MANYETİK REZONANS TEMEL PRENSİPLERİ

Dr. Ragıp ÖzkanEskişehir Osmangazi Üniversitesi

Tıp Fakültesi Radyoloji ABD

REZONANS

Sinyal intensitesini belirleyen faktörler

• Proton yoğunluğu

• T1

• T2

• Akım

• Puls sekansı

• TR

• TE

• TI

• RF dalgasının açısı

• Kontrast madde

BİLGİSAYARLI TOMOGRAFİNİN TEMEL

PRENSİPLERİ

Dr. Ragıp ÖzkanEskişehir Osmangazi Üniversitesi

Tıp Fakültesi Radyoloji ABD

BİLGİSAYARLI TOMOGRAFİ

• TOMOS (kesit)

• GRAPHY (şekil, resim, görüntü)

Wilhelm ConradRoentgen (1845-1923)

Cerrahi araçkullanmadan insan vücudunun içinin ilk defa görülmesi

• ‘Sir’ GodfreyHounsfield– 1972 yılında; ayni anatomik

bölgenin çok çeşitli açılarından elde ettikleri röntgen görüntüleri ile, geliştirmeye çalıştıkları bilgisayarın kapasitesini değerlendirmek için çalışmalar yaparken BT’yiicat etti

• Birinci nesil cihazla elde edilen BT tetkiki

• MDBT ile elde edilen BT tetkiki

BT CİHAZININ BÖLÜMLERİ

• Tarayıcı

• Bilgisayar

• Görüntüleme ünitesi

• Kesit alma esasına dayanan bir görüntüleme yöntemi

• Vücudun değişik dokularında değişen oranlarda zayıflama

• Dedektörlerde saptanan zayıflama miktarıbilgisayarlarla değerlendirilir

• X ışınlarının taradığıalanın her bir noktasının X-ışınınızayıflatma değeri hesaplanır ve rakamsal bir değer verilir

• Tarama alanını temsil eden sayılardan oluşmuş bir harita oluşturulur (rekonstrüksiyon)

• Harita cihaz üreticilerinin belirlediği sayıda eleman içerir (ör. 520X520)

• Elemanlardan herhangi birinin sahip olduğu değer, o elemanın organizmada temsil ettiği odağın X-ışınlarını zayıflatma gücüne eşittir

PİKSEL (pixel)(picture element)

VOKSEL (voxel)(volume element)

• Görüntüleme biriminde harita elemanlarının herbirine sahip oldukları rakamsal değerlere bakılarak gri skaladan bir renk kodu verilir

PİKSEL (pixel) (picture element)

Hounsfield skalası

Hounsfield skalası

YÇBT

MDBT’nin klinik kullanımda getirdiği faydalar

• Daha kısa sürede inceleme

• Travmalı ve çocuk hastalarda

• Anjiografik incelemelerde

• Akciğer nodüllerin saptanması ve volümetrik ölçümlerinde

• Daha az kontrast madde kullanımı

• İleri rekonstrüksiyon teknikleri

• MPR

• MIP

• MinIP

• Sanal Bronkoskopi

• Yüzeysel Gösterim

MPR

MPR+ MIP

MIP

MIP

MIP

MinIP

SUBSEGMENTAL EMBOLİ

SUBSEGMENTAL EMBOLİ

SANAL BRONKOSKOPİ

YÜZEYSEL GÖSTERİM

TORAKS BT’DE RADYASYON DOZLARI

• X-ışınları havadan geçerken iyonizasyona neden olur. Buna ekspojur denir.

• Radyasyona uğrayan dokunun ne kadar enerji emdiğini ortaya koyamaz.

• Ekspojur birimi Röntgen’dir (R).

Ekspojur

Radyasyon absorbsiyon dozu

• X-ışınlarının enerjisi hastanın vücudunda, oluşan iyonizasyon nedeni ile depolanır. Radyasyon ekspojuruna bağlı olarak bu enerji depolanmasına radyasyon absorbsiyon dozu adı verilir.

• Radyasyonun nereden emildiğini belirtemez.

• Radyasyon absorbsiyon doz birimi Gray’dir ( Gy). 1 Gy = 100 RAD

Efektif doz• Radyolojik incelemede vücudun sınırlı bölümü radyasyona

maruz kalır, diğer bölümler değişen miktarlarda radyasyon alırlar.

• Efektif doz hangi dokunun radyasyon dozunu emdiğini belirtir.

• BT gibi belli bölgeleri etkileyen radyasyon maruziyetinde, tüm vücudu etkileyen dozu tahmini hesaplamayıamaçlamaktadır.

• Sievert veya REM olarak ölçülür. 100 REM = 1 Sv

BT’de radyasyon dozu kesit planına göre ve Z aksıboyunca değişkenlik gösterir

Radyografi

BT

Hastanın kalınlığı

X- ışını spektrumu

Dokunun atenüasyonu

32 cm çapında fantom 2:1

16 cm çapında fantom 1:1

Radyasyon dozu

Mesafe ( mm )

• Çok kesitli ortalama doz göstergesi

• BT doz endeksi ve varyasyonları

• Doz-uzunluk sonucu

BT’de radyasyon dozunu etkileyen faktörler

• Işın enerjisi ( Kv)

• Tüp akımı ( Mas)

• Ekspojur zamanı

• Kesit kalınlığı

• Hasta kalınlığı

• Pitch

• Doz azaltıcı seçenekler

Tipik efektif dozlar ( mSv)TANISAL İŞLEM EFEKTİF DOZ KARŞILIK

GELEN AKCİĞER GRAFİSİ

ÇEVRESEL RADYASYON

Ekstremite 0,01 0.5 1.5 gün

Akciğer 0.02 1 3 gün

Kafa 0.07 3.5 11 gün

Lomber 1.3 65 7 ay

IVP 2.5 125 14 ay

Tipik efektif dozlar ( mSv)TANISAL İŞLEM EFEKTİF DOZ KARŞILIK

GELEN AKCİĞER GRAFİSİ

ÇEVRESEL RADYASYON

Toraks BT 5-7 250-350 3.6 yıl

Kranial BT 2.3 115 1 yıl

AbdominopelvikBT

8-11 500 4.5 yıl

Koroner BT anjiografi

5-12 250-500 4 yıl

Sestamibimyokardperfüzyonu

6-9 300-450 4 yıl

RADYASYON

• Rutin bir toraks BT tetkikinde 5-7 mSV

• 5 mSv (500 mRem) efektif dozun, her 10000 kişide 2.5 fatal kanser gelişimi riskine karşılık gelmekte olduğu tahmin edilmekte