Is er in 2050 nog welgenoeg te eten op de overvolle planeet?

Tim Meijer wint de Mare-kerstverhalen-wedstrijd met Vaas

Zo kan het dus ook.Het ideale feestmaalvoor gevorderden

Pagina 2 en 4 Pagina 4 Pagina 5

Dit is de laatste Mare van 2013Dit is de laatste Mare van 2013. Mare 15 zal verschijnen op 16 januari 2014. De redactie wenst iedereen prettige feestdagen en een gelukkig nieuwjaar.

Verschijningsplicht opnieuw ingevoerdEerstejaars rechten worden weer bij werkcolleges geregisteerd. Want toen de faculteit daarmee stopte, kwamen er meteen een stuk minder opdagen.

Laatste biertje voor minderjarigenDe leeftijdsgrens voor alcohol daalt in het nieuwe jaar van 16 naar 18. De Leidse studentenverenigingen geven hun jongste leden dan polsbandjes.

Telefoonspiekers worden aangepaktNa Maastricht en Rotterdam grijpt ook Leiden naar technologie om studenten die tijdens tentamens spieken met de smartphone tegen te houden.

Pagina 15

Pagina 7 Pagina 8 en 9 Pagina 10 en 11

‘Het buitenland schreeuwt om ons’

19 december 201337ste Jaargang • nr. 14

Er mogen dan nieuwe comicfiguren op hen gebaseerd zijn, moslimhel-dinnen bestonden vroeger ook al. Arabiste Remke Kruk schreef er een boek over. ‘Er zijn genoeg dappere meiden die erop los hakken.’

DOOR MARLEEN VAN WESEL Marvel Co-mics introduceerde dit najaar een nieuwe superheldin, de islamitische Kamala Khan. Ze kan haar armen en benen zover uitrekken als ze wil, verandert desgewenst van vorm én moet een rolmodel worden voor jonge moslima’s.

‘Het verhaal is gesitueerd in New Jersey. Er zit een heel denkwerk ach-ter deze invalshoek’, weet Remke Kruk (1942), emeritus hoogleraar Arabisch. Het fenomeen zelf is ech-ter allesbehalve nieuw. Kruk schreef er een boek over: The Warrior Wo-men of Islam, Female Empowerment in Arabic Popular Literature.

Of deze stoere en dominante vrouwen, over wie sinds de middel-eeuwen verteld werd, ook zo’n voor-beeldfunctie hadden, weet Kruk niet. ‘De meeste verhalen waren vooral van en voor mannen. Bij een verteller, die meestal op een plein of andere openbare gelegenheid zat, liet een nette vrouw zich niet zien. Zij hoorden de verhalen hooguit in de familiekring.’

De traditie van het vertellen ging generaties lang mee. Kruk: ‘Ik heb het zelf nog meegemaakt, in een park in Marokko. De verteller kwam daar elke dag heen op zijn fietsje. Vanaf het middaggebed tot dat het zonsondergangsgebed werd afge-roepen las hij voor aan mensen die op een meegebracht stuk karton om hem heen kwamen zitten. Hele stuk-ken kenden de toehoorders uit hun hoofd. Met de korte vertellingen uit Duizend-en-een-nacht hadden ze niet zoveel. Het liefst hoorden ze lange doorlopende verhalen, die na de dood van een held verder gingen bij zijn of haar kinderen.’

Ze haalt een dik boek tevoor-schijn van zo’n duizend pagina’s.

‘Maar dat had best gemogen’, vindt ze. ‘De verhalen hoeven niet te fos-siliseren. Het is een levende traditie die zich leent voor aanpassingen. Dhât al-Himma is door de grote rol-len van religie en haar moederschap misschien minder geschikt, maar er zijn genoeg vrolijke dappere bedoe-ienenmeiden die zich niets laten vertellen door hun broers en erop los hakken als iets niet bevalt.’

Net als Kamala Khan haar lede-maten kan verlengen, kan moslim-heldin Sooraya Qadir, ook wel Dust geheten, die ruim tien jaar geleden al uit de Marvel-koker kwam, als het uitkomt veranderen in zand. De warrior women hadden minder expliciete superkrachten. ‘Ze waren wel beeldschoon, volgens het ideaal van toen dan: zeer zwaargebouwde vrouwen die gerust een kameel op-tillen om ermee te smijten als ze kwaad worden. Een palmtak op een zandheuvel, zo zag de ideale isla-mitische vrouw er vroeger uit: rank van boven, maar met een dikke, ge-plooide buik en weelderig vlees op de heupen.’

Vrouwen kregen overigens ook gerust de rol van slechterik. ‘Zo ge-

emancipeerd waren ze wel. Er wa-ren boze tovenaressen en slechte koninginnen. Meestal zijn ze oud, waardoor ze ook extra le-

lijk werden, met sprieten haar die overal uit hun lichaam staken. Vaak waren ze nymfo-maan. Ze sleurden jongeman-nen mee naar hun tent, ook al waren ze 102.’ Goede vrouwen

werden juist netjes afgeschil-derd. ‘Zelfs al lijkt het er

soms even niet op, uit-eindelijk gaan zij altijd als maagd het huwelijk in. Met vrouwen die zich

daar niet aan houden, zelfs door

verkrach-ting, loopt het altijd

slecht af.’

Met kamelen smijtenIslamitische supervrouwen zijn van alle tijden

‘Over deze prinses, Dhât al-Himma zijn bijvoorbeeld nóg zes delen geschreven.’

In Egypte komt het vertellen nog altijd voor op feesten, met muziek erbij. ‘Maar de meeste cafébazen hebben met de komst van radio en televisie de verteller eruit geschopt. Juist door televisiebewerkingen le-ven de verhalen toch nog voort.’

Kruk denkt niet dat Kamala Khan op de warrior women gebaseerd is.

Boven: comic-figuur Kamala Khan. Midden: een Indiase vari-ant van een moslimheldin die in de originele verhalen nauwelijks werden afgebeeld. Rechts: Sooraya Qadir (ook wel Dust geheten).

Bandirah Pagina 12

Redactie-adres Pieterskerkhof 6 2311 SR LeidenTelefoon 071–527 7272

Website mareonline.nl E-mail redactie@mare.leidenuniv.nl De redactie is op vrijdag gesloten. Oplage circa 15.000

Hoofdredactie

Frank Provoost frank.provoost@mare.leidenuniv.nl

Redactie

Vincent Bongers vbongers@mare.leidenuniv.nl

Bart Braun bbraun@mare.leidenuniv.nl

Marleen van Wesel h.g.van.wesel@mare.leidenuniv.nl

Sybren Eppinga (stagiair) sybreneppinga@gmail.com

Medewerkers

Emma Anbeek van der Meijden • Robbert van der Linde • Talitha Dehaene • Petra Meijer • Marc van Oostendorp • Benjamin SprecherFotografie Taco van der Eb • Marc de Haan

Illustraties Bas van der Schot • Bandirah • Silas.nlBasisontwerp Roeland Segaar, Zabriski CommunicatieArt direction en vormgeving Marijke Hoogendoorn, richgirl-design.com • Marcel van den BergDrukwerk Rodi Rotatiedruk, Broek op LangedijkAdvertenties Bureau van Vliet B.V. Postbus 20 2040 AA Zandvoort Telefoon 023 - 571 47 45

Redactieraad

Prof. dr. J.C. de Jong (voorzitter) • Prof. dr. F. Israel (vice-

voorzitter) • drs. B. Funnekotter • R. Donkersloot • G. Drijer • K. Innemee • D. Jacobs • mr. F.E. Jensma • S.K. Kerkhof • C. van Leeuwen • dr. S.J. van der Linde • prof. dr. N.J. Schrijver • dr. J.P. Vollaard • C. van der Woude

Jaarabonnementen

Een jaarabonnement op Mare loopt van september t/m juni. Belangstellenden kunnen Mare thuisgestuurd krijgen door €35 over te maken op bankrekening 1032.57.950 ten name van Universiteit Leiden (o.v.v. Mare en SAP-nummer 6200900100) en vervolgens een bevestigingsmail met daarin hun adres te sturen naar redactie@mare.leidenuniv.nl. Studenten betalen €25. Ter controle graag in de bevestigingsmail ook het studentnummer vermelden.

Adreswijzigingen

Alleen schriftelijk met postwikkel. Klachten en opmerkingen over de toezending van Mare 071-5277272. Mededelingen voor het op donderdag verschijnende nummer moeten uiterlijk de voorafgaande donderdag 16.00 uur in het bezit van de redactie zijn.

ISSN 0166-3690

Mohammed maakte jarenlang de borden schoon door ze rechtop in de blauwe plastic kratjes te zetten en dan zo vrolijk te fluiten, dat het vuil vanzelf inzag dat het leven te kort was om zomaar aan zo’n stuk kantine-porselein te blijven hangen. Mohammeds fluiten was bovendien doordringend genoeg om ook de meeste andere vuile vaat in de Leidse binnenstad te kunnen verwerken.

Er waren dagen dat je Mohammed niet kon horen fluiten of zingen. Dat waren de dagen dat hij niet aan het werk was.

Ik weet nauwelijks wat hij dan deed. Dromen van Marokko, waarschijnlijk, want dat was waar hij altijd over sprak, in vijftien talen tegelijk: van Berber tot Ita-liaans, en van Frans tot Nederlands: hoe fijn het was in Marokko, hoe lekker het eten, hoe warm de zon. Althans, ik denk dat hij dat zei, want het was soms moeilijk om het juiste woordenboek erbij te halen.

Dat hij al die talen ooit ergens had opgepikt deed vermoeden dat hij ooit meer van de wereld had gezien dan alleen de spoelkeuken van een universiteit die 64e staat in de Times Higher Education World Ranking. Hij leek er niet onder te lijden. Hij gebruikte die talen door mekaar alsof het volkomen vanzelfsprekend was dat je Vamos a matar los alemanos zei, en alsof zo’n zin geen ondertiteling nodig had. Het was immers de tijd van het wereldkampioenschap, en de Duitsers (los alemanos) moesten worden verslagen (matar; nou ja, dat denk ik dus).

Ik vroeg hem een keer wat hij in zijn weekeindes deed. ‘Ah’, zei hij. ‘Vrienden, boodschappen. En wan-delen langs de zee.’ Hij begon te lachen en vroeg wat ik deed. ‘Hetzelfde’, zei ik. ‘Behalve die vrienden. En dat wandelen en de zee.’ Want meestal doe ik op za-

terdag niet veel anders dan tijdens andere dagen van de week, behalve dat ik geen college geef maar wel boodschappen doe. En op zondag doe ik niet veel an-ders dan op zaterdag, namelijk lezen en schrijven.

We trokken allemaal aan Mohammed voorbij. De tweedejaars Sanne die zo brak was van een uit de hand gelopen huisfeest dat ze haar broodje Surinaam-se paté niet helemaal had opgegeten. Arie, de onte-vreden UHD, die afwezig was omdat hij in gedachten een woedende brief aan het schrijven was naar de di-recteur onderwijs die hem niet voldoende credits gaf. De bestuurder die via zijn mobiele telefoon overlegde over de juiste manier om te reageren op een nieuwe door het ministerie opgelegde bezuinigingsronde. Mo-hammed floot en zong de borden schoon.

Om een geleerde te zijn hoor je aan allerlei regels te voldoen. Je hoort niet al te hard te zingen tijdens je werk, bijvoorbeeld, en wanneer je spreekt, hoor je niet vijf talen door elkaar te gebruiken.

Je kunt niet het karakter hebben van Mohammed en dan tegelijk bestuurder zijn, of ontevreden UHD of brakke tweedejaars. Waarom dat niet kan – ik zou het niet weten. Keihard zingen is natuurlijk niet in te-genspraak met het ontdekken of het koesteren van de waarheid – maar je moet het maar eens proberen.

En nu gaat Mohammed met pensioen. Ik hoop voor hem dat hij terug kan gaan naar Marokko, al kan ik me niet zo goed voorstellen wat hij daar gaat doen. Ik neem aan dat er weinig geleerde traktaten aan te pas komen, en veel gefluit.

Ik zal hem missen. Dag, Mohammed.

Marc van Oostendorpis hoogleraar fonologische microvariatie

Mazzelzesje

DOOR BART BRAUN Eigenlijk is het helemaal niet raar dat je eerstejaars studen-ten schools benadert. Ze zijn achttien, en voor de zomervakantie mochten ze niet eens naar de wc zonder hun vinger op te steken. En dan ineens, na die zomervakantie, werden ze geacht om groot en verantwoordelijk te zijn.In theorie is het een mooi idee: als je het tentamen kunt halen zonder naar colleges of werkgroepen te gaan, is het voor iedereen het beste als je daar ook wegblijft. In de praktijk zit de nakijkploeg met hele stapels brak in-gevulde tentamens van falers die hopen op een mazzelzesje. Ondertussen kijkt de politiek over hun schouder mee met de vraag of er wel efficiënt met gemeenschapsgeld wordt omgesprongen.

Kortom, de faculteit Rechten scherpte de afgelopen jaren de schoolsheid flink aan, en met succes. Het percentage studenten dat op tijd klaar is, steeg met twintig procent. Het lijkt er echter keer op keer op dat dat van veel studenten helemaal niet hoeft.

Invoering van een bindend studieadvies? Zodra de hakken over de sloot waren, hielden ze pauze.

De faculteit houdt niet meer bij of je wel naar je verplichte werkcollege komt? Prompt bleven ze weg (zie pagina 4).

Dus gaan de presentielijsten weer rond, en heeft iemand bij Rechten de

Dag, Mohammed

niet te benijden taak om jaarlijks van vele tienduizenden handtekeningen te controleren of ze wel echt gezet zijn.

‘We zouden de studenten het liefst met een chip uitrusten’, verzuchtte één van de juristen in de wandelgangen.

Zoveel betrokkenheid bij studiesucces klinkt mooi, maar hoe ver kun je gaan voordat de regeldrift is doorgeslagen? Er is blijkbaar een groep die gewoon op de bek wíl gaan. Ooit, ergens in hun leven, moeten die mensen leren om zichzelf ergens doorheen te sleuren, hoe groot de verleidingen van studentenleven, nederwiet en 9Gag ook zijn. De vroege studententijd is de goedkoopste en veiligste periode om dat in te doen. Als iemand zich tijdens het schrijven van de masterscriptie alsnog verliest in lanterfanten en losbandigheid, is dat zonde van alle geld en moeite die je eerder deed. Dan maar wekelijkse scriptiecontroles invoeren? Het bedrijfsleven zit in elk geval niet te wachten op werknemers waarvan het bij elke stap het handje moet vasthouden.

Dat je de prille eerstejaars in het juiste universiteitsritme duwt, is prijzens-waardig. Als ze echter na een half jaar nog niet doorhebben dat het vooral hún probleem is als ze sjaken, dan wordt het hoog tijd om wat vangrails weg te halen en ze dat te laten leren. Hoger onderwijs, heet dat.

2 Mare · 19 december 2013

Colofon

Geen commentaar

Column

Cathy van Eck: ‘In de hoorns zitten luidsprekers, waaruit verboden geluiden komen.’ Foto Marc de Haan

‘We hebben allemaal zo’n pak en lopen er altijd in rond.’ Foto Marc de Haan

Ssssssst. Piiieeeepp. TrrrrrGeluidskunstenaar promoveert op datafeedbackCathy van Eck zoekt de grenzen van muziek. Door met kartonnen hoorns te zwaaien maakt ze naar eigen zeggen ‘verboden geluiden’. ‘En dat zijn geen lukrake tonen en pieps.’

Door Sybren eppinga Piieeeppp, plooi-ing, trrrrrr, knarssssss. Zo klinkt de muziek van promovenda Cathy van Eck (34). Het lijkt in de verste verte niet op geproduceerde beats van een deejay als Armin van Buuren of een aria van componist Johann Sebastian Bach.

In haar onderzoek, bestaande uit 28 composities en een proefschrift, wilde zij kijken om met microfoons en luidsprekers muziek te compone-ren. ‘Ik begon met de gedachte dat ze eigenlijk dood en “onhoorbaar” zijn en wilde ze meer laten leven’, zegt Van Eck. Tijdens het gesprek bij de Starbucks op Leiden Centraal klinkt klassieke kerstmuziek. ‘De luidspre-kers horen we niet, terwijl het geluid alleen te horen is via de luidspreker. Een band als Radiohead kan er ook niet zonder.’

Waar de microfoon geluidsgolven omzet in een elektrisch signaal, werkt een luidspreker net andersom. Met de oranje kartonnen hoorns brengt Van Eck in Klangverordnung bijvoor-beeld stadsgeluiden ten gehore. De toeters zijn aan haar arm bevestigt. Door haar armbewegingen bewegen de luidsprekers. ‘In de hoorns zitten luidsprekers, waaruit de klanken ko-men die ik heb gemaakt. Het zijn al-lemaal verboden geluiden. Soms gaat het van “pprrwwtt, pprrwwtt”, en dan opeens herken je een toeter van een auto en kinderstemmen.’

Zij noemt zichzelf ‘een performa-tieve geluidskunstenaar’ en gaat op zoek naar de grenzen van muziek. ‘Het moet geen dans worden, maar het publiek moet echt luisteren. Het zijn geen lukrake tonen en pieps. Bij mijn stukken zit er een begin en een

eind aan. Ik probeer een dramaturgi-sche lijn in het stuk te maken. Men-sen kunnen dan ook mee worden genomen.’

In het project Extended Ears vangt zij op verschillende manieren het stadsgeluid op. ‘Je hoort de stad heel anders met alleen een toeter aan je oor dan via een microfoon. Het is bijna poëtisch. Je hoort de voetstap-pen “padam padam” en kan hele ge-sprekken horen. Maar het heeft dan echt te maken waar je op gericht bent. Via een microfoon is het veel vlakker.’

