodhur për jetesë gjatë kursit të trajnimit (të cilat janë mbuluar në paragrafin 1.20 të nenit 8 të ligjit). 6. Paragrafi 1.20 i nenit 8 të Ligjit parashikon se "shpenzimet për jetesë gjatë kohës së ndjekjes së një programi formal të trajnimit do të jenë të lejuara deri në një maksimum të caktuar nga Ministri në një akt nën-ligjor". Për qëllimet e këtij paragrafi, shumat maksimale te shpenzimeve të jetesës në dispozicion për lirim nga tatimi mbi të ardhurat personale do të jenë:

6.1. Në rastin e strehimit që është domosdoshmërish e nevojshme për shkak të largësisë të vendit të programit të trajnimit nga rezidenca kryesore e personit, ose për shkak të kërkesave për pjesëmarrje në programin e trajnimit:

6.1.1 strehimi brenda Kosovës 50 euro në ditë, 6.1.2 për strehim jashtë Kosovës, shumat ditore për shpenzimet për strehim të pagueshme sipas nenit 12 të Udhëzimit Administrativ të Ministrisë së Shërbimeve Publike nr.MSHP 2004/07 që lidhen nga shteti ku është bërë strehimi,

6.2 Në rastin e ushqimit: 6.2.1 programet e trajnimit brenda Kosovës 15 euro për ditë për programet ditore të trajnimit ose 25 euro për ditë për programet e trajnimit (me fjetje) 6.2.2 programet e trajnimit jashtë Kosovës, shuma ditore për shpenzimet e ushqimit të pagueshme sipas nenit 12 të Udhëzimit Administrativ të Ministrisë së Shërbimeve Publike nr. MSHP 2004/07 që mvaren nga shteti ku janë siguruar ushqimet.

6.3 Kur shpenzimet e jetesës në çdo periudhë tatimore tejkalojnë këto shuma, teprica do të konsiderohet si e ardhur e tatueshme e punonjësit dhe i nënshtrohet mbajtjes në burim në përputhje me dispozitat e Ligjit.

419

7. Paragrafi 1.21 i nenit 8 të Ligjit kërkon që llojet e shpenzimeve për trajnime të cilat kualifikohen për lirim nga tatimi mbi të ardhurat personale sipas nenit 8 do të specifikohen në një akt nën-ligjor. Ky paragraf ka të bëjë me shpenzimet e trajnimit që kualifikohen për lirim sipas paragrafit 1.18 të nenit 8 të ligjit që parashikon se lirimi vlen për "shpenzimet e trajnimit të paguara nga një punëdhënës për një të punësuar për të marrë pjesë në programet formale të trajnimit për të fituar aftësitë themelore të nevojshme për punonjësin për të kryer detyrat e përcaktuara, ose të nevojshme për të siguruar aftësitë e freskuara që janë të lidhura me punën, për të punësuarin ". Shpenzimet e trajnimit të paguara nga një punëdhënës për të marrë pjesë në programet e trajnimit për të arritur ose freskuar aftësitë që nuk janë të nevojshme për punën e të punësuarit (trajnim për shembull në një gjuhë të huaj që nuk përdoret në vend të punës) nuk do të kualifikohen për lirim. Paragrafi 1.21 i nenit 8 të ligjit më tej parashikon se shpenzimet e trajnimit që kualifikohen për lirim gjithashtu nuk do të përfshijë edhe shumat e barabarta me rrogat dhe pagat që paguhen për fillestarët ose nxënësit.

420

KREU II - TË ARDHURAT NGA PUNËSIMI

Neni 9 - Të ardhurat nga pagat (Ligji Nr. 03/L-161)

1 .Në të ardhurat bruto nga pagat përfshihen:

1.1. Rrogat e paguara në emër të një punëdhënësi për punën të cilën e kryen punonjësi sipas udhëheqjes së drejtorit ose punëdhënësit; 1.2. Bonuset, provizionet dhe format e tjera të kompensimit që një punëdhënës apo ndonjë person tjetër, në emër të punëdhënësit ua paguan punonjësve mbi dhe përtej rrogës; 1.3. Të ardhurat e fituara nga puna e përkohshme të cilën e kryen punonjësi; 1.4. Të ardhurat nga punësimi i mundshëm, siç është nënshkrimi i një bonusi të rrogës; 1.5. Premitë e sigurimit shëndetësor dhe të jetës që një punëdhënës paguan për punonjësin; 1.6. Falja e huas së punonjësit ose e obligimit të punëdhënësit; 1.7. Pagesa e shpenzimeve personale të punonjësit nga punëdhënësi dhe 1.8. Pos nëse përcaktohet ndryshe me këtë ligj, përfitimet në gjësende që një punëdhënës ia jep punonjësit që kalon shumën minimale të përcaktuar me një akt nënligjor të lëshuar nga ministri.

2. Në të ardhurat e përgjithshme nga rrogat nuk përfshihen:

2.1. Kompensimi i shpenzimeve reale të udhëtimeve të biznesit deri në shumën që duhet saktësohet me një akt nënligjor që duhet të lëshohet nga ministri; 2.2. Dëmshpërblimi për aksidentet në punë dhe 2.3. Përfitimet në mall të dhëna nga punëdhënësi për punonjësit e huaj për të lehtësuar jetesën e tyre në Kosovë, siç është banimi dhe pagesa e shkollimit. 2.4. Përfitimet në natyre në forma të shujtave të ofruara nga punëdhënësi për punëtorin duke përjashtuar kompensimin në para. 2.5. Rimbursimin, e kufizuar në më pak nga kostoja e transportimit publik apo 0.16 euro/KM, për shpenzimet e vajtje-ardhjeve për të punësuarit distanca e vajtje-ardhjeve e të cileve nga rezidenca e tyre kryesore për në vendin e rregullt të punës është më e madhe se 20 kilometra. 2.6. Përfitimet në natyrë që i jepen të punësuarave në formë të biletave të transportit publik të kufizuara në transporitimin mbi transportin e autorizuar publik nga rezidenca kryesore e të punësuarit për në vendin e rregullt të punës. Përfitimet në natyrë mund t‟u jepen të punësuarve distanca e vajtje-ardhjeve e të

421

cilëve nga rezidenca e tyre kryesore për në vendin e tyre të rregullt të punës është më e madhe se 1 kilometër. 2.7. Rimbursimi i tillë apo dhënia e përfitimeve në natyrë nuk do të konsiderohen si shpenzime të zdritshme bizesi nga ndonjë dhurues e rimbursimmit të tillë apo përfitimeve në natyre, e as nuk do të jenë të zdritshme si shpenzim të ndonjë lloji. 2.8. Ministri do të lëshojë një akt nënligjor për të përkufizuar kërkesat e raportimit që lidhen me dhënien e rimbursimit apo përfitimeve në natyrë të lejuara me nën-paragrafët 2.5 dhe 2.6.

3. Për kontributet pensionale, të ardhurat bruto do të përfshijnë:

3.1. Kontributet e dhëna nga punëdhënësi në emër të punonjësit në sistemin e kursimeve individuale pensionale, në fondin plotësues të pensionit të punëdhënësit dhe në skemën plotësuese individuale të pensioneve sipas legjislacionit mbi Trustin e Kursimeve Pensionale të Kosovës; 3.2. Kontributet e dhëna nga punonjësi në sistemin e kursimeve individuale pensionale, në fondin pensional plotësues të punëdhënësit dhe në skemën plotësuese pensionale individuale sipas legjislacionit mbi kursimet Pensionale në Kosovë.

Neni 5 Të Ardhurat nga Pagat

(Udhëzimi Administrativ Nr. 09/2010) 1. Paragrafi 1.8 i nenit 9 të Ligjit parashikon që të ardhurat bruto nga pagat do të përfshijnë "përfitime në gjërat e dhëna nga një punëdhënës për një të punësuar që tejkalojnë shumën minimale të përcaktuara në një akt nën-ligjor të nxjerrë nga Ministri". Për qëllimet e këtij paragrafi, shuma minimale e përfitimeve në gjërat, mbi të cilën shumë përfitimet e tilla do të konsiderohen si të ardhura bruto nga paga do të jetë gjashtë dhjetë e pesë (65) euro në muaj. Për shembull, nëse një i punësuar merr nga punëdhënësi kryesor përfitime në natyrë prej 90 € / muaj, shuma prej 25 euro, e cila e kalon shumën e minimumit të caktuar prej 65 euro, do të përfshihet në të ardhurat bruto nga pagat. 2. Paragrafi 2.1 i nenit 9 të Ligjit parashikon që të ardhurat bruto nga pagat nuk do të përfshijnë "rimbursimin e shpenzimeve aktuale të udhëtimit të biznesit deri në shumat që do të specifikohen në një akt nën-ligjor të nxjerrë nga Ministri". Për qëllimet e këtij paragrafi, shpenzimet e udhëtimit për biznes përfshijnë transportin, strehimin dhe ushqimin për udhëtimet afariste, por nuk përfshij shtesat për vajtje ardhje në dhe nga vendi i punës e punës. Duhet të plotësohen kushtet e mëposhtme për t'u kualifikuar për shpenzimet të udhëtimit për biznes(punë):

2.1 udhëtimi për punë duhet të ketë qenë i autorizuar me shkrim nga niveli përkatës i menaxhmentit; 2.2 qëllimi i udhëtimit të biznesit duhet të deklarohet në mënyrë të qartë; 2.3 kërkesa për udhëtim duhet t'i dorëzohet punëdhënësit në pajtim me politikat e punëdhënësit për shtesa për udhëtim; 2.4 shuma e rimbursueshme për strehim duhet të jetë brenda limitit të caktuar në dokumentin e punëdhënësit për politikat e shtesave për udhëtim. Për qëllime

422

tatimore ajo nuk duhet të jetë më e lartë se 50 euro për strehim brenda Kosovës, dhe për strehim jashtë Kosovës nuk duhet të jetë më e lartë se shuma ditore e shpenzimeve për strehim të pagueshme sipas nenit 12 të Udhëzimit Administrativ të Ministrisë së Shërbimeve Publike Nr. MSHP 2004/07 e cila mvaret nga shteti ku është siguruar strehimi, 2.5 shuma e rimbursueshme për transport brenda Kosovës duhet të jetë kostoja aktuale e transportit publik ose një shumë e arsyeshme për kilometër e paraqitur në dokumentin e punëdhënësit për politikat e shtesave për udhëtim nëse i punësuari e shfrytëzon automjetin e saj/atij. Për qëllime tatimore duhet të mos jetë më e lartë se 16 cent / kilometër. Për udhëtimet jashtë Kosovës nuk zbatohen kufizime me kusht që Fatura/bileta e transportit të jetë në dispozicion për inspektim nga Administrata Tatimore e Kosovës. 2.6 shuma e rimbursueshme për ushqim duhet të jetë shuma e caktuar për mëngjes, drekë apo darkë e paraqitur në dokumentin e punëdhënësit për politikat e shtesave për udhëtim . Për qëllime tatimore për udhëtimet brenda Kosovës nuk duhet të jetë më i lartë se 15 euro në ditë për udhëtim ditor ose 25 euro për udhëtime që kërkojnë qëndrimin gjatë natës brenda Kosovës, dhe për udhëtime jashtë Kosovës nuk duhet të jet më e lartë se shuma ditore e shpenzimeve të ushqimit e pagueshme sipas nenit 12 të Udhëzimit Administrativ të Ministrisë së Shërbime Publike me Nr. MSHP 2004/07 e cilat varet nga shteti ku është siguruar ushqimi; 2.7 shpenzimet e udhëtimit për biznes duhet të jenë plotësisht të regjistruara në librat e llogarisë së punëdhënësit; 2.8 kur rimbursimet tejkalojnë kufijtë monetar të specifikuar më lartë, teprica do të konsiderohet si e ardhur e tatueshme e punonjësit dhe i nënshtrohet mbajtjes në burim në përputhje me dispozitat e ligjit.

3. Për qëllime të paragrafëve 2.5 dhe 2.6 të nenit 9 të Ligjit duhet të plotësohen kërkesat e raportimit si në vijim:

3.1 udhëtimit shtëpi / punë të duhet të ketë qenë i autorizuar me shkrim nga ana e nivelit të menaxhmentit përkatës; 3.2 kërkesa e udhëtimit duhet t'i dorëzohet punëdhënësit në pajtim me politikat e punëdhënësit për shtesat për udhëtim; 3.3 fatura/bileta e transportit duhet të jetë në dispozicion për inspektim nga Administrata Tatimore e Kosovës; 3.4 shpenzimet e udhëtimit, duhet të jenë plotësisht të regjistruara në librat e llogarive të punëdhënësit.

423

KREU III - TE ARDHURAT NDRYSHE NGA ATO TE PUNESIMIT

Neni 10 - Të ardhurat nga aktivitetet afariste (Ligji Nr. 03/L-161)

1. Të ardhurat bruto nga veprimtaritë afariste nënkupton pranimet bruto të gjeneruara nga një person apo entitet, përveç personave juridik për qëllime të këtij ligji, të angazhuar në veprimtari të tilla. Për tatimpaguesit me të ardhura vjetore bruto me më tepër se 50,000€, apo ata të cilët zgjedhin të mbajnë libra dhe regjistrime në përputhje me nenin 33 të këtij ligji, të ardhurat duhet të raportohen në periudhën tatimore gjatë së cilës janë pranuar apo akruar (lindur). 2. Bizneset me të ardhura vjetore bruto prej 50,000€ e më pak, të cilat nuk zgjedhin të mbajnë librat dhe regjistrimet në përputhje me nenin 33 të këtij ligji, do të raportojë të ardhurat nga veprimtaritë afariste në periudhën tatimore në të cilën ato të ardhura në të vërtetë apo në mënyrë konstruktive janë pranuar. 3. Bizneset me të ardhura vjetore bruto me më shumë se 50,000€ do të raportojnë të ardhurat nga veprimtaritë afariste në periudhën tatimore në të cilën të ardhurat janë pranuar apo akruar (lindur). 4. Tatimpaguesit me të ardhura nga shitja e mallrave, të cilët e mbajnë listën e artikujve për ta llogaritur çmimin e mallrave të shitura, e shfrytëzojnë metodën FIFO (i pari që hyn brenda del i pari) ose ndonjë metode tjetër të tillë ashtu siç mund të parashtrohet në aktin nënligjor të nxjerr nga ministri. 5. Kur një metodë e regjistrimit të mallit të jetë zgjedhur, ajo metodë do të përdoret për vitin në të cilin është zgjedhur plus së paku për tri periudha tatimore shtesë. Një tatimpagues që dëshiron të ndryshojë metodën e regjistrimit të mallit pas asaj periudhe kohore duhet të kërkojë një vendim shpjegues individual nga ATK në përputhje me dispozitat e aplikueshme të Ligjit mbi Administratën Tatimore dhe Procedurat i ndryshuar me Ligjin nr. 03/L-071. 6. Tatimpaguesit e angazhuar ne kontrata dhe projekte ndërtimore afatgjata do të raportojnë të ardhurat e tatueshme nga ato kontrata dhe projekte afatgjata në mënyrën e përshkruar në një akt nënligjor që lëshohet nga ministri. 7. Të ardhurat e tatueshme nga lizingjet operuese dhe lizingjet financiare do të përcaktohen dhe raportohen në mënyrën e përshkruar në një akt nënligjor që do të lëshohet nga minsitri. Akti nënligjor do të përshkruajë lizingjet operative dhe lizingjet financiare.

Neni 5 Të Ardhurat nga Shitja e Mallrave

(Udhëzimi Administrativ Nr. 13/2010) 1. Paragrafi 4 i nenit 10 të Ligjit, mbulon metodat që tatimpaguesit mund ti përdorin për vlerësimin e inventarit të mallrave të tyre. Tatimpaguesit me të ardhura nga shitja e mallrave, të cilët mbajnë inventarin për të përcaktuar koston e mallit të shitur, përdorin FIFO (i pari-brenda -i pari-jashtë) ose të tjera metoda të lejuara sipas Standardeve të

424

Kontabilitetit të Kosovës (p.sh kostoja mesatare e ponderuar ose metoda specifike të identifikimit), me kusht që tatimpaguesit mos të ndryshojnë metodën e inventarit të tyre gjatë një periudhe tatimore. (Koment: Standardet Kosovare të Kontabilitetit po shkojnë drejt bazimit të tyre në IFRS (Standardet Ndërkombëtare të Raportimit Financiar). Meqë metoda LIFO (i fundit brenda- i pari jashtë) nuk lejohet sipas IFRS-s, në Kosovë më nuk lejohet shfrytëzimi i saj për qëllime të tatimit në të ardhura). 2. Cilado metodë që zgjedhet për përcaktimin e kostos së mallrave të shitura, ajo shfrytëzohet për vitin në të cilin është zgjedhur, plus së paku për tri vite të tjera tatimore shtesë. Tatimpaguesi i cili ka aspirata të ndryshojë këtë metodë pas asaj periudhe kohore, do të kërkojë një shpjegim individual nga ATK, që të autorizon këtë ndryshim në përputhshmëri me dispozitat e aplikueshme të Ligjit Nr. 03/L-222 mbi Administratën Tatimore dhe Procedurat dhe Udhëzimit Administrativ të nxjerr për këtë ligj.

Neni 6 Të Ardhurat nga Kontratat Afatgjate Ndërtimore

(Udhëzimi Administrativ Nr. 13/2010) 1. Paragrafi 6 i nenit 10 të Ligjit parasheh shmangien nga rregullat normale të përcaktimit të tëardhurave të tatueshme për tatimpaguesit e angazhuar në projektet dhe kontratat afat gjate ndërtimore. Për qëllim të këtij neni, kontratat ndërtimore afat gjate dhe projektet janë kontratat dhe projektet që lidhen me punën ndërtimore ku ndërtimi shtrihet më gjatë se një vit i të ardhurave. Këto kontrata përfshijnë ato për:

1.1. ndërtimin e ndërtesave, urave, pendave, shtrirjes së gypave,tuneleve dhe projektet tjera të ingjineringut civil,

1.2. aktivietet që lidhen me këto si demolimi,gërryerja,projektet e largimit të madh të dheut,

1.3. ndërtimi i gjërave të mëdha të fabrikave duke përfshirë anjjet dhe vaporat transportues, dhe

1.4. kontratat e ngajshme në fushat e lidhura p.sh kontratat për klima dhe nxemje kontratat e mëdha të vënies së rrjetës elektrike dhe rivënjes së rrjetës elektrike, renovimet e mëdha të hoteleve,shitoreve etj, kontratat e mëdha të menagjimit të ndërtimit etj.

1.5. Mirëpo këtu nuk përfshihen kontratat e shitjes dhe furnizimit gjatë kohës kur këto zakonisht mund të konsiderohen si shitje e stokut tregëtar p.sh nuk përfshijn instalimin e mobiljeve të zyrës në ndërtesën e re edhe në ato raste kur mobiljet duhet të instalohen gjatë dorëzimit.

2. Për qëllime të tatimit në të ardhurat e korporatave, tatimpaguesit e angazhuar në

kontratat dhe projektet afat gjate ndërtimore kategorizohen në tri kategori të mëdha si në vijim: 2.1. “punëkryes” – ata që e kryejn punën ndërtimore (qoftë në mënyrë direkte ose

nëpërmes të nën kontraktorëve) –ata në përgjithësi paguhen nga një “investitor” i cili paguan në mënyrë progresive për punën ndërtimore, nëpërmes të një kombinimi të pagesave të avancit, pagesave progresive dhe pagesave finale;

425

2.2. “investitorët” – ata që financojnë punën e kontratës ndërtimore dhe që paguajn “punëkryesin” për atë punë.

2.3. “punëkryes-investitor” ata që edhe e financojnë edhe e kryejnë punën e kontrats ndërtimore vetë.

3. Për qëllime të Tatimit në të Ardhurat Personale:

3.1. “punëkryesit” lejohen të shfrytëzojnë metodën e “përqindjes së kryerjes së parashikimeve të shpenzimeve” (ku të ardhurat dhe shpenzimet e raportuara bazohen në proporcionin e ndërtimit që është kryer bazohet në proprocionin që kanë shpenzimet e krijuara të kontratës për punën deri në atë datë, në krahasim me shpenzimet totale të parashikuara të kontratës.

Shembull: Shembulli në vijim ilustron një metodë të përcaktimit të fazës së kompletimit të një kontrate dhe kohëzgjatjen e njohjes së të hyrave dhe shpenzimeve të kontratës.

Një kontrator ndërtimor e ka një çmim fiks prej 250,000 euro që të ndërtoj një urë. Shuma fillestare e të hyrave të pajtuara në kontratë është 250,000 euro. Supozimi fillestar i kontraktorit për shpenzimet e kontratës është 150,000 euro. Ndërtimi i objektit do të ndodh gjatë vitit 2010 dhe 2011.

Kontraktori e përcakton fazën e kompletimit të kontratës duke e llogaritur pjesën që shpenzimet e kontratës kanë dalë për punën e kryer deri më tani duke pasur mbajtur shpenzimet totale më të fundit të kontratës. Një përmbledhje e të dhënave financiare gjatë periudhës së ndërtimit është me sa vijon:

2010 2011 Shuma fillestare e të hyrave e pajtuar në kontratë 250,000 250,000 Shpenzimet e ndodhura deri me date 90,000 150,000 Shpenzimet e kontratës për kompletimin e punës 60,000 Shpenzimet totale të vlerësuara të kontratës 150,000 150,000 Fitimi i vlerësuar 100,000 100,000 Faza e kompletimit (90,000/150,000) 60% 100% Shumat e të hyrave, shpenzimeve dhe fitimit të njohur në pasqyrën e të ardhurave në dy vitet me sa vijon:

Deri më Të njohura në Të njohura në tash vitin e kaluar vitin aktual 2010 2010

Të hyrat (250,000 x 60%) 150,000 150,000 Shpenzimet (150,000 x 60% 90,000 90,000 Fitimi 60,000 60,000

2011 Të hyrat 250,000 150,000 100,000 Shpenzimet 150,000 90,000 60,000

426

Fitimi 100,000 60,000 40,000 3.2.“investitorët” dhe “punëkryesitinvestitorët” janë të detyruar të shfrytëzojnë

metodën e “tatuarjes sipas përlogaritjes (ku të ardhurat raportohen duke u bazuar në pagesa, akruale (kur ka pranime dhe/ose ekziston e drejta për ti pranuar bazuar në kontratë),dhe shpenzimet lejohen proprocionalisht në baza të njëjta. Në situatat kur në asnjë periudhë tatimore nuk është pranuar asnjë e ardhur dhe nuk është bërë asnjë kontratë të cilat do të mundësonin të drejtën për të pranuar të ardhurat,atëhere nuk ka të ardhura për tu raportuar, dhe shpenzimet nuk do të lejohen në relacion me kontratat afat gjate ndërtimore në atë vit tatimor.

Shembull: Kontrata 2 vjeqare me të ardhurat totale të pritura të kontratës prej 200,00 euro dhe shpenzimet totale të projektit prej 150,000 euro. Fondet e pranuara në vitin e parë 100,000 euro. Shpenzimet e krijuara në vitin e parë 50,000 euro. Njohja e të ardhurave për vitin e parë do të jetë si në vijim:

Të ardhurat në vitin e parë 100,000 euro (qe përfaqësojnë 50% të të ardhurave totale të pritura të kontratës) 75,000 euro ( që janë 50% e shpenzimeve totale të pritura).

Fitimi bruto 25,000 euro.

3.3. Kur me përfundimin e kontratës ndërtimore nga “investitorët”ose “Punëkryesit/investitorët” ekzistojnë pjesë të ndërtimit që kanë mbetur të pa shitura, ku të ardhurat nga këto shitje (dhe shpenzimet e tyre përcjellëse) nuk janë njohur ende,vlera e këtyre pjesëve të pashitura do të regjistrohet si inventar i investitorit ose punëkryesit/investitorit dhe të regjistrohen në gjendjen e tyre të bilancit deri sa të ndodhë shitja.

3.4. Nuk lejohet të shfrytëzohet metoda e “Kryerjes së kontratës” (ku nuk raportohen të ardhura ose shpenzime deri në vitin në të cilin kryhet kontrata ndërtimore afat-gjate).

3.5. Drejtori i Përgjithshëm i ATK-s në të ardhmen, mund të nxjerr një shpjegim publik, dhe lejojë metoda të tjera për regjistrimin e të hyrave dhe shpenzimeve në kontratat ndërtimore afat gjate, përveq këtyre të përmendura më lartë,

3.6. Çdo tatimpagues që ka filluar kontratat ndërtimore afat gjate para datës së hyrjes në fuqi të këtij Udhëzimi Administrativ, të cilat janë llogaritur me metodë tjetër nga këto të lejuara sipas këtij paragrafi, duhet të ndryshojnë metodën e tyre dhe shfrytëzojnë ato të lejuarat sipas këtij paragrafi, në vitin tatimor në të cilin ky Udhëzim Administrativ hyn në fuqi,dhe do të bëjën një rregullim të të ardhurave të tyre të tatueshme në atë vit tatimor për të pasqyruar ndryshimin e metodës.

4. Shumë kontrata ndërtimore afatgjate dhe projekte përfshijnë ngarkimin e pagesave të kontratës së “avancit” në fillim, të cilat mund të jenë të pagueshme kur vetëm pak shpenzime kanë ndodhur ose kur nuk kanë ndodhur shpenzime. Në kësi raste taturaja e këtyre të ardhurave, duhet të përcaktohet sipas metodë që e shfrytëzon tatimpaguesi për të llogaritur të ardhurat nga këto kontrata dhe projekte. Nëse Tatimpaguesi shfrytëzon metodën e Tatimit në të ardhura kur janë përllogaritur” (investitori dhe punëkryesi/investitori) , si pagesat e “avancit”, do të jenë pjesë e të ardhurave të tatueshme

427

kur të jenë pranuar, mirëpo nëse tatimpaguesi shfrytëzon metodën “ e përqindjes së ndodhjes së shpenzimeve të parashikuara “ (punëkryesit), këto pagesa të “avancit”vetëm do të jenë pjesë e të ardhurave të tatueshme vetëm në baza të shpërndarjes sipas rrjedhjes së kontratës. 5. Është me rëndësi që të pranuarat ose përqindjet e kryerjes të pasqyrohen drejt afër fundit të viti ose në fundë të çdo viti tatimor. Tatimpaguesi që shfrytëzon metodën e “tatuarjes së të ardhurave ashtu siç përllogariten”nuk mund të shtyej vlerësimin e të ardhurave të kontratës thjesht duke u përmbajtur në mënyrë të qëllimshme nga ose duke e shtyer faturimin deri pas fundit të vitit tatimor, kur ka qenë e drejta sipas kontratës për të faturuar para fundit të vitit tatimor. 6. Pavarësisht nga paragrafet më lartë, nëse nodnjë kontratë afat gjate ndërtimore mbanë dispozitën për pagesat e mbajtjura (ku është një dispozitë për klientët që të mbajnë përqindjen e çmimit të kontratës deri sa të kaloj periudha në kontratë e mbajtjes të specifikuar), këto pagesa nuk do të jenë pjesë e të ardhurave të tatueshme derisa kontraktori ti pranojë ato ose të ketë të drejtën ti pranoj ato nga klienti. Kur këto para të mbajtura i paguhen kontraktorit aktualisht para se ato të jenë obligim, me kusht që kontraktorit të përmirësojë çdo defekt para se puna ndërtimore ti dorëzohet ose të pranohet nga klienti, ato do të trajtohen si të ardhura të tatueshme kur këto para të pranohen, përveq nëse mbahen në llogari të veqantë dhe nuk janë në dispozicion për pagesë apo shfrytëzim të përgjithshëm nga kontraktori, derisa të përfundohen punët ndërtimore, në q’rast parat nuk do të trajtohen si të ardhurat të tatueshme deri sa kontraktori të ketë të drejtën ti tërheq ose përdorë ato. 7. Kur ka transaksione këmbimi (barter) si pjesë e kontratave ndërtimore afat gjate,këto transaskione do të njihen si të ardhura ose shpenzime me vlerën e tregut në pajtueshmëri me nenin 47 të Ligjit Nr. 03/L-222 Për Administratën tatimore dhe Procedurat. Në këto situata kur vlerat e tregut nuk mund të përcaktohen ose vlerësohen në mënyrë të arsyeshme,investitori ose punëkryesi/investitori mund të aplikojnë në ATK (me evidence përkatëse të justifikueshme) për të aprovuar njohjen e këtyre të ardhurave dhe shpenzimeve nga transaskioni i kembimit (barter) në fundë të kontratës ndërtimore.

Neni 7 Të Ardhurat nga Lizingu (Udhëzimi Administrativ Nr. 13/2010)

1. Paragrafi 7 i nenit 10 të Ligjit kërkon nxjerrjen e një akti nën-ligjor për të shpjeguar se si

përcaktohen dhe raportohen të ardhurat e tatueshme nga lizingu financiar dhe operativ. 2. “Lizingu Financiar” është përcaktuar në paragrafin 1, 27 të nenit 2 të Ligjit, si “lizing që

transferon kryesisht të gjitha rreziqet dhe pagesat e rastit për pronësinë e një zëri të pronës”. Lizingu financiar duhet megjithatë të plotësojë së paku një nga këto katër kushte: 2.1. afati i lizingut të jetë më i gjatë se shtatëdhjetë e pesë për qind (75%) të jetës së

përdorimit të asetit të dhënë me lizing; 2.2. të ketë transferim të pronësisë së asetit të dhënë me lizing te Lizingmarrësi në

fund të afatit të lizingut;

428

2.3. të ekzistoj mundësia për të blerë asetin e dhënë me lizing me një “çmim të pranuar” në fund të afatit të lizingut, ose

2.4. vlera aktuale e pagesës së lizingut, e zbritur me një normë të përshtatshme të zbritjes, e tejkalon nëntëdhjetë për qind (90%) të vlerës së drejtë të tregut të asetit.

(Komenti 1: Lidhur me këto kushtet e para, ATK në përgjithësi do të pranojë jetën e dobishmërisë së asetit të dhënë me lizing sikur me qenë e njëjta jetë e dobishmërisë që ATK e lejon për qëllime të zhvlerësimit sipas këtij Ligji. Në mënyrë alternative Lizingdhënësi dhe Lizingmarrësi mund të bëjnë një vlerësim alternativ të jetës së dobishmërisë së një aseti në çdo rast të veqantë, duke u bazuar në vlerësimet e prodhuesit të pajisjes për jetën e dobishmërisë së pritur të pajisjeve të tyre, varësisht prej ndryshimeve në mirëmbajtje dhe në kushtet e punës. Në cilindo rast për shembull nëse një aset është përcaktuar se e ka jetën e dobishmërisë prej 5 vitesh dhe afati i lizingut është më i gjatë se 45 muaj (75% të kësaj jete të dobishmërisë) lizingu do të jetë lizing financiar).

(Komenti 2: Lidhur me këto kushtet e fundit,vlera aktuale e pagesës së lizingut është vlera e pagesave në datat e tyre të pagesës, të zbritura për të pasqyruar vlerën kohore të parasë.Për shembull, e njeh se pagesa prej 100 euro sot është ekuivalente me pagesën prej 105 euro për kohën prej një viti, sikur të ishte një normë e zbritjes/interesit vjetor prej 5%.Vlera aktuale prej 100 euroqë kërkohet të paguhet në periudhën prej një viti me supozimin se norma e interesit/zbritjes prej 5% është 95 euro 23 cent (= 100 euro pagesa e duhur për një vit e ndarë me 105 e cila është 100 euro nëse tani është kërkuar pagesa dhe plus 5% interes). Për pagesat e lizingut me afat prej dy vitesh,vlera aktuale e kësaj pagese do të ishte 90 euro dhe 70 cent (= pagesa e duhur prej 100 euro për periudhën prej dy vitesh e pjesëtuar me 110.25 e cila do të ishte 100 euro sikurse pagesa të ishte kërkuar tani, plus 5% interesi i shtuar për dy vite).Llogaritjet e e vlerës aktuale, duhet të bëhen për çdo pagesë të lizingut me totalin e shumës të këtyre vlerave aktuale, të krahasuara me një shumë të barabartë me 90% të vlerës së drejtë të tregut të asetit të dhënë me lizing, për të përcaktuar lizingun se a është në këto kushte lizing financiar).

3. Lizingjet Financiare janë trajtuar teknikisht si marrëveshje financiare, ku lizingmarrësi blen nga lizingdhënësi asetin e dhënë me lizing. Këto lizingje në përgjithësi trajtohen edhe për qëllime të kontabilitetit edhe për qëllime tatimore, si shitje progresive të asetit të dhënë me lizing nga Lizingdhënësi për Lizingmarrësin, ku Lizingdhënësi trajtohet se po e jep një kredi si avanc për Lizingmarrësin, të cilën Lizingmarrësi e përdor për të blerë asetin e dhënë me lizing. - Për qëllime të tatimit në të ardhurat është: 3.1. shitje progresive e asetit të dhënë me lizing me komponentin e kryegjësë të

pagesës së lizingut e cila është e tatueshme për Lizingdhënësin, 3.2. blerje e asetit të dhënë me lizing në fillim të lizingut (ku Lizingmarrësi ka të

drejtën që të kërkojë zbritjen e zhvlerësimit në lidhje me asetin e dhënë me lizing), dhe

3.3. kredi nga Lizingdhënësi për Lizingmarrësin, me komponentin e interesit të pagesës së lizingut, që është e vlerësueshme për lizingdhënësin dhe e zbritëshme për Lizingmarrësin. Nuk kërkohet që tatimi në burim në komponentin e interesit të lizingmarrësit të zbritet nga lizingmarrësi kur lizingmarrësi është institucion financiar i autorizuar nga Banka Qendrore e Kosovës.

429

Shembull: Kompania A i jep me lizing një automjet të ri Kompanisë B me lizing financiar prej katër vitesh. Sipas lizingut Kompania B është e obliguar që ti paguaj Kompanisë A pagesën e lizingut prej 48 muajsh prej 200 euro, e cila përfshin komponentin e interesit prej 20 euro.Në vitin e parë të lizingut, Lizingdhënësi do të vlerësohet me 2400 euro.(duke qenë, kryegjëja e pranuar 2160 dhe 240 interesi i pranuar gjatë lizingut.) dhe mund të kërkojnë shpenzimet e përvetësimit të asetit të marr me lizing ,të zhvlerësuar gjatë jetës së lizingut. Lizingmarrësi do të jetë në gjendje që të kërkojë zhvlerësimin në çmimin total kushtues të automjetit nga viti i parë i lizingut, dhe do të jetë në gjendje që të kërkojë komponentin e interesit (mirëpo jo komponentin e kryegjësë) si zbritje tatimore. Në vitet më të vonshme të lizingut, Lizingdhënësi do të vazhdojë që të pranojë kryegjënë dhe të ardhurat nga interesi, dhe Lizingmarrësi do të vazhdojë që të jetë në gjendje që të kërkojë zhvlerësimin dhe shpenzimet e interesit. Në fundë të periudhës së lizingut, çdo opsion i “çmimit të pranueshëm” për të blerë pagesat e bëra nga Lizingmarrësi, do të jenë të vlerësueshme për Lizingdhënësin, dhe Lizingmarrësi do të vazhdojë që të jetë në gjendje që të kërkojë zhvlerësimin mirëpo nuk do të ketë konsekuenca tjera tatimore derisa Lizingmarrësi të shes ose ta largojë në forma tjera automjetin. Nëse Lizingdhënësit i kthehet automjeti ,kjo do të trajtohet për qëllime tatimore si “shitje” e automjetit nga lizingmarrësi për Lizingdhënësin me pasoja tatimore, që varen nga shkalla e fitimit apo humbjes në “shitje” të automjetit në atë kohë.

4. “ Lizingu Operativ” në paragrafin 1.26 të nenit 2 të Ligjit, është përcaktuar si “çdo lizing që nuk është lizing financiar”. Lizingu Operativ i ngjanë marrëveshjes së dhënies me qira të asetit.- Pagesat e lizingut janë plotësisht të zbritëshme për Lizingmarrësin dhe plotësisht të tatueshme për Lizingdhënësin. Meqë lizingdhënësi është pronar i asetit që është dhënë me lizing, lizingdhënësi mund të kërkojë zbritje të zhvlerësimit në pajtueshmëri me dispozitat e zhvlerësimit të këtij Ligji.

Neni 11 - Të ardhurat nga Qiratë (Ligji Nr. 03/L-161)

1. Të ardhurat bruto nga qiratë përfshijnë:

1.1 të ardhurat e krijuara nga dhënia me qira e pasurisë së patundshme sikurse janë ndërtesat, toka ose apartamentet; 1.2 të ardhurat e krijuara nga dhënia me qira e pajisjeve, automjeteve të transportit dhe llojeve tjera të pasurisë.

2. Pavarësisht dispozitave të paragrafit 1 te këtij neni, të ardhurat e qirasë të krijuara nga personat e angazhuar në veprimtari ekonomike të dhënies me qira të pasurisë së luajtshme apo të paluajtshme për klientët, do të trajtohen si të ardhura nga aktivitetet ekonomike dhe do të tatohen si të tilla.

430

Neni 12 - Të ardhurat nga pasuria e paprekshme (Ligji Nr. 03/L-161)

Të ardhurat bruto nga pasuria e paprekshme përfshijnë të ardhurat e krijuara nga patentat, të drejtat autoriale, licencat, të drejtat ekskluzive dhe pasuritë tjera që përbëhen vetëm nga të drejtat dhe që nuk kanë formë fizike. E drejta për të shfrytëzuar pasurinë e paluajtshme është e paprekshme. Ajo e drejtë,si dhe pasuri tjetër që përbëhet vetëm nga të drejtat, por nuk ka formë fizike, me tutje do të përkufizohet me akt nënligjor që lëshohet nga ministri.

Neni 8 Të ardhurat nga Pasuria e Paprekshme


1. Për qëllime të nenit 12 të Ligjit , kategoritë e pasurive të pa prekshme të cilat përbëhen vetëm nga të drejtat që nuk kanë formë fizike janë:

1.1. Patentat, shpikjet, formulat, proceset, dizajnet, modelet, sekretet e tregëtisë dhe ofrimi i njohurive të veqanta 1.2. Të drejtat e autorit duke përfshirë të drejtat për veprat letrare, kompozimet muzikore ose artistike 1.3. Shenjat tregëtare, emrat tregëtar ose emrat e markës 1.4. Të drejtat ekskluzive, licencat ose kontratat 1.5. metodat, programet, sistemet, procedurat, fushatat, anketat, studimet, parashikimet, vlerësimet, listat e klientëve, ose të dhënat teknike 1.6. softuerat kompjuterik; dhe 1.7. të drejtat e tjera të ngjashme

2. Në lidhje me softuerët kompjuterik, licencat (si dallim nga shitjet) e të drejtave të autorit në programin kompjuterik, dhënia e të drejtës për përdorim (si dallim nga shitjet) e kopjeve të programeve që i nënshtrohen të drejtave të autorit, dhe furnizimet e njohurive për programet kompjuterike (si dallim nga furnizimet e shërbimeve për zhvillimin ose modifikimin e programeve kompjuterike) konsiderohen si e ardhur nga pasuritë e pa prekshme.

Neni 13 - Të ardhurat nga Interesi (Ligji Nr. 03/L-161)

1. Të ardhurat bruto nga interesi përfshijnë:

1.1. Interesin nga huat e dhëna për personat apo entitetet; 1.2. Interesin nga flet obligacionet ose letrat tjera me vlerë të lëshuara nga organizatat afariste; 1.3. Interesin nga llogaritë (e kursimeve) të cilat sjellin interes, e që mbahen në banka dhe në institucione të tjera financiare.

431

1.4. Të ardhurat bruto nga interesi nuk përfshijnë interesin (kamatën) nga mjetet e Trustit të Kursimeve Pensionale në Kosovë apo nga cilido fond tjetër pensional i përkufizuar sipas legjislacionit mbi kursimet pensionale në Kosovë.

Neni 14 - Të ardhurat tjera përfshirë dhuratat (Ligji Nr. 03/L-161)

1. Të ardhurat bruto përfshijnë çdo formë tjetër të të ardhurave nga çfarëdo burimi, siç janë të ardhurat nga fitoret në lotari apo të ardhurat nga faljet e borxheve, përveç atyre që janë të liruara nga tatimi në përputhje me dispozitat e këtij ligji. 2. Dhuratat në para apo gjësende të pranuara nga rezidentët përfshihen në të ardhurat tjera, nëse dhuratat e tilla tejkalojnë shumën 5.000 euro në një periudhë tatimore. 3. Dhuratat, qofshin në para apo në gjësende, të dhëna në mes bashkëshortëve apo nga një prind fëmijës së tij natyror, apo ligjërisht të adoptuar, apo nga fëmijët prindërve të tyre, janë të liruar nga të ardhurat pa marrë parasysh shumën apo vlerën e dhuratës. 4. Dhuratat e pranuara për qëllime edukative arsimore janë të liruara nga tatimi përderisa dhurata i është dhënë, në formë të pagesës së shkollimit të paguar drejtpërdrejtë, një institucioni edukativ arsimor të pranuar me ligjin publik pa marrë parasysh marrëdhënien në mes të donatorit dhe pranuesit.

432

KREU IV - SHPENZIMET AFARISTE TË LEJUESHME

Neni 15 - Dispozitat e përgjithshme të shpenzimeve (Ligji Nr. 03/L-161)

1. Në varësi të dispozitave të këtij neni, lejohen si zbritje nga të ardhurat e përgjithshme të krijuara nga pasuria e paprekshme, qiratë apo aktivitetet afariste shpenzimet e paguara ose të shkaktuara gjatë periudhës tatimore që janë tërësisht, vetëm dhe drejtpërdrejt të lidhura me aktivitetet e tilla që gjenerojnë të ardhura, përfshirë primet për sigurim shëndetësor, të paguara në interes të punëtorit dhe ato të varura që duhet të përfshihen në polisën e të punësuarit. 2. Kontributet pensionale të paguara nga një punëdhënës janë të zbritshme, të kufizuara në shumën e kontributeve pensionale që në të vërtetë janë paguar, për aq sa ato kontribute pensionale nuk tejkalojnë shumën e kontributeve pensionale të lejueshme me ligjin në fuqi. 3. Nuk lejohet zbritje për ndonjë shpenzim të akruar (rrjedhur) që lidhet me të ardhurat të cilat i nënshtrohen mbajtjes në burim (Pagave, dividendëve, interesit, të drejtave pronësore, qirave, fitoreve në lotari, etj.) veç nëse janë paguar më apo para 31 Marsit të periudhës tatimore vijuese. Çdo shpenzim që nuk lejohet me këtë nënparagraf do të jetë i zbritshëm në periudhën tatimore në të cilën në të vërtetë është paguar. 4. Bizneset me të ardhura vjetore bruto prej 50,000€ e më shumë, dhe ato biznese të cilat kanë zgjedhur të mbajnë libra dhe regjistrime siç kërkohet në nenin 33 të këtij ligji, mund të zbresin shpenzimet e lejuara e të paguara apo të akruara gjatë periudhës tatimore. 5. Nuk do të lejohet zbritje për ndonjë shpenzim derisa nuk dokumentohet ne mënyrën e kërkuar me akt nënligjor të lëshuar nga ministri. 6. Shpenzimet, përfshirë shpenzimet e zhvlerësimit, që lidhen me lizingjet operative dhe lizingjet financiare do të raportohen në mënyrën e përshkruar në një akt nënligjor që do të lëshohet nga ministri.

Neni 6 Zbritja e Shpenzimeve

(Udhëzimi Administrativ Nr. 09/2010) Paragrafi 3 i nenit 15 të Ligjit parasheh se nuk do të lejohen zbritje për çdo shpenzim të përllogaritur për të ardhurat të cilat i nënshtrohen mbajtjes së tatimit në burim përveç nëse ky shpenzim është paguar më ose para 31 Marsit të vitit vijues: Shembull: Një ndërmarrje personale e biznesit që e ka qarkullimin prej më shumë se 50.000 euro (pra llogarisin për tatim në të ardhura në baza “reale”) i jep me qira lokalet e saj .Në fund të vitit 2010 i ka borxh qiradhënësit 3000 euro për 3 muaj qira deri më 31 dhjetor 2010. Nëse

433

qiradhënësi qiradhënien nuk e ka biznes,atëherë qiradhënësi mundë të regjistrojë vetëm të ardhurat nga qiraja kur janë pranuar ato,dhe paguesit e qirasë mundë të kërkojnë shpenzimet e qirasë vetëm kur të jetë paguar qiraja- në këtë rast neni 15 nuk aplikohet meqë ai aplikohet vetëm lidhur me shpenzimet e përllogaritura. Nëse qiradhënësi e ka biznes qiranë dhe mundë të kërkojnë të ardhurat nga qiraja në baza aktuale, atëherë paguesi i qirasë gjithashtu mundë të kërkojë shpenzimet e qirasë në baza aktuale. Nëse qiraja e përllogaritur paguhet më ose para 31 Marsit 2011, do të lejohet zbritja e kërkuar e shpenzimeve të qirasë në periudhën tatimore 2010 për tre muajt e fundit. Mirëpo nëse kjo qira nuk është paguar deri më 31 mars 2011 atëherë ndërmarrja personale e biznesit nuk do të jetë në gjendje që të kërkojë qiranë e përllogaritur në periudhën tatimore 2010. Kjo qira do të jetë në gjendje të kërkohet vetëm si shpenzim në periudhën tatimore (2011 ose më vonë) kur qiraja është paguar në të vërtetë.

Neni 10 Shpenzimet e Lejuara

(Udhëzimi Administrativ Nr. 13/2010) 1. Paragrafi 5 i nenit 15 të Ligjit parasheh që në mënyrë që shpenzimet të lejohen si zbritje, të gjitha shpenzimet duhet të jenë plotësisht të dokumentuara për inspektim me dokumente të tilla në dispozicion, me kërkesën nga Administrata Tatimore. Kërkesat për dokumentacionin për shpenzimet e lejueshme janë paraqitur në nenin 23 të Udhëzimit Administrativ Nr. 15 /2010 Për Zbatimin e Ligjit Nr. 03/L -222 mbi Administratën Tatimore dhe Procedurat. 2. Paragrafi 6 i nenit 15 të Ligjit I referohet shpenzimeve në lidhje me Lizingun Operativ dhe financiar. Shpenzimet e tilla do të jenë të zbritshme duke u bazuar në atë që është paraqitur në nenin 7 të këtij Udhëzimi Administrativ.

Neni 16 - Shpenzimet e reprezentacionit (Ligji Nr. 03/L-161)

Shpenzimet e ndodhura të reprezentacionit do të jenë të kufizuara në 50% të shumës së faturuar për zbavitje afariste. Shuma maksimale e të gjitha shpenzimeve të reprezentacionit nuk do të tejkalojë 2% të të ardhurave bruto vjetore.

Neni 11

Shpenzimet e Reprezentacionit (Udhëzimi Administrativ Nr. 13/2010)

1. Neni 16 i Ligjit parasheh zbritje për shpenzimet e përfaqësimit mirëpo i kufizon deri në 50% të shumës së faturuar për zbavitje të biznesit. Kjo zbritje dhe kufizimi i saj vlen për shpenzimet e binzesit për zbavitje. Shpenzimet e biznesit për përfaqësim sikurse këto për

434

publicitet, reklamim dhe për promovim dhe përfaqësim të produkteve pa elemente të zbavitjes, ndryshe nga ato të rastësishme,do të jenë plotëisht të zbritshme sipas dispozitës së zbritjes së shpenzimeve të përgjithshme të biznesit. 2. Në mënyrë që të lejohet çdo zbritje për shpenzimet e përfaqësimit sipas nenit 16 duhet të aplikohet njëra nga si në vijim:

2.1. shpenzimet të kenë ndodhur kryesisht për biznes 2.2. zbavitja është për një klient apo furnizues ekzistues apo të mundshëm 2.3. rrethanat e bëjnë të nevojshme që të diskutohet biznesi sëbashku me zbavitjen, si dreka e biznesit ku qëllimi kryesor është për biznes. 2.4. Të punësuarit janë zbavitur për të mbajtur disponimin e mirë të stafit në ngjarjet si ahengjet dhe rastet e pensionimit.

3. Zbritja për shpenzimet e zbavitjes sipas nenit 16 aplikohet për zbavitjen për biznes. Shpenzimet e zbavitjeve private nuk janë të zbritëshme, p.sh drekat në restorane me shokë, ose kur aspekti i biznesit apo profesional është i rastësishëm. 4. Zbritja për shpenzimet e zbavitjes sipas nenit 16 aplikohet për shumat e faturuara. Në mënyrë që të lejohet zbritja,duhet të ekzistojë një faturë që mbulon shpenzimet e zbavitjes.Tatimpaguesit duhet të jenë në gjendje që të dëshmojnë kërkesën për këto shpenzime duke qenë në gjendje, kur të kërkohet nga ATK , të sigurojnë detajet si në vijim:

4.1. datën kur kanë ndodhur shpenzimet; 4.2. emrat e personave që janë zbavitur; 4.3. binzesin që e kanë përfaqësuar këta persona; 4.4. pozitën që e kanë këta persona në këto biznese;dhe 4.5. arsyet për zbavitje.

5. Shpenzimet e reprezentacionit sipas nenit 16 janë të zbritshme 50% deri në shumën e barabartë me 2% të të ardhurave vjetore bruto. Shprehja “të ardhurat vjetore bruto '' në atë Nen nënkupton të gjitha të ardhurat që kanë lindur gjatë periudhës tatimore nga burimet brenda në Kosovë, dhe kjo, përfshin të ardhurat nga veprimtaria e biznesit, të ardhurat nga përdorimi i pasurisë së paluajtshme të luajtshme ose të paprekshme , të ardhurat nga interesi, të ardhurat nga dividentat , fitimi nga shitja e letrave me vlerë ose pasurisë së paluajtshme dhe çdo e ardhur tjetër pavarësisht se a i nënshtrohet tatimit në të ardhura apo jo.

Neni 17 - Shpenzimet e Borxhit të keq (Ligji Nr. 03/L-161)

1. Një borxh i keq konsiderohet shpenzim nëse i plotëson kushtet vijuese: 1.1. Shuma që korrespondon me borxhin më herët është përfshirë në të ardhura; 1.2. Borxhi është fshirë (çregjistruar) në librat e tatimpaguesit si i padobishëm për qëllime kontabiliteti; 1.3. Nuk ka kontest mbi vlefshmërinë juridike te borxhit; 1.4. Borxhit i kanë kaluar së paku 6 muaj nga afati;

435

1.5. Ka evidencë të mjaftueshme se janë bërë përpjekje substanciale për të vjelë borxhin, përfshirë çdo veprim te aplikueshëm për të maksimalizuar vjeljen e borxhit sikurse janë:

1.5.1. Tatimpaguesi ka thyer (balancuar) çdo borxh te pakontestueshëm kundrejt borxhit të keq; 1.5.2. Korrespodenca dhe kontaktet në përpjekje për të vjelë borxhin; 1.5.3. Veprimi juridik është konsideruar si joekonomik për arsye të dokumentuara, apo veprimi juridik ka qenë i pasuksesshëm, ose 1.5.4. Kërkesa është dorëzuar mbi mjetet e falimentimit/likuidimit nëse është e aplikueshme dhe shuma që do të merret është përcaktuar në mënyrë të arsyeshme nga administratori/përmbaruesi. Përderisa ato para që janë marrë nga falimentimi, janë aplikuar në borxhin e pashlyer. 2. Zbritjet e borxhit të keq janë të kufizuara në pjesën e pambuluar të borxhit. Çdo borxh i keq i zbritur si një shpenzim dhe mandej më pastaj është vjelë do të përfshihet në të ardhurat e kohës së vjeljes.

3. Nuk lejohet asnjë zbritje e borxhit te keq për borxhet ndërmjet palëve te lidhura. 4. Ministri lëshon një akt nënligjor për te përshkruar kërkesat për zbritjen e borxhit te keq sikur që është paraparë me këtë nen.

Neni 12 Borxhet e Këqija


1. Nën-paragrafi 1.2 i nenit 17 të Ligjit kërkon që borxhet e këqija të "shlyhen". Në kontabilitet termi "shlyhen" nënkupton një rregullim që bëhet në librat e tatimpaguesve për të reflektuar uljen e vlerës së llogarive të arkëtueshme (zakonisht me anë të një llogarie, Dispozitat për Borxhet e këqia). Shuma e përfshirë në dispozitat për llogari të borxhit të keq bazohet në të dhënat historike, dhe kur shuma e përkohshme të zbritet nga llogaria e llogarisë së arkëtueshme, jep një perspektivë më të mirë të të ardhurave që një tatimpagues mund të pret për ti marrë nga llogaria e tij e arkëtueshme. Megjithatë, për qëllime tatimore, shpenzimet për borxhet e këqija nuk mund të kërkohen duke u bazuar në llogarinë e përkohshme. Duhet të bëhet një rregullim në librat e tatimpaguesit, për të pasqyruar shpenzimet aktuale të borxhit të keq të bazuara në ato borxhe të veçanta që i plotësojnë kushtet për të qenë shpenzim (dmth, një borxh duhet të jetë gjashtë muaj i vjetër, duhet të ketë prova të mjaftueshme të përpjekjeve të konsiderueshme të pasuksesshme për të mbledh borxhin, etj). Nuk ka asnjë shpresë që tatimpaguesit duhet të heqin dorë nga çdo përpjekje në të ardhmen për të mbledhur borxhin. Siç është paraparë në paragrafin 2 të nenit 17 të Ligjit, çdo borxh i keq që është zbritur si shpenzim, dhe që është mbledhur më vonë do të përfshihet në të ardhurat në periudhën tatimore në të cilën është bërë mbledhja. 2. Në lidhje me nën-paragrafin 1,5 të nenit 17 të Ligjit "dëshmi adekuate" përfshinë si në vijim:

2.1. vendimin përfundimtar të gjykatës kompetente që vërteton se borxhi është i pambledhshëm; 2.2. aty ku veprimet ligjore nuk do të jenë me kosto efektive, evidenca me shkrim qoftë e

436

vendimit për të trajtuar një borxh specifik si borxh të keq pa ndërmarrë veprime ligjore për shkak të asaj arsyeje apo më në përgjithësi një politikë interne e cila trajton lloje të caktuara të borxheve si të këqia pa ndërmarrë veprime ligjore për shkak të asaj arsyeje, në të dyja rastet me kusht që ATK është e kënaqur se pragu i përdorur në përcaktimin nëse veprimet ligjore janë me kosto efektive apo jo, është i arsyeshmë për rrethanat. 2.3. aty ku veprimet ligjore nuk janë të mundëshme,evidenca me shkrim qoftë e vendimit për të trajtuar borxhin specifik si të keq pa ndërmarrjen e veprimeve ligjore për shkak të kësaj arsye,ose më në përgjithësi një politikë interne e cila trajton disa lloje të caktuara të borxheve si të këqia pa ndërmarrjen e veprimeve ligjore për shkak të kësaj arsyeje. 2.4. certifikata e policisë ose agjencioneve tjera të zbatimit të ligjit, që dëshmon se tatimpaguesi borxhli nuk mund të gjindet 2.5. certifikata e Zyrës Civile që dëshmon se tatimpaguesi ka vdekur, dhe 2.6. çdo dokument tjetër zyrtar që mbështet krijimin e dispozites për borxhin e keq.

Neni 18 - Shpenzimet afariste të udhëtimit (Ligji Nr. 03/L-161)

1. Shpenzimet afariste të udhëtimit përfshijnë transportimin, shpenzimet e llojllojshme të udhëtimit për të punësuarin (sikurse janë shpenzimet ditore) akomodimi dhe shujtat për udhëtime afariste por nuk do të përfshijë kompensimin për vajtje-ardhje në vendin e punës. 2. Shpenzimet për udhëtim, shujta, akomodim, dhe shpërngulja kufizohen në shumat që duhet të saktësohen me akt nënligjor që duhet të lëshohet nga ministri.

Neni 7 Zbritja e Shpenzimeve të Udhëtimit për Punë

(Udhëzimi Administrativ Nr. 09/2010) Paragrafi 2 i nenit 18 të këtij Ligji i referohet limiteve të zbritjeve në dispozicion për shpenzimet e udhëtimit.Limitet që do të aplikohen janë të njëjta sikurse ato që janë paraqitur në paragrafin 2 të Nenit 5 të Këtij Udhëzimi Administrativ.

Neni 19 - Pagesat për personat e lidhur (Ligji Nr. 03/L-161)

1. Kompensimi ose pagat e paguara për personin e lidhur lejohen si shpenzime në shumën e barabartë me pagën aktuale minimale apo me vlerën e hapur te tregut.

437

2. Interesi, qiraja dhe shpenzimet tjera që i paguhen personave të lidhur lejohen si shpenzime në shumën e barabartë me pagën aktuale minimale apo me vlerën e hapur te tregut.

Neni 13 Pagesat për Personat e Lidhur


Neni 19 i Ligjit siguron që kompensimi, pagat, interesi, qiraja dhe shpenzimet tjera të paguara për personat e lidhur lejohen si zbritje në një shumë të barabartë me atë më të voglën të paguar dhe vlerën e hapur përkatëse të tregut. Shembulli 1: I biri i pronarit të një ndërmarrje te biznesit personal është i punësuar nga ndërmarrja si shofer dhe paguhet 2.000 € / muaj. Vlera e tregut për shërbimet e vozitësit është 400 €. Kjo është shuma që do të lejohet si zbritje meqë shoferi dhe ndërmarrja janë persona të lidhur. Shembulli 2: Ndërmarrja personale e biznesit A dhe B janë në pronësi të të njëjtit individ dhe A jep me qira një depo B-s për 1,000 euro / muaj. Vlera e tregut për një shërbim të tillë me qira është 1.800 €. Vetëm 1.000 € do të lejohen si shpenzim i zbritshëm meqë A dhe B janë persona të lidhur.

