60
 MATERI PELATIHAN BERBASIS KOMPETENSI SEKTOR LOGAM MESIN SUB SEKTOR TEKNOLOGI MEKANIK MENERAPKAN KESELAMATAN DAN KESEHATAN KERJA (K3) DI TEMPAT KERJA LOG.OO01.002.01 BUKU INFORMASI DEPARTEMEN TENAGA KERJA DAN TRANSMIGRASI R.I. DIREKTORAT JENDERAL PEMBINAAN PELATIHAN DAN PRODUKTIVITAS Jl. Jend. Gatot Subroto Kav.51 Lt.7.B Jaarta Selatan

LOG.OO01.002.01

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 1/60

 

MATERI PELATIHAN BERBASIS KOMPETENSI

SEKTOR LOGAM MESIN

SUB SEKTOR TEKNOLOGI MEKANIK

MENERAPKAN KESELAMATAN DANKESEHATAN KERJA (K3)

DI TEMPAT KERJALOG.OO01.002.01

BUKU INFORMASI 

DEPARTEMEN TENAGA KERJA DAN TRANSMIGRASI R.I.DIREKTORAT JENDERAL PEMBINAAN PELATIHAN DAN PRODUKTIVITAS

Jl. Jend. Gatot Subroto Kav.51 Lt.7.B Jaarta Selatan

Page 2: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 2/60

 Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!

Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!Kode Modul

L'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan Ke#e"atan Ker+a ,K- d!Te$%at Ker+a

Buu In/or$a#! 0er#!* (2(32)((34ala$an* 1 dar! --

DAFTAR ISI

Da/tar I#! ...............................................................................................................

BAB I PENGANTAR .............................................................................................

1.1.  Kon#e% Da#ar Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#! ................................1.).  Pen+ela#an Modul ..........................................................................

1.).1 .... De#a!n Modul ..................................................................1.).)  I#! Modul ........................................................................1.).-  Pela#anaan Modul ..........................................................

1.-.  Pen&auan Ko$%eten#! Ter!n! ,R.............................................

1.6. 

Pen&ert!an2%en&ert!an I#t!la" .........................................................

BAB II STANDAR K'MPETENSI .............................................................................

).1.  Peta Paet Pelat!"an ....................................................................).).  Pen&ert!an n!t Standar ...............................................................).-.  n!t Ko$%eten#! 8an& D!%ela+ar! ...................................................

).-.1.  Judul n!t .......................................................................).-.).  Kode n!t ........................................................................).-.-.  De#r!%#! n!t ..................................................................).-.6.  Ele$en Ko$%eten#! .........................................................

).-.5. 

Kr!ter!a n+u Ker+a .........................................................).-.3.  Bata#an 0ar!abel .............................................................).-.7.  Panduan Pen!la!an ...........................................................).-..  Ke$a$%uan A9al ............................................................).-.:.  Ko$%eten#! Kun;! ............................................................

BAB III STRATEGI DAN MET'DE PELATI4AN ........................................................

-.1.  Strate&! Pelat!"an .........................................................................-.).  Metode Pelat!"an .........................................................................

BAB I0 MATERI NIT K'MPETENSI ......................................................................

BAB 0 SMBER2SMBER <ANG DIPERLKAN NTK PENAPAIAN K'MPETENSI ..

5.1.  Su$ber Da8a Manu#!a ..................................................................5.).  Su$ber2#u$ber Per%u#taaan ......................................................5.-.  Da/tar Peralatan=Me#!n dan Ba"an ................................................

Page 3: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 3/60

 Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!

Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!Kode Modul

L'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan Ke#e"atan Ker+a ,K- d!Te$%at Ker+a

Buu In/or$a#! 0er#!* (2(32)((34ala$an* ) dar! --

BAB IPENGANTAR

1.1.  Kons! D"s"# P$"%&'"n B#"s&s Ko!%ns&

•   A!"*"' !$"%&'"n #+"s"#*"n *o!%ns&,Pelat!"an berda#aran o$%eten#! adala" %elat!"an 8an& $e$%er"at!an%en&eta"uan> etera$%!lan dan #!a% 8an& d!%erluan d! te$%at er+a a&ar da%at$elauan %eer+aan den&an o$%eten. Standar Ko$%eten#! d!+ela#an ole" Kr!ter!an+u Ker+a.

•   A!"*"' "#%&n-" n"+& *o!%n +&%!"% *#",J!a anda o$%eten dala$ %eer+aan tertentu> anda $e$!l!! #eluru" etera$%!lan>%en&eta"uan dan #!a% 8an& %erlu untu d!ta$%!lan #e;ara e/et!/ d!te$%at er+a>#e#ua! den&an #tandar 8an& tela" d!#etu+u!.

1.2.  Pn$"s"n Mo+/$

1.2.1. Ds"&n Mo+/$

Modul !n! d!de#a!n untu da%at d!&unaan %ada Pelat!"an Kla#!al dan Pelat!"anInd!v!dual=$and!r! *

•  Pelat!"an la#!al adala" %elat!"an 8an& d!#a$%a!aan ole" #eoran& %elat!".•  Pelat!"an !nd!v!dual=$and!r! adala" %elat!"an 8an& d!la#anaan ole" %e#erta den&an

$ena$ba"an un#ur2un#ur=#u$ber2#u$ber 8an& d!%erluan den&an bantuan dar!

%elat!".

1.2.2. Is& Mo+/$

". B/*/ Ino#"s&Buu !n/or$a#! !n! adala" #u$ber %elat!"an untu %elat!" $au%un %e#erta%elat!"an.

. B/*/ K#"Buu er+a !n! "aru# d!&unaan ole" %e#erta %elat!"an untu $en;atat #et!a%%ertan8aan dan e&!atan %rat! ba! dala$ Pelat!"an Kla#!al $au%un Pelat!"an

Ind!v!dual = $and!r!.Buu !n! d!ber!an e%ada %e#erta %elat!"an dan ber!#! *Ke&!atan2e&!atan 8an& aan $e$bantu %e#erta %elat!"an untu $e$%ela+ar!dan $e$a"a$! !n/or$a#!.

•  Ke&!atan %e$er!#aan 8an& d!&unaan untu $e$on!tor %en;a%a!anetera$%!lan %e#erta %elat!"an.

•  Ke&!atan %en!la!an untu $en!la! e$a$%uan %e#erta %elat!"an dala$$ela#anaan %rat! er+a.

Page 4: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 4/60

 Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!

Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!Kode Modul

L'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan Ke#e"atan Ker+a ,K- d!Te$%at Ker+a

Buu In/or$a#! 0er#!* (2(32)((34ala$an* - dar! --

. B/*/ Pn&$"&"nBuu %en!la!an !n! d!&unaan ole" %elat!" untu $en!la! +a9aban dan tan&&a%an%e#erta %elat!"an %ada Buu Ker+a dan ber!#! *

•  Ke&!atan2e&!atan 8an& d!lauan ole" %e#erta %elat!"an #eba&a! %ern8ataanetera$%!lan.

• 

Metode2$etode 8an& d!#aranan dala$ %ro#e# %en!la!an etera$%!lan %e#erta%elat!"an.

•  Su$ber2#u$ber 8an& d!&unaan ole" %e#erta %elat!"an untu $en;a%a!etera$%!lan.

•  Se$ua +a9aban %ada #et!a% %ertan8aan 8an& d!!#!an %ada Buu Ker+a.•  Petun+u ba&! %elat!" untu $en!la! #et!a% e&!atan %rat!.•  atatan %en;a%a!an etera$%!lan %e#erta %elat!"an.

1.2.3. P$"*s"n""n Mo+/$

Pada %elat!"an la#!al> %elat!" aan *

• 

Men8ed!aan Buu In/or$a#! 8an& da%at d!&unaan %e#erta %elat!"an #eba&a!#u$ber %elat!"an.

•  Men8ed!aan #al!nan Buu Ker+a e%ada #et!a% %e#erta %elat!"an.

•  Men&&unaan Buu In/or$a#! #eba&a! #u$ber uta$a dala$ %en8elen&&araan%elat!"an.

•  Me$a#t!an #et!a% %e#erta %elat!"an $e$ber!an +a9aban = tan&&a%an dan$enul!#an "a#!l tu&a# %rat!n8a %ada Buu Ker+a.

Pada Pelat!"an !nd!v!dual = $and!r!> %e#erta %elat!"an aan *

•  Men&&unaan Buu In/or$a#! #eba&a! #u$ber uta$a %elat!"an.

•  Men8ele#a!an #et!a% e&!atan 8an& terda%at %ada buu Ker+a.

• 

Me$ber!an +a9aban %ada Buu Ker+a.•  Men&!#!an "a#!l tu&a# %rat! %ada Buu Ker+a.

•  Me$!l!! tan&&a%an2tan&&a%an dan "a#!l %en!la!an ole" %elat!".

1.3.  Pn"*/"n Ko!%ns& T#*&n& (R)

•   A%aa" Pen&auan Ko$%eten#! Ter!n! ,Re;o&n!t!on o/ urrent o$%eten;8.J!a anda tela" $e$!l!! %en&eta"uan dan etera$%!lan 8an& d!%erluan untuele$en un!t o$%eten#! tertentu> anda da%at $en&a+uan %en&auan o$%eten#!ter!n! ,R. Berart! anda t!da aan d!%er#8aratan untu bela+ar e$bal!.

•   Anda $un&!n #uda" $e$!l!! %en&eta"uan dan etera$%!lan> arena anda tela" *a.  Beer+a dala$ #uatu %eer+aan 8an& $e$erluan #uatu %en&eta"uan dan

etera$%!lan 8an& #a$a ataub.  Ber%art!#!%a#! dala$ %elat!"an 8an& $e$%ela+ar! o$%eten#! 8an& #a$a atau;.  Me$%un8a! %en&ala$an la!nn8a 8an& $en&a+aran %en&eta"uan dan

etera$%!lan 8an& #a$a.

Page 5: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 5/60

 Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!

Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!Kode Modul

L'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan Ke#e"atan Ker+a ,K- d!Te$%at Ker+a

Buu In/or$a#! 0er#!* (2(32)((34ala$an* 6 dar! --

1.4. 

Pn#%&"n5!n#%&"n Is%&$"'

P#os&Pro/e#! adala" #uatu b!dan& %eer+aan 8an& $enuntut #!a%> %en&eta"uan #erta

etera$%!lan=ea"l!an er+a tertentu 8an& d!%erole" dar! %ro#e# %end!d!an>%elat!"an #erta %en&ala$an er+a atau %en&ua#aan #eu$%ulan o$%eten#!tertentu 8an& d!tuntut ole" #uatu %eer+aan=+abatan.

S%"n+"#+&s"s&Standard!#a#! adala" %ro#e# $eru$u#an> $eneta%an #erta $enera%an #uatu#tandar tertentu.

Pn&$"&"n 6 U& Ko!%ns&Pen!la!an atau +! Ko$%eten#! adala" %ro#e# %en&u$%ulan but! $elalu!%eren;anaan> %ela#anaan dan %en!n+auan ulan& ,rev!e9 %en!la!an #erta

e%utu#an $en&ena! a%aa" o$%eten#! #uda" ter;a%a! den&an $e$band!n&anbut!2but! 8an& d!u$%ulan ter"ada% #tandar 8an& d!%er#8aratan.

P$"%&'"nPelat!"an adala" %ro#e# %e$bela+aran 8an& d!la#anaan untu $en;a%a! #uatuo$%eten#! tertentu d!$ana $ater!> $etode dan /a#!l!ta# %elat!"an #ertal!n&un&an bela+ar 8an& ada ter/ou# e%ada %en;a%a!an un+u er+a %adao$%eten#! 8an& d!%ela+ar!.

Ko!%ns&Ko$%eten#! adala" e$a$%uan #e#eoran& untu $enun+uan a#%e #!a%>

%en&eta"uan dan etera$%!lan #erta %enera%an dar! et!&a a#%e ter#ebutd!te$%at er+a untu $9n;a%a! un+u er+a 8an& d!teta%an.

S%"n+"# Ko!%ns&Standar o$%eten#! adala" #tandar 8an& d!ta$%!lan dala$ !#t!la"2!#t!la" "a#!l#erta $e$!l!! /or$at #tandar 8an& terd!r! dar! +udul un!t> de#r!%#! un!t> ele$eno$%eten#!> r!ter!a un+u er+a> ruan& l!n&u% #erta %edo$an but!.

S#%&&*"% Ko!%ns& Adala" %en&auan tertul!# ata# %en&ua#aan #uatu o$%eten#! tertentu e%ada#e#eoran& 8an& d!n8ataan o$%eten 8an& d!ber!an ole" Le$ba&a Sert!/!a#!

Pro/e#!.

S#%&&*"s& Ko!%ns& Adala" %ro#e# %enerb!tan #ert!/!at o$%eten#! $elalu! %ro#e# %en!la!an = u+!o$%eten#!.

Page 6: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 6/60

 Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!

Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!Kode Modul

L'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan Ke#e"atan Ker+a ,K- d!Te$%at Ker+a

Buu In/or$a#! 0er#!* (2(32)((34ala$an* 5 dar! --

BAB IISTANDAR KOMPETENSI

2.1.  P%" P"*% P$"%&'"n

ntu $e$%ela+ar! $odul !n! %erlu $e$ba;a dan $e$a"a$! $odul2$odul la!n8an& bera!tan d!ntaran8a*).1.1.  Modul Ke#ela$atan Ker+a Pol$an Bandun& ,ITB).1.).  Modul ) Ke#ela$atan Ker+a Pol$an Bandun& ,ITB

2.2.  Pn#%&"n Un&% S%"n+"#

 A!"*"' S%"n+"# Ko)!%ns&,Set!a% Standar Ko$%eten#! $enentuan *

a. 

Pen&eta"uan dan etera$%!lan 8an& d!%erluan untu $en;a%a! o$%eten#!.b.  Standar 8an& d!%erluan untu $ende$on#tra#!an o$%eten#!.;.  Kond!#! d!$ana o$%eten#! d!;a%a!.

 A!" -"n2 "*"n An+" !$"."#& +"#& Un&% Ko)!%ns& &n&, Anda aan $en&e$ban&an %en&eta"uan> etera$%!lan dan d!%er#8aratan untu ?Menera%an %ro#edur2%ro#edur $utu@.

B#"!" $")" Un&% Ko)!%ns& &n& +"!"% +&s$s"&*"n,Pada #!#te$ %elat!"an berda#aran o$%eten#!> /ou#n8a ada %ada %en;a%a!ano$%eten#!> buan %ada la$an8a 9atu. Pe#erta 8an& berbeda $un&!n $e$butu"an

9atu 8an& berbeda %ula untu $en+ad! o$%eten dala$ etera$%!lan tertentu.

B#"!" ("n-"*6*s)!"%"n -"n2 An+" )&$&*& /n%/* )n1"!"& *o)!%ns&,J!a Anda belu$ $en;a%a! o$%eten#! %ada u#a"a=e#e$%atan %erta$a> Pelat!" Andaaan $en&atur ren;ana %elat!"an den&an Anda. Ren;ana !n! aan $e$ber!an Andae#e$%atan e$bal! untu $en!n&atan level o$%eten#! Anda #e#ua! den&an level8an& d!%erluan.Ju$la" $a#!$u$ u#a"a=e#e$%atan 8an& d!#aranan adala" - ,t!&a al!.

2.3. 