En als een microfoon verkeerd is afgesteld, gaat die hard piepen, wat ook wel feedback wordt genoemd. Dit komt voor in haar stukken, maar ze doet het ook computergestuurd.

Vandaar de naam ‘datafeedback’. In Song No 3. werkt zij met een micro-foon die als sensor werkt. Deze rea-geert op de geluidssterkte en stuurt hiermee een luidspreker aan. ‘De computer bepaalt wat voor geluid te horen is bij een harde of zacht geluid. Door middel van de afstand tussen de microfoon in mijn hand en de luidspreker voor mijn mond bepaal ik wat de computer speelt. Ik heb dan ingesteld dat bij de eerste keer “ssssssst” klinkt. En bij de derde beweging is het “piiieeeepp” en de negende maal “trrrrrr”. Dezelfde be-weging brengt een heel ander geluid voort. Dat kan alleen met microfoons en luidsprekers, en dus elektriciteit.’ Voor Van Eck is duidelijk geworden

dat microfoons en luidsprekers geen echte muziekinstrumenten zijn. ‘Het zijn meer unieke sound producers. Ze maken klanken, want het is ma-teriaal. Net als een tafel of een hamer. Zo creëren ze andere mogelijkheden voor performances en composities. Het is de relatie tussen echt en fake die mij fascineert. Zien we wat we willen zien en wat horen we precies? Eigenlijk is hoe je beweegt en stem gebruikt tegennatuurlijk en aange-leerd. Hoe anders kunnen we horen als we de geluiden veranderen?’

Cathy van eck. Between air and elec-tricity. Microphones and loudspeakers as music instruments. Promotie was dinsdag 17 december

Het hele jaar door kerstDoor petra Meijer ‘Op de dag dat Nel-son Mandela overleed, ging één van de lampjes halverwege de vlaggenstok kapot. Qua lichtjes hangt de vlag nu dus halfstok’, vertelt Bram Berends (20, rechten) terwijl hij omhoog wijst. ‘Best toepasselijk, toch?’

Voor wie het Rapenburg op rijdt, is de gevel van Rap57 niet te missen. Niet al-leen de vlaggenstok is verlicht. Op het dak prijken twee hertjes, langs alle ra-men hangen lampjes en onder de dak-goot bungelen ijspegels van bewegende lichtjes.

‘Er is niet echt een reden voor de kerstverlichting, maar inmiddels is het wel traditie’, vertelt Valentijn van den Bos (19, rechten). ‘Half november wordt alles door de nieuwe jongens opgehan-gen. De sjaarzen kopen er ook elk jaar wat bij, dus het wordt steeds meer. Dit jaar zijn de knipperende gekleurde licht-jes toegevoegd.’

Hoewel de naam anders doet ver-moeden, is er bij Minervahuis ‘Louter Kerst’ aan de Oude Rijn nog weinig kerstverlichting te vinden. Er is wel al een kerstboom aan de gevel bevestigd. ‘De kerstboom plaatsen we meestal een paar weken voor Kerstmis. Hij blijft ver-volgens hangen tot de El Cid-week, dan

wordt hij vervangen door een Minerva-vlag’, vertelt Thijs van Luijt (19, recht en bedrijfswetenschappen). De kerstboom trekt flink wat bekijks. ‘In de zomer wor-den er altijd foto’s van gemaakt door Chi-nese toeristen.’

‘De boom moet nog wel versierd wor-den, net als de rest van het huis’, zegt Coen Herman de Groot (19, rechten). ‘Dat gaat sowieso deze week gebeuren. Ik zweer het. Morgen. Het kan eigenlijk niet

zo zijn dat Rap57 meer kerstverlichting heeft dan wij.’ Hij rent de trap af naar de kast met kerstversiering en showt ondertussen nog even zijn kerstman-onesie. ‘We hebben er allemaal een. In huis loop ik hier eigenlijk altijd in rond.’ Op de overloop hangt een adventska-lender. Alle vakjes zijn al open. ‘Iemand maakte een foutje, toen konden we ze net zo goed allemaal open maken.’

‘Volgens mij heeft hij de verlichting

van Rap57 nog nooit gezien. Het gaat hem nooit lukken om meer verlichting te regelen’, schampert Van Luijt. ‘Waarom ons huis “Louter Kerst” heet? Dat mag ik niet zeggen, dat is geheim.’

Herman de Groot pakt de almanak van Minerva erbij. Daarin staat een verhandeling over de kerstboom als vruchtbaarheidssymbool en het woord ‘kerstballen’ wordt opvallend vaak ge-noemd. ‘Maar ik weet van niets. Pas in het tweede jaar word je ingewijd in alle huisgeheimen en huistradities.’

De volgende dag heeft Herman de Groot samen met medesjaars Axel Jolink het huis inderdaad versierd. Vanaf de straat bekijkt hij het resultaat. ‘Het lijkt misschien alsof ik er niet zo lang mee bezig ben geweest, maar ik moest eerst alle ramen zemen. Ze waren zo vet dat het plakband naar beneden kwam.’

Binnen zijn de huisgenoten min-der tevreden. ‘Wat is dit man? Waarom hangt dit los? Dat kan toch wel wat net-ter?’ Er worden nog wat plakbandjes toegevoegd en de heren trekken hun kerstman-onesie aan. Zoveel lampjes als op Rapenburg 57 hangen er nog niet, maar de kerstsfeer is nu wel duidelijk aanwezig. ‘Meer versiering hebben we ook niet nodig. Kerst zit in ons hart.’

Cyberoorlog

Jan van den Berg, hoogleraar Cyber Security, wordt in januari directeur van de nieuwe Cyber Security Aca-demy in Den Haag, een samenwerkingsverband tussen de Universiteit Leiden, De Haagse Hogeschool en de TU Delft.

Wat wekte uw interesse voor cyberveiligheid?‘We zijn met z’n allen razendsnel op het web gedoken en er totaal afhankelijk van geworden. Zo rond 2000 werd het internet vrij plots gebruikt voor e-com-merce, terwijl het systeem helemaal niet voor dat doel ontworpen was en zeker niet veilig. Veel complexe processen zijn goed beveiligd, maar in cyberspace is dat niet zo.’

Heeft u een voorbeeld?‘Ik vertel al jaren in mijn colleges dat het mogelijk is om via het internet industri-ele systemen te beïnvloeden. Vorig jaar werd dat ook duidelijk toen de sluizen van de Zeeuwse gemeente Veere be-trekkelijk eenvoudig via internet waren te openen en te sluiten.

‘Je mag hopen dat de Oosterschelde-kering niet aan het internet hangt. Niet dat dat een garantie is. Het Stuxnet-virus waarmee in 2010 Iraanse centrifuges voor de verrijking van uranium werden lamgelegd, stond op usb-sticks. Zo werd het in eerste instantie verspreid.’

Kan nederland zo’n aanval ver­wachten?‘Dat is niet waarschijnlijk. Er staan waar-schijnlijk andere landen hoger op het lijstje. Stuxnet betrof geen zaterdagmid-dag-akkefietje door een paar hackers. Voor deze aanval was veel detailkennis van de getroffen apparatuur nodig. Mo-gelijk heeft Siemens, die de machines maakt, informatie geleverd. Het was een virus dat specifiek geactiveerd werd in de apparatuur waarop deze was gericht.’

Maar minister opstelten van Veilig­heid presenteerde onlangs toch de ‘nationale Cyber Security Strategie’? ‘Er staan leuke aanzetten in, maar de oorlog win je er niet mee. Er is bijvoor-beeld zes miljoen euro beschikbaar gesteld voor research. Als je het goed wilt aanpakken dan kost het honderden miljoenen. Ter vergelijking: de NSA heeft een miljard dollar te besteden aan alleen al haar internetspionageactiviteiten.’

U stelt dan ook een ‘deltaplan’ voor. ‘Er wordt in Nederland heel veel geld besteed aan de bescherming tegen het water. Uiteraard is bij een overstroming de schade heel groot. Maar vergis je ook niet in de gevolgen van een energie-blackout door een cyberaanval. Dat is heel ingrijpend en niet onwaarschijnlijk dat het gaat gebeuren.’

Wat moet er dan gebeuren?‘We moeten per sector door de risico’s goed in kaart brengen, dat gaan we ook in onze master doen. Verder moet helder zijn waar verantwoordelijkheden liggen. Een provider die ziet dat een gebruiker malware op zijn computer heeft staan. Die vraagt zich af: moet ik ingrijpen? En mag dat wel, want dan schend ik de pri-vacy van de klant.

‘Uiteindelijk dient iedereen te begrij-pen wat zijn/haar bijdrage kan en moet zijn aan het voldoende veilig maken van cyberspace.’ Vb

19 december 2013 · Mare 3

Mensen 071 -527 …

Frutti di Mare

Help jongens

De opleiding geneeskunde gaat bij de selectie van studenten geen rekening houden met het geslacht van de scho-lier. De universiteitsraad had in haar advies over de decentrale selectie bij geneeskunde opgemerkt dat bepaalde ‘selectiecriteria mogelijk ongunstig kun-nen uitvallen voor mannelijke kandida-ten.’ De raad doelt dan op cijfers be-haald bij de overgang van vijf naar zes vwo. Die worden meegewogen in de-centrale selectie. De raad stelt de ont-wikkeling bij jongens en meisjes tijdens de middelbare school periode verschil-lend verloopt. En dat ‘lijkt met name voor jongens nadelig uit te kunnen pakken’. Zij komen later tot wasdom en halen daardoor lagere cijfers. Mogelijk zou ‘de selectie recht aan deze verschil-len moeten doen.’ Maar geneeskunde laat weten haar decentrale selectie niet aan te passen.

SLS voortaan DUWO

De naam ‘SLS Wonen’ zal vanaf 1 janu-ari 2014 verdwijnen. De Leidse huisves-ter van 5000 studenten fuseerde een jaar eerder al met DUWO. De systemen van beide bedrijven zijn sindsdien sa-mengevoegd. In het nieuwe jaar zullen SLS Wonen en Accommodate, de SLS-afdeling voor internationale studenten, officieel verdergaan onder de naam DUWO. Daarmee verhuurt DUWO in to-taal 25.000 woningen aan studenten in Amsterdam, Delft, Den Haag en Leiden. De websites www.slswonen.nl en www.accomodate.nl zijn na 31 december uit de lucht. Alle informatie is vanaf dan te vinden op www.duwo.nl. Huidige SLS-huurders, die hun inschrijftijd overigens behouden, kunnen voor zelfstandige woningen vanaf 19 december al terecht op www.studentenwoningweb.nl.

Rubicon

Vijf jonge Leidse wetenschappers heb-ben een Rubiconfinanciering in de wacht gesleept. Met dit programma, van de Nederlandse Organisatie voor Weten-schappelijk Onderzoek (NWO), kunnen ze na hun promotie onderzoek doen aan buitenlandse instituten. Anne-Laura van Harmelen gaat in Cambridge onder-zoeken of vriendschap in de adolescen-tie de negatieve effecten van emotione-le kindermishandeling kan verminderen. Edith Fayolle gaat naar Harvard voor onderzoek naar organische moleculen in de ruimte. Mariëtte Boon zal aan de Maastricht University onderzoeken of bruin vet de Hindoestaanse bevolking kan helpen beschermen tegen diabetes type 2. Zij hebben daar namelijk een verhoogde kans op. Aan Stanford gaat Sascha Hoogendoorn onderzoeken of het mogelijk is om kanker te stoppen bij kinderen, zonder de normale ontwik-keling aan te belemmeren. En Jörn Ven-derbos zal elektronen in topologische materialen gaan bestuderen aan het Massachusetts Institute of Technology. Uit de 92 aanvragen werden in totaal negentien jonge wetenschappers gese-lecteerd.

Goede doelen

Studente antropologie Sheryl Lynn Baas organiseert zaterdagavond 22 de-cember in samenwerking met de Uni-versiteit Leiden een feest in In Casa. De opbrengst gaat naar de slachtoffers van de overstromingen in de Filipijnen op 8 november. Nadat Baas, dochter van een Filipijnse moeder, in 2006 tot Miss Nederland werd gekroond, richtte ze al een stichting op om armen in de Fili-pijnen te helpen. De donderdagavond daarvoor, 19 december, organiseert SSR Leiden in het verenigingspand aan de Hogewoerd 108 een feest voor alle stu-denten om geld in te zamelen voor Se-rious Request. Het thema van de 3FM-actie is dit jaar ‘Let’s clean this shit up’. Met de opbrengst hoopt 3FM het aantal kinderen dat jaarlijks aan diarree sterft, momenteel 800.000, te laten dalen.

Weer verplicht aanwezig bij werkgroepenWant toen registratie stopte, bleven rechtenstudenten wegDe faculteit Rechten gaat eerste-jaars die in het tweede semester een werkcollege volgen weer regis-teren. Daar was men het afgelopen collegejaar mee gestopt, waarop er meteen een stuk minder studenten naar de werkgroepen kwamen.

DOOR Vincent BOnGeRS Dit bleek maan-dag tijdens de faculteitsraad.

Werkcolleges zijn in het eerste jaar verplicht bij rechten. Bij afwe-zigheid volgt registratie bij onder-wijs en informatie centrum (OIC)

van de faculteit. Studenten die bij een vak van vijf

punten twee keer afwezig zijn, mo-gen het tentamen én het hertenta-men niet doen. Bij tienpuntsvakken volgt deze sanctie bij drie absenties, aldus de Instructie verplichte aan-wezigheid werkgroepen van de op-leiding rechten. Overigens dient er voor elke afwezigheid een geldige reden te zijn. Die moet gemaild wor-den naar de faculteit.

Ook in het tweede semester is er verplichte aanwezigheid. ‘Maar deze werd in het tweede semester van het vorige collegejaar niet meer geregis-

treerd’, zei Pauline Schuyt van het rechtenbestuur maandag tijdens de raadsvergadering.

‘Veel studenten dachten toen: als het toch niet geregistreerd wordt, dan gaan we maar niet. We hebben geëvalueerd en dit jaar handhaven we de registratie in het tweede se-mester weer.’

Ramesh Kaushik van studen-tenpartij Lijst Vooruitstrevende Studenten wilde weten waarom de registratie vorig jaar was geschrapt. Schuyt: ‘We wilden kijken of we studenten in een semester konden opvoeden. Dat blijkt niet zo te zijn.

Verder was er enorme inzet nodig van het OIC vanwege de herziening van het curriculum van de bachelor. Toen hebben we ervoor gekozen om de registratie niet te doen. Nu komt er extra personeel voor deze taak.’

De raad wilde weten of er moge-lijk ook in het tweede jaar een ver-plichte aanwezigheid met registratie komt bij werkcolleges.

Daar wordt wel over nagedacht, aldus Schuyt. ‘Maar de kans dat dit gebeurt, is heel klein. Het is heel arbeidsintensief. In het tweede jaar zou een student zo volwassen moe-ten zijn dat het niet nodig is.’

Laatste ronde voor 18-minners

Als op 1 januari het vuurwerk de lucht in gaat, kunnen zeventienja-rige studenten niet meer toasten met champagne of een biertje. De leeftijdsgrens voor alcohol gaat van 16 naar 18. Mare polste de Leidse studentenwereld over de nieuwe wet.

Quintus-voorzitter Krista van Rest verwacht geen grote problemen. ‘Wij hebben minder dan tien leden onder de achttien. Wij weten om wie het gaat en het is vanzelfsprekend dat wij gaan controleren.’

Rex van der Plas, voorzitter van

Augustinus, spreekt de zes 18-min-ners van de vereniging persoonlijk aan. Een eerste moment is het oud en nieuwfeest. ‘Hier komen ook ex-ternen. Wij gaan dan met polsband-jes werken’, zegt hij. Ook bij SSR en Minerva zijn de paar zeventienja-rigen geïnstrueerd. Minerva maakt haar feesten alleen toegankelijk voor achttienplussers. ‘Dat doen we al met oud en nieuw. Het kan een keer voorkomen bij een broers- of zussendag, maar dan gaan we waar-schijnlijk met bandjes werken’, zegt voorzitter Wenneke Stikkers. Catena heeft geen leden onder de achttien.

Per 1 januari 2014 wordt de leeftijdsgrens voor alcoholhoudende drank ver-hoogd van 16 naar 18 jaar. Ook supermarkten, slijterijen en horecagelegenhe-den is het verboden om alcohol te verkopen aan jongeren onder de 18 jaar. Alle 18-minners zijn dan strafbaar als ze bijvoorbeeld in het café, het park en op straat alcohol bij zich hebben. Hiervoor een taakstraf of boete krijgen. Voor 16- en 17-jarigen is de boete €90. Supermarkten of horecagelegenheden die alcohol verstrekken aan jongeren onder de 18 jaar krijgen een boete van €1360.

Drank- en Horecawet

Ook voor de El Cid-week heeft de wetswijziging consequenties. ‘De El Cid-commissie is zich zeer door-drongen van de nieuwe wet’, zegt de woordvoerder van de universiteit. Zij zal ook in samenspraak met de verenigingen en de maatregelen treffen. ‘Tijdens de mentortraining komt er aandacht voor. En er komen bandjes waar aan te herkennen is dat deelnemers niet mogen drinken.’

Daarnaast gaan supermarkten vanaf 1 januari iedereen tot 25 jaar die alcohol wil kopen het identiteits-bewijs controleren. De Hoogvliet aan het Levendaal is in Leiden een bekende supermarkt onder studen-ten. Volgens de bedrijfsleider heeft ‘de wetswijziging best impact. De studenten moeten er vanaf 2 janu-ari, want op nieuwjaarsdag zijn wij dicht, maar aan wennen dat ze naar hun identiteitskaart kan worden gevraagd.’

