MARCELVANASSEN,GERBENVANDENBERG

PAULPIETERSMA

NHỮNGMÔHÌNHQUẢNTRỊKINHĐIỂNKEYMANAGEMENTMODELS

BảnquyềntiếngViệt©2011CôngtySáchAlpha

TrịnhMinhGiang,NguyễnPhươngLandịch

NHÀXUẤTBẢNKINHTẾQUỐCDÂN

Tạoebook:TôHảiTriều

Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com

LỜIGIỚITHIỆU(ChobảntiếngViệt)

NhữngmôhìnhquảntrịkinhđiểnlàkếtquảhoạtđộngcủaBerenschotvàcácchuyêngiatưvấn,tậphợp60môhìnhquảnlýđượcsửdụngthườngxuyênnhất.Berenschotlàmộttổchứctưvấnđộclậpvớikhoảng450nhânviên,vốncótruyềnthốngvềviệcứngdụngvàpháttriểncácmôhìnhquảnlý.Tậphợp60môhìnhđókhôngchỉđơnthuầnlàmộtdanhsáchcácmôhìnhtốiưumàcònxácđịnhrõsựđadạngvàkhácbiệtgiữacácmôhìnhđangđượcápdụngphổbiếntrênthếgiớihiệnnay.

Cuốnsáchnàymangđếnchobạnđọcmộttầmnhìnbaoquátvềhoạtđộngcủacáctổchứckinhdoanh,đượcchiathànhbahoạtđộngcơbảntươngứngvớibaphần:

•Phần1:Cácmôhìnhchiếnlược.Giúpcáctổchứcphântíchvàhoạchđịnhvịtríchiếnlượccủacôngty,trảlờicáccâuhỏivềchiếnlượcnhư:phạmvi,địnhhướngpháttriểncủacôngtytrênthươngtrường;xácđịnhvàđánhgiáthứtựưutiêntăngtrưởngtrongdanhmụcsảnphẩmcủacôngty;...

•Phần2:Cácmôhìnhchiếnthuật.Đưaracácmôhìnhcóthểápdụngvàoviệctổchứccácquytrình,nguồnlực(baogồmcảnguồnnhânlực)trongcôngty,giảiquyếtcáccâuhỏi“làmthếnào”khiphântíchvàthiếtkếcáctổchứcxuấtsắc.Dựavàocácmôhìnhđó,cácdoanhnghiệpgiảiquyếtđượccácvấnđềcơbảnvề:tổchứccôngtyhiệuquả,phânbổcácchiphíhợplý,...

•Phần3:Cácmôhìnhsảnxuất.Cungcấpcácmôhìnhđượcsửdụngđểthayđổitổchứcvàgiúpthựchiệncáchoạtđộnghiệuquảnhất,đồngthờicòntốiưuhóacácquytrìnhvàhoạtđộngsảnxuấtcủacôngty.Chúngnhấnmạnhvàocáccâuhỏi“ai,làmgì,khinào”khiphântíchvàtănghiệuquảhoạtđộngtrongcáctổchứcưuviệt.Cácmôhìnhđưaranhằmgiảiquyếtcácvấnđềnhư:xácđịnhmụctiêucủacôngtydựatrênsứmệnhvàtầmnhìncủacôngtyđó,từđóđưaratầmnhìndàihạncủacôngty,hoặcnhấnmạnhvaitròbổtrợlẫnnhaucủamộtnhóm...

Nhưchínhcáctácgiảcũngđãnóitronglờitựachocuốnsách,cácmôhìnhđượcđưarakhôngnhằmcungcấp“mộtđơnthuốcđặctrịgiúpcáchệthốngquảnlývàtổchứctốt”.Vìvậy,cácmôhìnhnàykhôngphảiđểcáctổchức,côngtysaochépnguyêndạngrồiápdụngvàotổchứchaycôngtycủamình,

màtrướchết,cácmôhìnhđóchínhlàmộtthướcđođểhọtựđánhgiávềtổchức.Từcácmôhìnhcơbảnđượcđưara,cáccôngty,tổchứcdễdàngthấyđượchọđangtheođuổimôhìnhnào,cónhữngđiểmmạnh,điểmyếuvàcònkhiếmkhuyếtgì.Bêncạnhđó,việcđưara60môhìnhcănbảncũnggiúpdoanhnghiệplựachọnđượcmôhìnhtốiưuhoặcđiềuchỉnhlạitổchứcsaochohiệuquảnhất.

Cóthểhìnhdungkhimộtcôngtyđangtronggiaiđoạnxácđịnhchiếnlược,họcóthểthamkhảocácmôhìnhtrongphầnchiếnlượcđểxácđịnhxemcôngtyđangthựchiệntheomôhìnhnào:côngtysẽnhậnđịnhđượcmôhìnhnàogiốngvớimìnhnhấthoặcchínhxáclàmìnhđangthựchiệntheomôhìnhnào.Từđó,xácđịnhđượcđiểmmạnh,điểmyếucủamôhìnhđóđểkhắcphục,hoặcđiềuchỉnhmôhìnhđangápdụngchophùhợp.

Trongkhiđưaracácmôhìnhcơbản,cáctácgiảcũngphântíchrấtchitiếtcácưu,nhượcđiểmcủamôhìnhđó,nhữnghạnchếvàkhókhănkhithựchiệnnó.Điềunàygiúpcácdoanhnghiệpđưaraquyếtđịnhđúngđắnlàápdụngmôhìnhnàovàotổchứcvàkhaitháctốiưuđượcmôhìnhđó.

CuốnsáchnàycóthểcoilàmộtkimchỉnamchocácdoanhnghiệpViệtNamđangtrongquátrìnhpháttriển,cònchưacóđượcnhữngchỉdẫnbàibảnđểtổchứcmộtdoanhnghiệphiệuquả.

Việccungcấpcácmôhìnhhoạtđộnghiệuquảnàykhôngchỉgiúpchocácdoanhnghiệpmớiđivàohoạtđộngtìmđượcđườngđitớiđíchtrongthờigianngắnnhất,màcòngiúpcácdoanhnghiệpđãvàđangpháttriểnxácđịnhđượcvịthếcủamình,phântíchtìnhhìnhvàđiềuchỉnhtổchứcphùhợp,đểhoạtđộnghiệuquảhơnnữa.

Vàcũnggiốngnhưcáctácgiả,bằngviệcxuấtbảncuốnsáchnày,chúngtôimuốnchuyểntảiđếnđộcgiảnhữngkiếnthứchiệnhànhvềquảntrịvàđiềuhànhdoanhnghiệp,cũngnhưcungcấpthêmnhữngýtưởng,tầmnhìnvàcácmôtảhợplývàdễhiểuvềcácmôhìnhquảntrịđangđượcsửdụngphổbiếnhiệnnay.

AlphaBooksxintrântrọnggiớithiệucùngbạnđọc.

HàNội,tháng5năm2011

CôngtyCổphầnSáchAlpha

LỜITỰACácmôhìnhquảnlýkhôngchỉlàcôngcụchocácchuyêngiavànhàquảnlýmàtrướchết,chúnglàphươngthứcgiaotiếp.Cácmôhìnhquảnlýkhắcphụcđượcnhữngkhácbiệtbằngcáchtrừutượnghóavàcungcấpnhữnghiểubiếttoàndiện.Berenschotđãcótruyềnthốnglâunămtrongviệcứngdụngcũngnhưpháttriểncácmôhìnhquảnlý.Bắtđầutừnăm1938,thờiđiểmcôngtythànhlậpvàtiếptụcpháttriểnquanhiềunăm.Cácmôhìnhchothấysựđadạngtrongcácbộmônhọcthuậtkhởinguồn.Nhântốcủanhữnglýthuyếtkỹthuậtbanđầuvẫncònthấyhiểnhiệncũngnhưảnhhưởngcủacácmônkhoahọcxãhội.

PhiênbảnmớicủaNhữngmôhìnhquảntrịkinhđiểnnàyphảnánhlĩnhvựchoạtđộngcủaBerenschotvàcácchuyêngiatưvấncủamình.Cuốnsáchcũngchothấytầmquantrọngcủaviệccậpnhậtthườngxuyênkhicónhữngbướcpháttriểnmới.

TôixincảmơntấtcảcácchuyêngiatưvấnđãcungcấpnguồntưliệuchophiênbảnNhữngmôhìnhquảntrịkinhđiểnnàyvàchiasẻcảmxúcấyvớicáctácgiảcủaphiênbảntrước,FransStevens,WoutertenHavevàSteventenHave.Tôihoàntoàntintưởngrằngchúngtôisẽtiếptụcduytrìtruyềnthốngnàytrongtươnglai.

Giáosư–TiếnsỹTheoCamps

ChủtịchTậpđoànBerenschot.

Cácmôhìnhquảnlýđượcthiếtkếnhằmgiảiquyếtcácvấnđềvàtháchthứcchungtrongkinhdoanh.Đượcvậndụngtốtnhất,chúngsẽcungcấpmộtcáchnhìnmớivềtìnhhuốngvàđemlạimộtthayđổitíchcực.Cácmôhìnhcóthểđượcápdụngtheochiếnlược,chiếnthuậthoặctrongquátrìnhtácnghiệp.Mộtsốmôhìnhlàcáccôngcụgiảiquyếtvấnđề,đượcthiếtkếnhằmcảithiệnhiệunăngvàhiệuquả.Mộtsốkhácđượcthiếtkếnhằmgiảiquyếtnhữngvấnđềđặcthù,phátsinhtrongnhữngtìnhhuốngđặcthù.Rấttiếclàkhôngmộtmôhìnhquảnlýhaymộtnhómmôhìnhnàocóthểbảođảmmộtnhàquảnlýhaymộtnhàtưvấncóthểxửlýđượcvấnđềcủatổchứcmộtcáchkháchquanvớikhảnăngtốtnhất.Ngoàira,quánhiềumôhìnhkhiếncácnhàquảnlývàtưvấnbốirốitrongviệclựachọn.Dùvậy,cácmôhìnhcũngcungcấpnhữnggócnhìnthấuđáovàmộtcấutrúcphùhợpchoviệcraquyếtsáchđúngđắntrongkinhdoanh.Cáclýthuyếtvàmôhìnhquảnlýcó

thểgiúpchocácnhàquảnlývàtưvấncóđượcsựrànhmạch,rõràngtrongkinhdoanhbằngcáchgiảmtrừnhữngphứctạpvàbấtđịnhcóliênquan.

PhiênbảnđầutiêncủaNhữngmôhìnhquảntrịkinhđiểnđượcxuấtbảnnăm2003,vàothờiđiểmmànhữngđồngnghiệpkhảkínhcủachúngtôi(SteventenHave,WoutertenHavevàFransStevens)thấycấpthiếtphảicómộttrậttựsắpxếpcácmôhìnhhiệncócũngnhưrútramộtcáinhìntổngquátvềnhữngmôhìnhquảnlýđượcsửdụngvàđượcnhắcđếnnhiềunhất.Trongphiênbảnmớinày,chúngtôiđãbiêntậplạivàpháttriểnxahơncáinhìntổngquáttrướcđó.Chúngtôiđãxemxétcácmôhìnhcổđiểnvànổitiếngtrênthếgiới,vàkhámphárarằngkhôngphảitấtcảcácmôhìnhấyđềuđượcthườngxuyênsửdụngtrongthựctếkinhdoanhhàngngàynhưchúngtôitừngnghĩ.Mộtsốmôhìnhquálýthuyếtvàlạchậu;trongkhimộtsốkhácítđượcbiếtđếnhơnhoặcnhữngmôhìnhmớilạiđangđượcsửdụngphổbiếnhơn.Vìvậy,chúngtôiđãnângcấpphiênbảncũlêntới60môhìnhquảnlýđượcsửdụngthườngxuyênnhất.Cùngvớiphầnmôtảtómtắtmỗimôhìnhvàgợiýứngdụng,chúngtôicóđưaramôtảcáchsửdụngmôhìnhnhưthếnào.Đốivớicácđộcgiảmuốntìmhiểusâuhơn,chúngtôicũngcócácgợiýđọcthêmvà,khicầnthiết,cócácchúývềnhữnghạnchếvàthiếusóttiềmẩncủamỗimôhình.

Chúngtôiđiđếnlựachọncácmôhìnhcuốicùngsaukhiđãthamkhảoýkiếncủacácnhàquảnlývàtưvấntrongnhiềuchuyênngànhvềmôhìnhmàhọđangsửdụngtrongthựctếcôngviệc.Vìlýdođó,chúngtôiđịnhnghĩamộtmôhìnhnhưmộtcôngcụcóthểứngdụng(choquytrìnhhoặcchocácmụcđíchphântích)nhằmtănghiệuquảhoạtđộngkinhdoanhhàngngàybằngcáchcảithiệnphươngphápquảnlýcũngnhưhiệuquảhoạtđộngcủatổchức;hoặcgiảiquyếtnhữngvấnđềliênquan.Tàiliệuchúngtôibiênsoạnphảnánhnhữngýtưởngvàgócnhìnnhưnhững“côngnghệđãđượckiểmchứng”vàphầnlớnlàkếtquảcủanghiêncứuthựctiễnhơnlàlýthuyết.Dođó,tiêuchuẩnđểkếtluậnkhôngphảilàvấnđềmôhìnhđượclựachọnmangtínhkhoahọchaymangtínhkỹthuậtthuầntúymàlàliệumôhìnhđócóthựcsựđượcsửdụnghaykhông.

Cuốnsáchnàykhôngnhằmmụcđíchđưaradanhmục“Top60”môhìnhphổbiếnnhấthaynhữngmôhìnhquảnlý“siêuviệt”vàcũngkhôngnhằmmụcđíchđưaramộtđơnthuốcđặctrịgiúpchohệthốngquảnlývàtổchứctốt.Nhằmxácđịnhrõrànghơnsựđadạngvàchứcnăngcũngnhưsựkhácbiệttrongphạmvicủacủacácmôhình,chúngtôinhómchúngthànhsáuloạiphânbiệtnhưngcũngđôichỗcótrùnglặp(xinxemphần“Hướngdẫnđọcsách”).Bằngcáchnày,chúngtôinhắmtớiviệcđưamỗimôhìnhđơnlẻ

vàomộtphốicảnhriêngcũngnhưvàophốicảnhchungcủacácmôhìnhquảnlý.Chúngtôicũngmôtảtừngmôhìnhvàđưaracáinhìntổngquanvềcáchthứcvàthờiđiểmnênsửdụngchúng,nhằmgiảmthiểunguycơcácnhàquảnlýlựachọnmộtmôhìnhphổbiếnđượccoilà“siêuviệt”nhưmộtgiảiphápcuốicùngchonhữnghạnchếhiệncótrongtổchứccủahọ.

Mộtsốmôhìnhnổibậtđượcnghiêncứukhoahọckỹlưỡng,nhưngnhiềumôhìnhchỉđơngiảnlàbộnhớhỗtrợ.Đasốcungcấpcácphươngthứchữuhiệutrongviệchoạchđịnhcôngviệcthựctế.Cácmôhìnhđưaramộtngônngữchungđểcóthểsosánhhiệuquảvàtháchthứccũngnhưcáchgiảiquyếtvấnđề.Dùchứađựngnhữngđặcđiểmmangcảmhứngcánhânnhưngtrênhết,chúngcógiátrịthựctiễnrấtlớn(vàđượcsửdụnghàngngày)khiphântíchcáctìnhhuốngvàxácđịnhcáchànhđộngcóthểthựchiện.

Chúngtôithấythúvịvàcóphầntựhàokhigiớithiệutàiliệunày.Chúngtôihoàntoàntinrằngcácnhàquảnlývàtưvấnkhisửdụngcuốnsáchsẽcósựtrưởngthành,trítuệvàsựsángsuốtcầnthiếtđểđặtcácmôhìnhmàchúngtôigiớithiệuvàođúnghoàncảnhvàsửdụngchúngđểđưaracácquyếtsáchquảnlýhaycốvấnhợplý,sángtạovàcótầmnhìn.Chúngtôikhôngcóýđịnhcungcấpmộthiểubiếttổngthểvềtấtcảcácmôhìnhquảnlý.Mụctiêucủachúngtôilàtruyềntảitớiđộcgiảnhữngkiếnthứchiệncóbằngcáchcungcấpthêmnhữngýtưởngvàgócnhìncũngnhưcácmôtảhợplývàdễhiểuvềcácmôhìnhđangthựcsựđượcsửdụngthườngxuyên.

HƯỚNGDẪNĐỌCSÁCHNhữngmôhìnhquảntrịcơbảnmôtả60côngcụvàphươngphápquảnlýđươngđạicũngnhưgiảithíchmỗicôngcụđượcsửdụngvàứngdụngnhưthếnàovàoquảntrịkinhdoanh.Cóthểphânloạicácmôhìnhkinhdoanhbằngrấtnhiềucáchthứckhácnhau;chúngtôichọnhaicáchphânloạichínhtậptrungvàocáchdùngvàchứcnăng,baogồmviệcraquyếtđịnhquảnlý(chiếnlược,vậnhành,chiếnthuật)vàchứcnăngkinhdoanh(vídụnhưtàichínhhaytiếpthị).Theomụctiêucủacuốnsách,chúngtôinhómcácmôhìnhvàobaphần,tùytheolĩnhvựcquảnlýmàchúngđượcsửdụngphùhợpnhất:

•Phần1:Chiếnlược(địnhvị/mụctiêu).Cácmôhìnhnàycógiátrịkhiphântíchvàhoạchđịnhvịtríchiếnlượccủacôngtyvàgiúptrảlờicáccâuhỏichiếnlược.

•Phần2:Chiếnthuật(thiếtkế/tổchức).Cácmôhìnhnàycóthểđượcdùngtrongviệctổchứccácquytrình,cácnguồnlựcvànhânsựtrongcôngty.Chúngđưaracáccâuhỏiquantrọng“làmnhưthếnào”khiphântíchvàthiếtkếcáctổchứcxuấtsắc.

•Phần3:Vậnhành(thựchiện/thựcthi).Cácmôhìnhnàycóthểđượcsửdụngđểthayđổitổchứcvàgiúpthựchiệnthônglệtốtnhất.Chúngđặtracáccâuhỏi“ai,làmgì,khinào”khiphântíchvàtănghiệuquảthựchiệntrongcáctổchứcxuấtsắc.Nhữngmôhìnhgiúptốiưuhiệuquảcủacácquytrìnhvàhoạtđộngmangtínhvậnhànhthuộcphầnnày.

Cácmôhìnhtrongmỗiphầnđượcliệtkêtheothứtựbảngchữcáivàđượckýhiệubởimộthaynhiềubiểutượngthểhiệnsáulĩnhvựcvàcấpđộchứcnăngcủaviệcraquyếtđịnhquảnlý:

Đểsửdụngcuốnsáchdễdàng,mỗibàiviếtsẽđượcchiathành:

•Tổngquan–tầmquantrọngvàmụcđíchcủatừngmôhình.

•Thờiđiểmsửdụng–côngdụngvàkhảnăngápdụngcủachúng.

•Sửdụngnhưthếnào–mộtbảnmôtảcáchứngdụngmôhìnhbằngcáchtiếpcậntừngbước.

•Kếtluận–giớihạncủacácmôhìnhvànhữngcạmbẫytiềmẩntheocáchchúngđượcsửdụng.

Nếucóyêucầuthêmthôngtinvềmộtmôhìnhquảnlýđặcthù,xinxemthamkhảoởcuốimỗiphần.Mỗiphầnđềubaogồmmộthoặcnhiềuvídụvềcáchthứcứngdụngmôhình,vàởnhữngđoạncầnthiếtcócáctìnhhuốngvídụđểmôtảcáchsửdụngcácmôhìnhtrongtìnhhuốngđặcthù.Ởnhữngtìnhhuốngphùhợp,chúngtôicũngđưaracácmôhìnhthaythếcóthểápdụngđểthamkhảo.

PHẦNMỘTCÁCMÔHÌNHCHIẾNLƯỢC

Cácmôhìnhnàygiúpphântíchvàhoạchđịnhvịtríchiếnlượccủacôngtycũngnhưtrảlờicáccâuhỏichiếnlược.

1.BẢNGSẢNPHẨM/THỊTRƯỜNGANSOFF

TỔNGQUAN

Bảngsảnphẩm/thịtrườngAnsoffcungcấpmộtphươngpháplô-gícđểxácđịnhphạmvivàđịnhhướngpháttriểnchiếnlượccủacôngtytrênthươngtrường.Việcpháttriểnchiếnlượccủacôngtybaogồmhaikiểuchiếnlượcliênquan:chiếnlượcdanhmụcvàchiếnlượccạnhtranh.

Chiếnlượcdanhmụcxácđịnhmụctiêuchomỗisựkếthợpsảnphẩm/thịtrường.Nónhấnvàonhữngđiềusắpxảyra.Cònchiếnlượccạnhtranhxácđịnhconđườngtiếpcậncácmụctiêuấy.

Trongbảngsảnphẩm/thịtrườngAnsoff,việcđưaramụctiêu(chiếnlượcdanhmục)đượcgiớithiệunhưviệclựachọnmộtvéc-tơtăngtrưởng,xácđịnhphạmvitươnglaicơbảncủakinhdoanh.Véc-tơtăngtrưởngđượcbiểudiễnthànhhaichiều:sảnphẩmvàthịtrường.

Sauđó,Ansoffgiớithiệuvéc-tơđịatăngtrưởng,thaythếchovéc-tơtăng

trưởngtừbảngsảnphẩm/thịtrường.Véc-tơđịatăngtrưởngcóbachiềumàcôngtycóthểsửdụngđểxácđịnhphạmvikinhdoanhmongmuốncủamìnhtrongtươnglai:

•nhucầuthịtrường(chẳnghạnnhưnhucầuvềvậnchuyểncánhânhayvềkhuếchđạitínhiệuđiện).

•côngnghệsảnphẩm/dịchvụ(chẳnghạnnhưcôngnghệmạchtíchhợp).

•địathịtrường(chẳnghạnnhưvùng,miềnhaycácbang).

Hình1.2Cácchiềucủavéc-tơđịatăngtrưởngcủaAnsoff:nhucầuthịtrường,côngnghệsảnphẩm/dịchvụvàđịathịtrường.

Bachiềunàyhợpthànhmộtkhốilậpphương.Chúngtạorarấtnhiềucáckết

hợpvàhướngchiếnlượcchomộtcôngty.Cáclựachọnởcácđầucựclàtiếptụcphụcvụkhuvựchiệntạivớicáccôngnghệhiệnhànhđểđápứngnhucầutruyềnthống;mặtkhácsẽtiếpcậnkhuvựcmớivớicôngnghệmớiđểđápứngnhữngnhucầumới.

SỬDỤNGKHINÀO

Quyếtđịnhmộtđịnhhướngvàmộtchiếnlượcchosựtăngtrưởngcủacôngtytùythuộcvàomộtvàiyếutố,baogồm:mứcđộrủiroliênquan,bộsảnphẩmvàthịtrườnghiệntại,vàliệutổchứccómuốnpháttriểnsảnphẩmhoặcthịtrườngmớihayhiệnhànhkhông.Đểlậpkếhoạchchotươnglaimộtcáchcóhệthống,điềutốiquantrọnglàcácnhàquảnlýphảinắmbắtđượckhoảngcáchgiữavịtríhiệntạivàvịtríkỳvọngcủacôngty.Bảngsảnphẩm/thịtrườngAnsoffvàkhốilậpphươngAnsoffcóthểđượcsửdụngnhưmộtcơcấutổchứcđểxácđịnhphươnghướngvàcáccơhộichosựtăngtrưởngcủacôngty.

Ansoffgiớithiệubốncấuthànhthểhiệnchiếnlượcdanhmụcvàgiúpxácđịnhphạmvịkinhdoanhmongmuốntrongtươnglai:

1.Véc-tơđịatăngtrưởng;

2.Ưuthếcạnhtranh;

3.Sựhiệplực;

4.Tínhlinhhoạtchiếnlược.

Véc-tơđịatăngtrưởngcóthểđượcxácđịnhvớikhốilậpphươngAnsoff,bằngcáchkếtnốiphạmvikinhdoanhhiệntạivớiphạmvikinhdoanhmongmuốntrongtươnglai.

Cầntớimộtưuthếcạnhtranhđểtạođiềukiệnchophạmviđượcchọncũngnhưcóthểduytrìtrongphạmviđó.Ưuthếcạnhtranhnàycóthểlàbấtcứđiềugìtừmộtnănglựccốtlõihaymộtmộtcôngnghệđượcbảohộnhằmcungcấpdịchvụhậumãitốthơnchokháchhàngsovớicácđốithủcạnhtranh.

Đốivớicấuthànhthứba,Ansoffđềxuấtsựhiệplựcgiữacácnănglựccủacôngty.Điềunàykhôngchỉtạođiềukiệnchokinhtếtheoquymômàcòntăngcườngvịthếcạnhtranhcủacôngty.

Cấuthànhchiếnlượcthứtư,vàcũnglàcuốicùng,làtínhlinhhoạtchiếnlược.Nónhắmtớiviệctốithiểuhóatácđộngcủanhữngsựkiệnbấtthườngvàtìmcáchloạibỏnhữngtrởngạikhôngcầnthiết.

Bốncấuthànhnàycósựliênkếtlẫnnhau.Tốiưumộtcấuthànhnàycóthểlàmgiảmhiệuquảcủacôngtyởcáccấuthànhkia.Đặcbiệtkhitốiđasựhiệplựcsẽlàmgiảmthiểutínhlinhhoạt.Quátrìnhlựachọnvàcânbằngcácmụctiêuchiếnlượclàmộtvấnđềphứctạp.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

Đểsửdụngbảngsảnphẩm/thịtrườngvàothựctế,trướchếtcôngtyphảiđánhgiáđượcsựkếthợpsảnphẩm-thịtrườnghiệncóvàmứcđộliênquancủaưuthếcạnhtranh.Sauđó,phạmvikinhdoanhmongmuốntrongtươnglaisẽđượclựachọnnhưmộtvéc-tơđịatăngtrưởngtrongkhốilậpphươngAnsoff.

Tiếptheo,tínhkhảthicủaphạmvivàhướngđượcchọncầnđượcđánhgiávớiviệcphântíchsựkếthợpgiữahướngvớisựmởrộngdựtínhđốivớităngtrưởngvàưuthếcạnhtranhkhácbiệtcủacôngty(nhữngnănglựccốtlõi).Nhưvậy,khôngchỉcócácphươngtiệntạođiềukiệnchophạmviđượcchọnmàcácphươngtiệnnàycũngcầncungcấpchocôngtymộtưuthếcạnhtranhbềnvững.

Sauđó,cáchiệplựcphảiđượcpháthiệnvà/hoặcđượctạorabằngviệcsửdụngnănglựcđặcbiệthiệncónàođó(chiếnlượchiệplựctấncông),hoặcbằngviệcpháttriểnhaythâutómnănglựccầnthiết(chiếnlượchiệplựcphòngngự).

Cuốicùng,phảiđạttớitínhlinhhoạtchiếnlược.Cóthểđạttớitừbênngoàicôngtybằngcáchđadạnghóaphạmviđịalý,cácnhucầuđượcđápứngvàcôngnghệcủacôngtyđểbấtcứthayđổibấtngờnàotrongmỗikhuvựcchiếnlượccũngkhônggâytácđộngnghiêmtrọngtớihiệuquảcủacôngty.Bêncạnhđó,tínhlinhhoạtchiếnlượccũngcóthểđạttớibằngcáchđặtcáchoạtđộngcủacôngtytrêncơsởnguồnlựcvàkhảnăngchuyểngiaodễdàng.

Mộtcáchthựchiệnnhanhviệcxácđịnhcácmụctiêuchiếnlượclàlấychúngtừcácyêucầuchiếnlượccủabamẫucôngty:

•Mộtcôngtyvậnhànhsẽtậptrungvàosựhiệplựcvàmộtvéc-tơđịatăngtrưởngkháhẹp.Việcđầutưcủacôngtythườngkhóthayđổi,dàihạnvà

thườnglàvàocáchoạtđộngnghiêncứupháttriểnhoặccáctàisảnhữuhình.Việcdựđoántrướccácthayđổivàgiảmthiểunhữngthayđổibởicácquyếtđịnhsailầmlàhếtsứcquantrọng.Nhữnghiệplựcthườngđượctạoragiữacácnănglựccốtlõi.

•Mộtcôngtyđangànhsẽtậptrungvàotínhlinhhoạt.Chiếnlượccủacôngtysẽkhôngcóhiệplựchayvéc-tơđịatăngtrưởng.Thayvàođó,nósẽđủlinhhoạtđểđượcbảovệkhỏicácyếutốbấtngờhoặcngắtquãngmangtínhchiếnlượctrongmôitrườngcủamộthaynhiềucôngtycon.

•Mộtquỹđầutưcóthểchỉtậptrungvàotínhlinhhoạt.Nósẽthựchiệnnắmgiữvốnđadạngvớiphạmvirộng.Nhữngtổchứcnhưvậyhiếmkhicóđượcsựhiểubiếtsâusắcvềcácngànhchuyênbiệtđểcóthểtìmkiếmmộtưuthếcạnhtranhđặcbiệt.

Trênthựctế,nhữngcôngty“dạngnguyênchất”nàykhôngtồntại.Khôngcóhìnhmẫunàocũngkhôngcócácđặcđiểmnhậndạng.Cónhiềumứcđộhợptáckhácnhautrongcáccôngtyhiệplực,vàicôngtyphốihợphoạtđộngtrongthựchiệnmộtsốnhiệmvụvàhiệplựcvớinhauởnhữngnhiệmvụkhác,vàicôngtykhôngcóhiểubiếtđặcbiệtvềmộtsốngànhchuyênbiệt.Nhữngcôngtynàysẽphảixácđịnhmụctiêuchiếnlượccủariêngmình(chiếnlượcdanhmục).

Tiếpđó,mộtchiếnlượccạnhtranhđượclựachọnnhằmxácđịnhcáchtiếpcậnkhácbiệtđểthànhcôngtrongviệcđạtđượcnhữngmụctiêulựachọncủachiếnlượcdanhmụcmangtínhchiếnlược(theohướngtươnglai).

Dựatrênbảngsảnphẩm/thịtrườnggốc,cóbốnchiếnlượccạnhtranhcơbảnđượcxácđịnh:

•Thâmnhậpthịtrường(Sảnphẩm/thịtrườnghiệncó).Bánranhiềuhơnvẫncácsảnphẩmvàdịchvụđótrongcácthịtrườnghiệncó.Véc-tơtăngtrưởngbiểuthịsựtăngtrưởngthôngquasựgiatăngthịphầnđốivớicácthịtrườngsảnphẩmhiệntại.

•Pháttriểnthịtrường(Sảnphẩmhiệnhành/thịtrườngmới).Bánranhiềuhơnvẫncácsảnphẩmvàdịchvụđótrongnhữngthịtrườngmới.

•Pháttriểnsảnphẩm(Sảnphẩmmới/thịtrườnghiệncó).Bánracácsảnphẩmvàdịchvụmớitrongthịtrườnghiệncó.Véc-tơtăngtrưởngnàymangýnghĩatăngtrưởngvớisựpháttriểncácsảnphẩmmớiđểthaythếhoặcbổsungchocácsảnphẩmhiệnhành.

•Đadạnghóa(Sảnphẩmmới/thịtrườngmới).Bánracácsảnphẩmvàdịchvụmớitrongnhữngthịtrườngmới.

Vàdựatrên“khácbiệt”giữasảnphẩmmớivàthịtrườngmớinhưthếnào,mộtloạtvéc-tơtăngtrưởngcụthểhơnđượcxácđịnhtronggócphầntưđadạnghóa:

•Hợptáctheochiềudọc–Mộttổchứcthâutómhoặcchuyểnsanglĩnhvựcchuyênmôncủanhàcungcấphoặckháchhàngđểđảmbảoviệccungcấphoặcsửdụngchínhsảnphẩmvàdịchvụcủamình.

•Đadạnghóatheochiềungang–Nhữngsảnphẩmmới(khôngliênquangìvềcôngnghệ)đượcgiớithiệutớicácthịtrườnghiệncó.

•Đadạnghóađồngtâm–Cácsảnphẩmmớicóliênhệmậtthiếttớinhữngsảnphẩmhiệncó,đượcgiớithiệuvàothịtrườnghiệntạivà/hoặcthịtrườngmới.

•Đadạnghóakếthợp–Nhữngsảnphẩmmớihoàntoàn,khôngcóliênhệgìvềcôngnghệđượcgiớithiệuvàocácthịtrườngmới.

Trênthựctế,cónhiềuconđường“dẫntớithànhRome”.Cácchiếnlượccạnhtranhchungchỉcóthểtrảlờiđượcchútítcâuhỏichiếnlượccạnhtranhnàocóthểsinhlợinhiềunhất.Mỗicôngtysẽphảixácđịnhnhữngmụctiêuchiếnlược(chiếnlượcdanhmục)vàđịnhhướngchiếnlược(chiếnlượccạnhtranh)củariêngmình.

KẾTLUẬN

Dùđãrađờikhálâu,côngtrìnhcủaAnsoffvẫncógiátrịvàđượcsửdụngnhiềutrongthựctế.Bấtchấpviệchầuhếtcácbảngsảnphẩm/thịtrườngđượcdùngtheodạngnguyênbản,nóvẫncungcấpmộtdànýtốtchoviệcmôtảcáccơhộisảnphẩm-thịtrườngvàlựachọnchiếnlược.Nóhìnhthànhmộtcơsởvữngchắcđốivớiviệckhaithácvàđốithoạichiếnlượctiếptheo.

Tuynhiên,sángtạolànhữngbổsungcủachínhAnsoffvàocôngtrìnhcủamình.Vớikinhnghiệmhơnhaimươinăm,ôngđãtựkếtluậnrằngbảngsảnphẩm/thịtrườngnổitiếngcủamìnhchưaphảnánhđượcđầyđủthựctếvàgiớithiệucáchtiếpcậnmớiđốivớichiếnlượccôngty.XemxétlạitấtcảcáccôngtrìnhcủaAnsoffsẽthấymộtsốmôhìnhquảnlýđượcưachuộngnhấthiệnnaybắtnguồntừcácmôhìnhcủaông.

THAMKHẢO

1.Ansoff,H.I.(1987)CorporateStrategy(tạmdịch:Chiếnlượccôngty),táibảncósửachữa,London:PenguinBooks.

2.Ansoff,H.I(1988)NewCorporateStrategy(tạmdịch:Chiếnlượccôngtymới),NewYork:JohnWilleyandSon.

3.Ansoff,H.I(1984)InplantingStrategicManagement(tạmdịch:Ghidấuquảnlýchiếnlược),EnglewoodCliffs:PrenticeHall.

Tảithêmebook:http://www.sachvui.com

2.MATRẬNBCG

TỔNGQUAN

NhómtưvấnBostonthiếtkếmatrậnBCG(BostonConsultingGroup)vàonhữngnăm1970.Đâylàmộttrongnhữngphươngpháphoạchđịnhdanhmụcsảnphẩmnổitiếngnhất,dựatrênkháiniệmvòngđờisảnphẩm.Nóxemxétmốiquanhệqualạigiữathịtăngvàthịphần.Giảthiếtbanđầulàmộtcôngtycầnphảicódanhmụcsảnphẩmbaogồmcảnhữngsảnphẩmtăngtrưởngnhanhđểđápứngnhucầuthuhồitiềnvànhữngsảnphẩmtăngtrưởngchậmcóthểtạothêmtiềndưđểđảmbảothànhcônglâudài.

ViệcsửdụngmatrậnBCGgiúpxácđịnhvàđánhgiáthứtựưutiêntăngtrưởngtrongmộtdanhmụcsảnphẩm.Matrậngồmhaichiều:thịphầnvàthịtăng.Cácsảnphẩmđượcđánhgiátrêncơsởcácchiềunàyvàsauđóđượcphânloạivàomộthoặcbốnmụckhácnhau:ngôisao(star),bòsữa(cashcow),chấmhỏi(questionmark)vàchómực(dog).Tiềnđềcơbảnchomôhìnhnàylàđầutưvàocáccơhộităngtrưởng(kinhtế)màcôngtycóthểthulợinhuận.

SỬDỤNGKHINÀO

MatrậnBCGcóthểđượcdùngnhưmộtcôngcụchiếnlượcnhằmxácđịnhlợinhuậnvàtăngtrưởngtiềmnăngcủamỗiđơnvịkinhdoanhtrongcôngty.Bằngcáchxácđịnhchiếnlượcđốivớimỗiđơnvịkinhdoanh(xácđịnhlànên“giữlại”,“gặthái”,“từbỏ”hay“xâydựng”),danhmụctổngthểcủamộttổchứccóthểđượcduytrìnhưmộthỗnhợpsinhlời.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

Đầutiên,xácđịnhthướcđohoặctốcđộthịtăngkỳvọngđốivớimỗisảnphẩmvàdịchvụtrongdanhmục.Tiếptheo,ápdụngmộttỷlệphầntrămcủaviệcxếploạivàomỗisảnphẩmđểxácđịnhthịphầntươngđối.Cuốicùng,biểuthịmỗisảnphẩmtrongdanhmụcvàobốnphầncủahìnhchữnhậtđượcxácđịnhbởihaichiều:thịphầntươngđốivàtốcđộthịtăngtươngđối.Mặcdùcáchlàmnàykhátùyýdoítthamchiếu,nóvẫncầnđượcthựchiệncẩnthận.Đâylàphầnkhónhấtnhưngcóthểdựavàosựhỗtrợtừcáctiêuchíchotrước.Vídụ,thịphầncủamộtcôngtycóthểđượccoilànhỏnếunóchỉbằngchưađầy1/3thịphầncủađốithủcạnhtranhlớnnhất.Tốcđộtăngtrưởngcủathịtrường(tốcđộthịtăng-ND)cóthểđượccoilàcaokhităngtrưởngdoanhthuhàngnămđạthơn10%saukhiđãtínhtỷlệlạmphát.Điềuquantrọnglàphảiduytrìcáctiêuchíchotrướcvàchỉthayđổitronggiaiđoạnđánhgiásảnphẩm.Mặtkhác,cácdựánvàsảnphẩm“thúcưng”sẽ

đượcchuyểntớivịtríưutiên,từđólàmmụctiêucủahoạtđộngbịthấtbại.

•Ngôisaolànhữngsảnphẩmhưởngmộtthịphầntươngđốilớntrongmộtthịtrườngtăngtrưởngmạnh.Cácsảnphẩmnày(cótiềmnăng)sinhlợivàcóthểtăngtrưởngtiếp.Vìvậy,việclàmphùhợplàđầutưvàonhữngsảnphẩmnày.

•Bòsữalànhữngsảnphẩmsinhlợicựclớnvàkhôngcầnmấtthêmcôngsứchaytiềnbạcđểduytrìnó.Mộtsảnphẩmtrởthànhbòsữakhithịtăngcủamộtsảnphẩmgiảmxuốngnhưngthịphầncủacôngtylạiduytrìởmứccaovàbềnvững.

•Chấmhỏilàcácsảnphẩmcóthịtăngcaonhưngthịphầnnhỏ,vìvậytốcđộtăngtrưởngkhôngchắcchắn.Đầutưđểtạoratăngtrưởngcóthểhoặckhôngđemlạilợiíchlớntrongtươnglai.Lúcnàynêntìmhiểukỹđầutưnhưthếnàovàkhinào.

•Chómựclàcácsảnphẩmnêngiảmbớthoặcbỏquakhichúngkhôngsinhlời.Nếusinhlời,đừngđầutưvàochúngmàtranhthủgiátrịhiệntại.Việcnàythậmchíđồngnghĩavớiviệcbáncáchoạtđộnghay/vàmộtthươnghiệusảnphẩm.

Nênlàm:

•Phântíchdanhmụcđầutưkinhdoanhhiệntạiđịnhkỳvàquyếtđịnhnhữngsảnphẩmđòihỏiđầutư.

•Chúýtớinhữngthayđổithịtrườngvàđốithủcạnhtranhcủabạn.

Khôngnên:

•Dodựtrongviệcgiảmbớthoặcbỏquanhữngsảnphẩmchómựckhôngsinhlời.

KẾTLUẬN

NhiềungườiđãđặtcâuhỏiđốivớigiảthuyếtcơbảncủamatrậnBCGrằngcácthịtrườngnhưvậyđượcđịnhnghĩaquárõràng;haythịphầnlàmộtchỉbáophùhợpchoviệctạoratiền;vàrằngtăngtrưởngnghĩalàcầnbơmtiềnđểthulạiphầnlớnhơnkhikếtthúc.Nhiềuýkiếnphảnbiệnchothấyđiểmquantrọnglàbỏtiềnvàomộthaymộtnhómsảnphẩmkhôngtựnhiênlàmsảnphẩmđótăngtrưởnghaytrởnênsinhlờihơn.Vìvậy,chúngtôikếtluận

rằngmatrậnBCGrấtcóíchtrongviệcthúcđẩycácquyếtđịnhkhiquảnlýmộtdanhmụccácsảnphẩmnhưngnócũngkhôngthểđượcsửdụngnhưmộtcôngcụduynhấtđểxácđịnhchiếnlượcthịtrường.

Khixâydựngmatrận,việcsửdụngthịphầntươngđốisẽcóýnghĩahơnvìthịtrườngkhôngphảilúcnàocũngcóthểxácđịnhrõràng.Mộtthịtrườngđơnlẻcóthểbaogồmnhiềuyếutốkhácnhauvànhiềusảnphẩmthaythế.Cácthịtrườngcóthểtậptrunghoặcbịchiacắtbởinhiềucôngtynhỏ.Cũngđừngquênrằngđặcbiệttrongcácthịtrườngchưachínmuồi,consốtăngtrưởngvàthịphầncóthểkhôngđạtđượcsựcânbằng,điềunàyminhchứngchoviệcđánhgiáchínhxáctínhtíchcựchaytiêucựccủamatrậnBCG.

THAMKHẢO

1.Hambrick,D.C.,MacMillan,I.C.vàDay,D.L.(1982)StrategicattributesandperformanceintheBCGmatrix–APIMS-basedanalysisofindustrialproductbusinesses(tạmdịch:CácthuộctínhvàhiệuquảchiếnlượctrongmatrậnBCG–PhântíchdựatrênPIMSđốivớikinhdoanhsảnphẩmcôngnghiệp).AcademyofManagementJournal25(3):510-31.

2.Henderson,B.(1969)TheProductPortfolio(tạmdịch:Danhmụcsảnphẩm).BCGPerspectives:66.

3.Henderson,B.(1973)Theexperiencecurvereviewed:IV.Thegrowthsharematrixorproductporfolio(tạmdịch:Xemxétlạiđườngcongkinhnghiệm:IV.Matrậnthịtăng/thịphầnhaydanhmụcsảnphẩm).BCGPerspective:135.

3.CHIẾNLƯỢCĐẠIDƯƠNGXANH

TỔNGQUAN

ChiếnlượcĐạidươngxanhtậptrungsựchúývàoviệctạoracácthịtrườngmớiởgiaiđoạnpháttriểnsảnphẩm.Phươngphápnàyđượcthiếtkếnhằmkhuyếnkhíchcácnhàquảnlýtậptrungvàoviệctạoracácthịtrườngchưađượckhaiphá.

Hầuhếtcácmôhìnhchiếnlượctậptrungvàoviệcđạtđượccáclợithếcạnhtranh:câuhỏitrọngtâmlàcáchthứctốthơnviệccạnhtranhlàgì.MôhìnhChiếnlượcĐạidươngxanhkhôngtậptrungvàoviệcchiếnthắngcácđốithủcạnhtranhmàtậptrungvàoviệclàmchocạnhtranhkhôngcòncầnthiếtbằngcáchtạoranhữngcơhội“đạidươngxanh”.Nhữngđạidươngxanhấylànhữngthịtrườngchưađượckhaiphámàởđócácnhucầumớicủakháchhàngđượcthỏamãn(theoKimvàMauborgne,1997).Các“đạidươngđỏ”,ngượclại,lànhữngđấutrườngcạnhtranhtrongđócácđốithủđấuđálẫnnhauvàlàmchonhausuyyếu.

MôhìnhChiếnlượcĐạidươngxanhthúcđẩysángtânvàtácđộngtớisựtậptrungvàopháttriểnchiếnlược.Thayvìviệcsửdụngđốithủcạnhtranhđểsochuẩn,cácnhàquảnlýthựchiệnpháttriểncácsảnphẩmvàdịchvụcóthểmởravàthâutómmộtthịtrườngmới(theoKimvàMauborgne,2005).

SỬDỤNGKHINÀO

ChiếnlượcĐạidươngxanhbổsungđịnhhướngvàoquytrìnhquảnlýchiếnlược.Chiếnlượcpháttriểnthườngchỉtậptrungvàoviệcđánhbạiđốithủcạnhtranh,khôngthểtránhkhỏimộtkịchbảnđạidươngđỏtrongđócácđốithủđấuđávàlàmchonhausuyyếu.Đểhướngsựtậptrungpháttriểnchiếnlượcvàoviệctạoranhữngđạidươngxanh,banlãnhđạocầntrảlờibốncâuhỏi(theoKimvàMauborgne,1997):

•Yếutốhiệncónàocủangànhcầnbịloạibỏ?

•Yếutốnàocầnđượcgiảmbớtsovớitiêuchuẩncủathịtrường?

•Yếutốnàocầnđượctăngthêmsovớitiêuchuẩncủathịtrường?

•Yếutốnàochưabaogiờxuấthiệntrongngànhcầnđượctạora?

Trongquytrìnhnày,điềuquantrọnglàphảitậptrungvàonhữnggìkháchhàngcoitrọngchứkhôngphảivàocácđốithủcạnhtranhhayvàonhữnglợithếcạnhtranhcốtlõicủacôngty.Thayvàođóhãykhởiđầutừconsố0.Bạncóthểtạoranhữngphươngphápvàsảnphẩmhoàntoànmớibằngcáchtrảlờinhữngcâuhỏitrên.Từđó,mộtđườngconggiátrịmớisẽđượcthiết

lập.Đườngcongnàyxácđịnhmộtvấnđềmớicógiátrị,chothấygiátrịcủasảnphẩmmớikhácbiệtnhưthếnàovớicácsảnphẩmhiệncó(theoKimvàMauborgne,1997).

Cóthểtạorahailoạiđạidươngxanhbằngcáchsửdụngquytrìnhtrên:tạoramộtngànhhoàntoànmới;hoặctạoranhữngcơhộimớitừbêntrongngànhđangtồntạibằngcáchmởrộngnhữngranhgiớichiếnlượccủangành.Hầuhếtcácđạidươngxanhđượctạoratheocáchnày.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

ChiếnlượcĐạidươngxanhkhôngphảilàmộtkếhoạchđượcxâydựnghoànhảođểthựchiệndễdàng.Ngượclại,nólàmộtphươngphápcóthểđượcsửdụngnhằmtậptrungpháttriểnchiếnlược(bằngcáchtrảlờibốncâuhỏitrên).Tuynhiên,cósáunguyêntắccốtlõicủaChiếnlượcĐạidươngxanhcóthểđượcsửdụngđểtránhsáurủirochínhthườngthấyđốivớichiếnlượcpháttriểnsảnphẩmmới,đólà:rủirotìmkiếm,rủirohoạchđịnh,rủirophạmvi,rủirovềmôhìnhkinhdoanh,rủirotổchứcvàrủiroquảnlý(theoKimvàMauborgne,2005).Sáunguyêntắcđạidươngxanhcóthểđượchiểunhưnhững“chỉdẫnthựchiện”đốivớiviệctạoranhữngthịtrườngtrốngchưađượckhaiphá.

•Nguyêntắcthứnhất–táithiếtlậpcácranhgiớithịtrường:xácđịnhnhữngđạidươngxanhtrongđórủirotìmkiếmlànhỏnhất.

•Nguyêntắcthứhai–tậptrungvàobứctranhtoàncảnhhơnlànhữngconsố:tránhrủirohoạchđịnhbằngcáchtậptrungvàothựctếhiệnhữu.

•Nguyêntắcthứba–vươnrangoàinhucầuhiệncó:tránhrủirophạmvikhiquytậpnhucầulớnnhấtchomộtsảnphẩmmới.

•Nguyêntắcthứtư–lựachọnđúngchuỗichiếnlược:giảmrủirovềmôhìnhkinhdoanhbằngcáchtậptrungvàoviệcxâydựngmộtmôhìnhlànhmạnh,cóthểđảmbảolợinhuậnlâudài.

•Nguyêntắcthứnăm–vượtquanhữngràocảntổchứccơbản:giảmrủirotổchứctrongthựchiệnchiếnlượcđạidươngxanh.

•Nguyêntắcthứsáu–đưathựcthivàochiếnlược:tậptrungchúývàođộnglựclàmviệcvàkhaithácnănglựccủanhânviênđểthựcthichiếnlượcđạidươngxanh,từđóvượtquarủiroquảnlý.

KẾTLUẬN

MôhìnhChiếnlượcĐạidươngxanhlàmộtmôhìnhlýthuyếtcóthểsoisángđườngđicủarấtnhiềunhàquảnlý.Tuynhiên,môhìnhtrướchếtmôtảnhữngviệccầnlàm(mộtcáchtrừutượng)chứkhôngchỉraphảilàmnhưthếnào.Môhìnhvànhữngýtưởngxungquanhnómangtínhmôtảhơnlàquytắchóa.Hơnnữa,nhữngtìnhhuốngmàKimvàMauborgnelấylàmvídụvềnhữngsángtânđạidươngxanhthànhcông,đượcthểhiệnqua“lăngkínhđạidươngxanh”hơnlàdựatrêncơsởmôhìnhnày.

MặcdùKimvàMauborgneđãcócốnghiếnhếtsứcgiátrịcholýthuyếtquảnlýchiếnlược,nhưngkhôngphảimọicôngtyđềucầnsửdụngmôhìnhnày.ChiếnlượcĐạidươngxanhcóthểlàmộtchiếnlượctốtchonhiềucôngty,tuynhiênvớinhữngcôngtykhác,mộtchiếnlượcthayđổinhanh,chiphíthấp,khácbiệthóahoặcchiếnlượctậptrungcóthểtạodựngđượcthànhcôngnhiềuhơn(theoPorter,1979).KimvàMauborgneđưarahiểubiếtquantrọng,giúpchocôngtyvừacóthểtheođuổisựkhácbiệthóavừagiảmchiphí.

THAMKHẢO

1.Kim,W.C.vàMauborgne,R.(1997)Valueinnovation:thestrategiclogicofhighgrowth(tạmdịch:Sángtângiátrị:lô-gícchiếnlượccủatăngtrưởngnhanh).HavardBusinessReview75(1)Tháng1/Tháng2:102–12.

2.Kim,W.C.vàMauborgne,R.(2005)BlueOceanStrategy:Howtocreateuncontestedmarketspaceandmakethecompetitionirrelevant(ChiếnlượcĐạidươngxanh:Làmthếnàođểtạorakhoảngtrốngthịtrườngvàvôhiệuhóacạnhtranh).Cambridge,MA:HavardBusinessSchoolPress;AlphaBooksxuấtbản,2007.

3.Porter,M.(1979)Howcompetitiveforcesshapestrategy(tạmdịch:Cácthếlựccạnhtranhhìnhthànhchiếnlượcnhưthếnào).HavardBusinessReview57(2)Tháng3/Tháng4:137-45.

4.PHÂNTÍCHCẠNHTRANH:NĂMTHẾMẠNHCỦAPORTER

TỔNGQUAN

PhântíchcạnhtranhcủaPorter(1998)nhậndiệnnămthếmạnhcạnhtranhcơbảntạonênsứchúttươngđốicủamộtngành:côngtymớixuấthiện,ưuthếđàmphàncủangườimua,ưuthếđàmpháncủanhàcungcấp,cácsảnphẩmhaydịchvụthaythế,vàsựcạnhtranhgiữacácđốithủhiệncó.Phântíchcạnhtranhđưaramộthiểubiếtsâusắcvềcácmốiquanhệvàđộnglựccủamộtngànhcũngnhưchophépmộtcôngtyđưaracácquyếtsáchchiếnlượcởvịthếphòngthủtốtnhấtvàcólợivềmặtkinhtếnhất.

SỬDỤNGKHINÀO

Môhìnhnàycóthểđượcdùngnhằmnắmbắttốthơnhiệntrạngcủangànhmàcôngtyđanghoạtđộng.Chẳnghạn,mộtcôngtycóthểsửdụngmôhìnhđểphântíchsứchútcủamộtngànhmớibằngcáchxácđịnhliệusảnphẩm,

dịchvụhayhoạtđộngkinhdoanhmớicótiềmnăngsinhlợikhông.Môhìnhcũngcóthểđượcdùngđểđánhgiávịthếchiếnlượccủamộtcôngtytrênthươngtrườngbởinóxétđếncácđốithủcạnhtranhtrênphạmvirộngvượtrakhỏinhữnggìhiểnnhiêntrướcmắt.Điềunàydẫnđếnhiểubiếtvềđiểmmạnhcủacảvịthếcạnhtranhhiệntạilẫnvịthếkỳvọngcủacôngty.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

MôhìnhcủaPorterhỗtrợđánhgiáđấutrườngcạnhtranhtừtấtcảcácmặttrêncơsởnămthếmạnh.Bằngcáchxácđịnhưuthếvàhướngcủamỗithếmạnh,nóchophépđánhgiánhanhđiểmmạnhcủavịthếhiệntạicủatổchứccùngvớikhảnăngsinhlợihoặcduytrìkhảnăngsinhlợitrongmộtngànhchuyênbiệt.

Hãyxemcôngtycủabạncósứccạnhtranhthếnàođốivớimỗithếmạnh:

1.Côngtymớixuấthiện:

Liệucócácràocảnđốivớinhữngđốithủmớixuấthiện?

•Quymôkinhtếcàngcótầmquantrọng,ràocảncàngcao.

•Khócạnhtranhhơnvớicácthươnghiệuđãcóvàvớisựtrungthànhcủakháchhàng(nhưCoca-Cola).

•Cácyêucầucủavốnmạohiểmkhiếnkhótiếpcậnvớicáccôngtymới.

•Chiphíchuyểnđổisảnphẩmcaolàmộtlợithếlớncủacáccôngtyđãhoạtđộng.

•Liệukhảnăngtiếpcậncáckênhphânphốicókhókhănhaybịphápluậthạnchếhaykhông?

•Liệucáccôngtyđanghoạtđộngcólợithếvềchiphíđểđộclậpvớiquymôthịtrườnghaykhông?(vídụ:bảnquyềnphátminh,giấyphép,bíquyếtđộcquyền,cólợithếtiếpcậnvớicácnguồnnguyênvậtliệuthô,tàisảnvốn,nhânlựcdàydạnkinhnghiệm,đượcchínhphủbảotrợ).

•Mộtngànhđượcchínhphủđiềutiếtcóthểlàmhạnchếlốivàovớicácyêucầuvềgiấyphéphoạtđộng(vídụ:truyềnthôngkhôngdâyUMTS).

•Sựcoinhẹcủacácđốithủcạnhtranhhiệncócũnglàmcholốivàotrởnêndễdànghơnđốivớicôngtymới.

•Kháiniệm“côngtymớikhốngchếgiácả”:lợinhuậnbiêncànglớncàngcónhiềucôngtymới.

2.Sảnphẩmthaythế:

Sảnphẩmhaydịchvụcủabạncóthểbịdễdàngthaythếbằngmộtloạisảnphẩmhaydịchvụkháctớimứcđộnào?

Vídụ:Xebuýtlàmộtsảnphẩmthaythếcủatàuhỏa.Porterchorằngmộtsảnphẩmthaythếlàmốiđedọađặcbiệtkhinóthểhiệnsựcảithiệnđángkểcủaphốihợpgiữagiácảvàhiệuquả.

3.Ưuthếđàmpháncủangườimua:

Ngườimuacóthểđàmphánđếnmứcđộnào?

•Khingườimuađặthàngkhốilượnglớn,họthườngyêucầumứcgiáthấphơn.Vídụnhưcáccửahàngbánlẻlớntrảmứcgiábánbuônthấphơncáctiệmtạphóanhỏ.

•Phầnchiphíthểhiệnquagiámuacànglớn,ngườimuahàngcàngkhóđàmphán.

•Cácsảnphẩmkhôngkhácbiệtkhiếncácnhàcungcấpdễdàngbịthaythế.

•Chiphíchuyểnđổisảnphẩmtăngưuthếcủangườimua.

•Nhữngngườimuacólợinhuậnthấplànhữngngườikhóđàmphánnhất.

•TiềmnăngđốivớikiểutựchếDIYhaytíchhợpnhàcungcấplànhữngđònbẩyđàmphánmạnh.Tựsảnxuấtmộtphầnhay“tíchhợphìnhnón”khôngchỉlàmộtcôngcụđàmphánmạnhmàcòngiúpnắmbắtđượcchiphíthựccủanhàcungcấp!

•Hiệuquảkinhdoanhcủangườimuacàngítbịtácđộngbởisảnphẩm,độnhạycảmvềgiácủahọcàngcao.

•Ngườimuacàngcónhiềuthôngtin,vịthếđàmpháncủahọcànglớn.

4.Sựđiềukhiểncủanhàcungcấptrongngành

Cácnhàcungcấpcósứcảnhhưởngnhưthếnào?

Cácnhàcungcấpcóthểnhữngtácđộngđángkểtớikhảnăngsinhlờivàphânphốilợinhuậnbiêncủamộtngành,phụthuộcvàovàiđònbẩykhácnhau.Cácthếlựccạnhtranhtừnhàcungcấpphảnánhnhữngđiềusautừngườimua:

•Mộtsốítnhàcungcấpbánhàngchomộtsốlượngngườimuatươngđốilớnhơncóthểsẽcóưuthếđàmphánhơn.

•Sựthiếuvắngcácsảnphẩmthaythếlàmtăngưuthếcủanhàcungcấpkhingườimuacóquáítlựachọn.

•Cácnhàcungcấpcókháchhàng,ngànhhoặckênhcóthểthaythế,sẽcónhiềuưuthếhơn.

•Sảnphẩmcủanhàcungcấplàkhôngthểthiếuhoặccógiátrịtolớnđốivớicôngtybạn.

•Thayđổinhàcungcấptạorachiphícaohoặcnhanhchónglàmgiảmgiátrịtàisảncủacôngtybạn.

•Cácnhàcungcấpcóthểtíchhợptuyếntrênbằngcáchchuyênsảnxuấtvàbánhàngchokháchhàngcủabạn.

5.Cácđốithủcạnhtranhhiệncó

Cácđốithủcạnhtranhcónhữnglợithếgì?

Cuốicùngnhưngkhôngkémphầnquantrọnglàsựcạnhtranhgiữacácđốithủhiệncótrênthươngtrườngdẫntớicácchiếnthuậtnhưchínhsáchgiávàkhuyếnmãicấptập,giànhgiậtkháchhànghoặckênhbánhàngvàtăngmứcđộphụcvụ.Nếunhưcósựleothangtrongchạyđuagiữahaibên(vídụnhưcuộcchiếngiácả),tấtcảcácđốithủtrongngànhđềucóthểkếtthúctrongthấtbại.Tuynhiên,cáccuộcchiếnquảngcáocũngcóthểhữuíchkhilàmrõsựkhácbiệtgiữacáccôngtyvànhãnhiệu.Mặcdùcạnhtranhvàcườngđộcạnhtranhthayđổikhingànhmởrộngphạmvitiếpthịvàcôngnghệ,dướiđâylàcácchỉbáovềnguycơcạnhtranhtừcácđốithủhiệncó:

•cónhiềuđốithủcạnhtranhngangsứcngangtài;

•tăngtrưởngcủangànhthấpdẫntớitậptrungvàoviệcchiatáchhơnlàmởrộngngành;

•chiphícốđịnhcaovàdựanhiềuvàotàisảnkhiếncácđốithủcạnhtranhphảiquayvòngvốnnhanhvàtốiđacôngsuất;

•cácsảnphẩmđượccoinhưhànghóavàluônsẵncóvớichiphíthấpkhuyếnkhíchngườimuachuyểnđổinhàcungcấpmàkhônggặprủirogìvàviệcmuaquyếtđịnhbằnggiácả;

•sựđadạngcủacácđốithủcạnhtranhvàchiếnlượccủahọlàmchoviệctiênliệucáchoạtđộngcạnhtranhrấtkhókhăn;

•tiềnđầutưbanđầulớn,vídụtháchthứckhixâydựngmộtnềntảngkháchhàngtrongmạngtruyềnthônghaybánhàngquaInternet;

•cácràocảnđầuralớnbởicáclýdokinhtế,chiếnlược,tìnhcảmhayphápluật.Cácràocảnđầurachủyếulànhữngtàisảnđặcthùkhóthanhlý,chiphícốđịnhkhingừnghoạtđộng(vídụ:hợpđồnglaođộng,hợpđồngkinhtế…)vàtầmquantrọngmangtínhchiếnlượccủacáchoạtđộnghaycủacácthươnghiệuđốivớicôngtyhoặcvớicácđốitác.

Mộtcôngtyđườngsắtquốcgia,kháchhàngcủachúngtôi,đãvấpphảinhiềuthếlựccạnhtranhđangtồntạivàtiềmtàngcóthểđượcmôtảbằngmôhìnhnămthếlựccủaPorter.

Thịtrườngxuốngcấpvàsựbaocấpcủanhànướccũnggiảmđinhanhchóng.Nhiềucôngtyđườngsắtnộiđịamớixuấthiệnđúnglúc,tậptrung

vàocácphânkhúcthịtrườnglữhànhsinhlợinhất.Kháchhàngthươngmạicóthểchuyểnđổidễdàngsangcácphươngtiệnđườngbộhoặcđườngthủyđểlinhhoạtvàtrảchiphíthấphơnbaogiờhết.CôngtylạichịuáplựctừchínhphủphảităngtỷlệhoànvốnđầutưROInhằmtiếntớicổphầnhóatrongtươnglai,trongkhivẫnphảiduytrìmộtsốdịchvụcốđịnh.Trìnhđộquảnlýtiêntiếncủacácphươngtiệngiaothôngthaythếtừcáccôngtyvậntảitưnhânđangtrởthànhmộtmốiđedọanghiêmtrọngđốivớikháchhàngcủachúngtôi.Việcmởcửathịtrườngcũngkhiếnnhiềucôngtynướcngoàixuấthiệnnhằmkhaitháccáccơhộisinhlợicủathịtrườngnộiđịa.Cáckháchhànglữhànhcánhâncủacôngtyđãvàvẫnđangbắtnguồntừmộtnhómlợiíchcóquyềnlực.Vềphíanhàcungcấp,giánhiênliệu,nguyênliệuvậntảivàchiphínhâncôngtănglên.MôhìnhnămthếlựccủaPorterđãgiúpkháchhàngcủachúngtôixácđịnhvàcơcấusânchơicạnhtranhtrongquátrìnhpháttriểnchiếnlượccủamình.

KẾTLUẬN

Mặcdùvẫnđượccoilàmôhìnhđượcbiếtđếnvàsửdụngnhiềunhấttrongphântíchchiếnlược,môhìnhhữuhiệunàycómộtnhượcđiểmlớnlàcóxuhướngnhấnmạnhcácthếlựcbênngoàivàcáchthứcmộtcôngtycóthểxácđịnhcácthếlựcđó.Sứcmạnhthựcchấtbêntrongvàkhảnăngpháttriểnưuthếđộclậpcủacácthếlựctrêncóphầnbịxemnhẹ.Môhìnhvìthếcóthểđượcxếpvàoloạiphảnứnghơnlàchủđộng,vàsẽđượcsửdụnghiệuquảnhấtnếukếthợpvớicáchtiếpcậntừtrongrangoài.Môhìnhnămthếlực

củaPortercũngđượcchorằngsẽthànhcôngnhấtkhikếthợpvớilýthuyếtnguồnlựcRBV(Resource-BasedView)trongviệcpháttriểnmộtchiếnlượchợplýhơn.

THAMKHẢO

1.Porter,M.E.(1980)CompetitiveStrategy(tạmdịch:Chiếnlượccạnhtranh).NewYork:FreePress.

2.Porter,M.E.(1990)TheCompetitiveAdvantageofNations(tạmdịch:Lợithếcạnhtranhcủacácquốcgia).NewYork:FreePress.(Táibảnvớilờigiớithiệumới,1998).