Un&% Ko!%ns& -"n D&!$""#&

Dala$ #!#te$ %elat!"an> Standar Ko$%eten#! d!"ara%an $en+ad! %anduan ba&! %e#erta%elat!"an atau #!#9a untu da%at *

•  $en&!dent!/!a#!an a%a 8an& "aru# d!er+aan %e#erta %elat!"an.•  $en&!dent!/!a#!an a%a 8an& tela" d!er+aan %e#erta %elat!"an.

•  $e$er!#a e$a+uan %e#erta %elat!"an.•  $en8a!nan ba"9a #e$ua ele$en ,#ub2o$%eten#! dan ;r!ter!a un+u er+a tela"

d!$a#uan dala$ %elat!"an dan %en!la!an.

Page 7: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 7/60

 Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!

Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!Kode Modul

L'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan Ke#e"atan Ker+a ,K- d!Te$%at Ker+a

Buu In/or$a#! 0er#!* (2(32)((34ala$an* 3 dar! --

2.3.1. J/+/$ Un&%Menera%an Ke#ela$atan dan Ke#e"atan Ker+a ,K- d!te$%at er+a.

2.3.2. 

Ko+ Un&%L'G.(((1.(().(1

2.3.3. Ds*#&!s& Un&%n!t !n! $en&!dent!/!a#!an o$%eten#! 8an& d!butu"an untu Menera%anKe#ela$atan dan Ke#e"atan Ker+a ,K- d!te$%at er+a.

2.3.4. E$n Ko!%ns&

•  Ke#ela$atan $u$•   At!v!ta# e#ela$atan er+a

•  Pert!$ban&an te$%at er+a

2.3.7. 

K#&%#&" Un/* K#"

Standar Ko$%eten#! n!t L'G.(((1.(().(1

n!t L'G.(((1.(().(1 Menera%an Ke#ela$atan dan Ke#e"atan Ker+a ,K-d!te$%at er+a.

U#"&"n

E$nKo!%ns&

K#&%#&" Un/* K#"

(((1.(().(1

Ke#ela$atan $u$

(((1.(().(1 At!v!ta# Ke#ela$atanKer+a

(((1.(().(1Pert!$ban&an Te$%atKer+a

1.1.  Pen;e&a"an ter+ad!n8a e;elaaan #! te$%at er+a

1.). 

D!#!%l!n %r!bad! #et!a% %eer+a1.-.  Peneran&an d!te$%at er+a atau %rate

).1.  Men&anal!#!# untu $en&eta"u! %en8ebab ter+ad!n8ae;elaaan

).).  Tan&&un& +a9ab %eer+a = #!#9a ter"ada% K-).-.  Me$a"a$! K- dala$ $en&"ada%! ebaaran.

-.1.  Te$%at dan Jen!# $e#!n 8an& d!%aa!-.).  Perlen&a%an dan Per#!a%an d!r!-.-.  ara $en&&unaan $e#!n

n!t L'G.(((1.(().(1 Menera%an Ke#ela$atan dan Ke#e"atan Ker+a ,K- d!te$%ater+a.

Ele$en L'G.(((1.(().(1 Ke#ela$atan $u$.

Kr!ter!a L'G.(((1.(().(1.1Pen;e&a"an ter+ad!n8a e;elaaan d!te$%at er+a.

Page 8: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 8/60

 Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!

Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!Kode Modul

L'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan Ke#e"atan Ker+a ,K- d!Te$%at Ker+a

Buu In/or$a#! 0er#!* (2(32)((34ala$an* 7 dar! --

Ke#ela$atan u$u$ adala" e#ela$atan 8an& $en8an&ut #e$ua a#%e dala$#e$ua %eer+aan> ba! !tu d! darat> laut atau%un udara 8an& a!tann8a den&ane#ela$atan er+a #e#eoran& dar! ba"a8a %eer+aan #ela$a !a beer+a. Se;ara u$u$b!la oran& beer+a %ada %ada #uatu +en!# %eer+aan a%a%un> #e;ara d!#!%l!n d!a "aru#

$en&&unaan #uatu alat %en&a$an=%el!ndun& a&ar ter"!ndar dar! e;elaaan.Pen;e&a"an ter+ad!n8a e;elaaan d!te$%at er+a=%rate "aru# $e$%er"at!an

bebera%a /a;tor antara la!n *1  Pa#t!an #e$%urna alat2alat)  Pa#t!an #e$%urna %aa!an er+a-  Ke#adaran eadaan d!r! #end!r!6  4aru# d!#!%l!n dala$ $en&&unaan alat2alat5  4aru# "at!2"at! dan on#entra#! %ada %eer+aan3  Pa#t!an #uda" $e$a"a$! dan $en&ua#a! ;ara er+a #uatu $e#!n atau alat

Kr!ter!a L'G.(((1.(().(1.)

D!#!%l!n %r!bad! #et!a% er+a

Set!a% %eer+a ,#!#9a> dala$ #uatu !ndu#tr! $au%un !n#t!tu#! %end!d!an "aru#$e$%un8a! d!#!%l!n teruta$a %r!bad!n8a #end!r! #e%ert! *

1  D!#!%l!n ter"ada% 9atu er+a)  D!#!%l!n ter"ada% +an+! ba! %r!bad! atau%un dala$ %eer+aan-  D!#!%l!n dala$ $ene$%atan #uatu ebenaran dala$ te$%atn8a6  T!da $en8!$%an& dar! a%a 8an& d!tu&a#an5  4or$at %ada ata#an $au%un ba9a"an

K!ta "aru# !n&at *

a. 

Ke;elaaan #ee;!l a%a%un> "aru# d!t!nda> d!#el!d!! dan d!%ela+ar! a&ar t!daterulan& la&!

b.  Den&an d!#!%l!n %r!bad!> #e&ala #e#uatu u#a"a aan ter;a%a! den&an #u#e#

Kr!ter!a L'G.(((1.(().(1.-Peneran&an d! te$%at er+a atau %rate

Peneran&an 8an& ba! d!te$%at er+a atau %rate adala" %eneran&an 8an&$e$un&!nan #e#eoran& atau tena&a er+a da%at $el!"at %eer+aann8a den&an ;e%atdan tel!t!> #e"!n&&a den&an %eneran&an 8an& ba! %ada #uatu ben&el aan *

1.  Me$bantu $en;!%taan l!n&un&an er+a 8an& n!$at dan $en8enan&an

). 

Me$bantu $en!$bulan $ot!va#! dan &a!ra" er+a 8an& t!da $en+e$uan

S!/at2#!/at %eneran&an *a.  Pe$ba&!an "er$!nen#! dala$ #uatu areal %en&l!"atanb.  Pen;e&a"an #!nar #!lau;.   Ara" dar! #!nard.  arna #!nare.  Da$%a %ana# a!bat %eneran&an ter"ada% l!n&un&an

Page 9: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 9/60

 Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!

Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!Kode Modul

L'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan Ke#e"atan Ker+a ,K- d!Te$%at Ker+a

Buu In/or$a#! 0er#!* (2(32)((34ala$an* dar! --

 A!bat dar! %eneran&an 8an& buru *a.  Mata ;e%at lela" #elara# den&an beruran&n8a da8a dan e/!#!en#! er+ab.  Kelela"an $ental dan /!#!;.  Meru#a alat %en&l!"atand.  Mata tera#a %e&al dan #a!t d!#e!tar $ata

e. 

Men!n&atan ter+ad!n8a e;elaaan

Ele$en L'G.(((1.(().(1 At!v!ta# e#ela$atan er+a

Kr!ter!a L'G.(((1.(().(1.).1Men&anal!#!# untu $en&eta"u! %en8ebab ter+ad!n8a e;elaaan

D!#a$%!n& e#ela$atan er+a> #et!a% e;elaaan "aru# d!anal!#!# untu$en&eta"u! %en8ebab e;elaaan ter#ebut> a!bat> dan lan&a" 8an& "aru# d!a$b!luntu %en;e&a"an e;elaaan ter#ebut.

Kr!ter!a L'G.(((1.(().(1.).)Tan&&un& +a9ab %eer+a atau #!#9a ter"ada% K-

Peer+a atau #!#9a $e$%un8a! tan&&un& +a9ab #eba&a! ber!ut *1.  4aru# $entaat! %eraturan dan !ntru#! 8an& benar dar! ata#ann8a).  Bert!nda benar dan te%at %ada 9atu ter+ad!n8a e;elaaan-.  $ela%oran #e&era> b!la $ana ter+ad! e;elaaan6.  $en8el!d!! dan $eneran&an %en8ebab ter+ad!n8a e;elaaan atau eru#aan

%ada $e#!n5.  Beer+a den&an %enu" on#entra#! dan "at!2"at!

Kr!ter!a L'G.(((1.(().(1.).-Me$a"a$! e#ela$atan atau e#e"atan er+a ,K- dala$ $en&a"ada! ebaaran

1.  Pro#e# ter+ad!n8a a%!Pro#e# ter+ad!n8a a%! adala" &abun&an dar! bebera%a at 8an& %ada #aat 8an& #a$aberada %ada te$%at 8an& #a$a 8an& d!#ebaban adan8a 6 un#ur> 8a!tu *

1  '#!&en)  Pana#-  Ba"an baar6  Rea#! !$!a

).  Kla#!/!a#! a%!Kla#!/!a#! berda#aran +en!# ebaarann8a a%! d!elo$%oan $en+ad! *

a.   A%! Kela#

 A%! ela#  A  !n! d!&olon&an %ada ba"an2ba"an #e%ert! a8u> erta#> a!n dan#e+en!#n8a> dan +en!# %e$ada$ a%! ela# A !n! adala" a!r> %o"on2%o"on bera!r.

Page 10: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 10/60

 Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!

Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!Kode Modul

L'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan Ke#e"atan Ker+a ,K- d!Te$%at Ker+a

Buu In/or$a#! 0er#!* (2(32)((34ala$an* : dar! --

b.   A%! ela#

 A%! ela# B terd!r! dar! ba"an2ba"an ;a!r> $!#aln8a * A#%al> ben#!n> al;o"ol> dan

#e+en!#n8a. Dan +en!# %e$ada$ a%! ela# B  !n! d!%erluan * ')> !$!a un!n&>bu#a> #erbu. Ta%! +an&an %erna" $e$aa! a!r.

;.   A%! ela#

 A%! ela#  !n! terd!r! dar! ba"an baer &a# #e%ert!> &a# a#et!l!n> arb!t> LPG> +u&al!#tr! a!bat dar! ener&! l!#tr! dan #e+en!#n8a. Dan +en!# %e$ada$ a%! ela#  adala" den&an ;ara> #e&era $enutu% #u$ber ba"a8a> b!la t!da terendal! $!ntabantuan %!"a %e$ada$ ebaaran.

d.   A%! ela#

 A%! ela# D terd!r! dar! ba"an2ba"an +en!# lo&a$ #e%ert! * $a&ne#!u$> t!tan!u$>natr!u$> alu$un!u$> al#!u$> #od!u$> l!tan!u$. Dan !n! untu $e$ada$ann8a"an8a %etu&a# "u#u# 8an& #uda" terlat!" 8an& bole" $enan&an!n8a.

-.  Ma;a$2$a;a$ alat Pe$ada$ Kebaarana.   A!r berteanan ant! beu udara dan &a#b.   Alat %e$ada$ bu#a 8an& terbuat dar! dua bua" ;a$%uran !$! 8an& ada %ada

dua ruan&an 8an& ter%!#a" *

• 

Ruan& dala$ ber!#! a!r dan alu$un!u$ #ul/at atau a$$on!u$ #ul/at•  Ruan& luar terd!r! dar! #od!u$ arbonat dan #tab!l!#ator bu#a

;.   Alat %e$ada$ den&an ') berbentu ;a!ran dan &a# berteaand.   Alat %e$ada$ den&an !$!a er!n&> !n! d! dala$ tabun& ber!#!an N!tro&en

er!n& atau o) er!n& 

Ele$en L'G.(((1.(().(1.-Pert!$ban&an te$%at er+a

Kr!ter!a L'G.(((1.(().(1.-.1Te$%at dan +en!# $e#!n 8an& d%aa!

D!te$%at er+a atau ben&el #an&at %ent!n& dan "aru# $e$%un8a! %ert!$ban&ana%a 8an& "aru# d!lauan dan %enataan te$%at dan +en!# $e#!n 8an& d!%aa! untuen8a$anan dala$ $elauan #uatu e&!atan %eer+aan #an&atla" d!butu"ane#ela$atan dan e#e"atan er+a ,K- 8an& #e#ua! den&an %ro#edur dan #tandar#u%a8a t!da ter+ad! e;elaaan 8an& t!da d!!n&!nan ole" #e$ua %!"a.

Page 11: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 11/60

 Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!

Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!Kode Modul

L'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan Ke#e"atan Ker+a ,K- d!Te$%at Ker+a

Buu In/or$a#! 0er#!* (2(32)((34ala$an* 1( dar! --

 <an& d!$a#ud den&an te$%at dan +en!# $e#!n 8an& d%aa! 8a!tu *a.  4aru# $en&eta"u! +en!# $e#!n a%a 8an& d!&unaan %ada #aat beer+ab.  Me$%er"at!an l!n&un&an dan eadaan te$%at er+a;.  Me$er!#a ba&!an2ba&!an berba"a8a %ada $e#!n ter#ebutd.  Me#!n "aru# dala$ eadaan ber#!".

Kr!ter!a L'G.(((1.(().(1.-.)Perlen&a%an dan %er#!a%an d!r!

Seoran& %eer+a atau #!#9a #ebelu$ $elauan at!v!ta# %eer+aan atau %rated! ben&el "aru# $e$%er#!a%an dar! #e&ala ebutu"an dan alat %erlen&a%ane#ela$atan dan e#e"atan er+a ,K-. Su%a8a ter"!ndar dar! e$un&!nan ter+ad!n8ae;elaaan.

 <an& d!$a#ud dar! %erlen&a%an dan %er#!a%an d!r!> 8a!tu *a.  Men&&unaan %aa!an er+a 8an& ba! dan ra%!"> +an&an $en&&unaan da#!.b.  Ra$but "aru# teratur dan ra%!" dan #eba!n8a %ende

;. 

Jan&an $en&&unaan ;!n;!n> &elan& atau alun&.d.  Men&&unaan alat2alat dan %erlen&a%an e#ela$atan dan e#e"atan er+a

,K- #e%ert! * Ka;a$ata> #e%atu> "el$> dan ba+u 8an& d!#8aratan dan#tandar.

Kr!ter!a L'G.(((1.(().(1.-.-ara $en&&unaan $e#!n

Seoran& %eer+a atau #!#9a #ebelu$ $en&&unaan dan $en+alanan $e#!n>terleb!" da"ulu "aru# benar2benar $e$a"a$! ;ara $en&&unaan dan $en+alanan$e#!n. ara $en&&unaan dan $en+alanan $e#!n "aru# $e$%er"at!an bebera%a

/a;tor d!antaran8a *a.  Jan&an $en+alanan $e#!n a%ab!la belu$ $en&eta"u! den&an +ela# ;ara

$en&o%era#!ann8ab.  M!nta bantuan Su%erva!#er = In#trutur;.  Men&&unaan buu %edo$and.  4at!2"at! ter"ada% ba&!an 8an& berba"a8ae.  Me$er!#a baut2baut %en&en;an& %ada $e#!n

2.3.8. 

B"%"s"n V"#&"$

". B"%"s"n Kon%*sStandar o$%eten#! !n! d!&unaan untu $enera%an e#ela$atan dan e#e"ataner+a ,K- d! te$a%t er+a.

. S/# &no#"s&6+o*/n +"!"% %#"s/*9).1.  Kebutu"an2ebutu"an %eer+aan d!tentuan berda#aran #%e#!/!a#! dan

atau !n#tru#!.).).  Menentuan loa#! te$%at er+a berda#aran ebutu"an order

Page 12: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 12/60

 Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!

Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!Kode Modul

L'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan Ke#e"atan Ker+a ,K- d!Te$%at Ker+a

Buu In/or$a#! 0er#!* (2(32)((34ala$an* 11 dar! --

. P$"*s"n""n K3 '"#/s n/'&9-.1.  undan&2undan& K - ,Ke#ela$atan dan Ke#e"atan Ker+a-.)  etentuan d! b!dan& !ndu#tr!. 

+. S/#5s/# +"!"% %#"s/*9

6.1. 

Peralatan dan %erlen&a%an e#ela$atan dan e#e"atan er+a ,K-

. K&"%"n9Ke&!atan "aru# d!la#anaan d!ba9a" ond!#! er+a nor$al dan "aru# $el!%ut!5.1.  $e$el!"ara=#erv!# dan $e$%erba!! dan %en&&ant!an o$%onen=#8#te$

%eralatan dan %erlen&a%an e#ela$atan dan e#e"atan er+a ,K-

. P#s-"#"%"n *'/s/s9$e$a"a$! %en&&unaan=;ara er+a %eralatan dan %erlen&a%an e#ela$atan dane#e"atan er+a ,K-

. V"#&"$ %#"!"n $"&nn-" $&!/%& 9Pen&u+!an %eralatan dan %erlen&a%an e#ela$atan dan e#e"atan er+a ,K-

2.3.:. P"n+/"n Pn&$"&"n

1. 

Kon%*s91.1.  Pen&eta"uan dan etra$%!lan da#ar da%at d!n!la! $elalu! %eer+aan dan

t!da $elalu! %eer+aan.1.).  Pen!la!an etra$%!lan da%at d!lauan #etela" %er!ode %elat!"an 8an&

d!a9a#! dan %en&ala$an $elauan #end!r! %ada t!%e 8an& #a$a. J!a

ond!#! te$%at er+a t!da $e$un&!nan> %en!la!an da%at d!lauan $elalu!#!$ula#!.

1.-.  4a#!l 8an& tela" d!tentuan "aru# da%at ter;a%a! tan%a %en&a9a#anlan&#un&.

1.6.  Ke$a$%uan d!n!la! #e#ua! den&an onte# dar! ual!/!a#! 8an& tela"d!%erl!"atan.

2.   As!*5"s!* !n%&n9Ko$%eten#! %ent!n& d!a$at! #e;ara $en8eluru" a&ar $a$%u $enera%ano$%eten#! %ada eadaan 8an& beruba"2uba" dan $ere#%on #!tua#! 8an&berbeda %ada bebera%a a#%e2a#%e ber!ut*

).1.  Me$er!#a dan $e$a#t!an alat2alat e#ela$atan dan e#e"atan er+a ,K-da%at d!&unaan

).).  da%at $enera%an dan $en&&unaan alat2alat e#ela$atan dan e#e"ataner+a ,K- #eua! %ro#edur #e#ua! #tandar

3. 

Pn%"'/"n +"s"#9-.1.  ndan&2undan& K-

Page 13: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 13/60

 Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!

Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!Kode Modul

L'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan Ke#e"atan Ker+a ,K- d!Te$%at Ker+a

Buu In/or$a#! 0er#!* (2(32)((34ala$an* 1) dar! --

-.).  %ro#edur %e$el!"araan=#erv!# dan %erba!an> %en&&ant!an alat2alate#ela$atan dan e#e"atan er+a ,K-

-.-.  %r!n#!%2%r!n#!% er+a alat2alat e#ela$atan dan e#e"atan er+a ,K--.6.  %er#8aratan e#ela$atan d!r!-.5.  %er#8aratan ea$anan %erlen&a%an alat2alat e#ela$atan dan e#e"atan

er+a ,K-

4. 

Pn&$"&"n !#"*%*96.1.  Men&a#e#> $e$a"a$! dan $enera%an !n/or$a#! te"n!6.).  Men&&unaan %eralatan dan %erlen&a%an den&an benar dan a$an6.-.  Me$el!"ara=#erv!# atau $e$%erba!!> $en8etel dan $en&&ant! o$%onen

#8#te$ 8an& d!butu"an6.6.  Men&u+!> $e$er!#a dan $en&evalua#! o$%onen e#ela$atan dan

e#e"atan er+a ,K-

7. 

Un/* K#" +"#& *%#"!&$"n -"n +&!#$/*"n9

5.1. 

Mela#anaan tu&a# rut!n den&an %ro#edur 8an& d!teta%an d!$anae$a+uan etera$%!lan #e#eoran& d!a9a#! #e;ara berala ole" %en&a9a#

5.).  Mela#anaan tu&a# 8an& leb!" lua# dan #ul!t den&an %en!n&atane$and!r!an dan tan&&un& +a9ab !nd!v!du. 4a#!l %eer+aan d!%er!#a ole"%en&a9a#

5.-.  Mela#anaan tu&a# o$%le# non rut!n5.6.  Men+ad! $and!r! dan bertan&&un& +a9ab %ada %eer+aan la!n

2.3.;. K"!/"n A<"$Pe#erta %elat!"an "aru# tela" $e$!l!! e$a$%uan a9al Pen&eta"uan

/unda$ental %en&enalan e#ela$atan dan e#e"atan er+a ,K-

2.3.=. 

Ko!%ns& K/n&

T!n&at Ke$a$%uan 8an& "aru# d!tun+uan dala$ $en&ua#a! o$%eten#! !n!adala"*

T!n&at Karater!#t!

1 Melauan tu&a#2tu&a# rut!n berda#aran %ro#edur 8an& bau dantundu %ada %e$er!#aan e$a+uann8a ole" #u%erv!#or

) Melauan tu&a#2tu&a# 8an& leb!" lua# dan leb!" o$%le# den&an%en!n&atan e$a$%uan untu %eer+aan 8an& d!lauan #e;araotono$ #u%erv!#or $elauan %en&e;ean

- Melauan at!/!ta#2at!/!ta# o$%le# dan non rut!n> 8an& d!atur#end!r! dan bertan&&un& +a9ab ata# %eer+aan oran& la!n.

Page 14: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 14/60

 Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!

Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!Kode Modul

L'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan Ke#e"atan Ker+a ,K- d!Te$%at Ker+a

Buu In/or$a#! 0er#!* (2(32)((34ala$an* 1- dar! --

BAB IIISTRATEGI DAN METODE PELATIHAN

3.1. 

S%#"%& P$"%&'"n

Bela+ar dala$ #uatu #!#te$ Berda#aran Ko$%eten#! berbeda den&an 8an& #edan& ?d!a+aran@ d! ela# ole" Pelat!". Pada #!#te$ !n! Anda aan bertan&&un& +a9ab ter"ada%bela+ar Anda #end!r!> art!n8a ba"9a Anda %erlu $eren;anaan bela+ar Anda den&anPelat!" dan e$ud!an $ela#anaann8a den&an teun #e#ua! den&an ren;ana 8an& tela"d!buat.

P#s&"!"n6!#n"n""na.  Me$ba;a ba"an=$ater! 8an& tela" d!!dent!/!a#! dala$ #et!a% ta"a% bela+ar den&an

tu+uan $enda%atan t!n+auan u$u$ $en&ena! !#! %ro#e# bela+ar Anda.

b. 

Me$buat ;atatan ter"ada% a%a 8an& tela" d!ba;a.;.  Me$!!ran ba&a!$ana %en&eta"uan baru 8an& d!%erole" ber"ubun&an den&an

%en&eta"uan dan %en&ala$an 8an& tela" anda $!l!!.d.  Meren;anaan a%l!a#! %rat! %en&eta"uan dan etera$%!lan Anda.

P#/$""n +"#& !#oss !$""#"na.  Men;oba $en&er+aan #eluru" %ertan8aan dan tu&a# %rat! 8an& terda%at %ada

ta"a% bela+ar.b.  Merev!#! dan $en!n+au $ater! bela+ar a&ar da%at $en&&abun&an %en&eta"uan

 Anda.

Pn""%"n %#'"+"! %/"s !#"*%&*a.  Men&a$at! etera$%!lan %rat! 8an& d!de$on#tra#!an ole" Pelat!" atau oran& 8an&

tela" ber%en&ala$an la!nn8a.b.  Men&a+uan %ertan8aan e%ada Pelat!" tentan& on#e% #ul!t 8an& Anda te$uan.

I!$n%"s&a.  Menera%an %elat!"an er+a 8an& a$an.b.  Men&a$at! !nd!;ator e$a+uan %er#onal $elalu! e&!atan %rat!.;.  Me$%rat!an etera$%!lan baru 8an& tela" Anda %erole".

Pn&$"&"n

Mela#anaan tu&a# %en!la!an untu %en8ele#a!an bela+ar Anda.

3.2.  M%o+ P$"%&'"n

Terda%at t!&a %r!n#!% $etode bela+ar 8an& da%at d!&unaan. Dala$ bebera%a a#u#>o$b!na#! $etode bela+ar $un&!n da%at d!&unaan.

Page 15: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 15/60

 Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!

Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!Kode Modul

L'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan Ke#e"atan Ker+a ,K- d!Te$%at Ker+a

Buu In/or$a#! 0er#!* (2(32)((34ala$an* 16 dar! --

B$""# s"#" "n+&#&Bela+ar #e;ara $and!r! $e$bole"an Anda untu bela+ar #e;ara !nd!v!dual> #e#ua!den&an e;e%atan bela+arn8a $a#!n&2$a#!n&. Me#!%un %ro#e# bela+ar d!la#anaan#e;ara beba#> Anda d!#aranan untu $ene$u! Pelat!" #et!a% #aat untu$en&on/!r$a#!an e$a+uan dan $en&ata#! e#ul!tan bela+ar.

B$""# B#*$o!o*Bela+ar berelo$%o $e$un&!nan %e#erta untu dat!n& ber#a$a #e;ara teratur danber%art!#!%a#! dala$ #e#! bela+ar berelo$%o. alau%un %ro#e# bela+ar $e$!l!! %r!n#!%#e#ua! den&an e;e%atan bela+ar $a#!n&2$a#!n&> #e#! elo$%o $e$ber!an !ntera#!antar %e#erta> Pelat!" dan %aar=a"l! dar! te$%at er+a.

B$""# %#s%#/*%/#Bela+ar ter#trutur $el!%ut! #e#! %erte$uan ela# #e;ara /or$al 8an& d!la#anaan ole"Pelat!" atau a"l! la!nn8a. Se#! bela+ar !n! u$u$n8a $en;au% to%!; tertentu.

Page 16: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 16/60

 Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!

Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!Kode Modul

L'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan Ke#e"atan Ker+a ,K- d!Te$%at Ker+a

Buu In/or$a#! 0er#!* (2(32)((34ala$an* 15 dar! --

BAB IVMATERI UNIT KOMPETENSI LOG. 0001.002.01

Mn#"!*"n Ks$""%"n +"n Ks'"%"n K#" (K3) D& T!"% K#"

Ke#ela$atan dan Ke#e"atan Ker+a ,K- adala" #uatu t!ndaan untu %en;e&a"an#u%a8a t!da ter+ad! e;elaaan %ada 9atu $elauan atau t!da #uatu e&!atan%eer+aan 8an& $un&!n da%at ter+ad! e%ada #! %eer+a $au%un e%ada oran& la!n>$e#!n> alat dan l!n&un&an a%an #a+a dan d!$ana #a+a.

Ke#ela$atan dan Ke#e"atan Ker+a ,K- berada d! Indone#!a #e+a +a$an%en+a+a"an belanda %ada ta"un 1:1( dan 0RS ,0e!l!&"e!d# Re;"t Staat#blad No. 6(3dan #elan+utn8a #etela" Ne&ara Re%ubl! Indone#!a $erdea $aa untu $e9u+udane#e+a"teraan dan elan;aran ba! !tu untu %ara %eer+a ,ar8a9an dan %en&u#a"a$aa d! buat undan& C undan& Ke#ela$atan dan Ke#e"atan Ker+a ,K- 8an& d!undan&an %ada tan&&al 1) Januar! 1:7( den&an le$baran Ne&ara Re%ubl! Indone#!a

Ta"un 1:7( No$or 1 %en+ela#an ata#an undan& C undan& !n! d!terb!tan dala$ta$ba"an le$baran Ne&ara Re%ubl! Indone#!a No$or ):1.

ndan& C undan& Ke#ela$atan dan Ke#e"atan Ker+a ,K- ta"un 1:7( !n! terd!r!dar! 11 BAB den&an 1 Pa#al. Sela!n 1:7(> %ela#anaan %edo$an e#ela$atan dane#e"atan er+a ,K- !n! d!atur dala$ %eraturan2%eraturan %e$er!nta" la!nn8a 8an&tu+uann8a adala" $e$ber!an bata#an dan %erl!ndun&an %ada %en&ua#a> %ara %eer+adan $a#8araat l!n&un&ann8a #e"!n&&a ter;!%ta #uatu #tab!l!ta# eono$! danea$anan "!du% #e;ara na#!onal #e%ert! *

1.  Ke%utu#an Menter! Tena&a Ker+a No. 1- T". 1:6 tentan& %ola o$%an!Na#!onal Ke#ela$atan dan Ke#e"atan Ker+a ,K-

). 

Peraturan Menter! Perburu"an No. 7 Ta"un 1:36-.  Peraturan Menter! Tena&a Ker+a dan Tran#$!&ra#! Re%ubl! Indone#!a

2  No. Per2(1=Men=1:1. tentan& e9a+!ban $ela%oran %en8a!t a!bater+a

2  No. Per2()=Men=1:). tentan& %ela8anan e#e"atan er+a6.  Surat2#urat edaran No. SE.(1=Men=1:7. tentan& Il!$ er+a dan eb!#!n&an

d! te$%at er+a.

ndan&2undan& 8an& d!undan&an ta"un 1:7( terd!r! 11 BAB> 1 %a#al.BAB I. Tentan& I#t!la"2!#t!la"BAB II. Tentan& Ruan& L!n&u%

BAB III. Tentan& S8arat2#8arat Ke#ela$atan Ker+aBAB I0. Tentan& Pen&a9a#anBAB 0. Tentan& Pe$b!naanBAB 0I. Tentan& Pan!t!a Pe$b!naan K-BAB 0II. Tentan& Ke;elaaanBAB 0III. Tentan& Ke9a+!ban dan 4a Tena&a Ker+aBAB I. Tentan& Ke9a+!ban B!la Me$a#u! Te$%at Ker+aBAB . Tentan& Ke9a+!ban Pen&a9a#BAB I. Tentan& Ketentuan2etentuan Penutu%

Page 17: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 17/60

 Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!

Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!Kode Modul

L'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan Ke#e"atan Ker+a ,K- d!Te$%at Ker+a

Buu In/or$a#! 0er#!* (2(32)((34ala$an* 13 dar! --

Ke#ela$atan dan Ke#e"atan Ker+a ,K -

NIT. L'G. (((1. ((). (1

KESELAMATAN UMUMKe#ela$atan u$u$ adala" e#ela$atan 8an& $en8an&ut #e$ua a#%e dala$

#e$ua %eer+aan> ba! !tu d! darat> laut> atau%un udara> 8an& a!tann8a den&ane#ela$atan #et!a% oran& dar! ba"a8a %eer+aan #ela$a !a beer+a. Se;ara u$u$ b!la$en&er+aan #uatu %eer+aan a%a%u +en!#n8a> d!a "aru# d!#!%l!n den&an $en&&unaanalat %an&a$an=%el!ndun& a&ar ter"!ndar dar! e;elaaan.