Neni 20 - Zhvlerësimi (Ligji Nr. 03/L-161)

1. Shpenzimet për pronën e prekshme përveç shpenzimeve për tokën, veprat artistike dhe pronën tjetër e cila nuk konsumohet që i posedon tatimpaguesi dhe që shfrytëzohen për veprimtarinë ekonomike të tatimpaguesit kompensohen me kalimin e kohës përmes zbritjeve të zhvlerësimit në mënyrën e përcaktuar me këtë nen. 2. Shpenzimet për përmirësimin e pronave me qira të cilat përdoren për veprimtari ekonomike të tatimpaguesit kompensohen përmes zbritjeve të zhvlerësimit të llogaritura me metodën lineare për periodën e kohëzgjatjes së qirasë. 3. E gjithë prona materiale e tatimpaguesit që i nënshtrohet zhvlerësimit sipas këtij nën neni, caktohet në njërën prej kategorive vijuese:

3.1. Kategoria 1: Ndërtesat dhe strukturat tjera ndërtimore; 3.2. Kategoria 2: Automobilat dhe kamionët e lehtë, mjetet e rënda për transport,

pajisjet për bartje të dheut, buldozerët, gërmuesit e dheut dhe mjetet tjera të rënda, kompjuterët, pjesët shtesë për kompjuterë dhe pajisjet tjera për përpunimin e të dhënave,

438

mobilet dhe pajisjet për zyra, instrumentet, gjërat e ndryshme dhe pajisjet tjera shtesë; dhe bagëtitë te shfrytëzuara për prodhim ose për mbarështim;

3.3. Kategoria 3: Uzinat dhe makineria; inventari i hekurudhës dhe lokomotivat që shfrytëzohen për transportin hekurudhor; aeroplanët; anijet dhe bimët shumë vjeçare dhe shkurret e shfrytëzuara për vreshtari ose për prodhimin e frutave si p.sh. mollët, dardha, arrat, boronicat dhe te tjera ; dhe të gjitha asetet e trupëzuara që nuk janë përfshirë në kategorinë 1 apo kategorinë 2.

4. Shuma e lejuar si zbritje për zhvlerësim në periudhën tatimore përcaktohet duke aplikuar përqindjet e mëposhtme në mënyrë individuale të pronës së prekshme individuale sipas metodës lineare në fund të periudhës tatimore sipas kategorisë si cilës i përkasin asetet:

4.1. Kategoria 1: pesë për qind (5%); 4.2. Kategoria 2: njëzet për qind (20%) dhe 4.3. Kategoria 3: dhjetë për qind (10%).

5. Sipas këtij neni, një pasuri së pari duhet të merret parasysh kur vihet për herë të parë në shërbim. 6. Shuma fillestare që zhvlerësohet është çmimi i blerjes apo, në mungesë të çmimit të blerjes, çmimi i kostos. Shuma fillestare përfshin:

6.1. detyrimet tatimore, ngarkesat dhe taksat, dhe 6.2. shpenzimet e rastit sikurse janë provizioni, paketimi, montimi, transporti dhe shpenzimet e sigurimit të ngarkuara nga furnizuesi.

7. Zhvlerësimi individual i pasurisë të Kategorisë 2 dhe Kategorisë 3 do të zbatohet vetëm për ato pasuri të cilat janë marrë në apo pas datës së hyrjes në fuqi të këtij ligji. 8. Blerja e një pasurie për çmimin prej 1,000 euro ose me pak do të lejohet si një shpenzim rrjedhës. 9. Mjetet kapitale të cilat janë blerë dhe ka filluar zhvlerësimi i tyre sipas metodës grupore para hyrjes në fuqi të këtij ligji, do të vazhdojnë të zhvlerësohen sipas legjislacionit paraprak derisa vlera e grupit të bëhet zero. 10. Asetet (pasuria) e prekshme me çmim të blerjes prej më shumë se 1,000 euro dhe më pak se 3,000 euro, të siguruara pas datës në të cilën ky ligj hyn në fuqi, do të vendoset në një grup të vetëm të aseteve dhe do të zhvlerësohet me shkallën 20% të vlerës së aseteve në grup, pa marrë parasysh në cilën kategori të aseteve do të vendosej sipas dispozitave të paragrafit tre të këtij neni. Kur asetet kualifikuese janë blerë, çmimi i tyre i blerjes do të shtohet në vlerën e grupit. Kur asetet të jenë shitur nga grupi, çmimi i blerjes së asetit të shitur do të raportohet si e ardhur e zakonshme afariste në vitin në të cilin aseti është shitur, por vlera e grupit nuk do të ulet si rezultat i shitjes.

Neni 14 Zhvlerësimi

(Udhëzimi Administrativ Nr. 13/2010) 1. Shprehja në paragrafin 1 të nenit 20 të Ligjit "në pronësi të tatimpaguesit” nënkupton se vetëm pronari i pasurive të prekshme, i cili e bart rrezikun e shterrjes, dëmtimit apo vjetërimit (amortizimit) të mjeteve, ka të drejtë të zbres shpenzimet e zhvlerësimit. Nuk

439

lejohet zbritja e zhvlerësimit për qiramarrësin e aseteve përveç nëse është përcaktuar në marrëveshjen e qirasë se përfshihet Lizingu Financiar dhe të drejtat e pronësisë kalojnë nga qiradhënësi mbi qiramarrësin përmes pagesave periodike. 2. Sipas paragrafit 2 të nenit 20 të Ligjit, shpenzimet për përmirësime të qirasë mbulohen përmes zbritjeve të zhvlerësimit duke përdorur metodën lineare të bazuar në kohëzgjatjen e qirasë. Në rastin e kohëzgjatjeve pa kufizim të qirasë, ose kur kohëzgjatja e qirasë zgjatet shpesh, qiramarrësi, sipas gjykimit të tij ose të saj më të mirë, dhe bazuar në rregullat e kontabilitetit dhe praktikat më të mira, do të përcaktoj kohëzgjatjen e qirasë, dhe do ta përdor atë si emërues për llogaritjen e shpenzimeve vjetore të përmirësimit për zhvlerësim. 3. Paragrafi 4 i nenit 20 të Ligjit parashikon që për zhvlerësim të përdoret Metoda Lineare. Duke pasur parasysh normat e zhvlerësimit për secilën kategori të aseteve (siç kategorizohen në paragrafin 3 të nenit 20), kjo do të thotë se Kategoria 1 e aseteve të reja (norma e zhvlerësimit 5%) do të zhvlerësohet në shuma të barabarta gjatë 20 periudhave tatimore, Kategoria 2 e aseteve të reja (Shkalla e zhvlerësimit 20%) do të zhvlerësohen në shuma të barabarta gjatë 5 periudhave tatimore, dhe Kategoria 3 e aseteve të reja (norma e zhvlerësimit 10%) do të zhvlerësohet në shuma të barabarta gjatë 10 periudhave tatimore. Shembull: Supozojmë se Ndërmarrja Personale e Biznesit X në fillim të periudhës tatimore 2010 e blen një ndërtesë prej 1.000.000 €, e cila i përket Kategoris 1 të aseteve të zhvlerësueshme (e cila lejon zhvlerësimin prej 5% të vlerës së secilit aset në fund të periudhës tatimore). Metoda lineare funksionon si vijon: Periudha Bilanci Shtesat Amortizimi Bilanci tatimore i hapjes i mbylljes 2010 100,000,0 - 50,000 950,000 2011 950,000 - 50,000 900,000 2012 900,000 - 50,000 850,000 .. . .. . 2029 50,000 - 50,000 4. Paragrafi 5 i nenit 20 të Ligjit parasheh që asetet së pari duhet të merren parasysh për qëllime të zhvlerësimit vetëm kur ato janë të vendosura në shërbim. Nuk lejohet zbritje për zhvlerësim nëse një aset nuk është vënë në shërbim dhe në qoftë se nuk i shërben qëllimit të aktivitetit ekonomik. Zhvlerësimi i vitit të plotë mund të kërkohet në lidhje me asetet që janë vënë në shërbim gjatë gjashtë muajve të parë të një viti, por vetëm zhvlerësimi i gjysmës së vitit mund të kërkohet në lidhje me asetet e vëna në shërbim në gjashtë muajt e fundit të një viti. Në të dy rastet zhvlerësimi i plotë për vitin mund të kërkohet në vitet vijuese deri në, mirëpo duke mos e përfshirë vitin në të cilin është shitur aseti ose është sistemuar në ndonjë mënyrë tjetër – në vitin e shitjes ose të sistemimit, fitimi ose humbja në shitje mund të njihet bazuar në krahasimin ndërmjet çmimit të shitjes/sistemimit dhe vlerës kontabël të asetit në fillim të vitit të shitjes/sistemimit. Shembull: Ndërmarrja personale e biznesit X blen dy makina gjatë viti 2010, secili për 5000 €, por e para është blerë më 15 prill 2010 dhe i dyti më 20 shtator 2010. Zhvlerësimi i kërkueshëm në periudhën tatimore 2010 në lidhje me makinën e parë do të jetë e drejta për vitin e plotë

440

prej 1,000 euro (20%), ndërsa për makinën e dytë është i kërkueshëm vetëm zhvlerësimi i gjysmës së vitit (500 €) . Të dy makinat do të kenë të drejtën të kërkojnë zhvlerësimin për vitin e plotë nga 2011 e tutje( me përjashtim se makina e dytë do të merr vetëm zhvlerësimin për gjysmën e vitit në periudhën e saj finale të zhvlerësimit-gjysmën e parë të vitit 2015). 5. Paragrafi 7 i nenit 20 të Ligjit parasheh që asetet e Kategorise 2 dhe 3 (siç janë kategorizuar në paragrafin 3 të nenit 20) do të zhvlerësohen individualisht duke përdorur metodën lineare nëse janë blerë pas datës së hyrjes në fuqi të Ligjit. Për asrye praktike kjo vlen për të asetet që janë blerë më ose pas 1 janarit 2010. Paragrafi 9 i Nenit 20 parashikon që asetet në këto kategori të cilat janë blerë para kësaj date dhe janë zhvlerësuar sipas metodës së grupit, do të vazhdojnë të zhvlerësohen sipas kësaj metode deri sa vlera e grupit të arrijë në zero. Shembull: Të supozojmë se Ndërmarrja personale e biznesit X në fillim të periudhës tatimore 2010 posedon asetet vijuese që i përkasin Kategorisë 2: 10 kompjutera - 1.000 € secili; 2 fotokopjuese - 4.000 € secila; 2 automobila – 10,000 € secili. Në gjysmën e parë të periudhës tatimore 2010 kompania blen një tjetër fotokopjuese për 5.000 €. Asetet e fillimit të Kategorisë 2 të cilat kanë një bilanc të hapjes në grup prej 38.000 € do të zhvlerësohen duke shfrytëzuar metodën lineare prej 20% për vit deri sa vlera e grupit të arrijë në zero Fotokopjuesi i blerë në vitin 2010 për 5.000 € do të zhvlerësohet në mënyrë individuale duke përdorur metodën lineare me shkallën prej 20% (1.000 €) për vit. 6. Paragrafët 8 dhe 10 të nenit 20 të Ligjit parashohin rregulla të veçanta për asetet e reja me çmim të blerjes deri në 3.000 €. Asetet me çmim të blerjes prej 1,000 euro ose më pak mund të jenë shpenzime të plota në periudhën tatimore në të cilën ato janë blerë dhe janë vënë në shërbim. Asetet me një çmim të blerjes prej 1000 deri 3.000 € duhet të regjistrohen në një grup të ri (në vend që të zhvlerësohen individualisht si Kategoria 1, 2 ose 3 e aseteve) të cilat do të zhvlerësohen në bazë të metodës lineare duke përdorur shkallën prej 20%. Nëse blihen asete shtesë me çmimin prej 1.000 deri në 3.000 € , çmimi i tyre i blerjes do ti shtohet vlerës së grupit. Nëse këto asete shiten nga grupi, çmimi i blerjes së asetit të shitur do të raportohet si të ardhura të zakonshme afariste në periudhën tatimore në të cilën është shitur aseti, por vlera e grupit nuk do të ulet si rezultat i shitjes. Shembull: Të supozojmë se Ndërmarrja personale e biznesit X blen një kompjuter në fillim të vitit 2010 prej 2000 € dhe një artikull të fabrikës dhe të makinerisë në fillim të viti 2011 prej 2.400 €. Në vitin 2012 ajo e shet kompjuterin për 1.000 €. Secila nga këto asete i plotëson kriteret për t'u përfshirë në grup, autorizuar sipas paragrafit 10 të nenit 15. Llogaria e grupit do të veprojë si vijon: Periudha Bilanci Shtesat Reduktimi Zhvlerësimi Bilanci tatimore i hapjes i mbylljes 2010 2000 - 400 1600 2011 1600 2400 800 3200 2012 3200 - 640 2560

441

Për periudhën tatimore 2012, 2000 € (çmimi i blerjes së kompjuterit), do të përfshihen në të ardhurat e tatueshme, por nuk do të bëhen rregullime në llogarinë e grupit, e cila do të vazhdojë të aplikojë 20% të zhvlerësimit të aplikuara në bilancin e hapjes së grupit, plus çdo shtesë në çdo periudhe tatimore.

Neni 21 - Zhvlerësimi i bagëtive (Ligji Nr. 03/L-161)

Zhvlerësimi i bagëtisë është i lejuar vetëm për kafshët e tilla nëse janë përdorë gjatë rrjedhës së veprimtarisë ekonomike. Kafshët të cilat rrisin pasardhësit vetëm për përdorim personal apo kafshë qumështore të përdorura vetëm për përdorim personal nuk i nënshtrohet zhvlerësimit.

Neni 15 Zhvlerësimi i Bagëtisë


1. Paragrafi 3.2 i nenit 20 dhe nenit 21 të Ligjit lejon zbritjen e zhvlerësimit për bagëtinë që shfrytëzohet në aktivitet ekonomik për reproduktim ose mbarështim. Kjo zbritje nuk vlen për:

1.1. bagëtinë e rritur nga tatimpaguesi- në këto raste nuk ka bazë zhvlerësimi meqë kostoja e rritjes së kësaj bagëtie veq është zbritur. 1.2. bagëtinë e blerë për rishitje- në këto raste kjo bagëti do të regjistrohet si pjesë e inventarittë tatimpaguesit dhe zbritjet e lejuara si pjesë e llogaritjeve të “kostos së mallrave të shitura” (p.sh zbritja lejohet për çdo vit për inventarin hyrës, plus blerjet pa inventarin e mbylljes. 1.3. bagëtinë që nuk është blerë për rishitje, e cila e ka koston e blerjes prej 1000 euro ose më pak- kjo bagëti është e mundur të kërkohet si shpenzim rrjedhës në vitin e blerjes sipas paragrafit 8 të nenit 20 të Ligjit; 1.4. bagëtinë që nuk është blerë për rishitje e cila e ka çmimin e blerjes ndërmjet 1000 dhe 3000 euro e cila është blerë me 1 janar ose pas 1 janarit 2010 – zbritjet e zhvlerësimit për këtë bagëti janë të lejueshme si pjesë e grupit të aseteve të parapara në paragrafin 10 të nenit 20 të Ligjit; 1.5. duke pasur parasysh si më lartë, zbritja e zhvlerësimit e lejuar sipas paragrafit 3,2 të nenit 20, dhe sipas nenit 21, në praktikë do të jetë e kufizuar për bagëti me vlerë të lartë, normalisht për ato me racë të qmuar. Në këto raste, zbritja e lejueshme e zhvlerësimit,sikur me kategorinë tjetër të aseteve 2 është 20% e çmimit të blerjes për vit në baza lineare.

442

Neni 22 - Zbritjet e posaçme për pasuritë e reja (Ligji Nr. 03/L-161)

1. Nëse një tatimpagues blen linjat prodhuese për uzina dhe makineria, inventari i hekurudhës dhe lokomotivat që shfrytëzohen për transportin hekurudhor, aeroplanë, anijet, mjetet e rënda për transport, pajisjet për bartje të dheut, buldozerët, gërmuesit e dheut dhe mjetet tjera të rënda për qëllimet e veprimtarisë ekonomike të tatimpaguesit ndërmjet 1 Janarit 2010 dhe 31 Dhjetorit 2012, lejohet një zbritje e veçantë prej dhjetë për qind (10%) të çmimit të përvetësimit të pasurisë në vitin në të cilin pasuria është vënë për herë të parë në shërbim. 2. Kjo zbritje bëhet përveç zbritjes normale të zhvlerësimin të lejueshëm. 3. Zbritja lejohet vetëm nëse pasuria është e re ose është vënë për herë të parë në shërbim në Kosovë. Zbritja nuk lejohet nëse pasuria është bartur nga një biznes ekzistues ose një biznes i mëparshëm në Kosovë. 4. Zbritjet tjera të posaçme mund të jepen vetëm nëse parashihen me ligj të veçantë.

Neni 16 Zbritjet e Posaçme për Asetet e Reja

(Udhëzimi Administrativ Nr. 13/2010) Paragrafi 1 i nenit 22 i Ligjit parasheh që fabrika dhe makinerit, inventari i hekurudhës dhe lokomotivat që shfrytëzohen për transportin hekurudhor, aeroplanët, anijet, mjetet e rënda të transportit, pajisjet për bartje të dheut, buldozerët, gërmuesit e dheut dhe mjetet tjera të rënda të reja të blera në vend ose të importuara për herë të parë në Kosovë prej 1 janarit 2010 dhe 31 dhjetorit 2012, do të përfitojnë nga një zbritje e veçantë prej 10% përveç zbritjes normale të zhvlerësimit të lejueshëm. Shembull: Të supozojmë se Ndërmarrja personale e biznesit X ka një bilanc të hapjes të Kategorisë 3 për periudhën tatimore 2010 prej 160,000 €. Gjatë gjysmës së parë të vitit biznesi importon nga Gjermania një automjet të rëndë transportues të ri prej 40.000 €. Zbritja e zhvlerësimit për këtë periudhë tatimore do të ketë tre komponente: 1. zhvlerësimin e makinës së re si një aset individual: vlerë 40.000 x 10% = 4.000 €; 2. zhvlerësimi i grupit të kategorisë 3 të aseteve në dorë në fillim të periudhës tatimore 2010: 160.000 x 15% = 24.000 €; 3. zbritje e posaçme për automjetin e ri: 40.000 x 10% = 4.000 €. Zbritja totale e zhvlerësimit 32000 €. Zbritja e veçantë për automjet të ri jipet vetëm një herë, në periudhën tatimore në të cilën është blerë në Kosovë ose është sjell në Kosovë.

443

Neni 23 - Riparimet dhe përmirësimet (Ligji Nr. 03/L-161)

1. Ne rast të ndonjë aseti të zhvlerësueshëm, shumat e shpenzuara për riparime apo për përmirësime, përjashtuar riparimet e mirëmbajtjes së zakonshme, do të kapitalizohen dhe të shtohen në bazën e asetit nëse riparimet apo përmirësimet tejkalojnë jetën e përdorimit të asetit për së paku një vit dhe shuma e riparimit apo përmirësimit është më e madhe se 1,000 € për atë aset. Nëse riparimi apo përmirësimi është 1,000 € apo më pakë për ndonjë aset, shuma e riparimit apo përmirësimit do të jetë shpenzim në vitin që është paguar apo ka ndodhur. 2. Nëse riparimet apo përmirësimet plotësojnë kriterin për kapitalizim sipas paragrafit 1 të këtij neni, shuma kapitalizohet dhe shtohet ne vlerën kontabël të mbetur të asetit kapital. Vlera e re kontabël e asetit përdoret si baze për zhvlerësimin e asetit. Aseti zhvlerësohet ne përputhje me rregullat e kategorisë së aplikueshme . 3. Ministri lëshon një akt nënligjor për zbatimin e këtij neni.

Neni 17 Riparimet dhe Përmirësimet


1. Neni 23 i Ligjit merret me riparimet dhe përmirësimet. Termi 'Riparime ose Përmirësime' nënkupton punën që është bërë për të rritur ndjeshëm kapacitetin, jetën, kushtet dhe produktivitetin e asetit. Në rastin e një ndërtese, mbulimi, hidraulika, lyerja dhe punë të tjera të ngjashme,me përjashtim të ngjyrosjes, konsiderohen riparime dhe përmirësime. Në rastin e një kamioni, ndërrimi i gomave nuk është përmirësim, por zëvendësimi i motorit ekzistues me një të ri, është riparim dhe përmirësim. 2. Paragrafi 1 i nenit 23 të Ligjit parasheh që shumat e shpenzuara për riparime ose përmirësimet të një aseti kapitalizohen dhe i shtohen bazës së shpenzimeve të zhvlerësueshme të asetit nëse riparimet ose përmirësimet e tejkalojnë jetën e përdorimit të asetit për së paku një vit, dhe shuma e riparimit apo përmirësimi është më e madhe se 1.000 €. Në ato situata kur riparimet ose përmirësimet e zgjasin përdorimin e asetit për një vit ose më shumë, dhe shuma e shpenzuar për riparime ose përmirësimet është më e madhe se 1.000 €, shuma e plotë e shpenzuar është e nevojshme për tu kapitalizuar (1.000 € prej kësaj shume nuk lejohet që të kërkohet si shpenzim). Në anën tjetër, në ato situata kur riparimet ose përmirësimet nuk e zgjasin jetën e përdorimit të asetit, ose e zgjasin atë për më pak se një vit, shumat e përfshira mund të kërkohen si shpenzim i plotë edhe kur shumat kalojnë 1.000 €. 3. Paragrafi 2 i nenit 23 të Ligjit parashikon rregullat për llogaritjen e zhvlerësimit, ku shumat e shpenzuara për riparime ose përmirësimet të një aseti kapitalizohen.

3.1 Për riparimet e bëra për kategorinë 1 të aseteve kurdo që të jenë blerë, dhe për riparimet e bëra për kategorinë 2 dhe 3 të aseteve të blera më ose pas hyrjes në fuqi të këtij Ligji, shumat e kapitalizuara të riparimit i shtohen vlerës së mbetur kontabël të asetit.

444

Shembull: Supozoni se vlera kontabël fillestare e ndërtesës së tatimpaguesit është 100.000 €. Gjatë vitit tatimor 2010 tatimpaguesi shpenzon 4.000 € në riparimin e kulmit të cilat e zgjasin jetën e përdorimit të ndërtesës për pesë vjet të tjera. Zhvlerësimi për ndërtesën për vitin tatimor 2010 llogaritet si vijon: Vlera kontabël fillestare e objektit 100.000 € Riparimet dhe përmirësimet e kapitalizuara 4,000 Vlera kontabël e mbylljes para zhvlerësimit 104,000 Zhvlerësimi 5% 5,200 Vlera përfundimtare kontabël e ndërtesës 98,800

3.2. Për riparimet e bëra në Kategorinë 2 dhe Ketgorinë 3 të aseteve të blera para hyrjes në fuqi të këtij Ligji, shumat e kapitalizuara të riparimeve janë:

3.2.1. kur shuma e riparimit është ndërmjet 1000 dhe 3000 euro, e shtuar grupit të referuar në paragarfin 10 të nenit 20 të Ligjit si asete të reja të kualifikuara 3.2.2. kur shuma e riparimit është mbi 3000 euro ,e trajtuar si kategoria e re 2 ose kategoria 3 e aseteve, nëse aplikohet,për të cilat do të lejohet zhvlerësimi si zbritje në pajtueshmëri me paragarfin 4 të nenit 20 të Ligjit.

Neni 24 - Amortizimi (Ligji Nr. 03/L-161)

1. Shpenzimet në mjetet e paprekshme të cilat kanë afat të kufizuar përdorimi, përfshirë por duke mos u kufizuar ne patentat, të drejtat e autorit, licencat për vizatime apo modele, kontratat dhe të drejtat ekskluzive, zbriten në formë të detyrimeve të amortizimit. 2. Metoda e amortizimit është metoda e shlyerjes lineare dhe lejimi bazohet në afatin e përdorimit të pasurisë të përcaktuar në marrëveshjen ligjore mbi përvetësimin dhe përdorimin e pasurisë së paprekshme.

Neni 25 - Shpenzimet kërkimore dhe zhvillimore (Ligji Nr. 03/L-161)

1. Shpenzimet për kërkim dhe zhvillim lidhur me rezervat natyrore të mineraleve dhe të resurseve të tjera natyrore, si dhe kamatat që u ngarkohen, i shtohen llogarisë kapitale dhe amortizohen sipas këtij neni. 2. Shuma e lejuar si zbritje për amortizim përkitazi me shpenzimet kërkimore dhe zhvillimore, e cekur në paragrafin 1 të këtij neni për periudhën tatimore, përcaktohet duke shumëzuar bilancin në llogarinë kapitale me një thyesë prej:

445

2.1.Numëruesi i së cilës paraqet njësitë e nxjerra prej rezervave natyrore gjatë vitit dhe 2.2.Emëruesi i së cilës paraqet shumën e njësive të përgjithshme të parapara për t‟u nxjerrë nga rezervat natyrore gjatë jetëgjatësisë së pasurisë. 3. Njësitë e përgjithshme të parapara për nxjerrje, të referuara në paragrafin 2 të këtij neni do të përcaktohen në përputhje me udhëzimet lidhur me vlerësimet e tilla që do të vendosen në një akt nënligjor që lëshohet nga ministri.

Neni 18 Shpenzimet për Kërkim dhe Zhvillim


1. Paragrafi 1 i nenit 25 të Ligjit parashikon zhvlerësimin e rezervave natyrore të mineraleve dhe burimeve të tjera natyrore. Shfrytëzuesi i rezervave mund të kërkojë zbritje për shpenzimet e eksplorimit dhe zhvillimit. Shpenzimet për hulumtim, shpenzimet për zhvillim dhe interesi përkatës duhet të shtohet në llogarinë kapitale ashtu siç kanë ndodhur. Në fund të periudhës tatimore, pjesa e shpenzimeve të eksplorimit dhe zhvillimit që i përkasin asaj periudhe do të përcaktohen duke shumëzuar bilancin në llogarinë kapitale me Koeficientin e Zhvlerësimit (KZH) i cili është: Numri i njësive të nxjerra gjatë vitit KZH = _____________________________ Totali i vlerësuar i njësive në rezerva Shembull: Ndërmarrja personale e biznesit X ka marrë me qira një fushë bakri dhe numri i llogaritur i njësive në rezervat natyrore është 15.000.000. Prodhimi për vit është 1.500.000 njësi. Bilanci në llogarinë kapitale në fund të periudhës tatimore është 500,000 €. Për të përcaktuar shumën e lejuar të zhvlerësimit për periudhën tatimore, bilanci në llogari duhet të shumëzohet me KZH. Në këtë rast, koeficienti është 10%, (1.500.000 / 15.000.000). Prandaj zhvlerësimi i lejuar si zbritje, është € 50,000. 2. Për përcaktimin e numrit të përgjithshëm të parashikuar të njësive në rezerva, tatimpaguesi duhet të marrë një raport nga ekspertët dhe duhet ta vejë atë në dispozicion për ATK-në, për inspektim në bazë të kërkesës apo të dorëzohet me deklaratën tatimore vjetore. Llogaritja e njësive të nxjerra duhet të bëhet duke përdorur metodat e pranuara në përgjithësi. ATK ruan të drejtën e përdorimit të shërbimeve të specialistëve të pavarur për të rishikuar raportet inxhinierike dhe metodat e llogaritjes së nxjerrjeve.

446

Neni 26 - Humbjet tatimore (Ligji Nr. 03/L-161)

1. Humbjet tatimore siç është e definuar me këtë ligj është ndryshimi negativ ndërmjet të ardhurave dhe shpenzimeve e lejimeve të tatimpaguesit të përcaktuara me këtë ligj. 2. Shuma e humbjes tatimore e përcaktuar sipas këtij neni mund të bartet deri në shtatë (7) periudha të njëpasnjëshme tatimore dhe është e disponueshme si zbritje ndaj çfarëdo të ardhure për ato vite. 3. Shuma e bartur që merret parasysh për çfarëdo periudhe tatimore pas vitit të humbjes tatimore, është shuma e përgjithshme e humbjes e zvogëluar për shumën e grumbulluar që është lejuar më parë si zbritje. 4. Nëse tatimpaguesi ka pasur humbje tatimore më gjatë se një (1) vit, ky nen zbatohet për humbjet që janë krijuar sipas radhës. 5. Dispozitat e këtij neni do të jenë të lejueshme vetëm për biznesin i cili ka krijuar humbje. Nëse biznesi ka ndryshim në pronësi prej më shumë se 50% apo nëse një ndërmarrje personale afariste është ndryshuar në ndonjë formë tjetër biznesi (entitet juridik, ortakëri, etj.) humbja e bartur nuk do të lejohet më. Ministri mund të lëshojë një akt nënligjor për të rregulluar dispozitat e bartjes së humbjes që lidhen me ndryshimin e llojit të organizatës biznesore apo ndryshimit të pronësisë, si dhe çdo dispozitë tjetër të bartjes së humbjes të nevojshëm për zbatimin e këtij neni.

Neni 19 Humbjet Tatimore


1. Paragrafi 5 i nenit 26 të Ligjit parasheh që humbjet tatimore të krijuara në një vit tatimor, në përgjithësi do të jenë në gjendje që të barten dhe thyhen kundrejt të ardhurave të tatueshme në vitet vijuese të të njëjtit biznes që e ka krijuar humbjen. Ky paragraf gjithashtu parasheh se nuk lejohet bartja e humbjeve kur biznesi e ndryshon llojin e tij të organizimit të biznesit (p.sh biznesi ndryshon prej funksionimit si ndërmarrje personale individuale në ortakëri ose në një entitet juridik të inkorporuar) ose kur ka ndryshim në pronësi prej më shumë se 50%. Në lidhje me ndryshimin e pronësisë, në mënyrë që të barten humbjet tatimore, nëpër periudhën që fillon me ditën e parë të vitit tatimor me humbje deri në ditën e fundit të vitit tatimor në të cilin bëhet theyrja e humbjes, duhet të zbatohet si në vijim:

1.1. për ndërmarrjet personale të biznesit, biznesi duhet të jetë uhdhëhequr nga i njëjti person (nëse ky person vdes ose në mënyra tjera e kalon pronësinë e bzinesit te i afrëmi atehere pushon mundësia e bartjes së humbjeve tatimore); 1.2. për ortakëritë ose aranzhimet e ngajshme të bashkimit, së paku 50% të ortakëve duhet të jenë të njejtit.

Shembull: Ortakëria operohet nga tre ortakë (A,B,dhe C), ku secili prej tyre kanë aksione të barabarta në ortakëri. Në vitin 2010 është krijuar humbja tatimore prej 10.000 eurosh.Gjatë vitit 2011

447

C lëshon ortakërinë dhe zëvendësohet nga ortaku i ri D. Humbja tatimore e vitit 2010 është e mundur që të bartet në vitin 2011 sepse ende është 2/3 e pronësisë së përbashkët (A dhe B).Gjatë vitit 2012 B e lëshon ortakërinë dhe gjithashtu zëvendësohet nga ortaku i ri E. Humbja tatimore e vitit 2010 nuk mund të bartet në vitin 2012 (sepse tani është vetëm 1/3 e pronësisë së përbashkët, A). Çdo humbje tatimore që është krijuar në vitin 2011, do të mundet të bartet sepse janë 2/3 e pronësisë së përbashkët ndërmjet viti 2011 dhe 2012 (A dhe D).

Neni 27 - Shpenzimet e qirasë (Ligji Nr. 03/L-161)

Nëse një tatimpagues, ndryshe nga një tatimpagues i angazhuar në afarizëm për dhënie me qira të pasurisë së luajtshme apo të paluajtshme, zgjedh të mos mbajë regjistrime të shpenzimeve aktuale të paguara apo te lindura në aktivitetin e qirasë, tatimpaguesit të tillë i lejohet një zbritje nga të ardhurat bruto nga qiraja në një shumë të barabartë me dhjetë për qind (10%) të qirave të pranuara me qëllim të mbulimit të shpenzimeve të riparimit, arkëtimit të pagesave dhe të shpenzimeve tjera të paguara apo të krijuara gjatë realizimit të qirasë.

Neni 28 - Zbritjet e lejuara për kontribute bamirëse (Ligji Nr. 03/L-161)

1. Kontributet që bëhen nga tatimpaguesit që mbajnë regjistrime sipas nenit 33.4 të këtij ligji, për qëllime humanitare, shëndetësore, arsimore, fetare, shkencore, kulturore, të mbrojtjes së ambientit dhe sportive lejohen si zbritje me vlerë maksimale prej pesë për qind (5%) të të ardhurave të tatueshme të llogaritura përpara se të jetë zbritur ky kontribut bamirës. 2. Kontributet bamirëse sipas paragrafit 1 të këtij neni duhet të bëhen për:

2.1. Një organizatë të regjistruar sipas legjislacionin mbi regjistrimin dhe funksionimin e Organizatave Joqeveritare që kanë marrë dhe mbajnë statusin e përfitimit publik. 2.2. Çdo organizatë tjetër jo komerciale që drejtpërsëdrejti kryen veprimtari jo fitimprurëse që janë të interesit publik, sikurse janë:

2.2.1. Institucionet mjekësore; 2.2.2. Institucionet arsimore; 2.2.3. Organizatat për mbrojtjen e ambientit; 2.2.4. Institucionet fetare; 2.2.5. Institucionet që kujdesen për personat e paaftë ose të moshuar; 2.2.6. Jetimoret dhe 2.2.7. Institucionet që nxisin krijimin e shkencës, kulturës, sporteve apo arteve.

448

3. Kontributi bamirës nuk përfshinë kontributin që është në dobi të drejtpërdrejtë të donatorëve apo të personave të tjerë që kanë lidhje me donatorin. 4. Çdo tatimpagues që është objekt i tatuarës reale, i cili kërkon zbritje për kontributin bamirës duhet ta dorëzojë një deklaratë vjetore dhe të sigurojë faturën (dëftesën) në lidhje me atë kontribut, në mënyrën siç përshkruhet në akt nënligjor të lëshuar nga ministri.

Neni 20 Zbritja për Kontributet Bamirëse

(Udhëzimi Administrativ Nr. 13/2010) 1. Në paragrafin 1 të nenit 28 të Ligjit, shprehja 'të llogaritura para se të zbritet kontributi bamirës " nënkupton se limiti i lejuar prej 5% aplikohet në fitimin bruto përpara se një shpenzim i tillë të jetë zbritur nga bruto të ardhurat e rregulluara. Shembull: Nëse një ndërmarrje personale biznesi ka një fitim bruto para kontributeve bamirëse prej 10.000 € dhe ajo ka bërë një donacion në një spital prej 400 euro, do të aplikohet 5% limiti i lejuar mbi 10.000 euro dhe jo në 10.000 - 400 = 9.600 €. Në këtë rast 400 € është plotësisht e zbritshme meqë është brenda limitit të lejuar prej 10.000 x 5 % = 500 €. 2. Sipas paragrafit 4 të nenit 28 të Ligjit, tatimpaguesit të cilët kërkojnë zbritje në lidhje me kontributet bamirëse të bëra gjatë periudhës tatimore, në kohën e deklarimit të deklaratës vjetore tatimore dhe pasqyrës financiare përkatëse, do të sigurojnë kuponët e nënshkruar dhe vulosur nga ana e përfituesve të kontributeve bamirëse, që e vërteton qëllimin e këtyre donacioneve, shumat e atyre donacioneve dhe kohën kur janë bërë donacionet. Zbritja e një kontributi bamirës mund të kërkohet vetëm nga ata tatimpagues që paguajnë tatim mbi baza të të ardhurave reale dhe në këtë mënyrë të cilët tashmë janë të detyruar të dorëzojnë një deklaratë tatimore vjetore. Tatimpaguesit me tatim të paragjykuar nuk mund të kërkojnë këtë zbritje. 3. Çdo kupon i referuar në paragrafin e mëparshëm do të përmbajë informatat si në vijim:

3.1. emrin e donatorit 3.2. numrin e identifikimit tatimor (numrin fiskal) të donatorit, apo kur dhuruesi është një individ dhe nuk kërkohet të kenë numër fiskal, numrin personal identifikues të individit 3.3. adresën e donatorit 3.4. emrin e pranuesit 3.5. numrin tatimor identifikues (numrin fiskal) të pranuesit 3.6. adresën e pranuesit 3.7. emrin e personit kontaktues të pranuesit dhe numrin e telefonit 3.8. shumën e kontributit bamirëse të dhuruar 3.9. datën e dhurimit 3.10. një deklaratë nga pranuesi se të dhënat në kupon janë të sakta dhe se pranuesi nuk ka konflikt të drejtpërdrejtë ose të tërthortë interesi me donatorin.

449

Neni 29 - Shpenzimet edukative/arsimore dhe trajnuese (Ligji Nr. 03/L-161)

1. Shpenzimet edukativo ose arsimore të paguara nga një punëdhënës një institucioni edukativ ose arsimor për një të punësuar do të jenë të lejueshme në tërësi në vitin në të cilin shpenzimet e tilla janë paguar, me kusht që:

1.1. shpenzimet edukative ose arsimore të jenë paguar drejtpërdrejtë në institucionin edukativ ose arsimor; 1.2 institucioni edukativ/arsimor njihet nga ligji publik në fuqi i Kosovës. 1.3. edukimi/arsimimi lidhet me pozitën e të punësuarit dhe nuk e kualifikon atë të punësuar për punë në një profesion tjetër; dhe 1.4. i punësuari mbetet në marrëdhënie pune me punëdhënësin për së paku 24 muaj pas përfundimit të edukimit ose arsimimit për të cilën shpenzimet janë paguar nga punëdhënësi.

2. Shpenzimet e trajnimit (shpenzimet e dala nga një punëdhënës për t’i dhënë aftësitë elementare të nevojshme për të punësuarin për të kryer detyrat e caktuara apo të nevojshme për t’i dhënë aftësitë e reja të punësuarit) të cilat lidhen me punën do të lejohen në tërësi në vitin në të cilin shpenzimet e tilla të trajnimit kanë lindur. Shuma e shpenzimeve të tilla nuk do të tejkalojë 1,000€ për të punësuar në çdo periudhë tatimore, Çdo shpenzim i trajnimit i lindur mbi atë shumë nuk do të jetë e lejueshme në atë periudhë tatimore.

450

KREU V - SHPENZIMET E PALEJUESHME

Neni 30 - Shpenzime e palejueshme (Ligji Nr. 03/L-161)

1. Nuk lejohet kurrfarë zbritje për:

1.1. Shpenzimet e përvetësimit të tokës; 1.2. Gjobat, dënimet, shpenzimet dhe interesi qe lidhet me to, për çdo shkelje të ligjit apo procedurave administrative; 1.3. Tatimi në të ardhura të paguara apo të akruara (nuk përfshinë tatimet e mbajtura në burim nga të punësuarit); 1.4. Tatimi në vlerën e shtuar për të cilin tatimpaguesi kërkon zbritje ose kreditim për tatimin e zbritshëm në bazë të legjislacionit për Tatimin në Vlerën e Shtuar; 1.5. Shpenzimet personale, të jetesës ose ato familjare; 1.6. Çfarëdo humbje nga shitja ose këmbimi i pronës ndërmjet personave të afërm, dhe 1.7. Shpenzimet për dëfrim dhe rekreacion, përveç nëse kanë ndodhur në lidhje me afarizmin e tatimpaguesit që ofron aktivitetet për dëfrim dhe rekreacion; 1.8. Shpenzimet e pa dokumentuara sipas kërkesave të vendosura me një akt nënligjor të lëshuar nga ministri, do të konsiderohen si shpenzime të palejueshme.

2. Në të ardhurat e përgjithshme nuk përfshihen kontributet pensionale, si në vijim: 2.1. Kontributet pensionale mbi shumën maksimale të lejuar sipas Ligjit për Pensionet në Kosovë; 2.2. Trajtimi i shpenzimeve të cilat mund të jenë pjesërisht personale dhe pjesërisht afariste, apo të cilat mund t’i nënshtrohen dilemës se a janë ato personale apo afariste, do të përkufizohen në një akt nënligjor që lëshohet nga ministri.

Neni 21

Shpenzimet e Papranueshme (Udhëzimi Administrativ Nr. 13/2010)

1. Paragrafi 1 i nenit 30 të Ligjit, merret me shpenzimet e papranueshëme. Shpenzimet e mëposhtme nuk janë të lejuara si shpenzime:

1.1. Kostoja e Blerjes së Tokës. Si parim, toka nuk e humb vlerën e saj në kohë dhe nuk I nënshtrohet konsumimit. Toka është lehtë e konvertueshme në para të gatshme. Kostoja e blerjes së tokës përfshin edhe shpenzimet e përmirësimeve të tilla si drenazhës, terracimit kanalizimit , ujësjellësit dhe punëve të tjera të ngjashme të cilat bëhen pjesë e tokës dhe të cilat e rrisin vlerën e përgjithshme të tokës.

451

1.2. Gjobat, Ndëshkimet, Shpenzimet dhe Interesi i Lidhur me to. Shpenzimet e tilla ndodhin kur tatimpaguesit shkelin rregullat tatimore, apo të tjera të aplikueshme dhe kërkesat. Ato do të mbulohen nga fitimi pas tatimit. 1.3. Tatimi në të Ardhura. Pagat bruto, përfshirë tatimin në të ardhurat personale të mbajtur në burim nga të punësuarit, përbëjnë një shpenzim, pra janë të zbritshme. Tatimi mbi të ardhurat personale nuk është një zë i zbritshëm, pasi që llogaritet pas zbritjes së të gjitha shpenzimeve të lejuara. 1.4. TVSH –ja e Zbritëshme nuk është zë i zbritshëm, nëse është rikthyer ose kredituar nga TVSh e llogaritur. Në një rast të veçantë kjo është një zë i zbritshëm, dhe kjo është kur një tatimpagues me të ardhurat e biznesit i cili ka bërë zgjedhje për të bërë llogaritjen për të ardhura dhe shpenzime në baza “reale” nuk ka arritur pragun e regjistrimit të TVSH-së, dhe në këtë mënyrë nuk ka të drejtë të aplikojë TVSh në furnizimet vendore. 1.5. Shpenzimet Personale, të Jetesës ose ato Familjare. 1.6. Humbja nga Shitja ose Këmbimi i Pronës Ndërmjet Personave të Lidhur. Fitimet nga shitja ose këmbimi i pasurisë së luajtshme ose të paluajtshme në mes personave të lidhur do të formojnë një pjesë të të ardhurave të tatueshme të palës që e krijon fitimin, ndërsa në të njëjtën kohë pala që e krijon humbjen nuk do të jetë në gjendje të kërkoj humbjen e tillë si shpenzim të zbritshëm. 1.7. Shpenzimet e Argëtimit apo Rekreacionit. Përjashtimi zbatohet kur biznesi i tatimpaguesit është ofrimi i argëtimit apo rekreacionit. 1.8. Shpenzimet jo të Dokumentuara për Kërkesat. Kërkesat e dokumentacionit të shpenzimeve janë të përshkruara në paragrafin 1 të nenit 10 të këtij Udhëzimi Administrativ.

2. Nën-paragrafi 2.1 i nenit 30 të Ligjit parasheh që kontributet e pensionit mbi shumën maksimale të lejuar me Ligjin Pensional të Kosovës gjithashtu nuk lejohen të zbriten si shpenzime ndaj të ardhurave të tatueshme. Ligji që mbulon pensionet e menaxhuara nga Trusti i Kursimeve Pensionale të Kosovës i lejon punëdhënësit për të bërë kontributeve vullnetare të pensioneve në lidhje me punonjësit e tyre deri në shumën maksimale prej 15% të pagës bruto të të punësuarit. Kontributet e tilla janë të zbritshme për punëdhënësin, por çdo tepricë mbi këtë shumë maksimale, nuk është e zbritshme. 3. Nën-paragrafi 2.2 i nenit 30 të Ligjit i referohet shpenzimeve që janë pjesërisht për qëllime të biznesit dhe pjesërisht për qëllime personale. Shpenzimet e biznesit në përgjithësi janë të zbritshme, ndërsa shpenzimet personale, në përputhje me nën-paragrafin 1.5 të nenit 30, nuk janë të zbritëshme. Në rastet kur ka një komponent të përzier biznes / personale, shpenzimet do të duhet të shpërndahen në baza të arsyeshme dhe zbritja kërkohet vetëm për komponentin e biznesit. Shembull: Një person që udhëheq një ndërmarrje personale biznesi e përdor një pjesë të qëndrimit të tij personal si “zyrë” për biznesin e tij. Kjo zyrë përdoret vetëm për biznes dhe ka një sipërfaqe të katit prej 10 metra katrorë krahasuar me sipërfaqe totale prej 200 metra katrore të vendbanimit personal. Ndërmarrja personale e biznesit mund të kërkojë 5% të shpenzimeve që kanë të bëjnë me vendbanimin personal që gjithashtu kanë të bëjnë me zyrën. Kështu që 5% të shpenzimeve të energjisë elektrike (duke supozuar se kanë të bëjnë

452

me tërë vendbanimin ) do të jenë të zbritshëme, por shpenzimet e ujit nuk do të jenë të zbritshëme (duke supozuar se nuk ka përdorim të ujit në zonën e zyrës).

453

KREU VI - FITIMET DHE HUMBJET KAPITALE

Neni 31 - Të ardhurat nga fitimet kapitale (Ligji Nr. 03/L-161)

1. Të ardhurat bruto nga fitimet në kapital nënkuptojnë fitimin që tatimpaguesi realizon nëpërmjet shitjes apo formave të tjera të tjetërsimit të pasurisë kapitale, duke përfshirë pasurinë e patundshme dhe letrat me vlerë. 2. Shuma e fitimit kapital është dallimi pozitiv ndërmjet çmimit të shitjes së pasurisë dhe vlerës së pasurisë së kapitalit, siç përcaktohet në paragrafin 5 te këtij neni. 3. Çmimi i shitjes së pasurisë kapitale është shuma e çdo paraje të pranuar, plus çdo konsideratë tjetër e pranuar për shitje. 4. Nëse palët janë persona me ndonjë lidhje mes veti dhe çmimi i shitjes është më i ulët se çmimi i hapur i tregut, atëherë çmimi i shitjes do t’i përshtatet çmimit të hapur të tregut në mënyrën siç përshkruhet në akt nënligjor të lëshuar nga ministri. 5. Kostoja e pasurisë kapitale, është shuma që tatimpaguesi ka paguar për përvetësimin e pasurisë, e rritur për koston e përmirësimeve dhe e zvogëluar nga zhvlerësimi dhe shpenzimet tjera që lejohen me këtë ligj. 6. Fitimet kapitale do të pranohen si të ardhura biznesi dhe humbjet kapitale si humbje biznesi, nëse nuk parashihet ndryshe me këtë ligj. 7. Fitimet dhe humbjet kapitale nuk do të pranohen për pasurinë e grupuar (pasuria në kategorinë 2 dhe kategorinë 3 e marrë para datës së hyrjes në fuqi të këtij ligji) të referuara në nenin 20 të këtij ligji. 8. Humbja kapitale nënkupton humbjen që e pëson tatimpaguesi nëpërmjet shitjes apo ndonjë forme tjetër të tjetërsimit të pasurisë kapitale, përfshirë pasurinë e palëvizshme dhe letrat me vlerë. 9. Shuma e humbjes në kapital paraqet dallimin negativ të të çmimit të shitjes së pasurisë sipas paragrafit 3 apo 4 të këtij neni dhe kostos së pasurisë kapitale sipas paragrafit 5 të këtij neni. 10. Humbje kapitale nënkupton humbje, të cilën tatimpaguesi e pëson përmes shitjes apo tjetërsimit në ndonjë mënyrë tjetër të pasurisë kapitale, duke përfshirë patundshmëritë dhe letrat me vlerë. Dispozitat e Nenit 26 të këtij ligji do të aplikohen në humbjet e përshkruara në këtë paragraf. 11. Të ardhurat bruto nga fitimet kapitale nuk përfshijnë fitimet kapitale të realizuara nga shitja e mjeteve të Trustit të Kursimeve Pensionale në Kosovë apo cilitdo fond tjetër pensional të përkufizuar me legjislacionin mbi Pensionet në Kosovë. 12. Fitimi kapital nuk pranohet në rast të ndërrimit pa dashje të pronës nëse konsiderata është marrë nga ndërrimi qe përbëhet nga prona e karakterit apo natyrës së njëjtë ose nga paratë që janë investuar në pronën e natyrës apo të karakterit të njëjtë brenda periudhës dy vjeçare (2) të zëvendësimit. 13. Nëse një shitje e pasurisë kapitale përfshinë një marrëveshje me këste që zgjat më shumë se periudha tatimore në të cilën shitja është finalizuar (të gjitha dokumentet e aplikueshme janë të nënshkruara nga të gjitha palët dhe marrëveshja e shitjes ligjërisht është e zbatueshme), çdo fitim duhet të amortizohet me bazë të linjës direkte për

454

jetëgjatësinë e marrëveshjes më këste dhe shuma e fitimit që i atribuohet ndonjë periudhe tatimore duhet të raportohet në deklaratën tatimore si e ardhur në atë periudhë tatimore. Dispozitat tjera që lidhen me shitjes me këste do të përshkruhen në nj akt nënligjor. 14. Fitimi kapital nuk pranohet në rast të ndërrimit pa dashje të pronës nëse konsiderata është marrë nga ndërrimi që përbëhet nga prona e karakterit apo natyrës së njëjtë ose nga paratë që janë investuar në pronën e natyrës apo të karakterit të njëjtë brenda periudhës dy vjeçare (2) të zëvendësimit.

Neni 22 Fitimet Kapitale apo Humbjet


1. Paragrafi 4 i nenit 31 të Ligjit kërkon përdorimin e vlerave të tregut të hapur, ku shitjet e aseteve kapitale janë bërë në mes personave të lidhur me çmime të shitjes që janë më të ulëta se vlera e hapur e tregut . Në raste të tilla, vlera e hapur e tregut duhet të përcaktohet si:

1.1. shuma monetare e parashikuar për një shitje të asetit të njëjtë në mes të blerësit të vullnetshëm dhe shitësit të vullnetshëm në një transaksion të mbizotërimit të tregut; 1.2. ose, ku kjo më sipër nuk është në dispozicion, shumat që do të lindin nga shitja e një aseti të ngjashëm në rrethana të ngjashme (p.sh. cilësi të ngjashme, madhësi të ngjashme ose periudhë kohore dhe kushte të njëjta të shitjes); 1.3. ose, kur nuk aplikohen asnjëra më lart, një metodë e miratuar nga ATK, e cila siguron një përafrim të mjaftueshëm objektiv. Metoda e lejueshme nga ATK sipas opcionit të fundit nga ato më lartë është e bazuar në Koston Plus, me shpenzimet të cilat janë të punës dhe materialit, plus përqindja e shpenzimeve të përgjithsme dhe pastaj përqindja e arsyeshme e marzhës. Tatimpaguesit të cilët dëshirojnë të përdorin këtë metodë duhet të sigurojnë ATK me dokumentacion që tregon se pse ata nuk mund të përdorin dy opsionet e mëparshme.

2. Për qëllime të paragrafit 5 të nenit 31 të Ligjit,kur është përvetësuar aseti kapital nga tatimpaguesi me trashëgimi,kostoja e asetit kapital për tatimpaguesin do të jetë vlera e hapur e tregut të asetit në datën e vdekjes së personit të cilit i takon trashëgimia. Shembull: Tatimpaguesi blen një pronë për banim në vitin 2010.Tatimpaguesi vdes dhe pasuria trashëgohet nga djali i tatimpaguesit në vitin 2008. Djali i tatimpaguesit e shet pronën në vitin 2010.Për qëllime të llogaritjes së humbjeve/fitimeve kapitale,kostoja e përvetësimit të pronës që do të mund të zbritet nga çmimi i shitjes në vitin 2010 do të jetë vlera e hapur e tregut në datën e vdekjes së tatimpaguesit. 3. Paragrafi 13 i nenit 31 të Ligjit mbulon shitjet e aseteve kapitale duke përfshirë marrëveshjet me këste të cilat zgjasin më shumë se një periudhë tatimore. Në raste të tilla fitimet ose humbjet kapitale duhet të raportohen në baza lineare gjatë kohës së marrëveshjes me këste,

455

duke filluar nga data më e hershme e pagesës së depozitit , ose nga data kur ky depozit e ka afatin dhe duke përfunduar në datën më të hershme të pagesës së fundit të këstit ose datën kur kjo pagesë bëhet obligim. 4. Në bërjen e këtyre llogaritjeve në baza lineare:

4.1. Kur data e fillimit për marrëveshjen me këste bjen brenda 6 muajve të parë të viti, data fillestare e marrëveshjes me këste do të konisderohet se është dita e parë e vitit; 4.2. Kur data e fillimit të marrëveshjes me këste bie në 6 muajt e dytë të vitit,datat e fillimit do të konsiderohet se është dita e parë e kësaj periudhe gjashtë mujore; 4.3. Kur data e fundit e marrëveshjes me këste bie në 6 muajt e parë të vitit,data e fundit do të konsiderohet se është dita e fundit e kësaj periudhe 6 mujore; 4.4. Kur data e fundit e marrëveshjes me këste bjen në 6 mujorin e dytë të vitit, data e fundit e marrveshjes me këste do të konsiderohet se është dita e fundit e atij viti; 4.5. Çdo pagesë e këstit kur shuma e pagesës nuk është e sigurtë derisa të ndodhë ngjarja e veqantë (p.sh. kur një pjesë e çmimit të shitjes/blerjes është pjesë në arritjen e nivelit të caktuar të shitjes ose ndonjë ngjarje tjetër kur ekziston mundësia që kjo e arritur ose ngjarje nuk do të ndodh) duhet të injorohet – njohja e të ardhurave jo të sigurta për shitësin, dhe kostoja e pa caktuar për blerësin në këto rrethana do të lindë vetëm nëse dhe kur pjesa të jetë larguar dhe shuma e pagesës bëhet e sigurt.

Shembulli 1: Nëse një aset kapital e ka vlerën neto (kostoja e përvetësimit plus kostoja e përmirësimit pa zhvlerësimin e kërkuar për qëllime tatimore) në libra prej 5,000 euro dhe është shitur për 7,000 euro, kjo rezulton në fitimin kapital prej 2,000 euro. Nëse marrëveshja e shitjes parasheh pagesat e kësteve që janë bërë gjatë periudhës nga 1 prilli 2010 deri më 31 Mars 2012 (periudhë prej dy viteve që shtrihet në tri vite tatimore), atëherë fitimi kapital do të njihet si në vijim: Në bërjen e llogaritjeve lineare, marrëveshja me këste do të trajtohet se ka filluar me 1 janar 2010 dhe se ka përfunduar me 30 qershor 2012, periudhë prej 30 muajsh. Shuma e fitimit e regjistruar për vitin 2010 do të jetë 2,000 x 12/30 = 800 euro Shuma e fitimit e regjistruar për vitin për vitin 2011 do të jetë 2,000 x 12/30 = 800 euro Shuma e fitimit e regjistruar për vitin për vitin 2012 do të jetë 2,000 x 6/30 = 400 euro Shembulli 2: Nëse aseti kapital në libra e ka vlerën neto prej 9,000 euro dhe është shitur për 6,000 euro, kjo rezulton në humbje kapitale prej 3,000 euro. Nëse marrëveshja e shitjes parasheh pagesat e kësteve që janë bërë gjatë periudhës prej 1 tetorit 2010 deri më 30 shtator 2012, atëhere humbja kapitale do të organizohet si në vijim: Për të bërë llogaritjet në baza lineare, marrëveshjet e kësteve do të trajtohen se kanë filluar me 1korrik 2010 dhe se kanë përfunduar me 31 dhjetor 2012, periudhë prej 30 muajsh. Shuma e humbjes së regjistruar për vitin 2010 do të jetë 3,000 x 6/30 = 600 euro Shuma e humbjes së regjistruar për vitin 2011 do të jetë 3,000 x 12/30 = 1,200 euro Shuma e humbjes së regjistruar për vitin 2012 do të jetë 3,000 x 12/30 = 1,200 euro.

456

Neni 9 Të Ardhurat nga Riorganizimi


1. Paragrafi 3 i nenit 26 të Ligjit Nr. 03/L -162 Për Tatimin në të Ardhurat në Korporata, parasheh se gjatë riorganizimit shpërndarja e interesit të ekuitetit të tyre për aksionarët, nuk përbën të ardhura të tatueshme të aksionarit. Në rast të riorganizimit të kualifikuar të një NSH, për shpërndarjen e të cilave aplikohet ai paragraf, do të përfshinë aksionet e të ardhurave nga shitja e aksioneve të korporatave vartëse të NSH që është privatizuar për personat në kapacitetin e tyre si bashkë-pronar ose si ko-menagjer të NSH, mirëpo nuk përfshijnë pagesat për personat e pushuar nga puna në kapacitetin e tyre si të punësuar ose ish të punësuar të NSH (të cilat do të përbëjnë të ardhura të tatueshme të këtyre personave për qëllim të këtij Ligji.

