Mahidol Wittayanusorn School Biology Departmentkm.saard.ac.th/files/150331099385036_15040113134955.pdf · 2015-04-01 · Mahidool Wittayanusorn School บทปฏิบัติการพื้นฐาน

Mahidol Wittayanusorn School

Biology Department

Plant Anatomy and Physiology Name………………………………………………………………………………….………Class……………………..Number……………….

Teacher’s name……………………………………………………………………………………..

Mahidool Wittayanusorn School

บทปฏบตการพนฐาน สาขาวชาชววทยา

a

Biology Department

ค ำน ำ

การท าปฏบตการทางชววทยาเปนพนฐานจ าเปนส าหรบการศกษาทางชววทยา ดงนน

บทปฏบตการชววทยาจงจดท าขนเพอใหนกเรยนมความรและประสบการณในการเรยนปฏบตการ

ทสอดคลองกบเนอหาความรในรายวชา ว 30264 กายวภาคศาสตรและสรรวทยา ในหวขอตาง ๆ

อาทเชน โครงสรางของพชดอก ปจจยทมผลตอการสงเคราะหดวยแสง การคายน า เปนตน

หวงเปนอยางยงวา เอกสารบทปฏบตการชววทยาจะเปนประโยชนตอนกเรยนและผทสนใจ

หากมขอผดพลาดประการใด ทางสาขาวชาชววทยา โรงเรยนมหดลวทยานสรณ ขออภยไว ณ ทน

ดวย

เอกสารฉบบนอย ในระหวางการทดลองใชภายในสาขาวชาชววทยา โรงเรยน

มหดลวทยานสรณ ยงคงตองมการปรบแกและปรบปรงเนอหา ตลอดจนการอางองขอมล

คณาจารยสาขาวชาชววทยา

โรงเรยนมหดลวทยานสรณ

พฤษภาคม 2554



b

Biology Department

สารบญ เรอง หนา

ปฏบตการท 1 โครงสรางภายในของพชมดอก 1

ปฏบตการท 2 การเปลยนแปลงโครงสรางของล าตน ราก เพอไปท าหนาทพเศษ 8

ปฏบตการท 3 โครงสรางและชนดของดอก 13

ปฏบตการท 4 โครงสรางและชนดของผลและเมลด 18

ปฏบตการท 5 การคายน าและการหาพนทใบ 23

ปฏบตการท 6 ปจจยทมผลตอการคายน าของพช 28



c

Biology Department

บนทกการตรวจปฏบตการ

ปฏบตการท วนทสง วนทตรวจ ระดบคะแนน

วนท ลายมอชอ วนท ลายมอชอ A B C D E

1.โครงสรางภายในของพชมดอก

2.การเปลยนแปลงโครงสรางของ

ล าตน ราก เพอไปท าหนาทพเศษ

3.โครงสรางและชนดของดอก

4.โครงสรางและชนดของผลและ

เมลด

5.การคายน าและการหาพนทใบ

6.ปจจยทมผลตอการคายน าของ

พช

หมายเหต: A:ดมาก เขาใจจดประสงค รายงานผลชดเจนถกตอง สรปผลด มขอมลอางอง ตอบ

ค าถามถกตอง และมการจดบนทกกอนและหลงการทดลอง

B:ด เขาใจจดประสงค รายงานผลชดเจนถกตอง สรปผลด ตอบค าถามถกตอง และม

การจดบนทกกอนและหลงการทดลอง

C:พอใช รายงานผล สรปผลการทดลอง ตอบค าถาม และมการจดบนทกกอนและหลง

การทดลอง

D:ตองเขยนรายงานปฏบตการใหม

E:ตองท าปฏบตการและเขยนรายงานปฏบตการใหม



1

Biology Department

ปฏบตการท 1 โครงสรางภายในของพช บทน า

รากท าหนาทส าคญ 3 อยางคอ 1) ยดเหนยวและค าจน 2) ดดซบและขนสงน าและแรธาต

3) เกบรกษาและขนสงสารอาหารประเภทอนทรยสาร

จากภาพท 1 แสดงลกษณะของเนอเยอทพบในรากของพชลมลก ในลกษณะภาพตดตาม

ขวาง โดยมสงทตองสงเกตอย 3 สวนหลกๆ คอ epidermis cortex และ stele

Epidermis คอเซลลทอยในชนนอกสด ท าหนาท ปองกนเนอเยอในชนถดเขาไปและชวยลด

การสญเสยน าของพช เนองจากมควตนมาเคลอบ

Cortex ในรากจะมชนนกวาง เซลลทพบเปน parenchyma cell ทมขนาดใหญและผนงเซลล

บาง ซงท าหนาทในการเกบสะสมอาหาร และชนในสดของ cortex คอ endodermis ประกอบไปดวย

เซลลทมผนงเซลลพอกดวย suberin พอกท าใหผนงหนา 3 ดาน เรยกวา casparion strip และไม

ยอมใหน าผานเขาออก สวนเซลลท มผนงบาง

เรยกวา passage cell ซงยอมใหน าผานเขาออกจะ

มเพยงเลกนอยเทานน เซลลในชน endodermis จะ

เรยงตวเปนวงแหวนเพอท าหนาทควบคมการผาน

เขาออกของน าและแรธาตไปยงทอล าเลยงน า

(xylem)