Ban8a %eer+aan $enda%at e;elaaan dala$ %rate $au%un dala$ lat!"and!#ebaban ole" bebera%a /ator antara la!n*

a.  Ket!da #e$%urnaan alat2alatb.  Ket!da #e$%urnaan %aa!an er+a

;. 

T!da #adar aan eadan d!r! #end!r!d.  T!da #adar aan eadaan d!r! #end!r!e.  T!da d!#!%l!n dala$ $e$%erlauan alat2alat/.  Kuran& "at!2"at!> dan t!da !n#entra#! %ada %eer+aan&.  T!da %a"a$ dan t!da $en&ua#a! ;ara er+a #uatu $e#!n=alat".  Kuran& %ert!$ban&an dala$ $elauan #uatu %eer+aan.

Ke#ela$atan er+a adala" #ela$atn8a ana d!d!=%eer+a> +!a %rate %adaben&el atau ar8a9an #uatu %eru#a"aan> +u&a #ela$atn8a alat2alat dan $e#!n2$e#!n#erta l!n&un&an d! #e!tar te$%at er+a.

 Alat2alat e#ela$atan er+a %ada ba&!an $e#!n antara la!n*1.  Paa!an er+a atau ba+u %el!ndun&).  Sa/et8 #"oe#-.  To%! atau "el$6.  Sarun& tan&an ,Glove#5.  Ka;a$ata3.  Ma#er

DISIPLIN PRIBADI

Set!a% %eer+a dala$ #uatu !ndu#tr! "aru# $e$%un8a! d!#!%l!n %r!bad! #e%ert!*  D!#!%l!n ter"ada% 9atu er+a  D!#!%l!n ter"ada% +an+!> ba! %r!bad! $au%un dala$ %eer+aan  D!#!%l!n dala$ $ene$%atan #e#uatu ebenaran %ada te$%atn8a

  T!da $en8!$%an& dar! a%a 8an& d!tu&a#an  4or$at ba! %ada ata#an $au%un ba9a"an.

Page 18: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 18/60

 Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!

Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!Kode Modul

L'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan Ke#e"atan Ker+a ,K- d!Te$%at Ker+a

Buu In/or$a#! 0er#!* (2(32)((34ala$an* 17 dar! --

K!ta "aru# !n&at*a.  Ke;elaaan #ee;!l a%a%un> "aru# d!t!nda> d!#el!d!!> dan d!%ela+ar! a&ar t!da

terulan& la&!.b.  Den&an d!#!%l!n %r!bad!> #e&ala #e#uatu aan d!;a%a! den&an #u#e#.

PEN>USUNAN >ANG BAIK DI BENGKEL

Ben&el dala$ #uatu !ndu#tr! #an&at do$!nan dala$ $elauan berba&a! e&!atanten! atau $ean!. Mene$%atan $e#!n2$e#!n> ban&u er+a> %en8!$%anan alat2alat>ra> dan 8an& la!nn8a> ba"an untu $en&a9a#! dan $elauan ten!= ad$!n!#tra#!da%at d!la#anaan d! ben&el ter#ebut.

 A&ar %ara #!#9a atau %eer+a da%at beer+a den&an n8a$an $aa "endala"$e$%er"at!an /ator2/ator #eba&a! ber!ut*

1.  Keb!#!n&an).  Fator rad!a#!

-. 

ua;a Ker+a6.  Peneran&an5.  S!rula#! udara

Us"'" n'&n+"#& *$"*""n +& %!"% *#" (Ms&n)Pe$el!"araan ea$anan> $eru%aan u#a"a untu $en&"!ndar! e;elaaan.

Ma#ala" 8an& "aru# d!%er"at!an dala$ %e$el!"aran ea$anan er+a %ada ba&!an $e#!nadala"*

a.  %e$el!"araan l!n&un&an er+ab.  %e$el!"araan $e#!n dan %eralatan #erta ba"an 8an& du&unaan;.  %e$el!"araan eadaan=ond!#! ar8a9an

d. 

%e$el!"araan tata ;ara er+a.

S!a% 8an& "aru# d!%er"at!an ole" %eer+a= #!#9a dala$ $ela#anaan tu&a#n8aantara la!n*

1.  Set!a% %eer+a=#!#9a bertu&a# #e#ua! den&an %edo$an %enuntun 8an&d!ber!an

).  #et!a% e;elaaan atau e&!atan 8an& $eru&!an "aru# #e&era d!la%orane%ada ata#an=!n#trutur.

-.  #et!a% %eraturan dan etentuan 8an& ada "aru# d!%atu"!.6.  #e$ua %eralatan dan %erlen&a%an K2- "aru# d!%aa! b!la d!%erluan.5.  #et!a% %eer+a "aru# #al!n& $en&!n&atan aan %erbuatan=ond!#! 8an&

$e$ba"a8aan.

 AKTIVITAS KESELAMATAN KERJA DALAM BENGKEL6PERUSAHAAN

1.  Pen&enalan %eer+a=#!#9a baru A&ar %ene$%atan %e&a9a!=#!#9a te%at #e#ua! den&an +en!# %eer+aan=b!dan&n8a>$aa #eba!n8a ;alon2;alon %e&a9a=#!#9a d!#ele#! $en&&unaan te#2te#%#!oten! dan %e$ere!#aan e#e"atan

).  'r&an!#a#! Ke#ela$atan Ker+a

Page 19: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 19/60

 Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!

Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!Kode Modul

L'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan Ke#e"atan Ker+a ,K- d!Te$%at Ker+a

Buu In/or$a#! 0er#!* (2(32)((34ala$an* 1 dar! --

Ba&! %eru#a"aan=ben&el 8an& $en&uta$aan e#ela$atan er+a "aru#$e$%n8a! or&an!#a#! 8an& ba! dan $en;er$!nan eterl!batan #e$ua /!"a.

-.  Anal!#!# e#ela$atan Ker+aa.  'r&an!#a#!

T!ndaan %eru#a"aan=ben&nel dala$ %e$b!naan dan %en&endal!ane#ela$atan er+a $eru%aan tanda #e+au" $ana+e$enn8a $en&enal t!t!2t!t! ele$a"an dala$ #8#te$ %eru#a"aan !tu.b.  #8#te$ $en&enal! $a#ala" dan ba"a8adala$ $en&enal! $a#ala" dan ba"a8a 8an& d!"ada%! %eer+a= #!#9a $elalu!

-  anal!#a e#ela$atan er+a

-  ;onto"2;onto" e#ela$atan er+a-  ten! ?r!t!;al In;!dent@ 8an& $un&!n atau tela" ter+ad!

;.  anal!#!# e;elaaan er+ad!#a$%!n& e#ela$atan er+a> #et!a% e;elaaan "aru# d!anal!#!# untu$en&eta"u! %en8ebab e;elaan ter#ebut.

T"n/n "<" *"#-"<"n6s&s<"

Para %eer+a=#!#9a "aru# $e$%un8a! tan&&un& +a9ab #eba&a! ber!ut*1.  4aru# $entaat! %eraturan dan !n#tru#! 8an& benar dar! ata#an=!n#trutur.).  Bert!nda benar dan te%at %ada 9atu ter+ad! e;elaaan-.  Mela%oran #e&era> b!la$a ter+ad! e;elaaan6.  Men8el!d!! dan $eneran&an %en8ebab ter+ad!n8a e;elaaan atau eru#aan

%ada $e#!n.5.  Beer+a den&an %enu" on#entra#! dan "at!2"at!

KESELAMATAN KERJA BAGIAN MESIN DALAM MENGHADAPI KEBAKARAN

1.  Pro#e# Ter+ad!n8a A%! A%! adala" &abun&an dar! bebera%a at 8an& berada %ada te$%at dan #aat 8an&#a$a.Pro#e# ter+ad!n8a a%! d!#ebaban adan8a 6 ,e$%at un#ure> 8a!tu*

-  '#!&en-  Pana#

-  Ba"an Baar-  Rea#! K!$!a

). 

Kla#!/!a#! A%!Berda#aran +en!# baarann8a a%! d!elo$%oan $en+ad!* A.  API KELAS A

 A%! ela# A !n! d!&olon&an %ada ba"an2ba"an #e%ert! a8u> erta#> a!ndan #e+en!#n8a. Jen!# %e$ada$an a%! ela# A !n! adala" den&an$en&&unaan a!r> %e%o"onan bera!r.

B.  API KELAS B A%! ba"an baar B terd!r! dar! ba"an baar ;a!r> $!#aln8a* A#%al> Ben#!n> Alo"ol> T"!ner dan #e+en!#n8a. ntu $e$ada$an a%! ela# B !n!

Page 20: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 20/60

 Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!

Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!Kode Modul

L'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan Ke#e"atan Ker+a ,K- d!Te$%at Ker+a

Buu In/or$a#! 0er#!* (2(32)((34ala$an* 1: dar! --

d!%erluan o)> !$!a er!n&> bu#a> #erbu> "alon> ta%! +an&an %erna"$e$aa! a!r.

.  API KELAS Terd!r! dar! ba"an baar &a# #e%ert! &a# a#et!len> arb!t> LPG> +u&al!#tr!a!bat dar! ener&! l!#tr! dan la!n2la!n 8an& #e+en!#. Jen!# %e$ada$ untu

a%! ela# adala" den&an ;ara #e&era $enutu% #u$ber ba"a8a> b!la t!daterendal! $!nta bantuan %!"a D!na# Pe$ada$ Kebaaran> utnu%e$ada$ alat2alat l!#tr! den&an arbontetra;"lor> lro bro$etan> o).

D.  API KELAS DTerd!r! dar! ba"an baar +en!# lo&a$ #e%ert! $a&ne#!u$> Natr!u$> Kal!u$>

 Alu$un!u$> Sod!u$> L!tan!u$> T!tan!u$. ntu $e$ada$ann8a "an8a%etu&a# "u#u# 8an& terlat!" 8an& bole" $enan&an!n8a.

-.  Ma;a$ alat %e$ada$ ebaaran

a.   A!r berteanan

Pada alat !n! ber!#! a!r berteanan ant! beu udara dan &a#b.   Alat %e$ada$ bu#a

 Alat !n! beer+a den&an dua bua" ;a$%uran !$!a 8an& ada %ada duaruan& 8an& ter%!#a".-  Ruan& dala$ ber!#! a!r dan alu$un!u$ Sul/at ,AlS'4> atau

 A$on!u$ Sul/at-  Ruan& luar terd!r! dar! Sod!u$ Karbonat dan #tab!l!#ator bu#a> atau

den&an Natr!u$ B!arbonat dan #tab!l!#ator bu#a.;.   Alat %e$ada$ den&an o)

Pe$ada$ !n! ber!#! ;a!ran '2 dan &a# berteanan

d.   Alat %e$ada$ den&an !$!a er!n&

Dala$ tabun& !n! d!!#! N!tro&en Ker!n& atau '2 er!n&.

1.1  P#%&"n"n T!"% K#"

1.1.1  T!"% +"n n&s s&n -"n +&!"*"& <an& d!$a#ud den&an te$%at dan +en!# $e#!n 8an& d!%aa! 8a!tu*

•  4aru# $en&eta"u! +en!# $e#!n a%a 8an& d!&unaan %ada #aat beer+a

•  Me$%er"at!an l!n&un&an dan eadaan te$%at er+a•  Me$er!#a ba&!an2ba&!an berba"a8a %ada $e#!n ter#ebut

•  Me#!n "aru# dala$ eadaan ber#!"

1.1.)  P#$n*"!"n +"n !#s&"!"n +&#& <an& d!$a#ud %erlen&a%an dan %er#!a%an d!r! 8a!tu*

•  Men&&unaan %aa!an er+a 8an& ber#!" dan ra%!. Jan&an $en&&unaanda#!

•  Ra$but "aru# teratur•  Jan&an $en&&unaan ;!n;!n> &elan& dan alun&•  Men&&unaan alat2alat e#ela$atan er+a beru%a a;a$ata> #e%atu dan

"el$.

Page 21: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 21/60

 Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!

Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!Kode Modul

L'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan Ke#e"atan Ker+a ,K- d!Te$%at Ker+a

Buu In/or$a#! 0er#!* (2(32)((34ala$an* )( dar! --

1.1.-  "#" n/n"*"n s&nara $en+alanan dan $en&&unaan $e#!n

•  Jan&an $en+alanan $e#!n a%ab!la belu$ $en&eta"u! den&an +ela# ;ara$en&o%era#!ann8a

• 

Me$!nta bantuan !n#trutur•  Men&&unaan buu %edo$an

•  4at!2"at! ter"ada% ba&!an 8an& berba"a8a

•  Me$er!#a baut2baut %en&en;an& %ada $e#!n.

Page 22: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 22/60

 Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!

Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!Kode Modul

L'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan Ke#e"atan Ker+a ,K- d!Te$%at Ker+a

Buu In/or$a#! 0er#!* (2(32)((34ala$an* )1 dar! --

Gunaan Perlen&a%an K-

Page 23: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 23/60

 Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!

Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!Kode Modul

L'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan Ke#e"atan Ker+a ,K- d!Te$%at Ker+a

Buu In/or$a#! 0er#!* (2(32)((34ala$an* )) dar! --

Ra$bu2ra$bu Darurat

Page 24: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 24/60

 Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!

Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!Kode Modul

L'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan Ke#e"atan Ker+a ,K- d!Te$%at Ker+a

Buu In/or$a#! 0er#!* (2(32)((34ala$an* )- dar! --

LEMARI PAKAIANPara ar8a9an "aru# d!ber!le$ar! berun;! #eba&a! te$%at

untu $en8!$%an $!l!n8a.Se%ert! %aa!an er+a> alat2alate#ela$atan er+a dan baran&2baran& %r!bad!n8a.

Le$ar!2le$ar! ter#ebut #eba!n8ad!te$%atan deat ben&el=loa#!e&!atan> alau $e$un&!nan d!dala$ ruan& ter%!#a" d!$anaber&ant!%aa!an d!lauan#ebelu$ dan #e#uda" beer+a

D!ruan& er+a=%aa!an "aru#d!#ed!aan te$%at$en&&antunan. Lab2+a#=+a#er+a=+aet dan #eba&a!n8a

PAKAIAN KERJA

Paa!an er+a "aru# #elalu d!%aa!#ela$a beer+a d!ben&el untu#et!a% +en!# %eer+aan.

Paa!an er+a "aru# $e$enu"!bebera%a #tandar u$u$ *2  J!a bertan&an %an+an& "aru#

beran;!n& dan t!ru#2  Ra%!> t!da terlalu

#e$%!t=lon&&ar.2  Ba"an> #eder"ana t!da

$en&&an&&u dala$ &eraan#aat er+a teta%! uat untu$el!ndun&!

2  arna> #tandar t!da$en8olo dan $uda" d!da%at

Page 25: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 25/60

 Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!

Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!Kode Modul

L'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan Ke#e"atan Ker+a ,K- d!Te$%at Ker+a

Buu In/or$a#! 0er#!* (2(32)((34ala$an* )6 dar! --

D!ba9a" !n! d!&a$baran bentu %aa!an er+a 8an& betul dan #ala"

onto" %aa!an er+a 8an& Paa!an er+a den&an ba&!anBa! dan t!da ba! 8an& ra9an

Standar uuran len&an %an+an&

Page 26: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 26/60

 Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!

Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!Kode Modul

L'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan Ke#e"atan Ker+a ,K- d!Te$%at Ker+a

Buu In/or$a#! 0er#!* (2(32)((34ala$an* )5 dar! --

Ga$bar #a$%!n& $enun+uanbebera%a t!t! ra9an 8an& en&an$uda" da%at teran;a$ ba"a8a

#e9atu er+a d! ben&el

1.  Ra$but "aru# d!%oton&%ende b!la %erlu %aa!%el!ndun&

).  Mata "aru# terl!ndun&

-.  Len&an ba+u "aru# t!ru# danberan;!n&

6. 

Jan&an %aa! arlo+!

5.  !n;!n "aru# d!le%a#

3.  Se%atu "aru# ber#!/at%el!ndun& 8an& ba!

Peer+a 9an!ta bera$but leb!"%an+an& dar!%ada %r!a. Mereada%at $enutu% ra$butn8aden&an $en&enaan a!n tudun&e%ala trad!#!onal tan%a$en&uran&! da8a tar!

Men&enaan da#! #e9atu

beer+a d! ben&el> +ela# t!da%ada te$%atn8a> #ebab terlaluberba"a8a teruta$a t!$bul dar!&era2%utar ba&!an $e#!n

Ju&a $en&&an&&u en8a$anan#aat beer+a

Page 27: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 27/60

 Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!

Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!Kode Modul

L'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan Ke#e"atan Ker+a ,K- d!Te$%at Ker+a

Buu In/or$a#! 0er#!* (2(32)((34ala$an* )3 dar! --

KAA MATA PENGAMAN

Lua %ada $ata adala" re#!o 8an& ;uu% t!n&&! b!la beer+a d! ben&el atau d!

laborator!u$.

Gbr. 4!ndar! lua %ada $ata

Karena lua %ada $ata $un&!n bera!bat /atal $aa %ara a"l! e#ela$ataner+a $eran;an& alat %el!ndun& 8an& a$an untu $el!ndun&! $ata #ela$abeer+a.

Sala" #atu /a;tor 8an& "aru!# d!%er"at!an dar! a;a $ata adala" a;an8a "aru#ta"an %e;a" b!la terena e;e%atan le$%ar 8an& t!n&&!.

Gbr. Ka;a$ata Pen&a$an Ker+a Me#!n

Men&o%era#!an $e#!n #%ert! *

Me#!n bubut2  Me#!n /ra!#2  Men8era%2  $en&&er!nda

Page 28: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 28/60

 Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!

Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!Kode Modul

L'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan Ke#e"atan Ker+a ,K- d!Te$%at Ker+a

Buu In/or$a#! 0er#!* (2(32)((34ala$an* )7 dar! --

Gbr.Len&an ba+u 8an& lon&&ar dant!da teran;!n&=beraret> aan

$en&undan& ba"a8a e;elaaan

Ba&!an $e#!n 8an& ber%utar +u&a berba"a8a ba&! ra$but 8an& %an+an&> len&anatau teruta$a +ar! tan&an.

Gbr.Ra$but %an+an& berba"a8ateruta$a b!la beer+a %ada2  Me#!n bor2  Me#!n bubut2  Me#!n $!l!n&

Gbr.Len&an berba"a8a +u&a b!la

t!da "at!2"at! teruta$a %a9atu er+a d!2  Me#!n bubut2  K!%a# an&!na2  o$%re##or2  Me#!n $!l!n&2  Me#!n &er!nda

Page 29: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 29/60

 Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!

Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!Kode Modul

L'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan Ke#e"atan Ker+a ,K- d!Te$%at Ker+a

Buu In/or$a#! 0er#!* (2(32)((34ala$an* ) dar! --

L!ndun&! Ke%ala Anda den&an Alat K-

Keta"u!la" Leta=Te$%at Alat K-

Page 30: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 30/60

 Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!

Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!Kode Modul

L'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan Ke#e"atan Ker+a ,K- d!Te$%at Ker+a

Buu In/or$a#! 0er#!* (2(32)((34ala$an* ): dar! --

Ser!n&al! lua d!t!$bulan d!

ben&el dan bera!bat /atal> arena$a#un8a benda berba"a8a #e%ert!debu atau bera$ edala$ badan

Sebab !tula" lua ter#ebut "aru#d!tan&an! #e;ara "u#u# #ebelu$ d!balut

aran8a *

2  Perta$a2ta$a lua d!ber#!"anden&an a!r ber#!"> untu$en&"!lan&an otoran %adalua

2  Tean lua tad! den&an a!n#%on# 8an& #uda" d!ba#a"! a!r>

b!aran %eneanan #ela$a 1(215 $en!t atau uran& dar! !tu

2  Balutla" den&an a!n %e$balut#e%ert! dala$ &a$bard!#a$%!n&

Be&!tu +u&a b!la lua ter+ad! %ada$ata> #e&era ber!an %ertolon&andan #e&era %ula ba9a e ru$a"#a!t untu %enan&anan ber!utn8a

Pengananluka

Luka

terbuka

Seperempat jam

Mata

Page 31: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 31/60

 Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!

Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!Kode Modul

L'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan Ke#e"atan Ker+a ,K- d!Te$%at Ker+a

Buu In/or$a#! 0er#!* (2(32)((34ala$an* -( dar! --

Para %etu&a# d! ruan& %ertolon&an

%erta$a "aru# benar2benar terlat!"dala$ $enan&an! lua2lua #e;arabenar

B!la t!da ada %etu&a# "u#u#untu $enan&an! P-K> "endan8aoran& 8an& $era9at orban "aru#$e$%un8a! da#ar %en&eta"uan

tentan& %rate $ed!#

Set!a% lua ba! r!n&an atau berat"aru# d!tan&&ulan&! den&an #er!u#dan +an&an d!tunda2tunda arenaaan bera!bat /atal

De$!!an +u&a %en&&unaan a!n%e$balut $e$erluanetera$%!lan "u#u# atau den&an$e$%ela+ar! buu %edo$an$en&ena! ;ara $elauan%ertolon&an %erta$a %adae;elaaan

Page 32: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 32/60

 Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!

Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!Kode Modul

L'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan Ke#e"atan Ker+a ,K- d!Te$%at Ker+a

Buu In/or$a#! 0er#!* (2(32)((34ala$an* -1 dar! --

2 Tean loban& "!dun& orban danbar!n&an dan "e$bu#an na/a#

anda $elalu! $ulut orban%erla"an2la"an> e$ud!an"ent!an dan a$at!la"> adaa"%er&eraan %ada dada orban,lauan berulan&2ulan& #a$%a!ada &eraan na/a# %ada dadaorban

2 Se&era ba9a e ru$a" #a!tuntu %en&obatan #elan+utn8a.

B!la orban $en&ala$! lua %adate$%at2te$%at 8an& $e$ba"a8aan

2 Bar!n&an orban ter#ebut2 Ba&!an tubu" 8an& lua d!na!an

b!la $un&!n2 Se&era %an&&!l bantuan untu

$e$bantu $enolon& orban

Tean %!n&&!ran lua> #e"!n&&ael!"atan leb!" ber#!" e$ud!anbalutla" den&an a!n a#a ataua!n 8an& ber#!"

ntu lua2lua 8an& leb!" be#arbalutla" den&an $en&&unaana!n %erantara untu $en&"!#a%%endara"an

Page 33: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 33/60

 Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!

Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!Kode Modul

L'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan Ke#e"atan Ker+a ,K- d!Te$%at Ker+a

Buu In/or$a#! 0er#!* (2(32)((34ala$an* -) dar! --

BAB VSUMBER5SUMBER >ANG DIPERLUKAN

UNTUK PENAPAIAN KOMPETENSI

7.1. 

S/# D"-" M"n/s&"

P$"%&'Pelat!" Anda d!%!l!" arena d!a tela" ber%en&ala$an. Peran Pelat!" adala" untu *a.  Me$bantu Anda untu $eren;anaan %ro#e# bela+ar.b.  Me$b!$b!n& Anda $elalu! tu&a#2tu&a# %elat!"an 8an& d!+ela#an dala$ ta"a%

bela+ar.;.  Me$bantu Anda untu $e$a"a$! on#e% dan %rat! baru dan untu $en+a9ab

%ertan8aan Anda $en&ena! %ro#e# bela+ar Anda.d.  Me$bantu anda untu $enentuan dan $en&a#e# #u$ber ta$ba"an la!n 8an&

 Anda %erluan untu bela+ar Anda.

e. 

Men&or&an!#!r e&!atan bela+ar elo$%o +!a d!%erluan./.  Meren;anaan #eoran& a"l! dar! te$%at er+a untu $e$bantu +!a d!%erluan.

Pn&$"&Pen!la! Anda $ela#anaan %ro&ra$ %elat!"an ter#trutur untu %en!la!an d! te$%ater+a. Pen!la! aan *

a.  Mela#anaan %en!la!an a%ab!la Anda tela" #!a% dan $eren;anaan %ro#e# bela+ardan %en!la!an #elan+utn8a den&an Anda.

b.  Men+ela#an e%ada Anda $en&ena! ba&!an 8an& %erlu untu d!%erba!! dan$erund!n&an ren;ana %elat!"an #elan+utn8a den&an Anda.

;.  Men;atat %en;a%a!an = %erole"an Anda.

T"n *#"6ss"" !s#%" !$"%&'"nTe$an er+a Anda=#e#a$a %e#erta %elat!"an +u&a $eru%aan #u$ber duun&an danbantuan. Anda +u&a da%at $end!#u#!an %ro#e# bela+ar den&an $erea. Pendeatan !n!aan $en+ad! #uatu 8an& ber"ar&a dala$ $e$ban&un #e$an&at t!$ dala$ l!n&un&anbela+ar=er+a Anda dan da%at $en!n&atan %en&ala$an bela+ar Anda.

7.2. 

S/#5s/# P#!/s%"*""n

Pen&ert!an #u$ber2#u$ber adala" $ater!al 8an& $en+ad! %enduun& %ro#e#

%e$bela+aran et!a %e#erta %elat!"an #edan& $en&&unaan Pedo$an Bela+ar !n!.

Su$ber2#u$ber ter#ebut da%at $el!%ut! *1.  Buu re/eren#! ,teHt boo).  Le$bar Ker+a-.  D!a&ra$2d!a&ra$> &a$bar6.  onto" Tu&a# Ker+a

Page 34: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 34/60

 Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!

Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!Kode Modul

L'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan Ke#e"atan Ker+a ,K- d!Te$%at Ker+a

Buu In/or$a#! 0er#!* (2(32)((34ala$an* -- dar! --

 Ada bebera%a #u$ber 8an& d!#ebutan dala$ %edo$an bela+ar !n! untu $e$bantu%e#erta %elat!"an $en;a%a! un+u er+a 8an& ter;au% %ada #uatu un!t o$%eten#!.

Pr!n#!%2%r!n#!% dala$ BT $endoron& e/le#!b!l!ta#an dar! %en&&unaan #u$ber2#u$ber

8an& terba! dala$ #uatu un!t o$%eten#! tertentu> den&an $en&!+!nan %e#erta untu$en&&unaan #u$ber2#u$ber alternat!ve la!n 8an& leb!" ba! atau +!a tern8ata #u$ber2#u$ber 8an& d!reo$enda#!an dala$ %edo$an bela+ar !n! t!da ter#ed!a=t!da ada.

Su$ber2#u$ber ba;aan 8an& da%at d!&unaan *

JudulPen&aran&Penerb!tTa"un terb!t

JudulPen&aran&Penerb!tTa"un terb!t

JudulPen&aran&Penerb!tTa"un terb!t

****

****

****

Ke#ela$atan Ker+a 1Pol$an ,ITB Bandun&Pol$an ,ITB Bandun&1::)

Ke#ela$atan Ker+a 1Pol$an ,ITB Bandun&Pol$an ,ITB Bandun&1::)

2222

7.3. 

D"%"# P#"$"%"n6Ms&n +"n B"'"n

a.  Kota P-K dan !#!n8ab.  Tabun& %e$ada$ ebaaran;.   Alat2alat e#ela$atan dan e#e"atan er+a ,K- la!nn8a 8an& d!an&&a% %erlud.  Paa!an e#ela$atan er+a 8an& len&a%

Page 35: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 35/60

 

MATERI PELATIHAN BERBASIS KOMPETENSI

SEKTOR LOGAM MESIN

SUB SEKTOR TEKNOLOGI MEKANIK

MENERAPKAN KESELAMATAN DANKESEHATAN KERJA (K3)

DI TEMPAT KERJALOG.OO01.002.01

BUKU KERJA 

DEPARTEMEN TENAGA KERJA DAN TRANSMIGRASI R.I.DIREKTORAT JENDERAL PEMBINAAN PELATIHAN DAN PRODUKTIVITAS

Jl. Jend. Gatot Subroto Kav.51 Lt.7.B Jaarta Selatan

Page 36: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 36/60

 

Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!

Kode ModulL'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan dan Ke#e"atan Ker+a,K- d! Te$%at Ker+a

Buu Ker+a /er#!* (0(2)((2

3ala$an* 1 dar! 14

DAFTAR ISI

Datar I#! ...............................................................................................................

BAB I STANDAR K'MPETENSI .............................................................................

1.1. 

6n!t Ko$%eten#! an& D!%ela+ar! ...................................................1.1.1  Judul dan Kode 6n!t ........................................................1.1.)  De#r!%#! 6n!t ..................................................................1.1.-  Ke$a$%uan A8al ............................................................1.1.4  Ele$en Ko$%eten#! .........................................................1.1.5

 

Kr!ter!a 6n+u Ker+a .........................................................1.1.2

 

Bata#an /ar!abel .............................................................

1.1.7 

Panduan Pen!la!an ...........................................................

1.).  Ko$%eten#! Kun9! ........................................................................

BAB II TA3APAN BELAJAR ...................................................................................

BAB III T6GAS TE'RI DAN 6NJ6K KERJA .............................................................

Buubuu Reeren#! untu ba"an %elat!"an an& tela" d!reo$enda#!an*

 

Data Buu Manual 

Data Buu Penduun& Teor!

Page 37: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 37/60

 

Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!

Kode ModulL'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan dan Ke#e"atan Ker+a,K- d! Te$%at Ker+a

Buu Ker+a /er#!* (0(2)((2

3ala$an* ) dar! 14

BAB ISTANDAR KOMPETENSI

1.1. 

Unit K!"#t#n$i %&n' Di"#&&*i

Dala$ #!#te$ %elat!"an: Standar Ko$%eten#! d!"ara%an $en+ad! %anduan ba&! %e#erta%elat!"an atau #!#8a untu da%at *

•  $en&!dent!!a#!an a%a an& "aru# d!er+aan %e#erta %elat!"an.

•  $en&!dent!!a#!an a%a an& tela" d!er+aan %e#erta %elat!"an.•  $e$er!#a e$a+uan %e#erta %elat!"an.•  $ena!nan ba"8a #e$ua ele$en ,#ubo$%eten#! dan 9r!ter!a un+u er+a tela"

d!$a#uan dala$ %elat!"an dan %en!la!an.

1.1.1 

J+,+ ,&n K,# Unit

Menera%an Ke#ela$atan dan Ke#e"atan Ker+a ,K- d!te$%at er+a.

L'G.(((1.(().(1

1.1.2  D#$-*i"$i Unit

6n!t !n! $en&!dent!!a#!an o$%eten#! an& d!butu"an untu Menera%anKe#ela$atan dan Ke#e"atan Ker+a ,K- d!te$%at er+a.

1.1.3  K#!&!"+&n A&

Pe#erta %elat!"an "aru# tela" $e$!l!! e$a$%uan a8al Pen&eta"uan

unda$ental %en&enalan e#ela$atan dan e#e"atan er+a ,K-

1.1./  E#!#n K!"#t#n$i

•  Ke#ela$atan 6$u$•   At!v!ta# e#ela$atan er+a

•  Pert!$ban&an te$%at er+a

1.1.  K*it#*i& Un+- K#*&

Standar Ko$%eten#! 6n!t L'G.(((1.(().(1

6n!t L'G.(((1.(().(1 Menera%an Ke#ela$atan dan Ke#e"atan Ker+a ,K-d!te$%at er+a.

