LEKSIONI XI

LEKSIONI XI

PATOLOGJIA E HEPARIT DHE E RRUGVE BILIARE

PATOLOGJIA E HEPARIT DHE E RRUGVE BILIARE

Smundjet hepatike prbjn nj kapitull shum t rndsishm dhe preokupant t patologjis, q ka disa karekteristika t prgjithshme prej t cilave m kryesoret jan:1. Patologjia hepatike sht mjaft e shpesht n vendin ton, ashtu si dhe n t gjith botn. Megjithat struktura e smundshmris s saj ndryshon nga njri vnd n tjetrin aq m shum nga njri rajon i globit n tjetrin. PATOLOGJIA E HEPARIT DHE E RRUGVE BILIAREKshtu p. sh. n disa vende t pazhvilluara infeksionet virale jan shum t shpeshta se n vendet perndimor, prkundrazi . N Rusi smundja alkolike e heparit dominon strukturn e smundshmris hepatike, kurse n vendet e Afriks dhe t Azis Juglindore parazitozat me dmtime hepatike mbizotrojn dukshm kt struktur.

PATOLOGJIA E HEPARIT DHE E RRUGVE BILIARE

2. Patologjia hepatike n gjysmn e dyt t shekullit t kaluar ka psuar prparime t rndsishme, q kan arritur n prmirsimin e dukshm t koncepteve shkencore morfologjike, klinike dhe terapeutike t smundjeve t mlis. Kto prparime jan arritur fal kontributit t dhn nga zgjerimi i prdorimit t metodave t ndryshme ekzaminuese si p.sh. punksion biopsia, t histokimis, ultra mikroskopis.

PATOLOGJIA E HEPARIT DHE E RRUGVE BILIARE

3. Patologjia hepatike zakonisht nuk shfaq q n fazn akute t smundjeve shenja subjective t qarta. Athere kur smundjet kan dhn dmtime morfologjike t rndsishme dhe ireversibile dhe si rregull kjo ndodh n fazat kronike t smundjeve. Kjo sht arsyeja pse n mjaft raste smundjet hepatike diagnostikohen pikrisht n fazat kronike t tyre.

PATOLOGJIA E HEPARIT DHE E RRUGVE BILIARE

4. Hepari ka nj pozicion qndror me qarkullimin e gjakut, gj q nga njra an favorizon kryerjen e sukseshme t t funksioneve t tij, por nga ana tjetr krijon rrethana dhe mundsi q t dmtohet struktura hepatike.T dhna anatomike

Hepari sht nj organ masiv me pesh mesatare 1350gr, i vendosur n hipokondrin e djatht, prapa harkut brinjor prkats. Ai fiksohet atje me an t ligamentit falciform dhe triangular dhe mbshtillet nga kapsula e glisson-it e cila lshon n brendsi t mass indore septe fibroze. Organi ka dy lobe, i djatht dhe i majt, i djathti sht m i madh.

T dhna anatomike

N studimet m t imta topografike, sidomos t kryera me an t portografis, sht vrtetuar se mlia ka struktur segmentare. Kjo ndarje segmentare sht shum e rndsishme pr t kryer me sukses ndrhyrje kirurgjikale n mli.

HEPARI

T dhna histologjike

Njsia histologjike e strukturs hepatike sht lobuli, i cili konsiderohet si nj struktur shumkndshe, q ka n qendr venn central dhe n periferi disa hapsira n form trekndshi, q quhen hapsirat portale. Masat e lobuleve hepatike prbhen nga trabekulat e krijuara nga qeliza hepatike t vendosura njra pas tjetrs n form shtyllash dhe nga vazat sinusoidale, t cilat vendosen ndrmjet trabekulave.

T dhna histologjike

Mirpo pamja trabekulare duket mir vetm n vshtrimin planometrik. N vshtrimin tridimesional ato paraqesin disa pllaka n form muresh t prdredhura n mnyr t zhdrvjellt prreth enve t gjakut duke krijuar nj marrdhnie t till qe t gjitha qelizat hepatike, s paku njrn an t tyre, ta ken n kontakt me enn sinusoidale.T dhna histologjike

Qelizat hepatike prbjn 3/5 e popullats qelizore t mlis dhe 4/5 e volumit qelizor t saj. do qeliz hepatike ka nj pjes t siprfaqes s saj q sht t kontakt me enn e gjakut dhe quhet polusi vascular, kurse ana tjetr prbn murin e kanalikulit biliar dhe quhet polibiliar.Siprfaqja e membrans s qelizs hepatike q i prkt polusit vascular sht afrsisht tri her m e gjer se ajo q i prket polusit biliar.

