Upload
sikhdigitallibrary
View
239
Download
7
Embed Size (px)
Citation preview
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
1/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
2/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
3/182
pihlI vwr CpI 2013
sB h`k pRkwSk dy rwKvyN hn
lyKk fw. hrBjn isMG syKoN ipM f dwKw, kwlj rof dwKw,
ijlHw luiDAwxw[e-mail : [email protected]
Pon ; 9463377009 (Bwrq)
kY ny fw Dr Harbhajan Singh Sekhon
13130 69 Ave
Surrey B.C. CanadaV3WIR7
Phone 001-778-218-1432
mwiek shwieqw gurduAwrw isMG sBw
kwlj rof, dwKw dI sMgq
Cwpk
PuAwiel pirMtRz lu iDAwxw +91-161-2404979, 2404093
email: [email protected]
www.foil printers Ludhiana.com.
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
4/182
sm`rpx is`K kOm dy mhwn hIry Aqy Syir-ey-pMjwb
mhwrwjw rxjIq isMG dy is`K rwj dy hIro jrnYl
srdwr hrI isMG nlU Aw Aqy smUh ShId isM GW Aqy isMGxIAW ijnHW dyS vwsIAW dIAW gulwmI dIAW zMjIrW k`tx leI jwnW vwrIAW[
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
5/182
qqkrw
pMnw
mu`K bMd i-vi
BUimkw xiii-xv
1. jIvn idRStI 1-29
2. mulqwn dI jMg 30-45
3. kSmIr qy hzwry dIAW ij`qW Aqy gvrnrI 46-83
4. iSmlw imSn dw muKI 84-95
5. ipSwvr dw prdySpqI 96-1076. jmrOd dI jMg Aqy sUry dw AMq 108-127
7. SihrW, ikilHAW Aqy Dwrimk AsQwnW dw inrmwx 128-140
8. srdwr hrI isMG nlUAw dI bMs Aqy AMs 141-158
pusqk prmwx 159-160
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
6/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
7/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
8/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
9/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
10/182
jmrOd dy iklHy dw Kws AsQwn hY[ ies ielwky iv`c sUrmy nUM mOq dy PirSqy keI idn l`Bdy iPrdy rhy[ pr ieh XoDw isr qy k`Px bMnH ky rwxI mOq nUM mKOlW krdw irhw[ isAwixAW dy kQn Anuswr hoxI nhIN tldI, aus ny Awpxw kMm kr id̀qw[ XoDy dy AMq nwl is`K rwj dy isMGwsn dw ieh QMm Fih Fy rI ho igAw[ArQwq isMGwsn fol igAw… qy ieh is`K rwj dy ̂ wqmy dw sMkyq bixAw[
nlUey ny Awpxy smyN iv`c bhuq swry ikilHAW, SihrW Aqy Drm AsQwnW dw inrmwx kIqw[ sRI gurU hir ikRSn jI dy nwm qy hzwry dy iklHy dI auswrI krvweI, hrIpur Sihr nU M sPweI Aqy shU lqW BrpU r bxwieAw, ipSwvr iv`c iklHy bxwey, pMjw swihb gurU Gr dI syvw sM Bwl dy p` ky pR bM D kIqy, iklH w gu zrW vwlw, iklH w jmrO d, kSmIr iv` c Dwrimk AsQwnW dI auswrI Aqy iklHy bxvwey, sR I Akwl q^q swihb dy gu Mbd dI syvw so nw jVw ky krvweI, qrnqwrn, mukqsr swihb iv`c mhwn srovrW dI sy vw Aqy gurU swihbwn dIAW au~cIAW
SwnW nUM bu MigAW rwhIN pyS kIqw[ fwktr swihb ny ies pu sqk iv`c mhwn ivSy dI Ko j krky pyS
kIqw hY[ ieiqhws iksy vI qrHW bxwey nhIN jWdy sgoN ieh hwlwqW dI dyx huMdy hn[ hwlwqW dI pIVw ieiqhws isrjdI hY[ ies ivcly pwqrW dy ikrdwr ies nU M au ~cw nIvW krdy hn[ sM swr iv`c sYNkVy kO mW AijhIAW hn ijnHW dw koeI ieiqhws nhIN hY[ AsIN irxI hW Awpxy gu rU AW, BgqW, isrl` Q Xo iDAW vIrW Aqy BY xW dy, ijnH W ny Awpxy nwmo- inSwn imtw ky is`K ieiqhws dw prp`k mh`l auswirAw hY[ DM nvwdI
hW syKo N swihb dy ijnHW ieiqhws dI lMmI lVI nUM ivigAwnk soc Aqy qrkmeI sUJ bU J nwl pyS kIqw hY[ pusqk dI bolI muhwvry BrpU r TyT pMjwbI hY, ikqy ikqy mwlvy dw ielwkweI Asr idsdw hY[ vwk bxqr ikqy ikqy Ax-su KwvIN hY pr Awp jI nUM g`l pwTk dy p`ly pw dyx dw FMg AwauNdw hY[ lyKxI nUM rs BrI bnwaux leI gurbwxI Aqy
(v)
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
11/182
kwiv totikAW dI KUb vrqoN kIqI hoeI hY[ r`b A` gy Ardws krIey ik fwktr swihb Koj BrI rcnw krdy rihx qy pMjwbI swihq dI syvw krdy rihx[
dws
su rjIq isMG
muKI-pMjwbI ivBwg (swbkw) gurU nwnk nY Snl kwlj nko dr jlM Dr
(vi)
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
12/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
13/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
14/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
15/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
16/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
17/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
18/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
19/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
20/182
ilKx dw Xqn kIqw igAw hY[ ieiqhws dy nwl nwl ilKq nUM pR ym Aqy rs BrI bnwaux leI gurbwxI Aqy kvIAW dIAW kivqwvW dy idRStWq vI id` qy gey hn[