Page 38: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 38/60

 

Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!

Kode ModulL'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan dan Ke#e"atan Ker+a,K- d! Te$%at Ker+a

Buu Ker+a /er#!* (0(2)((2

3ala$an* - dar! 14

U*&i&n

E#!#nK!"#t#n$i

K*it#*i& Un+- K#*&

(((1.(().(1Ke#ela$atan 6$u$

(((1.(().(1 At!v!ta# Ke#ela$atanKer+a

(((1.(().(1Pert!$ban&an Te$%atKer+a

1.1.  Pen9e&a"an ter+ad!na e9elaaan #! te$%at er+a1.).

 

D!#!%l!n %r!bad! #et!a% %eer+a1.-.  Peneran&an d!te$%at er+a atau %rate

).1. 

Men&anal!#!# untu $en&eta"u! %enebab ter+ad!nae9elaaan

).). 

Tan&&un& +a8ab %eer+a ; #!#8a ter"ada% K-).-.  Me$a"a$! K- dala$ $en&"ada%! ebaaran.

-.1.  Te$%at dan Jen!# $e#!n an& d!%aa!-.).  Perlen&a%an dan Per#!a%an d!r!-.-.

 

<ara $en&&unaan $e#!n

6n!t L'G.(((1.(().(1 Menera%an Ke#ela$atan dan Ke#e"atan Ker+a ,K- d!te$%ater+a.

Ele$en L'G.(((1.(().(1 Ke#ela$atan 6$u$.

Kr!ter!a L'G.(((1.(().(1.1Pen9e&a"an ter+ad!na e9elaaan d!te$%at er+a.

Ke#ela$atan u$u$ adala" e#ela$atan an& $enan&ut #e$ua a#%e dala$

#e$ua %eer+aan: ba! !tu d! darat: laut atau%un udara an& a!tanna den&ane#ela$atan er+a #e#eoran& dar! ba"aa %eer+aan #ela$a !a beer+a. Se9ara u$u$b!la oran& beer+a %ada %ada #uatu +en!# %eer+aan a%a%un: #e9ara d!#!%l!n d!a "aru#$en&&unaan #uatu alat %en&a$an;%el!ndun& a&ar ter"!ndar dar! e9elaaan.

Pen9e&a"an ter+ad!na e9elaaan d!te$%at er+a;%rate "aru# $e$%er"at!anbebera%a a9tor antara la!n *

1. 

Pa#t!an #e$%urna alatalat).

 

Pa#t!an #e$%urna %aa!an er+a-.  Ke#adaran eadaan d!r! #end!r!4.  3aru# d!#!%l!n dala$ $en&&unaan alatalat5.  3aru# "at!"at! dan on#entra#! %ada %eer+aan

2. 

Pa#t!an #uda" $e$a"a$! dan $en&ua#a! 9ara er+a #uatu $e#!n atau alat

Kr!ter!a L'G.(((1.(().(1.)D!#!%l!n %r!bad! #et!a% er+a

Set!a% %eer+a ,#!#8a: dala$ #uatu !ndu#tr! $au%un !n#t!tu#! %end!d!an "aru#$e$%una! d!#!%l!n teruta$a %r!bad!na #end!r! #e%ert! *

D!#!%l!n ter"ada% 8atu er+a)

 

D!#!%l!n ter"ada% +an+! ba! %r!bad! atau%un dala$ %eer+aan

Page 39: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 39/60

 

Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!

Kode ModulL'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan dan Ke#e"atan Ker+a,K- d! Te$%at Ker+a

Buu Ker+a /er#!* (0(2)((2

3ala$an* 4 dar! 14

-  D!#!%l!n dala$ $ene$%atan #uatu ebenaran dala$ te$%atna4

 

T!da $en!$%an& dar! a%a an& d!tu&a#an5

 

3or$at %ada ata#an $au%un ba8a"an

K!ta "aru# !n&at *

a. 

Ke9elaaan #ee9!l a%a%un: "aru# d!t!nda: d!#el!d!! dan d!%ela+ar! a&ar t!daterulan& la&!

b. 

Den&an d!#!%l!n %r!bad!: #e&ala #e#uatu u#a"a aan ter9a%a! den&an #u#e#

Kr!ter!a L'G.(((1.(().(1.-Peneran&an d! te$%at er+a atau %rate

Peneran&an an& ba! d!te$%at er+a atau %rate adala" %eneran&an an&$e$un&!nan #e#eoran& atau tena&a er+a da%at $el!"at %eer+aanna den&an 9e%atdan tel!t!: #e"!n&&a den&an %eneran&an an& ba! %ada #uatu ben&el aan *

1. 

Me$bantu $en9!%taan l!n&un&an er+a an& n!$at dan $enenan&an

). 

Me$bantu $en!$bulan $ot!va#! dan &a!ra" er+a an& t!da $en+e$uan

S!at#!at %eneran&an *a.  Pe$ba&!an "er$!nen#! dala$ #uatu areal %en&l!"atanb.  Pen9e&a"an #!nar #!lau9.

 

 Ara" dar! #!nard.

 

=arna #!nare.

 

Da$%a %ana# a!bat %eneran&an ter"ada% l!n&un&an

 A!bat dar! %eneran&an an& buru *a.  Mata 9e%at lela" #elara# den&an beruran&na daa dan e!#!en#! er+a

b. 

Kelela"an $ental dan !#!9.

 

Meru#a alat %en&l!"atand.

 

Mata tera#a %e&al dan #a!t d!#e!tar $atae.

 

Men!n&atan ter+ad!na e9elaaan

Ele$en L'G.(((1.(().(1 At!v!ta# e#ela$atan er+a

Kr!ter!a L'G.(((1.(().(1.).1Men&anal!#!# untu $en&eta"u! %enebab ter+ad!na e9elaaan

D!#a$%!n& e#ela$atan er+a: #et!a% e9elaaan "aru# d!anal!#!# untu$en&eta"u! %enebab e9elaaan ter#ebut: a!bat: dan lan&a" an& "aru# d!a$b!luntu %en9e&a"an e9elaaan ter#ebut.

Kr!ter!a L'G.(((1.(().(1.).)Tan&&un& +a8ab %eer+a atau #!#8a ter"ada% K-

Peer+a atau #!#8a $e$%una! tan&&un& +a8ab #eba&a! ber!ut *1.  3aru# $entaat! %eraturan dan !ntru#! an& benar dar! ata#anna

Page 40: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 40/60

 

Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!

Kode ModulL'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan dan Ke#e"atan Ker+a,K- d! Te$%at Ker+a

Buu Ker+a /er#!* (0(2)((2

3ala$an* 5 dar! 14

).  Bert!nda benar dan te%at %ada 8atu ter+ad!na e9elaaan-.

 

$ela%oran #e&era: b!la $ana ter+ad! e9elaaan4.

 

$enel!d!! dan $eneran&an %enebab ter+ad!na e9elaaan atau eru#aan%ada $e#!n

5.  Beer+a den&an %enu" on#entra#! dan "at!"at!

Kr!ter!a L'G.(((1.(().(1.).-Me$a"a$! e#ela$atan atau e#e"atan er+a ,K- dala$ $en&a"ada! ebaaran

1. 

Pro#e# ter+ad!na a%!Pro#e# ter+ad!na a%! adala" &abun&an dar! bebera%a >at an& %ada #aat an& #a$aberada %ada te$%at an& #a$a an& d!#ebaban adana 4 un#ur: a!tu *

1  '#!&en)  Pana#-

 

Ba"an baar4

 

Rea#! !$!a

). 

Kla#!!a#! a%!Kla#!!a#! berda#aran +en!# ebaaranna a%! d!elo$%oan $en+ad! *

a.   A%! Kela#

 A%! ela#  A  !n! d!&olon&an %ada ba"anba"an #e%ert! au: erta#: a!n dan#e+en!#na: dan +en!# %e$ada$ a%! ela# A !n! adala" a!r: %o"on%o"on bera!r.

b. 

 A%! ela#

 A%! ela# B terd!r! dar! ba"anba"an 9a!r: $!#alna * A#%al: ben#!n: al9o"ol: dan#e+en!#na. Dan +en!# %e$ada$ a%! ela# B  !n! d!%erluan * <'): !$!a un!n&:bu#a: #erbu. Ta%! +an&an %erna" $e$aa! a!r.

9. 

 A%! ela#

 A%! ela#  !n! terd!r! dar! ba"an baer &a# #e%ert!: &a# a#et!l!n: arb!t: LPG: +u&al!#tr! a!bat dar! ener&! l!#tr! dan #e+en!#na. Dan +en!# %e$ada$ a%! ela#  

adala" den&an 9ara: #e&era $enutu% #u$ber ba"aa: b!la t!da terendal! $!ntabantuan %!"a %e$ada$ ebaaran.

d. 

 A%! ela#

 A%! ela# D terd!r! dar! ba"anba"an +en!# lo&a$ #e%ert! * $a&ne#!u$: t!tan!u$:natr!u$: alu$un!u$: al#!u$: #od!u$: l!tan!u$. Dan !n! untu $e$ada$anna"ana %etu&a# "u#u# an& #uda" terlat!" an& bole" $enan&an!na.

Page 41: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 41/60

 

Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!

Kode ModulL'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan dan Ke#e"atan Ker+a,K- d! Te$%at Ker+a

Buu Ker+a /er#!* (0(2)((2

3ala$an* 2 dar! 14

-. 

Ma9a$$a9a$ alat Pe$ada$ Kebaarana.

 

 A!r berteanan ant! beu udara dan &a#b.

 

 Alat %e$ada$ bu#a an& terbuat dar! dua bua" 9a$%uran !$! an& ada %adadua ruan&an an& ter%!#a" *

• 

Ruan& dala$ ber!#! a!r dan alu$un!u$ #ulat atau a$$on!u$ #ulat•  Ruan& luar terd!r! dar! #od!u$ arbonat dan #tab!l!#ator bu#a

9. 

 Alat %e$ada$ den&an <') berbentu 9a!ran dan &a# berteaand.

 

 Alat %e$ada$ den&an !$!a er!n&: !n! d! dala$ tabun& ber!#!an N!tro&ener!n& atau <o) er!n& 

Ele$en L'G.(((1.(().(1.-Pert!$ban&an te$%at er+a

Kr!ter!a L'G.(((1.(().(1.-.1Te$%at dan +en!# $e#!n an& d%aa!

D!te$%at er+a atau ben&el #an&at %ent!n& dan "aru# $e$%una! %ert!$ban&ana%a an& "aru# d!lauan dan %enataan te$%at dan +en!# $e#!n an& d!%aa! untuena$anan dala$ $elauan #uatu e&!atan %eer+aan #an&atla" d!butu"ane#ela$atan dan e#e"atan er+a ,K- an& #e#ua! den&an %ro#edur dan #tandar#u%aa t!da ter+ad! e9elaaan an& t!da d!!n&!nan ole" #e$ua %!"a.

 ?an& d!$a#ud den&an te$%at dan +en!# $e#!n an& d%aa! a!tu *a.  3aru# $en&eta"u! +en!# $e#!n a%a an& d!&unaan %ada #aat beer+ab.  Me$%er"at!an l!n&un&an dan eadaan te$%at er+a9.  Me$er!#a ba&!anba&!an berba"aa %ada $e#!n ter#ebut

d. 

Me#!n "aru# dala$ eadaan ber#!".

Kr!ter!a L'G.(((1.(().(1.-.)Perlen&a%an dan %er#!a%an d!r!

Seoran& %eer+a atau #!#8a #ebelu$ $elauan at!v!ta# %eer+aan atau %rated! ben&el "aru# $e$%er#!a%an dar! #e&ala ebutu"an dan alat %erlen&a%ane#ela$atan dan e#e"atan er+a ,K-. Su%aa ter"!ndar dar! e$un&!nan ter+ad!nae9elaaan.

 ?an& d!$a#ud dar! %erlen&a%an dan %er#!a%an d!r!: a!tu *a.  Men&&unaan %aa!an er+a an& ba! dan ra%!": +an&an $en&&unaan da#!.

b. 

Ra$but "aru# teratur dan ra%!" dan #eba!na %ende9.  Jan&an $en&&unaan 9!n9!n: &elan& atau alun&.d.

 

Men&&unaan alatalat dan %erlen&a%an e#ela$atan dan e#e"atan er+a,K- #e%ert! * Ka9a$ata: #e%atu: "el$: dan ba+u an& d!#aratan dan#tandar.

Page 42: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 42/60

 

Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!

Kode ModulL'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan dan Ke#e"atan Ker+a,K- d! Te$%at Ker+a

Buu Ker+a /er#!* (0(2)((2

3ala$an* 7 dar! 14

Kr!ter!a L'G.(((1.(().(1.-.-<ara $en&&unaan $e#!n

Seoran& %eer+a atau #!#8a #ebelu$ $en&&unaan dan $en+alanan $e#!n:terleb!" da"ulu "aru# benarbenar $e$a"a$! 9ara $en&&unaan dan $en+alanan

$e#!n. <ara $en&&unaan dan $en+alanan $e#!n "aru# $e$%er"at!an bebera%aa9tor d!antarana *

a. 

Jan&an $en+alanan $e#!n a%ab!la belu$ $en&eta"u! den&an +ela# 9ara$en&o%era#!anna

b. 

M!nta bantuan Su%erva!#er ; In#trutur9.  Men&&unaan buu %edo$and.  3at!"at! ter"ada% ba&!an an& berba"aae.  Me$er!#a bautbaut %en&en9an& %ada $e#!n

1.1. 

B&t&$&n V&*i&#

&. B&t&$&n Knt#-$Standar o$%eten#! !n! d!&unaan untu $enera%an e#ela$atan dan e#e"ataner+a ,K- d! te$a%t er+a.

. S+!#* in4*!&$i5,-+!#n ,&"&t t#*!&$+-6).1.

 

Kebutu"anebutu"an %eer+aan d!tentuan berda#aran #%e#!!a#! danatau !n#tru#!.

).). 

Menentuan loa#! te$%at er+a berda#aran ebutu"an order

7. P#&-$&n&&n K3 8&*+$ !#!#n+8i6-.1.  undan&undan& K - ,Ke#ela$atan dan Ke#e"atan Ker+a

-.) 

etentuan d! b!dan& !ndu#tr!. 

,. S+!#*9$+!#* ,&"&t t#*!&$+-64.1.

 

Peralatan dan %erlen&a%an e#ela$atan dan e#e"atan er+a ,K-

#. K#'i&t&n6Ke&!atan "aru# d!la#anaan d!ba8a" ond!#! er+a nor$al dan "aru# $el!%ut!5.1.

 

$e$el!"ara;#erv!# dan $e$%erba!! dan %en&&ant!an o$%onen;##te$%eralatan dan %erlen&a%an e#ela$atan dan e#e"atan er+a ,K-

4. P#*$%&*&t&n -8+$+$6

$e$a"a$! %en&&unaan;9ara er+a %eralatan dan %erlen&a%an e#ela$atan dane#e"atan er+a ,K-

'. V&*i&# t#*&"&n &inn%& !#i"+ti 6Pen&u+!an %eralatan dan %erlen&a%an e#ela$atan dan e#e"atan er+a ,K-

Page 43: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 43/60

 

Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!