Neni 32 - Metoda e parasë së gatshme dhe akruale e kontabilitetit (Ligji Nr. 03/L-161)

1. Tatimpaguesit që nuk janë të angazhuar në aktivitet ekonomik do të raportojnë të hyrat me kontabilitetit në bazë të parasë së gatshme. Të ardhurat e tilla raportohen në vitin i cili është aktual apo janë marrë në mënyrë konstruktive në formën e parasë së gatshme, është e barabartë me të apo pasuri tjetër. 2. Tatimpaguesit e angazhuar në aktivitet ekonomik me të ardhura vjetore bruto prej 5,000 euro apo më pak dhe tatimpaguesit me të ardhura vjetore bruto nga aktivitetet ekonomike me më shumë se 5,000 euro deri në, dhe duke përfshirë, 50,000 euro, të cilët nuk kërkohet dhe nuk kanë zgjedhur të mbajnë librat dhe regjistrimet e listuara në nenin 33.4 të këtij ligji, komponentët e tyre të llojllojshme të të ardhurave do t’i raportojnë me kontabilitet në bazë të parasë së gatshme (të ardhurat e raportuara kur janë pranuar në të vërtetë dhe në mënyrë konstruktive). 3. Tatimpaguesit e angazhuar në aktivitet ekonomik me të ardhura vjetore bruto më tepër 50,000 euro, tatimpaguesit që kërkohet të mbajnë librat dhe regjistrimet e listuara në nenin 33.4 të këtij ligji dhe tatimpaguesit të cilët zgjedhin të mbajnë këto libra dhe regjistrime si dhe ortakëritë e përgjithshme dhe të kufizuara dhe grupimi i personave komponetet e tyre të llojllojshme të të ardhurave do t’i raportojnë me kontabilitet në bazë akruale, përveç atyre pikave të të ardhurave të përshkruara në nenin 7.1 të këtij ligji. 4. Tatimpaguesit e përshkruar në paragrafin 3 të këtij neni do të raportojnë komponentët e llojllojshme të tyre të shpenzimeve me kontabilitet në bazën akruale, përveç nëse është paraparë ndryshe në paragrafin 3 të nenit 15 të këtij ligji.

457

KREU VII - LIBRAT DHE REGJISTRIMET

Neni 33 - Kërkesa për libra dhe regjistrime (Ligji Nr. 03/L-161)

1. Tatimpaguesi me të ardhura bruto vjetore nga aktivitetet afariste që i tejkalon 50.000 euro për periudhën tatimore, si dhe ortakëritë dhe grupet e personave, mbajë librat dhe regjistrimet e identifikuara në paragrafin 4 të këtij neni. 2. Tatimpaguesi me të ardhura bruto vjetore nga aktivitetet afariste që ka 50.000 euro ose më pak për periudhën tatimore mund të zgjedhë t’i përgatisë librat dhe regjistrimet e identifikuara në paragrafin 4 të këtij neni. 3. Tatimpaguesi që zgjedhë t’i përgatisë librat dhe regjistrimet e identifikuara në paragrafin 4 të këtij neni për cilëndo periudhë tatimore kërkohet t’i përgatisë librat dhe regjistrimet e tilla për periudhën tatimore në të cilën zgjedhja (opsioni) është bërë plus se paku tri (3) periudha tatimore pasuese sikurse është paraparë në aktin nënligjor të lëshuar nga ministri.

3.1 Një tatimpagues që dëshiron të zgjedhë opsionin e përshkruar në paragrafin tre (3) të këtij neni do të dorëzojë një pasqyrë në administratën tatimore deri më 1 Mars të periudhës tatimore në të cilin tatimpaguesi dëshiron të bëjë zgjedhjen dhe se zgjedhja është bërë. Pasqyra që dorëzohet do të jetë në formatin e përshkruar nga administrata tatimore. Kur zgjedhja e tillë të jetë bërë, tatimpaguesi duhet të vazhdojë të përgatisë pasqyrat financiare dhe të rregullojë të ardhurat dhe shpenzimet e regjistruara në pasqyrat e tilla për periudhën tatimore në të cilën zgjedhja është bërë dhe, së paku, për tri periudha tatimore pasuese sikurse është paraparë në paragrafin 3 të këtij neni. 3.2 Një tatimpagues me të drejtë për të zgjedhur mbajtjen e librave dhe regjistrimeve sikurse kërkohet në paragrafin 4 të këtij neni, duhet të dorëzojë një kërkesë për vendim shpjegues në ATK, në përputhje me dispozitat e aplikueshme të ligjit mbi Administratën Tatimore dhe Procedurat, dhe të marrë miratimin nga ATK përpara mbajtjes së librave dhe regjistrimeve në përputhje me Nenin 34 të ligjit. Miratimi duhet të merret deri më 1 Mars të vitit për të cilin tatimpaguesi kërkon vendim shpjegues.

4. Librat dhe regjistrimet të kërkuara sipas këtij Neni, të mbajtur në përputhje me standardet e kontabilitetit në Kosovë, janë me sa vijojnë:

4.1. Një libër të shitjes në të cilin të gjitha shitjet dhe kthimet duhet të regjistrohen. 4.2. Një libër të blerjes në të cilin të gjitha blerjet dhe kthimet duhet të regjistrohen. 4.3 Një ditar të pranimeve në para të gatshme (kesh) dhe një ditar të pagesave në para të gatshme (kesh) që lidhen me librin e shitjes dhe librin e blerjes. 4.4. Një llogari kapitale, nëse është aplikueshme, që përmban bilancin e hapjes, shtimet në kapital, shpenzimet që do të kapitalizohen, shkalla e zhvlerësimit, shuma e zhvlerësimet, të gatshmet dhe bilanci mbyllës;

458

4.5. Librat dhe regjistrimet e tilla të tjera sipas nevojës për të dhënë llogari të saktë të të gjitha të ardhurave dhe shpenzimeve ashtu që të mund të bëhet një përcaktim i saktë i tatimit; 4.6. Pavarësisht kërkesës në paragrafin 1 të këtij neni që ortakëritë dhe grupet e personave duhet të mbajnë libra dhe regjsitrime të përshkruara në Paragrafin 4 të këtij Neni, ortakëritë dhe grupet e personave me qarkullim vjetor prej 50,000 apo më pak nuk do të kërkohet të mbajnë pasqyra të të ardhurave apo financiare siç kërkohet me Standardet e Kontabilitetit të Kosovës. Megjithatë, ato do të kërkohet të mbajnë librat dhe regjistrimet e përshkruara në nën-paragrafët 4.1 deri 4.5, dhe çdo regjistrim tjetër i kërkuar me qëllim që të përcaktohet me saktësi shuma e fitimit, apo humbjes, që do t‟u shpërndahet ortakëve të ndarë. 4.7. Përmbajta e librave dhe regjistrimeve të kërkuara me këtë paragraf dhe çdo libër dhe regjistrim i kërkuar, përfshirë ato të mbajtura në format elektronik, do të përkufizohen në një akt nënligjor të lëshuar nga ministri.

Neni 23

Librat dhe Regjistrimet (Udhëzimi Administrativ Nr. 13/2010)

1. Tatimpaguesit me të ardhura vjetore bruto prej 50,000 euro ose më tepër dhe ata me të ardhura vjetore bruto më të ulëta se 50,000 euro të cilët zgjedhin të tatohen mbi baza të të ardhurave reale, do të mbajnë librat dhe regjistrimet në pajtueshmëri me kërkesat e:

1.1. nenit 33 të Ligjit;dhe 1.2. paragrafin 4 të nenit 17 të Udhëzimit Administrativ nr. 15 /2010 për Zbatimin e Ligjit Nr. 03/L-222 për Administratën tatimore dhe Procedurat.

2. Tatimpaguesit me të ardhura vjetore bruto më të ulëta se 50,000 euro të cilët nuk kanë zgjedhur të tatohen në bazë të të ardhurave reale, do të mbajnë librat dhe regjistrimet në pajtueshmëri me kërkesat e:

2.1. nenit 34 të Ligjit;dhe 2.2. paragrafit 2 të nenit 17 të Udhëzimit Administrativ nr. 15/2010 për Zbatimin

e Ligjit nr. 03/L-222 për Administratën Tatimore dhe Procedurat. 3. Tatimpaguesit e sepcifikuar në paragrafët 1 dhe 3 të këtij neni janë të detyruar të lëshojnë fatura/ kuponë për furnizimin e mallrave dhe shërbimeve të kryera nga ata. 4. Përmbajtja e librave dhe regjistrimeve të referuara në paragrafët 1 dhe 2 të këtij neni dhe i faturave / kuponëve të referuar në paragrafin 3 të këtij Neni duhet të jenë në përputhje me Udhëzimin Administrativ nr. 15/2010 Për Zbatimin e Ligjit nr 03/L-222 mbi Administratën Tatimore dhe Procedurat. 5. Dispozitat e mëposhtme të Ligjit nr 03/L-222 për Administratën Tatimore dhe Procedurat, zbatohen në lidhje me librat dhe regjistrimet e referuara në këto nene:

5.1. Neni 13, në lidhje me përkthimin, mbajtjen dhe ruajtjen e të dhënave dhe periudhat të cilave duhet të ju përkasin regjistrimet; 5.2. Neni 14, në lidhje me qasjen në regjsitrime nga ATK dhe për heqjen dhe kopjimin e të dhënave të tilla; 5.3. Neni 14 dhe 15, në lidhje me kërkesën për tatimpaguesit për të prodhuar të dhënat kur kërkohet nga ATK;

459

5.4. Neni 19, në lidhje me të dhënat që janë humbur ose shkatërruar; 5.5. Neni 15 dhe 53, në lidhje me ndëshkimet për mos mbajtjen e regjistrimeve ose për mos lejimin e qasjes së ATK-së në regjistrime.

Neni 34 - Kërkesat për libra dhe regjistrime për bizneset e vogla (Ligji Nr. 03/L-161)

1. Një tatimpagues me të ardhura bruto vjetore prej 50.000 euro apo më pakë, i cili nuk zgjedh të përgatisë librat dhe regjistrimet e kërkuara sipas paragrafit 4 të nenit 33, duhet të mbaj librat dhe regjistrimet vijuese minimale:

1.1. Një libër të shitjes në të cilin të gjitha shitjet dhe kthimet duhet të regjistrohen. 1.2. Një libër të blerjes në të cilin të gjitha blerjet dhe kthimet duhet të regjistrohen. 1.3. Një ditar të pranimeve në para të gatshme (kesh) dhe një ditar të pagesave në para të gatshme (kesh) që lidhen me librin e shitjes dhe librin e blerjes. 1.4. Përmbajta e librave dhe regjistrimeve të kërkuara me këtë paragraf dhe çdo libër dhe regjistrim i kërkuar për biznesin e vogël, përfshirë ato të mbajtura në format elektronik, do të përkufizohen në një akt nënligjor të lëshuar nga ministri.

460

KREU VIII - DISPOZITAT NDËRKOMBËTARE

Neni 35 - Njësi e Përhershme (Ligji Nr. 03/L-161)

1. Njësia e përhershme përfshin:

1.1. Çdo vend te menaxhmentit; 1.2. Çdo degë; 1.3. Çdo zyrë; 1.4. Çdo fabrikë; 1.5. Çdo punëtori; 1.6. Çdo minierë dhe 1.7. Çdo burim i naftës dhe gazit, gurore ose vend tjetër i shfrytëzimit të burimeve natyrore.

2. Njësia e përhershme gjithashtu përfshin; 2.1. Çdo vend ndërtimi, ndërtim, montim ose projekt instalimi, ose ndonjë aktivitet mbikëqyrës në lidhje me këtë, por vetëm nëse ndërtimi, projekti ose aktiviteti i tillë zgjat më shumë se 183 ditë. Kur vend ndërtimi, projekti ose aktiviteti zgjat më shumë se 183 ditë, duke përfshirë edhe aktivitetet përgatitore, vend ndërtimi, projekti apo aktiviteti konsiderohet se ka qenë apo është krijuar si njësi e përhershme nga dita kur ka filluar puna e tillë; 2.2. Ofrimin e ndonjë shërbimi, duke përfshirë shërbime të konsultimeve, por duke përjashtuar aktivitetet e mbikëqyrjes të parapara ne paragrafin 2.1 të këtij neni të kryera në Kosovë nga personi jo rezident përmes punëtorëve ose personelit tjetër, por vetëm nëse aktivitetet e tilla vazhdojnë brenda Kosovës për një periudhë apo periudha gjithsejtë 90 ditore apo më shumë brenda një periudhe dymbëdhjetë mujore. Kur aktivitetet vazhdojnë brenda Kosovës për një periudhë apo periudha gjithsejtë 90 ditore ose më shumë gjatë një periudhe dymbëdhjetë mujore, aktivitetet konsiderohet se kanë krijuar njësi të përhershme nga dita kur kanë filluar aktivitetet e tilla; 2.3. Çdo vend ndërtimi i shfrytëzuar për kërkimin e resurseve natyrore brenda Kosovës, kur aktivitetet e tilla brenda Kosovës vazhdojnë për një periudhë apo periudha gjithsejtë 183 ditore apo më shumë brenda cilësdo periudhe dymbëdhjetë mujore. Kur aktivitetet vazhdojnë për një periudhë apo periudha gjithsejtë 183 ditore ose më shumë brenda një periudhe dymbëdhjetë mujore, aktivitetet konsiderohen se kanë krijuar ndërmarrje të përhershme nga dita kur kanë filluar aktivitetet e tilla, dhe 2.4. Çdo pasuri e paluajtshme që ndodhet në Kosovë dhe posedohet nga një person jo rezident.

3. Pavarësisht nga paragrafi 1 të këtij neni, kur personi, përveç agjentit me status të pavarur për të cilin zbatohet paragrafi 6 i këtij neni, vepron në Kosovë në emër të personit jo rezident, personi jo rezident konsiderohet se ka njësi të përhershme në Kosovë lidhur me aktivitetet që ai person i ndërmerr për personin jo rezident, nëse personi i tillë:

461

3.1. Ka dhe zakonisht ushtron autorizimin në Kosovë për të lidhur kontrata në emër të personit jo rezident, përveç nëse aktivitetet e personit të tillë janë të kufizuara në ato të përmendura në paragrafin 6 të këtij neni të cilat, nëse ushtrohen përmes një vendi të caktuar të biznesit, nuk do ta bënin këtë vend të caktuar të biznesit njësi të përhershme sipas dispozitave të atij nën neni; ose 3.2. Nuk ka autorizim të tillë, por zakonisht mban një magazinë të mallrave ose materialeve në Kosovë nga i cili vazhdimisht shpërndan mallra ose materiale në emër të tatimpaguesit.

4. Personi jo rezident i cili ofron sigurim, përveç ri-sigurimit, do të konsiderohet se ka njësi të përhershme në Kosovë nëse mbledh primet në Kosovë ose siguron rreziqet që ndodhen në Kosovë përmes një personi, përveç agjentit me status të pavarur për të cilin zbatohet paragrafi 6 i këtij neni. 5. Pavarësisht nga paragrafi 1 dhe 2 i këtij neni, “Njësia e përhershme” konsiderohet se nuk përfshin:

5.1. Shfrytëzimin e objekteve vetëm me qëllim të ruajtjes ose ekspozimit të mallrave ose materialeve që i përkasin personit jo rezident ; 5.2. Mbajtja e magazinës së mallrave dhe materialeve që i përkasin personit jo rezident vetëm me qëllim të ruajtjes apo ekspozimit; 5.3. Mbajtja e magazinës së mallrave dhe materialeve që i përkasin personit jo rezident vetëm për qëllime të përpunimit nga një tatimpagues tjetër; 5.4. Mbajtja e një vendi të caktuar të biznesit vetëm me qëllim të blerjes së mallrave ose materialeve ose mbledhjes së informacioneve për personin jo rezident; 5.5. Mbajtja e një vendi të caktuar të biznesit vetëm për qëllimin e kryerjes së aktiviteteve të tjera të karakterit përgatitor apo ndihmës për personin jo rezident, dhe 5.6. Mbajtja e një vendi të caktuar të biznesit vetëm për kombinimin e ndonjë nga aktivitetet e paraqitura në paragrafët 1 deri 5 të këtij nën neni, me kusht që aktiviteti i përgjithshëm i vendit të caktuar të biznesit që rezulton nga ky kombinim ka vetëm karakter përgatitor apondihmës.

6. Personi jo rezident nuk konsiderohet se ka njësi të përhershme në Kosovë vetëm pse kryen veprimtari afariste në Kosovë përmes komisionarit, agjentit të përgjithshëm të komisionit apo ndonjë agjenti tjetër me status të pavarur, me kusht që personat e tillë veprojnë sipas rrjedhës së rëndomtë të biznesit të tyre. Megjithatë, kur aktivitetet e agjentit të tillë përkushtohen tërësisht apo gati tërësisht në emër të atij tatimpaguesi, dhe krijohen kushtet apo imponohen ndërmjet atij tatimpaguesi dhe agjentit në marrëdhëniet e tyre komerciale dhe financiare që ndryshojnë nga ata që do të kishin mundur të bëhen ndërmjet tatimpaguesve të pavarur, ai nuk konsiderohet agjent me status të pavarur në kuptimin e këtij nën neni. 7. Fakti se personi jo rezident kontrollon ose kontrollohet nga një kompani që është rezidente e Kosovës, apo që kryen biznes në Kosovë (qoftë përmes ndërmarrjes së përhershme apo ndryshe), nuk e konsideron asnjërën kompani njësi të përhershme të tjetrës.”

462

Neni 36 - Çmimet e transferimit (Ligji Nr. 03/L-161)

1. Çmimi që shfrytëzohet lidhur me transaksionet e mjeteve apo të obligimeve kontraktuese ndërmjet personave te lidhur konsiderohet çmimi i transferit. 2. Çmimi që pritet të pranohen lidhur me transaksionet e pasurisë apo të obligimeve kontraktuese ndërmjet palëve që kanë punuar sipas mbizotërimit te tregut duhet te konsiderohet vlera e hapur e tregut. 3. Vlera e hapur e tregut përcaktohet sipas metodës krahasuese të çmimeve të pakontrolluara dhe në rastet kur kjo nuk mund të shfrytëzohet përdoret metoda e çmimeve të rishitjes, metoda e kostos-plus ose ndonjë metodë tjetër siç definohet me akt nënligjor. 4. Dallimi ndërmjet vlerës se hapur te tregut dhe çmimit të transferimit përfshihet në të ardhurën e tatueshme. 5. Ministri nxjerr një akt nënligjor për zbatimin e këtij neni .

Neni 24 Transferimi i Çmimeve

(Udhëzimi Administrativ Nr. 13/2010) 1. Paragrafi 4 i nenit 36 të Ligjit parasheh dallim ndërmjet “vlerës së hapur të tregut” dhe “transferit të çmimeve” që përfshihen në të ardhurat e tatueshme. Kjo dispozitë aplikohet, vetëm kur ka transaksione të aseteve ose obligime kontraktuale ndërmjet personave të lidhur. Në kuptim të gjerë, qëllimi i kësaj dispozite është që të sigurojë që çmimet për transaskionet ose obligimet ndërmjet personave të lidhur (transfer i çmimeve) pasqyrojnë çmimet e mbizotërimit të tregut (të përfaqësuara nga vlera e hapur e tregut) – nëse për shembull, mallrat e shitura dhe/ose shpenzimet e përgjithshme të ngarkuara filialit në Kosovë, të tatimpaguesit nga zyra amë e vendosur jashtë Kosovës, janë konsideruar si me qenë në të njëjtin nivel që do të ngarkohet nga pala jo e lidhur që ofron mallra ose shërbime të ngjashme, atëhere nuk do të ketë dallim ndërmjet çmimit të ngarkuar dhe çmimit të mbizotërimit të tregut, dhe nuk do të lindin të ardhura të tatueshme. Anasjelltas nëse shpenzimet e ngarkuara nga zyra amë janë konsideruar se kanë tejkaluar ato që do të ngarkoheshin nga pala jo e lidhur që ofron mallra ose shërbime të ngjashme ( duke i zvogëluar të ardhurat e tatueshme të filialit të Kosovës), diferenca do të shtohet si e ardhur e tatueshme e filialit të Kosovës. 2. Në përcaktimin e çdo diference ndërmjet “vlerës së hapur të tregut” dhe “transferit të çmimeve”, “transferi i çmimeve në pajtueshmëri me paragrafin 1 të nenit 36 të Ligjit, është çmimi aktual i ngarkuar, ose i ngarkueshëm ndërmjet palëve të lidhura. Përcaktimi i “vlerës së hapur të tregut” prap se prap është më komplekse në metodën që duhet të shfryrtëzohet në përcaktimin e saj, që i nënshtrohet shkallës në të cilën janë në dispozicion informatat për palët jo të lidhura që ofrojnë mallra ose shërbime të ngjashme. Metoda që do të shfrytëzohet në përcaktimin e “vlerës së hapur të tregut” është paraqitur në paragrafet si në vijim. 3. Në pajtueshmëri me paragrafin 3 të nenit 36 të Ligjit, “vlera e hapur e tregut” nëse është e mundur përcaktohet me Metodën e Krahasimit të Çmimeve të Pakontrolluara. Kjo metodë mund të shfrytëzohet kur tatimpaguesi blen ose shet mallra të caktuara ose

463

shërbime, me kuantitet të ngjashëm dhe sipas kushteve të ngjashme për palët jo të lidhura në tregjet e ngjashme (një krahasim i brendshëm), ose pala jo e lidhur blen ose shet mallin ose shërbimin e caktuar, me kuantitet të ngjashëm dhe sipas kushteve të ngjashme për palën tjetër jo të lidhur në tregjet e ngjashme (krahasim i jashtëm). Transaksionet mund të shërbejnë si të krahasueshme, edhe përkundër diferencave ndërmjet këtyre transaksioneve dhe transaksioneve të palëve të lidhura ku diferencat mund të maten në baza të arsyeshme dhe mund të bëhen rregullimet e përshtatshme për të eliminuar efektet e këtyre diferencave. Krahasimet, ose krahasimet e rregulluara ku janë eliminuar diferencat, do të jenë “vlera e hapur e tregut”. Shembulli 1: Tatimpaguesi i shet 1,000 tona të produktit prej 80 euro per ton një ndërmarrje të lidhur në grupin e saj, dhe në të njëjtën kohë shet 500 tona të të njëjtit produkt për 100 euro per ton një ndërmarrje të pavarur. Ky rast kërkon një vlerësim se nëse vëllimet e ndryshme duhet të rezultojnë në rregullimin e transferit të çmimeve. Duhet të hulumtohet tregu relevant duke analizuar transaksionet për produktet e ngjashme për të përcaktuar zbritjet tipike në vëllim. Shembulli 2: Një shembull ilustrativ ku mund të kërkohen rregullimet, është kur rrethanat që rrethojnë shitjet e kontrolluara dhe të pa kontrolluara janë identike, me përjashtim të faktit se çmimi i kontrolluar i shitjes është çmimi i furnizimit dhe shitjet e pakontrolluara bëhen nga fabrika duke përjashtuar shpenzimet e transportimit dhe sigurimit. Dallimet në kushtet e transportimit dhe sigurimit në përgjithësi kanë efekt të caktuar, dhe të konstatuara arsyeshëm në çmim. Prandaj, për të përcaktuar çmimet e shitjeve të pa kontrolluara duhet të bëhen rregullime në çmimin për diferencën në kushtet e furnizimit. 4. Kur ka mungesë të krahasimeve ose të dhënave të rregulluara të krahasueshme, ashtu që nuk mund të shfrytëzohet metoda e krahasimeve të çmimeve të pakontrolluara, “vlera e hapur e tregut” do të përcaktohet duke shfrytëzuar metodën e çmimit të rishitjes (e cila është më e përshtatshme për shfrytëzim nga distributorët) ose metoda e kostos plus (e cila është më e përshtatshme për shfrytëzim nga prodhuesit) sikur që është paraqitur në paragrafët si në vijim. 5. Metoda e Çmimit të Rishitjes është e shfrytëzueshme kur mallrat ose shërbimet e blera nga tatimpaguesi nga pala e lidhur, janë rishitur për palën jo të lidhur, me veqanti kur tatimpaguesi shitës i shton një vlerë relativisht të vogël mallrave ose shërbimeve. Në këto raste, vlera e hapur e tregut llogaritet duke zbritur nga çmimi i rishitjes një marzhë të përshtatëshme të rishitjes bruto e cila mundëson që shitësi ti mbulojë shpenzimet operative të tij dhe të fitoj një fitim sipas mbizotërimit të tregut të bazuar në funksionet e kryera, asetet e shfrytëzuara dhe rreziku i supozuar. Kjo marzhë bruto mund të përcaktohet duke ju referuar marzhës së çmimit të rishitjes të fituar nga anëtari i të njëjtës grup si tatimpagues në krahasimet e transaksioneve të pa kontrollura (krahasimet interne) ose marzha e çmimit të rishitjes e fituar nga palët jo të lidhura në transaskionet e krahasueshme të pakontrolluara (krahasimet eksterne).

464

Shembulli 1: Supozoni se janë dy distributor, që shesin të njëjtin produkt në të njëjtin treg, me të njejtin emër të markës. Distributori A ofron garancion; Distributori B nuk ofron asgjë. Distributori A e përfshinë garancionin si pjesë të strategjisë së tij të çmim vënies, dhe kështu I shet produktet e saja me çmim më të lartë që rezulton në një marzhë më të madhe të fitimit bruto (nëse shpenzimet e shërbimit të garancionit nuk janë marrë parasysh) se sa ajo e Distributorit B, i cili shet me çmim më të ulët. Dy marzhat nuk janë të krahasueshme deri sa të bëhet një rregullim për të marrë parasysh dallimin. Shembulli 2: Biznesi shet produktin, nëpërmes të distributorëve të pavarur në pesë shtete në të cilat nuk ka vartës. Distributorët, thjesht i shesin produktet dhe nuk kryejnë ndonjë punë shtesë. Në një shtet, kompania vendos një vartës. Meqë tregu i caktuar ka një rëndësi strategjike, kompania kërkon nga vartësi që të shes vetëm produktin e tij. dhe të kryej aplikimin teknik për klientët. Edhe nëse faktet dhe rrethanat tjera janë të ngjashme, nëse marzhat vijnë nga ndërmarrjet e pavarura që nuk kanë rregullim ekzskluziv të shitjes, ose kryejnë aplikime teknike sikurse këto të ndërmarra nga vartësi, është e nevojshme që të shqyrtohet se nëse duhet të bëhet ndonjë rregullim për të arritur krahasueshmërinë. 6. Metoda e Kostos Plus është e shfrytëzueshme, kur nga tatimpaguesi krijohen shpenzimet në furnizimin e mallrave dhe shërbimeve për palën e lidhur. Në këto raste vlera e hapur e tregut përcaktohet, duke ju shtuar shpenzimeve të krijuara nga tatimpaguesi (llogaritur në pajtueshmëri me principet e kontabilitetit që janë në përgjithësi të pranueshme për një industri të caktuar) marzhat bruto te krahasueshme te cilat përcaktohen duke ju referuar marzhës kosto plus të fituar nga anëtari i të njëjtit grup, si tatimpagues në transaskionet e krahasueshme të pakontrolluara (krahasime të brendshme), ose marzha e kostos plus e fituar nga palët jo të lidhura në krahasimin e transaksioneve të pakontrolluara (krahasimet e jashtme). Në cilindo rast, deklaratat e shfrytëzuara për të përcaktuar një marzh të mbizotërimit të tregut, duhet të jenë ato të fituara nga personat që kryejnë funksione të ngjashme dhe më e preferueshme që shesin mallra të ngjashme për palët jo të lidhura. Kur transaksionet nuk janë të krahasueshme në asnjë mënyrë, dhe diferencat kanë një efekt të dukshëm në çmim, tatimpaguesit duhet të bëjnë rregullime, për të eliminuar efektin e diferencave të tilla (si diferencat në eficiencën relative të furnizuesit, dhe çdo përparësi që krijon aktiviteti për grupin që përfshin tatimpaguesin). Shembulli 1: A është prodhues vendor i mekanizmave të minutazhit për orët e tregut masiv. A i shet këto produkte vartësit të saj të huaj B. A, fiton 5 per qind të marzhës së fitimit bruto për operimet e saja prodhuese. X, Y, dhe Z janë prodhues jo të lidhur vendor të mekanizimit të minutazhit për orët e tregut masiv. X, Y, dhe Z i shet blerësve të huaj jo të lidhur. X, Y, dhe Z fiton marzhën e fitimit bruto për operimet e saja prodhuese që rangohen prej 3 deri në 5 per qind. A, llogaritë shpenzimet e mbikqyrjes, të përgjithëshme dhe administrative si shpenzime operative dhe prandaj këto shpenzime nuk pasqyrohen në koston e mallrave të shitura. Marzhat e fitimeve bruto të X, Y, dhe Z, megjithatë pasqyrojnë shpenzimet e mbikqyrjes, të përgjithëshme dhe administrative si pjesë e mallrave të shitura. Prandaj marzhat e fitimit bruto të X, Y, dhe Z duhet të rregullohen për të siguruar përputhshmëri me kontabilitetin.

465

Shembulli 2: Biznesi C në shtetin D është 100% vartëse e kompanisë E, e vendosur në shtetin F. Në karahasim me shtetin F, pagat janë shumë të ulëta në shtetin D. Në shpenzimet dhe rrezikun e kompanisë E, pakot e televizionit janë montuar nga kompania C. Të gjitha komponentët e nevojshme, njohuritë specifike, etj. sigurohen nga kompania E. Blerja e produktit të montuar, është i garantuar nga kompania E, në rastë se pjesët e televizionit dështojnë në përmbushjen e standardeve të caktuara të kualitetit. Pas kontrollimit të kualitetit, pjesët e televizionit sjellën – në shpenzim dhe në rrezikun e kompanisë E – në qendrat e distribuimit që kompania E i ka në disa shtete. Funksioni i kompanisë C, mund të përshkruhet thjeshtë si kosto e funksionit të prodhimit. Rreziku i kompanisë C mund të bartë diferencat eventuale për kualitetin, dhe kuantitetin e miratuar. Bazat për aplikimin e metodës së kostos plus do të formohen nga të gjitha shpenzimet e lidhura me aktivitetet e montimit. Shembulli 3: Biznesi A i grupit të korporatës, pajtohet me kompaninë B të njëjtit grup për të zhvilluar hulumtimin e kontratës për kompaninë B. Të gjitha rreziqet e dështimit të hulumtimit barten nga kompania B. Kjo kompani gjithashtu zotëron të gjitha të paprekshmet, të zhvilluara nëpërmes të hulumtimit dhe prandaj ka gjasa të fitimit që rezultojnë nga hulumtimi. Ky është një organizim tipik për aplikimin e metodës së kostos plus. Të gjitha shpenzimet për hulumtim, me të cilat janë pajtuar të gjitha palët e lidhura, duhet të kompensohen. Kostoja plus shtesë mund të pasqyrojë se sa është inovativ dhe kompleks hulumtimi i zhvilluar. 7. Kur tatimpaguesi beson që metodat e mësipërme nuk mund të shfrytëzohen, dhe mund të sigurojë evidencë për këtë, ATK mund të lejojë shfrytëzimin e metodës së shpërndarjes së fitimit. Metoda e Shpërndarjes së Fitimit mund të zbatohet kur operimet e dy ose më shumë palëve të lidhura janë shumë të integruara, duke e bërë të vështirë për të vlerësuar transaksionet e tyre në baza individuale dhe/ose aty ku ekzistenca e të paprekshmeve të çmueshme dhe unike e bën të pamundur krijimin e nivelit të duhur të krahasimit me transaksionet e pa kontrolluara sipas një metode tjetër.

7.1. Hapi i parë sipas kësaj metode është që të përcaktohet fitimi total i fituar nga palët nga transaskionet e kontrolluara. Metoda e shpërndarjes së fitimit alokon fitimin total të integruar të lidhur me transaskionet e kontrolluara, e jo fitimin total të grupit si tërësi. Fitimi që do të shpërndahet është fitimi operativ para zbritjes së interesit dhe tatimit. 7.2. Hapi i dytë është që të shpërndahet fitimi ndërmjet palëve, bazuar në vlerën relative të kontributeve të tyre të transaksioneve të palëve të lidhura, duke marrë parasysh funksionet e kryera, asetet e shfrytëzuara, dhe rreziqet e supozuara nga secila palë e lidhur, lidhur me atë se cilat palë të lidhura do të kishin pranuar, me rezultat i cili është vlera e hapur e tregut

8. Në rast se asnjëra nga metodat e mëparshme nuk mund të përdoret, ATK mund të lejojë shfrytëzimin e Metodës së Marzhës Neto të Transaksioneve. Kjo metodë krahason marzhën e fitimit neto të tatimpaguesit që del nga transaksionet e palëve të lidhura, me marzhat e fitimit neto të realizuara nga palët jo të lidhura nga transaksionet e ngjashme,

466

dhe shikon marzhën e fitimit neto që lidhet me një bazë të përshtatshme si shpenzimet, shitjet ose asetet, duke marrë parasysh natyrën e aktivitetit të biznesit, me rezultatin i cili është vlera e hapur e tregut. 9. Tatimpaguesit të cilët zhvillojnë transaksione me palët e lidhura duhet të mbajnë dokumentacion të mjaftueshëm, për të arsyetuar zgjedhjen e tyre të metodës së përcaktimit të vlerës së hapur te tregut, dhe të tregojnë se kjo e prodhon rezultatin e mbizotërimit të tregut.

Neni 37 - Shmangia e tatimeve të dyfishta (Ligji Nr. 03/L-161)

1. Tatimpaguesi rezident në Kosovë që përfiton të ardhura nga aktivitetet ekonomike jashtë Kosovës dhe i cili paguan tatimin ne te ardhura ne shtete tjera sipas këtij Ligji i lejohet një kredi tatimore për tatimin në të ardhura të paguara në shtetin tjetër, që i atribuohet të ardhurave të gjeneruara nga shteti tjetër. 2. Kreditimi tatimor i lejuar në paragrafin 1 te këtij neni është i kufizuar në shumën e tatimit të jashtëm të paguar në të ardhurat e përfituara jashtë Kosovës, e nuk tejkalon shumën e tatimit obligues në Kosovë në ato të ardhurat. Për aq sa tatimi i Kosovës në ato të ardhura tejkalon tatimin e jashtëm të paguar, shuma tepricë duhet të përfshihet në llogaritjen e tatimit obligues të Kosovës. 3. Çdo marrëveshje e zbatueshme ndërkombëtare e negociuar nga ministri dhe e ratifikuar nga Kuvendi mbi shmangien e tatimit të dyfishtë zëvendëson dispozitat e këtij neni kur ato lidhen me palët në atë marrëveshje ndërkombëtare.

467

KREU IX - DISPOZITAT E MBAJTJES NË BURIM

Neni 38 - Mbajtja në tatimit në paga (Ligji Nr. 03/L-161)

1. Secili punëdhënës është përgjegjës të mbaj në burim tatimin nga pagat e tatueshme të paguara punëtorëve të tij gjatë çdo periudhe të listë pagesës për të cilën pagat janë paguar. 2. Një punëdhënës, i cili është punëdhënësi kryesor i një të punësuari, mbanë një shumë për periudhën e duhur një listë të pagesave, në përputhje me shkallët parapara në nenin 6 të këtij ligji. Tatimi synues për muajin e caktuar do të zbritet për shumën e mbajtur në burim nga punëdhënësi kryesor për muajin paraprak brenda vitit. 3. Punëdhënësi, i cili nuk është punëdhënës kryesor i të punësuarit, mban në burim një shumë të barabartë me dhjetë për qind (10%) të pagave për secilën periudhë tatimore. 4. Pensionet e paguara nga, apo për interes të, Trusti i Kursimeve Pensionale të Kosovës, apo nga një fond i autorizuar plotësues i pensioneve i rregulluar me legjislacionin mbi Kontributet pensionale, i nënshtrohet mbajtjes së tatimit në burim nga paguesi i pensioneve të tilla në shkallët e parapara në nenin 6 të këtij ligji. 5. Secili punëdhënës, apo person që kërkohet të mbajë në burim sipas paragrafit 4 të këtij neni, dorëzon pasqyrën e tatimit të mbajtur në burim dhe e transferon shumën e tatimit të mbajtur në burim në llogarinë të caktuar nga Administrata Tatimore në një bankë, apo institucion financiar, i licencuar nga Banka Qendrore e Kosovës brenda pesëmbëdhjetë (15) ditëve pas ditës së fundit të secilit muaj kalendarik, në përputhje me aktin nënligjor të lëshuar nga ministri. 6. Secili punëdhënës apo person që kërkohet të mbajë në burim sipas paragrafit 4 të këtij neni që bën pagesa të pagave gjatë periudhës tatimore dorëzojë në Administratën Tatimore deri më 31 Janar të vitit pasues të periudhës tatimore një pasqyrë vjetore barazuese të pagesës së tatimit me informata rreth pagave të paguara dhe tatimit të mbajtur në burim e të transferuar, në lidhje me secilin të punësuar në përputhje me formën dhe procedurat e cekura në akt nënligjor të lëshuar nga ministri. 7. Secili punëdhënës apo person që kërkohet të mbajë në burim sipas paragrafit 4 të këtij neni, deri më 1 Mars të vitit vijues të periudhës tatimore, i siguron secilit të punësuar nga i cili tatimi në paga është mbajtur në burim, një certifikatë të tatimit të mbajtur në burim në formën e specifikuar në aktin nën ligjor të lëshuar nga ministri.

Neni 8 Tatimet e Mbajtura në Paga

(Udhëzimi Administrativ Nr. 09/2010) 1. Paragrafi 2 i nenit 38 të Ligji kërkon që punëdhënësit të cilët janë punëdhënësi kryesor i të punësuarit të mbajnë në burim një shumë të tatimit për periudhën përkatëse të pagesave të pagave, në përputhje me normat e përcaktuara në nenin 6 të këtij ligji.

1.1 Çdo tatim tentativë për një muaj të caktuar do të zvogëlohet për shumën e mbajtur nga ana e punëdhënësit kryesor për muajin e mëparshëm në vit". Për

468

zbatimin e kësaj dispozite për personat të cilët presin të kenë një punëdhënës kryesor gjatë vitit tatimor, shuma e pagueshme për çdo periudhë të pagesës duhet të ngritët deri në një bazë vjetore, duke u bazuar në numrin e periudhave të pagesës në vitin tatimor, para se të aplikohen shumat vjetore të paraqitura në nenin 6 të këtij ligji. 1.2 Tatimi vjetorë për t'u paguar i llogaritur në këtë mënyrë më pas ndahet me numrin e njëjtë të periudhave të pagesës për të dhënë shumën që duhet të mbahet në burim për periudhën e pagesës. Personat të cilët nuk pranojnë që të kenë një punëdhënës kryesor gjatë vitit tatimor (p.sh personat që hyjnë në punë pas përfundimit të edukimit të plotë,personat të cilët janë larguar nga puna dhe nuk kanë gjetur punë tjetër,personat që presin të pensionohen ose të ndërprejnë në ndonjë mënyrë tjetër marrëdhënien e punësimit gjatë vitit,etj) munden pas 1 Janarit 2011 të plotësojnë Formularin e Aplikacionit për Normë të Veçantë Tatimore (në formatin e përcaktuar nga ATK), dhe aplikojnë në ATK që nga punëdhënësi i tyre kryesor të zbatohet normë speciale tatimore që sa më saktësisht të harmonizoj zbritjet e tatimit të mbajtur në burim me shumën e tatimit për tu paguar nga i punësuari në baza vjetore.

Shembulli 1: Një punëdhënës kryesor paguan një të punësuar 500 € në muaj. Meqë janë 12 periudha të pagesës gjatë vitit, paga vjetore e punonjësit do të jetë 6.000 € (500 x 12) Pas lejimit të zbritjes prej 5% nga bruto për kontributet pensionale për të punësuarin, paga vjetore e tatueshme do të jetë 5700 euro. Mandej aplikohet paragrafi 1.4 i nenit 6 i cili parashikon që tatimi vjetor për tu paguar mbi këtë shumë do të jetë 273.60 € + 10% e shumës mbi 5.400 € (5.700 - 5.400 = 300 x 10% = 30 euro), duke i dhënë një total prej 303.60 €. Kjo shumë mandej ndahet me numrin e periudhave të pagesës (12) që rezulton në 25.30 € e cila kërkohet që të ndalet në burim nga shuma bruto 500 €. Së bashku me kontributet pensionale prej 25 euro (5% të 500 eurove) i punësuari do të pranojë pagën neto prej 449.70 euro (500 - 25 euro kontribute pensionale të mbajtura dhe pa 25.30 euro tatim të mbajtur në paga). Shembulli 2: Të njëjtat fakte sikurse në Shembullin 1 me përjashtim se tani është muaji vijues dhe Punëdhënësi ka vendosur që të paguaj të punësuarin me një pagë më të madhe prej 550 euro për atë muaj. Në këtë rast shuma vjetore llogaritet si 6.600 euro (fakti se i punësuari ka pranuar pagën bruto prej 500 euro në muajin e mëparshëm është jo relevant) ku pas kontributeve pensionale të të punësuarit prej 5% tregon një pagë të tatueshme vjetore prej 6270 euro. Mandej zbatohet paragrafi 1.4 i Nenit 6 dhe ky parasheh se tatimi vjetor i pagueshëm do të jetë 273.60 + 10% e shumës mbi 5400 euro (6270- 5400 x 10% = 87 euro që e jep totalin prej 360.60. Duke e pjesëtuar me numrin e periudhave të pagesave (12) rezulton në 30.5 euro e kërkuar për tu mbajtur në burim nga 550 euro),i punësuari do të pranoj pagën neto prej 492.45 euro (550 – 27.50 kontribute pensionale të mbajtura në burim dhe pa 30.5 euro tatim në burim në paga). Në muajin e tretë, nëse punëdhënësi vazhdon të paguaj të punësuarin me pagën bruto 550 euro, atëherë i punësuari do të vazhdojë të pranojë 492.45 euro neto sikurse në shembullin 2. Mirëpo nëse punëdhënësi paguan vetëm 500 euro pagën bruto në muajin e

469

tretë atëherë i punësuari do të pranoj 449.70 euro, neto sikurse në shembullin 1. Nuk bëhet ndonjë rregullim i asaj me të cilën i punësuari aktualisht është paguar në dy muajt e parë. Shembulli 3: Punëdhënësi kryesor paguan një të punësuar 200 euro për dy javë. ( I vetmi dallim nga shembulli i mëparshëm është se i punësuari paguhet çdo dy javë e jo çdo muaj). Në këtë rast llogaritjet do të bazohen në 26 periudha të pagesës. Pra shuma prej 200 euro do të ngritët deri në vjetoren e barabartë me 5200 euro (200x 26). Pas zbritjes prej 5% të kontributeve pensionale, paga vjetore e tatueshme është 4940 euro. Në këtë rast,pastaj zbatohet paragrafi 1.3 i nenit 6 dhe ky parashikon se tatimi vjetor për tu paguar do të jetë 81.60 + 8% të shumës mbi 3000 euro (4,940-3000 x 8% = 155.20 euro) qe e jep totalin prej 236.80 euro. Duke e pjesëtuar me numrin e periudhave të pagesës (26) rezulton në 9.10 euro të cilat kërkohen për tu mbajtur në burim nga 200 euro të shumës bruto të pagueshme. Së bashku me kontributet pensionale prej 10 euro (5% prej 200 euro) i punësuari do të pranojë pagën neto prej 180.90 euro (200 – 10% kontribute pensionale të mbajtura në burim dhe pa 9.10 euro tatim të mbajtur në burim në paga). Shembulli 4: Një student i universitetit përfundon studimet e tij në fund të vitit akademik dhe fillon punë që nga fillimi i tetor me një pagë prej 400 euro në muaj. Duke përdorur metodën e normave të mbajtjes të tatimit në burim të përshkruara në këtë paragraf, punëdhënësi do llogaritë pagesën vjetore bruto për gjithë vitin deri në një shumë bruto prej 4800 €, zbret 5% kontribute pensionale të të punësuarit për të arritur në një pagë vjetore të tatueshme prej 4560 €, dhe llogarit ndaljen e tatimit mujor prej 10.40 € (4560 - 3000 x 8%) / 12. Për 3 muajt e fundit të vitit i punësuari merr 1.200 € dhe ka tatimin total të mbajtur në burim prej 31.20 €. Megjithatë, detyrimi tatimor vjetor i tyre (duke supozuar se nuk ka të ardhura të tjera të tatueshme) në 1200 euro të ardhura është vetëm 9.60 € (1200 - 960 x 4%) kështu që personi nuk do të jetë në gjendje të kërkojë rimbursim tatimor prej 21.60 €. Përndryshe, personi (nga 1 janari 2011) ka mund të aplikoj për një normë tatimore të veçantë që ATK do të kishte llogaritur në këtë rast me 0,8% që do të thotë tatimi i mbajtur për çdo muaj do të kishte qenëvetëm 3.20 euro,(400 x 0,8%) dhe si rezultat tatimi i mbajtur gjatë tre muajve të punësimit do të jetë 9.60 € që harmonizohet me detyrimet vjetore. 2. Paragrafët 1 dhe 4 i nenit 38 të Ligjit kërkojnë që pagesat e pagave dhe pensioneve ti nënshtrohen tatimit në burim. Pagat e tatueshme apo pensionet e paguara / kredituara një person i cili është i liruar nga Tatimi në të Ardhurat Personale sipas nenit 8 të Ligjit, sipas çdo ligji tjetër të Kosovës, ose sipas një marrëveshje / konvente ndërkombëtare, nuk do t'i nënshtrohet mbajtjes në burim. Në raste të tilla, barra i takon marrësit te pagave apo pensioneve për të siguruar dëshmi të shkruara për paguesin që të ardhurat e tij janë të liruara nga tatimi mbi të ardhurat personale. Deri sa të sigurohet një dëshmi e tillë, detyrimi mbetet në paguesin që të mbaj në burim. 3. Dëshmia me shkrim që kërkohet sipas paragrafit 2 të këtij neni do të jetë:

3.1 në rast të personave të liruar nga tatimi mbi të ardhurat personale sipas paragrafëve 1.10 apo 1.11 të nenit 8 të ligjit, një kopje e kontratës së tyre, 3.2 në çdo rast, tjetër nga rasti i pagave dhe pensioneve që janë të liruara nga tatimi në të ardhurat personale sipas paragrafëve 1.1,1.2,1.3,1.4,1.5 ose 1.14 të

470

nenit 8 të ligjit (ku nuk ka nevojë për evidencë me shkrim), një kopje e një letre nga ATK duke konfirmuar lirimin nga tatimi mbi të ardhurat personale.

4. Për qëllime të pagesës së tatimit të mbajtur në pagat e tatueshme dhe pensionet sipas këtij neni, mbajtësit në burim do të përfundojnë mbajtjen e tatimit dhe formularin e deklarimit të pagesës ashtu siç përshkruhet nga ATK dhe do t'i dorëzojë formularët dhe pagesat në një bankë ose institucion financiar të licencuar nga Banka Qendrore e Kosovës. 5. Punëdhënësit të cilët paguajnë paga më shpesh se një herë në muaj janë të detyruar që të mbajnë tatimin në burim nga këto paga në çdo periudhë të pagesës, mirëpo janë të detyruar vetëm që të plotësojnë një formular të mbajtjes në tatim dhe të pagesës dhe paguajnë tatimin e mbajtur në burim një herë lidhur me çdo muaj. Punëdhënësit të cilët dëshirojnë të mbajnë në burim dhe të paguajnë tatim më shpesh se një herë në muaj mund të bëjnë një gjë të tillë duke plotësuar pasqyrën shtesë të mbajtjes në burim dhe pagesës mirëpo duhet të tregojnë nëse formularët e dytë apo pasues për të njëjtin muaj janë një korrigjim apo një pagesë shtesë për atë muaj.

Neni 39 - Tatimi i mbajtur në burim në interes dhe të drejta pronësore (Ligji Nr. 03/L-161)

1. Secila ndërmarrje personale afariste, entitet, autoritet publik, ortakëri apo grupim i personave, bankë apo institucion tjetër financiar i cili iu paguan interes apo të drejta pronësore, përveç interesit që është i liruar sipas këtij ligji, personave rezidentë apo jo rezidentë, do të mbajë në burim tatimin dhjetë për qind (10%) në kohën e pagesës apo kreditimit. 2. Pavarësisht paragrafit 1 të këtij neni, interesi në hua i paraparë nga institucionet financiare të licencuara nga BQK më klientët e tyre do t’i nënshtrohen mbajtjes në burim. 3. Secila ndërmarrje personale afariste, entitet, autoritet publik, ortakëri apo grupim i personave, bankë apo institucion tjetër financiar, dorëzon një pasqyrë të tatimit të mbajtur në burim dhe transferon shumën e tatimit të mbajtur në burim në llogarinë e caktuar nga Administrata Tatimore në një bankë apo institucion financiar, të licencuar nga BQK, brenda pesëmbëdhjetë (15) ditëve pas ditës së fundit të secilit muaj kalendarik, në përputhje me aktin nënligjor të lëshuar nga ministri. 4. Secila ndërmarrje personale afariste, entitet, autoritet publik, ortakëri apo grupim i personave, bankë apo institucion tjetër financiar që paguan interes apo të drejta pronësore gjatë një periudhë tatimore, me kërkesë të pranuesit, jepë një certifikatë për mbajtjen në burim të tatimit deri më 1 Mars të vitit që pason periudhën tatimore, në formën e specifikuar në një akt nënligjor të lëshuar nga ministri. 5. Secila ndërmarrje personale afariste, entitet, autoritet publik, ortakëri apo grupim i personave, bankë apo institucion tjetër financiar që mban në burim tatimin sipas këtij neni gjatë një periudhe tatimore do të dorëzojë në administratën tatimore një pasqyrë vjetore barazimi në formën dhe formatin e specifikuar nga Administrata Tatimore jo më larg se 1 Mars të vitit që pason periudhën tatimore. Secila ndërmarrje personale afariste, entitet, autoritet publik, bankë apo institucion tjetër financiar duhet të përfshijë një kopje të të

471

gjitha certifikatat e mbajtjes në burim, që kërkohen me paragrafin katër të këtij neni, me pasqyrën vjetore të barazimit të dorëzuar në administratën tatimore.

Neni 9 Mbajtja e Tatimit në Burim në Interes dhe në të Drejtat Pronësore

(Rojaltis) (Udhëzimi Administrativ Nr. 09/2010)

1. Paragrafi. 1 i nenit 39 të Ligjit kërkon që të mbahet tatimi në burim nga pagesat e interesit dhe të drejtave pronësore. Interesi ose të drejtat pronësore të paguara apo kredituara një person i cili është i liruar nga Tatimi në të Ardhurat Personale sipas nenit 8 të ligjit, apo ndonjë ligji tjetër të Kosovës, ose sipas një marrëveshje / konvente ndërkombëtare, nuk do ti nënshtrohet tatimit në burim. Në raste të tilla, është përgjegjësia e marrësit të interesit dhe të drejtave pronësore që të ofrojë dëshmi me shkrim për paguesin që të ardhurat e tyre janë të liruara nga tatimi në të ardhurat personale. Derisa të sigurohet një dëshmi e tillë , detyrimi mbetet në paguesin që të mbajë në burim. 2. Dëshmitë me shkrim që kërkohen sipas paragrafit 3 të këtij neni do të jenë:

2.1 në rastin e personave të liruar nga Tatimi në të Ardhurat Personale sipas paragrafëve 1.10 apo 1.11 të nenit 8 të ligjit, një kopje e kontratës së tyre; 2.2 në çdo rast tjetër, një kopje e një letre nga ATK e cila konfirmon lirimin nga Tatimi në të Ardhurat Personale.

Neni 40 - Tatimi i mbajtur në burim në fitoret nga lotaria dhe lojërat e fatit


1. Secili organizator i lotarisë, mbanë në burim tatimin në shumën e barabartë me dhjetë për qind (10%) në secilën pagesë për fituesit. 2. Duke iu nënshtruar dispozitave të nenit 49 të këtij ligji, secili organizator i lojërave të fatit do të mbajë në burim tatimin në një shumë të barabartë me dhjetë për qind (10%) të secilës pagesë për fitore. 3. Secili organizator i një loje te fatit dhe lotarisë, dorëzon një deklaratë të tatimit të mbajtur në burim dhe transferojë shumën e tatimit të mbajtur në një llogari të caktuar nga Administrata Tatimore, në një bankë të licencuar nga BQK brenda pesëmbëdhjetë (15) ditëve pas ditës së fundit të secilit muaj kalendarik, në përputhje me një akt nënligjor të lëshuar nga ministri. 4. Secili organizator i një loje te fatit dhe lotarisë, gjatë periudhës tatimore, me kërkesë të fituesit, dorëzon një certifikatë për mbajtjen në burim të shumës së tatimit deri më 1 Mars të vitit pasues të periudhës tatimore në formën e specifikuar në një akt nënligjor të lëshuar nga ministri. 5. Secili organizator i një loje të fatit dhe organizator i një lotarie i cili mban në burim tatimin sipas këtij neni gjatë një periudhe tatimore do të dorëzojë në administratën tatimore një pasqyrë vjetore të barazimit në formën dhe formatin e specifikuar nga Administrata Tatimore jo më larg se 1 Marsi i vitit që pason periudhën tatimore. Secili organizator i një

472

lotarie duhet të përfshijë një kopje të të gjitha certifikatave të mbajtjes në burim, që kërkohen me paragrafin tre të këtij neni, me pasqyrën vjetore të barazimit të dorëzuar në administratën tatimore.

Neni 10 Mbajtja e Tatimit në Burim në Fitimet e Lotarisë dhe Lojërave të Fatit


[Shënim: Ky nen i Udhëzimit Administrativ, për aq sa lidhet me lojërat e fatit, do të dal nga përdorimi kur të hyjë në fuqi Ligji i ri për Lojërat e fatit dhe Lotarinë, në pajtim me paragrafin 2 të nenit 49 të ligjit.] 1. Paragrafët 1 dhe 2 të nenit 40 të Ligjit kërkojnë që pagesat e fitoreve të lotarisë dhe lojërave të fatit ti nënshtrohen mbajtjes së tatimit në burim. Lotaria, ose loja e fatit, fitimet e paguara apo kredituar një personi i cili është i përjashtuar nga tatimi mbi të ardhurat personale sipas nenit 8 të Ligjit, sipas çdo ligji tjetër të Kosovës, ose sipas një marrëveshje ose konvente ndërkombëtare, nuk do ti nënshtrohet tatimit në burim. Në raste të tilla, barra i bie pranuesit të fitimeve që të siguroj dëshmi të shkruara për paguesin se të ardhurat e tyre janë të liruara nga tatimi mbi të ardhurat personale. Deri sa të sigurohet një evidencë e tillë , detyrimi bie në paguesin që të mbaj tatimin në burim. 2. Dëshmitë me shkrim që kërkohen sipas paragrafit 1 të këtij neni do të jenë:

2.1 në rast të personave të liruara nga tatimi mbi të ardhurat personale sipas paragrafëve 1.10 apo 1.11 të nenit 8 të Ligjit, një kopje e kontratës së tyre; 2.2 në çdo rast tjetër, një kopje e një letre nga ATK që konfirmon lirimin nga tatimi mbi të ardhurat personale; 2.3 vini re se përjashtimi nga Tatimi në të Ardhurat Personale i paraparë për fitimet nga Lojërat e fatit sipas paragrafit 1,13 të nenit 8 të Ligjit, vetëm hyn në fuqi në të njëjtën kohë kur tatimi i mbajtur në burim më nuk aplikohet për fitimet e Lojërave të fatit -kjo do të ndodhë kur të hyn në fuqi Ligji i ri për Lojërat e fatit dhe Lotarinë, në pajtim me paragrafin 2 të Nenit 49 të Ligjit.

3. Për qëllime të pagesës së tatimit të mbajtur në fitimet në lotari, apo lojëra të fatit sipas këtij neni, mbajtësit në burim do të plotësojnë formularin e pasqyrës së tatimit të mbajtur në burim pagesës ashtu siç përcaktohet nga ATK, dhe do të dorëzojnë formularin dhe pagesën në një bankë ose institucion financiar të licencuar nga Banka Qendrore e Kosovës.

Neni 41 - Mbajtja në burim në pagesa të caktuara për jo-rezidentët (Ligji Nr. 03/L-161)

1. Të ardhurat që i atribuohen një jo-rezidenti në Kosovë si një zbavitës, sikurse është teatri, figurat e lëvizshme, artistë radioje apo televizioni, ose një këngëtar a muzikant, ose si një sportist, nga aktivitetet e tija apo saja të ushtruara në Kosovë i nënshtrohet mbajtjes në burim nga paguesi i atyre të ardhurave, qoftë të paguara drejtpërdrejtë apo tërthorazi jo-rezidentit, përderisa kompensimi bruto nga aktivitetet e tilla tejkalon 1,000€ në një periudhë tatimore. 2. Të ardhurat, përveç të ardhurave të përshkruara në paragrafin 1 te këtij neni, të realizuara nga marrëveshjet apo kontratat, qofshin me shkrim apo me gojë, me personat apo entitetet

473

e Kosovës nga një person apo entitet jo-rezident nga shërbimet e kryera në Kosovë i nënshtrohen mbajtjes në burim nga paguesi i atyre të ardhurave, përderisa personi apo entiteti jo-rezident nuk ka njësi të përhershme në Kosovë dhe kompensimi bruto i paguar për jo-rezidentin është më shumë se 5,000€ në ndonjë periudhë tatimore. 3. Pavarësisht nga dispozitat tjera në këtë ligj, shuma e mbajtjes në burim sipas paragrafit 1 dhe 2 të këtij neni është 5% e kompensimit bruto. Secili pagues do të dorëzojë një pasqyrë të mbajtjes në burim dhe të transferojë shumën e tatimit të mbajtur në burim në një llogari të caktuar nga Administrata Tatimore në një bankë të licencuar nga Banka Qendrore e Kosovës brenda pesëmbëdhjetë (15) ditëve pas ditës së fundit të secilit muaj kalendarik, në përputhje me një akt nënligjor të lëshuar nga ministri. 4. Mbajtja në burim sipas këtij neni konsiderohet të jetë tatim përfundimtar dhe pranuesit e të ardhurave të tilla që i nënshtrohen mbajtjes në burim nuk do të dorëzojnë deklaratë në Administratën Tatimore, pavarësisht dispozitave të nenit 48 të këtij ligji. 5. Secili pagues i cili mban në burim sipas këtij neni gjatë një periudhe tatimore, me kërkesë të pranuesit të të ardhurave, deri më 1 Mars të vitit vijues të periudhës tatimore do t’i japë certifikatën e tatimit të mbajtur në burim në formën e specifikuar në një akt nënligjor të lëshuar nga ministri. 6. Çdo tatimpagues i cili mban në burim tatimin sipas këtij neni gjatë një periudhe tatimore do të dorëzojë në administratën tatimore një pasqyrë barazimi vjetore në formë dhe format të specifikuar nga Administrata Tatimore jo më larg se 1 Mars të vitit që pason periudhën tatimore. Çdo tatimpagues duhet të përfshijë një kopje të të gjitha certifikatave të mbajtjes në burim, që kërkohen me paragrafin pesë të këtij neni, me pasqyrën vjetore të barazimit, me pasqyrën vjetore të barazimit të dorëzuar në administratën tatimore. 7. Ministri lëshon një akt nënligjor që do të specifikojë ata persona apo entitete të cilët do të konsiderohen „pagues‟ sipas këtij neni dhe të gjitha aktivitetet tjera të kërkuara për zbatimin e këtij neni.