Het toezicht op de nieuwe wet ligt bij de gemeentes. Vorige maand zei burgemeester Henri Lenferink al tijdens de gemeenteraad niet di-rect problemen te verwachten. ‘Wij hadden een beperkte handhaving op leeftijdscontroles. Wij gaan niet plots een bataljon handhavers op pad sturen.’ Se

‘Maar wij passen ons alcoholregle-ment aan en hebben goed barperso-neel om te controleren’, zegt voorzit-ter Dominique Chretien.

‘Verzekeraar zet aan tot fraude’Esther van Fenema, psychiater bij het Leids Universitair Me-disch Centrum, betoogde in NRC Handelsblad dat nieuw be-leid van zorgverzekeraars artsen soms dwingt onjuiste diagnoses te stellen.

Wat is er aan de hand?‘Het probleem is dat de zorgverze-keraars een aantal diagnoses niet vergoeden, om de steeds maar stij-gende kosten in de gezondheids-zorg in te dammen. Dat systeem zorgt voor perverse prikkels.’

Wat gebeurt er dan?‘Ik zal een voorbeeld geven: een man die een zelfmoordpoging heeft gedaan, meldt zich bij het zieken-huis. Er kunnen verschillende oor-

zaken voor deze poging zijn. De-pressie is er daar een van. Maar het kan ook zo zijn dat de man een hele heftige gebeurtenis, een ontslag of echtscheiding, heeft meegemaakt en heel heftig en met veel stress re-ageert. Dat noemen psychiaters een aanpassingsstoornis. Het probleem is dat depressie wel wordt vergoed en een aanpassingsstoornis niet. De zorgverzekeraars stellen dat de aan-passingsstoornis zo vaak voorkomt dat zij deze niet willen vergoeden. Dan komt het voor dat de diag-nose voor een aanpassingsstoornis wordt veranderd in een diagnose voor depressie. Het systeem mani-puleert je om iets te doen wat niet mag. Het gaat heel makkelijk maar het is een hellend vlak. Het leidt tot fraude.’

Heeft u zelf ook diagnoses aange-past om deze reden? ‘Nee, maar dan voel je je wel schuldig omdat de patiënt de rekening krijgt of het ziekenhuis niet betaald krijgt voor je verrichting. Ik vind dan ook dat ik mijn maatschappelijk verant-woordelijkheid moet nemen door dit aan de kaak te stellen.’

Eigenlijk is het valsheid in geschrifte?‘Dat vind ik ook. Het kan grote ge-volgen hebben voor arts en patiënt. Neem nu de man met de suïcidepo-ging. Dan blijkt bijvoorbeeld bij la-tere behandeling of artsenbezoek dat hij helemaal geen depressie had. Als het dan tot een tuchtzaak komt, dan ga je nat. Maar het kan ook zo zijn dat hij bijvoorbeeld door de aangepaste

diagnose een verkeerde behandeling in het buitenland krijgt.’

Wat moet er veranderen?‘De staat heeft de zorgverzekering uitbesteed aan commerciële partij-en. Het is de vraag of dat een goed idee is geweest. Het lijkt me verstan-dig als er een denktank komt die het probleem goed onderzoekt en met oplossingen komt.’

Komt het vaak voor, denk u? ‘Dit is het topje van de ijsberg. Ik heb heel veel reacties op de brief in NRC gehad. Het komt ook voor in andere sectoren van de gezondheidszorg. Een orthopedisch chirurg liet weten dat het op zijn afdeling ook diagno-ses zijn aangepast. Ook op de eerste hulp gebeurt het.’ VB

4 Mare · 19 december 2013

Nieuws

Jacht geopend op smartphonespiekersNa Maastricht en Rotterdam gaat ook Leiden gevecht met telefoons aan

De Universiteit van Maastricht grijpt naar technologie om studenten die tijdens tentamens spieken met de smartphone tegen te houden. Ook Leiden is de strijd aangegaan met telefoonfraudeurs.

Door Vincent Bongers Maastricht heeft een apparaat aangeschaft dat dataverkeer signaleert. Het systeem wordt 24 januari getest bij een ten-tamen economie. ‘Het apparaat kost 459 euro’, mailt Fons Elbersen, voor-lichter van de Universiteit Maastricht. ‘Het signaleert alle dataverkeer zoals sms, telefoon, internetverbinding, connectie van een smart watch met een telefoon, maar ook het inschake-len van een telefoon.

Elbersen legt uit waarom Maas-tricht deze stap zet. ‘Er zijn anonie-me bronnen die ons hebben ingelicht over bepaalde werkwijzen en waar fraude met behulp van gsm’s – met name op de toiletten, maar ook wel in de toetsruimte zelf – een belang-rijke rol speelden. Daarnaast dwingt de opkomst van verdergaande tech-nische snufjes (denk aan de Google Glass) ons een oplossing te vinden en zowel preventief als restrictief actie te ondernemen.’

Maar hou je ook studenten tegen die hun toestel bijvoorbeeld op vlieg-

tuigstand zetten en van te voren de tentamenstof op de telefoon hebben gezet?

‘Deels zal het naar boven halen van opgeslagen informatie wel te detec-teren zijn, deels mogelijk niet. Het is een utopie om te denken dat je alle spiekmethoden kunt ondervangen. De preventieve werking heeft zijn kracht al bewezen overigens bij de ge-neeskunde in Rotterdam waar ze een vergelijkbaar apparaat gebruiken.’

Ook de Universiteit Leiden is het gevecht met (smart)phones aange-gaan. ‘In het universitair sportcen-trum, waar tentamens voor grote groepen georganiseerd worden, moeten studenten die naar de wc willen hun telefoon inleveren’, zegt universiteitsvoorlichter Caroline van Overbeeke. ‘We gaan in januari uitzoeken of we de telefoonsignalen in de tentamenruimte in het sport-centrum kunnen blokkeren en of dit ook wettelijk is toegestaan.’

Maar wat te doen met studenten die twee telefoons meenemen? ‘Als een student echt wil spieken dan vindt deze vast wel een manier. Maar we kunnen het ze wel zo moeilijk mogelijk maken. Er zijn grenzen aan wat we willen doen. Er komen geen detectiepoortjes. Dat gaat te echt ver. We vinden dat de student ook een eigen verantwoordelijkheid heeft in het zich aan de regels houden.’Foto Taco van der Eb

‘Niet wegschoppen, maar helpen’

‘Universiteit is geen museum’

De faculteit Rechten wil de vier-jaarstermijn liever niet aanpassen of schrappen. Maar als er rede-nen zijn die de vierjaarstermijn overbodig maken, zoals de in-voering van het tweedejaars bsa, wordt handhaving van de regeling heroverwogen.

De vierjaarstermijn houdt in dat de cijfers vervallen van studenten die langer dan vier jaar doen over hun bachelor. Het gevolg hiervan is dat deze studenten de vakken uit het tweede en derde jaar opnieuw moe-ten behalen. Dat houdt in dat ze niet verder kunnen met de studie.

De vierjaarstermijn zorgde lan-delijk voor beroering. Uiteindelijk bepaalde minister van Onderwijs, Jet Bussemaker, dat de groep stu-denten die hun opleiding niet meer mogen afronden, alsnog een twee-de kans krijgen.

De universiteitsraad wil af van de regeling omdat zij wil dat alle ten-tamens minimaal vier jaar geldig zijn. Dat moet ook worden vast-

gelegd in het model onderwijs en examenregelingen (OERen) voor 2014-2015. Het college van bestuur wil het in bijzondere gevallen mo-gelijk maken om van deze rege-ling af te wijken. Dit leidde tot een botsing tussen college en universi-teitsraad. De raad gaf een negatief advies over het model. College en universiteitsraad spreken nog over een oplossing.

Rechten voerde de regeling in om de kwaliteit van het onderwijs en het studiesucces te verbeteren. En dat lijkt ook te werken. Van het cohort studenten dat in 2007 be-gon, redde 38 procent het in vier jaar. Van het 2009 cohort is dat 56 procent.

‘Het bestuur staat dan ook nog steeds achter de regeling’, aldus Pauline Schuyt, de portefeuille-houder onderwijs van rechten. ‘We zien dat de studiehouding van onze studenten verandert.’

René Orij, universitair docent en voorzitter van de faculteitsraad: ‘De regeling is fair. Ook de studen-

ten in de raad zijn het daar mee eens. Al zijn ze wel kritisch. Zo wil-len de studenten geen “stapeling” van regelingen. Dus geen tweede-jaars bsa én een vierjaarstermijn. De universiteitsraad vindt het een onrechtvaardige regeling voor veel studenten. Dat bestrijden we. Het is een systeem om studenten te hel-pen, niet om ze weg te schoppen. Een student wordt achter de broek aangezeten, maar krijgt meer hulp dan ooit. En van de studenten die tegen de vierjaarstermijn aanlopen wordt elk geval heel goed bekeken door de examencommissie. In heel veel gevallen wordt de geldigheids-duur verlengd.’

De faculteit vindt dat zij mag af-wijken van het model-OER. ‘Wij zijn van mening dat het bepalen van de geldigheidsduur van tentamens aan de faculteiten is’, aldus Schuyt. ‘Het is een verschil in interpretatie van de Wet op het hoger onderwijs. Maar we stellen ons niet star op. Als er redenen zijn om de regeling aan te passen, dan doen we dat.’ VB

Last van schilder en glazenwasserOnderhoud van een gebouw goed afstemmen met onderwijs is nog best lastig. Glazenwassers en schil-ders zorgen soms voor de nodige overlast.

‘Drie weken geleden was ik aanwezig bij een Moot Courtsessie (simulatie-rechtbank, red.) en glazenwassers waren de ramen schoon aan het ma-ken’, zei Robin van den Heuvel van studentenpartij LVS maandag tijdens de rechtenvergadering. ‘Dat maakte best veel lawaai en dat leidde af. Kan er bij onderhoud niet meer rekening worden gehouden met de activiteiten die er in de zalen zijn?

Rechtendecaan Rick Lawson: ‘Het afstemmen van inhoudelijke gebeur-

tenissen en onderhoud is best lastig. Ingewikkelder dan je denkt. Maar we nemen dit mee.’

Lawson gaf nog wat voorbeelden van wat ongelukkig getimede onder-houdsactiviteiten. ‘In het Academie-gebouw worden met grote mate van nauwkeurigheid glasbakken geleegd tijdens oraties. Te suf voor woorden. Vorige week was er een bijeenkomst ter ere van Tim Koopmans, een van de belangrijkste juristen van de laatste decennia. Iedereen was er: de president van de Hoge Raad en de president van de Raad van State. Waarom nu juist tijdens de theepau-ze in het programma de muur naast ons moest worden gewit, is mij nog steeds een raadsel.’ VB

Studenten Rijnfront mogen toch blijvenDe studenten die de Rijnfront ap-partementen bij Oegstgeest be-wonen mogen toch tot 31 januari blijven.

Het was vorige week behoorlijk schrikken voor de bewoners van de ‘barakken’. Een aantal van hen ontving op 10 december een e-mail waarin zij verzocht werden de wo-ningen voor 31 december te verlaten. Zes maanden eerder hadden de stu-denten nog een ondertekende brief ontvangen waarin de deadline op 31 januari lag.

‘Dat is mijn geplande verhuisda-tum en ik ben niet in de luxe positie om eerder te vertrekken’, zegt Adrian Roxburgh. De studenten gingen bij studentenhuisvester DUWO langs om opheldering te vragen en kregen te horen dat de eerder verstuurde brief niet rechtsgeldig zou zijn en het contract echt op Oudjaarsavond af zou lopen. Ze kregen mondeling toe-stemming om langer te blijven, maar dit wilde niemand op papier zetten.

‘Als krakers hebben we geen enkele garantie. Voor hetzelfde geld worden de deuren dichtgespijkerd, het water of de elektriciteit afgesloten of al begonnen met het afbreken van de woningen’, aldus Roxburgh. Om het geheel nog verwarrender te maken kreeg een aantal studenten op 16 de-cember een brief waarin stond dat ze tot 31 januari mochten blijven.

‘Maar vrijdag kwam er een vrouw van de DUWO langs die zei dat het contract toch 31 december wordt be-eindigd, omdat ze ons er moeilijker uitkrijgen als het tot in het nieuwe jaar verlengd wordt’, zegt bewoner Zhang Suyun.

DUWO-directeur Jan Benschop heeft echter goed nieuws voor de studenten. ‘In een van de e-mails hebben we een fout gemaakt. De studenten mogen tot 31 januari blij-ven en ze hoeven ter compensatie in januari geen huur te betalen. We zijn een studentenhuisvester, we zetten ze heus niet met de feestdagen op straat.’ PM

Een jaar geleden werd besloten Hebreeuwse en Joodse Studies op te heffen. Faculteitsraadsleden maken zich zorgen of de expertise ook behouden blijft, zoals vooraf was gegarandeerd.

Dat zou namelijk gebeuren in de bachelors Oude Culturen van de Mediterrane Wereld (OCMW) en Midden Oosten Studies (MOS). Het bijbehorende voorstel werd woensdag in de faculteitsraad Geesteswetenschappen besproken.

Maar daarin wordt behoud van expertise op langere termijn niet gegarandeerd, zo vonden de raads-leden. ‘Het voelt toch hachelijk, moet ik zeggen’, zei voorzitter Jan Sleutels.

‘Een student die kiest voor een bachelor OCMW, met de track Hebreeuwse en Aramese Talen en Culturen en de minor MOS kan de facto de oude opleiding volgen. Die toezegging komen we hiermee na’, benadrukte decaan Wim van den Doel.

‘Dit is het best mogelijke plan’, aldus BeP-studentenraadslid Marc Newsome. ‘Maar is het wel toe-komstbestendig? Wat gebeurt er met de expertise als hier geen studenten op afkomen?’ Van den Doel: ‘Op korte termijn is het ge-garandeerd. Maar zoals ik wel eens heb gezegd: de universiteit is geen museum. Op de lange termijn is aan ons allen de opdracht om er een succes van te maken.’

Een van de knelpunten is een voetnoot bij een aantal vakken in de keuzeruimte van het tweede jaar: ‘Op dit moment is de bijdrage van LIRS aan dit programma nog onzeker.’

Voor LIRS, het Leiden Insti-tute for Religious Studies, oftewel Godsdienstwetenschappen, staat namelijk een grote reorganisatie gepland. Eerder was al bekend dat daarbij zeven van de zestien vol-tijdsbanen verdwijnen, waaronder vier van de acht leerstoelen.

In het vertrouwelijke gedeelte van de vergadering bracht de raad advies uit over dat personeelsplan. Newsome wilde na afloop niet ver-tellen of dat advies positief of nega-tief was geweest. MVW

19 december 2013 · Mare 5

Nieuws

Foto Marc de Haan Foto Taco van der Eb Foto Taco van der Eb

Dat reizen komt nog welHet eerste jaar van de rest van je leven

Ruim 5600 nieuwe studenten streken aan het eind van deze zomer in Leiden neer. Mare volgt de belevenissen van drie nieuwkomers. ‘Vooralsnog voel ik me echt blessed, want ik zie om me heen dat het niet zo vanzelfsprekend is dat een studie goed bevalt en dat de resultaten meevallen.’ Door Marleen van Wesel

Helaas al snel weer afgehaakt

Het wordt een knalvakantie

Deze campus is één familieeva oskam (18)studie: Leiden University College in Den HaagUit: Capelle aan den IJssel

‘Mwah’, zegt Eva Oskam als ze net uit de tentamenzaal komt. ‘Ik denk dat ik het wel gehaald heb hoor. Dit final exam was mijn enige tentamen tot nu toe. We schrijven vooral essays. Dat heb ik liever: dan ben je op een gegeven moment klaar. Voor een tentamen kun je wel blíjven leren.’

Vanwege de dreiging van het sociaal leenstelsel besloot ze na de middelbare school geen gap year te nemen, maar direct te beginnen met het university college. Nu het plan minstens tot 2015 is uitgesteld, heeft ze geen spijt van die beslissing. ‘Ik ben best jaloers op mijn beste vriendinnetje die wél drie maanden aan de andere kant van de wereld zit. Maar dat reizen komt nog wel. Vooralsnog voel ik me echt blessed, want ik zie om me heen dat het niet zo vanzelfsprekend is dat een studie goed bevalt en dat de resultaten meevallen.’

Een baantje heeft ze nog niet, afgezien van soms oppassen op haar broertjes van negen maanden en vijf jaar. Binnen-kort gaat ze als Haagse jongerenambassadeur internationale studenten helpen. ‘Die moeten hier superveel regelen: bur-gerservicenummers, huurtoeslag, en dan is ook nog eens alle informatievoorziening in het Nederlands.’

De nieuwe campus aan het Anna van Buerenplein in Den Haag, waar alle eerstejaars wonen, vormt ‘één grote familie’. ‘Maar ook de tweede- en derdejaars zijn superlief. Er is altijd iemand die je helpt, met je studie of andere dingen.’ Hoe mooi het ook wonen is in zo’n spiksplinternieuwe studentenflat, met riante kamers en een prachtig uitzicht, de tweehonderd eerste-jaars ontdekten begin dit jaar één nadeel: het gebouw van 21 verdiepingen telde slechts drie liften, wat leidde tot opstoppin-gen als iedereen tegelijkertijd colleges had. ‘Inmiddels staan er alleen nog wat rijen op maandagochtend. Bovendien mogen we de twee brandtrappen nu ook gebruiken.’

riva Boutylkova (18)studie: gestopt met Molecular Science & Technology (MST)Uit: Maastricht

Twee van de drie eerstejaarsstudenten die Mare dit jaar volgt, hielden stand. De derde, Riva Boutylkova (18), die in septem-ber startte met Molecular Science & Technology (MST) in Leiden en Delft, heeft haar studie na enkele weken afgebroken.

Hoe vervelend het ook is, ze vormt bepaald geen uitzonde-ring. Van de eerstejaarsstudenten die vorig jaar met een op-leiding begonnen, verwacht de Onderwijsraad dat slechts 68 procent uiteindelijk een diploma haalt, zo is te lezen in het vorige maand gepubliceerde rapport De stand van educatief Nederland.