Stele เปนสวนของเนอเยอรากทอยภายใน

endodermis หรอเปนบรเวณมดทอน าและทอ

อาหารของราก ชนนอกสดของ stele จะประกอบ

ไปดวยเซลลทมผนงบาง ซงเรยกวา pericycle สวน

เซลลทมผนงหนาจะอยตรงกลางของ stele คอ

vessel cells ของทอล าเลยงน า (xylem) ระหวาง

รศมของทอล าเลยงน าคอ sieve tubes และ

companion cells ของทอล าเลยงอาหาร (phloem)

ภาพท 1 ภาพตดตามขวางของรากพชลมลก

(Gunstream, 2002)



2

Biology Department

ล าตนเปนโครงสรางทอยระหวางราก ใบและอวยวะสบพนธ นอกจากนยงเกบสะสมอาหาร

อกดวย การจดเรยงตวของเนอเยอล าเลยง (vascular tissue) ในล าตนจะแตกตางกนออกไปตาม

กลมของพชทมทอล าเลยง

ภาพท 2 ภาพตดตามขวางของล าตน

ขาวโพด (Gunstream, 2002)

ภาพท 3 ภาพตดตามขวางของล าตน alfalfa

(Gunstream, 2002)



3

Biology Department

ล าตนของพชใบเลยงเดยว (Monocot Stems)

จากภาพท 2 เปนภาพตดตามขวางโครงสรางของล าตนขาวโพด สงทควรทราบคอกลมมด

ทอล าเลยงกระจดกระจาย (scattered vascular bundle) ซงเปนลกษณะของพชใบเลยงเดยว แต

ละมดทอล าเลยงจะมผนงหนา ประกอบดวยเซลลไฟเบอรอยรอบ ๆ ทอล าเลยงน าขนาดใหญ และ

ม sieve tubes และ companion cells ขนาดเลกของทอล าเลยงอาหาร ซงทอล าเลยงน าและเซลล

ไฟเบอรจดเปนโครงสรางค าจนในล าตน

ล าตนของพชใบเลยงค (Dicot Stems)

จากภาพท 3 แสดงโครงสรางตดตามขวางของล าตน alfalfa สงทตองสงเกตคอกลมทอ

ล าเลยง ทจดเรยงในลกษณะเปนกลมในแนวรศมเดยวกน แตละมดทอล าเลยงจะประกอบไปดวย

เนอเยอ 3 ชนด (จากดานนอก) phloem, vascular cambium และ xylem สวนกลางของล าตน

เรยกวา pith ซงประกอบดวยเซลลผนงเซลลบาง ขนาดใหญ

ใบเปนอวยวะพนฐานในการสงเคราะหดวยแสงและแลกเปลยนแกส รวมทงการคายน า

สวนประกอบหลกของใบ คอ แผนใบ (blade) มลกษณะเปนแผน แบน และบาง ซงตดตอกบล าตน

โดยใชกานใบ (petiole)

จากโครงสรางภายในของใบไซรนยาหรอไลเลค (Syrinya หรอ Lilac) พชในวงศมะล

ดงภาพท 4 พบวา ผวใบดานบนและดานลางถกปกคลมดวยควตเคล (waxy cuticle) เพอปองกน

การสญเสยน าผานชนผวใบ โดยเซลลผวใบ (epidermal cells) ไมม chlorophyll เปนองคประกอบ

ยกเวน เซลลคม (guard cells) ทจะอยรอบ ๆ ชองเปดเลก ๆ ทเรยกวา ปากใบ (Stomata) ซงเปนท

ทมการแลกเปลยนแกสระหวางเนอเยอพชและบรรยากาศ



4

Biology Department

Stomata มกจะพบมากทางผวใบดานลางซงเปนบรเวณทไมไดสมผสกบแสงโดยตรง ดงนน

จงชวยลดการสญเสยน าเนองจากระเหย เมอ guard cells มสงเคราะหดวยแสง จะมผลท าใหเกด

การสะสมน าตาลในเซลล ดงนน น าจากเซลลขางเคยงจงแพรเขาส guard cells ดวยการออสโมซส

ท าให guard cells บวมและโคงขน มผลท าใหเกดการเปดออกของปากใบ และเพมอตราการ

แลกเปลยนแกส สวนในเวลากลางคนน าจะแพรออกจาก guard cells ท าใหรปรางของ guard cells

ยดตรง มผลท าใหปากใบปด

ภาพท 4 ภาพตดตามขวางของใบไซรนยาหรอไลเลค (Gunstream, 2002)