dws pRoPYsr surjIq isMG jI dw kotwn kot DMnvwdI hY ijnHW ny ies KrVy ƒ GoiKAw Aqy piVHAw[ pVHn auprMq ies sMbMDI Awpxy v`fmu`ly ivcwr mu`K bMd iv`c AMikq kIqy hn[ dws AwpxI supqnI
srdwrnI rwijMdr pwl kO r dw vI irxI hY ijs ny swry iviSAW ƒ pVH ky so DW kIqIAW[ sRImqI srlw rwxI dw vI DMnvwd krn qoN nhIN rih skdw ijs ny keI vwr ies ikqwb dy KrVy ƒ tweIp kIqw[ bwr bwr GoKx auprMq vI ZlqIAW rih jWdIAW hn dws aunHW pRqI pwTkW qo N muAwPI cwhuMdw hY[
hrBjn isM G syKo N (rItwierf) swbkw pRo PYsr qy ieMcwrj dwl sYkSn
pM jwb KyqIbwVI XU nIvristI
luiDAwxw kwlj rof dwKw, ijlHw lu iDAwxw 141102 (pMjwb)
email – [email protected]
Pon 9463377009 imqI : 22.2.2013
(xv)
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
21/182
1
1
jIvn idRStI Syir-ey-pM jwb mhwrwjw rxjIq isM G dy jnm qoN l`g pg
igAwrW swl ip`Co N pMjwb dI DrqI qy 1791 eIsvI iv`c mwqw Drm
kOr dI kùKoN srdwr gu rdws isMG dy gR ih gu jrWvwlw ivKy ie`k bhuq hI nUrI ichry vwlw, ho xhwr, sujwn, DIrjvwn, qyj-prqwpI Aqy Awqm q`q dw igAwqw pùqr jnimAW ijs dw nwm hrI isMG r`iKAw[ ieiqhwskwrW ny ipqw dw nwm srdwr guridAwl isM G iliKAw hY[ pr vnIq nlU Aw jo hrI isM G dI s` qvIN pIVHI iv` co N hY ny AwpxI pu sqk AMdr hirduAwr dy pWifAW dI ilKq muqwbk hrI isMG dy ipqw dw nwm gurdws isMG iliKAw hY[ srdwr gurdws isMG Sukrc`kIAw imsl (Misal means a unit or a division or a brigade of sikhwarriors) dw ku ` my dwn (kmWfr) sI[ Bwv au s ny bhu q swry jM gW-Xù DW
iv`c bhwdrI dy AdBùq jO hr idKw ky kù mydwn dw mrqbw hwsl kIqw sI[ ipClIAW do pIVH IAW qoN hrI isMG dw prvwr ^wlsw &Oj iv`c Swml ho cùikAw sI[ ies dy dwdw jI srdwr ibSn isMG aup`l (ieiqhwskwrW Anuswr srdwr hirdws isM G) srdwr cVHq isMG
Aqy srdwr mhW isM G dy hm-rkwb rhy Aqy is`K pMQ dI Awn Aqy Swn leI aunHW BwrI m`lW mwrIAW[ ̂ qrIAW' 'coN aup`l goq iksy purKy dy nW qoN AwrM B hoieAw sI ijs ny auq`m kMm leI kurbwnI id`qI sI[ aus dI Xwd iv`c A&gwinsqwn ivKy ie`k p`Qr iSlwlyK mOjUd hY[
mu gl Aihmd Swh du rwnI dy qkrIbn swry hmly iehnW dy isrW au p` r dI lMGy[ ieh 1762 eIsvI dy v`fy-G`lUGwry dOrwn kùp-rhIVw, mlyrkotly kol golIAW l`gx kwrn ShId ho gey sn[ lwflw hrI isMG Ajy s` q ku swl dw hI sI ik 1798 iv` c jM gI jrnYl dy ipqw srdwr gurdws isMG cVHweI kr gey[ pqI dI mOq kwrn mwqw Drm
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
22/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
23/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
24/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
25/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
26/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
27/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
28/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
29/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
30/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
31/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
32/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
33/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
34/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
35/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
36/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
37/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
38/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
39/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
40/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
41/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
42/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
43/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
44/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
45/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
46/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
47/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
48/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
49/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
50/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
51/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
52/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
53/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
54/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
55/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
56/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
57/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
58/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
59/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