5.NĂNGLỰCCỐTLÕI

TỔNGQUAN

Nănglựccốtlõilàyếutốcómộtkhônghaimàmộtcôngtysởhữuhoặccóthểthựchiệntốttheochiếnlược(theoPrahalad&Hamel,1990).KháiniệmnănglựccốtlõidựatrênýtưởngcủaBarneychorằngcáctàisảnhữuhìnhvàvôhìnhcógiátrịvàkhôngthểbắtchướccủamộttổchứclànhữngyếutốthenchốtcủalợithếcạnhtranhbênvững(theoBarney,1991).

SỬDỤNGKHINÀO

Môhìnhnănglựccốtlõilàmộtcôngcụchiếnlượcxácđịnhnhữngtàisảnduynhấtcóthểđượcsửdụngđểtạoravàcungcấpgiátrịchocáckháchhàng.Quátrìnhxácđịnhnănglựccốtlõikhuyếnkhíchcácnhàquảnlýnghĩtớicácđiểmmạnhvànănglựckhiếncôngtytrởnêntáchbiệtvớicácđốithủcạnhtranh.TrongkhimôhìnhnămthếlựccủaPorterđitheocáchtiếpcậntừngoàivàotrongvàlấymôitrườngbênngoàilàmđiểmbắtđầucủaquytrìnhchiếnlược,môhìnhnănglựccốtlõicủaPrahaladvàHamel(1990)thựchiệnđiềungượclại.Môhìnhnàyxâydựnggiảthuyếtrằngrốtcuộccạnhtranhbắtnguồntừnănglựctạoranănglựccốtlõicủacôngty,sảnsinh

ranhữngsảnphẩmkhóđoánbiếttrướcvớichiphíthấphơnvàvớitốcđộnhanhhơnsovớicácđốithủcạnhtranh.Theocáchnày,môhìnhnănglựccốtlõicóthểđượcdùngđểtạoraưuthếcạnhtranhbềnvững.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

Điểmkhởiđầuđểnắmbắtnănglựccốtlõilànhậnthứcđượcrằngmộtcôngtycầncóthứgìđócóthểthựchiệntốtvàđảmbảobađiềukiệnsau:

1.Tạoralợiíchchokháchhàng.

2.Khóbắtchước.

3.Cóthểthựchiệnhiệuquảvớinhiềusảnphẩmvàthịtrường.

Mộtcôngtyxácđịnh,pháttriểnhaynắmbắtnhữngtàisảncómộtkhônghainhằmtừđótạoranhữngsảnphẩmgiátrịcóthểgâydựngmộtlợithếcạnhtranhlâudài.Năm1990,PrahaladvàHamelđãđượcnhậngiảithưởngvớibàiviếttrênHavardBusinessReviewvềnănglựccốtlõicủamộtcôngty.Ýtưởngtrongbàiviếtnàysauđóđượcpháttriểnvàxuấtbảnthànhcuốnsách(1994)vềcácngànhcóthểcạnhtranhthếnàotrongtươnglai.Cáctácgiảkhuyếnkhíchcácnhàquảnlýđặtcáccâuhỏicơbảnnhư:

•Chúngtasẽcungcấpgiátrịnàochokháchhàngtrongkhoảngthờigian10nămchẳnghạn?

•Những“thếmạnh”mớinào(sựkếthợpgiữakỹnăngvàcôngnghệ)cầnđểpháttriểnhoặcđạtđượckhảnăngcungcấpgiátrịấy?

•Nhữngẩnýnàoliênquantớiviệcchúngtatươngtácvớikháchhàng?

Câuhỏicơbảnlàsựđộcnhấtvônhịđếntừđâuvàduytrìnónhưthếnào.Việcsuynghĩvàcốgắngxácđịnhnănglựccốtlõicủacôngtycũngsẽkhuyếnkhíchbangiámđốcsuynghĩlạivà–mộtcáchlýtưởng-huyđộngđượcsứcmạnhbêntrongcủatổchức.Nhìnxatrôngrộnglàyếutốthenchốttrongquátrìnhnày.Tươnglaisẽchứngkiếnsựrađờicácsảnphẩmvàdịchvụcònchưakhảthi.Nhiềungànhvàsảnphẩmmớinaymaisẽtồntạihiệnvẫncònchưađượchìnhdungra.Cácnhàquảnlýcầnnhậnbiếttácđộngcủanhữngbấtđịnhđó,vàcânnhắcđấutrườngcạnhtranhsẽrasaotrongtươnglai.PrahaladvàHamel(1990)chorằngquátrìnhsuynghĩvềnhữngnănglựccốtlõigiúpxácđịnhgiớihạnmàtổchứccókhảnăngđạtđượcmộtphầncủatươnglaicònchưabiếtđó.Đểpháttriểntầmnhìn,cácnhàquảnlýcầnlàmhaiviệc:

1.Khôngxemxétcôngtynhưmộtlượngcácđơnvịkinhdoanhmàlàmộttậphợpcácnănglựccốtlõi.

2.Xácđịnhthếmạnhđộctôncủacôngtylàgì(hoặcphảilàgì)bằngcáchxemxétcôngtyhoạtđộngnhưthếnàocũngnhưhiệuquảcủacôngtyliênquantớicácquytrình,sảnphẩmvàdịchvụđặcthù.Chẳnghạnthayvìchỉđượcxemnhưmộtnhàchếtạoôtô,Volvocóthểđượccoinhưmộtcôngtycónănglựccốtlõilàthiếtkếsảnphẩm,antoànvàbảohộlaođộngcũngnhưthửnghiệmxe.

Mộtsốmẹoxácđịnhnănglựccốtlõi:

•Hãyvứtbỏkháiniệmhiệntạicủabạnvềnhữnggìcôngtycủabạnđanglàhoặccóthểtrởthành.

•Khámphávàvượtquaranhgiớicáchoạtđộngkinhdoanhcủabạn.

•Đừngsợnóivềđiềumàbạnchưahiểu.

•Nghịchlýlàtốt–khuônmẫulàtồi.

•Coimìnhlàkháchhàng.

•Tưduytheonhucầu,khôngphảitheoyêucầu.

Khicácnhàquảnlýđãnắmbắtđượcýtưởng(cótầmnhìn)vềnhữngnănglựccốtlõimàcôngtycóhoặccầncó,họsẽphảixâydựngkiếntrúcchiếnlược-khôngphảilàmộtkếhoạchkinhdoanhmàlàmộtdànýchuẩnbịchocôngtyđạtđượctốiđanguồnlợi(tiềmnăng)trongtươnglaivớinhữngcơhộimớixuấthiện.Kiếntrúcchiếnlượcnhắmtớicácvấnđềvàchọnthờiđiểmchoviệctiếpcậncơhộirộngrãi:

•Thếmạnhnàophảipháttriển?

•Nhữngnhómkháchhàngmớinàophảinắmbắt?

•Nhữngkênhmớinàocầntheođuổi?

•Ưutiênpháttriểnmớilàgì?

KẾTLUẬN

Trênlýthuyết,quátrìnhxácđịnhcácnănglựccốtlõikíchthíchnhàquảnlýsuynghĩvềcácđiểmmạnhvànănglựctạochocôngtysựkhácbiệtsovớicácđốithủcạnhtranh.Tuynhiêntrongthựctế,rấtkhócóthểxácđịnhnănglựccốtlõimộtcáchrõràng,thậmchíHamelvàPrahaladcũngkhôngthểgiảiquyếtđược.Trongnỗlựcnhiệtthànhkhiđưaracácvídụnhằmcổsúyứngdụngphổbiếncủatưduytheonănglựccốtlõi,bảnthânhọcũnglẫnlộngiữasảnphẩmcốtlõivànănglựccốtlõi.

Ngaycảvớilợiíchcủangườibiếtsau,việcxácđịnhnănglựccốtlõicóvẻnhưkhókhăn,chưakểđếnviệcđưarađượccácđịnhnghĩarõràngchotươnglaichưabiếttrước.Hơnnữa,điềuhiểnnhiênlànănglựccốtlõikhôngcóyếutốduynhấtvàkhóbắtchướcnhưcácnhàquảnlýmongmuốnnghĩtới.Cuốicùng,nếucácnănglựccốtlõicủabạnbịgiớihạnbêntrongbộóccủanhữngngườirờikhỏitổchức,bạncólẽcầnxemxétlạinănglựccốtlõicủamìnhthựcsựlàgì.

Nănglựccốtlõigồm:

•họctậptậpthểtrongtổchức;

•khảnăngtíchhợpnhiềukỹnăngvàcôngnghệ;

•khảnăngkếthợpcácnguồnlựcvàtrithứcđểcungcấpnhữngsảnphẩmvàdịchvụthượnghạng;

•nhữnggìlàmtổchứctrởnênkhácbiệtvàcóưuthếcạnhtranh;

•cấutrúcthựcsựcủacôngty.

Cácbướcxácđịnhnănglựccốtlõi:

•Đócóphảilànguồnlựcđángkểtạonênưuthếcạnhtranh?

•Đócóphảilàyếutốkhiếntổchứctrởthànhcómộtkhônghai?

•Nóđượclanrộngkhắptổchức?

•Nócókhóbịsaochép?

•Liệucókhóxácđịnhrạchròikhôngbởinólàsựkếthợpcủacôngnghệ,cácquytrìnhvà”kiểuphảithế”trongtổchức.

Vídụvềnănglựccốtlõi:

•sựthunhỏcácthiếtbịđiệntử.

•chếtạomáyhiệusuấtcaovàxevậnhànhkhỏe.

•tạoracácgiaodiệnvàthiếtkếgiaodiệnmáytínhthânthiệnvớingườisửdụng.

•tíchhợpcáccơchếchínhxác,cápquangvàviđiệntử.

•chấtkếtdínhvàchấtnềnbềnvững.

THAMKHẢO

1.Barney,J.B.(1991).Firmresourcesandsustainablecompetitiveadvantage(tạmdịch:Cácnguồnlựcvàưuthếcạnhtranhbềnvữngcủacôngty).JournalofManagement17:99–120.

2.Hamel,G.vàPrahalad,C.K.(1994)CompetingfortheFuture:Breakthroughstrategiesforseizingcontrolofyourindustryandcreatingthemarketsoftomorrow(tạmdịch:Cạnhtranhvìtươnglai:Chiếnlượcđộtpháđểgiànhquyềnkiểmsoátngànhvàtạorathịtrườngchongàymai).Boston,MA:HavardBusinessSchoolPress.

6.MÔHÌNHTĂNGTRƯỞNGCỦAGREINER

TỔNGQUAN

MôhìnhtăngtrưởngcủaGreinergiúpxácđịnhvànắmbắtcănnguyêncủacácvấnđềmàmộttổchứctăngtrưởngnhanhcóthểgặpphảivàcóthểdựđoánđượctrướckhichúngxảyra.Môhìnhmiêutảcácgiaiđoạnmộttổchứcvượtquakhităngtrưởng,dùlàloạihìnhtổchứcnào.Mỗigiaiđoạnđượcbiểuthịbằngmộtthờikỳpháttriểnởgiaiđoạnbắtđầuchopháttriểnbềnvữngvàtăngtrưởngđềuđặn,vàkếtthúcvớithờikỳmangtínhcáchmạngchosựxáotrộnvàthayđổitrongtổchức.Giảiphápchomỗithờikỳcáchmạngxácđịnhliệutổchứccóbướcsanggiaiđoạntăngtrưởngtiếptheohaykhông.

MôhìnhtăngtrưởngGreinerbắtnguồntừnămgiaiđoạntăngtrưởng,đượcbiểudiễnbằngnămchiều:

i.quymôcủatổchức;

ii.tuổithọcủatổchức;

iii.giaiđoạncáchmạngcủatổchức;

iv.sựtiếnhóacủatổchức;và

v.tốcđộtăngtrưởngcủangành.

Tuynhiênnăm1998,Greinerbổsungthêmbướcthứsáu,gọilà“tăngtrưởngquacácliênminh”.

SỬDỤNGKHINÀO

MôhìnhtăngtrưởngcủaGreinernênđượcsửdụngnhưđiểmkhởiđầusuynghĩvềtăngtrưởngcủatổchức.Nósẽgiúpnắmbắtcácvấnđềxácđịnhthuộcvềtừnggiaiđoạntăngtrưởngđặcthùmàtổchứcđangtrảiqua,vàvìvậycóthểthấytrướcđượccácvấnđềđóđúnglúc.Cuốicùng,môhìnhnàychothấysựthayđổitrongphongcáchquảnlý,cơcấutổchứcvàcơchếphốihợplàhợplývàcầnthiếtởcácgiaiđoạnkhácnhautrongsựpháttriểncủamộtcôngty.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

Dựatrênnămchiềuđượcnêuởtrên,Greinernhậndiệnsáugiaiđoạncủatăngtrưởng:

1.Giaiđoạn1:Sángtạo.Tronggiaiđoạnnày,trọngtâmlàviệcsángtạoracảsảnphẩmvàthịtrường.Đặcđiểmcủathờikỳtiếnhóasángtạolà:

•nhữngngườisánglậpchịutráchnhiệmtrựctiếp;họcóxuhướngkỹthuậtvà/hoặcdoanhnhân,tậptrungvàoviệclàmravàbánsảnphẩm;

•giaotiếpthườngxuyênvàkhôngnghithức;

•làmviệcchămchỉđượctưởngthưởngbằngtiềnlươngkhiêmtốnvàhứahẹnlợiíchtừquyềnsởhữucôngty.

Khicôngtytăngtrưởng,tổchứctrởnênphứctạphơnvàcácnhàsánglậptứckhắcphảiđốimặtvớigánhnặngquảnlýcôngtythayvìchonóhoạtđộng.Mâuthuẫnxảyrathườngxuyênhơn,cácđồngsựtranhcãinhauvềsảnphẩmvàthịtrườngmới.Sựthiếuvắngđịnhhướngmangtínhquyếtđịnhsẽlàmcôngtyrơivàokhủnghoảnglãnhđạo.Lựachọncấpthiếtđầutiênlàtìmkiếmvàbổnhiệmmộtgiámđốcgiỏigiangcóthểkéocảtổchứclạivớinhau.

2.Giaiđoạn2:Địnhhướng.Côngtyởvàogiaiđoạnhaiđãbổnhiệmthànhcôngmộtgiámđốccónănglực.Đặcđiểmcủagiaiđoạnnàylà:

•cơcấutổchứctheochứcnăng;

•quảnlýkếtoánvàvốn;

•độnglực,ngânsáchvàcáctiêuchuẩnlàmviệc;

•giaotiếpvàphâncấpnghithứchơn;

•quảnlýtheohướngtừtrênxuống.

Phongcáchquảnlýđịnhhướngrótnănglượngchotăngtrưởngmộtcáchđầyhiệuquả.Tuynhiên,khitổchứctăngtrưởngtớimứcphứctạphơn,quảnlýcấpcaonhấtsẽkhôngthểthấyhếtđượctấtcảcáchoạtđộng,cònquảnlýcấpthấpcảmthấybịkẹtbêndướimặcdùhọcónhiềuhiểubiếthơnvềsảnphẩmvàthịtrường.Khủnghoảngtựquảnlúcnàyđượchìnhthành.

3.Giaiđoạn3:Traoquyền.Traoquyềnlàmộtbướctiếncủaviệcápdụngthànhcôngmộtcơcấutổchứcphitậptrunghóa.Nóthểhiệncácđặcđiểmsau:

•tráchnhiệmtrongvậnhànhvàởcấpđộthịtrường;

•trungtâmlợinhuậnvàđộnglựctàichính;

•raquyếtđịnhdựatrênđánhgiáđịnhkỳ;

•quảnlýcấpcaocanthiệpkhicóngoạilệ;

•giaotiếptrongcôngtyhiếmvàtheonghithức,bổsungbằngcáccuộc“viếngthăm”.

Mộtlầnnữa,tổchứclạidấnthânvàomộtthờikỳkháthịnhvượng,chotớikhilãnhđạocấpcaocảmthấymấtkiểmsoát.Cácnhàquảnlýởbênngoàihoặcbêntronghànhđộngđộclậphơnbaogiờhết,tựthựchiệncácchiếndịchcủamình.Vàtựdosảnsinhtháiđộgiáođiều.Chẳngmấychốc,tổchứcrơivàokhủnghoảngkiểmsoát.Cácnhàquảnlýcấpcaotrongnỗlựcdànhlạiquyềnkiểmsoátthườngbịngậpchìmtrongphạmvicáchoạtđộngvàthịtrườngrộnglớn.Giảipháplúcnàylàtìmcáchphốihợphơnlàkiểmsoát.

4.Giaiđoạn4:Phốihợp.Cáccôngtyvượtquađượckhủnghoảngkiểmsoátnhưmộtthựcthểđơnlẻhẳnphảitìmravàthựchiệncáckỹthuậtcủagiaiđoạn4:

•sápnhậpcácđơnvịđịaphươngvàocácnhómsảnphẩm;

•xemxétlạitoànbộkếhoạchchínhthống;

•nhânviêncôngtytheodõisựphốihợp;

•tậptrunghóacácchứcnănghỗtrợ;

•ràsoátởcấpđộcôngtyvềchitiêuvốn;

•quytráchnhiệmđốivớikhảnănghoànvốntạicấpđộnhómsảnphẩm;

•tạođộnglựcquachiasẻlợinhuậnởcấpthấp.

Docácnguồnlựchữuhạnđượcsửdụnghiệuquảhơnvàbangiámđốccóthểnhìnxahơnnhucầutrướcmắt,côngtylạicóthểtiếptụctăngtrưởng.Giámđốccácnhómsảnphẩmđãhọcđượccáchđánhgiávàlýgiảicácquyếtđịnhcủamìnhvàđượctưởngthưởngthíchhợp.Tuynhiên,theothờigian,tâmlýphòngbịbắtđầulantỏaởcấpđộquảnlýcấptrungvàcấpthấp.

Cácluậtlệvàthủtụctrởthànhmụctiêuchứkhôngcònlàphươngtiện.Côngtybịkẹttrongkhủnghoảngquanliêu.Côngtycầnthúcđẩytínhnhạybénthịtrườngvànhânviêncầnsựlinhhoạt.

5.Giaiđoạn5:Hợptác,conđườngtiếnhóamớiđượcbiểuhiệnbởi:

•hànhđộngnhómđểgiảiquyếtvấnđề;

•cácnhómcónhiệmvụchứcnăngchéo;

•phitậptrunghóanhânsựhỗtrợthànhcácnhómtưvấncónhiệmvụđặcthù;

•cấutrúctổchứctheokiểumatrận;

•đơngiảnhóacáccơchếkiểmsoát;

•cácchươngtrìnhđàotạohànhvinhóm;

•hệthốngthôngtinthờigianthực;

•tạođộnglựcnhóm.

Giaiđoạnnàykếtthúcvớimộtcuộckhủnghoảngtăngtrưởngbêntrong,tứclàkhảnăngtăngtrưởngduynhấtcủacôngtylúcnàylàhợptácvớicáctổchứcbổsung.

6.Giaiđoạn6:Liênminh.Ởgiaiđoạnnày,cáctổchứccốgắngtăngtrưởngthôngquacácgiảiphápmởrộngtổchứcnhưsápnhập,thànhlậpcôngtyđầutưvàlàmchủmạnglướicáccôngtyxungquanhtổchức.

MôhìnhtăngtrưởngcủaGreinercóthểứngdụngnhưsau:

1.Biếtvịtríhiệntạicủatổchứcởvàogiaiđoạnnào.

2.Suynghĩxemtổchứcđangởphầnđầucủamộtgiaiđoạntăngtrưởngbềnvữnghayđangcậnkềvớikhủnghoảng.

3.Nhậnbiếthệquảcủasựchuyểnđổisắptớikhôngchỉchocánhânmàchocảnhómlàmviệc.Điềunàygiúpchuẩnbịtrướcnhữngthayđổikhôngtránhkhỏi.

4.Lậpkếhoạchvàthựchiệncácbướcchuẩnbịđểviệcchuyểnđổidiễnra

trôichảynhấtcóthể.

5.Lặplạicácbướcnàyđịnhkỳ,vídụcứmỗi6hoặc12tháng.

Nênlàm:

•Thườngxuyêntựhỏitổchứccủamìnhđangởgiaiđoạnnàovàđặcbiệtlàkhủnghoảngsẽxảyralúcnào.

•Nhậnbiếtcáclựachọnhữuhạncủamình.

•Nhậnbiếtnhữnggiảiphápcóthểgiảiquyếtcácvấnđềtrongtươnglai.

Khôngnên:

•Chorằngkhôngphảitấtcảcáctổchứcđềutrảiquacáccuộckhủnghoảngtheotrậttựnày.Sửdụngmôhìnhnàynhưđiểmkhởiđầuvàđiềuchỉnhnótheotìnhhìnhchungcủangành.

KẾTLUẬN

Mặcdùmôhìnhcơbảnnàyđượccôngbốtừnăm1972,môhìnhtăngtrưởngcủaLarryGreinervẫnrấthữudụngtrongviệcnắmbắtcácvấnđềliênquantớităngtrưởng,vàảnhhưởngcủacácgiảiphápcóthểđốivớimộttổchức.Tuynhiên,việcphânloạicácgiaiđoạntăngtrưởngcủatổchứctớiđiểmmàcácgiảipháptrởthànhhiểnnhiênlàrấtrủiro.Cầnhiểurằngmôhìnhnàychỉnênđượcdùngđểnắmbắttìnhtrạngcủacôngtychứkhôngquyếtđịnhgiảiphápnàolàtốtnhất.

Môhìnhnàypháchọanhữngtháchthứcmàmộtnhómquảnlýphảiđươngđầukhiđangtăngtrưởng.Tốcđộtăngtrưởng,giảiphápcáchmạnghiệuquảvàkếtquảhoạtđộngcủacôngtytrongmỗigiaiđoạnsẽtùythuộcvàovaitròthiếtyếucủahoạtđộngquảnlýgiỏinhưnghệthuậtlãnhđạo,mộtchiếnlượcthắnglợi,làđộnglựcchonhânviênvàsựthấuhiểukháchhàng.

THAMKHẢO

Greiner,L.E.(1998)EvolutionandRevolutionasOrganisationsGrow(tạmdịch:Tiếnhóavàcáchmạngtrongtăngtrưởngcủatổchức).HavardBusinessReview76(3)May/June:55-68.

Tảithêmebook:http://www.sachvui.com

7.NHỮNGNĂNGLỰCKHÁCBIỆTCỦAKAY

TỔNGQUAN

MôhìnhnhữngnănglựckhácbiệtcủaKaylàmộtlýthuyếtchiếnlượcbổsungchosựhiểubiếtvềbảnchấtcủalợithếcạnhtranh(bềnvững)trongkinhdoanh.Trongmộtthịtrườnghiệuquả,giácảluônphảnánhgiátrịthựccủasảnphẩmhaydịchvụ.Vậytạisaocómộtsốcôngtycókhảnăngđưaramứcgiácaohơnđốivớinhữngsảnphẩmcóvẻnhưtươngđồng?Nhữngcôngtynàyđãtạoragiátrịgiatăngcaohơnnhưthếnào?Tạisaomộtsốcôngtylạicóthểphụcvụhiệuquảhơnnhữngcôngtykhác,hayđơngiảnchỉlànhàcungcấpđượcưathích?

Lýthuyếtdựatrênnguồnlựcnhìnnhậncôngtynhưmộttậphợpcáctàisảnvànănglực.Trongnềnkinhtếhiệnđại,hầuhếtcáctàisảnvànănglựclàvôhình.Sựthànhcôngcủacáctậpđoàndựatrênnănglựckhácbiệt.Cáccôngtyvớinănglựckhácbiệtcónhữngthuộctínhkhôngthểsaochépbởicáccôngtykhác,vàvìvậychophépcôngtytạoralợinhuậnkinhtếtrêntrungbình.Nhữngnănglựckhácbiệtchophépcôngtytạoralợithếcạnhtranh.

Kháiniệmkhảnăngsinhlợikinhtếlàtrọngtâmkếtnốilợithếcạnhtranhcủacôngtyvớicácthướcđohiệuquảtruyềnthống.Chiếnlượckinhdoanhliênquantớiviệcnhậndiệnnhữngnănglựccủacôngtybằngcáchtậphợpcáctàisảnvànănglựcbổsunglạivớinhauvàtốiđahóacũngnhưbảovệkhảnăngsinhlợikinhtếđượctạoratừnhữngnănglựcấy.

SỬDỤNGKHINÀO

MôhìnhnănglựckhácbiệtcủaKaycóthểđượcsửdụngtrongquátrình(tái)địnhnghĩachiếnlượccủamộtcôngtynhằmmởrộngnhậnthứcvềcácnguồntạoralợithếcạnhtranhvàtìmcáchduytrìchúng.

Theotruyềnthống,lýthuyếtdựatrênnguồnlựctậptrungvàoviệcthiếtlậplợithếcạnhtranhbằngđiềukhiểncáctàisảnchiếnlược.Kaybổsungcholýthuyếtnàybằngcáchxácđịnhbanănglựcliênquancóthểcoilànguồntạoralợithếcạnhtranh,vàbằnggiảithíchtạisaosựtiếpnốivàổnđịnhtrongcácmốiliênquanấylạicầnthiếtđốivớiphảnứnglinhhoạtvàmangtínhhợptáctrướcsựthayđổi.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

Khôngcóphươngphápsẵncónàotrongviệcsửdụngmôhìnhnày.Kaysửdụngcácvídụvàlýthuyếttròchơiđểminhhọacácvấnđềcơbản.Việcsửdụngcácvídụvàhuấnluyệntronglýthuyếttròchơilàcácbướcthenchốttrongviệcthuhẹpkháiniệmlợithếcạnhtranhtrêncơsởcácnănglựcliênquan.

Kayxácđịnhbanănglựckhácbiệtcóliênquanchophépcáccôngtycóđượclợithếcạnhtranhlà:kiếntrúc,danhtiếngvàsángtân.Ôngchorằngviệctạoravàquảnlýthànhcôngcáchợpđồngvàcácmốiquanhệbêntrongvàxungquanhdoanhnghiệptạoragiátrịgiatăngcóthểlànguồnlợithếcạnhtranh.

1.Kiếntrúclàmộtmạnglướicáchợpđồngliênquanbêntronghoặcbênngoàitổchức,liênquantớingườilaođộng(bêntrong),nhàcungcấpvàkháchhàng(bênngoài).Kiếntrúccóthểlàmgiatănggiátrịvớitrithứcvàthônglệcủatổchức,phảnứnglinhhoạttrướcthayđổicũngnhưtraođổithôngtindễdàngvàmangtínhmở.Nhữngnănglựcnàychophép:

•tạovàsửdụngphốihợpnhữngtrithứccủatổchức;

•tạodựngnguyêntắchợptác;và

•thựchiệncácthônglệcủatổchức.

Trithứccủatổchức,theoKayđịnhnghĩa,lớnhơntậphợpcácchuyênmôncủanhữngngườilàmviệctrongcôngty,vàkhôngsẵncóởcáccôngtykhác.Trithứcấycóthểlàmộtsảnphẩm,mộtdịchvụhaymộtquytrìnhcụthể.

Điềuquantrọnglàcầnphảihiểurằngcáckiếntrúcliênquanlàsảnphẩmcủacácgiátrịxãhộivàthươngmại.Cácgiátrịnàypháttriểnqualịchsửtổchứcvàkhôngdễdàngđượctạorahaybịthayđổi.Cácnănglựckhácbiệtliênquantớikiếntrúclưulạitronggiaokếtquanhệ:thểhiệnmộtmốiquan

tâmchungtrongcácnỗlựcphốihợpnhằmthuđượclợiíchchotổchức.

Cácthônglệtrongtổchứcgiatănghiệuquảvàtăngcườngsựphốihợp.Tuynhiên,cómộtnguycơcốhữuvớicáchtiếpcậnnàylàtrithứctừbênngoàitổchứccóthểbịgạtbỏvì“khôngđượctạoraởđây”.

2.Danhtiếnglàphươngthứctruyềntảithôngtinmạnhmẽnhấttớingườitiêudùngtrongmốiquanhệkinhdoanh.Khingườimuatìmkiếmvàtrảinghiệmhànghóavàdịchvụ,ngườibánmuốnchothấychấtlượngvàbắtđầumộtchuỗigiaodịchvàtừđóthiếtlậpquanhệ.Mốiquanhệbắtđầunhưthếnào?Kaychorằngngườimuavàngườibántiếntớimộtbiếnthểcủa“Songđềhaingườitù”cổđiển,giốngnhưlýthuyếttròchơi.Bánhànghóachấtlượngcaoởmứcgiácaolàcôngbằngđốivớicảngườimualẫnngườibán.Bántrêngiá(bánhàngchấtlượngthấpvớigiácao)dẫntớitrảinghiệmcókếtquảtồichongườimuanhưnglạiđemlạilợinhuậncaochongườibán.Bándướigiáphươnghạitớilợinhuậnbiêntiềmnăngcủangườibán(thịtrườnghiệuquả)nhưnglạicólợichongườimua.Bánhàngchấtlượngthấpvớigiáthấpnóichungthườnglàmcảhaibêncảmthấymìnhđangphíphạmthờigian.Chỉtrừkhimỗingườichơichỉchơimộtlầnvàchiếnlượctốtnhấtlàtốiđalợiíchcủamìnhtronglầnđó,cònkhôngthìgiaodịchcôngbằnglàcólợinhấtchomốiquanhệlâudài.

Nếungườibánđãcódanhtiếng,nósẽgiúpđảmbảochấtlượngcaovớingườimuakhiviệckhôngthôngthạosảnphẩmhaydịchvụgâykhókhănchoviệcđưaramộtquyếtđịnhđúngđắn.Danhtiếngđượcthiếtlậptheothờigianthôngqua:

•trảinghiệmcủabảnthânngườitiêudùng;

•dấuhiệuchấtlượng(vídụgiá,khuyếnmãi…);

•bảnthuyếtminhvàdùngthửmiễnphí;

•tựbảođảmtráchnhiệmđốivớilỗisảnphẩm,thôngquabảohànhhoặcbảođảm;

•giớithiệutruyềnmiệng,khuyếnmãimạnhmẽ,đònbẩythươnghiệuv.v..;

•kếthợpvớidanhtiếngvàxácnhậncủanhữngngườicóthếlực;

•tăngthêmdanhtiếngkhiđãđượcthiếtlập.

•Mộtdanhtiếngtốtkhôngcầnnhiềunguồnlựcđểduytrìmiễnlàchấtlượngnềntảngkhôngcósựthỏahiệp.

3.Sángtânhiếmkhithànhcôngtrongviệctrởthànhlợithếcạnhtranh.Khiếmkhuyếtnàybắtnguồntừbavấnđề:

•chiphívàtínhbấtđịnhcủaquátrìnhsángtân;

•quảnlýsángtân;

•phânbổhợplýtiềnthưởng.

Quátrìnhsángtântốnkémvàrủirobởicôngtysángtânphảiđốimặtvớimộtsongđề.Khóchắcchắnđượcrằngnhucầuđốivớimộtsảnphẩmsẽđượcduytrìvàliệucạnhtranhtrênthịtrườngcótănglênhaykhông.

Cóhaihìnhthứcsángtân,đềulàbiếnthểtừ“Songđềhaingườitù”:“TròchơiGà”và“Tròchơitiêuchuẩn”.

Tròchơigà:Bắtnguồntừtròchơitrongđóhaingườiláixetiếnlạigầnnhauvàcóthểvachạm:mộtngườiphảitránh,nếukhôngcảhaicùngchếtvìtainạn,nhưngnếumộtngườitránhmàngườikiakhôngtránh,anhtasẽbịgọilà“congà”.Điểmmấuchốtởđâylàcóngườiphảitránhvìkhôngđủđườngđi.Nếugiảsửrằngquátrìnhsángtânsẽthànhcông,kếtquảkhảthicủacảhaiđốithủcạnhtranhsẽchỉtốtnhấtkhimộttronghaiquyếtđịnhdừnglại.Nếuquátrìnhsángtânthấtbại,côngtykhôngdừnglạisẽbịthiệthại.Tròchơigàrấtphổbiếntrongngànhdượcphẩm.

Tròchơitiêuchuẩn:Trònàydiễnratrongmộtthịtrườngmàsảnphẩmđòihỏicácsảnphẩmbổtrợ(vídụnhưphầncứngvàphầnmềm).Sảnphẩmnàotrởthànhtiêuchuẩncũngkhôngquantrọng(vídụVHShayBetamax).Mọingườiđềuthuakhikhôngcótiêuchuẩnnàovàđềuthắngnếucótiêuchuẩn.

Mộtchiếnlượckhảdĩtrongnhữngtròchơinàylàcamkếttheođuổi:tuyênbốchắcchắnrằngcôngtysẽkhônglùibước.Tuynhiên,chiếnlượcnàyđòihỏicôngtyphảicóđủdanhtiếngkhithểhiệncamkết.Mộtchiếnlượckháckháđơngiảnlàtrởthànhngườiđitrướctrênthịtrường.

KẾTLUẬN

SửdụngcấutrúccủaKayđểxácđịnhcácnănglựcđặcbiệtchophépnhàquảnlýnắmbắtsâusắchơnvềnhữngthànhcôngvàthấtbạitronglịchsử

côngty.Nócũngcóthểgiúpíchvớiviệcnắmbắtnhữnggiátrịhiệncó,khácvớinhữnggiátrịmongmuốnđểlàmtăngnănglựccạnhtranh.

HạnchếcủacấutrúcKaylànócũngtrừutượngnhưnhữngnănglựcđặcbiệtmàcấutrúcnàymôtả;vànhưchínhKaynói:nếubạncóthểghichépthìnócóthểbịsaochép.

THAMKHẢO

Kay.J.(1993)FoundationsofCorporateSuccess:Howbusinessstrategiesaddvalue(tạmdịch:Nhữngnềntảngthànhcôngcủacôngty:Cácchiếnlượckinhdoanhbổsunggiátrịnhưthếnào).OxfordUniversityPress.

8.TỔCHỨCHƯỚNGTHỊTRƯỜNG

TỔNGQUAN

Môhìnhnàythểhiệnquátrìnhđangànhtrongviệcbiếnchiếnlượccôngtythànhcácchínhsáchtiếpthị-bánhàngvàcáchoạtđộngquanhệkháchhàngkhôngthểthiếutrongquátrìnhđó.Kếhoạchtiếpthịvàbánhàngcủamộttổchứccầnbắtnguồntừchiếnlượccủacôngty.Kếhoạchphảicóthểđolườngđượcvớicáchoạtđộngvàhànhviđặcthùcủatấtcảcácnhânviên,liệuhọtậptrungvàokháchhàngtừbêntrongcủatổchứchaycóxuhướngtừbênngoàinhiềuhơn.Thuậtngữ“hướngthịtrường”nhấnmạnhrằngkháchhànglàtâmđiểmtậptrungcủatổchứcvàmọihoạtđộngvàhệthốngđượcthiếtkếtừgócđộkháchhàng.Sửdụngcơcấutổchứchướngthịtrườngbảođảmrằngmọiquytrìnhtrongtổchứcđềuhướngtheomụctiêuchung.

SỬDỤNGKHINÀO

Môhìnhnàykháhoànhảotrongviệcđánhgiáhiệuquảvàhiệunăngtrongtiếpthịvàbánhàngcủacôngty.Nócóthểđượcápdụngtronghaitrườnghợpđặcthùvớinhữngcâuhỏicụthể:

•Hiệuquảhoạtđộng.

Xácđịnhhoặcđánhgiáchínhsáchtiếpthịvàbánhàngbằngcâuhỏi:

•Phânđoạnthịtrường:Chúngtanhắmtớiphânđoạnkháchhàngnào?

•Chàohàngkhácbiệt:Chúngtatiếpcậnnhữngkháchhàngđónhưthếnào?

•Xáclậpmụctiêu:Chúngtaphấnđấuđạtmứcđộdoanhsố,doanhthuhaythịphầnnào?

•Hiệunănghoạtđộng.

Tổchứchoặcđánhgiácáchoạtđộngtươngtáctrựctiếphaykhôngtrựctiếpvớikháchhàngbằngcáchxemxét:

•Giảmchiphí:Chúngtacảithiệnhiệunăngcủabộphậntiếpthịvàbánhàngnhưthếnào?

•Xâydựnghiệplực:Chúngtacóthểlàmgìđểcảithiệnsựhợptácgiữacácbộphậnđểtậptrunghiệuquảhơnvàokếtquả?

•Cânbằngtiếpthị/bánhàngvàcáchoạtđộng:Chúngtacóthểcungcấphàngđặtriêngnhưthếnàotạibộphậntrựctiếpphụcvụkháchhàngmàkhônggâyảnhhưởngtiêucựctớihiệunăngcủakhuvựchậutrường?

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

Đểlậpkếhoạchtiếpthị,bánhàngvàcáchoạtđộnghỗtrợkhácmộtcáchhợplý,cầnquyếtđịnh:

•phânđoạnthịtrường:nhữngthịtrườngcôngtyphảihoạtđộng;

•kháchhàngtrọngtâm:kháchhàngnàophùhợpnhấtđốivớimỗithịtrường;và

•mụctiêucủacôngty:nhữngmụctiêunàocôngtymuốnđạtđượctrongmỗiphânđoạnthịtrường.

Sựhàihòatiếpthịtốiưusẽkếthợpnhữngkiếnthứcrõràngvềnhucầuđặcthùcủacácphânđoạnthịtrườngđượcchọnvớinhữnghiểubiếtsâusắcvềưutiênvàtiêuchíảnhhưởngtớiquyếtđịnhmuacủakháchhàng.

Chỉsốđánhgiáthựchiệncôngviệc(KPI)làthướcđogiúpchotổchứcxácđịnhvàđolườngquátrìnhtiếndầntớimụctiêucủamình.SửdụngbatớinămchỉbáoKPIchomỗinhântốđểđảmbảorằngcáchoạtđộngtiếpthịvàbánhàngđượcthựchiệnhiệuquảvànăngsuất.Góilợiíchđốivớinhânviênbánhàngcầntheocácchỉbáonày,bởiphầnthưởngkhôngchỉnêndựatrêndoanhsốhaylợinhuận.CácchỉsốKPIđượcnhậpvàobáocáotiêuchuẩnhàngthánghoặchàngquýcủacôngty.Điềuquantrọnglàcầnđảmbảorằngcáckếtquảđượcđánhgiáthườngxuyênvàđầuracủaviệcđánhgiáđượcphảnhồichocôngty.Vìvậy,cầnápdụngmộtchukỳdạngPlan-Do-Check-Act(Hoạchđịnh–Thựchiện–Kiểmtra–Hànhđộng).

KẾTLUẬN

Môhìnhtổchứchướngthịtrườngquantrọngkhiphântíchchínhsáchtiếpthịvàbánhàngcũngnhưđánhgiáviệcthiếtlậpbộphậntiếpthịvàbánhàngcủacôngty.Tácđộngcủaviệcsửdụngmôhìnhtổchứchướngthịtrườngcóthểgiatăngbằngcáchsửdụngcácmôhìnhkhácđượcmôtảtrongcuốnsáchnàynhư:

•KimtựthápcủaCurry.

•4PtrongtiếpthịcủaKotler.

•Sochuẩn.

•Nămcánhsaothươnghiệu.

•Bảngsảnphẩm/thịtrườngAnsoff.

•ChukỳDeming:plan-do-check-act.

THAMKHẢO

Kotler,P(2000)MarketingManagement:Themilenniumedition(Quảnlýtiếpthị:Táibảnlầnthứ10),NewYork:PrenticeHall.

9.SỬDỤNGNGUỒNLỰCBÊNNGOÀI/NƯỚCNGOÀI

TỔNGQUAN

Môhìnhnàycóthểđượcdùngđểquyếtđịnhliệucáchoạtđộngcủatổchứccóthểvàcónênsửdụngnguồnlựcbênngoàihoặcnguồnlựcnướcngoàikhông.Sửdụngnguồnlựcbênngoàilàgiaocáchoạtđộngkhôngtrọngyếuchomộtnguồnlựcbênngoàicóchuyênmônđặcthùđốivớihoạtđộngđó.Nguồnlựcnướcngoàicũnggiốngnhưnguồnbênngoàinhưngquytrìnhhoạtđộng–vídụnhưsảnxuất,chếtạohaydịchvụ-đượcchuyểnsangnướckhác.Môhìnhraquyếtđịnhnàygiúpxácđịnhliệuviệcsửdụngnguồnlựcnướcngoàicósángsuốthaykhông.

SỬDỤNGKHINÀO

Cáccôngtythườngchọnsửdụngnguồnlựcbênngoàihaynướcngoàichomộtphầnhoạtđộngcủahọvìmộthaymộtvàilýdo:giảmchiphícốđịnh;giatăngtậptrungvàonănglựcchủchốt;hayđểsửdụnglaođộng,vốn,côngnghệvàcácnguồnlựchiệuquảhơn.Quyếtđịnhchuyểnsangnướckháclà

docólợithếvềchiphíhayvềkỹnănghoặccónhucầutậptrungvàothịtrườngquốctế.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

Cácbướcsauđâycầnthiếttrongviệcquyếtđịnhquátrìnhnàonênsửdụngnguồnlựcnướcngoài,vàtớinướcnào:

1.Tạisaolạiphảisửdụngnguồnlựcbênngoài?Vídụvềcáclýdocóthểbaogồmviệcbiếtđượccácđốithủcạnhtranhđangdịchchuyểnranướcngoàiđểthuđượclợithếchiphí,hoặclợinhuậnbiênđangchịuáplựcdocạnhtranhvềgiátăngcao.

2.Tớinướcnàovàvớiđốitácnào?Đểlựachọnmộtđốitácnướcngoàicầnxemxétloạikinhnghiệm,kỹnăngvàvănhóanàobạncầntừphíanhàcungcấpđểcóthểlàmviệccùngnhauthànhcông.Vídụcácyếutốcầncânnhắctạitừngnướctiềmnăngbaogồm:tiềmnănglaođộng,chấtlượngsảnphẩmkỳvọngvàlợithếchiphí.Pháttriểnmộtvàithaythếđểtiếptụcđánhgiátrướckhiquyếtđịnh.

3.Đâulàchiphí,lợinhuậnvàrủiro,vànhữngquátrìnhnàothíchhợpđể

sửdụngnguồnlựcnướcngoài?Bướcbabaogồmcảviệcphântíchchiphí–lợinhuậnxuyênsuốtmỗikhảnăngthaythếkhácnhau.Nhữngcấuthànhquantrọngcầnxemxétbaogồm:mứclươngbổng,chiphívàtiềncôngphátsinh,mứcgiácảvàtácđộngtớichuỗigiátrịbêntrongcủacôngty.Phântíchphầnnàocủatổchứccóthểsửdụngnguồnlựcbênngoàivàtácđộngtớichuỗigiátrịtổngthểrasao.

4.Điềugìxảyratiếptheo?Cuốicùng,tiếnhànhphântíchkhảthichitiếtvềmỗiquốcgia,đốitác,quytrìnhvàhợpđồng.Tạiđiểmnày,vẫncòncónhiềuđiềuchưachắcchắn.Kếhoạchcầnđượcxemxéttỉmỉtrướckhiraquyếtđịnhsửdụnghaykhôngsửdụng.Cũngmôhìnhbốnbướcnàycóthểđượcápdụngkhiraquyếtđịnhliênquantớiviệcsửdụngnguồnlựcbênngoài,nhưngkhôngbaogồmcácyếutốquốctế.

KẾTLUẬN

Rủirokhisửdụngmôhìnhnàylànguycơbỏquamộtsốbướcđểtiếnngaytớibướcthựchiện.Vídụtìmkiếmđốitáctiềmnăngnướcngoàitrướckhisuynghĩcẩntrọngvềtácdụngchiếnlượcvàhậuquảđốivớinhânsựhiệncó.

Sửdụngnguồnlựcnướcngoàivẫnlàmộtvấnđềtranhcãigiữacácnhàkinhtếhọc.Mộtmặt,nóđượccoilàđemlạilợiíchchocảhaiquốcgianguồnvàđích,thôngquaviệctạoracôngănviệclàmvàgiảmchiphísảnphẩmvàdịchvụ.Mặtkhác,nócũngdẫntớimấtviệclàmvàkhiếnchomứclươngthấpđitạicácnướcđangpháttriển.Cácnhàkinhtếhọckhôngủnghộviệcsửdụngnguồnlựcnướcngoàilậpluậnrằngnhânlựccótrìnhđộcaovớicáccôngviệccógiátrịcaohơn,nhưkếtoánvàkỹsưphầnmềm,đượcthaythếbởinhânlựccótrìnhđộcaonhưngrẻtừcácnướcnhưTrungQuốchayẤnĐộ.Hơnnữa,tinhgiảmnhânlựctrongngànhsảnxuấttạorasựhoangmangtrongnộibộnhânlực.Nhữngtranhluậnchủyếubắtnguồntừlolắngvềsựkhôngổnđịnh,vìtácđộngviệcsửdụngnguồnlựcbênngoàivẫn(chưađược)chứngminh.Môhìnhnàyhợplýhóacáclựachọnliênquantớisửdụngnguồnlựcbêntrongvàbênngoàibằngcáchgiúpcácnhàhoạchđịnhgiảmđiviệchaythayđổi.

THAMKHẢO

Aron,RvàSingh,J(2005Gettingoff-shoringright(tạmdịch:Sửdụngnguồnlựcnướcngoàihợplý),HavardBusinessReview83(12)December:135-43.

10.SƠĐỒHÓALỘTRÌNH

TỔNGQUAN

Sơđồhóalộtrìnhliênquantớiviệctạoramộttầmnhìnchung.Đólàmộtquytrìnhgiúpcácchuyêngiadựbáosựpháttriểntrongtươnglaiđốivớicôngnghệvàthịtrường,vànhậndiệnhệquảcủanhữngpháttriểnđóđốivớicáccôngty(đơnlẻ).Môhìnhsơđồlộtrìnhcungcấpmộtbảnmôtảquytrìnhpháttriểncóthểđượccơcấunhưthếnào.

Quytrìnhsơđồhóalộtrìnhlàmsángtỏcácmụctiêutươnglai(chủyếudựatrêngócnhìncủacácchuyêngiavềpháttriểncôngnghệ),vàlộtrìnhđạtđượcnhữngmụctiêuđó.Dựatrênphântíchnàycóthểxácđịnhmộtcôngtyđơnlẻcóthểđónggópvàosựpháttriểnrasaovàcôngtyphảnứngnhưthếnàotrướcsựpháttriển.Chươngnàysửdụngmộtsơđồlộtrìnhsảnphẩm-côngnghệđểgiảithíchquytrình.

Cónhiềusơđồlộtrìnhđượctạoratrongnhữngthậpkỷgầnđây.Khixemxétcácsơđồlộtrìnhhướngcôngnghệ,ngườitacóthểnhậndiệnbốnloạisơđồvàquymôkhácnhau:

•Sơđồlộtrìnhngành:trongđósựpháttriểnkỳvọngcủatoànbộmộtnhánhthuộcngànhđượcsơđồhóa.Quytrìnhsơđồhóalộtrìnhđưaramộtphươngthứctrongđórủirođốivớicáccôngtyđơnlẻđượcgiảmthiểubởimộtsốcácbênkhácnhauquyếtđịnhcácưutiênđốivớisựpháttriểncôngnghệtrongtươnglaivàmỗibêncầnđónggópnhững(nghiêncứu)gì.Mộtsơđồlộtrìnhngànhcũngcóthểđượcsửdụngđểđạtđượcnguồntàichính(đốivớicảkhốitưnhânvànhànước).

•Sơđồlộtrìnhcôngty:đượcthiếtkếnhằmgiúpcáccôngtyđơnlẻlựachọnvàcóthểdựatrênsơđồlộtrìnhngành.Sơđồnàymôtảsựkếthợpsảnphẩm-thịtrường.

•Sơđồlộtrìnhsảnphẩm-côngnghệ:trongđóphântíchthịtrường,đánhgiá

sảnphẩmvàràsoátcôngnghệkếthợplạivớinhauthànhmộtkếhoạchnghiêncứuvàpháttriển(R&D)nộitạivàcáckịchbảngiớithiệusảnphẩmtớithịtrường.Môhìnhđượcmôtảtrongchươngnàylàmộtvídụvềsơđồlộtrìnhsảnphẩm-côngnghệđượctạoratrongviệckếthợpvớimộtsơđồlộtrìnhcôngnghệ.

•Sơđồlộtrìnhnănglực-nghiêncứu:tậptrungvàonănglựcvànghiêncứucầnthiếtđểtạoramột(hoặcmộtphần)côngnghệđặcthù.Loạisơđồlộtrìnhnàycóthểđượcsoạntáchbiệt,hoặcnhưtrongvídụđãxem,hợpnhấtnhưmộtphầntrongtoànthể.

SỬDỤNGKHINÀO

Sơđồlộtrìnhsảnphẩm-côngnghệcóthểđượcsửdụngđểtậptrungrõrànghơnchotươnglai.Sẽrấthữuíchnếucóđượcsựthấuhiểuchuyênsâuđốivớisựpháttriểnthịtrườngmới,đặcbiệtlàtrongcácthịtrườnghướngcôngnghệ.Pháttriểnsảnphẩmmớilàyếutốsốngcòntrongcácthịtrườngnàyvàđangdầntănglêndovòngđờicủasảnphẩmrútngắnđi.Vìvậy,sơđồhóalộtrìnhlàmộtchiếnlượcthiếtyếuđốivớicôngtyđangtiếptụctìmkiếmcácsảnphẩmmới.Sơđồhóalộtrìnhgiúpquytrìnhpháttriểnsảnphẩmmớibằngcáchtạođiềukiệnchonhậndiệntheocấutrúcđốivớicácthịtrường,sảnphẩmvàcôngnghệ(mới).

Sơđồlộtrìnhthườngbaogồmcácmôtảvề:

•Chuyểngiao:môtảsảnphẩmvànghiêncứucầnthiết.

•Mụcđích:phântíchthịtrường,sảnphẩmvàcôngnghệ.

•Thờigian:đườngtớihạnvàthờigianchuyểngiao.

•Nguồnlực:cácnguồnlực(tiền,conngười)vàcôngnghệcầnthiếtchoviệctạoracácsảnphẩm.

Ưuđiểmcủasơđồhóalộtrìnhbaogồmnhữngđiểmsau:

•Sơđồhóalộtrìnhcungcấpchotổchứcthamgiacácthôngtinchiếnlượccógiátrị.

•Hoạchđịnhchiếnlượcdàihạnsẽdựatrênviệcthuthậpcácthôngtincócấutrúcchặtchẽ,giúpchoviệcraquyếtđịnhtốthơnđốivớicácsảnphẩmvàcôngnghệtươnglai.

•Cácdữliệubêntrongvàbênngoàisẽđượcsơđồhóa,đemlạimộttầmnhìncócấutrúcchặtchẽvềcácyếutốthịtrường,nhucầungườitiêudùng,pháttriểncôngnghệ,yếutốmôitrườngvàthayđổinhàcungcấp.

•Đồnghướngchiphínghiêncứuvàpháttriểnvớipháttriểnsảnphẩmtốtsẽđemlạihiệuquảbởixácđịnhđượccơhộitíchhợpcôngnghệmớivàosảnphẩmmới.

•Sơđồlộtrìnhcóthểlànguồncủacáclựachọnsửdụnglạicôngnghệ(cùngmộtcôngnghệvàocácsảnphẩmmới).

•Kếtquảcóthểlàmbộclộcácđiểmyếuchiếnlượcdàihạnvàxácđịnhkẽhởvàsựbấtđịnhcủasảnphẩmvàcôngnghệ.

•Sơđồlộtrìnhlàmộtcôngcụmạnhmẽtrongviệcđồnghướngtoànbộdoanhnghiệptheomộtchiếnlượcpháttriểnmớivàpháttriểnsảnphẩmmới.Cácnhómdựáncóthểnhanhchóngthíchnghivớinhữngthayđổichiếnlược.

•Tiềmnănghiệplựcđượcxácđịnhgiữacácnhàcungcấpvàngườimuacũngnhưgiữacácđốithủcạnhtranh.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

Mộtsơđồlộtrìnhcôngnghệ-thịtrườngdựatrêncáckếtquảcủa:

i)phântíchthịtrường,

ii)ràsoátcôngnghệ,

iii)đánhgiásảnphẩm.

Phântíchthịtrườngnhìntừbênngoàilànhậndiệnnhucầumớivàdàihạncủakháchhàng.Kếtquảcungcấpmộtcáinhìntổngquanvềcácnhucầumớivàgiátrịgiatăngmà(các)côngtytạora.Ràsoátcôngnghệnhìntừbêntrongvàxácđịnhkhảnăngxuấthiệncôngnghệmới.Đánhgiásảnphẩmluônnhìntừbêntrongravàsosánhdanhmụcsảnphẩmvớicácsảnphẩmhiệncó.Ràsoátcôngnghệcùngvớiviệcđánhgiásảnphẩmcungcấpmộtcáinhìntổngquanvềsựkhácbiệtvàkhảnăngchosảnphẩmmới.

Ởbướctiếptheo,kếtquảcủasơđồlộtrìnhđượctranhluậntrongviệctưduytậpthể.Trongsuốtquátrìnhlàmviệc,cácýtưởngsảnphẩmmớiđượcđánhgiábằngcáchxétthưởng–cácđiểmbánhàngduynhất(USP)vàtỷlệhoànvốnđầutư(ROI);rủiro(kỹthuậtvàđộsẵnsàngcủathịtrường);vàcácnguồnlực(đầutư)cầncó.Cácsảnphẩmcóhoànvốncaonhất,rủirothấpnhất,vàđòihỏiítnguồnlựcnhấttấtnhiênđượccoilànhữngsảnphẩmmớicógiátrịnhất.Từphântíchnày,mộtkếhoạchnghiêncứuvàpháttriểnnộibộcóthểđượcxâydựngtrêncơsởnghiêncứucầncóđểsảnxuấtsảnphẩmmới.Thêmvàođó,cóthểpháttriểnmộtkếhoạchtungsảnphẩmmớirathịtrường.

Mặcdùcácphântíchthịtrường,đánhgiásảnphẩmvàràsoátcôngnghệcóthểđượcthựchiệnbởicácnhânsựchủchốttrongtổchức(giảsửvớisựgiúpđỡcủamộtcôngtytưvấnbênngoài),nhữnglộtrìnhthànhcôngnhấtđượcxâydựngbởicácnhânsựchủchốttừnhiềutổchứcvàcáctrườngđạihọckhácnhau.Mộttrongnhữngnhântốthànhcôngchínhcủacáclộtrìnhlàsựthamgiacủacác“nhàvôđịch”.Họlànhữngchuyêngianổitiếngvàđượcnểtrọngtrongmộtlĩnhvực(côngnghệ)đặcthù.Khicónhữngngườinhưvậyủngtrợchomộtlộtrình,nhữngngườikhácsẽdễchấpnhậnhơn.

Cácnhântốthànhcôngkhácbaogồm:

•Cáclộtrìnhcầnđượcxâydựngbởicáccánhânthenchốt,đượcbiếtđếnnhưnhữngchuyêngiavớinhữngkiếnthứcchuyênngànhđặcbiệt.

•Camkếtquảnlýmộtcáchtrọnvẹnlàyếutốhếtsứcquantrọngnếulộtrìnhcóđượctácđộngtíchcựclêntổchức.

•Cáclộtrìnhcầnđượccậpnhậtthườngxuyênđểnắmbắtđượcnhữngthayđổiđangdiễnravềsảnphẩm,thịtrườngvàcôngnghệ.

•Mộtngườikhôngthiênvị(nhưmộtnhàtưvấnchẳnghạn)cóthểthựchiệncáccuộcphỏngvấnvàtạođiềukiệnchoquátrìnhsơđồhóalộtrình.

•Sửdụngcáchtiếpcậnchuẩnmựcrấtcầnthiếtchoviệctruyềnthônghiệuquả,vàcóthểhỗtrợsựliênkếtgiữacáclộtrình.

•Cầnsửdụnglộtrìnhnhưmộtcáchtiếpcậnlâudàiđốivớiviệcpháttriểnchiếnlược.Tầmnhìnchiếnlượcsẽkhôngphùhợpvớilộtrìnhnếunókhôngvượtquáthờigianhainăm.

KẾTLUẬN

Sơđồhóalộtrìnhlàmộtphươngphápgiúpchoviệcxâydựngmộttầmnhìnchungtớitươnglai;pháttriểnmộttầmnhìnchungcũngđượccoilàquantrọngkhôngkémsovớilộtrìnhcuốicùng.Vìvậy,sơđồhóalộtrìnhcóthểkhôngthànhcôngđốivớinhữngcôngtycótầmnhìnkhácvớicáchnhìnchungđangthốnglĩnh(ởcáccôngtycóliênquan).

Mụcđíchchínhcủalộtrìnhlàtruyềncảmhứngbằngcáchcungcấpcáinhìnthấuđáovềcáccáchthứccảithiệnvàđổimới.Mặcdùcáchoạtđộngvàdựáncụthểđượcmôtảtronglộtrình,nhưngtươnglaivẫnkhôngthểbiếttrướcvàkhôngphảilúcnàocũngdựđoánđược.Lộtrìnhchỉlàmộthìnhdungvềtươnglai.Dùdựatrênthựctiễncôngnghệvàthịtrường,lộtrìnhkhôngnênđượcsửdụngnhưmộttàiliệudựbáo.Cậpnhậtlộtrìnhthườngxuyênrấtcầnthiết,nhằmkếthợpnhữngpháttriểnhiệnthờivàotầmnhìnđượchoạchđịnhchotươnglai.

THAMKHẢO

Farrukh,C.,Phaal,R.vàProbert,D.(2003)Technologyroad-mapping:linkingtechnologyresourcesintobusinessplanning(tạmdịch:Sơđồhóalộtrìnhcôngnghệ:kếtnốicácnguồnlựccôngnghệvàohoạchđịnhkinhdoanh).InternationalJournalofTchnologyManagement26(1):2-19.

11.HOẠCHĐỊNHKỊCHBẢN

TỔNGQUAN

Hoạchđịnhkịchbảnđặtracáccâuhỏivềtươnglai.Sovớinhiềumôhìnhtươnglaikháctrênthếgiới,đâylàmộtcôngcụđánhgiáchiếnlượctươngđốikhácbiệtvềcấutrúcnhưngkhôngkémphầnhợplý.Cáckịchbảncungcấpmộtbốicảnhtrongđócácnhàquảnlýcóthểraquyếtđịnh.Bằngcáchxemxétnhiềukhảnăngkhácnhau,ngườiraquyếtđịnhsẽđượcthôngtintốthơn,vàmụcđíchdựatrênnhữngkiếnthứcấycónhiềukhảnăngthànhcônghơn.

Việchoạchđịnhkịchbảndựatrêncácnguyêntắcminhbạchvàđadạngnhằmxácđịnhýnghĩacủasựpháttriểntrongtươnglaicủacáclựclượngthịtrườngchínhyếu.

•Minhbạch–liênquantớiquátrìnhthừanhậnmộtcáchrõràngvềmốiquanhệgiữacáclựclượngđịnhhướngchínhyếu.

•Đadạng–ngụýrằngkhôngcómộtkịchbảnđơnlẻ“tốtnhất”haymộtkếtquảthịtrường“cao”hay“thấp”.Sựđadạngchothấytươnglailàbấtđịnh,vàphảixemxétnhiềuconđườngchiếnlượckhácnhau(Ringland,2002).

Cácmụctiêutươngphảntrongviệchoạchđịnhkịchbảncóthểđượcdiễntảnhưsau(vanderHeijden,2002):

i)mộtmụctiêuđặcthù(mộtlần,cácdựángiảiquyếtvấnđề),tươngphảnvớimộtmụctiêucơbảnhơn(cácdựándàihạnhơnnhằmduytrìsựsốngcòncủatổchức);

ii)cácdựánđượcthựchiệnđểkhaimởmộttổchứcđóngkíntrướccácýtưởngmới,tươngphảnvớicácdựánnhằmđạtđượcnhữngquyếtđịnhvàhànhđộngtrongmộttổchứcthụđộng.

Cácmụctiêunàydẫntớibốnloạihìnhhoạchđịnhkịchbản:

i)Xácđịnhýnghĩa-việcthựchiệnkịchbảnmộtlầnmangtínhthămdòđểthuđượcnhữnghiểubiếtsâusắcđốivớicáctìnhhuốngphứctạp.

ii)Pháttriểnchiếnlược–việcsửdụngcáckịchbảnđểkiểmtratriểnvọngkinhdoanhtrongtươnglaivớinhiềukịchbảnkhácnhaunhưngphùhợp.

iii)Tiênliệu–Khảnăngnhìnnhận,nhậnthứcvàthấuhiểucủatổchứcđốivớinhữnggìđangdiễnratrongmôitrườngkinhdoanh,đòihỏitổchứcphảihuyđộngmọinguồnlựccóthểđểquansát,nhậnthức,trảinghiệm,xácđịnhýnghĩa,hợplýhóavàquyếtđịnh.Mụcđíchtiênliệucủacáckịchbảnnângcaotầmquantrọngcủangườiquansátgiỏigiangtrướcthếgiớibênngoàithôngquacáccuộcđốithoạimangtínhchiếnlược.

iv)Tổchứchọctậpthíchnghi–Bướctiếptheobằngviệcđưahànhđộngvàotrongquátrình.BướcnàycóthểsosánhvớimôtảvềhọctậpkịchbảncủaFaheyvàRandall(1998),chothấycáckịchbảncầnđượctíchhợpvớiviệcraquyếtđịnh.Điềunàynhấnmạnhrằngmôhìnhtổchứchọctậpthíchnghichuyểntừpháttriểnchiếnlượcmộtlầnthànhhoạchđịnhvàtrảinghiệmchiếnlượcliêntục.Xemhình11.2.

SỬDỤNGKHINÀO

RoyalDutchShellsửdụngcáckịchbảnchonhiềumụcđích.Vềcơbản,cáckịchbảngiúpcôngtynắmbắtcácđộnglựccủamôitrườngkinhdoanh,nhậnbiếtnhữngcơhộimới,đánhgiácáclựachọnchiếnlượcvàracácquyếtđịnhdàihạn.Nhữngngườiraquyếtđịnhcóthểsửdụngkịchbảnđểsuynghĩvềnhữngkhíacạnhchưaxácđịnhcủatươnglaiđangkhiếnhọlo

lắngnhất,haykhámphánhữngkhíacạnhkhácmàhọcầnquantâm.RoyalDutchShellđưarabốnlýdokhiếnhoạchđịnhkịchbảntrởthànhcôngcụquantrọngđốivớipháttriểnchiếnlược:

•Đốichiếuvớicácgiảthiết–Liênquanmậtthiếttớinguyêntắccủacácmôhìnhtrítuệ.Bằngcáchkhaitháccácgiảthiếtvềtươnglaimàmọingườiđưaramộtcáchđơnlẻhaytậptrung,nógiúpcôngtyhoạtđộngcóhiệuquảhơntheotừngthờiđiểm.

•Nhậnbiếtmứcđộthayđổi–Hoạchđịnhkịchbảnđemlạichotổchứcmộtphươngthứcthừanhậnvàlàmviệcvớinhữnggìhọkhôngbiết.

•Mởrộngviễncảnh–Cáckịchbảnđánhdấunhữngđiểmmùbằngcáchthửtháchcácgiảthiết,mởrộngtầmnhìnvàkếthợpthôngtintừnhiềuchuyênngànhkhácnhau.