Mesophyll เปนเนอเยอหลกในการสงเคราะหดวยแสงของใบพช ประกอบดวยเซลล 2

ประเภทคอ 1) Palisade mesophyll ซงเปนกลมเซลลทอยตดกนมากๆ และอยตดกบชนเซลลผวใบ

ดานบน (upper epidermis) ท าหนาทในการสงเคราะหดวยแสงโดยสวนใหญ 2) Spongy mesophyll

เปนกลมของเซลลทอยรวมกนอยางหลวม ๆ ท าใหเกดชองวางระหวางเซลล การจดเรยงตวของ

เซลลในลกษณะดงกลาวชวยในการเคลอนทของแกสภายในใบ

เสนใบไมเพยงแตเปนโครงสรางค าจน ยงชวยในการเคลอนทของสารตาง ๆ อกดวย โดย

ทอล าเลยงน า(xylem) จะน าน าและแรธาตไปยงใบ สวนทอล าเลยงอาหาร(phloem) จะน าน าตาลไป

ยงล าตนและราก

วตถประสงค หลงจากเสรจสนปฏบตการน นกเรยนสามารถทจะ

1. จ าแนกสวนประกอบของเนอเยอพช ในสวนของราก ล าตนและใบได



5

Biology Department

วนททดลอง…………………………………………………..

วสดและอปกรณ

1. กลองจลทรรศน

2. สยอม Safranin

3. เตรยมสไลด ล าตนหมอนอย ล าตนหญาขน

4. เตรยมสไลด รากถว รากพทธรกษา

5. เตรยมสไลด ใบพระหง ใบหญาขน

6. ใบมดโกน จานเพาะเชอ พกน สไลด กระจกปดสไลด

วธการทดลอง

1. น าโครงสรางของพช (ล าตนหมอนอยและล าตนหญาขน/รากถวและรากพทธรกษา/ใบ

พระหงและใบหญาขน) ลางใหสะอาดและแชน าไว

2. ใชใบมดโกนตดชนสวนของโครงสรางของพชใหบางทสดหลายชนลงในจานเพาะเชอทม

น าอย

3. ใชพกนเลอกชนสวนทบางทสด 2-3 แผน วางบนแผนสไลด แลวหยดสารละลายส

ซาฟรานน 1 หยด

4. ปดดวยกระจกปดสไลดแลวน าไปตรวจดดวยกลองจลทรรศน เลอกศกษาชนเนอเยอท

บางและสมบรณทสด โดยเรมทเลนสใกลวตถก าลงขยายต าและปานกลางตามล าดบ

5. บนทกภาพแสดงลกษณะโครงสรางภายในของพชใบเลยงคและพชใบเลยงเดยว

ผลการทดลอง

โครงสรางและเนอเยอของพชใบเลยงเดยวและใบเลยงค



6

Biology Department

เนอเยอของรากพชใบเลยงเดยว เนอเยอของรากพชใบเลยงค

(……………………………………) (……………………………………)

เนอเยอของล าตนพชใบเลยงเดยว เนอเยอของล าตนพชใบเลยงค

(……………………………………) (……………………………………)



7

Biology Department

เนอเยอของใบพชใบเลยงเดยว เนอเยอของใบพชใบเลยงค

(……………………………………) (……………………………………)

สรปผลการทดลอง

……………………………………………………………………………………………………………..............................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

……………………………………………………………………………………………………………..............................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.................................................................………………………………………………………………………………………

…………………….................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

ค าถามทายกจกรรม

1. ลกษณะภายในของรากพชใบเลยงเดยวตางกบรากพชใบเลยงคอยางไร

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................



8

Biology Department

2. ล าตนพชใบเลยงคมลกษณะแตกตางจากพชใบเลยงเดยวอยางไร

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

3. โครงสรางใบของพชใบเลยงคมลกษณะแตกตางจากพชใบเลยงเดยวอยางไร

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

เอกสารอางอง

Gunstream, E. S. 2002. Explorations in Basic Biology. 9thedition. New Jersey : Prentice Hall



9

Biology Department

ปฏบตการท 2 การเปลยนแปลงโครงสรางของล าตน ราก และใบ

เพอไปท าหนาทพเศษ

บทน า

ล าตน คอ อวยวะหรอ สวนของพชทเจรญในทศทางทตรงขามกบการเจรญของราก และเปน

แกนหลกของพชทเปนสวนใหก าเนดใบ ดอก ผล และเมลด ล าตนจะมกงกานแผออกไปได ท าใหพชแตละ

ชนดมรปรางแตกตางออกไป สวนล าตนพเศษ (modified stem or adventitious stem) เปนล าตนท

เปลยนแปลงไปเพอท าหนาทพเศษเฉพาะในพชบางชนด เชน ล าตนสะสมอาหาร ขยายพนธ การ

สงเคราะหดวยแสง เปนมอเกาะ (tendril) หรอหนาม (spine) ทงยงมหนาทสรางเนอเยอใหมเพอการ

เจรญเตบโตและพฒนาการของพช

ราก คอ อวยวะ หรอ สวนของพชทไมมสเขยวเปนสวนใหญ โดยมากมการเจรญเตบโตใน

ทศทางพงลงสดนตามแรงดงดดของโลก สวนรากพเศษ (modified root or adventitious root) หมายถง

