Switzerland – one of the richest countries in the world. The

principles of neutrality and the inviolability of bank privacy were

accepted in 1815 and have been consolidating confidence in

Switzerland as the financial centre of Europe and the world ever

since1. Geographically, Switzerland is a mountainous and

upland country. Its central and southern part (c. 60% of total

area) is occupied by the Alps, including the West Alps, the

Pennine Alps with the highest peak – Matterhorn, a fragment

of Mont Blanc massif and the Sabaudia Alps, the Bernese,

Freiburg, Glarns and Lepontine Alps. The Alpine ranges are

separated by the deeply cut valleys of the Rhine, the Aare, the

Rhone and the Reuss. Transport between the valleys is

guaranteed by passes: Great St Bernard’s, St Gotthard’s,

Szwaj ca ria – je den z naj bo gat szych kra jów Êwiata. Trwa jà ca od 1815

ro ku za sa da neu tral no Êci oraz nie na ru szal no Êci ta jem ni cy ban ko -

wej ugrun to wa ły za ufa nie do Szwaj ca rii ja ko fi nan so we go cen trum

Eu ro py i Êwia ta1. Geo gra ficz nie Szwaj ca ria jest kra jem gó rzy sto-wy -

˝yn nym. Ârod ko wà i po łu dnio wà cz´Êç kra ju (ok. 60% po wierzch -

ni) zaj mu jà Al py, w tym: Al py Za chod nie, Al py Pen niƒ skie z naj wy˝ -

szym szczy tem – Mat ter horn, frag ment ma sy wu Mont Blanc i Alp

Sa baudz kich, Al py Ber neƒ skie, Fry bur skie, Glar neƒ skie, Le pon tyƒ -

skie i Re tyc kie. Pa sma Alp po roz dzie la ne sà gł´ bo ko wci´ ty mi do -

li na mi: Re nu, Aare, Ro da nu i Reuss. Ko mu ni ka cj´ mi´ dzy do li na mi

za pew nia jà prze ł´ cze: Wiel ka Êw. Ber nar da, Âw. Go thar da, Grim sel

i in ne. Na pół noc nym przed gó rzu Alp po ło ̋ o na jest roz le gła Wy ̋ y -

na Szwaj car ska (ok. 30% kra ju) po kry ta po lo dow co wy mi wzgó rza -

A ̋po horyzont… szwajcarskie klimatyUp to the Horizon… the Swiss Way

MAGDALENA JAGIEŁŁO-KOWALCZYK

Dom jednorodzinny w Lostorf. Elewacja południowa, otwarta na widok / Detached house in Lostorf. Southern facade open to the view

49

Grimsel and others. The vast Swiss Plateau (c. 30% of the

country), covered with postglacial morainal hills and sandurs,

is situated on the northern foreland of the Alps. Located 350-

1200 m above sea level, it consists of undulate slopes with river

valleys or dry lake basins. The karstic Jura Mountains extend

on the French border. The Rhine, the Rhone, the Inn, the Ticino

and other rivers flow through Switzerland. Numerous

postglacial lakes: the biggest – Geneva, Boden, Neuchatel,

Four Cantons, Zurich, Maggiore and Lugano add even more

charm to the country. About 2% of the country is covered with

glaciers, while more than 30% – with forests2. The mountainous

landscapes are strikingly beautiful but such relief imposes

certain behaviours and customs. It is closely related to the

forms of settlement, too. The lowest region in the country is the

Swiss Plateau where most citizens live and work. They tend to

settle around the magnificent lakes3. Lake Geneva (Lac Leman

in French) is 75 kilometres long, maximally 13 kilometres wide

and 310 metres deep. Limitedly high tides can be observed

here. The mountainous lakeshore is covered with the buildings

of such big cities as Geneva, Lausanne or Montreux and some

smaller localities. Slopes directed towards a lake are mostly

southern on the ground of Switzerland. Thus, an exhibition of

residential houses open to a lake is ideal. An undisturbed,

beautiful view, the space, the azure of a lake, sunrises and

sunsets reflected in the water, and the mightiness of the

mountains all around. The Swiss appreciate this abundance.