•Chỉracácsongđềvàmâuthuẫn–Cáckịchbảncóthểgiúplàmsángtỏhoặcgiảiquyếtcácmâuthuẫnvàsongđềđangđedọakháchhàngcủacôngty.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

Mộtsốphươngpháphoạchđịnhkịchbảnđãđượctrìnhbàytrongcácđềtàinghiêncứuvềquảnlý(vídụ:Schwartz1991;vanderHeijden2002;Ringland1998,2002),tấtcảcácquytrìnhhoạchđịnhkịchbảnđềubắtđầubằngcáchxácđịnhkhoảngcáchkiếnthứcvànhữnglĩnhvựchaythayđổi,vàbằngcáchxâydựngmộtnhómhoạchđịnhkịchbảnbaogồmcácnhânviênvớingườicốvấnbênngoài.Quytrìnhđượccấutrúctạibướcnày.Sauđó,nhữngngườithamgiachínhsẽđượchỏiđểkhảosáthiệntrạng(vídụ:lĩnhvựckinhdoanhđangnghiêncứu)thôngquamộtchuỗicáccuộcphỏngvấnnhằmthửtháchnhữnggiảđịnhhiệncócủanhóm,quátrìnhnàysẽđượcthựchiệnlâudàitheomộtchuỗicácbuổithảoluận.Saukhiđãthốngnhấtvềthựctrạngchungcủamộtkịchbản,ngườitasẽthuthậpcácyếutốđịnhhướngvàpháttriểncáckịchbản.Đốivớimỗikịchbản,mộtcốttruyệncókếtcấuchặtchẽđượcpháttriểnnhằmnêubậtnhữnghàmýtrongtươnglai.Tácđộngtươngđốicủamỗikịchbảnđượckhaithácsâuvànhữnghàmýchotươnglaiđượcxemxétcẩnthận.Nhữnghiểubiếtmớimẻnàysauđólạiđượckiểmtrathôngquacácbênliênquanđếnviệckinhdoanh.

VanderHeijden(2002)bổsungtưduyhệthốngnhưmộtbướcthêmvàotrongquytrìnhhoạchđịnhkịchbản,theođónhậndiệncácmốiquanhệnhân

quảtrongnhữngcâuchuyện.Bằngcáchlàmtheonămbướcnày,nhómhoạchđịnhpháttriểnmộtsốkịchbảntươnglaihợplýchotổchức.Bướccuốicùnglàphổbiếntácđộngcủakịchbảntớitổchức:tưduychiếnlược,cácchiếnlượckhảthitrongtươnglaivànhữnghoạtđộngtươngứng.Điềunàynhấnmạnhrằnghoạchđịnhkịchbảnchỉcógiátrịnếucácchiếnlượchaycácquyếtđịnhhànhđộngđượckiểmnghiệmtrongcáckịchbảnkhácnhau.

KẾTLUẬN

Hiệuquảcủaviệcsửdụnghoạchđịnhkịchbảnnằmởkhảnăngcủanhómhoạchđịnhnhằmthuyếtphụcbangiámđốcthựchiệnnhữnggìđượccholàtốtnhất.Thayđổithếgiớiquancủabangiámđốclànhiệmvụquantrọnghơnnhiềusovớixâydựngkịchbản(Wack,1985).Hơnnữa,việcsửdụngmộtlầnkịchbảnđơnlẻkhôngphảilàcôngcụmạnhđốivớiviệcxâydựngchiếnlượchayhànhđộng.Họctậpvàhànhđộngđòihỏichúngtaphảixemxéthoạchđịnhkịchbảnnhưmộtquytrìnhkhámphávàkhaithácliêntụcquayvòng.

THAMKHẢO

1.Fahey,LiamvàRandall,RobertM.(1998).Learningfromthefuture:Competitiveforesightscenarios(tạmdịch:Họctậptừtươnglai:nhữngkịchbảncạnhtranhtiênliệu).JohnWiley&Sons,NewYork.

2.Heijden,K.vander(1996Scenarios:Theartofstrategicconversation(tạmdịch:Kịchbản:Nghệthuậtđốithoạichiếnlược).JohnWiley&Son,NewYork.

3.Heijden,K.vander(2002)TheSixSense:Acceleratingorganisationallearningwithscenarios(tạmdịch:Giácquanthứsáu:Thúcđẩytổchứchọctậpvớikịchbản).JohnWiley&Son,NewYork.

4.Ringland,G.(1998)ScenarioPlanning:Managingforthefuture(tạmdịch:Hoạchđịnhkịchbản:Quảnlýchotươngla).JohnWiley&Son,NewYork.

5.Ringland,G.(2002)ScenariosinBusiness(tạmdịch:Kịchbảntrongkinhdoanh).JohnWiley&Son,NewYork.

6.Schwartz,P.(1991TheArtofLongView:Planningforthefutureinanuncertainworld(tạmdịch:Nghệthuậtnhìnxatrôngrộng:Hoạchđịnhcho

tươnglaitrongmộtthếgiớibấtđịnh).Doubleday/Currency,NewYork.

7.Wack,P.(1985)Scenario’s:ShootingtheRapids(tạmdịch:Vềkịchbản:Chụphìnhtháchthức).HavardBusinessReview63(6)November/December:139-50.

Tảithêmebook:http://www.sachvui.com

12.HỘITHOẠICHIẾNLƯỢC

TỔNGQUAN

Hộithoạichiếnlượclàmộtmôhìnhbảybướcthốngnhấtnhằmthiếtlậpvàthựchiệnchiếnlược.MôhìnhnàydoBerenschotpháttriểndựatrênkinhnghiệm70nămtưvấnchiếnlược.Bacâuhỏimấuchốtđượccânnhắctrongtổngthểbagiaiđoạnvàbảybướccủaquytrìnhchiếnlược,từphântíchchotớithihành.Ởmỗibước,cácmôhìnhkháccóthểđượcdùngkếthợpvớimôhìnhnàyđểđạtđượckếtquảhợplývàthỏađáng.Bacâuhỏiđólà:

1.“Sânchơicủabạntrôngnhưthếnào?”

Câutrảlờichocâuhỏinàyhémởcửasổchiếnlượcchotổchứccủabạn.Nóchứađựngnhữngướcmơvàtầmnhìncủatổchứccũngnhưxácđịnhloạihoạtđộng(kinhdoanh)nàotổchứcsẽthựchiệnlúcnàyvàtrongtươnglai.Trảlờicâuhỏinàyxácđịnhđượctổchứcsẽtrởthànhthứgìtrongtươnglai(gần).

•CâuhỏinàyđượcđặtratrongGiaiđoạn1:Giaiđoạnchiếnlược(Bước1).

2.”Bạnmuốnchơi(những)tròchơinào?”

Trảlờichocâuhỏinàychỉraloại(những)tròchơimàtổchứcsẽchơitrênsânđãchọn.Vídụ,mộttổchứcxácđịnhsânchơibằngtuyênbố“chúngtathuộcngànhtưvấn”.Tuyênbốnàycóthểtrảlờichocâuhỏitiếptheobằngxácđịnhcácsảnphẩmvàdịchvụ(tưvấn)màtổchứcsẽcungcấpvàthịtrường(theongànhvà/hoặctheovịtríđịalý)màtổchứcsẽhoạtđộng.Cầnmộtphântíchtổngthểvềcáctròchơihiệnthời(sựkếthợpsảnphẩm-thịtrường)đượcchơitrêncácsânhiệncóđểnhậndiệncácyếutốthànhcôngcầnthiếtmàsảnphẩmvàdịchvụcủatổchứcphảicó.Vớiphântíchnày,việckếthợpgiữacáckhảnăngbêntrongvàbênngoàicóthểđượcđánhgiá,đảmbảorằngnhucầucủa(các)thịtrường(đượcchọn)sẽphùhợpvớisảnphẩmvàdịchvụ(đượcchọn)cungcấp.Trảlờicâuhỏinàysẽchothấytổchứcsẽchơitốt(những)tròchơinàovà(những)tròchơinàotổchứcsẽđượcyêucầuchơitrênsân.

•CâuhỏinàyđượcđặtratạitừngbướccủaGiaiđoạn2:Trongsuốtquátrìnhphântích,tổnghợpvàxácđịnhlựachọnchiếnlược(Bước2,3,4và5).

3.”Bạnchơimộttròchơithànhcôngnhưthếnào?”

Trảlờichocâuhỏinàychỉracáchthứctổchứcđịnhchơi(những)tròchơiđãchọn.Nóbaogồmviệchuyđộngvàđiềuhòamọinguồnlựccầnthiếttrongtổchứcđểđảmbảokhôngchỉsảnphẩmvàthịtrườngđượccungcấpmàcảcáchthứccungcấpcũngphùhợpvớinhucầucủa(những)thịtrường(đãchọn).Điềunàysẽđượcxácđịnhkhikếthợpnhữngkhảnăngbênngoàivớitiềmnăngbêntrong,dẫntớiviệchuyđộngvàhoạchđịnhcácnguồnlựccủariêngtổchức.Câuhỏinàyxácđịnhchiềuhướngvàchiếnthuậtmàtổchứccầnsửdụngđốivới(những)tròchơiđãchọnđểchơitrênsân.

•CâuhỏinàyđượcđặtratạicảhaibướccủaGiaiđoạn3:Trongquátrìnhsoạnthảovàhoạchđịnh(Bước6),vàthựcthi(Bước7).

Mọitổchứcđềuđượchưởnglợikhitiếntriểnquacácbướctrên.Quytrìnhcóthểđượcthựchiệntriệtđể,nhưngtrongmộtsốtrườnghợpvẫncóthểsửdụnghiệuquảcáchtiếpcậnnhanhvàcơbảnhơn.Sựkhácbiệtcủamôhìnhnàylànóbaohàmsựthamgiaởmứcđộcaocủanhânviên,đượchỗtrợbởisựtruyềnthôngtriệtđể;nógồmphântíchsâuvàrộng;khảnăngsángtạođộtphá;vàđưaracáclựachọnchiếnlược.

Hộithoạichiếnlượcchorằngchiếnlượclàkếtquảcủacôngthức:

huyđộngxcôngthứchóaxthựchiện

Huyđộng=sángtạo,phântích,lựachọn,camkết,thamgia.

Côngthứchóa=hoạchđịnhchiếnlược,lựachọn,kiênđịnh.

Thựchiện=kếhoạchhànhđộng,thựcthi,đánhdấucácmốc,theodõi.

Dựatrênnguyêntắcnày,chiếnlượccủatổchứcsẽđượccoilàmộtconđườngđượcchiasẻvàkếthừađểtổchứcđạttớisựthịnhvượngvàgiatăngnăngsuất.

SỬDỤNGKHINÀO

Môhìnhhộithoạichiếnlượcđượcpháttriểnbắtnguồntừmộtphươngthứctừngbướcvượtquacácbẫythườnggặpkhilậpchiếnlược.Cácbẫynàyliênquantớibakhíacạnhcủaquátrìnhcôngthứchóachiếnlược:

•phạmvicủaquátrình;

•thựcthiquátrình;và

•cáclựachọnhìnhthànhtrongsuốtquátrình.

Cáckhíacạnhnàyđượcmôtảdướiđâycùngmộtsốbẫy:

Hộithoạichiếnlượclàmộtphươngthứctiếpcậncóhệthốngtớiviệccôngthứchóachiếnlược,đượcsửdụngtrongcáctìnhhuốngmàởđócảviệccôngthứchóavàthihànhmộtkếhoạchchiếnlượcthựctếđượchỗtrợlàhoàntoàncầnthiết.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

Hộithoạichiếnlượcbaogồmmộtquátrìnhbảybướcđượcthựcthimộtphầntheothứtựvàmộtphầnsongsongvớinhau.Mỗibướcđóđượchỗtrợbởimộtcâuhỏichiếnlược(xemphầntrên)vàcácmôhìnhbổsungkhácnhau.Tiếntrìnhphântíchvàthihànhcầnđượcthựchiệnbởimộtnhómđangànhgồmcácnhânviênvàquảntrịviên.Môtảvềbảybướcvàcácmôhìnhbổsungnhưdướiđây.Cácmôhìnhbổsungkhôngquantrọngnhưnhautrongtấtcảcáctrườnghợp.(Đểcóđượccáinhìnrõrànghơnvềviệcsửdụngmôhìnhnàovàkhinào,xinxemphầncuốicủachươngnày.)

Bước1:Cửasổchiếnlược.Thiếtlậpquátrìnhcôngthứchóachiếnlược.Đâylàbướckhaithácđầutiênvềsứmệnh,tầmnhìnvàthamvọng.Cácmôhìnhkháccóthểsửdụngởbướcnàylà:

•Cácloạihìnhgiátrị(xemChương18).

•MôhìnhtăngtrưởngcủaGreiner(xemChương6).

Bước2và3khôngthểbắtđầutrướckhiBước1kếtthúc.

Bước2:Phântíchbênngoài.Xemxétsựpháttriểntrongkinhtếvĩmô,vàtrongkinhtếvimô:thịtrường,đốithủcạnhtranhvàkháchhàng.Cácmôhìnhkháccóthểđượcsửdụngởbướcnàylà:

•Phântíchcạnhtranh:nămthếlựccủaPorter(xemChương4).

•KimtựphápCurry(xemChương27).

•4PcủaKotlervềtiếpthị(xemChương34).

Bước2cóthểdiễnrasongsongvớiBước3.

Bước3:Phântíchbêntrong.Xemxétsựpháttriểnđặcthùvàcôngnghệ,trongcáclĩnhvựcnhưtiếpthị,nguồnnhânlực,tàichínhvàkiểmsoát,CNTT,vàquátrìnhsảnxuất.Cácmôhìnhkháccóđượcthểsửdụngởbướcnày:

•Chuỗigiátrị(xemChương16).

•Môhình7-S(xemChương19).

•PhântíchDuPont(xemChương28).

Bước3cóthểdiễnrasongsongvớiBước2.

Bước4:Tổnghợpvàlựachọn.Chuyểncácphântíchbêntrongvàbênngoàithànhcáclựachọnchiếnlược(kịchbản).Kiểmtrahaichiềuvềtầmnhìn,sứmệnhvàthamvọngđãphátsinhởbướcnày.Nhữngmôhìnhkháccóthểsửdụngkếthợpbaogồm:

•PhântíchSWOT(xemChương15).

•Bảngsảnphẩm/thịtrườngAnsoff(xemChương1).

•MatrậnBCG(xemChương2).

•Sửdụngnguồnlựcbênngoài/nướcngoài(xemChương9).

Bước4chỉbắtđầukhiđãhoànthànhbước2vàbước3.

Bước5:Đánhgiávàlựachọnchiếnlược.Đánhgiárủirovàtínhkhảthi,kếtquảlàđưaramộtchiếnlượccóưuthếhơn.Nhữngmôhìnhkháccóthểđượcsửdụngởbướcnàygồm:

•PhântíchMABA(xemChương38).

•Phântíchrủirovàthànhquả(xemChương56).

•Hoạchđịnhkịchbản(xemChương11).

Bước5chỉbắtđầukhiđãhoànthànhbước4.

Bước6:Chuẩnbịvàlậpkếhoạch.Chuyểnchiếnlượccóưuthếthànhtậphợpcácthướcđovàmụctiêu.Cácmôhìnhkháccóthểđượcsửdụngtạibướcnày:

•MôhìnhchiếnlượcHRM(xemChương13).

•MôhìnhliênkếtchiếnlượcHendersenvàVenkatraman(xemChương30).

•MôhìnhlươngthưởngcủaMilkovich(xemChương39).

Bước6chỉbắtđầukhiđãhoànthànhbước5.

Bước7:Thựchiệnvàgiámsát.Thựchiệnchiếnlượcmớivàgiámsátquátrìnhvàhiệuquảcủatậphợpmụctiêu.Cácmôhìnhkháccóthểđượcsử

dụngởbướcnàybaogồm:

•Bảngđiểmcânbằng(BSC)(xemChương49).

•MôhìnhưuviệtEFQM(xemChương46).

Bước7chỉbắtđầukhiđãhoànthànhtấtcảcácbướctrênvàđãđồnghóacáccâutrảlờiđốivớibacâuhỏimấuchốt.

TRUYỀNTHÔNG

Trongsuốtquátrìnhbảybướctrên,sựthamgiacủatruyềnthôngcũngnhưcủacácnhânviênlàhếtsứccầnthiếtđểgiatăngchấtlượngcủakếhoạchvàkhiếnmọingườicảmthấysựgắnbó.Đâylàbướcquantrọngđểđạtđượcquytrìnhthựchiệnthànhcông.

KẾTLUẬN

Thiếtlậpđượcmộtchiếnlượcthànhcôngtùythuộcvàochấtlượngnộidungvàphươngthứcthựchiện.Tuynhiên,quantrọngkhôngkémlàphươngthứcquytrìnhđượctổchứcvàcáchtruyềntảikếtquảtớitấtcảcácbên.Mộttổchứcnăngsuấtvàhộithoạihiệuquảsẽgiatăngđángkểthànhcôngcủagiaiđoạnthựchiện.Ngaytrướckhixâydựngquytrình,cầnthiếtcósẵnnhiềuyếutốđểcóthểtốiưuhóanhữngcơhộimanglạithànhcôngchokháchhàng.

1.Xácđịnhngườiliênquan,vàhọcóvaitrònhưthếnàotrongquátrìnhxâydựngchiếnlược.

2.Quyếtđịnhxemtổchứcthếnàovớilòngnhiệtthànhvàsựduytrìchochiếnlượcvớiphầncònlạicủatổchức.Mộtkếhoạchkhôngcósựcamkếttheođuổitừnhữngngườidựtínhthựchiệnsẽkhóthànhcông.

3.Đánhgiáchấtlượngđầuvàođốivớithànhviênnhómtừcảphântíchlẫntầmnhìn.Xemxétmứcđộsẵnsàngtrongtưduyvềtươnglaicủahọtheocáchthứccócơsởvàcóhệthống.

4.Quyếtđịnhmôhìnhvàcôngcụnàokhácsẽcógiátrịđốivớiquytrình.

5.Quyếtđịnhgiaotiếpnhưthếnàovớinhữngngườikhôngthamgiaquytrìnhvàtrongquátrìnhthựchiện.Điềunàycàngquantrọngkhikếtquảđãtrởnênrõràng.

6.Tínhtớicácquytrìnhđểđảmbảotheosátmọithủtụcđãđượcthốngnhấtbởinhữngngườiliênquan,đặcbiệttronggiaiđoạnthựchiện.

THAMKHẢO

1.Berenschot(2002)Hetstrategieboek,I,Nieuweizijds,Amsterdam.[ThestrategybookI.](tạmdịch:Sáchvềchiếnlược-QuyểnI)

2.Berenschot(2006)Hetstrategieboek,II:nieuwespeelvelden,SDU,DenHaag.[ThestrategybookII:newplayingfields.](tạmdịch:Sáchvềchiếnlược–QuyểnII:sânchơimới)

13.MÔHÌNHQUẢNLÝCHIẾNLƯỢCNGUỒNNHÂNLỰC

TỔNGQUAN

Môhìnhcungcấpmộtcáchtiếpcậncócơcấuđốivớiviệcpháttriểnchiếnlượcnguồnnhânlựcvàmộtkếhoạchhànhđộngtươngứng.Tiềnđềcủamôhìnhnàylàviệchoạchđịnhchiếnlượcnguồnnhânlựctừtrênxuốngdẫntớicáckếtquảđượchỗtrợmangtínhhữuhìnhvàđịnhlượngđược.

SỬDỤNGKHINÀO

Cónhiềucâuhỏiđadạngvềchứcnăngquảnlýnguồnnhânlực(HRM)cầntrảlời,tốtnhấtlàtheocáchcóhệthống.Trướchết,cóbaonhiêungườilàmviệcchotổchứcvàbaonhiêungườicònlạivàonămtới?Cóthểphânloạinhânsựtheotiêuchínào?Họcầncókhảnănggì?Làmthếnàochúngtacóthểthànhcôngkhimualạimộtcôngtyvớisựhợpnhấttuyệtvời?Kếtquảcủachiếnlượcsửdụngnguồnlựcbênngoàirasao?Khinàothìsựkhanhiếmlaođộngsẽảnhhưởngtớichúngta?Làmthếnàochúngtathúcđẩyvănhóatổchứctronglãnhđạovàhợptác?Môhìnhquảnlýchiếnlượcnguồnnhânlựcđưaracáchtiếpcậncóhệthốngđốivớiviệcpháttriểnkếhoạchnguồnnhânlựccócấutrúc.Môhìnhnàycóthểđượcápdụngchobấtcứloạihìnhtổchứcnào,kểcảnhữngtổchứckhôngcóchứcnăngnguồnnhânlực.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

Quảnlýchiếnlượcnguồnnhânlựckhôngphảilàthứcóthểđảmnhậnsongsongcùngvớichứcnăngnghềnghiệpkhác.Môhìnhnàymôtảcáchtiếpcậnlýtưởng,trongđónhữngngườiliênquancamkếttheođuổivàlàmviệcvớinhaumộtcáchhiệuquả.Hơnnữa,trongtìnhhuốnglýtưởng,cácphươngtiệnđượccungcấpđầyđủđểthựcthikếhoạch.Thườngphứctạphơnthựctếnhưngcáchtiếpcậncóhệthốnggiúpmọiviệcđiđúnghướng,kểcảtrongthếgiớithực.

Cácbướckhácnhaucủamôhìnhgồm:

•Bước0:Chuẩnbị.

•Bước1:Phântíchhồsơtổchứchiệntạivàtrongtươnglai.

•Bước2:Xácđịnhcácvấnđềchínhvềquảnlýnguồnnhânlực(HRM).

•Bước3:Tổchứcquảnlýnguồnnhânlực.

•Bước4:Xâydựngkếhoạchhànhđộng.

•Bước5:Thựchiện.

Bước0:Chuẩnbị

Việctiếpcậnbắtđầubằngkhâuchuẩnbị.Cầnchúýtớisựthamgiacủabangiámđốcvàsựsẵnsàngcũngnhưkhảnăngthayđổicủatổchức.Thêmvàođó,cầnthànhlậpmộtnhómcótráchnhiệmxâydựngkếhoạchchiếnlượcnguồnvốnnhânlực.Cácphântíchbổsungcũngcóthểđượctiếnhànhtheohoạtđộnghiệntạiđểhỗtrợcácbướctiếptheovớicácdữliệuvàsựkiện.Bước1tới3cóthểđượcxemnhưchiếnlượcnguồnnhânlực:

Bước1:Phântíchhồsơtổchứchiệntạivàtrongtươnglai

Trongbước1,hồsơhiệntạivàhồsơkỳvọngcủacôngtyđượcxácđịnhbằngviệcsửdụngcácmôhìnhtổchức;vídụmôhìnhưuviệtEFQM(xemChương46)haycấutrúc7-S(xemChương19).Sauđâylàcácyếutốđượcgợiýđưavàophântíchhồsơ:môitrường,chínhsách,cấutrúc,cácquytrìnhlàmviệc,vănhóa,quảnlýnhànước,quảntrịvànguồnvốnnhânlực.Cácđặcđiểmhiệntạivàkỳvọngcủamỗiyếutốđượcxácđịnhvàsosánh,đểnhậndiệncácyếutốquantrọngđốivớithànhcông.Nếucókỹnănghayđặcđiểmnàođócònthiếu,sẽcầnmộtkếhoạchđểthayđổi.

Bước2:Xácđịnhcácvấnđềthenchốtvềquảnlýnguồnnhânlực(HRM).

Cácnhântốthànhcôngchủchốt,vàquantrọngnhấtlànhữngkhácbiệtgiữahồsơtổchứchiệntạivàhồsơkỳvọngđượccânnhắcvàphânloạithànhcácvấnđềthenchốtđốivớiquảnlýnguồnnhânlực.Nhữngvấnđềnàykếtnốichiếnlượccủatổchứcvớikếhoạchhànhđộngchobộphậnnguồnnhânlực.Thườnglàcácyếutốnhưthayđổivănhóa,giảmnguồnvốnnhânlực,sửdụngnguồnlực(bênngoài)vàtrìnhđộlãnhđạo.Cầnsángsuốtđểtránhmắc

lỗitrongsửdụngcáccôngcụquảnlýnguồnnhânlựcnhưtuyểndụnghayquảnlýnănglựcởgiaiđoạnđầucủabướcnày.

Bước3:Tổchứcquảnlýnguồnnhânlực

Tổchứcquảnlýnguồnnhânlựccóthểđượcthựchiệnmộtkhicácvấnđềthenchốtđãđượcxácđịnh.Môhìnhnàytạoramộtsựkhácbiệtgiữa:

1.Quytrình–nhưtuyểndụngvàchọnlọc,đàotạo,lươngbổngvàlợiích.

2.Tổchức–tậptrungsovớiphâncấp,quảntrịnguồnvàquảnlýnguồnnhânlựcsovớitráchnhiệmcủanhânviênnguồnnhânlực,nhânlựcbênngoài.

3.Côngnghệ–mứcđộtựđộngcầnthiếtvàtácđộngcủamôhìnhgiaonhậndịchvụđượcchọntrongbộphậncôngnghệthôngtin.

4.Conngười–vaitròcủanhữngngườithamgiakhácnhautrongviệcthựcthiquảnlýnguồnnhânlực:nhânviên,bangiámđốcvàcácchuyêngianhânsự.

Chiếnlượcđượcxácđịnhbằngcáchquansáttừbốngócđộtrên;mụctiêuhànhđộngđượcxácđịnhcuốicùngbằngkếtquả.

Bước4:Xâydựngkếhoạchhànhđộng

Cáckếtquảcủabước3đòihỏihànhđộng.Nhữnghànhđộngcầnthiếtbiếnbước3thànhhiệnthựcđượclậpthànhmộtkếhoạchhànhđộng.Kếhoạchnàykhôngchỉtheodõinhữngngườisẽhoànthànhcáckhíacạnhkhácnhauvàkhinàohọcầnphảihoàntất,màcònđánhgiácáccamkếtvàmứcsẵnsàngtheođuổicủabangiámđốcvàchuyêngianhânsựtrongviệcưutiêncáchànhđộngcầnthiết.

Bước5:Thựchiện

Mộtsốchitiếtbổsungphátsinhtrongquátrìnhthựchiện,thuđượcnhữngkếtquảlớnhơn,vàkếhoạchđượcđánhgiávàcóthểđượchiệuchỉnh.Đặcbiệt,tránhviệcquảnlýchiếnlượcnguồnnhânlựcthành“thútiêukhiển”củabộphậnnhânsự.

KẾTLUẬN

MôhìnhhàngđầunàyđãgặtháiđượcnhiềuthànhcôngtạiHàLanvàBỉ,đượcgiảngdạytrongbộmônnhânsựtạicáctrườngđạihọctừđầunhữngnăm1990.Năm2005,môhìnhđượccậpnhậtvàsửađổicácvídụ.Khisosánhvớinhiềumôhìnhquảnlýchiếnlượcnguồnnhânlựckhác,môhìnhcủaHàLanchặtchẽvàpháttriểntốthơntrongthựctế.

Môhìnhnàyrấtđángtincậybởinódựatrênnhậnthứcchung.Tuynhiên,khôngphảilúcnàotiềmnăngcủanócũngđượcsửdụngtốiđatrongthựctế.Ứngdụngvàgiátrịcủamôhìnhlệthuộcrấtlớnvàonhữngngườiđứngđầubộphậnquảnlýnhânsựchịutráchnhiệmthựchiệnvàmốiquanhệcủahọvớibangiámđốc.Điềunàythườnglànhântốcảntrởviệcthựchiện.Vídụ,sailệchgiữanhữngưutiêncủabanlãnhđạovớicủabộphậnquảnlýnguồnnhânlựccóthểnảysinhbởihoạtđộngkinhdoanhvàquảnlýnhânsựkhôngphảilúcnàocũngănkhớp.Cóthểgiảithíchtheocáchkhácrằngcácchuyêngianhânsựthườngtậptrungvàocáccôngcụnhânsự(nhưđàotạovàquảnlýhiệuquả),họbịtáchbiệtkhỏiquytrìnhchínhyếucủatổchức,hoặchọkhôngbiếtcáchđolườngnhữngđónggópcủaviệcquảnlýnguồnnhânlực.Rắcrốinữalàxuhướngmạnhmẽcủathịtrườngtiếntớisựđồnghóa,mốtvàthờitrang.Cácchiếnlượcnhânsựđượcsaochépvàthíchnghihơnlàđượcpháttriển.Nhữngvấnđềnàycóthểtháchthứcmốiquanhệgiữachiếnlượctổchức,chiếnlượcnhânsựvàviệcthựchiệncáchoạtđộngphùhợp.

Điểmmạnhcủamôhìnhnàygiatăngkhingườisửdụngbổsungcácdữliệucứngvàcáckếtquảcóthểlượnghóavàocácbước,vídụnhưcácconsốtăngtrưởngkỳvọng,cơcấuthựctế,phântíchđộtuổi,tínhđadạng,việcduytrìvàcácxuhướngcủathịtrườnglaođộng.Vìvậy,nênxâydựngcácbướctrongkếhoạchvàchukỳkiểmsoátcủatổchức.

THAMKHẢO

Kouwenhoven,C.P.M.,Hooft,P.L.R.MvanvàHoeksema,L.H.(2005)Depratijkvanstrategischpersoneelsmanagement.Kluwer,AlphenaandenRijn[ThepraticeofstrategicHRmanagement|tạmdịch:Thựchànhquảnlýchiếnlượcnguồnnhânlực]

14.HOẠCHĐỊNHCHIẾNLƯỢCNGUỒNVỐNNHÂNLỰC

TỔNGQUAN

”Nguồnvốnnhânlực”cóthểđượcđịnhnghĩalàmộttậphợpduynhấtcácchuyênmôn,kỹnăngvàkiếnthứchàmchứatronglựclượnglaođộngcủamộttổchức.Môhìnhnàyđượcsửdụngđểphântíchnhữngyếutốquantrọngnhấttrongviệchoạchđịnhnguồnvốnnhânlực,dẫntớiviệcpháttriểnmộtkếhoạchhànhđộngtíchhợpnhằmquảnlýnguồnvốnnhânlựchiệntạivàtươnglai.Môhìnhnàycóđịnhhướnghànhđộngvàthựchành,cấuthànhbởi:

•phântíchnguồnvốnnhânlựcsẵncó;

•phântíchnhữngpháttriểnnhânkhẩuhọckhảthicủalựclượnglaođộnghiệntại;

•pháttriểnkịchbảnchonhữngthayđổicóthểtiênliệutrongtổchức,thị

trườngvàthịtrườnglaođộng.

Sửdụngsơđồlộtrìnhnguồnvốnnhânlựcchophépcáctổchứctrởnênlinhhoạtvàphânchianhữngyêucầucủacáctổchứcchophùhợpvớinhữngtháchthứctrongtươnglai.

SỬDỤNGKHINÀO

Khicáctổchứcđòihỏikiểmsoátnhiềuhơnvớinguồnvốnnhânlựcnhưmộtnguồnlựcchínhcủalợithếcạnhtranh,sơđồlộtrìnhnguồnvốnnhânlựcđưaranhữngyếutốkhácchoviệcphântích.Cáctổchứcnhắmtớiviệctốiưuphânbổnguồnvốnnhânlựcvàtăngcườngtínhlinhhoạt,cóthểsửdụngmôhìnhnàyđểxácdịnhcáckịchbảnvềnguồnnhânlựcchomộttươnglaibấtđịnh.Trênthựctế,sơđồlộtrìnhnguồnvốnnhânlựcchophépcáctổchứchoạtđộngtinhgọntrongmộtthịtrường(laođộng)ổnđịnh,trongkhicáctổchứctrongmôitrườngnăngđộngcóthểtổchứclựclượnglaođộngsẵnsàngtrướcnhữngthayđổicóthểxảyratrongmôitrườngnăngđộngấy.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

Môhìnhbaogồmhaigiaiđoạnchínhcùngnhiềubướckhácnhautrongtừnggiaiđoạn:

Giaiđoạn1:Phântích(sơđồ):

1.Xácđịnhhồsơtổchứchiệntạivàtươnglai

Hồsơtổchứchiệntạiđượctạorabằngviệcđánhgiácácnhântốảnhhưởng

tớinguồnvốnnhânlực,baogồm:kỹnănglãnhđạo,chiếnlượckinhdoanh,cơcấutổchức,vănhóacôngty,quytrìnhvàhệthốnglàmviệc.Hồsơtổchứctươnglaicóthểđượctạorabằngcáchtínhthêmlịchtrìnhchiếnlượcvànhữngpháttriểnthịtrường.Hồsơtổchứchiệntạivàtươnglaicùngthiếtlậpnênsơđồhồsơtổchức.

2.Xácđịnhkhảnăngvànănglựcnguồnvốnnhânlựchiệntại

Xácđịnhnănglựctươngđốicủalựclượnglaođộnghiệntạiđểtạoracáckếtquảcóthểđịnhlượngđượcđòihỏihiểubiếtvềnhữngkhácbiệtgiữacáccôngviệcvàchứcnăngcủanhữngcôngviệcđó.Sựkhácbiệtcôngviệcdựatrêngiátrịchiếnlượccủamộtcôngviệcvàtínhduynhấtcủanó.Khácbiệtdựatrêncôngviệchoàntoànkhôngđồngnghĩavớikhácbiệtdựatrênngườilaođộng!BướcnàycókếtquảtrongviệctạorasơđồADNnguồnvốnnhânlực.

3.Phântíchnhữngpháttriểnphânkhúcvàthịtrườnglaođộng

Thịtrườnglaođộnglàmộtyếutốquyếtđịnhtrongviệcpháttriểnnguồnvốnnhânlực.Nóchophéphoặchạnchếmộttổchứcthuhútvàduytrìnguồnvốnnhânlực.Nhữngnhucầuvốnnhânsựđạtđượcbằngcáchphântíchthịtrườnghayphânkhúcthíchhợp.Cácthôngsốthíchhợpđốivớicáckịchbảnnguồnvốnnhânsựcóthểđượcxácđịnhthôngquacácphântíchnày.

4.Pháttriểnkịchbảnnguồnvốnnhânlực

Cácdữliệuđầuvàochocáckịchbảnnguồnvốnnhânsựdựatrênnhữngkếtquảcủabước1,2và3:phântíchhồsơtổchức,thịtrườnglaođộngvàpháttriểnphânkhúcthịtrường.Hàmýcủacáckịchbảnkhácnhauvềnguồnvốnnhânlựcđượcxácđịnhbằngcáchxéttớinhữngthayđổivềnhânkhẩuhọccủalựclượngnhânsựhiệncó.

Giaiđoạn2:Hànhđộng(đườngđi):

5.Thựchiệnphântíchkhoảngcách

Cácphântíchvềkhoảngcáchcóthểgiúpdoanhnghiệpđánhgiásựkhácnhaugiữavịtríhiệntạivàvịtríkỳvọngcủamìnhtrênthịtrường.KhoảngcáchđượcxácđịnhbằngcáchsửdụngtấtcảcácdữliệuthuthậpđượctrongGiaiđoạn1,liênquantớikhảnăngvànănglựccủalựclượngnhânsự,vàgiúphiểuđượcnhucầunguồnvốnnhânsựhiệntạivàtươnglai.

6.Nhậndiệncácvấnđềchínhyếu

Phântíchkhoảngcáchcũngnhưcácphântíchvềhồsơtổchức,vềphânkhúcvàvềthịtrườnglaođộngtạoracácvấnđềchủyếudoanhnghiệpphảigiảiquyết.Cácvấnđềnàycóthểliênquantớisựchuyểnđổicôngviệckinhdoanh,sựpháttriểncácnănglựcvàvănhóacủatổchức.

7.Pháttriểnkếhoạchhànhđộngnguồnvốnnhânlực

Đểbiếncácvấnđềchínhyếuthànhhànhđộng,chúngtasửdụngđònbẩycủaquảnlýlựclượnglaođộng:

i)thịtrườnglaođộng;

ii)tổchứcvàcácquytrình;

iii)trìnhđộchuyênmôn;và

iv)cơcấu.

Cácđònbẩynàytạorađiểmkhởiđầuchomộtlịchtrìnhchiếnlượccủanhữnghoạtđộngliênquantớicácvấnđềnguồnnhânlựcchủchốtnhưquảntrị,tạonguồn,luânchuyển,lãnhđạo,lươngbổngvàquảnlýthôngtin.

KẾTLUẬN

Cóhaiquansátcóthểlàmgiatănggiátrịcủaviệcsửdụngcáchtiếpcậnnàyđốivớiviệchoạchđịnhchiếnlượcnguồnvốnnhânlực.Thứnhất,lợiíchcủamôhìnhgiatăngkhicấpđộkhácbiệtgiữacácvaitrògiatăng.Khácbiệtvềcôngviệcchophépkếhoạchnguồnnhânlựctùybiếntheonhucầucủatừngloại.Thứhai,phântíchkhoảngcáchcùngvớiviệcxâydựngvàphântíchkịchbảncóthểđượchỗtrợbởiphầnmềmthươngmạicósẵn.Chúýrằngkếtquảcógiátrịnhấtcủamôhìnhkhôngnằmtrongtựthâncácphântích,màbởinóđưaramộtphươngpháptưduysángtạovàngẫunhiênvềnguồnvốnnhânlựcvàhướngnóvàohoạtđộngkinhdoanh.BướcđầutiêncủamôhìnhdựatrênmôhìnhquảnlýchiếnlượcnguồnnhânlựcđãđượcđềcậpđếntrongChương13.

15.PHÂNTÍCHSWOT

TỔNGQUAN

Bấtcứcôngtynàokhihoạchđịnhchiếnlượccũngphảithựchiệnítnhiềuviệcđánhgiáđiểmmạnhvàđiểmyếucủamình.Kếthợpvớidanhmụccáccơhộivànguycơtừmôitrườngbêntrongvàbênngoàicôngty,việcđánhgiáđótạothànhmộtphépphântíchSWOT:thiếtlậpvịtríhiệntạicủacôngtyvớiĐiểmmạnh(Strengths),Điểmyếu(Weaknesses),Cơhội

SỬDỤNGKHINÀO

PhântíchSWOTđưaracácthôngtinhữuíchnhằmđiềuchỉnhcácnguồnlựcvànănglựcchophùhợpvớimôitrườngcạnhtranhmàtổchứchoạtđộng.Cóthểsửdụngmôhìnhnàynhưmộtcôngcụthiếtlậpvàlựachọnchiếnlược,vàcũngcóthểápdụngtươngtựvàobấtcứtìnhhuốngraquyếtđịnhnào,cungcấpmụctiêukỳvọngđãđượcxácđịnhrõràng.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

BướcđầutiênkhithựchiệnphântíchSWOTlànhậndiệnđiểmmạnhvàđiểmyếu,cơhộivànguycơcủacôngty.Vìvậy,việcràsoátmôitrườngbêntrongvàbênngoàilàmộtphầnquantrọngcủaquytrình.Điểmmạnhvàđiểmyếulàcácnhântốbêntrong,gồmcáckỹnănghaytàisảncóhoặcthiếutừnộitạicôngty,làmgiatănghoặclàmsuygiảmgiátrịcủacôngty,liênquantớicácthếlựccạnhtranh.Tuynhiên,cơhộivànguycơlàcácnhântốbênngoài:khôngdocôngtytạoramànảysinhtừcáchoạtđộngcủađốithủcạnhtranhvàsựthayđổitrongcácđộnglựccủathịtrường.

•Điểmmạnh:Điềugìcôngtylàmtốt?Chẳnghạn,côngtycóhưởnglợitừđộingũbánhàngdàydạnkinhnghiệmhaykhảnăngtiếpcậndễdàngnguồncungcấpnguyênvậtliệuthôkhông?Sảnphẩmcủacôngtyđượcmua(mộtphần)bởithươnghiệuhaydanhtiếng?Chúý:mộtthịtrườngđangtăngtrưởnghaycácthịtrườngmớikhôngđượccoilàđiểmmạnhmàlàcơhội.

•Điểmyếu:Cónhiềuđiểmmàcôngtycònthiếuhoặclàmkhôngtốt.Mặcdùnhữngđiểmyếuthườngđượccoilà“nghịchđảo”hợplýcủanhữngnguycơmàcôngtyphảiđốimặt,sựthiếuvắngsứcmạnhcủacôngtyởmộtchuyênmônhaythịtrườngnàođókhôngnhấtthiếtlàmộtyếuđiểm,miếnlàđốithủ(tiềmnăng)cũngkhôngcóđiểmmạnhtươngứng.

Điểmmạnhvàđiểmyếucóthểđượcđolườngbằngkiểmtracácyếutốbêntronghoặcbênngoài,vídụthôngquasochuẩn(xemChương22).Cơhộivànguycơxảyrabởicácthếlựcmôitrườngvĩmôbênngoàinhưcácđộnglựcnhânkhẩuhọc,kinhtế,côngnghệ,chínhtrị,phápluật,xãhộivàvănhóa;cũngnhưcácthếlựcmôitrườngchuyênngànhbênngoàinhưkháchhàng,đốithủcạnhtranh,cáckênhphânphốivànhàcungcấp.

•Cơhội:Côngtycóthểhưởnglợitừbấtcứsựpháttriểncôngnghệhoặcthayđổinhânkhẩuhọcnào,hayliệunhucầuvềsảnphẩmvàdịchvụcủacôngtytănglêndokếtquảcủacácmốiquanhệhợptácthànhcôngkhông?Cáctàisảncóthểđượcsửdụngtheonhữngcáchkháckhông?Chẳnghạnsảnphẩmhiệntạicóthểđượcchàobántạicácthịtrườngmớihoặchoạtđộngnghiêncứuvàpháttriểncóthểlàmratiềnbằngcáchcấpphépchocácthiếtkếhaycôngnghệ,hoặclàbánbảnquyền.Córấtnhiềucơhộihiệnhữuvàchúngcóthànhhiệnthựchaykhôngtùythuộcvàophạmvivàmứcđộcụthểtrongphântíchthịtrường.

•Nguycơ:Nguycơcủamộtcôngtycũngcóthểlànguycơcủacôngtykhác.Sựthayđổivềluậtlệ,côngnghệthaythếvàcácthếlựckháctronglĩnhvựccạnhtranhcóthểtạoranhữngnguycơnghiêmtrọng;chẳnghạnlàmchodoanhsốthấp,chiphíhoạtđộngvàchiphívốncao,khôngcókhảnăngđạtngưỡnghòavốn,lợinhuậnbiênhaykhảnăngsinhlợigiảmvàtỷsuấtthuhồivốnrơixuốngdướingưỡngkỳvọngcủathịtrường.

Cơhộivànguycơđềucóthểphânloạitheotácđộngtiềmtàngvàkhảnăngsinhlợithựcsựcủachúng,nhưminhhọatronghình15.3.

Saukhiphântíchbêntrongvàbênngoài,kếtquảcóthểđượcđặttrongmatrậnđốichiếu.Trongmatrậnnày,điểmmạnh,điểmyếu,cơhộivànguycơcóthểđượcliệtkêvàkếthợp.Sauđó,mỗikếthợpsẽđượctínhđiểm:càngquantrọngthìđiểmcàngcao.Bảngđốichiếunàydẫntớiviệcnhậndiệncácvấnđềchiếnlượccơbản,vàthườnglàkhẩncấp,củatổchức.

BướckếtiếplàđánhgiánhữnghànhđộngcủacôngtyphảithựchiệntrêncơsởphântíchSWOT.Côngtycónêntậptrungvàođiểmmạnhcủamìnhđểsinhlợitừcơhội,haytạorađiểmmạnhmớiđểnắmbắtcơhộikhông?Hơnnữa,côngtycónênnỗlựchếtsứcđểgiảmthiểuđiểmyếuvàtránhcácnguycơhaykhông?

Chiếnlược“SO”và“WT”rấtrõràng.Mộtcôngtycầnlàmnhữnggìmìnhgiỏikhicơhộixuấthiệnvàtránhnhữnglĩnhvựckinhdoanhkhôngcónănglực.Ítrõràngvànhiềurủirohơnlàcácchiếnlược“WO”.Khicôngtyquyếtđịnhnắmlấycơhộimặcdùkhôngcóđiểmmạnhcầnthiết,côngtyphải:

•pháttriểnđiểmmạnhcầncó;hoặc

•mualạihoặcvaymượnđiểmmạnhcầncó;hoặc

•khônkhéohơntrongcạnhtranh.

Vềbảnchất,nhữngcôngtysửdụngchiếnlược“ST”sẽ“mualạihoặcphásản”phươngthứcthoátkhỏirắcrối.Điềunàyxảyrakhicácđốithủlớncạnhtranhvớicáccôngtynhỏbằngnhữngcuộcchiếngiácảtốnkém,bằngngânsáchtiếpthịkhổnglồhaybằngvôvànkênhkhuyếnmãi.Nhiềucôngtysửdụnghoạchđịnhkịchbản(xemChương11)đểdựđoánvàtừđóchuẩnbịchonhữngnguycơnhưvậytrongtươnglai.

CácbướctrongquytrìnhphântíchSWOTbagiaiđoạnthườngđượcsửdụnggồm:

Giaiđoạn1:Dòtìmnhữngvấnđềchiếnlược

1.Nhậndiệncácvấnđềbênngoàiliênquantớivịtríchiếnlượccủacôngtytrongngànhvàmôitrườngchungtrêncơsởnhậnthứcrằngcơhộivànguycơlànhữngnhântốmàhoạtđộngquảnlýkhôngthểtácđộngtrựctiếp.

2.Nhậndiệncácvấnđềbêntrongliênquantớivịtríchiếnlượccủacôngty.

3.Phântíchvàxếploạicácvấnđềbênngoàitheoxácsuấtvàtácđộng.

4.LiệtkêcácvấnđềchiếnlượcvànhântốchínhyếubêntrongvàbênngoàitổchứccótácđộngrõrệttớivịthếcạnhtranhdàihạntrongmatrậnSWOT.

Giaiđoạn2:Xácđịnhchiếnlược

5.Nhậndiệnchiếnlượcphùhợpcủacôngtyvớinănglựcbêntrongvàmôitrườngbênngoài.

6.Thiếtlậpcácchiếnlượcthaythếđểgiảiquyếtnhữngvấnđềchínhyếu.

7.ĐặtcácchiếnlượcthaythếvàomộttrongbốnôphầntưcủamatrậnSWOT:

•SO:điểmmạnhbêntrongkếthợpcơhộibênngoài,làsựkếthợphoànhảonhưngđòihỏinắmbắtđượcđiểmmạnhbêntrongcóthểhỗtrợnhưthếnàođốivớiđiểmyếuởkhuvựckhác;

•WO:điểmyếubêntrongkếthợpvớicơhộiphảiđượcđánhgiátrênhiệuquảđầutưđểxácđịnhkếtquảcóxứngđángvớicôngsứcbỏrađểmuahaypháttriểncácnănglựcbêntrongkhông;

•ST:điểmmạnhbêntrongkếthợpnguycơbênngoàiđòihỏinắmbắtđượccáigiácủaviệcđiềuchỉnhtổchứcnhằmbiếnnguycơthànhcơhội;

•WT:điểmyếubêntrongkếthợpnguycơtạonênmộtkịchbảnxấunhất,đòihỏinhữngthayđổicănbảnnhưloạibỏ.

8.Pháttriểncácchiếnlượcbổsungchobấtcứ"điểmmù”nàocòntồntạitrongmatrậnSWOT.

9.Lựachọnchiếnlượcphùhợp.

Giaiđoạn3:Thựchiệnvàgiámsátchiếnlược

10.PháttriểnmộtkếhoạchhànhđộngthựchiệnchiếnlượcSWOT.

11.Phânbổtráchnhiệmvàngânsách.

12.Giámsátquátrình.

13.Khởiđộngquátrìnhđánhgiálạingaytừđầu.

KẾTLUẬN

PhântíchSWOTlàmộtcôngcụtựđánhgiácógiátrịvớinhàquảnlý.Cácyếutố–điểmmạnh,điểmyếu,cơhộivànguycơ–xuấthiệncóvẻđơngiảnnhưngtrênthựctếviệcquyếtđịnhđâulàđiểmmạnh,điểmyếucủacôngtycũngnhưviệcđánhgiátácđộngvàxácsuấtcủacơhộivànguycơởmôitrườngbênngoàiphứctạphơnrấtnhiềusovớicáinhìnbanđầu.Hơnnữa,ngoàiviệcphânloạicácyếutốSWOT,môhìnhkhôngcóhỗtrợnàokháctrongviệcbiếncácthôngtintìmđượcthànhnhữnglựachọnchiếnlược.RủirocốhữucủaviệckếtluậnsaikhiđánhgiácácyếutốSWOTthườnglàmchocácnhàquảnlýlưỡnglựgiữacáclựachọnchiếnlượckhácnhau,thườnggâyrachậmtrễkhôngcầnthiết.

THAMKHẢO

1.Amstrong,J.S.(1982Thevalueofformalplanningforstrategicdecisions(tạmdịch:Giátrịcủahoạchđịnhđúngcáchđốivớicácquyếtđịnhchiếnlược).StrategicManagementJournal3:197-211.

2.Hill,T.vàWestbrook,R.(1997SWOTAnalysis:It’stimeforaproductrecall(tạmdịch:PhântíchSWOT:Đãtớilúclàmsốnglạimộtsảnphẩm),LongRangePlanning30(1):46-52.

3.Menon,A,Bharadwaj,S.G.,Adidam,P.T.vàEdison,S.W.(1999Antecedentsandconsequencesofmarketingstrategymaking.Amodelandatest(tạmdịch:Tiềnđềvàhệquảcủaxâydựngchiếnlượctiếpthị.Môhìnhvàthínghiệm).JournalofMarketing63(2):18-40.

16.CHUỖIGIÁTRỊ

TỔNGQUAN

TheoPorter(1985),chỉcóthểnắmbắtđượclợithếcạnhtranhnếuxemxétcôngtytrênbìnhdiệntổngthể.Lợithếvềchiphívàkhácbiệthóathànhcôngsẽcóđượckhicânnhắcchuỗihoạtđộngmàcôngtythựchiệnđểchuyểngiaogiátrịtớikháchhàng.

Môhìnhchuỗigiátrịchiacáchoạtđộnggiatănggiátrịchungcủatổchứcthànhcáchoạtđộngsơcấpvàthứcấp.Mộtưuđiểmhaynhượcđiểmcóthểxảyratrongbấtcứhoạtđộngnàothuộcnămhoạtđộngsơcấphoặcbốnhoạtđộngthứcấp.Cáchoạtđộngnàytạonênchuỗigiátrịcủabấtkỳcôngtynào.

SỬDỤNGKHINÀO

Môhìnhcóthểđượcsửdụngđểkiểmtrasựpháttriểncủalợithếcạnhtranh.Bằngcáchnhậndiệngiátrịtiềmnăngđốivớitậphợpcáchoạtđộngriêngrẽ,côngtycóthểtìmđượccáchtốiđahóaviệctạoragiátrịtrongkhigiảmthiểuchiphí,vàtừđótạoralợithếcạnhtranh.

Chuỗigiátrịcũngcóíchđốivớicácquyếtđịnhsửdụngnguồnlựcbênngoàihaynướcngoài(xemChương9).Việcnắmbắttốthơnmốiliênkếtgiữacáchoạtđộngcóthểdẫntớicácquyếtđịnhmua-hay-làmthìtốthơn,từđóđemlạilợithếvềchiphíhoặckhácbiệthóa.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

Đểphântíchlợithếcạnhtranh(hoặcsựthiếuvắnglợithếcạnhtranh),Portergợiýsửdụngchuỗigiátrịđểtáchbiệtcáchoạtđộngcủacôngtytrongchuỗigiátrịthànhcáchoạtđộngriêngrẽcụthể.Hiệuquảkéotheocủacôngtycóthểđượcxácđịnhkhicáchoạtđộngcủacôngtyđượcchiatách

thànhcácmứcđộđủchitiết.

Porterđãxácđịnhmộttậphợpcáchoạtđộngchung.Cáchoạtđộngsơcấpbaogồmgiaovậnnộiđịa,vậnhành,giaovậnquốctế,tiếpthịvàbánhàng,dịchvụ.Cáchoạtđộnghỗtrợbaogồmmuasắmcơbản,pháttriểncôngnghệ,quảnlýnguồnnhânlựcvàhạtầngcơsởcủacôngty.Mỗihoạtđộngcầnđượcphântíchvềgiátrịtăngthêmcủanó.Tổnggiátrịkếthợpcủatấtcảcáchoạtđộngnàykhixemxéttrongmốiquanhệvớichiphícungcấpsảnphẩmhaydịchvụcũngcầnđượcphântíchbởinósẽquyếtđịnhmứcđộ(hoặcsựthiếuhụt)củabiênlợinhuận.

•Giaovậnnộiđịa–cáchoạtđộngbaogồmnhận,lưutrữ,kiểmkêvàphânnhómcácvậtliệuđầuvàochotớisảnphẩm.Hoạtđộngnàycũngbaogồmcảviệcnhận,lưukho,quảnlýtồnkho,lịchtrìnhvậnchuyểnvàquảnlýnhàcungcấp.

•Vậnhành–baogồmchạymáy,đónggói,lắpráp,bảotrìthiếtbị,kiểmtravàquảnlývậnhành.

•Giaovậnquốctế–liênquantớicáchoạtđộngnhưxửlýđơnhàng,lưukho,lịchtrìnhvậnchuyểnvàquảnlýphânphối.

•Tiếpthịvàbánhàng–baogồmcáchoạtđộngthuyếtphụchoặclàmchokháchhàngmuasảnphẩmcủacôngty:quảngcáo,khuyếnmãi,bánhàng,báogiá,lựachọnkênhphânphốivàquảnlýbánlẻ.

•Dịchvụ–liênquantớiviệcbảotrìsảnphẩmsaukhibánhàng,tứclàbảođảmchấtlượngvà/hoặcgiátrịtăngthêmtheocáchkhácnhưlắpđặt,đàotạo,phụcvụ,cungcấplinhkiệnvànângcấpsảnphẩm.Dịchvụtăngcườnggiátrịcủasảnphẩmvàchophéptươngtác(thươngmại)vớingườimuasaubánhàng.

•Muasắmcơbản–đượcPortercoilàmộthoạtđộngthứcấp,mặcdùnhiềuchuyêngiatronglĩnhvựcnàycóthểtranhluậnrằngđây(ítnhấtphầnnàođó)làmộthoạtđộngsơcấp.Hoạtđộngnàybaogồmmuanguyênvậtliệuthô,dịchvụ,nguồncungứng,đàmphánhợpđồngvớinhàcungcấp,bảođảmviệcthuênhàxưởng,vàcáchoạtđộngtươngtự.

•Pháttriểncôngnghệ–Porterđềcậptớicáchoạtđộngnhưnghiêncứupháttriển,cảitiếnsảnphẩmvà/hoặcquytrình,(tái)thiếtkếvàpháttriểncácdịchvụmới.

•Quảnlýnguồnnhânlực–baogồmtuyểndụngvàđàotạocũngnhưlươngbổng,giữchânnhânviênvàcácphươngtiệnkhácđểtạoratiềntừnguồnnhânlực.

•Hạtầngcơsở–nhưquảnlýchung,thủtụchoạchđịnh,tàichính,kếtoán,quanhệcôngchúngvàquảnlýchấtlượng,cóthểtạorasựkhácbiệtgiữathànhcôngvàthấtbại.

KẾTLUẬN

TừkhiPortergiớithiệumôhìnhchuỗigiátrịvàogiữanhữngnăm1980,cácnhàhoạchđịnhvàcốvấnchiếnlượcđãsửdụngnókháthườngxuyênđểsơđồhóađiểmmạnhvàđiểmhạnchếcủacôngty.Khiphântíchcácliênminhchiếnlượcvàcácđàmphánsápnhập-mualại(M&A),chuỗigiátrịcũngthườngđượcdùngđểcóngaycáinhìntổngthểvềnhữnghợptáccókhảnăng.Vídụnếumộtcôngtymạnhvềgiaovận,vàmộtcôngtykhácmạnhvềbánhàngvàdịchvụ,họcóthểcùngnhautạothànhmộtđốithủcạnhtranhnhanhnhạyvàmạnhmẽ.

Còncómộthạnchếlàkhóđolườnghayxếploạicácthếmạnhcạnhtranhmộtcáchcómụcđích.Đặcbiệtlàkhicốgắngsơđồhóatoànbộchuỗigiátrịvàápdụngcáccôngcụđolườnghoặcxếploại,nhiềucôngtyphảisửdụngnhiềunhàphântích,hoạchđịnhvàcốvấnchiếnlược.

Gầnđây,ngườitađưarathêmthuậtngữlướigiátrị.Thuậtngữnàylàmnổibậtmộtthựctếlàcạnhtranhtrongchuỗigiátrịđãđượcdịchchuyểnsovớiquanđiểmnghiêmkhắccủamôhìnhchuỗigiátrịtruyềnthống(PilvàHolweg,2006).

THAMKHẢO

1.Pil,F.K.vàHolweg(2006Evolvingfromvaluechaintovaluegrid(tạmdịch:Tiếnhóatừchuỗigiátrịtớilướigiátrị).MITSloanManagementReview47(4):72-9.

2.Porter,M.E.(1985CompetitiveAdvantage:Creatingandsustainingsuperiorperformance(tạmdịch:Lợithếcạnhtranh:tạoravàduytrìhiệuquảcao).NewYork:FreePress.

17.QUẢNLÝDỰATRÊNGIÁTRỊ

TỔNGQUAN

Quảnlýdựatrêngiátrị(Value-basedmanagement-VBM)làmộtcôngcụtốiđahóagiátrịcủacôngty.VBMsửdụngkỹthuậtđánhgiátrongquảnlýhiệuquả,kiểmsoátkinhdoanhvàraquyếtđịnh.Giátrịcủacôngtyđượcxácđịnhtheocácdòngtiềnchiếtkhấutươnglai.Giátrịđượctạorakhicôngtyđầutưvốnđểthuvềhơnchiphívốn.Tấtcảcácchiếnlượcvàquyếtđịnhđượckiểmtravớiviệctạoragiátrịtiềmnăng.CónhiềucáchsửdụngVBM.Cáchđơngiảnnhấtlàsửdụngtrongbáocáotàichính,lợinhuậnsẽphảichịumộtmứcchiphívốn(giátrịgiatăngkinhtế).VBMcũngcóthểđượcdùngđểlậpngânsáchvốnvàphântíchđầutư.Tấtcảcáckhoảnđầutưđềuđượckiểmtravớimứcchiphívốncầnthiết.Sửdụngđúngcách,môhìnhnàysẽgiúpđồnghướngtấtcảcáchoạtđộngvàquyếtđịnhđượcratrêncácyếutốđịnhhướngchủchốtcủagiátrị.

SỬDỤNGKHINÀO

Quảnlýdựatrêngiátrịđượcsửdụngđểxáclậpmụctiêu,đánhgiáhiệuquả,xácđịnhlợitứcvàgiaotiếpvớicácnhàđầutư,cũngnhưđểlậpvàđánhgiángânsáchvốn.Cáchệthốngkếtoántruyềnthốngxácđịnhgiátrịcủacáctổchứcdựatrêncácthướcđohiệuquảnhưthunhậptrênmỗicổphầnhaytỷsuấtlợinhuậntrênvốncổphần.Tuynhiên,chúngkhôngxéttớihiệuquảkhaithácvàsửdụngcácnguồnlực,tứclàchiphícơhộiđốivớivốnđầutư.Vìvậy,nhiềucôngtytrêngiấytờcósinhlờinhưngtrênthựctếlạikhôngphảivậy.

Đểápdụngthànhcôngcầnchúýtớibốnvấnđề:

1.Đánhgiá;

2.Quảnlý;

3.Độnglực;

4.Hệtưduy.

Cóbabướccầnthựchiệnliênquantớiđánhgiá.Trướchết,xáclậpcácquytắcchuyểnđổilợinhuậnkếtoánthànhlợinhuậnkinhtế(tứclàđiềuchỉnhthunhậpthôngthườngđểloạitrừnhữngbấtthườngkếtoántácđộngtớikếtquảkinhtế).Tiếptheo,nhậndiệncáctrọngtâmVBMtrongtổchức:cóthểlớnhoặcnhỏnhưngphảichokếtquảđángtincậy.Cuốicùng,kếtnốicáctrọngtâmnàynhằmhòahợpcácquyếtđịnhtrongtổchức.ĐiềunàychophéptheodõiVBMởtừngđơnvịtrêncơsởhàngtháng.

Đolườnggiátrịlàmộtchuyện,sửdụngkếtquảlạilàchuyệnkhác.Quảnlývàgiátrịvìvậyphảiđượckếtnốichặtchẽ.Kỹthuậtlậpngânsáchvàhoạchđịnhphảiđượcđiềuchỉnhđểhợpnhấtkháiniệmvàmộtliênkếtphảiđượcthiếtlậpgiữacácđònbẩyhoạtđộngvàchiếnlược.

Bằngcáchdựachínhsáchlươngbổngvàogiatănggiátrị,cácnhàquảnlýcóthểđượckhíchlệtưduyvàhànhđộngnhưnhữngngườichủbởihọđượctrảnhưngườichủ-tàisảncủacánhânhọsẽtăngkhitàisảncủacáccổđôngtăng.Bởivậy,phầnthưởngvàcáckhíchlệkhácphảiđượcgắnkếtvớihiệuquảđốilậpcủangânsách,chophépcácnhàquảnlýtậptrungvàoviệctốiđahóatàisảnhơnlàchỉđạtđượcnhữngkỳvọngcủacôngty.Tấtnhiên,sẽcómộtmứcđộrủironhấtđịnhbaogồmcảmứcphạtnếuhiệuquảkém.Mộtlợithếkhácnữalàviệcchuyểntừthươnglượngliêntụcvềcácmụctiêutàichínhthànhviệcthiếtlậpmộtlầncácthamsốthưởnglàmđơngiảnhóaphầnlớnquátrìnhhoạchđịnh.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

Khisửdụngmôhìnhquảnlýdựatrêngiátrị,cầnxétđếncácvấnđềsau:

•Tậptrungvàocácquyếtđịnhvậnhànhtốthơnthayvìtínhtoáncácgiátrịcụthể.GiátrịđíchthựccủaVBMlàtươngtácgiữacácvấnđềkinhdoanhvàcácđịnhhướnggiátrị.

•Tránhsựphứctạpvềmặtkếtoántớitừngchitiếtnhỏnhặtnhất.

•Giátrịtuyệtđốikhôngquantrọngmàtạoragiátrịmớiquantrọng.

•KhôngsửdụngVBMnhưmộtcôngcụriênglẻmàtíchhợpnóvàohoạchđịnhchiếnlượccũngnhưvàochukỳhoạchđịnhvàkiểmsoát.

•Camkếttheođuổivàhỗtrợtíchcựctừphíalãnhđạocấpcaolàvôcùngcầnthiết.

KẾTLUẬN

Mặcdùđượcmôtảnhưmộtthướcđohiệuquảtàichính,hơnthếcònlàthướcđocóthểtínhtoánđượctrênlýthuyết,nhưngcầnnhớrằngVBMkhôngphảiđểtạoracácconsốcụthểgiốngtăngtrưởngvốnnóichung.ThựchiệnVBMcóthểphứctạp.Đặcbiệtcầnđếnthôngtinvềdòngtiềntươnglai.VBMcóthểnhấnmạnhvàogiátrịcổđôngvàtậptrungviệctạoratiềntrongngắnhạn.Nhìnchung,chúngtakhôngnênđiquásâuvàochitiếthoặcsửdụngcácphươngphápphứctạp.

THAMKHẢO

1.Ittner,C.D.vàLarcker,D.F.(2001Assessingempiricalresearchinmanagerialaccounting:Avalue-basedmanagementperspective(tạmdịch:Đánhgiánghiêncứuthựcnghiệmtrongkếtoánquảntrị:Mộthìnhthứcquảnlýdựatrêngiátrị).JournalofAccountingandEconomics32:349-410.

2.Rappaport,A(1986CreatingShareholderValue:Aguideformanagersandinvestors(tạmdịch:Tạoragiátrịcổđông:Chỉdẫnchocácnhàquảnlývànhàđầutư).NewYork:Simon&Schuster.

3.Stewart,G.B.(1990)TheQuestforValue(tạmdịch:Đitìmgiátrị).NewYork:HarperCollins.

Tảithêmebook:http://www.sachvui.com

18.CÁCQUYTẮCGIÁTRỊCỦATREACYVÀWIERSEMA

TỔNGQUAN

Ýtưởngcơbảncủamôhìnhnàylàkhôngmộtcôngtynàocóthểlàmmọithứchotấtcảmọingười.Nhữngvấnđềchínhyếumàmộtcôngtysẽthànhcônghaythấtbạitrongviệccungcấpgiátrịduynhấtchokháchhàngbằngcáchthỏamãnnhucầucủahọ,cóthểđượcxácđịnhvàthảoluậnvớimôhìnhquytắcgiátrị.Bấtkỳhoạtđộngkinhdoanhtốtnàođềucầnmộtmụctiêugiátrị,mộtmôhìnhhoạtđộngvàmộtloạihìnhgiátrị.