รากทไมไดก าเนดมาจากเอมบรโอของเมลดโดยตรง แตเกดมาจากสวนอน ๆ ของพช เชน ล าตน กง

ใบ ขอ หรอ เนอเยออนของรากทไมใชเปนเนอเยอ pericycle ซงอาจมการแตกแขนงเชนเดยวกนราก

แกว หรอไมมการแตกสาขากได เชน พชทมรากพเศษ ไดแก รากฝอยของพชตระกลหญา

ใบ คอ อวยวะของพชทเจรญออกมาจากขอทางดานขางของล าตนพช ซงอาจอยตดกบล าตน

หรอกง เพอท าหนาทในการสรางอาหาร ภายในเซลลของใบจะมคลอโรฟลลท าหนาทดดรบพลงงาน

แสงมาใชในการสงเคราะหแสง สวนใบพเศษ (modified leaves) เปนใบทเปลยนแปลงไปท าหนาทพเศษ

นอกจากการท าหนาทสงเคราะหแสงเพอสรางอาหาร หายใจ และการคายน า เชน bud scale, scale

leaf, leaf tendril, leaf spine และ storage leaf เปนตน

วตถประสงค

เพอใหนกเรยนสามารถจ าแนกโครงสรางของล าตน ราก และใบของพชชนดตาง ๆ ท

เปลยนไปท าหนาทพเศษได

วนททดลอง…………………………………………………..


1. ตวอยางพชจรงชนดตาง ๆ

2. ภาพล าตน ราก และใบของพชชนดตาง ๆ



9

Biology Department


1. ใหนกเรยนศกษาและจ าแนก ล าตน ราก และใบของพชชนดตาง ๆ จากรปรางลกษณะท

สงเกตได โดยเปรยบเทยบกบภาพล าตน ราก และใบของพชชนดตางๆ

2. บนทกผลการท ากจกรรมลงในตารางบนทกกจกรรม แลวน าเสนอหนาชน




10

Biology Department



11

Biology Department


……………………………………………………………………………………………………………..............................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

……………………………………………………………………………………………………………..............................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

……………………………………………………………………………………………………………..............................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................


1. จะสงเกตไดอยางไรวาเปนล าตนใตดน ไมใชรากสะสมอาหาร

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

2. Adventitious root มประโยชนส าหรบพชอยางไร

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................



12

Biology Department

3. เมอพจารณาเรองราก ไมยนตนทปลกจากเมลดมผลดหรอผลเสยอยางไรเมอเปรยบเทยบกบ

ปลกจากกงตอน

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

4. แผนใบของพชเปนโครงสรางทไวตอการปรบตวตามสภาพแวดลอมทพชขนและเจรญเตบโตอย

ทานมความเหนอยางไรในเรองน

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................


จตราภรณ ธวชพนธ. 2549. หลกอนกรมวธานพช. ส านกพมพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

กรงเทพฯ.

คณาจารยภาควชาพฤกษศาสตร. 2549. ปฏบตการพฤกษศาสตรทวไป. ส านกพมพ

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. กรงเทพฯ.

วนเพญ ภตจนทร. 2547. พฤกษศาสตร. ส านกพมพโอเดยนสโตร, กรงเทพฯ.

สมบญ เตชะภญญาวฒน. 2549. ชววทยาของพช. ส านกพมพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร.




13

Biology Department

ปฏบตการท 3 โครงสรางและชนดของดอก

บทน า

ดอกเปนสวนของพชทก าเนดมาจากตาดอกทปลายยอด ปลายกง ซอกใบหรอขางล าตน ดอก

มหนาททส าคญตอการสบพนธแบบอาศยเพศ การสบพนธดงกลาวจะเสรจสมบรณไดตอง

ประกอบดวย การแบงเซลลแบบ meiosis เพอสรางเซลลสบพนธ การถายละอองเรณ (pollination)

การปฏสนธ (fertilization) และการเกดผลกบเมลด (fruit and seed formation) การสบพนธแบบ

อาศยเพศกอใหเกดพนธพชใหมๆ ทมองคประกอบทางพนธกรรมตางกนและมการปรบตวใหเขากบ

สภาพแวดลอมเพอการอยรอด โดยผานกระบวนการคดเลอกตามธรรมชาต ความหลากหลายของ

พรรณพชมประโยชนตอการศกษาทางววฒนาการของพชเปนอยางมาก ท าใหทราบถงความตอเนอง

ของพรรณพชบนโลกจากบรรพบรษในอดตจนถงปจจบน วามความสมพนธใกลชดกนอยางไร


เพอใหนกเรยนสามารถบอกสวนประกอบของดอก และจ าแนกชนดของดอกได

วนททดลอง.................................................................