Neni 11 Mbajtja e Tatimit në Burim për Jo-Rezidentë të Caktuar


1. Paragrafët 1 dhe 2 të nenit 41 të Ligjit kërkojnë që mbajtja e tatimit në burim nga të ardhurat e atribuara për zbavitësit jo-rezident dhe për jo-rezidentët të cilët kryejnë shërbime në Kosovë. Kur këto të ardhura i paguhen apo i kreditohen një personi jorezident ose entiteti i cili është i liruar nga tatimi mbi të ardhurat personale sipas nenit 8 të Ligjit, sipas ndonjë ligji tjetër të Kosovës, ose sipas një marrëveshje osekonvente ndërkombëtare, këto të ardhura nuk do ti nënshtrohen tatimit të mbajtur në burim. Në raste të tilla, është përgjegjësia e pranuesit të të ardhurave që të sigurojë dëshmi me shkrim për paguesin se të ardhurat e tyre janë të liruara nga Tatimi në të Ardhurat Personale. Deri sa të sigurohet një dëshmi e tillë, detyrimi mbetet nëpaguesin që të mbajë tatimin në burim. 2. Dëshmitë me shkrim që kërkohen sipas paragrafit 1 të këtij neni do të jenë:

2.1 në rastin e personave të liruara nga tatimi mbi të ardhurat personale sipas paragrafëve 1.10 apo 1.11 të nenit 8 të Ligjit, një kopje e kontratës së tyre; 2.2 në çdo rast tjetër, një kopje e një letre nga ATK e cila konfirmon lirimin nga tatimi mbi të ardhurat personale.

474

3. Të ardhurat e atribueshme për jo-rezidentët të cilat i nënshtrohen mbajtjes së tatimit në burim sipas nenit 38 të Ligjit gjithashtu nuk do ti nënshtrohen mbajtjes së tatimit në burim në bazë të nenit 41 të këtij Ligji. Në këto raste aplikohet vetëm mbajtja në burim e tatimit sipas nenit 38.

4. Të ardhurat e atribueshme për zbavitësit jo-rezidentë sipas paragrafit 1 të nenit 41 të ligjit, të cilat janë paguar apo kredituar në ndonjë rast tjetër nga ato që mbulohen nga paragrafët 1 dhe 3 i këtij neni, do t'i nënshtrohen mbajtjes në burim përveç nëse kompensimi bruto nga aktivitetet e tij apo të saj personale nga të gjithë paguesit e aktiviteteve të tilla nuk e ka tejkaluar vlerën prej një mijë (1.000) euro në një periudhë tatimore. Në situatat kur paguesi nuk është i sigurt nëse kompensimi bruto i artistit nga aktivitetet e tij apo të saj personale gjatë periudhës tatimore do të tejkalojë 1,000 euro, paguesi është i detyruar të kërkojë nga artisti rreth kompensimi bruto të tij apo të saj të pritur dhe vetëm nëse artisti tregon që kompensimi i tyre bruto nga aktivitetet personale në periudhën e tatueshme do të jetë 1.000 € ose më pak, pagesat apo kreditimet nuk do ti nënshtrohen tatimit në burim. 5. Kërkesa për të mbajtur tatimin në burim nga të ardhurat e atribueshme për zbavitësit jo- rezident në bazë të paragrafit 1 të nenit 41 të Ligjit ka të bëjë me aktivitetet personale të artistit që janë ushtruar në Kosovë. Pagesat për artistin jorezident që nuk janë në lidhje me aktivitetet e tyre personale (p.sh nga shitjet e mallrave) nuk i nënshtrohen mbajtjes së tatimit në burim. Pagesave nga Kosova për aktivitetet personale të ushtruara jashtë Kosovës gjithashtu nuk i nënshtrohen mbajtjes së tatimit në burim. Shembull: Një artist jo rezident viziton Kosovën dhe fiton para nga shfaqja në Prishtinë dhe në Prizren. Artisti gjithashtu fiton para nga shitjet e CD-ve të muzikës së tyre dhe nga shitjet e mallrave të tjera. Tatimi në burim aplikohet vetëm për parat e paguara artistit për shfaqjet. Parat nga shitjet e mallrave nuk është në relacion me aktivitetin personal të artistit. 6. Kërkesa për të mbajtur tatimin në burim nga të ardhurat e atribueshme për zbavitësit jo- rezident në bazë të paragrafit 1 të nenit 41 të ligjit ka të bëjë me të ardhurat që i atribuohen (qoftë të paguara në para të gatshme apo natyre, ku këto të fundit do të vlerësohen me vlerën e hapur të tregut) artistit qoftë të paguara në mënyrë direkte ose indirekte. Mbajtja e tatimit në burim gjithashtu kërkohet kur artisti paguhet në mënyrë të tërthortë, për shembull kur pagesa është bërë për një korporate apo person tjetër juridik, e cila mbahet 100% nga artisti ose që është në pronësi tjetër të përfitimit nga artisti në vend se drejtpërdrejt për artistin. 7. Kërkesa për të mbajtur tatimin në burim nga të ardhurat e paguara për jo-rezidentët sipas paragrafit 2 të nenit 41 të Ligjit ka të bëjë me pagesat për shërbimet e kryera në Kosovë. Nuk kërkohet mbajtja e tatimit në burim në pagesat e bëra për jo-rezidentët për mallra ose nga pagesat e bëra për jo-rezidentët për shërbimet e kryera jashtë Kosovës (për shembull shërbimet e transportit ndërkombëtar, mbështetjen e sistemit kompjuterik të siguruar nga distanca nga një vend tjetër). Duhet të bëhet një shpërndarje kur shërbimet kryhen brenda dhe jashtë Kosovës me përjashtim për rastet kur shërbimet e kryera në një shtet dhe shërbimet e kryera në shtetin tjetër janë shumë të vogla .

475

Shembull: Biznesi i Kosovës hyn në kontratë me furnizuesin jo-rezident për të dizajnuar softuerin kompjuterik për shfrytëzim nga biznesi i Kosovës. E gjithë puna e dizajnimit dhe testimit kryhet jashtë Kosovës. Mirëpo përfaqësuesi i furnizuesit kërkohet që të vizitojë Kosovën për tu siguruar se softueri është instaluar si duhet. Në këto rrethana vizita e instalimit do të konsiderohet si pjesë shumë e vogël në krahasim me punën kryesore të dizajnimit të softuerit,dhe meqë kjo është kryer jashtë Kosovës,nuk do të aplikohet mbajtja e tatimit në burim për pagesat për furnizuesit jo-rezident. Përdallim nga kjo nëse furnizuesi më pas ka hyrë në kontratë për mirëmbajtje për softuer e cila ka paraparë disa testime të sistemit jashtë Kosovës, mirëpo gjithashtu disa vizita në vend në Kosovë, atëherë do të aplikohet mbajtja e tatimit në burim për shpenzimet e kontratës së mirëmbajtjes lidhur me atë pjesë të shpenzimeve që lidhen me punën e vizitës në vend të punës. 8. Kërkesa për të mbajtur tatimin në burim nga të ardhurat sipas paragrafëve 1 dhe 2 të nenit 41 të Ligjit vlen vetëm për ata që konsiderohen si jo-rezident për qëllimet tatimit në të ardhurat personale. Për artistët persona fizik të cilët e kanë vendbanimin e tyre kryesorë në Kosovë apo që janë fizikisht në Kosovë për më shumë se 183 ditë në çdo periudhë 12-mujore, mbajtja e tatimit në burim nuk duhet të zbatohet meqë artistët do të konsiderohen si rezidentë dhe do ti nënshtrohen tatimit në të ardhurat e tyre në mbarë botën. Kërkesa për të mbajtur tatimin në burim nga të ardhurat e paguara për jo-rezidentët sipas paragrafit 2 të nenit 41 të ligjit gjithashtu vlen për personat fizik jo rezident të cilët zhvillojnë biznes mirëpo të cilët nuk kanë njësi të përhershme në Kosovë.

8.1 Paragrafi 4 i nenit 31 të Ligjit parasheh se në të dy rastet “ mbajtja në burim sipas këtij neni do të konsiderohet tatim i fundit dhe pranuesit e këtyre të ardhurave që i nënshtrohen tatimit në burim nuk do të dorëzojnë deklaratë në administratën tatimore, pavarësisht nga dispozitat e nenit 34 të këtij ligji. Tatimi në burim prej 5% do të jetë obligimi i tyre i fundit për tatim në të ardhurat personale në Kosovë dhe këta nuk janë të lejuar që të dorëzojnë deklaratë vjetore për tatim në të ardhura personale për të kërkuar mbajtjet në burim duke u bazuar në atë se nuk janë të obliguar për tatim në të ardhurat personale në Kosovë sepse këta nuk kanë këtu njësi të përhershme.

9. Për qëllim të pagesës së tatimit të mbajtur në burim në të ardhurat e referuar në parafin 1 dhe 2 të nenit 41 të Ligjit, paguesit do të plotësojnë formulari e pasqyrës së mabjtjës së tatimit në burim dhe pagesës të përcaktuar nga ATK-ja, dhe do të dorëzojnë formularin dhe pagesën në bankën ose institucionin financiar të licencuar nga Banka Qendrore e Kosovës. 10. Për qëllime të këtij neni, termi "paguesi" nënkupton çdo person ose entitet, qoftë organizatë ose individ, i cili ka rënë dakord të paguajë një person jo-rezident ose entitet për argëtim apo shërbime të tjera të kryera në Kosovë.

Neni 12

Dispozitat e Përgjithshme që Zbatohen për Tatimin e Mbajtur në Burim (Udhëzimi Administrativ Nr. 09/2010)

1. Kapitulli IX i Ligjit parasheh që tatimet e mbajtura në burim duhet të paguhen në një bankë ose institucion financiar të licencuar nga Banka Qendrore e Kosovës. Transferimi bankar mund të bëhet në vend të pagesës me para të gatshme. Këto pagesa (duke përfshirë të urdhrat për transferimin të parave për transferime bankare) mund të dorëzohen në çdo

476

degë te të një banke ose institucioni financiar të autorizuar që i pranon ato. Përveç në rastet kur nga Drejtori i Përgjithshëm i ATK-s caktohen zyrtarë tatimor të caktuar për të mbledhur tatimin sipas ligjit mbi Administratën Tatimore dhe Procedurat këto pagesat nuk do të dorëzohen në çdo zyrë apo te çdo zyrtar i ATK-s. 2. Pagesat e referuara në paragrafin 1 të këtij neni duhet të shoqërohen nga pasqyra e mbajtjes në burim. Pasqyra e mbajtjes në burim do të jetë:

2.1 për ata mbajtës të tatimit në burim të cilët dëshirojnë të deklarojnë dhe janë në gjendje të deklarojnë informatat e tyre të tatimit të mbajtur në burim në ATK në mënyrë elektronike, një dëftesë e pagesës së tatimit të mbajtur në burim. 2.2 për mbajtësit tjerë të tatimit në burim, formularin e plotësuar të pasqyrës së tatimit të mbajtur në burim dhe pagesës siç do të përcaktohet nga ATK.

3. Kapitulli IX i Ligjit parasheh se pasqyrat vjetore të barazimit, së bashku me kopjet e certifikatave të mbajtjes së tatimit në burim, kërkohet që ti sigurohen Administratës Tatimore. Pasqyrat dhe certifikatat e tilla mund të sigurohen në çdo zyrë të Administratës Tatimore të Kosovës apo në çdo degë të një banke ose institucion financiar të autorizuar që i pranon ato. 4. Kapitulli IX i Ligjit parasheh data të caktuara në të cilat tatimet e mbajtura në burim duhet të paguhen, certifikatat e tatimeve të mbajtura në burim duhet ti jepen pranuesve, dhe mbajtësit në burim janë të obliguar që të sigurojnë pasqyrën vjetore të barazimit për Administratën Tatimore. Në çdo rast, kur data e veçantë për deklarim dhe / ose pagesë është e shtunë,e diele apo festë zyrtare, këta formular dhe / ose pagesa duhet të dorëzohen më së voni në ditën e parë të punës pas së shtunës, dielës apo festës zyrtare. Interesi dhe dënimet për deklarim me vonesë ose pagesë nuk do të zbatohen kur deklarimi dhe / ose pagesa bëhet më herët ose në ditën e ardhshme të punës. 5. Kapitulli IX i Ligjit parasheh kërkesa të ndryshme për deklarim dhe pagesa për mbajtësit në burim dhe paguesit. Kur këto kërkesa nuk plotësohen, ATK do të zbatoj interesin dhe ndëshkimet administrative sipas Ligjit mbi Administratën Tatimore dhe Procedurat, si të aplikueshme për:

5.1 dështimin për të mbajt në burim, mbledhur ose paguar tatimin e mbajtur në burim, 5.2 dështimin për të siguruar pranuesin e të ardhurave që i nënshtrohen mbajtjes së tatimit në burim me certifikatën e mbajtjes së tatimit në burim, 5.3 dështimi për të deklaruar pasqyrën vjetore të barazimit në ATK-së në afatin e caktuar, 5.4 deklarimi i pasqyrës së pasaktë ose të paplotë vjetore të barazimit në ATK .

477

KREU X - ORTAKËRITË DHE GRUPIMI I PERSONAVE

Neni 42 - Ortakëritë dhe grupimi i personave (Ligji Nr. 03/L-161)

1. Secila ortakëri dhe grupim i personave që merr apo akruon të ardhura bruto në përputhje me dispozitat e këtij Ligji, për qëllime të tatimit në të ardhura personale, dorëzon një deklaratë tatimore vjetore për të ardhurat, më apo para 31 Marsit të vitit që pason periudhën tatimore por nuk do të bëjë pagesë të detyrimit mbi tatimin në të ardhura. 2. Deklarata tatimore bëhet në formën e përshkruar nga Administrata Tatimore e Kosovës dhe përfshinë, midis tjerash, të ardhurat bruto nga të gjitha burimet, zbritjet e lejueshme, të ardhurat e tatueshme dhe pjesën shpërndarëse të secilit ortak apo anëtar, që bashku me numrin e tyre fiskal të Kosovës dhe adresat e tyre përkatëse. Secili ortak apo anëtar i grupit raporton pjesën shpërndarëse të të ardhurave të tatueshme në deklaratën e tyre tatimore individuale të të ardhurave të dorëzuar në përputhje me nenin 48 të këtij ligji. 3. Ortakëritë dhe grupimi i personave, gjithashtu do të dorëzojnë pagesa tremujore paradhënie sipas paragrafit 2.2 të nenit 43 dhe të paguajnë shumën obligative për secilin ortak apo secilin anëtar të grupit në emër të secilit ortak apo anëtar, duke përdorë numrin fiskal të secilit ortak apo anëtar. 4. Ortakëritë dhe grupimi i personave, si dhe ortakët e ortakërive dhe anëtarët e grupeve, duhet të mbajnë libra dhe regjistrime në përputhje me paragrafin 4 të nenit 33 të këtij ligji dhe secili ortak duhet të paguajnë tatimet në të ardhura obligative në përputhje me paragrafin 2.2 te nenit 43 të këtij ligji. 5. Ortakëria dhe grupimi i personave kërkohet të mbajë në burim tatimin dhe kontributet pensionale nga pagat e të punësuarve të ortakërisë apo grupimit të personave dhe të kryejë pagesën në përputhje me kërkesat e këtij ligji. 6. Ortakëria, apo grupimi i personave, është përgjegjës për dorëzimin e deklaratave dhe kryerjen e pagesës të të gjitha tatimeve për të cilat ortakëria apo grupimi i personave bëhet i detyrueshëm, përveç për tatimet në të ardhura të cilat do të deklarohen në përputhje me paragrafët 1 dhe 2 të këtij neni. 7. Ortakëria dhe grupimi i personave do të dorëzojë të gjitha deklaratat dhe pasqyrat duke përdorë numrin fiskal të caktuar nga Administrata Tatimore. 8. Secila ortakëri dhe grupim i personave do të caktojë një prej ortakëve të përgjithshëm apo një prej personave që i përkasin grupimit si përfaqësues. Ky përfaqësues, në bazë të një autorizimi me shkrim të dhënë nga të gjithë ortakët apo personat që i përkasin grupimit, do të veprojë në emër të tyre dhe në interes të tyre dhe të jenë të autorizuar të plotësojë të gjitha obligimet tatimore të ortakërive apo grupimit të personave , përfshirë pagesën e obligimeve, sikurse janë të përkufizuara me ligj. Megjithatë, caktimi i një përfaqësuesi nuk do t’i lirojë ortakët apo anëtarët individual nga detyrimi i tyre individual për tatimet e tyre në të ardhura apo borxhit të ortakërisë apo grupit sikurse parashihet në Ligjin per Shoqëritë Tregtare, nëse ortakëria dështon në plotësimin e obligimeve të veta financiare.

478

KREU XI - PAGESAT, KREDITIMET DHE DEKLARATAT

Neni 43 - Pagesa e tatimit për veprimtaritë afariste (Ligji Nr. 03/L-161)

1. Secili tatimpagues i cili realizon apo akruon të ardhura nga veprimtaritë afariste paguan tatimin çdo tre muaj në një llogari të caktuar nga Administrata tatimore në një bankë të licencuar nga BQK jo më vonë se pesëmbëdhjetë (15) ditë pas përfundimit të çdo tremuajshi kalendarik (15 prill, 15 korrik, 15 tetor, 15 janar). 2. Shuma për secilën pagesë tremujore të tatimit sipas paragrafit 1 të këtij neni është si vijon:

2.1. Tatimpaguesit me të Ardhura bruto vjetore nga veprimtaritë afariste deri në 50.000 euro prej të cilëve nuk kërkohet dhe që nuk zgjedhin t’i mbajnë librat dhe regjistrimet e përmendura në paragrafin 4 te nenit 33, duhet të paguajnë:

2.1.1. Tre për qind (3%) të të ardhurave bruto nga tregtia, transporti, bujqësia dhe veprimtaritë e ngjashme ekonomike të çdo tremujori, por jo më pakë se 37.5 për tremujor. 2.1.2. Pesë për qind (5%) të të ardhurave bruto nga shërbimet, veprimtaritë profesionale, të zanatit, të argëtimit dhe të ngjashme të çdo tremujori, por jo më pakë se 37.5 € për tremujor. 2.1.3 Nëse një tatimpaguesi i përshkruar në paragrafin 2.1 të këtij neni nuk ka të ardhura në një periudhë tremujore, nuk kërkohet pagesë, por tatimpaguesi duhet të dorëzojë deklaratën e këstit tremujor për periudhën kur nuk ka obligim tatimor.

2.2 Tatimpaguesit me të ardhura bruto vjetore nga aktivitetet afariste që tejkalojnë 50.000 euro, tatimpaguesit që kërkohet, apo që zgjedhin, sikurse është paraparë në paragrafin 3 të nenit 33, të mbajnë librat dhe regjistrimet të përmendura në paragrafin 4 të nenit 33, duhet të paguajnë paradhënie:

2.2.1. Një të katërtën (1/4) e detyrimit tatimor të përgjithshëm për periudhën aktuale tatimore duke u bazuar në të ardhurat e tatueshme të parashikuara, të zbritura nga çdo shumë e tatimit të mbajtur në burim në përputhje me nenin 39 të këtij ligji dhe nenin 30 të Ligjit për Tatimin në të Ardhurat e Korporatave; apo 2.2.2 Për periudhën e dytë tatimore dhe ato pasuese, për të cilat tatimpaguesi bën pagesën sipas këtij paragrafi, një të katërtën (1/4) apo më shumë se 110% e detyrimit tatimor të përgjithshëm për periudhën tatimore që i paraprinë periudhës aktuale tatimore, të zbritura nga çdo shumë te tatimit të mbajtur në burim në përputhje me nenin 39 të këtij ligji dhe nenin 30 të Ligjit për Tatimin në të Ardhurat e Korporatave. 2.2.3 Tatimpaguesi i cili ka tejkaluar të ardhurat vjetore bruto prej 50.000 € në cilin do vit kërkohet të raportoje te ardhurat dhe bëjë pagesat në pajtueshmëri me paragrafin 2.2 të këtij neni për periudhën tatimore në të

479

cilën të ardhurat vjetore bruto ka tejkaluar 50,000 euro dhe, së paku, tri periudha tatimore vijuese. Nëse pas asaj kohe të ardhurat vjetore bruto i tatimpaguesit ka rënë më poshtë se pragu 50,000€ dhe tatimpaguesi dëshiron te kthehet ne raportimin e te ardhurave dhe të bëjë pagesat ne pajtueshmëri me nën-paragrafin 2.1 të këtij neni, ai tatimpagues duhet te dorëzoje kërkesë në ATK për vendim ne pajtueshmëri me nenin 10 te Ligjit për Administratën Tatimore dhe Procedurat para 1 Marsi të vitit në të cilin është kërkuar ndryshimi.

3. Nëse pagesa paradhënie nuk është bërë me kohë, apo në shumën që është më pak se ajo e kërkuar, administrata tatimore mund të vendosë një ndëshkim në një shumë të barabartë më shkallën e interesit që është në fuqi në kohën kur pagesa paradhënie ka qenë obligative për t‟u bërë. Nuk do të ketë shtesa tjera në tatim, për pagesat paradhënie me vonesë apo të pamjaftueshme. Nëse pagesat e kësteve tremujore bëhen në datat e caktuara ose para atyre dhe nëse pagesa përfundimtare bëhet siç kërkohet në paragrafin 4 të nenit 38, të këtij ligji, nuk aplikohet ndëshkime për pagesa të pamjaftueshme, nëse:

3.1. Dallimi ndërmjet shumës që kërkohet në çdo këst tremujor dhe shumës së paguar për çdo këst nuk tejkalon dhjetë për qind (10%) të shumës së duhur, ose 3.2. Pas periudhës së parë tatimore të tatimpaguesit, shuma e paguar në çdo këst është minimum dhjetë për qind (10%) së paku më shumë se një e katërta ( ¼ ) e tatimit të obligueshëm në deklaratën tatimore të detyrimit tatimor.

3.2.1 Nëse administrata tatimore kryen një kontroll të ndonjë viti dhe bën një rregullim të tatimit të atij viti për më shumë se 20%, lirimi nga ndëshkimi i paraparë në nën-paragrafin 8.2 nuk do të aplikohet në kërkesat për pagesë paradhënie për periudhën tatimore pasuese.

3.3. Për periudhën e parë tatimore gjatë së cilës një tatimpagues ka qenë në punë (periudha tatimore në të cilën tatimpaguesi ka kërkuar një numër fiskal, apo nëse tatimpaguesi ka kryer punë para asaj kohe, periudha tatimore në të cilën aktiviteti ekonomik ka filluar), nuk do të ngarkohet ndëshkim nëse, përfshirë këstin e katër tremujor që pritet më 15 Janar, tatimpaguesi ka bërë pagesa paradhënie tremujore të barabarta me së paku 90% të tatimit përfundimtar obligativ për atë periudhë tatimore. 3.4 Tatimpaguesi që ka pasur humbje në Deklaratën e Tatimit në të Ardhurat e Personale të vitit të kaluar nuk ka të drejtë të përdorë dispozitat e nën-paragrafit 2.2.2 të këtij neni në kryerjen e pagesave paradhënie për vitin aktual. Tatimpaguesi i tillë duhet të kryejë pagesat paradhënie në përputhje me dispozitat e nën-paragrafit 2.2.1 të këtij neni. 3.5 Ndëshkimi që do të ngarkohet sipas këtij neni do të aplikohet vetëm në shumën e nën-paguar nga data e nën-pagesës deri në datën e përshkruar në paragrafin 3 të këtij neni për të bërë rregullimin përfundimtar për periudhën tatimore, apo, nëse është më herët, data e pagesës në të cilën pagesa paradhënie e tatimpaguesit përfshinë një shumë të mjaftueshme për të paguar pagesën paradhënie për atë tremujor plus shuma e nën-paguar.

480

Neni 13 Pagesat Tremujore të Paradhënieve të Aktivitetit Ekonomik

(Udhëzimi Administrativ Nr. 09/2010) 1. Në përputhje me paragrafin 2.1 të nenit 43 të Ligjit, tatimpaguesit me të ardhura vjetore bruto prej 50,000 euro ose më pak dhe ata që nuk zgjedhin të përgatisin pasqyrat financiare janë të obliguar për të bërë pagesat tremujore të paradhënieve për tatimin mbi të ardhurat personale.Tatimpaguesit e tillë do të dorëzojnë pagesa tremujore të paradhënieve për formularët e bizneseve të vogla individuale në formatin e përshkruar nga ATK,në çdo bankë apo institucion financiar të autorizuar në ose përpara 15 prillit, 15 korrikut, 15 tetorit dhe 15 janarit në lidhje me tremujorët kalendarik që i paraprijnë menjëherë këtyre datave. 2. Në përputhje me paragrafin 2.2 të nenit 43 të Ligjit, tatimpaguesit me të ardhura vjetore bruto që tejkalojnë 50,000 euro dhe ata që zgjedhin të përgatisin pasqyrat financiare janë të obliguar për të bërë pagesat tremujore të paradhënieve për tatimin mbi të ardhurat personale.Tatimpaguesit e tillë, dhe kompanitë e sigurimit, do të dorëzojnë pagesa tre mujore të paradhënieve për formularët e bizneseve individuale të mëdha në formatin e përshkruar nga ATK në çdo bankë apo institucion financiar të autorizuar në ose përpara 15 prillit, 15 korrikut, 15 tetorit dhe 15 janarit në lidhje me tremujorët kalendarik që ju paraprijnë menjëherë këtyre datave. 3. Tatimpaguesit e mbuluar nga paragrafi 2.2 i nenit 43 të Ligjit janë të detyruar të përdorin bazat e parashikimit në vitin e tyre të parë të bërjes së pagesave tremujore të avancit dhe parashikimet bazohen në ¼ e detyrimit tatimor vjetor të parashikuar për vitin e parë. Për ata që fillojnë veprimtari ekonomike gjatë tremujorit të parë kjo nuk është problem, por për ata të cilët fillojnë më vonë në vit, ata kërkohet që të paguajnë vetëm ¾, ½ ose vetëm ¼ e detyrimit të tyre të vitit të parë në këste gjatë vitit të parë. Për vitin e tyre të dytë, duke bërë pagesa tremujore të avancit bazuar në detyrimin tatimor vjetor për aktivitetin e tyre ekonomik për vitin e tyre të parë., të rritura prej 10%, do të thotë nuk paguhet ndëshkimi me interes. Tatimpaguesit ku pagesat e paradhënieve të të cilëve janë të pamjaftueshme krahasuar me detyrimin tatimor final do të ndëshkohen vetëm për tremujorin e tyre të fundit të vitit të parë, por bazuar në shumat kumulative të kësteve krahasuar me detyrimin vjetor, e jo vetëm të konsiderohet kësti i fundit thjesht i izoluar. Në këto raste interesi dhe ndëshkimet do të aplikohet vetëm kur pagesat tremujore të bëra janë më të ulëta se 90% e detyrimit tatimor vjetor për aktivitetin e tyre ekonomik për vitin e parë të tyre. Për vitin e dytë dhe vitet tjera të më pasme meqë është në dispozicion opsioni i pagesës pa ndëshkime dhe interes, ata do të ndëshkohen për çdo këst tremujor nëse janë bërë pagesat e pamjaftueshme gjatë vitit. Shembulli 1: Një tatimpagues individual ka filluar një aktivitet ekonomik në vitin 2010. Ai ka paguar në 3 këste (tremujorët 2, 3 dhe 4), respektivisht 100 €, 200 € dhe 620 €. Detyrimi vjetor i tatimit mbi të ardhurat personale për vitin 2010 në lidhje me këtë aktivitet ekonomik rezulton të jetë 1.000 €. Në këtë rast, meqë të gjitha këstet (920 euro), ishin më shumë se 90% e detyrimit vjetor (90% e 1.000 = 900 euro) nuk aplikohet interesi dhe ndëshkimet (sipas paragrafi 3.3 të nenit 43 të Ligjit).

481

Shembulli 2: Një tatimpagues individual ka filluar një aktivitet ekonomik në vitin 2010. Ai ka paguar në 2 këste (tremujorët 3 dhe 4), respektivisht 200 € dhe 500 €. Detyrimi vjetor i tatimit mbi të ardhurat personale për vitin 2010 në lidhje me këtë aktivitet ekonomik rezulton të jetë 1.000 €. Në këtë rast, meqë të gjitha këstet (700 euro) janë më pak se 90% e detyrimit vjetor (90% e 1.000 = € 900) interesi paguhet duke filluar nga 15 janar 2011 (data e afatit të tremujorit të këstit të fundit në lidhje me vitin tatimor 2010). Interesi i tillë është i bazuar në 300 €, diferenca mes detyrimit vjetor (1.000 euro) dhe kësteve kumulative të paguara gjithsej (700 euro)- dhe llogaritet prej 15 janar 2011 deri në datën e afatit për dorëzimin e deklaratës së fundit(31 mars 2011). Në këtë kohë interesi dhe ndëshkimi për nën-pagesën e pagesës së paradhënies përfundon mirëpo pastaj aplikohen ndëshkimet e rregullta lidhur me çdo periudhë ndërmjet kësaj date të afatit dhe derisa të paguhet tatimi. 4. Në rastet kur këstet e hershëm ishin shumë të ulëta dhe këstet e më vonshme shumë të larta, interesi dhe ndëshkimet do të aplikohen për këstet e mëhershme deri sa pagesat e tepërta të më vonshme të mbulojnë Mungesat e mëhershme. Në rastet kur këstet e mëhershme janë shumë të larta dhe ato të më vonshme janë shumë të ulëta, ATK do të pranoj tepricat në periudhat e mëhershme që mbulojnë mungesat në periudhat e mëvonshme dhe interesi dhe ndëshkimet mund ose mund të mos aplikohen, varësisht nga shumat e tepricave dhe mungesave. Shembull: Në vitin 2010 biznesi i tatimpaguesit ka pasur një fitim dhe 1.000 € të tatimit mbi të ardhurat personale është e pagueshme në lidhje me këtë biznes. Për vitin 2011, një tjetër fitimi është bërë dhe 2.000 € janë tatim mbi të ardhurat personale për tu paguar (në vitin 2012). Gjatë vitit 2011 këstet tremujore janë bërë prej 600 euro, 100 €, nuk ka këst, dhe 350 € . Bazuar në detyrimin vjetor të viti 2010 prej 1,000 euro dhe duke shtuar 10%, këstet tremujore gjatë vitit 2011 duhet të ketë qenë të paktën 275 € secila. Nuk ka ndëshkim me interes për tu paguar në lidhje me këstin e parë (meqë 600 euro pagesa e tejkalon 275 euro për t'u paguar). Nuk ka ndëshkim me interes për tu paguar në lidhje me këstin e dytë (meqë pagesa 100 € plus 325 euro (600 pa 275) tepricë nga kësti i parë e ka tejkaluar 275 euro për t'u paguar). Interesi për tu paguar në këstin e tretë do të bazohet mbi 125 € ( që është 275 € për tu paguar pa 150 euro të mbetura (dy pagesa që gjithsej bëjnë 700 euro pa detyrimet për këto këste prej 550 euro) tepër nga tremujorët e mëparshëm). Nuk ka interes për tu paguar në këstin e katërt dhe teprica prej 75 € (350 të paguara krahasuar me 275 për tu paguar) mund të aplikohet për të ulur interesin për t'u paguar në këstin e tretë, por me efekt vetëm nga data e pagesës së këstit të katërt. 5.Nënparagrafi 2.2.2 i nenit 43 të Ligjit i referohet pagesave të bazuara në detyrimin tatimor të vitit të kaluar. Në rastin kur tatimpaguesi ka humbje tatimore për një vit të caktuar, atëherë në vend se të shfrytëzoj bazat e detyrimit tatimor të vitit të kaluar dhe aplikoj llogaritjen prej 110%, tatimpaguesi është i obliguar që të llogarit dhe paguaj këstet duke u bazuar në të ardhurat e tatueshme të parashikuara për vitin aktual. Nëse tatimpaguesi parashikon se gjithashtu do të ketë humbje në vitin aktual, apo çdo fitim do të tejkalohet nga humbjet e bartura përpara ,nuk do të ketë nevojë për këste,mirëpo do të zbatohet ndëshkimi dhe interesi nëse parashikimi i tatimpaguesit del i pa saktë.

482

Shembull: Në vitin e 2010 biznesi i tatimpaguesit ka pasur një humbje. Në vitin 2011, tatimpaguesi parashikon se biznesi do të ketë fitim (pas lejimit të bartjes së humbjeve përpara) dhe detyrimi vjetor tatimor do të jetë 1.000 €. Gjatë vitit 2011 do të kërkohet që të paguhen këstet duke u bazuar në ¼ e detyrimit vjetor tatimor të parashikuar. 6. Në rastet kur ka pasur një kontroll tatimor ose ngjarje të tjera në vitin vijues që përcakton një detyrim tatimor vjetor të ndryshëm për një vit tatimor të mëhershëm në , nëse detyrimi vjetor tatimor është gjetur të jetë më i lartë, ndëshkimet do të aplikohen për nën-deklarim, për pagesa të vonuara dhe gjithashtu interesi në lidhje me detyrimin vjetor të paguar më pak. Ndëshkimet e tilla dhe interesi për detyrimin tatimor shtesë të zbuluar më pas do të aplikohet vetëm në detyrimin vjetor tatimor, dhe nuk do të bëhen rregullime në shumat e kësteve tremujore të kaluara ku rezultati i kontrollit tatimor apo ngjarjeve të tjera e ka ngritur detyrimin tatimor deri në 20%. Në rastet kur ka pasur ngritje të detyrimit tatimor për më shumë se 20% ,atëherë interesi ndëshkimi do të zbatohet për shkallën sa kësti tremujor ka qenë më ulët se ¼ e 110% e detyrimit të rregulluar të tatimit në të ardhura si rezultat i kontrollit tatimor ose ngjarjeve të tjera. 7. Formulari vjetor i Tatimit në të Ardhurat Personale është një deklaratë tatimore por pasqyrat tremujore të pagesave të paradhënieve nuk konsiderohen të jenë deklarata tatimore. Në përputhje me paragrafin 3 të nenit 43 të ligjit, ndëshkimet për deklarimin me vonesë dhe pagesën me vonesë nuk do të zbatohen për formularët e deklaruar me vonesë të kësteve tremujore, por interesi do të aplikohet përveç kur zbatohen dispozitat e nën-paragrafëve 3.1, 3.2 ose 3.3 të këtij neni.

Neni 44 - Pagesa e tatimit për qiratë (Ligji Nr. 03/L-161)

1. Tatimpaguesi, i mbuluar me nenin 27 të këtij ligji, i cili merr të ardhura nga qiraja, përveç atyre tatimpaguesve aktiviteti afarist i të cilëve është dhënia me qira e pasurisë së luajtshme dhe të paluajtshme, paguan çdo tremujor në vit tatimin në llogarinë e caktuar nga Administrata Tatimore në një bankë apo institucion financiar të licencuar nga Autoriteti Bankar dhe i Pagesave i Kosovës jo më vonë se pesëmbëdhjetë (15) ditë pas përfundimit të çdo tremujori kalendarik (15 prill, 15 korrik, 15 tetor, 15 janar). 2. Shuma e secilës pagesë tremujore, sipas paragrafit 1 të këtij neni, është dhjetë për qind (10%) e të ardhurave të tatueshme të marra nga qiraja (të ardhurat bruto nga qiraja minus dhjetë për qind (10%) zbritje të paraparë në nenin 27 të këtij ligji) në tremujorin kalendarik që është menjëherë para datës së pagesës, e zvogëluar për cilëndo shumë të parave të ndalura gjatë këtij tremujori, në përputhje me nenin 30.2 të Ligjit për Tatimin në të Ardhurat e Korporatave.

Neni 14

Pagesat Tremujore të Paradhënieve për të Ardhurat nga Qiraja (Udhëzimi Administrativ Nr. 09/2010)

Paragrafët 1 dhe 2 të nenit 44 të ligjit i obligon tatimpaguesit që të bëjnë pagesa tremujore të tatimit në të ardhurat personale për të ardhurat nga qiraja. Për qëllim të bërjes së këtyre

483

pagesave tremujore, paguesit duhet të plotësojnë një formular tremujor për pagesat e paradhënieve ashtu siç përcaktohet nga ATK dhe do t'i dorëzojnë formularin dhe pagesën në një bankë ose institucion financiar të licencuar nga Banka Qendrore e Kosovës.

Neni 45 -Pagesa e tatimit për pasurinë e paprekshme (Ligji Nr. 03/L-161)

1. Secili tatimpagues, i cili merr të ardhura nga pasuria e paprekshme benë pagesa tremujore të tatimit në një llogarinë e të caktuar nga Administrata Tatimore në një bankë apo institucion financiar të licencuar nga BQK, jo më vonë se pesëmbëdhjetë (15) ditë pas përfundimit të çdo tremujori kalendarik (15 prill, 15 korrik, 15 tetor, 15 janar). 2. Shuma e secilës pagesë tremujore sipas nenit paragrafit 1 të këtij neni është dhjetë për qind (10%) e të ardhurave të tatueshme nga pasuria e paprekshme të realizuara në tremujorin kalendarik menjëherë para datës së pagesës, e zbritur nga çdo shumë e mbajtur në burim në të drejtat pronësore përputhje me nenin 39 të këtij ligji.

Neni 15 Pagesat Tremujore të Paradhënieve për të Ardhurat nga Pasuria e

Paprekshme (Udhëzimi Administrativ Nr. 09/2010)

Paragrafët 1 dhe 2 të nenit 45 të ligjit i detyrojnë tatimpaguesit që të bëjnë pagesa tremujore për tatim në të ardhurat personale për të ardhurat nga pasuria e paprekshme. Për qëllim të bërjes së këtyre pagesave tremujore , paguesit duhet të plotësojnë një formular tremujor të pagesave të paradhënieve ashtu siç përcaktohet nga ATK dhe do t'i dorëzojë formularin dhe pagesën në një bankë ose institucion financiar të licencuar nga Banka Qendrore e Kosovës.

Neni 46 - Pagesa e tatimit për të ardhurat tjera të tatueshme, përfshirë fitimet kapitale


1. Secili tatimpagues, i cili merr të ardhura të tatueshme nga fitimet kapitale ose nga çdo burim tjetër, që nuk përshkruhet në nenet 38 deri 43 të këtij ligji, paguan tatimin më 31 Mars ose para 31 Marsit të vitit pasues të periudhës tatimore, në përputhje me dispozitat e parashtruara përpara në Nenin 48 të këtij ligji. 2. Tatimpaguesit të cilët marrin dhurata të tatueshme sipas nenit 14 të këtij ligji, duhet të bëjnë një pagesë paradhënie prej dhjetë për qind (10%) të shumës së dhuratës e cila

484

tejkalon 5,000€ deri në ditën e fundit të muajit që pason tremujorin në të cilin është marrë dhurata.

Neni 16 Pagesat Tremujore të Paradhënieve nga të Ardhurat nga Dhuratat


Paragrafi 2 i nenit 46 të ligjit i obligon tatimpaguesit që pranojnë dhurata të tatueshme që të bëjnë pagesat tremujore për tatim në të ardhura. Në pajtueshmëri me paragrafin 2 të nenit 14 të Ligjit dhuratat e tatueshme janë dhuratat monetare dhe jo monetare (të tjera nga dhuratat e liruara nga tatuarja sipas paragrafëve 3 dhe 4 të nenit 14 të Ligjit) të pranuara nga rezidentët të cilët në çdo periudhë tatimore kanë një vlerë të kombinuar më të madhe se 5000 euro. Për qëllim të bërjes së këtyre pagesave tremujore , paguesit duhet të plotësojnë një formular tremujor të pagesës së paradhënies ashtu siç përcaktohet nga ATK, dhe do t'i dorëzojë formularin dhe pagesën në një bankë ose institucion financiar të licencuar nga Banka Qendrore e Kosovës.

Neni 17 Dispozitat e Përgjithshme që Zbatohen në Pagesat Tremujore të

Paradhënieve (Udhëzimi Administrativ Nr. 09/2010)

1. Kapitulli XI i Ligjit parasheh se pagesat tremujore të paradhënieve do të derdhen në një bankë ose institucion financiar të licencuar nga Banka Qendrore e Kosovës. Transferimi bankar mund të bëhet në vend të pagesës me para të gatshme. Këto pagesa (duke përfshirë të urdhrat për transferimin e parave për transferime bankare) dhe formularët mund të dorëzohen në çdo degë të një banke ose institucioni financiar të autorizuar që i pranon ato. Me përjashtim të rasteve kur nga Drejtori i Përgjithshëm i ATK-s caktohen zyrtarët e caktuar tatimor për të mbledhur tatim sipas Ligjit mbi Administratën Tatimore dhe Procedurat, këto pagesa dhe formularë nuk do të dorëzohen në çdo zyrë apo te çdo zyrtar i ATK-s. 2.Pagesat e referuara në paragrafin 1 të këtij neni duhet të shoqërohen me pasqyrën e pagesave tremujore të avancit. Pasqyra e pagesave tremujore të avancit do të jetë:

2.1 për ata pagues të cilët dëshirojnë të shtojnë dhe janë në gjendje që të deklarojnë informatat e pagesave të tyre tremujore të avancit në ATK në mënyrë elektronike,një dëftesë e pagesës tremujore të avancit, 2.2 për paguesit tjerë,formulari i plotësuar i pasqyrës së pagesës tremujore të avancit sikur që përshkruhet nga ATK.

3. Kapitulli XI i Ligjit parasheh data të caktuara në të cilat do të dorëzohen formularët tremujor të pagesave të paradhënieve dhe në të cilat data duhet të bëhen pagesat tremujore të paradhënieve. Në çdo rast, kur data specifike e deklarimit dhe / ose pagesës është e shtune, e diele apo festë zyrtare, këta formular dhe / ose pagesat do të dorëzohen më së voni në ditën e parë të punës pas së shtunës, së dielës apo Festës Kombëtare. Nuk do të zbatohen interesi dhe ndëshkimet për deklarim ose pagesë me vonesë kur deklarimi dhe/ose pagesa ndodhin në ose para ditës së ardhshme të punës.

485

Neni 47 - Kreditimet kundrejt tatimit (Ligji Nr. 03/L-161)

1.Tatimpaguesit mund të kreditojnë kundrejt shumës së tatimit të obligueshëm sipas këtij ligji për vitin e tatueshëm, si në vijim :

1.1 Shumat e ndalura gjatë periudhës së njëjtë tatimore sipas dispozitave të këtij ligji dhe nenit 30.2 të Ligjit për Tatimin në të Ardhurat e Korporatave. 1.2. Pagesat e tatimit sipas neneve 42, 43, 44, 45 apo 46 të këtij ligji; 1.3. Tatimet në të ardhura të paguara në cilindo shtet të huaj, siç parashihet në nenin 37 të këtij ligji, nëse të ardhurat për të cilat paguhet tatimi i huaj i nënshtrohen tatimit sipas këtij ligji. Shuma e kreditit të tatimit të huaj kufizohet në shumën e tatimit që do të paguhej për të ardhura të tilla sipas këtij ligji.

Neni 48 - Deklaratat tatimore dhe pagesat (Ligji Nr. 03/L-161)

1. Përveç rasteve ku paragrafi 2 te këtij neni aplikohet, të gjithë tatimpaguesit duhet të përgatisin dhe dorëzojnë një deklaratë tatimore vjetore më 31 Mars ose para 31 Marsit të vitit që pason periudhën tatimore. Deklarata bëhet në formularët e paraparë nga Administrata tatimore dhe përfshinë, mes tjerash, të ardhurat bruto nga të gjitha burimet, zbritjet e lejueshme, të ardhurat e tatueshme, kreditimet e aplikueshme dhe tatimin për t‟u paguar në përputhje me nenin 6 të këtij ligji. 2. Tatimpaguesit që pranojnë apo që akrojn të ardhurat prej vetëm një burimi të cekur në vijim, nuk kërkohet t’i dorëzojnë deklaratën vjetore:

2.1. Pagat; 2.2. Aktivitetet ekonomike për të cilat paguhet tatimi sipas paragrafit 2.1 të nenit 43 të këtij ligji; 2.3 . Qiraja, kur bëhet pagesa e plotë sipas nenit 44 të këtij ligji; 2.4. Interesi; 2.5. Fitoret nga lotaria, dhe duke iu nënshtruar nenit 49 të këtij ligji, Lojërat e Fatit; 2.6. Të ardhurat nga prona e paprekshme; 2.7. Të ardhurat nga dhuratat.

3. Tatimpaguesit, të cilët pranojnë apo u mblidhen të ardhurat vetëm nga burimet e parapara në paragrafin 2 të këtij neni, mund të zgjedhin që të përgatisin dhe dorëzojnë deklaratën vjetore më 31 mars ose para 31 marsit të vitit që pason periudhën tatimore. Deklarata bëhet në formularët e paraparë nga Administrata tatimore dhe përfshinë, mes

486

tjerash, të ardhurat bruto nga të gjitha burimet, zbritjet e lejueshme, të ardhurat e tatueshme dhe tatimin për t‟u paguar në përputhje me nenin 5 të këtij ligji. 4. Çdo tatimpagues i cili zgjedh të dorëzojë një deklaratë vjetore sipas këtij neni do t’i nënshtrohet kërkesave të vendosura në paragrafin 3 të nenit 33 të këtij ligji për të bërë dhe ndryshuar atë zgjedhje (opsionin). Tatimpaguesi i tillë kërkohet të dorëzojë deklaratat vjetore në vitin në të cilin zgjedhja është bërë plus tri periudha tatimore pasuese. 5. Tatimpaguesit prej të cilëve kërkohet dorëzimi i deklaratës tatimore vjetore, së bashku me atë deklaratë dorëzojnë shumën përfundimtare të tatimit që duhet të paguhet. Shuma përfundimtare e tatimit që duhet të paguhet është dallimi ndërmjet shumës së përgjithshme të tatimit të papaguar për periudhën tatimore të përcaktuar në përputhje me këtë ligj dhe shumës së përgjithshme të kredive në tatim sipas nenit 47 të këtij ligji. 6. Në qoftë se shuma e përgjithshme e kredive në tatim, në përputhje me nenin 47 të këtij ligji e tejkalon shumën e përgjithshme të tatimit të papaguar për periudhën tatimore, tatimpaguesi ka të drejtë në rimbursimin e tatimit shtesë të paguar. 7. Vendi për dorëzimin e deklaratave tatimore, tatimit të ridërguar dhe për kërkimin e rimbursimit përcaktohet në një akt nënligjor të nxjerrë nga ministri.

Neni 25 Deklaratat Tatimore dhe Pagesat


1. Në pajtim me Nenin 48 të Ligjit ,deklaratat e tatimit në të ardhura personale dhe nëse është e aplikueshme pagesat tatimore të lidhura me to, duhet të dorëzohen në ATK më apo para ditës së 31 të marsit të vitit që pason periudhën tatimore. Këto deklarata mund të dorëzohen në ATK nëpërmjet një banke ose institucion financiar të autorizuar. Deklarata Tatimore do të konsiderohet si një vlerësim i bërë nga vetë tatimpaguesit. 2. Kur data e afatit të deklarimit dhe pagesës për çdo deklaratë tatimore ose pasqyrë të informatave është e shtunë, E diele apo Festë Kombëtare,këta formularë mund të dërgohen, pa ndëshkim për paraqitjen me vonesë ose pagesën me vonesë (duke përfshirë interesin), më së voni në ditën e parë të punës pas së shtunës, së dielës apo Festës Kombëtare.

Neni 49 - Ankesa dhe masat e përkohshme (Ligji Nr. 03/L-161)

1. Çdo person i pa kënaqur me vendimin e sjellë sipas dispozitave te këtij ligji nga ana e Administratës Tatimore Kosoves ka te Drejtën e ushtrimit te kërkesës për rishqyrtim ne departamentin e Ankesave të Administratës Tatimore.

1.1. Tatimpaguesit të cilët nuk pajtohen me vendimin e Departamentit të Ankesave mund të dorëzojnë ankesën në Bordin e Pavarur për Rishqyrtime. 1.2. Ushtrimi i Ankese nuk e pezullon ekzekutimin e aktvendimit te nxjerrë nga Administrata tatimore e Kosovës. 1.3. Nëse një Tatimpagues nuk është i kënaqur me vendimin e Bordit të Pavarur për Rishqyrtime, mund të paraqesë padi në Gjykatën kompetente.

487

2. Dispozitat që lidhen me Lojërat e Fatit në nën-paragrafin 1.8 të nenit 7, nën-paragrafi 1.13 i Nenit 8, Neni 40, dhe nën-paragrafi 2.5 i Nenit 48 do të bëhen të vjetruar dhe do të zëvendësohen nga dispozitat në Ligjin mbi Lojërat e Fatit dhe Lotarinë (apo ligj të ngjashëm që lidhet me rregullimin dhe tatuarjen e lojërave të fatit dhe lotarisë) që lidhen me kuoatat fikse me datën e hyrjes në fuqi. 3. Në përputhje me Ligjin mbi TVSh-në, një tatimpagues duhet të regjistrohet në TVSh kur të arrijë pragun prej 50,000€ të qarkullimit bruto në një periudhë të 12 muajve të njëpasnjëshëm. Ligji mbi TVSh-në përmban dispozitat sipas së cilave pragu i regjistrimit mund të ndryshohet me miratimin e Kuvendit. Nëse pragu i regjistrimit në TVSh rritet apo ulet, pragu për përcaktimin e detyrimit të tatimit në të ardhurat personale bazuar në një llogaritje të të ardhurave dhe shpenzimeve (aktualisht qarkullimi vjetor 50,000€) do të rritet apo ulet në përputhje me të.

3.1. Një rrije apo ulje në pragun për përcaktimin e detyrimit të tatimit në të ardhurat personale do të reflektohet në dispozitat e aplikueshme të neneve 7, 10, 15, 32, 33, 34 dhe 43 të këtij ligji. 3.2. Çdo rritje apo ulje në pragun e tatimit në të ardhurat personale do të jetë efektiv për periudhën tatimore që fillon më 1 Janar të vitit që pason ndryshimin e pragut të TVSh-së dhe çdo periudhë tjetër pasuese nga aty. Nëse rritja në pragun e TVSh-së është efektive nga 1 Janari i një periudhe tatimore, ndryshimi i pragut të tatimit në të ardhurat personale do të jetë efektiv duke filluar më 1 Janar të asaj periudhe të njëjtë tatimore. 3.3. Me miratimin e një rritje apo ulje në prag nga Kuvendi, ministri do të lëshojë një akt nënligjor për të implementuar nivelin e pragut të ndryshuar, i cili do të pasqyrojë ndryshimet e nevojshme në nenet 7, 10, 15, 32, 33, 34 dhe 43 të këtij ligji.

Neni 50 - Zbatimi (Ligji Nr. 03/L-161)

1. Ministri nxjerr akte nënligjore që kërkohen me këtë ligj për zbatimin e këtij ligji.

Neni 51 - Ligji i aplikueshëm (Ligji Nr. 03/L-161)

Ky ligj shfuqizon Ligjin Nr. 03/L- 115 datë 18 dhjetor, 2008, si dhe çdo dispozitë tjetër që është në kundërshtim me këtë ligj.

488


1. Ky ligj hynë në fuqi pesëmbëdhjetë (15) ditë pas publikimit në Gazetën Zyrtare të Republikës së Kosovës. 2. Me hyrjen në fuqi të këtij ligji, efektet e tij do të jenë nga 1 Janari 2010.


(Udhëzimi Administrativ Nr. 09/2010) Ky Udhëzim Administrativ, hyn në fuqi ditën e nënshkrimit nga Ministri i Ekonomisë dhe Financave.



Ky Udhëzim Administrativ, hyn në fuqi me nënshkrimin nga Ministri i Ekonomisë dhe Financave. Ligji Nr. 03/ L-161 29 dhjetor 2009 Kryetari i Kuvendit të Republikës së Kosovës, Jakup KRASNIQI

489

LIGJI NR. 03/L- 162 - PËR TATIMIN NË TË ARDHURAT E KORPORATAVE


Në mbështetje të nenit 65 (1) te Kushtetutës së Republikës së Kosovës,

Miraton:

LIGJ PËR TATIMIN NË TË ARDHURAT E KORPORATAVE

490


Neni 1- Qëllimi (Ligji Nr.03/L-162)

Ky ligj rregullon sistemin e Tatimit në të Ardhurat e Korporatave, në territorin e Republikës së Kosovës.

Neni 1 Qëllimi


Qëllimi i këtij Udhëzimi Administrativ është vendosja e procedurave dhe kërkesave për zbatimin e dispozitave të Ligjit Nr. 03/L-162, “Për Tatimin në të Ardhurat e Korporatave”, (këtu e tutje e referuar si Ligji).

Neni 1 Qëllimi dhe Fushëveprimi


Qëllimi i këtij Udhëzimi Administrativ është vendosja e procedurave dhe kërkesave për zbatimin e dispozitave të Ligjit nr 03/L-162, “Për Tatimin në të Ardhurat e Korporatave”, ( në vijim Ligji).

Neni 2 - Përkufizimet (Ligji Nr.03/L-162)

1. Për qëllime të këtij ligji përkufizimet në vijim kanë këtë kuptim.

1.1. Pasuri kapitale - pasuria e prekshme dhe e paprekshme që kushton më shumë se 1,000 euro, me afat përdorimi për një apo më shumë vite; 1.2. Korporatë – person juridik, i cili ka një identitet që është i ndarë dhe dallon nga anëtarët, pronarët dhe aksionarët. Një shoqëri tregtare, kapitali i së cilës është i ndarë në numër të specifikuar të aksioneve të së njëjtës vlerë nominale. Aksionarët nuk janë të detyruar për obligimet e korporatës, një korporata mundet të jetë qoftë kompani aksionare apo kompani me përgjegjësi të kufizuar, e cila është treguar në diagramin e vet të ekonomisë apo emrin e kompanisë. 1.3. Dividendë - shpërndarje e bere nga një kompani për një aksionar :

1.3.1 Ne para të gatshme ose aksione në bazë të pjesës së interesit të aksionarit në kompani dhe 1.3.2 Prone tjetër, pos parave të gatshme ose e aksioneve, përveç nëse shpërndarja bëhet si rezultat i likuidimit;

491

1.4. Veprimtari ekonomike - çdo aktivitet te prodhuesve, tregtarëve ose personave që furnizojnë mallra ose shërbime, duke përfshirë aktivitetet e minierave dhe ato bujqësore, si dhe aktivitetet e profesioneve. Eksploatimi në baza të vazhdueshme i pasurive të prekshme dhe paprekshme me qëllim të sigurimit të të ardhurave në veçanti duhet të konsiderohet si një aktivitet ekonomik; 1.5. Pasqyrë financiare - pasqyrat financiare të karakterit të përgjithshëm të përgatitura në përputhje me Legjislacionin që rregullon Bordin e Kosovës mbi standardet e raportimit financiar dhe për raportimin financiar të shoqatave tregtare; 1.6. Të ardhura nga burimet e Kosovës - të ardhura bruto që krijohen në Kosovë, të cilat përfshijnë:

1.6.1 Të ardhurat nga veprimtaritë afariste të ushtruara në Kosovë; 1.6.2 Të ardhurat nga shfrytëzimi i pasurisë së tundshme dhe të patundshme në Kosovë; 1.6.3 Të ardhurat nga shfrytëzimi i pasurisë së paprekshme në Kosovë; 1.6.4 Interesi mbi obligimin e borxhit te paguar nga një rezident apo autoritet publik; 1.6.5 Dividendët e paguara nga një organizate afariste rezidente; 1.6.6 Fitimin nga shitja e pasurisë së luajtshme, të paluajtshme dhe letrave me vlere në Kosovë; 1.6.7 Të ardhura tjera që nuk janë të mbuluara me nënparagrafet e lartpërmendura që dalin nga veprimtaria ekonomike në Kosovë.