TreacyvàWiersema(1995)chorằngcóbaquytắcgiátrịchunggiúpchomộttổchứcchuyểngiaogiátrịtớikháchhàng:

•Vănhóatácnghiệpxuấtsắc-theođuổichiphíhoạtđộngtốiưu;

•Dẫnđầuvềsảnphẩm-cungcấpsảnphẩmtốtnhất(vềkỹthuật,vàsửdụngcôngnghệmớinhất);vàhơnhết,làngườitiênphongtronglĩnhvực;

•Quanhệmậtthiếtvớikháchhàng-cungcấpgiảipháptổngthểtốtnhất,

bằngcáchtrởnênđángtincậynhấtvàhồiđápnhanhnhấttrướcnhucầucủakháchhàng.

Nhữngngườidẫnđầuvềvănhóatácnghiệpxuấtsắccungcấpcácsảnphẩmcóchấtlượngtươngđốicaovớimứcgiátươngđốithấp.Tuynhiên,cáctổchứcnàykhôngcungcấpnhữngsảnphẩmhaydịchvụmớinhất.Thayvàođó,nhưnhữngbậcthầy,họquansátđịnhhướngcủathịtrườngvàthựchiệnnhữnghoạtđộngđượccoinhưnhữngnhântốthànhcôngquantrọng.Trọngtâmcủahọlàhiệunăng,hợplýhóacácquytrình,tíchhợpchuỗicungứng,giảmthiểutồnkho,triệttiêurườmrà,vànăngđộngtrongquảnlýsốlượng.Tiêuchuẩnhóa(mộtphần)cácsảnphẩmvàcácquytrìnhchínhlàyếutốthenchốt.

Dẫnđầuvềsảnphẩmlànhữngnhàphátminhvàtiếpthịnhãnhiệu.Cáctổchứcnàythínghiệmliêntụcvớicácsảnphẩm,dịchvụvàtrảinghiệmmới.Thịtrườngcủahọhoặclàvôdanhhoặclàvôcùngnăngđộng.Lợinhuậnbiêncóthểsiêucao,đơngiảnchỉvìcóđộrủirocaođikèm.Vìvậytrọngtâmphảilànghiêncứuvàpháttriển,thiếtkếvàthờigianchàobánrathịtrườngnhanhnhằmghinhữngbànthắnglớn,gỡlạinhữngthấtbạivôsốtrướcđó.Sángtâncôngnghệvàquảnlývòngđờisảnphẩmlànhữngyếutốthenchốt.

Cáctổchứcdẫnđầuvềquanhệmậtthiếtvớikháchhàngsẽlàmbấtcứđiềugìđểthỏamãn(mộtnhómnhỏ)kháchhàngmiễnlàhọchorằngkháchhàngđángđượcnhưvậy.Cáctổchứcnàykhôngtinvàocácgiaodịchmộtlần.Họđầutưthờigianvàtiềnbạcvàcácmốiquanhệlâudàivớimộtsốítkháchhàng.Họmuốnbiếtmọithứvềkháchhàngvàlàmviệcgầngũivớihọ.Trọngtâmlàvượtquasựmongđợi,giữchânkháchhàng,giátrịsuốtđời,tincậyvà“luônđốixửtửtế”.Quảnlýquanhệkháchhàng(CustomerRelationshipManagement-CRM)làyếutốthenchốt.

TreacyvàWiersemalýluậnrằngnhữngcôngtydẫnđầutrênthịtrườngđạtđượcthànhcôngbởivìhọkhôngtheođuổicùnglúctấtcảcácloạihìnhgiátrị.Mặcdùkhôngphảilàkhôngthểkếthợpđượccảbaquytắcgiátrịtrên,nhưngchúngcóthểlàmnảysinhmâuthuẫn,nhầmlẫnvàkhônghiệuquả.Vìvậy,TreacyvàWiersemachorằngbắtbuộcphảilựachọngiữacácgiátrị.Thêmvàođó,họchorằngquytắcgiátrị,nếuđượclựachọnthậntrọngvàđượcthựchiệntriệtđể,cóthểtạoragiátrịđángkểchotổchức.

SỬDỤNGKHINÀO

Cáctổchứckhôngngừngđặtcâuhỏivềnhucầucủakháchhàngvàgiátrịthựccủanhữnggìhọcungcấp.Môhìnhcácquytắcgiátrịgiúptrảlờinhữngcâuhỏiđó.Sửdụngmôhìnhnàythườngđưarahiểubiếtsâusắc,đặcbiệtkhimộttổchứcsuyngẫmvềlýdomìnhtồntạivàtổchức(muốn)phụcvụkháchhàng(kỳvọng)củamìnhnhưthếnào.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

Lựachọnmộtmụctiêugiátrịđặcthùtùythuộcvàoviệckếtnốinhữngkhảnăngcủatổchứcvớinhữngyêucầucầnthiếtđểthỏamãnnhucầukháchhàng.Thườngcầnđủbavòngthảoluậnđểđạtđượchiểubiếtcặnkẽvềtìnhhuống.Ởmỗivòng,bangiámđốcsẽsuyngẫmvềtìnhhuốnghiệntại,xemxétcácýtưởngvàlựachọn,đánhgiácáclựachọnđó,vàcuốicùnglàchọnmộtmụctiêugiátrịcụthểđểcạnhtranh.

Ởvòngđầutiên,cácnhàquảnlýcấpcaocùngtrảlờicáccâuhỏisau:

•Loạigiátrịnàocóýnghĩanhấtđốivớikháchhàng?

•Cóbaonhiêukháchhàngtậptrungvàomỗiloạigiátrị?

•Tiêuchuẩncủangànhnghềlàgì?Cóđốithủcạnhtranhnàolàmtốthơnsovớitiêuchuẩnấykhông?

•Tạisaochúngtatốthơnhaykémhơnđốithủcạnhtranh?

Vòngthứhaiđòihỏicácnhàquảnlýcấpcaoxácđịnhbaquytắcgiátrịcóýnghĩathếnàođốivớihoạtđộngkinhdoanhcủamình,baogồmbấtcứsựthayđổiđángkểnào.Kếtquảlàcóvàilựachọnđểcânnhắc.

Ởvòngthứba,từnglựachọnđượclọcra.Thườngthìcáccánhânxuấtsắcthamgiavàovòngnày,khôngchỉđểlàmdịuđicăngthẳngtronglịchthựchiệnmàcònđảmbảosựhỗtrợcủahọbằngcáchtạochohọ(cảmgiác)cóảnhhưởngtớitoànbộcáchoạtđộngtrongtươnglaicủacôngty.Cuốicùng,mọilựachọnphảiđượcchitiếthóathểhiệnđượclàmthếnàotổchứccóthểđồnghướngphùhợpvớiquytắcgiátrịđượclựachọn(mới).Điềunàycónghĩalàmôtảcácmôhìnhhoạtđộngcủatổchức,cácquytrìnhkinhdoanh,cấutrúc,vănhóa,hệthốngquảntrịvàcôngnghệthôngtincũngnhưcácđịnhhướnggiátrịtươngứngđượcápdụngkhilựachọncácquytắcgiátrị.Thêmvàođó,phảixácđịnhđượcnhữngướctính(sơbộ)vềmứckhảthitàichính,thunhậptiềmnăng,cácnhântốthànhcôngchínhyếuvànhữngrủirotiềmẩn.Sauvòngba,cácnhàquảnlýcấpcaosẽraquyếtđịnhlựachọnnàophùhợpchotổchức.

KẾTLUẬN

MôhìnhquytắcgiátrịcủaTreacyvàWiersemathuhútđượcsựchúývàđượcchấpnhậnrộngrãi.Tuynhiên,môhìnhnàythườngbịsửdụngnhầm,chẳnghạnkhicácnhàtưvấnvàquảnlýbuộcmộttổchứcphảilựachọnvàtrởnênxuấtsắcchỉvớimộtmụctiêugiátrịduynhất.Theođó,nhữngmôhìnhdẫnđầuthúcđẩyđượcviệcraquyếtđịnh.Mỗimộtlựachọnmộtchiềusẽtậptrungcậnkềvớimụctiêugiátrịđơnnhất.Nhữngngườidẫnđầuthịtrườngthựcsựkhôngchỉxuấtsắcởmộtquytắcgiátrị(chotrước),màcòncạnhtranhởtấtcảcácquytắcgiátrịhaythậmchítạoranhữngquytắcgiátrịmớinhưđộbềnvững.Hơnnữa,nhữngngườidẫnđầuthịtrườngcũngcốgắnglậpnêncáctiêuchuẩncủangành.

Mộtcâuhỏicóthểđượcđặtralàliệucáccôngtycólựachọnkhông.ChẳnghạnbấtkỳmộtnhàcungcấpdịchvụB2Bcũngđềuđiđếnvănhóatácnghiệpxuấtsắc,cácnhàbánbuôncũngvậy.Cáccôngtycôngnghệcaocóxuhướngtrởthànhngườidẫnđầuvềsảnphẩmnếukhônghọsẽphảirakhỏicuộcchơi.Cũngvậy,việcthayđổimộtcôngtytoàncầunhiềutỷđô-lakhôngtậptrungvàohiệuquảkhithịtrườngchứngkhoánbịnhấnchìmdườngnhưlàkhôngthể.Baquytắcgiátrịkhôngbaohàmđượchếtcáclựachọnchiếnlượckhảthi.Vídụ:môhìnhkhôngbaogồmcácquyếtsách

chiếnlượccủacôngty,như“thànhlậphaymualại”,nhãnhiệucôngtyvớinhãnhiệusảnphẩm.Vìvậy,chúngtôigợiýsửdụngkếthợpmôhìnhnàyvớicácmôhìnhchiếnlượckhác.

Ngoàira,môhìnhquytắcgiátrịtậptrungvàogiátrịchokháchhàng,vànhấnmạnhxuhướngtựnhiêncủacáctổchứcsonghànhvớithayđổicácnhucầucủakháchhàngvànhữngpháttriểncủathịtrường,tìmmọicáchtránhđểmấtkháchhàng.Quátậptrungvàonhucầucủakháchhàngcuốicùngsẽlàmchotổchứcítchúýhơntớinănglựcvàkhảnăngcủamình.Vìvậy,khôngnênsửdụngmôhìnhnàyquácứngnhắcvàđơnlẻ.

THAMKHẢO

Treacy,M.VàWiersama,F.(1995)TheDisciplineofMarketLeaders:Chooseyourcustomers,narrowyourfocus,dominateyourmarket(tạmdịch:Quytắccủangườidẫnđầuthịtrường:Lựachọnkháchhàng,thuhẹptrọngtâm,thốnglĩnhthịtrường).London:HarperCollins.

PHẦNHAICÁCMÔHÌNHCHIẾNTHUẬT

Cácmôhìnhnàygiúptổchứccácquytrình,nguồnlựcvàconngườicủamộtcôngty.Chúngđưaracáccâuhỏi”làmthếnào”quantrọngkhiphântíchvàthiếtkếnhữngtổchứcưuviệt.

19.CẤUTRÚC7-S

TỔNGQUAN

Cấutrúc7-Slàmộtmôhìnhchẩnđoánđượcsửdụngchotổchứccóhiệuquảtổngthể.Nóđượcpháttriểnnhằmkhuyếnkhíchtưduyrộnghơnvềcáchthứctổchứccôngtyhiệuquả.Việcthựchiệnchiếnlượccầnxemxétthậtkỹlưỡngcáchthứcmộtchiếnlượccóthểvậnhành,liênquantớibảyyếutốchínhyếu:chiếnlược,cơcấu,hệthống,kỹnăng,nhânviên,phongcáchvàcácgiátrịchiasẻ.Tiềnđềcủamôhìnhlàbảyyếutốnàyphảiđồnghướngbởichúngcủngcốlẫnnhau.

Bảyyếutốtổchứcphụthuộclẫnnhaunàycóthểđượcphânloạithànhloại“cứng”và“mềm”.Cácyếutốcứng(lýtrí,hữuhình)làchiếnlược(Strategy),cơcấu(Structure)vàhệthống(Systems).Cácyếutốmềm(thuộcvềcảmxúc)làgiátrịchiasẻ(Sharedvalues),phongcách(Style),nhânviên(Staff)vàkỹnăng(Skills).Bảychữ“S”trêntạothànhcấutrúc7-Snhưsau:

•Chiếnlược–liênquantớicácmụctiêucủatổchứcvànhữnglựachọnđãđượccânnhắckỹlưỡngđểđạtđượccácmụctiêuđó.Chẳnghạnnhưưutiênmộtsốsảnphẩmvàthịtrườnghayphânbổcácnguồnlực.

•Cơcấu–liênquantớicấutrúctổchức,hệthốngthứbậcvàsựđiềuphối,baogồmsựphânchialaođộngvàkếthợpcácnhiệmvụcũngnhưcáchoạtđộng.

•Hệthống–làcácquytrìnhsơcấpvàthứcấpmàtổchứcsửdụngđểmọiviệchoạtđộng,chẳnghạnnhưhệthốngsảnxuất,hoạchđịnhnguồncungứng,vàquytrìnhnhậnđơnđặthàng.

•Giátrịchiasẻ–làcácgiátrịlàmrõnétmụcđíchtồntạithựcsựcủatổchức.Vìvậy,chúngđượcđặtởtrungtâmcủacấutrúc.Cácgiátrịchiasẻbaogồmniềmtinvàkỳvọngcốtlõimàngườilaođộngcóđốivớicôngtycủahọ.

•Phongcách–liênquantớinhữngbằngchứnghữuhìnhchưađượcvănbảnhóavềcáchcácnhàquảnlýthựcsựthiếtlậpưutiênvàsửdụngthờigiannhưthếnào.Hànhvitượngtrưngvàcáchnhàquảnlýquanhệvớinhânviêncủamìnhlàcácchỉbáovềphongcáchcủatổchức.

•Nhânviên–baogồmnhữngngườitrongtổchức,đặcbiệtlàsựcómặttậpthểcủahọ.

•Kỹnăng–lànhữngkhảnăngđặcthùcủađộingũnhânsựvàcủatổchứcnóichungcũngnhưcủatừngcánhânnóiriêng.

SỬDỤNGKHINÀO

Cấutrúc7-Slàmộtdanhmụchợplýđểxácđịnhvàphântíchcácyếutốquantrọngnhấtcủamộttổchức.Cấutrúcnàygiúpchongườisửdụngnólàmviệcvớitínhkỷluậtcaovàcùnglúcchophépnhìnnhậnnhữngtriểnvọng“mềm”và“cứng”trongtổchức.Môhìnhcóthểđượcsửdụngđểphântíchtổchứchiệntạihoặcmộttìnhhuốngtrongtươnglai,vàcóthểgiúpnhậndiệnnhữngkhácbiệtvàmâuthuẫngiữachúng.Môhìnhcũngđượcsửdụngđểđánhgiátínhkhảthicủakếhoạchchiếnlượctừtriểnvọngvềkhảnăngcủatổchứctớithànhcôngvớichiếnlượcđềxuất.Trongtrườnghợpnày,cấutrúc7-Sgiốngnhưmộtchiếclabàn,chobiếtliệucácyếutốtổchứccócùngchỉvềmộthướngkhông.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

Cấutrúc7-Scóthểđượcdùngnhưmộtmatrậnhoặcbảngbiểuđểđánhgiátácđộngcủachiếnlượcđềxuấtcủatổchức.Xâydựngmộtmatrậntrongđó

liệtkêcácmâuthuẫnvàgiảiphápcũngnhưnhữngkếthợpkhảthicủa7-S,đểtừđóquyếtđịnhhoặcđiềuchỉnhchiếnlượcnhưthếnào,hoặcthayđổitổchứcchophùhợpvớichiếnlược.Nếuphươngphápnàyđượcthựchiệnvớitínhkỷluậtcao,cấutrúc7-Ssẽtạoramộtchiếnlượcmangtínhtổngthểhơnhầuhếtcácchiếnlượctừngcó.

Vídụ:ChuỗisiêuthịcủaSammy.Sammyđangchuyểnđổitừmôhìnhbánlẻdọcđườngtruyềnthốngsangmộtbáchhóacấpcaođầyđủdịchvụ,sạchsẽ,tiệnlợi,vàmộtkhuchợsạch.Quyếtđịnhbanđầuthuêcácchuyêngiacóthểcóhệquảvượtxaphạmvicủachiếnlượcđềxuất.

Chúýrằngnhữngngườiphátminhracấutrúc7-Sđịnhsửdụngnóvớimộtcáchthứcphứctạphơnnhiều:ngườitachorằngsựthànhcôngcủamộtcôngtytùythuộcvàoviệcquảnlýthànhcôngcácvéctơluậnđiểm(cáctháicựcđốilập)củacácyếutốhoặccácchiềutrong7-S.Nhữngcôngtykhônngoannhấtbiếnmâuthuẫnthànhlợithế.

KẾTLUẬN

Cấutrúc7-Slàmộtmôhìnhchẩnđoánrõràngvàthiếtthực.Tuynhiên,cácyếutố“mềm”củacấutrúcnàylàmộttháchthứckhisửdụngbởichúngrấtkhólượnghóa.Vìvậy,cấutrúc7-Sthườngđượcdùngtheocáchtáchbiệt:liệtkêcácvấnđềdựavàomộtdanhmục.Việcsửdụngnguyêncấutrúc,baogồmviệcphântíchmốiquanhệgiữabảychữShayphântíchcácmâuthuẫntổchứctrongbảychữS,thườngbịbỏsót.Nếuđượcsửdụngnhưvậy,môhìnhsẽkhôngđưarađượcnhữngđềxuấtcảithiện.Saucùng,việcpháttriểnnhữngkhảnăngmớicủatổchứcđòihỏinhiềuhơnviệcchỉnắmbắtđượcvìsaonhữngkhảnănghiệncóchưahiệuquả.Tuynhiên,córấtnhiềumôhìnhbổsunghoạtđộngởcấpđộtừngchữSriêngbiệtcóthểkhámphánhữngtiềmnăngchưađượctínhđến.

THAMKHẢO

1.Pascale,R.T.(1990)ManagingontheEdge:Howsuccessfulcompaniesuseconflicttostayahead(tạmdịch:Quảnlýlúcnguynan:Cáccôngtythànhcôngđãsửdụngmâuthuẫnđểtiếnlênnhưthếnào).NewYork:Simon&Schuster.

2.Pascale,R.T.vàAthos,A.(1981)TheArtofJapaneseManagement:ApplicationsforAmericanexecutives(tạmdịch:NghệthuậtquảnlýNhậtBản:ỨngdụngđốivớinhàquảnlýMỹ).NewYork:Simon&Schuster.

20.TÍNHPHÍDỰATRÊNHOẠTĐỘNG

TỔNGQUAN

Tínhphídựatrênhoạtđộnglàmộtmôhìnhkếtoánchiphí.Nóđượcsửdụngđểphânbổcácchiphídựatrênthờigiandànhchocáchoạtđộngliênquantớisảnphẩmvàdịchvụcungcấpchokháchhàng.Cácmôhìnhkếtoánchiphítruyềnthốngphânbổ(tổng)cácchiphígiántiếpdựatrênsốlượng.Vìvậy,cácchiphíđốivớinhữngsảnphẩmcósốlượnglớnbịđánhgiáquácaotrongkhichiphíđốivớinhữngsảnphẩmcósốlượngítlạibịđánhgiáquáthấp.Ngượclạivớicáchphươngthứckếtoánchiphítruyềnthống,môhìnhtínhphídựatrênhoạtđộng(Activity-basedcosting–ABC)tínhtoáncácchiphí“thực”củasảnphẩm,kháchhànghaydịchvụbằngcáchquycácchiphígiántiếpkhôngtheosốlượngmàtheocáchoạtđộngđượcyêucầuhoặcđãthựchiện.

Thaychoviệcsửdụngtỷlệphầntrămtùyýđểphânbổcácchiphí,ABCxácđịnhcácmốiquanhệnhân-quảđểchiachiphímộtcáchkháchquan.

Khichiphícủacáchoạtđộngđãđượcxácđịnh,chiphícủatừnghoạtđộngđượcquyvềmỗisảnphẩmtrongphạmvimàsảnphẩmsửdụnghoạtđộngđó.Theocáchnày,ABCthườngxácđịnhcáckhuvựccótổngchiphíđơnvịcaovàcóthểhướngchúývàoviệctìmcáchgiảmchiphíhoặctănggiábánđốivớicácsảnphẩmcóchiphícaohơn.

MộtgiảđịnhcơbảncầnphảinhấnmạnhkhisửdụngmôhìnhABClàcácchiphíkhôngphảiđượctạoratừchínhcácsảnphẩmhaykháchhàngmàbởicáchoạtđộngcầncóđểtạorasảnphẩmhayđểphụcvụkháchhàng.Cácsảnphẩmkhácnhauđòihỏicáchoạtđộngkhácnhau,mỗihoạtđộngsửdụngcácmứcnguồnlựckhácnhau,vàviệcphânbổcácchiphícầncótỷtrọngtươngứng.

Khiracácquyếtđịnhkinhdoanh,nhữnghiểubiếtvềcácchiphíthựccóthểgiúp:

•thiếtlậpcácđiểmhòavốn;

•xácđịnhcácyếutố“sinhlợi”và“gâylỗ”(tứclàđánhgiá“giátrịkháchhàng”;

•đánhdấucáccơhộicảitiến;

•sosánhcáclựachọnđầutư.

SỬDỤNGKHINÀO

Tínhphídựatrênhoạtđộngcóthểhữudụngnếutổngchiphícaovàcácsảnphẩm/kháchhàngrấtđadạngtheođộphứctạpvàcácchiphímuabán.Tínhphídựatrênhoạtđộngchuyểnchiphígiántiếpthànhchiphítrựctiếp.Làmộthệthốngquảnlýchiphíchínhxáchơnkếtoánchiphítruyềnthống,ABCxácđịnhcáccơhộicảithiệnhiệuquảvàhiệunăngcủacácquytrìnhkinhdoanhbằngcáchxácđịnhchiphí“thực”củamộtsảnphẩmhaydịchvụ.

NhữngmôhìnhkháctươngtựnhưABClàTổngphísởhữu(totalcostofownership-TCO)vàchiphívòngđời(lifecyclecosts-LCC).TCOlàtínhtoánphảnánhtổngchiphíđầutưbaogồmcáckhoảnmuamộtlần,chiphíphátsinhvàchiphívậnhành.KháiniệmTCOđượcsửdụngnhiềutrongcáchoạtđộngcôngnghệthôngtin,khilợinhuậnkhólượnghóađượcvàtậptrungvàoviệcgiảmthiểuchiphídựán.Phântíchchiphívòngđờitínhtoánchiphícủamộthệthốnghaysảnphẩmtrongsuốtchukỳsốngcủanó.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

CónămbướcthựchiệnmộtphântíchABCđơngiản:

1.Địnhnghĩađốitượngphí,cáchoạtđộnggiántiếpvànguồnlựcđượcsửdụngchocáchoạtđộnggiántiếp;

2.Xácđịnhcácchiphítrênmỗihoạtđộnggiántiếp;

3.Nhậndạngcácđịnhhướngchiphíđốivớimỗinguồnlực;

4.Tínhtoántổngchiphísảnphẩmgiántiếptheoloạiđốitượngphí;

5.Phânchiatổngchiphítheosốlượngđốivớichiphígiántiếptrênmỗiđốitượngchiphíđơnlẻ.

Cácđốitượngphílàcácsảnphẩm,kháchhàng,dịchvụhaybấtcứthứgìlàđốitượngcủakếtoánchiphí.Cáchoạtđộngcóthểlàbấtcứviệcgìcôngtylàmđểvậnhànhkinhdoanh:thunhận,bốcdỡ,đónggói,muabán,kêugọi,giảithích,bánhàng,muahàng,khuyếnmãi,tínhtoán,xửlýđơnhàng...Cáchoạtđộnggiántiếpkhôngthểquytrựctiếpvềđốitượngphí.Cácnguồnlựclàmáymóc,máytính,conngườivàbấtcứnănglựchaytàisảnnàocóthểphânbổ(mộtphần)vàomộthoạtđộng.

KẾTLUẬN

ABCtạođiềukiệnchoviệcphânđoạndựatrênkhảnăngsinhlợithựcvàgiúpxácđịnhgiátrịkháchhàngchínhxáchơn.Vìvậy,đâylàbướcđầutiêntiếntớiquảnlýdựatrênhoạtđộng(ABM).ABCkhôngđánhgiáhiệunănghaysảnlượngcủacáchoạtđộngmặcdùnóvôcùngquantrọngchoviệccảitiến.Thêmvàođó,ABCgiảđịnhrằngcóthểxácđịnhcácđốitượngphí,hoạtđộngvànguồnlựcduynhất.Cuốicùng,kếtquảđầuracủamộtphântíchABCchỉchínhxácnhưđầuvào.

THAMKHẢO

Kaplan,R.S.vàCooper,R.(1998)CostandEffect:Usingintegratedcostsystemstodriveprofitabilityandperformance(tạmdịch:ChiphívàHiệuquả:Sửdụnghệthốngchiphítíchhợpđểđạtlợinhuậnvàhiệuquả).Cambridge,MA:HavardBusinessSchoolPress.

21.BEERVÀNOHRIA–LÝTHUYẾTEVÀO

TỔNGQUAN

BeervàNohriađãsửdụnghaicáchtiếpcậnkhácnhauvớisựthayđổicủatổchứctrongthếgiớingàynaytheocácquansát,nghiêncứuvàtrảinghiệmcủamình.HọgọihaicáchtiếpcậnnàylàLýthuyếtEvàLýthuyếtOvềthayđổi.

•LýthuyếtE(Economic).MụcđíchcủalýthuyếtElàsựtạothànhgiátrịkinhtế,thườngđượcthểhiệnởgiátrịcổđông.Nótậptrungvàocáchệthốngvàcơcấuchínhthức.Nóđượcđịnhhướngtừtrênxuốngbởisựhỗtrợbaoquátcủacácnhàtưvấnvàcácđộngcơtàichính.Sựthayđổiđượchoạchđịnhvàlậptrìnhhóa.

•LýthuyếtO(Organizational).MụctiêucủalýthuyếtOlàpháttriểnnănglựcnhânsựcủamộttổchứcđểthựchiệnchiếnlược,vànắmbắtđượchiệuquảcủanhữngthayđổiđượctạorakhihànhđộng.Lýthuyếtnàytậptrung

vàosựpháttriểnmộtvănhóacamkếttheođuổimộtcáchmạnhmẽ.Ýnghĩacủanóbaohàmsựtoàntâmtoànýcaođộmàdựavàođócácnhàtưvấnvàcácđộngcơcóthểđemlạisựthayđổi.Thayđổikhiđósẽhiệnrachứkhôngđượckếhoạchhaylậptrìnhhóa.

Cảhaicáchtiếpcậnđềuphảiđượcthựchiệnđồngthờiđểtạorathayđổibềnvữngtrongtổchức.Vớitấtcảcáchoạtđộngquảnlý,haicáchtiếpcậnnàyđượcdẫndắtbởicácgiảđịnhkhácnhaucủacácnhàlãnhđạodoanhnghiệptùytheomụctiêuvàcáchthứcthayđổi.Trênthựctế,haicáchtiếpcậnđốivớisựthayđổicủatổchứcđạidiệnchonhữnglýthuyếtđượcsửdụngbởicácnhàlãnhđạocấpcaocũngnhưcácnhàtưvấnvàhọcgiảđangcốvấnchohọ.

SỬDỤNGKHINÀO

Sựkhácnhaugiữahailýthuyếtđượcgiảithíchởhình21.1quasosánhsáuchiềuhướngthayđổi.Thêmvàođólàgợiýkếthợpcảhaicáchtiếpcậntheocáctácgiả,chothấycáchthứctạorađiểmtốtnhấtcủacảhaibên.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

Lýthuyếtcóthểđượcsửdụngởcáccôngtymuốnxácđịnhmộtchiếnlượcthayđổi.Thayvìviệcsửdụngchỉmộtlýthuyếthoặclầnlượttừnglýthuyết,côngtynêncùnglúcthựchiệncảlýthuyếtEvàlýthuyếtO.Việcsửdụngđồngthờihailýthuyếtcóthểlànguồntạoralợithếcạnhtranhbềnvững.CôngtycầnđốimặttrựcdiệnvớiáplựcgiữacácmụctiêuEvàOcũngnhưtậndụngnghịchlýgiữahailýthuyết.

Côngtycầnđượcdẫndắtbởimộtnhàlãnhđạocaocấpnhất,thiếtlậpvàtổchứcrànhmạchnhữngthayđổicủacôngty.Đồngthời,nhàlãnhđạonàycũngcầnlắngnghevàtìmkiếmđềxuấttừcáccấpbậcthấphơncủacôngtybằngcáchdịchchuyểnquyềnchủđộngtừtrụsởcôngtytớiđiểmcôngtyđangthựchiệnkinhdoanh.

Côngtycầntậptrungđồngthờivàonhữngthayđổi“cứng”vànhữngthayđổi“mềm”.Nhữngthayđổicứngnhưcơcấuvàhệthốngcủacôngtycầnđượctiếnhànhtrongkhithựchiệncácthayđổi“mềm”đốivớiđộnglựccủanơilàmviệcvàvănhóacôngty.Mụctiêulàlàmchocôngtyhấpdẫnvềtàichínhvàlànơilàmviệclýtưởng.

Côngtycầntìmkiếmcáchtựpháttriển.Thayvìphảitheođuổimộthìnhmẫucứngnhắccủaviệctáitổchứchaymộtchínhsáchthửnghiệm,côngtycầntìmcáchhọchỏi.Bangiámđốccầnđượckhuyếnkhíchhọctậpvớibấtcứgiánào.Tuynhiên,nhữngngườikhônghoặckhôngthểhọchỏicầnphảithaythế.Lýtưởnglàcôngtysửdụngnhữnggìmìnhhọcđượcđểtháobỏgánhnặng.

Côngtycầnsửdụngnhữngđộnglựckhácnhauđểkhuyếnkhíchcáccôngviệcđượcthựchiệntốttrongcơcấucôngty.Thayvìviệcchỉtrảchobangiámđốckhihọđạtđượccácmụctiêutàichính,côngtycũngphảitrảchohọkhiđạtđượcnhữngmụctiêuhiệuquảliênquan.Nhânviêncũngcầnđượcthưởngkhiđạtđượcmụctiêuhiệuquảcóliênquan.Côngtycầntạoranhữngđộnglựcphùhợpnhằmkhuyếnkhíchcácnhàquảnlývànhânviênlàmviệcmộtcáchtốtnhấtcóthể,chứkhôngchỉdựavàocáckhuyếnkhíchchomộtvấnđềđơnlẻphátsinh.

Cuốicùng,cácnhàtưvấncầnkhuyếnkhíchcácnhàquảnlýkhôngchỉtưduyvàhànhđộngmùquángtheonhữngthủtụcsẵncó.Sựhiệndiệncủanhàtưvấnthườnglàmcácnhàquảnlýmấtđivaitròlãnhđạo;thayvàođó,nhàtưvấncầngiúpđỡnhàquảnlýtrởthànhnhữngnhàlãnhđạoxuấtsắchơn.Cácnhàquảnlýcầnđượckhuyếnkhíchsửdụngtưvấnchỉđơnthuầnlàmộtcôngcụ.

KẾTLUẬN

Câuhỏicơbảnmàmôhìnhnàymuốntrảlờilà:“Nêntậptrungvàotốiđahóavàhiệuquảkinhtế(lýthuyếtE)hayvàovănhóavàsựbềnvữngcủadoanhnghiệp(lýthuyếtO)?”Theotruyềnthống,cáctổchứccóxuhướngtậptrungvàomộtkhíacạnhnhiềuhơnlàvàocáckhíacạnhkhác.Tuynhiên,cáchtiếpcậntheolýthuyếtEcóthểthấtbại,vớilýthuyếtOcũngvậy.Vàngượclại,mỗilýthuyếtđềucóthểthànhcông.Nhữngnỗlựckếthợpchúngcóthểthànhcôngnhưngđòihỏiýchívàkỹnăngxuấtsắcđểđạtđượcnhữngkếtquảviênmãn.Cáccôngtykhôngđượcchùnbướctrướcthửtháchnày.

THAMKHẢO

Beer,M.vàNohria,N.(2000)BreakingtheCodeofChange(tạmdịch:Giảimãsựthayđổi).Cambridge,MA.HavardBusinessSchoolPress.

22.SOCHUẨN

TỔNGQUAN

Sochuẩnlàsựsosánhcóhệthốngcácquytrìnhvàhiệuquảcủatổchứcdựatrêncácchỉbáochotrước.Mụctiêucủasochuẩnlàtìmrakhoảngcáchgiữanhữngthônglệtốtnhấtvàhiệuquảhiệntạicủatổchứcnhằmtạoracácchuẩnmựcmớivà/hoặccảithiệncácquytrình.

Cóbốncáchsochuẩncơbản:

1.Sochuẩnnộibộ–việcsosánhhiệuquảvàhoạtđộnggiữacácbộphậncủatổchức,vídụgiữacácđơnvịkinhdoanhvớinhau.

2.Sochuẩncạnhtranh–việcsosánhcácchỉbáovàhiệuquảcủamộttổchứcvàcácđốithủcạnhtranhtrựctiếp.

3.Sochuẩnchứcnăng–việcsosánhcácchỉbáovàhiệuquảcủamộttổchứcvàmộtsốtổchứctrongphạmvingànhrộnghơn.

4.Sochuẩnchung–việcsosánhcácchỉbáovàhiệuquảcủamộttổchứcvớicáctổchứcthuộccácngànhkhôngliênquannhằmtìmranhữnghoạt

độngtốtnhất.

Tấtcảcáccáchsochuẩnđềuhữuích:chúngcungcấphiểubiếtsâusắcvềđiểmmạnhvàđiểmyếucủatổchức;chúngmangtínhkháchquan;chúnglàmsángtỏnhữngkhiếmkhuyếtvàchỉranhữngcảitiếnkhảthi;vàchúngđưaranhữngchuẩnmực,nhữnghướngdẫnmớivànhữngýtưởngcáchtânđểcảithiệnhiệuquảcủamộttổchức.

Cácphươngphápsochuẩnkhácnhaubiếnđổitrongphạmvibaohàmcácđặcđiểmtìnhhuốngvà/hoặccácnhântốlýgiảinhằmgiảithíchnhữngkhácbiệtgiữacáctổchức.Hơnnữa,mộtsốphươngphápsochuẩngồmcácxuhướngtươnglaivàviệcpháttriểncáchoạtđộngtốtnhất,hoặccácvấnđềthựctiễnkháccóthểphátsinhtrongmộtngành.

SỬDỤNGKHINÀO

Việcsửdụngsochuẩntùythuộcvàomụctiêu.Ghinhớsựkhácbiệtgiữaýđịnhvàhànhđộng,chúngtacóthểxácđịnhmụcđíchcủasochuẩnnhưmột

dựbáotrảlờichobấtkỳcâuhỏinàosauđây:

•Chúngtađanglàmtốtnhưthếnào?

•Chúngtacólàmtốtnhưnhữngngườikháchaykhông?

•Chúngtacóthểlàmtốthơnnhưthếnào?

Phạmvicủamộtdựánsochuẩnđượcxácđịnhbởitácđộngcóthểcủanótớitổchức;tớimứcđộtựdotruyềnthôngcủacáckếtquả,nhằmtăngtỷlệthànhcôngcủacácdựáncảithiệnliênquan;vàtớicácnỗlựccầncóđểđạtđượccáckếtquảcógiátrịtrongthựctiễn.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

Mộtcáchlýtưởng,cáctổchức(haynhómtươngđồng)đangđượcsửdụngđểsochuẩncầnthểhiệntốthơnhayítnhấtlàcóhiệuquảnhưtổchức(haynhómtươngđồng)mụctiêu.Vềcơbản,nhómtươngđồngđượcxácđịnhthôngquacácchuyêngiavàcácấnphẩmtrongngành.Tuynhiên,nhữngkhácbiệtvềsảnphẩm,quytrình,cơcấuhayphongcáchlãnhđạovàquảnlýgâykhókhăntrongviệcsosánhtrựctiếpgiữacáctổchức.

Cóthểvượtquanhữngkhókhăntrênbằngphươngthứcthựctế.Nghiêncứuchỉrarằngcóthểsosánhcáctổchứctạigiaothoacủamộtsốchỉbáo,dựatrêncácnhântốlýgiải.Hoạtđộngchuyểngiaohiệuquảcủamộtsảnphẩm,cụthểdựatrênđộphứctạpcủasảnphẩm.Vìvậy,mộtnhómcôngtycómứcđộphứctạpsảnphẩmtươngtươngsẽcócácchỉbáotươngtự,vàsẽlàmộtnhómtươngđồngphùhợpchoviệcsochuẩnchuyểngiaohiệuquả.Xemhìnhdướiđây:

Cácgiảđịnhvềhiệuquảcủacôngtymụctiêucóthểchínhxáchơnbằngcáchsochuẩncácchỉbáo(vídụ:hiệuquảchuyểngiao)theomộtsốcácnhântốlýgiải.

Sochuẩnbaogồmcácbước(đôikhitrùnglặp)sau:

1.Xácđịnhphạmvidựán.

2.Lựachọn(các)đốitượngsochuẩn.

3.Xácđịnhthướcđo,đơnvị,cácchỉbáovàphươngphápthuthậpdữliệu.

4.Thuthậpdữliệu.

5.Phântíchsựkhôngthốngnhất–tìmrathựctếđằngsaunhữngconsố.

6.Trìnhbàyphântíchvàthảoluậnvềsựliênhệvớinhữngmụctiêu(mới).

7.Xâydựngmộtkếhoạchvà/hoặccácthủtụchoạtđộng.

8.Quátrìnhkiểmsoátbằngcáchsochuẩnliêntục.

KẾTLUẬN

Sochuẩnkhôngquáphứctạp.Córấtnhiềunhàquảnlýhoặctưvấnthựchiệnsochuẩnmàkhôngdùngtớicácthướcđocósẵnhaycáccôngcụphùhợpvớiviệcphântíchvàtrìnhbàychitiết.Chẳngđángngạcnhiênkhicónhiềudựánsochuẩnkếtthúcmộtcáchđángthấtvọng,nhưviệcđi“sosánhtráitáovớitráilê”.Ngaycảkhiđượcthựchiệnmộtcáchcóhệthống,hộichứng“chúngtakháchọ”ngăncảnviệcsochuẩngiúpthayđổitheochiềuhướngtốthơn.Hơnnữa,sựnhạycảmtrongcạnhtranhcóthểcheđậycácluồngthôngtintựdo,thậmchíngaytrongnộibộcôngty.

Bằngcáchsửdụngcácnhântốlýgiải,sochuẩncóthểcungcấpkhôngchỉcácdữliệusosánhcóthểgợiýchonhàquảnlýcáchcảithiệnhiệuquả(thựcthếlànólàmnổibậtcáccơhộicảithiện),màcònchỉracácgiảiphápcănbảnnhưngđãđượcthừanhậnđốivớicácvấnđềkhókhăn.Vìvậy,chúngtôichorằngcầnkhuyếnkhíchsựkhácbiệtgiữacáccôngtytrongnhómtươngđồnghơnlàcốgắngloạibỏcáccôngtyđượccholàcósảnphẩmhayquytrình“khôngthểsosánh”.

THAMKHẢO

Watson,G.H.(1993)StrategicBench-marking:Howtorateyourcompany’sperformanceagainsttheworld’sbest(tạmdịch:Sochuẩnchiếnlược:Xếphạngcôngtycủabạnnhưthếnàotrướcnhữngcôngtyhàngđầuthếgiới).NewYork:JohnWiley&Sons.

Tảithêmebook:http://www.sachvui.com

23.TÁITHIẾTKẾQUYTRÌNHKINHDOANH

TỔNGQUAN

HammervàChampy(1993)địnhnghĩatáithiếtkếquytrìnhkinhdoanh(BusinessProcessRedesign-BPR)làviệcxemxétvàthiếtkếlạicơbảncácquytrìnhcủatổchứcnhằmđạtđượcsựcảithiệnđángkểhiệuquảvềchiphí,chấtlượng,dịchvụvàtốcđộ.Tạoragiátrịchokháchhànglànhântốđịnhhướngchoviệctáithiếtkếquytrình,trongđócôngnghệthôngtinthườngđóngmộtvaitròquantrọng.

SỬDỤNGKHINÀO

BPRhữudụngtrongnhữngtrườnghợpsau:

•Nhiềumâuthuẫntrong(mộtphần)tổchức;

•Tầnsuấthọphànhcao;

•Quánhiềucáchoạtđộnggiaotiếpphicấutrúc(nhưcácbảnghinhớ,emailvàthôngbáo).

CácdựánBPRthànhcôngdocácnhàtưvấncủaBerenschotthựchiệnthuđượcnhữngkếtquảđángkểnhư:

•Giảm70%thờigiangiaonhận;

•Giảm60%mứctồnkhotrungbình;

•Tăng25%doanhthu;

•Giảm50%laođộnggiántiếp;

•Tănghiệuquảgiaonhậntừ70%lên98%.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

CóbốnnguyêntắcquantrọngđốivớibấtcứdựánBPRnào:

1.Xácđịnhchiếnlượctrướckhitáithiếtkế.

2.Táithiếtkếtừngquátrìnhsơcấptrước(tứclàtậphợpnhữngbiếnđổinhântốđầuvàocótrongsảnphẩmvớinhữngđặctínhriêng)rồisauđótối

ưuhóacácquytrìnhthứcấp(tứclàcácquytrìnhhỗtrợviệcthựchiệntốtquytrìnhsơcấp).

3.Tốiưuviệcsửdụngcôngnghệthôngtin.

4.Cơcấutổchứcvàcácmôhìnhquảnlýphảitươngthíchvớiquytrìnhsơcấp.

Hơnnữa,đểBPRthànhcôngcầncómộtđiềukiệncơbảnlàbangiámđốcvànhânviênphảicùngthamgia.Thườngthìquyếtđịnhtáithiếtkếđòihỏiphảilàmlạitừđầu.Đểkhuyếnkhíchnhữngcáchnhìnmớivềviệcthiếtkếtổchức,cầnphảicoicơcấutổchứcvàcácquytrìnhnhưthể“khôngtồntại”,hoặckhôngthíchhợptrongviệctáithiếtkế.

Khiđãhìnhthànhnhucầutáithiếtkế,bướctiếptheotrongquytrìnhBPRlàtáithiếtkế(mộtphần)tổchứctheocácyêucầuchiếnlược.Nhữngcâuhỏisausẽđượcđặtra:

•Trọngtâmchúngtanỗlựcthựchiệnlàgì(hãynghĩvềcácsảnphẩm,dịchvụvàkháchhàngmụctiêu)?

•Nhữngnhântốthànhcôngquantrọngnhấtlàgì?

•Làmthếnàođểđạtđượchiệuquảtốiđatrêncơsởmứcđộđầurayêucầu?

Bướcthứbalàxácđịnhcáchoạtđộngquảnlýcầnthiếtcủatổchứcmớiđượctáithiếtkế.Cáccâuhỏiđặcthùởđâylà:

•Làmthếnàođểđảmbảocácquytrìnhhoạtđộngnhưdựtính?

•Làmthếnàođểđolườngkếtquả?

•Làmthếnàođiềuchỉnhđểcảithiệnkhicầnthiết?

•Làmthếnàođểthựchiệnlươngbổnghoặcphátthưởng?

Bướccuốicùngbaogồmviệcápdụngcơcấutổchứcmới,càiđặthệthốngquảnlývàthủtụccùngvớiviệctíchhợpcácphươngthứclàmviệccủatổchứcvàomôitrườngcủanó.

KẾTLUẬN

BPRlàmộtkháiniệmkhókhiđưavàothựctiễn.Việcthiếuquảnlýdựánthíchhợp,hạnchếtronghỗtrợquảnlývà“phóthác”cácdựánBPRchobộphậncôngnghệthôngtin(IT)thườnglà"taihọa".ĐâycũnglàbanguyênnhânchínhkhiếnBPRthấtbạitrongthựctế.MộtvấnđềnữacủaBPRlàmặcdùcóvẻthiênvềmặtchứcnăng“phầncứng”nhưngmặt“phầnmềm”làconngườilạikhódựđoán(vídụnhưkhiếnnhânsựlàmviệctrongmộtcơcấumớivớinhữngquyđịnhmới).RấtnhiềudựánBPRsalầytừkhâuthiếtkế.

ViệctáithiếtkếcơcấuvàquytrìnhcủatổchứccũngnhưviệcápdụngnhữngcôngnghệmớinhưmộtphầncủadựánBPRsẽkhôngtựđộngbùđắptấtcảnhữngsaisóttrongtổchứcmàcungcấpmộtgiảipháplâudàivàbềnvững.Đólàlýdochínhgiảithíchtạisaongườilaođộng,bangiámđốcvàvănhóatổchứcđượcgọilànhững"yếutốchủchốt"củaBPR.

THAMKHẢO

Hammer,M.VàChampy,J.(1993)ReengineeringtheCorporation:Amanifestoforbusinesssrevolution(tạmdịch:Táicơcấucôngty:Bảntuyênngônchocáchmạngkinhdoanh).NewYork:HarperBusiness.

24.GIÁTRỊCẠNHTRANHCỦAHIỆUQUẢTỔCHỨC

TỔNGQUAN

Cơcấugiátrịcạnhtranhlàmộtmôhìnhđánhgiáhiệuquảcủacáctổchức(QuinnvàRohrbaugh,1983),nhưngnócũngcóthểđượcsửdụngđểđánhgiávàxácđịnhcácchươngtrìnhgiámsátvàpháttriểnquảnlý.NghiêncứucủaQuinnvàRohrbaugh(1983)lànhữngcốgắngnhằmđạtđượcnhữnghiểubiếtsâuhơnvềcáctiêuchíhiệuquảtổchức,đãhìnhthànhmộtmôhìnhcóquymôhoặckhônggianđachiềuvớibachiều:

•trọngtâmbêntrongđốilậpvớitrọngtâmbênngoàicủatổchức;

•tínhlinhhoạtđốilậpvớitínhổnđịnhcủatổchức;và

•địnhhướngquytrìnhđốilậpvớiđịnhhướngmụctiêu(cácphươngthứcđạttớiđiểmcuối).

SỬDỤNGKHINÀO

Trongphạmvitổchức,môhìnhnàycóthểđượcdùngtheobốncách:

•pháttriểncácchươngtrìnhgiámsátvàpháttriểnquảnlý;

•nắmbắtcácchứcnăngvàquytrìnhtổchứckhácnhau;

•kiểmtracáclỗhổngtổchức;

•tìmhiểuvănhóatổchức.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

Cácchiềucủamôhìnhphảnánhnhữngsongđềvềtổchứcnổitiếng.Chiềuđầutiên:trọngtâmbêntrongđốilậpvớitrọngtâmbênngoàicủatổchứcthểhiệnmộtsongđềtổchứccơbảntrongđóởmộttháicực,tổchứcđượcxemnhưmộtthựcthểmangtínhxãhội-kỹthuật,vàởtháicựckiađượcxemnhưmộtcôngcụthiếtkếhợplýchoviệchoànthànhcácmụctiêukinhdoanh.

Tínhlinhhoạtđốilậpvớitínhổnđịnhlàmộtsongđềtổchứccơbảnkhác.Mệnhlệnhvàkiểmsoátkhôngkếthợptốtvớisángtânvàthayđổi.Nhiềulýthuyếtgiaxãhộiđãthuyếtphục(thànhcông)vềthẩmquyền,cấutrúcvàphốihợp,trongkhinhữngngườikháclạithấybằngchứngvềnhữngnăng

lựccánhânvàkhảnăngthíchnghicủatổchức.

Cuốicùng,nghiêncứuvềhiệuquảcủatổchứckhôngthểhoànthiệnnếukhôngcósựquansátkhuynhhướngcủacácphươngtiện,phươngpháp,thủtụcvàquytắcđangtựphátvềmặtchứcnăng,tứclàchúngtựtrởthànhmụctiêucủachínhmình.

Sựtíchhợpcủacácchiềuđemlạibốnmôhìnhcơbảnvềhiệuquảtổchứcnhưsau:

1.Môhìnhquytrìnhnộibộ-dựatrênhệthốngthứbậc,nhấnmạnhvàophươngpháp,tàiliệuvàquảnlýthôngtin.Nhữngquytrìnhnàyđemlạisựổnđịnhvàkiểmsoát.Cáchệthốngthứbậccóvẻhoạtđộngtốtnhấtkhihiểurõnhiệmvụđượcphâncôngvàkhithờigiankhôngphảilàmộtyếutốquantrọng.

2.Môhìnhcáchệthốngmở-dựatrênmộthệthốnghữucơ,nhấnmạnhvàokhảnăngthíchnghi,độsẵnsàng,tăngtrưởng,thâutómnguồnlựcvàhỗtrợbênngoài.Cácquytrìnhnàyđemlạicáchtânvàsángtạo.Mọingườikhôngbịkiểmsoátmàđượctruyềncảmhứng.

3.Môhìnhmụctiêuhợplý–dựatrênlợinhuận,nhấnmạnhvàohànhđộnghợplý.Nógiảđịnhrằnghoạchđịnhvàthiếtlậpmụctiêuđemlạinăngsuấtvàhiệuquả.Cácnhiệmvụđượclàmrõ,nhữngmụctiêuđượcthiếtlậpvàhànhđộngđượcthựcthi.

4.Môhìnhquanhệnhânlực–dựatrênsựgắnbóvàtinhthần,nhấnmạnhvàonguồnnhânlựcvàđàotạo.Conngườikhôngđượcxemnhưnhữngcáthểbiệtlậpmàlànhữngthànhviênhợptáccủamộthệthốngxãhộichungcóquyềnlợichungđốivớinhữnggìdiễnra.

Mặcdùcácmôhìnhcóvẻnhưlàbốntìnhhuốnghayphạmtrùkhácbiệthoàntoàn,thựctếchúngcóthểđượcxemlàcóquanhệchặtchẽvàgắnbólẫnnhau.Chúnglàbốnphạmtrùnhỏtrongmộtcấutrúclớnhơn:hiệuquảtổchứcvàquảnlý.Bốnmôhìnhtrongcấutrúcnàythểhiệncácgiátrịchưabiếtđếnmàvìchúngconngười,cácchươngtrình,chínhsáchvàtổchứcsinhravàmấtđi.

KẾTLUẬN

Tranhcãixungquanhmôhìnhnàymiêutảcáctổchứcvànhữngvấnđềmàcáctổchứcấyphảigiảiquyếtvẫnđangtiếpdiễn.Trongkhinỗlựctìmra

cấutrúcchophântíchtổchức,QuinnvàRohrbaughtiếpcậnrấtnhiềunhànghiêncứuvàchuyêngiavềtổchứcđểxácđịnhcácchiềucơbảnđốivớinhữngvấnđềcủatổchức.Trênthựctế,bachiềucủamôhìnhmôtảrấtchínhxácbalĩnhvựcchủyếucòntranhcãi,vànghiêncứuchỉrarằngcáctácgiảđãrấtthànhcôngkhicốgắngcungcấpmộtcấutrúcchohiệuquảcủatổchức.

Trướcnhữngchỉtrích,QuinnandRohrbaughthốngnhấtrằngmôhìnhkhônggianlàmộtdạngcủaphépnghịchhợp:mộtkếthợpcủanhữngkháiniệmđơngiảnvàcóvẻnhưmâuthuẫn.Tuynhiên,nhữngnghịchlýtrênlýthuyếtkhôngnhấtthiếtphảiđốinghịchtrongtrảinghiệm.Họchorằngmộttổchứccóthểvừagắnbóvừahiệuquảhayvừaổnđịnhvừalinhhoạt.Liệutínhđơngiảnrõràngcủanócóhạnchếphạmvicủamôhình?QuinnvàRohrbaughcóvẻmuốntranhluậnđiềungượclạikhichorằngbảnthânquátrìnhtạoramôhìnhnàyđãnăngsuấtrồi.Cáctácgiảtrìnhbàymộtsốphươngthứcthaythếđốivớiviệcsosánhvàmôtảmôhình,chẳnghạnviệcsửdụngmôhìnhchứcnăngtiênquyếtcủaParson,trongđótrìnhbàycácgiátrịcốtlõi,cáccơchếphốihợpvàcơcấutổchức.

THAMKHẢO

1.O’Neil,R.MvàQuinn,R.E.(1993)Editor’sNote:Applicationsofthecompetingvaluesframework(tạmdịch:Lờinhàxuấtbản:Cácứngdụngcủacấutrúcgiátrịcạnhtranh).HumanResourceManagement32(1):1-7.

2.Quinn,R.E.(1988)BeyondRationalManagement:Masteringtheparadoxesandcopetingdemandsofhighperformance(tạmdịch:Vượtquaquảntrịduylý:Làmchủcácnghịchlývànhucầucạnhtranhvềhiệuquảcao).SanFrancisco,CA:Jossey-Bass.

3.Quinn,R.E.vàRohrbaugh,J.(1983)Towardsacopetingvaluesapproachtoorganizationalanalysis(tạmdịch:Môhìnhkhônggianvềcáctiêuchíhiệuquả:Hướngtớicáchtiếpcậngiátrịcạnhtranhđốivớiphântíchvềtổchức).ManagementScience29:363-77.

25.BỐNGÓCPHẦNTƯCỐTLÕI

TỔNGQUAN

Bấtcứaicũngcónhữngphẩmchấtcốtlõinhấtđịnhmôtảthựcsựvềbảnthânngườiđó.Mộtphẩmchấtcốtlõilantỏamọimặttrongđờisốngcánhânnhưngônngữ,cảmgiác,hànhvivàcácgiátrị.Gỡbỏtấtcảràochắnbảovệvànguyêntắcbênngoàicóýthứcvàvôthứccủacuộcsốnghàngngày,phẩmchấtcốtlõimôtảconngườithậtcủabạn.Vậyphẩmchấtcốtlõicủabạnlàgì?MôhìnhbốngóccốtlõicủaOfman(2001)cóthểgiúpbạnxácđịnh,môtảvànhậnbiếtphẩmchấtcốtlõicủamình.

SỬDỤNGKHINÀO

Bốngócphầntưcốtlõicóthểđượcdùngđểtìmrađiểmmạnhvàđiểmyếucủabạncũngnhưnhữngẩnức,tháchthứcvàáccảm.Khibiếtđượcnhữngđặcđiểmđó,bạncũngsẽcóthểdễdàngnhậnrachúngởngườikhác.Hơnnữa,nócũngkhiếnbạnhiểurõhơnphảnứngcủamìnhvớinhữngngười

khác.Khinắmbắtrõhơnnhữngphẩmchấtcủamình,bạncóthểthấuhiểusâusắchơnnhữngvấnđềduylýcủangườikhácvàtăngkhảnăngtựnhậnthức.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

Dùkhócóthểchỉrachínhxácphẩmchấtcốtlõicủabạnlàgì,nhưngsẽdễdànghơnnếubạnnhìnnótừcáctìnhhuốngkhácnhau:

•nhữngẩnứcchínhlàgì?(Quánhiềuđốivớiphẩmchấtcốtlõi).

•nhữngtháchthứclớnnhấtlàgì?(Đốilậpvớiẩnức).

•nhữngáccảmđốivớiphẩmchấtcốtlõicủangườikháclàgì?(Đốilậpcủaphẩmchấtcốtlõi–vàquánhiềuđốivớitháchthức).

Bốngócphầntưcốtlõithểhiệnnhữnggócđộkhácnhaunhưngphụthuộclẫnnhauvềphẩmchấtcốtlõicủabạn.Việcnắmbắtvàxemxéttíchcựccácphẩmchấtcốtlõi,ẩnức,tháchthứcvàáccảmlàmgiatăngmạnhmẽhiệuquảvàhiệunăngtươngtácconngười.

Sứcmạnhcủamôhìnhnàytrênthựctếlàtạorabốngócđộvềmột“phẩmchấtcốtlõi”.Tuyvậy,vẫncónhữngkhácbiệttinhvi.Cùngmộtphẩmchấtcốtlõicóthểcónhữngẩnức,tháchthứcvàáccảmtươngđốikhácnhau.Vìvậy,rấtcầnchỉrõcácgócphầntưchitiếtchomỗicánhân.

Ofmangợiýbổsungthêmbagócđộvàobốnyếutố,từđócóthểkếthợpđểtạothànhmột“siêugócphầntư”cáthểhóa:

•nhữnggìbạnsẽnói,cảmnhận,thíchthú,thathứ,ướcmong,nhớhoặcghétởbảnthânmình;

•nhữnggìbạnsẽnói,cảmnhận,thíchthú,thathứ,ướcmong,nhớhoặcghétởngườikhác;

•nhữnggìngườikhácsẽnói,cảmnhận,thíchthú,thathứ,ướcmong,nhớhoặcghétvềbạn.

Siêugócphầntưsẽkhámphámộtcáchkhôngtựnhiên:sựkhôngnhấtquángiữabaviễncảnh“siêugócphầntư”làmộtchỉbáokháchắcchắnrằngbạnđangkhôngphảilàngườivà/hoặccáchmàbạnmuốntrởthành.Thựctếlàbạnđangcốgiấuđicảmgiácthựccủamình,tránhđiẩnứcvàkiềmchếphảnứngtrướcnhữngáccảm.Nóicáchkhác,bạnđang"diễn".

Điềuvôlýởmộtgócphầntưcốtlõicóthểlàmộtchỉbáorằngbạnđangcónhữngdấuhiệuxấuhoặcbịảnhhưởngcủamộtẩnứcnàođó.Chẳnghạnphẩmchất“nhiệttình”cóthểdẫntớicuồngtínmộtcáchcựcđoan,dẫntớiphảnhồitiêucực,làmthấtvọng,gâychùnbướchaythậmchílàíchkỷ.Tuyvậy,tínhíchkỷtựthânnókhôngphảilàẩnức.

Bốngócphầntưcốtlõicóthểđượcdùngđểchuẩnbịtrướckhihộihọpvớinhữngngườicócácphẩmchấtđốilập.Thayvìđốiđầu,cácbêncầnđềcao(hơnnữa)sựtôntrọngvàcốgắnghọchỏitừphíabênkia.

KẾTLUẬN

Bốngócphầntưcốtlõiđãchứngtỏlợiíchtrongviệctăngcườngsựthấuhiểuvàtôntrọnglẫnnhaugiữanhữngngườicócácphẩmchấtcốtlõiđốilập.Tuynhiên,vẫntồntạimộtnguycơcốhữutrongviệc“phânloại”bảnthânhayaikhácmộtcáchthiếuchínhxác.Rấtcầnsựthamgiacủanhữngngườikháctrongcáctìnhhuốngđó.

Cuốicùng,việcduytrìthườngxuyênnhậnthứcvềphẩmchấtcốtlõicủamình,chodùkhókhăn,cólẽlàướclượnggầnđúngnhấtđểthànhthựcvớibảnthânvàthànhcôngtrongcuộcsống.

THAMKHẢO

Ofman,D.D.(2001)Inspirationandqualityinorganizations(tạmdịch:Tinhthầnvàphẩmchấttrongcáctổchức).12thedition.Antwerp:Kosmos-Z&K.

26.BẢYTHÓIQUENCỦANGƯỜITHÀNHĐẠTCỦACOVEY

TỔNGQUAN

Rấtnổitiếngvàonhữngnăm1990vàđầuthếkỷ21,StephenCovey(1989)đãthayđổidiệnmạocủarấtnhiềunhàquảnlýđầyhoàibão.Coveychorằngnhữngngườithànhđạtcóbảythóiquenkhiếnhọthànhcôngtrongcuộcsốngvàcôngviệc:

1.Luônchủđộng.

2.Bắtđầuvớimụctiêucósẵn.

3.Việcquantrọnglàmtrước.

4.Tưduyđôibêncùngthắng.

5.Hiểuđểrồiđượchiểu.

6.Đồngtâmhiệplực.

7.Rèngiũabảnthân.

Thêmvàođó,Coveychorằngcácnhàquảnlýthànhđạtthựchiệnchínhxácnhữnggìhọcảmthấyđúngvàquantrọng,vàthựchiệncóchủý.

SỬDỤNGKHINÀO

Môhìnhbảythóiquenlàmộtlýthuyếtnhắmtớisựthấuhiểutạisaonhữngngườithànhđạtlạithànhcôngtrongcảcôngviệcvàcuộcsốngcánhân.Nórấthiệuquảkhiápdụngchocácnhàlãnhđạovàquảnlý.Môhìnhđưara

mộtchươngtrìnhrènluyệnbảnthândựatrêncáchtiếpcậntừtrongrangoài.TheoCovey,cácmôhìnhcánhâncủaconngườichúngtaảnhhưởngtớisựtươngtáccủachúngtavớinhữngngườikhác,tácđộngtớicáchnhữngngườikháctươngtácvớichúngta.Vìvậy,cảithiệntươngtácbắtđầutừviệcnắmbắtkỹlưỡngmôhìnhvàđộngcơcủachínhmình.Đểthànhcông,mỗingườicầnkiểmtraxemmìnhhànhđộngvàtươngtáchiệuquảnhưthếnào.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

TheoCovey,đầutiênmỗingườicầnthoátkhỏisựphụthuộcvàongườikhác.Mọingườicóthểđộclậpbằngcáchlàmtheobathóiquenđầutiên:

Luônchủđộng.Kểtừnay,bạnphảichịutráchnhiệmvềhànhvicủachínhmình.Bạnkhôngđượcđổlỗichohoàncảnh,điềukiệnhayquantrọngnhấtlàkhôngđổlỗichoviệctạođiềukiệnchohànhvicủamình.Bạnchủđộnglựachọncáchphảnhồivớibấtcứtìnhhuốngnàohayvớibấtcứai.Bạnphảichuẩnbịđểphảnhồitheocáchkhiếnchobạntựhào.Nếuđiềunàyđòihỏithêmnhiềucôngsứchoặckhiếnbạnkhôngthoảimái,hãychấpnhậnnó.

Bắtđầuvớimụctiêucósẵn.Khinàovàbấtcứđiềugìbạnthựchiện,bạnphảihìnhdungkếtquảhoặctươnglaimìnhmuốnđạtđược.Bạnphảicómộtcáinhìnrõràngvềnơibạnsẽđếnhoặclàbạnkhôngnênđếnđó.Bạnphảibiếtchínhxácviệcbạnmuốnhoànthànhhoặclàbạnkhônghoànthànhviệcgìcả.Bạnsốngcuộcsốngcủamìnhvàracácquyếtđịnhdựavàonhữngniềmtinsâusắc,nhữngnguyêntắcvànhữngsựthậtcốtlõicủamình.

Việcquantrọnglàmtrước.Bằngcáchhoàntoànkiểmsoátvàduytrìkỷluật,bạncóthểtậptrungvàonhữnghoạtđộngquantrọngnhất,nhưngkhôngnhấtthiếtlàkhẩncấpnhất.DanhmụccủaCoveyvềcáchoạtđộngquantrọngnhưvậybaogồm:xâydựngcácmốiquanhệ,viếtbảndanhsáchhànhđộngcánhân,lậpkếhoạchdàihạn,luyệntậpvàchuẩnbịchobuổithuyếttrìnhtuầntới.Làmtấtcảnhữngviệcđóbâygiờnếukhôngbạnsẽbịdồnépvàophútcuối,bịchậmtrễhaythậmchíhủybỏ.Chúngsẽgiúpbạnloạibỏnhữnghoạtđộngkhẩncấpđangđứngđầutrongdanhmụccôngviệcquátảinhưngkhôngthựcsựquantrọngtớimứcđó.Giờbạnđãđạttớiđiểmđộclậpvàđangsửdụngthờigianđểtheođuổinhữngmụctiêuquantrọngnhấttrongcuộcđờimộtcáchhiệuquả,bạnphảithúcđẩyhiệuquảvớinhữngngườixungquanh.

Tưduyđôibêncùngthắng.Bạnphảitinvào“sựdồidào”:córấtnhiềuchotấtcảmọingười.Thànhcôngcủangườinàykhôngnhấtthiếtđòihỏithấtbại

củangườikia.Bạntìmkiếmcácgiảiphápđểtấtcảcácbêncóliênquan(kểcảbạn)đềucólợi.