The south facades of their houses are glazed and equipped

with balconies and view terraces. Flats open to the south

facilitate the passive use of solar energy for heating purposes,

too. Buildings in localities situated on the mountain slopes look

similar. The houses tower above each other facilitating a

mi mo re no wy mi i san dra mi. Po ło ̋ o na na wy so ko Êci 350–1200 m

n.p.m. skła da si´ z po fa lo wa nych sto ków po prze ci na nych do li na mi

rzek lub wy schni´ ty mi niec ka mi je zior. Na gra ni cy z Fran cjà roz cià -

ga jà si´ kra so we gó ry Ju ra. Przez Szwaj ca ri´ prze pły wa jà m.in.:

Ren, Ro dan, Inn i Ti ci no. Do dat ko we go uro ku do da jà jej licz ne je -

zio ra po lo dow co we: naj wi´k sze – Ge new skie, Bo deƒ skie, Neu châ -

tel, Czte rech Kan to nów, Zu ry skie, Mag gio re i Lu ga no. Ok. 2% kra -

ju po kry wa jà lo dow ce, zaÊ po nad 30% – la sy2. Gór skie kra jo bra zy

po ra ̋ a jà swym pi´k nem, ale ta kie wła Ênie ukształ to wa nie Szwaj ca -

rii wy mu sza okre Êlo ne za cho wa nia i oby cza je. Tak ̋ e for my osad -

nic twa ma jà z nim Êci sły zwià zek. Naj ni˝ szy w kra ju re gion to Wy ̋ y -

na Szwaj car ska, gdzie miesz ka i pra cu je prze wa ̋ a jà ca cz´Êç lud -

no Êci. Wi´k szoÊç osie dli ła si´ wo kół wspa nia łych je zior3. Je zio ro

Ge new skie (ina czej Le maƒ skie, z fran cu skie go – Lac Le man) ma 75

ki lo me trów dłu go Êci, mak sy mal nie 13 km sze ro ko Êci i 310 m gł´ -

bo ko Êci. No tu je si´ tu na wet nie wiel kie przy pły wy. Gó rzy ste brze gi

je zio ra po kry te sà za bu do wà du ̋ ych miast, ta kich jak Ge ne wa, Lo -

zan na czy Mon treux i wie lu mniej szych miej sco wo Êci. Opa da jà ce

do je zio ra sto ki na te re nie Szwaj ca rii sà w zde cy do wa nej wi´k szo -

Êci po łu dnio we. Ide al na jest wi´c wy sta wa do mów miesz kal nych

otwar tych na je zio ro. Ni czym nie zmà co ny, pi´k ny wi dok, prze strzeƒ,

la zur je zio ra, od bi ja jà ce si´ w wo dzie wscho dy i za cho dy słoƒ ca,

a wo kół po t´ ga gór. Szwaj ca rzy do ce nia jà to swo je bo gac two. Po -

łu dnio we ele wa cje do mów sà moc no prze szklo ne, wy po sa ̋ o ne

w bal ko ny i ta ra sy wi do ko we. Otwar cia miesz kaƒ na po łu dnie po -

zwa la jà te˝ na bier ne ko rzy sta nie z ener gii sło necz nej w ce lach

grzew czych. Po dob nie wy glà da za bu do wa miej sco wo Êci po ło ̋ o -

nych na zbo czach gór. Do my pi´ trzà si´ nad so bà, umo˝ li wia jàc

ka˝ de mu da le ki, wspa nia ły wi dok na al pej skie szczy ty i lo dow ce.