1. ดอกและชอดอกของพชชนดตางๆ


3. แวนขยาย

4. เขมเขย

5. ปากคบ

6. มดโกน

7. สไลด และ กระจกปดสไลด


1. ศกษาสวนประกอบของดอกพชชนดตางๆทมในหองปฏบตการ และศกษารปแบบชนดของ

ดอก แลวบนทกรายละเอยดในตารางท 3.1

2. ใหนกเรยนวาดโครงสรางดอกและสวนประกอบของดอกทนกเรยนสนใจ (พรอมทงลง

รายละเอยด)



14

Biology Department


ตารางท 3.1 ตารางบนทกผลการทดลองรปแบบชนดของดอก

ชอพช

เกณฑในการจ าแนก

จ านวน

ดอก

สวนประกอบ

ของดอก

สวนจ าเปนตอ

การสบพนธ

ต าแหนงของ

รงไข

สมมาตรของ

ดอก

1………………………….

2………………………….

3………………………….

4………………………….

5………………………….

6………………………….

7………………………….

8………………………….

9………………………….

10…………………………



15

Biology Department

สวนประกอบของดอกไมทนกเรยนสนใจ



16

Biology Department


……………………………………………………………………………………………………………..............................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................


1. Complete flower ไดแกดอก

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

2. ยกตวอยางดอกทจดเปน incomplete flower และ perfect flower

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

3. ยกตวอยางดอกทจดเปน incomplete flower และ imperfect flower

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

4. ยกตวอยางดอกทจดเปน complete flower และ epigynous flower

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

5. ตวอยางดอกทมเกสรเพศเมยเปน apocarpous pistil

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................



17

Biology Department

6. ลกษณะชอดอกของพชอะไรทท าใหเกดความสบสนของการจดชอดอกมากทสด เพราะอะไร

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

7. จะทราบไดอยางไรวาบรเวณใดของดอกเปนรงไข

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

8. รงไขของบวหลวงจดเปน superior หรอ inferior

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................


กองกานดา ชยามฤต. 2549. คมอจ าแนกพรรณไม. ส านกพมพประชาชน, กรงเทพฯ.










18

Biology Department

ปฏบตการท 4 โครงสรางและชนดของผลและเมลด

บทน า

เมอดอกไดรบการปฏสนธ (fertilization) แลวรงไขจงเจรญเปลยนแปลงเปนผลซงภายในม

เมลดทเปนสวนส าคญในการสบพนธของพชดอก (Angiosperm) ผลของพนธไมเมองรอนมความ

แตกตางกนมากและคอนขางยงยากในการจดแยกประเภท สวนของผลนนเจรญมาจาก ovary wall

เรยกวา pericarp ปกตแลว pericarp ม 3 ชน คอ exocarp หรอ epicarp (ชนนอก) mesocarp (ชน

กลาง) และ endocarp (ชนใน) แตผลบางชนดอาจเจรญมาจากสวนอนเชน ฐานรองดอกหรอเจรญ

มาจากฐานหรอแกนของรองดอก หรอบางทเจรญมาจากสวนของเมลด


เพอใหนกเรยนศกษาและสามารถบอกสวนประกอบและสามารถจ าแนกชนดของผลและ

เมลดได

วนททดลอง.................................................................


1. ผล และเมลดชนดตางๆ

2. แวนขยาย


4. เขมเขย

5. ปากคบ

6. แผนภาพแสดง placentation



19

Biology Department


1. ผาผลชนดตาง ๆ ทมอยในหองปฏบตการตามขวางและตามยาวของผล

2. วาดรปผล แสดงชนตาง ๆ ของ pericarp และลงรายการพรอมๆ บอกชนดของผล

(ประเภทของผลสดหรอผลแหง) จ านวน Locule, carple ลงในตารางท 4.1

3. ศกษาสวนประกอบของเมลดและลงรายการพรอมๆ บอกชนดของเมลดไดลงในตารางท

4.2


ตารางท 4.1 ตารางบนทกผลการทดลองการศกษาผลชนดตาง ๆ

ชอพช ภาพวาดและรายละเอยด

จ านวน locule =…………………….ลกษณะของ placentation=.............................

ประเภทของผล=.............................ผลสดชนด............................................





20

Biology Department

ชอพช ภาพวาดและรายละเอยด

จ านวน locule =…………………….ลกษณะของplacentation =.............................






21

Biology Department

ตารางท 4.2 ตารางบนทกผลการทดลองการศกษาเมลดพชชนดตาง ๆ

ชอพช รป ชนดของเมลด


……………………………………………………………………………………………………………..............................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................



22

Biology Department


1. ผลของพชใดบางทศกษา ซงมกเรยกเปนเมลด การเรยกเชนนผดหรอถก อธบายเหตผล

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

2. บอกชอเมลดทมเมลดเปน albuminous seed

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

3. บอกชอเมลดทมเมลดเปน exalbuminous seed

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

4. เมอเมลดงอก สวนตางๆตอไปน จะเปลยนแปลงอยางไร หรอเจรญไปเปนอะไร

Radicle ………………………………………………………………………………………………

Cotyledon …………………………………………………………………………………………...

Hypocotyl ………………………………………………………………………………………….

Plumule……………………………………………………………………………………………..