Hiểuđểrồiđượchiểu.Bằngcáchnày,bạncóthểkhiếnnhữngngườiquanhmìnhcảmthấynhưnhữngngườithắngcuộc.Bạncóthểthựcsựhọchỏiđượcítnhiềutừhọkhithựchiện,vàbạnquyếtđịnhimlặngvàlắngnghe.Trênthựctế,bạnphảilắngnghevớimụcđíchtìmhiểungườikhácmộtcáchsâusắcvàtrọnvẹnởmứcđộhiểubiết,phântíchvàvớicảmxúcnhấtđịnh.Coveychorằng,hãychẩnđoántrướckhikêđơn.

Đồngtâmhiệplực.Cuốicùng,tríóccủabạncầnđượcmởmangđểđónnhậnnhữngýtưởngmớimẻvàsángtạo.Bạntrởthànhmộtchuyêngiavềsángtân,mộtngườitiênphong,mộtnhàthámhiểm.Bạnđượcthuyếtphụcrằngcáitoànthểlớnhơntổngcácbộphậncủanó.Bạncoitrọngnhữngkhácbiệtgiữamọingườivàcốgắngxâydựngchốnglạinhữngkhácbiệtấy(xemphầnthamkhảovàChương50).Bạnsuynghĩtheochiềuhướngsángtạođểgiảiquyếtmâuthuẫn.

Rèngiũabảnthân.Giờđãtớigiaiđoạnphụthuộclẫnnhau.Bạnlàngườithànhđạtvàđượcgiađình,bạnbèvàđồngnghiệpnểphục.Mặcdùvậy,bạnkhôngbaogiờđượcchophépmìnhngủquêntrongvòngnguyệtquế.Bạnphảikhôngngừngcảithiệnbảnthânvàduytrìmạnhmẽlòngsaymêhọchỏivàkhámphá.

KẾTLUẬN

Câuhỏilàđiềugìkhiếnmọingườilàmviệchọđanglàm,vàlàmthếnàohọlạihạnhphúckhilàmviệcđó?Coveykêugọicácnhàquảntrịkinhdoanhvàtấtcảnhữngngườiđanglàmviệckhácthựcsựcoitrọngbảnthâncùngtựuchungvềmộtkháiniệm:sựthànhđạt.Điềugìđãxảyravớichuyếndulịchthếgiớimàbạntừngmơ20nămtrước?Thànhđạt,vàđủthờigianđểlàmtấtcảnhữngviệcquantrọnggiúpchúngtayêuthêmcuộcsốngvàkhiếnngườikhácquýmếnchúngta,làgiấcmơlớnnhấtcủangườiquảnlýbậnrộn.

THAMKHẢO

1.Covey,S.R.(1989)Thesevenhabitsofhighlyeffectivepeople(Bảythóiquencủangườithànhđạt).NewYork:Simon&Schuster.

2.Covey,S.R.(2004)The8thhabit:Fromeffectivenesstogreatness(Thóiquenthứ8:Từhiệuquảtớivĩđại).NewYork:FreePress.

27.KIMTỰTHÁPCURRY:QUẢNLÝTIẾPTHỊVÀQUANHỆKHÁCHHÀNG

TỔNGQUAN

Nếubạncóthểxácđịnhthànhcôngnhữngkháchhàngcógiátrịnhất,hãydànhlấyhọ,giữchânhọvàtănglượngmuahàngcủahọ,bạnsẽtạoragiátrịđángkểhơnlàmộtcáchtiếpcậnchungchomọiquymô.Hệthuyếtkimtựthápkháchhàngcungcấpchocôngtymộtcơchếphânđoạncơsởkháchhàngvà,cùngvớiviệcphânđoạn,quansátvàphântíchhànhvi,sựtrungthànhvàgiátrịcủakháchhàngtrongmỗiphânđoạnấy.JayvàAdamCurry(2000)đãkhơilạikháiniệmkimtựthápkháchhàng.

SỬDỤNGKHINÀO

Quảnlýquanhệkháchhàng(CustomerRelationshipManagement-CRM)cólẽlàchủđềvềkinhdoanh"nóng"nhấthiệnnay,cònhơncảmộtxuthếcôngnghệ.Trênthựctế,tranhluậnvềCRMđãkéodàitronghơnbathậpkỷnay.KimtựthápcủaCurrycungcấpmộtchỉdẫnchotổchứcquaviệcthựchiệnCRM.Nóthúcđẩytổchứcphânđoạnkháchhàngtheotiêuchítạodoanhthu,chothấymứcđộquantrọngcủakháchhàngđó.Kháchhàngđượcphụcvụkhácnhautrongtừngphânđoạncủakimtựtháp.Cácnguồnlựctiếpthịvàbánhàngđượcphânbổkhácnhautrongtừngphânđoạnkháchhàng.Thêmvàođó,kimtựthápcủaCurrycungcấpmộthiểubiếtsâusắcvềcáccơhộibánkèmhaycơhộibánhàngcaohơn.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

Kháchhàngcóthểđượcphânđoạntrongkimtựthápkháchhàngdựatrêncácnhântốđặcthùcủacôngty.Cácnhântốnàythườngbaogồm,nhưngkhônggiớihạn,doanhthuvàsinhlợitrênmỗikháchhàng.Việcphânđoạn

phảnánhmộttổchứcxemxétvàphụcvụmộtkháchhàng,phânđoạnkháchhàngvàtoànbộcơsởkháchhàngtiềmnăng(tươnglai)nhưthếnào.Quytắc80/20thườngđượcsửdụngởđây.Quytắcphổbiếnnàynóirằng20%kháchhàngtạora80%lợinhuận,và80%kháchhàngcònlạichỉtạora20%lợinhuận.Trênthựctế,cáctỷlệcókhácnhau;ýtưởngmấuchốtđằngsauquytắcnàylàkhôngphảitấtcảcáckháchhàngđềusinhlợi–mộtsốthậmchícònlàmbạnmấttiền!

Khimộtcôngtyđãbiếtđượckháchhàng(tiềmnăng)cógiátrịnhấtcủamìnhlàai,họphảithựchiệncácbướcsau:

1.Thuthậpthôngtinliênquanđếnkháchhàng(tiềmnăng)càngnhiềucàngtốt,đặcbiệtlàcáckháchhànghàngđầuvàkháchhànglớn.

2.Phântíchnhữngthôngtinnàyvànếucần,táithiếtkếnhữngyêucầuvềthôngtin.

3.Thiếtlậpmụctiêubạnmuốnkháchhàngcủamìnhnhậnthứcvềbạnnhưthếnàovớivaitròmộtnhàcungcấpsảnphẩm,dịchvụvà/hoặctrảinghiệm.

4.Lựachọncácphươngtiện,hệthốngvànộidungtruyềnthôngvàtươngtácvớikháchhàng.

5.Pháttriểncácquytắctiếpcậnvà“cácgói”cungcấpchotừngphânđoạnkháchhàng.

6.Ápdụngvănhóalấykháchhànglàmtrungtâmtrongcôngty.

7.Pháttriểncáchệthốngquảnlýkháchhàngmàbạnbiết.

KẾTLUẬN

Cóthừacácmôhìnhvàcôngcụhỗtrợchobangiámđốcvàcácnhàphântíchkinhdoanhtrongviệcquảnlýquanhệvàtiếpthịkháchhàng.MộttrongnhữngnguycơtiềmẩnlàxuhướngtậptrungvàophầnmềmCRMđượccàiđặt(cósẵn)màkhôngdànhthờigianxemxétphạmvicủakháchhàngtiềmnăng.

Thànhcôngcủamộttổchứctrongviệcxácđịnhkháchhàngmụctiêu,giànhlấyvàduytrìkháchhàngrõràngchịuảnhhưởngbởirấtnhiềuyếutốchứkhôngchỉlàquảnlýquanhệkháchhàng.Việcđịnhgiávàgiátrịthựcchấtcủasảnphẩmhaydịchvụchỉlàhaivídụvềcácnhântốmàngườiđứngđầu

vềtiếpthịcủacôngtyđươngnhiênphảinghĩtới.Ngoàiracòntồntạinhiềuvấnđềchungnhưsựthiếuhụtmộtchiếnlượctiếpthịchặtchẽ,haysựủnghộtổngthểchovănhóatiếpcậntậptrungvàokháchhàng.

THAMKHẢO

Curry,J.vàCurry,A.(2000)CustomerMarketingMethod:HowtoimplementandprofitfromCustomerRelationshipManagement(tạmdịch:Phươngthứctiếpthịkháchhàng:ThựchiệnvàSinhlợitừhệthốngQuảnlýQuanhệKháchhàngnhưthếnào).NewYork:FreePress.

Tảithêmebook:http://www.sachvui.com

28.PHÂNTÍCHDUPONT

TỔNGQUAN

PhântíchDuPontcóthểđượcdùngđểminhhọacácnhântốkhácnhaucóảnhhưởngnhưthếnàotớicácchỉsốtàichínhquantrọngnhưtỷsuấtlợinhuậnròngtrênvốnsửdụng(ROCE),tỷsuấtlợinhuậnròngtrêntàisản(ROA),haytỷsuấtlợinhuậnròngtrênvốnchủsởhữu(ROE).Trongkhicáctỷsuấtnàycóthểđượctínhtoánbằngcáccôngthứcđơngiản,môhìnhgiúphiểubiếtsâusắchơnvềcácyếutốcơsởtạonêncáctỷsuấtnày.Điềunàycóvẻgiốngnhưviệcphântíchđộnhạyởkhíacạnhmôhìnhchophépdựbáocácảnhhưởngkhicóbiếnđổicủamộthaynhiềubiếnsốđầuvào.Côngcụnàyđượcbiếtđếnnhiềutrongquảnlýmuahàngvìchothấytácđộngcủahiệuquảmuahànglênkhảnăngsinhlợi.

SỬDỤNGKHINÀO

Môhìnhcóthểđượcsửdụngbằngnhiềucách.Đầutiên,nócóthểđượcdùnglàmcơsởsochuẩn(xemChương22),tứclàsosánhcáccôngtykhácnhautrongcùngmộtngànhđểtrảlờicâuhỏitạisaomộtsốcôngtytạora

siêulợinhuậnsovớicáccôngtytươngtự.Tiếptheo,nócóthểđượcdùngđểdựbáotácđộngcủacáchoạtđộngquảnlýcóthểđượcthựchiện.

PhântíchDuPontsẽchothấysựkhácbiệtlớngiữacácngành.Nếunhìnvàotỷsuấtlợinhuậnròngtrênvốnchủsởhữu(ROE),tỷsuấtlớncóthểdo“hiệuquảhoạtđộng”hoặcdo“hiệuquảnguồnvốn”.Cácngànhquayvòngnhanh(vídụngànhbánlẻ)thườnggặplợinhuậnbiênthấp,hệsốquayvòngtàisảncaovàhệsốtăngvốntrungbình.Cácngànhkhác,nhưthờitrang,phụthuộcvàolợinhuậnbiêncao.Trongkhuvựccácngànhtàichính,ROEchủyếuđượcxácđịnhbởiđònbẩycao:thuđượclợinhuậncaovớitàisảncógiátrịtươngđốithấp.Việclựachọncẩnthậnđốitượngsosánhlàrấtcầnthiếtkhiphântíchcáchthứccảithiệnkhảnăngsinhlợicủamộtcôngtyđặcthù.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

TrongphântíchDuPontcầnthựchiệncácbướcsau:

1.Nhậpthôngtincơbảnvàomôhình.Đặcbiệt,xácđịnhthôngtinvềdoanhthu,nợkhônglãi,tổngchiphí,vốnchủsởhữu,cáctàisảnlưuđộngvàkhônglưuđộng.

2.Tínhtoáncácthamsốkhácbằngcáchsửdụngcáccôngthứctronghìnhtrên.Việcnàygiúpbạncómộtcáinhìncơbảnvềkhảnăngsinhlợihiệntại.

3.Xácđịnhnhữngkhảnăngcảithiệncóthểđượcthựchiệnvàảnhhưởngcủacủachúngtớichiphí,doanhthuvàtàisản.Tácđộngcủamộtbiệnpháp(nhữngcảithiệntiềmnăng)cóthểđượctínhtoánvàsửdụnglàmđầuvàocủamôhìnhtrongkhimôhìnhthểhiệntácđộngtớiROCE,ROAvàROE.

4.Sosánhcáchànhđộngkhácnhaucótiềmnăngcảithiệnhiệuquảtrêncơsởchúýnguồnđầutưcầnthiết(thờigian,tiềnbạcvàáplựclêntổchức)vàtácđộngcủachúngtớikhảnăngsinhlợi.

Nên:

•PhântíchcácđốitượngtươngđồngđểxácđịnhhọtạoraROCE,ROAvàROEnhưthếnào.Tínhtoánnàysẽchothấyphầnnàocầnđượccảithiện.

•Phântíchcácthamsốnàocầnthiếtchoviệccảithiệnkhảnăngsinhlợi.

Khôngnên:

•Đâykhôngphảilàcôngcụgiúpraquyếtđịnh.Việcsosánhtácđộngcủamộthànhđộngcảithiệnchỉlàbướcđầutiên.Thườngsẽcầnthêmmộtphântíchchitiếtđểđánhgiákếtquảkhảthicủacáchànhđộngcảithiện.

•Khôngxemnhẹcácvấnđềphitàichínhmôhìnhkhôngđềcập.

KẾTLUẬN

PhântíchDuPontgiúpxácđịnhcácnhântốảnhhưởnglớnnhấttớikhảnăngsinhlợi.Tuynhiên,xácđịnhnhữngnhântốnàychỉlàmộtphầncủacâuchuyện.Bướctiếptheolàtìmranhữnghànhđộngphùhợpsẽcảithiệnkhảnăngsinhlợi.Quảnlýhoạtđộngcảithiệnnàytrongthựctếlàmộtnhiệmvụđầytháchthức.Phântíchcănnguyên/PhântíchPareto(xemChương57)cóthểgiúpxácđịnhhànhđộngnàophùhợp.Thẻđiểmcânbằng(baogồmcácchỉbáohiệuquảchínhyếu)cũngcóthểđượcsửdụngđểđolườngsựtiếnbộcủamộtcôngtytheocácthamsốquantrọng(xemChương49).Tuynhiên,phântíchDuPontchỉtậptrungvàocácbiếnsốtàichính,khôngbaogồmcácnhântốquantrọngkhácnhưđộnglựccủanhânviênchẳnghạn,trongkhicácnhântốphitàichínhnàythườnglạirấtquantrọng.

THAMKHẢO

1.Bodie,Z.,KaneA.vàMarcus,A.J.(2004)EssentialsofInvestments(tạmdịch:KiếnthứccơbảnvềĐầutư),5thedition:458-9.NewYork:Irwin/McGraw-Hill.

2.Groppelli,A.A.vàNikbakht,E.(2000)Finance(Tàichính),4thedition:444.NewYork:Barron’sEducationSeries.

3.Ross,S.A.,Westerfield,R.vàJaffe,J.(1999)CorporateFinance(tạmdịch:Tàichínhdoanhnghiệp),5thedition.Maidenhead:McGraw-Hill.

29.ĐỊNHGIÁTẠICỔNGNHÀMÁY

TỔNGQUAN

Địnhgiátạicổngnhàmáy(FGP)làmộtphươngphápbổsungkhohànghiệnđạinhằmloạibỏcácchiphívậnchuyểnkhôngcầnthiếtvàcảithiệnhiệuquảcủachuỗicungứng.Nóđòihỏinhàbánlẻyêucầucácnhàcungcấpsảnphẩmở“giágiaotạicổngnhàmáy”,tứclàchiphísảnphẩmkhôngbaogồmchiphígiaonhậntớitaynhàbánlẻ.Nhàbánlẻsauđóchịutráchnhiệmhoặckiểmsoátviệctáibổsungkhohàngvànhậnsảnphẩmtừnhàcungcấpkhicần.Ởphươngthứctáibổsungnày,nhàbánlẻkhôngcònphảitrảphívậnchuyểnchonhàcungcấp(hoặcchomộtnhàcungcấpdịchvụgiaovậnthứbanàođó),vìhànghóađượcmuangay“tạicổngnhàmáy”.

FGPchophéphaikhảnăngtiếtkiệmchiphítrongchuỗicungứng.Thứnhất,nhàbánlẻtiếpcậnđượcvớitoànbộsảnphẩmtừnhiềunhàcungcấpkhácnhau,màchiphívậnchuyểnvàlưukholàphầnbùđắpcholợithếcủaviệcgiaovậnkếthợp.Nhàbánlẻcóthểlênkếhoạchtrướcđểnhậnhàngtạitừngđiểmvàchuyểnvề,dođótốiưuđượcchiphívàcôngnăngcủaphươngtiệnvậnchuyểnkhitớinhậnhàngtạicácnhàcungcấpkhácnhau.Thứhai,

việckếthợpvậnchuyểnphânphốicấpmộtvàcấphaitrêncùngtuyếnđường(tứclàchuyểnhàng),giúpgiảmchiphí.Hoạtđộngphânphốicấpmộtchỉviệctớinhậnhàngtừnhàcungcấp,trongkhihoạtđộngphânphốicấphaichỉviệcphânphốihàngtớinhiềuđầuracủanhàbánlẻ.

Doanhnghiệpsẽtránhđượcnhữngdichuyểnkhôngkinhtếcủaphươngtiệnvậntảibằngviệctớinhậnhàngtừcácnguồnkhácnhautrongcùngmộtchuyếnđi,vàđảmbảorằngtấtcảcácphươngtiệnvậntảiđềuđượcchấtđầykhilênđường.

Giásảnphẩm=Giátạicổngnhàmáy+Giávậnchuyển

Hình29.1Giágiaotạicổngnhàmáy

SỬDỤNGKHINÀO

FGPđặcbiệtphùhợpkhisốlượngcácnhàcungcấptrongchuỗicungứnglớnhơnnhiềusốlượngcácnhàbánlẻ.Điềuquantrọngcầnchúýởđâylàtỷlệgiữasốđiểmlênhàng(vịtrícủanhàcungcấp)vàsốđiểmxuốnghàng(vịtrícủanhàbánlẻ).Lợithếquantrọngởđâylàhiệplựcgiữasựđơngiảntrongcungcấpvớitốcđộgiaonhận.Cácnhàcungcấpcóvịtrícànggầnnhauthìhiệuquảcủaquytrìnhcàngcaovàlợithếchonhàbánlẻcànglớn.

VấnđềquantrọngcầnxemxéttrongquytrìnhFGPlàgiátrịthựcchấtcủaviệcvậnchuyểntùythuộcvàocảsốlượnghàngmỗilôvàgiátrịtrênmỗilôhàng.Sốlượnglớnlàmxechấtđầy,vìvậychiphívậnchuyểnđượcxáclậpkhátốtdùbấtkểbênnàochịutráchnhiệm.Tuynhiên,việcgiaonhậnsốlượngnhỏvớitầnsuấtlớncóthểdễdàngdẫntớiviệcchấtđầyxevàtừđócóthểtốiưucácchuyếnđivàviệcbốcdỡ,đặcbiệtlàkhilôhàngcógiátrịcao.Nếunhưgiátrịmỗilôhàngnhỏ,khôngcầnphảiđánhđổichiphívậnchuyểnvớichiphílưuhàngtrongkho.Ngượclại,khigiátrịmỗilôhàngcao,cóthểbùđắpchiphívậnchuyểnchochiphílưukho.

CácđiềukiệntiênquyếtkhácđốivớiviệcứngdụngFGPlàkhảnănggiaovậncủacácnhàbánlẻvàhọsẵnsàngnhưthếnàotrongviệcchiasẻlợiíchcôngbằngvớicácnhàcungcấp.Thêmvàođó,sựthiếutintưởngcóthểgâytrởngạichoviệcquyếtđịnhsửdụngFGP.Tuynhiên,nhữngràocảnnàycũngsẽtháchthứcbấtcứphươngthứcbổsungkhohànghợptácnàokhác.

LợiíchcủaFGP:

•Vậnchuyểnhiệuquả–cảithiệnhiệuquảvậnchuyểnbằngcáchnắmbắt

đượccácchiphíthực.Vídụ,cácnhàcungcấpcókỹnăngvàhiệuquảvềmặtchiphítrongviệccungcấpcácgiảiphápvậnchuyểnsẽtiếptụccungcấpdịchvụnàychocácnhàbánlẻ.Tuynhiên,FGPtạocơhộichocácnhàcungcấp-vốnkhôngcoivậnchuyểnlàthếmạnhcủamìnhhoặckhônghoạtđộnghiệuquảtrongcơhộinày-chuyểntráchnhiệmđóchonhàbánlẻhoặcnhàcungcấpdịchvụgiaovận.

•Cảithiệnlượnghàngcósẵn–giatănghợptácgiữanhàbánlẻvànhàcungcấpcótácdụngtíchcựctrongtoànbộchuỗicungứng.FGPnhắmtớiviệcđảmbảoluôncósẵnhàngđểbánchongườitiêudùng.

•Giáthấphơnkhiđếntayngườitiêudùng–giảmchiphívậnchuyểndẫntớimứcgiáthấphơnsẽcólợichongườitiêudùng.

•Thânthiệnmôitrường–phươngtiệnvậntảichấtnhiềuhànghóahơncónghĩalàítchuyếnđihơn,cùngvớicáchệthốnghoạchđịnhtuyếnđườngđangngàymộtphứctạphơn,sẽlàmgiảmbớtkhíthảiđộchại.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

CáccôngtycókhảnăngquantâmtớiviệcsửdụngFGPcầnđặtcâuhỏi:

i)liệucókhảnănggiảmtầnsuấtgiaonhậnhaykhông,và

ii)liệuchuyểntráchnhiệmvậnchuyểncótạoralợithếvềchiphíhaycảithiệnvềdịchvụhaykhông,

vìđólànhữngvấnđềxácđịnhchủyếulợiíchcóthểđemlạicủaFGP.Mộtsốcácđiềukiệnkháccũngkháquantrọng,baogồm:

i)độlinhhoạtvềvậnchuyểncủanhàbánlẻ(tứclàđộlinhhoạtvềcácgiaodịchvớicácnhàcungcấpdịchvụgiaovận,haysựcómặtcủamộtđộivậnchuyểnđượctrangbịđầyđủ),và

ii)cácđặcđiểmcủasảnphẩm(vídụđộtươisống,kíchthướcvàkhốilượng),xácđịnhkhảnăngkếthợpvậnchuyểncácsảnphẩmkhácnhautrêncùngmộtphươngtiệnvậnchuyển.

Hơnnữa,cũngphảikểđếnthờigiangiaonhậncũngnhưmứcđộcôngkhaicủaphươngthứcđịnhgiámànhàcungcấpápdụng.

VớiFGP,cácnhàcungcấpkhôngcònchịutráchnhiệmvềviệcvậnchuyển

sảnphẩmcủamìnhnữa.Tuynhiên,khảnăngbốcxếpcủanhàcungcấpphảitốthơn,chẳnghạnnhưviệcnhậnhàngvàxếphàngtạicáctrungtâmphânphốicủacácnhàcungcấpsẽthayđổiđángkể.Mặtkhác,cáchoạtđộnghànhchínhsẽgiảmdoviệcgiảmcáchoạtđộngvàtráchnhiệmvậnchuyển.

Cácnhàbánlẻthườnggặpphảiviệcgiatăngcầnthiếtvềvậnchuyểnvàkhảnăngbốcxếp,vàviệcgiatăngcáchoạtđộnghànhchính.Trênthựctế,chiếnlượcmuahàngcủacácnhàbánlẻphảitínhtớiviệctáchbiệtsảnphẩmvớidịchvụvậnchuyểnliênquan.Nhìnchung,cácnhàcungcấpphảigiảmgiá.

KẾTLUẬN

ĐộnglựckhiếnmộtnhàbánlẻsửdụngFGPlàvịthếđàmphánmuahàngtănglênvàcónhiềulợiíchkinhtếquymô.Mặtkhác,cácnhàcungcấpthườngkhônghàilòngvớisựpháttriểnnàyvàmiễncưỡngthamgiaFGPvìhọchorằngviệcgiatăngcôngkhai(vềgiá)liênquanlàmyếuđivịthếđàmpháncủahọ.SựthiếuvắngmộtcơchếphânbổcáclợithếhiệplựcmộtcáchcôngbằnggâytrởngạichoviệcứngdụngFGPvìnóhạnchếviệctạodựnglòngtin.

CóthểthaythếchoFGPlàmôhìnhquảnlýtồnkhobởinhàcungcấpVMI(xemChương48),môhìnhlậpkếhoạch,dựbáovàbổsungkhohànghợptácCPRF(CollaborativePlanning,ForecastingandReplenishment)vàmôhìnhlậpkếhoạchbổsungkhohàngliêntụcCRP(ContinousReplenishmentPlanning).CRPlàmộtchiếnlượckháđơngiảntrongđócácthànhviêncủachuỗicungứngliêntục(cụthểlànhàcungcấpvànhàbánlẻ)traođổithôngtinvềnhucầuthựctế,mứcđộtồnkhovàgiaonhậnthực.Cácthànhviênchuỗicungứngbổsungkhohàngvớisựhỗtrợcủadữliệuđiểmbánthaychoviệcbổsungtừnglần,dựatrêncácmôhìnhquảnlýtồnkhođơngiảnvàsốlượngđặthàngtheokinhtếtruyềnthống.Theocáchtiếpcậnnày,cácthànhviênchuỗicungứnghợptácởbướcphốihợptrongđóthôngtinthếchỗchohàngtồnkho.CRPchophépgiaonhậnliêntụcsốlượnghàngíttrêncơsởsửdụngthựctế(tứclàtạoracầukéo).SựgiốngnhaugiữaVMIvàFGPlàcảhaicôngthứcđềuchuyểnđaphầncácquyếtđịnhvàtráchnhiệmcủachuỗicungứngvềmứctồnkhotớimộtthànhviêncủachuỗinhằmgiảmchiphívàtănggiátrịkháchhàng.

THAMKHẢO

Assen,M.F.van,Hezewijk,A.P.vanvàVelde,S.L.vande(2005)ReconfigurationsofChainandNetworks(tạmdịch:TáiđịnhdạngChuỗivà

Mạnglưới).Amsterdam:ElsevierBusinessPublishers.

30.MÔHÌNHLIÊNKẾTCHIẾNLƯỢCCỦAHENDERSONVÀVENKATRAMAN

TỔNGQUAN

MôhìnhliênkếtchiếnlượccủaHendersonvàVenkatramansơđồhóacácmốiquanhệgiữachiếnlượccủacôngtyvớicôngnghệthôngtin(InfomationTechnology-IT),vàgiữacáchoạtđộngvớihạtầngIT.NógiúpđánhgiásựliênkếtcủachiếnlượcITvớichiếnlượckinhdoanh.Môhìnhphânbiệthaichiều:

•Độphùhợpchiếnlược–mứcđộhòahợpcủahạtầngvàcácquytrìnhnộibộtổchứcvớichiếnlượcbênngoài.

•Tíchhợpchứcnăng–mứcđộliênkếtcủakếhoạchcôngnghệliênquantớiITvớikếhoạchkinhdoanh.

Môhìnhsửdụngthuậtngữ“độphùhợpchiếnlược”đốivớimứcđộphùhợpvềcôngnghệgiữabốngócphầntưchiếnlượcdựatrênhaichiều(nhưtrongHình30.1);vàlàmrõhaivấnđề:

1.SựhỗtrợhiệuquảcủaITchochiếnlược

kinhdoanh.

2.HạtầngITphùhợpvớicácquytrìnhhoạtđộnglàkếtquảcủacáclựachọnchiếnlược.

SỬDỤNGKHINÀO

MôhìnhnêubậtthựctếchiếnlượcITcóthểkhôngbaogiờđượcxemxéthaythayđổinếukhôngliênkếtvớichiếnlượckinhdoanh.Đâylàđiềukhôngthểquácoitrọng.Cácchứcnăngcủamôhìnhlàcôngcụđểhoànthiệnsựliênkếtcầnthiếtnày.

MôhìnhcầnđượcsửdụngnhưmộtcấutrúcđểsơđồhóamốiquanhệgiữachiếnlượckinhdoanhvớichiếnlượcIT,vàgiữacáchoạtđộngvớihạtầngIT,trongcáctrườnghợpmàITvôcùngcầnthiếtđểthựchiệnchiếnlượckinhdoanhđãchọn.Môhìnhđưarahiểubiếtsâusắcvềbaphươngthức:

1.XácđịnhliênkếtgiữachiếnlượckinhdoanhvàchiếnlượcIT.

2.Nhậndạnggiátrị(mangtínhchiếnlược)củachiếnlượcITvàhệthốngtựđộnghóamànóhỗtrợ,vàđịnhhướngkhảthichiếnlượckinhdoanh.

3.TốiđahóatiềmnăngsửdụngcủaITtrongdoanhnghiệp.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

CáchnhìncủaHendersonvàVenkatramandẫnđếnbốnbốicảnhchiếnlượcvượttrộiđượcliênkếttheonhưminhhọabởicácmũitênkhácnhaunhưtrongHình30.1:

Pháttriểnchiếnlược(mũitênngượcchiềukimđồnghồtừtrênxuốngquatrái)

Trongquanđiểmquảnlýchiếnlượctruyềnthốngnày,cómộtmốiquanhệthứbậcgiữachiếnlượccủacôngtyvớihạtầngvàcácquytrìnhcủahệthốngthôngtin.(Ban)giámđốcxácđịnhchiếnlược.ChiếnlượcnàysauđóđượcchuyểnhóathànhhạtầngIT.Chiếnlượckinhdoanhđượcxemnhưyếutốdẫnđườngchocảhạtầngtổchức(cơcấutheosauchiếnlược)vàtínhhợplýcủahạtầngIT.

Tiềmnăngcôngnghệ(mũitênthuậnchiềukimđồnghồtừtrênxuốngquatrái)

ChiếnlượckinhdoanhlàđiểmkhởiđầuchochiếnlượcvàhạtầngIT.QuanđiểmcủabangiámđốcvềcôngnghệnhưđượcxácđịnhtrongchiếnlượckinhdoanhsẽđịnhhướngcholựachọnchiếnlượcIT.ChiếnlượcITsauđóđượcchuyểnhóathànhhạtầngITtươngứng.Tiềmnăngcôngnghệkhácvớibốicảnhchiếnlược(ởtrên)vìnóđòihỏichiếnlượcITđượcthiếtlậpliênkếtvớichiếnlượckinhdoanh.ChiếnlượcITcũngcầnhỗtrợđặctínhcủahạtầngvàcácquytrìnhIT(nộibộ).Hạtầngkhiđượcthựchiện,phảiphùhợpvớichiếnlượcIT(bênngoài).

Tiềmnăngcạnhtranh(mũitênngượcchiềukimđồnghồtừtrênxuốngquaphải)

Tiềmnăngcạnhtranhtrongbốicảnhkhácvớibốicảnhchiếnlượctrướcđó,bởinógiảđịnhrằngchiếnlượckinhdoanhcóthểthayđổiliênkếtvớinănglựcIT.KhaitháccácnănglựcITcóthểảnhhưởngtớisựpháttriểncủacácsảnphẩmvàdịchvụmới,tớicácphươngthứcmớitrongviệctạovàlàmchủcácmốiquanhệ,vàtớicácyếutốmớicủachiếnlượckinhdoanh.Trongbốicảnhnày,(ban)giámđốcchỉhỗtrợchiếnlượckinhdoanhkhinódựtínhnănglựcITvượttrộinhưthếnàovàcácphươngthứcquảnlýmớisẽảnhhưởngtớichiếnlượckinhdoanh.GiámđốcITcầnchuyểnhóasựpháttriểnvàxuhướngtrongmôitrườngITthànhnhữngcơhộivàtháchthứccho(ban)giámđốc.

Mứcđộdịchvụ(mũitênthuậnchiềukimđồnghồtừtrênxuốngquaphải)

Từbốicảnhmứcđộdịchvụ,chiếnlượckinhdoanhlàgiántiếpvàchỉxuấthiệnvừađủ.HạtầngtổchứcdựatrênhạtầngIT–kếtquảduynhấtcủachiếnlượcIT.Nguycơtồntạilàtổchứcđượcxâydựngtheocáchnàyđòihỏiđầutưlớnvàocácquytrình,muasắmthiếtbịvàgiấyphépIT.Vìvậy,bangiámđốccầnđóngvaitròtrongviệcphânbổnguồnlực.

KẾTLUẬN

MôhìnhchorằngcảchiếnlượckinhdoanhvàchiếnlượcITđềulàtráchnhiệmcủacácnhàquảnlýcấpcao.Trênthựctế,cácdựánITgặptrụctrặcvìcácnhàquảnlýcấpcaoxemcácdựánnàytrongbốicảnhchiếnlượcITđơnthuần.Nhưvậy,thựcrahọđã“chuyển”chiếnlượcITvàotaycác“chuyêngiacôngnghệ”.Môhìnhnàychỉrađượcsựcầnthiếtcủaliênkếtnhưngnókhôngcungcấpcácgiảiphápchoxungđộtthườnggặpnày.

THAMKHẢO

1.Henderson,J.C.vàVenkatraman,N.(1991)Understandingstrategicalignment(tạmdịch:Hiểubiếtvềliênkếtchiếnlược).BusinessQuarterly55(3):72.

2.Henderson,J.C.vàVenkatraman,N.(1993)Strategicalignment:leveragingITfortransformingorganisations(tạmdịch:Liênkếtchiếnlược:đònbẩyITđốivớicáctổchứcđangchuyểnđổi).IBMSystemsJournal32(1):4-16.

31.CÁCCHIỀUVĂNHÓACỦAHOFSTEDE

TỔNGQUAN

CácchiềuvănhóacủaHofstedecóthểđượcsửdụngnhằmpháttriểnmộtchiếnlượchiệuquảđểhợptácvớinhữngngườiởnhiềunướckhácnhau.BằngviệcnghiêncứucácdữliệukhảosátvềcácgiátrịnhânviêncủaIBMtạihơn50quốcgia,Hofstedeđãkếtluậnrằngcónhiềukhácbiệtlớntrongcácgiátrịvănhóanày.Ởnhiềunước,tháchthứcvàrắcrốixungquanhcácgiátrịvănhóanàycóvẻgiốngnhau,nhưngcáchgiảithíchvàgiảiphápsauđólạikhácxanhauởmỗinước.MôhìnhcủaHofstedegiúptươngtáchiệuquảhơnvớimọingườiởcácnướckhác.Cácloạigiátrị(khácnhau)đượcxácđịnhtrongnghiêncứuthểhiệnbốnchiềucủavănhóa:

1.Khoảngcáchquyềnlực;

2.Chủnghĩacánhân/chủnghĩatậpthể;

3.Namgiới/nữgiới;

4.Tâmlýnétránh.

Tuynhiên,trêncơsởsựkhácnhaugiữacácnướcphươngĐôngvàphươngTây,chiềuthứnămđãđượcbổsunglà:

5.Địnhhướngdàihạn.

Nắmbắtsựkhácbiệttrongvănhóacủacácquốcgiagiúphiểuđượccáchànhviđặcthù.Cóthểnhậnthứcvànhậnbiếtnhữngkhácbiệtnàylàbướcđầutiênđểtươngtáchiệuquảhơntrongcácmôitrườngđavănhóa.

SỬDỤNGKHINÀO

Hầuhếtchúngtađềucócơhộigiaodịchkinhdoanhvớinhữngngườiđếntừcácnềnvănhóakhácnhaumỗingày.Quốctếhóadẫnđếnnhiềukháchhàng,đốitác,nhàcungcấpquốctếhơn,vàcóthểđưađếnviệcthuêmướnlaođộngtừkhắpnơitrênthếgiới.Xuhướngnàygiatăngrủirotronghiểulầmvàcưxửsailệchvềvănhóa.MôhìnhcácchiềuvănhóacủaHofstedevàphạmvicủacácquốcgialiênquanđốivớinhữngchiềunàycóthểgiúpngănchặnnhữngxungđộtvàcómộtkhởiđầutốtđẹpvớikháchhàngvàđốitáctiềmnăng.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

MôhìnhcácchiềuvănhóacủaHofstedekhôngphảilàmộtchỉdẫnchosựtươngtácngườivớingười;nóchỉgiúphiểurõvềmộthànhvinhấtđịnh.

Chỉsốkhoảngcáchquyềnlực(PowerDistanceIndex-PDI)làphạmvimàcácthànhviênítquyềnlựchơntrongtổchứcchấpnhậnvàkỳvọngquyềnlựcđượcphânbốkhôngngangbằnggiữacáccánhân.NếusosánhmộtgiámđốctiếpthịngườiÁovàmộtgiámđốctiếpthịngườiMalaysialàmviệcởcùngcấpbậctrongmộttổchức,sẽthấyrõsựkhácbiệtvềPDI.GiámđốcngườiMalaysia(cóPDIcao)cóíttráchnhiệmvàquyềnlựchơnsovớigiámđốcngườiÁo(cóPDIthấp).TrongmộttổchứccủaMalaysia,quyềnlựcđượctậptrungnhiềuvàocấpcaohơn.

Chủnghĩacánhân(Individualism-IDV)vàchủnghĩatậpthể,môtảmốiquanhệgiữacánhânvàtậpthểphổbiếntrongmộtquốcgia.Chủnghĩacánhângắnliềnvớinhữngxãhộitrongđósựràngbuộcgiữacáccánhânhếtsứclỏnglẻo.Mọingườiđềuchỉmongchămlochobảnthânvàgiađìnhmình.Chủnghĩatậpthểgắnliềnvớinhữngxãhộitrongđómọingườikết

hợptrongnhữngnhómlợiíchgắnbóchặtchẽ.Cácnhómlợiíchnàybảovệkhôngngừngcácthànhviêntrongnhómsuốtcuộcđờihọđểđổilấylòngtrungthànhtuyệtđối.SovớicáccôngtychâuÁ,trongcáccôngtycủaMỹhiệnnay,ngườitacóvẻquantâmnhiềutớilợiíchbảnthânhơnlàsựtoàndiệncủacảnhóm.

Namgiới(Masculinity-MAS)đốilậpvớinữgiới.Nhữngđốitượngnàychỉnhữngkhácbiệtgiữacácgiớitính.Trongvănhóanamtính,quyếtđoánlàtínhcáchnổitrộinhấtchứkhôngphảimụcđíchvàthỏamãncánhân.TạiNhậtBản,cónhiềuhoàibão,cósứccạnhtranh,tíchgópcủacảivàsởhữuvậtchấtđượcđánhgiácao,trongkhiởThụyĐiển,cácmốiquanhệvàchấtlượngcuộcsốnglạiquantrọnghơn.

Chỉsốtâmlýnétránh(UncertaintyAvoidanceIndex-UAI)chobiếtcáctìnhhuốngkhôngrõrànglàmnhữngngườithuộctừngnềnvănhóacảmthấynguycơtớimứcnào.Cácnềnvănhóanétránhrủirocốgắnggiảmthiểukhảnăngxảyracáctìnhhuốngnhưvậybằngphápluậtvàquyđịnhnghiêmngặtcùngvớicácbiệnphápanninhvàantoàn.Thêmvàođó,cácnềnvănhóanàyđượcđặctrưngbởiviệcsửdụngnhânviênlâudài.CácnềnvănhóakháccóUAIthấpcóxuhướngtươngđốisẵnsàngchấpnhậnrủiro.

Địnhhướngdàihạn(Long-termOrientaton-LTO)đốilậpvớiđịnhhướngngắnhạn.Cácgiátrịgắnliềnvớiđịnhhướngdàihạnlàtiếtkiệmvàkiêntrì;cácgiátrịgắnliềnvớiđịnhhướngngắnhạnlàtôntrọngtruyềnthống,thựchiệnnghĩavụxãhộivàgiữ“thểdiện”.CácnướcchâuÁnhưTrungQuốc,ViệtNamvàNhậtBảncóchỉsốLTOkhácao,trongkhicácnướcphươngTâynhưÚc,ĐứcvàNaUycóchỉsốkháthấp.

Nên:

•Nhậnthứcđượcrằnghànhđộngvàphảnứngcủanhữngngườiởcácnướckhácnhaucóthểhoàntoànkhácvớinhữnggìbạnquenthuộc.

Khôngnên:

•Nhậnthứcrằngnhữngkhácbiệtcóthểkhôngbảođảmchobấtcứtươngtáchiệuquảnàobởichẳngcóhaicáthểnàogiốnghệtnhau.

KẾTLUẬN

MôhìnhcácchiềuvănhóacủaHofstedehữuíchtrongviệcgiúpnhậnthứcnhữngkhácbiệtcủanhiềunềnvănhóahiệnhữukhicôngtybắtđầuvươnra

quốctế.Tuynhiên,trongvàithậpkỷgầnđây,khoảngcáchđãgiảmdần,cácnềnvănhóađãhòatrộnvànhữngkhácbiệtkhôngcònrõrệt.Thêmvàođó,ngườitacóthểđặtdấuchấmhỏivềviệcxếploạimộtsốnướccòntùythuộcvàotấtcảcácnhómvănhóacủanướcđócóhiệndiệnhaykhông.Nếucâutrảlờilàkhông,sựxếploạitrongcácchiềuvănhóacóthểkhácbiệtgiữanhữngnhómdâncưtrongchínhquốcgiađó.Cuốicùng,chẳngcóhaicáthểnàogiốnghệtnhau,vàvìvậyngườitaphảinhậnthấyrằnghiểulầmvẫncóthểxảyra.

THAMKHẢO

1.Hofstede,G.(2001)Culture’sConsequences:Comparingvalues,behaviours,institutions,andorganisationsacrossnations(tạmdịch:Hệquảcủavănhóa:Sosánhcácgiátrị,hànhvi,địnhchếvàcáctổchứcgiữacácquốcgia).ThousandOaks,CA:SagePublications.

2.Hofstede,G.(1991)CultureandOrganisations:Softwareofthemind(tạmdịch:VănhóavàTổchức:Phầnmềmcủatưduy).London:McGraw-Hill.

32.THÁPTHUMUAVÀCUNGỨNG

TỔNGQUAN

ThápthumuavàcungứnglàcấutrúcđượcA.T.Kearneypháttriển.Nócóthểđượcsửdụngđểhoạchđịnh,đánhgiávàgiámsátcáchoạtđộnglãnhđạotrongthumuabằngcáchlàmtheokinhnghiệmcủacáccôngtythànhcông.Cấutrúcnàylàkếtquảnghiêncứu“Thựctếlãnhđạotronghoạtđộngthumua”củaA.T.Kearneynăm1996.77côngtycóhiệuquảkinhdoanhcaotrongnhiềungànhtạiBắcMỹvàchâuÂuđãthamgia.Cấutrúcbaogồmbacấpđộcơbản:cácquytrìnhthiếtlậptrựctiếp;cácquytrìnhthumuacốtlõi;vàcácquytrìnhhỗtrợ;vàtámchiềugọilà“khoảng”baogồmhơn100mụcchitiếtphânbiệtcácnhàlãnhđạovớinhữngngườitụthậu:

Cácquytrìnhthiếtlậptrựctiếp:

•Chiếnlượcthumua.Tậndụngcáccơhộithịtrườngcungcấpnhưmộtphầntíchhợptrongchiếnlượckinhdoanhdẫntớitạothànhgiátrịthôngquasángtân,chiphíthấp,tạothịtrườngvàtạodoanhthu.

•Liênkếttrongtổchức.Gắnliềncáckỹnăngvàkiếnthứcthumuavớicácquytrìnhkinhdoanhchínhyếucủatổchức.

Cácquytrìnhthumuacốtlõi:

•Dụngnguồn.Ápdụngcáckỹthuậttiêntiếnlàmđònbẩychotoànbộgiátrịtiềmnăngtrêncơsởtổngchitiêu,từđógiúpchocôngtynắmbắtđượcnhữngưuthếcốtlõicủamình.

•Quảnlýquanhệvớinhàcungcấp:Quảnlýhiệuquảsứccănggiữakhảnăngtạoragiátrịvớinhữngrủirocủatừngmốiquanhệ.

•Quảnlýquytrìnhvậnhành.Tựđộnghóacácquytrìnhvậnhànhquaviệcsửdụngcáccôngnghệkinhdoanhđiệntử(e-business)sángtạovàquyếtliệt.

Cácquytrìnhhỗtrợ:

•Quảnlýhiệuquả:Liênkếtcácconsốvềhoạtđộngthumuavớikếtquảvàmụctiêuchiếnlượccủacôngtybằngcáchlàmrõnhữngđónggópcủahoạtđộngthumuavớikếtquảchung.

•Quảnlýthôngtinvàtrithức:Liêntụcnắmbắtvàchiasẻtrithứcquacácquytrình,khuvực,cácđơnvịkinhdoanhvàquanhệbênngoài.

•Quảnlýnguồnnhânlực:Tạoranhữngchuyêngiathumuathôngquađàotạo,khíchlệvàluânphiêncácchuyêngiacótiềmnăngmộtcáchlinhhoạttrongtoànbộtổchức.

SỬDỤNGKHINÀO

Thápthumuavàcungứnglàmộtcấutrúcphùhợpchoviệcphântíchvàđiềuchỉnhbấtcứchứcnăngthumuanàocủatổchứcđểlàmnóhiệuquảhơn.Cấutrúcnàygiúpnhậndiệnnhữngcơhộicảitiến,vớicácdữliệusochuẩnliênquantớichứcnăngthumua,vàtừđóthúcđẩytínhchuyênnghiệp.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

Bảngcâuhỏinghiêncứu“Đánhgiásựxuấtsắctronghoạtđộngthumua”đượccungcấpmiễnphítrênInternet.Ngườitrảlờinhậnđượcmộtbáocáophảnhồitùybiếnchứađựngcáckếtquảcủahọsovớicáctổchứckhác,vàthậmchíđốivớinhàlãnhđạotầmthếgiới.Vìvậy,việcđánhgiánàycóthểthúcđẩytínhchuyênnghiệpbằngcáchnhậndiệnnhanhchóngcácthếmạnhcùngvớicơhội,vàbiểuđồhóaquátrìnhhànhđộngđểchuẩnbịchotươnglai.Cũngvìvậymànhiềucôngtysửdụngđánhgiánàyđịnhkỳđểgiámsátsựtiếnbộcủamình.

KẾTLUẬN

Thápthumuavàcungứnglàmộttrongnhữngcấutrúcđượcsửdụngnhằmmôtảphạmvicủachứcnăngthumua,vàcũngxácđịnhmứcđộchuyênnghiệpcủachứcnăngnày.Theocácdữliệusochuẩnsẵncó,cấutrúcnàycóthểđượcsửdụngnhiềulần,đặcbiệtlàtrongcáctổchứcquốctếlớn.

Nghiêncứuđãthiếtlậpnênnềntảngcủacấutrúcnàyđượcbắtđầutừ50ngườitrảlờivàpháttriểnthànhmộtnghiêncứuvớihơn600người.Vìvậy,cấutrúcđãtrởthànhphươngtiệngiaotiếpgiữanhiềutổchức.Tuynhiên,nhượcđiểmlớnlàviệcsochuẩnrấttốnthờigianvàhạnchếsốlượngcácấnphẩmhoặccácthôngtinliênquankhác.

THAMKHẢO

A.T.Kearney(2000).Thenewprocurementmandate:growingwithintomorrow’ssupplywebs(tạmdịch:Yêucầumớivềhoạtđộngthumua:tăngtrưởngtrongmạnglướicungcấpcủangàymai).Whitepaper,cóthểtảivềtừ:http://www.atkps.com/news/mandate.pdf.

Tảithêmebook:http://www.sachvui.com

33.CHUKỲSÁNGTÂN

TỔNGQUAN

Chukỳsángtânlàmộtmôhìnhdànhchoviệcphântíchmộtcáchhiệuquảvàquảnlýthànhcôngliêntụcvòngđờicủamộthoạtđộngsángtânmới.Sángtân–ởđâylàtạorasảnphẩm,quytrìnhhaydịchvụmới–làmộtquátrìnhthiếtyếunhằmtạoramộtlợithếcạnhtranh(lâudài).Tuynhiên,cácquytrìnhsángtânthườngphứctạpvàkhôngdễkiểmsoát.Môhìnhnàyđãxácđịnhgiaiđoạnnàolàgiaiđoạnquantrọngnhấtvàcầnđượcnhàquảnlýtậptrungquantâmnhấttrongchukỳsốngcủamộthoạtđộngsángtân.

Việctạorasảnphẩm,quytrìnhhaydịchvụmớilàtháchthứcchủyếuđốivớinhàquảnlý.Chukỳsángtânxácđịnhbagiaiđoạnchínhcầnthiếtđểquảnlýchukỳsángtânthànhcông:khởitạo,thựchiệnvàvốnhóa.

1.Giaiđoạnkhởitạo.“Hạtgiống”củasảnphẩm,quytrìnhhaydịchvụmớiđượckhámphávàsắpxếptronggiaiđoạnkhởitạo.Giaiđoạnnàybaogồmbabước:ghinhậnyếutốkíchthích,khởitạoýtưởngvàquytrìnhkhởitạochứcnăng(FunctionCreationProcess-FCP):

•Ghinhậnyếutốkíchthích-ởbướcnày,cácyếutốkíchthíchbênngoàikhởixướngquátrìnhsángtânđượcphânbiệtvàlàmrõ.Vídụvềcácyếutốnày:tăngtrưởngbịthuyêngiảm,thươnghiệubịsuyyếu,độthỏamãncủakháchhàngsuygiảmhaysựpháttriểncủacáccôngnghệmới(hoặccủanhữnglĩnhvựctrithứckhác).

•Khởitạoýtưởng-ởbướcnày,việcxuấthiệncácýtưởnglàtrọngtâm.Cácyếutốkíchthíchkhởixướngchoviệctạoraýtưởng(sảnphẩm)mới.Khởitạoýtưởngcóthểđượckíchthíchởmộtmôitrườngsángtạotrongđósựđadạngvàkhámpháđứngởvịtrítrungtâmcùngvớisựlộnxộnvànănglượnglànhữngyếutốđịnhhướngchính.Vídụ,cácbuổivậndụngtrínãokíchthíchcáchtưduyvượtgiớihạn“bênngoàichiếchộp”cóthểđemlại(nhiều)nhữngýtưởngmới.Nhữngýtưởngmớitốtnhấtsẽđượclựachọnvàchuyển

sangbướctiếptheo.Trongsuốtquátrìnhnày,cầnhướngsựtậptrungvàonhucầucủakháchhàng.Tạoragiátrị(mới)chokháchhànglàmụctiêucuốicùng.Cóthểnhậnragiátrịkháchhàngbằngcáchxácđịnhphầnthưởng,rủiro(côngnghệvàthịtrường)vànguồnlực(đầutư).

•Quytrìnhkhởitạochứcnăng(FCP)-ởbướcnày,cácýtưởngđượcbiếnđổithànhcácchứcnăngcóthểthựchiện.Thêmvàođó,rủirođượcnhậndiện,vìvậycóthểđượckiểmsoát.Cácchứcnăngđãrõrànglàlúcchuyểnsanggiaiđoạntiếptheo.

2.Giaiđoạnthựchiện.Tronggiaiđoạnnày,sảnphẩm,quytrìnhhaydịchvụmớiđượcpháttriểnsâuhơn.Việcramắtthịtrườngđượcchuẩnbịvàthựchiện.Giaiđoạnnàychialàmhaibước:quytrìnhkhởitạosảnphẩm(ProductCreationProcess-PCP)vàramắtthịtrường.

•Quytrìnhkhởitạosảnphẩm(PCP)–trongquytrìnhPCP,sảnphẩmvà/hoặcdịchvụmớiđượcpháttriểntừcácđặctínhđãđượctạoratronggiaiđoạnFCP.Ởbướcnày,sảnphẩmđượckiểmnghiệm,vídụnhưviệcpháttriểnmộtsảnphẩmmẫuvàchohoạtđộngthử.

•Ramắtthịtrường-ởbướcnày,tấtcảcácvấnđềliênquantớiviệcramắtthịtrườngđượckiểmsoát.Nócũngbaohàmcảviệcchuẩnbịchogiaiđoạntiếptheo(ORP).

3.Giaiđoạnvốnhóa.Tronggiaiđoạncuốinày,việcthươngmạihóasảnphẩm,quytrìnhhaydịchvụmớiđượcquảnlý.Giaiđoạnnàygiảiquyếtviệclàmthếnàođểtạoragiátrị(tiền)chocôngtytừ(những)sángtânmớithựchiện.Nóđượcchialàmbabướctrongđóvănhóatácnghiệpxuấtsắclàyếutốthenchốt:quytrìnhnhậnbiếtđặthàng(OrderRealisationProcess-ORP),quytrìnhnhậnbiếtdịchvụ(ServiceRealisationProcess-SRP)vàsửdụng.

•Quytrìnhnhậnbiếtđặthàng(ORP)-ởbướcnày,việcquảnlýlưulượnggiaonhậnsảnphẩmliêntụcvàtuầnhoànđượcthựcthi.Quytrìnhliênquantớiviệcquảnlýgiaovậnvàsảnxuấtsảnphẩmmới.Tíchhợpvớihệthốnggiaovậnvàsảnxuấtcủacácsảnphẩmhiệncólàyếutốquyếtđịnhtrongviệctạorasựhiệplựcvàlợithếquymô.

•Quytrìnhnhậnbiếtdịchvụ(SRP)-ởbướcnày,việcquảnlýcungcấpcácdịchvụ(bổsung)đượcthựchiện.Cácdịchvụmớiphảiđượctíchhợpvàoquytrìnhdịchvụhiệncó.

•Sửdụng–bướccuốicùngcủachukỳsángtânliênquantớiviệcquảnlýnguồnthutừsảnphẩmmới.Nóbaogồmviệcduytrìliêntụclợinhuậnbiêncủasảnphẩm.Giảmchiphísảnxuấtvàđiềuchỉnhnhỏvềsảnphẩmlàcáccáchduytrìlợinhuậnbiên.Giaiđoạnnàykếtthúckhivòngđờicủasảnphẩmkếtthúc.

SỬDỤNGKHINÀO

Chukỳsángtâncóthểđượcsửdụngđểquảnlýcácvòngđờicủanhiềuloạihìnhsángtânkhácnhaumàkhôngbỏquanhữngkhíacạnhphùhợpcủaquátrìnhsángtân.Vìquátrìnhsángtânđượcchiathànhnhiềugiaiđoạnliêntiếp,nhàquảnlýcóthểdễdànghướngsựchúývàođúngđốitượngtrongsuốtvòngđờicủahoạtđộngsángtân.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

Bagiaiđoạncủachukỳsángtân–khởitạo,thựchiệnvàvốnhóa–cầnđượcquảnlýkhácnhau.Tronggiaiđoạnkhởitạo,việctìmkiếmýtưởngmớiđóngvaitròchủđạo.Ởgiaiđoạnnày,quảnlýhướngvềquảnlýsángtạonhưngkhônggiốngnhưcáchquảnlýchươngtrìnhhayquảnlýdựánvìcácquytrìnhtìmkiếmkhôngđượcđịnhhướngbởimộtmụctiêurõràng.(Cácmụctiêurõrànglàđiềukiệntiênquyếttrongquảnlýchươngtrìnhvàdựán).Dĩnhiênlàgiaiđoạnnàycóthểđượcquảnlýbằngcáchthựchiệncácnghiêncứusongsongđểtìmracácgiảiphápkhácnhau.Quátrìnhlặpđilặplạinàykếtthúckhicómộtmứcđộchắcchắnnhấtđịnhtìmrađượcgiảipháphợplýnhất.

Giaiđoạnthựchiệncóthểquảnlýchặtchẽhơn.Mụctiêucủagiaiđoạnnàyrõràngngaytừđầuvàbaogồmnhữngchứcnăngkhácnhaucủasảnphẩm,quytrìnhhaydịchvụ.Cácnguồnlựccầnthiết(chủyếulàthờigianvàtiềnbạc),vìthếmàphầnnàocóthểđịnhtrướcvàkiểmsoátđược.Giaiđoạnnàycóthểquảnlýtốtbằngquảnlýdựán.

Ởgiaiđoạnvốnhóa,sảnphẩm,quytrìnhhaydịchvụmớiđượctíchhợpvàocáchoạtđộngđangdiễnravàphùhợpvớicácchươngtrìnhpháttriểnvănhóatácnghiệpxuấtsắc.

KẾTLUẬN

Chukỳsángtânlàmộtcôngcụphântíchchoviệcquảnlýquátrìnhsángtân,cungcấpmộtcấutrúcgiúpgiámsáttínhphứctạpvốncócủanó.Vàithậpkỷtrởlạiđây,đãcónhiềucôngcụphântíchkháchnhauđượcpháttriểnchoviệcquảnlýsảnphẩmmới.CôngcụđượcbiếtđếnnhiềunhấtcólẽlàmôhìnhpháttriểnsảnphẩmmớiStageGate(Cooper,1986).MôhìnhStageGatevàchukỳsángtânlàhaimôhìnhcóthểtươngxứngvìđềucungcấpcáchtiếpcậntrongviệcquảnlýcácgiaiđoạnkhácnhaucủaquátrìnhsángtân.Tuynhiên,chukỳsángtânkhácvớimôhìnhStageGateởhaiđiểm.Thứnhất,chukỳsángtânhướngnhiềusựchúýhơnvàogiaiđoạnvốnhóa.Nhưvậy,nhàquảnlýkhôngchỉtậptrungvàoviệctạorasảnphẩmmớimàcònvàoviệctạorasảnphẩmmớinàocólợiíchthươngmạivàcóthểtíchhợpđượcvàohạtầnghoạtđộnghiệncó.Thứhai,chukỳsángtânkhácbiệtbởidạngthứccủanó.Chukỳthểhiệnmộtquátrìnhliêntục,nhấnmạnhrằngsángtânkhôngthểkếtthúcvàocuốivòngđờisảnphẩm.Sựkếtthúccủamộtsảnphẩmcóthểkíchthíchmạnhmẽchocácýtưởngsảnphẩmmới.

THAMKHẢO

Cooper,R.C.(1986)Winningatnewproducts(tạmdịch:Thắnglợivớisảnphẩmmới).Reading,MA:Addison-Wesley.

34.4PTRONGTIẾPTHỊCỦAKOTLER

TỔNGQUAN

Thườngđượcbiếtđếnvớicáitên“4P”,tiếpthịhỗnhợpmôtảvịthếchiếnlượccủamộtsảnphẩmtrênthịtrường.Tiềnđềcủamôhìnhlàviệccácquyếtđịnhtiếpthịthườngrơivàobốnphạmtrùcóthểkiểmsoátđược:

•Product|Sảnphẩm(đặcđiểm);

•Price|Giácả;

•Place|Địađiểm(phânphối);

•Promotion|Khuyếnmãi.

Khiđượcnhómthànhbốnmục,cácquyếtđịnhtiếpthịcóthểđượcđiềuchỉnhvàlựachọncẩnthận,cótínhđếncáctácđộngcóchủý.CôngthứcnàyđượcKotlervàDuboisphổbiếnnăm1994vàsauđólàKotlervàKellernăm2000.

SỬDỤNGKHINÀO

Tiếpthịhỗnhợplàmộtbộcôngcụchiếnthuậtmàmộttổchứccóthểsửdụngnhưmộtphầntíchhợptrongchiếnlượctiếpthịđểtạothànhchiếnlượckinhdoanh.Vìmộttổchứccóthểđiềuchỉnhcácmục“4P”thườngxuyênnênnócóthểtheokịpsựthayđổivềnhucầucủakháchhàngtrongmộtphânđoạnthịtrườngđặcthùvàcủanhữngthànhphầnliênquankháctrongtổngthểthịtrường.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

Cóbabướccơbản:

1.Bước1:Nghiêncứu.Đểpháttriểntiếpthịhỗnhợpphùhợpchínhxácvớinhucầukháchhàngtrongthịtrườngmụctiêu,mộttổchứctrướchếtphảithuthậpthôngtin.

2.Bước2:Phântíchcácbiếnsốvàxácđịnhhỗnhợptốiưunhất.Tiếpthịtốiưuphảiđượcxácđịnh,chophéptổchứccânbằnggiữaviệcthỏamãnkháchhàngvớiviệctốiđahóakhảnăngsinhlờicủamình.Điềunàycónghĩalàviệcracácquyếtđịnhliênquantớicácvấnđềtrongmỗimụcđượcminhhọatrongbảngtrên.

•Product|Sảnphẩm–Bạncóđangthựcsựsảnxuấtnhữnggìkháchhàngcần?Cácquyếtđịnhvàhoạtđộngkhảthiliênquantớisảnphẩmbaogồm:pháttriểnsảnphẩmmới;sửađổisảnphẩmhiệncó;vàloạibỏsảnphẩmkhôngcònhấpdẫnhoặckhôngcònsinhlợi.Cũngcóthểxemxétnhiềuhoạtđộngkhácliênquantớisảnphẩmnhưpháttriểnthươnghiệu,đónggói,bảohànhvàgiảiquyếtkhiếunại.

•Place|Địađiểm(phânphối)–Liệusảnphẩmcósẵncủabạncóđúngsốlượng,đúngnơivàđúnglúchaykhông?Bạncóthểđạtđượcđiềunàytrongkhivẫngiữđượcchiphítồnkho,vậnchuyểnvàlưukhoởmứcthấpnhấtcóthể?Phântíchvàsosánhcáckhảnăngphânphốikhácnhauvàsauđólựachọnphươngánhợplýnhất.Mộtlầnnữa,lạicónhiềuhoạtđộngliênquantớimụcnàynhư:lựachọnvàthúcđẩytrunggian;kiểmsoáttồnkhovàquảnlývậnchuyển;vàsắpxếpviệclưukhohiệuquảnhất.

•Promotion|Khuyếnmãi–Bạnlàmthếnàođểtruyềntảithôngtinvềdoanhnghiệpvàsảnphẩmcủamìnhtớicácnhómkháchhàng?Cóthểcầntớinhiềuloạihoạtđộngkhuyếnmãikhácnhau,tùythuộcvàocáchdoanhnghiệpmuốnramắtsảnphẩmmới,đểtăngnhậnbiếtvềcácchứcnăngđặcbiệtcủamộtsảnphẩmđãcóhaylàđểgiànhđượcsựquantâmvàomộtsảnphẩmđãxuấthiệndướicùngmộtdạngthứctừlâu.Vìvậy,cácquyếtđịnhphảiđượcthựchiệnnhằmđạtđượcphươngthứctruyềntảithôngđiệpmongmuốntớinhómmụctiêuhiệuquảnhất.

•Price|Giácả-Kháchhàngcủabạnsẵnsàngtrảbaonhiêutiền?Giátrịthuđượctrongmộtcuộctraođổirấtquantrọngđốivớikháchhàng,nhấtlàgiácảthườngđượcsửdụngnhưmộtcôngcụcạnhtranh,khôngchỉtrongcáccuộcchiếngiácảmàtrongcảviệccủngcốhìnhảnh.Vìvậy,cácquyếtđịnhvềgiáthườngrấtnhạycảm.

3.Bước3:Kiểmtra.Giámsátvàkiểmsoátliêntụcrấtquantrọngtrongviệcđảmbảohiệuquảcủahỗnhợptiếpthịđãchọncũngnhưđảmbảoviệcthựchiệndiễnrathậttốt.

KẾTLUẬN

Mộttrongcácvấnđềcủa“4P”làmôhìnhnàycóxuhướngtăngvềsốlượngchữ“P”,hìnhthànhcâuhỏi“Tiếpthịdừnglạiởđâu?”Sovớicáclựachọnkhác,nhântố“people|conngười”chắcchắnlàchữ“P”thứnămđượcchấpnhậnrộngrãinhất.Sauhết,conngườivậndụnghỗnhợptiếpthịvớitưcáchnhàtiếpthị;họlàmchosảnphẩm/dịchvụsẵncótrênthịtrườngvớitưcáchnhữngngườitrunggian;họtạoranhucầuchotiếpthịvớitưcáchngườitiêudùng/ngườimuahàng;họđóngvaitròquantrọngtạicấpđộdịchvụ,tuyểndụng,đàotạo,duytrìvànhiềuhoạtđộngkhác.

Cóthểdễdàngchorằngcácbiếnsốcủahỗnhợptiếpthịcóthểkiểmsoátđượcnhưngxinghinhớrằngcónhữnggiớihạn:giácảthayđổicóthểbịgiớihạnbởicácđiềukiệnkinhtếhoặcquyđịnhcủachínhphủ;thayđổivềthiếtkếvàkhuyếnmãithườngtốnkémvàkhôngthểcótácdụngngay;tuyểndụngvàđàotạonhânsựcũngtốnkém.Cũngđừngquênđểmắttớinhữnggìđangxảyraởthếgiớibênngoàivìnhiềusựkiệncótácđộnglớnhơnbạntưởngrấtnhiều.