60/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
61/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
62/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
63/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
64/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
65/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
66/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
67/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
68/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
69/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
70/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
71/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
72/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
73/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
74/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
75/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
76/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
77/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
78/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
79/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
80/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
81/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
82/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
83/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
84/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
85/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
86/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
87/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
88/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
89/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
90/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
91/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
92/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
93/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
94/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
95/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
96/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
97/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
98/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
99/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
100/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
101/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
102/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
103/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
104/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
105/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
106/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
107/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
108/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
109/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
110/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
111/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
112/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
113/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
114/182
Sor nwl SurU ho geIAW[ XUrpI &OzW ny pihlW Aw ky lwl rMg dy tYNt g`f id`qy[ is`K sY nW dy Tihrn leI rwjw iDAwn isMG fogrw ny kysrI rMg dy tYNt lvw ky so hxI iqAwrI krweI[ dirAw au `pr dI lM Gx leI do hW iDrW ny Awpxy Awpxy pul iqAwr krvwey[ mhwrwjw rxjIq isM G 25 AkqUbr nUM 6 hzwr ipAwdw &Oj Aqy 10 hzwr GoV svwrW nwl
ie`Qy pu` jy[ iehnW ny swihbzwdw KVk isM G, jINd dw rwjw sMgq isMG,
srdwr Aqr isM G sM DwvwlIAw, rwjw gulwb isMG Aqy Swm isMG AtwrIvwly nUM gvrnr jnrl lwrf ivlIAm bYNitk nUM Su`B ieCwvW dyx leI ByijAw[ iehnW dy AMgryzI kYNp iv`c phuMcx qy &OjW v`loN slwmI id` qI geI[ mhwrwjw Aqy gvrnr jnrl ivckwr mIitMg 26 AkqU br nUM hoeI[ mhwrwjw Aqy srdwrW dy kysrI puSwky pihny hoey sn[ Syir-ey-pMjwb dI sunihrI kursI Aqy koihnUr hIrw sB leI iK` c dw ky Ndr bxy ho ey sn[ mIitMg dO rwn vyf Aqy pirnsY ~p Anu vwdI (interpretor) sn[ 27 AkqUbr nU M hrI isMG nlUAw, swihbzwdw
KVk isMG Aqy rwjw gulwb isM G ny gvrnr jnrl nUM ̂ wlsw kYNp 'c Awaux qy jIau AwieAW AwiKAw[ au prMq srdwr nlUAw ny nyzwbwzI dw bhu q hI cmqkwrI prdrSn kIqw[ ies ip`Co N bYNitk ny ie` k p`qr id`qw ijs dy mu`Fly Sbd sn:
The interview at Rooper was no doubt intended to ce-
ment more strongly the union of the two powers..."