กองกานดา ชยามฤต. 2549. คมอจ าแนกพรรณไม. ส านกพมพประชาชน, กรงเทพฯ.










23

Biology Department

ปฏบตการท 5 การคายน า และการหาพนทใบ

บทน า

ในการเจรญเตบโตของพชจ าเปนตองมการคายน าเพอลดอณหภมของใบและชวยใหราก

ดดน าและเกลอแรจากสารละลายในดน การคายน าของพชแตละชนดไมเทากน ทงนขนกบชนดของ

พชและสงแวดลอมตาง ๆ ของพชนนขนอย และการวดการคายน า ควรเปรยบเทยบพชแตละชนด

บนหนวยพนท ใบทเทากน หรอการวดการเจรญเตบโตของพชโดยการพจารณาจากการ

เปลยนแปลงของพนทใบ


1. เพอใหนกเรยนศกษาความแตกตางของการคายน าของพชบางชนดตอปรมาณแสงท

ไดรบ

2. เพอใหนกเรยนเขาใจความสมพนธระหวางพนทใบกบการคายน า

วนททดลอง.................................................................


1. ตวอยางพชทมในโรงเรยน

2. กระดาษโคบอลตคลอไรด

3. ปากคบ

4. สไลด 2 แผน

5. ไมหนบผา 2 อน

6. แผนจดแพลนมเตอร



24

Biology Department


ตอนท 1 เปรยบเทยบอตราการคายน าของพชในทรมและในทรบแสง

1. ทดสอบการคายน าของใบพชทไดรบแสงตางกนโดยใชกระดาษโคบอลตคลอไรดซงมคณสมบต

คอ เมออยในสภาพแหงจะเปนสน าเงน หากถกความชนจะเปลยนเปนสชมพ โดยใชปากคบดง

กระดาษโคบอลตคลอไรด จากขวดเกบกระดาษวางลงบนผวดานบนของใบพช (upper

epidermis) แลววางสไลดทบบนแผนกระดาษโคบอลตคลอไรด วางสไลดอกแผนหนงรองทาง

ดานลางของใบ (lower epidermis) ดงภาพท 5.1 แลวใชไมหนบผาหนบสไลดทงสองไว

2. จบเวลาการเปลยนสของกระดาษโคบอลตจากสน าเงนเปนสชมพวานานเทาไร บนทกผลการ

ทดลองลงในตารางท 5.1

3. ใหนกเรยนทดสอบการคายน าบนผวดานบนใบพช กบใบพช 2 ชนดทไดรบแสงตางกน ชนดละ

3 ใบ

4. จากนนเปลยนมาทดสอบการคายน าบนผวใบดานลาง (lower epidermis) ดงการทดลองขอ 1-3

5. เปรยบเทยบอตราการคายน าของผวใบทง 2 ดานวาแตกตางกนอยางไร

ภาพท 5.1 การจดชดการทดลองทดสอบการคายน าของใบพชโดยใชกระดาษโคบอลตคลอไรด

ตอนท 2 การวดพนทใบ

1. ใหนกเรยนทาบแผนจดแพลนมเตอรลงบนใบแลวนบจดดงภาพท 5.2 โดยมวธการนบจดและ

หาพนทใบดงน

1.1 จ านวนจดทนบไดถามมนนหางกน 1 เซนตเมตร กจะใหพนทตามจดทนบ

1.2 ส าหรบจดทตดขอบใหนบเพยงดานเดยว เชน ไมนบจดทตดขอบดานซาย

1.3 ถาจดหางกน 0.25 ซม. คณจ านวนจดดวย 0.25

ในการทาบแผนจดแพลนมเตอร เพอหาพนทใบควรท าซ า 2-3 ครง โดยเปลยนต าแหนงใบและ

นบจ านวนจดใหม และใชคาพนทใบทนบซ าไดมากทสด

สไลด

สไลด

กระดาษโคบอลตคลอไรด

ใบพช (ผวใบดานบน)



25

Biology Department

ภาพท 5.2 การหาพนทใบโดยการทาบแผนจดแพลนมเตอรลงบนใบแลวนบจด

(คณาจารยภาควชาพฤกษศาสตร, 2549)


ตารางท 5.1 ผลการทดลองการคายน าของพชในทรมและในทรบแสงเตมท

พชชนดท 1 ชอพช...................................

ใบพช

เวลาทใชในการเปลยนสกระดาษโคบอลตจากสน าเงนเปนสชมพ

(นาท)

พชในทรม พชทไดรบแสงเตมท

ดานบนใบ ดานลางใบ ดานบนใบ ดานลางใบ

ใบท 1

ใบท 2

ใบท 3

คาเฉลย

พชชนดท 2 ชอพช...................................

ใบพช

เวลาทใชในการเปลยนสกระดาษโคบอลตจากสน าเงนเปนสชมพ

(นาท)

พชในทรม พชทไดรบแสงเตมท

ดานบนใบ ดานลางใบ ดานบนใบ ดานลางใบ

ตวอยางท 1



คาเฉลย



26

Biology Department

ตารางท 5.2 เปรยบเทยบพนทใบ จากการสม 5 ตวอยาง โดยวธการใชจดแพลนมเตอร

พชชนดท 1 ชอพช.............................................