1.7. Të ardhurat e burimeve të jashtme - të ardhurat bruto që nuk janë të ardhura të brendshme të Kosovës. 1.8. Të ardhurat bruto - të gjitha të ardhurat e fituara ose të akumuluara, duke përfshirë mes tjerash, të ardhurat nga veprimtaritë e prodhimit, tregtisë, financave, investimeve, veprimtarisë profesionale ose veprimtarive të tjera ekonomike; 1.9. Pronë e prekshme – paratë e gatshme, pajisje, makineri, uzinë, pronë – çdo gjë që ka ekzistencë afatgjate fizike apo është përvetësuar për shfrytëzim në operimet e biznesit dhe jo për shitje për klientët. Në bilancin e gjendjes të biznesit, pasuritë e tilla përgjithësisht janë të listuara nën kapitullin „Uzina dhe pajisja‟ apo „Uzina, prona dhe pajisja‟. 1.10. Pronë e paprekshme - patentat, të drejtat e autorit, licencat, të drejtat ekskluzive dhe pronën tjetër që përbëhet vetëm nga të drejtat, por që nuk ka formë fizike. 1.11. Shndërrim jo i vullnetshëm - pasuri e plotë ose të pjesshme që është shkatërruar, vjedhur, konfiskuar apo është shpallur e papërdorshme, ose kur tatimpaguesi është i detyruar të heqë dorë prej saj për shkak të çfarëdo kërcënimi ose rreziku të përmendur më parë; 1.12. Vlera e hapur e tregut - shumë qe, me qellim te sigurimit të mallrave apo shërbimeve ne fjale ne atë kohe, një konsumator ne te njëjtin nivel te tregut ne te

492

cilin ndodh furnizimi i mallrave apo shërbimeve te njëjta apo te ngjashme, do te paguhej nen kushtet e konkurrencës se drejt, për një furnizues duar lirë; 1.13. Rezident - një person ose grup i personave që është i vendosur në Kosovë ose që e ka vendin e vet të menaxhimit efektiv në Kosovë. 1.14. Jo rezident - një person ose grup personash që nuk janë rezident te Kosovës; 1.15. Njësia e përhershme - një vend të fiksuar të biznesit përmes të të cilit afarizmi i një personi jo-rezident tërësisht ose pjesërisht kryhet në Kosovë, ashtu siç është e përshkruar ne nenin 29 te këtij ligji. 1.16. Person - për qëllime të këtij Ligji do të përfshijë me sa vijon:

1.16.1 person fizik, 1.16.2 person Juridik i cili është një term i përgjithshëm që nënkupton çdo organizatë, përfshirë çdo organizatë afariste që ka, në lidhje me ligjin, një identitet juridik që është i ndarë dhe dallon nga anëtarët, pronarët, apo aksionarët e vetë, të tilla si, por pa u kufizuar në Shoqëri Aksionare dhe Shoqëri me Përgjegjësi të Kufizuar; 1.16.3 një Ortakëri që nënkupton një Ortakëri të përgjithshme, Ortakëri të kufizuar apo përmes marrëveshjeve të ngjashme që nuk është person juridik dhe që në mënyrë proporcionale ndanë pjesët e kapitalit, të të ardhurave dhe humbjes në mes të ortakëve; dhe 1.16.4 Një grupim apo shoqëri të personave, përfshirë Konsorciumet, por duke i përjashtuar Ortakëritë, të themeluara për një qëllim të përbashkët të një aktiviteti ekonomik të veçantë. Shoqëria përbëhet prej dy apo më shumë individë, kompani, organizata, apo qeveri, apo çdo kombinim i këtyre entiteteve me qëllim të pjesëmarrjes në një aktivitet të përbashkët apo grupim i burimeve të tyre për arritjen e një qëllimi të përbashkët. Secili pjesëmarrës mban statusin juridik të vetin të ndarë dhe kontrolli i shoqërisë mbi secilin pjesëmarrës është përgjithësisht i kufizuar në aktivitetet që përfshin përpjekjen e përbashkët, në veçanti ndarjen e fitimeve. Shoqëria themelohet nga një kontratë, e cila përcakton të drejtat dhe obligimet e secilit anëtarë.

1.17. Autoritet publik - autoriteti qendror, rajonal, komunal ose lokal, organ publik, ministri, departament apo ndonjë autoritet tjetër që ushtron pushtet publik ekzekutiv, ligjvënës, rregullator, administrativ ose pushtet gjyqësor. 1.18. Personat e lidhur - personat me lidhje të veçanta që mund të ndikojnë materialisht në rezultatet ekonomike të transaksioneve ndërmjet tyre. Personat konsiderohen se kanë lidhje të veçantë nëse:

1.18.1 Janë zyrtarë ose drejtorë të bizneseve të njëri - tjetrit; 1.18.2 Janë partnerë të ligjshëm në biznes; 1.18.3 Kanë lidhje punëdhënësi-punonjësi; 1.18.4 Një person që mban ose kontrollon pesëdhjetë për qind (50 %) a më shumë të aksioneve ose të të drejtave të votimit në kompaninë e personit tjetër;

493

1.18.5 Njëri prej tyre drejtpërsëdrejti ose tërthorazi e kontrollon tjetrin; 1.18.6 Që të dy drejtpërsëdrejti ose tërthorazi kontrollohen nga një person i tretë apo 1.18.7 Personat janë burrë e grua apo të afërm të brezit të tretë, si dhe te afërm të brezit të dytë të bashkëshortit apo të bashkëshortes.

1.19. Shpenzimet e reprezentacionit - të gjitha shpenzimet lidhur me promovimin e biznesit dhe përfshijnë shpenzimet për zbavitje dhe reprezentacionit te biznesit . 1.20. Periudha tatimore - viti kalendarik ose çdo periudhë tjetër raportuese të paraparë sipas këtij ligji. 1.21. Pasuria e paluajtshme - për qëllime tatimore, e tërë toka dhe ndërtesat apo strukturat nën dhe mbi sipërfaqen tokësore dhe të lidhura me tokën, përfshirë pasurinë që është shtesë (ndihmëse) në pasurinë e paluajtshme; të drejtat në të cilat aplikohen dispozitat e ligjit të përgjithshëm që respekton pasurinë tokësorë; uzufruktin e pasurisë së paluajtshme; dhe të drejtat në pagesat e ndryshueshme dhe të fiksuara si konsideratë për punimin e, apo të drejtën për të punuar, vendburimin minerar, burimet dhe rezervat tjera natyrore. 1.22. E drejta pronësore - pagesë e çdo lloji të pranuar si një konsideratë për shfrytëzimin, apo të drejtën e shfrytëzimit, të çdo të drejte të autorit të punës letrare, artistike apo shkencore përfshirë filmat kinematografik, dhe patentat, emrin tregtar, dizajnin apo plan modeli, formulë apo proces sekret, apo për informatat që lidhen me përvojën industriale, komerciale apo shkencore. 1.23. Religjion – Bashkësia Islame e Kosovës, Kisha Ortodokse Serbe, Kisha Romano-Katolike, Bashkësia Religjioze Çifute dhe Kisha Evangjeliste. 1.24. Religjion i pranueshëm - çdo religjion i përfshirë në përkufizimin e religjionit të vendosur në këtë Ligj. 1.25. Kosovë - përfshinë gjithë tokën, ujërat e brendshme dhe hapësirën ajrore të Kosovës, sikur që është përkufizuar me Kushtetutën e Republikës së Kosovës. 1.26. Lizingu operues – çdo lizing që nuk është lizing financiar. 1.27. Lizing financiar – një lizing që transferon në mënyrë substanciale të gjitha rreziqet dhe shpërblimet të rastit për pronësinë e një artikulli të pasurisë. Titulli mundet ose nuk mundet të transferohet në fund të lizingut. Një lizing financiar plotëson një prej katër kushteve vijuese:

1.27.1. Nëse jeta e lizingut tejkalon 75% të jetës së pasurisë, 1.27.2. Nëse ekziston një transferim i pronësisë në lizing-marrësin në fund të afatit të lizingut, 1.27.3. Nëse ekziston një mundësi për të blerë pasurinë me një “çmim të dakorduar” në fund të afatit të lizingut, 1.27.4. Nëse vlera aktuale e pagesave të lizingut, të zbritura me një shkallë zbritjeje të përshtatshme, tejkalon 90% të vlerës së hapur të tregut për pasurinë.

1.28. Nënkontraktor - çdo person që kryen një pjesë të një projekti tërësor që është marrë nga kontraktori kryesor. Nënkontraktori është drejtpërdrejt i

494

angazhuar në ekzekutimin dhe realizimin e projektit tërësor dhe vepron në interes të kontraktorit kryesor.Periudha e kaluar nga nënkontaktori që punon në një projekt gjithëpërfshirës konsiderohet si kohë e kaluar nga kontraktori kryesor në projekt. 1.29. Kontraktori kryesor/Kontraktor – çdo biznes, qoftë organizatë apo individ, i cili është pajtuar të kryejë operimet nën çdo dokument juridik detyrues i nënshkruar nga përfituesi, qoftë duke i bërë operimet vetë apo duke angazhuar dikë tjetër për ata. 1.30. ATK – Administrata Tatimore e Kosovës. 1.31. Ministër - Ministrin e Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave.

Neni 2

Përkufizimet (Udhëzimi Administrativ Nr. 8/2010)

1. Paragrafi 1.3 i nenit 2 të Ligjit e definon “Dividentën” si shpërndarje të bërë nga

kompania për aksionarët. Pavarësisht se a është shpërndarja një dividendë ajo duhet të bazohet vetëm në përkufizimin e dhënë në Ligj pa marrë parasysh nëse entiteti ka fituar apo jo fitime gjatë periudhave tatimore aktuale ose të mëparshme.

2. Paragrafi 1,13 i nenit 2 të Ligjit e definon “Rezidentin “ si një person apo grup personash që është themeluar në Kosovë ose që ka vendin e vet të menaxhimit efektiv në Kosovë”. 2.1 Kërkesa për të qenë “I vendosur” në Kosovë nënkupton entitetin qoftë një

organizatë biznesi ose një organizatë jo-fitimprurëse ose një organ qeveritar etj, është themeluar sipas ligjit të Kosovës dhe e regjistruar nga autoritetet përkatëse kompetente në Kosovë.

2.2 Termi “Vendi i Menaxhimit Efektiv” nënkupton vendin ku mblidhen shumica e drejtorëve ekzekutiv dhe udhëheqin punën në operacionet e përditshme. Kjo nuk e nënkupton domosdoshmërish drejtorin e entitetit.

Neni 3

Të Ardhurat nga Pasuritë e Paprekshme (Udhëzimi Administrativ Nr. 14/2010)

1. Për qëllime të paragrafit 1.10 të nenit 2 të Ligjit, kategoritë e pasurive të pa prekshme të

cilat përbëhen vetëm nga të drejtat që nuk kanë formë fizike janë: 1.1. patentat, shpikjet, formulat, proceset, dizajnet, modelet, sekretet e tregëtisë dhe

ofrimi i njohurive të veqanta; 1.2. të drejtat e autorit duke përfshirë të drejtat për veprat letrare, kompozimet

muzikore ose artistike; 1.3. shenjat tregëtare, emrat tregëtar ose emrat e markës; 1.4. të drejtat ekskluzive, licencat ose kontratat; 1.5. metodat, programet, sistemet, procedurat, fushatat, anketat, studimet,

parashikimet, vlerësimet, listat e klientëve, ose të dhënat teknike

495

1.6. softuerat kompjuterik; dhe 1.7. të drejtat e tjera të ngjashme

2. Në lidhje me softuerët kompjuterik, licencat (si dallim nga shitjet) e të drejtave të autorit

në programin kompjuterik, dhënia e të drejtës për përdorim (si dallim nga shitjet) e kopjeve të programeve që i nënshtrohen të drejtave të autorit, dhe furnizimet e njohurive për programet kompjuterike (si dallim nga furnizimet e shërbimeve për zhvillimin ose modifikimin e programeve kompjuterike) do të konsiderohet si e ardhur nga pasuritë e pa prekshme në formë të të drejtave pronësore.

Neni 3 - Tatimpaguesit (Ligji Nr.03/L-162)

1. Sipas këtij Ligji tatimpagues janë personat e mëposhtëm:

1.1. Një korporatë apo ndonjë ndërmarrje tjetër afariste që ka statusin e personit juridik sipas ligjit në fuqi në Kosovë; 1.2. Një shoqëri tregtare që vepron me pasuri në pronësi shoqërore ose publike; 1.3. Një organizatë e regjistruar si organizatë jo qeveritare sipas Legjislacionit në rregullon regjistrimin dhe funksionimin e OJQ-ve, në Kosovës. 1.4. Person jo rezident me njësi të përhershme në Kosovë, duke iu nënshtruar paragrafit 2 të nenit 4 të këtij Ligji.

Neni 4 - Objekti i tatimit (Ligji Nr.03/L-162)

1. Objekt i tatimit për tatimpaguesin rezident janë të ardhurat e tatueshme nga burimet e të ardhurave në Kosovë dhe burimit të ardhurave të jashtme. 2. Objekt i tatimit për tatimpaguesin jo rezident janë të ardhurat e tatueshme nga burimi i të ardhurave brenda Kosovës.

Neni 5 - Të ardhurat e tatueshme (Ligji Nr.03/L-162)

1. Të ardhura të tatueshme për një periudhë tatimore nënkupton ndryshimin në mes të të ardhurave bruto të pranuara apo të rrjedhura (akruar) gjatë një periudhe tatimore dhe zbritjeve dhe lejimeve të lejueshme sipas këtij ligji në lidhje me të ardhurat bruto të tilla.

496

2. Një tatimpagues me të ardhura vjetore bruto mbi 50.000 euro do të llogarisë të ardhurat e tatueshme duke përgatitur pasqyrat financiare dhe rregullimet e të ardhurave dhe shpenzimeve të regjistruara në pasqyrat e tilla në mënyrën e përshkruar në këtë Ligj. 3. Një tatimpagues me të ardhura vjetore bruto prej 50.000 euro apo më pak do të llogarisë të ardhurat e tatueshme:

3.1. në përputhje me paragrafin 2.1 të nenit 35 të këtij ligji; ose 3.2. Duke zgjedhur për të përgatitur pasqyrat financiare; rregulluar të ardhurat dhe shpenzimet e regjistruara dhe të mbajtura në librat dhe regjistrimet e kërkuara më Nenin 36 të këtij Ligji dhe duke dorëzuar deklaratat vjetore në mënyrën të përshkruar në këtë Ligj.

3.2.1. Tatimpaguesi i cili dëshiron të zgjedh mundësinë e përshkruar në nën- paragrafin 3.2 do të dorëzojë një pasqyrë në administratën tatimore deri më 1 Mars të periudhës tatimore në të cilën tatimpaguesi dëshiron të bëjë zgjedhjen se mundësia (opsioni) është bërë. Pasqyra që do të dorëzohet do të jetë në formatin e përshkruar nga administrata tatimore. Kur zgjedhja e tillë të jetë bërë, tatimpaguesi duhet të vazhdojë të përgatisë pasqyrat financiare dhe të rregullojë të ardhurat dhe shpenzimet e regjistruara në deklaratat e tilla për periudhën tatimore në të cilën mundësia (opsioni) është bërë dhe, së paku, për tri periudhat tjera tatimore pasuese. 3.2.2. Një tatimpagues me të drejtë për të kthyer opsionin e bërë në nën-paragrafin 3.2.1 të këtij neni, duhet të dorëzojë një kërkesë për vendim në ATK, në përputhje me dispozitat e aplikueshme të Ligjit mbi Administratën Tatimore dhe Procedurat, dhe të marrë miratimin nga ATK para mbajtjes së librave dhe regjistrimeve në përputhje me nenin 37 të këtij ligji. Miratimi duhet të merret deri më 1 Mars të vitit për të cilin tatimpaguesi kërkon vendim.

3.3. Duke përgatitur pasqyrat financiare dhe duke rregulluar të ardhurat dhe shpenzimet e regjistruara në pasqyrat e tilla në mënyrën e përshkruar në këtë ligj, nëse tatimpaguesi i tillë ka të ardhura nga më shumë se një veprimtari ekonomike, sikurse janë veprimtaritë e qirasë dhe veprimtari tregtare. 3.4. Në përputhje me nën-paragrafin 2.1.3 të nenit 35 të këtij Ligji nëse të ardhurat e vetme të tatimpaguesit janë nga veprimtaria e qirasë, përveç tatimpaguesit të angazhuar në afarizëm të dhënies me qira të pasurisë së luajtshme dhe të paluajtshme. Tatimpaguesi i angazhuar në afarizëm të dhënies me qira të pasurisë së luajtshme dhe paluajtshme kërkohet të ndjek dispozitat e aplikueshme për tatimpaguesit e angazhuar në veprimtari tregtare apo afariste.

4. Si një përjashtim në nën-nenet më sipër, çdo biznes i licencuar nga BQK për të siguruar apo ri-siguruar jetë, pasuri apo rreziqe tjera do të llogarisë të ardhurat e tatueshme dhe të paguajë të tatimin në të ardhura në përputhje me Nenin 32 të këtij Ligji.

497

5. Si një përjashtim i këtij neni, tatimpaguesit e angazhuar në kontrata dhe projekte ndërtimore afat-gjata do të raportojnë të ardhurat e tatueshme nga ato kontrata dhe projekte afat-gjata në mënyrën e përshkruar në një akt nënligjor që lëshohet nga Ministri. 6. Të ardhurat e tatueshme nga lizingjet operuese dhe lizingjet financiare do të përcaktohen dhe raportohen në mënyrën e përshkruar në një akt nënligjor që do të lëshohet nga Ministri. Akti nënligjor do të përshkruajë lizingjet operative dhe lizingjet financiare.

Neni 3 Të Ardhurat e Tatueshme


1. Paragrafi 1 i nenit 5 të Ligjit parashikon që “Të ardhurat e tatueshme për një periudhë

tatimore nënkuptojnë dallimin ndërmjet të ardhurave bruto të pranuara ose të përllogaritur gjatë periudhës tatimore dhe zbritjet dhe shtesat e lejuara sipas këtij ligji në lidhje me të ardhurat e tilla bruto”. Në lidhje me të ardhurat bruto në vijim,të tjera nga të ardhurat bruto nga kontratat afat gjate ndërtimore dhe projektet, shprehja “që janë marrë ose përllogaritur “ do të ketë kuptimin e mëposhtëm:

2. Aktiviteti i Biznesit. “Pranuar” nënkupton të ardhurat që janë pranuar në periudhën tatimore kur janë furnizuar mallrat ose kur janë kryer shërbimet. Për bizneset që I nënshtrohen tatimit të paragjykuar, metoda e kontabilitetit do të jetë ajo me para të gatshme, kështu që të ardhurat do të raportohen në periudhën tatimore kur janë pranuar parat. Për bizneset që i nënshtrohen tatuarjes në të ardhurat reale metoda e kontabilitetit do të jetë metodë akruale kështu që të ardhurat do të raportohen në periudhën tatimore kur janë furnizuar mallrat dhe kur janë kryer shërbimet , kur është lëshuar fatura ose janë pranuar parat, cilado që të ndodhë e para.

3. Qiratë. “Pranuar” dhe “Akruale” kanë të njëjtin kuptim për qëllime të këtij Udhëzimi Administrativ. Të ardhurat nga qiraja nga lëshimi me qira i pasurisë së luajtshme dhe të paluajtshme do të raportohen në periudhën tatimore në të cilën janë furnizuar shërbimet e qirasë,është lëshuar fatura ose janë pranuar parat,cilado që të ndodh e para.

4. Shfrytëzimi i pasurisë së paprekshme. “Pranuar” dhe “Akruale” kanë të njëjtin kuptim për qëllime të këtij Udhëzimi Administrativ. Të ardhurat nga patentat, të drejtat e autorit, markat tregtare, ekskluzivitetet etj, do të raportohen në periudhën tatimore në të cilën janë pranuar të ardhurat nga përdorimi i pasurisë së paprekshme.

5. Interesi. Të ardhurat nga interesi do të raportohen në periudhën tatimore në të cilën ky interes është paguar apo kredituar në llogarinë e pranuesit.

Shembull: Personi juridik investon fonde në bankë me afatizim për gjashtë muaj. Interesi i shtohet bilancit të depozitit të afatizuar për çdo muaj. Në fund të periudhës prej gjashtë muajsh,personi juridik vendos që ti mbaj fondet në depozit të afatizuar për gjashtë muaj të tjera. Interesi i kredituar në bilancin e llogarisë për çdo muaj do të përfshihet në të ardhurat bruto në muajin në të cilin është kredituar. Trajtimi tatimor mbetet i njëjtë pavarësisht se a është tërhequr interesi apo jo në çdo muaj, dhe pavarësisht se a janë tërhequr fondet nga

498

afatizimi dhe janë ri-investuar pas përfundimit të gjashtë muajve të parë ose nëse depoziti i afatizuar është vazhduar edhe më tutje. Edhe pse teknikisht mundë të thuhet se interesi përllogaritet në baza ditore, ai do të përfshihet në të ardhurat bruto kur të jetë paguar apo kredituar një shumë.

6. Fitimi kapital. “Pranuar’ nënkupton se që nga shitja e pasurisë së paluajtshme ose të letrave me vlerë ka rezultuar fitimi dhe pagesa është pranuar gjatë periudhës tatimore. Për ata që i nënshtrohen tatimit të paragjykuar, metoda e kontabilitetit do të jetë ajo me para të gatshme në mënyrë që ardhurat do të raportohen në periudhën tatimore kur janë pranuar parat. Për ata që i nënshtrohen tatimit në të ardhurat reale metoda e kontabilitetit do të jetë ajo akruale. Për këtë kategori “Akruale” nënkupton se të ardhurat që raportohen në periudhën tatimore në të cilën janë pranuar paratë, është lëshuar fatura ose kur janë të predispozuara pasuritë e paluajtshme ose letrat me vlerë, cilado që ndodh e para. 7. Fitimet nga Lotaritë dhe lojërat e fatit. Të ardhurat nga këto fitore raportohen në periudhën tatimore në të cilën janë pranuar ose janë kredituar në llogarinë e fituesit.

Neni 2

Të Ardhurat nga Shitja e Mallrave (Udhëzimi Administrativ Nr. 14/2010)

1.Tatimpaguesit me të ardhura nga shitja e mallrave, të cilët mbajnë stokun, për të përcaktuar koston e mallit të shitur, duhet të përdorin metodën FIFO (i pari-brenda –i pari-jashtë ) ose metoda të tjera të tilla te lejuara sipas Standardeve të Kontabilitetit të Kosovës (p.sh kostoja mesatare e ponderuar ose metoda specifike të identifikimit), me kusht që tatimpaguesit mos të ndryshojnëmetodën e tyre të stokut gjatë një periudhe tatimore. (Koment: Standardet Kosovare të Kontabilitetit po shkojnë drejt bazimit të tyre në IFRS (Standardet Ndërkombëtare të Raportimit Financiar). Meqë metoda LIFO (i fundit brenda- i pari jashtë) nuk lejohet sipas IFRS-s, në Kosovë më nuk lejohet shfrytëzimi i saj për qëllime të tatimit në të ardhura).

2. Metoda që zgjedhet për përcaktimin e kostos së mallrave të shitura, shfrytëzohet për vitin në të cilin është zgjedhur, plus së paku për tri vite të tjera tatimore shtesë. Tatimpaguesi i cili ka aspirata të ndryshojë këtë metodë, pas asaj periudhe kohore, kërkon një shpjegim individual nga Administrata Tatimore e Kosovës (në vijim ATK) që të autorizoj këtë ndryshim në pëprputhshmëri me dispozitat e aplikueshme të Ligjit Nr. 03/L-222 Për Administratën Tatimore dhe Procedurat dhe Udhëzimit Administrativ të nxjerr për këtë Ligj.

Neni 4 Të Ardhurat nga Ndërtimi Afatgjatë


1. Paragrafi 5 i nenit 5 të Ligjit, parasheh shmangien nga rregullat normale të përcaktimit të tëardhurave të tatueshme për tatimpaguesit e angazhuar në projektet dhe kontratat afat gjate ndërtimore. Për qëllim të këtij neni, kontratat ndërtimore afat gjate dhe projektet janë

499

kontratat dhe projektet që lidhen me punën ndërtimore ku ndërtimi shtrihet më gjatë se një vit i të ardhurave. Këto kontrata përfshijnë ato për:

1.1. ndërtimin e ndërtesave, urave, pendave, shtrirjes së gypave,tuneleve dhe projektet tjera të ingjineringut civil,

1.2. aktivietet që lidhen me këto si demolimi,gërryerja,projektet e largimit të madh të dheut,

1.3. ndërtimi i gjërave të mëdha të fabrikave duke përfshirë anjjet dhe vaporat transportues, dhe

1.4. kontratat e ngajshme në fushat e lidhura p.sh kontratat për klima dhe nxemje kontratat e mëdha të vënies së rrjetës elektrike dhe rivënjes së rrjetës elektrike, renovimet e mëdha të hoteleve,shitoreve etj, kontratat e mëdha të menagjimit të ndërtimit etj.

1.5. Mirëpo këtu nuk përfshihen kontratat e shitjes dhe furnizimit gjatë kohës kur këto zakonisht mund të konsiderohen si shitje e stokut tregëtar p.sh nuk përfshijn instalimin e mobiljeve të zyrës në ndërtesën e re edhe në ato raste kur mobiljet duhet të instalohen gjatë dorëzimit.

2. Për qëllime të tatimit në të ardhurat e korporatave, tatimpaguesit e angazhuar në kontratat dhe projektet afat gjate ndërtimore kategorizohen në tri kategori të mëdha si në vijim:

2.1. “punëkryes” – ata që e kryejn punën ndërtimore (qoftë në mënyrë direkte ose nëpërmes të nën kontraktorëve) –ata në përgjithësi paguhen nga një “investitor” i cili paguan në mënyrë progresive për punën ndërtimore, nëpërmes të një kombinimi të pagesave të avancit, pagesave progresive dhe pagesave finale;

2.2. “investitorët” – ata që financojnë punën e kontratës ndërtimore dhe që paguajn “punëkryesin” për atë punë.

2.3. “punëkryes-investitor” ata që edhe e financojnë edhe e kryejnë punën e kontrats ndërtimore vetë.

3. Për qëllime të Tatimit në të Ardhurat në Korporata:

3.1. “punëkryesit” lejohen të shfrytëzojnë metodën e “përqindjes së kryerjes së parashikimeve të shpenzimeve” (ku të ardhurat dhe shpenzimet e raportuara bazohen në proporcionin e ndërtimit që është kryer bazohet në proprocionin që kanë shpenzimet e krijuara të kontratës për punën deri në atë datë, në krahasim me shpenzimet totale të parashikuara të kontratës.

Shembull: Shembulli në vijim ilustron një metodë të përcaktimit të fazës së kompletimit të një kontrate dhe kohëzgjatjen e njohjes së të hyrave dhe shpenzimeve të kontratës.

Një kontrator ndërtimor e ka një çmim fiks prej 250,000 euro që të ndërtoj një urë. Shuma fillestare e të hyrave të pajtuara në kontratë është 250,000 euro. Supozimi fillestar i kontraktorit për shpenzimet e kontratës është 150,000 euro. Ndërtimi i objektit do të ndodh gjatë vitit 2010 dhe 2011.

500

Kontraktori e përcakton fazën e kompletimit të kontratës duke e llogaritur pjesën që shpenzimet e kontratës kanë dalë për punën e kryer deri më tani duke pasur mbajtur shpenzimet totale më të fundit të kontratës. Një përmbledhje e të dhënave financiare gjatë periudhës së ndërtimit është me sa vijon:

2010 2011 Shuma fillestare e të hyrave e pajtuar në kontratë 250,000 250,000 Shpenzimet e ndodhura deri me date 90,000 150,000 Shpenzimet e kontratës për kompletimin e punës 60,000 Shpenzimet totale të vlerësuara të kontratës 150,000 150,000 Fitimi i vlerësuar 100,000 100,000 Faza e kompletimit (90,000/150,000) 60% 100% Shumat e të hyrave, shpenzimeve dhe fitimit të njohur në pasqyrën e të ardhurave në dy vitet me sa vijon:

Deri më Të njohura në Të njohura në tash vitin e kaluar vitin aktual 2010 2010 Të hyrat (250,000 x 60%) 150,000 150,000 Shpenzimet (150,000 x 60% 90,000 90,000 Fitimi 60,000 60,000 2011 Të hyrat 250,000 150,000 100,000 Shpenzimet 150,000 90,000 60,000 Fitimi 100,000 60,000 40,000

3.2.“investitorët” dhe “punëkryesitinvestitorët” janë të detyruar të shfrytëzojnë metodën e “tatuarjes sipas përlogaritjes (ku të ardhurat raportohen duke u bazuar në pagesa, akruale (kur ka pranime dhe/ose ekziston e drejta për ti pranuar bazuar në kontratë),dhe shpenzimet lejohen proprocionalisht në baza të njëjta. Në situatat kur në asnjë periudhë tatimore nuk është pranuar asnjë e ardhur dhe nuk është bërë asnjë kontratë të cilat do të mundësonin të drejtën për të pranuar të ardhurat,atëhere nuk ka të ardhura për tu raportuar, dhe shpenzimet nuk do të lejohen në relacion me kontratat afat gjate ndërtimore në atë vit tatimor.

Shembull: Kontrata 2 vjeqare me të ardhurat totale të pritura të kontratës prej 200,00 euro dhe shpenzimet totale të projektit prej 150,000 euro. Fondet e pranuara në vitin e parë 100,000 euro. Shpenzimet e krijuara në vitin e parë 50,000 euro. Njohja e të ardhurave për vitin e parë do të jetë si në vijim:

Të ardhurat në vitin e parë 100,000 euro (qe përfaqësojnë 50% të të ardhurave totale të pritura të kontratës) 75,000 euro ( që janë 50% e shpenzimeve totale të pritura).

Fitimi bruto 25,000 euro.

3.3. Kur me përfundimin e kontratës ndërtimore nga “investitorët”ose “Punëkryesit/investitorët” ekzistojnë pjesë të ndërtimit që kanë mbetur të pa

501

shitura, ku të ardhurat nga këto shitje (dhe shpenzimet e tyre përcjellëse) nuk janë njohur ende,vlera e këtyre pjesëve të pashitura do të regjistrohet si inventar i investitorit ose punëkryesit/investitorit dhe të regjistrohen në gjendjen e tyre të bilancit deri sa të ndodhë shitja.

3.4. Nuk lejohet të shfrytëzohet metoda e “Kryerjes së kontratës” (ku nuk raportohen të ardhura ose shpenzime deri në vitin në të cilin kryhet kontrata ndërtimore afat-gjate).

3.5. Drejtori i Përgjithshëm i ATK-s në të ardhmen, mund të nxjerr një shpjegim publik, dhe lejojë metoda të tjera për regjistrimin e të hyrave dhe shpenzimeve në kontratat ndërtimore afat gjate, përveq këtyre të përmendura më lartë,

3.6. Çdo tatimpagues që ka filluar kontratat ndërtimore afat gjate para datës së hyrjes në fuqi të këtij Udhëzimi Administrativ, të cilat janë llogaritur me metodë tjetër nga këto të lejuara sipas këtij paragrafi, duhet të ndryshojnë metodën e tyre dhe shfrytëzojnë ato të lejuarat sipas këtij paragrafi, në vitin tatimor në të cilin ky Udhëzim Administrativ hyn në fuqi,dhe do të bëjën një rregullim të të ardhurave të tyre të tatueshme në atë vit tatimor për të pasqyruar ndryshimin e metodës.

4. Shumë kontrata ndërtimore afatgjate dhe projekte përfshijnë ngarkimin e pagesave të

kontratës së “avancit” në fillim, të cilat mund të jenë të pagueshme kur vetëm pak shpenzime kanë ndodhur ose kur nuk kanë ndodhur shpenzime. Në kësi raste taturaja e këtyre të ardhurave, duhet të përcaktohet sipas metodë që e shfrytëzon tatimpaguesi për të llogaritur të ardhurat nga këto kontrata dhe projekte. Nëse Tatimpaguesi shfrytëzon metodën e Tatimit në të ardhura kur janë përllogaritur” (investitori dhe punëkryesi/investitori) , si pagesat e “avancit”, do të jenë pjesë e të ardhurave të tatueshme kur të jenë pranuar, mirëpo nëse tatimpaguesi shfrytëzon metodën “ e përqindjes së ndodhjes së shpenzimeve të parashikuara “ (punëkryesit), këto pagesa të “avancit”vetëm do të jenë pjesë e të ardhurave të tatueshme vetëm në baza të shpërndarjes sipas rrjedhjes së kontratës.

5. Është me rëndësi që të pranuarat ose përqindjet e kryerjes të pasqyrohen drejt afër fundit të viti ose në fundë të çdo viti tatimor. Tatimpaguesi që shfrytëzon metodën e “tatuarjes së të ardhurave ashtu siç përllogariten”nuk mund të shtyej vlerësimin e të ardhurave të kontratës thjesht duke u përmbajtur në mënyrë të qëllimshme nga ose duke e shtyer faturimin deri pas fundit të vitit tatimor, kur ka qenë e drejta sipas kontratës për të faturuar para fundit të vitit tatimor.

6. Pavarësisht nga paragrafet më lartë, nëse nodnjë kontratë afat gjate ndërtimore mbanë dispozitën për pagesat e mbajtjura (ku është një dispozitë për klientët që të mbajnë përqindjen e çmimit të kontratës deri sa të kaloj periudha në kontratë e mbajtjes të specifikuar), këto pagesa nuk do të jenë pjesë e të ardhurave të tatueshme derisa kontraktori ti pranojë ato ose të ketë të drejtën ti pranoj ato nga klienti. Kur këto para të mbajtura i paguhen kontraktorit aktualisht para se ato të jenë obligim, me kusht që kontraktorit të përmirësojë çdo defekt para se puna ndërtimore ti dorëzohet ose të pranohet nga klienti, ato do të trajtohen si të ardhura të tatueshme kur këto para të pranohen, përveq nëse mbahen në llogari të veqantë dhe nuk janë në dispozicion për pagesë apo shfrytëzim të përgjithshëm nga kontraktori, derisa të përfundohen punët ndërtimore, në q’rast parat nuk do të trajtohen si të ardhurat të tatueshme deri sa kontraktori të ketë të drejtën ti tërheq ose përdorë ato.

502

7. Kur ka transaksione këmbimi (barter) si pjesë e kontratave ndërtimore afat gjate,këto transaskione do të njihen si të ardhura ose shpenzime me vlerën e tregut në pajtueshmëri me nenin 47 të Ligjit Nr. 03/L-222 Për Administratën tatimore dhe Procedurat. Në këto situata kur vlerat e tregut nuk mund të përcaktohen ose vlerësohen në mënyrë të arsyeshme,investitori ose punëkryesi/investitori mund të aplikojnë në ATK (me evidence përkatëse të justifikueshme) për të aprovuar njohjen e këtyre të ardhurave dhe shpenzimeve nga transaskioni i kembimit (barter) në fundë të kontratës ndërtimore.

Neni 5 Të Ardhurat nga Lizingu


1. Paragrafi 6 i nenit 5 të Ligjit kërkon nxjerrjen e një akti nën-ligjor për të shpjeguar se si

përcaktohen dhe raportohen të ardhurat e tatueshme nga lizingu financiar dhe operativ. 2. “Lizingu Financiar” është përcaktuar në paragrafin 1, 27 të nenit 2 të Ligjit, si “lizing që

transferon kryesisht të gjitha rreziqet dhe pagesat e rastit për pronësinë e një zëri të pronës”. Lizingu financiar duhet megjithatë të plotësojë së paku një nga këto katër kushte: 2.1. afati i lizingut të jetë më i gjatë se shtatëdhjetë e pesë për qind (75%) të jetës së

përdorimit të asetit të dhënë me lizing; 2.2. të ketë transferim të pronësisë së asetit të dhënë me lizing te Lizingmarrësi në

fund të afatit të lizingut; 2.3. të ekzistoj mundësia për të blerë asetin e dhënë me lizing me një “çmim të

pranuar” në fund të afatit të lizingut, ose 2.4. vlera aktuale e pagesës së lizingut, e zbritur me një normë të përshtatshme të

zbritjes, e tejkalon nëntëdhjetë për qind (90%) të vlerës së drejtë të tregut të asetit. (Komenti 1: Lidhur me këto kushtet e para, ATK në përgjithësi do të pranojë jetën e dobishmërisë së asetit të dhënë me lizing sikur me qenë e njëjta jetë e dobishmërisë që ATK e lejon për qëllime të zhvlerësimit sipas këtij Ligji. Në mënyrë alternative Lizingdhënësi dhe Lizingmarrësi mund të bëjnë një vlerësim alternativ të jetës së dobishmërisë së një aseti në çdo rast të veqantë, duke u bazuar në vlerësimet e prodhuesit të pajisjes për jetën e dobishmërisë së pritur të pajisjeve të tyre, varësisht prej ndryshimeve në mirëmbajtje dhe në kushtet e punës. Në cilindo rast për shembull nëse një aset është përcaktuar se e ka jetën e dobishmërisë prej 5 vitesh dhe afati i lizingut është më i gjatë se 45 muaj (75% të kësaj jete të dobishmërisë) lizingu do të jetë lizing financiar.)

(Komenti 2: Lidhur me këto kushtet e fundit,vlera aktuale e pagesës së lizingut është vlera e pagesave në datat e tyre të pagesës, të zbritura për të pasqyruar vlerën kohore të parasë.Për shembull, e njeh se pagesa prej 100 euro sot është ekuivalente me pagesën prej 105 euro për kohën prej një viti, sikur të ishte një normë e zbritjes/interesit vjetor prej 5%.Vlera aktuale prej 100 euroqë kërkohet të paguhet në periudhën prej një viti me supozimin se norma e interesit/zbritjes prej 5% është 95 euro 23 cent (= 100 euro pagesa e duhur për një vit e ndarë me 105 e cila është 100 euro nëse tani është kërkuar pagesa dhe plus 5% interes). Për pagesat e lizingut me afat prej dy vitesh,vlera aktuale e kësaj pagese

503

do të ishte 90 euro dhe 70 cent (= pagesa e duhur prej 100 euro për periudhën prej dy vitesh e pjesëtuar me 110.25 e cila do të ishte 100 euro sikurse pagesa të ishte kërkuar tani, plus 5% interesi i shtuar për dy vite).Llogaritjet e e vlerës aktuale, duhet të bëhen për çdo pagesë të lizingut me totalin e shumës të këtyre vlerave aktuale, të krahasuara me një shumë të barabartë me 90% të vlerës së drejtë të tregut të asetit të dhënë me lizing, për të përcaktuar lizingun se a është në këto kushte lizing financiar).

3. Lizingjet Financiare janë trajtuar teknikisht si marrëveshje financiare, ku lizingmarrësi blen nga lizingdhënësi asetin e dhënë me lizing. Këto lizingje në përgjithësi trajtohen edhe për qëllime të kontabilitetit edhe për qëllime tatimore, si shitje progresive të asetit të dhënë me lizing nga Lizingdhënësi për Lizingmarrësin, ku Lizingdhënësi trajtohet se po e jep një kredi si avanc për Lizingmarrësin, të cilën Lizingmarrësi e përdor për të blerë asetin e dhënë me lizing. - Për qëllime të tatimit në të ardhurat është:

3.1. shitje progresive e asetit të dhënë me lizing me komponentin e kryegjësë të pagesës së lizingut e cila është e tatueshme për Lizingdhënësin,

3.2. blerje e asetit të dhënë me lizing në fillim të lizingut (ku Lizingmarrësi ka të drejtën që të kërkojë zbritjen e zhvlerësimit në lidhje me asetin e dhënë me lizing), dhe

3.3. kredi nga Lizingdhënësi për Lizingmarrësin, me komponentin e interesit të pagesës së lizingut, që është e vlerësueshme për lizingdhënësin dhe e zbritëshme për Lizingmarrësin. Nuk kërkohet që tatimi në burim në komponentin e interesit të lizingmarrësit të zbritet nga lizingmarrësi kur lizingmarrësi është institucion financiar i autorizuar nga Banka Qendrore e Kosovës.

Shembull: Kompania A i jep me lizing një automjet të ri Kompanisë B me lizing financiar prej katër vitesh. Sipas lizingut Kompania B është e obliguar që ti paguaj Kompanisë A pagesën e lizingut prej 48 muajsh prej 200 euro, e cila përfshin komponentin e interesit prej 20 euro.Në vitin e parë të lizingut, Lizingdhënësi do të vlerësohet me 2400 euro.(duke qenë, kryegjëja e pranuar 2160 dhe 240 interesi i pranuar gjatë lizingut.) dhe mund të kërkojnë shpenzimet e përvetësimit të asetit të marr me lizing ,të zhvlerësuar gjatë jetës së lizingut. Lizingmarrësi do të jetë në gjendje që të kërkojë zhvlerësimin në çmimin total kushtues të automjetit nga viti i parë i lizingut, dhe do të jetë në gjendje që të kërkojë komponentin e interesit (mirëpo jo komponentin e kryegjësë) si zbritje tatimore. Në vitet më të vonshme të lizingut, Lizingdhënësi do të vazhdojë që të pranojë kryegjënë dhe të ardhurat nga interesi, dhe Lizingmarrësi do të vazhdojë që të jetë në gjendje që të kërkojë zhvlerësimin dhe shpenzimet e interesit. Në fundë të periudhës së lizingut, çdo opsion i “çmimit të pranueshëm” për të blerë pagesat e bëra nga Lizingmarrësi, do të jenë të vlerësueshme për Lizingdhënësin, dhe Lizingmarrësi do të vazhdojë që të jetë në gjendje që të kërkojë zhvlerësimin mirëpo nuk do të ketë konsekuenca tjera tatimore derisa Lizingmarrësi të shes ose ta largojë në forma tjera automjetin. Nëse Lizingdhënësit i kthehet automjeti ,kjo do të trajtohet për qëllime tatimore si “shitje” e automjetit nga lizingmarrësi për Lizingdhënësin me pasoja tatimore, që varen nga shkalla e fitimit apo humbjes në “shitje” të automjetit në atë kohë.

4. “ Lizingu Operativ” në paragrafin 1.26 të nenit 2 të Ligjit, është përcaktuar si “çdo lizing që nuk është lizing financiar”. Lizingu Operativ i ngjanë marrëveshjes së

504

dhënies me qira të asetit.- Pagesat e lizingut janë plotësisht të zbritëshme për Lizingmarrësin dhe plotësisht të tatueshme për Lizingdhënësin. Meqë lizingdhënësi është pronar i asetit që është dhënë me lizing, lizingdhënësi mund të kërkojë zbritje të zhvlerësimit në pajtueshmëri me dispozitat e zhvlerësimit të këtij Ligji.

Neni 6 - Shkalla e tatimit (Ligji Nr.03/L-162)

1. Tatimi në të ardhurat e korporatave është dhjetë për qind (10%) e të ardhurave të tatueshme. 2. Për të ardhurat e tatueshme në periudhat tatimore para 1 Janarit 2009, tatimi në të ardhurat e korporatave është njëzet për qind (20%) e të ardhurave të tatueshme në përputhje me legjislacionin që ka qenë në fuqi .

505

KREU II - TË ARDHURAT QË LIROHEN NGA TATIMI

Neni 7 - Të ardhurat e liruara (Ligji Nr.03/L-162)

1. Të ardhurat si në vijim lirohen nga tatimi në të ardhurat e korporatave:

1.1. Pa paragjykuar nenin 33 të këtij Ligji, të ardhurat e organizatave të regjistruara sipas legjislacionit për regjistrimin dhe funksionimin e organizatave si organizata joqeveritare që kanë fituar dhe mbajtur statusin e përfituesit publik me kusht që të ardhurat të shfrytëzohen vetëm për qëllime të përfitimit publik. 1.2. Të ardhurat e Bankës Qendrore të Kosovës dhe të institucioneve financiare qeveritare ndërkombëtare të lejuara dhe të autorizuara për të vepruar në Kosovë. 1.3. Dividendët e marrë nga një tatimpagues rezident dhe jo rezident; 1.4. Interesi nga instrumente financiare i lëshuar apo garantuar nga Autoriteti Publik i Kosovës, i paguar për Tatimpaguesin rezident apo jo rezident; 1.5. Të ardhurat e Religjioneve të pranuara të Kosovës për ushtrimin e aktivitetit ekonomik të veçantë për vet mbështetjen e tyre, si p.sh.:

1.5.1 prodhimi i rrobave fetare, klerike dhe të qëndisura, qirinjve, pikturimi i ikonave, 1.5.2 skalitjet në dru, mjeshtri e marangozit dhe 1.5.3 produktet bujqësore tradicionale, në pajtueshmëri me Ligjet e aplikueshme për Religjionin në Kosovë.

1.6. Të ardhurat e kontraktorëve primar ose nën-kontraktorëve, përveç personave vendor, që janë krijuar nga kontratat për furnizimin e mallrave dhe shërbimeve të Kombeve të Bashkuara (duke përfshirë UNMIK-un), agjencitë e specializuara të Kombeve të Bashkuara, KFOR-it dhe Agjencinë Ndërkombëtare për Energji Bërthamore me kusht që ata drejtpërdrejt të jenë të angazhuar në projekte dhe programe të organizatave të cekura më lartë. 1.7. Të ardhurat e kontraktorëve primar ose nën-kontraktorëve, përveç personave vendor, që janë krijuar nga kontratat me qeveritë e huaja, organet e tyre dhe Agjencionet, Bashkimin Evropian, Agjencionet e Specializuara të Bashkimit Evropian, Bankës Botërore, Fondit Monetar Ndërkombëtarë dhe organizatat ndërkombëtare ndërqeveritare për furnizimin e mallrave dhe shërbimeve në mbështetje të projekteve dhe programeve për Kosovën.

2. Organizatat ndërkombëtare ndërqeveritare do të përcaktohen në një akt nënligjor te lëshuar nga Ministri.

506

Neni 4 Të Ardhurat e Liruara


1. Paragrafi 1.2 i nenit 7 të Ligjit parasheh se “Të ardhurat e Bankës Qendrore të Kosovës

dhe të institucioneve financiare qeveritare ndërkombëtare të lejuara dhe të autorizuara për të vepruar në Kosovë” duhet të jenë të liruara nga tatimi në të ardhurat në korporata. Për qëllim të këtij paragrafi institucionet financiare qeveritare ndërkombëtare përfshijnë:

1.1.Fondi Monetar Ndërkombëtar (FMN); 1.2.Bankën Botërore- Bankën Ndërkombëtare për Rindërtim dhe Zhvillim (IBRD) dhe

Asociacionin Ndërkombëtar për Zhvillim (IDA); 1.3.Korporatën Ndërkombëtare për Financim (IFC) dhe anëtarët tjerë të Grupit të

Bankës Botërore; 1.4.Komisionin Evropian(EC); 1.5.Bankën Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim(EBRD); 1.6.Bankën Evropiane për Investim (EIB); 1.7.Bankën Ndër-amerikane për Zhvillim(IADB); 1.8.Bankën Aziatike për Zhvillim (ADB) 1.9.Bankën Afrikane për Zhvillim (AFDB); 1.10.Fondin Ndërkombëtar për Zhvillim të Bujqësisë (IFAD) 1.11.Bankën Islamike për Zhvillim (IDB)

2. Për qëllime të paragrafëve 1.6 dhe 1.7 të Nenit 7 të Ligjit, shprehja “ndryshe nga personi vendor” nënkupton kontraktuesit e vendosur jashtë Kosovës të cilët nuk janë të obliguar që të regjistrohen në Ministrinë e Tregtisë dhe Industrisë në Kosovë por të cilët janë të obliguar që të njoftojnë ATK-n në formë të shkruar se janë duke punuar në Kosovë.

2.1. Nëse kontraktuesi jo-vendor zhvillon aktivitetet të tjera në Kosovë,që janë të ndryshme nga këto në relacion me organizatat e përmendura në këta paragrafë, duhet të regjistrohet në Kosovë në Ministrinë e Tregtisë dhe Industrisë dhe në ATK( në këtë të fundit qoftë duke aplikuar për numrin fiscal ose duke caktuar përfaqësuesin fiskal i cili do të jetë i detyruar për të gjitha tatimet e kontraktorit në Kosovë), dhe të ardhurat e krijuara nga këto aktivitetet tjera përfshihen në të ardhurat bruto të tatimpaguesit.

2.2. Këta kontraktues jo-vendor pavarësisht se a kanë ndonjë aktivitet tjetër apo jo, gjithashtu janë përgjegjës (qoftë në mënyrë direkte ose nëpërmes të përfaqësuesit të tyre fiskal) për përmbushjen e çdo obligimi të mbajtjes së tatimit në burim të aplikueshëm të paraparë në Kapitullin VII të Ligjit

3. Për qëllime të paragrafit 1.7 të Nenit 7 të Ligjit shprehja “organizatat ndërkombëtare ndër-qeveritare” duhet të përfshijë:

3.1. Korporatën Ndërkombëtare të Financave (IFC) dhe anëtarët tjerë të Grupit të Bankës Botërore,

3.2. Bankën Ndër-Amerikane për Zhvillim(IADB) 3.3. Bankën Aziatike për Zhvillim (ADB), 3.4.Bankën Afrikane për Zhvillim (AFDB)

3.5.Bankën Islamike për Zhvillim (IDB).

507

KREU III - SHPENZIMET

Neni 8 - Shpenzimet e palejueshme (Ligji Nr.03/L-162)

1. Gjatë përcaktimit të të ardhurave të tatueshme shpenzimet e mëposhtme janë të palejueshme:

1.1. Shpenzimet e përvetësimit dhe përmirësimit të tokës; 1.2. Shpenzimet e përvetësimit, përmirësimit, ripërtëritjes dhe rindërtimit të mjeteve të cilat janë kapitalizuar dhe zhvlerësuar ose amortizuar në bazë të dispozitave të këtij Ligji; 1.3. Gjobat, ndëshkimin, shpenzimet dhe interesi që lidhet me to; 1.4. Tatimi në të ardhura i paguar ose i lindur për periudhën tatimore aktuale ase të mëparshme dhe çdo interes ose ndëshkim i krijuar për pagese me vonese te tij; 1.5. Tatimi në vlerën e shtuar për të cilin tatimpaguesi kërkon zbritje ose kreditim për tatimin e zbritshëm në bazë të legjislacionit për Tatimin në Vlerën e Shtuar; 1.6. Çdo humbje nga shitja apo këmbimi i pasurisë në mes të personave të lidhur; 1.7. Kontributet pensionale mbi shumën maksimale të lejuar nga ligji mbi pensionet në Kosovë.

Neni 6 Shpenzimet e Palejueshme


1. Paragrafi 1 i Nenit 8 të Ligjit ka të bëjë me shpenzimet e palejueshme. Shpenzimet e

mëposhtme janë të palejueshme: 1.1. Kostoja e përvetësimit dhe përmirësimit të tokës. Si parim, toka nuk e humb

vlerën e saj në kohë dhe nuk i nënshtrohet prishjes. Toka është lehtë e konvertueshme në para të gatshme. “Përmirësimi” nënkupton punën që rrit vlerën e tokës dhe që përfshin punën e drenazhës, tarracimit, kanalizimit dhe ujësjellësit dhe vepra të tjera të ngjashme të cilat bëhen pjesë e tokës dhe që e rrisin vlerën totale te tokës.

1.2. Kostoja e blerjes, përmirësimit, ripërtëritjes dhe rindërtimit të aseteve që janë kapitalizuar dhe zhvlerësuar ose amortizuar. Shpenzimet e tilla mbulohen gjatë kohës përmes lejimit të zhvlerësimit dhe amortizimit.

1.3. Gjobat, ndëshkimet, shpenzimet dhe interesi i lidhur me to. Shpenzimet e tilla ndodhin kur tatimpaguesit shkelin rregullat e aplikueshme tatimore dhe kërkesat e tjera . Ato do të mbulohen nga fitimi pas tatimit.

1.4. Tatimi në të Ardhura. Pagat bruto, përfshirë tatimin në të ardhurat personale, të mbajtur në burim nga të punësuarit, përbëjnë një shpenzim, pra janë të zbritshme.

508

Tatimi mbi të Ardhurat e Korporatave nuk është një zë i zbritshëm sepse ai llogaritet pas zbritjes së të gjitha shpenzimeve të lejuara.

1.5. TVSH-ja e Zbritshme nuk është një zë i zbritshëm nëse është rikthyer ose kredituar nga TVSH-ja e llogaritur. Në një rast të veçantë, kjo është një zë I zbritshëm, dhe kjo është kur një tatimpagues për të ardhurat e korporatave , I cili ka bërë zgjedhje për të llogaritur të ardhurat dhe shpenzimet në baza “reale”, nuk e ka arritur pragun e regjistrimit të TVSH-së dhe në këtë mënyrë nuk ka të drejtë të ngarkojë TVSh në furnizimet vendore.

1.6. Humbjet nga shitja ose këmbimi i pronës ndërmjet personave të lidhur. Fitimet nga shitja ose këmbimi i pasurisë së luajtshme ose të paluajtshme në mes personave të lidhur, do të formojnë një pjesë të të ardhurave të tatueshme të palës që e bënë fitimin, ndërsa në të njëjtën kohë pala që e bënë humbjen nuk do të jetë në gjendje ta kërkoj këtë humbje si shpenzim të zbritshëm.

1.7. Kontributet pensionale mbi shumën maksimale të lejuar me ligj pensional të Kosovës. Ligji që mbulon pensionet që menaxhohen nga Trusti i Kursimeve Pensionale të Kosovës lejon punëdhënësit të bëjnë kontribute vullnetare të pensioneve për të punësuarit e tyre deri në shumën maksimale prej 15% të pagës bruto të të punësuarit. Kontributet e tilla janë të zbritshme për punëdhënësin, por çdo shumë e tepërt mbi këtë shumë maksimale, nuk është e zbritshme.

Neni 9 - Shpenzimet e lejueshme (Ligji Nr.03/L-162)

1. Në varësi të kufizimeve të këtij Ligji, në përcaktimin e të ardhurave të tatueshme, tatimpaguesit i lejohet zbritje nga të ardhurat bruto të paguara ose të bëra vetëm gjatë periudhës tatimore në tërësi dhe ekskluzivisht përkitazi me veprimtarinë e tij ekonomike, përfshirë primet për sigurim shëndetësor, të paguara në interes të punëtorit dhe ato të varura që duhet të përfshihen në polisën e të punësuarit. 2. Shpenzimet edukative/arsim të paguara nga një punëdhënës në një institucion edukativ/arsimor për një të punësuar do të jenë të lejueshme në tërësi në vitin në të cilin shpenzimet e tilla janë paguar, me kusht që:

2.1. shpenzimet edukative/arsimore të jenë paguar drejtpërdrejtë në institucionin edukativ/arsimor; 2.2. institucioni edukativ/arsimor është i pranuar me ligjin në fuqi në Kosovë; 2.3. edukimi/arsimi lidhet me pozitën e të punësuarit dhe nuk e kualifikon atë të punësuar për punë në një profesion tjetër; dhe 2.4. i punësuari mbetet në punësim te punëdhënësi pas përfundimit të edukimi/arsimit për të cilin shpenzimet janë paguar nga punëdhënësi për një periudhë kohore të specifikuar në një akt nënligjor të lëshuar nga Ministri.

3. Shpenzimet e trajnimit (shpenzimet e dala nga një punëdhënës për t’i dhënë aftësi bazike të nevojshme për të punësuarin për të kryer detyrat e caktuara apo të nevojshme për t’i dhënë aftësi të reja të punësuarit që lidhen me vendin e punës do të jenë të lejueshme në

509

tërësi në vitin në të cilin shpenzimet e tilla të trajnimit kanë ndodhur. Shuma e shpenzimeve të tilla nuk do të tejkalojë 1,000 € për punëtor në çdo periudhë tatimore. Çdo shpenzim trajnimi i ndodhur më tepër se ajo shumë nuk do të jetë e lejueshme në atë periudhë tatimore. 4. Nëse një tatimpagues, ndryshe nga tatimpaguesi i angazhuar në biznes të dhënies me qira të pasurisë së luajtshme dhe të paluajtshme, zgjedh të mos mbajë regjistrime të shpenzimeve aktuale të paguara apo të lindura në veprimtarinë e qirasë, tatimpaguesi i tillë do t lejohet të zbresë nga të ardhurat bruto të qirasë një shumë të barabartë me 10% të qirave të pranuara me qëllim të llogaritjes së lejimeve të zhvlerësimit dhe për të mbuluar shpenzimet e riparimit, pagesat e mbledhjes dhe shpenzimet tjera të paguara apo të lindura në gjenerimin e të ardhurave nga qiraja. 5. Nuk do të lejohet zbritje për çdo shpenzim të rrjedhë bazuar në një obligim të mbajtjes në burim përveç nëse shpenzimet e tilla të jenë paguar në ose para 31 Marsit të periudhës pasuese tatimore. Çdo shpenzim i palejuar nga ky nen-paragraf do të jetë i zbritshëm në periudhën tatimore në të cilën në të vërtetë është paguar. 6. Shpenzimet, përfshirë shpenzimet e zhvlerësimit, që lidhen me lizingjet operuese dhe lizingjet financiare do të raportohen në mënyrën e përshkruar në një akt nënligjor që do të lëshohet nga Ministri. 7. Nuk do të lejohet si zbritje për shpenzimet përveç atyre të dokumentuara në mënyrën e kërkuar me akt nënligjor të lëshuar nga Ministri.

Neni 5

Shpenzimet e Lejueshme (Udhëzimi Administrativ Nr. 8/2010)

1. Paragrafi 5 i nenit 9 të Ligjit parasheh që nuk lejohen zbritje për çdo shpenzim të

përllogaritur lidhur me të ardhurat të cilat i nënshtrohen tatimit në burim përveç nëse janë paguar shpenzimet më ose para 31 Marsit të vitit vijues.

Shembull: Kompania e një biznesi që ka qarkullim më të lartë se 50,000 euro (dhe llogarit për tatim në të ardhura në baza “reale” jep me qira lokalet e saj. Në fund të vitit 2010,ja ka borxh qiradhënësit 3000 euro për 3 muaj të qirasë deri më 31 dhjetor 2010. Biznesi kërkon këtë shpenzim të qirasë në baza aktuale. Nëse qiraja e përllogaritur paguhet më ose para 31 marsit 2011,zbritja e shpenzimeve të qirasë e kërkuar në periudhën tatimore 2010 për tre muajt e fundit, do të lejohet. Mirëpo nëse kjo qira nuk paguhet deri më 31 Mars 2011, atëherë kompania nuk do të jetë në gjendje që të kërkojë qiranë e përllogaritur në periudhën tatimore 2010. Kjo qira mund të kërkohet si shpenzim në periudhën tatimore (2011 ose më vonë) kur është paguar borxhi i qirasë.