Dat is inclusief degenen die gedurende hun studententijd van opleiding wisselen. Vooral in het hbo daalt het slagings-percentage de laatste jaren.

Hoeveel studenten er uiteindelijk stoppen verschilt sterk per studie. Van de taal- en cultuurstudenten die in 2008 aan een studie begonnen haakte uiteindelijk 57 procent af; bij een studie gezondheid lag dat percentage een stuk lager, rond de 23 procent.

Alle spullen die Boutylkova in de eerste weken van haar studie na elk bezoek aan haar ouders in Limburg in koffers per trein naar haar studentenkamer in Leiden verhuisde, zijn weer ingepakt.

‘Volgende week verhuis ik naar Den Haag, waar ik samen met mijn zus ga wonen’, vertelt ze. Ze keert Leiden niet hele-maal de rug toe. ‘Ik ben nog steeds lid van Catena. Soms kom ik er nog wel.’

Het komende half jaar gaat ze vooral werken. ‘En reizen. In elk geval naar mijn familie in Duitsland, waar misschien ook wel wat te werken valt. Dan kan ik meteen de taal leren. In september hoop ik met een nieuwe studie te beginnen. Waar-schijnlijk wil ik de biologische kant op.’

Isra acherrat (18)studie: Criminologie in LeidenUit: Noordwijk

‘Het tweede blok van dit semester gaat al beter’, zegt Isra Acher-rat voorzichtig. ‘Ik moest leren om kritisch naar de stof te kij-ken en het belangrijkste uit de colleges te filteren, zodat ik niet álles hoef te stampen.’ In januari zijn de volgende tentamens. ‘Het wordt dus een knalvakantie’, blikt ze ironisch vooruit.

‘In de werkgroepen wordt er flink op gehamerd dat we nu al heel actief moeten zijn buiten onze studie. We komen al-lemaal met hetzelfde diploma op de arbeidsmarkt, dus je hebt iets extra’s nodig om je te onderscheiden.’ Ze overweegt om een relevant baantje of vrijwilligerswerk te zoeken. ‘Iets in de richting van de GGZ, Jeugdzorg of drugsverslaafden.’ De fo-rensische master trekt haar vooralsnog het meest. ‘Maar met de andere master, die meer op beleid is gericht, heb je wel een grotere kans om een baan te vinden.’

Als geboren en getogen Noordwijkse kende ze Leiden al aar-dig. ‘Wel ontdek ik nu plekken die je niet tegenkomt als je hier bijvoorbeeld komt shoppen. Maar hoe mooi ik de binnenstad ook vind, op kamers hoef ik niet. De afstand is geen probleem en thuis vormen zich nog geen irritaties. Maar een tijdje naar het buitenland staat nog altijd op mijn verlanglijstje.’

De thrillers op de boekenplank boven haar bed heeft ze sinds de start van haar studie nauwelijks meer aangeraakt. ‘Daar moet ik echt tijd voor maken. Wat ik wel merk is dat ik bij documentaires of series over criminologische onderwer-pen steeds meer commentaar heb of eerder naar verklaringen probeer te zoeken. Hardop uiteraard. Mijn moeder zegt er re-gelmatig wat van, anders kan ze het verhaal niet meer volgen.’ Bij de colleges van haar eigen studie is ze minstens zo kritisch. ‘Laatst gaf iemand van het OM een gastcollege. Toen dacht ik toch echt: hmm, laatst las ik in een boek over aspecten waar die docent nu wel érg makkelijk aan voorbijgaat.’

Achtergrond

6 Mare · 19 december 2013

In 2050 wonen er 9,6 miljard mensen op aarde, en die moeten allemaal eten. Het goede nieuws is dat het kan. Het slechte nieuws: het kan niet zomaar.

Door Bart Braun Er is maar één aarde, dus we moeten hem delen. We delen hem zelfs met steeds meer mensen. Past dat wel? Hele-maal aan het begin van de negen-tiende eeuw maakte demograaf Thomas Malthus zich daar al druk over. ‘Het vermogen van de mens tot bevolkingsgroei is onbegrensd veel groter dan het vermogen van de aarde om voor de mens een be-staan te produceren.’

Dat is uiteraard waar. Twee mensen kunnen samen meer dan twee mensen voortbrengen, en die kinderen krijgen ook weer meer kinderen enzovoort. Zo ontstaat een sneeuwbaleffect tot er te veel mensen zijn, en we elkaar dood-vechten om eten. Dat is dan ook de toekomst die Malthus voorzag. Het goede nieuws is dat hij zich te-veel blind staarde op het woordje ‘onbegrensd’. Ook in zijn tijd kon-den mensen hun aantal kinderen al begrenzen, nu is dat nog makkelij-ker. En zodra mensen een bepaalde welvaart hebben bereikt, blijken ze dat ook te doen.

De wereldbevolking groeit daar-om steeds langzamer. Volgens de Verenigde Naties zullen er in 2050 zo’n 9,6 miljard aardbewoners zijn – het aantal Europeanen is dan zelfs lager dan nu. De komende veertig jaar krijgen we er minder mensen bij dan de afgelopen veertig jaar, zowel relatief als absoluut.

Dat lijkt te over-zien. De mensheid als geheel is nu wel-varender en vreed-zamer dan veertig jaar geleden, on-danks alle groei. Kunnen die 2,6 mil-jard er ook nog bij? En is er dan voor iedereen genoeg te eten?

In het vakblad Ecological Econo-mics berekenen milieuonderzoeker Ingrid Odegard van het Delftse advies-bureau CE en haar Leidse collega Ester van der Voet hoe de voedselvoorzie-ning van 2050 er ongeveer uit moet zien. ‘Ik heb een aantal verschillende scenario’s doorge-rekend, ook met meer mensen dan die 9,6 miljard’, legt Odegard uit. ‘Voor verschillende soor-ten voedsel heb ik de benodigdheden zo goed mogelijk opgezocht. Dat eten zit in bepaalde ver-houdingen in een voedingspatroon, en de verschillende voedingspatronen vermenigvuldig je weer met het aantal mensen.’ Zo krijg je een grove benade-ring van wat er nodig is om het eten voor

de mensheid te verzorgen.Het model van Odegard en Van

der Voet kijkt naar drie verschil-lende benodigdheden: landbouw-grond, water en meststoffen. Er is geen oneindige hoeveelheid vruchtbare grond op aarde, en het liefst zouden we een gedeelte daar-van begroeid laten met de natuur-gebieden die er nu op staan. Water is er wel zat: van buitenaf gezien lijkt onze planeet er praktisch van gemaakt. Het probleem is dat slechts een piepklein beetje van al het water geschikt is om landbouw mee te bedrijven. Meststoffen zijn dingen als stikstof, fosfor en ka-lium: planten groeien niet zonder. Zonder plantjes geen beestjes en dus ook geen mensen.

Veertig procent meer mensen betekent niet per definitie dat je ook veertig procent meer wat-dan-ook nodig hebt om ze te voeren. Per vierkante meter kwam er in 2005 bijvoorbeeld twee keer zoveel tar-we uit de grond als in 1968, dankzij betere rassen, betere landbouwme-thoden en kunstmest. Voor andere gewassen geldt hetzelfde. Als dat niet was gebeurd, hadden we nu meer dan twee keer zoveel land-bouwgrond nodig gehad als toen. Die is er niet, ook niet als we alle bossen op de planeet om had-den gezaagd. In hun model houden de onderzoekers er keurig rekening mee dat de productie nog verder kan stijgen. Odegard: ‘Met name in de derde we-reld kan de op-

brengst nog enorm omhoog. Dat zal ook wel moeten.’

Tot zover het goede nieuws. Het slechte nieuws is dat als die 9,6 mil-jard mensen allemaal gaan eten als de gemiddelde westerling, dat voor enorme problemen zorgt. We ma-ken dan veel meer water vies en er moet twee à drie keer zoveel land-bouwgrond bijkomen.

De mineralen voor kunstmest zijn ook een zorgenpuntje. Stikstof winnen we uit de lucht, maar ka-lium en fosfaat halen we uit mijnen. Afhankelijk van het scenario komt in 2050 het einde van de voorra-den makkelijk winbare mineralen in zicht. Van der Voet: ‘Kalium is zo overvloedig aanwezig, daar valt nog wel wat op te verzinnen. Voor fosfaat voorzie ik wel problemen. Volgens het model hebben we grof-weg genoeg tot het jaar 2150. Dat is niet geruststellend lang: fosfaat is zo belangrijk voor de mensen; het wordt echt tijd om na te denken

hoe het moet als

er geen makkelijk winbaar fosfaat meer is.’

Het grote pijnpunt in onze voe-ding is vlees. In plaats van planten te eten, geven we het aan beesten en vervolgens eten we de beesten op. Dat is per definitie minder efficiënt. ‘Er wordt soms gedaan alsof dit verhaal komt van gei-tenwollensokken die naar hun straatje praten’, verzucht Odegard. ‘Terwijl er prima over te rekenen valt.’ De onderzoeksters zijn geen van beiden vegetariër, verklaren ze desgevraagd.

We kunnen de mensheid in 2050 te eten geven, maar alleen als die mensheid een stuk minder vlees wil dan de meeste westerlingen nu doen. ‘Er valt heel veel milieuwinst te halen bij voedsel’, verzucht Van der Voet. ‘Maar juist daar mag je niet aankomen. Het ligt politiek heel gevoelig. We kunnen ook echt niet meer terug naar een kunstmestloze landbouw. Je haalt gewoon minder opbrengst van je land, dat scheelt echt een orde van

grootte. Dan kun je de wereld-bevolking echt niet

meer voeden.’

Filmposter van Soylent Green. Deze sciencefictionfilm uit 1973 beschrijft hoe in het jaar 2022 alle natuurlijke grondstoffen als gevolg van de overbevolking nagenoeg op zijn. De 40 miljoen inwoners van New York eten voornamelijk vierkante koekjes, die gemaakt blijken te zijn van lijken.

asteroïdeIn het ruimtevaarttijdschrift Acta As-tronautica bespreekt een team van sterrenkundigen, onder wie de Leidse Pascale Ehrenfreund, een asteroïden-happer. Ruimtevaartorganisatie ESA wil in 2022 een apparaat lanceren dat Mar-co Polo-R heet. Die vliegt dan naar een nu al uitgezochte ruimterots toe, neemt een monster, en vliegt weer terug naar de aarde. De missie moet ons meer le-ren over de beweging van asteroïden, wat wellicht van pas komt bij het voor-komen van inslagen. Het monster levert informatie op over de samenstelling, en daar worden biologen dan weer blij van: sommige van de eerste bouwste-nen van het leven op aarde zijn vrijwel zeker via zulke ruimterotsen hier geko-men. Meteorieten die je op aarde vindt, kunnen echter vervuild zijn, en spul dat erin zat kan verbrand zijn bij de inslag, vandaar dat vers ruimte-materiaal ga-ver is. Het kost wel een paar centen om het zo te halen: 470 miljoen euro, is de schatting. Marco-Polo-R moet voor dat geld in de race met drie andere poten-tiële ESA-projecten, dus of het doorgaat is nog niet zeker.

FamiliegrafBij een opgraving van een oud kerkhof in het Noord-Hollandse Middenbeem-ster vonden archeologen de resten van een negentiende-eeuwse vrouw die ongeveer één meter dertig lang moet zijn geweest. De Leidse botonderzoe-kers Andrea Waters-Rist en Menno Hoogland beschrijven in het Internatio-nal Journal of Paleopathology de vond-sten en de conclusies die eruit kunnen worden getrokken.

Er zijn meerdere soorten dwerggroei. De twee bekendste zijn achondropla-sie – wat Game of Thrones-acteur Pe-ter Dinklage heeft – en de verwante, mildere hypochondroplasie. Daarnaast kunnen mensen kleiner blijven door bijvoorbeeld gebrek aan bepaalde voe-dingsstoffen. Het verschil is op grond van alleen botten niet altijd even mak-kelijk te bepalen. Juist het feit dat de vrouw begraven was met haar kinde-ren, gaf hulp. Ook bij de resten van haar 21-jarige zoon en dochtertje van tien waren sporen van dwerggroei te zien.

Als ze elk van die skeletten los van elkaar hadden gevonden, waren de archeologen waarschijnlijk tot andere conclusies gekomen, maar het familie-verband hielp met het postuum stellen van de diagnose. Zo was de zoon met zijn 1.58 meter wel klein, maar eigen-lijk te groot voor achondroplasie, en dat maakt het dan weer onwaarschijnlijk dat zijn moeder het wel was. Op grond van dat soort hints komen de archeo-logen tot de conclusie dat het waar-schijnlijk hypochondroplasie moet zijn geweest.

ImplantaatSlechthorende mensen kunnen een ge-hoorapparaat nemen, maar er bestaat ook een cyborg-oor. Zo’n cochleair im-plantaat wordt rechtstreeks in het bin-nenoor gezet, en stimuleert daar de gehoorzenuw. Promovenda Stephanie Theunissen vergeleek kinderen die zo’n implantaat kregen met kinderen die een gewoon gehoorapparaat hadden. Normaal gesproken hebben dove en slechthorende kinderen het gemiddeld moeilijker dan hun horende leeftijdsge-nootjes. Ze zijn sociaal minder handig en hebben – deels daardoor – vaker psychische problemen.

Je zou eigenlijk verwachten dat hoe erger de gehoorschade is, hoe groter de problemen zijn. Dat bleek echter niet uit de data van Theunissen. Ze vond wel een groot verschil tussen gehoorappa-raatkinderen en de implantaatkinde-ren. Die laatste groep doet het stukken beter. Het is niet helemaal duidelijk of dat komt omdat een implantaat beter werkt, of omdat kinderen die zo’n duur implantaat krijgen, ook betere begelei-ding krijgen van een logopedist en een audioloog.

De promovenda pleit er dan ook voor om ook kinderen met een gehoorap-paraat zulke hulp te geven. Theunissen promoveerde vorige dinsdag op haar bevindingen.

Menu voor 10 miljard mensenWat eten we over 35 jaar?

19 december 2013 · Mare 7

Wetenschap

Vaas

Illustratie Silas

8 Mare · 19 december 2013

Kerstverhaal

Ooit deed ik een tijdje alsof ik ont-voerd was. Toen er niemand thuis was, heb ik mijn tandenborstel in-gepakt die ik samen met wat onder-goed en een trainingsbroek in een koffer gooide. De koffer was veel te groot voor de spullen die erin gingen.

Ik vertrok naar een huis voor mensen die deden alsof. Bij bin-nenkomst moest ik een formulier invullen. Ik vulde mijn naam in, mijn adres en de reden van mijn komst. ‘Ik doe alsof ik ontvoerd ben’, schreef ik in het hokje.

Er waren veel vreemde mensen in het huis voor mensen die deden alsof. Ik was de enige die deed alsof hij ontvoerd was. Verder waren er vrouwen die deden alsof ze slacht-offers waren van mensenhandel, een jongetje dat deed alsof hij een oude man met een drankprobleem was, twee katten die deden alsof ze konden toveren en een hele groep moslimmannen, die deden alsof ze zelfmoordterroristen waren.

Mijn kamer deelde ik met een van de zelfmoordterroristen. We dron-ken whisky en spraken over de re-den van ons verblijf. De zelfmoord-terrorist vertelde dat hij voor Allah naar Syrië was vertrokken, maar dat hij er daar achter was gekomen dat de jihad niks voor hem was. Hij vond het doodeng om met een ge-weer rond te lopen en was constant bang dat hij opgeblazen zou worden door een Amerikaanse drone. Om geen gezichtsverlies te lijden had de zelfmoordterrorist gedaan alsof hij zichzelf opgeblazen had op een markt in Homs.

De zelfmoordterrorist liet me een foto zien. Een bloederige romp waar stukken arm en been omheen lagen. De handen, die een stukje verderop lagen, omklemden een metalen plaatje waarop in verschillende ta-len stond ‘Ik ben Youssef Salmoun, strijder van Allah’. Ik vroeg hem hoe hij aan de opgeblazen man was ge-komen. De zelfmoordterrorist ver-telde dat hij die had gevonden langs de kant van de weg naar Homs. De man had zo geleken, dat de zelf-moordterrorist even dacht dat hij zichzelf had gevonden. De terrorist had de gevonden man om vijf uur ’s ochtends opgeblazen, tijdens de avondklok. Dus er was niemand op het plein.

Het was gezellig in het huis voor mensen die deden alsof. Overdag schaakte ik met het jongetje dat deed alsof hij een oude man met

een drank-probleem

was. Als het jonge-tje te dron-ken was

om nog te kunnen

schaken, leerden de zelfmoord-terroristen me dansen

uit hun moederland. De katten lie-ten kleine instrumentjes uit hun to-verstokken tevoorschijn komen. De instrumentjes konden zelf muziek maken. Daarop dansten we de dan-sen die ik geleerd had. De vrouwen zaten meestal stilletjes te huilen in een hoek.

Op een dag besloten we in het huis voor mensen die deden alsof dat we zouden doen alsof het kerst was. Ik belde Joep, de man met de dikste buik die ik kende, en vroeg hem of hij misschien wilde doen alsof hij de Kerstman was. Dat wilde Joep wel. Hij zou aan het eind van de middag langskomen, samen met zijn vrouw, Marja. Zij zou doen alsof ze acht rendieren was.

De hele dag waren we bezig met het versieren van de woonkamer. De katten hadden een berg sneeuw ge-toverd, die ik met een sneeuwschep door de hele kamer schoof, zodat er een dik pak sneeuw kwam te liggen. De zelfmoordterroristen gingen naar het bos en kwamen terug met een jonge beukenboom, die deed alsof hij een kerstboom was. De vrouwen waren met het jongetje de stad in om kerstkransjes te kopen. Ze kwamen terug met bastognekoe-ken. Het jongetje had voor zichzelf vier dozen kersenbonbons gekocht.