Saucùng,tiếpthịthànhcônglàkếtquảcủacảmgiácvàhànhđộngtheotrựcgiác.Mặcdùhỗnhợptiếpthịlàmộtcôngcụhữudụngkhicầnphântíchvàđiềuhành,nhưngcầnxemxéttrêntậphợpcácquyếtđịnhtiếpthị.

THAMKHẢO

1.Kotler,P.vàDubois,B.(1994)MarketingManagement:Analysis,Planning,ImplementationandControl(tạmdịch:Quảnlýtiếpthị:phântích,hoạchđịnh,thựchiệnvàkiểmsoát).UpperSaddleRiver,NJ:Prentice-Hall.

2.Kotler,P.vàKeller,K.L.(2000)AFrameworkforMarketingManagement(tạmdịch:CấutrúcchoQuảnlýTiếpthị).3rdedition.UpperSaddleRiver,NJ:Prentice-Hall.

35.TÁMBƯỚCTHAYĐỔICỦAKOTTER

TỔNGQUAN

TámbướcthayđổicủaKotterlàmộtcáchtiếpcậncóhệthốngđểđạtđượcthayđổithànhcôngvàbềnvữngthôngquaviệcchiaquátrìnhthayđổithànhtámbước.Môhìnhnàydựatrênnghiêncứuhơn100côngtyđãtrảiquaquátrìnhthayđổi.Kotter(1990,1995)nhậnrarằngnhữngsailầmthườnggặptrongquátrìnhthayđổilà:chophéptựbằnglòngquánhiều;khôngtạođượcliênminhbềnvững;đánhgiáthấpsựcầnthiếtcủamộtsứmệnhrõràng;khôngtruyềntảirõràngsứmệnh;chấpnhậnràocản;khôngtạođượcnhữngthắnglợingắnhạn;tuyênbốthànhcôngquásớm;vàkhônggắnliềnthayđổivớivănhóacôngty.Kotterchorằngnhữngsaisótnàycóthểtránhđượcnếuhiểurõvìsaotổchứcthayđổivàcácbướccầncóđểtạorathayđổiđó.

SỬDỤNGKHINÀO

Trongthếgiớikinhdoanhnăngđộngngàynay,khảnăngdẫndắtthayđổiđãtrởthànhmộtđòihỏicấpthiếttrongviệcsángtạovàduytrìthànhcôngtrongmọitổchức.Kotterđãphânbiệtrõgiữadẫndắtvàquảnlýthayđổi.Ôngchorằngquảnlýbaogồmmộttậphợpcácquytrìnhgiữchomộthệthốngphứchợpconngườivàcôngnghệhoạtđộngtrơntru.Mặtkhác,lãnhđạođịnhhìnhtươnglai,hướngmọingườivềsứmệnhđóvàtruyềncảmhứngđểmọingườitheođuổinó.Cáchtiếpcậntheotámbướcthayđổicungcấpmộtcôngcụcóhệthốngnhằmdẫndắtquytrìnhnóitrên,chophépconngườitạoranhữngthayđổilâudàibêntrongtổchứcvàtránhđượcnhữngsailầmtaihại(cóthểxảyra).

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

Kotternhấnmạnhtầmquantrọngcủaviệctrảiquacảtámbướcnhưmôtả

chitiếttrênđây.Tuynhiên,nếumộttổchứcđangthựchiệnnhiềudựánthayđổicùnglúc,họsẽthấybảnthântrongkhôngchỉmộtbướccủamôhìnhvàobấtcứthờiđiểmnào.Cácbướcbaogồm:

1.Tạonêntínhcấpbách.Khiphảiđốiphóvớisựtựmãn,cầnloạibỏnhữngdấuhiệuantoàngiảtạo.Nhàquảnlýcầnđảmbảorằngnhữngngườithíchhợpnhạycảmtrướctìnhtrạngkhẩncấpdokhủnghoảng(tiềmtàng)vàhọđồngýrằngthựchiệncôngviệcnhưthườnglệkhôngcònlàlựachọnhợplýnữa.

2.Thànhlậpnhómdẫnđường.Mộtliênminhdẫnđườngmạnhcầnthiếtchoviệctạorathayđổitrongtổchức.Cácthànhviêntrongnhómnàycầnnhậnragiátrịcủathayđổiđượcđịnhtrước,vàphảichiasẻlòngtinvàcamkết.Hơnthế,họphảicótínnhiệm,kỹnăng,quanhệ,danhtiếngvàquyềnhạnchínhthứcđểdẫndắtthayđổi.

3.Pháttriểntầmnhìnvàchiếnlược.Tầmnhìnlàmộtcấuthànhtrọngtâmtrongviệcdẫndắtthayđổi.Nólàcầunốigiữatìnhtrạnghiệntạivàtươnglai,tạoranhậnthứcvềđịnhhướngvàcácnỗlựcđiềuchỉnhđồnghướng.Nhữngtầmnhìntốtnhấtlàcóthểcảmnhận,rõràng,đơngiản,gâyphấnchấnvàphùhợptìnhhuống.

4.Truyềnđạttầmnhìnthayđổi.Truyềnđạttầmnhìntớibấtcứaicóliênquanrấtquantrọngnếumọingườiđềuphảinắmbắtvàcamkếttheođuổisựthayđổi.Truyềnđạttầmnhìnkhôngphùhợp,vàthôngđiệpkhôngnhấtquánlàhaicạmbẫychínhngăncảnthayđổithànhcông.

5.Traoquyềnchonhânviên.Liênminhdẫnđườngcầnloạibỏmọiràocảncóthểgắnchặttrongcácquytrìnhvàcơcấucủatổchứchoặctồntạitrongnhậnthứccủanhânviên.Điềunàychophépmọingườiđềuthamgiavàonỗlựcthayđổi.

6.Tạoranhữngthắnglợingắnhạn.Thayđổicóthểcầnthờigianvàcôngsứcđángkể.Vìvậy,mọingườicầnđượcđộngviênvàhậuthuẫnbằngcáchtạoranhữngthắnglợitrongngắnhạn.Nhữngthắnglợinàycầnrõràng,đượcnhiềungườibiếttớivàliênquanmậtthiếttớicácnỗlựcthayđổi.

7.Củngcốlợinhuậnvàtạoranhiềuthayđổihơn.Xâydựngđộnglựcbằngcáchcủngcốcácthànhtựu,sửdụngchúngnhưnhữngviêngạchlátđườngtớithắnglợitolớnhơn,vàchophépmọingườitạothêmcáchoạtđộngmớiliênquantớisứmệnhđangdẫndắtthayđổi.

8.Gắnliềncáchtiếpcậnmớivớivănhóacôngty.Saukhitạorathayđổihiệuquả,nhữngngườilãnhđạophảilàmchothayđổitrởthànhcốđịnhvàngănkhôngđểmọiviệclạitrởlạinhưcũ.Kotterchorằngchìakhóathựcsựđểbảotoànthayđổinằmtrongtựthânviệcthayđổivănhóacôngty,thôngquasựnhấtquántronghànhđộngthànhcôngquamộtgiaiđoạnchínmuồi.

KẾTLUẬN

Kotterkhôngtránhnésựphứctạpcủathayđổitrongtổchứcbằngcáchđưaracáchtiếpcậnđơngiản.Ôngnhậnrarằngcónhiềucáchmắcsailầmtrongkhicốgắngthayđổi.Trênthựctế,ngaycảnhữngnỗlựcthayđổithànhcôngcũnglộnxộnvàđầybấtngờ.Tuynhiên,bấtcứaicốgắngthayđổitrongmộtthiếtlậpcótổchứccầnxemxétkỹlưỡngmôhìnhcủaKotternhằmtránhmắcphảinhững“sailầmthườnggặp”vàcóthểđươngđầuvớinhữngtháchthứcđặcthùđốivớinhữngthayđổicụthểđangthựchiện.

THAMKHẢO

1.Kotter,J.P.(1990)ForceforChange:HowLeadershipDiffersfromManagement(tạmdịch:Sứcmạnhđểthayđổi:Lãnhđạokhácbiệtvớiquảnlýnhưthếnào).NewYork:FreePress.

2.Kotter,J.P(1996)LeadingChange(Dẫndắtsựthayđổi–CôngtySáchAlphaxuấtbảnnăm2010).Cambridge,MA:HavardBusinessSchoolPress.

3.Kotter,J.P(2002)TheHeartofChange:Real-lifestoriesofhowpeoplechangetheirorganisations(Linhhồnsựthayđổi–CôngtySáchAlphaxuấtbảnnăm2010).Cambridge,MA:HavardBusinessSchoolPress.

36.MÔHÌNHTHUMUACỦAKRALJIC

TỔNGQUAN

MôhìnhthumuacủaKraljic(1983)đượcsửdụngđểxácđịnhmộtchiếnlượcmuahàngthíchhợpchomỗisảnphẩm(haydịchvụ)nhằmtốiưusựtraođổigiữachiphívàrủiro.Từmôhìnhnàycóthểcónhiềuchỉdẫnthíchhợpchoviệcquảnlýcácmốiquanhệvớinhữngnhàcungcấpkhácnhau,bằngcáchphânloạicáchạngmụccungcấptrongmộtmatrậnhai-hai.KraljicpháttriểnmôhìnhnàynhưmộtcôngcụnộibộchoBASF.Tuynhiên,môhìnhtrởnênnổitiếngsaukhixuấthiệntrênHavardBusinessReviewnăm1983.Ýtưởngchủđạocủamôhìnhlà“giảmthiểunhượcđiểmtrongcungcấpvàtốiđanănglựcmuatiềmnăng”.

Môhìnhphânloạicácsảnphẩmtrêncơsởhaichiều:tácđộngtàichínhvàrủironguồncung,thểhiệntrongbốngócphầntư,mỗigócđòihỏimộtchiếnlượcmuahàngkhácnhau:

•Hạngmụcchiếnlược–córủironguồncungvàtácđộngtàichínhcao.Nóichung,cáchạngmụcnàyhiếm,cógiátrịvậtchấtcaonhưkimloạihiếmhay

hợpchấtcógiátrịcao.Tùythuộcvàovịthếnănglựctươngđốicủacácbênliênquan,chiếnlượcmuahàngđốivớicáchạngmụcchiếnlượcnhắmtớisựhợptáchayphốihợp.

•Hạngmụcđònbẩy–làcáchạngmụccórủironguồncungthấpnhưngtácđộngtàichínhcao.Dùnguồncungcấpdồidàonhưngnhữnghạngmụcnàyrấtquantrọngđốivớitổchức.Độngcơđiệnvàdầulànhữngvídụvềhạngmụcđònbẩy.Cáchạngmụcnàyđòihỏichiếnlượcmuahàngdựatrênđấugiáhoặcđấuthầu.

•Hạngmụctrởngại–cóíttácđộngtớilợinhuậnnhưnglạicórủironguồncungcao.Đaphầnrủironguồncungnàylàdosựkhanhiếmvềsảnxuấtvàchủyếulàcácnhàcungcấpmớivớicôngnghệmới.Vídụvềcáchạngmụctrởngạilàlinhkiệnđiệntửvàdịchvụbênngoài.Chínhsáchmuahàngđốivớicáchạngmụcnàylànhằmbảođảmduytrìnguồncung.Hơnnữa,phảipháttriểnthêmcácsảnphẩmvànhàcungcấpthaythếnhằmgiảmsựphụthuộcvàonhàcungcấp.

•Hạngmụckhôngquantrọng–córủironguồncungvàtácđộngtàichínhthấp.Nguồncungdưthừavàhạngmụcchỉđơngiảnlàcầnđảmbảođúnghiệuquảchứcnăng.Vídụvềhạngmụcnàylàcácloạihànghóanhưthépthanh,thanđáhayvănphòngphẩm.Doviệcgiaonhậncáchạngmụcnàythườngtốnkémhơnchínhgiátrịcủacácsảnphẩm,nênchúngđòihỏimộtchiếnlượcmuahàngnhắmtớiviệcgiảmthiểuphứctạptronghànhchínhvàgiaovận.

SỬDỤNGKHINÀO

MôhìnhKraljicđượcsửdụngđểxácđịnhcácchiếnlượcmuahàngkhácnhauchomỗisảnphẩm(haydịchvụ)chophépdoanhnghiệppháttriểncácchiếnlượckhácnhauđốivớimỗinhàcungcấp,đểquantâmtớimỗinhàcungcấpmộtcáchphùhợp.Môhìnhnàylàmộtcôngcụhiệuquảhỗtrợchoviệcthảoluận,nhậnbiếtvàminhhọacáckhảnăngchiếnlượcmuahàngvànguồncungkhácbiệt.Môhìnhchophépmộttổchứcthựchiệnchứcnăngmuahàngvớihiệuquảvàhiệunăngcaohơntheocáchtiếpcậncócơcấuvàcótínhhệthống.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

Đểđiềnvàomatrậnhai-haisauđóxácđịnhchiếnlượcthíchhợp,tấtcảcácsảnphẩm(vàdịchvụ)trướchếtphảiđượcphânđoạn.Mộtnguyêntắchữuhiệutrongviệcnhómcácsảnphẩmlàđánhgiáliệucóthểmuacácsảnphẩmtạimộthaynhiềunhàcungcấpmộtcáchhợplýhaykhông.

Thứhai,tácđộngtàichínhvàrủironguồncungđượcxácđịnhchotừngphânđoạnsảnphẩm:

•Tácđộngtàichính–liênquantớiviệcmộthạngmụccungcấptácđộnglênlợinhuận,đượcđolườngbằngcáctiêuchínhư:lượngmua,tỷtrọngtrêntổngchiphímuahàngvàtăngtrưởngkinhdoanh.Sốlượngmuahoặctổng

tiềnliênquancànglớn,tácđộngtàichínhcàngcao.

•Rủironguồncung–liênquantớiđộphứctạpcủanguồncung,đượcđánhgiátheocáctiêuchínhư:độsẵncó,sốlượngnhàcungcấp,nhucầucạnhtranh,cơhộitựthựchiệnhaymuangoài,rủirolưukho,vàcáckhảnăngthaythế.Nguồncungchomộtsảnphẩmchỉtừmộtnhàcungcấpmàkhôngcónguồnthaythếthườnglàdấuhiệucủarủironguồncungcao.

Cuốicùng,cầnxácđịnhranhgiớigiữabốngócphầntưbởinhữnggìphânbiệtchínhxácmứcđộcaohaythấpđốivớicảrủironguồncungvàtácđộngtàichínhđềuítnhiềuthayđổi.Điềunàydẫntớiviệcsơđồhóacácphânđoạntrongmatrậnvàgợiývềchiếnlượcmuahàngnênthựchiện.

Tuynhiêncầnchúýrằngchiếnlượcmuahàngphùhợpkhôngchỉđơnthuầnđượcxácđịnhhợplýbởiviệcphânloạisảnphẩmmàcònbởicáclựachọnchiếnlượccủatổchức.Nhữngkhíacạnhcảmxúcvàtươngquancũngquantrọngtrongviệclựachọnvàduytrìcácnhàcungcấp.

KẾTLUẬN

MôhìnhKraljiccungcấpcáchtiếpcậnquảnlýdanhmụctoàndiệnđầutiênđốivớihoạtđộngquảnlýthumuavànguồncung.NhữngýtưởngvàcôngthứcchủđạocủaKraljicđãtrởthànhcáchtiếpcậnvượttrộitronglĩnhvực.MatrậnKraljicđãtrởthànhtiêuchuẩnđốivớicácmôhìnhdanhmụcmuahàng.Thuậtngữcủanónóichungđãđượcchấpnhậnvàđãtrởthànhtiêuchuẩnchocảcácnhàkhoahọcvàgiớikinhdoanh.

THAMKHẢO

1.Kraljic,P.(1983)Purchasingmustbecomesupplymanagement(tạmdịch:Thumuaphảitrởthànhquảnlýnguồncung).HavardBusinessReview61(5)September/October:109-17.

2.Weele,A.J.van(2002)PurchasingandSupplyChainManagement:Analysis,planningandpractice(tạmdịch:Quảnlýthumuavàchuỗicungứng:Phântích,lậpkếhoạchvàthựchiện).London:ThomsonLearning.

37.TƯDUYTINHGỌN/SẢNXUẤTTỨCTHỜI

TỔNGQUAN

TưduytinhgọncònđượcbiếtđếnnhưsảnxuấttinhgọnhaytriếtlýToyota.Tưduytinhgọntậptrungvàoviệcloạibỏmuda(lãngphívàkhônghiệuquả)đượcđịnhnghĩalàbấtcứthứgìkhôngcầnthiếtchosảnxuấtmộtsảnphẩmhaydịchvụ.Trongtưduytinhgọn,tồnkhođượcxemnhưcănnguyêncủamọirắcrối.Tồnkholớnchephủtấtcảnhữngvấnđềthựcsựcủatổchứcvàcảntrởtổchứclinhhoạtvàhiệuquảhơn.Nếutồnkhogiảmđitrêncơsởcócấutrúc,nhữngtrụctrặcthựcsựsẽrõràngvàtừđóchúngcóthểđượcgiảiquyếthợplý.

Tưduytinhgọnvàđặcbiệtlàchiếnlượchoạtđộngtứcthời(Just-in-time-JIT)làmộttriếtlýquảnlýcủangườiNhậtdoTaiichiOhnopháttriểnchocácnhàmáychếtạocủaToyota.Tưduytinhgọnđòihỏicáccôngtyliêntụcnhậndiệnvàloạibỏnhữngnguồnlãngphítheobảysốkhông:

1.Khôngkhiếmkhuyết;

2.Khôngnhiềukhốilượnglô(quámức);

3.Khôngthiếtlập;

4.Khônghỏnghóc;

5.Khôngvậnchuyển(quámức);

6.Khôngthờigianchết;

7.Khôngdaođộng.

Theobảysốkhông,tưduytinhgọnchủtrươngsảnxuấttheoluồngchútrọngvàogiaohàngtứcthời.

SỬDỤNGKHINÀO

Mặcdùtưduytinhgọnchothấynórấthiệuquảtrongcáchoạtđộnglặpđilặplạivớikhốilượnglớn,nócóthểđượcápdụngtrongbấtkỳtổchứcnàomiễnlànhàquảnlýchấpnhậnnhữnggiảthiếtđằngsautưduytinhgọn:

•Mọingườicoitrọngtácđộngrõràngcủanguồn.

•Lãngphílàhạnchếlớnnhấtđốivớikhảnăngsinhlợi.

•Nhiềucảitiếnnhỏdiễnraliêntụccólợihơnbấtkỳnghiêncứuphântíchnào.

•Tácđộngcủaquátrìnhtươngtácsẽđượcgiảiquyếtquaviệcsànglọcchuỗigiátrị.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

Cónămbướcchínhyếutrongtưduytinhgọn:

1.Nhậndiệncácyếutốđịnhhướngtạoragiátrị-(nhậndiệngiátrịvàkhámphánhucầukháchhàng).Việcđánhgiácácyếutốđịnhhướnggiátrịphảiđượcthựchiệntừgócđộkháchhàngbêntrongvàbênngoài.Giátrịđượcthểhiệnởchỗmộtsảnphẩmhaydịchvụthỏamãnnhucầucủakháchhàngnhưthếnàovớimộtmứcgiánhấtđịnhvàtạimộtthờiđiểmnhấtđịnh.

2.Nhậndiệnchuỗigiátrị-(chuỗihànhđộnggiatănggiátrịchosảnphẩmhaydịchvụ).Cáchoạtđộngđónggópchogiátrịđượcnhậndiệnvớisựhỗtrợcủasơđồchuỗigiátrị,trongđótấtcảcáchoạtđộngđượcđánhgiátùytheoviệcliệuchúngcógiatănggiátrịchosảnphẩmhaydịchvụkhông.Cuốicùng,cáchoạtđộngkhônggiatănggiátrịbịloạibỏkhicóthể.

3.Tạolậpluồnghoạtđộng–(đảmbảosảnxuấtdạngluồng:tạolậpcácluồngsảnphẩmvàdịchvụquacácquytrình).Nhữngnỗlựccảitiếnbổsungđượchướngtớiviệctạoracáchoạtđộngtrongluồngchuỗigiátrị.Luồnglàsựchuyểnđộngkhôngngừngcủamộtsảnphẩmhaydịchvụthôngquahệthốngtớikháchhàng.Nhữnghạnchếchínhcủaluồnglàlàmviệctheothứtự,xửlýtheolôvàvậnchuyển.Nhữngvùngđệmnàylàmchậmtiếntrìnhtừkhâukhởixướngsảnphẩmhaydịchvụtớikhâugiaonhận.Vùngđệmcũnglàmkẹtdòngtiềncóthểđượcdùnghiệuquảhơnchoviệckháctrongtổchứcvàchephủtácđộngcủacáclỗihệthốngcùngcácloạilãngphíkhác.

4.Đểchokháchhàngkéosảnphẩmhaydịchvụthôngquaquytrình–(kiểmsoátsảnxuấtkéo).Đồngbộhóasảnxuấtvớinhucầuthựcsựcủakháchhàng.Sảnphẩmphảiđượckéokhỏihệthốngdựatrênnhucầuthựcsựcủakháchhàng.Chuỗigiátrịphảicókhảnăngphảnhồikhicungcấpsảnphẩmvàdịchvụkhikháchhàngcần–chứkhôngphảitrướchaylàsauđó.

5.Tốiưuhệthốngliêntục–tìmkiếmsựhoànhảobằngcáchliêntụccảitiếncácquytrìnhvớisựgiúpđỡtừcácsựkiệnKaizen(xemChương54),việcloạibỏlãngphívàhoạtđộngquảnlýhữuhiệu.

KẾTLUẬN

Thựchiệntinhgọncóvẻrấtdễdàng!Tuynhiên,đểthựchiệntinhgọnthànhcôngphảixemxéttớinhiềuvấnđềvàyếutốkhácnhau(theothứtựdướiđây):

•ChúngtathựcsựcầnkếtquảthếnàotừJIT?Cóđángthựchiệnkhixétvềchiphívàtrởngạitrongthựchiện?Thựchiệnviệcràsoátnhanhvềchiphívàlợiích,baogồmcảmộtdựánkhảthi.

•SựliêntụccủaviệcthựchiệnJITvôcùngquantrọng.Giảmtồnkhotrướckhitạorasựlinhhoạttrongsảnxuấtcóthểdẫntớiviệcgiaonhậnrốiloạn.Nhìnchung,việcthựchiệnthànhcôngnhấtkhinóbắtđầuởcuốiquytrìnhsảnxuấtvàdầnchuyểnngượclênđầuquytrình.Tuynhiên,thứtựthựchiệntốtnhấtphụthuộctừngtínhhuốngcụthể.Cầnxemxétviệctăngtồnkhotạmthờinhằmđảmbảohiệuquảgiaonhậntrongquátrìnhthựchiện.

•TuyệtđốikhôngbắtđầubằngviệcbuộcnhàcungcấpápdụngJITchođếnkhiviệcthựchiệnđãtrơntruhoặcđãhoànthành.

•LiệuthiếtkếsảnphẩmcóphùhợpvớisảnxuấthaygiaonhậnJIT?Liệucócầntớicácthayđổi?

•Tiếptheo,táithiếtkếquytrìnhsảnxuấtchophépJITcóthểthựchiện.Thườngthìnhữngcảitiếnvànăngsuấtđángkểcóthểđượctạoratronggiaiđoạnnày.

•Điềuchỉnhhệthôngtinnhằmthỏamãnyêucầucủaquytrìnhsơcấp.

•Tìmcáchcảithiệnvớinhàcungcấpvàkháchhàng.Điềunàysẽđemlạikếtquảcuốicùng,nhữngkếtquảđángkểcủaJIT.

•Mụctiêucơbảncủatưduytinhgọnlàgiảmthiểulãngphí(đặcbiệtlàtồnkhoquámức).Hơnthế,khôngthểloạibỏcácloạitồnkhocùngmộtlúcvìtấtcảcáchệthốngcungcấpđòihỏitồnkhokhiđangsảnxuấtđểthuđượcđầura.Độbiếnthiêntronghệthốngcànglớn(vídụcáckiểuđặthàngkhácnhau,cácloạicôngnghệkhácnhau)càngcầnnhiềuvùngđệmđểngăncáchsựbiếnthiên.Vìvậy,đểmộthệthốngsảnxuấttinhgọnthànhcông,điều

quantrọngkhôngchỉlàcómộthệthốngsảnxuấtkiểmsoátkéo,kíchthướccáclônhỏvàgiảmthờigianthiếtlập,màcòncầncónhucầuổnđịnhvàtincậycùngvớihoạtđộngtươngứng.Trongnhữngmôitrườngkinhdoanhnăngđộng,cáccáchtiếpcậnkhácnhưlýthuyếtcácmặthạnchế(xemChương47)haysảnxuấtđápứngnhanh(xemChương43)sẽphùhợphơn.

•Đừngkỳvọngcóthểchỉloạibỏlãngphí.

•Đừngtinrằngkiểmsoátchỉvềcácchỉbáođầuravàquytrình.

•ĐừngđánhgiáthấpsứcmạnhcủaGemba(xemChương54).

•Đừngđánhgiáthấpkhíacạnhvănhóavàquảnlýcủatưduytinhgọn.Nhữngkhíacạnhnàycũngquantrọngnhư,haythậmchícònhơn,cáckỹthuậtvàcôngcụcủasảnxuấttinhgọn.Córấtnhiềuvídụvềcácdựántinhgọnthấtbạidohiểusaitácđộngcủatinhgọnlêndoanhnghiệp.

THAMKHẢO

Ohno,T.(1988)ToyotaProductionSystem:Beyondlarge-scaleproduction(tạmdịch:HệthốngsảnxuấtToyota:Đằngsaucủasảnxuấtquymôlớn).NewYork:ProductivityPress.

38.PHÂNTÍCHMABA

TỔNGQUAN

MộtphântíchMABAsosánhđộhấpdẫnthịtrường(MarketAttractiveness–MA)tươngđốicủamộthoạtđộngkinhdoanhhaysựkếthợpsảnphẩm–thịtrườngvớiđộhấpdẫnkinhdoanh(BusinessAttractiveness-BA)đượcxácđịnhbởikhảnănghoạtđộngtrongmộtsựkếthợpsảnphẩm–thịtrườngđặcthù.MatrậnMABAlàmộtcôngcụhữuíchchoviệcraquyếtđịnhliênquantớidanhmụckinhdoanh.Độhấpdẫnthịtrườngđượcxácđịnhbởicácchỉbáobênngoàinhư:lợinhuậnbiên,độlớnthịtrường,tăngtrưởngthịtrường(kỳvọng),mứcđộtậptrung,mứcđộbềnvữngvàmứcđộcạnhtranh.PhântíchnămthếlựccủaPorter(xemChương4)vàmatrậnBCG(xemChương2)làcácmôhìnhphùhợpđểđánhgiánhữngchỉbáonày.

SỬDỤNGKHINÀO

PhântíchMABAđượcsửdụngđặcbiệttrongphântíchvàchỉbáocáccơ

hộikinhdoanhmới.Độhấpdẫnkinhdoanhđượcxácđịnhchủyếubằngcácchỉbáoliênquantớicôngtynhưphạmvitrongđócósựkếthợpsảnphẩm–thịtrường,phânđoạnthịtrườnghayhoạtđộngkinhdoanhlàsựkếthợplô-gícvớisảnphẩm,dịchvụ,hoạtđộnghaynănglựchiệntạicủacôngty.Vịthếcủacôngtytrongchuỗigiátrịhaytrongmạnglướicácnhàcungcấpvàkháchhàngcũngrấtquantrọng.Liệucôngtycókhảnănghưởnglợitừkinhtếtheoquymôhaycáctácđộnghợplựckhácbằngcáchđảmnhậnmộtsựkếthợpsảnphẩm–thịtrườngthaythếnhấtđịnh?

Ghichú:Việcsửdụnghìnhbongbóngthayvìcácchấmđencóthểgiúpchobiếtkíchthước(tươngđối)củathịtrường.Thêmnữa,mộtlátcắtcủachiếcbánhcóthểchobiếtthịphầncủacôngty.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

BướcđầutiêntrongphântíchMABAlàquyếtđịnhchỉbáonàođượccholàquantrọngtrongviệcxácđịnhhaichiềucủađộhấpdẫn,vàmứcđộquantrọngtươngđốicủachúngnhưthếnào(trọngsố).Rõrànglàmộtbộcácchỉbáovàtrọngsốđộclậpsẽdẫntớicáckếtquảkháchquanhơn.Bướcthứhailàxácđịnhnhữngkếthợpsảnphẩm–thịtrường,nhữngcơhộivàphânđoạnhayhoạtđộngcóthểlàđốitượngcủaphântíchMABA.Mặcdùnhữngyêucầunàykhôngcầnloạitrừlẫnnhau,mộtnhântốquantrọngcầntínhtớilàphạmvimàmộtcơhộitácđộngtớiđộhấpdẫncủamộtcơhộikhác.

Cácnhàquảnlývàtưvấnthấyrấthữuíchkhiđặtcáccơhộikinhdoanhhấpdẫnnhấtvàogóctrênbêntráihoặcgóctrênbênphảicủamatrận.Mộtsố

nhàphântíchtạoramatrậnvớicácgócphầntưhaythậmchínhiềukhốihơntrongmatrận.Mộtcáchkhácđểnhấnmạnhcáccơhộihấpdẫnnhấthoặcđưanhữngthứtốthơnrakhỏinhữngthứtồihơnlàsửdụngcácđườngconghoặcđườngchéolàmđườngphâncáchhoặccácngưỡng.ĐôikhicácchấmtrongmatrậnMABAđượcthaythếbằngcáchìnhbongbóngchothấykíchthướccủathịtrườngquyrađơnvịhoặctiền,vàmộtphânđoạnhìnhchiếcbánhchothấythịphầnthựcsựcủacôngty.

Mộtcôngtychếbiếnthựcphẩmlớnmuốnthựchiệngiaiđoạnhaitrongviệcpháttriểnbộphậnthựcphẩmchuyênnghiệpcủamình.MộtphântíchMABAđượcthựchiệnvớirấtnhiềucơhộivàmộttổchứccònkhánontrẻchothịtrườngnày.

PhântíchMABAthựcđãđượcthựchiệnvớinhiềugiaiđoạn.Baphầnquantrọngnhấtgồm:

•tỷlệtăngtrưởngtrungbìnhhằngnămđốilạivớihoạtđộngtươngđốitrongkếthợpsảnphẩm–thịtrường–kênhphânphốivớicáchìnhbongbóngchobiếtkíchthướcthịtrường;

•phântíchcáthểởcấpđộsảnphẩmvớisựthâmnhậpcủasảnphẩmvàocáckênhphânphốiđốilạivớitầmquantrọngtươngđốicủamộtsảnphẩmtrongcáckênh,dựatrêndoanhthubìnhquânmỗicửahàngliênquantớimọisảnphẩm;

•sựtăngtrưởngtươngđốicủacôngtytrongtấtcảcácthịtrườngphùhợpđốilạivớităngtrưởngtrungbìnhhàngnămcủacácthịtrườngnày(tươngứngvớimatrậntăngtrưởng–thịphầncủaBCG)vớicáchìnhcácbongbóngdạnglátbánh.

PhântíchMABAgiúpkháchhàngcủachúngtaxácđịnhbacơhộichính,trongkhiquytrìnhnhậndiệnsựkếthợpgiữasảnphẩm–thịtrườngdẫntớimộtcơcấutổchứcmới.

Chúý:Nhưtrongđaphầncáctrườnghợp,thựctếđượcchứngminhphứctạphơnnhữnggìđượctómlạiquaphântíchMABA.Cácphântíchcơsởchoviệcđánhgiáthịtrườngvàđộhấpdẫnkinhdoanhcóphạmvirộnghơnđãđượcmôtảtómtắt.

KẾTLUẬN

PhântíchMABAlàmộtmôhìnhmạnhmẽgiúpcáccôngtysắpxếpưutiêncáccơhội.Đặcbiệttrongnhữngtìnhhuốngkhanhiếmnguồnquỹhoặcthờigianquảnlý,môhìnhnàyrấthữuíchtrongviệchỗtrợraquyếtđịnh.GhinhớrằngđâylàmộtmôhìnhchophântíchchiếnlượcgiốngnhưmatrậnBCG.

PhântíchMABAíthiệuquảhơnkhibàntớicáchoạtđộngkinhdoanhđãcó.Cácnhàquảnlývàtưvấnthườngsẽphảiđốiphóvớicácdữkiệnvàchỉbáochitiếtkhiếnmôhìnhmấtđiphẩmchấtcơbảncủanó:đểđơngiảnhóatìnhhuốngphứctạp.

ĐiểmyếucủabấtcứphântíchMABAnàonằmởviệclựachọnvàtínhtỷtrọngcácchỉbáo.Cácchỉbáovàtrọngsốkhácnhaucóthểdẫntớinhữngkếtquảkhácnhau.Đâycũnglàmộtrủirotrongviệctạoracảmgiáckháchquangiảtạokhicácchỉbáođượclượnghóa,cụthểlàviệclượnghóachỉcảithiệntínhchínhxáctrongmộtquymôchủquanchotrước.

PhântíchMABAđượcgiớihạntronghai(hoặcba)chiềukếthợpmộtcáchkhiêncưỡng.NhiềuphântíchMABAcóphạmvirộnghơnphảiđượcthựchiệnvớiviệcsửdụngcácchỉbáokhácnhauđểbùđắpchođiểmyếunày.

THAMKHẢO

Kotler,P.(2000)MarketingManagement(tạmdịch:Quảnlýtiếpthị).Themilleniumedition,10thedition.NewYork:Prentice-Hall.

Tảithêmebook:http://www.sachvui.com

39.MÔHÌNHLƯƠNGTHƯỞNGCỦAMILKOVICH

TỔNGQUAN

Môhìnhlươngthưởnglàmộtcấutrúckháiniệmchoviệcthiếtkế,thựchiệnvàđánhgiámộtchiếnlượclươngthưởngtrongdoanhnghiệp.NóđượcbắtnguồntừthiếtkếcủaMilkovichvàNewman(2007)nhằmxácđịnhcáclựachọnchiếnlượctrongviệcquảnlýmọikhíacạnhcủathùlaolaođộng.Môhìnhmôtảbachiều:

1.Chínhsách–khắchọanềntảngcủahệthống.

2.Kỹthuật–liênkếtchínhsáchvàmụctiêulươngthưởng.

3.Mụctiêu–củahệthốnglươngthưởng.

SỬDỤNGKHINÀO

Môhìnhlươngthưởngcungcấpmộtcấutrúckiểmtracáchệthốngthùlaolaođộnghiệntại.Nócũngđóngvaitròtrungtâmtrongviệckiếntạovàthựchiệnchiếnlượclươngthưởngcủatổchức.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

1.Mụctiêu–làlựclượngtrungtâmcủahệthống.Cáchệthốnglươngthưởngđượcthiếtkếđểđạtđượcnhữngmụctiêunhấtđịnh.Phầnbênphảicủamôhình(xemhình39.1)chothấycácmụctiêucơbảncủahệthốngthùlaolaođộng:hiệusuất,côngbằngvàtuânthủ.Hiệusuấtcóthểđượcmôtảnhưkiểmsoátchiphílaođộngtrongkhicảithiệnhiệuquảvàchấtlượngnhằmthỏamãnkháchhàngvàcácbênhưởnglợi.Côngbằngđềcậptớiviệcđốixửvớinhânviêncôngbằngquaviệcghinhậnnhữngđónggópvànhu

cầucủahọ.Tuânthủlàthựchiệnđúngtheophápluậtvàquyđịnhvềlươngthưởng.

2.Chínhsách–đượccoinhưchỉdẫnchoviệcquảnlýlươngthưởngnhằmhoànthànhmụctiêucủahệthống.Ngườisửdụnglaođộngphảichúýtớitấtcảcácquyếtđịnhchínhsáchđượctrìnhbàyởcộtbêntráicủamôhình.Kháiniệmliênkếtnộibộđềcậptớicácquanhệthùlaolaođộngbêntrongtổchứcvàtínhlô-gícđằngsaucácmốiquanhệđó.Phạmvimàtổchứcsẵnsàngtrảlươngthưởngsosánhvớithịtrườngcủatổchức(cạnhtranhbênngoài)vôcùngquantrọng.Đónggópcủanhânviênliênquantớisựkhácnhauvềthùlaogiữacáccánhântrêncơsởkếtquảđầura,nănglực,thờigianlàmviệcvàthâmniên.Chínhsáchquantrọngcuốicùngtrongmôhìnhliênquantớiviệcquảnlýhệthốngthùlaolaođộng.Dùlàhệthốngthùlaolaođộngtốtnhấtthếgiớicũngsẽvôdụngnếukhôngcósựthỏathuậnrõràngaichịutráchnhiệmchoviệcứngdụng,duytrìvàraquyếtđịnh.

3.Kỹthuật–tạonênhệthốngthùlaolaođộng.Kỹthuậtvềthùlaolaođộngbiếnđổitừphântíchcôngviệctớikhảosátvàcácnguyêntắcthưởngcông,vàphảnánhphươngthứcliênkếtcácmụctiêuhệthốngvớicácchínhsáchlươngthưởngmộtcáchchặtchẽ.Chẳnghạnsochuẩnlàmộtphươngphápđượcsửdụngđểsơđồhóacạnhtranhbênngoài.Liênkếtnộibộcóthểđượcxácđịnhquađánhgiávàphâncôngcôngviệc.Khisửdụngmôhìnhlươngthưởng,cầnxácđịnhrõràngtrongsuốtquátrìnhlàliệumôhìnhcóđónggópchoviệcđạtđượcmụctiêucủatổchứchaykhông.Thêmvàođó,vìhiếmkhicócáchtiếpcậnđơnlẻđểsửdụngmôhìnhnày,cầncósựtáiđánhgiáliêntụcvớicáchtiếpcậnhiệnthờicủamôhình.

KẾTLUẬN

Khithiếtkế,kiểmtravàthựchiệnhệthốnglươngthưởng,cầnphảixéttớivănhóacôngtyvàgiaiđoạncủatổchức.Điềunàytrướchếtxácđịnhcôngcụnàođượcápdụngcũngnhưmứcđộphứctạpcủaứngdụngrasao.

THAMKHẢO

Milkovich,G.T.vàNewman,J.M.(2007)Compensation(tạmdịch:Lươngthưởng).NewYork:McGraw-Hill.

40.CẤUHÌNHCỦAMINTZBERG

TỔNGQUAN

CấutrúccáccấuhìnhtổchứccủaMintzbergmôtảsáuhìnhthểtổchức.Cáchìnhthểtổchứcnàygiúpnắmbắtđiềugìđiềukhiểncácquyếtđịnhvàhoạtđộngtrongmộttổchức.Điềucốtlõilàcómộtsốhữuhạncáchìnhthểcóthểgiúpgiảithíchnhiềuchoviệcquansátthấytrongnhiềutổchức.Cáchìnhthểcơbảngiúpnhậndiệncáctổchứcvànhữngvấnđềcốtlõi(đặcthù)củahọ.Việcsửdụngcáchìnhthểcơbảncóthểgiúptránhnhữnglựachọnvàthiếtkếcấutrúctổchức“sai”vàphốihợpcáchoạtđộngkhônghiệuquả.

SỬDỤNGKHINÀO

CáchtiếpcậncáccấuhìnhcủaMintzbergcóthểđượcsửdụngđểkhámphácáccấutrúcvàquytrìnhtổchứcliênquantớitừngchiếnlượccủatổchức.Cácnhàquảnlýcóthểxácđịnhkhôngchỉtổchứccủamìnhthuộcloạinàomàcảnhữngthayđổicầnthiếtđểlàmchotổchứcvữngchắctừbêntrong

cũngnhưcóthểgiảiquyếtcácvấnđềcòntồntạitrongphốihợphànhđộng.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

KhisửdụngmôhìnhcáccấuhìnhcủaMintzberg(1990)đểphântíchvàtáithiếtkế(mộtphầncủa)mộttổchức,cầnbắtđầutừviệcnhậndiệncáckhốithiếtlậpcơbảncủatổchứcấy.TheoMintzberg,mọitổchứcbaohàmsáukhốithiếtlậpsơcấp:

1.hạtnhânvậnhành;

2.quảnlýchiếnlượccấpcao;

3.quảnlýcấptrung;

4.hạtầngcôngnghệ;

5.nhânviênhỗtrợ;và

6.hệtưtưởng.

Đặcbiệt,bakhốithiếtlậpđầutiênđượckếtnốibởimộtchuỗithẩmquyềnchínhthứcđơnlẻ.Tronghìnhvẽ,cácphầnnàyđượcminhhọanhưcáckhốiđơnlẻ.Hạtầngcôngnghệvànhânviênhỗtrợởcảhaibênảnhhưởngtrựctiếptớihạtnhân,trongkhiýthứchệthểhiệncácchuẩnvàgiátrị(“vănhóađậmbảnsắc”)baotrùmnhưngthấmđẫmvàotừngkếtcấucủatổchức.Sáukhốithiếtlậptổchứcnàylànhữngyếutốbêntrongquyếtđịnhmộttổchứcsẽpháttriểnnhưthếnào.Thêmvàođó,cónhiềuthếlựcbênngoàinhưcáccổđông,nhàcungcấpvàkháchhàng,tấtcảđềucótácđộngtớitổchức.

Saukhinhậndiệnvàcấuhìnhchocáckhốithiếtlậptổchức,doanhnghiệpphảiphântíchvàthiếtkếcáccơchếđiềuphốiphùhợp.Laođộng,quảntrịvàkiểmsoátcóthểđượcphânbổkhácnhaugiữacáckhốithiếplậpcủatổchức.Vìvậy,việcsửdụngcáccơchếphốihợpkhácnhauxácđịnhcấutrúccuốicùngcủatổchức.Hơnthế,khitổchứcthiếusựđiềuphốiphùhợp,họcóthểchínhtrịhóabởicácbộphậnkhácnhaucủatổchứcsẽđốichọiđểgiànhkhoảngtrốngquyềnlực.Mintzbergphânbiệtsáucơchếphốihợpnhưtronghình40.2:

Tiếptheo,Mintzbergchorằngphầnkhôngthểthiếutrongthiếtkếtổchứclàsựvậndụngcácthamsốthiếtkếnhư:chuyênmônhóacôngviệc,chuyênmônhóahànhvi,đàotạo,tuyêntruyền,nhómđơnvị,kíchthướcđơnvị,cáchệthốnghoạchđịnhvàkiểmsoát,vàcácphươngthứckếtnối(chẳnghạncácvịtrí,bancôngtác,cácgiámđốctíchhợpvàcấutrúcmatrận).Tuynhiên,thamsốquantrọngnhấttrongmôhìnhcấuhìnhtổchứccủaMintzberglàcáchthứcquyềnlựcđượcphânbổtrongtổchức.Sựphânphốiquyềnlựcliênquantớikiểuphânquyềnvàthayđổiởmỗicấuhìnhtổchứcnhưtrìnhbàytrongbảngtrên.

Cuốicùng,việclựachọncácthamsốthiếtkếcũngđượcxácđịnhbởicácnhântốbốicảnhnằmngoàisựkiểmsoátcủacácnhàquảnlý(chẳnghạnnhưđộtuổi,kíchthước,hệthốngkỹthuậtvàcácyếutốtrongmôitrườngnhưcácbênhưởnglợikhácnhau).

KẾTLUẬN

TheobảnchấtthựccủacáccấuhìnhcơbảnMintzberg,sẽtồntạirủirokhisửdụngcáccấuhìnhnàynhưnhữngkếhoạchthựchiện.Tuynhiên,sẽvôcùngkhókhănchocáctổchứctrongviệckhớphoặcsosánhcáccấuhìnhnàybởisốlượnghữuhạncáctiêuchíđịnhnghĩacáccấuhìnhtổchức,nhưngcũngbởivìcónhiềusựphatạphaykếthợpđacấuhìnhtrongthựctế.Theoquanđiểmcủachúngtôi,việcmộttổchứccóthểphânloạichínhxáclàtổchứcsángtânhaydoanhnghiệplàkhôngthíchđáng.BảnchấtcủamôhìnhMintzberglàgiúpnắmbắtmốiquanhệgiữabảnchấtcủamộttổchứcvớicáccơchếphốihợpcủanó.NhưMintzbergtừngnói,khôngcócáchthứcchínhxácđơnlẻnàođểquảnlýmộttổchức:cáiápdụngtốtchoGeneralMotorthườnghoàntoànthấtbạivớiJoe’sBodyShop.

THAMKHẢO

1.Mintzberg,H.(1983),1990)StructureinFive:designingeffectiveorganisations.(tạmdịch:Nămyếutốcấutrúc:thiếtkếcáctổchứchiệuquả).NewYork:PrenticeHall.

2.Mintzberg,H.(1989)MintzbergonManagement(tạmdịch:QuảnlýcủaMintzberg),NewYork:FreePress.

41.MÔHÌNHTHUMUACỦAMONCZKA

TỔNGQUAN

MôhìnhthumuacủaMonczka(cònđượcgọilàmôhìnhthumuacủaĐạihọcMichigan-MSU)làmôhìnhmuahàngđượcsửdụngđểđánhgiámứchoànthiệncủabộphậnmuahàngtrongmộttổchức,nócònđềxuấtcácchươngtrìnhcảitiếnnhằmnângcaochấtlượnghoạtđộngtheolộtrình.MonczkađãchorađờiSángkiếnSochuẩnchuỗicungứngvàthumuatoàncầu(GlobalProcurementandSupplyChainBenchmarkingInitiative-GPSCBI)năm1993.Cótới150côngtyđaquốcgiađãchiasẻcảhiểubiếtlẫncácdữliệuđịnhlượngvềquytrìnhhoạtđộngchuỗicungứngcủahọ.PhântíchcácquytrìnhthànhcôngnhấtđãchorađờimôhìnhmuahàngMSU,đólàmộtlộtrìnhhướngđếnmuahànghoànthiện.

Môhìnhnàygồmtámquytrìnhmuahàngvàsáuthúcđẩychiếnlược.Cácquytrìnhmuahàngchiếnlượcnhằmcảithiệnhiệuquảhoạtđộngbằngcáchquảnlýcácnhàcungứnghữuhiệuhơn.Còncácquytrìnhthúcđẩynhằmtạođiềukiệnvàphươngtiệnđểcácquytrìnhchiếnlượcđượcthựchiệnchuyênnghiệp.Mỗiquytrìnhnóitrênđềucósẵncáchướngdẫnhọctập.

Támquytrìnhmuahàngchiếnlược:

•nguồnlựcnộibộ/Thuêngoài;

•pháttriểnsảnphẩm/chiếnlượcphânnhómsảnphẩm;

•thiếtlậpvàtạolựcđẩychonềntảngcungứngđẳngcấpthếgiới;

•pháttriểnvàquảnlýcácmốiquanhệvớinhàcungứng;

•tíchhợpnhàcungứngvớisảnphẩmmới/thựchiệncácquytrìnhpháttriển;

•tíchhợpnhàcungứngvớiquytrìnhthựchiệnđặthàng;

•pháttriểncácnhàcungứngvàquảnlýchấtlượng;và

•quảnlýcácchiphíchiếnlược.

Sáuquytrìnhthúcđẩychiếnlược:

•thiếtlậpcácchiếnlượcvàkếhoạchchuỗicungứngvàliênkếtthumuahợpnhấttoàncầu;

•pháttriểncôngtycũngnhưchiếnlượcnhóm;

•triểnkhaitoàncầuhóa;

•pháttriểncácphươngthứcthumuavàchuỗicungứng;

•pháttriểnvàthựchiệncáchệthốngcôngnghệthôngtinvàtruyềnthôngcóhiệuquả;

•quảnlýnguồnnhânlực

SỬDỤNGKHINÀO

Cáccôngtysửdụngmôhìnhnàyđểđomứcđộhoànthiệncủabộphậnmuahàng.Tuyvậy,môhìnhkhôngchỉlàmộttiêuchuẩnsosánhmàcònlàmộtlộtrình.Nóchophépcáccôngtyxácđịnhđượccảtìnhhìnhhiệntạicũngnhưkỳvọngtrongtươnglai.Hơnnữa,cácsochuẩncủamôhìnhcũngthúcđẩyviệctraođổinhữngkinhnghiệmtốtnhấttrongphạmvicôngtycũngnhưgiữacáccôngtyvớinhau.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

Môhìnhnàybaogồmcácquytrìnhtựđánhgiáđểđomứcđộhoànthiệncủamộtcôngty.Cáctiêuchuẩnđánhgiáđượcpháttriểnchomộttrong14quytrìnhđểxếphạngmứcđộhoànthiệntrênthangđiểm10.Nhữngcấpđộthấpnhấttươngứngvớicáctiêuchuẩnvậnhành,trongkhinhữngcấpđộcaohơntươngứngvớitiêuchuẩnvềchiếnlược.Quátrìnhtựđánhgiátuânthủphươngpháptiếpcậnchặtchẽtừngbướcmột,theođócôngtytuânthủtấtcảcáctiêuchuẩnởmộtmứcđộnhấtđịnhtrướckhicáctiêuchuẩnởcấpđộtiếptheođượcápdụng.Theođó,mộtcôngtycầnpháttriểnvàthựcthicácdựánđượcđưaranhằmcảithiệnvàchuyênnghiệphóabộphậnmuahàng,dựatrênkếtquảđánhgiámứcđộhoànthiện,vàđưacôngtylênmứchoànthiệncaohơn.Tuynhiên,cầnlưuýrằngcáccấpđộchuyênnghiệpđođượckhôngphảilàmộtđiểmsốchínhthức.Việcquyếtđịnhcấpđộchuyênnghiệpnàolàphùhợpvàkỳvọngphụthuộcvàochínhcôngty.Đốivớimộtvàicôngtyđiểmsốphùhợpcóthểlàtám,nhưngvớinhữngcôngtykhácđiểmnămđãlàđủrồi.Quyếtđịnhnàydựatrênloạihìnhcôngty,ngànhnghềkinhdoanhmàcôngtyđóhoạtđộng.

Cảcácquytrìnhchiếnlượccũngnhưthúcđẩyđềuphảiđượcthựchiệnmớicóthểđạtđượchiệuquảbềnvững.Khichỉcócácquytrìnhchiếnlược,côngtysẽthiếutínhđồngnhấthoặchạtầngthôngtin.Cònchỉcócácquytrìnhthúcđẩysẽdẫnđếnđầutưthiếusóthoặckhônghiệuquả.

KẾTLUẬN

MôhìnhthumuaMSUđềxuấtcáckhíacạnhcủaquytrìnhmuahàngrộnghơnsovớibấtkỳmôhìnhmuahàngthôngdụngnàokhác.Việcsửdụngmôhìnhnàychothấysựhợpnhấtgiữahoạtđộngcủacôngtyvàcácnhàcungứng.Tuynhiên,điềucòngâytranhcãilàliệutấtcảcácquytrìnhcủamôhìnhnàycónênđượctriểnkhaiquatừngbộphậnhayphânđoạnkhông,vàliệucónênthựchiệnchúngtrongmộtsốhoàncảnhnhấtđịnhhaykhông.Dùgìđinữa,môhìnhnàytạođiềukiệnthuậnlợiđểchuyênnghiệphoạtđộngmuahàng.

THAMKHẢO

Trent,R.JvàMonczka,R.M(1998)Puchasingandsupplymanagement:Trendsandchangesthroughoutthe1990s(tạmdịch:Quảnlýthumuavàcungứng:Xuhướngvàthayđổitrongnhữngnăm1990),JournalofSupplyChainManagement34(2):2-11.

42.PHÂNTÍCHGIÁTRỊPHỤTRỘI

TỔNGQUAN

Phântíchgiátrịphụtrội(OverheadValueAnalysis-OVA)làmộtkỹthuậtdùngđểtìmkiếmcáccơhộinhằmgiảmthiểucácchiphígiántiếp.Môhìnhtậptrungvàocắtgiảmvàtốiưuhóacáchoạtđộngvàdịchvụgiántiếptrongcáccôngty.OVAthựchiệncáckhảnăngcảithiệnrõràngcũngnhưsosánhcácchiphíhoạtđộnggiántiếpvớicôngsuấtcủacáchoạtđộngcơbản,sửdụngmôhìnhchuỗigiátrịcủaPorter(xemChương16).

SỬDỤNGKHINÀO

OVAcóthểđượcsửdụngđểtáitổchứcvàtriệttiêucáchoạtđộnggiántiếpdưthừa.Tuynhiên,trongthựctếnhàquảnlýcòndùngnóvừanhưmộtbiệnphápphòngngừavừalàbiệnphápcuốicùng.Mụctiêucủahọkhôngchỉgiớihạntrongviệcgiảmchiphí;rấtnhiềucôngtycònmuốnnângcaonhậnthứcvềcácnhucầudịchvụgiữacáckháchhàng(nộibộ).Rõràngphântíchgiátrịgiántiếpcóảnhhưởngđángkểđếnhoạtđộngcủanhữngngườiliênquan.

Cáckếtquảtàichínhngàycàngxấuđicộngvớisựthiếulinhhoạttrongtổchứclànhữngdấuhiệusớmchothấykháchhàng,mộtnhàsảnxuấtthiếtbịquânsựvàcôngnghệđiềukhiểntừxatiêntiến,đangcầnđánhgiálạicáchoạtđộnggiántiếpcủatổchức.MộtđộiOVAđượcthànhlậpđểxácđịnhcáchoạtđộnggiántiếpvàlậpmộtdanhsáchtheothứtựbanđầucáchoạtđộngvàchiphí.Tiếpđó,côngtyquyếtđịnhthựchiệnmộtdựánphântíchtổngthểgiátrịgiántiếpnhằmcơcấulạicôngtyvàgiảmđángkểsốlượngcácbộphậngiántiếp.Kếtquảlàsựchuyểnđổitừmộttổchứcchứcnăngthànhmộtcấutrúcđơnvịkinhdoanhtheođịnhhướngthịtrường:cácphòngbanđềuđemlạigiátrịchocáckháchhàngnộibộcủamình,cáchoạtđộngtrướcđâyđượcphânchiathànhbộphậnchínhyếuvàphụtrợthìnayđượcchiavềcácbộphận.Quytrìnhthayđổinàynhậnđượcsựủnghộrộngrãitrongtrongcôngty,cácbộphậnliênquanđềucảmthấyhọđangthamgiavàoviệc"táitạo”lạichínhmình.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

Mộtphântíchgiátrịphụtrộibaogồmsáubướccơbản:

1.Bướcđầutiênlàtạolậpmộtnềntảngbaogồmviệcxácđịnhcôngsuấtcầnđạtđến,cáchoạtđộngcầnthiếtvàđánhgiásảnphẩmcuốicùng.

2.Bướcthứhailàlêndanhsáchsắpxếptheothứtựcáchoạtđộngvàchiphí.Bướcnàybaogồmướctínhchiphíđầuvào/cácnguồnlực,cácchiphíhoạtđộngvàphânbổcácchiphínàyvàosảnphẩm,chủyếuđượchỗtrợbằngtínhphídựatrênhoạtđộng(xemChương20-ABC).

3.Bướcbacầnđếnđánhgiácủakháchhàngvềsảnphẩmvàdịchvụ.Nhữngkhíacạnhthíchhợplà:tínhcầnthiết(cụthểlà:sựcầnthiết,sựmongmuốn,hoặctínhtiệndụng),chấtlượng,sốlượngvàchiphí.Kháchhàngsẽđượcyêucầuđưarađánhgiávềsảnphẩmhiệntạivàchỉbáocảitiếncầnthiết.Cảhaihìnhthứcphỏngvấnvàbảngcâuhỏiđềuđượcsửdụngkhilấyđánhgiácủakháchhàng.

4.Trongbướcbốn,độiOVAphảixácđịnhcáccơhộitiếtkiệmchiphídựatrênviệcxácđịnhnhữngcảitiếnkhảthi.Điềunàythúcđẩycáccôngtyđưaracácưutiênchosảnphẩmvàcáchoạtđộngcầnthiết.

5.Bướcnămlàsắpxếpưutiêndựatrênbốnyếutốđãđượcsửdụngtrongđánhgiákháchhàng:

•Tínhcầnthiết:giátrịcóđượcgiatănghaykhông?

•Chấtlượngsảnphẩmcóđápứngkhông?

•Sốlượngsảnphẩmcóđủkhông?

•Cóthểđượclàmvớichiphíhợplýhơnkhông?

Việcxácđịnhvàsắpđặtưutiêncáccơhộicũngchínhlàtrảlờicâuhỏiliệucónêncắtgiảm,thayđổi,hợpnhất,tựđộngvà/hoặcthuêlàmbênngoàimộtsốhoạtđộnghaykhông.Đâychínhlàmộtquátrìnhthựctếđượcthựchiệnbởilãnhđạocôngtykếthợpvớicácchuyêngiavànhàquảnlýcủacácphòngbangiántiếp.

6.Giốngnhưmộtdựán,bướccuốicùnglàthựchiệncácthayđổiđãđượcthảoluậnvàquyếtđịnhởnămbướctrên.

NhữngyếutốtạonênthànhcôngcủamộtdựánOVAlà:

•Mụctiêucủadoanhnghiệpđượcxácđịnhrõràng

•Côngtycócấutrúctổchứcphùhợp

•PhạmvicủaOVAđãđượcxácđịnh

•Khôngcócácdựánkhácliênquan,hoặclàmgiánđoạnOVA

•Cósựủnghộđầyđủtrongtoànthểcôngty

KẾTLUẬN

TrongkhikếtquảcủaOVAthườngđượcbiểuhiệnbằngconsốthốngkêthìtráilạiphầnlớncácdữliệuthuthậpđượclạimangtínhđịnhtính.Donhữngdữliệucầncóđôikhiđượcthuthậptừnhữngnhânviênmàchínhcôngviệccủahọcóthểlàhoạtđộngkhôngcầnthiết,sẽrấthữuíchnếusửdụngsochuẩnđểđánhgiádữliệuđượccungcấp.NhữngtrởngạitiềmtàngkháccủaOVAcònlà:

•Thiếuthôngtinvàdữliệu;

•Thiếuhỗtrợchocáckếtquảvàlậpluận;

•Thiếuhỗtrợthựchiện.

Cảcácnhàquảnlýlẫnphântíchcầnlàmchoquátrìnhthựchiệncàngdễdàngchonhữngngườithamgia(nhânviên)càngtốt.LàmchomọingườithamgiasâuđếnmứchọchorằngcáckếhoạchdohọtựvạchrasẽlàmộtđónggópquantrọngđốivớithànhcôngcủaOVA.OVAthườngđượcsửdụngkếthợpvớicôngcụtínhphídựatrênhoạtđộng(xemChương20).

THAMKHẢO

1.Davis,M.EvàFalcon,W.D(1964)ValueAnalysis,ValueEngineering:Theimplicationsformanagers(tạmdịch:Phântíchgiátrị,Xâydựnggiátrị:Sựliênhệmậtthiếttớiquảnlý),NewYork:AmericanManagementAssociation.

2.Mowen,M.MvàHanson,D.R(2006)ManagementAccounting:Thecornerstoneformanagementdecisions(tạmdịch:Kếtoánquảntrị:nềntảngcủacácquyếtđịnhquảnlý).Mason,OH:ThomsonSouth-Western.

43.SẢNXUẤTĐÁPỨNGNHANH

TỔNGQUAN

Sảnxuấtđápứngnhanh(QuickResponseManufacturing-QRM)đượcRayanSuripháttriểnnăm1998.QRMcónghĩalàđápứngcácnhucầucủakháchhàngnhanhchóngbằngcáchthiếtkếvàsảnxuấtsảnphẩmtheocácnhucầuđó.QRMtậptrungvàocắtgiảmthờigianthựchiệntấtcảcáchoạtđộngtrongmộtcôngtymàkếtquảlànângcaochấtlượng,giảmchiphívàđápứngnhanh.

SỬDỤNGKHINÀO

QRMbắtnguồntừmộtchiếnlượccótênlàcạnhtranhvềthờigian(Time-BasedCompetition-TBC)đượcGeorgeStalkvàThomasHoutđưaranăm1990.TBCvềcơbảnsửdụngtốcđộđểgiànhlợithếcạnhtranh:mộtcôngtysửdụngchiếnlượcTBCsẽchuyểnhànghóavàdịchvụtớikháchhàngnhanhchónghơncácđốithủcạnhtranh.ChiếnlượcTBCcóthểápdụngvớibấtcứhìnhthứckinhdoanhnào,kểcảngânhàng,bảohiểm,bệnhviện.QRMchínhlàviệcápdụngTBCvàocáccôngtysảnxuất.Vớiviệctậptrungvàocáccôngtysảnxuất,QRMlàmsâusắchơncácnguyêntắccủaTBCvàbổsungcáckhíacạnhmới.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

QRMlàmộtchiếnlượcmangtínhthựctế,baogồmcáckháiniệmvềgiảmthiểuthờigian,cácnguyêntắcquảnlýcụthể,cácphươngphápsảnxuất,cáccôngcụvàkỹthuậtphântíchvàmộtphươngphápmangtínhhệthốngnhằmđạtđượcsựcắtgiảmthờigiankỳvọng.Nódựatrênquanđiểmrằngcảcôngnhânlẫnngườiquảnlýcầnhiểumộtvàiđộnglựccơbảncủahệthốngsảnxuất.Đặcbiệtlàhọcầnhiểuviệclênkếhoạchvềcôngsuất,sửdụngnguồnlựcvàcácchínhsách“chialôsảnphẩm”tươngtácvớinhaurasaovàcóảnhhưởngthếnàođếnthờigiansảnxuất.

CáccôngtycầnápdụngcácchínhsáchQRMtạitấtcảcácbộphận.Nóliênquantớiviệcsuytínhlạixemcôngtysẽhoạtđộngnhưthếnàotrongtừngbộphận,chứkhôngchỉởnhữngkhâumấuchốtnhưsảnxuấthayquảnlýcungứng,màcảnhữngkhâunhưvậnchuyển,muathiếtbị,tuyểnnhâncông,kếtoán,đánhgiáhiệuquả.Tấtcảcácchínhsáchnàycầnđượcđồngbộhóavớitậptrungvàosảnxuấtphảnứngnhanh.Hơnnữa,chươngtrìnhQRMcầnđượcthựchiệncảởkhuvựcsảnxuấtlẫnvănphòng.Chúngtôinhậnrarằngchínhhoạtđộngcủakhốivănphòngđónggópđángkểvàotổngthờigianlàmrasảnphẩm,vìvậymàđâythườngđượccoilànơicónhiềucơhộicắtgiảmthờigiansảnxuất.

KẾTLUẬN

Sựkhácnhaugiữasảnxuấtđápứngnhanhvàsảnxuấttinhgọn(xemChương37)làởchỗmụctiêucủasảnxuấttinhgọnlàcắtgiảmnhữnglãngphíkhôngmanglạigiátrịgiatăng(tạorabởicáckếhoạchnângcấpliêntục),ngượclại,sảnxuấtđápứngnhanhtậptrungliêntụcvàocắtgiảmthờigiansảnxuấtthôngquanângcaochấtlượng,tăngcườngtínhhợplýcủacác

quytrìnhvàgiảmlãngphí.Khôngthểthựchiệnviệccắtgiảmthờigiansảnxuấtnhưkiểumộtdựánchiếnlược.QRMphảilàmộtchiếnlượccủatổchứcdoquảnlýcấpcaodẫndắt.Đểcóđượctácđộngcầnthiếtlênthờigiansảnxuất,cáccôngtycầnthayđổicáchthứchoạtđộngtruyềnthốngvàcơcấulạitổchứccủamình.Nhữngthayđổinàykhôngthểthựchiệnnếukhôngcósựđồngthuậncủalãnhđạocấpcao.Vìvậy,bướcđầutiêntrongmộtchươngtrìnhQRMphảilàhướngdẫnnhữngnhàquảnlýcấptrênvềchiếnlượcnàyvàkhiếnhọthamgiavàolộtrìnhthựchiện.