ตวอยางท พนทใบ

1

2

3

4

5

คาเฉลย

พชชนดท 2 ชอพช.............................................

ตวอยางท พนทใบ

1

2

3

4

5

คาเฉลย


……………………………………………………………………………………………………………….................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................



27

Biology Department


1. อตราการคายน าของพชดาน upper epidermis กบดาน lower epidermis ของตนพชในทรมและในท

รบแสงสวางเตมทแตกตางกนหรอไม อยางไร

…........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

2. ดานใดของใบพชทคายน าไดเรว เพราะเหตใด และดานดงกลาวจะคายน าไดเรวเชนนเสมอไปหรอไม

เพราะเหตใด จงใหเหตผลประกอบ

…........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

…........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

3. การวางกระดาษโคบอลตคลอไรดบนใบเดยวกนแตต าแหนงตางกนจะใหผลการทดลองตางกน

หรอไม ถาตางกนจะเปนเพราะเหตผลใด

…........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

…........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................




วนเพญ ภตจนทร. 2548. สรรวทยาทวไป. ส านกพมพโอเดยนสโตร, กรงเทพฯ.

สมบญ เตชะภญญาวฒน. 2549. สรรวทยาของพช. ส านกพมพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร.






28

Biology Department

ปฏบตการท 6 ปจจยทมผลตอการคายน าของพช

บทน า

การคายน า (Transpiration) เปนการสญเสยน าของพชในรปไอน า ซงพชมการสญเสยน าออกมา

ทางปากใบมากทสด การคายน าจะท าใหเกดแรงดงจากการคายน า (Transpiration pull) ชวยในการ

ล าเลยงน าและแรธาต รวมทงชวยลดอณหภมของใบ ในปฏบตการนนกเรยนจะไดศกษาปจจยบาง

ประการทมผลตอการคายน าของพชโดยใชโพโตมเตอร (Potometer) และวธการชงน าหนก

วนททดลอง.................................................................


1. เพอศกษาปจจยบางประการทมผลตอการคายน าของพช

2. เพอเปรยบเทยบวธการศกษาอตราการคายน าของพชระหวางการใชโพโตมเตอรและการ

ชงน าหนก


1. กงไม 10. สายยางขนาดเทาปลายกระบอกฉดยา 3 อน

2. เครองชง 11. สผสมอาหาร

3. กรรไกรตดกง 12. สายละลายกรดแอบไซซค (Abscisic acid)

4. กะละมงหรอถงน า 3 ใบ 13. น าเกลอ (NaCl)

5. ถงมอยาง 14. ขวดรปชมพขนาด 250 ml 6 ใบ

6. ปเปตขนาด 1 ml 3 อน 15. จกยางทม 2 ร ขนาดเทาปากขวดรปชมพ 3 อน

7. พาราฟลม (parafilm) 16. วาสลน

8. กระบอกฉดยา 3 อน 17. กระดาษกราฟ ตารางขนาด 1 ตารางมลลเมตร

9. ดนน ามน 3 กอน 18. แผนจดแพลนมเตอร (Dot planimeter)


ตอนท 1 ศกษาปจจยบางประการทมผลตออตราการคายน าของพชโดยใชโพโตมเตอร

1. ใหนกเรยนแตละกลมเสยบสายยางเขาทปลายของกระบอกฉดยา แลวน าปลายสายยางอก

ดานหนงมาเสยบเขากบปลายของปเปต ใชพาราฟลมพนรอบรอยตอระหวางสายยาง-

กระบอกฉดยา และสายยาง-ปเปต



29

Biology Department

2. เสยบปเปตลงในรของจกยางโดยใหโคนปเปตเลยจกยางออกไปประมาณ 5 ซม.

3. เสยบกงไมลงไปในรทเหลอของจกยาง

4. ใชวาสลนทารอบๆจกยาง

5. น าจกยางทมปเปตและกงไมเสยบอยใสลงไปในกะละมงหรอถงน าทมน าบรรจอย ใช

กระบอกฉดยาดดน าใหเขาไปในปเปตโดยใหระดบน าอยสงกวาชวงทสามารถอานคาได

จากปเปตประมาณ 2 เซนตเมตร

6. ใชกรรไกรตดกง ตดโคนกงไมออกเลกนอยโดยตดใตน าเพอไมใหมฟองอากาศเกดขนในกง

7. น าขวดรปชมพใสลงไปในกะละมงหรอถงน า แลวเตมน าใหเตมขวด จากนนเสยบจกยางลง

ในปากขวดรปชมพ แลวกดจกยางใหแนน โดยขนตอนนตองท าใตน าเชนเดยวกน

8. น าชดทดลองขนมาจากกะลงมงหรอถงน า ซบน ารอบๆขวดรปชมพและจกยางใหแหง

9. กดกระบอกฉดยา ใหระดบน าในปเปตลงมาอยในต าแหนงศนยหรอต าแหนงทสามารถอาน

คาได ระหวางทกดกระบอกฉดยาใหสงเกตรอยรวของน า ซงอาจเกดขนทบรเวณรอบๆจก

ยางกบปากขวดรปชมพ รอบๆโคนกงไม หรอรอบๆโคนของปเปต ใชผาซบน าใหแหงแลวใช

วาสลนทาโดยรอบบรเวณรอยรวทเกดขน

10. น าชดการทดลองไปไวในหองปฏบตการ หรอในตควบคมอณหภม ความชนและแสงสวาง

(Growth Chamber)