Ma jàc Êwia do moÊç, jak bez cen ne dla kom for tu miesz ka nia i ludz -

kiej psy chi ki sà prze strzeƒ i pi´k ne oto cze nie, Szwaj ca rzy my Êlà te˝

5150

Montreux. Zabudowawielorodzinna nad brzegiemJeziora Genewskiego / Montreux.Multifamily buildings on LakeGeneva

Montreux. Zabudowawielorodzinna nad brzegiemJeziora Genewskiego / Montreux.Multifamily buildings on LakeGeneva

Montreux. Zabudowawielorodzinna nad brzegiemJeziora Genewskiego / Montreux.Multifamily buildings on LakeGeneva

Okolice Lostorf. Zabudowa wielorodzinna, tarasowa, otwarta na widok / Vicinity of Lostorf. Terraced multifamily buildings open to the view

52

Montreux. Widok z mieszkaƒ naJezioro Genewskie / Montreux.View of Lake Geneva from the flats

Montreux. Widok z mieszkaƒ namiasto / Montreux. View of thetown from the flats

Montreux. Widok z mieszkaƒ naJezioro Genewskie / Montreux.View of Lake Geneva from the flats

distant, overwhelming view of the Alpine summits and glaciers for

everybody. Being aware that spaces and beautiful surroundings

are priceless for the comfort of residence and the human psyche,

the Swiss also have tourists in mind. More and more overlooks

spring up on the mountain tops. Let us just recall a panoramic

restaurant designed by Mario Botta on Les Diablerets glacier with

an unforgettable view of the Swiss Alps, including Matterhorn.

One of the main, not only scenic, attractions of Zermatt is Glacier

Paradise situated on Theodul. It has the world’s highest glacial

grotto and an ecological restaurant, opened in the season

2008/09, which uses solar energy for the production of electric

energy, for heating and ventilating the object. One of the greatest

attractions of Saas Fee region is a restaurant on the glacier top

with some breathtaking views of the Alpine four-thousand-metre

peaks. It is the highest restaurant in Europe (3,500 metres above

sea level) – the Metro Alpin underground runs there4. La Berneuse

in Tour d’Ai region has got rotating Le Kuklos where solar energy

is used, too, owing to twelve solar batteries installed beneath the

view terrace. Restaurant guests can admire a panoramic

landscape, changed by a revolving mechanism, from the height

of 2,048 metres. The full rotation takes one hour and a half and

guarantees a unique view of the mountain chains and Lake

Geneva. The Alpine views harmonize with the southern vegetation

in this region. The slopes, overgrown with grapevine bushes,

gradually drop towards the lake. A fairytale landscape indeed!

The Jura heights in the north; the mighty Alps with mountain

villages, peaks, glaciers and sunlit terraces in the east. The

shaded northern inclines are covered with a thick, coniferous

forest, while the southern slopes make a merry mosaic of

buildings, colourful meadows and fields in the sunshine. These

unforgettable, wonderful views attract tourists to Switzerland

whose inhabitants can enjoy them every day. They look afar,

without limitations, without barriers, up to the horizon….

ENDNOTES:

1 Podró˝e marzeƒ. Szwajcaria, ed. Huw Hennesy, Polish edition

by Joanna Pitera, Gazeta Wyborcza, Warsaw 2007.

2 Encyklopedia Gazety Wyborczej Vol. 18, PWN.

3 The Swiss Plateau is inhabited by 2/3 of total population.

According to Podró˝e marzeƒ…, Warsaw, 2007.

4 Krystian KuÊ Jak lato to na lodowiec, www.narty.pl 23 May 2011.

BIBLIOGRAPHY:

Podró˝e marzeƒ. Szwajcaria, ed. Huw Hennesy, Polish edition by

Joanna Pitera, Gazeta Wyborcza, Warsaw 2007.

Encyklopedia Gazety Wyborczej Vol. 18, PWN.

Krystian KuÊ Jak lato to na lodowiec www.narty.pl 23 May 2011.