T dhna histologjike

T dhna histologjike

Ent e gjakut q jan n raport direkt dhe t ngusht me qelizat hepatike quhen vazat sinusoidale. Ato gjenden ndrmjet dy trabekulave hepatike. sht e qart se vazat sinusoidale prbjn nj segment veanrisht t rndsishm t qarkullimit t gjakut n hepar. sht e rndsishme t dihet se ato e transportojn gjakun nga periferia e lobusit pr n qendrn e tij.T dhna histologjike

Kanalet biliare e kan zanafilln nga kanalikuli biliar q prbn hapsirn q krijohet ndrmjet dy qelizave hepatike fqinje, fal faktit se ato kan n ant e tyre nga nj fundosje n form ulluku. Kanalikulat biliare formojn nj rrjet t anastomozuar me t cilan bila drenohet deri n periferin e lobuve hepatike.T dhna histologjike

T dhnat fiziologjikeMlia sht organ me nj gam mjaft t gjer funksionesh. sht llogaritur se ajo kryen rreth 100 funksione t rndsishme. sht konsideruar si nj loborator i madh dhe i fuqishm i organizmit. Mlia konsiderohet si nj organ qndror me aftsi sekretuese ekzokrine dhe endocrine dhe pr nga masiviteti q ka mohet si gjendra m e madhe e organizmit t njeriut

T dhnat fiziologjike

Mlia luan rol t rndsishm n t gjith komponentt e metabolizmit, si n sensin anabolizues ashtu edhe n at katabolizues, por edhe shrben si nj rezervuar i muar pr mjaft lnd t cilat, n form t pandryshuar ose t prpunuar, i shprndan n organizm sipas nevojave q shfaqen. Ai sht sheshi i lirimit, i aktivizimit dhe i veprimit t nj numri t madh t enzimave, rregullimi i t cilave qndron n baz t mjaft smundjeve hepatike.Funksioni metabolikKy lidhet me metabolizmin proteinik, yndyror e karbohidrik t enzimave, viatminave dhe elementve t ndryshme minerale.- Metabolizmi proteinik. Mlia ka aftsi t formoj uren nga amoniaku npermjet ciklit t krebs. N kt mnyr amoniaku, nj lnd mjaft toksike, metabolizohet dhe bhet i padmshm. Mlia nga sinteza e aminoacideve furnizon plazmn e gjakut me mjaft proteina.Funksioni metabolikMetabolizmi i karbohidrateve. Kjo qndron n aftsin pr t grumbulluar n qelizat e tij glikogjen.Metabolizmi yndyror. Mlia nprmjet kriprave biliare luan rol n thithjen e yndyrnarve n intestine. N mli transportohen, me venn porta, shumica e ynyrnave t marra m an t ushqimeve dhe me ann e art. hepatike shum yndyrna nga depot e tyre. N mli zbrthehen dhe sintetizohen nj numr i madh i yndyrnave t ndrlikuara.Metabolizmi i vitaminave konsiston n grumbullimin e shum vitamive. Rreth 95% e vit A, K dhe B. Prandaj n rastet e dmtimeve hepatike niveli i tyre n gjak rritet.Funksioni detoksikues, biliarFunksioni detoksikues Mjaft lnd t dmshme toksike i transformon n t pademshme. Kjo kryhet nprmjet proceseve t oksidimit.Funksioni biliar Krijimi dhe sekretimi i bils sht njri prej funksioneve kryesore dhe specifike t mlis, rregullimet e t cilit shprehen n form t iktereve. Mlia eliminon mesatarisht 300 700 ml bil n 2 or, prbrja e t cils sht bilirubin, kripa biliare dhe kolesterol.Funksioni i qarkullimit t gjakutFunksioni i qarkullimit t gjakut Me an t vns porta n hepar sillet i gjith gjaku i mbledhur nga organet abdominale m prjashtim t atij q vjen nga rektumi. N kushte t tilla mund t thuhet se mlia e realizon mir funksionin qarkullues t gjakut. N t kundrt krijohen rregullime hemodinamike t ndryshme q mund t prfundojn n hipertensionin portal.Faktort etiologjik n patologjin hepatikeFaktort ekzogjenKtu hyjn faktort dmtues q vijn nga ambient i jashtm.Lndt toksike me natur kimike, medikamentoze, bimore. Lndt kimike me veprim direkt ktu futet tetrakloruri i karbonit, kloroformi, fosfori, insekticidet etj.Lezionet karakterizohen nga karakteri degjenerativ e nekrotik k q shpesh her jan massive, porn raste t lehta mund t jen fokolare. Disa medikamente si klorpromazina, sulfamidet, japin dmtime si ato t hepatit viral. N disa raste ka lezione heterogjene, kshtu antiepileptiket, kriprat e arit, tetraciklina, mund ti shkaktojn kto dmtime. Faktor biologjik patogjen si viruse, bakterie, parazit, mykra etj.Faktort etiologjik endogjenKtu bjn pjes rregullimet metabolike dhe ato alergjike.rregullimet metabolike shoqrohen me grumbullime t lndve t ndryshme n mli dhe mbi kt baz zhvillohen dmtime hepatike. Kshtu p.sh. rregullimet e metabolizmit t hekurit ojn n cirroz pigmentare, ndrsa ajto t bakrit n smundjen WilsonFaktort alergjik ktu bhet fjal pr gjndjet autoimmune. Kshtu mund t ndodh n zhvillimin e hepatiteve virale kronike me antigjen pozitiv, n lupus eritematosus diseminatus.Shfaqjet klinike t smundjeve t mlisShfaqjet klinike t smundjeve t mlis ndahen n dy grupe Grupi i par prfshin shnjat karakteristike t smundjeve hepatike, t cilat mund t jen shfaqje t rregullimeve t funksioneve t ndryshme hepatike ose t hipertensionit portal.Shfaqjet klinike t smundjeve t mlisa. Shenjat m kryesore klinike t lidhura me rregullimet funksionale hepatike jan: ikteri, hiperamonemia, hipoglicemia, er e keqe dhe karakteristike nga goja, eritema Palmaris (skuqje e lkurs n pllmbat e duarve), zgjerim angiomatoz n form merimange n lkur, hipogonadizm, gjinekomasti, rnie n pesh, dobsi muskulore.b. Shenjat klinike t lidhura me hipertensionin portal jan: asciti, splenomegalia, hemorroide.Shfaqjet klinike t smundjeve t mlisGrupi i dyt prfshin nj sr ndrlikimesh q krcnojn seriozisht jetn e t smuritInsuficienca hepatike sht nj ndrlikim i rnd q zakonisht ndodh n patologjit e karakterizuzra nga prania e nekrozshepatike massive q instalohet shum shpejt.Hipertensioni portal mund t ndrlikohet me varie t ezofagut t cilat mund t rupturohen dhe t bhen shkak pr hemoragji masive gastro intestinale.Malinjizimi sidomos i cirrozave shpie n lindjen e karcinoms hepatoqelizore.