De vrouwen versierden de kerst-boom. De katten hadden kerstbal-len en een piek laten verschijnen. Om de kerstballen aan de hoogste takken te kunnen hangen, moesten de vrouwen op de schouders van de zelfmoordterroristen gaan staan. Dat ging met de nodige tegenzin, want als vrouwen die deden alsof ze slachtoffer waren van mensenhan-del, hadden ze weinig vertrouwen meer in mannen. Ik mocht, gezeten op de nek van mijn kamergenoot, de piek op het puntje van de kerstboom zetten. Het jongetje was halverwege de derde doos kersenbonbons on-der de boom in slaap gevallen.

Om half vier was alles klaar voor ons kerstfeest. We zaten in een grote kring om de jonge beuk heen, die met alle versiersels best een beetje op een kerstboom leek. De zelfmoord-terroristen hadden netjes hun haar gekamd. De vrouwen hadden de kerstjurken aangetrokken die de kat-ten voor ze getoverd hadden. Voor zichzelf hadden de katten kleine kerstmutjes gemaakt. Ik droeg een wit overhemd en een kerststropdas. Als je erop drukte hoorde je zacht-jes: ‘Ho-ho-ho! Merry Christmas!’ Het jongetje lag nog steeds te slapen onder de kerstboom, op een bedje van kersenbonbonfolie.

Er werd aangebeld. Het was Joep. Hij had een kerstmannenpak aan en droeg een grote zak met cadeaus over zijn schouder. Door zijn dikke buik leek hij sprekend. Marja zag eruit als acht rendieren. Ze trok de slee waar Joep in zat. Nadat ze een formulier hadden ingevuld met hun naam, adres en de reden van hun komst - ‘Ik doe alsof ik de Kerstman ben’, ‘Ik doe alsof ik acht rendieren ben’ - kwamen ze naast de verwarming staan. Voor de gelegen-heid deed deze alsof het een open haard was.

We zongen kerstliedjes en de kat-ten lieten het sneeu-

wen. Het jongetje was wakker gewor-

den, had de rest van de kersen-bonbons opge-geten en was op de schoot van de Kerstman weer in slaap gevallen. Na het zingen

had de Kerstman voor iedereen ca-

deaus. De vrouwen kregen ieder een

pan. De zelfmoord-terroristen een came-

ra, een bureaulamp en een vergiet.Toen was het mijn

beurt. Uit de zak haalde de Kerst-man een verfrommeld pakketje, dat ingepakt was in krantenpapier. Een oude veter was er als strik om-heen geknoopt. ‘Ik heb maar gedaan alsof je dit gevraagd had’, fluisterde hij in mijn oor. Het was een licht-groen sportshirt. Op de rug stond, in paarse letters, ‘Super 69 atlethics’ geschreven. Onder de oksels za-ten donkergele zweetkringen. Ik herkende het shirt. Joep droeg het altijd als we gingen squashen. Ik deed net alsof ik het gevraagd had. Ik bedankte de Kerstman en trok het shirt aan. Daaroverheen droeg ik mijn kerststropdas. ‘Ho-ho-ho! Merry Christmas!’ riep deze.

Na het eten – rijst met ragout en doperwtjes, we deden alsof het een kerstdiner was – wilden de Kerst-man en zijn acht rendieren weer naar huis. Ik zag dat vooral Marja er wel een beetje klaar mee was. ‘We moeten nog een heleboel pakjes be-zorgen mensen!’ riep de Kerstman. ‘Een prettig kerstfeest nog! Merry Christmas! Ho-ho-ho!’ Hij sprong in de slee die de acht rendieren met moeite naar buiten trokken.

De vrouwen deden de afwas. Na-dat ik het jongetje in bed had gelegd keek ik met de zelfmoordterroristen een film over een bankoverval op televisie. We deden alsof het Home Alone was. Dat hoorde zo met kerst. Na de film gingen we naar bed. ‘Het was een mooi kerstfeest’, zei de zelf-moordterrorist naast me in zijn bed. Ik knikte. Hij had gelijk.

Kort nadat we hadden gedaan alsof het oud en nieuw was in het huis voor mensen die deden alsof, wilde ik weer naar huis. Maar thuis-komen zonder dat er losgeld voor me was betaald ging niet. Mijn ou-ders zouden niet geloven dat ik echt ontvoerd was geweest. Ik vroeg aan de zelfmoordterroristen of ze mis-schien een filmpje met mij wilden maken waarop ze losgeld voor me vroegen. Dat zagen de zelfmoord-terroristen wel zitten.

Het jongetje dat deed alsof hij een oude man was met een drank-probleem ging een krant kopen in de krantenkiosk op de hoek. Het was lastig om het jongetje zover te krijgen, want de grens tussen een te zware kater om naar buiten te kun-nen en te dronken om naar buiten te kunnen was dun.

De zelfmoordterroristen haalden jihadistische gewaden en nepbaar-den uit hun koffer en gingen om mij heen staan. Ze zetten zonnebrillen op en eentje duwde een zwaard te-gen mijn keel. Het jongetje zorgde ervoor dat de datum van de krant in beeld kwam.

Ik keek in de camera en zei dat ik ontvoerd was toen ik onderweg was naar de supermarkt. Ik werd goed behandeld, maar als er niet binnen een week 683 euro losgeld betaald zou worden zouden ze me vermoor-den. Toen ik het bedrag noemde, gromden de zelfmoordterroristen instemmend.

Twee dagen later werd er in het huis voor mensen die deden alsof een envelop bezorgd met daarin 683 euro. Ik nam afscheid van de man-nen die deden alsof ze zelfmoord-terroristen waren, het jongetje dat deed alsof hij een oude man met een drankprobleem was en de katten die deden alsof ze konden toveren. De vrouwen die deden alsof ze het slachtoffer van mensenhandel wa-ren wilden me geen gedag zeggen.

Onderweg naar huis kwam ik langs een veilinghuis waar opgedo-ken serviesgoed uit een VOC-schip onder de hamer ging. Ik bood 683 euro op een Delfts blauwe vaas uit 1603. Het was het hoogste bod.

De vaas staat nog steeds bij mij thuis op de schoorsteenmantel. Af en toe kijk ik ernaar en denk ik te-rug aan de mensen in het huis voor mensen die deden alsof.

Door Tim meijer

Van de juryVerras ons! Dat was de voornaamste voorwaarde die de jury van de elfde editie van de Mare-kerstverhalenwedstrijd aan de deelnemers had gesteld. Dat lukte, maar niet in alle gevallen. We begrijpen dat de student van tegenwoordig het zwaar heeft, maar probeer ook een beetje te genieten, lieve jongens en meisjes, zeker ook op papier. Onder de kleine twintig inzendingen bevonden zich namelijk wel erg veel verhalen waarvan de tweeduizend woorden zich eenvoudig lieten samenvatten tot: ‘Mijn leven is een hel.’ Of: ‘Alles is klote.’

En voor wie het dan toch over aftakeling, ontreddering en wanhoop wil heb-ben - de literatuur is er groot mee geworden, nietwaar? - nog even een paar tips. Braken en/of bloeden is niet per se literair. Lampen hoeven niet altijd te knippe-ren. Verf hoeft niet verplicht af te bladderen. En sneeuw moet niet per se tot grijze pap worden getrapt. Oké?

En we weten dat jullie verrukt zijn dat het sociaal leenstelsel is uitgesteld en jullie nog van de ov-chipkaart kunnen profiteren. Maar als je dan ALLES kunt fantaseren, waarom dan nog steeds zoveel treinreizen, inclusief anti-avonturen op kille stations? Daarom kondigt de jury voor volgend jaar alvast een verbod af op alle spoorreferenties.

Jurylid van het eerste uur was overigens oud-Mare-redacteur en schrijver Chris-tiaan Weijts, die onder meer de romans Art. 285b, Via Cappello 23 en Euforie publiceerde en columnist is van nrc.next en De Groene Amsterdammer. Hij beoor-deelde de inzendingen samen met voormalig Mare-redacteur en NRC-columnist Arjen van Veelen. Mare-hoofdredacteur Frank Provoost vervolledigde de jury en betaalde de rekeningen.

Tromgeroffel. De derde prijs gaat naar natuurkundestudent Anne Por. ‘Liken’ kost tijd is de titel van haar verhaal, maar de jury had weinig tijd nodig om het te kunnen waarderen. Binnen een kort bestek slaagt de auteur erin om de actu-aliteit binnen te smokkelen rond een niet alledaagse kerstdis, met een oog voor beeldende details, en stilistische bondigheid. Wat ook voor dit verhaal pleit: de schrijver koos voor een wat gedurfdere vorm dan de rechttoe-rechtaan vertelling, en nam daarmee een risico, wat positief uitpakt. De opeenvolging van fragmen-ten en Facebookposts werkt goed, en geeft vaart en spanning.

De tweede prijs is voor student Nederlands Klaas la roi. Zijn verhaal Niet ik, of: het falen van de knipperlichtkaars is waanzinnige dollemansrit door een woordbrakende achtbaan. Als nietsvermoedende lezer stuiter je op en neer in deze stilistische shockhypnose. En uitgerekend op de momenten waarin je je bezorgd afvraagt of je eigenlijk wel iets van het verhaal snapt, volgt een gena-deklap. Citaat: ‘Het mist focus. JEZUS doe normaal, hoezo focus?? Ik ben heel gefocust. Hak op de tak? Moet je die nicht horen met z’n dure analysewoordjes, WIJS ME DAN EEN GEHAKTE OP DE TAKKETYFUSTERING-ZIN aan waarin je niet begreep wat ik bedoelde! Wat? Hoezo rustig aan? IK BEN HEEL RUSTIG! Nee, dat moet jij zeggen!’ De nummers twee en drie winnen respectievelijk 75 en 50 euro. Hun verhalen zijn te lezen op mareonline.nl.

Dan de winnaar. In de openingsalinea van Vaas poneert de 22-jarige filoso-fiestudent Tim meijer het bestaan van een huis voor mensen die deden alsof. Het blijkt toevluchtsoord voor wannabees en fabulanten. Dit op zich al absurde gegeven wordt met trefzekere kalmte geïntroduceerd, en vervolgens uitgebouwd tot een vertelling waarin uiteenlopende entiteiten als zelfmoordterroristen, Delfts blauw en kersenbonbonfolie als vanzelf hun plaats vinden. Die droge vanzelf-sprekendheid en die trouw aan de interne logica herinneren subtiel aan auteurs als Marek Hłasko, maar onthullen ook een eigen, volwassen stem. Het huis voor mensen die deden alsof – noem het een Hotel California, noem het een House of the Rising Sun – mag gerust worden toegevoegd aan al die andere imaginaire bouwwerken uit de wereldliteratuur. Tegelijk is deze vertelling van vrolijke wee-moed ook een scherpe reflectie op actuele schijnwerelden en op het moderne adagium van doe-maar-alsof. Omdat dit verhaal zo kalm en beheerst uit de bocht vliegt, verdient het volgens de jury de eerste prijs.

Gefeliciteerd! Schrijf je vaker? ‘Ik ben redacteur van het Amsterdamse studentenblad Propria Cures, maar daar-voor schrijf ik vooral satirische stukken. Ik heb namelijk in Amsterdam mijn ba-chelor gedaan en volg nu in Leiden een pre-master filosofie. In februari begin ik met de master. Maar literatuur schrijf ik eigenlijk niet zo veel.’

Wie zijn je literaire helden?‘Ik hou vooral van oudere schrijvers zoals Bordewijk en Elsschot. Die laatste vind ik echt heel goed. Verder lees ik alles van Tommy Wieringa en verzamel ik alle boeken van Kees van Kooten. Hij is vooral goed in het beschrijven van het al-ledaagse.’

Hoe ben je op het idee voor Vaas gekomen?‘Het concept komt van mijn vriendin, die op een ochtend wakker werd en over een droom begon te vertellen. Waar die droom toen precies over ging, weet ik niet eens meer. Maar het bracht me wel op dit idee.’

je wint € 250. Wat ga je daarmee doen?‘Ik denk dat ik een jas ga kopen.’

Geen boeken?‘Ik hou vast nog wat over. Dat wil ik besteden aan Vertedering van Jamal Ouaria-chi. En een docent raadde me onlangs Vom Nutzen und Nachteil der Historie für das Leben van Nietschze aan. Dus die ga ik nu ook aanschaffen.’

19 december 2013 · Mare 9

Kerstdiner 2.0De meeste Leidse studenten gaan met kerst naar huis om volgestopt te worden met aardappelpuree, gevogelte en kerstkransjes. Sommige studenten doen iets meer: een tiengangendiner of een inzameling voor de voedselbank. En: waarom een zalmfilet het vertrouwen in je tafelgenoot stimuleert. DOOR EMMA ANBEEK VAN DER MEIJDEN

De idealistJulius Terpstra, geschiedenisstudent en voorzitter CDJA

De Bijenkorf heeft drie dwaze dagen, CDJA heeft drie deugdzame dagen.

De jongerenpartij heeft door heel Nederland 2.400 leden – waarvan de

helft niet gelovig. ‘Vorig jaar is het initiatief van de Drie Deugdzame Da-

gen gestart vanuit Leiden. Wij wilden iets meer doen dan onze leden een

kerstkaart sturen. Dat moet breder, dachten wij. Als we dat nou versprei-

den over drie dagen, dan hebben we de Drie Deugdzame Dagen, ook al

zo’n lekkere CDA-term’, vertelt Julius Terpstra, voorzitter van het CDJA.

‘Het wordt in Leiden ontzettend gewaardeerd, dus dit jaar organiseren

we de tweede en grotere versie. Aan mij de taak om daar zoveel mogelijk

studenten bij te betrekken; ze zijn een grote factor in deze stad, dus

waarom zou je je daar als student niet mee bezighouden? Waarom zou

je je hoofd daarvoor keren?’

Op de eerste dag wordt onder de leden nette kleding ingezameld.

Die jurkjes, colberts en stropdassen worden naar Dress for Succes

gebracht, een stichting waar werkelozen die moeite hebben een baan

te vinden, in een pak en aan het solliciteren worden geholpen.

De tweede dag draait om voedsel. Als er op zaterdag 21 december

voor de Digros een vastberaden student naar je toe beent met een

stapel papier – schrik niet. Hij wil je geen NRC aansmeren, maar

vragen of je een extra pakje thee, pak spaghetti of zak rijst wilt

kopen. ‘De voedselbank levert ’s morgens kratten aan. Je spreekt

mensen aan met een lijstje in je hand: kunt u wat missen? Dat

brengen we vervolgens naar de voedselbank.’ Handig van Digros:

zij werken mee aan een goed doel, en verdienen er zelf aan. ‘Het

is de bedoeling dat we na de inzameling een klein kerstdiner heb-

ben met de vrijwilligers van de voedselbank. Want je moet niet

vergeten: dat zijn toppers die zich week in week uit inzetten. En

het is hard nodig, de armoede in Leiden is schrikbarend.’

Op de derde dag is het de bedoeling dat er concerten worden gege-

ven in een paar bejaardentehuizen. Voor alle acties geldt: je hoeft niet CDJA’er te

zijn om mee te helpen; op twintig plekken in Nederland vinden de deugdzame

dagen plaats. Wie iets goeds wil doen zonder het kruis te dragen, kan zich dus

aansluiten.Voor de foto staat Julius een kwartier boerenkool in plastic zakjes te stoppen

bij de voedselbank. Wanneer hij weggaat zucht hij: ‘Ik voel me schuldig dat ik nu

weer wegga. Ik meld me meteen aan als vrijwilliger.’De corpskokBruno Rutgers, chefkok van Quintus

Op 20 december staan 260 Quinten klaar voor het kerstdiner van

Bruno Rutgers. Bruno werkte jarenlang als kok in toprestaurants

van onder anderen Robert Kraanenborg. Hoe ga je van sterrentent

naar studententent? ‘Ik ben in 2007 gevraagd door een vertegen-

woordiger van Horecavo of ik hier wilde werken. Ik had net een

goede baan aangeboden gekregen bij het Leids Universitair Me-

disch Centrum waar ik voor de raad van het bestuur kookte,

om het restaurant daar op peil te zetten. Ik wilde hier eigenlijk

niet komen werken, maar die vertegenwoordiger zei: ga toch

’s kijken. En toen werd ik enthousiast. Mooie keuken, fijn

restaurant, leuke jonge mensen. En ik ben hier toch een

beetje eigen baas.’ Hij zou nu niet anders willen: ‘Het is

veel meer fun, natuurlijk. Maar na een lange dag bier

met ze drinken, dat doe ik nooit. Alleen op kerst drink

ik één drankje.’De eerste keer dat Bruno in de keuken stond, was

voor het kerstdiner. Chaos, maar alles is goed ge-

gaan. ‘Nu zijn we een geoliede machine.’ Bij bin-

nenkomst krijgt elke Quint (aanhang niet wel-

kom) een fles wijn. Dan volgt een diner van

drie gangen: tomatencrèmesoep met basili-

cum; als hoofdgerecht een varkenshaas met

pepersausje en in spek gewikkelde haricots

verts, en pommes duchesse. Een omelet

met champignons voor de vega’s. Dessert:

brownie met vanille-ijs en slagroom.

De kok van Quintus is er de hele week

mee bezig: sauzen maken en inko-

ken, vlees aanbraden. Vijf man in de

keuken, exclusief bediening, en een

band in de zaal. Bruno kan nauwelijks

wachten: ‘Het is hilarisch, de mooiste dag

van het jaar!’Oh ja, wat betalen de Quinten ervoor? Volgens

penningmeester Sven Rooijakkers gaat het om €23,50.

‘Een deel gaat naar een goed doel!’ roept hij nog. Welke dan?