11. บนทกระดบน าในปเปตทกๆ 3 นาท เปนเวลา 30 นาท

12. น าใบพชทใชในการทดลองมาหาพนทใบ โดยใชตารางกราฟหรอแผนจดแพลนมเตอร

13. ค านวณอตราการคายน า (อตราการลดลงของน าในปเปต) ของกงไม โดยมหนวยเปน

มลลลตรตอนาทตอตารางเซนตเมตรของพนทใบ

14. นกเรยนสวมถงมอยางแลวท าการทดลองเชนเดยวกบขอ 1-13 แตเปลยนจากน าเปน

สารละลายกรดแอบไซซคและน าเกลอ ตามล าดบ

15. เขยนกราฟเปรยบเทยบอตราการคายน าระหวางกงไมในน า สารละลายกรดแอบไซซค และ

น าเกลอ

ตอนท 2 ศกษาปจจยบางประการทมผลตออตราการคายน าของพชโดยวธการชงน าหนก

1. นกเรยนปนดนน ามนใหมขนาดพอดกบปากขวดรปชมพ

2. เสยบกงไมลงไปในดนน ามน โดยใหกงไมเลยดนน ามนออกไปประมาณ 6-7 เซนตเมตร

แลวน าดนน ามนพรอมกงไมใสลงในกะละมงหรอถงน าทมน า

3. ใชกรรไกรตดกงตดโคนกงไมออกเลกนอยโดยตดใตน าเพอไมใหมฟองอากาศเกดขนในกง



30

Biology Department

4. น าขวดรปชมพใสลงไปในกะละมงหรอถงน า แลวเตมน าใหเตม จากนนเสยบดนน ามนทมกง

ไมลงในปากขวดรปชมพ กดดนน ามนใหแนน โดยขนตอนนตองท าใตน าเชนเดยวกน

5. น าขวดรปชมพขนจากน า เชดใหแหงใชวาสลนทาบรเวณรอยตอของดนน ามนกบกงไม

6. น าชดการทดลองไปไวในหองปฏบตการหรอ Growth Chamber

7. น าขวดรปชมพทมน าและกงไมไปชงน าหนกและบนทกผล ทกๆ 3 นาท เปนเวลา 30 นาท

8. น าใบพชทใชในการทดลองมาหาพนทใบ โดยใชตารางกราฟหรอแผนจดแพลนมเตอร

9. ค านวณอตราการคายน า (อตราการลดลงของน าในขวดรปชมพ) ของกงไม โดยมหนวย

เปนมลลกรมตอนาทตอตารางเซนตเมตรของพนทใบ

10. นกเรยนสวมถงมอแลวท าการทดลองเชนเดยวกบขอ 1-9 แตเปลยนจากน าเปนสารละลาย

กรดแอบไซซคและน าเกลอ ตามล าดบ

11. เขยนกราฟเปรยบเทยบอตราการคายน าระหวางกงไมในน า สารละลายกรดแอบไซซค และ

น าเกลอ

12. เปรยบเทยบผลการทดลองระหวางการหาอตราการคายน าโดยใชโพโตมเตอรและการชง

น าหนก

ผลการทดลอง (ใหนกเรยนออกแบบตารางบนทกผลการทดลองดวยตนเอง)



31

Biology Department



32

Biology Department

อภปรายและสรปผลการทดลอง



33

Biology Department

ค าถามทายปฏบตการ

1. จากการท าปฏบตการ ปจจยทมผลตอการคายน าคออะไร

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. นกเรยนคดวายงมปจจยอนอกหรอไมทมผลตออตราการคายน าของพช จงออกแบบการ

ทดลองเพอทดสอบปจจยดงกลาวมา 1 ปจจย

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..


คณาจารยภาควชาพฤกษศาสตร คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. 2543. ปฏบตการ

พฤกษศาสตรทวไป. ส านกพมพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร. กรงเทพฯ.

วนเพญ ภตจนทร. 2548. สรรวทยาทวไป. ส านกพมพโอเดยนสโตร, กรงเทพฯ.

สมบญ เตชะภญญาวฒน. 2549. สรรวทยาของพช. ส านกพมพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร.


Documents

Mahidol Wittayanusorn School Biology Departmentkm.saard.ac.th/files/150331099385036_15040113134955.pdf · 2015-04-01 · Mahidool Wittayanusorn School บทปฏิบัติการพื้นฐาน