Bwv ies iv`c ko eI S`k nhIN sI ik ropV dI g`lbwq ny do qwkqW dI im`qRqw nUM vDyry p`ikAw kIqw hY....
iesy qrHW mhwrwjw v`loN vI jo KrVw ilKqI rUp iv`c bYNitk nUM id` qw igAw aus dy Sbd sn:
"The friends and enemies of the one should be consid-
ered the friends and enemies of the other"
94
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
115/182
Bwv swnUM vY r Bwvnw Bulw ky AwpsI imqRqw gMFxI cwhIdI hY ArQwq im`qR dw vYrI nhIN bxnw cwhIdw[
pr bYNitk ny AMqly smJO qy iv`c ieh Sbd (ik AsIN im`qR nwl Droh nhIN krWgy) nhIN pwey ijs kwrn ^ws kr srdwr hrI isMG nlUAw Aqy hor srdwrW ny ropV dy smJOqy nUM Tu krw id`qw sI[ BwvyN ropV dI mIitMg auprMq hrI isMG dw Ahu dw srkwr v`loN ho r vDw id` qw sI[ pr srdwr nlvw AM gryzW nwl iksy iksm dI sWJ pwau x bwry hmySw ivroD krdw irhw[ ieh ie`k ijauNdw jwgdw &OjI jrnYl Aqy bhuq hI inpu Mn Swsk ho x nwqy AMgryzW dy hr pY NqVy qo N pUrI qrHW jwxU sI[ Agr ieh lMby smy N leI ijauNdw rihMdw qW AMgryzW dI kI mjwl sI ik auh ̂ wlsw rwj qy kwbz ho jWdy? hrI isMG dI bhwdrI sMbMDI ie` k kvI dy bol hn:
nlUey Syr ny muglW nUM vKq pwieAw, vY rI dlW dy QMmH iQVkw id`qy[
pSOr, mulqwn, ^Ybr dry vrgy, gVH muglW dy sUrmy Jukw id`qy [
sYNkVy swlW dI gulwmI dy dwg Do ky, is`K rwj dy JMfy Julw id`qy[
95
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
116/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
117/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
118/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
119/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
120/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
121/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
122/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
123/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
124/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
125/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
126/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
127/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
128/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
129/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
130/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
131/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
132/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
133/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
134/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
135/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
136/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
137/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
138/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
139/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
140/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
141/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
142/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
143/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
144/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
145/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