Met een beleefde glimlach: ‘Weten we nog niet.’

De Bijenkorf heeft drie dwaze dagen, CDJA heeft drie deugdzame dagen.

De jongerenpartij heeft door heel Nederland 2.400 leden – waarvan de

Drie Deugdzame Da-

gestart vanuit Leiden. Wij wilden iets meer doen dan onze leden een

kerstkaart sturen. Dat moet breder, dachten wij. Als we dat nou versprei-, ook al

zo’n lekkere CDA-term’, vertelt Julius Terpstra, voorzitter van het CDJA.

‘Het wordt in Leiden ontzettend gewaardeerd, dus dit jaar organiseren

we de tweede en grotere versie. Aan mij de taak om daar zoveel mogelijk

Op de derde dag is het de bedoeling dat er concerten worden gege-

ven in een paar bejaardentehuizen. Voor alle acties geldt: je hoeft niet CDJA’er te

zijn om mee te helpen; op twintig plekken in Nederland vinden de deugdzame

dagen plaats. Wie iets goeds wil doen zonder het kruis te dragen, kan zich dus

Op 20 december staan 260 Quinten klaar voor het kerstdiner van

Bruno Rutgers. Bruno werkte jarenlang als kok in toprestaurants

van onder anderen Robert Kraanenborg. Hoe ga je van sterrentent

naar studententent? ‘Ik ben in 2007 gevraagd door een vertegen-

woordiger van Horecavo of ik hier wilde werken. Ik had net een

goede baan aangeboden gekregen bij het Leids Universitair Me-

disch Centrum waar ik voor de raad van het bestuur kookte,

om het restaurant daar op peil te zetten. Ik wilde hier eigenlijk

niet komen werken, maar die vertegenwoordiger zei: ga toch

’s kijken. En toen werd ik enthousiast. Mooie keuken, fijn

restaurant, leuke jonge mensen. En ik ben hier toch een

beetje eigen baas.’ Hij zou nu niet anders willen: ‘Het is

veel meer met ze drinken, dat doe ik nooit. Alleen op kerst drink

ik één drankje.’De eerste keer dat Bruno in de keuken stond, was

voor het kerstdiner. Chaos, maar alles is goed ge-

gaan. ‘Nu zijn we een geoliede machine.’ Bij bin-

nenkomst krijgt elke Quint (aanhang niet wel-

kom) een fles wijn. Dan volgt een diner van

drie gangen: tomatencrèmesoep met basili-

cum; als hoofdgerecht een varkenshaas met

pepersausje en in spek gewikkelde haricots

verts, en pommes duchesse. Een omelet

met champignons voor de vega’s. Dessert:

brownie met vanille-ijs en slagroom.mee bezig: sauzen maken en inko-keuken, exclusief bediening, en een

band in de zaal. Bruno kan nauwelijks

wachten: ‘Het is hilarisch, de mooiste dag

van het jaar!’Oh ja, wat betalen de Quinten ervoor? Volgens

penningmeester Sven Rooijakkers gaat het om €23,50.

‘Een deel gaat naar een goed doel!’ roept hij nog. Welke dan?

Met een beleefde glimlach: ‘Weten we nog niet.’

10 Mare · 19 december 2013

Reportage

Foto Taco van der Eb

Foto Taco van der Eb

Het SubjeKerstsub van dispuut Terra F., SSRBij binnenkomst krijgen de Terra F.’ers een glas champagne en twee

amuses: crostini met uiencompote, een gebakken kwarteleitje en dille

én een oester met rode uitjes, citroensap en rodewijnazijn. ‘Het is nog

best lastig om die oester open te krijgen, want hij wil niet. Je snijdt z’n

sluitspier door, en dan laat ie pas los’, zegt Sam van Santen.Hij maakt deel uit van Terra F.’s kerstsub, samen met Nicole de Haan,

Juliëtte ten Have, Wico Breimer, Robin van Doorn en Jody Sengal-

rayan. De afgelopen weken hebben ze alles uitgeprobeerd voor hun

hoogstaande kerstdiner. Van Santen: Het zwaarste lid van het dispuut

mag zichzelf een jaar lang het aardvarken van Terra F. noemen. Ieder-een wordt elk jaar gewogen, en als je dat wordt, is dat echt een eer.’

50 dispuutgenoten komen op 21 december tien gangen eten. ‘We beginnen zes uur, en het zal wel om een uur of twee wel afgelopen zijn. Vorig jaar zaten we rond middernacht aan het hoofdgerecht en hebben we tot vier uur gedineerd. Maar nu we op SSR gaan koken, zitten we aan een tijdslimiet – we moeten om twaalf uur uit de mensa i.v.m. geluidsoverlast’, zegt Juliëtte ten Have. Nicole de Haan: ‘De laatste gang doen we dan aan de bar.’

Normaal gesproken is het kerstmenu strikt geheim. Voor Mare wil de kerstsub wel een paar gerechten prijsgeven:

- Risotto met bietjes, pancetta, rode wijn en balsamico; daar bovenop crème fraîche en een coquille;- Citroenspoom (drankje met o.a. citroenijs en champagne)

- Hoofdgerecht: hertenbil met rode kool, appeltjes en kaneel; en een aard-

appeltaartje. Met jagersaus van appelstroop, ontbijtkoek, laurier, kruidnagel,

vleesbouillon.- Koffie en thee. Met een likeurtje: van Ome Schelvispekel – de man die de

dispuutslikeur maakt. Kosten: €30.Zijn ze niet bang dat iedereen na een paar gangen te dronken is om een

goede coulis te waarderen? ‘Dat is wel iets waar we rekening mee proberen te

houden’, zegt Ten Have. ‘Aan de ene kant wil je iets heel lekkers maken, aan

de andere kant denk je: hoeveel gaan ze nog proeven?’ Van Santen: ‘Stelregel is, de meest luxe wijn aan het begin van de avond, dus

eerst champagne, en dan hup richting de slobberwijn en slobberport.’De Haan: ‘We zetten eerst de mooie flessen port vooraan, en dan de goed-

kopere flessen erachter.’

De wetenschapperDr. Lorenza Colzato

Voor de eerste keer eten bij je schoonouders met kerst of een spannende eer-

ste date naast de kerstboom? Zet dan het volgende voedsel op je boodschap-

penlijstje: 330 gram zalm, 400 gram garnalen, 380 gram lamsvlees, 150 gram

Parmezaanse kaas, eieren, kalkoen, amandelen. Al dit eten bevat tryptofaan,

een stof die interpersoonlijk vertrouwen bevordert. Het is een aminozuur dat

serotonine stimuleert – dus ook goed tegen een winterdepressie.

Lorenza Colzato doet met collega’s uit Leiden en Münster onderzoek naar

de effecten van tryptofaan (TRP). Het onderzoek, genaamd ‘trust through

food’, is gefinancierd met een Vidi-subsidie van NWO.In een recente studie moesten twee groepen proefpersonen meedoen aan

een vertrouwensspel. De ene helft kreeg sinaasappelsap met een placebo, de

andere met een TRP-supplement. Alle proefpersonen kregen €5 waarvan ze

een deel aan een ander proefpersoon konden geven. Afhankelijk van hoe-

veel cent de ander teruggaf, kreeg men extra geld – maar alleen als diegene

de juiste hoeveelheid teruggaf. Het bleek dat zij die sap met TRP hadden

gedronken, significant meer geld aan de ander gaven. Zo blijkt maar weer: we zijn wat we eten. Vooral als we samen eten.

En wat we eten, beïnvloedt ons beeld van de fysieke en sociale wereld,

aldus Colzato. ‘Een maatschappij werkt op de eerste plaats op basis van

vertrouwen. Daarna komen pas instituties als de wet en politie.’ Volgens

haar kan TRP een goedkope en gezonde rol spelen in het stimuleren van

interpersoonlijk vertrouwen.Zelf gaat Colzato met kerst naar de familie van haar man. Op het menu

staat geroosterde kalkoen. Maar dat is toeval.

Het SubjeKerstsub van dispuut Terra F., SSRBij binnenkomst krijgen de Terra F.’ers een glas champagne en twee

amuses: crostini met uiencompote, een gebakken kwarteleitje en dille

én een oester met rode uitjes, citroensap en rodewijnazijn. ‘Het is nog

best lastig om die oester open te krijgen, want hij wil niet. Je snijdt z’n

sluitspier door, en dan laat ie pas los’, zegt Sam van Santen.Juliëtte ten Have, Wico Breimer, Robin van Doorn en Jody Sengal-

rayan. De afgelopen weken hebben ze hoogstaande kerstdiner. Van Santen: Het zwaarste lid van het dispuut

mag zichzelf een jaar lang het aardvarken van Terra F. noemen. Ieder-een wordt elk jaar gewogen, en als je dat wordt, is dat echt een eer.’beginnen zes uur, en het zal wel om een uur of twee wel afgelopen zijn. Vorig jaar zaten we rond middernacht aan het hoofdgerecht en hebben we tot vier uur gedineerd. Maar nu we op SSR gaan koken, zitten we aan een tijdslimiet – we moeten om twaalf uur uit de mensa i.v.m. geluidsoverlast’, zegt Juliëtte ten Have. Nicole de Haan: ‘De laatste gang doen we dan aan de bar.’

bovenop crème fraîche en een coquille;- Citroenspoom (drankje met o.a. citroenijs en champagne)

- Hoofdgerecht: hertenbil met rode kool, appeltjes en kaneel; en een aard-

appeltaartje. Met jagersaus van appelstroop, ontbijtkoek, laurier, kruidnagel,

vleesbouillon.

De wetenschapperDr. Lorenza Colzato

Voor de eerste keer eten bij je schoonouders met kerst of een spannende eer-

ste date naast de kerstboom? Zet dan het volgende voedsel op je boodschap-

penlijstje: 330 gram zalm, 400 gram garnalen, 380 gram lamsvlees, 150 gram

Parmezaanse kaas, eieren, kalkoen, amandelen. Al dit eten bevat tryptofaan,

een stof die interpersoonlijk vertrouwen bevordert. Het is een aminozuur dat

serotonine stimuleert – dus ook goed tegen een winterdepressie.

Lorenza Colzato doet met collega’s uit Leiden en Münster onderzoek naar

de effecten van tryptofaan (TRP). Het onderzoek, genaamd ‘trust through

food’, is gefinancierd met een Vidi-subsidie van NWO.In een recente studie moesten twee groepen proefpersonen meedoen aan

een vertrouwensspel. De ene helft kreeg sinaasappelsap met een placebo, de

andere met een TRP-supplement. Alle proefpersonen kregen €5 waarvan ze

een deel aan een ander proefpersoon konden geven. Afhankelijk van hoe-

veel cent de ander teruggaf, kreeg men extra geld – maar alleen als diegene

de juiste hoeveelheid teruggaf. Het bleek dat zij die sap met TRP hadden

gedronken, significant meer geld aan de ander gaven. Zo blijkt maar weer: we zijn wat we eten. Vooral als we samen eten.

En wat we eten, beïnvloedt ons beeld van de fysieke en sociale wereld,

aldus Colzato. ‘Een maatschappij werkt op de eerste plaats op basis van

vertrouwen. Daarna komen pas instituties als de wet en politie.’ Volgens

haar kan TRP een goedkope en gezonde rol spelen in het stimuleren van

interpersoonlijk vertrouwen.

staat geroosterde kalkoen. Maar dat is toeval.

19 december 2013 · Mare 11

Foto Taco van der Eb

Foto Arthur Koppejan

De prijs voor een Maretje be-draagt €8,– per 30 woorden, opgegeven via redactie@mare.leidenuniv.nl uiterlijk t/m maandag 16.00 uur. Maretjes aangeboden voor commerci-ele doeleinden worden niet ge-plaatst, evenmin als Maretjes waarin zaken worden aange-boden die de waarde van 4.500 euro te boven gaan.

Nieuwe begeleiders gezocht voor bijles/huiswerkbegelei-ding Buurthuis Vogelvlucht Leiden-Zuid. Acht leerlingen basisonderwijs groep 7 en drie leerlingen groep 4 en 5 helpen met begrijpend lezen, spelling en rekenen. Zes leerlin-gen uit groep 6 hulp bij lezen, woordenschat en rekenen. Drie leerlingen met vergoeding van €5,- en €7,- per les. Voortgezet onderwijs: Marokkaanse jon-gen, wiskunde, 2havo, tot €10,- per les. Leiden-Noord zoekt begeleiders voor 18 leerlingen basisonderwijs groep 4 t/m 7, waarvan vijf met vergoeding. Voortgezet onderwijs, hulp voor: Iraaks meisje, Engels, 4vmbo. Marokkaanse jongen, Nederlands, studievaardigheid bij leervakken, 2havo. Soma-lisch meisje, wiskunde, 3vmbo. Marokkaanse jongen, Neder-lands, Engels, brugklas. Ma-rokkaans meisje, natuurkunde, 2vwo. Marokkaanse jongen,

Mw. M.A. Nicolaie hoopt op woensdag 8 januari om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Dynamic as-pects of competing risks with application to medical data’. Promotor zijn Prof.dr. H. Putter en Prof.dr. J.C. van Houwelingen.Dhr. M. Olnon hoopt op woens-dag 8 januari om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Brought under the law of the land’. Pro-motor is Prof.dr. E.J. Zürcher.Mw. M.R. de Vries hoopt op woensdag 8 januari om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Mechanistic factors and immune compo-nents in vein graft remodeling’. Promotor is Prof.dr. P.H.A. Quax. Mw. H. Zhu hoopt op donderdag 9 januari om 10.00 uur te promo-veren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘En-vironmental and Metabolomic Study of Antibiotic Production by Actinomycetes’. Promotor is Prof.dr. G.P. van Wezel. Mw. S.F. Roerink hoopt op don-derdag 9 januari om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de

Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Alternative poly-merases in the maintenance of genome stability in C.elegans’. Promotor is Prof.dr. L.H.F. Mul-lenders.Mw. X. Jin hoopt op donderdag 9 januari om 13.45 uur te promo-veren tot doctor in de Sociale Wetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘European Union Representation at the United Nations: Towards More Cohe-sion after the Treaty of Lisbon?’. Promotor is Prof.dr. M. Hosli.Dhr. J.H.W. Pahl hoopt op don-derdag 9 januari om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Innate immune responses of natural killer cells and macrophages against bone sarcomas: towards cellular im-munotherapy’. Promotor is Prof.dr. R.M. Egeler.Mw. L.M. Klitsie hoopt op donderdag 9 januari om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Tissue Dop-pler and speckle tracking strain echocardiography’. Promotor is Prof.dr. N.A. Blom.Mw. G.C.G. van de Loo hoopt op dinsdag 14 januari om 13.45 uur te promoveren tot doctor in

de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Me-lati van Java. Dochter van Indië’. Promotor is Prof.dr. O.J. Praam-stra.Mw. L.B.C. Pouw hoopt op dinsdag 14 januari om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Sociale Wetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Emotion regulation in children with an Autism Spectrum Disorder: The link with social functioning and psychopathology’. Promotor is Prof.dr. C. Rieffe.Mw. H. Rian hoopt op woens-dag 15 januari om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurweten-schappen. De titel van het proef-schrift is ‘Functions of P38 and ERK mitogen activated protein kinases in zebrafish embryo-genesis’. Promotor is Prof.dr. H.P. Spaink.Mw. G.M. van der Wilden hoopt op woensdag 15 januari om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘The value of surgical treatment in abdominal emergencies. Fulmi-nant Clostridium difficile colitis and severe abdominal trauma’. Promotoren zijn Prof.dr. I.B. Schipper en Prof.dr. G.C. Velma-

hos (Harvard Medical School).Dhr. W.W.H. Cornelissen hoopt op woensdag 15 januari om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Po-litics between Philosophy and Polemics: Political Thinking and Thoughtful Politics in the Writing of Karl Popper, Leo Strauss, and Hannah Arendt’. Promotoren zijn Prof.dr. P. Kleingeld Prof. dr. H.H.A. van den Brink (Universi-teit Utrecht).Mw. R. Stoutjesdijk hoopt op donderdag 16 januari om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Sociale Wetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Children with emotional and behavioral disorders in special education’. Promotoren zijn Prof.dr. E.M. Scholte en Prof.dr. H. Swaab.Dhr. B.G.C.W. Pijls hoopt op donderdag 16 januari om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Evidence based introduction of orthopae-dic implants. RSA, implant quali-ty and patient safety’. Promoto-ren zijn Prof.dr. R.G.H.H. Nelissen en Prof.dr.ir. E.R. Valstar.

wiskunde, biologie, brugklas. Marokkaans meisje, Neder-lands, brugklas vmbo-TL. Ma-rokkaans meisje, Engels, 3havo. Marokkaans meisje, wiskunde, scheikunde, 3vwo. Ethiopisch meisje, wiskunde, 3vwo, €5,- per les. Marokkaans meisje, Engels, 3vmbo. Marokkaanse jongen, Nederlands, 2vmbo. Marokaans meisje, Nederlands, bruglas vmbo. Onderwijswin-kel, Driftstraat 77, ma, wo en do, 15-17u. Tel: 071-5214526. E-mail: hdekoomen@owwleiden.nl.

Garages te huur @ Marien-poelstraat te Leiden Per direct kunnen we u een ruime garage (2670x5500 mm) aanbieden voor € 94,06 per maand. De locaties zijn Marienpoelstraat 81 en 85. Geïnteresseerd? Bel telefoonnummer 071 527 5330 of mail naar housing@leiden-univ.nl

Ga deze zomer mee naar India Heb jij zin om vrijwilligerswerk te doen met straatkinderen in India? Ben je tussen de 18 en 25 jaar oud? Bezoek dan www.samen.org en meld je aan voor onze groepsreis.