Keqformimet hepatike

Mlia mund t paraqes keqformime t ndryshme t cilat mund ti prkasin prmasave t saj (hepatomegali, aplazi, hipoplazi) pozicionit (ektopia) konfiguracionit (hepar me deformime, hepar me sulkuse), ndarjes n lobe (hepar me shum lobe), relacionet me organet fshqinje (aderim me shpretkn, me gjendrn suprarenale t djatht.)Hepatomegali

Patologjit inflamatore t heparit

Lezionet inflamatore t mlis me nj term t prgjithshm quhen hepatite. Mlia sht nj organ q dmtohet shum shpesh nga smundje t ndryshme infektive, t cilat mund t jen me natyr bakteriale, virale, parazitare, fungale etj. Mirpo, pavarsuisht nga shumllojshmria e madhe e faktorve etiologjik q ekzizstojn, modalitetet e reaksioneve morfologjike t hepatiteve jan mjaft t kufizuara. Kshtu q ballafaqimi i t dhnave morfologjike me ato klinike, epidemiologjike, bakteriologjike, virologjike, biokimike etj. sht i nevojshm pr t prcaktuar etiologjin e hepatiteve.

Patologjit inflamatore t heparit

Mbizotrimi i lezioneve eksudative me pranin e shum leukociteve flet pr patologji akute bakteriale, ashtu si mbizotrimi i infiltrative mononukleare sidomos i limfociteve flet pr inflamacione acute virale ose pr inflamacione kronike. Nj pjes e mir e dmtimeve inflamatore t mlis vihen re n gjendjet septike. Kjo shpjegohet me: prirjen e veant t indit hepatic pr tu dmtuar nga faktort toksiko-septik dhe nga pozicioni qndror q mlia ka n raport me qarkullimin e gjakut i cili favorizon shum transferimin e faktorve toksiko infektiv n kt organ. Prekja e mlis pothuajse sht e pashmangshme n infeksione hematogjene, sidomos n ato me origjin nga organet abdominale.