o tu ry stach. Na wierz choł kach gór po wsta jà co raz to no we miej -

sca wi do ko we. Wy star czy wspo mnieç pa no ra micz nà re stau ra cj´

na lo dow cu Les Dia ble rets za pro jek to wa nà przez Ma rio Bot t´,

z któ rej roz ta cza si´ nie za po mnia ny wi dok na Al py Szwaj car skie,

w tym Mat ter horn. Jed nà zaÊ z głów nych, nie tyl ko wi do ko wych

atrak cji Ze rmatt, jest znaj du jà cy si´ na lo dow cu The odul Gla cier

Pa ra di se. Jest tu naj wy ̋ ej na Êwie cie po ło ̋ o na gro ta lo dow co wa

oraz otwar ta w se zo nie 2008/09, eko lo gicz na re stau ra cja, w któ -

rej wy ko rzy sta no ener gi´ sło necz nà do pro duk cji ener gii elek -

trycz nej, do ogrze wa nia i wen ty la cji obiek tu. Rów nie˝ jed nà z naj -

wi´k szych atrak cji re gio nu Sa as Fee jest znaj du jà ca si´ na szczy -

cie lo dow ca re stau ra cja, z któ rej roz cià ga jà si´ za pie ra jà ce dech

w pier siach wi do ki na al pej skie czte ro ty si´cz ni ki. Jest ona naj wy -

˝ej po ło ̋ o nà re stau ra cjà w Eu ro pie (3500 m n.p.m.), a pro wa dzi

do niej pod ziem na ko lej ka Me tro Al pin4. Na La Ber neu se, w re -

gio nie To ur d’Ai znaj du je si´ ob ro to we Le Ku klos, w któ rym rów -

nie˝ wy ko rzy sta no ener gi´ sło necz nà dzi´ ki dwu na stu ba te riom

sło necz nym za in sta lo wa nym pod ta ra sem wi do ko wym. Przed

ocza mi go Êci re stau ra cji roz cià ga si´ pa no ra micz ny kra jo braz,

wi dzia ny z wy so ko Êci 2048 me trów, któ ry zmie nia si´ dzi´ ki ob -

ro to we mu me cha ni zmo wi. Peł ny ob rót na st´ pu je po 1,5 go dzi -

nie, za pew nia jàc nie po wta rzal ny wi dok na łaƒ cu chy gór skie i Je -

zio ro Ge new skie. W tym re gio nie har mo nij nie łà czà si´ al pej skie

wi do ki i po łu dnio wa ro Êlin noÊç. Zbo cza po ro Êni´ te win ny mi krze -

wa mi stop nio wo opa da jà w stro n´ je zio ra. Kra jo braz ni czym zma -

rzeƒ. Na pół no cy wznie sie nia Ju ry, na wscho dzie – po t´˝ ne Al py

z gór ski mi wio ska mi, szczy ta mi, lo dow ca mi i sło necz ny mi ta ra -

sa mi. Za cie nio ne, pół noc ne zbo cza gór po ra sta g´ sty, igla sty las,

a sło necz ne sto ki po łu dnio we sà we so łà mo zai kà za bu do waƒ,

ko lo ro wych łàk i pól. Dla tych nie za po mnia nych, cu dow nych wi -

do ków, Szwaj ca ri´ od wie dza jà spra gnie ni ich tu ry Êci. Miesz kaƒ -

cy zaÊ cie szà si´ ni mi na co dzieƒ. Pa trzà w dal, bez ogra ni czeƒ,

bez ba rier, a˝ po ho ry zont…

PRZYPISY:

1 Po dró ̋ e ma rzeƒ. Szwaj ca ria, red. Huw Hen ne sy, red. edy cji pol skiej Jo an -

na Pe te ra, Bi blio te ka Ga ze ty Wy bor czej, War sza wa 2007.

2 En cy klo pe dia Ga ze ty Wy bor czej t.18, Wy daw nic two Na uko we PWNSA.

3Wy ̋ y n´ Szwaj car skà za miesz ku je 2/3 ogó łu lud no Êci. Wg Po dró ̋ e ma rzeƒ…,

War sza wa, 2007.

4 Kry stian KuÊ Jak la to to na lo do wiec, www.nar ty pl, 23.05.2011.

BIBLIOGRAFIA:

Po dró ̋ e ma rzeƒ. Szwaj ca ria, red. Huw Hen ne sy, red. edy cji pol skiej Jo an naPe -

te ra, Bi blio te ka Ga ze ty Wy bor czej, War sza wa 2007.

En cy klo pe dia Ga ze ty Wy bor czej t.18, Wy daw nic two Na uko we PWNSA.

Kry stian KuÊ Jak la to to na lo do wiecwww.nar ty pl, 23.05.2011.

53