Academische Agenda

Leven van 25 euroThe Battle

GezochtMare zoekt studenten die de uitdaging aan durven: vijf dagen rondkomen van vijfentwintig euro! Ben jij een ultieme cheapo of zou een gemiddeld bijstandsgezin juist verbleken bij het zien van jouw dagelijkse bonnetjes? Laat ons weten waarom jij mee zou moeten doen en wie weet komen wij bij je langs.

Wat heb jij er bij te winnen? Los van het geld dat je bespaard hebt, mag de winnaar met drie vrienden een avondje onbeperkt spareribs eten bij Eterij & Drinkerij Eigenwijs.

Voor de deelnemersOmdat we the battle eerlijk willen laten verlopen hieronder de regels op een rijtje. Het is niet toegestaan om dingen te gebruiken die je al in huis had. Als je maandagochtend wat wilt ontbijten, zal je eerst naar de winkel moeten. Bewaar alle bonnetjes. Een deskundige jury beoordeelt jullie op creativiteit, culinaire kwaliteiten, doorzettingsvermogen, hoe gezond het is en natuurlijk op de centen. Eet je een week lang diepvrieshamburgers? Dat scoort hoog op doorzettingsvermogen en is goed voor de portemonnee. Ga je de Leidse vissers langs om een verse karper te scoren, biets je zonder uitnodiging bitterballen op constitutieborrels, verdiep je je in eetbare planten of vang je je eigen duif? Dan scoor je juist punten op creativiteit. Succes!

Hoe meld ik me aan?Mail je motivatie naar redactie@mare.leidenuniv.nl o.v.v. € 25 en vermeld ook je leeftijd, studie en wat je normaal gesproken in een week uitgeeft.

12 Mare · 19 december 2013

Maretjes

Alle meisjes op de roeivereniging sloofden zich uit om iemand te zijn van wie Erik zou kunnen houden. Zo ook Elenoor, het hoofdperso-nage uit De woongroep, de nieuwe roman van Franca Treur. ‘Omdat hij mij leuk vond, vond ik mezelf ook opeens leuk.’

Door Franca Treur Op de wc hangt een foto waar we alle twee op staan. We zitten in een roeiboot. Van Erik zie je zijn gezicht. Als stuur is hij de enige die vooruit vaart. Van mij zie je mijn haar in een slordig staartje. Het waait. De foto is gemaakt door een van de drie roeidames achter me. Erik kijkt langs me heen naar de verte die alleen hij kan zien.

Ik denk na over wat hij heeft ge-zegd. Ook al zijn er genoeg redenen om me zo ongelukkig te voelen als ik me voel, voor Erik is niet een reden goed genoeg. Ik heb tenslotte hem. Hij is al zes jaar lang degene op wie ik vertrouw. Het is niet gek dat hij dat denkt, ik heb hem dat zelf ooit wijsgemaakt. En waarom zou hij daar nu ineens aan twijfelen? Het ligt niet in zijn aard om ergens aan te twijfelen. Niet in zijn aard en niet in zijn opvoeding.

Erik heeft op het Barlaeus gezeten. Het gymnasium voor de Amster-damse chic, waar kinderen wordt geleerd om zonder gêne ruimte in te nemen. Zijn beroemde moeder wilde dat per se. Niet zozeer voor hem – het aantal koolhydraten in haar dieet interesseert haar meer dan haar eigen zoon – als wel om haar eerste grote liefde, die Bartel-meüs nogwat heette. De dagelijkse sessies op de sofa hebben haar dat geleerd. En ik weet het weer uit de bladen.

Alles wat ik over zijn moeder weet, ook haar geheimste motieven, weet ik uit de bladen, waarin ze het schijnbaar onsamenhangende voor zichzelf en iedereen verklaart. Zien doen we haar nooit. Soms belt ze Erik na een voorstelling, ze zit bij het toneel. Over haar rollen spreekt ze ook met de pers, zeker als het grote rollen zijn, wat het heel vaak zijn, maar toch vooral over dat stuk leven waar ze het meest vanaf weet: zichzelf. Het is een artistiekerig type dat per ongeluk een zakenman heeft getrouwd (natuurlijk niet echt per ongeluk, in haar universum bestaat geen per ongeluk, het was vermoe-delijk haar onbewuste verlangen naar zelfdestructie) en overal heeft

laten opschrijven dat het leven pas begonnen is sinds ze van hem af is. Zodat alle vrouwen die die bladen lezen denken: misschien moet ik ook maar eens van mijn vent af.

Zes jaar geleden voelde het als een wonder dat iemand van het Barlaeus een provinciaal als ik omarmde.

Niet dat het belangrijk voor me is dat iemand zijn klassieken kent, of iets van Shakespeare kan citeren, helemaal niet. Mijn kennis van Sha-kespeare is niet eens oppervlakkig te noemen, die is gewoon afwezig.

Het is meer dat het zo ontzettend fantastisch was om voor het eerst naast Erik door de stad te fietsen. Zo’n gevoel als wanneer je geen kaartje meer hebt kunnen krijgen voor het concert van je idool, en je toch nog naar binnen mag, omdat de artiest je op de gastenlijst heeft gezet. En misschien wel daarom (en omdat hij zo knap is, natuurlijk) sloofden alle meisjes op de roeivereniging zich uit om iemand te zijn van wie Erik veel zou kunnen houden.

Erik had dat niet in de gaten. Hij was toen al de hele tijd met zijn ge-dachten bij dingen die jaren geleden waren gebeurd, geschiedenisdin-gen, ideeën van mensen die al lang en breed dood waren, tot hij mij tegenkwam, die alle hedendaagse verlangens in hem wakker kuste.

Het was Eriks taak om nieuwelin-gen als ik te trainen. Zodra ik zijn ar-men zag, bruin opbollend onder de korte mouwen van zijn T-shirt, wist ik dat ik die om me heen wilde.

Je hebt drie soorten mannenar-men: de bloedwarme, bruine ge-spierde, de papzachte witte, en de zandkleurige pezige. Eriks armen zijn armen waar iedereen wel graag naar kijkt, ook oudere vrouwen, en ook mannen. In elk geval ook de andere meisjes, zo begreep ik in de kleedkamer.

Tijdens het ‘roeiklaar’, ‘gelijk’, ‘haalt op!’ bad ik dat Erik al stu-rend mij mocht opmerken tussen de anderen aan de riemen. Roeien is een houding: de benen ietsje uit elkaar, voeten onder het riempje, de rug gebogen, alles ontspannen en met een glimlach. Het interesseerde me maar half. Ik was de laatste die de commando’s hoorde, de laatste die zijn blad goed kreeg. Zachtjes zwetend zat ik te dromen dat Erik, met de laagstaande zon achter zich – goudgeel als op een middeleeuws schilderij – me van het water zou op-heffen met een betekenisvolle blik.

Die kwam. Al binnen een week, hij had oren die konden horen wat ik verlangde in mijn hart.

Het was een blik van openlijke verliefdheid, een blik die daar in die smalle boot opeens moeilijker te verdragen was dan helemaal geen blik. Erik keek in mijn ogen, diep en rechtstreeks, alsof daar weer iets achter zat wat erg de moeite waard was en wat alleen hij kon zien.

Dat leek me eerlijk gezegd stug.Ik raakte in de war van iemand

die zo keek, met zo veel vertrouwen dat het fantastisch is wat hij zag, en zo zonder enige angst voor het mo-ment dat die betovering voorbij zou gaan. Ik werd er gelukkig van, maar tegelijk ook ongelukkig. Het was of ik in mijn blootje op die roeibank zat. Ik ging verzitten, prutste aan de riempjes om mijn voeten, verstelde ze, en verstelde ze weer terug.

Eenmaal op de kant ging het be-ter, achter een mierzoet drankje, een paar verse pufjes eau de toilette, en mijn haar dat weer mooi naar be-neden viel.

Erik praatte en praatte. Hij had een skiff die je eraan kon herkennen dat hij zo goed in het vet stak. Een doorn in het oog waren al die po-lyester boten in de grachten zonder afdekzeil en vol met water in de win-ter. Hem zou dat nooit gebeuren. En

hij had het over een fles die hij alvast in huis had voor oud en nieuw, ter-wijl het nog maar net oktober was, alles was nog maar net begonnen, het semester, het roeiseizoen, en hij dacht alweer aan het einde van iets. Hij was graag voorbereid.

En dan de dingen waarover hij nadacht. Uitgekristalliseerde me-ningen die je overneemt omdat ze gewoon waar zijn. De meeste mensen die ik kende, dachten over zichzelf na. Erik dacht na over de beschaving.

Het was helemaal niet moeilijk om met hem over al dat interes-sants te praten, het ging vanzelf. Ik hoefde alleen te knikken en zo nu en dan een aanwezigheidsgeluidje te maken.

Wat was ik onder de indruk. Erik was al helemaal zoals de wereld hem hebben wilde.

Zijn film was toen nog in een prille fase, maar hij was er al wel mee bezig.

‘Elke film manipuleert’, zei hij. ‘Altijd, altijd, altijd!’ Een Rus had dat lang geleden al aangetoond. Het was een schok voor Erik geweest, dat filmpje. Als ik een keer bij hem thuiskwam, zou hij het me laten zien. Misschien kende ik het al wel.

Nee, ik had er nog nooit van ge-hoord. (En ja, ik kwam graag een keer kijken.)

Koelesjov, dat is de naam van die Rus, had zijn publiek een bord soep laten zien en daarna een man-nengezicht. Daarna liet hij steeds exact hetzelfde mannengezicht zien na beelden van een meisje in een doodskist, en van een mooie vrouw op een sofa, en iedere keer werd de-zelfde uitdrukking op het mannen-gezicht door de kijkers weer anders

geïnterpreteerd. De montage be-paalde wat de mensen zagen.

‘Schokkend, vind je niet? Je denkt dat je ziet wat je ziet, maar in feite zie je wat ze willen dat je ziet.’

Wie de film heeft, die heeft de we-reld. Erik was verkocht.

We bestelden nog zo’n drankje en ik probeerde een voorzichtige aanraking. Daarna een die al min-der voorzichtig was, en toen kwam daar, oh la la, een mierzoete kus. Op de lippen. Geen tong.

Niemand met zo’n lichaam zou in het openbaar mogen rondlopen, vleide hij. Daar kwamen maar auto-ongelukken van. En dan had hij het nog niet eens over mijn ogen ge-had (hertenogen), over mijn mond (hoerig).

Diezelfde avond nog lag een van zijn armen al om mijn schouders. Zo wilde Erik het, zo wilde ik het ook.

Onze lichamen vonden elkaar dus het eerst. Je wordt nu eenmaal niet zo snel verliefd op een geest. Dan zou je ineens in vlam kunnen staan voor Stephen Hawking, en dat is on-zin natuurlijk.

Omdat hij mij leuk vond, vond ik mezelf ook opeens leuk. Voordat ik hem kende vond ik mezelf nooit zo leuk.

Op de universiteit zeiden ze dat ik de rest van het jaar heb rondgelopen met zo’n zwaar irritante glimlach om mijn lippen. En het is waar dat ik me onoverwinnelijk voelde. Ze-ker toen ik bij hem thuis het filmpje had gekeken van die Rus met zijn uitgestreken gezicht, en Erik mij daarna in de ogen keek.

Ik voelde op dat moment dat ik belangrijk voor hem was, belang-rijker dan zijn boot, zijn film, zijn goede fles, alle fokking Russen.

De laatste die zijn blad goed kreegVoorpublicatie uit De woongroep van Franca Treur

In haar debuutroman Dorsvloer vol confetti beschreef Leids alumna en voor-malig Mare-medewerker Franca Treur hoe een jong meisje in een orthodoxe boerengemeenschap de kracht van woorden ontdekt. Haar nieuwe roman De woongroep gaat over jonge, hoogopgeleide stadsbewoners. Hoofdpersoon elenoor solliciteert naar een plek in een idealistische woongroep, gevestigd in een voormalig weeshuis. ego’s en zwervers, helden en heiligen, uitvreters en mannenverslindsters – allemaal zijn ze op eigen wijze op zoek naar iets wat groter is dan zijzelf. Het boek verschijnt op 3 januari bij uitgeverij Prometheus.

De woongroep

‘Roeien is een houding: de benen ietsje uit elkaar, voeten onder het riempje, de rug gebogen.’

19 december 2013 · Mare 13

Voorpublicatie

Saudi national Abu Zubaydah has been in custody in Guantanamo Bay for more than ten years. One of his counsels is awarded her doctorate in Leiden last wednesday. “He was used as a guinea pig: all those methods of torture were tested on him.”

BY VINCENT BONGERS “We know – from CIA documents – that in 2002, Abu Zubaydah was tortured by means of waterboarding as many as 83 times within the space of one month. Zubaydah has been locked in a small black box for long periods and had his head frequently smashed against a wall. We know quite a lot of details about how he has been abused.”

Scottish lawyer Helen Duffy, a specialist in human rights practising in The Hague, is one of Zubaydah’s counsels. Yesterday, she was awarded her doctorate in Leiden for her work on the strained relationship between international law and what has become known as the “war on terror”.

Abu Zubaydah was born in Saudi Ara-bia in 1971 and was arrested in Pakistan in 2002. According to the Americans, he held an important position in Al Qaida. Duffy continues the story: “Initially, he was jailed in a ‘black site’ – a secret prison – in Thailand, then moved to Morocco and illegally jailed in Lithuania and Po-land. After all that, he was sent to Guan-tanamo Bay where he is to this day. He has never had a trial and never officially been charged with anything. He has never been tried before a court that ruled that his detention was justified.”

As there are no legal grounds to keep him detained, he should be released. That’s all there is to it, in theory. Nobody knows whether he will actually be released or not. It’s primarily a political issue.”

Duffy has initiated legal actions against the countries that cooperated in his ab-duction and torture in illegal prisons. At present, the European Court of Hu-man Rights in Strasbourg is hearing the case against Poland, but Lithuania will be called to account too. “After 9/11, the CIA set up the ‘extraordinary rendition program’, which, on occasion, has been described as a spider’s web of illegality spun across the whole world. People who were suspected of terrorism were arrested everywhere.”

54 countries cooperated; the Nether-lands, however, is not on the list. People were kidnapped and jailed in prisons that did not officially exist. “While in custody, they were subjected to ‘enhanced interro-gation techniques’, which of course is just a euphemism for torture. Our sources re-veal that Zubaydah was used as a guinea pig: he was the first to be subjected to interviewing techniques like waterboard-ing. All those methods of torture were tested on him.”

This has left Zubaydah seriously dam-aged, both physically and mentally, his counsel claims. “International law only allows isolation for a number of days, or in exceptional cases, a few weeks. He is still in solitary confinement and has been since 2002. He cannot communicate di-rectly with the outside world – he’s not allowed to. And there are sixteen other prisoners in Guantanamo living in the same tough conditions.”

Due to the lack of direct communica-tion, even though she is a lawyer, she only has access to “information in the public domain”, she says. It has emerged, from the available information, that he had been detained in a secret gaol in Poland. The Court will decide whether Poland collaborated with the CIA and whether it is guilty of facilitating torture and illegal detention.

“We want these nations to admit that they have assisted in these illegal practices

“He has been dehumanised”Abu Zubaydah should be released, says Guantanamo’s prisoner’s counsel

so they can be held accountable. We want an inquiry into the responsible parties. People think that Zubaydah and his fel-low prisoners are not civilians with rights and duties to be prosecuted as normal. You could say they have been dehuman-ised: their only relevance is the informa-tion they might hold. No one cares that these people are human beings: we have to change that mentality.”

In her doctoral dissertation, Duffy dis-cusses the influence of the war on terror on international law.

“I don’t think that the legal framework has changed drastically, although there have been some shifts. For instance, since 9/11, it’s become more acceptable to use violence outside your own national boundaries as self-defence against terror-ists, even in countries that are not respon-sible for those terrorists.

“For many individuals and communi-ties, the war on terrorism has had dra-matic consequences, but even so, most nations do not consider it enough to make it acceptable to torture people.”

Duffy thinks that the options for con-trolling terrorism by legal means are promising. “We have the legal structure: we have extradition treaties, human rights treaties, counter-terrorism treaties, Secu-rity Council resolutions and criminal law, of course.”

Nonetheless, pressure doesn’t always work on countries that harbour terrorists and refuse to extradite them, as Duffy ex-plains: “International law is actually dif-ficult to enforce – that’s its weakness.”

She continues: “Take America: like any other country, it is obliged to either try its prisoners or release them, but that’s not happening. It’s important to put pressure on countries so that they observe interna-tional law, but it’s not easy and there aren’t any straightforward solutions. The issues are primarily political. As a lawyer, you try to expose the fact that some countries fail to respect human rights and international law. And we use the legal means available to us to combat violations of rights. After that, it’s up to the politicians to change the situation.”

Duffy is cautiously optimistic. “Take the Yugoslavia Tribunal: at first, everyone said, ‘Oh, we’ll never catch Karadzic and Mladic’, yet we did. In the current legal framework, these matters need time. Na-tions must decide that they will uphold international agreements. But although we face some major challenges, it does not mean to say that governments can ignore international law and decide to eliminate suspected terrorists by means of targeted killings.”

Duffy adds: “When I presented the first version of this research in 2005, I did not assume that people were being tortured in Guantanamo. Now I know better. I was naive. It took some time for the world to realise what was going on. Now all nations should show us what they have learned from it and how they are going to stop it happening again.”

The lawyer has noticed how resistance to illegal operations is rising. “Guantanamo has been condemned all over the world and it comes up in negotiations between the United States and other countries; they’re discussing the black sites too.”

There is more focus on the link with human rights. “International players have noticed that their approach is counter-productive: the worst violations of human rights in the war on terrorism are used to recruit terrorists.”

In a press conference in 2008, Barack Obama himself admitted that “Guan-tanamo is probably the number one re-cruitment tool that is used by these jihad-ist organizations”. Despite that, he has not succeeded in closing down the camp and Abu Zubaydah is still in custody there, without any hope of release.