Kode ModulL'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan dan Ke#e"atan Ker+a,K- d! Te$%at Ker+a

Buu Ker+a /er#!* (0(2)((2

3ala$an* 0 dar! 14

1.1.:  P&n,+&n P#ni&i&n

1. 

Knt#-$61.1.

 

Pen&eta"uan dan etra$%!lan da#ar da%at d!n!la! $elalu! %eer+aan dant!da $elalu! %eer+aan.

1.). 

Pen!la!an etra$%!lan da%at d!lauan #etela" %er!ode %elat!"an an&d!a8a#! dan %en&ala$an $elauan #end!r! %ada t!%e an& #a$a. J!aond!#! te$%at er+a t!da $e$un&!nan: %en!la!an da%at d!lauan $elalu!#!$ula#!.

1.-. 

3a#!l an& tela" d!tentuan "aru# da%at ter9a%a! tan%a %en&a8a#anlan&#un&.

1.4.  Ke$a$%uan d!n!la! #e#ua! den&an onte# dar! ual!!a#! an& tela"d!%erl!"atan.

2.   A$"#-9&$"#- "#ntin'6Ko$%eten#! %ent!n& d!a$at! #e9ara $eneluru" a&ar $a$%u $enera%ano$%eten#! %ada eadaan an& beruba"uba" dan $ere#%on #!tua#! an&berbeda %ada bebera%a a#%ea#%e ber!ut*

).1.  Me$er!#a dan $e$a#t!an alatalat e#ela$atan dan e#e"atan er+a ,K-da%at d!&unaan

).).  da%at $enera%an dan $en&&unaan alatalat e#ela$atan dan e#e"ataner+a ,K- #eua! %ro#edur #e#ua! #tandar

3. 

P#n'#t&8+&n ,&$&*6-.1.

 

6ndan&undan& K--.).  %ro#edur %e$el!"araan;#erv!# dan %erba!an: %en&&ant!an alatalat

e#ela$atan dan e#e"atan er+a ,K--.-.  %r!n#!%%r!n#!% er+a alatalat e#ela$atan dan e#e"atan er+a ,K--.4.

 

%er#aratan e#ela$atan d!r!-.5.

 

%er#aratan ea$anan %erlen&a%an alatalat e#ela$atan dan e#e"ataner+a ,K-

/.  P#ni&i&n "*&-t#-64.1.  Men&a#e#: $e$a"a$! dan $enera%an !nor$a#! te"n!4.).  Men&&unaan %eralatan dan %erlen&a%an den&an benar dan a$an4.-.

 

Me$el!"ara;#erv!# atau $e$%erba!!: $enetel dan $en&&ant! o$%onen##te$ an& d!butu"an

4.4. 

Men&u+!: $e$er!#a dan $en&evalua#! o$%onen e#ela$atan dane#e"atan er+a ,K-

.  Un+- K#*& ,&*i -#t*&!"i&n %&n' ,i"#*+-&n65.1.

 

Mela#anaan tu&a# rut!n den&an %ro#edur an& d!teta%an d!$anae$a+uan etera$%!lan #e#eoran& d!a8a#! #e9ara berala ole" %en&a8a#

5.). 

Mela#anaan tu&a# an& leb!" lua# dan #ul!t den&an %en!n&atane$and!r!an dan tan&&un& +a8ab !nd!v!du. 3a#!l %eer+aan d!%er!#a ole"%en&a8a#

Page 44: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 44/60

 

Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!

Kode ModulL'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan dan Ke#e"atan Ker+a,K- d! Te$%at Ker+a

Buu Ker+a /er#!* (0(2)((2

3ala$an* @ dar! 14

5.-.  Mela#anaan tu&a# o$%le# non rut!n5.4.

 

Men+ad! $and!r! dan bertan&&un& +a8ab %ada %eer+aan la!n

1.2.  K!"#t#n$i K+n7i

T!n&at Ke$a$%uan an& "aru# d!tun+uan dala$ $en&ua#a! o$%eten#! !n!adala"*

T!n&at Karater!#t!

1 Melauan tu&a#tu&a# rut!n berda#aran %ro#edur an& bau dantundu %ada %e$er!#aan e$a+uanna ole" #u%erv!#or

) Melauan tu&a#tu&a# an& leb!" lua# dan leb!" o$%le# den&an%en!n&atan e$a$%uan untu %eer+aan an& d!lauan #e9araotono$ #u%erv!#or $elauan %en&e9ean

- Melauan at!!ta#at!!ta# o$%le# dan non rut!n: an& d!atur#end!r! dan bertan&&un& +a8ab ata# %eer+aan oran& la!n.

Page 45: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 45/60

 

Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!

Kode ModulL'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan dan Ke#e"atan Ker+a,K- d! Te$%at Ker+a

Buu Ker+a /er#!* (0(2)((2

3ala$an* 1( dar! 14

BAB IITAHAPAN BELAJAR

Lan&a"lan&a";ta"a%an bela+ar

•  Pena+!an ba"an: %en&a+aran: %e#erta dan %en!la! "aru# a!n da%at $e$enu"!

#eluru" r!n9!an an& tertuan& dala$ #tandar o$%eten#!.•  I#! %eren9anaan $eru%aan a!tan antara 9r!ter!a un+u er+a den&an %oo%oo

etera$%!lan dan %en&eta"uan.

K U KIn,i-&t*

K#*&T&8&"&nB#&&*

S+!#*

).1 Pen9e&a"anter+ad!nae9elaaan d!te$%at er+a

Me$el!"ra dan$e$%erba!!o$%onen alatalat K-

Pen&enalan K-6$u$

Ta"u 66 K-Me$a"a$!

%enataante$%at er+a

Buu Inor$a#!Lo&.(((1.(().(1

Modul

Ke#ela$atan Kr+aPol$an Bandun&

).) At!!ta#Ke#ela$atanKer+a

Men&anal!#!#untu$en&eta"u!%enebabter+ad!na

e9elaaan

Men&eta"u!a!bat danlan&a"lan&a"an& "aru#d!a$b!l untu%en9e&a"ane9elaaan

Me$a"a$!d!#!%l!nMen&eta"u!9ara $enolon&b!la ter+ad!e9elaaan

Buu Inor$a#!Lo&.(((1.(().(1

ModulKe#ela$atan Kr+aPol$an Bandun&

).- Pert!$ban&anTe$%at Ker+a

Te$%at dan +en!# $e#!nan& d!%aa!dan 9ara%en&&unaannadan

%erlen&a%an%er#!a%an d!r!

Menata $e#!nan& aand!%aa! dan$e$a"a$! 9araer+ana dar!%erlen&a%anK-

Me$%ela+ar!#tua#! %enataan$e#!nMe$%ela+ar!%en&o%era#!an$e#!nMen&eta"u!$en&&unaan%erlen&a%an

K-

Buu Inor$a#!Lo&.(((1.(().(1

ModulKe#ela$atan Kr+aPol$an Bandun&

Page 46: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 46/60

 

Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!

Kode ModulL'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan dan Ke#e"atan Ker+a,K- d! Te$%at Ker+a

Buu Ker+a /er#!* (0(2)((2

3ala$an* 11 dar! 14

BAB IIITUGAS TEORI DAN UNJUK KERJA

3.1. T+'&$ T#*t+i$

Tu&a# tertul!# da%at d!&unanan ole" %an!t!a untu $en&!dent!!a#! e#!a%an Andauntu $ela#anaan %en!la!an un+u er+a.

Pen!la!an aan $en&&unaan #atu atau leb!" %ertanaan untu #et!a% ele$en: +!a%en!la! uran& %ua# den&an e#!a%an Anda dala$ $elauan Pen!la!an 6n+u Ker+a:$aa ren9ana %elat!"an atau Pen!la!an 6n+u Ker+a ulan& ;re$!d!al aan d!b!9araanantara Anda den&an Pen!la!.

T6GAS 1.Ja8abla" %ertanaan%ertanaan ber!ut !n! #e9ara #!n&at dan +ela#

Pertanaan 1Jela#an ole" #audara a%a an& d!$a#ud den&an Ke#ela$atan 6$u$ d! dala$Ke#ela$atan dan Ke#e"atan Ker+a ,K-C

Ja8aban*..........................................................................................................................................................................................................................................................................................

Pertanaan )Jela#an ole" #audara - ator dar! 5 ator an& d!$a#ud d!#!%l!n %r!bad! ba&! #et!a%%eer+a ,#!#8aC

Ja8aban *..........................................................................................................................................................................................................................................................................................

Pertanaan -Jela#an ole" #audara - ator dar! 5 ator an& d!$a#ud d!#!%l!n %r!bad! ba&! #et!a%%eer+a ,#!#8aC

Ja8aban *..........................................................................................................................................................................................................................................................................................

Page 47: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 47/60

 

Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!

Kode ModulL'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan dan Ke#e"atan Ker+a,K- d! Te$%at Ker+a

Buu Ker+a /er#!* (0(2)((2

3ala$an* 1) dar! 14

Pertanaan 4Peneran&an d! te$%at er+a atau %rate #an&atla" %ent!n&: teta%! #an&atla"$en&&an&&u e%ada at!v!ta# er+a: teruta$a e%ada e#a"atan badan !ta: +ela#anole" #audara - a!bat dar! 5 a!bat an& d!#ebaban ole" buruna %eneran&anC

Ja8aban *

..............................................................................................

..............................................................................................

..............................................................................................

Pertanaan 5Jela#an ole" #audara - #!at dar! 5 #!at %eneran&an an& ber"ubun&an den&ane"ar$on!#an d!l!n&un&an er+aC

Ja8aban *..........................................................................................................................................................................................................................................................................................

Pertanaan 2Jela#an ole" #audara ena%a #et!a% e9elaaan "aru# d!anal!#!#C

Ja8aban *..........................................................................................................................................................................................................................................................................................

Pertanaan 76ntu t!da ter+ad!na e9elaaan d! te$%at er+a ; %rate $aa %eer+a;#!#8a "aru#$e$%una! tan&&un& +a8ab. Jela#an ole" #audara - tan&&un& +a8ab a%a #a+a dar! 5tan&&un& +a8abC

Ja8aban *..........................................................................................................................................................................................................................................................................................

Pertanaan 0Jela#an ole" #audara d!#ebaban adana 4 un#ur a%a #a+a %ro#e# ter+ad!na a%! C

Ja8aban *..........................................................................................................................................................................................................................................................................................

Pertanaan @D! dala$ Ke#ela$atan dan Ke#e"atan Ker+a ,K- #er!n& ter+ad! e9elaaan an&d!a!batan ole" ebaaranan& d!t!$bulan dar! berba&a! ela# a%!.Jela#an ole" #audara ada bera%a $a9a$ la#!!a#! a%! C

Ja8aban *..........................................................................................................................................................................................................................................................................................

Page 48: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 48/60

 

Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!

Kode ModulL'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan dan Ke#e"atan Ker+a,K- d! Te$%at Ker+a

Buu Ker+a /er#!* (0(2)((2

3ala$an* 1- dar! 14

Pertanaan 1(6ntu t!da ter+ad!na e9elaaan %ada 8atu beer+a $aa %erlu $e$%er#!a%an%erlen&a%an dan %er#!a%an d!r!.Jela#an ole" #audara a%a #a+a an& d!$a#ud d! ata# C

Ja8aban *..........................................................................................................................................................................................................................................................................................

Page 49: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 49/60

 

Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!

Kode ModulL'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#ela$atan dan Ke#e"atan Ker+a,K- d! Te$%at Ker+a

Buu Ker+a /er#!* (0(2)((2

3ala$an* 14 dar! 14

T+'&$ Un+- K#*& (P*&-t#-) B#*#nt+- ;&&n7&*&.

Pertanaan 1 A%aa" #audara ta"u tentan& 6ndan&undan& Ketena&a er+aan d! Indone#!a: d!

undan&an %a tan&&a: bulan: dan ta"un bera%a C

Pertanaan ) A%aa" #audara ta"u tentan& 6ndan&undan& Ke#ela$atan dan Ke#e"atan Ker+a,K- terd!r! dar! bera%a Bab dan bera%a %a#al C

Pertanaan - A%aa" #audara #uda" $en&&unaan ; $e$aa! %erlen&a%an Ke#ela$atan danKe#e"atan Ker+a ,K- %ada 8atu beer+a;%rate d! ben&el C

Pertanaan 4

 A%aa" Saudara %ada 8atu beer+a ; %rated! $e#!n: b!a#a $en&&unaana9a$ata %en&a$an

Pertanaan 5 A%aa" Saudara #etela" #ele#a! beer+a;%rate d! $e#!n b!a#a $en&e$bal!analatalat e te$%atna #e$ula dan $e$ber#!"an $e#!n dan te$%at er+a

Pertanaan 2 A%aa" Saudara #elalu $elauan atau $e$%er"at!an atorator K- #u%aat!da ter+ad! e9elaaan d! te$%at er+a C

Pertanaan 7 A%aa" Saudara #elalu $en&anal!#!# b!la ter+ad! e9elaaan C

Pertanaan 0 A%aa" #audara untu %en9e&a"an ter+ad!na e9elaaan #elalu $e$%er"at!an%enataan dan +en!# $e#!n an& d!%aa! C

Pertanaan @ A%aa" Saudara #elalu d!#!%l!n 8atu C

Pertanaan 1(

 A%aa" Saudara a%aa" #audara #elalu $e$%er"at!an eber#!"an te$%at er+adan $e#!n an& d!%aa! C

Buubuu Reeren#! untu ba"an %elat!"an an& tela" d!reo$enda#!an*

  Buu Inor$a#!  Data Buu Penduun& Teor!

Page 50: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 50/60

 

MATERI PELATIHAN BERBASIS KOMPETENSI

SEKTOR LOGAM MESIN

SUB SEKTOR TEKNOLOGI MEKANIK

MENERAPKAN KESELAMATAN DANKESEHATAN KERJA (K3)

DI TEMPAT KERJALOG.OO01.002.01

BUKU PENILAIAN 

DEPARTEMEN TENAGA KERJA DAN TRANSMIGRASI R.I.

DIREKTORAT JENDERAL PEMBINAAN PELATIHAN DAN PRODUKTIVITASJl. Jend. Gatot Subroto Kav.51 Lt.7.B Jaarta Selatan

Page 51: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 51/60

 

Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!

Kode ModulL'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#a"atan dan Ke#ela$atan Ker+a

,K- d! Te$%at Ker+aBuu Pen!la!an /er#!* (0(2((2 3ala$an* 1 dar! 1(

DAFTAR ISI

Da4tar I#! ...............................................................................................................

BAB I K'NSEP PENILAIAN ...................................................................................

1.1.  Ba&a!$ana In#trutur aan Men!la! ...............................................1.).  T!%e Pen!la!an ..............................................................................

BAB II PELAKSANAAN PENILAIAN ........................................................................

).1. 

Kun! Ja6aban Tu&a#tu&a# Teor! .................................................

).). 

Da4tar "e 8n+u Ker+a ,Prate ...............................................

LEMBAR PENILAIAN

Buubuu Re4eren#! untu ba"an %elat!"an 9an& tela" d!reo$enda#!an*

 

Buu In4or$a#! 

Data Buu Penduun& Teor!

Page 52: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 52/60

 

Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!