510

Neni 7 Shpenzimet e Lejuara


1. Paragrafi 2, i nenit 9 të Ligjit, parashikon për zbritjen e shpenzimeve të edukimit, të

paguara nga një punëdhënës për të punësuarit. Nën-paragrafi 2,4 i këtij neni kërkon që i punësuari pas përfundimit të edukimit për të cilin janë paguar shpenzimet nga punëdhënësi, të qëndrojë në marrëdhënie punësimi me punëdhënësin për një periudhë minimale. Për qëllime të këtij nënparagrafi, periudha minimale do të jetë 24 muaj.

2. Nëse një i punësuar, pas përfundimit të edukimit për të cilin punëdhënësi i asaj /atij ka paguar shpenzimet, e lëshon punën para 24 muajve atëhere nëse:

2.1. nëse i punësuari e ka paguar plotësisht punëdhënësin për shpenzimet e edukimit, punëdhënësi do të vlerësohet për ripagesën në vitin në të cilin është bërë ripagesa, dhe nuk bëhet ndryshim në zbritjet tatimore të kërkuara në lidhje me këto shpenzime;-

2.2. nëse i punësuari e ripaguan punëdhënësin pjesërisht për shpenzimet e nëdhënësi do të vlerësohet për ripagesën e pjesërishme në vitin në të cilin është bërë ripagesa, dhe shpenzimet e zbritëshme të punëdhnësit në vitin kur e ka lënë punën i punësuari, do të zvogëlohen nga bilanci i shumës së shpenzimeve të edukimit të zbritura më parë).

2.3. nëse i punësuari nuk e ka ripaguar punëdhënësin për shpenzimet edukative, shpenzimet e zbritëshme të punëdhnësit në vitin kur i punësuari e lëshon punën do të zvogëlohen nga shuma e shpenzimeve edukative të zbritura më parë).

3. Paragrafi 6 i nenit 9 të Ligjit, i referohet shpenzimeve në lidhje me lizingun operativ dhe

financiar. Shpenzimet e tilla, do të jenë të zbritshëme bazuar në atë që është paraqitur në nenin 5 të këtij Udhëzimi Administrativ.

4. Paragrafi 7 i nenit 9 të Ligjit parasheh që, në mënyrë që shpenzimet të lejohen si të zbritshme, të gjitha shpenzimet duhet të jenë plotësisht të dokumentuara me dokumente të tilla në dispozicion për inspektim, me kërkesë nga Administrata Tatimore. Kërkesat për dokumentacion për shpenzimet e lejueshme janë paraqitur në nenin 23 të Udhëzimit Administrativ Nr. 15/2010 Për Zbatimin e Ligjit Nr. 03/L-222 Për Administratën Tatimore dhe Procedurat .

Neni 10 - Zbritjet e lejueshme (Ligji Nr.03/L-162)

1. Kontributet e dhëna për qëllime humanitare, shëndetësore, edukativo-arsimore, fetare, shkencore, kulturore, mbrojtje të ambientit dhe për qëllime sportive sipas këtij Ligji lejohen si shpenzime deri në maksimumin prej pese për qind (5%) të të ardhurave të tatueshme të llogaritura përpara se të jetë zbritur ky kontribut bamirës. 2. Një kontribut i lejueshëm sipas paragrafit 1 të këtij neni, duhet t’i bëhet:

511

2.1. Një organizate të regjistruar sipas legjislacionit mbi themelimin dhe funksionimin e organizatave joqeveritare që ka pranuar dhe mbajtur statusin e beneficuar publik; 2.2. Çdo organizate tjetër jo komerciale që në mënyrë të drejtpërdrejtë kryen aktivitete me interes publik dhe jo për përfitim, siç janë:

2.2.1. Institucionet shëndetësore; 2.2.2. Institucionet edukativo-arsimore; 2.2.3. Organizatat për mbrojtjen e mjedisit; 2.2.4. Institucionet fetare; 2.2.5. Institucionet që përkujdesen për persona të paaftë apo për persona të moshuar; 2.2.6. Jetimoret dhe 2.2.7. Institucionet në përkrahje të shkencës, kulturës, sportit apo të arteve.

3. Zbritja e lejueshme nuk përfshinë kontributin nga i cili direkt apo indirekt përfitojnë donatoret ose personat e afërm me donatorin. 4. Secili tatimpagues që kërkon zbritje të lejueshme duhet të dorëzojë deklaratën vjetore tatimore në përputhje me nenin 34.2 të këtij Ligji dhe t’i paraqesë Administratës tatimore të Kosovës dëftesën e pagesës për një zbritje të tillë. 5. Ministri lëshon një akt nënligjor për zbatimin e këtij neni.

Neni 8

Zbritjet e Lejuara (Udhëzimi Administrativ Nr. 14/2010)

1. Në paragrafin 1 të nenit 10 të Ligjit, shprehja të llogaritura para se të jenë zbritur

kontributet e bamirësisë do të thotë se do të aplikohet limiti i lejuar prej 5% në fitimin bruto, përpara se një shpenzim i këtillë të jetë zbritur nga të ardhurat e rregulluara bruto.

Shembull: Nëse një kompani ka një fitim bruto, përpara kontributeve bamirëse prej 10.000 €, dhe ajo ka bërë një donacion në një spital prej 400 €, do të aplikohet limiti i lejuar prej 5% në 10.000 euro dhe jo në 10.000 - 400 = 9.600 €. Në këtë rast 400 € janë plotësisht të zbritshme sepse janë brenda limitit të lejuar prej 10.000 x 5 % = 500 € .

2. Në paragrafin 4 të nenit 10 të Ligjit, tatimpaguesit të cilët kërkojnë një zbritje në lidhje me kontributet bamirëse të bëra gjatë periudhës tatimore, në kohën e deklarimit të deklaratës vjetore tatimore do të sigurojnë edhe pasqyrat financiare përkatëse, kuponët e nënshkruar dhe vulosur nga ana e përfituesve të kontributeve bamirëse, që vërtetojnë qëllimin e atyre donacioneve, shumat e atyre donacioneve dhe kohën kur janë bërë donacionet. Një zbritje e kontributit bamirës mund të kërkohet vetëm nga ata tatimpagues që paguajnë tatim në baza të të ardhurave reale, dhe që veç janë të detyruar të dorëzojnë një deklaratë tatimore vjetore. Tatimpaguesit me tatim të paragjykuar nuk mund të kërkojnë këtë zbritje.

512

3. Çdo kupon i referuar në paragrafin e mëparshëm duhet të përmbajë informatat si në vijim:

3.1. emrin e donatorit; 3.2. numrin identifikues tatimor (numrin fiskal) të donatorit, ose kur donatori është

individ që nuk është i detyruar të ketë numër fiskal, numrin personal të identifikimit të individit;

3.3. adresën e donatorit; 3.4. emrin kontaktues të personit të donatorit dhe numrin e telefonit; 3.5. emrin e pranuesit; 3.6. numrin identifikues tatimor (numrin fiskal) të pranuesit; 3.7. adresën e pranuesit; 3.8. emrin e personit kontaktues të pranuesit dhe numrin e telefonit; 3.9. shumën e kontributit bamirës të dhuruar; 3.10. datën e donacionit; 3.11. deklaratën e pranuesit se të dhënat në kupon janë të sakta dhe se pranuesi nuk ka

konflikt direkt apo indirekt të interesit me donatorin.

Neni 11 - Shpenzimet e reprezentacionit (Ligji Nr.03/L-162)

Shpenzimet e ndodhura të reprezentacionit do të jenë të kufizuara në 50% të shumës së faturuar për zbavitje afariste. Shuma maksimale e shpenzimeve të reprezentacionit nuk do të tejkalojë 2% të të ardhurave bruto vjetore.

Neni 9

Shpenzimet e Përfaqësimit (Udhëzimi Administrativ Nr. 14/2010)

1. Neni 11 i Ligjit parasheh zbritje në lidhje me shpenzimet e përfaqësimit, por e kufizon

këtë në 50% të shumës së faturuar për argëtim të biznesit. Kjo zbritje, dhe kufizimet e saj, zbatohen në lidhje me shpenzimet argëtuese të biznesit. Shpenzimet e përfaqësimit të biznesit siç janë ato për publicitet, reklamim, për promovimin dhe përfaqësimin e produkteve pa elemente argëtimi, ndryshe nga ato të rastit, janë plotësisht të zbritëshme sipas dispozitave të zbritjes së shpenzimeve të përgjithshme të biznesit.

2. Në mënyrë që të lejohet ndonjë zbritje për shpenzimet e përfaqësimit, sipas nenit 11 duhet të zbatohet një nga këto:

2.1. shpenzimet të jenë shkaktuar kryesisht në lidhje me biznesin; 2.2. argëtimi është për një klient ose furnizues ekzistues apo të ardhshëm; 2.3. rrethanat e bëjnë të nevojshme për të diskutuar punën së bashku me argëtim, si një

drekë biznesit ku qëllimi kryesor është biznesi; 2.4. punonjësit janë argëtuar për të ruajtur vullnetin e mirë të personelit në ngjarje të

tilla, si ahengjet dhe rastet e daljes në pension.

513

3. Zbritja për shpenzimet e argëtimit në bazë të nenit 11, zbatohet në lidhje me zbavitjet afariste. Shpenzimet private për argëtim nuk janë të zbritshme, p.sh. drekat në restorant me miqtë, ose kur aspekti i biznesit ose profesionale është i rastit.

4. Zbritja për shpenzimet e argëtimit, në bazë të nenit 11 zbatohet në lidhje me shumat e faturuara. Në mënyrë që të lejohet një zbritje, duhet të ketë një faturë, që mbulon shpenzimet për argëtim. Tatimpaguesit duhet të jenë në gjendje për të mbështetur këto kërkesa për shpenzime duke qenë në gjendje për të siguruar, kur të kërkohet nga ATK, të dhënat e mëposhtme:

4.1. datën kur kanë ndodhur shpenzimet 4.2. emrat e personave që kanë marrë pjesë në argëtim; 4.3. bizneset që përfaqësojnë këta persona ; 4.4. pozicionet që kanë këta persona në këto biznese, dhe 4.5. arsyet për argëtim.

5. Shpenzimet e reprezentacionit në bazë të nenit 11, janë 50% të zbritshme deri në shumën e barabartë me 2% të të ardhurave vjetore bruto. Shprehja Të Ardhurat Vjetore Bruto në atë nenë, do të thotë të gjitha të ardhurat që janë krijuar gjatë periudhës tatimore nga burimet mbrenda në Kosovë, dhe kjo përfshin të ardhurat nga veprimtaria e biznesit, të ardhurat nga përdorimi i pasurisë së luajtëshme, paluajtshme ose të paprekshme të ardhurat nga interesi, të ardhurat nga dividentat , fitimi nga shitja e letrave me vlerë ose të paluajtshme, dhe të gjitha të ardhurat e tjera pavarëisht nëse ato i nënshtrohen tatimit mbi të ardhurat ose jo.

Neni 12 - Borxhet e këqija (Ligji Nr.03/L-162)

1. Një borxh i keq do të konsiderohet shpenzim nëse i plotëson këto kushtet:

1.1. Shuma që korrespondon me borxhin më herët është përfshirë në të ardhura; 1.2. Borxhi është fshirë (çregjistruar) në librat e tatimpaguesit si i padobishëm për qëllime kontabiliteti; 1.3. nuk ka kontest mbi vlefshmërinë juridike të borxhit ; 1.4. Borxhit i kanë kaluar së paku 6 muaj nga afati; dhe 1.5. Ka evidencë të mjaftueshme se janë bërë përpjekje substanciale për të vjelë borxhin, përfshirë çdo veprim te aplikueshëm për te maksimalizuar mbledhjen e borxhit sikurse janë:

1.5.1. tatimpaguesi ka thyer (balancuar) çdo borxh të pakontestueshëm kundrejt borxhit të keq; 1.5.2. korrespodenca dhe kontaktet në përpjekje për të vjelë borxhin; 1.5.3. veprimi juridik ka qenë i pasuksesshëm, apo veprimi juridik është konsideruar si joekonomik për arsye të dokumentuara, ose

514

1.5.4. Kërkesa është dorëzuar mbi mjetet e falimentimit/likuidimit, nëse është e aplikueshme, dhe shuma që do të merret është përcaktuar në mënyrë të arsyeshme nga administratori/përmbaruesi. Deri në shkallën sa janë marrë nga falimentim, janë aplikuar në borxhin e pashlyer.

2. Zbritjet e borxhit të keq janë të kufizuara në pjesën e pambuluar të borxhit. Çdo borxh i keq i zbritur si një shpenzim dhe mandej më pastaj është mbledhë do të përfshihet në të ardhurat e kohës së mbledhjes. 3. Nuk do të lejohet asnjë zbritje e borxhit te keq për borxhet ndërmjet palëve te lidhura . 4. Ministri lëshon një akt nënligjor për te përshkruar kërkesat për zbritjen e borxhit te keq sikur qe është parapare me këtë nen .

Neni 10 Borxhet e Këqija


1. Nën-paragrafi 1.2 i nenit 12 të Ligjit kërkon që borxhet e këqija të “shlyhen”. Në

terminin e kontabilitetit “shlyhen” do të thotë që është bërë një rregullim në librat e tatimpaguesve për të reflektuar uljen e vlerës së llogarive të arkëtueshme (zakonisht me anë të një llogarie, Dispozita për Borxhet ). Shuma e përfshirë në dispozitat për llogarinë e borxhit të keq, është e bazuar në të dhënat historike, dhe kur të jetë zbritur shuma e përkohshme nga llogaria e llogaris së arkëtueshme jep një perspektivë më të mirë për të ardhurat që një tatimpaguesi mund të pres për të marrë nga llogaria e tij e arkëtueshme. Megjithatë, për qëllime tatimore, shpenzimi për borxhet e këqija nuk mund të kërkohet bazuar në llogarinë e përkohshme. Duhet të jetë bërë një rregullim në librat e tatimpaguesit për të pasqyruar shpenzimin aktual të borxhit të keq, duke u bazuar në ato borxhe të veçanta që i plotësojnë kushtet për të qenë shpenzime (dmth, një borxh duhet të jetë gjashtë muaj I vjetër, duhet të ketë prova të mjaftueshme të përpjekjeve te konsiderueshme të pasuksesshme për të vjelë borxhin, etj). Nuk ka asnjë shpresë që tatimpaguesi duhet të heq dorë nga çdo përpjekje në të ardhmen për të mbledhur borxhin. Siç është paraparë në paragrafin 2 të nenit 12 të Ligjit, çdo borxh i keq që është zbritur si shpenzim dhe që është mbledhur më vonë do të përfshihet në të ardhurat në periudhën tatimore në të cilën është bërë mbledhja.

2. Lidhur me nën-paragrafin 1,5 të nenit 12 të Ligjit “dëshmi adekuate” - përfshinë: 2.1. vendimin përfundimtar të gjykatës kompetente që vërteton se borxhi është i pa

mbledhshëm; 2.2. kur veprimet ligjore nuk janë me kosto efektive, evidencë me shkrim ose të

vendimit për të trajtuar një borxh të veqantë si borxh të keq pa marrjen e veprimeve ligjore për shkak të asaj arsyeje, ose më në përgjithësi një politikë interne e cila trajton llojet e caktuara të borxheve si të këqia pa ndërmarrjen e veprimeve ligjore për shkak të asaj arsyeje, në të dyja rastet me kusht që Administrata Tatimore e Kosovës është e kënaqur, dhe se pragu i aplikuar në përcaktimin se nëse veprimet ligjore janë me kosto efektive ose jo është i arsyeshëm për rrethanat;

2.3. kur veprimet ligjore nuk do të jenë të mundshme, evidencë me shkrim ose e vendimit për të trajtuar borxhin specifik si të keq pa ndërmarrë veprime ligjore për

515

shkak të asaj arsyeje apo më në përgjithësi një politike interne e cila trajton llojet e caktuara të borxheve si të këqia pa ndërmarrjen e veprimeve ligjore për shkak të asaj arsyeje;

2.4. vërtetimin zyrtar të veprimeve të pasuksesshme të mbledhjes së detyrueshme; 2.5. certifikatën nga policia, ose agjencionet e tjera të zbatimit të ligjit për të provuar

se borxhliu i tatimpaguesit nuk ka gjurmë; 2.6. certifikatën e Zyrës Civile që dëshmon se tatimpaguesi ka vdekur, dhe 2.7. çdo dokument tjetër zyrtar që mbështet krijimin e dispozitës së borxhit të keq.

Neni 13 - Fondet rezervë (Ligji Nr.03/L-162)

1. Përveç nëse është paraparë ndryshe në këtë Ligj, kontributet në fondet rezervë nuk lejohen si shpenzime. 2. Institucionet financiare te licencuara nga Banka Qendrore e Kosovës, ndryshe nga ato të ardhurat qe dalin nga sigurimi i jetës, pasurisë, apo rreziqeve tjera, kanë të drejtë në shpenzime për krijimin e fondit të posaçëm rezervë për mjetet e dyshimta të tyre në shumën e cila nuk duhet të kalojë shumën maksimale të lejueshme nga Banka Qendrore e Kosovës. Nëse një institucion financiar është i angazhuar edhe ne aktivitete bankare edhe ne ato te sigurimit, shpenzimet për fondin rezerve janë te lejueshme vetëm ne raport me mjetet e dyshimta qe dalin nga aktivitetet bankare . 3. Pas krijimit të fondit të posaçëm rezervë, çdo shumë e tërhequr prej fondit duhet të përfshihet në të ardhura dhe në çdo shumë të kthyer në fond për ta rimbushur atë deri në shumën e lejueshme qe lejohet si zbritje.

Neni 14 - Pagesat për personat e lidhur (Ligji Nr.03/L-162)

1. Kompensimi ose pagat e paguara për personin e lidhur lejohen si shpenzime në shumën e barabartë me pagën aktuale minimale apo me vlerën e hapur te tregut. 2. Interesi, qiraja dhe shpenzimet tjera që i paguhen personave të lidhur lejohen si shpenzime në shumën e barabartë me pagën aktuale minimale apo me vlerën e hapur të tregut.

Neni 11

Pagesat për Personat e Lidhur (Udhëzimi Administrativ Nr. 14/2010)

Neni 14 i Ligjit parasheh që kompensimi, pagat, interesi, qiraja dhe shpenzimet tjera të paguara për personat e lidhur lejohen si zbritje në një shumë të barabartë me shumën më të vogël të paguar dhe vlerën përkatëse të tregut të hapur.

516

Shembulli 1: I biri i pronarit të një kompanie është i punësuar nga kompania si shofer dhe paguhet 2.000 € / muaj. Vlera e tregut për shërbime të vozitjes është 400 €. Kjo është shuma që do të lejohet si zbritje meqë shoferi dhe kompania janë persona të lidhur.

Shembull 2: Kompania A dhe B janë në pronësi nga individ i njëjtë dhe A i jep me qira një depo B-s për 1,000 euro / muaj. Vlera e tregut për një shërbim të tillë me qira është 1.800 €. Vetëm 1.000 € lejohet si shpenzim i zbritshëm meqë A dhe B janë persona të lidhur.

Neni 15 - Zhvlerësimi (Ligji Nr.03/L-162)

1. Shpenzimet për pronën e prekshme përveç shpenzimeve për tokën, veprat artistike dhe pronën tjetër e cila nuk konsumohet që i posedon tatimpaguesi dhe që shfrytëzohen për verimtarinë ekonomike të tatimpaguesit do të kompensohen me kalimin e kohës përmes zbritjeve të zhvlerësimit në mënyrën e përcaktuar me këtë nen. 2. Shpenzimet për përmirësimin e pronave me qira të cilat përdoren për veprimtari ekonomike të tatimpaguesit do të kompensohen përmes zbritjeve të zhvlerësimit të llogaritura me metodën lineare për periodën e kohëzgjatjes së qirasë. 3. E gjithë prona e prekshme e tatimpaguesit që i nënshtrohet zhvlerësimit sipas këtij nenit caktohet në njërën prej kategorive vijuese:

3.1. Kategoria 1: Ndërtesat dhe strukturat tjera ndërtimore; 3.2. Kategoria 2: Automobilat dhe kamionët e lehtë, mjetet e rënda për transport, pajisjet për bartje të dheut, buldozerët, gërmuesit e dheut dhe mjetet tjera të rënda, kompjuterët, pjesët shtesë për kompjuterë dhe pajisjet tjera për përpunimin e të dhënave, mobilet dhe pajisjet për zyra, instrumentet, gjërat e ndryshme dhe pajisjet tjera shtesë; dhe bagëtitë te shfrytëzuara për prodhim ose për mbarështim ; 3.3. Kategoria 3: Uzinat dhe makineria; inventari i hekurudhës dhe lokomotivat që shfrytëzohen për transportin hekurudhor; aeroplanët; anijet dhe bimët shumë vjeçare dhe shkurret e shfrytëzuara për vreshtari ose për prodhimin e frutave si p.sh. mollët, dardha, arrat, boronicat dhe te tjera; dhe të gjitha asetet e trupëzuara që nuk janë përfshirë në kategorinë 1 apo Kategorinë 2 të këtij paragrafi.

4. Shuma e lejuar si zbritje për zhvlerësim në periudhën tatimore përcaktohet duke aplikuar përqindjet e mëposhtme në mënyrë individuale të pronës së prekshme individuale sipas metodës lineare në fund të periudhës tatimore sipas kategorisë si cilës i përkasin asetet:

4.1. Kategoria 1: pesë për qind (5%); 4.2. Kategoria 2: njëzet për qind (20%) dhe 4.3. Kategoria 3: dhjetë për qind (10%).

517

5. Sipas këtij neni, një pasuri së pari duhet të merret parasysh kur vihet për herë të parë në shërbim. 6. Shuma fillestare që do të zhvlerësohet do të jetë çmimi i blerjes apo, në mungesë të çmimit të blerjes, çmimi i kostos. Shuma fillestare do të përfshijë:

6.1. detyrimet tatimore, ngarkesat dhe taksat, dhe 6.2. shpenzimet e rastit sikurse janë provizioni, paketimi, transporti dhe shpenzimet e sigurimit të ngarkuara nga furnizuesi.

7. Zhvlerësimi i individual i aseteve të Kategorisë 2 dhe 3 do të aplikohet vetëm në ato asete të përvetësuara më, apo pas, datës së hyrjes në fuqi të këtij ligji. 8. Pasuria (mjetet) kapitale që janë blerë dhe ka filluar zhvlerësimi i tyre sipas metodës së grupimi para hyrjes në hyrjes në fuqi të këtij ligji, do të vazhdojë të jetë zhvlerësohen sipas legjislacionit të mëparshëm deri sa vlera e grupit është barabartë me zero. 9. Blerja një pasurie për çmimin prej 1,000 euro ose me pake do të lejohet si shpenzim rrjedhës. 10. Asetet e prekshme me çmim të blerjes prej më shumë se 1,000 euro dhe më pak se 3,000 euro, të siguruara pas datës në të cilën ky ligj hyn në fuqi, do të vendoset në një grup të vetëm të aseteve dhe do të zhvlerësohet me shkallën 20% të vlerës së aseteve në grup, pa marrë parasysh në cilën kategori të aseteve do të vendosej sipas dispozitave të paragrafit 3 të këtij neni. Kur asetet kualifikuese janë blerë, çmimi i tyre i blerjes do të shtohet në vlerën e grupit. Kur asetet të jenë shitur nga grupi, çmimi i blerjes së asetit të shitur do të raportohet si e ardhur e zakonshme afariste në vitin në të cilin aseti është shitur, por vlera e grupit nuk do të ulet si rezultat i shitjes.

Neni 12

Zhvlerësimi (Udhëzimi Administrativ Nr. 14/2010)

1. Shprehja “Në Pronësi të Tatimpaguesit” në paragrafin 1 të nenit 15 të Ligjit nënkupton

që vetëm pronari i pasurive të prekshme, i cili mban rrezikun e konsumimit, prishjes apo vjetrimit të mjeteve, ka të drejtë të zbres shpenzimet e zhvlerësimit. Nuk lejohet zbritja e zhvlerësimit për qiramarrësin e aseteve, përveç nëse është përcaktuar në marrëveshjen e qirasë se është i përfshirë lizingu financiar dhe të drejtat e pronësisë kalojnë mbi qiramarrësin nga qiradhënësi perms pagesave periodike.

2. Sipas paragrafit 2, të nenit 15 të Ligjit, shpenzimet për përmirësimin e pronës së dhënë me qira mbulohen përmes zbritjeve të zhvlerësimit duke përdorur Metodën Lineare të bazuar në kohëzgjatjen e kontratës së qirasë. Në rastin e kontratave pa kufizim të qirasë, ose kur kohëzgjatja e kontratës së qirasë zgjatet shpesh , qiramarrësi sipas gjykimit të tij apo të saj më të mirë, dhe bazuar në rregullat e kontabilitetit dhe praktikat më të mira, duhet të përcaktoj kohëzgjatjen e kontratës së qirasë dhe ta shfrytëzojë atë si emërues për llogaritjen e shpenzimeve vjetore të zhvlerësimit për përmirësim.

3. Paragrafi 4 i nenit 15 të Ligjit parashikon që për zhvlerësim të përdoret metoda lineare. Duke pasur parasysh normat e zhvlerësimit për secilën kategori të aseteve (siç janë kategorizuar në paragrafin 3 të nenit 15), kjo do të thotë Kategoria 1 e aseteve të reja

518

(norma e zhvlerësimit 5%) do të zhvlerësohet në shuma të barabarta gjatë 20 periudhave tatimore, Kategoria e re 2 e aseteve (Shkalla e zhvlerësimit 20%) do të zhvlerësohet në shuma të barabarta gjatë 5 periudhave tatimore, dhe Kategoria 3 e re e aseteve (norma e zhvlerësimit 10%) do të zhvlerësohet në shuma të barabarta gjatë 10 periudhave tatimore.

Shembull: Të supozojmë se kompania X në fillim të periudhës tatimore 2010 blen një ndërtesë prej 1.000.000 €, e cila i përket Kategorisë 1 të aseteve të zhvlerësueshme (e cila lejon zhvlerësimin e 5% të vlerës së secilit aset në fund të periudhës tatimore). Metoda lineare funksionon si në vijim:

Periudha tatimore Bilanci fillestar Shtesat Zhvlerësimi Bilanci i mbylljes 2010 1000000 - 50,000 950,000 2011 950,000 - 50,000 900,000 2012 900,000 - 50,000 850,000 2029 50.000 - 50,000 0 4. Paragrafi 5, i Nenit 15 të Ligjit parasheh, që asetet së pari duhet të merren parasysh për

qëllime të zhvlerësimit vetëm kur ato janë të vendosura në shërbim. Nuk do të lejohet zbritje për zhvlerësim nëse një aset nuk është vënë në shërbim dhe në qoftë se nuk i shërben qëllimit të aktivitetit ekonomik . Zhvlerësimi i vitit të plotë mund të kërkohet në lidhje me asetet që janë vënë në shërbim gjatë gjashtë muajve të parë të një viti, por vetëm zhvlerësimi i gjysmës së vitit mund të kërkohet në lidhje me asetet e vëna në shërbim në gjashtë muajt e fundit të një viti. Në të dy rastet zhvlerësimi i plotë për vitin mund të kërkohet në vitet vijuese deri në, mirëpo duke mos e përfshirë vitin në të cilin është shitur aseti ose është sistemuar në ndonjë mënyrë tjetër – në vitin e shitjes ose të sistemimit fitimi ose humbja në shitje mund të njihet bazuar në krahasimin ndërmjet çmimit të shitjes/sistemimit dhe vlerës kontabël të asetit në fillim të vitit të shitjes/sistemimit.

Shembull: Kompania X blen dy makina gjatë 2010, secila nga 5000 €, por e para është blerë më 15 prill 2010 dhe e dyta me 20 shtator 2010. Zhvlerësimi që mund të kërkohet në periudhën tatimore 2010 në lidhje me makinën e parë do të jetë e drejta për vitin e plotë prej 1,000 euro (20%), ndërsa për makinën e dytë mund të kërkohet vetëm zhvlerësimi i gjysmës së vitit (500 €) . Të dy makinat do të kenë të drejtë të kërkojnë zhvlerësimin për vitin e plotë nga viti 2011 e tutje (me përjashtim se makina e dytë do të merr vetëm zhvlerësimin për gjysmën e vitit në periudhën e saj finale të zhvlerësimit-gjysmën e parë të vitit 2015.

5. Paragrafi 7 i nenit 15 të Ligjit parasheh që asetet e Kategorise 2 dhe 3 (siç janë kategorizuar në paragrafin 3 të nenit 15) zhvlerësohen individualisht, duke përdorur metodën lineare kur është siguruar pas datës së hyrjes në fuqi të Ligjit. Për arsye praktike kjo vlen për asetet që janë siguruar më ose pas 1 janarit 2010. Paragrafi 8 i nenit 15 parashikon që asete në këto kategori të cilat janë blerë para kësaj date dhe janë zhvlerësuar sipas metodës së grupimit, vazhdojnë të zhvlerësohen sipas asaj metode derisa vlera e grupit të bëhet zero.

519

Shembull: Të supozojmë se kompania X në fillim të periudhës tatimore 2010 posedon asetet vijuese që i përkasin Kategorisë 2: 10 kompjuterë - secili 1.000 €; 2 fotokopjuese – secila nga 4.000 €; 2 automobila – secili nga 10,000 € Në gjysmën e parë të periudhës tatimore 2010, kompania blen një tjetër fotokopjuese për 5.000 €. Kategoria 2 e aseteve të para, të cilat kanë një bilanc të hapjes në grup prej 38.000 € do të zhvlerësohet duke shfrytëzuar metodën lineare me normën prej 20% për vit, derisa vlera e grupi të arrijë në zero.

Fotokopjuesi i blerë në vitin 2010 për 5.000 € do të zhvlerësohet në mënyrë individuale duke përdorur metodën lineare me normën prej 20% (1.000 €) në vit.

6. Paragrafët 9 dhe 10 të nenit 15 të Ligjit, parashohin rregulla të veçanta për asetet e reja me çmim të blerjes deri në 3.000 €. Asetet me një çmim blerjeje prej 1,000 euro ose më pak mund të jenë shpenzime të plota në periudhën tatimore në të cilën ato janë blerë dhe janë vënë në shërbim. Asetet me një çmim të blerjes prej 1000 dhe 3.000 € duhet të regjistrohen në një grup të ri (në vend që të zhvlerësohen individualisht si asete të Kategorisë 1, 2 ose 3 )të cilat do të zhvlerësohen bazuar në metodën lineare duke përdorur normën prej 20%. Meqë janë blerë asete shtesë me çmim prej 1.000 deri në 3.000 € , çmimi i blerjes së tyre do ti shtohet vlerës së grupit. Nëse asetet e tilla shiten në grup, çmimi i blerjes së asetit të shitur do të raportohet si e ardhur e zakonshme e biznesit në periudhën tatimore në të cilën është shitur aseti, por vlera e grupit nuk do të ulet si rezultat i shitjes.

Shembull: Të supozojmë se kompania X blen një kompjuter në fillim të vitit 2010 për 2000 € dhe një artikull për fabrikë, dhe makineri në fillim të viti 2011 për 2.400 €. Ajo shet kompjuterin për 1.000 € në vitin 2012. Secila nga këto asete i plotëson kriteret për tù përfshirë në grupin e autorizuar sipas paragrafit 10 të nenit 15. Llogaria e grupit do të veprojë si vijon:

Periudha tatimore Bilanci i hapjes Shtesat Reduktimi Zhvlerësimi Bilanci i mbylljes 2010 2000 400 1600 2011 1600 2400 800 3200 2012 3200 640 2560 Për periudhën tatimore 2012, do të përfshihen 2000 € (çmimi i blerjes së kompjuterit), në të ardhurat e tatueshme, por nuk do të bëhet rregullim në llogarinë e grupit e cila do të vazhdojë të aplikohet me 20% të zhvlerësimit të aplikuar në bilancin e hapjes së grupit, plus çdo shtesë në çdo periudhe tatimore.

7. Rregulla e përgjithëshme për përcaktimin e saktë të zhvlerësimit për qëllime tatimore, është se zhvlerësimi i aseteve duhet të bazohet në çmimin e kostos historike. Megjithatë duke pasur parasysh rrethanat e periudhës pas luftës në Kosovë, Drejtori iPërgjithshëm i ATK mund të nxjerr një shpjegim të përgjithshëm për ndërmarrjet me pronësi shoqërore apo publike duke lejuar bazën e rivlerësuar, nëse ai ose ajo konsideron se në ato rrethana duhet të aplikohet një qasje alternative.

520

Neni 16 - Zhvlerësimi i bagëtive (Ligji Nr.03/L-162)

Zhvlerësimi i bagëtisë është i lejuar vetëm për bagëtitë e tilla nëse janë përdorë gjatë rrjedhës së veprimtarisë ekonomike të entitetit bujqësor. Kafshët të cilat rrisin pasardhësit vetëm për përdorim personal apo kafshë qumështore të përdorura vetëm për përdorim personal nuk i nënshtrohet zhvlerësimit.

Neni 13 Zhvlerësimi i Bagëtisë


1. Paragrafi 3.2 i nenit 15 të Ligjit lejon zbritjen e zhvlerësimit për bagëtinë që shfrytëzohet

në aktivitet ekonomik për reproduktim ose mbarështim. Kjo zbritje nuk vlen për: 1.1.bagëtinë e rritur nga tatimpaguesi- në këto raste nuk ka bazë zhvlerësimi meqë

kostoja e rritjes së kësaj bagëtie veq është zbritur.

1.2. bagëtinë e blerë për rishitje- në këto raste kjo bagëti do të regjistrohet si pjesë e inventarit të tatimpaguesit dhe zbritjet e lejuara si pjesë e llogaritjeve të “kostos së mallrave të shitura” (p.sh zbritja lejohet për çdo vit për inventarin hyrës, plus blerjet pa inventarin e mbylljes.

1.3. bagëtinë që nuk është blerë për rishitje, e cila e ka koston e blerjes prej 1000 euro ose më pak- kjo bagëti është e mundur të kërkohet si shpenzim rrjedhës në vitin e blerjes sipas paragrafit 9 të nenit 15 të Ligjit.

1.4. Bagëtinë që nuk është blerë për rishitje e cila e ka çmimin e blerjes ndërmjet 1000 dhe 3000 euro e cila është blerë me 1 janar ose pas 1 janarit 2010 – zbritjet e zhvlerësimit për këtë bagëti janë të lejueshme si pjesë e grupit të aseteve të parapara në paragrafin 10 të nenit 15 të Ligjit.

1.5. Duke pasur parasysh si më lartë, zbritja e zhvlerësimit e lejuar sipas paragrafit 3,2 të nenit 15, dhe sipas nenit 16, në praktikë do të jetë e kufizuar për bagëti me vlerë të lartë , normalisht për ato me racë të qmuar.Në këto raste, zbritja e lejueshme e zhvlerësimit,sikur me kategorinë tjetër të aseteve 2 është 20% e çmimit të blerjes për vit në baza lineare.

Neni 17 - Zbritjet e posaçme për pasuritë e reja (Ligji Nr.03/L-162)

1. Nëse një tatimpagues blen: Linjat prodhuese për uzina dhe makineria, inventari i hekurudhës dhe lokomotivat që shfrytëzohen për transportin hekurudhor, aeroplanë, anijet, mjetet e rënda për transport, pajisjet për bartje të dheut, buldozerët, gërmuesit e dheut dhe mjetet tjera të rënda për qëllimet e veprimtarisë ekonomike të tatimpaguesit ndërmjet 1 Janarit 2010 dhe 31 Dhjetorit 2012 , lejohet një zbritje e veçantë prej dhjetë për qind (10%)

521

të çmimit të përvetësimit të pasurisë në vitin në të cilin pasuria është vënë për herë të parë në shërbim. Kjo zbritje do bëhet përveç zbritjes normale të zhvlerësimit të lejueshëm. Zbritja lejohet vetëm nëse pasuria është e re ose është vënë për herë të parë në shërbim në Kosovë. Zbritja nuk lejohet nëse pasuria është bartur nga një biznes ekzistues ose një biznes i mëparshëm në Kosovë. 2. Kjo zbritje do bëhet përveç zbritjes normale të zhvlerësimin të lejueshëm. 3. Kjo zbritje lejohet vetëm nëse pasuria është e re ose është vënë për herë të parë në shërbim në Kosovë. Zbritja nuk lejohet nëse pasuria është bartur nga një biznes ekzistues ose një biznes i mëparshëm në Kosovë. 4. Zbritjet tjera të posaçme mund të jepen vetëm nëse parashihen me ligj të veçantë.

Neni 14

Zbritjet e Posaçme për Asetet e Reja (Udhëzimi Administrativ Nr. 14/2010)

Paragrafi 1 i nenit 17 të Ligjit parasheh që fabrika dhe makineritë, inventari i hekurudhës dhe lokomotivat që shfrytëzohen për transportin hekurudhor, aeroplanët, anijet, mjetet e rënda të transportit, pajisjet për bartje të dheut, buldozerët, gërmuesit e dheut dhe mjetet tjera të rënda të reja, të blera në vend ose të importuara për herë të parë në Kosovë në mes të 1 janarit 2010 dhe 31 dhjetorit 2012, do të përfitojnë nga lejimi i veçantë prej 10%, përveç zbritjes normale të zhvlerësimit të lejueshëm.

Shembull:

Të supozojmë se Kompania X ka një bilanc të hapjes në Kategorinë 3 për periudhën tatimore 2010 prej 160,000 €. Gjatë gjysmës së parë të vitit kompania importon nga Gjermania një automjet të ri të rëndë për transport prej 40.000 €. Zbritja e zhvlerësimit për këtë periudhë tatimore do të ketë tre komponenta:

1. Zhvlerësim i makinës së re si një aset individual: 40.000 x 10% = 4.000 € ; 2. Zhvlerësimi aseteve në grup të kategorisë 3 në dorë në fillim të periudhës tatimore 2010:

160.000 x 15% = 24.000 €; 3. Lejimet e posaçme për automjetin e ri: 40.000 x 10% = 4.000 €. Zbritja totale e

zhvlerësimit prej 32000 €. Lejimi i posaçëm për automjetin e ri është dhënë vetëm një herë, në periudhën tatimore në të cilën është blerë në Kosovë apo sjell në Kosovë.

Neni 18 - Riparimet dhe përmirësimet (Ligji Nr.03/L-162)

1. Në rast të ndonjë aseti të zhvlerësueshëm, shumat e shpenzuara për riparime apo për përmirësime, përjashtuar riparimet e mirëmbajtjes së zakonshme, do të kapitalizohen dhe të shtohen në bazën e asetit nëse riparimet apo përmirësimet tejkalojnë jetën e përdorimit të asetit për së paku një vit dhe shuma e riparimit apo përmirësimit është më e madhe se 1000

522

€ për atë aset. Nëse riparimi apo përmirësimi është 1000 € apo më pakë për ndonjë aset, shuma e riparimit apo përmirësimit do të jetë shpenzim në vitin që është paguar apo ka ndodhur. 2. Nëse riparimet apo përmirësimet plotësojnë kriterin për kapitalizim sipas paragrafit 1 të këtij neni, shuma do të kapitalizohet dhe do të shtohet ne vlerën kontabël të mbetur të asetit kapital. Vlera e re kontabël e asetit do të përdoret si baze për zhvlerësimin e asetit. Aseti do të zhvlerësohet ne përputhje me rregullat e kategorisë së aplikueshme. 3. Ministri lëshon një akt nënligjor për zbatimin e këtij neni.

Neni 15

Riparimet dhe Përmirësimet (Udhëzimi Administrativ Nr. 14/2010)

1. Neni 18 i Ligjit merret me riparimet dhe përmirësimet. Termi riparime ose përmirësime

nënkupton punën që është bërë për të rritur dukshëm kapacitetin, jetën, kushtet dhe produktivitetin e asetit. Në rastin e një ndërtese, mbulimit, futjes së ujësjellësit, suvatimit dhe punë të tjera të ngjashme konsiderohen riparime dhe përmirësime, por ngjyrosja nuk është. Në rastin e një kamioni, ndërrimi i gomave nuk është përmirësim, por zëvendësimi i motorit ekzistues me një të ri, është riparim dhe përmirësim.

2. Paragrafi 1 i nenit 18 të Ligjit parasheh që shumat e shpenzuara për riparime ose përmirësime të një aseti do të kapitalizohen dhe do ti shtohen bazës së shpenzimeve të zhvlerësueshme të asetit, nëse riparimet ose përmirësimet e tejkalojnë jetën e përdorimit të asetit për së paku një vit, dhe shuma e riparimit apo përmirësimi është më e madhe se 1.000 €. Në ato situata kur riparimet ose përmirësimet e zgjasin përdorimin e asetit për një vit ose më shumë, dhe shuma e shpenzuar për riparime ose përmirësimet është më e madhe se 1.000 €, shuma e plotë e shpenzuar është e nevojshme për tu kapitalizuar (1.000 € prej kësaj shume nuk lejohet që të kërkohet si shpenzim). Në anën tjetër, në ato situata kur riparimet ose përmirësimet nuk e zgjasin jetën e përdorimit të asetit, ose e zgjasin atë për më pak se një vit, shumat e përfshira mund të kërkohen si shpenzim I plotë edhe kur shumat kalojnë 1.000 €.

3. Paragrafi 2 i nenit 18 të Ligjit, parashikon rregullat për llogaritjen e zhvlerësimit, ku shumat e shpenzuara për riparime ose përmirësimet të një aseti kapitalizohen. 3.1. Për riparimet e bëra për kategorinë 1 të aseteve kurdo që të jenë blerë, dhe për

riparimet e bëra për kategorinë 2 dhe 3 të aseteve të blera më ose pas hyrjes në fuqi të Ligjit, shumat e kapitalizuara për riparim i shtohen vlerës së mbetur kontabël të asetit.

Shembull: Supozoni se vlera fillestare kontabël e ndërtesës së tatimpaguesit është 100.000 €. Gjatë vitit tatimor 2010 tatimpaguesi shpenzon 4.000 € në riparimin e kulmit të cilat e zgjasin jetën e përdorimit të ndërtesës për pesë vjet të tjera. Zhvlerësimi për ndërtesën për vitin tatimor 2010 llogaritet si vijon:

523

vlera kontabël fillestare e objektit 100.000 € riparimet dhe përmirësimet e kapitalizuara 4,000 vlera kontabël e mbylljes para zhvlerësimit 104,000 Zhvlerësimi 5% 5,200 vlera kontabël e mbylljes e ndërtesës 98,800

3.2. Për riparimet e bëra në Kategorinë 2 dhe Ketgorinë 3 të aseteve të blera para hyrjes në fuqi të këtij Ligji, shumat e kapitalizuara të riparimeve janë: 3.2.1. kur shuma e riparimit është ndërmjet 1000 dhe 3000 euro, e shtuar grupit të

referuar në paragarfin 10 të nenit 15 të Ligjit si asete të reja të kualifikuara 3.2.2. kur shuma e riparimit është mbi 3000 euro ,e trajtuar si kategoria e re 2 ose

kategoria 3 e aseteve,nëse aplikohet,për të cilat do të lejohet zhvlerësimi si zbritje në pajtueshmëri me paragarfin 4 të nenit 15 të Ligjit.

Neni 19 - Amortizimi (Ligji Nr.03/L-162)

1. Shpenzimet për mjetet e paprekshme, të cilat kanë afat të kufizuar përdorimi, përfshirë patentet, të drejtat e autorit, licencat për vizatime apo modele, kontratat dhe të drejtat ekskluzive, zbriten në formë të detyrimeve të amortizimit. 2. Metoda e amortizimit do të jetë metoda e shlyerjes lineare dhe lejimi bazohet në afatin e përdorimit të pasurisë të përcaktuar në marrëveshjen ligjore mbi përvetësimin dhe përdorimin e pasurisë së paprekshme.

Neni 20 - Shpenzimet kërkimore dhe zhvillimore (Ligji Nr.03/L-162)

1. Shpenzimet për kërkime dhe zhvillim lidhur me rezervat natyrore të mineraleve dhe të resurseve të tjera natyrore, si dhe kamatat që u ngarkohen, i shtohen llogarisë kapitale dhe amortizohen sipas këtij neni. 2. Shuma e lejuar si zbritje për amortizim përkitazi me shpenzimet kërkimore dhe zhvillimore, e cekur në paragrafin 1 te këtij neni, për periudhën tatimore, përcaktohet duke shumëzuar bilancin në llogarinë kapitale me një thyese:

2.1. Numëruesi i së cilës paraqet njësitë e nxjerra prej rezervave natyrore gjatë vitit dhe 2.2. Emëruesi i së cilës paraqet shumën e njësive të përgjithshme të parapara për t‟u nxjerrë nga rezervat natyrore gjatë jetëgjatësisë së pasurisë.

3. Njësitë e përgjithshme të parapara për nxjerrje, të referuara në nën-paragrafin 2.2 të këtij neni, do të përcaktohen në përputhje me udhëzimet që lidhen me vlerësimet e tilla ose ndonjë metode tjetër, do të përshkruhet në një akt nënligjor që lëshohet nga Ministri.

524

Neni 16 Shpenzimet Kërkimore dhe Zhvillimore


1. Paragrafi 1 i nenit 20 të Ligjit parashikon zhvlerësimin e një rezerve natyrore të

mineraleve dhe burimeve të tjera natyrore. Shfrytëzuesi i rezervës mund të kërkojë zbritje për shpenzimet e eksplorimit dhe zhvillimit. Shpenzimet për hulumtim, shpenzimet e zhvillimit dhe interesi përkatës, duhet të shtohen në llogarinë kapitale ashtu si kanë ndodhur. Në fund të periudhës tatimore, pjesa e shpenzimeve të eksplorimit dhe zhvillimit që i përkasin asaj periudhe, do të përcaktohet duke shumëzuar bilancin në llogarinë kapitale me Koeficientin e Zhvlerësimit (në vijim KZH) i cili është:

Numri i njësive të nxjerra gjatë vitit

KZH = ____________________________

Totali i vlerësuar i njësive në rezerva

Shembull: Kompania X ka marrë me qira një fushë bakri dhe numri i vlerësuar i njësive në rezervat natyrore është 15.000.000. Prodhimi për vit është 1.500.000 njësi. Bilanci në llogarinë kapitale në fund të periudhës tatimore është 500,000 €. Për të përcaktuar shumën e lejuar të zhvlerësimit për periudhën tatimore, bilanci në llogari duhet të shumëzohet me KZH. Në këtë rast, koeficienti është 10%, (1.500.000 / 15.000.000). Prandaj zhvlerësimi i lejuar si zbritje, është € 50,000.

2. Për të përcaktuar totalin e numrit të njësive në rezerva, tatimpaguesi duhet të marrë një raport nga ekspertët, dhe nëse kërkohet duhet ta vejë atë në dispozicion për ATKpër inspektim, apo të dorëzohet me deklaratën tatimore vjetore. Llogaritja e njësive të nxjerrjes duhet të bëhet duke përdorur metoda të pranuara në përgjithësi. ATK e ruan të drejtën për të përdorur shërbimet e specialistëve të pavarur për të rishikuar raportet inxhinierike dhe metodat e llogaritjes së nxjerrjes.

525

KREU IV - FITIMET DHE HUMBJET NË KAPITAL, HUMBJET NË BIZNES

Neni 21 - Fitimet dhe humbjet në capital (Ligji Nr.03/L-162)

1. Fitimet kapitale nënkuptojnë të ardhurën, të cilën tatimpaguesi e realizon përmes shitjes apo disponimit të pasurive kapitale duke përfshirë pasurinë e patundshme dhe letrat me vlerë. 2. Shuma e fitimit kapital paraqet dallimin pozitiv të çmimit të shitjes së pasurisë kapitale dhe të çmimit të pasurisë siç është përcaktuar në paragrafin 5 të këtij neni. 3. Çmimi i shitjes së një pasurie kapitale do të jetë shuma e çdo shume të pranuar, plus çdo kompensim tjetër i pranuar, si konsideratë për atë shitje. 4. Nëse palët janë persona të lidhur dhe çmimi i shtijes është më i vogël se vlera e hapur e tregut, atëherë, për qëllim të këtij neni, çmimi i shitjes do të rregullohet në vlerën e hapur të tregut në mënyrën e përshkruar në një akt nënligjor të lëshuar nga Ministri. 5. Kostoja e pasurisë kapitale është shuma, të cilën tatimpaguesi e ka paguar për përvetësimin e pasurisë, përfshirë shpenzimet e dala në përvetësimin e asetit që më herët nuk janë shpenzuar, që rritet me shpenzimet e përmirësimeve dhe zvogëlohet nga zhvlerësimet apo shpenzimet tjera të lejueshme sipas këtij Ligji. 6. Fitimet kapitale njihen si të ardhura afariste dhe humbjet në kapital njihen si humbje afariste nëse nuk parashihet ndryshe me këtë ligj. 7. Fitimet dhe humbjet kapitale nuk do të pranohen për asetet e grupuara, asetet në Kategorinë 2 dhe Kategorinë 3 të përvetësuara para datës së hyrjes në fuqi të këtij ligji të referuar në paragrafin 8 te nenit 15 te këtij Ligji. 8. Humbje kapitale do të thotë humbje, të cilën tatimpaguesi e pëson përmes shitjes apo tjetërsimit në ndonjë mënyrë tjetër të pasurisë kapitale, duke përfshirë patundshmëritë dhe letrat me vlerë. 9. Shuma e humbjes në kapital paraqet dallimin negativ të çmimit të shitjes së pasurisë kapitale sipas paragrafit 3 apo 4 të këtij neni dhe kostos së pasurisë kapitale siç është përcaktuar në paragrafin 5 të këtij neni. 10. Humbjet kapitale do të trajtohen sikurse humbje të zakonshme nga veprimtaritë ekonomike që mund të jenë zbritur nga të ardhurat në vitin aktual. Nëse shuma e humbjes kapitale për vitin e tatueshëm tejkalon të ardhurat e tatimpaguesit për atë vit, shuma tepricë e humbjes së tillë mbi të ardhurat në vitin aktual mund të bartet për deri shtatë (7) periudha tatimore pasuese dhe do të jetë e gatshme si një zbritje kundrejt çdo të ardhure në ato vite. Dispozitat e nenit 23 të këtij ligji do të aplikohen në humbjet e përshkruara në këtë paragraf.

526

11. Të ardhurat bruto nga fitimet kapitale nuk përfshijnë fitimet kapitale të realizuara nga shitja e pasurisë së Trustit të Kursimeve Pensionale të Kosovës apo ndonjë fondi tjetër pensional të përkufizuar me legjislacionin mbi pensionet në Kosovë. 12. Një fitim kapital nuk do të pranohet në shndërrimin e pavullnetshëm të pasurisë deri në shkallën sa konsiderata e pranuar nga shndërrimi përbëhet qoftë nga pasuria e të njëjtit karakter ose natyrë, apo nga para që janë investuar në pasuri të të njëjtit karakter apo natyre përbrenda një periudhe zëvendësuese prej dy (2) vjetëve. 13. Nëse një shitje e një aseti kapital përfshinë një marrëveshje me këste që zgjatë më shumë se periudha tatimore në të cilën shitja është finalizuar (të gjitha dokumentet e aplikueshme janë nënshkruar nga të gjitha palët dhe marrëveshja e shitjes është ligjërisht e zbatueshme) çdo fitim duhet të raportohet në bazë lineare gjatë ekzistencës së marrëveshjes me këste dhe shumës së fitim që i atribuohet çdo periudhe tatimore duhet të raportohet në deklaratën tatimore si e ardhur në atë periudhë tatimore. Dispozitat tjera që lidhen me shitjet me këste do të përshkruhen në një akt nënligjor.

Neni 17 Fitimet apo Humbjet Kapital


1. Paragrafi 4 i Nenit 21 të Ligjit kërkon përdorimin e vlerës së hapur tregut ku shitjet e

aseteve kapitale janë bërë në mes personave të lidhur me çmime të shitjes që janë më të ulëta se vlera e hapur e tregut . Në raste të tilla, vlera e hapur e tregut duhet të përcaktohet si: 1.1. shuma monetare e parashikuar për një shitje të asetit të njëjtë në mes të blerësit të

vullnetshëm dhe shitësit të vullnetshëm në një transaksion të mbizotërimit të tregut

1.2. ose, kur kjo më sipër nuk është në dispozicion, shumat që do të lindin nga shitja e një aseti të ngjashëm në rrethana të ngjashme (p.sh. cilësi të ngjashme, madhësi të ngjashme ose periudhë kohore dhe kushte të njëjta të shitjes)

1.3. ose, kur nuk aplikohen asnjëra më lart, një metodë e miratuar nga ATK, e cila siguron një përafrim të mjaftueshëm objektiv.

1.4. Metoda e lejueshme nga ATK sipas opcionit të fundit nga ato më lartë, është e bazuar në koston plus, me shpenzimet të cilat janë të punës dhe materialit, plus përqindja e shpenzimeve të përgjithsme dhe pastaj përqindja e arsyeshme e marzhës. Tatimpaguesit të cilët dëshirojnë të përdorin këtë metodë duhet të sigurojnë ATK-në me dokumentacion që tregon se pse ata nuk mund të përdorin dy opsionet e mëparshme.

2. Paragrafi 13 i nenit 21 të Ligjit, mbulon shitjet e aseteve kapitale që përfshijnë

marrëveshjet me këste të cilat shtrihen në më shumë se një periudhë tatimore. Në raste të tilla fitimet ose humbjet kapitale duhet të raportohen në baza lineare gjatë kohës së marrëveshjes me këste, duke filluar nga data më e hershme e pagesës së depozitit, ose nga data kur ky depozit e ka afatin dhe duke përfunduar në datën më të hershme të pagesës së këstit të fundit ose datës kur e ka pasur afatin kjo pagesë.

3. Në bërjen e këtyre llogaritjeve në baza lineare:

527

3.1. kur data e fillimit për marrëveshjen me këste bjen brenda 6 muajve të parë të viti, data fillestare e marrëveshjes me këste konisderohet se është dita e parë e vitit;

3.2. kur data e fillimit të marrëveshjes me këste bie në 6 muajt e dytë të vitit,datat e fillimit konsiderohet se është dita e parë e kësaj periudhe gjashtë mujore;

3.3. kur data e fundit e marrëveshjes me këste bie në 6 muajt e parë të vitit,data e fundi konsiderohet se është dita e fundit e kësaj periudhe 6 mujore;

3.4. kur data e fundit e marrëveshjes me këste bjen në 6 mujorin e dytë të vitit, data e fundit e marrveshjes me këste konsiderohet se është dita e fundit e atij viti;

3.5. çdo pagesë e këstit kur shuma e pagesës nuk është e sigurtë derisa të ndodhë ngjarja e veqantë (p.sh. kur një pjesë e çmimit të shitjes/blerjes është pjesë në arritjen e nivelit të caktuar të shitjes ose ndonjë ngjarje tjetër kur ekziston mundësia që kjo e arritur ose ngajrje nuk do të ndodh) duhet të injorohet – njohja e të ardhurave jo të sigurta për shitësin, dhe kostoja e pa caktuar për blerësin në këto rrethana do të lindë vetëm nëse dhe kur pjesa të jetë larguar dhe shuma e pagesës bëhet e sigurtë.

Shembulli 1: Nëse një aset kapital e ka vlerën neto (kostoja e përvetësimit plus kostoja e përmirësimit pa zhvlerësimin e kërkuar për qëllime tatimore) në libra prej 5,000 euro dhe është shitur për 7,000 euro, kjo rezulton në fitimin kapital prej 2,000 euro. Nëse marrëveshja e shitjes parasheh pagesat e kësteve që janë bërë gjatë periudhës nga 1 prilli 2010 deri më 31 Mars 2012 (periudhë prej dy viteve që shtrihet në tri vite tatimore), atëhere fitimi kapital do të njihet si në vijim: në bërjen e llogaritjeve lineare, marrëveshja me këste do të trajtohet se ka filluar me 1 janar 2010 dhe se ka përfunduar me 30 qershor 2012, periudhë prej 30 muajsh shuma e fitimit e regjistruar për vitin 2010 do të jetë 2,000 x 12/30 = 800 euro

shuma e fitimit e regjisitruar për vitin për vitin 2011 do të jetë 2,000 x 12/30 = 800 euro shuma e fitimit e regjsitruar për vitin për vitin 2012 do të jetë 2,000 x 6/30 = 400 euro.

Shembulli 2: Nëse aseti kapital në libra e ka vlerën neto prej 9,000 euro dhe është shitur për 6,000 euro, kjo rezulton në humbje kapitale prej 3,000 euro. Nëse marrëveshja e shitjes parasheh pagesat e kësteve që janë bërë gjatë periudhës prej 1 tetorit 2010 deri më 30 shtator 2012, atëhere humbja kapitale do të organizohet si në vijim:

për të bërë llogaritjet në baza lineare, marrëveshjet e kësteve do të trajtohen se kanë filluar me 1 korrik 2010 dhe se kanë përfudnuar me 31 dhjetor 2012, periudhë prej 30 muajsh

shuma e humbjes së regjistruar për vitin 2010 do të jetë 3,000 x 6/30 = 600 euro shuma e humbjes së regjistruar për vitin 2011 do të jetë 3,000 x 12/30 = 1,200 euro shuma e humbjes së regjistruar për vitin 2012 do të jetë 3,000 x 12/30 = 1,200 euro.