Hepatiti viral

Me hepatiti viral kuptojm t gjith ato infeksione virale q jan n gjendje t dmtojn mlin. T tilla jan mononukleoza infektive e shkaktuar nga virusi Epstein-Barr, ethet e verdham rubeola, viruset, enteroviruset etj. n nj kuptim t ngusht termi hepatit viral prdoret pr t emrtuar nj infeksion t mlis q shkaktohet nga nj grup special virusesh.Hepatiti viral

Hepatiti viral sht nje smundje shum e shpesht dhe problematike n vendin ton dhe n shum vende t tjera t bots. Ai prbn nj nga shkaqet m t shpshta t smundshmris ambulatore dhe asaj spitalore sin moshn fminore dhe n t rritur. Hepatiti viral sht nj shkak i shpesht i paaftsis s prkohshme n pun dhe invaliditetit pr moshat aktive. Njihen disa tipe t viruseve t hepatit t cilat japin forma kliniko-morfologjike mjaft t ngjashme me njra-tjetrn.Virusi A sht identifikuar n vitin 1973. Ai merret me rrug gastrointestinal, prandaj quhet hepatit infeksioz dhe mund t shprthej n epidemi. Periudha e inkubacionit pr t sht 2-6 jav. Ai ka dekurs akut me evolucion beninj dhe mjaft rrall ka ecuri fulminante. Kalon mir dhe l imunitet. Virusi B sht identifikuar n vitin 1965. Infektimi i t smurit realizohet nprmjet rrugs parenterale ose me kontakt t afrt jetsor. Periudha e inkubacionit sht 2-26 jav. Ky virus shkakton hepatit akut, hepatit fulminant, hepatit kronik jo progresiv me evolucion cirrogjen dhe gjendje mbartse. Luan rol t rndsishm nzhvillimin e karcinoms hepatocelulare.

Virusi C sht identifikuar n vitin 1989. Infektimi ndodh n rrug parenterale dhe me kontaktin e ngusht jetsor. Periudha e inkubacionit sht e gjat 2-26 jav. Ai shum her shkakton hepatit kronik progresiv me mundsi pr t evoluar drejt cirrozs hepatike dhe favorizon zhvillimin e karcinoms hepatocelulare.

Format kliniko morfologjikeInfeksionet nga tipet e ndryshme t viruseve t hepatitit krijon jo nj por disa modalitete kliniko-morfologjike, t cilat mund t jen:a. gjendje mbartse, pa shenja klinike t qarta t smundjes ose me hepatit kronik subklinik.b. infeksion asimptomatik i evidentueshm vetm me ekzaminime serologjike. c. hepatit akut pa ose me ikter

Format kliniko morfologjike

d. Hepatit i rnd me ecuri shum t shpejt (hepatit fulminant) q karakterizohet me nekroza masive ose submasive t mlis.e. Hepatit kronik me ose pa progression drejt cirozs hepatike.Gjndja mbartseMe kt kuptojm q personi e mbart virusin t cilin edhe mund ta transmetoj, por ai nuk ka shenja klinike, ose jan t pakta. Kjo gjendje ndodh m shpesh tek personat q kan dmtime t imunitetit sidomos tek fmijt.

Hepatiti viral akut

Kuptojm inflamacionin akut t mlis q mund t shkaktohet nga virusi A,B,C. smundja kalon n katr faza:Periudha e inkubatoritFaza pre ikterike me shenja klinike jo specifike. Dobsi e prgjithshme, lodhje, anoreksi, nauze ose t vjella, dhimbje koke, dhimbje muskulare dhe t kyeve. N kt faz mlia sht pak e zmadhuar.Faza ikterike me shenjaklinike specifike. N kt faz shfaqet ikteri, urinim me ngjyr t errt, materialet fekale ngjyrosen, kan prurit.Peridha e konvaleshencs - sht shrimi i smundjes.

Ndryshimet morfologjike n hepatitin viral akut

Ndryshimi m i prgjithshm morfologjik sht zmadhimi i mlis. Ngjyra e mlis bhet e kuqe ose n t gjelbr n prpjestim me shkalln e ikterit. Ndryshimet m domethnse vrojtohen n mikroskop. Ato variojn nga njra faz e smundjes n tjetrn dhe kan intensitet t ndryshm nga rasti n rast. Nekroz hepatocelulare; qeliza t izoluara ose grupe qelizash, citoliz (ruptur qelizore ose apoptosis (tkurrje).