146/182
go ibMd isMG dI Et hY[ mwrnw r`Kxw gurU dw kMm hY[ jykr qyry 'c ihM mq hY mYnUM mwr dy jW mu kwblw kr ky dyK lY[ pTwx kihMdw,"isMGw myrI bygm nwl hY[ ies nUM mY N Gr C`f AwvW[ jykr ihMmq hY Aw myry nwl myry jwm ipMf c`l au~Qy jor Azmw lvIN[ ies jwm ipMf dy nW qy hI jmrOd dw iklHw hoNd iv`c AwieAw sI[ dlyr Aqy by KO& srdwr dwqx krdw hI A&rIdI nwl aus dy ipMf clw igAw[
ies pTwx ny ipMf vwsI ie`kTy kr ley Aqy mukwbly leI AwKwVw bMnH ilAw[ pTwx ny qlvwr Fwl nlUey nUM dy id`qI Aqy Awp vI c`k leI[ mukwblw SurU ho igAw[ nlUAw ny AwiKAw,"A&rIdI! pihlW qUM vwr kr lY, pr qkVw ho ky krIN"[ pTwx ny vwr kIqw, srdwr ny Fwl qy vwr rok ilAw[ srdwr ny ikhw,"A&rIdI! qkVw ho hux myrI vwrI hY, " nlUey ny AYsw vwr kIqw ik qlvwr s`p vwgUM SU kdI Fwl nU M pwr kr ky pTwx dy srIr qy jw v ̀ jI[ lhU vih qu irAw[ srdwr ny AwpxI auprlI p` g lwhI[ mrHm vgYrw mMgvw ky zKm qy
lw ky KUn rokx leI p ̀ g lpy t id` qI[ is` K dw AYsw ihrdw dyK ky ipM f vwsI hYrwn rih gey[ pTwx ny pyNfUAW nU M AwiKAw,"is`K nUM kuJ nw AwiKau[ mYN Awp hI is`K nUM mu kwbly leI au kswieAw sI"[ srdwr hrI isM G nlvw qur ky iklHy AMdr phuMc gey[ kuJ idnW ip̀CoN pTwxW nUM pqw l`igAw ik auh is`K qW 'hrIAw' sI[ au h AwpxI mUrKqw qy pCqwauNx l`gy ik hrIAy nUM mwrn dw bhuq vDIAw mOkw AsIN Ko id`qw hY[(Tales from Sikh History 1918: 23-6)
bMdy dy ̂ qm hox auprMq SMikAW dy AwDwr qy GVIAW khwxIAW
ieiqhws bx jWdIAW hn[ gurbwxI dy s`cy bol hn:nwnk jo Duir krqY iliKAw su myit n skY koie](1414)
ijsu qU rwKih iqsu kaun mwrY sB quJ hI AMqir sgl sMswrY] (1415)
126
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
147/182
jo ienswn s̀c Aqy ienswP dI Kwqr Aqy dIn duKIAW, d`by- kucly, grIb-gurby Aqy qIRmq dI ie`zq bcwayux ̂ wqr Shwdq idMdw hY, au h ShId khwauNdw hY[ ShId hmySw Amr rihMdw hY[ sM swr qW kI inrMkwr dy Gr iv`c vI aus dI hmySw so Bw huMdI hY[ ijvyN ik gurU swihb PrmwauNdy hn:
syeI pUry Swh vKqY aupir liV mUey] (145)
gurmuKw ky muK aujly hir drgih so Bw pwie] (1415)
127
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
148/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
149/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
150/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
151/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
152/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
153/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
154/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
155/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
156/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
157/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
158/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
159/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
160/182
swihb ny id`qw[ mhwrwjw rxjIq isMG ny 1806 iv`c mukqsr dI DrqI qy kbzw kIqw[ Fwb nUM au hnW 100 vrg mItr dy srovr iv` c qbdIl kr ky hrI isMG rwhIN srovr dI iqAwrI krvweI[ hrI isM G ny sro vr dIAW pO VIAW vI bxvweIAW[ mhwrwjy ny ie`Qy pMj gu rduAwry vI bxvwey[