528

Neni 22 - Shndërrimi jo i vullnetshëm (Ligji Nr.03/L-162)

Fitimi kapital nuk pranohet në rast të ndërrimit pa dashje të pronës nëse konsiderata është marrë nga ndërrimi qe përbëhet nga prona e karakterit apo natyrës së njëjtë ose nga paratë që janë investuar në pronën e natyrës apo të karakterit të njëjtë brenda periudhës dy vjeçare (2) të zëvendësimit.

Neni 23 - Humbjet Tatimore (Ligji Nr.03/L-162)

1. Humbjet tatimore siç është e definuar me këtë ligj është ndryshimi negativ ndërmjet të ardhurave dhe shpenzimeve e lejimeve të tatimpaguesit të përcaktuara me këtë ligj. 2. Shuma e humbjes tatimore e përcaktuar sipas këtij neni mund të bartet deri në shtatë (7) periudha të njëpasnjëshme tatimore dhe është e disponueshme si zbritje ndaj çfarëdo të ardhure në ato vite. 3. Shuma e bartur që merret parasysh për çfarëdo periudhe tatimore pas vitit të humbjes tatimore, do të jetë shuma e përgjithshme e humbjes e zvogëluar për shumën e grumbulluar që është lejuar më parë si zbritje. 4. Nëse tatimpaguesi ka pasur humbje tatimore më gjatë se një (1) vit, ky nen zbatohet për humbjet që janë krijuar sipas radhës. 5. Përveç sikurse është paraparë në nenin 26, dispozitat e këtij neni do të jenë të lejueshme vetëm për biznesin i cili ka krijuar humbje. Nëse biznesi ndryshon llojin e organizatës biznesore apo ka ndryshim të pronësisë për më shumë se 50% bartja nuk do të jetë më e zbatueshme. Ministri mund të lëshojë një akt nënligjor për të rregulluar dispozitat e bartjes së humbjes që lidhen me ndryshimin e llojit të organizatës biznesore apo ndryshimit të pronësisë, si dhe çdo dispozitë tjetër të bartjes së humbjes të nevojshëm për zbatimin e këtij neni.

Neni 18

Humbjet Tatimore (Udhëzimi Administrativ Nr. 14/2010)

1. Paragrafi 5 i nenit 23, i Ligjit parasheh që humbjet tatimore të krijuara në një vit tatimor,

në përgjithësi do të jenë në gjendje që të barten dhe thyhen kundrejt të ardhurave të tatueshme në vitet vijuese të të njëjtit biznes që e ka krijuar humbjen. Ky paragraf gjithashtu parasheh se nuk lejohet bartja e humbjeve kur biznesi e ndryshon llojin e tij të organizimit të biznesit (p.sh biznesi ndryshon prej funksionimit si ndërmarrje personale individuale në ortakëri ose në një entitet juridik të inkorporuar) ose kur ka ndryshim në pronësi prej më shumë se 50%.

1.1.Në lidhje me ndryshimet e organizatës së biznesit, përjashtimi nga rregulla e përgjithshme që humbjet tatimore më nuk do të jenë në gjendje të barten, vlen kur një tatimpagues tjetër “përvetëson” tatimpaguesin sipas “riorganizimit “ të aprovuar nga ATK sipas nenit 26 të Ligjit, në q’rast humbjet tatimore të krijuara nga tatimpaguesi

529

para riorganizimit mund të kërkohen nga tatimpaguesi që e ka bërë përvetësimin në vitin vijues.

1.2.Në lidhje me ndryshimet e pronësisë, në mënyrë që të barten humbjet gjatë periudhës që fillon me ditën e parë të vitit tatimor me humbje, deri në ditën e fundit të vitit tatimor në të cilin thyhet humbja, aplikohet si në vijim:

1.2.1. për ortakëritë ose aranzhimet e ngjashme të bashkimit, së paku 50% e ortakëve duhet të jenë të njëjtit

1.2.2. për entitetet e inkorporuara apo të ngjashme, së paku 50% e aksioneve, së paku 50% e të drejtave të votimit, së paku 50% me të drejtë në dividentë dhe së paku 50% e të drejtave për shpërndarje të kapitalit duhet të mbahen nga personat e njëjtë.

Shembulli 1: Ortakëria operohet nga tre ortakë (A,B,dhe C), ku secili prej tyre kanë aksione të barabarta në ortakëri. Në vitin 2010 është krijuar humbja tatimore prej 10.000 eurosh.Gjatë vitit 2011 C lëshon ortakërinë dhe zëvendësohet nga ortaku i ri D.Humbja tatimore e vitit 2010 është e mundur që të bartet në vitin 2011 sepse ende është 2/3 e pronësisë së përbashkët (A dhe B).Gjatë vitit 2012 B e lëshon ortakërinë dhe gjithashtu zëvendësohet nga ortaku i ri E. Humbja tatimore e vitit 2010 nuk mund të bartet në vitin 2012 (sepse tani është vetëm 1/3 e pronësisë së përbashkët, A). Q Çdo humbje tatimore që është krijuar në vitin 2011, do të mundet të bartet sepse janë 2/3 e pronësisë së përbashkët ndërmjet vitit 2011 dhe 2012 (A dhe D).

Shembulli 2: Kompania ka 1000 aksione ( ku të gjitha kanë të drejta të barbarta) dhe të cilat janë mbajtur si në vijim:

− Aksionari A 400 aksione − Aksionari B 300 aksione − Aksionari C 150 aksione − Aksionari D 150 aksione Në vitin pasues zotërimi i aksioneve ka ndryshuar në: − Aksionari A 300 aksione − Aksionari B 0 aksione − Aksionari C 150 aksione − Aksionari D 0 aksione − Aksionari E 550 aksione

Humbja tatimore nga viti i parë nuk mund të bartet në vitin pasues sepse ndërmjet tyre Aksionarët

A dhe C kanë ruajtur vetëm 450 aksione (më pak se 50% të totalit).

530

KREU V - LIKUIDIMET DHE RIORGANIZIMET

Neni 24 - Shpërndarja e pronës (Ligji Nr.03/L-162)

1. Kompania që ia shpërndan pronën përveç aksioneve të një aksionari, duke pasur parasysh interesin e aksionarit, njeh fitim ose humbjen sikur ajo pronë t’i ishte shitur aksionarit në vlerën e hapur te tregut. 2. Vlera e pronës së shpërndarë për aksionarin vlerësohet sipas vlerës së hapur te tregut te asaj prone . 3. Në rast të shpërndarjes së dividendëve të aksioneve që nuk ndërrojnë hisen e pjesëmarrjes së fituesit, kompania nuk e njeh fitimin as humbjen dhe kështu aksionari nuk realizon të ardhura.

Neni 25 - Likuidimi (Ligji Nr.03/L-162)

1. Në rast të likuidimit të një kompanie ne pajtueshmëri me ligjet e aplikueshme te Kosovës , kompania merr parasysh humbjen apo fitimin sikur ta kishte shitur pronën që është shpërndarë gjatë likuidimit sipas vlerës së hapur te tregut . 2. Përveç nëse është paraparë ndryshe në këtë Ligj, pranuesit e pronës së shpërndarë gjatë likuidimit trajtohen sikur ta kishin këmbyer interesin e vlerës së mbetur në kompaninë e likuiduar për shumën që është e barabartë me vlerën e hapur te tregut te asaj prone. 3. Në rast të likuidimit të një filiali ku prona e filialit i shpërndahet një filiali amë, filiali amë nuk pranon kurrfarë humbjesh apo fitimesh.

Neni 26 - Riorganizimi (Ligji Nr.03/L-162)

1. Transferimi i pronës në pajtim me planin e shkruar për riorganizimin e tatimpaguesit qoftë për shkak të bankrotimit, bashkimit, përvetësimit, ndarjes, këmbimit të aksioneve, apo të ndonjë arsyeje tjetër, që e miraton Administrata tatimore e Kosovës, nuk i nënshtrohet tatimeve sipas këtij Ligji. 2. Në rast të riorganizimit, vlera e pronës sipas librave të mbajtura nga tatimpaguesi i riorganizuar përcaktohet në bazë të vlerës së përvetësimit së asaj prone menjëherë para riorganizimit. 3. Gjatë riorganizimit, shpërndarja e drejt e vlerës së interesit të mbetur për aksionarin, nuk paraqet të ardhur të tatueshme për aksionarin. 4. Përveç rasteve kur përcaktohet ndryshe me ndonjë akt nën ligjor të nxjerrë nga Ministri , tatimpaguesi përvetësues trashëgon dhe zëvendëson tatimpaguesin dorëzues përkitazi me

531

inventarin, shumën e humbjes së bartur, konton e dividendës dhe të gjitha zërat tjerë. Bartjet e humbjeve janë të lejueshme te tatimpaguesi përvetësues vetëm nëse janë të parashikuara me planin e riorganizimit dhe të aprovuara nga Administrata Tatimore e Kosovës, në përputhje me rregullat parapara me aktin nënligjor sipas këtij nën-paragrafi.

Neni 19

Riorganizimi (Udhëzimi Administrativ Nr. 14/2010)

1. Paragrafi 3 i nenit 26 të Ligjit parasheh se gjatë riorganizimit shpërndarja e interesit të

ekuitetit të tyre për aksionarët, nuk përbën të ardhura të tatueshme të aksionarit. Në rast të riorganizimit të kualifikuar të një NSH , për shpërndarjen e të cilave aplikohet ai paragraf, do të përfshinë aksionet e të ardhurave nga shitja e aksioneve të korporatave vartëse të NSH që është privatizuar për personat në kapacitetin e tyre si bashkë-pronar ose si ko-menagjer të NSH, mirëpo nuk do të përfshijnë pagesat për personat e pushuar nga puna në kapacitetin e tyre si të punësuar ose ish të punësuar të NSH (të cilat do të përbëjnë të ardhura të tatueshme të këtyre personave për qëllim të Ligjit Nr. 03/L-161 Për Tatimin në të Ardhurat Personale).

2. Paragrafi 4 i nenit 26 të Ligjit, parasheh se në rast të riorganizimit të tatimpaguesit që në përgjithësi tatimpaguesit që e marrin biznesin e ndërmarrjes do të jenë të suksesëshëm dhe zën vendin e tatimpaguesve që e dorëzojnë biznesin e ndërmarrjes në lidhje me stoqet, bartjet e humbjeve, llogaritë e dividentave, dhe të gjitha zërat e tjerë të tillë, me përjashtim kur vendoset ndryshe në aktin nën-ligjor të nxjerr nga Ministri i Ekonomisë dhe Financave. Paragrafet tjera të këtij neni, mbulojnë përjashtimet e tilla.

3. Për qëllime të këtij neni: 3.1. “Riorganizimi i Skualifikuar” nënkupton çdo riorganizim për të cilin nuk është

marrë miratimi nga Administrata Tatimore e Kosovës. Një riorganizim i tillë i skualifikuar, do të trajtohet si një shitje normale e entitetit apo aseteve të tij;

3.2. ”Ndërmarrja e Re” nënkupton një korporatë vartëse të një ndërmarrje te themeluar sipas nenit 8 të Ligjit Nr 03/L-067 mbi Agjencinë Kosovare të Privatizimit;

3.3. “AKP” nënkupton Agjencinë Kosovare të Privatizimit themeluar në bazë të nenit 1 të Ligjit nr 03/L-067 mbi Agjencinë Kosovare të Privatizimit;

3.4. NSH”” nënkupton Ndërmarrjet me Pronësi Publike siç janë definuar në nenin 3 të Ligjit nr. 03/L-067 Për Agjeniconin Kosovar të Privatizimit;

3.5. “Riorganizim i kualifikuar” nënkupton riorganizimin e një Ndërmarrje Shoqërore (në vijim NSH) të përfshirë në procesin e privatizimit në përputhje me rregullat e përcaktuara nga AKP-ja, në pajtim me planin e shkruar të riorganizimit për qëllime të biznesit, financiare dhe ekonomike dhe e cila nuk e ka si qëllim të saj shmangien nga tatimi nga çdo palë ose aksionarë. Një riorganizim i kualifikuar aprovohet me shkrim ngaATK;

3.6 “Riorganizimin” përfshin si vijon:

3.6.1. një ndryshim në formën e një entiteti, ose në emrin e tij apo vendin e organizimit;

3.6.2. një ri kapitalizim të një entiteti;

532

3.6.3. një kombinim i dy ose më shumë entiteteve në një, qoftë me shkrirje, përvetësim, ose ndryshe;

3.6.4. një ndarje e një entiteti në dy ose më shumë entitete, qoftë me ndarje, shkëputje, spin off ose ndryshe që (menjëherë pas ndarjes) janë nën kontrollin e entitetit të ndarë, aksionarëve të saj ose të dyja;

3.6.5. marrja e kontrollit të një entiteti në shkëmbim vetëm për interesin e votimit në entitetin e marrë;

3.6.6. marrjen në thelb të të gjitha aseteve të një entiteti në shkëmbim vetëm për interesin e votimit në entitetin e blerë; dhe

3.6.7. transferimin e disa, ose të gjitha aseteve të një NSH te një ose më shumë Ndërmarrje të Reja në pajtim me Nenin 8 të Ligjit Nr 03/L-067 mbi Agjencinë Kosovare të Privatizimit;

3.7. “NSH” nënkupton një Ndërmarrje në pronësi shoqërore siç përcaktohet në Nenin 3 të Ligjit nr 03/L-067 Për Agjencinë Kosovare të Privatizimit.

4. Në rastin e një riorganizimi të kualifikuar të një NSH, ku NSH themelon një ose më shumë ndërmarrje të reja, pozita tatimore e NSH nuk transferohet në Ndërmarrjet e Reja, por mbetet me NSH-n. Për qëllim të fjalisë së mëparshme, pozita tatimore nënkupton çdo borxh tatimor, çdo humbje tatimore ose ndonjë kredi tatimore për secilën nga tatimet e aplikueshme në Kosovë, por pa cenuar të drejtën e AKP që të caktojë përgjegjësitë për Ndërmarrjet e Reja për shlyerjen e detyrimeve tatimore të tilla ashtu siç mund të miratohet kohë pas kohe midis AKP dhe Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave, ose si mund të përcaktohet me ligjin e zbatueshëm.

Shembull: Një NSH, që operon një biznes prodhues ka ndërtesën dhe asetet prodhuese të punishtes. Është punuar me humbje dhe humbjet e saja në tatim në të ardhura që do të barten prej 100,000 euro dhe TVSH-n e pa paguar prej 50,000 euro për dy vitet e fundit. Agjencia Kosovare e Privatizimit, vendos që të privatizoj këtë biznes dhe për këtë qëllim themelohet NeëCo . Një marrëveshje ndërmjet AKP dhe MEF parasheh që borxhet tatimore të pa paguara të 12 muajve të borxhit të TVSH-s (që supozohet të jetë 40,000 prej 50,000 euro të borxhit të TVSH-s në këtë shembull) barten nga NSH në NwCo.

Asetet e NSH do të transferohen në NeëCo (me të njëjtnë vlerë kontabël që e kanë pasur më parë në llogaritë financiare të NSH) e cila do të jetë gjithashtu përgjegjëse për të përmbushur TVSH-n e pa paguar prej 40,000 euro (së bashku me detyrimet tregëtare rrjedhëse) nga NSH. NSH në këtë rast do të mbetet pa asete dhe do të mbetet me obligimin e pa paguar të TVSH-s prej 10,000 euro, dhe me humbje në tatimin në të ardhura prej 100,000, që janë në gjendje të barten mirëpo e mundëshme që mos të shfrytëzohen.

5. Një NSH (ose AKP në emrin e saj) ose një NP e cila është e pranuar, duhet të kërkojë miratim me shkrim nga ATK, se riorganizimi është një riorganizim i kualifikuar. Çdo NSH ose NP që aplikon për një të status të riorganizimit të kualifikuar dorëzonë një kërkesë me shkrim në Njësinë e Tatimpaguesve të Mëdhenjë, për të sqaruar arsyet pse është duke u bërë riorganizimi, duke paraqitur mekanizmin e riorganizimit dhe duke përmbledhur asetet dhe detyrimet (nëse ka) që do të transferohen. ATK para dhënies së miratimit, e rezervon të drejtën për të kontrolluar librat dhe regjistrimet e NSH-së ose NP-së.

533

KREU VI - ÇMIMET E TRANSFERIMIT, SHMANGIA E TATIMEVE TË DYFISHTA

NENI 27 - Çmimet e transferimit (Ligji Nr.03/L-162)

1. Çmimi që shfrytëzohet lidhur me transaksionet e mjeteve apo të obligimeve kontraktuese ndërmjet personave te lidhur konsiderohet çmimi i transferit. 2. Çmimi që pritet të pranohen lidhur me transaksionet e pasurisë apo të obligimeve kontraktuese ndërmjet palëve që kanë punuar sipas mbizotërimit të tregut duhet të konsiderohet vlera e hapur e tregut. 3. Vlera e hapur e tregut përcaktohet sipas metodës krahasuese të çmimeve të pakontrolluara dhe në rastet kur kjo nuk mund të shfrytëzohet përdoret metoda e çmimeve të rishitjes ose metoda e kostos-plus ose çdo metodë tjetër siç parashihet me akt nënligjor. 4. Dallimi ndërmjet vlerës se hapur te tregut dhe çmimit të transferimit përfshihet në të ardhurën e tatueshme. 5. Ministri lëshon një akt nënligjor për zbatimin e këtij neni.

Neni 20 Transferi i Çmimeve


1. Paragrafi 4 i nenit 27 i Ligjit, parasheh dallim ndërmjet “vlerës së hapur të tregut” dhe

“transferit të çmimeve” që përfshihen ne të ardhurat e tatueshme. Kjo dispozitë aplikohet vetëm kur ka transaskione të aseteve ose obligime kontraktuale ndërmjet personave të lidhur. Në kuptim të gjërë, qëllimi i kësaj dispozite është që të sigurojë që çmimet për transaskionet ose obligimet ndërmjet personave të lidhur (transfer i çmimeve) pasqyrojn çmimet e mbizotërimit të tregut (të përfaqësuara nga vlera e hapur e tregut) – nëse për shembull, mallrat e shitura dhe/ose shpenzimet e përgjithshme të ngarkuara filialit në Kosovë, të tatimpaguesit nga zyra amë e vendosur jashtë Kosovës, janë konsideruar si me qenë në të njëjtin nivel që do të ngarkohet nga pala jo e lidhur që ofron mallra ose shërbime të ngjashme, atëhere nuk do të ketë dallim ndërmjet çmimit të ngarkuar dhe çmimit të mbizotërimit të tregut, dhe nuk do të lindin të ardhura të tatueshme. Anasjelltas nëse shpenzimet e ngarkuara nga zyra amë janë konsideruar se kanë tejkaluar ato që do të ngarkoheshin nga pala jo e lidhur që ofron mallra ose shërbime të ngjashme ( duke i zvogëluar të ardhurat e tatueshme të filialit të Kosovës), diferenca do të shtohet si e ardhur e tatueshme e filialit të Kosovës.

2. Në përcaktimin e çdo diference ndërmjet“vlerës së hapur të tregut” dhe “transferit të çmimeve”, “transferi i çmimeve në pajtueshmëri me paragrafin 1 të nenit 27 të Ligjit, është çmimi aktual i ngarkuar, ose i ngarkueshëm ndërmjet palëve të lidhura. Përcaktimi i “vlerës së hapur të tregut” prap se prap është më komplekse në metodën që duhet të shfryrtëzohet në përcaktimin e saj, që i nënshtrohet shkallës në të cilën janë në dispozicion informatat për palët jo të lidhura që ofrojnë mallra ose shërbime të

534

ngjashme. Metoda që do të shfrytëzohet në përcaktimin e “vlerës së hapur të tregut” është paraqitur në paragrafet si në vijim.

3. Në pajtueshmëri me paragrafin 3 të nenit 27 të Ligjit, “vlera e hapur e tregut” nëse është e mundur përcaktohet me Metodën e Krahasimit të Çmimeve të pakontrolluara. Kjo metodë mund të shfrytëzohet kur tatimpaguesi blen ose shet mallra të caktuara ose shërbime, me kuantitet të ngjashëm dhe sipas kushteve të ngjashme për palët jo të lidhura në tregjet e ngjashme (një krahasim i brendshëm), ose pala jo e lidhur blen ose shet mallin ose shërbimin e caktuar, me kuantitet të ngjashëm dhe sipas kushteve të ngjashme për palën tjetër jo të lidhur në tregjet e ngjashme (krahasim i jashtëm). Transaksionet mund të shërbejnë si të krahasueshme, edhe përkundër diferencave ndërmjet këtyre transaksioneve dhe transaksioneve të palëve të lidhura ku diferencat mund të maten në baza të arsyeshme dhe mund të bëhen rregullimet e përshtatëshme për të eliminuar efektet e këtyre diferencave. Krahasimet, ose krahasimet e rregulluara ku janë eliminuar diferencat, do të jenë “vlera e hapur e tregut”.

Shembulli 1: Tatimpaguesi i shet 1,000 tona të produktit prej 80 euro per ton një ndërmarrje të lidhur në grupin e saj të korporatës dhe në të njëjtën kohë shet 500 tona të të njëjtit produkt për 100 euro per ton një ndërmarrje të pavarur. Ky rast kërkon një vlerësim se nëse vëllimet e ndryshme duhet të rezultojnë në rregullimin e transferit të çmimeve. Duhet të hulumtohet tregu relevant duke analizuar transaksionet për produktet e ngjashme për të përcaktuar zbritjet tipike në vëllim.

Shembulli 2: Një shembull ilustrativ ku mund të kërkohen rregullimet, është kur rrethanat që rrethojnë shitjet e kontrolluara dhe të pa kontrolluara janë identike, me përjashtim të faktit se çmimi i kontrolluar I shitjes është çmimi i furnizimit dhe shitjet e pakontrolluara bëhen nga fabrika duke përjashtuar shpenzimet e transportimit dhe sigurimit. Dallimet në kushtet e transportimit dhe sigurimit në përgjithësi kanë efekt të caktuar, dhe të konstatuara arsyeshëm në çmim. Prandaj, për të përcaktuar çmimet e shitjeve të pa kontrolluara duhet të bëhen rregullime në çmimin për diferencën në kushtet e furnizimit.

4. Kur ka mungesë të krahasimeve ose të dhënave të rregulluara të krahasueshme, ashtu që nuk mund të shfrytëzohet metoda e krahasimeve të çmimeve të pakontrolluara, “vlera e hapur e tregut” do të përcaktohet duke shfrytëzuar metodën e çmimit të rishitjes (e cila është më e përshtatëshme për shfrytëzim nga distributorët) ose metoda e kostos plus (e cila është më e përshtatëshme për shfrytëzim nga prodhuesit) sikur që është paraqitur në paragrafet si në vijim.

5. Metoda e Çmimit të Rishitjes është e shfrytëzueshme kur mallrat ose shërbimet e blera nga tatimpaguesi nga pala e lidhur, janë rishitur për palën jo të lidhur, me veqanti kur tatimpaguesi shitës i shton një vlerë relativisht të vogël mallrave ose shërbimeve. Në këto raste, vlera e hapur e tregut llogaritet duke zbritur nga çmimi i rishitjes një marzhë të përshtatëshme të rishitjes bruto e cila mundëson që shitësi ti mbulojë shpenzimet operative të tij dhe të fitoj një fitim sipas mbizotërimit të tregut të bazuar në funksionet e kryera, asetet e shfrytëzuara dhe rreziku i supozuar. Kjo marzhë bruto

535

mund të përcaktohet duke ju referuar marzhës së çmimit të rishitjes të fituar nga anëtari i të njëjtës grup si tatimpagues në krahasimet e transaksioneve të pa kontrollura (krahasimet interne) ose marzha e çmimit të rishitjes e fituar nga palët jo të lidhura në transaskionet e krahasueshme të pakontrolluara (krahasimet eksterne).

Shembulli 1: Supozoni se janë dy distributor, që shesin të njëjtin produkt në të njëjtin treg, me të njejtin emër të markës. Distributori A ofron garancion; Distributori B nuk ofron asgjë. Distributori A e përfshinë garancionin si pjesë të strategjisë së tij të çmimvënjes, dhe kështu i shet produktet e saja me çmim më të lartë që rezulton në një marzhë më të madhe të fitimit bruto (nëse shpenzimet e shërbimit të garancionit nuk janë marrë parasysh) se sa ajo e Distributorit B, i cili shet me çmim më të ulët. Dy marzhat nuk janë të krahasueshme deri sa të bëhet një rregullim për të marrë parasysh dallimin.

Shembulli 2: Kompania shet produktin, nëpërmes të distributorëve të pavarur në pesë shtete në të cilat nuk ka vartës. Distributorët, thjesht i shesin produktet dhe nuk kryejn ndonjë punë shtesë. Në një shtet, kompania vendos një vartës. Meqë tregu i caktuar ka një rëndësi strategjike, kompania kërkon nga vartësi që të shes vetëm produktin e tij. dhe të kryej aplikimin teknik për klientët. Edhe nëse faktet dhe rrethanat tjera janë të ngjashme, nëse marzhat vijn nga ndërmarrjet e pavarura që nuk kan rregullim ekzskluziv të shitjes, ose kryejnë aplikime teknike sikurse këto të ndërmarra nga vartësi, është e nevojshme që të shyrtohet se nëse duhet të bëhet ndonjë rregullim për të arritur krahasueshmërinë.

6. Metoda e Kostos Plus është e shfrytëzueshme, kur nga tatimpaguesi krijohen shpenzimet në furnizimin e mallrave dhe shërbimeve për palën e lidhur. Në këto raste vlera e hapur e tregut përcaktohet, duke ju shtuar shpenzimeve të krijuara nga tatimpaguesi (llogaritur në pajtueshmëri me principet e kontabilitetit që janë në përgjithësi të pranueshme për një industri të caktuar) marzhat bruto te krahasueshme te cilat përcaktohen duke ju referuar marzhës kost plus të fituar nga anëtari i të njëjtit grup, si tatimpagues në transaskionet e krahasueshme të pakontrolluara (krahasime të brendsheme), ose marzha e kostos plus e fituar nga palët jo të lidhura në krahasimin e transaskioneve të pakontrolluara (krahasimet e jashtme). Në cilindo rast, deklaratat e shfrytëzuara për të përcaktuar një marzh të mbizotërimit të tregut, duhet të jenë ato të fituara nga personat që kryejnë funksione të ngjashme dhe më e preferueshme që shesin mallra të ngjashme për palët jo të lidhura. Kur transaskionet nuk janë të krahasueshme në asnjë mënyrë, dhe diferencat kanë një efekt të dukshëm në çmim, tatimpaguesit duhet të bëjnë rregullime, për të eliminuar efektin e diferencave të tilla (si diferencat në eficiencën relative të furnizuesit, dhe çdo përparësi që krijon aktiviteti për grupin që përfshin tatimpaguesin).

Shembulli 1: A është prodhues vendor i mekanizmave të minutazhit për orët e tregut masiv. A i shet këto produkte vartësit të saj të huaj B. A, fiton 5 per qind të marzhës së fitimit bruto për

536

operimet e saja prodhuese. X, Y, dhe Z janë prodhues jo të lidhur vendor të mekanizimit të minutazhit për orët e tregut masiv. X, Y, dhe Z i shet blerësve të huaj jo të lidhur. X, Y, dhe Z fiton marzhën e fitimit bruto për operimet e saja prodhuese që rangohen prej 3 deri në 5 per qind. A, llogaritë shpenzimet e mbikqyrjes, të përgjithëshme dhe administrative si shpenzime operative dhe prandaj këto shpenzime nuk pasqyrohen në koston e mallrave të shitura. Marzhat e fitimeve bruto të X, Y, dhe Z, megjithatë pasqyrojnë shpenzimet e mbikqyrjes, të përgjithëshme dhe administrative si pjesë e mallrave të shitura. Prandaj marzhat e fitimit bruto të X, Y, dhe Z duhet të rregullohen për të siguruar përputhshmëri me kontabilitetin.

Shembulli 2: Kompania C në shtetin D është 100% vartëse e kompanisë E, e vendosur në shtetin F. Në karahasim me shtetin F, pagat janë shumë të ulëta në shtetin D. Në shpenzimet dhe rrezikun e kompanisë E, pakot e televizionit janë montuar nga kompania C. Të gjitha komponentet e nevojshme, njohuritë specifike, etj. sigurohen nga kompania E. Blerja e produktit të montuar, është i garantuar nga kompania E, në rastë se pjesët e televizionit dështojnë në përmbushjen e standardeve të caktuara të kualitetit. Pas kontrollimit të kualitetit, pjesët e televizionit sjellen – në shpenzim dhe në rrezikun e kompanisë E – në qendrat e distribuimit që kompania E i ka në disa shtete. Funksioni i kompanisë C, mund të përshkruhet thejstë si kosto e funksionit të prodhimit. Rreziku i kompanisë C mund të bartë diferencat eventuale për kualitetin, dhe kunatitetin e miratuar. Bazat për aplikimin e metodës së kostos plus do të formohen nga të gjitha shpenzimet e lidhura me aktivitetet e montimit.

Shembulli 3: Kompania A e grupit të korporatës, pajtohet me kompaninë B të njëjtit grup për të zhvilluar hulumtimin e kontratës për kompaninë B. Të gjitha rreziqet e dështimit të hulumtimit barten nga kompania B. Kjo kompani gjithashtu zotëron të gjitha të paprekshmet, të zhvilluara nëpërmes të hulumtimit dhe prandaj ka gjasa të fitimit që rezultojnë nga hulumtimi. Ky është një organizim tipik për aplikimin e metodës së kostos plus. Të gjitha shpenzimet për hulumtim, me të cilat jaë pajtuar të gjitha palët e lidhura, duhet të kompenzohen. Kostoja plus shtesë mund të pasqyrojë se sa është inovativ dhe kompleks hulumtimi I zhvilluar.

7. Kur tatimpaguesi beson që metodat e mësipërme nuk mund të shfrytëzohen, dhe mund të sigurojë evidencë për këtë, Administrata Tatimore e Kosovës mund të lejojë shfrytëzimin e metodës së shpërndarjes së fitimit. Metoda e shpërndarjes së fitimit mund të zbatohet kur operimet e dy ose më shumë palëve të lidhura janë shumë të integruara ,duke e bërë të vështirë për të vlerësuar transaskionet e tyre në baza individuale dhe/ose aty ku ekzistenca e të paprekshmeve të qmueshme dhe unike e bën të pamundur krijimin e nivelit të duhur të krahasimit me transaskionet e pa kontrolluara sipas një metode tjetër. 7.1. Hapi i parë sipas kësaj metode është që të përcaktohet fitimi total i fituar nga palët

nga transaskionet e kontrolluara. Metoda e shpërndarjes së fitimit alokon fitimin total të integruar të lidhur me transaskionet e kontrolluara, e jo fitimin total të

537

grupit si tërësi. Fitimi që do të shpërndahet është fitimi operativ para zbritjes së interesit dhe tatimit.

7.2. Hapi i dytë është që të shpërndahet fitimi ndërmjet palëve, bazuar në vlerën relative të kontributeve të tyre të transaskioneve të palëve të lidhura, duke marrë parasysh funksionet e kryera, asetet e shfrytëzuara, dhe rreziqet e supozuara nga secila palë e lidhur, lidhur me atë se cilat palë të lidhura do të kishin pranuar, me rezultat i cili është vlera e hapur e tregut.

8. Në rast se asnjëra nga metodat e mëparshme nuk mund të përdoret, ATK mund të lejojë

shfrytëzimin e metodës së marzhës neto të transaskioneve. Kjo metodë krahason marzhën e fitimit neto të tatimpaguesit që del nga transaskionet e palëve të lidhura, me marzhat e fitimit neto të realizuara nga palët jo të lidhura nga transaskionet e ngjashme, dhe shikon marzhën e fitimit neto që lidhet me një bazë të përshtatëshme si shpenzimet, shitjet ose asetet, duke marrë parasysh natyrën e aktivitetit të biznesit, me rezultatin i cili është vlera e hapur e tregut.

9. Tatimpaguesit të cilët zhvillojnë transaskione me palët e lidhura duhet të mbajnë dokumentacion të mjaftueshëm, për të arsyetuar zgjedhjen e tyre të metodës së përcaktimit të vlerës së hapur te tregut, dhe të tregojnë se kjo e prodhon rezultatin e mbizotërimit të tregut.

Neni 28 - Shmangia e tatimeve të dyfishta (Ligji Nr.03/L-162)

1. Tatimpaguesi rezident në Kosovë që përfiton të ardhura nga aktivitetet afariste jashtë Kosovës dhe i cili paguan tatimin në të ardhura në shtete tjera sipas këtij Ligji i lejohet një kredi tatimore për tatimin në të ardhura të paguar në shtetin tjetër që i atribuohet të ardhurave që krijohen në shtetin tjetër. 2. Kreditimi tatimor i lejuar në paragrafin 1 të këtij neni është i kufizuar në shumën e tatimit të jashtëm të paguar në të ardhurat e përfituara jashtë Kosovës, e nuk tejkalon shumën e tatimit obligues në Kosovë në ato të ardhurat. Për aq sa tatimi i Kosovës në ato të ardhura tejkalon tatimin e jashtëm të paguar, shuma tepricë duhet të përfshihet në llogaritjen e tatimit obligues të Kosovës. 3. Çdo marrëveshje e zbatueshme ndërkombëtare e negociuar nga Ministri, dhe e ratifikuar nga Kuvendi mbi shmangien e tatimit të dyfishtë do të zëvendësojë dispozitat e këtij neni aq sa ato lidhen me palët e asaj marrëveshje ndërkombëtare.

Neni 29 - Njësi e Përhershme (Ligji Nr.03/L-162)

1. Njësia e përhershme do të thotë vend i caktuar i veprimtarisë afariste nëpërmes te cilit veprimtaria afariste e personit jo rezident zhvillohet tërësisht apo pjesërisht në Kosovë. Njësia e përhershme përfshin:

538

1.1. Çdo vend të menaxhmentit; 1.2. Çdo degë; 1.3. Çdo zyrë; 1.4. Çdo fabrikë; 1.5. Çdo punëtori; 1.6. Çdo minierë dhe 1.7. Çdo burim i naftës dhe gazit, gurore ose vend tjetër i shfrytëzimit të burimeve natyrore.

2. Njësia e përhershme gjithashtu përfshin:

2.1. Çdo vend ndërtimi, ndërtim, montim ose projekt instalimi, ose ndonjë aktivitet mbikëqyrës në lidhje me këtë, por vetëm nëse ndërtimi, projekti ose aktiviteti i tillë zgjat më shumë se 183 ditë. Kur vend ndërtimi, projekti ose aktiviteti zgjat më shumë se 183 ditë, duke përfshirë edhe aktivitetet përgatitore, vend ndërtimi, projekti apo aktiviteti konsiderohet se ka qenë apo është krijuar si ndërmarrje e përhershme nga dita kur ka filluar puna e tillë; 2.2. Ofrimin e ndonjë shërbimi, duke përfshirë shërbime konsultuese, por duke përjashtuar aktivitetet e mbikëqyrjes të parapara në paragrafin 2.1. të këtij neni, të kryera në Kosovë nga personi jo rezident përmes punëtorëve ose personelit tjetër, por vetëm nëse aktivitetet e tilla vazhdojnë brenda Kosovës për një periudhë apo periudha gjithsejtë 90 ditore apo më shumë brenda një periudhe dymbëdhjetë mujore. Kur aktivitetet vazhdojnë brenda Kosovës për një periudhë apo periudha gjithsejtë 90 ditore ose më shumë gjatë një periudhe dymbëdhjetë mujore, aktivitetet konsiderohen se kanë krijuar ndërmarrje të përhershme nga dita kur kanë filluar aktivitetet e tilla; 2.3. Çdo vend ndërtimi i shfrytëzuar për kërkimin e resurseve natyrore brenda Kosovës, kur aktivitetet e tilla brenda Kosovës vazhdojnë për një periudhë apo periudha gjithsejtë 183 ditore apo më shumë brenda cilësdo periudhe dymbëdhjetë mujore. Kur aktivitetet vazhdojnë për një periudhë apo periudha gjithsejtë 183 ditore ose më shumë brenda një periudhe dymbëdhjetë mujore, aktivitetet konsiderohen se kanë krijuar njësi të përhershme nga dita kur kanë filluar aktivitetet e tilla, dhe 2.4. Çdo pasuri e paluajtshme që ndodhet në Kosovë dhe posedohet nga një person jo rezident.

3. Pavarësisht nga paragrafi 1 i këtij neni, kur personi, përveç agjentit me status të pavarur për të cilin zbatohet neni 29.6 të këtij Ligji, vepron në Kosovë në emër të personit jo rezident, personi jo rezident konsiderohet se ka ndërmarrje të përhershme në Kosovë lidhur me aktivitetet që ai person i njësi për personin jo rezident, nëse personi i tillë:

3.1. Ka dhe zakonisht ushtron autorizimin në Kosovë për të lidhur kontrata në emër të personit jo rezident, përveç nëse aktivitetet e personit të tillë janë të kufizuara në ato të përmendura në paragrafin 5 të këtij neni të cilat, nëse ushtrohen përmes një vendi të caktuar të biznesit, nuk do ta bënin këtë vend të caktuar të biznesit njësi të përhershme sipas dispozitave të atij neni ose

539

3.2. Nuk ka autorizim të tillë, por zakonisht mban një magazinë të mallrave ose materialeve në Kosovë nga i cili vazhdimisht shpërndan mallra ose materiale në emër të tatimpaguesit.

4. Personi jo rezident i cili ofron sigurim, përveç risigurimit, konsiderohet se ka njësi të përhershme në Kosovë nëse mbledh shpërblime në Kosovë ose siguron rreziqet që ndodhen në Kosovë përmes një personi, përveç agjentit me status të pavarur për të cilin zbatohet paragrafi 6 i këtij neni. 5. Pavarësisht paragrafëve 1 dhe 2 të këtij neni, “Njësia e përhershme”konsiderohet se nuk përfshin:

5.1. Shfrytëzimin e objekteve vetëm me qëllim të ruajtjes ose ekspozimit të mallrave ose materialeve që i përkasin personit jo rezident ; 5.2. Mbajtja e magazinës së mallrave dhe materialeve që i përkasin personit jo rezident vetëm me qëllim të ruajtjes apo ekspozimit; 5.3. Mbajtja e magazinës së mallrave dhe materialeve që i përkasin personit jo rezident vetëm për qëllime të përpunim nga një tatimpagues tjetër; 5.4. Mbajtja e një vendi të caktuar të biznesit vetëm me qëllim të blerjes së mallrave ose materialeve ose mbledhjes së informacioneve për personin jo rezident; 5.5. Mbajtja e një vendi të caktuar të biznesit vetëm për qëllimin e kryerjes së aktiviteteve të tjera të karakterit përgatitor apo ndihmës për personin jo rezident, dhe 5.6. Mbajtja e një vendi të caktuar të biznesit vetëm për kombinimin e ndonjë nga aktivitetet e paraqitura në nënparagrafet 1 deri 5 të këtij paragrafi, me kusht që aktiviteti i përgjithshëm i vendit të fiksuar të biznesit që rezulton nga ky kombinim ka vetëm karakter përgatitor apo ndihmës.

6. Personi jo rezident nuk konsiderohet se ka njësi të përhershme në Kosovë vetëm pse kryen veprimtari afariste në Kosovë përmes komisionarit, agjentit të përgjithshëm të komisionit apo ndonjë agjenti tjetër me status të pavarur, me kusht që personat e tillë veprojnë sipas rrjedhës së rëndomtë të biznesit të tyre. Mirëpo, kur aktivitetet e agjentit të tillë kushtohen tërësisht apo gati tërësisht në emër të atij taksapaguesi, dhe krijohen kushtet apo imponohen ndërmjet atij taksapaguesi dhe agjentit në marrëdhëniet e tyre komerciale dhe financiare që ndryshojnë nga ata që do të kishin mundur të bëhen ndërmjet taksapaguesve të pavarur, ai nuk konsiderohet agjent me status të pavarur në kuptimin e këtij nën neni. 7. Fakti se personi jo rezident kontrollon ose kontrollohet nga një kompani që është rezidente e Kosovës, apo që kryen biznes në Kosovë (qoftë përmes njësi së përhershme apo ndryshe), nuk e konsideron asnjërën kompani ndërmarrje të përhershme të tjetrës.”

540

KREU VII - MBAJTJA NË BURIM E TATIMEVE

NENI 30 -Tatimi i mbajtur në burim në, interes, të drejtat pronësore (royalties), qiratë, fitoret në lotari dhe Lojërat e Fatit

(Ligji Nr.03/L-162)

1. Tatimpaguesit që paguajnë interes, me përjashtim siç është paraparë në paragrafin 4 të këtij neni, apo të drejta pronësore (royalties) personave rezidentë dhe jo rezidentë do të mbajë në burim tatimin në shkallën dhjet përlind (10%) në kohën e pagesës apo kreditimit dhe të transferojë tatimin e mbajtur në burim në një llogari të përcaktuar nga Administrata Tatimore në një bankë ose institucion financiar të licencuar nga Banka Qendrore e Kosovës. Tatimi i mbajtur në burim duhet të paguhet në bankë, apo institucion financiar deri në të 15 ditë të muajit që pason muajin në të cilin llogaria është kredituar apo pagesa është bërë. 2. Çdo tatimpagues që i paguan qira personave të cilët janë banorë të Kosovës apo atyre që nuk janë banorë të Kosovës mban nënt për qind (9%) të tatimit në kohën e pagesës apo të kreditimit dhe transferojë tatimin e mbajtur në një llogari të caktuar nga Administrata tatimore në bankën ose institucion financiar licencuar nga Banka Qendrore e Kosovës. Tatimi i mbatur në burim duhet të paguhet ne bankë, apo institucion financiar deri në të 15 ditë të muajit që pason muajin në të cilin pagesa është bërë apo është kredituar. 3. Secili organizator i një lotarie, apo loje të fatit që i nënshtrohen dispozitave të nenit 38 të këtij Ligji, i cili paguan për fitoret në lotari, apo lojërat e fatit, personave rezident apo jo-rezident do të mbajë në burim tatimin në shkallën prej dhjetë përqind (10%) në kohën e pagesës apo kreditimit dhe ta trnasferoj tatimin e mbajtur në burim në një llogari të caktuar nga Administrata Tatimore në një bankë, apo institucion financiare, të licencuar nga Banka Qendrore e Kosovës. Tatimi i mbajtur në burim duhet të paguhet ne bankë, apo institucion financiar deri në të 15 ditë të muajit që pason muajin në të cilin pagesa është bërë apo pranuesi është kredituar për fitoret. 4. Interesi në kreditë e dhëna nga institucionet financiare te licencuara nga BQK për klientët e tyre ne kursin normal te biznesit te tyre dhe interesi në instrumentet financiare të lëshuara ose të garantuara nga Autoriteti Publik i Kosovës, nuk duhet ti nënshtrohen mbajtjes së tatimit në burim. 5. Çdo tatimpagues apo organizator i një lotarie, apo organizator i një loje të fatit që i nënshtrohen dispozitave të nenit 38 të këtij Ligji, i cili paguan interes, të drejtën pronësore qiranë apo për fitoret në lotari, apo fitoret në lotari gjatë një periudhe tatimore do të ofrojë një certifikatë për pranuesin për mbajtjen e tatimit në burim në formularin e caktuar nga Administrata tatimore deri më datën 1 Mars të vitit pasues të periudhës tatimore. 6. Çdo tatimpagues, organizator i një lotarie, apo organizator i një loje të fatit që i nënshtrohen nenit 38 të këtij Ligji, i cili paguan interes, të drejta pronësore, qira, fitore në lotari, apo fitore nga lojërat e fatit dhe i cili mban në burim tatimin sipas këtij neni gjatë një periudhe tatimore do të dorëzojë në administratën tatimore një pasqyrë barazimi vjetore në

541

formë dhe format të specifikuar nga Administrata Tatimore jo më larg se 1 mars të vitit që pason periudhën tatimore. Çdo tatimpagues duhet të përfshijë një kopje të të gjitha certifikatave të mbajtjes në burim, që kërkohen me paragrafin 4 të këtij neni, me pasqyrën vjetore të barazimit të dorëzuar në administratën tatimore.

Neni 6 Tatimi i Mbajtur në Burim në Interes dhe të Drejtat Pronësore (Royalties)


1. Paragrafi 1 i nenit 30 i Ligjit kërkon nga tatimpaguesit që të mbajnë tatimin në burim në

pagesat e interesi dhe të drejtave pronësore. Interesi apo të drejtat pronësore të paguara apo të kredituara personit i cili është i liruar nga Tatimi në të Ardhurat në Korporata sipas nenit 7 të Ligjit dhe sipas çdo ligji tjetër të Kosovës, ose sipas një marrëveshje ose konvente ndërkombëtare, nuk duhet ti nënshtrohen tatimit në burim. Në këto raste barra bie në pranuesin e interesit dhe të drejtave pronësore që ti sigurojë evidencë me shkrim paguesit se të ardhurat e tij janë të liruara nga Tatimi në të Ardhurat në Korporata. Derisa të krijohet një evidencë e këtillë obligimi i mbetet paguesit që të mbaj në burim.

2. Evidenca në formë të shkruar e kërkuar në paragrafin 2 të këtij Neni duhet të jetë: 2.1 në rast se organizata është e liruara nga Tatimi në të Ardhurat në Korporata sipas

paragrafit 1.1 të nenit 7 të Ligjit, një kopje e certifikatës së regjistrimit të organizatës jo-qeveritare;

2.2 në rast të organizatave të liruara nga Tatimi në të Ardhurat në Korporata sipas paragrafit 1.7 ose 1.8 të nenit 7 të Ligjit,një kopje e kontratës së tyre,

2.3 në rast të institucioneve financiare qeveritare ndërkombëtare të cilat nuk janë përmendur në mënyrë të veçantë në paragrafin 1 të nenit 2 të këtij Udhëzimi Administrativ, një kopje e letrës e cila autorizon veprimtarin e tyre në Kosovë,

2.4 në rast të organizatave të huaja qeveritare dhe diplomatike, një kopje e letrës e cila autorizon punën e tyre në Kosovë;

2.5 në çdo rast, tjetër nga rasti i autoriteteve publike (ku nuk ka nevojë për evidencë me shkrim) një kopje e letrës nga ATK e cila konfirmon lirimin nga Tatimi në të Ardhurat në Korporata.

3. Paragrafi 4 i nenit 30 të Ligjit parasheh që interesi në kreditë e dhëna nga institucionet e licencuara nga BQK për klientët e tyre në kursin e zakonshëm të biznesit të tyre nuk do ti nënshtrohen tatimit në burim.

Shembull: Banka A e Kosovës i jep kredi Biznesit B të Kosovës si pjesë e biznesit normal komercial të huadhënies. Meqë kredia është dhënë në kursin e zakonshëm të biznesit të Bankës A,Biznesi B nuk është i detyruar të mbaj tatimin në burim në komponentin e interesit të ri-pagesës së kredisë.

4. Lirimi nga mbajtja e tatimit në burim i paraparë në paragrafin 3 të këtij neni aplikohet vetëm për interesin e kredive të dhëna nga institucionet financiare të licencuara nga BQK. Kjo nuk aplikohet për interesin e paguar në kredi nga institucionet financiare jo-

542

rezidente-në këto raste paguesi i interesit është i detyruar që të mbaj tatimin në burim nga pagesat e tyre të interesit për institucionet financiare jorezidente.

5. Për qëllim të pagesës së tatimit të mbajtur në burim ose interesit dhe/ose të drejtave pronësore sipas këtij Neni, mbajtësit në burim duhet të plotësojnë formularin e tatimit te mbajtur në burim dhe te pasqyrës së pagesës sikur që është përshkruar nga ATK dhe duhet të dorëzojë formularin dhe pagesën në një bankë ose institucion financiar të licencuar nga Banka Qendrore e Kosovës.

Neni 7 Tatimi i Mbajtur në Burim në Qira (Udhëzimi Administrativ Nr. 8/2010)

1. Paragrafi 2 i nenit 30 të Ligjit kërkon që tatimpaguesit të mbajnë tatimin në burim në pagesat e qirasë. Qiraja e paguar ose e kredituar për personin i cili është i liruar nga Tatimi në të Ardhurat e Korporatave sipas nenit 7 të Ligjit, sipas çdo ligji tjetër në Kosovë ose sipas një marrëveshje ose konvente ndërkombëtare nuk duhet ti nënshtrohet tatimit në burim. Në këto raste barra bie mbi pranuesin e qirasë që të sigurojë evidencë me shkrim për paguesin se të ardhurat e tyre janë të liruara nga Tatimi në të Ardhurat e Korporatave. Derisa të sigurohet kjo evidencë, obligimi mbetet te paguesi që të mbajë Tatimin në Burim.

2. Evidenca me shkrim e kërkuar sipas paragrafit 2 të këtij Neni duhet të jetë: 2.1 në rast të organizatave të liruara nga tatimi në të ardhurat e korporatave sipas

paragrafit 1.1 të nenit 7 të Ligjit, një kopje e certifikatës së regjistrimit të organizatës jo qeveritare;

2.2 në rastin e organizatave të liruara nga tatimi në të ardhurat në korporata sipas paragrafit 1.7 ose 1.8 të nenit 7 të Ligjit,një kopje e kontratës së tyre;

2.3 në rast të institucioneve financiare qeveritare ndërkombëtare të cilat nuk janë përmendur në mënyrë specifike në paragrafin 1 të nenit 4 të këtij Udhëzimi Administrativ,një kopje e letrës e cila e autorizon operimin e tyre në Kosovë;

2.4 në rast të organizatave të huaja qeveritare dhe diplomatike një kopje e letrës e cila autorizon veprimtarin e tyre në Kosovë;

2.5 për çdo rast tjetër nga rasti i autoriteteve publike (ku nuk ka nevojë për evidencë me shkrim) një kopje e letrës nga ATK që konfirmon lirimin nga tatimi në të ardhurat e korporatave.

3. Për qëllim të pagesës së tatimit të mbajtur në burim sipas këtij Neni, mbajtësit në burim duhet të plotësojnë formularin e mbajtjes së tatimit të burim dhe të pasqyrës së pagesës sikurse përcaktohet nga ATK dhe duhet të dorëzojnë formularin e pagesës në një bankë ose institucion financiar të licencuar nga Banka Qendrore e Kosovës.

4. Kërkesat për të mbajtur në burim tatimin në qira aplikohet vetëm për “tatimpaguesit” të cilët paguajnë qira. Tatimpaguesit janë definuar në nenin 3 të këtij Ligji,mirëpo ky nuk i mbulon institucionet qeveritare të huaja apo të Kosovës,duke përfshirë komunat. Këto organizata nuk janë të obliguara që të mbajnë tatimin në burim në pagesat e qirasë që i bëjnë mirëpo janë të detyruar të njoftojnë ATK-n në formë të shkruar se kujt i kanë paguar këtë pagesë të qirasë dhe shumën e këtyre pagesave.

543

Neni 8 Mbajtja e Tatimit në Burim në Fitimet e Lotarisë dhe Lojërave të Fatit


[Notë:Ky nen i Udhëzimit Administrativ do të del nga përdorimi kur të hyj në fuqi Ligji i ri për Lojërat e Fatit dhe Lotarinë,në përputhshmëri me paragrafin 1 të Nenit 38 të këtij Ligji]

1. Paragrafi 3 i nenit 30 i Ligjit kërkon që tatimpaguesit të mbajnë tatimin në burim në pagesat e lotarive dhe lojërave të fatit. Lotaria, ose lojërat e fatit, fitimet e paguara apo kredituara për personin i cili është i liruar nga Tatimi në të Ardhurat në Korporata sipas Nenit 7 të Ligjit, sipas çdo ligji tjetër të Kosovës ose sipas një marrëveshje apo konvente ndërkombëtare, nuk i nënshtrohet mbajtjes së tatimit në burim. Në këto raste barra bie mbi pranuesin e fitimeve që të sigurojë evidencë me shkrim për paguesin se të ardhurat e tyre janë të liruara nga Tatimi në të Ardhurat e Korporatave. Derisa të sigurohet kjo evidencë, obligimi bie në paguesin që të mbaj tatimin në burim.

2. Evidenca me shkrim që kërkohet sipas paragrafit 2 të këtij Neni duhet të jetë: 2.1 në rastin e organizatave të liruara nga tatimi në të ardhurat e korporatave sipas

paragrafit 1.1 të Nenit 7 të Ligjit, një kopje e certifikatës së regjistrimit të organizatës jo-qeveritare;

2.2 në rastin e organizatave të liruara nga tatimi në të ardhurat në korporata sipas paragrafit 1.7 ose 1.8 të nenit 7 të Ligjit,një kopje e kontratës së tyre

2.3 në rastin e institucioneve financiare qeveritare ndërkombëtare të cilat nuk janë përmendur në mënyrë të veçantë në paragrafin 1 të nenit 4 të këtij Udhëzimi Administrativ, një kopje e letrës e cila autorizon veprimtarinë e tyre në Kosovë,

2.4 në rast të organizatave të huaja dhe diplomatike, një kopje e letrës e cila autorizon veprimtarinë e tyre në Kosovë;

2.5 në të gjitha rastet tjera nga rasti i autoriteteve publike (ku nuk ka nevojë për evidencë me shkrim), një kopje e letrës nga ATK që konfirmon lirimin nga Tatimi në të Ardhurat në korporata.

3. Për qëllime të pagesës së tatimit të mbajtur në burim për lotari ose në lojërat e fatit, fitimet sipas këtij neni, mbajtësit në burim duhet të plotësojnë formularin e mbajtjes në burim dhe pasqyrën e pagesës sikurse caktohet nga ATK dhe duhet të dorëzojnë formularin dhe pagesën në një bankë ose institucion financiar të licencuar nga Banka Qendrore e Kosovës.

Neni 31 - Mbajtja në burim në pagesa të caktuara për jo-rezidentët (Ligji Nr.03/L-162)

1. Në përputhje me aktin nënligjor të lëshuar nga Ministri, të ardhurat që i atribuohen një jo-rezidenti në Kosovë si një zbavitës, sikurse është teatri, figurat e lëvizshme, artistë radioje apo televizioni, ose një këngëtar a muzikant, ose si një sportist, nga aktivitetet e tija

544

apo saja të ushtruara në Kosovë do t’i nënshtrohet mbajtjes në burim nga paguesi i atyre të ardhurave, qoftë të paguara drejtpërdrejtë apo tërthorazi jo-rezidentit. 2. Të ardhurat, përveç të ardhurave të përshkruara në paragrafin 1 te këtij neni, të realizuara nga marrëveshjet apo kontratat, qofshin me shkrim apo me gojë, me personat apo entitetet e Kosovës nga një person apo entitet jo-rezident nga shërbimet e kryera në Kosovë do t’i nënshtrohen mbajtjes në burim nga paguesi i atyre të ardhurave, përderisa personi apo entiteti jo-rezident nuk ka njësi të përhershme në Kosovë dhe kompensimi bruto i paguar për jo-rezidentin është më shumë se 5,000 në ndonjë periudhë tatimore. 3. Pavarësisht nga dispozitat tjera në këtë ligj, shuma e mbajtjes në burim sipas në paragrafin 1 dhe 2 te këtij neni ,do të jetë 5% e kompensimit bruto. Secili pagues do të dorëzojë një pasqyrë të mbajtjes në burim dhe të transferojë shumën e tatimit të mbajtur në burim në një llogari të caktuar nga Administrata Tatimore në një bankë të licencuar nga Banka Qendrore e Kosovës brenda pesëmbëdhjetë (15) ditëve pas ditës së fundit të secilit muaj kalendarik, në përputhje me një akt nënligjor të lëshuar nga Ministri. 4. Mbajtja në burim sipas këtij neni do të konsiderohet të jetë tatim përfundimtar dhe pranuesit e të ardhurave të tilla që i nënshtrohen mbajtjes në burim nuk do të dorëzojnë deklaratë në Administratën Tatimore, pavarësisht dispozitave të nenit 34 të këtij Ligji. 5. Secili pagues i cili mban në burim sipas këtij neni gjatë një periudhe tatimore, me kërkesë të pranuesit të të ardhurave, deri më 1 Mars të vitit vijues të periudhës tatimore do t’i japë certifikatën e tatimit të mbajtur në burim në formën e specifikuar në një akt nënligjor të lëshuar nga Ministri. 6. Çdo tatimpagues i cili mban në burim tatimin sipas këtij neni gjatë një periudhe tatimore do të dorëzojë në administratën tatimore një pasqyrë barazimi vjetore në formë dhe format të specifikuar nga Administrata Tatimore jo më larg se 1 mars të vitit që pason periudhën tatimore. Çdo tatimpagues duhet të përfshijë një kopje të të gjitha certifikatave të mbajtjes në burim, që kërkohen me paragrafin pesë të këtij neni, me pasqyrën vjetore të barazimit të dorëzuar në administratën tatimore. 7. Ministri do të lëshojë një akt nënligjor që do të specifikojë ata persona apo entitete të cilët do të konsiderohen „pagues‟ sipas këtij neni dhe të gjitha aktivitetet tjera të kërkuara për zbatimin e këtij neni.

Neni 9

Mbajtja e Tatimit në Burim për Disa Jo-rezidentë (Udhëzimi Administrativ Nr. 8/2010)

1. Paragrafët 1 dhe 2 të nenit 31 të Ligjit kërkojnë mbajtjen e tatimit në burim nga të

ardhurat e atribueshme për artistët jo rezident dhe për jo rezidentët që kryejnë shërbime në Kosovë. Kur këto të ardhura i paguhen apo kreditohen personit jorezidentë ose entitetit të cilët janë të liruar nga tatimi në të ardhurat në korporata sipas nenit 7 të Ligjit, sipas çdo Ligji tjetër të Kosovës ose sipas një marrëveshje apo konvente ndërkombëtare,këto të ardhura nuk duhet ti nënshtrohen mbajtjes së tatimit në burim. Në këto raste barra bie mbi pranuesin e të ardhurave që të siguroje një evidencë me shkrim për paguesin se të ardhurat e tija janë të liruara nga Tatimi në të

545

Ardhurat në Korporata. Deri në sigurimin e kësaj evidence,obligimi mbetet te paguesi që të mbajë tatimin në burim.