14 Mare · 19 december 2013

English page

FILM TRIANONWalking with Dinosaurs 3Dvr. t/m di. 14.30The Hobbit: The Desolation of Smaugdo. t/m di. 17.00 + 20.30Mandela: Long Walk to Freedomdo. t/m di. 17.00 + 20.30Midden in de Winternachtvr. t/m di. 14.30The Hunger Games: Catching Fire do. t/m di. 17.00 + 20.30KIJKHUISInside Llewyn Davisdo. t/m di. 18.30La grande bellezzado. t/m di. 21.00, zo.14.00Avant l’hiverdo. t/m di 19.00 + zo. 14.30The Butlerdo. t/m di. 21.30LIDOFrozen 3Dvr. t/m di. 12.45 + 15.30 Walking with Dinosaurs 3Ddo. t/m di. 18.45 Last Vegasdo. t/m di. 21.30 Mannenhartendo. t/m di. 18.45 + 21.30, vr. t/m di. 15.30 Free Birds 3Dvr. t/m di. 13.00 Saving Mr. Banksvr. t/m di. 15.30 47 Ronin 3Ddo. t/m di. 18.45 + 21.30Bro’s Before Ho’s do. t/m di. 19.00 + 21.30Midden in de Winternachtvr. t/m di. 13.00 Soofdo. t/m di. 18.45 + 21.30 NB: Bioscopen wo 25 dec. gesloten

MUZIEKQBUSBruce James Soultetza 4 jan. 20.30 €10Hannah Rickard & The Relativesvr 10 jan. 20.30 €10Jens Lysdal & Amy Speacedi 14 jan. 20.30 €10DE TWEE SPIEGHELSJeroen Vrolijkvr 20 dec. 21.00Richie Reichgeltza 21 dec. 16.00Robin Koerts & …zo 22 dec. 16.00STADSGEHOORZAALHannes Minnaarvr 20 dec. 20.15 vanaf €15Daniel Rowland en ChamberJam Europeza 21 dec. 20.15 vanaf €18Ligconcert Canto Ostinatozo 22 dec. 20.15 vanaf €25Miss Molly & Mevr 3 jan. 20.15 vanaf €12,50Ernst Reijsigervr 10 jan. 20.15 vanaf €20Het mannetje met de bolhoedzo 12 jan. 15.30 €19,50

THEATERLEIDSE SCHOUWBURGFamilie (M. Goos)zo 29 dec. 20.15 vanaf €10Montezuma’s Revengema 30 dec. 20.15 vanaf €10Smart&Sexy Theaterhshowvr 3 jan. 20.15 vanaf €10Spuitsneeuwdi 7 jan. 20.15 vanaf €10Ashton Brothers: Treasureswo 8 + do 9 jan. 20.15 vanaf €10Introdans: Oorlog & Vredewo 15 jan. 20.15 vanaf €10THEATER INS BLAUPS Theater | Ons Bloeddo 19 + vr 20 dec. 20.30 €13,50Mugmetdegoudentand & De Koedo 9 jan. 20.30 €17The Locals ma 13 jan. 20.30 €12,50Orkater/ De NieuwkomersWo 15 jan. 20.30 €17

DIVERSENVRIJPLAATS MIDDELSTEGRACHTRuiltoko: Kouwe Klerezo 12 jan. 14.00 €0,50SCHELTEMA COMPLEXFunked Up Vr 27 dec. 20.00 €12Radio ontvanger en luidspreker, 1929. Foto Philips Company Archives

Toevallig langs de toffe spots

Van gloeilamp tot slim licht

Het duo Miss Molly & Me reisde afgelopen jaar door Amerika, Italië en Zuid-Afrika met steeds meer nieuwe liedjes die onderweg meteen werden getest. ‘In het bui-tenland wordt geschreeuwd om muziek.’

DOOR MARLEEN VAN WESEL Van het voor-programma van Ed Kowalczyk in New York tot spontane mini-optre-dens op de rand van een Italiaanse fontein; het muziekduo Miss Molly & Me reisde afgelopen jaar met een gitaar en een voorraad exemplaren van hun eerste album Rewind and say hello de wereld over.

‘We kwamen gewoon toevallig op toffe plekken terecht’, zegt zanger en gitarist Helge Slikker. Zangeres Marlijn Weerdenburg, ook bekend als advocate Danni Lowinski uit de gelijknamige SBS6-serie, stuurde een jaar geleden wat cd’s naar ken-nissen in New York, wat leidde tot enkele optredens. In Amerika deden Weerdenburg en Slikker vervol-gens contacten op die de band naar Italië brachten, met optredens in Rome, Milaan en Florence. Slikker: ‘Daarna kwam via via de mogelijk-heid voorbij om naar Zuid-Afrika te reizen en op te treden in Kaapstad en Darling. We speelden nummers van Rewind and say hello, maar we schreven ook nieuwe liedjes die we onderweg konden testen.’

De band is voor de helft vernoemd naar Molly Bloom, het personage uit de roman Ulysses van James Joyce. ‘De “Me” is eraan toegevoegd omdat ik de liedjes schrijf vanuit mijn eigen perspectief ’, verklaart Slikker. ‘Miss Molly slaat natuurlijk op Marlijn.

Muziekduo Miss Molly & Me reist de wereld over

We hebben elkaar leren kennen bij een theaterstuk over Marilyn Mon-roe, die dat boek van Joyce las. Om Marlijn te citeren: “Molly Bloom is lief, mooi, warm en rond.” Dat klopt goed met hoe zij zelf is. Bloom is echter ook een spannend karakter. Maar ook dat klopt wel met Marlijn.’

Uit de reizen van het tweetal kwam vorige maand het tweede al-bum, Travelers, voort. De plaat kon opgenomen worden na een succes-volle crowdfundactie. Slikker: ‘De bijdragen kwamen uit heel verschil-lende hoeken, van de buurman tot bedrijven die we helemaal niet ken-den. We hebben voor iedereen een privéconcert gegeven op een boot in de Amsterdamse grachten.’

Daarna was de rest van het land aan de beurt, met een theatertour die op 3 januari langs Leiden komt. Slikker: ‘Soms moet je dingen ge-woon doen zodra het mogelijk is, ontdekten we onderweg. Deels gaat de voorstelling daar ook over. Het wordt geen praatje-liedje-praatje hoor. We nemen het publiek mee op een soort reis, zowel langs de plekken waar wij geweest zijn, als langs de verschillende stadia van een mensenleven. Niet alle liedjes gaan namelijk letterlijk over een plek. “New York” en “On the F train to Coney Island” bijvoorbeeld wel, maar andere nummers zijn wat min-der specifiek. Sommige hadden we al geschreven, maar brachten bij-voorbeeld juist in Italië veel teweeg.

‘Niet dat je in Nederland als ar-tiest niet met respect wordt behan-deld, maar in het buitenland wordt er echt geschreeuwd om muziek. We werden onthaald als, nou ja, men-sen die helemaal uit Amsterdam iets heel moois kwamen brengen.’

Toch is hij ook dol op Neder-land. ‘Afgelopen weekend toen we ‘s nachts na een optreden naar huis reden, zeiden we nog tegen elkaar: “Dat reizen is tof, maar Nederland is ook verdomd mooi.” We beleven nu,

op tournee door eigen land, genoeg avonturen voor een nieuwe plaat.’

Miss Molly & Me, TravelersStadsgehoorzaal, vrijdag 3 januari, 20.15 u., vanaf €12,50

Helge Slikker en Marlijn Weerdenburg: Miss Molly & Me. Foto Robin de Puy

Museum Boerhaave eert honderd jaar Philips-onderzoekHet elektronicaconcern heeft welis-waar nog mooie dingen in petto, maar de gloriedagen van Philips zijn voorbij. Museum Boerhaave toont de hoogtepunten.

DOOR BART BRAUN In 1914 zat de Leid-se Nobelprijswinnaar Heike Ka-merlingh Onnes met een probleem

dat hij zelf had veroorzaakt. ‘Ik heb Gerard Philips, een oud-leerling uit Delft van mij, voor enige jaren de raad gegeven wetenschappelijk gevormde jongelui van aanleg aan zijn fabriek te verbinden. Nu kaapt hij mijn beste assistenten.’

Gerard Philips was de oprichter en baas van het elektronicaconcern dat nog steeds zijn achternaam draagt. Nederland kwam in die tijd met

nieuwe patentwetgeving, en Philips kon daardoor niet langer doorgaan met het kopiëren van andermans technologie. Het bedrijf moest met eigen ideeën komen. Gilles Holst, de voormalige rechterhand van On-nes, moest daarvoor gaan zorgen. Het vers opgerichte Natuurkun-dig Laboratorium – kortweg Nat-lab – zou Nederland veranderen. In Museum Boerhaave is tot oktober volgend jaar te zien hoe dat gebeur-de. Helemaal achterin de zaal ligt het allereerste patent van Holst, een projectielamp uit 1914. Vanaf daar vertrekt een lang lint van tafeltjes, die de hoogtepunten van honderd jaar Philips-onderzoek tonen. Op de muren erachter hangen posters met de huishoudens van toen, waarin die elektronica staat. Een bakelieten luidspreker uit de jaren twintig, met op de achtergrond de in klederdracht gehulde gebruikers. Een jaren tach-tig gezinnetje rond een kubusvor-mige televisie, waarop het primitie-ve computerspel Frogger te zien is. Een speciale gedenksteen herinnert aan de uitvinding van de compact disc, in 1979. Het bewijs van de Ne-derlandse roots van de cd: het gaatje in het midden is precies zo groot als een dubbeltje. De consumenten-elektronicatak van het bedrijf kende rond die tijd haar laatste hoogtijda-gen: in vrijwel elk huishouden stond wel iets van Philips. Nog steeds verkoopt het bedrijf van alles en nog wat, van koffiezetapparaten en

krultangen tot mp3-spelers, maar de glamour is er vanaf. In de jaren zestig wilde iedereen een Philips-tv, maar wie wil er liever een mp3-speler van Philips dan een iPod?

Aan het einde van het lint, en het begin van de tentoonstelling, staan de huidige stokpaardjes. Philips, ooit het bedrijf dat de eerste draag-bare röntgenscanner uitvond, is nog steeds sterk in medische apparatuur als MRI-apparaten. In het Natlab wordt opvallend veel psychologie bedreven. Hoe moeten robots zich gedragen om in een mensenwereld te kunnen werken? En hoe kunnen we licht slimmer gebruiken? Dat gaat stukken verder dan de tv-met-achtergrondverlichting en de licht-wekker die u misschien al kent.

Bezoekers kunnen met een tablet langs de expositie lopen, en als ze onder een slimme lamp gaan staan, krijgen ze via informatie die in het licht zit filmpjes of uitleg te zien op hun schermpje. Philips heeft nu wereldwijd ongeveer een kwart van het aantal werknemers dat het in de jaren ’70 had, maar het bedrijf heeft nog wel mooie dingen in petto.

100 jaar uitvindingenMuseum Boerhaavetm 26 oktober 2014

Boek: Philips Research: 100 jaar uitvindingen die ertoe doenProf. Dirk van Delft & Ad Maas288 pagina’s; € 19,95

19 december 2013 · Mare 15

Cultuur Agenda

Bandirah

Foto Marc de Haan

‘Awesome! Lekker knippen en plakken!’Studenten-spellenvereniging Duivelsei

Pauline Hogendoorn (19, geneeskunde, rechts): ‘Na vier uur vergaderen is het toch wel prettig om lekker te knippen en te plakken. Wij willen niet alleen maar spelletjes doen. Het is de eerste keer dat we kerstkaarten maken.’Amanda Costeris (18, rechten, links): ‘Waarom plakt die sticker niet? De me-vrouw van de Blokker zei dat het alle-maal goed plakte.’Hoogendoorn: ‘Met die lijm lukt het wel. Ik denk dat ik er een aan mijn ouders ga sturen. Vorig jaar ben ik begonnen met een muur te behangen met kaarten. Ik begon met de kerstkaart van mijn ou-ders.’Tijmen Blankevoort (25, artificial intel-ligence, tweede van links): ‘Awesome. Maar aan wie moet ik hem sturen? Ik

zou het echt niet weten. Is er geen witte stift?’Costeris: ‘Helaas niet. Zonde.’Hogendoorn: ‘Wat is dat nou, Tijmen. Het lijkt net of die kaart van jou ruit-schade heeft. Het is alsof de Kerstman achter een kapot raam staat. En nog een sneeuwbal verwacht.’Blankevoort: ‘De stickers zijn raamstic-kers. Dus daar moet je de rode tape voor gebruiken. Dat zat erbij. Hoe doe je dat eigenlijk met die glittersterren? Dat lukt mij maar niet.’Hogendoorn: ‘Gewoon plakken. En dan goed aandrukken met het ijsstokje.’Costeris: ‘Alleen origami met dik papier is geen succes. Ik wilde een lotusbloem vouwen, maar dat lukt niet.’Blankevoort: ‘Wat vinden jullie van mijn

boompjes? Dat is een beetje Bob Ross. En kijk mijn sterrenstelsel.’Hogendoorn: ‘Ik ben al met de derde bezig. Het gaat snel. Waarschijnlijk stuur ik er ook nog een naar mijn vriendin in Nijmegen. Die zie ik niet zo vaak meer. Ook bij een huisgenoot schuif ik een kaartje onder de deur.’Blankevoort: ‘Het is leuk hoor, maar ik voel me net een bejaarde die aan het origamiën is. Het is een soort bezig-heidstherapie.’Costeris: ‘Je kunt de sticker ook inkleu-ren, hè. Kijk hoe mooi dat is.’Willem O. (20, wiskunde en informatica, derde van links, wil niet met volledige achternaam in de krant): ‘Ik zat een spel-letje te spelen en zag hen kaarten ma-ken. Dus wilde ik er ook een maken.’

Hogendoorn: ‘Ik vind het heel knap. Als ik zo iets zou maken, gaat het helemaal mis. Voor wie is die?’Willem: ‘Hij is voor mijn moeder. Het is een Sierpiński-driehoek. In een grote driehoek teken je een omgekeerde drie-hoek. Zo blijf je driehoeken tekenen.’Costeris: ‘Ik schrijf hem voor mijn oma. Van haar heb ik er al een gekregen. Zij zal zich in ieder geval niet verwaarloosd voelen als ze deze kaart krijgt.’Blankevoort: ‘Kijk Pauline, deze geef ik aan jou. Dan heb je er in ieder geval één. Prettige Kerstdagen en een Geluk-kig Nieuwjaar.’Hogendoorn: ‘Met Pasen gaan we eie-ren zoeken en beschilderen.’

DOOr SyBren ePPingA

gelukkig miljaarrichting het eind van het jaar voelen een hoop websites, blogs en televisie-programma’s zich geroepen om terug te blikken op het afgelopen jaar, al dan niet in lijstjesvorm. ik ben niet hipster genoeg om te roepen dat lijst-jes te mainstream zijn, maar ik doe er deze keer even niet aan mee. in plaats van terugkijken op 2013, kijk ik liever alvast vooruit naar 2014. Want het wordt me het jaartje wel.

Het jaar van de wereldtitel van Oranje. Veertig jaar na het WK dat we hadden moeten winnen, komt nu het WK dat we gáán winnen! Wij dus. niet alleen het nederlandse elftal, maar wij, het nederlandse volk. niks Spanje, Duitsland of Brazilië. We vre-ten die tapa’s op! We voorkomen dat de wereldbeker wordt besmeurd door wienerschnitzelvingers! We laten die fruitige sambadansers huilen in hun eigen achtertuin! Alle tegenstanders kunnen zich verheugen op een ouder-wetse asskicking. Met een opblaas-bare, oranje klomp, als die niet al op ons hoofd zit.

Het jaar van de Olympische Spe-len in rusland, waar de Olympische gedachte van gezonde competitie en verbroedering ver te zoeken is. Had u iets anders verwacht van een land dat wordt geleid door de persoon die van alle aardbewoners het dichtst in de buurt komt van een daadwerkelijke James Bondschurk? Mogen we, nu het nederland-ruslandjaar is afgelopen, weer wat kritiek uiten op het vodka-volkje? Vrees dat rusland zich in 2014 weer gaat verzekeren van de gouden medaille voor het onderdeel ‘humane onverschilligheid’.

Het jaar dat het sociale leenstelsel toch weer niet ingaat. Het wordt al-maar uitgesteld, er wordt met dead-lines gegoocheld, er is altijd wel weer iets te vinden dat moet worden aan-gepast en uiteindelijk gaat het resul-taat, waar niemand tevreden mee is, in niets lijken op de eerste versie. Wel toepasselijk, het schrijven van mijn scriptie verloopt op exact dezelfde manier.

Het jaar van het veertigste lustrum van Sociëteit Minerva. 200 jaar his-torie, in twee weken gepropt. een 200-jarige geschiedenis vol para-doxen. Omstreden, maar gerespec-teerd. Traditioneel en toch vooruitstre-vend. Corpsbal, maar toch ambitieus. Oud, maar ook elk jaar weer nieuw. 200 jaar, een verjaardag om trots op te zijn en groots te vieren.

De wereld verandert sneller dan we kunnen bijhouden, waardoor we niet merken dat veel hetzelfde blijft. We hebben een nieuwe paus, een nieuwe koning, een nieuwe rector magnificus in Leiden en wat nieuwe nationale pispalen. Maar bovenal hebben we het weer een jaar met elkaar uit ge-houden. De wereld zou op 21 decem-ber 2012 eindigen volgens de Maya’s en nu vieren we alweer de eerste ver-jaardag van die hilarische paniek. We blijken toch niet zo belangrijk als we dachten. De wereld is doorgedraaid, en blijft nog wel even doordraaien. Bring it on!

DOOr rOBBerT VAn Der LinDe

16 Mare · 19 december 2013

Het Clubje Bolwerkers