Ndryshimet morfologjike n hepatitin viral akut

Ndryshimet morfologjike t hepatiteve n nj shkall t konsiderueshme prngjasojn me dmtimet medikamentoze.Lezionet degjenerative kan t bjn me ndryshimet q vrehen n qelizat hepatike si pasoj e rregullimit t metabolizmit t tyre dhe shprehen me forma t ndryshme t mbingarkesave qelizore.Lezionet nekrotike nekroza mund t jet e lokalizuar duke u prqndruar n qeliza t veanta apo grupe t vegjl qelizash.

Dukurit inflamatoreDukurit inflamatore inflamacioni n rradh t par konsiston n grumbullimin e eksudatit me karakter seroz, jo vetm n hapsirat portale por edhe n brendsi t lobulave hepatike, sidomos ndrmjet hepatociteve. Por dukuria kryesore inflamatore sht prania e infiltrative inflamatore me lloje t ndryshme qelizash por kryesisht limfocite e plasmocite.Proceset regjenerativeProceset regjenerative kto jan pak t shprehura n formn akute t hepatiteve. Megjithat mund t vihet re zmadhimi i hepatociteve, zmadhimi i brthamave t tyre ose prania e dy ose m shum brthamave.

Hepatiti fulminantHepatiti viral zakonisht ka dmtime t lehta hepatike, pa shum ndryshime degjenerative dhe veanrisht pa shum nekroz e me dukuri inflamatore jo t theksuara. Ai evoluon n mnyr t qet dhe prfundon n mnyr t favorshme prandaj kjo sht quajtur hepatit viral beninj. Kshtu ndodh n shumicn drmuese t rasteve, megjithse ndonjher edhe ai mund t jap cirroz hepatike.

Hepatiti fulminant

Por n nj numr t kufizuar t rasteve hepatitis karakterizohet me lezione t thella nekrotike e degjenerative dhe me dukuri inflamatore mjaft t acaraura. Zakonisht ai progreson shum shpejt, pr 2-3 jav prfundon n insuficenc t thell hepatike. Kjo form sht quajtur hepatit fulminant. Kuptohet q kemi t bjm me nj form shum t rnd q me nj prqindje t madhe prfundon me vdekje, prandaj quhet hepatit malinj.

Hepatiti fulminant

Morfologjikisht hepatiti fulminant prkufizohet si nj inflamacion akut me mbizotrim t lezioneve nekrotike dhe t atyre degjenerative. Nekroza zakonisht sht masive ose submasive me urza porto-portale, porto- centrale ose centro-centrale, kurse ndryshimet degjenerative jan t ndryshme por mbizotrojn ato t tipit steatotik. Mlia zvoglohet brnda nj kohe t shkurtr dhe nj pjes e mir e saj merr ngjyr t verdh. Kt kuadr kliniko-morfologjik n 50-60% t rasteve mund ta shkaktojn viruset e hepatitit.Mikroskopikisht vrehet nekroz e gjer me vendosje kryesisht centolobulare duke e prishur fare strukturn hepatike.

Hepatiti kronik viral

Me hepatit kronik kuptohet nj smundje e mlis me t dhna klinike, biokimike ose serologjike t pranishme pr nj periudh m shum se gjasht mujore q shfaqet n mnyr t vazhdueshme ose intermitente dhe q ka dokumentim histologjik t pranis s inflamacionit dhe t nekrozs hepatike.Hepatiti kronik viralShkaku m i shpesht, por jo i vetm i hepatiteve kronike jan viruset e hepatitit. Ndr shkaqet e tjera mund t prmenden disa barna si: metildopa, izoniazidi etj. Disa smundje metabolike si Wilson, alkoli, rregullime imunitare si hepatitis lupoid, dhe disa shkaqe t panjohura. Prandaj mendohet q hepatitis kronik sht nj gjendje e dmtimit progresiv t mlis nga shkaktar t ndryshm. Hepatiti kronik viralSidoqoft shkaktart m t zakonshm jan viruset e hepatitit, sidomos virusi C, i cili shkakton 50% t rasteve dhe gjysma e tyre prfundon n cirroz. Virusi B shkakton hepatit kronik n 90% t neonatve t infektuar dhe vetm n 5% tek t rriturit, por 25% e ktyre t fundit evoluojn drejt cirrozs. Virusi D shkakton hepatit kronik vetm kur superinfektohet me virusin B.Shfaqjet klinike - jan t pakta, jo t qndrueshme dhe aspak karakteristike, prandaj krijojn vshtirsi pr diagnozn.Ndryshimet e prgjithshm morfologjike kan shkall t ndryshme t dmtimit dhe nekrozs s qelizave hepatike t shoqruara me dukuri regjeneratore, dukuri inflamatore n hapsirn portale dhe fibrosis. Hepatitet kronike nuk jan nj smundje e vetme, por mund t paraqiten n forma t ndryshme. Hepatiti kronik viralDalohen tre forma t ndryshme t hepatitit kronik:

Hepatitis kronik persistent Hepatitis kronik aktiv ose progresivHepatitis kronik lobular

Hepatiti kronik persistentHepatiti kronik persistent - sht nj form e hepatiteve kronike q nuk prparon por edhe nuk zhduket, q ka nj lezion inflamator minimalisht t pranishm i cili sht i prqndruar n hapsirat portale, duke i ruajtur t pa prekur lobulet hepatike dhe q nuk ka shum dmtime t qelizave hepatike. Ai zakonisht nuk prfundon me cirroz hepatike.Hepatiti kronik aktivHepatiti kronik aktiv sht ajo form q ka t pranishm nj lezion inflamator n hepar, i cili ka aftsi t prparoj, q shtrihet nga hapsirat portale edhe n pjes t ndryshme t lobuleve hepatike dhe q shoqrohet me shum dmtime t qelizave hepatike. Ai prfundon shpesh n cirroz hepatike.

Ndryshimet makroskopikeNdryshimet makroskopike. N hepatitin kronik persistent konsistojn n zmadhim t leht t heparit, por pa ndryshim t konsistenc s tij dhe t lmueshmris s siprfaqes kapsulare. Prkundrazi n hepatitin kronik aktiv hepari sht i zmadhuar, konsistenca e tij sht e shtuar dhe siprfaqja e kapsuls paraqet shkall t ndryshme t ashprsimit t saj, her me aspekt mikroglanular dhe her makrogranular, ka dshmon pr ecurin e ktij hepatiti n drejtim t cirrozs hepatike.

Ndryshimet mikroskopike. N hepatitin kronik persistent vrehet zmadhim i hapsirave porto-biliare, sepse n to grumbullohen infiltrate inflamatore mononukleare, t prbra kryesisht nga limfocite dhe plazmocite, nga pak makrofag, histiocite, fibroblaste. Por t gjith kta element mbeten t prqndruar n hapsirn portale dhe nuk deprtojn n lobulin hepatik.Ndryshimet mikroskopike.

N hepatitin kronik aktiv, prkundrazi ndryshimet mikroskopike jan t thella dhe t shumllojshme. Ato prve dukurive inflamatore prfshijn edhe dmtime nekrotike t qelizave hepatike. Reaksioni inflamator edhe n kt form fillon n hapsirat portale dhe prbhet nga infiltrate limfo plazmocitar, histiocite, makrofag, fibroblaste, fibroz etj, por ndryshe nga forma persistente e hepatitit, infiltratet inflamatore deprtojn n brendsi t lobulit hepatik.Absceset hepatikeKto paraqesin kavitete me numr, madhsi e vendosje t ndryshme n mli, t cilat jan t mbushura me eksudant purulent. N varsi t rrugs me t ciln faktori etiologjik arrin n mli atom und t ndahen n abscese hematogjene dhe biliare.Absceset hematogjene jan rezultat i embolive septike, t cilat mund t arrijn n mli me an t vens porta ose t art. hepatike.

Format e veanta t cirozave

Cirroza alkolike dmet e shkaktuara prej alkolit jan jashtzakonisht t mdha n organizmin e njeriut dhe organi q dmtohet m shum sht hepari. Dmtimet e mlis prej alkolit varen nga veorit individuale t organizmit t njeriut, sasia e konsumit ditor t alkolit, koh zgjatja e marrjes s tij. Ndr vdekjet e lidhura me alkolin 200.000 raste shkaktohen nga cirroza alkolike, sepse shum vende t bots sidomos n ato t bots perndimore cirroza alkolike sht forma m e shpesht e cirozave t mlis.Dmtimi i mlis nga prdorimi i alkolit kalon npr tre faza t cilat mund t grshetohen dhe t mbivihen njra me tjetrn dhe q t gjitha s bashku prbjn at q quhet smundja alkolike e mlis.Morfologjia e smundjes alkolikeSteatoza hapatike alkolike ose heparin i dhjamosur n pamjen makroskopike paraqet zmadhim t heparit, i cili mund t arrij n 4-6 kg. ai ka konsisitenc t but, ngjyr t zverdhur dhe pamje t yndyrshme. Krahas steatozs fillon t shfaqet dhe gradualisht t theksohet fibroza hepatike.Cirroza alkolike makroskopikisht sht e tipit mikronodular, duke paraqitur siprfaqen e mlis t ashprsuar n mnyr uniforme dhe duke krijuar pamjen si gozhdat me kok.