hrI isMG v`loN Drm ArQ kIqy kuJ hor dwn sMn 180 8-09 iv`c pRoihq mdn dws pu`qr mojU rwm, pWfw
hirduAwr nUM ie`k KUh dI pYlI jo bdovwl ivKy sI qoN pRwpq Awmdn dwn kIqI[ srdwr kwhn isMG bydI nUM 1813 iv`c eymnwbwd, ijlHw vzIrwbwd iv` c ie` k KUh mocvwlw Aqy 35 Gu mW zmIn id` qI sI[ pM fq blm dws nUM 1818 iv` c ijlHw gujrWvwlw iv` c auinAwl iv`c zmIn nW lvweI[ bwbw surYn isMG bydI nUM 1828 iv`c ipM f rutwlI Kurd, prgxw SyKUpurw, gu jrWvwlw id`qw[ sMn 1830 iv`c imsr rwm shwey
nUM cwr iv` Gy Aqy 10 ib~svy zmIn ielwky srwey slyh, hzwry iv` c id`qI[ muslmwn gu lwm muhMmd dIn nUM 1833 iv`c AMimRqsr ivKy mojw jIvn gory, qlvMfI ivKy zmIn id`qI[ iesy qrHW bwbw inrml dws cylw rwmdws nU M 1834 iv`c ie`k KUh SIrINvwlw Aqy 30 GumW zmIn prgxw isAwlkot iv`c id`qI sI (vnIq nlUAw, cYNpIAn Aw& dI ^wlsw jI, pM nw 245 )[
140
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
161/182
8
srdwr hrI isMG nlUAw dI bMs Aqy AMs
srdwr ibSn isMG aup`l, srdwr cVHq isMG ijs ny imsl Sukrc` kIAw sQwipq kIqI dw hm-rkwb sI[ iehnW dy purKy ngr mjITw, ijlHw AMimRqsr dy vsnIk Aqy aup` l ̂ `qrI sn[ ibSn isMG dw myl bwbw nOD isMG nwl bhuq sI[ nOD isMG dI SwdI BweI gulwb isMG Sy rig` l dI lVkI bIbI lwlI (lwl kOr) nwl 1726 iv`c hoeI sI[ gulwb isMG dw sMbMD sRI gurU goibMd isMG jI nwl bhuq sI[ ieh
ielwky mjITy dw ie`k nwmI ivAkqI sI Aqy gurU swihb nwl imlwp kr ky is`KI dI pwx cVHI hoeI sI[ bwbw nOD isM G Sukrc`kIey ny nvwb kpUr isMG dI nsIhq qy AM imRqpwn kIqw sI[ is` KI dy rMg kwrn srdwr ibSn isM G ny mu glW nwl keI XùD kIqy[ sMn 1762 nUM kùp- rhIVw (ijlHw sMgrUr) ivKy ieh is`KW dy v`fy pihly G`lUGwry iv`c bhwdrI nwl jUJdy go lIAW l`gx kwrn ShId ho gey sn[
ibSn isMG (dwdw)↓
gurdws isMG (ipqw)↓
hrI isMG nlUAw ↓
↓
pu `qrIAW cMd kO r nMd kOr
↓
pu `qr gurid`q isMG jvwhr isMG pMjwb isMG
Arjn isMG
141
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
162/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
163/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
164/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
165/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
166/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
167/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
168/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
169/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
170/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
171/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
172/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
173/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
174/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
175/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
176/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
177/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
178/182
pr jIvn nUM ruSnOx leI, au ~cw-su`cw bnwaux leI Aqy shI sy D dyx leI hrI isMG nlUAw vrgy mhwn XoiDAW dw ieiqhws A`j dy smyN AM dr mwnisk bl qoN ielwvw, srIrk bl, scweI dw bl, sMqo K Aqy aupkwrqw dw rsqw idKwau x leI AiqAMq shwiek ho skdw hY[