2. Evidenca me shkrim e kërkuar sipas paragrafit 1 të këtij neni duhet të jetë: 2.1 në rast të organizatave të liruara nga tatimi në të ardhurat në korporata sipas

paragrafit 1.1 të nenit 7 të Ligjit, një kopje e certifikatës së regjistrimit të organizatës jo-qeveritare;

2.2 në rastin e organizatave të liruara nga tatimi në të ardhurat në korporata sipas paragrafit 1.7 ose 1.8 të nenit 7 të Ligjit, një kopje e kontratës së tyre;

2.3 në rast të institucioneve financiare qeveritare ndërkombëtare që nuk janë përmendur në mënyrë të veçantë në paragrafin 1 të nenit 4 të këtij Udhëzimi Administrativ, një kopje e letrës e cila e autorizon veprimtarinë e tyre në Kosovë;

2.4 në rast të organizatave të huaja dhe diplomatike,një kopje e letrës që autorizon veprimtarinë e tyre në Kosovë;

2.5 në çdo rast tjetër,,, një kopje e letrës nga ATK që konfirmon lirimin nga tatimi në të ardhurat e korporatave.

3. Kërkesa për të mbajt tatimin në burim nga zbavitësit jo rezident sipas këtij neni aplikohet për të ardhurat e paguara nga çdo person për disa jo-rezident .Ndryshe nga dispozitat e mbajtjes së tatimit në burim të cilat aplikohen për interes,të drejta pronësore dhe qira,ku kërkesa për të mbajtur tatimin në burim kufizohet në “tatimpagues sipas Ligjit,obligimi për të mbajtur tatimin në burim sipas këtij neni gjithashtu aplikohet për personat tjerë si autoritetet publike.

4. Kërkesa për të mbajtur në burim nga të ardhurat e atribueshme për zbavitësit jo rezident sipas paragrafit 1 të nenit 31 të Ligjit ka të bëjë me aktivitetet personale të zbavitësit që ushtrohen në Kosovë. Pagesat për artistët jo rezident që nuk janë në lidhje me aktivitetet e tyre personale (p.sh nga shitjet e mallrave) nuk i nënshtrohen tatimit të mbajtur në burim. Pagesat nga Kosova për aktivitetet personale të ushtruara jashtë Kosovës gjithashtu nuk i nënshtrohen tatimit në burim.

5. Kërkesat për të mbajtur tatimin në burim nga të ardhurat e atribueshme për jorezidentë sipas paragrafit 1 të nenit 31 të Ligjit lidhet me të ardhurat që i atribuohen (qoftë të paguara me kesh apo në natyrë, të cilat më vonë do të vlerësohen me vlerën e hapur të tregut) zbavitësit qoftë të paguara direkt apo në mënyrë indirekte. Mbajtja në burim gjithashtu kërkohet kur zbavitësi paguhet në mënyrë indirekte, për shembull kur pagesa i është bërë Korporatës ose ndonjë personi tjetër juridik e cila është mbajtur 100% nga zbavitësi ose të cilat janë zotëruar nëpërmes të përfituesve të ndryshëm, e jo direkt te zbavitësi.

6. Të ardhurat e atribueshme për zbavitësin jo rezident sipas paragrafit 1 të Nenit 31 të Ligjit të cilat janë paguar ose kredituar në çdo rast tjetër nga ato të mbuluara në paragrafin 1 të këtij neni, do t’i nënshtrohen tatimit në burim përveç nëse kompensimi bruto i paguar ose kredituar për zbavitësin jo rezident lidhur me aktivitetet e tyre personale nga të gjithë paguesit për këto aktivitete nuk do të tejkalon vlerën prej 1000 euro në periudhën tatimore (në pajtueshmëri me paragrafin 1 të nenit 41 të Ligjit Nr. 03/L-161 “Për Tatimin në të Ardhurat Personale”). Në situatat kur paguesi nuk është i sigurt se nëse kompensimi bruto i artistit nga aktivitetet personale të atij apo asaj në periudhën tatimore do të tejkalojnë vlerën prej 1000 eurove, paguesi është i obliguar që të pyes artistin lidhur me kompensimin e asaj apo atij bruto të pritur,dhe vetëm nëse artisti tregon se kompensimi i tij bruto nga aktivitetet personale në periudhën tatimore

546

do të jetë 1000 euro ose më pak pagesat ose kreditimi nuk do ti nënshtrohet tatimit të mbajtur në burim.

7. Kërkesa për të mbajtur tatimin në burim nga të ardhurat e paguara për jo rezidentët sipas paragrafit 2 të nenit 31 të Ligjit lidhet me pagesat për shërbimet e kryera në Kosovë. Nga pagesat e bëra për jo-rezidentët për mallrat ose nga pagesat e bëra për jo rezidentët për shërbimet e kryera jashtë Kosovës nuk kërkohet mbajtja e tatimit në burim (p.sh shërbimet e transportit ndërkombëtar, mbështetja e sistemit kompjuterik e siguruar nga distanca nga një shtet tjetër). Nevojitet një shpërndarje kur shërbimet kryhen edhe nga brenda edhe nga jashtë Kosovës, me përjashtim të rasteve kur shërbimet e kryera në një shtet janë shumë të vogla për shërbimet e bëra në shtetin tjetër.

Shembull: Biznesi i Kosovës hyn në kontratë me furnizuesin jo-rezident për të dizajnuar softuerin kompjuterik për shfrytëzim nga biznesi i Kosovës. E gjithë puna e dizajnimit dhe testimit kryhet jashtë Kosovës. Mirëpo përfaqësuesi i furnizuesit kërkohet që të vizitojë Kosovën për tu siguruar se softueri është instaluar si duhet. Në këto rrethana vizita e instalimit do të konsiderohet si pjesë shumë e vogël në krahasim me punën kryesore të dizajnimit të softuerit,dhe meqë kjo është kryer jashtë Kosovës, nuk do të aplikohet mbajtja e tatimit në burim për pagesat për furnizuesit jo-rezident. Për dallim nga kjo nëse furnizuesi më pas ka hyrë në kontratë për mirëmbajtje për softuer e cila ka paraparë disa testime të sistemit jashtë Kosovës, mirëpo gjithashtu disa vizita në vend në Kosovë, atëherë do të aplikohet mbajtja e tatimit në burim për shpenzimet e kontratës së mirëmbajtjes lidhur me atë pjesë të shpenzimeve që lidhen me punën e vizitës në vend të punës të kryera në Kosovë.

8. Kërkesa për të mbajtur tatimin në burim sipas paragrafit 2 të nenit 31 të Ligjit aplikohen vetëm për ata të cilët konsiderohen si jo-rezidentë për qëllime të tatimit në të ardhura e korporatave dhe të cilët nuk kanë njësi të përhershme në Kosovë. Paragrafi 4 i nenit 31 të Ligjit parasheh që në këto raste “ mbajtja e tatimit në burim sipas këtij neni do të konsiderohet si tatim final dhe pranuesit e këtyre të ardhurave që i nënshtrohen mbajtjes së tatimit në burim nuk do të dorëzojnë deklaratë në administratën tatimore pavarësisht nga dispozitat e nenit 34 të këtij Ligji” Tatimi i mbajtur në burim prej 5% do të jetë detyrimi i fundit tatimor për të ardhurat në korporata në Kosovë dhe këta nuk janë të lejuar që të dorëzojnë deklaratë tatimore vjetore për tatimin në të ardhurat në korporata për të kërkuar mbajtjet në burim duke u bazuar në atë se nuk janë obligues për tatim në të ardhurat e korporatave në Kosovë sepse nuk kanë njësi të përhershme këtu.

9. Për qëllim të pagesës së tatimit të mbajtur në burim në të ardhurat e llojeve të referuara në paragrafët 1 dhe 2 të Nenit 31 të Ligjit, paguesit duhet të plotësojnë formularin e tatimit të mbajtur në burim dhe pasqyrës së pagesës sikurse caktohet nga ATK, dhe formulari dhe pagesa duhet të dorëzohen në një bankë ose institucion financiar të licencuar nga Banka Qendrore e Kosovës.

547

10. Për qëllime të këtij Neni, termi “pagues” nënkupton çdo person ose entitet, qoftë një organizatë ose individ i cili është pajtuar që të paguaj personin jo-rezident ose entitetin për zbavitje ose shërbime tjera të kryera në Kosovë.

Neni 10

Dispozitat e Përgjithshme që Aplikohen për Tatimet e Mbajtura në Burim (Udhëzimi Administrativ Nr. 8/2010)

1. Kapitulli VII i Ligjit parasheh që tatimet e mbajtura në burim do të zbriten nga llojet e

ndryshme të pagesave për “personat” pavarësisht nëse sipas Ligjit këta persona janë “tatimpagues” apo jo. Megjithëse ky Udhëzim Administrativ parasheh, që mbajtjet e tatimit në burim nuk duhet të zbatohen për personat të cilët janë tatimpagues të cilët janë të liruar nga tatimi në të ardhurat në korporata, ato aplikohen për personat të cilët nuk janë tatimpagues.

Shembull: 1. Kompania jo rezidente që nuk ka njësi të përhershme në Kosovë për qëllime të Ligjit

mbi Tatimin në të Ardhurat e Korporatave të Kosovës nuk është “Tatimpagues”.Interesi i paguar kësaj kompanie nga banka e Kosovës do ti nënshtrohet tatimit në burim. Edhe pse kompania nuk është obliguese për tatim në tëardhurat e korporatave në Kosovë,nuk mundë të dorëzojë deklaratë për tatimin në të ardhurat e korporatave në Kosovë për të kërkuar mbajtjet në burim meqë nuk është “tatimpagues”

2. Kapitulli VII i Ligjit parasheh që tatimet e mbajtura në burim duhet të paguhen në një bankë ose institucion financiar të licencuar nga Banka Qendrore e Kosovës. Këto pagesa mundë të dorëzohen në çdo filial të një banke apo institucioni financiar të autorizuar që i pranon ato. Me përjashtim të rasteve kur nga Drejtori i Përgjithshëm i ATK-s caktohen zyrtarët tatimor të caktuar për të mbledhur tatimin sipas Ligjit Mbi Administratën Tatimore dhe procedurat këto pagesa nuk duhet të dorëzohen në çdo zyrë apo te çdo zyrtarë i ATK-s.

3. Pagesat e referuara në paragrafin 2 të këtij neni duhet të shoqërohen me një pasqyrë mbitatimin e mbajtur në burim. Pasqyra e tatimit të mbajtur në burim do të jetë: 3.1 për ata mbajtës të tatimit në burim të cilët dëshirojnë dhe janë në gjendje që të

deklarojnë në mënyrë elektronike në ATK informatat e tyre mbi tatimin e mbajtur në burim,një dëftesë e pagesës së tatimit të mbajtur në burim.

3.2 për mbajtësit tjerë të tatimit në burim,një formular i pasqyrës së tatimit të mbajtur në burim dhe pagesës siç do të përshkruhet nga ATK.

4. Kapitulli VII i Ligjit parasheh që pasqyrat vjetore të barazimit, së bashku me kopjet e certifikatave të tatimit të mbajtur në burim kërkohen që ti sigurohen Administratës tatimore. Këto pasqyra dhe certifikata mundë të sigurohen në çdo zyrë të Administratës tatimore të Kosovës ose në çdo filial të një banke apo institucioni financiar të autorizuar që i pranon ato.

5. Kapitulli VII i Ligjit parasheh datat specifike në të cilat duhet të bëhet pagesa e tatimit të mbajtur në burim, certifikatat e tatimit të mbajtur në burim duhet të sigurohen për pranuesit,dhe mbajtësit e tatimit në burim kërkohet që të sigurojnë pasqyrën vjetore të barazimit për Administratën tatimore. Në çdo rast ku data specifike e deklarimit apo

548

pagesës është e shtunë, e Diele apo Festë Kombëtare, këto forma dhe/ose pagesa duhet të dorëzohen më së voni në ditën e parë të punës që pason pas së shtunës,dielës apo Festës Kombëtare. Interesi dhe ndëshkimet për deklarim apo pagesë me vonesë nuk do të aplikohen kur deklarimi dhe/ose pagesa ndodhin para ose më ditën pasuese të punës.

6. Kapitulli VII i Ligjit parasheh kërkesa të ndryshme të deklarimit dhe pagesave për mbajtësit në burim dhe paguesit. Kur këto kërkesa nuk plotësohen, ATK do të zbatojë interesin dhe ndëshkimet administrative sipas Ligjit mbi Administratën Tatimore dhe Procedurat për, si të aplikueshme : 6.1 dështimin e mbajtjes në burim, mbledhjes ose pagesës së tatimit të mbajtur në

burim, 6.2 dështimin për të siguruar pranuesin e të ardhurave që i nënshtrohen mbajtjes së

tatimit në burim me certifikatën e mbajtjes së tatimit në burim, 6.3 dështimin për të deklaruar pasqyrën vjetore të barazimit në ATK në afatin e

caktuar, 6.4 deklarimin jo të saktë dhe jo të plotë të pasqyrës vjetore të barazimit në ATK.

7. Ndëshkimi për mos mbajtjen e Tatimit në Burim sipas Ligjit mbi Administratën tatimore dhe Procedurat , do të aplikohet për personin i cili ka qenë i detyruar të mbaj në burim nga data e duhur, në mënyrë që Tatimi i Mbajtur në Burim të paguhet në atë datë kur detyrimi vjetor mbi tatimin në të ardhurat në korporata i pranuesit është paguar, ose është finalizuar në një mënyrë tjetër.

549

KREU VIII - DISPOZITAT E VEÇANTA

Neni 32 - Trajtimi i aktiviteteve të sigurimit (Ligji Nr.03/L-162)

1. Në rastin e ndonjë personi të licencuar nga BQK, për sigurimin ose risigurimin e jetës, pronës ose rreziqeve të tjera, tatimi që caktohet me këtë Ligj është shuma e cila është e barabartë me pesë për qind (5%) të primeve bruto të grumbulluara gjatë periudhës tatimore. 2. Nëse një kompani e sigurimit ka të ardhurave tjera nga ato të krijuara nga sigurimi ose risigurimi i jetës, pronës ose rreziqeve tjera, këto të ardhura të tjera duhet t’i nënshtrohen tatimit sipas normës se caktuar te tatimit ne korporata, dhe te ardhurat e tatueshme duhen të përcaktohen sipas rregullave të ardhurave dhe shpenzimeve të përcaktuara me këtë ligji 3. Çdo biznese që angazhohet në aktivitetet e sigurimit dhe aktivitetet tjera ekonomike duhet të mbaje shënimet dhe regjistrimet e ndara për aktivitet të sigurimit dhe aktivitetet tjera ekonomike.

Neni 33 - Trajtimi i të ardhurave komerciale të organizatave joqeveritare

(Ligji Nr.03/L-162)

1. Organizatës joqeveritare, e cila ndërmerr aktivitete komerciale ose aktivitete të tjera që nuk janë të lidhura me qëllimin e saj publik, i caktohet tatimi në të ardhura në shkallë prej dhjetë për qind (10%) për të ardhurën nga një aktivitet i tillë biznesi të zvogëluar nga cilado zbritje, e cila është drejtpërdrejt e lidhur me kryerjen e biznesit të tillë dhe e cila është e lejuar me këtë Ligj. 2. Administrata tatimore ka autoritet të kontrolloj çdo OJQ për të përcaktuar respektimin e rregullave me te cilat punojnë OJQ-te. Në rastet kur konstatohet qe fitimet e OJQ-se e tejkalojnë nivelin e arsyeshëm te fitimeve te një organizate qe është krijuar si organizate jofitimprurëse, Administrata tatimore ka autoritet te trajtoje fitimet e tepërta ne pajtueshmëri me dispozitat e paragrafit 1 te këtij neni . 3. Çdo OJQ qe angazhohet ne aktivitetet e liruara nga tatimi sipas nën-paragrafit 1.1 të nenit 7, të këtij ligji dhe në aktivitetet tjera komerciale, duhet të mbaje shënimet dhe regjistrimet e veçanta për aktivitetin e përfitimit publike dhe për aktivitetet tjera komerciale. 4. Ministri lëshon akt nënligjor me të cilin parasheh kuptimin e “fitim i tepruar” sipas këtij neni.

550

Neni 21 Të Ardhurat Komerciale të OJQ-ve


1. Paragrafi 1 i Nenit 33 të Ligjit ka të bëjë me të ardhurat komerciale të OJQ-ve Shprehja

“Aktiviteti komercial apo tjetër që nuk është ekskluzivisht i lidhur me qëllimin e saj publik” përfshinë këto kuptime: 1.1. në rastin e një kishe që shet qirinj dhe i shfrytëzon të ardhurat nga shitja për

përmirësimin e objekteve për të shërbyer më mirë komunitetin, një aktivitet i tillë komerciale do të gjykohet të jetë ekskluzivisht i lidhur me qëllimin e përfitimit publik.

1.2. në rastin e një OJQ që veprojnë në promovimin e veprimtarive bujqësore, shitja e farërave dhe fidanëve, do të konsiderohet të jetë ekskluzivisht e lidhur me veprimtarinë e saj primare të përfitimit me kusht që OJQ-ja të përdor të ardhurat e shitjes brenda fushëveprimit të qëllimit të përfitimit publik.

1.3. në rastin e një OJQ-je që vepronë në fushën e shëndetësisë, e cila drejton një kiosk të shitjes me pakicë, aktiviteti i tillë komerciale nuk do të konsiderohet si ekskluzivisht i lidhur me qëllimin primar të saj për përfitim publikun . Në këtë rast të ardhurat që rrjedhin nga kioski me shitje me pakicë do ti nënshtrohen tatimit në të ardhurat në korporata, të reduktuara nga çdo zbritje që lidhet direct me kioskin me shitje me pakicë të cilat lejohen me Ligj.

2. Paragrafi 2 i nenit 33 i Ligjit i jep të drejtën ATK-së ta trajtoj “tepricën e fitimit”të

krijuar nga OJQ-të si të nënshtruar tatimit në të ardhurat në korporata. OJQ-ja me status të përfitimit public mbështetet nga donatorët të cilët pranojnë zbritje nga të ardhurat e tyre bruto në mënyrë që të inkurajojnë kontributet private drejt plotësimit të nevojave sociale të shoqërisë.Sipas rrethanave të tilla,një OJQ do të pritet që të operojë me një marzhë më të ulët se sa biznesi privat që ofron shërbime të njëjta apo të ngjashme. Në të vërtetë ,neni 17.2 I Ligjit nr.03/L -134 Për Lirinë e Asociimit të Organziatave Jo Qeveritare, parasheh që OJQ-të do të marrin statusin e përfitimit publik vetem ne rast se perfitime te konsiderueshme ofrohen falas ose me lire se sa vlera e drejtë e tregut, per grupe ose individ ne kushte te pavolitshme.Në të njëjtën kohë është e njohur se OJQ-të me status të përfitimit publik kanë të drejtën të krijojnë aq fitim I cili është I nevojshëm për vetë mbajtje dhe mundësisht të siguroj zhvillimin dhe zgjerimin e shërbimeve.Për aq sa këto fitime të OJQ-ve I tejkalojnë ato të nevojshmet për këtë qëllim, ato do të konsiderohen si “teprica e fitimit”.

3.Në mënyrë më specifike në mbështetje të paragrafit 4 të nenit 33 të Ligjit, situatat si në vijim mund të trajtohen se e krijojnë “tepricën e fitimit”:

3.1. kur fitimet që dalin nga aktivitetet e OJQ-s lidhur me qëllimin e saj për publik, zvogëlohen nga pagesat për menagjerët e OJQ-s, zyrtarët, të punësuarit ose anëtarët të shumave të cilat janë dukshëm më të mëdha nga ato që zakonisht do ti paguheshin këtyre personave duke pasur parasysh përgjegjësitë e tyre dhe detyrat që i kanë kryer lidhur me këto aktivitete;

551

3.2. në rastë të OJQ-s e cila siguron mallra dhe shërbime, ku fitimet e krijuara nga aktivitetet e OJQ-së lidhur me qëllimin e saj publik janë bërë duke ngarkuar çmime të cilat janë shumë nga ato që zakonisht do të ngarkoheshin duke pasur parasysh sasinë dhe kualitetin e mallrave dhe shërbimeve dhe kushtet në të cilat janë siguruar;

3.3. në rastë të OJQ-ve të cilat japin me qira prona, ku fitimet e krijuara nga aktivitetet e OJQ-s lidhur me qëllimin e saj publik janë bërë duke ngarkuar qira me norma shumë më të larta se ato që zakonisht do të paguhen duke pasur parasysh standardin dhe lokacionin e pronës dhe kushtet tjera të marrëveshjes së qirasë;

3.4. në rastë të OJQ-ve të cilat huazojnë para, si institucionet mikrofinanciare, kur fitimet e krijuara nga aktivitetet e OJQ-s lidhur me qëllimin e tyre publik ,janë bërë duke ngarkuar interes me norma të cilat janë dukshëm më të mëdha nga ato që do të paguheshin zakonisht duke pasur parasysh rrezikun, afatin dhe kushtet tjera të kredive;

3.5. në secilin rast “teprica e fitimit” që do të i nështrohej tatimit në të ardhura në korporata është shuma e fitmit të tepërt të bërë si më lartë në krahsim me atë që zakonisht do të bëhej (në vendë të shumës së plotë të fitimit).

4. Për qëllim të përcaktimit të shkallës në të cilën çdo “tepricë e fitimit” e fituar nga një

OJQ- sipas paragrafit 2 të këtij neni, ATK duhet të jetë në gjendje të merr informata lidhur me atë OJQ nga: 4.1. kontrolli i OJQ-s (siç është autorizuar me paragrafin 2 të nenit 33 të Ligjit); 4.2. raportet vjetore të OJQ-s që i deklarojnë sipas nenit 18 të Ligjit Nr. 03/L-134 mbi

Lirinë e Asociimit në Organizatat jo Qeveritare në organin kompetent sipas atij Ligji;

4.3. ndonjë pale të tretë ose burime tjera ku ATK ka qasje në informata sipas ligjit.

552

KREU IX - DISPOZITAT ADMINISTRATIVE

Neni 34 - Deklarimi i tatimeve (Ligji Nr.03/L-162)

1. Tatimpaguesi nga i cili kërkohet apo i cili zgjedh të llogarisë të ardhurën e tatueshme duke përshtatur për qëllime tatimore të ardhurat dhe shpenzimet e raportuara në pasqyrat e tij financiare, duhet t’ia dorëzojë Administratës tatimore deklaratën vjetore për tatim më datën 31 mars apo para kësaj date të vitit pasues të periudhës tatimore. Deklarata bëhet në formularët e paraparë nga Administrata Tatimore dhe përmban, mes tjerash, të ardhurat bruto, zbritjet e lejueshme, të ardhurat e tatueshme dhe tatimin që duhet të paguhet sipas këtij Ligji. Së bashku me deklaratën tatimore, tatimpaguesit e tillë gjithashtu duhet t’i dorëzojnë pasqyrat financiare të përpiluara në përputhje me Standardet Kosovare te Kontabilitetit dhe legjislacionin ne fuqi . 2. Tatimpaguesi, i cili kërkon zbritje të lejueshme në pajtim me nenin 10 te këtij ligji, duhet t’ia dorëzojë administratës tatimore deklaratën vjetore për tatim më datën 31 Mars apo para asaj date të vitit pasues të periudhës tatimore. Deklarata bëhet në formularët e paraparë nga Administrata tatimore e Kosovës dhe përmban, mes tjerash, të ardhurat bruto, zbritjet e lejueshme, të ardhurat e tatueshme dhe tatimin që duhet të paguhet sipas këtij Ligji.

Neni 22

Deklaratat Tatimore (Udhëzimi Administrativ Nr. 14/2010)

1. Në pajtim me paragrafin 1 të nenit 34 të Ligjit mbi Tatimin në të ardhurat e korporatave,

deklaratat tatimore dhe pasqyrat financiare duhet të dorëzohen në ATK me apo para ditës së 31 marsit të vitit që pason periudhën tatimore. Këto deklarata / pasqyra financiare mund të dorëzohen në ATK nëpërmjet një banke të autorizuar ose institucioni financiar. Deklarata tatimore do të konsiderohet si një vlerësim i bërë nga vetë tatimpaguesit.

2. Kur data e afatit të dorëzimit të çdo deklarate tatimore ose pasqyrë informacioni, është e shtunë, e diel apo Festë shtetërore, këta formularë mund të dorëzohen, pa ndëshkim për deklarim me vonesë, më së voni në ditën e parë të punës pas së shtunës, së dielës apo Festës Shtetërore.

3. Për qëllime të tatimit në të ardhura, ortakëritë janë të detyruara të deklarojnë deklarata tatimore vjetore për ortakëri, për të ardhura dhe shpenzime (këta nuk janë të detyruar të deklarojnë deklaratë për tatim në të ardhurat e korporatave) të cilat tregojnë për pjesën e fitimeve apo humbjeve të ortakërive që i janë alokuar ortakëve, por nuk janë të detyruar që të bëjnë ndonjë pagesë të detyrimit tatimor përkatës. Vetë ortakët duhet të llogarisin për pagesën e tatimit në lidhje me të gjitha të ardhura që ata marrin nga ortakëria. Ortakët e inkorporuar të ortakërive të cilët janë të detyruar të deklarojnë deklaratë për tatimin në të ardhurat e korporatave dhe të cilët marrin aksione fitimi nga

553

ortakëria, duhet ti përfshijnë ato me të ardhura e tjera që i nënshtrohen tatimit në të ardhurat e korporatave.

Neni 35 - Pagesat e tatimit (Ligji Nr.03/L-162)

1. Sipas këtij Ligji, secili tatimpagues çdo tre muaj bën pagesat e tatimit në avancë në llogarinë e caktuar nga Administrata Tatimore e Kosovës në bankën apo institucionin financiar e licencuar nga Banka Qendrore e Kosovës në datat apo para datave 15 prill, 15 korrik, 15 tetor dhe 15 janar për tremujorin kalendarik që paraprin menjëherë këtyre datave . 2. Shuma e secilës pagesë tremujore në avancë është si në vijim:

2.1. tatimpaguesit me të ardhura bruto vjetore deri ne 50.000 euro ose më pak të cilët nuk kërkohen ose nuk bëjnë zgjedhje për të dorëzuar deklaratën vjetore sipas nenit 34 të këtij Ligji duhet të bëjnë pagesat si në vijim për tremujor:

2.1.1. Tre për qind (3%) të të ardhurave bruto nga tregtia, transporti, bujqësia dhe veprimtaritë e ngjashme komerciale të çdo tremujori, por jomë pakë se 37.5 Euro për tremujor. 2.1.2 Pesë për qind (5%) të të ardhurave bruto nga shërbimet, veprimtaritë profesionale, të zanatit, të argëtimit dhe të ngjashme të çdo tremujori, por jo më pakë se 37.5 Euro për tremujor. 2.1.3. Dhjetë për qind (10%) të të ardhurave neto të qirasë për tremujor ( të ardhurat bruto të qirasë jo më pak se dhjetë përqind (10%) të lejimeve të parapara në paragrafin 2 të nenit 9 të këtij ligji), të zvogëluara nga cila do shumë e mbajtur gjatë atij tremujori në pajtim me paragrafin 2 të nenit 30 të këtij Ligji;

2.2. Tatimpaguesit me të ardhura vjetore bruto më të mëdha se 50.000 euro dhe tatimpaguesit të cilët duhet t’i përpilojnë pasqyrat financiare apo ata të cilët zgjedhin t’i përpilojnë ato, bëjnë pagesat tremujore si në vijim:

2.2.1. një të katërtën (1/4) e detyrimit të përgjithshëm tatimor për periudhën tatimore në vijim bazuar në të ardhurën e tatueshme të vlerësuar dhe të zvogëluar nga cilado shumë e mbajtur ne burim gjatë tremujorit në pajtim me nenin 30 të këtij Ligji apo nenin 40 të Ligjit mbi Tatimin në të Ardhurat Personale, apo 2.2.2. për periudhën e dytë dhe periudhat vijuese tatimore për të cilat tatimpaguesi bën pagesën sipas këtij paragrafi, së paku një të katërtën (1/4) e njëqind e dhjetë përqind (110%) të detyrimit të përgjithshëm tatimor për periudhën tatimore që vie menjëherë pas periudhës tatimore vijuese, të zvogëluar nga cilado shumë e mbajtur ne burim gjatë

554

tremujorit në pajtim me nenin 30 të këtij Ligji apo nenin 40 të Ligjit mbi Tatimin në të Ardhurat Personale.

3. Tatimpaguesi i cili ka zgjedhur te përgatisë pasqyrat financiare dhe te raportoje ne baza reale duhet të vazhdojë në atë bazë për vitin në cilin zgjedhja është bërë plus së paku tri periudha tatimore vijuese siç është paraparë në nën-paragrafin 3.2 të nenit 5 të këtij Ligji. 4. Tatimpaguesi i cili ka tejkaluar qarkullimin bruto prej 50.000 € është i obliguar që të raportojë të ardhurat dhe bëjë pagesat në pajtueshmëri me paragrafin 2 të nenit 5 të këtij Ligji dhe nën-paragrafin 2.2 të këtij neni, për periudhën tatimore në të cilën bruto qarkullimi tejkalon 50.000 euro dhe se paku për tri periudha tatimore vijuese. Nëse pas kësaj kohe, tatimpaguesi dëshiron të kthehet ne raportimin e te ardhurave dhe te beje pagesat ne pajtueshmëri me nën-paragrafin 3.1 të nenit 5 të këtij Ligji dhe nën-paragrafin 2.1. të këtij neni ai tatimpagues duhet te dorëzoje kërkesë ne ATK për shpjegim ne pajtueshmëri me nenin 10 te Ligjit mbi Administratën Tatimore dhe Procedurat para 1 Marsi te vitit ne te cilin është kërkuar ndryshimi. 5. Tatimpaguesi i cili bën pagesën tremujore në avancë në pajtim nën-paragrafin 2.2 të këtij neni, do te beje një deklarate me rregullime përfundimtare të tatimeve dhe paguan shumën e duhur më 31 Mars apo para 31 marsit të vitit pas periudhës tatimore. 6. Shuma për rregullimin përfundimtar është shuma e përgjithshme e tatimit për periudhën tatimore e caktuar në përputhje me këtë Ligj, minus:

6.1. Shumat e mbajtura ne burim dhe të paguara në Administratën Tatimore pajtim me nenin 30 të këtij Ligji dhe nenin 40 te Ligjit për të Ardhura Personale; 6.2. Shumat e paguara në këste tremujore; 6.3. Krediti i jashtëm tatimor i lejuar sipas këtij Ligji.

7. Nëse shumat e paguara, apo kredituara sipas nenit 6 të këtij Ligji janë më të madhe se shuma e përgjithshme e tatimit e caktuar në përputhje me këtë Ligj, tatimpaguesi ka të drejtën e kthimit të shumës së tepërt të tatimeve të paguara. 8. Nëse pagesa paradhënie nuk është bërë me kohë apo në shumën që është më pak se ajo e kërkuar Administrata Tatimore mund të vendos një ndëshkim në një shumë të barabartë me shkallën e interesit që është në fuqi në kohën kur pagesa paradhënie ka qenë obligative për t’u bërë. Nuk do të ketë shtesa tjera në tatim, për pagesat paradhënie me vonesë apo të pamjaftueshme. Nëse pagesat ose pagesat e korrigjuara te kësteve tremujore bëhen në datën apo para datës së duhur dhe deklarata me rregullime përfundimtare ose deklarata përfundimtare me rregullime te korrigjuara është bere siç parashihet me paragrafin 5 të këtij neni, atëherë nuk kërkohet kurrfarë kamate apo dënimi për pagesë të pamjaftueshme nëse:

8.1. Dallimi ndërmjet shumës së duhur për çdo këst dhe shumës së paguar në çdo këst nuk tejkalon dhjetë për qind (10%) të shumës së duhur, apo 8.2. pas periudhës së parë tatimore të taksapaguesit, shuma e paguar në çdo këst është dhjetë për qind (10%) së paku më shumë se një e katërta (1/4) e detyrimit tatimor në deklaratën tatimore për periudhën tatimore paraprake.

555

8.2.1. Nëse administrata tatimore kryen një kontroll të ndonjë viti dhe bën një rregullim të tatimit të atij viti për më shumë se 20%, lirimi nga ndëshkimi i paraparë në nën paragrafin 8.2. të këtij neni, nuk do të aplikohet në kërkesat për pagesë paradhënie për periudhën tatimore pasuese.

8.3. Për periudhën e parë tatimore gjatë së cilës një tatimpagues ka qenë në punë (periudha tatimore në të cilën tatimpaguesi ka kërkuar një numër fiskal, apo nëse tatimpaguesi ka kryer punë para asaj kohe, periudha tatimore në të cilën aktiviteti ekonomik ka filluar), nuk do të ngarkohet ndëshkim nëse, përfshirë këstin e katër tremujor që pritet më 15 Janar, tatimpaguesi ka bërë pagesa paradhënie tremujore të barabarta me së paku 90% të tatimit përfundimtar obligativ për atë periudhë tatimore. 8.4. Tatimpaguesi që ka pasur humbje në Deklaratën e Tatimit në të Ardhurat e Korporatave të vitit të kaluar nuk ka të drejtë të përdorë dispozitat e nënparagrafit 2.2. të këtij neni në kryerjen e pagesave paradhënie për vitin aktual. Tatimapguesi i tillë duhet të kryejë pagesat paradhënie në përputhje me dispozitat e nënparagrafit 2.1. të këij neni. 8.5. Ndëshkimi që do të ngarkohet sipas këtij neni do të aplikohet vetëm në shumën e nënpaguar nga data e nënpagesës deri në datën e përshkruar në paragrafin 5 të këtij neni për të bërë rregullimin përfundimtar për periudhën tatimore, apo, nëse është më herët, data e pagesës në të cilën pagesa paradhënie e tatimpaguesit përfshinë një shumë të mjaftueshme për të paguar pagesën paradhënie për atë tremujor plus shuma e nënpaguar.

9. Ministri do te lëshoj një akt nënligjor për zbatimin e këtij neni.

Neni 11

Pagesat Tremujore të Paradhënieve (Udhëzimi Administrativ Nr. 8/2010)

1. Në përputhje me paragrafin 2.1 të Nenit 35 të Ligjit, tatimpaguesit me të ardhura vjetore

bruto prej 50,000 euro ose më pak dhe ata që nuk zgjedhin të përgatisin pasqyrat financiare janë të obliguar për të bërë pagesat tremujore të paradhënieve për tatimin mbi të ardhurat e korporatave. Këta Tatimpagues do të dorëzojnë pasqyrat Tremujore të pagesave të avancit për Korporatat e vogla në formatin e përshkruar nga ATK,në çdo bankë apo institucion financiar të autorizuar në ose përpara 15 prillit, 15 korrikut, 15 tetorit dhe 15 janarit në lidhje me tremujorët kalendarik që menjëherë I paraprijnë këtyre datave. Në mënyrë alternative, kur tatimpaguesit deklarojnë në ATK në mënyrë elektronike pasqyrat e tyre mbi pagesat tremujore të avancit për Korporatat e vogla ,pagesat në një bankë apo institucion financiar të autorizuar duhet të shoqërohen me një dëftesë mbi pagesën tremujore të avancit.

2. Në përputhje me paragrafin 2.2 të Nenit 35 të Ligjit, tatimpaguesit me të ardhura vjetore bruto që tejkalon 50,000 euro dhe ata që zgjedhin të përgatisin pasqyrat financiare janë të obliguar për të bërë pagesat tremujore të avancit për tatimin mbi të ardhurat e korporatave. Këta Tatimpagues dhe kompanitë e sigurimit, duhet të dorëzojnë Pasqyra

556

Tremujore të pagesës së Avancit për Korporatat e mëdha në formatin e përshkruar nga ATK,në çdo bankë apo institucion financiar të autorizuar në ose përpara 15 prillit, 15 korrikut, 15 tetorit dhe 15 janarit për tremujorët kalendarik që menjëherë i paraprijnë këto data. Në mënyrë alternative,kur tatimpaguesit deklarojnë në ATK në mënyrë elektronike pasqyrat e tyre mbi pagesat tremujore të avancit për Korporatat e mëdha ,pagesat në një bankë apo institucion financiar të autorizuar duhet të shoqërohen me një dëftesë mbi pagesën tremujore të avancit.

3. Tatimpaguesit e mbuluar nga paragrafi 2.2 i nenit 35 të ligjit janë të detyruar të përdorin bazat e parashikimit në vitin e tyre të parë të bërjes së pagesave tremujore të avancit dhe parashikimet janë të bazuara në ¼ e detyrimit tatimor vjetor të parashikuar për vitin e parë. Për ata që fillojnë si tatimpagues gjatë tremujorit të parë kjo nuk është problem, por për ata të cilët fillojnë më vonë gjatë vitit, ata kërkohet të paguajnë vetëm ¾, ½ ose vetëm ¼ e detyrimit të tyre të vitit të parë në këste gjatë vitit të parë. Për vitin e tyre të dytë, duke bërë pagesa tremujore të avancit bazuar në detyrimin tatimor vjetor për aktivitetin e tyre ekonomik për vitin e parë të tyre, e rritur për 10%, do të thotë se nuk paguhet ndonjë ndëshkim interesi. Tatimpaguesit, pagesat e paradhënieve të të cilëve janë të pamjaftueshme krahasuar me detyrimin tatimor final do të ndëshkohen vetëm për tremujorin e fundit të vitit të parë, por bazuar në shumat kumulative të kësteve krahasuar me detyrimin vjetor, e jo duke e konsideruar këstin e fundit thjesht si të izoluar. Në këto raste interesi ndëshkimi do të aplikohet vetëm kur pagesat e bëra tremujore të avancit kanë qenë më të vogla se 90% të detyrimit tatimor vjetor për aktivitetin e tyre ekonomik për vitin e parë të tyre. Për vitin e dytë dhe vitet tjera vijuese meqë është në dispozicion opsioni i pagesës pa ndëshkime dhe interes ata do të ndëshkohen për çdo këst tremujor nëse janë bërë pagesa të pamjaftueshme gjatë vitit.

Shembulli 1: Një tatimpagues korporatë ka filluar aktivitetin e tij në vitin 2010. Ai ka paguar në 3 këste (tremujorët 2, 3 dhe 4), respektivisht 100 €, 200 € dhe 620 €. Detyrimi vjetor për tatimin në të ardhurat e korporatave për vitin 2010 rezulton të jetë 1.000 €. Në këtë rast, meqë tërë këstet (920 euro), janë më shumë se 90% e detyrimit vjetor (90% e 1.000 = 900 euro) nuk aplikohet ndëshkimi në interes (sipas paragrafi 8,3 të nenit 35 të Ligjit).

Shembulli 2: Një tatimpagues korporatë ka filluar aktivitetin e tij në vitin 2010. Ai ka paguar në 2 këste (tremujorët 3 dhe 4), respektivisht 200 € dhe 500 €. Detyrimi vjetor për tatim në të ardhurat e korporatave për vitin 2010 rezulton të jetë 1.000 €. Në këtë rast, meqë tërë këstet (700 euro) janë më pak se 90% e detyrimit vjetor (90% e 1.000 = € 900) interesi paguhet duke filluar nga 15 janar 2011 (data e caktuar e këstit të tremujorit të fundit në lidhje me vitin tatimor 2010). Ky interes është i bazuar në 300 €, diferencës në mes detyrimit vjetor (1.000 euro) dhe kësteve kumulative totale të paguara (700euro) dhe llogaritet nga 15 janari 2011 deri në datën e afatit për dorëzimin e deklaratës finale (31 mars 2011). Në këtë kohë përfundojnë ndëshkimet, interesi për nënpagesën e pagesave të paradhënieve, mirëpo

557

pastaj mundë të aplikohen ndëshkimet e rregullta lidhur me çdo periudhë ndërmjet kësaj date të afatit deri sa të paguhet tatimi.

4. Në rastet kur këstet e hershme kanë qenë shumë të ulëta dhe këstet e më vonshme kanë qenë shumë të larta, ndëshkimet do të aplikohen për këstet e hershme derisa pagesat e tepërta të mëvonshme të mbulojnë mungesat e hershme. Në rastet kur Këstet e hershëm kanë qenë shumë të larta dhe këstet e më vonshme kanë qenë shumë të ulëta, ATK do të pranoj tepricat e periudhave më të hershme që mbulojnë mungesat në periudhat e mëvonshme dhe interesi dhe ndëshkimet mund, ose mund të mos aplikohen, varësisht nga shumat e tepricave dhe mungesave.

Shembull: Në vitin 2010 biznesi i tatimpaguesit ka bërë një fitim dhe 1.000 € tatim mbi të ardhurat e korporatave ka qenë për tu paguar. Për vitin 2011, një tjetër fitimi është bërë dhe 2.000 € tatimi mbi të ardhurat e korporatave ka qenë e pagueshme (në 2012). Gjatë viti 2011 këste tremujore janë përbërë prej 600 euro, 100 €, nuk ka këst, dhe 350 € respektivisht. Duke pasur parasysh detyrimin vjetor në vitin 2010 prej 1,000 euro dhe duke shtuar 10%, këstet tremujore gjatë vitit 2011 duhet të kenë qenë të paktën 275 € secila. Nuk ka pasur ndëshkim dhe interes për tu paguar për këstin e parë (meqë pagesa prej 600 euro e ka tejkaluar 275 euro për tù paguar). Nuk ka pasur ndëshkim dhe interes për tu paguar për këstin e dytë (meqë pagesa prej 100 € plus 325 euro (600 pa 275) që ka tepruar nga kësti i parë e ka tejkaluar 275 euro për tù paguar). Interesi për tu paguar në këstin e tretë do të bazohet në 125 € (duke qenë 275 € për tu paguar pa 150 euro që kanë mbetur (dy pagesat që gjithsejtë bëjnë 700 euro pa detyrimi për këto dy këste prej 550 euro) që kanë mbetur tepricë nga këstet e mëparshme). Nuk ka interes për tu paguar në këstin e katërt dhe teprica prej 75 € (350 të paguara, krahasuar me 275 të pagueshme) mund të aplikohen për të ulur interesin për tù paguar në këstin e tretë, por me efekt vetëm nga data e pagesës së këstit të katërt.

5. Nën-paragrafi 2.2.2 i nenit 35 të Ligjit i referohet pagesave të bazuara në detyrimin tatimor të vitit të kaluar. Në rastin kur tatimpaguesi ka humbje tatimore për një vit të caktuar, atëherë në vend që të përdoren bazat e detyrimit tatimor te vitit të kaluar dhe të aplikohet llogaritja prej 110%, tatimpaguesi është i detyruar të llogarisë dhe të paguajë këstet bazuar në të ardhurat e tatueshme te parashikuar për vitin aktual. Nëse tatimpaguesi vlerëson se ata do të bëjnë një humbje në vitin aktual, ose që çdo Fitim do të tejkalohet nga humbjet e bartura përpara, këstet nuk do të jenë te nevojshme, por ndëshkim me interes mundë të aplikohet nëse rezulton që parashikimi i tatimpaguesit të jetë i pasaktë.

Shembull: Në vitin 2010 biznesi i tatimpaguesit ka pasur humbje. Në vitin 2011, tatimpaguesit parashikon se biznesit do të ketë fitim (pas lejimit që humbjet të barten përpara) dhe detyrimi vjetor tatimor do të jetë 1.000 €. Këstet kërkohet që të paguhen gjatë vitit 2011 duke u bazuar në ¼ e detyrimit tatimor vjetor të parashikuar.

6. Në rastet kur ka pasur një kontroll tatimor ose ngjarje të tjera në vitin vijues që përcakton një detyrim tatimor vjetor të ndryshëm në lidhje me një vit tatimor të

558

mëhershëm, nëse detyrimi vjetor tatimor është gjetur të jetë më i lartë, ndëshkimet do të aplikohen për nën-deklarim, për pagesa të vonuara dhe gjithashtu edhe interesi në lidhje me detyrimin vjetor të paguar më pak. Ndëshkimet e tilla dhe interesi për detyrimin tatimor shtesë të zbuluar më pas do të aplikohen vetëm për detyrimin vjetor tatimor, dhe nuk do të bëhet rregullim në shumat e kësteve tremujore të kaluara ku rezultati i kontrollit tatimor apo ngjarjeve të tjera ka qenë rritja e detyrimit tatimor deri në 20%. Në rastet kur ka pasur një rritje të detyrimit tatimor prej më shumë se20%, atëherë dënimi me interes do të aplikohet deri në atë masë ku këstet tremujorekanë qenë nën ¼ e 110% të detyrimit tatimor të rregulluar në të ardhura si rezultat i kontrollit tatimor apo ngjarjeve të tjera.

7. Paragrafët paraprijës të këtij neni parashohin data specifike në të cilat kërkohet që të dorëzohen formularët e pagesave tremujore të avancit dhe në të cilat kërkohet që të paguhen pagesat tremujore te avancave. Në secilin rast, kur data specifike e deklarimit/ose pagesës është e shtunë,e Diele ose Festë Shtetërore, këta formular dhe/ose pagesa duhet të dorëzohen më së voni në ditën e parë të punës pas së (shtunës) dielës ose Festës Kombëtare. Nuk do të aplikohen ndëshkimet dhe interesi për deklarim ose pagesë me vonesë kur deklarimi/ose pagesat ndodhin në ose më herët se dita e ardhshme e punës.

8. Formulari vjetor i tatimit në të ardhurat e korporatave është një deklaratë tatimore por pasqyrat tremujore te pagesave të paradhënieve nuk konsiderohen të jenë deklaratat tatimore. Në përputhje me paragrafin 8 të nenit 35 të Ligjit, ndëshkimet për deklarimin e vonuar dhe për pagesën e vonuar nuk do të zbatohen për formularët e deklaruar me vonesë të kësteve tremujore, por interesi do të aplikohet, përveç kur zbatohen dispozitat e nën-paragrafëve 8,1, 8,2 ose 8, 3 të këtij neni.

Neni 36 - Kërkesa për Libra dhe Regjistrime (Ligji Nr.03/L-162)

1. Një tatimpagues me të ardhura vjetore bruto, nga veprimtaritë afariste për periudhë tatimore, më tepër se 50.000 euro, do të mbajnë libra dhe regjistrime të identifikuara në paragrafin 4 të këtij neni. 2. Një tatimpagues më të ardhura vjetore bruto, nga veprimtaritë afariste për periudhë tatimore, prej 50.000 euro a më pak mund të zgjedhin të përgatisin librat dhe regjistrimet të identifikuara në paragrafin 4 të këtij neni në përputhje me nën-paragrafin 3.2 të nenit 5 të këtij ligji. 3. Një tatimpagues i cili zgjedh të përgatisë librat dhe regjistrimet e identifikuara në paragrafin 4 të këtij neni për çdo periudhë tatimore do të kërkohet të përgatisë librat dhe regjistrimet e tilla për periudhën tatimore në të cilën zgjedhja (opsioni) është bërë plus se paku tri periudha tatimore pasuese sikurse është paraparë në nënparagrafin 3.2 të nenit 5 të këtij Ligji. 4. Librat dhe regjistrimet të kërkuara sipas këtij neni, të mbajtura në përputhje me standardet e kontabilitetit në Kosovë, janë me sa vijojnë:

559

4.1. Një libër të shitjes në të cilin të gjitha shitjet dhe kthimet duhet të regjistrohen. 4.2. Një libër të blerjes në të cilin të gjitha blerjet dhe kthimet duhet të regjistrohen. 4.3. Një ditar financiar që regjistron pranimet dhe shpenzimet në para të gatshme (kesh) që lidhen me librin e shitjes dhe librin e blerjes. 4.4. Një llogari kapitale, nëse është aplikueshme, që përmban bilancin e hapjes, shtimet në kapital, shpenzimet që do të kapitalizohen, shkalla e zhvlerësimit, shuma e zhvlerësimet, të gatshmet dhe bilanci mbyllës; dhe 4.5. Pasqyrat financiare dhe bilancet e gjendjeve siç kërkohen për vendosjen e pikës filluese për llogaritjen e deklarimit vjetor të tatimit në të ardhurat e korporatave. 4.6. Përmbajta e librave dhe regjistrimeve të kërkuara me këtë paragraf dhe çdo libër dhe regjistrim i kërkuar, përfshirë ato të mbajtura në format elektronik, do të përkufizohen në një akt nënligjor të lëshuar nga Ministri.

Neni 23

Librat dhe Regjistrat (Udhëzimi Administrativ Nr. 14/2010)

1. Tatimpaguesit me të ardhura vjetore bruto prej 50,000 euro ose më tepër dhe ata me të

ardhura vjetore bruto më të ulëta se 50,000 euro të cilët zgjedhin të tatohen mbi baza të të ardhurave reale, do të mbajnë librat dhe regjistrimet në pajtueshmëri me kërkesat e: 1.1. Nenit 36 të Ligjit; dhe 1.2. Paragrafin 4 të nenit 17 të Udhëzimit Administrativ nr. 15/2010 për Zbatimin e

Ligjit Nr. 03/L-222 mbi Administratën Tatimore dhe Procedurat. 2. Tatimpaguesit me të ardhura vjetore bruto më të ulëta se 50,000 euro të cilët nuk kanë

zgjedhur të tatohen në bazë të të ardhurave reale, do të mbajnë librat dhe regjistrimet në pajtueshmëri me kërkesat e : 2.1. Nenit 37 të Ligjit; dhe 2.2. Paragrafit 2 të nenit 17 të Udhëzimit Administrativ nr. 15/2010 Për Zbatimin e

Ligjit Nr. 03/L-222 Për Administratën Tatimore dhe Procedurat. 3. Tatimpaguesit e përmendur në paragrafet 1 dhe 2 janë të obliguar që të lëshojnë

fatura/kuponë për furnizimin e mallrave dhe shërbimeve të bëra nga ata. 4. Përmbajtja e librave dhe regjistrimeve të referuara në paragrafët 1 dhe 2 të këtij neni dhe

I faturave / kuponëve të referuar në paragrafin 3 të këtij Neni, duhet të jenë në përputhje me Udhëzimin Administrativ nr. 15/2010 Për Zbatimin e Ligjit Ligjit Nr. 03/L-222 Për Administratën Tatimore dhe Procedurat.

5. Dispozitat e mëposhtme të Ligjit nr 03/L-222 Për Administratën Tatimore dhe Procedurat, zbatohen në lidhje me librat dhe regjistrimet e referuara në këtë nen: 5.1. Neni 13, në lidhje me përkthimin, mbajtjen dhe ruajtjen e të dhënave dhe

periudhat të cilave duhet të ju përkasin regjistrimet; 5.2. Neni 14, në lidhje me qasjen në regjistrime nga ATK, dhe për heqjen dhe

kopjimin e të dhënave të tilla;

560

5.3. Neni 14 dhe 15, në lidhje me kërkesën e tatimpaguesit për të prodhuar të dhënat kur kërkohet nga ATK;

5.4. Neni 19, në lidhje me të dhënat që janë humbur ose shkatërruar; 5.5. Neni 15 dhe 53, në lidhje me ndëshkimet për mos mbajtjen e regjistrimeve ose për

mos lejimin e qasjes së ATK-s në regjistrime.

Neni 37 - Kërkesat për Libra dhe Regjistrime për bizneset e vogla (Ligji Nr.03/L-162)

1. Një tatimpagues me të ardhura vjetore bruto prej 50,000 euro apo më pak, i cili nuk zgjedh të përgatisë librat dhe regjistrimet që kërkohen sipas paragrafit 4 i nenit 36, duhet të përmbajë librat dhe regjistrimet vijuese:

1.1. Një libër të shitjes në të cilin të gjitha shitjet dhe kthimet duhet të regjistrohen. 1.2. Një libër të blerjes në të cilin të gjitha blerjet dhe kthimet duhet të regjistrohen. 1.3. Një ditar financiar që regjistron pranimet dhe shpenzimet në para të gatshme (kesh) që lidhen me librin e shitjes dhe librin e blerjes. 1.4. Përmbajta e librave dhe regjistrimeve të kërkuara me këtë paragraf dhe çdo libër dhe regjistrim i kërkuar, përfshirë ato të mbajtura në format elektronik, do të përkufizohen në një akt nënligjor të lëshuar nga Ministri.

Neni 38 - Dispozitat kalimtare (Ligji Nr.03/L-162)

1. Dispozitat që lidhen me Lojërat e Fatit në nën-paragrafin 1, 3, 5 dhe 6 të nenit 30 të këtij ligji do të bëhen të vjetruar dhe do të zëvendësohen nga dispozitat në Ligjin mbi Lojërat e Fatit dhe Lotarinë (apo ligj të ngjashëm që lidhet me rregullimin dhe tatuarjen e lojërave të fatit dhe lotarisë) që lidhen me kuoatat fikse me datën e hyrjes në fuqi. 2. Në përputhje me Ligjin mbi TVSh-në, një tatimpagues duhet të regjistrohet në TVSh kur të arrijë pragun prej 50,000€ të qarkullimit bruto në një periudhë të 12 muajve të njëpasnjëshëm. Ligji mbi TVSh-në përmban dispozitat sipas së cilave pragu i regjistrimit mund të ndryshohet me miratimin e Kuvendit. Nëse pragu i regjistrimit në TVSh rritet apo ulet, pragu për përcaktimin e detyrimit të tatimit në të ardhurat personale bazuar në një llogaritje të të ardhurave dhe shpenzimeve (aktualisht qarkullimi vjetor 50,000€) do të rritet apo ulet në përputhje me të.

2.1. Një rrije apo ulje në pragun për përcaktimin e detyrimit të tatimit në të ardhurat personale do të reflektohet në dispozitat e aplikueshme të neneve 5, 35, 36 dhe 37 të këtij ligji.

561

2.2. Çdo rritje apo ulje në pragun e tatimit në të ardhurat personale do të jetë efektiv për periudhën tatimore që fillon më 1 Janar të vitit që pason ndryshimin e pragut të TVSh-së dhe çdo periudhë tjetër pasuese nga aty. Nëse rritja në pragun e TVSh-së është efektive nga 1 Janari i një periudhe tatimore, ndryshimi i pragut të tatimit në të ardhurat personale do të jetë efektiv duke filluar më 1 Janar të asaj periudhe të njëjtë tatimore. 2.3. Me miratimin e një rritje apo ulje në prag nga Kuvendi, Ministri do të lëshojë një akt nënligjor për të implementuar nivelin e pragut të ndryshuar, i cili do të pasqyrojë ndryshimet e nevojshme në nenet 5, 35, 36 dhe 37 të këtij ligji.

562

KREU X - DISPOZITAT PËRFUNDIMTARE

NENI 39 - Zbatimi (Ligji Nr.03/L-162)

1. Ministri i Ekonomisë dhe financave do të ketë autoritetin të shpall me shkrim, Rregullore për zbatimin dhe aplikim të përgjithshëm nëse janë të nevojshme për interpretim të mëtejmë të drejtë , të arsyeshëm dhe uniform për zbatimin e këtij ligji. Këto akte nënligjore duhet të administrohen dhe zbatohen nga ATK. Rregulloret e tilla zbatuese nuk do të kenë ose nuk do t‟u jepen ndonjë efekt ligjor deri sa të publikohen nga ATK-ja në pajtueshmëri me ligjin për Qasjen ne Dokumente zyrtatre. 2. Pa u kufizuar ose paragjykuar paragrafi i mësipërm, Ministri do te lëshojë një akt nënligjor për implementimin dhe interpretimin e neneve 5, 7, 9, 10, 12, 18, 20, 23, 26, 27, 31, 33, 36, dhe 37 të këtij ligji, brenda 120 dite pas shpalljes se këtij ligji. Neni 15 i Ligjit Nr. 03/L-113 aplikohet për periudhën 1 Janar 2009 deri më 31 Dhjetor 2009.

Neni 40 - Ankesat (Ligji Nr.03/L-162)

1. Çdo person i pa kenaqur me vendimin e Adiministrates Tatimore Kosoves ka te Drejten e ushtrimit te kerkeses per rishqyrtim ne departamentin e Ankesave të Administartës Tatimore. 2. Tatimpaguesit të cilët nuk pajtohen me vendimin e Departamentit të Ankesave mund të dorëzojnë ankesën në Bordin e Pavarur për Rishqyrtim. 3. Nëse një Tatimpagues nuk është i knaqur me vendimin e Bordin e Pavarur për Rishqyrtime, mund të paraqesë padi në Gjykatën kompetente.

Neni 41 - Ligji në fuqi (Ligji Nr.03/L-162)

Ky Ligj shfuqizon Ligjin për Tatimin në të Ardhurat të Korporatave, Nr. 03/L-113 datës 18 dhjetor, 2008.

563

Neni 42 - Hyrja në fuqi (Ligji Nr.03/L-162)

1. Ky ligj hynë në fuqi pesëmbëdhjetë ditë pas shpalljes në Gazetën Zyrtare të Republikës së Kosovës. 2. Me hyrjen në fuqi të këtij Ligji, efektet e tij do të jenë nga 01 Janar 2010.



Ky Udhëzim Administrativ, hyn në fuqi ditën e nënshkrimit nga Ministri i Ekonomisë dhe Financave.

Neni 24

Hyrja në Fuqi (Udhëzimi Administrativ Nr. 14/2010)

Ky Udhëzim Administrativ, hyn në fuqi me nënshkrimin nga Ministri i Ekonomisë dhe Financave. Ligji Nr. 03/L - 162 29 dhjetor 2009 Kryetari i Kuvendit të Republikës së Kosovës ________________________ Jakup Krasniqi

564

Documents

LEGJISLACIONI TATIMOR I KOSOVËS - Ballina