VấnđềmấuchốtkhitiếpcậnQRMlàphảigiảmthờigiansảnxuất.Mộtsốcácphươngphápquảnlýsảnxuấtphổbiếnlàtậphợpcủanhữngýtưởngkhôngthốngnhất;cảnhàquảnlýlẫnngườilaođộngđềuphảinhớmộtdanhsáchcácnguyêntắcnhưnguyêntắc5StrongphươngphápcủaKaizen(xemChương54).Ngượclại,toànbộcácnguyêntắccủachiếnlượcQRMđềuxuấtpháttừmộtnguyêntắccơbản,bởivậynóđủmạnhđểlanratoànbộcôngty,từxưởngsảnxuấttớikhốivănphòng,từkhâunhậnđặthàngchođếnkếtoán,từmuanguyênliệuchođếnbánsảnphẩm.Phươngphápnàydễđượcngườiquảnlýchấpnhậnhơnlàtậphợpnhữngkháiniệmriênglẻbởinóchophéphọgửithôngđiệpnhấtquántớitoànbộcôngty.

THAMKHẢO

1.Stalk,G.JrvàHout,T.M(1990)CompetingAgainstTime:Howtime-basedcompetitionisreshapingglobalmarkets(tạmdịch:Cạnhtranhvớithờigian;cạnhtranhdựatrênthờigianđangthayđổithịtrườngthếgiớinhưthếnào).Boston,MA:BusinessHarvard.

2.Suri,R.(1998)QuickResponseManufacturing(tạmdịch:Sảnxuấtđápứngnhanh).NewYorkProductivity.

Tảithêmebook:http://www.sachvui.com

44.QUYTẮCTHỨNĂMCỦASENGE

TỔNGQUAN

NguyênlýthứnămlàmôhìnhđượcSengepháttriểnnăm1990.Nómôtảnămnguyênlýcầnthiếtđểtạoramộttổchứchọctập:làmchủbảnthân,tâmthức,tầmnhìnđượcchiasẻ,họctậptheonhómvàtưduycóhệthống.Trongsốđó,tưduyhệthốngkếthợpđượccảnămnguyênlývớinhau.Một“quyluật”làtậphợpnhữngnguyêntắcvàhoạtđộngthựctếchúngtanghiêncứu,thựchànhvàápdụngvàođờisống.Nămquyluậtnêutrêncầnđượcxemxéttrênbacấpđộkhácbiệt:

1.Thựctiễn:Nhữnggìbạnlàm.

2.Quyluật:Hướngdẫncácquanniệmvàhiểubiếtbêntrong.

3.Bảnchất:Trạngtháitồntạivớikhảnănglàmchủcaocácquytắc.

Mỗinguyênlýđềuđưaranhữngphươngdiệnsốngcònmàmộttổchứccầnhọchỏi.

SỬDỤNGKHINÀO

Nguyênlýthứnămlàmộtmôhìnhđượcsửdụngđểtạoramộttổchứchọctập.Đólàmộttổchứcmàtrongđómọingườikhôngngừngpháttriểnnănglựccủamìnhđểđạtđượckếtquảthựcsựmongmuốn,nơicáchnghĩmớivàcởimởđượcnuôidưỡng,nơinhữngmongmuốncủatậpthểđượctựdopháttriểnvàmọingườikhôngngừnghọchỏilẫnnhau.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

Nămnguyêntắccầnthiếtđểtạoramộttổchứchọctậplà:

1.Tưduyhệthống.Tưduyhệthốnglàmấuchốtcủamộttổchứchọctập.Nguyênlýnàytậphợptoànbộcácnguyênlýcònlạivàomộttổchứchọctậpvàgắnkếttấtcảcácnguyênlýkhácvàomộtthểthốngnhấtvềcảlýthuyếtvàthựctiễn.

2.Làmchủbảnthân.Mộttổchứcchỉcóthểhọchỏithôngquasựhọchỏicủacáccánhân.Cánhânhọchỏikhôngđảmbảochomộttổchứchọchỏi.Tuynhiênsẽkhôngcótổchứchọchỏinếukhôngcócánhânhọchỏi.Làmchủbảnthânlàkhôngngừngxácđịnhvàlàmsâusắcthêmtầmnhìncủacánhân,tậptrungnănglực,nângcaolòngkiêntrìvànhìnnhậnthựctếmộtcáchkháchquan.

3.Tiềmthức.Lànhữnghìnhảnh,quanniệmvàtổngkếtđãănsâuvàotríóc,cótácđộngtớiviệcconngườitahiểuthếgiớirasaovàhànhđộngnhưthếnào.Nguyênlýnàybắtđầuvớisựnhìnnhậntừbêntrong,tìmhiểuxemhìnhảnhvềthếgiớitrongmỗiconngườinhưthếnàovàđưachúngraxemxétkỹcàng.Nócònlàkhảnăngthựchiệnnhữngđốithoạimangtínhhọchỏinhằmcânbằnggiữakỹnăngchấtvấnvàkỹnăngthuyếtphục,nơingườitacókhảnăngdiễnđạtsuynghĩhiệuquảvàbiếtlắngnghecởimởtranhluậncủangườikhác.

4.Xâydựngtầmnhìnchung.Sengechorằngkhảnăngxâydựngvàchiasẻtươnglairấtquantrọngvớingườilãnhđạotrongviệckhuyếnkhíchcấpdướicủamìnhhọchỏi.Cóđượctầmnhìnnhưvậysẽlàsứcmạnhkhuyếnkhíchnhữngthửnghiệmvàsángtạomới.Điềunàycũngđồngthờităngcườngýthứcvềsựgắnbólâudài,điềucơbảntrong“nguyênlýthứnăm”này.

5.Họctậptheonhóm.Đượcxemlà“quátrìnhphốihợpvàpháttriểnkhảnăngcủamộtnhómđểtạorakếtquảmàtừngthànhviêntrongđóthựcsựmongmuốn(Senge1990:236).Nóđượcxâydựngdựatrênsựlàmchủbảnthânvàchiasẻtầmnhìncủacáccánhân.Tuynhiên,nhữngyếutốnàychưađủ.Cáccánhâncầnbiếtcáchcùngnhauhànhđộng.Sengechorằngcảnhómcùnghọchỏisẽkhôngchỉmanglạikếtquảtốtchotoànbộtổchứcđómàtừngthànhviêncũnghọchỏinhanhhơnkhihọlàmviệcriêngrẽ.

KẾTLUẬN

SengeviếtcuốnThefifthDiscipline(Nguyênlýthứnăm)dànhchocácnhàquảnlývàlãnhđạonhằmxácđịnhnhữngđộngtháivàcáchthứcthựchiệnchúngnhằmbiếnmộttổchứcthành“tổchứchọchỏi”,trongđóSengeđặcbiệtchúýtớitínhđặcthùvàtínhcởimở.

CâuhỏiđặtralàliệutầmnhìncủaSengevềtổchứchọctậpvànhữngnguyênlýtươngứngcóđónggópvàoviệctạoranhữnghànhxửmangtínhhiểubiếtvàcónguyêntắchơntronghoạtđộngcủacáctổchứckhông.MặcdùcònmộtsốvấnđềtrongcáckháiniệmcủaSenge,nóvẫnkhiếnconngườithànhcônghơn.Việcnhấnmạnhxâydựngtầmnhìnchung,làmviệctheonhóm,làmchủbảnthânvàpháttriểnnhữngmôhìnhtiềmthứcchitiếthơn.CáchSengexâydựngkháiniệmvềđốithoạithôngquanhữngkháiniệmnàycóthểtạoramộtmôitrườnglàmviệcthoảimáivàsángtạohơn.Cáchsửdụngtưduyhệthốngđểkếthợpnhữngkhíacạnhkhácnhaucủanămnguyênlýcũngchochúngtanhữnghiểubiếtmangtínhlýluậnhơnvề

hoạtđộngcủatổchức.

THAMKHẢO

1.Flood,R.L.(1998)FifthDiscipline:reviewanddiscussion(Nguyênlýthứnăm:tìmhiểuvàtranhluận)SystemicPracticeandActionResearch,11(3):259-73.

2.Senge,P.M(1990)TheFifthDiscipline:Theartandpracticeofthelearningorganisation(Nguyênlýthứnăm:Lýthuyếtvàthựctiễncủatổchứchọctập).NewYork:Currency.

3.Senge,P.M(1990)TheDanceofChange:thechallengesofsustainingmomentuminlearningorganizations(tạmdịch:Vũđiệucủasựthayđổi:Tháchthứctrongduytrìđộnglựccủacáctổchứchọctập).NewYork:Currency/Doubleday.

45.SÁUSIGMA

TỔNGQUAN

KháiniệmsáuSigmabắtnguồntừmộtthuậtngữthốngkê.Sigmalàkýhiệutoánhọccủađộlệchchuẩn.SáuSigmalàphươngphápđosốlượngtốiđanhữngsaisótchophéptrongmộthệthống.ỞmứcđộcủasáuSigma,99,999998%cácsảnphẩmphảicóchấtlượngtốttứclàphảirơivàocácgiớihạndungsaichophép.Điềunàycónghĩatrongmộttriệusảnphẩmchỉcókhôngquá3,4lỗi.Mứcđộnàycóthểđạtđượcthôngquagiảmthayđổitrongquátrìnhsảnxuấtvàkiểmsoátchúng.Đểđạtđượcyêucầunày,cácquytrìnhsảnxuấtcầnđượccảitiến.Tuynhiên,cảitiếnquytrìnhvàchấtlượngkhôngphảilàmụctiêucuốicùngmàcảithiệntàichínhmớilàmụctiêucầnđạttới.

SáuSigmaxuấthiệnđầutiêntạiMotorola.ĐểđươngđầuvớisựcạnhtranhmạnhmẽcủaNhậtBản,năm1987,Motorolabắtđầutậptrungvàocảitiếnchấtlượng.Cáckỹsưởđâyđãquyếtđịnhrằngcáchtínhtỷlệsaisóttrênmộtnghìnsảnphẩmnhưhọđangsửdụngkhôngcònhợplýnữa.Vìvậy,họđưaraphươngpháptínhtrênmộttriệusảnphẩm.AlliedSignalvàGeneralElectricđãhoànthiệnphươngphápnày.Nhữngdoanhnghiệpnhậnralợiíchlớnlaobằngviệctiếtkiệmhàngtỷđôlaquaviệctăngđộthỏamãncủa

kháchhàng.Ngàynay,cácdựánsáuSigmakhôngchỉđượcsửdụngtronglĩnhvựcsảnxuấtmàcảtronglĩnhvựcdịchvụ.

MôhìnhsáuSigmachothấyviệctậptrungvàogiảmbiếnthiênsẽgiảiquyếtđượccácvấnđềquytrìnhvàkinhdoanh.Bằngviệcsửdụngmộtbộcôngcụthốngkêđểnắmđượcsựthayđổicủamộtquytrình,nhàquảnlýcóthểbắtđầutiênlượngkếtquảmongmuốncủaquytrình.Nếukếtquảkhôngđápứngđượcnhữngcôngcụthốngkêkháccóthểđượcsửdụngđểhiểurõhơnnhữngyếutốảnhhưởngđếnquytrình.

SỬDỤNGKHINÀO

SáuSigmađượcdùngđểcảitiếnhiệuquảhoạtđộngcủamộtcôngtythôngquaviệcxácđịnhvàgiảiquyếtnhữngsaisótvàthiếuhụtcủanó.DựánsáuSigmagiúpđạtđượccáckếtquảtàichínhtốthơnquanângcaochấtlượngvàsựổnđịnhtrongquytrìnhsảnxuất.MỗidựánsáuSigmađềutậptrungvàocảithiệntàichínhvàtiếtkiệmchiphí.LýthuyếtsáuSigmachorằngquảnlýcấpcaokhôngnênchophépthựchiệnmộtdựánkhôngđạtđượcmụctiêutiếtkiệmchiphíởmứcítnhấtlà175.000đô-la.

SáuSigmalàphươngphápđượcápdụngtừtrênxuống,theođócácnhàquảnlýtraođổivềmụctiêucủatừngdựánvàkiểmsoátchúng.Nhânviêntiếnhànhcácdựántheomộtphươngthứccócơcấuchặtchẽ...Họđóngmộttrongsốcácvaitròsau:

•Lãnhđạođứngđầu:GiámđốcđiềuhànhhoặcnhữngthànhviênthuộcnhómcácnhàquảnlýchủchốtcóhiểubiếtrõràngvềcácdựánsáuSigma.

•Chuyêngiacaocấp:Cácnhàtưvấnnộibộ,đóngvaitròđàotạocácchuyêngiachínhvàhỗtrợcácdựánsáuSigma.

•Chuyêngiachính:Nhữngngườiđứngđầudựán,thựchiệnviệcquảnlýtoànbộdựán.

•Chuyêngia:Nhữngngườilãnhđạoquảnlýmộtphầncủadựán,họchínhlànhữngngườithựchiện.

•Thànhviêndựán:Mỗichuyêngiacómộtnhómthànhviên.NhữngnhânviênnàyđượcđàotạocáckỹnăngcủasáuSigma.

CấutrúccủamộtdựánsáuSigmalàriêngbiệtđốivớitừngtổchức.Tuynhiên,nhữngyêucầuchungđểđảmbảoviệcthựchiệnthànhcôngdựánđượcxácđịnhnhưsau:

•Hiểubiếtđúngcáccôngcụvàkỹthuậtthốngkê;

•Dànhđủnguồnlựcchogiaiđoạnxáclậpdựán;

•Dànhđủnguồnlựcchogiaiđoạnthựchiện;

•Quảnlýhiệuquảvàcamkếtrõràng;

•Tiếnhànhnhữngthayđổivềvănhóatrướckhithựchiện;

•Lênkếhoạchthôngtinhiệuquả;

•Đàotạođầyđủcácnhómcảitiến;

•Cócácchuyêngiachínhcókhảnănghỗtrợthựchiện.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

MôhìnhsáuSigmagồmnămbước:xácđịnh(Define),đolường(Measure),phântích(Analyse),cảitiến(Improve)vàkiểmsoát(Control),thườngđượcgọilàDMAIC.

1.Xácđịnh–trướctiên,cầnlựachọncácquytrìnhcầnphảicảitiếnvàcác

mụctiêucầncảithiện(SMART).

2.Đolường–saubướcxácđịnh,cácdữliệucầnđượcthuthậpnhằmđánhgiáhiệuquảcủaquytrìnhhiệntạiđểsosánhvớitươnglai.

3.Phântích–bướcnàyxácđịnhsựkhácbiệtgiữatìnhtrạnghiệnthờivàtìnhtrạngmongmuốn.

4.Cảitiến–Quytrìnhđượctốiưuhóadựatrêncácphântíchtrên.

5.Kiểmsoát–Nhữngquytrìnhmớiđãđượccảitiếncầnđượckiểmsoátvàđưavàochínhthức.

KẾTLUẬN

MôhìnhsáuSigmabaogồmcảkỹnăngcứngvàmềm.Nhữngkỹnăngcứnggồmcáchtiếpcậncócấutrúcvàtheohướngnhằmgiảiquyếtvấnđề,cáccôngcụkiểmsoátquytrìnhthốngkê(ápdụngkhisửdụngphươngphápDMAIC)vàcáckỹnăngquảnlýdựán.Nhữngkỹnăngmềmbaogồmquảnlýconngười,thúcđẩysựsángtạovànângcaotrìnhđộ.

PhươngphápsochuẩnđượcsửdụngtrongcácdựánsáuSigma.Cácđặctínhquantrọngcủasảnphẩm,kháchhàng,quytrìnhnộitạivàhệthốngsảnxuấtđượcsosánhvớicácsảnphẩmvàquytrìnhcủađốithủcạnhtranh.Điềunàyrấthữuíchđốivớiquảnlýthiênvềtàichính,bởisosánhởcấpđộquytrìnhsẽkhiếnviệcsửdụngcáckỹnăngsáuSigmakhảthihơn.

TrongcácdựánsáuSigma,điềuquantrọnglàcầncótầmnhìnvànhiệthuyết.Nhưngyêucầuchothànhcôngcủadựánlàcầncóhạtầngrõràngtrongđàotạo,hỗtrợvàphốihợpdựán.

THAMKHẢO

BreyfogleIII,F.W(2003)ImplementingSixSigma:Smartersolutionsusingstatisticalmethods(tạmdịch:ThựchiệnsáuSigma:Giảiphápthôngminhhơnkhisửdụngcácphươngphápthốngkê).Hoboken,NJ:JohnWiley&Sons.

46.MÔHÌNHƯUVIỆTEFQM

TỔNGQUAN

MôhìnhưuviệtcủaLiênđoànquảnlýchấtlượngchâuÂu(EFQM)giúpthiếtlậpmộtcơcấutổchứcthíchhợpvàmộthệthốngquảnlýtươngứngvớicơcấuđóđểxâydựngmộttổchứcưuviệt.MôhìnhưuviệtcủaEFQMđượcdựatrêngiảthuyếtrằngcáckếtquảhoànhảovềhiệusuất,kháchhàng,conngườivàxãhộiđạtđượcthôngquasựhợptác,cácnguồnlựcvàcácquytrình.Đâylàkếtquảmangtínhđịnhhướngvàtậptrungmạnhmẽvàokháchhàng.

Môhìnhgiảithíchnhữnglỗhổngvềhiệusuấtvàxácđịnhphươnghướngcảithiện.Đólàmôhìnhkhôngtheoquytắc,đượccủngcốbởicácyếutốđượcgọilà“yếutốnềntảng”là:

•Khảnănglãnhđạovàkiêntrìtheođuổimụcđích;

•Quảnlýbằngquytrìnhvàthựctế;

•Sựpháttriểnvàtiếnbộcủanhânviên;

•Sựhọchỏi,sángtânvàtiếnbộkhôngngừng;

•Pháttriểnhợptác;

•Tráchnhiệmchung.

SỬDỤNGKHINÀO

MôhìnhưuviệtEFQMlàmôhìnhchungđểđánhgiávàthiếtkếcơcấucôngtytheonhữngkinhnghiệmtốtnhất.Điềunàyđượcdựatrênnhữngyếutốvềvănhóavàcấutrúckhácnhauvớiýđịnhpháttriểnmộttổchứcưuviệt.Môhìnhnàycóthểđượcsửdụngbởicácnhàquảnlýcủabấtkỳtổchứcnàomuốnthựchiệnchiếnlược,táithiếtkếvàpháttriểnquytrìnhcùngcơcấutổchức.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

Môhìnhphânbiệtnămkhuvựctổchức(nhữngngườicókhảnăng)vàbốnkhuvựcthựchiện(kếtquả).Khuvựctổchứclànhữngnhântốchínhđểquảnlýhiệuquảmộttổchức:khảnănglãnhđạo,chínhsáchvàchiếnlược,conngười,sựhợptácvàcácnguồnlực,vàcácquytrình.Kếtquảchínhcủaviệcthựchiệnkhôngchỉphảnánhtổchứcđóđanghoạtđộngtốtnhưthếnàomàcònlàthướcđosứckhỏecủacôngtytừnhữnggócnhìnkhácnhau:kếtquảtừkháchhàng,kếtquảtừconngười,kếtquảtừxãhộivàkếtquảthựchiệnchủyếu.

Khảnănglãnhđạo–yêucầunhàquảnlýphải:

•Pháttriểnnhiệmvụ,tầmnhìnvàgiátrị;

•Làhìnhmẫuchovănhóaưuviệt;

•Đíchthânquantâmđếnsựpháttriển,thựchiệnvàcảithiệnhệthốngquảnlýcủacôngty;

•Quantâmđếnkháchhàng,đốitácvànhữngđạidiệnxãhội;

•Khuyếnkhích,hỗtrợvàthừanhậnconngườitrongtổchức.

Chínhsáchvàchiếnlược–nhữngtiêuchuẩnsauđượcsửdụngnhưcơsởnềntảngđểxácđịnhtínhưuviệt:

•Nhucầuvàmongđợihiệntạivàtươnglaicủacáccổđông;

•Thôngtinchoviệcđolườnghiệusuất,nghiêncứu,họchỏivànhữnghoạtđộngmangtínhsángtạo;

•Sựpháttriển,xemxétvàcậpnhậtliêntục;

•Triểnkhaithựchiệnthôngquamộtmôhìnhnhữngquytrìnhchủđạo;

•Truyềnthôngvàthựchiện.

Conngười–đóngvaitròchính.TheonhưEFQM:

•Nguồnnhânlựccầnđượchoạchđịnh,quảnlývàcảithiệncẩntrọng;

•Tàinăngvàkiếnthứccủaconngườinênđượcnhậndiện,pháttriểnvàduytrì;

•Conngườiphảidồnhếttâmtrílàmviệcvàcầnđượctraoquyềnlực;

•Cầncónhữngcuộcđốithoạigiữanhữngngườiởcáccấpbậckhácnhautrongtổchức;

•Conngườicầnđượckhenthưởng,côngnhậnvàquantâm.

Sựhợptácvànguồnlực–tínhưuviệtyêucầusựquảnlývề:

•Hợptáctừbênngoài;

•Tàichính;

•Cáctòanhà,thiếtbị,nguyênliệu;

•Côngnghệ;

•Thôngtinvàkiếnthức.

Quytrình–nhữngquytrìnhưuviệt:

•Đượcthiếtkếvàquảnlýcóhệthống;

•Đượccảithiệncótínhchấtđổimớiđểđápứngnhucầukháchhàngvàgiatănggiátrị;

•Tạoranhữngsảnphẩmcũngnhưdịchvụđượcthiếtkếvàpháttriểntốtnhấtcóthểđápứngđượcnhucầuvàmongđợicủakháchhàng;

•Sảnxuất,phânphốivàphụcvụsảnphẩmvàdịchvụ;

•Lànhữngquytrìnhquảnlývàcủngcốmốiquanhệvớikháchhàng.

TrongEFQM,kếtquảtừkháchhàng,kếtquảtừconngườivàkếtquảtừxãhộiđượcđolườngtrongcácphạmvinhậnthứcvàchỉbáohiệuquả.

Nhữngkếtquảmàtổchứcđangđạtđượcliênquanđếnhiệusuấttheokếhoạchđượcgọichunglàkếtquảhiệusuấtchủđạobaogồmhiệuquảđầuravàchỉbáohiệuquảchủchốt.

Đườngdâyphảnhồitừkhuvựcthựchiệntạoranhữngmụctiêutrongkhuvựctổchứclàcầnthiếtđểthiếtlậphiệuquảhọctậpcótổchức.Chỉbáohiệuquảhiệncóđượcpháttriểnđểđolườngkếtquảcủanhữngcảithiện.

KẾTLUẬN

MôhìnhưuviệtcủaEFQMlàmộtcôngcụđượccôngnhậnđểcảithiệnhiệuquảvàtrìnhđộnghiệpvụcủachukỳkiểmsoátvàhoạchđịnhcủacôngty.MôhìnhEFQMcũngđượcpháttriểnbởinhữngnhàquảnlýhàngđầucáccôngtyởchâuÂunhưRenault,PhilipsvàCibaGeigy.Môhìnhnàycungcấpnhữngyếutốthenchốtchoviệcphântích,đánhgiá,cơcấu,cảithiệnvà

quảnlýhiệuquảmộttổchức.TrangwebcủaEFQM(www.efqm.org)lànguồnthôngtinquýgiáchoviệcsửdụngmôhìnhEFQMưuviệtvàoviệctựđánhgiácũngnhưcungcấpmôhìnhthamkhảo.

MôhìnhEFQMưuviệtthườngđượcmiêutảnhưmộtmôhìnhhỗtrợchoviệcraquyếtđịnhchiếnlược.Tuynhiên,đókhôngphảilàmộtmôhìnhtheoquytắcđượcthiếtkếđểtrợgiúpcácphântíchquảnlý.

THAMKHẢO

1.TheEFQMExcellenceModelforself-appraisal(1992)(tạmdịch:MôhìnhưuviệtEFQMđểtựđánhgiá)EFQM:Brussels,Belgium

2.Oakland,J.(2000)TotalQualityManagement:Textwithcases(tạmdịch:Quảnlýchấtlượngtuyệtđối:Lýthuyếtvớicáctìnhhuống),2ndedition.Oxford.ButterworthHeinemann.

47.LÝTHUYẾTCÁCĐIỂMHẠNCHẾ

TỔNGQUAN

Bảnchấtcủalýthuyếtcácđiểmhạnchế(TheoryofConstrainst–TOC)làởchỗcôngsuấtcủabấtcứdâychuyềnsảnxuấtnàocũngbịquyếtđịnhbởimắtxíchyếunhấttrongdâychuyềnđó.Mỗihệthốngđềucónhữngđiểmhạnchếngăncảncáccôngtyhoànthànhmụctiêusaucùngcủamình:Lợinhuận.Lýthuyếtcácđiểmhạnchếchorằngbằngviệcxóabỏhạnchếlớnnhất(điểmhạnchế),côngsuấtcủatoànbộhệthốngsẽđượctănglên.Vàbằngviệcxóabỏđiểmhạnchếmớitạoratừhoạtđộngtrướcđó,sảnlượngcóthểtăngthêmnữa.TOCtìmkiếmđiểmhạnchếtronghệthốngvàloạitrừnó.Điềunàyđạtđượcbởimỗidâychuyềnsảnxuấtkhôngthểchạynhanhhơnkhâuchậmnhấttrongđó.Nếucó,hàngtồnkhosẽchấtđống.Nósửdụngnguyênlýcáitrống–vậtđệm–sợidâyđểkiểmsoátnhịpđộcủadâychuyềnsảnxuất.Điểmhạnchếđóngvaitrònhưcáitrống(quyếtđịnhnhịpđộ),vớicácphươngthứccủasợidâycáccôngđoạnthôđượchoạchđịnhthếnào,cònvậtđệmsẽlàmchođiểmhạnchếhoạtđộngtrơntru.

TrongcuốnTheGoal(tạmdịch:Mụctiêu),GoldrattvàCox(1984)đãmôtả

nguyênlýnàybằnghìnhảnhmộtđoànhướngđạosinh,họkhôngthểđiđềuvớitốcđộnhanhhơnngườiđichậmnhất(điểmhạnchế).Nếuhọcốlàmvậy,hànglốisẽkéodàibởimọingườiđềuvượtlêntrước(giốngnhưlưukho).Đoànngườicóthểđiđềuliềnnhauhơnnếuhọđivớitốcđộcủangườiđichậmnhất.Cảđoànsẽđinhanhhơnnếungườichậmnhấtđócóthểđinhanhhơn.

Hình47.1Môtảlýthuyếtđiểmhạnchế

SỬDỤNGKHINÀO

TOCđượcsửdụngđểtốiđahóacôngsuấtcủamộtdâychuyềnsảnxuất.Mụctiêucuốicùnglàtạoralợinhuận.GoldrattvàCoxtậptrungvàonhữngchỉbáokhácnhauvềsảnxuấtvàtàichínhđểđạtđượcmụctiêunày:

•Côngsuất(nguyênliệuđầuvào)–sựkhácbiệtgiữadòngtiềnvàovàdòngtiềnra.

•Tồnkho–tấtcảcáccôngcụtàichínhđượcđầutưvàohệthốngđểcóđượctàisản.

•Chiphíhoạtđộng–tấtcảcácchiphícầnđểbiếnhàngtồnkhothànhsảnphẩmchongườitiêudùng(vídụ:chiphílaođộng,nguyênliệuthô,khấuhao).

GoldrattvàCoxchorằngđểtạoranhiềulợinhuậnnhấtcóthể,côngsuấtcủahệthốngcầnđượctốiđahóa.Sựtậptrungvàohoạtđộngsảnxuấtsẽgópphầncảithiệnthờigianvànhịpđộcôngviệcchứkhôngchỉcắtgiảmchiphí.Nếuđượcápdụngđúng,TOCcóthểgiúptránhđượcnhữnglỗithườnggặpgâyrabởichínhtưduyhiệuquả:thayvìtốiđahóacôngsuấtcủanhữngmáymócđắttiềnnhấttrongdâychuyềnđểgiảmgiátốiđasảnphẩm,sẽhiệuquảhơnnếutăngcườngcôngsuấtcủanhữngmáymóccũđãhếtkhấuhao(điểmhạnchế).

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

TOCtậptrungvàocảitiếndâychuyền.Mộtdâychuyềnđượcđịnhnghĩalàmộtchuỗinhữngquytrìnhphụthuộclẫnnhau.Mốiliênhệtrongmộthệthốnglàmộtchuỗicácmắtxíchcùnghoạtđộnghướngđếnmụctiêucuốicùng.Điểmhạnchếchínhlàmắtxíchyếu.Hoạtđộngcủacảchuỗibịgiớihạnbởihiệuquảcủamắtxíchyếunhất.Trongcácquytrìnhsảnxuất,TOCtậptrungvàomắtxíchlàmchậmhiệusuấtcủacảquytrình.

Cónămbướctronglýthuyếtcácđiểmhạnchế:

1.Xácđịnhcácđiểmhạnchếtronghệthống(xácđịnhđiểmhạnchế).

Cácđiểmhạnchếđượcxácđịnhbằngcácphươngphápkhácnhau.Sốlượngcôngviệcđangnằmchờtrongmộtquytrìnhhoạtđộngchínhlàchỉbáovềđiểmhạnchế.Mộtvídụkháclàkhisảnphẩmđượcsảnxuấttheolô.

2.Xácđịnhc,ách(các)điểmhạnchếcóthểmắcphải(Khắcphụcđiểmhạnchế).

Khiđiểmhạnchếđãđượcxácđịnh,quytrìnhsẽđượccảitiếnhoặchỗtrợnhằmđạtđượccôngsuấttốiưumàkhôngcầnsửachữahaynângcấpđángkểnào.Nóicáchkhác,điểmhạnchếđượckhaitháctốiđa.

3.Gắnkếttấtcảcácvấnđềphụthuộcvàoquyếtđịnhthựchiệnởbước2(ràngbuộccácquytrìnhkhácvàođiểmhạnchế).

Khiquytrìnhmangđiểmhạnchếhoạtđộngvớicôngsuấttốiđa,tốcđộcủacácquytrìnhphụthuộckhácsẽđượccảithiệntheotốcđộhoặccôngsuấtcủađiểmhạnchế.Cầnhysinhhiệuquảcủamộtsốquytrìnhriêngbiệtcholợiíchcủacảhệthống.Trongchuỗigiátrị,nhữngquytrìnhphụthuộcthườngnằmtrướcđiểmhạnchế.Nhữngquytrìnhnằmsauđiểmhạnchếthườngkhôngliênquannhiềulắm–cóthểđãhoạtđộngdướinăngsuấtcủacảhệthốngdophảichờđợicáccôngviệctạiquytrìnhcóđiểmhạnchế.

4.Tăngcườnghoặcphávỡ(các)điểmhạnchếtronghệthống(tăngnăngsuấtcủacácđiểmhạnchế).

Nếucôngsuấtcủatoànhệthốngvẫnchưađạtyêucầu,cầncónhữngcảitiếnhơnnữa.Côngtycóthểápdụngnhữngthayđổiđángkểvớiđiểmhạnchế.Thayđổicóthểcóliênquanđếntăngcườngvốn,táicơcấuhoặcđầutưlớnvềthờigianhaytiềnbạc.Bướcnàyđượcgọilànângcấpđiểmhạnchếhoặc

thựchiệnbấtkỳhànhđộngcầnthiếtnàođểxóabỏhạnchếđó.

5.Ngaykhiđiểmhạnchếđãđượckhắcphục,quaytrởlạibước1(lặplạiquytrình).

Khôngđượcđểsựtrìtrệtạorađiểmhạnchếmớitronghệthống.Ngaykhiđiểmhạnchếđầutiênbịloạibỏ,nhữngphầnkháctronghệthốnghoặcchuỗiquytrìnhlạisẽtrởthànhđiểmhạnchếmới.Đóchínhlàlúclặplạiquytrìnhcảitiến.Hoạtđộngcủatoànbộhệthốngđượcđánhgiálạibằngviệctìmkiếmđiểmhạnchếmới,khắcphục,gắnkếtcácquytrìnhphụthuộcvàmởrộngcôngsuất.Bằngviệctậptrungvàocácđiểmhạnchế,phươngphápnàytạorahiệuquảtíchcựcđốivớithờigiansảnxuấthoặcphụcvụcủamộthệthống.Cắtgiảmlãngphíbằngcáchtăngđầuvàovàrútngắnthờigian.Khiđiểmhạnchếđượckhắcphục,dungsaigiảmvàchấtlượngtăng.Tậptrungvàođiểmhạnchếkhôngđòihỏihiểubiếtchitiếtvềphântíchdữliệu,hoặcnhiềungườihiểuđượccácyếutốtronghệthốngmàchỉcầnmộtsốítngườicóđủquyềnlựcđểthayđổihiểunhữngyếutốđó.Nỗlựccóthểđượctậptrungvớisựthamgiatốithiểunhânlựctrongcôngty.

Khithựchiệnnhữngbướctrêncầnlưuýrằngcóhailoạiđiểmhạnchế:

•Hạnchếnộibộ:nhữnghạnchếtronggiớihạncủahệthốngvàtổchức,ngăncảnnóđạtmụcđích.Vídụ:khôngđủcôngsuấthoặcnhữnghạnchếvềquảnlývàhànhvi.

•Hạnchếtừbênngoài:nhữnghạnchếnằmngoàigiớihạncủahệthốngngăncảnnóđạtmụcđích.Vídụ:giảmcầu,dưthừasảnphẩmvàcạnhtranh.

Goldrattthườngxuyênsửdụngphươngphápcâythựctế(CurrentRealityTree-CRT)vớihiệuứngkhôngmongđợi(UndesiredEffect-UDE)đểtìmrađiểmhạnchếvàhướnggiảiquyếttốiưu.NhữngkỹthuậtnàyđượctrìnhbàytrongcuốnsáchNotLucky(tạmdịch:Khôngphảivậnmay)củaGoldratt.Tươngtựnhưcácphươngphápđượcsửdụngtrongphântíchcănnguyên(xemChương57).

KẾTLUẬN

Tìmkiếmvàxácđịnhcácđiểmhạnchếlàmộttrongnhữngyếutốquyếtđịnhtronglýthuyếtcácđiểmhạnchế.Bằngcáchnày,hàngtồnkho,saisótvàngưngtrệsảnxuấtđượcphântích.Tuynhiên,khôngnênchỉxemxétkhíacạnhlogicvàkỹthuậtcủacácđiểmhạnchế.Nhữngyếutốtổchứcvàthôngtincũngkháquantrọng.

PhươngphápTOChoạtđộngdựatrênmộtvàigiảthuyếtsau:

•Trongsảnxuấttinhgọn(xemChương37),giátrịcủacáccôngtychínhlàtốcđộmàsảnphẩmvàdịchvụchạytrênhệthống.Tốcđộvàsảnlượngchínhlàyếutốquyếtđịnhthànhcông.

•Nhữngquytrìnhhiệnthờiđềucầnthiếtđểsảnxuấtsảnphẩmmongmuốn.

•Thiếtkếcủacácsảnphẩmvàdịchvụổnđịnh

Nhữngngườicôngnhântrựctiếplàmgiatănggiátrịkhôngcầnphảihiểusâuphươngphápcảitiếnnày.Nhữngđềnghịhọđưarakhôngphảilàyếutốsốngcònđểthựchiệnthànhcônglýthuyếtđiểmhạnchế.Nhữngcôngtycócơcấutổchứckiểutậpquyềnvàchỉhuythườngđánhgiácaophươngphápnày.

NhượcđiểmchínhcủaTOClàởchỗcácđiểmhạnchếcóthểthayđổi,vìmộtdâychuyềncóthểsảnxuấtrấtnhiềuloạisảnphẩmkhácnhau.Tùythuộcvàothờigiansảnxuất,điểmhạnchếcóthểkhácnhauđốivớinhữngsảnphẩmkhácnhau.Hơnnữa,nhiềuloạisảnphẩmchothấycósựbiếnthiênthờigian,côngsuấtvàlượnghàngtồnkho.TOCchỉxemxétyếutốcôngsuất.Tuynhiên,nếusựbiếnthiênbịbỏqua,việcgiatăngsốlượngbánthànhphẩmcóthểxuấthiện(vàthờigiansảnxuấtcũngsẽgiatăng),vàđiềunàyhoàntoànmâuthuẫnvớimụctiêu.

THAMKHẢO

1.Goldratt,E.MvàCox,J.(1984)TheGoal:Aprocessofongoingimprovement(tạmdịch:Mụctiêu:Quátrìnhcảitiếnliêntục).GreatBarrington,MA:RedRiver.

2.Goldratt,E.M(1994)It’sNotLuck(tạmdịch:Khôngphảimaymắn),GreatBarrington,MA:RedRiver.

48.QUẢNLÝTỒNKHOBỞINHÀCUNGCẤP

TỔNGQUAN

Quảnlýtồnkhobởinhàcungcấp(VendorManagedInventory-VMI)làphươngthứctốiưuhóahoạtđộngcủachuỗicungứngtrongđónhàcungcấpchịutráchnhiệmvềmứcđộlưukhocủanhàbánlẻ.Nhàcungcấpđượctiếpcậnvớicácdữliệuvềhànghóatrongkhocủanhàbánlẻvàchịutráchnhiệmđiềuphốicácđơnđặthàng.

Khicáccôngtytrongchuỗicungứngquyếtđịnhhợptácvớinhau,kếtquảcủasựhợptácnàythườnglàsựtraođổithôngtintốthơn,cácquytrìnhvàhoạtđộngphốihợpcũngđượccảitiến(trêncơsởhỗtrợlẫnnhau).MộtvídụchosựhợptácnàylàmôhìnhVMI,trongđóbênmuachophépnhàcungứng(tứclàngườibánhàng)quảnlýtoànbộquytrìnhbổsunghànghóa,vàchịutráchnhiệmkiểmsoátlượnghàngtồnkhocủanhàbánlẻ.Mộtcáchđơngiản,nhàcungcấpđượctraonhiệmvụgiữlượnghàngtồnkhotrongkhonhàbánlẻđốivớinhữngsảnphẩmcủamình,đểhọcóthểgiảiquyếtvấnđềquantrọnghơnlàlàmthếnàobánhànghiệuquảnhấtđếnngườitiêudùng.Vớithayđổinày,cácnhàcungcấpchuyểnmốiquantâmcủamìnhtừviệc

làmcácnhàbánlẻmuanhiềuhànghóahơnsanggiúphọbánđượcnhiềuhơn.

Đểđạtđượcđiềunày,nhàbánlẻchophépnhàcungcấptiếpcậnkhohàngcùngvớicácthôngtinvềlượngcầu(mộtcáchcơhọchoặcthôngquahệthốngtinnhắnđiệntửtựđộng)rồixáclậpcácmụctiêuchonhữngmặthàngsẵncó.Nhàcungcấpsẽthườngxuyênđưaraquyếtđịnhmớivềlượngđặthàng,cáchthứcvàthờigianvậnchuyển.Kếtquảlàthayvìchờnhàbánlẻđặthàng,nhàcungcấptựđiềutiếtcácgiaodịchcungứng.VMIlàhoạtđộngcungứnghiệuquảgiúpnhàcungcấpđápứngnhucầumàkhôngbịcảntrởbởicácquyếtđịnhmuahàngtrongchuỗibánlẻ(hiệuứngchiếcroida–thebullwhipeffect).Hơnnữa,VMIđượcxâydựngnhằmxóabỏhoặcítnhấtcũnggiảmthiểusựthiếuhụttrongcungứnghàng,cũngnhưcắtgiảmchiphíchotấtcảcácthànhviêntrongchuỗicungứng.Theođó,thướcđohiệuquảcủanhàcungcấpkhôngphảilàthờigiangiaohàngmàlàlượnghànghóasẵncóvàmứcđộquayvòngcủachúng.

SỬDỤNGKHINÀO

MộtsốnhànghiêncứuchorằngVMIđặcbiệtphùhợpvớinhữngmôitrườngcótínhổnđịnhtươngđối,vớiítthayđổivềnhucầu,vàsốlượngcácsảnphẩmtiêuchuẩnlớn.Tuynhiên,cảnghiêncứuthựctếvàmôphỏngđềuchothấyVMIcũnghiệuquảhơnphươngthứcbổsunghàngtruyềnthốngđốivớicácsảnphẩmcósốlượngbánraítvớinhucầuthayđổilớn,mặcdùsửdụngphươngphápVMItrongmôitrườngnàytốnkhánhiềunhâncông.

VMIlàcơhộitốtchocácnhàcungcấpvìnóchophéphọcắtgiảmcôngsuấtthừavàđạthiệuquảsảnxuấtcaohơnmàkhôngcầntănglượnghàngtồnkhovàgiảmmụctiêuđápứngcácđơnđặthàng.Hơnnữa,vớicácnguồnlựchạnchế,phươngphápnàyrấthữuíchtrongxácđịnhnhữngđơnhàngnàocóthểtrìhoãnmàkhônggâytổnthấtchonhàbánlẻ.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

ChúngtôixácđịnhýnghĩachungvàcụthểcủaVMIđốivớicảnhàbánlẻvànhàcungcấp.TấtcảcáccôngtyđềunhậnrarằngviệcthựchiệnmộtVMIthànhcôngphụthuộcrấtnhiềuvàocácmốiquanhệgiữacáccôngtyvớinhau.NếuVMIchỉđượcxemnhưmộtgiảiphápkỹthuậtđơnthuần,khôngtínhđếncáckhíacạnhconngườivàxãhộiliênquanthìsẽrấtkhóđemlạithànhcông.VMIthựcsựcầnnhữngnhómlàmviệccóhiệuquảvàcácthànhviêncócamkếtthuộctấtcảcáccôngtyliênquan.VMIsẽthấtbạinếukhôngcónhữngmốiquanhệcầnthiết,chuỗicungứngvàcấutrúctổchứchợplý.

Từgócđộcủangườibánlẻ,quyếtđịnhcóápdụngVMIhaykhôngkhôngliênquantớiquanhệcủanhàcungcấpvớicáckháchhàngkhác.Thêmvàođó,cácnhàbánlẻcóthểkhôngmuốnbỏquacáchoạtđộngmuahàng,vìchúnggầnnhưlàmộtnănglựccốtlõicủahọ(xemChương5).Theođó,độnglựccủacáccôngtyphảiđồngnhấtvớicácmụctiêucủaVMI.Vídụ,thưởngtrêndoanhthubánhàngthườnggắnvớicácmụctiêubánhàngngắnhạn,điềunàylàkhôngphùhợpvớiVMI.Thêmnữa,cácnhàbánlẻnênkiểmsoáthoạtđộngcủacácnhàcungcấpthôngquamứcđộphụcvụcủachínhhọvớikháchhàng,bởiđâylàmụctiêucơbảncủaviệcbổsunghàngvàokhohiệuquả.Tuynhiên,VMIgiảiquyếtcácmâuthuẫngiữanhữngđotínhhiệuquảởcảhàngtồnkhovàmứcđộphụcvụkháchhàng.

Đốivớinhàcungứng,thuậnlợicơbảnlàVMIgiảmbớtsựbấpbênhcủanhucầu,chophépnhữngbướcđệmnhỏhơnvềnănglựcvàlượngtồnkho.Nhàcungứngcócơhộithuậnlợihơnđểđiềuphốiviệcvậnchuyểnhàngđếncáckháchhàngkhácnhau,vàlênthờigianbiểuchoviệcchuyểnhàng–

nhanhhoặcchậmhơn–tùytheolịchsảnxuất,tìnhtrạngtồnkhocủakháchhàngvànănglựcvậnchuyển.SựthôngsuốtcủaviệcchuyểnhàngthườngđượccảithiệnnếuthựchiệnVMI

Điềuphốiviệcđặtvàgiaohàngbổsungthôngquanhiềunhàbánlẻgópphầncảithiệndịchvụ.Mộtyêucầugiaohàngchomộtnhàbánlẻkhôngquácấpthiếtsẽđượchoãnlạimộtđếnhaingàynhằmtạođiềukiệnđểgiaohàngchomộtnhàbánlẻkháccầnkíphơn.Tươngtự,mộtđơnhàngbổsungnhỏhơntừmộtnhàbánlẻsẽphảiưutiênchomộtđơnhànglớnhơncủamộtnhàbánlẻkhácđangrấtcầnđếnnó.Vớikhảnăngcânbằngnhucầucủatấtcảcácđốitác,nhàcungứngcóthểnângcaohiệuquảcủahệthốngmàkhônglàmtổnhạilợiíchcủabấtcứnhàbánlẻnào.Cácnhàbánlẻhưởnglợitừsựbảođảmchonhữngyêucầucấpthiếtnhấtlàsẽnhậnđượcsựquantâmhiệuquảnhất.KhôngcóVMI,nhàcungứngsẽgặpnhiềukhókhăntrongviệcsắpxếpưutiênchovậnchuyểnhàngmộtcáchhiệuquả.

MộthiệuứngthúvịcủaVMIlàdịchvụchuyểnhàngcũngđượccảithiệnchocácnhàbánlẻkháckhôngthamgiaVMInhưngmuahàngtừnhàcungứngthamgiaVMIvớicácnhàbánlẻkhác.Đâylàkếtquảtừkhảnăngcủanhàcungứngtrongviệclênkếhoạchsảnxuấthiệuquảhơn,dovậynângcaodịchvụchuyểnhàngnóichung.Thêmvàođó,việcbánhàngtăngthêmnhưmộtkếtquảcủaviệccảithiệnmứcđộdịchvụ,xuấtpháttừsảnphẩmcósẵnnhiềuhơn.Nhưvậy,khảnăngsinhlợiđềutănglênchotấtcảcácdoanhnghiệptrongdâychuyền.

LợiíchcủaVMIrấtnhiềuchocảnhàcungứngvànhàbánlẻ.

Lợiíchchung:

•Lỗitruycậpdữliệugiảmdựatrênkếtnốimáytínhtớimáytính.Tốcđộxửlýcũngnhanhhơn

•Cảhaiphíađềuquantâmđếnviệccungcấpdịchvụtốthơnchongườitiêudùng.Giữlượnghàngtồnkhochínhxáctheonhucầucủakháchhàngsẽcólợichotấtcảcácbênliênquan.

•Mộtquanhệđốitácthựcsựđượcthiếplậpgiữanhàcungứngvànhàbánlẻ.Họlàmviệccùngnhauvàthắtchặtliênkết.

•Sựổnđịnhvềmặtthờigiancủacácđơnhàng(xuấtpháttừnềntảngxácđịnhtrướctrongthựctế).

Lợiíchcủanhàbánlẻ:

•Mụctiêulàđạtđượcsựcảithiệntrongtỷlệcungcấptừnhàcungứngvàđếnngườitiêudùng,giảmthiểukhảnăngcháyhàngvàgiảmthiểumứctồnkho.

•Chiphílậpkếhoạchvàđặthànggiảmxuốngvìtráchnhiệmđượcchuyểnsangphíanhàcungứng.

•Mứcđộchiphíchungđượccảithiệndoviệccósẵnmặthàngcầnthiếtvàođúngthờiđiểm.

•Nhàcungứngsẽtậptrunghơnbaogiờhếttrongviệccungcấpdịchvụtốiưu.

Lợiíchcủanhàcungứng:

•Nhìnthấydữliệubánhàngcủacácnhàbánlẻlàmchoviệcdựbáodễdànghơn.

•Cáchìnhthứckhuyếnmãiđượcđưavàotrongkếhoạchlưukhodễdànghơn.

•Giảmthiểulỗiđặthàngtừnhàbánlẻ(điềutrướcđâyxảyranhưmộthệquả).

•Nhìnthấymứctồnkhogiúpxácđịnhcácưutiên(cungứngthêmđểdựtrữhoặchếthàng).TrướckhisửdụngVMI,nhàcungứngkhôngcócáinhìntổngquátvềsốlượnghoặccácsảnphẩmđượcđặthàng.VớiVMI,nhàcungứngcóthểnhìnthấynhucầutiềmnăngvớimộtsảnphẩmtrướckhinóđượcđặthàng.

KẾTLUẬN

MặcdùđãtrởnênphổbiếnvớiWalMartvàProcter&Gamblecuốinhữngnăm1980nhưngđếngầnđâyVMImớinhậnđượcnhiềusựchúývìsựxuấthiệncáccôngnghệthôngtinliênlạctinhvichophépchuyểndữliệugầnnhưngaylậptức.Trênthựctế,saukhiđượcápdụngvàocácdoanhnghiệpnóitrên,VMIđãtrởnênphổbiếntrongnhiềungànhkhácnhauvàgiànhđượcsựquantâmcủanhiềucôngtynhưKmart,DillardDepartmentStores,JCPenny,CampbellSoup,Johnson&Johnson,Berila.

ViệctraođổithôngtinđiệntửgiữanhàcungứngvànhàbánlẻlàphầnquantrọngnhấttrongứngdụngVMI.Quảthực,việcứngdụngthànhcôngVMIthườngphụthuộcvàocáchệthốngthôngtintíchhợp,baogồmcáctổhợpmáytính,côngnghệliênlạc,nhậndạngsảnphẩmvàhệthốngtheodõigiámsát.Dođó,cácthủtụcbấtthườngvàcáchđánhsốsảnphẩmkhôngthôngdụngsẽcảntrởviệcứngdụngVMI.

THAMKHẢO

Paquette,L.(2003)TheSourcingSolution:Astep-by-stepguidetocreatingasuccessfulpurchasingprogram(tạmdịch:Giảiphápnguồn:Hướngdẫntừngbướcđểtạoramộtchươngtrìnhmuahàngthànhcông).NewYork,AMACON

PHẦNBACÁCMÔHÌNHSẢNXUẤT

Nhữngmôhìnhnàytạorasựthayđổicáctổchứcvàthựchiệncáchoạtđộnghữuhiệunhất.Thêmvàođó,việcphânloạicácmôhìnhnàygiúptốiưuhóacácquytrìnhvàhoạtđộngsảnxuấtcủacáccôngty.Khiphântíchvàtạodựngmộttổchứcưuviệt,nhữngmôhìnhnàynhấnmạnhvàocáccâuhỏidạng“ai,cáigì,vàkhinào”.

49.THẺĐIỂMCÂNBẰNG

TỔNGQUAN

Thẻđiểmcânbằng(BalancedScorecard-BSC)đượcKaplanvàNortonpháttriểnvàonăm1992thaythếchophươngphápđánhgiáhoạtđộngtruyềnthốngchỉtậptrungvàocácchỉsốtàichính,vàđơnthuầndựatrênhoạtđộngtrongquákhứcủamộtcôngty.Thẻđiểmcânbằnglàphươngpháptừtrênxuốngdướinhằmxácđịnhmụctiêucủamộtcôngty.Nhữngyếutốđịnhhướngchínhyếutrongtừngkhíacạnhđềudựatrênsứmệnhvàtầmnhìncủacôngtyđó,chothấytầmnhìndàihạncủacôngty.Vìvậy,mộttổchứccóthểkiểmsoátđượcmụcđích,chiếnlượcvàmụctiêucủamình,vàđưarabấtkỳgiảiphápcầnthiếtnhanhchóngnào.

SỬDỤNGKHINÀO

BSCcóthểđượcsửdụngthaythếchocácphươngphápkếtoántàichínhtruyềnthốngđãkhôngcònphùhợpvớihoạtđộngcủacôngtynữa.Thẻđiểmcânbằngđánhgiáhoạtđộngcủamộtcôngtyquabốnkhíacạnh:tàichính;cácquytrìnhkinhdoanhnộibộ;họctậpvàpháttriển;kháchhàng.Cácđánh

giátàichínhđượcthựchiệnbằngcáchđánhgiáphitàichínhhướngđếnthànhcônglâudài,vàđặtracáccâuhỏi:

•Điềugìlàquantrọngđốivớicáccổđông?

•Kháchhànghiểuvềcôngtynhưthếnào?

•Nhữngquytrìnhnộibộnàocóthểlàmgiatănggiátrị?

•Chúngtacósángtạovàsẵnsàngchotươnglaikhông?

Thẻđiểmcânbằngđượcsửdụngđểkiểmsoáthoạtđộngmộtcáchcôngkhaivàthôngquanhiềucáchđánhgiá.Nóchophépcácnhàquảnlýcónhữnghànhđộngphùhợpkhicầnthiết,điềuchắcchắnsẽdẫntớinhữngcảitiếnlâudàivàbềnvững.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

Đểlậpmộtthẻđiểmcânbằng,mộtcôngtycầnxácđịnhtrướctiêntầmnhìn

vàsứmệnhcủamìnhcũngnhưxácđịnhnhữngyếutốquyếtđịnhthànhcôngvàcácchỉbáohoạtđộngchínhyếutừbốnkhíacạnhkhácnhau:

Khíacạnhtàichính:Cácnhàquảnlýluôncầncácdữliệutàichínhchínhxácvàđúngthờiđiểmđểquảnlýhoạtđộngkinhdoanh.Nhữngchỉbáoquantrọngbaogồm:tỷlệhoànvốnđầutư(ROI)vàgiátrịkinhtếgiatăng.Tuynhiên,nhữngđánhgiákháccũngcóthểđượcthêmvàotùythuộctínhchấtcủacôngtyvàngànhnghềhoạtđộngcủacôngtyđó.

Khíacạnhkháchhàng:Dịchvụkháchhàngvàđộhàilòngđượcxemlàvấnđềquantrọngvớimọicôngty,bởidịchvụkháchhàngyếukémsẽdẫnđếnsựđixuốngcủamộtcôngty–nhữngkháchhàngkhônghàilòngsẽtìmđếnnhàcungcấpkhácđểthỏamãnnhucầucủahọ!Đánhgiámứcđộhàilòng,sựtrungthànhvớisảnphẩm,thịtrườngvàcổphiếucungcấphiểubiếtsâusắcvềviệckháchhàngnhậnthứcvềcôngtynhưthếnào.Nhữngchỉbáocóthểđượcsửdụngbaogồm:lợiíchkháchhàng,chínhsáchtrảhàng,xửlýcáccuộcgọidịchvụ,thịphầntrongphânđoạnthịtrườngmụctiêu,giảiquyếtphànnànvàthắcmắccủakháchhàng.

Quytrìnhnộibộ:Cácchỉbáotrongphầnnàychocácnhàquảnlýhiểubiếtsâusắchơnhiệuquảhoạtđộngcủacôngtymình,baogồm:chấtlượng,quayvòngvàthờigianđápứngkháchhàng,chiphí,pháttriểnsảnphẩmmới,thờigianđưarathịtrường,vàcảthờigianhoànvốn,doanhsốbánsảnphẩmmớitrêntổngdoanhsố.

Họchỏivàpháttriển:Cácchỉbáonàychothấyhoạtđộngquảnlýnguồnnhânlực,kiếnthứcvàquảnlýsángtânthànhcôngnhưthếnào.Nhữngchỉbáocóthểsửdụnggồmmứcđộhàilòngvàtrungthànhcủanhânviên,giátrịgiatăngtrênmỗinhânviên,sựsẵncócáckỹnăngnghềnghiệpmangtínhchiếnlược,sốlượngýtưởngmớicủamỗinhânviên,mứcđộsẵncócủathôngtinliênquantớinhucầu.

Nên:

•Sửdụngthẻđiểmcânbằngđểxácđịnhrõhơnchiếnlược,thôngtinvềchiếnlượcvàgiúpthốngnhấtcáccánhân,cácsángkiếntrongtoàncôngtycũngnhưgiữacácphòngbanvớinhaunhằmđạtmụctiêuchung.

•Sửađổithẻđiểmcânbằngthườngxuyêntheoyêucầuđểcóthểtậptrungvàkiểmsoátcácmụctiêuđúngđắn.

Khôngnên:

•Thẻđiểmcânbằngkhôngphảilàcôngcụđểkiểmsoáthànhvihayđánhgiáhiệuquảhoạtđộngtrongquákhứ.

KẾTLUẬN

Khôngcógìmớimẻtrongviệcsửdụngcácchỉbáophitàichính,nhưngKaplanvàNorton(1992)đượcđánhgiácaokhigiớithiệutácđộngcủacácđánhgiácânbằngtừnhữngkhíacạnhkhácnhau.MộtCEOthườngthiênvềcácphươngpháptàichính,mặcdùngàynay,việcquảnlýcôngtychỉdựatrêncácchỉbáonàylàkhôngđủ.Môhìnhthẻđiểmcânbằngbuộccáccôngtytậptrungvàocácchỉbáohoạtđộngchínhyếuđượcthừanhậntrongcảcôngtyvàchắcchắndẫntớicảitiếnhoạtđộnglâudàivàbềnvững.

Tuynhiên,tìmrachuỗicácchỉbáohoạtđộngcânbằngvàđúngđắnkhôngphảilànhiệmvụdễdàng.Cầnlưuýrằngsốlượnghợplýcácchỉsốtrongthẻđiểmcânbằnglàkhoảngtừ12đến16nếucósựđồngthuậncủacácnhàquảnlývềcácchỉsốnày.Thêmvàođó,cácchỉbáochínhcầnđượcphânchiathànhcácchỉbáothànhphầncóthểhoạtđộngtrongphạmviquảnlýcấpthấpvàcấptrung.Nếukhông,sẽcórủirokhicácnhânviênchỉtậptrungvàomộtvàimụctiêuchungchungtrênthẻđiểmcânbằng.Cuốicùng,thẻđiểmcânbằngphảiđượccậpnhậthàngngày,dựatrêncácloạihìnhkinhdoanh,nhằmtránhnhữngphươngphápđánhgiásailệch.

THAMKHẢO

1.Kaplan,R.andNorton,D.(1992)TheBalancedScorecard:Mearsuresthatdriveperformance(tạmdịch:Thẻđiểmcânbằng:cáchđánhgiáquyếtđịnhkếtquả).HavardBusinessReviewJanuary/February1992Vol.70issue1pp.77-80.

2.Kaplan,R.andNorton,D.(1996)TheBalancedScorecard:Translatingstrategyintoaction(tạmdịch:Thẻđiểmcânbằng:Chuyểntừchiếnlượcthànhhànhđộng)Cambridge,MA:HarvardBusinessSchoolPress.

Tảithêmebook:http://www.sachvui.com

50.VAITRÒNHÓMCỦABELBIN

TỔNGQUAN

Belbin(1985)nhậnrachínvaitròbổtrợlẫnnhaucủamộtnhómkinhdoanhthànhcông,cóthểchiathànhcácnhómnhưsau:

Hình50.1MạnglướicácvaitròphụtrợchonhaucủaBeblin

1.Ngườiđiềuphốilàngườichínchắnvàtựtin.Họcóthểđemlạinhững

kinhnghiệmnhưmộtchủtọa,mộtngườiđứngđầuởmộtsốlĩnhvựcđểgiữvaitròđiềuhành.Ngườinàyvạchramụctiêu,khuyếnkhíchcácquyếtđịnhvàphânchiacôngviệc.Tuynhiên,họcóthểthaotúnghoặcchuyênquyền,nhấtlàkhihọkhiếnnhữngngườikháclàmnhữngviệchọcóthểvànênlàm.

2.Thànhviênnhómnhẹnhàng,cưxửkhônkhéo,họsẵnsànghợptácvàlắngnghe.Nóingắngọn,họlàbạncủatấtcảmọingười.Thànhviênnhómbiếtlắngnghe,xâydựng,cânbằngvàxóađinhữngcăngthẳng,nhưngbảnchấtdodựcủahọthểhiệntrongnhữngtìnhhuốngkhókhăn.Nhữngngườihànhđộngtrongnhómthườngnghĩrằngnhữngngườinàynóiquánhiều.

3.Ngườikhaithácnguồnlựclàngườihướngngoại,nhiệttìnhvàhoạtngôn.Họtìmkiếmnhữngcơhộivàđẩymạnhnhữngmốiliênhệcóthểđemlạilợiíchchohọởmộtsốgiaiđoạn.Mặcdùlàngườicơhộivàlạcquan,ngườikhaithácnguồnlựcthườngchỉcómốiquantâmngắnngủivànhanhchónglãngquênmốiquantâmkhác.

4.NgườisángtạođượcBelbingọilà“ngườigieohạt”cókhảnăngsángtạovàtưởngtượng,thườngthôngminhđộtxuất.Cáchsuynghĩđộtphácủahọgiúpgiảiquyếtnhữngvấnđềgaigóc.Ngườinàybỏquanhữngvấnđềnhỏnhặtvàquáchútâmvàotruyềnđạtýtưởngcủahọthậthiệuquả.Vấnđềlàconngườitựnhậnthứcđượctàinăngcủamìnhnàythườnggâyrốinhữngthànhviênkháctrongnhóm.

5.Ngườigiámsátđánhgiácáchànhđộngvàsuynghĩvềchiếnlược.Họluôntỉnhtáovàtinhtường,theosáttiếnđộcôngviệc.Họthẩmđịnhvàđánhgiáchínhxáctấtcảcácphươngán,nhưnglạithiếuđộnglựccũngnhưkhảnăngtruyềncảmhứngchomọingười.

6.Chuyêngialàconngườichămchỉ,cókhảnăngtựhoànthànhcôngviệc.Họcungcấpnhữngkiếnthứcvàkỹnăngchuyênbiệt,vìvậymàđónggópcủahọchỉcógiớihạn.Chuyêngiathíchđisâuvàochuyênmônnênhọcầnđượcnhắcnhởvềmụctiêuchínhyếu.

7.Ngườiđịnhhìnhrấtcứngcỏi,năngnổvàchịuáplựctốt.Họcóđủđộnglựcvàđộngcơđểvượtchướngngạivật,khôngđiềugìtồitệngănđượchọ.Nhữngngườinàyđôikhilàmngườikháckhóchịuvìnhiệthuyếtcủahọ.

8.Ngườitiếnhànhlàconngườicủakỷluật,đángtincậy,kiênđịnhvàhiệuquả.Đâychínhlàngườibiếnýtưởngthànhhànhđộngthựctiễn.Khilàmviệc,họsẽhoạtđộngkhôngngừngvàluôntheosátkếhoạch.Ngườinàyđôi

khihơicứngnhắcvàítchịutìmcáchtiếpcậnhaylờigiảikhác.

9.Ngườikếtthúctỉmỉ,đúnggiờ,cẩnthận,coitrọngviệckếtthúcthậthoànhảocáccôngviệc.Ngườikếtthúcluônhoànthànhđúnggiờnhưngđôikhilạilolắngtháiquá.Họghétphảichuyểngiaocôngviệc,bởivớihọdườngnhưkhôngcònaihiểurằngmọithứphảithậthoànhảo.

SỬDỤNGKHINÀO

Phântích(các)vaitròcủathànhviênnhómsửdụngmôhìnhBelbinđặcbiệthữudụngtrongcáctrườnghợpcầnlậpnhómđểthựchiệnmộtnhiệmvụđòihỏimộtlượngnhấtđịnhcáckỹnăngvàkếthợpgiữacácthànhviên,hoặctốiưuhóasựphốihợptrongmộtnhómđãthànhlập.

Đểsửdụngmôhình,đầutiêncácthànhviêntrongnhómđịnhlậpcầnxácđịnhrõvaitròhọcóthểvàmuốnđảmnhiệm.Mỗithànhviêncầnđượcđánhgiámứcđộhoànthànhmộthaynhiềuvaitròtrongchínvaitrònóitrên.

Việcđánhgiábảnthânnóđãcólợivìnókhíchlệmỗithànhviênthấyđượcrõhơnđiểmmạnhvàđiểmyếucủamìnhcũngnhưcủanhữngngườikhác,vàsựphốihợptrongnhóm.Điềunàycóthểkhaithácđiểmmạnhvàkhắcphụcđiểmyếusẽgiúpnhómthêmlinhhoạt,nhịpnhàngvàmạnhmẽhơn.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

Việcđánhgiácóthểđượcthựchiệnbằngrấtnhiềucách:

•tựđánhgiá(chođiểm,xếphạng,phânchiatỷlệ)cóthểđượckiểmsoátbởibênthứba.

•đánhgiátheonhóm(đểnhómcùngthựchiệnmộtnhiệmvụhoặcmộttròchơi,sauđóđểcácthànhviênchođiểmlẫnnhau).

•đánhgiábởimộtcánhânkháchquan,nhưngườihướngdẫn,cựuthànhviên,hoặccóthểlàngườicùnglàmhayngườigiámsát.

Mộtbảnthôngtinvềkhảnăngcủamỗithànhviênđảmnhậnmộthaynhiềuvaitròcóthểgiúppháthiệnnhữngtiềmnăngmạnhvàyếucủamỗivaitròtrongnhóm.Nếucần,ngườiquảnlýcóthểdựavàothôngtinnàyđểquantâmhơntớimộtsốvaitrònhấtđịnhkhithựchiệncácnhiệmvụcủanhóm,vàcũngđểsắpxếpcácthànhviênlàmviệccùngnhau.