Kode ModulL'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#a"atan dan Ke#ela$atan Ker+a

,K- d! Te$%at Ker+aBuu Pen!la!an /er#!* (0(2((2 3ala$an* ) dar! 1(

BAB IKONSEP PENILAIAN

1.1.  Bagaia!a I!"#$%&#%$ a&a! M'!iai

Dala$ #!#te$ berda#aran Ko$%eten#!: %en!la! aan $en&u$%ulan but! dan$e$buat %ert!$ban&an $en&ena! %en&eta"uan: %e$a"a$an dan un+u er+atu&a#tu&a# Anda dan #!a% Anda ter"ada% %eer+aan. Anda aan d!n!la! untu$enentuan a%aa" Anda tela" $ena%a! o$%eten#! #e#ua! den&an #tandar9an& d!+ela#an dala$ Kr!ter!a 8n+u Ker+a.

Pada %elat!"an berda#aran o$%eten#!: %endeatan 9an& ban9a d!&unaanuntu %en!la!an adala" ;Pen!la!an berda#aran 5r!ter!a<7r!ter!on1Re4eren5ed

 A##e##$ent= . Pendeatan !n! $en&uur un+u er+a Anda ter"ada% #e+u$la"#tandar. Standar 9an& d!&unaan d!+ela#an dala$ Kr!ter!a 8n+u Ker+a.

Pen!la!an da%at d!la#anaan den&an tu+uan #eba&a! bantuan dan duun&anbela+ar. T!%e %en!la!an !n! adala" 4or$at!4 dan $eru%aan %ro#e# 9an& #edan&ber+alan.

Pen!la!an +u&a da%at d!la#anaan untu $enentuan a%aa" Anda tela"$ena%a! "a#!l %ro&ra$ bela+ar ,onto"n9a %ena%a!an o$%eten#! dala$ 8n!t.T!%e %en!la!an !n! adala" #u$at!4 dan $eru%aan %en!la!an a"!r.

Pen!la!an da%at d!la#anaan d! !ndu#tr! ,d!te$%at er+a atau d!le$ba&a %elat!"an,d!luar te$%at er+a. J!a $e$un&!nan: #eba!n9a %en!la!an d!la#anaan

d!te$%at er+a #e"!n&&a %en!la! da%at $en&a$at! Anda $elauan e&!atannor$al d!te$%at er+a.

1.2. 

Ti' P'!iaia!

T'"# T'$#%i"Te#t tertul!# aan $en!la! %en&eta"uan Anda dan %e$a"a$an on#e% dan %r!n#!%9an& $eru%aan da#ar un+u er+a tu&a#tu&a# Anda. Te#t tertul!# b!a#an9aberu%a #er! %ertan9aan %!l!"an &anda atau bebera%a bentu te#t tertul!# ob+et!4la!nn9a: 9a!tu te# d!$ana #et!a% %ertan9aan $e$!l!! #atu +a6aban benar.

T'"# U!*%& K'$*aTe#t un+u er+a aan $en!la! o$%eten#! Anda dala$ $ena$%!lan tu&a#tu&a#ele$en ter"ada% #tandar 9an& d!+ela#an dala$ Kr!ter!a 8n+u Ker+a. 'le" #ebab!tu Anda aan $enera%an %en&eta"uan dan %e$a"a$an Anda ter"ada% un+uer+a tu&a#tu&a#.Pen!la! b!a#an9a $en&&unaan da4tar e anal!#!# ele$en #eba&a! %edo$an untu$enentuan o$%eten#! Anda dan aan $e$ber!an u$%an bal! $en&ena!un+u er+a dan +!a %erlu: $erenanaan %elat!"an lan+utan +!a Anda belu$$ena%a! o$%eten#! %ada u#a"a<e#e$%atan %erta$a.

Page 53: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 53/60

 

Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!

Kode ModulL'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#a"atan dan Ke#ela$atan Ker+a

,K- d! Te$%at Ker+aBuu Pen!la!an /er#!* (0(2((2 3ala$an* - dar! 1(

BAB IIPELAKSANAAN PENILAIAN

2.1. 

S+a , K%!-i Jaa/a! T%ga",#%ga" T'+$i

T8GAS 1.Ja6abla" %ertan9aan%ertan9aan ber!ut !n! #eara #!n&at dan +ela# >

Pertan9aan 1Jela#an ole" #audara a%a 9an& d!$a#ud den&an Ke#ela$atan 8$u$ d! dala$Ke#ela$atan dan Ke#e"atan Ker+a ,K-?

Ja6aban*............................................................................................................................................................................................

Pertan9aan )Jela#an ole" #audara @ 4ator dar! 7 4ator untu %ene&a"an ter+ad!n9a eelaaan d!te$%at er+a < %rate ?

Ja6aban *............................................................................................................................................................................................

Pertan9aan -Jela#an ole" #audara - 4ator dar! 5 4ator 9an& d!$a#ud d!#!%l!n %r!bad! ba&! #et!a%%eer+a ,#!#6a?

Ja6aban *............................................................................................................................................................................................

Pertan9aan @Jela#an ole" #audara d!#ebaban adan9a @ un#ur a%a #a+a %ro#e# ter+ad!n9a a%! ?

Ja6aban *............................................................................................................................................................................................

Pertan9aan 5D! dala$ Ke#ela$atan dan Ke#e"atan Ker+a ,K- #er!n& ter+ad! eelaaan 9an&d!a!batan ole" ebaaran9an& d!t!$bulan dar! berba&a! ela# a%!.Jela#an ole" #audara ada bera%a $aa$ la#!4!a#! a%! ?

Ja6aban *............................................................................................................................................................................................

Page 54: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 54/60

 

Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!

Kode ModulL'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#a"atan dan Ke#ela$atan Ker+a

,K- d! Te$%at Ker+aBuu Pen!la!an /er#!* (0(2((2 3ala$an* @ dar! 1(

K%!-i Jaa/a! T'"# T'+$i

1. 

Ke#ela$atan 8$u$ adala" e#ela$atan 9an& $en9an&ut #e$ua a#%edala$. Se$ua %eer+aan ba! !tu d! darat: laut atau%un d! udara 9an&

a!tann9a den&an e#ela$atan #e#eoran& dar! ba"a9a %eer+aan.

). 

Pene&a"an ter+ad!n9a eelaaan d! te$%at er+a < %ratea.

 

Pa#t!an e#e$%urnaan alatalatb.

 

Pa#t!an e#e$%urnaan %aa!an er+a.  Ke#adaran eadaan d!r! #end!r!d.  Pa#tan #e$%urna alat 9an& $e$ada!e.  3aru# d!#!%l!n dala$ $e$%erlauan alatalat4.  3aru# "at!"at!"at! dan on#entra#! %ada %eer+aan&.

 

Pa#t!an #uda" $e$a"a$! dan $en&ua#a! ara er+a #uatu $e#!n ataualat

-.  D!#!%l!n Pr!bad! ba&! #et!a% %eer+a<#!#6aa.  D!#!%l!n ter"ada% 6atu er+ab.  D!#!%l!n ter"ada% +an+! ba! %r!bad! atau%un dala$ %eer+aan.  D!#!%l!n dala$ $ene$%atan #uatu ebenarand.

 

T!da $en9$%an& dar! a%a 9an& d!tu&a#ane.

 

3or$at b! %da ata#an $au%un ba6a"an

@.  Pro#e# ter+ad!n9a a%!D!#ebaban adan9a @ un#ur 9a!tu *

a.  '#!&en

b. 

Pana#.

 

Ba"an baard.

 

Rea#! !$!a

5.  Kla#!4!a#! A%! ada @ 9a!tu *a.  A%! ela# Ab.  A%! ela# B.

 

 A%! ela# d.

 

 A%! ela# D

Page 55: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 55/60

 

Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!

Kode ModulL'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#a"atan dan Ke#ela$atan Ker+a

,K- d! Te$%at Ker+aBuu Pen!la!an /er#!* (0(2((2 3ala$an* 5 dar! 1(

L'/a$ P'!iaia!

1. 

Soal Te#t Teor!

•  D!buat 5 %ertan9aan Teor! dan Kun! +a6aban: 9an& d!a$b!l dar! #oal lat!"an

1( Soal: 9an& ada %ad Buu Ker+a

•  Le$bar Pen!la!an Pela#anaan Teor!

N+ Aa# U&%$ P'!iaia! T'+$i NiaiS#a!a$

Niai a!gDi-aai

K'#'$a!ga!

1 Ke#ela$atan 8$u$ )( 

N!la! Teor! "aru#d! ata#

da%at d!n9ataano$%eten

) Pene&a"an ter+ad!n9aeelaaan d! te$%ater+a<%rate

)( 

- D!#!%l!n %r!bad! ba&! #et!a%

%eer+a<#!#6a )( 

@ Pro#e# ter+ad!n9a a%! )( 

5 Kla#!4!a#! A%! )( 

Ju$la" N!la! 1((

L'/a$ P'a&"a!aa! T'+$i

N+ Da4#a$ 56'-& Li"# T'+$i 7a Tia&

1 A%aa" #e$ua %ertan9aan #uda" d!+a6ab

den&an benar

) A%aa" #e$ua %ertan9aan da%at d!#ele#a!an

#e#ua! 6atu 9an& d!tentuan.

Page 56: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 56/60

 

Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!

Kode ModulL'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#a"atan dan Ke#ela$atan Ker+a

,K- d! Te$%at Ker+aBuu Pen!la!an /er#!* (0(2((2 3ala$an* 2 dar! 1(

2.2. 

Da4#a$ 56'-& U!*%& K'$*a (P$a&#'&)

T%ga" U!*%& K'$*a (P$a&#'&) B'$/'!#%& 8aa!-a$a.

Pertan9aan 1 A%aa" Saudara #elalu $elauan atau $e$%er"at!an 4ator4ator K- #u%a9at!da ter+ad! eelaaan d! te$%at er+a ?

Pertan9aan ) A%aa" Saudara #elalu $en&anal!#!# b!la ter+ad! eelaaan ?

Pertan9aan -

 A%aa" #audara untu %ene&a"an ter+ad!n9a eelaaan #elalu $e$%er"at!an%enataan dan +en!# $e#!n 9an& d!%aa! ?

Pertan9aan @ A%aa" Saudara #elalu d!#!%l!n 6atu ?

Pertan9aan 5 A%aa" Saudara a%aa" #audara #elalu $e$%er"at!an eber#!"an te$%at er+adan $e#!n 9an& d!%aa! ?

Page 57: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 57/60

 

Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!

Kode ModulL'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#a"atan dan Ke#ela$atan Ker+a

,K- d! Te$%at Ker+aBuu Pen!la!an /er#!* (0(2((2 3ala$an* 7 dar! 1(

L'/a$ P'!iaia!

S+a T'"# P$a&#'&

9

N+ Aa# U&%$ P'!iaia! P$a&#'& Niai

S#a!a$

Niai a!g

Di-aai

K'#'$a!ga!

1

Ke#ela$atan 8$u$

  Melauan %ene&a"an

ter+ad!n9a eelaaan d!

te$%at er+a<%rate

)( 

N!la! 8n+u Ker+a

,%rate "aru# d!

ata#

:

da%at d!n9ataan

o$%eten

)

 At!4!ta# Ke#ela$atan Ker+a

  Melauan anal!#!# untu

$en&eta"u!%en9ebab

ter+ad!n9a eelaaan

)( 

-

Pert!$ban&an Te$%at Ker+a

 

Penataan +en!# $e#!n 9an&

d!%aa!

)( 

@ atu 9an& d!%aa! )( 

5 Keber#!"an dan K.-. )( 

Ju$la" N!la! 1((

Page 58: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 58/60

 

Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!

Kode ModulL'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#a"atan dan Ke#ela$atan Ker+a

,K- d! Te$%at Ker+aBuu Pen!la!an /er#!* (0(2((2 3ala$an* 0 dar! 1(

L'/a$ P'a&"a!aa! T'+$i

9

N+ Da4#a$ 56'-& Li"# P$a&#'& 7a Tia&

1 A%aa" %ene&a"an e$un&!nan ter+ad!n9a eelaaan

d! te$%at er+a tela" d!lauan.

) A%aa" $en&anal!#!# untu $en&eta"u! %en9ebab

ter+ad!n9a eelaaan d!lauan.

- A%aa" %enataan dan +en!# $e#!n 9an& d!%aa!

d!lauan.

@ A%aa" 6atu 9an& ter#ed!a d!%er"at!an.

5 A%aa" eber#!"an d!lauan dan d!%er"at!an.

Se$ua "al"al ter#ebut "aru# $enda%at tan&&a%an a . +!a t!da: %e#erta "aru#beron#ulta#! den&an %elat!"<%en!la! $en&ena! e&!atane&!atan ta$ba"an tertentu9an& "aru# d!len&a%!<d!#ele#a!an dala$ $ena%a! e$a$%uan %ada "a#!l !n!.

Page 59: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 59/60

 

Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!

Kode ModulL'G.''(1.(().(1

Judul Modul* Menera%an Ke#a"atan dan Ke#ela$atan Ker+a

,K- d! Te$%at Ker+aBuu Pen!la!an /er#!* (0(2((2 3ala$an* C dar! 1(

La!g&a6 A&6i$ ; PENILAIAN

L'/a$ P''$i&"aa! P'"'$#a

Se$ua e#ala"an d!%erba!! #ebelu$ le$bar %e$er!#aan d!tandatan&an!.

N+ Da4#a$ 56'-& Li"# 7a Tia&

1 A%aa" e&!atane&!atan dan %en&a$anan %erlen&a%an

Ke#ela$atan dan Ke#e"atan Ker+a ,K- #uda" d!lauan.

)

 A%aa" %e#erta tela" $en&u$%ulan: $en&anal!#a dan

$en9u#un !n4or$a#!<eteran&an 9an& #e#ua! den&an $odul

%elat!"an?

- A%aa" %e#erta tela" $e$ber!an !de!de dan

eteran&an<!n4or$a#! aurat 9an& d!butu"an?

@

 A%aa" %e#erta tela" $erenanaan dan $en9u#un e&!atan

e&!atan: untu $en+a$!n tera%a!n9a #tandar %ada $odul

!n!?

5 A%aa" %e#erta tela" $en&!ut! %er#9aratan %ro#edur er+adan %er#9aratan Ke#ela$atan dan Ke#e"atan Ker+a,K- untu

tera%a!n9a $enera%an K- d! te$%at er+a ?

Se$ua "al"al ter#ebut "aru# $enda%at tan&&a%an a . +!a t!da: %e#erta "aru#beron#ulta#! den&an %elat!"<%en!la! $en&ena! e&!atane&!atan ta$ba"an tertentu9an& "aru# d!len&a%!<d!#ele#a!an dala$ $ena%a! e$a$%uan %ada "a#!l !n!.

Tanda tan&an %elat!" ................................................................................................

Tanda tan&an %e#erta ...............................................................................................

Tan&&al dan +a$ elulu#an ,Ko$%eten ....................................................................

Buubuu Re4eren#! untu ba"an %elat!"an 9an& tela" d!reo$enda#!an*

  Buu In4or$a#!  Data Buu Penduun& Teor!

Page 60: LOG.OO01.002.01

8/16/2019 LOG.OO01.002.01

http://slidepdf.com/reader/full/logoo0100201 60/60

 

Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!Setor Lo&a$ Me#!n Sub Setor Tenolo&! Mean!

Kode ModulL'G.''(1.(().(1

K'"i%a!

Tan&&al*.......................................

Pe#erta %elat!"an tela" d!n!la! ,ber! l!n&aran %ada +a6aban anda

K'MPETEN BEL8M K'MPETEN

Na$a %e#erta %elat!"an  Na$a Pen!la!

................................................ .......................................Tanda tan&an Tanda tan&an

................................................. .......................................

Ko$entar<#aran,%en!la! aan $e$buat o$entar ta$ba"an 9an& aan $en+ela#an tentan& %en!la!an9an& d!ber!an................................................................................................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................