suihrdqw, isAwxp Aqy suhj iesy g`l iv`c hY ik Ajy vI sMBwl jweIey[ ijs XoDy ny dyS dI AwzwdI leI Awpxy Awp nUM lyKy lw
id` qw aus nUM nw Bu`lIey[ ikauNik ies sUrmy ny sony dI icVI AKvwaux vwly ihMdusqwn au ~pr bwr bwr hmlw krky lu `tx vwilAW dy mUMh AYsy BMny sn ik sdw leI aunHW nUM dyS AM dr vVno rok id`qw[ aus ny A&gwnW qy AYsI ij`q pRwpq kIqI jo nw rUs, nw brqwnIAW nw AmrIkw vrgy SkqISwlI dyS Ajy q`k kr sky hn[ ies mnu`KI AwzwdI, mzlU mW qy gaU grIb dI r̀ iKAw, mwnvvwdI Aqy kilAwxkwrI dyS dy jMzIry, kO m dy hIry Aqy sMGrS dy qdbIry dI mihmw ieM\ hI gwau xI bxdI hY:
ijs Drq v`l koeI nhIN sI mUMh krdw,hrI isMG dUlw Syr au~Qy jw bu `ikAw[
XoDw mOq dI nhIN sI prvwh krdw,
jykr ruikAw qW imSn pUrw kr ruikAw[swrw jIvn lMGw id` qw sMGrS AMdr,
isM G hox nwqy kdy vYrI A` gy sI nw JuikAw[
Aim`t Cwp C`f igAw auh sMswr AM dr,aus kMm dI jo rUsI, AMgryz nw ko eI hor kr sikAw[
158
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
179/182
pusqk prmwx pRym isMG hoqI (bwbw) (1937) jIvn ibRqWq srdwr hrI isMG
nlvw, lwhO r bù k Swp, insbq rof, lwhOr[ (pMjwbI)
SmSy r isMG ASo k (1990) vIr nwiek hrI isMG nlvw[ pblIkySn ibaU ro pM jwbI XUnIvristI, pitAwlw[ (pMjwbI)
AO qwr isM G sM DU (1935) jnrl hrI isM G nlvw[ pblIky Sn kinM Gm ihstO rIkl suswietI, lwhOr[ (AMgryzI)
bYrn crlz hugl (1970) tRYvlz ien kSmIr AYNf pMjwb[ pblIky Sn lYNgUeyz, fIpwrtmYNt pMjwb, pitAwlw[ (AM gryzI)
jOhr AY~s AY~s (1996) is`K vYrIAr hrI isMG nlvw[ pblIkySn nYSnl bùk Swp, id̀lI[ (AMgry zI)
sU rj isM G (1912) cmkdy lwl srdwr hrI isM G nlU Aw[ pblIky Sn
: cqr isMG , jIvn isMG AMimRqsr (pMjwbI) suKidAwl isMG (2002) Kwlsw pMQ dy pMj q^q[pblIkySn : pMjwbI XU nIvristI, pitAwlw[ (pMjwbI)
rxjIq is MG (1973 ) jIvn-jnrl srdwr hrI is MG nlU Aw[pblIky Sn : SRo mxI gurdu Awrw pR bMDk kmy tI AM imR qsr[(pMjwbI)
rwm ikSn (1927) srdwr hrI isM G nlUAw[pblIky Sn : lwhOrI gyt, lwhOr[(aurdU)
vnIq nlU Aw (2009) hrI isMG nlU Aw cYNpIAn Aw& dI ̂ wlsw jI 1791-1837)[ pblIky Sn : mno hr pbilSrz 2(6 AnswrI
rof dirAw gMj nvIN id̀lI[ (AMgryzI)
159
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
180/182
suirMdr isMG (2004) is`K kuAwienz - isMbl Aw& is`K sOvirntI pblIkySn : mnohr pbilSrz 2(6 AnswrI rof dirAw gM j nvIN id`lI[ (AMgry zI)
Amr isMG (1903) cmkdw hIrw-jIvn ibrqWq sRI mwn srdwr hrI isMG jI nlUAw, kmWfr-ien-cI& ̂ wlsw &Oj , gvrnr Aw& pySwvr vw ielwkw hzwrw pblIkySn : dI ̂ wlsw ey jMsI
lwhO rI, lwhOr[ (pMjwbI)
brnz AlY gzYNfr (1834) trYvlz ien tU boKwr tUgYdr iv`c ey nYryitv Aw& ey vovyj Awn dI ieMfs : pblIkySn : AOksPorf XUnIvristI pR Y~s[ (AMgryzI) 1973
igAwnI qrlok isMG qUPwn (1949) AxKIlw jrnYl (srdwr hrI isMG nlUAw) pblIky Sn : BweI myhr isMG , suirMdr isMG, AMimRqsr[ (pM jwbI)
gu rmiq pR kwS (spY Sl ieSU) meI 1992 [ pblIkySn Drm pRcwr kmytI 38 (2) (pM jwbI)
ipAwrw isMG pdm (2007) jrnYl hrI isMG nlvy dy jM gnwmy[ gurmiq pRkwS meI 2007 pM nw 45-52[ (pMjwbI)
160
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
181/182
8/21/2019 Mahan Sikh Yodha Atey Jarnail Sardar Hari Singh Nalwa - Dr. Harbhajan Singh Sekhon
182/182