Morfologjia e smundjes alkolike

Patogjeneza Patogjeneza e dmtimeve hepatike nga alkoli sht e ndrlikuar dhe n disa pika e paqart.Steatoza krijohet nga:rregullimet enzimatike t metabolizmit yndyror.rregullimet e sekretimit t hipoproteinave.Rritja e zbrthimit t yndyrnave periferike.Oksidimi i alkolit krijon radikale t lir t cilt veprojn n strukturat membranoze dhe proteinat. Dmtimet alkolike jan m t theksuara n zonn pericentrale t lobuleve sepse atje jan m t shtuara radikalet e lira dhe acetaldehydi.Cirroza posthepatike zhvillohet si rezultat i evolucionit progresiv t hepatiteve virale acute, kronike dhe toksike. Cirroza postnekrotike sht pasoj e lezioneve nekrotike massive ose submasive, si ndodh n hepatitin fulminant ose n dmtimet toksike t mlis. Nga ana makroskopike ajo karakterizoahet me noduse t mdha dhe ndrmjet tyre ka fundosje fibrotike, t gjera dhe t thella.

Cirroza n smundjen Willson Cirroza n smundjen Willson Smundja Willson sht nj patologji e metabolizmit t bakrit q shprehet me grumbullimin e ktij elementi n organe t ndryshme dhe sidomos n mli, tru dhe sy. Duke shmangur mekanizmat biokimike t rregullimit te metabolizmit t bakrit, po prmendim shkurtimisht mnyrn se si ai dmton indet.

Nxit krijimin e radikaleve t lira , t cilat jan lnd dmtuese.Lidhet me grupet sulfhidrike t proteinave qelizore.Zhvendos metalet e tjera n metalenzimat hepatike.

Cirroza n smundjen Willson

Morfologjia Cirroza biliare Morfologjia karakterizohet nga ndryshime hepatike shum t variueshme t cilat mund t jen: ndryshime steatotike, ndryshime nekrotike, ndryshime inflamatore akute dhe kronike. Cirroza biliare quhen t gjitha ato forma t cirrozave hepatike q zhvillohen si pasoj e pengesave t eleminimit t bils me an t rrugve biliare dhe krijimin e kolestazs, prandaj atom und t quhen cirroza kolestatike. N varsi t faktit se pengesa e eleminimit biliar sht n nivelin e kanaleve biliare extrahepatike apo intrahepatike.

Cirroza biliare

Cirroza hepatikeCirroza hepatike tek fmijt - cirroza hepatike n nj numr t vogl t rasteve zhvillohet dhe n moshat fminore. Shkaku i cirrozave tek fmijt zakonisht sht nj defekt gjenetik, metabolic ose enzimatik.

Cirroza hepatike

Cirroza

Ndrlikimet e cirrozs

Jan dy, hipertensioni portal dhe insuficenca hepatike. Hipertensioni portal sht nj ndrlikim i rndsishm q karakterizohet nga ngritja e qendrueshme e trysnis hidrostatike n venn portale dhe n degt e saj (normalisht presioni atje sht 5-10 mm/Hg). Ai krijohet nga pengesat e qarkullimit hepatic n tre nivele kryesore, n nivel subhepatik, intrahepatik dhe suprahepatik. Ndrlikimet e cirrozsHipertensioni portal e ka bazn keyesisht n brendi t mlis, si pasoj e e bllokimit t qarkullimit t gjakut n degzimet venoze. Hipertensioni portal mund t bhet shkak pr nj sr ndryshimesh t tjera si psh. splenomegali kolaterale vaskulare ekstrahepatike dhe ascit. Shpretka paraqitet jo vetm e zmadhuar por edhe e fort me ngjyr cirrotike.

Hipertensioni portal

Insuficienca hepatikeInsuficienca hepatike nnkupton uljen e theksuar t funksionit t heparit q manifestohet me ikter dhe diatez hemorragjike dhe me shum shenja t tjera, por kuadri m i plot i saj shfaqet me komn hepatike.Si pasoj e hipertensionit portal dhe insuficiencs hepatike ndodhin kto ndrlikime:

Insuficienca hepatikeHemorragjia gastrointestinal. Kjo shkaktohet nga arja e varieve t ezofagut dhe nga ulera gastrointestinal q jan t shpeshta n t smurt me cirroz dhe nga rregullimet e qarkullimit t gjakut.Infeksionet bakteriale. Cirroza mund t ndrlikohet me shum infeksione si: pneumoni septicemia, peritonite, infeksione urinare, endokardite etj. ato ndodhin si rezulatat i uljes s rezistencs qoft nga vet cirroza, po ashtu nga mjekimi me kortizonik dhe faktor t tjer.Insuficienca hepatikeSindromi hepatorenal. Kjo zhvillohet n fazn ascitike t smundjes dhe karakterizohet nga nj insuficienc renale progresive. Mendohet se n patogjenezn e ksaj smundje luajn rol rregullimet e qarkullimit t gjakut.Malinjizimi i cirrozave. Karcinoma hepatike celulare n nj mli cirrotike takohet mjaft m shpesh se n mlin normale. Favorizimi i zhvillimit t karcinoms n heparin cirrotik shpjegohet me proliferimin e theksuar q vihhet re n noduset regjeneratore t mlis.

Insuficienca hepatike

Insuficienca hepatike

Tumoret e mlisTumoret beninje Adenomat hepatoqelizore paraqiten si noduse t kufizuara, unike ose multiple. Kur jan n siprfaqe ato rrezikojn pr rupture dhe mbi kt baz pr hemorragji, ndrsa kur jan n brendsi t mlis ngatrrohen me karcinomat hepatike.

Tumoret e mlis

Tumoret beninje

Tumoret e mlis

Tumoret malinje Zakonisht tumorret m t shpesht t mlis jan metastaza, t cilat m shpesh e marrin origjinn nga karcinomat e zorrs s trash, mushkrive dhe gjirit. Prania e masave unike n mli flet pr karcinom primare, prania e masave multiple flet pr metastaza.Mikroskopikisht, n karcinomn hepatocelulare shikohen qelizat neoplazike t vendosura n fole ose kordone, q n format e diferencuara mund t prmbajn bulsa bile brenda n qeliz ndrmjet qelizs.

Tumoret e mlis

N disa raste vihen re disa inkluzione eozinofilike t ngjashme me inkluzionet Mallory.Shpeshtsia e karcinomave primare t mlis n vende t ndryshme t bots varet shum nga shpeshtsia e infeksionit nga hepatitis viral i tipit B dhe e cirrozave hepatike. Mbizotron prekja e seksit mashkull.

Tumoret e mlis

KolelitiazaKjo karakterizohet nga prania e gurve n fshikzn e tmthit ose n rrugt biliare. Litiza e fshikzs biliare takohet n 10% t popullsis n vendet perndimore. Nga pikpamja e prbrjes shumica e gurve biliar (rreth 80%) prbhen nga kolesteroli dhe pjesa tjetr (rreth 20%) nga bilirubina dhe calcium q quhen gur pigmentar. Makroskopikisht gurt kolesterinik paraqiten t lmuar, t verdh e t zbeht.Faktort etiopatogjen q favorizojn formimin e gurve biliar jan: mosha, gjinia, faktor hereditar, faktor mjedisor.

Kolelitiaza

Kolelitiaza

Kolecistitet

Kolecistitetsht inflamacion i kolecists dhe e kemi akut dhe kronik. Kolecistitet kalkuloze prbjn 95% t rasteve.

Bllokimi i kanaleve biliare ekstrahepatikeN kt grup bjn pjes disa patologji t ndryshme;keqformime t lindura, gur, infeksione, tumore parazit, q t prbashkt kan pengesn ose bllokimin e rrjedhjes s bils npr rrugt biliare dhe derdhjen e saj n duoden.

Bllokimi i kanaleve biliare ekstrahepatike

Kto smundje krijojn pasoja si:Ikter mekanikInflamacione t rrugve biliare q gradualisht mund t marrin shtrirje ashendente dhe t arrijn n kanalet e vogla intrahepatike ose edhe n kolecistAbscese hepatike t karakterit kolangiolitikPasoja kronike n mli si sht cirroza biliare sekondareBllokimi i kanaleve biliare mund t ndrlikohet me pankreatit

Literatura

Shyqyri Subashi, Eduart Haxhihyseni Anatomia Patologjike Nr.2 (f. 299- 370)