CáchBelbinquansátcácnhómvàvaitròcủacácthànhviênnhómgiảthiếtrằngcácthànhviênđượcđánhgiákháchquan,nhưngđiềunàykhôngchắcchắn.MặcdùvậyđánhgiámộtnhómbằngvaitrònhómcủaBelbinvẫnlàmộtphươngthứchữudụng.

Mọingườisẽnhậnrachínhbảnthânmìnhvàđộnglựcnhómtrongmôhìnhnày.Trongkhicácvaitròkhácnhaucógiátrịbổtrợ,sẽrấtnguyhiểmnếutrongnhómcóquánhiềuđạidiệncủamộtvaitrò:quánhiềungườiđiềuhànhsẽdẫnđếnxungđột,haycóhaingườiquansátsẽlàmđìnhtrệtiếntrìnhbởihọchờđợinhauxemaihànhđộngtrước.

Môhìnhnàykhôngđềcậpđếntầmquantrọngcủamốiquanhệgiữacácthànhviêntrongnhóm.Rấtnhiềunhómcóvẻmạnhtrêngiấytờnhưngthựctếlạithấtbạikhihoạtđộngbởihọthiếusựhòahợp.Hoặcngượclại,cónhữngngườichưatừnglàngườiđiềuhànhnhưnglạicóthểđảmnhậnvàhoànthànhtốtnhiệmvụđó.

THAMKHẢO

Belbin,R.M.(1985)ManagementTeams:Whytheysucceedorfail(tạmdịch:Quảnlýnhóm:Tạisaohọthànhhaybại).London:Heinemann.

51.NĂMCÁNHSAOTHƯƠNGHIỆU

TỔNGQUAN

Nămcánhsaothươnghiệulàmôhìnhgiúpchuyểnchiếnlượccủacôngtythànhchínhsáchquảngbáthươnghiệubằngcáchkhẳngđịnhcácnguyêntắcquảngbáthươnghiệu,tạodựngthươnghiệu,lựachọnvịtrímongmuốnvàchuyểnquảngbáthươngviệcthànhcáchànhđộngthườngngày.

SỬDỤNGKHINÀO

Môhìnhnămcánhsaothươnghiệuhữuíchchonhữngcôngtymongmuốnpháttriểnhaythúcđẩyviệcquảngbáthươnghiệu.Môhìnhnàynhưmộtcơsởđểtạodựngthươnghiệuvàchiếnlượcthươnghiệu.

•Ailàđốitượngcủasảnphẩmhaydịchvụ?

•Sảnphẩmhaydịchvụlàmđượcđiềugì?

•Sảnphẩmhaydịchvụnàycóíchnhưthếnàođốivớikháchhàng?

Mộtthươnghiệulàmộttậphợphoànchỉnhcácdấuhiệucủamộtsảnphẩm,dịchvụhaycôngty.Quảngbáthươnghiệulàquátrìnhquảnlýnhữngdấuhiệunàymộtcáchcóhệthốngvàổnđịnh.Nămcánhsaothươnghiệulàmôhìnhđểđánhgiávàlàmrõnămyếutốcơbảnảnhhưởngđếnchiếnlượcquảngbáthươnghiệu.Ngôisaocónămđỉnhliênkếtvớinhaubaogồm:

1.Cácnguyêntắcquảngbáthươnghiệu;

2.Địnhvịthươnghiệu;

3.Sựthốngnhấttrongviệctruyềntảithươnghiệu;

4.Khắcsâuthươnghiệu;và

5.Chukỳhoạchđịnhvàkiểmsoát.

Nếubaoquátđượccảnămyếutốnày,mộttổchứckhôngnhữngxácđịnhđượcnhữngthươnghiệuvàchínhsáchquảngbáthươnghiệumàcònkếthợpđượccáchoạtđộngliênquanvàothựctiễnhằngngàycủamình.

Hình51.1.Nămcánhsaothươnghiệu(Velaihinh,chomaudamhon)

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

Nămđỉnhcủangôisaođượclàmrõthôngquacáckhíacạnhtheothứtựnhưsau:

1.Cácnguyêntắcquảngbáthươnghiệu:

Cácnguyêntắcquảngbáthươnghiệubaogồm:

•Sứmệnhcủathươnghiệu:Nhữngmụctiêucuốicùngnàomuốnđạtđượcvớithươnghiệunày?

•Nhậnthứcmongmuốnvềthươnghiệu:Đâulànhữnggiátrịcốtlõicủathươnghiệu?

•Cấutrúccủathươnghiệu:Đâulàlựachọntrongdanhmụccủathươnghiệu?

2.Địnhvịthươnghiệu:

Việcđịnhvịthươnghiệucóthểlựachọndựavào:

•Phânđoạnthịtrường:Cáctiêuchuẩnphânđoạnnàođượcsửdụng?

•Nhómmụctiêu:Cácnhómđốitượngmụctiêunàothươnghiệunhắmđến(kháchhànghayngườisửdụngsảnphẩm?)

•Vịtrí:Bằngcáchnàothươnghiệutạorasựkhácbiệtsovới(nhữngyếutốthànhcôngchủyếucủa)cácđốithủ?Điềunàycầnđượcđánhgiáthôngquacảsảnphẩmcungcấp(đềxuấtchokháchhàng)vàhiệuquảhoạtđộngcủatổchức(cảmnhậncủakháchhàng).

3.Sựthốngnhấttrongtruyềntảithươnghiệu:

Đểtốiđahóaảnhhưởngcủathươnghiệu,phảicósựthốngnhấttrongviệctruyềntảithươnghiệu.Nócóthểđượctạodựngbằngsựthốngnhấttrongcáchtruyềntảithươnghiệuđốivớitừngsảnphẩmvàdịchvụcủacôngty,vàbằngcáchthươnghiệuđượctruyềntảibởinhânviêncủatổchứchaycủabêntrunggian.Sựthốngnhấthơnnữacóthểđượcđảmbảothôngquacácphươngtiệnkhácnhautổchứcsửdụngđểtruyềntảithôngtin.

4.Khắcsâuthươnghiệu

Việcnàybắtđầubằngcáchđảmbảosựthốngnhất.Chínhsáchthươnghiệucầnđượcđồngnhấtvớinhữngchứcnăngvàtráchnhiệmcơbản.Tráchnhiệmvàquyềnhànhđốivớiquảngbáthươnghiệunênđượcgiaochonhómcácnhàquảnlýhoặcthànhviênhộiđồngquảntrị,vànêncómộtngườitrựctiếpchịutráchnhiệm.Việcquảngbáthươnghiệunênđượckhắcsâubằngcáchgắnchặtnóvàovănhóacủacôngtyvàcáchứngxửcủanhânviên.

5.Chukỳhoạchđịnhvàkiểmsoát:

ChukỳnàybắtđầuvớiviệchìnhthànhcácmụctiêuSMART(Specific:chitiết,Measureable:đongđếmđược,Achievable:cókhảnăngđạtđược,Relevant:cóliênquan,Time-specific:cóthờigiancụthể)củachiếnlượcthươnghiệutrongcảtươnglaixavàgần.Tiếpđó,chukỳnàyđượcpháttriểnbằngviệcxácđịnhphươngthứcđánhgiá.Phươngthứcnàyphảicókhảnăngđolườngmứcđộnhậnthứcvàđánhgiámứcđộnhậnthứcphảiđođạcđược.Hơnnữa,phươngthứcnàyphảiđiềuchỉnhđượcđầuvàovàđềxuấtcácsửachữadựatheođánhgiánày.

Quảngbáthươnghiệutốiưukhithựchiệnthươnghiệuthựctếtươngđươngvớithửnghiệmthươnghiệumongmuốn.Trongtrườnghợpnày,việcquảngbáđemlạimộtlợithếcạnhtranhlâudài.Ngượclại,việcquảngbáthấtbạisẽcóảnhhưởngtiêucựcđếnlợithếcạnhtranhcủacôngty.

KẾTLUẬN

Khiđềcậpđếncácthươnghiệu,cầnchúýnhữngđiềusau:

•Cácthươnghiệu,vìvậy,việcquảngbáthươnghiệuđềudựatrênchủquan.

•Rấtnhiềuthươnghiệutốtnhấttrênthếgiớilàcáccôngty,chứkhôngphảinhữngsảnphẩmcụthể.Mộtthươnghiệurấtcóthểchỉlàmộtdịchvụ,mộttổchứchaythậmchímộtmongmuốn.

•Cácthươnghiệuhiệnhữudướinhiềuhìnhthức,khôngchỉlànhữngcáitên,cũngkhôngbịgiớihạnbởinhữngsảnphẩmhữuhình.

Môhìnhnàykhôngthaythếchiếnlượcquảngbáthươnghiệucủamộtcôngty.Nóchỉnhưmộtcơsởmàdựavàođómộtcôngtycóthểxâydựngnênchiếnlượccủariêngmình.Việcsửdụngmôhìnhnàyvìthếmàchỉgiớihạnởchỗxácđịnhnhữngmặtcầnđểtâmkhilàmrõmộtchiếnthuậtquảngbá

thươnghiệu,chứkhôngphảinộidungcủacácmặtđórasao.

THAMKHẢO

Baker,M.andHart,S.(1999)ProductStrategyandManagement(tạmdịch:Chiếnlượcvàquảnlýsảnphẩm).Harlow:PearsonEducation.

52.BỐNGÓCTHAYĐỔI

TỔNGQUAN

Tiềnđềcơbảncủamôhìnhnàylàchiếnlượcthayđổithíchhợpnhấtdựatrênviệcmộttổchứclà“nóng”hay“lạnh”,vàđộnglựcđểthayđổilà“nóng”hay“lạnh”.Mộttổchức“lạnh”lànơimàcácluậtlệ,quytắc,hệthống,cấutrúcvàthủtụcchiphốiphươnghướng,kiểmsoátvàphốihợpđểđạtđượckếtquả;khôngcóhoặccórấtítquyếttâmđểthựchiệnthayđổi.Cònmộttổchức“nóng”chiasẻnhữngquychuẩnvàgiátrịcũngnhưsựhiểubiếtchungvềphươnghướngkhiếnchotổchứchoạtđộng.

Mộtđộnglựcthayđổi“lạnh”làmộtphảnứngkháchquantrướcmộttìnhthếkhẩncấp,chẳnghạnkhisắpphásản,khicósựgiảmmạnhthịphần,doanhthu,lợinhuậnhaycómộtđedọacạnhtranhmớikhôngtránhkhỏi.Ngượclại,mộtđộnglựcthayđổi“nóng”đượcdẫndắtchủyếubởinhữngthamvọngcánhânvànghềnghiệp.Dựavàonhữngtổhợpnóng/lạnhcủatổchứcvàthayđổi,cóbốnchiếnlượcthayđổikhảthi:canthiệp,thihành,chuyểnhóavàsángtân.

Môhìnhbốngócthayđổirấthữudụngkhicầnđịnhhìnhcácyếutốthayđổi;nhậndạngthànhviêntíchcựctrongquátrìnhthayđổi;vàthiếtlậpphạmvivàthờigianthayđổi,nhằmtốiđahóathànhcôngcủanhữngnỗlựcthayđổi.Môhìnhđượcsửdụngđểxácđịnhchiếnlượcthayđổiđúngđắnứngvớikiểuthayđổivàkiểutổchứcđượcđềxuấtcầnthayđổi.Môhìnhbốngócthayđổiđượcchuẩnbịdựatrênnhữngcuộcphỏngvấnvớinhữngnhânvậtchủchốtcủacôngty.Nhữngphântíchvềchấtlượngnàyđóngvaitròchínhtrongviệcxácđịnhchiếnlượcthayđổiphùhợpnhất.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

Vớiviệcphântíchcảkiểutổchứcvàkiểuđộnglựcthayđổi,mộtchiếnlượcthayđổithíchhợpcóthểxácđịnhtheobảngdướiđây:

KẾTLUẬN

Môhìnhbốngócthayđổithườngđượcsửdụngcùngvớicácmôhìnhkhácvànhữngphươngphápquảnlýthayđổi.VídụnhưTámbướcthayđổicủaKotter(1990)(xemChương35).

Bêncạnhmôhìnhnày,phongcáchvàcácưutiêntrongquảnlýcầnphảiđượcphảnánhtrongcácphươngthứcquảnlýsựthayđổi.Sựlệchphagiữatổchứcvàthayđổiđềxuất,cộngvớinhữngcảmnhậnvàphongcáchcánhâncủanhàquảnlýcóthểcảntrởquátrình.Lưuýrằngsựthayđổi“lạnh”dễdànghoạchđịnhvàtruyềnđạthơnlàthayđổi“nóng”,vànhiềutổchứctinrằnghọ“nóng”hơnthựctế.

Bêncạnhviệcxácđịnhtrướcsựthayđổi“nóng”hay“lạnh”,cáctổchứckhôngnênloạibỏgiảipháp“hâmnóng”hay“làmmát”trướckhitiếnhành

quátrìnhthayđổi,dùnócóđangởtrạngtháilạnhhaynóng.

THAMKHẢO

Kotter,J.P.(1990)AForceforChange(tạmdịch:Sứcmạnhthayđổi:Lãnhđạokhácquảnlýnhưthếnào).NewYork:FreePress.

53.DÒNGTIỀNCHIẾTKHẤU

TỔNGQUAN

Đâylàmộtphươngphápđánhgiáđượcsửdụngđểướctínhmứcđộhấpdẫncủamộtcơhộiđầutư.Phântíchdòngtiềnchiếtkhấu(Discountedcashflowanalysis–DCF)làsựđánhgiácácdòngtiềnròngtươnglaisinhrabởimộtkếhoạchtàichínhbằngcáchchiếtkhấuchúngvềgiátrịthựctại.Phươngphápnàysửdụngnhữngdựđoánvềdòngtiềntựdotrongtươnglaivàchiếtkhấuchúng(thườngbằngcáchsửdụngbìnhquângiaquyềncủachiphívốn)đểđưavềgiátrịhiệntại,từđógiúpđánhgiátiềmnăngcủaviệcđầutư.NếugiátrịthuđượcquaphântíchcủaDCFcaohơnchiphíhiệntạicủađầutư,đâycóthểsẽlàmộtcơhộitốt.DCFtínhtoánlợinhuậntrongtươnglaitheogiátrịđồngtiềnhiệntại.

SỬDỤNGKHINÀO

DCFđượcsửdụngtrongphânbổngânsáchvốnhayquyếtđịnhđầutưnhằm:

•Xácđịnhnhữngdựánđầutưnàocôngtynênthựchiện;

•Xácđịnhtổngchiphívốn;và

•Xácđịnhdanhmụcđầutưnênđượccấpvốnrasao.

Mộtchiphíliênquanlàchiphítrongtươnglaiđãđượclườngtrước,chiphínàysẽkháccáctìnhhuốnggiảđịnh.PhươngphápDCFlàmộtcáchtiếpcậntớigiátrịmàtheođódòngtiềndựkiếntrongtươnglaiđượcchiếtkhấuvớitỷlệlãisuấtphảnánhnhữngrủrocóthểnhậnbiếtcủadòngtiền.Tỷlệlãisuấtnàytươngứngvớigiátrịcủađồngtiềntheothờigian(nhàđầutưcóthểđãđầutưvàonhữngcơhộikhác)vàbảohiểmrủiro.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

Dòngtiềnchiếtkhấucóthểđượctínhtoánbằngcáchdựđoántấtcảcácdòngtiềntrongtươnglaivàxâydựngmộtgiảthiếtđãđượctínhtoánvềgiátrịhiệntạicủadòngtiềntươnglaixácđịnhtheocôngthứcsau:

Tỷlệchiếtkhấucóthểđượcxácđịnhdựatrêntỷlệlãisuấtngoàirủirocộngvớitỷlệbảohiểmrủiro.Dựatrênnguyêntắckinhtếlàđồngtiềnsẽmấtgiátheothờigian(giátrịthờigiancủađồngtiền),nghĩalàmọinhàđầutưthíchnhậntiềnvàohômnayhơnngàymai,mộttỷlệbảohiểmđượcthêmvàotỷlệchiếtkhấuđểbùđắpmộtkhoảnnhỏchoviệcnhậntiềntrongtươnglaichứkhôngphảihiệntại.Bảohiểmnàychínhlàbảohiểmngoàirủiro.

Tiếpđó,mộtlượngđềnbùnhỏđượcthêmvàođểchốnglạirủirodòngtiềntrongtươnglaicóthểkhôngthànhhiệnthực,vìvậycácnhàđầutưkhôngnhậnđượcchúttiềnnào.Khoảnđềnbùnàyđượcgọilàbảohiểmrủiro,nóphảnánhnhữngchiphícơhộicủanhàđầutư.

Haikhoảnđềnbùnày,baogồmbảohiểmngoàirủirovàbảohiểmrủiro,cùngquyếtđịnhtỷlệchiếtkhấu.Vớitỷlệchiếtkhấunày,dòngtiềntương

laisẽđượcchiếtkhấuvềgiátrịhiệntại.Xemhìnhdướivềvídụtínhtoán:

KẾTLUẬN

CácmôhìnhDCFđầysứcmạnh,nhưngchúngcũngcónhữngđiểmyếu.DCFchỉlàmộtcôngcụđánhgiácơhọc,kếtquảcủanóhoàntoànphụthuộcvàodữliệuđầuvào.Chỉmộtsựthayđổinhỏtrongđócũngcóthểdẫnđếnnhữngthayđổilớngiátrịcủacôngty.Tỷlệchiếtkhấurấtkhótínhtoán.Nhữngdòngtiềntrongtươnglaicũngkhódựđoán,đặcbiệtnếuphầnlớnnhữngdòngtiềnchảyvàochỉnhậnđượcsaunămđếnmườinăm.

THAMKHẢO

Brealey,R.AandMyers,S.C(2003)PrinciplesofCorporateFinance(tạmdịch:Cácnguyêntắctàichínhdoanhnghiệp),7thedition.London:McGraw-Hill.

54.KAIZEN/GEMBA

TỔNGQUAN

Kaizenhiểutheonghĩađenlàthayđổi(kai)đểtrởnêntốt(zen).CácyếutốchínhcủaKaizenbaogồm:chấtlượng,nỗlực,sựsẵnsàngthayđổivàtraođổithôngtin.NhàGemba,nềnmóngcủaKaizencónămyếutốchính:

•Làmviệcnhóm;

•Kỷluậtcánhân;

•Tinhthầnđãđượccảithiện;

•Cácchutrìnhchấtlượng;và

•Gợiýcảitiến.

Dựatrênnềntảngnày,Kaizentậptrungvàoviệcloạibỏmuda(lãngphívàthiếuhiệuquả),vàokhung5-Sdànhchoquảnlýnộibộvàchuẩnhóa.

SỬDỤNGKHINÀO

Kaizencóthểđượcsửdụngđểgiảiquyếtmộtsốloạivấnđề:quytrìnhthiếuhiệuquả,vấnđềchấtlượng,hàngtồnkholớn,vấnđềtronggiaohàngvàthờigiansảnxuất.Ngườilaođộngđượcđộngviênđểđưarađềxuấtchonhữngcảithiệnlớnnhỏtrongbuổigặpmặthàngtuần(nhữngbuổiKaizen).Kaizenđềxuấtloạibỏmuda(lãngphívàthiếuhiệuquả)trướctiên.Cácloạilãngphíbaogồm:

•Nhữngsảnphẩmlỗi.Nhữngkhiếmkhuyếtvềchấtlượngkhiếnkháchhàngkhôngchấpnhậnsảnphẩmđãlàm.Nhữngcốgắngbịlãngphíkhitạoranhữngsảnphẩmlỗi.Mộtquytrìnhquảnlýlãngphímớicầnđượcbổsungnhằmtậndụngvàigiátrịcủanhữngsảnphẩmkhôngmongmuốnnày.

•Sảnxuấtdưthừa.Sựsảnxuấthaytiêudùngvậtchấttrướckhithựcsựcầnthiết.Đâylàsựlãngphínguyhiểmnhấtcủacôngty,bởivìnóchegiấunhữngvấnđềtrongsảnxuất.Cácsảnphẩmdưthừaphảiđượclưutrữ,quảnlývàbảovệ.

•Vậntải.Mỗikhisảnphẩmđượcvậnchuyển,nóphảichịunguycơbịhủyhoại,thấtlạc,trìhoãn,...cũngnhưmộtchiphíkhôngtạoragiátrịgiatăng.Vậnchuyểngópphầnvàoviệcbiếnsảnphẩmthànhthứmàkháchhàngsẵnsàngmua.

•Chờđợi.Đềcậpđếnthờigiancôngnhânchờđợicácnguồnlực,việcxếphàngchờtiêuthụhếtsảnphẩm,cũngnhưphầnvốndànhchohànghóavà

dịchvụchưađượcchuyểnđếnchokháchhàng.Thườngphảicónhữngquytrìnhquảnlýsựchờđợinày.

•Dưthừahàngtồnkho.Bấtkểlàdướidạngnguyênliệuthô,bánthànhphẩmhaythànhphẩm,dưthừahàngtồnkhotươngứngvớichiphívốnchưatạorađượclợitứcchocảngườisảnxuấtvàkháchhàng.Nếumộttrongbayếutốtrênkhôngđượcxửlýtíchcựcđểtạoragiátrị,nósẽtrởnênlãngphí.

•Sựvậnđộng.Ngượclạivớivậntải,vậnđộngmuốnnóitớicôngnhânhaytrangthiếtbị,tươngứngvớithiệthại,haomònvàantoàn.Nócũngbaogồmtàisảncốđịnhvànhữngchiphíxuấthiệntrongquátrìnhsảnxuất.

•Sảnxuấtvượtquá.Sửdụngnguồnlựcđắtđỏvàgiátrịhơnyêucầucủacôngviệc,haythêmvàonhữngchitiếtthiếtkếkháchhàngkhôngcần.Cómộtvấnđềvớiyếutốnày.Mọingườicóthểcầnthiếtthựchiệnnhữngcôngviệcvượtquátiêuchuẩnchấtlượngyêucầuđểđảmbảonănglực.Chiphíđàotạonàycóthểđượcdùngđểbùđắpchosựlãngphíkhisảnxuấtvượtquá.

Saukhigiảmthiểusựlãngphí,việcquảnlýnộibộhiệuquảđượcđềradựatrênphươngthức5-Sbaogồm:

•Seiri–sựngănnắp.Phânloạinhữnggìcầnchocôngviệcvànhữnggìkhông.Điềunàylàmcôngviệcđơngiảnhơn.

•Seiton–sựthứtự.Cóthểtănghiệuquảbằngviệcsắpxếpcóchủývịtrícủacácnguyênliệu,trangthiếtbị,hồsơ,…

•Seiso–sựsạchsẽ.Mọingườinêngiúpgiữmọithứsạchsẽ,ngănnắp,gọnghẽvàưanhìn.

•Seiketsu–việcdọndẹpđượcchuẩnhóa.Quytắcvàthểchếhóacủaviệcgiữmọithứsạchsẽvàgọngàng,nhưmộtphầncủaquảnlýthịgiáclàmộtphươngthứchiệuquảđểcảithiệnkhôngngừng.

•Shitsuke–kỷluật.TráchnhiệmcánhântrongviệclàmtheobốnchữStrêncóthểtạothànhhayphávỡthànhcôngcủaviệcquảnlý.

PhầncuốicùngcủangôinhàGembalàchuẩnhóa.SựchuẩnhóaviệcthựchiệnvàthểchếhóanămchữSsẽtạođiềukiệnchomọingườitrongtổchức,gồmcảnhữngngườimớiliêntụccảithiện.QuảnlýcấpcaocóvaitròquantrọngtrongviệcgiữgìnvàhànhđộngđểKaizen,phươngpháp5-Svàviệc

chuẩnhóacôngviệcđượcthựchiệnvàphốihợprộngkhắp.

ViệcthựchiệnchínhxáckháiniệmKaizensẽđemđến:

•năngsuấtđượctăngthêm;

•chấtlượngđượccảithiện;

•antoànhơn;

•chuyểnhàngnhanhhơn;

•chiphíthấphơn;

•kháchhànghàilònghơn;và

•tinhthầnlàmviệccủanhânviênđượccảithiệnvàtăngthêmthỏamãnvớicôngviệc.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

CácbướcsaunênđượcthựchiệntrongcácsựkiệnKaizen:

•Xácđịnhvấnđềvàmụctiêucủasựkiện.

•Phântíchthựctế.

•Đềxuấtnhữnggiảiphápkhảthi.

•Lênkếhoạchchogiảipháp.

•Thựchiệngiảipháp.

•Kiểmtravàđảmbảogiảipháp.

Việcgiảiphápđượckiểmtravàđảmbảorấtquantrọng.TrongbướccuốicùngcủamộtsựkiệnKaizen,mọingườibắtđầutìmkiếmnhữngcơhộichocácsựkiệnKaizenmới,điềunàycóthểngăntrởquátrìnhđưanhữngtiếnbộnàyvàohoạtđộngthựctiễn.

KẾTLUẬN

TriếtlýKaizenphốihợptốtvớitốcđộthayđổiởcấpđộhoạtđộngtrongtổ

chức.KhảnăngduytrìnhữngtiếnbộđãđượcđềxuấtvàthựchiệnbởimọingườitạinơilàmviệccólẽlàluậnđiểmmạnhmẽnhấtcủaKaizen.Sựđơngiảntuyệtđốicủanókhiếnviệcthựchiệndễdàng,mặcdùmộtvàinềnvănhóakhôngthểtiếpnhậnmộtmứcđộkỷluậtcánhâncaonhưngườiNhậtcóthểlàm.

Kaizencónhiềukhảnăngtrongnhữngtìnhhuốngthayđổitừtừhơntrongnhữngtìnhhuốngthayđổiđộtngột.MộtnềnvănhóatậptrungvàonhữngthànhcôngngắnhạnhayđộtphákhôngphảimôitrườnglýtưởngchoKaizen.Sựhợptácvàkỷluậtlanrộngởmọicấpcủatổchứclàyếutốthenchốtchothànhcôngcủatổchứcđó.

THAMKHẢO

Lmai,M.(1997)GembaKaizen:Acommonsense,low-costapproachtomanagement(tạmdịch:GembaKaizen:Mộtcảmnhậnchung,phươngphápquảnlýcóchiphíthấp).London:McGraw-Hill.

55.NHỮNGVAITRÒQUẢNLÝCỦAMINTZBERG

TỔNGQUAN

Từnhữngnămđầuthếkỷhaimươi,nhàtưbảncôngnghiệpngườiPhápHenriFayolđãmiêutảnhiệmvụcủacácnhàquảnlýnhưmộtsựkếthợpgiữaviệctổchức,sắpxếp,hoạchđịnh,điềuchỉnhvàchỉhuy.ThếnhưngMintberglạikhôngtinrằngnămhoạtđộngnàybaotrùmtoànbộnhữnggìnhàquảnlýthườngxuyênphảithựchiện.Dựavàonhữngcơsởđượctìmrabằngnghiêncứurộng,Mintzbergtạoramộtloạtcáccâuhỏitựnghiêncứudànhchocácnhàquảnlý.Bằngviệcxemxétnhữngcâuhỏivớimốiliênhệthựctế,chứkhôngphảinhững“thầnthoại”vềcáchcácnhàquảnlýđịnhlàmviệc,họđượckhuyếnkhíchtìmracáchđểtránhkhỏinhữngvấnđềtiềmẩn.

Mintzbergnhậndạngmườivaitròcủanhàquảnlý,sửdụngquyềnlựcvàđịavịchínhthứclàmđiểmkhởiđầu.Nhữngvaitrònàyđượcchiathànhbavaitròliênkếtcánhân,mỗivaitròlầnlượtdẫnđếnbavaitròthôngtin,tiếptheolàbốnvaitròquyếtđịnh,nhưđượcbiểudiễntrongbảng.

SỬDỤNGKHINÀO

Ýtưởngchínhlàbằngviệcmộtnhàquảnlýthựchiệnvaitròcủamình,nhữngmặtnàysẽtậphợpthànhmộttổngthểtíchhợpđểphảnánhnhữngkhảnăngcủanhàquảnlýtrongvaitròđó.Nhờvậy,ởmộtmứcđộnàođóchúngđượcsửdụngnhưnhữngtiêuchuẩnđểđánhgiásựthểhiệncủanhàquảnlýtrongvaitròcủahọ.

Hình55.2:MôhìnhcácvaitròquảnlýcủaMintzberg

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

Giátrịchủyếucủamôhìnhnàylàcungcấpchocácnhàquảnlýmộtcơsởnhậnđịnh.Cânnhắccôngviệc:nhữngvaitrònàohoànthành?Lầnlượtxem

xéttừngvaitrò,vàtựchođiểmtrênthangđiểmmườichomỗivaitrò.Điểmsốthấpchỉranhữngmặtyếu,cụthểlànhữngmặtcầnchúýnhiềuhơn.

NhữngvaitròquảnlýcủaMintzbergkhôngphảilàmộtquytắc.Ngượclại,chúngđượcsửdụngnhưmộtchiếcgươngsoi,cungcấpchocácnhàquảnlýhiểubiếtsâusắcvềcáchhọsửdụngthờigiannhưthếnào,chonhữnghoạtđộngnàovàthôngquanhữngvaitrònào.Chúýtớinhữngvấnđềtiềmẩnđưacácnhàquảnlýtiếnsátđếnviệcgiảiquyếtchúng.Vớiviệcxuađinhữngchuyệnthầnthoạivànhấnmạnhvàothựctếcủacôngviệc,cácnhàquảnlýtậptrungvàoviệctránhxanhữngcảmbẫyvàlàmviệchiệuquảhơn.

KẾTLUẬN

Mặcdùsốlượngcáctrườngquảnlýtăngtheocấpsốnhân,theoMintzberg,phầnlớnchúngtậptrungvàoviệctruyềnđạtlạikiếnthứccủanhữnglĩnhvựcchuyênbiệtchẳnghạnnhưkếtoánhaymarketing,màkhôngphảilànhữngkỹnăngcầnchoquảnlý:giảiquyếtbấtđồng,tạolậpmạnglướithôngtinvàpháttánthôngtin.Môhìnhnàykhẳngđịnhrằngcácnhàquảnlýcầnphảitrởthànhnhữngnhàtổchứccókiếnthứcrộngvànhữngchuyêngia,bởivìsựthiếuhoànhảocủahệthốngvàáplựcmôitrường.Dovậy,hiệntạiviệccácnhàquảnlýcóthểhọcngaytronglúclàmviệcchỉcótrongsuynghĩ.MộtvàinghiêncứuđãkhẳngđịnhhọcthuyếtcủaMintzberg,nhưngchúngcũngchỉrarằngtrọngtâmcủamỗivaitròquảnlýcụthểphụthuộcvàocấpbậccủanhàquảnlý.

THAMKHẢO

1.Fayol,H.(1949)GeneralandIndustrialManagement(tạmdịch:Quảnlýchungvàquảnlýtrongngànhcôngnghiệp)London.PitmanPublishingCompany.

2.Mintzberg,H.(1983)StructureinFives:Designingeffectiveorganizations(tạmdịch:Nămnguyêntắccấutrúc:Tạodựngmộttổchứchiệuquả)EnglewoodCliffs,NJ:Prentice-Hall.

3.Mintzberg.H.(1990)MintzbergonManagement:Insideourstrangeworldoforganizations(tạmdịch:QuảnlýcủaMintzberg:Trongthếgiớixalạcủacáccôngty)NewYork:FreePress.

Tảithêmebook:http://www.sachvui.com

56.PHÂNTÍCHRỦIROVÀTHÀNHQUẢ

TỔNGQUAN

Phântíchrủirovàthànhquảthểhiệnthànhquảtiềmnăngcủanhữnglựachọnchiếnlượckhitínhđếncácrủiroliênquan.Kếtquảlàcóthểđánhgiáđộhấpdẫncủanhữnglựachọnchiếnlược,vàdựavàođóđểquyếtđịnhviệcphânphốinguồnlực.Phântíchrủirovàthànhquảhoạtđộngcùngphươngthứcvớimộtphântíchrủirovàlợinhuậnđểđánhgiácácsảnphẩmtàichínhnhưcáchợpđồnghaycáclựachọn.

Phântíchrủirovàthànhquảcóthểđượcthựchiệnởbấtcứcấpđộcụthểnào.CEOcóthểthểhiệnnótrênmặtsaucủaphongbì,hoặccóthểyêucầuđộiphântíchlàmcácphântíchsâusắchơn,baogồmcảnghiêncứuthịtrườngtrêndiệnrộng,tínhtoánROI,pháttriểncáckịchbảnvàphântíchđộnhạycảm.Cácbướccơbảnvẫnhoàntoànnhưnhau.

Bằngviệcsửdụngcôngcụnàycóthểsosánhnhữngdựánthuộccácloạihìnhhoàntoànkhácnhaucũngnhưcácdựánliênkết.Việcliênkếtcácdựáncóthểdẫntớisựphânbổcácnguồnlựccânbằnghơnvàphùhợpchonhữngrủirocóthểchấpnhậnđược.Tuynhiên,môhìnhnàykhôngthểchỉradungsaicủarủirovàthànhquảnếunhữnglựachọnchiếnlượccụthểlạiđượcliênkếttrongcácmôhìnhkhácnhau.Mốitươngquangiữacáclựachọnchiếnlượckhôngđượcxemxéttới.

SỬDỤNGTHẾNÀO

Cácnhàquảnlývà/hoặccácnhàphântíchnênđưaramộtdanhsáchcáclựachọnchiếnlượccóthểnhìnnhậnđượcvànhữngthànhquảtiềmtàng.Vídụ,cáclựachọncóthểbaogồm:pháttriểnthịtrườngquốctế;giớithiệusảnphẩmmới,chuyênnghiệphóabộphậnmuahàng,hoặcthuêlàmbênngoài.Cùngvớiđólàcáckhoảnđầutư,tăngtiếtkiệmvàgiảmchiphíthểhiệnnhữngthànhquảtiềmtàngcóthểtínhtoánđược.Thêmnữa,cáclựachọncóthểđượcxếploạidựatrêncácyếutốđịnhtínhnhưhìnhảnhđượccảithiện,

sựmởrộngtựdochiếnlượclâudàihoặcpháttriểnkhảnăngtrongcáclĩnhvựcmới(nhưcôngnghệ).

Mộtphântíchkỹlưỡngcầnđượcthựchiệnchotừnglựachọnchiếnlượcnhằmđánhgiácácrủiroliênquan.Nhữngyếutốcầnđượcxemxétbaogồmmứcđộđầutư,cácmốiđedọatrongngành,chiphícơhộitừcáclựachọnkhác,ảnhhưởngtừnhữngmốiquanhệtrongchuỗicungứngvàcácràocảncủaviệctừbỏ.

Khitấtcảcáclựachọnđãđượcthểhiệntrênbiểuđồphântíchrủirovàthànhquả(xemHình56.1),mộtquátrìnhtưduyđộngnãosẽhữuíchchoviệcgiảmthiểucácrủiroliênquantớicáclựachọncókhảnăngđạtthànhquảtiềmtàngcao.Tươngtự,cầntìmraphươngphápnângcaothànhquảcủacáclựachọntươngđốiantoàn.Môhìnhphântíchrủirovàthànhquảcóthểđượcmởrộngsangkhíacạnhthứbavàtrởthànhphântíchrủirovànguồnlựctạorathànhquả.Lượngnguồnlựccầnthiếtsẽđượcthểhiệntrongmộtbiểuđồvớikíchthướcmở.Cáclựachọncầnnhiềunguồnlựcđượcthểhiệnvớikíchthướclớnhơnsovớicáclựachọncầnítnguồnlựchơn.Điềunàychophépcáccôngtybùtrừrủiro,thànhquảvànguồnlựchoặctìmralựachọntốtnhất.

Mụctiêucơbảnlàcânbằngrủiro,thànhquảvànguồnlựcdựatrêndanhmụccácrủirođịnhtrướccủacôngty.Cáccôngtyengạirủirosẽtậptrungvàocácquyếtđịnhhướngđếnsựtồntạilâudàicủamình,vìvậysẽchấpnhậnthànhquảíthơn.Mộtcôngtycótinhthầnkinhdoanhvàtìmkiếmrủirosẽchấpnhậnrủirocaovàtheođuổithànhquảlớn.Tuynhiên,nêncósựcânbằnggiữahailựachọntrên.

KẾTLUẬN

Mộttrongnhữngđiểmyếucủaquảnlýchiếnlượclàởchỗcácquyếtđịnhthườngđượcđưaravớithôngtingiớihạnvàthiếuviệcxemxéttrênnhiềukhíacạnh.Lạcquanquásớmhoặccácdựđoánphithựctếvềthànhquảtiềmtàngcủacáclựachọnchiếnlượcđẩycácphântíchrủirovềphíasau.Mặtkhác,cácrủiroướclượngđượclạicóchiềuhướngbịđánhgiáthấp.Kếtquảlàsựđánhgiáquámứccáclựachọnchiếnlược.

Nhượcđiểmcủamôhìnhnàylàđánhgiácáckhíacạnh,rủiro,thànhquả,cácnguồnlựccóthểlàkếtquảcủacácyếutốphứctạpcóliênquanđếnnhau.Đốitrọngcủamỗiyếutốvàmốitươngquangiữachúnglạithườngbịảnhhưởngbởicảmxúc.

Đểtốiưuhóatácdụngcủaviệcsửdụngphântíchrủirovàthànhquả,nênsosánhrộngrãicáckhảnăngcóthểnhằmgiảmthiểusốlượngcáclựachọnchiếnlược.Hơnnữa,cácchitiếtcủarủirovàthànhquảtiềmẩncầnđượcphântíchđầyđủ.Sailầmlớnnhấtlàđơngiảnhóathựctiễnvàkhôngtậptrungđầyđủvàomốitươngquancũngnhưsựphứctạpcủacácyếutố.

THAMKHẢO

Sperandeo,V.(1984)TraderVICII:Principlesofprofessionalspeculation(tạmdịch:TraderVICII:Quytắcphântíchchuyênnghiệp).Hoboken,NJ:JohnWiley&Sons.

57.PHÂNTÍCHCĂNNGUYÊN/PHÂNTÍCHPARETO

TỔNGQUAN

Phântíchcănnguyên(RootCauseAnalysis–RCA)làmộtlớpcácphươngphápgiảiquyếtvấnđềnhằmxácđịnhcănnguyêncủacácvấnđềvàsựkiện.NódựatrênbiểuđồIshikawa(biểuđồxươngcáhoặcbiểuđồnguyênnhânhệquả)đượcđặttêntheotácgiảIshikawa(xemHình57.1).BiểuđồIshikawachỉranguyênnhâncủamộtsựkiệncụthể,lầnđầutiênsửdụngvàonhữngnăm1960,vàđượcxemlàmộttrongbảycôngcụquảnlýchấtlượngcơbảngồm:biểuđồtầnsuất,biểuđồPareto,bảngkiểmtra,bảngkiểmsoát,biểuđồpháttriểnvàbiểuđồphânbố.Quytắcnàyđượcsửdụngtrongphântíchcănnguyên,cốgắnggiảithíchcácbiếnthiêntrongmộtquytrìnhcụthể.Phântíchnàythườngđượcsửdụngtronggiaiđoạnđầucủadựántáithiếtlậpquytrìnhkinhdoanh(BPR)(xemChương23)hoặctrongcácchươngtrìnhquảnlýchấtlượng,vídụnhưmôhìnhEFQM(xemChương46).Vìvậy,môhìnhnàyđượcxếpvàomôhìnhhoạtđộng.

SỬDỤNGKHINÀO

RCAđượcsửdụngđểgiảithíchcácbiếnthiêntrongbấtkỳmộtquytrìnhnào(hoặclàkếtquảcủaquytrìnhđó).Mộtlượngnhấtđịnhnhữngbiếnthiênlàbìnhthườngvàkhôngnhấtthiếtgâyranhữngcảntrởđángkể.Tuynhiên,nhữngbiếnthiênkhôngmongmuốncóthểgâyranhữngthiệthạihoặcmấtmátnặngnề,sựđìnhtrệhoặcsuygiảmnăngsuất,đặcbiệtlànếunóxảyraởnhữngquytrìnhtrọngyếu.Bướcđầutiêncầnlàmlàtìmranguyênnhâncủasựbiếnthiênvàxácđịnhảnhhưởngcủanó.Nguyênnhânchính,thườnglànguyênnhânrấtdễgiảiquyết,cầnđượcxemxétđầutiên.Cáckỹnăngđặcbiệtcógiátrịtrongviệcphântíchnhữngquytrìnhtrọngyếucóthểgâyranhữngbiếnthiênkhôngmongmuốn.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

RCAthườngbắtđầubằngviệctạoramộtđộidựán,baogồmcácgiámđốc,nhàcungcấp,kháchhàngvànhânviên.Tiếptheo,độisẽxácđịnhvấnđềvàquyếtđịnhxembiếnthiênnàogâyrarốiloạnnghiêmtrọngnhấttronghệthốngđangxemxét.Sauđó,độivạchrasơđồquytrìnhvàxácđịnhnhữngvấnđềcóthểgâyrabiếnthiêntronggiaiđoạntậphợpdữliệuchứngcứ.Tiếpđến,việcxácđịnhnhữngvấnđềcóthểgópphầntạorarắcrốivàtìmracănnguyêncủachúng.Tuynhiên,nguyênnhâncơbảnnhấtcóthểkhôngđượctìmthấyngay,trongtrườnghợpđó,kỹnăngtưduytậpthểrấtcầnthiết.Theođó,cáccănnguyênđãđượcxácđịnh(thườngcósốlượnglớn)sẽđượcminhhọatrênmộttấmbảngtrắngđểthảoluậnvàđàosâucácpháthiện.Nhữngkiếnnghịchocácgiảiphápcầnđượcpháttriểnvàphảiđượcápdụngvàothựctế.

Cáccănnguyêncóthểđượcsắpxếpbằngviệcphânloạivàodanhmục,vàphânbiệtgiữacácnguyênnhâncơbảnvàcáchệquảnhỏhơn.Điềunàycungcấpdữliệucầnthiếtchoviệcvẽbiểuđồ“Nguyênnhânvàkếtquả”.Biểuđồnàycungcấpmộtcáinhìntổngthểvềcácnguyênnhâncóthểcủasựbiếnthiên.Cầnthiếtphảinghiêncứucănnguyêntrongbiểuđồchitiếtđểthấyđượccácnguyênnhânkéodàicủabiếnthiên.BiểuđồParetothườngđượcdungđểtrìnhbàycácpháthiện.Phântíchcáccănnguyênnóichungchỉrarằng80%cácbiếnthiêngâyrabởi20%cáccănnguyên.

KẾTLUẬN

Phântíchcănnguyênkhôngphảilàphươngphápduynhấtvàxácđịnhrõràng;córấtnhiềucôngcụ,quytrìnhvànghiêncứukhácnhauliênquanđếnRCA.ĐểtốiđahóahiệuquảcủaviệcsửdụngRCA,lờikhuyênởđâylànênbắtđầuvớicácquytrìnhquantrọngnhấtvà/hoặcnhữngsựbiếnthiênphiềnphứcnhất.Điềunàyđảmbảorằngviệcthànhcôngsẽnhânlênrộnghơnviệcsửdụngmôhình.Tuynhiên,cầntránhviệctruytìmcácnguyênnhângâybiếnthiênchỉtạoratácđộngnhỏlênthờigiansảnxuất,năngsuấthaycácchiphí.

THAMKHẢO

Blanchard,K.H,Schewe,C.,Nelson,R.,vàHiam,A.,(1996)ExploringtheWorldofBusiness(tạmdịch:KhámpháthếgiớiKinhdoanh).NewYork:W.HFreeman.

58.SÁUCHIẾCMŨTƯDUYCỦADEBONO

TỔNGQUAN

NhữngchiếcmũtưduycủadeBonothểhiệnsáucáchnghĩvềcácchiếnlược.EwarddeBono(1985)chorằngnhậnthứcvàsuynghĩcủaconngườicónhiềuloại,nhiềucáchthứctiếpcậnvàxuhướng.Phầnlớnconngườipháttriểnnhữngthóiquensuynghĩlàmgiớihạnsuynghĩcủamình.DeBonotinrằngbằngviệcxácđịnhcáccáchtiếpcậnkhácnhau,conngườicóthểtrởnêndễcộngtácvàlàmviệcnăngsuấthơn.

SỬDỤNGKHINÀO

Môhìnhsáuchiếcmũtưduybuộcchúngtaphảithoátkhỏicáchsuynghĩthôngthường.Làmnhưvậy,nógiúpchúngtahiểuđượcđầyđủcáckhíacạnhcủamộtquyếtđịnhvàthấynhữngcơhộimàchúngtacóthểđãbỏlỡ;cácquyếtđịnhquantrọngcóthểđượcxemxétdướinhiềugócnhìnkhácnhau.Giảthuyếtcủamôhìnhlàmọingườicóthểracácquyếtđịnhchính

xáchơnnếuhọbịbuộcphảithoátkhỏicácthóiquensuynghĩcủamình.Kỹthuậtnàychophépcảmxúccầnthiếtđượcmangvàocácquyếtđịnhđịnhlượngthuầntúy.Dovậy,lốisuynghĩkhôngtheolốimòn,sángtạođượckhuyếnkhích.Hơnnữa,kỹthuậtnàycònchophépđẩynhanhquátrìnhraquyếtđịnh

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

Sáuchiếcmũtưduycóthểđượcsửdụngtạimộtcuộchọp,mộthộithảohoặcmộtphiênđộngnão,nhưngđồngthờicóthểđượcdùngbởicáccánhân.Mỗichiếcmũlàmộtcáchsuynghĩ.Nếusửdụngtrongmộtnhóm,mỗingườithamdựsẽđộichiếcmũgiốngnhautrongcùngmộtthờiđiểm.

DeBonophânbiệtcácchiếcmũsuynghĩnhưsau:

•Mũtrắng(thựctế):Vớichiếcmũtrắng,mộtngườicóthểtậptrungvàocácdữliệuhiệncó.Phântíchthôngtinvàxemxétnhữngđiềucóthểđượcrútra

•Mũđỏ(cảmxúc):Vớichiếcmũđỏ,mộtngườicóthểxemxétvấnđềbằngtrựcgiácvàcảmxúc.Cốgắngtưởngtượngnhữngngườikhácsẽphảnứngcảmtínhnhưthếnàovàcốgắnghiểunhữngphảnứngđó.

•Mũđen(chỉtrích):Vớichiếcmũđen,mộtngườicóthểxemxéttấtcảcácnhượcđiểmtrongmộtquyếtđịnh.Xemxétmộtcáchthậntrọngvàmangtínhđềphòng:tạisaonóhoạtđộng?Chỉracácđiểmyếutrongmộtkếhoạch

•Mũvàng(chủđộng):Vớichiếcmũvàng,mộtngườicóthểsuynghĩchủđộng.Xemxéttheomộtquanđiểmlạcquanvàcốgắngthấyhếtcáclợiíchcủaquyếtđịnh.

•Mũxanhlục(sángtạo):Vớichiếcmũxanhlục,mộtngườisẽsuynghĩmộtcáchsángtạo.Tạoracácgiảiphápchovấnđềtheocáchsuynghĩtựdo.

•Mũxanhlam(kiểmsoátquátrình):Chiếcmũnàydànhchochủtọacuộchọphayhộithảo.Ngườichủtọasẽcanthiệpvàoquátrìnhvànóikhinàocầnđổinhữngchiếcmũ.

KẾTLUẬN

Môhìnhnàychophépsuynghĩtheorấtnhiềucách,vídụchophépmộtvấnđềđượcxemxéttừnhiềugócđộ.DeBonochorằngyếutốquantrọngnhấtđểsửdụngthànhcôngmôhìnhnàylàlựachọnmộttiêuđiểmcóchủđíchtrongsuốtcuộcthảoluận.Mộtcáchtiếpcậncụthểcầnđượclựachọnsaochophùhợpvớiyêucầutrongtừnggiaiđoạncủacuộcthảoluận.Dovậy,mộtcuộcthảoluậncóthểbắtđầuvớimộtchiếcmũđểpháttriểncácmụctiêu,trongkhimộtchiếcmũkháccóthểđượcsửdụngđểthuthậpcácphảnứngvàquanđiểm.Bằngviệclựachọnmộttiêuđiểmcóchủđíchtrongsuốtmỗigiaiđoạncủacuộcthảoluận,mọingườisẽđồngthờitậptrungvàocùngmộtkhíacạnh”của”vấnđề”vàdođótrởnêndễhợptáchơntrongviệcgiảiquyếtvàtìmramột”giảipháp”.

THAMKHẢO

Bono,E.De(1985)6ThinkingHats(tạmdịch:Sáuchiếcmũtưduy).London:Little,Brown.

59.VÒNGTRÒNDEMING:LÊNKẾHOẠCH–THỰCHIỆN–KIỂMTRA–HÀNHĐỘNG

TỔNGQUAN

VòngtrònDeminghayvòngtrònLênkếhoạch-Thựchiện–Kiểmtra–Hànhđộng(vòngtrònPDCA)cóthểđượcsửdụngnhưmộtphươngphápđểcơcấucácdựáncảitiến.Nóđượcdùngđểchỉmộtchuỗilogicgồmbốnbướclặpđilặplạicủaquátrìnhhọchỏivàcảithiện:hoạchđịnh,thựchiện,kiểmtravàhànhđộng.Hoạchđịnh(kếhoạch)choviệccảithiệnmộthànhđộngcầnđượctiếpnốibởiviệcthựchiệnhànhđộngđó(thựchiện)theonhưkếhoạch.Sauđó,mộtngườicầnđánhgiávànghiêncứu(kiểmtra)kếtquảđạtđượcvàsựcảithiện.Hànhđộngsauđóphảiđượctiếnhành(hànhđộng)theohướngápdụngcácmụctiêuvà/hoặcsựcảithiện.Nhữngbàihọcrútracầnđượcứngdụngtronghoạnhđịnhcáchoạtđộngmới.

SỬDỤNGKHINÀO

VòngtrònPDCAchophépmộttổchứcquảnlýcácsángkiếncảithiệntheocáchcótrậttự.Khiđốidiệnvớimôhìnhnàylầnđầutiên,rấtnhiềungườisẽnhậnrarằnghọđiềuhànhnhưngkhôngthựcsựquảnlýtổchứccủamình.Môhìnhcóthểđượcdùngđểcơcấuvàsắpxếpquytrìnhcủacảithiệnliêntục.Nóimộtcáchhìnhảnh,quytrìnhcảithiệngiốngnhưchúngtalănbánhxePDCAngượclêntrên(xemHình59.2).MỗivòngquaygiảiquyếtvấnđềtươngứngvớimộtvòngtrònPDCA.

Điềuquantrọnglàdạychocácgiámđốcsẽphảilàmviệcvớiphươngphápcảithiệnnàycáchsửdụngvòngtrònđó.BằngviệcđưaracáchsửdụngrõràngchovòngtrònPDCA,mọingườisẽnhậnthứcđầyđủhơnvềcảithiệnvàlợiích.Điềunàysẽkhuyếnkhíchmọingườitiếptụccácdựáncảithiện.Vòngtrònnàycóthểápdụngvàocácmụcđíchkhácnhau,nhưhoànthànhmộtsứmệnh,cácmụctiêu,kiểmsoátcácvấnđềmấuchốthoặctrongđàotạo.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

Điquacảbốnbướcmộtcáchhệthốngtrongkhitheođuổicảithiệntrongcáchoạtđộngcụthể,gồm:

1.Lênkếhoạch.

Kếhoạchphíatrướcđểthayđổi.Phântíchtìnhhìnhhiệntạivàcáctácđộngtiềmẩncủaviệcchỉnhsửatrướckhilàmbấtcứđiềugìkhác.Dựđoáncáckếtquảkhácnhauđượctrôngđợi,cóhoặckhôngcólýthuyết.Làmthếnàođểbạnđánhgiátácđộng?Baogiờđạtđượckếtquảmongmuốn?Lênkếhoạchđểđưacácbiệnphápđánhgiákếtquảvàotrongviệcthựchiện.Lênmộtkếhoạchthựcthivớitráchnhiệmrõràngchonhữngngườithamgia.

Kinhnghiệmchỉrarằngnhữngcâuhỏisausẽhữudụng:

•Chúngtađangcốgắngđạtđượcđiềugì?

•Điềunàyđượcgắnkếtthếnàovớimụcđíchcaohơncủatổchức?

•Ai/nhữngaisẽbịảnhhưởng?

•Nósẽxảyraởđâu?

•Nósẽxảyrabaogiờ?

•Thủtụctheotừngbướclàgì?

•Làmthếnàođểchúngtađánhgiásựcảithiệnnóichung?

2.Thựchiện.

Khithựcthikếhoạch,bạnphảiđitheocácbướcnhỏtrongnhữngđiềukiệncókiểmsoátđểcóthểquynhữngcảithiện(hoặcthấtbại)chonhữngthayđổitheokếhoạnhtronghànhđộng.

3.Kiểmtra.

Kiểmtracáckếtquảtrongthửnghiệm.Cóđạtđượckếtquảmongmuốnhaykhông?Nếukhôngthìtạisao?

4.Hànhđộng.

Thựchiệncáchànhđộngđểquychuẩnhóaquytrìnhđưađếnkếtquảmongmuốn,hoặctrongtrườnghợpkếtquảkhôngnhưmongđợi,sửdụngkinhnghiệmlàmdữliệuchonhữnglầnthửtớiđểcảithiện.

KẾTLUẬN

Rấtnhiềutổchứckhôngthểvạchrõcácmụctiêu,hànhđộngvàkếtquảmongmuốn,màchỉđểmộtngườiquảnlýnhữngcảithiệncủabảnthânhọmộtcáchhệthốngvàcốđịnh,cóhoặckhôngtheovòngtrònPDCA.Thêmvàođó,nóđòihỏikỷluậtđểthựchiệntoànbộvòngtrònPDCA,đểdừngviệcchữacháyvàviệcthựchiệntheokiểulênkếhoạch–thựchiện–lênkếhoạch–thựchiện.VòngtrònPDCAcómộtvàiứngdụngnhư:lênkếhoạchcóthểchiathànhxácđịnhmụctiêuvàmụcđích;vàxácđịnhcácphươngphápđểđạtđượcmụcđíchvàxácđịnhcácphươngthứcđểđạtđượcmụctiêu.Thựchiệncóthểchiathànhđàotạovàgiáodục,vàứngdụng.VòngtrònPDCAtạothànhmộtphầnquantrọngcủacáchsuynghĩKaizenđượcmiêutảtrongcuốnsáchnày(xemChương54).

THAMKHẢO

Walton,MvàDeming,W.E(1986)TheDemingManagementMethod(tạmdịch:PhươngphápquảnlýDeming).NewYork,Dodd.

60.SƠĐỒHÓADÒNGGIÁTRỊ

TỔNGQUAN

Sảnxuấttinhgọn(xemChương37)tậptrungvàoviệcgiatănggiátrịchokháchhàngvàgiảmthiểucácbướckhôngtạothêmgiátrị(lãngphí).Sơđồhóadònggiátrịđượcsửdụngtrongnhữngmôitrườngtinhgọnđểlậpravàphântíchcảcáchoạtđộnggiatăngvàkhônggiatănggiátrị,vàcácbướctrongnhữngdòngthôngtinvàcácquytrình.Nóhìnhdungcáchoạtđộngtăngthêmgiátrịchokháchhàng,vàcáchoạtđộngkhôngtạonênđiềuđó.Docáccấutrúccốđịnhcủanó,môhìnhthườngcókhảnăngtìmratiềmnăngcảithiệnđángkểvàtươngứngvớinhữnghoạtđộngcảithiện.

SỬDỤNGKHINÀO

Sơđồhóadònggiátrịthườngđượcsửdụngtrongnhữngmôitrườngtinhgọnđểxácđịnhcáccơhộinhằmcảithiệnthờigiansảnxuấtcũngnhưxácđịnhviệctiếtkiệm,lãngphínguyênliệuvàcáchoạtđộngkhônggiatănggiátrịkhác.Sơđồhóacácquytrìnhliênquanđếnviệctạoramộtbiểuđồtrongđócácquátrình,cácluồngnguyênvậtliệuvàthôngtin,cùngtấtcảcácdữliệuquantrọngkhác(nhưmứctồnkho,cáclầnxửlývàkíchthướclô)đượcminhhọavớisựgiúpđỡcủacáckhungchươngtrìnhđượcchuẩnhóacùng

nhữngbiểutượng;(xemRothervàShook,2003).Bảnđồnàylàđiểmkhởiđầuchoviệcthiếtkếmộtdònggiátrịmongmuốntrongtươnglaithậttinhgọn.

SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO

Giaiđoạnđầutiêncủasơđồhóadònggiátrịlàlậpsơđồhiệntrạng.Phântíchtìnhtrạnghiệntạicủacácdòngnguyênliệuchothôngtinvềcáchoạtđộngmanglạivàkhôngmanglạigiátrịgiatăng(vídụ:thờigianvậnhànhmáy,nhữngkhoảngtrốngkhôngcầnthiết,lượngsảnphẩmphảilàmlại,thờigiandichuyểnvàsựthiếuhiệuquả).

Tronggiaiđoạnhai,thôngtintừsơđồhiệntrạngđượcsửdụngđểchuẩnbịsơđồmongmuốntrongtươnglai,trongđóloạibỏlãngphívàgiảmthiểucáchoạtđộngkhôngtạoragiátrị.Nhữngcâuhỏicầnđượctrảlờitrongsuốtquátrìnhnàylà:

•Thờigiancầnthiếtlàgì?(thờigianmongmuốngiữacácđơnvịcủasảnlượngsảnxuất,khớpvớinhucầucủakháchhàng)?

•Cóthểđưaracácdòngliêntụchaykhông?

•Sảnxuấtcóthểđượckiểmsoátbằnghệthốngsảnxuấttheođơnđặthàng

haykhông?

Mộtđiềuquantrọngcầnghinhớtronggiaiđoạnnàylànhucầuchỉnhsửahệthốngsảnxuấtđểđápứngnhucầucủakháchhàng,trongkhigiữcácquytrìnhlinhhoạt.Giaiđoạnthứbavàquantrọngnhấtlàtiếnhànhcáchoạtđộngnhằmthayđổiquytrìnhsảnxuấttừtrạngtháihiệntạisanggầngiốngnhấtvớitrạngtháimongmuốn.Tạiđó,quátrìnhcóthểbắtđầulạitừđầu.

Mộtkếhoạchkhônngoancóthểnhưsau:

1.Xácđịnh(nhóm)sảnphẩmnàohoặc(nhóm)dịchvụnàocầnđượcphântích.Tạoramộtđộinhữngngườiquảnlýcácquátrìnhvànhânviêncóliênquanđếncácbướckhácnhautrongcảquytrình.

2.Phântíchhiệntrạngvàchuyểnsangmộtkếhoạchsảnxuấtchung.

3.Thuthậpcácdữliệuhỗtrợchokếhoạchsảnxuất(vídụ:lượngnguyênvậtliệu,thờigiannạpnguyênvậtliệu,sốnhânviên).

4.Thiếtlậpquátrìnhlýtưởngdựatrênnhữngnhucầucủakháchhàng(trongbướcnày,sửdụngcácthôngsốnhưcôngviệctốithiểutrongquátrình,cáclầncàiđặtngắnvàdanhsáchnhữngcảithiệncầnđạttớiởtrạngtháilýtưởngtrongtươnglai.)

5.Xácđịnhmộtkếhoạchhànhđộngđểnhậnbiếtnhữngsựcảithiệncầnđạtđượctrongtươnglai.Kếhoạchnàycầnbaogồmquyềnưutiênchonhữngsựcảithiệnkhácnhau;cáchànhđộngcầnđượcnhânđôichocáccánhân,mộtthờigianbiểurõràngvàsựthamgiacủacácnhàtàitrợ.

6.Kiểmsoátquátrình,vàbắtđầulạitừbước1.

KẾTLUẬN

Sơđồhóadònggiátrịkhôngchỉlàcắtgiảmsựlãngphí,màcònlàcắtgiảmsựthấtthườngvàđịnhmứchóaviệcsửdụngtrangthiếtbị.Mụctiêucốtlõicủamôhìnhnàylàsảnxuấtchínhxácthứkháchhàngcần.Dođó,nhucầuvàmongmuốncủakháchhàngphảiđượcxemxétvàcânnhắctrướcnhất.Dữliệucầnthiếtchophântíchdònggiátrịkhôngphảilúcnàocũngđượcthểhiệnhaycósẵn,cóthểdodữliệukhôngđượcthuthậpcóhệthống,hoặcdolầnđầutiênquátrìnhquảnlýđượcphântíchtheocáchnày.Hệquảlàviệcphântíchsẽtốnnhiềuthờigianhơnvìphảitiếnhànhthêmcáchoạtđộngthuthậpdữliệu.

Mộtđiềukiệnquantrọngnữalàmọingườiđềuphảitôntrọngphươngpháplàmviệcđãđượcthốngnhất,đểchoviệcthiếtkếquytrìnhlýtưởngtạorakếtquảmongmuốn.Việcnàynghecóvẻđơngiản,nhưngnhữngvấnđềtrongthựctếsẽnảysinhdomọingườivẫncótựdonhấtđịnhtrongkhithựchiệncáchoạtđộngcủamình.Lựachọnnàygiờđâyđươngnhiênkhôngđượcphép.Sángkiếnsẽđượctậphợpthànhluồngkhácnhau.Thayvìcảitiếnbằngviệcsửdụngphươngpháplàmviệchiệncó,mộtngườisẽphảinghĩđếnviệclàmcáchnàođểcácphươngpháplàmviệchiệntạitiếptụcđượccảithiện.

Xácđịnhtìnhtrạngmongmuốntrongtươnglailàbướckhởiđầuquantrọngchonhữngcảithiện.Kếhoạchhànhđộnglàđiềukiệncầnđểbắtđầuviệcứngdụngcáccảithiện.Tuynhiên,tìnhtrạngmớithườngđòihỏicácquyđịnhmới,vàđôikhicảcáchhànhxửmới.Nếuhaiyếutốnàykhôngđượcxemxétthậtcẩnthậntrongkếhoạchhànhđộng(vàcảtrongứngdụng),sẽcórủiroquaytrởlạitìnhtrạngcũ.Việctạoracácsơđồhiệntrạngvàtìnhtrạngtrongtươnglailàmộtsựlãngphívềthờigiantrừkhicáchànhđộngcầnthiếttiếptheođượctiếnhành.

THAMKHẢO

Rother,M.vàShook,J.(2003)LearningtoSee:Valuestreammappingtoaddvalueandeliminatemuda(tạmdịch:Họcđểnhìnnhận:Sơđồhóadònggiátrịđểtăngtạothêmgiátrịvàcắtgiảmlãngphí).Cambridge,MA:ViệnLeanEnterprise.

PHỤLỤCMATRẬNMÔHÌNH/PHÂNLOẠICÁCMÔHÌNH

Chiếnlượcvàtổchức

Bảngsảnphẩm/thịtrườngAnsoff

MatrậnBCG

Phântíchcạnhtranh:5thếlựccủaPorter

Nănglựccốtlõi

MôhìnhtăngtrưởngcủaGreiner

NhữngnănglựckhácbiệtcủaKay

Sửdụngnguồnlựcbênngoài/nướcngoài

Hoạchđịnhkịchbản

Hộithoạichiếnlược

PhântíchSWOT

Chuỗigiátrị

CácquytắcgiátrịcủaTreacyvàWiersema

Cấutrúc7-S

CấuhìnhcủaMintzberg

MôhìnhưuviệtEFQM

Phântíchrủirovàthànhquả

Tàichínhvàquảntrị

Quảnlýdựatrêngiátrị

Tínhphídựatrênhoạtđộng

Sochuẩn

PhântíchDuPont

Phântíchgiátrịphụtrội

Thẻđiểmcânbằng

Dòngtiềnchiếtkhấu

Tiếpthịvàbánhàng

Tổchứchướngthịtrường

KimtựthápcủaCurry

4PtrongtiếpthịcủaKotler

PhântichMABA

Nămcánhsaothươnghiệu

Điềuhành,quảnlýchuỗicungứngvàmuasắm

Táithiếtkếquytrìnhkinhdoanh

Địnhgiátạicổngnhàmáy

Thápthumuavàcungứng

MôhìnhthumuacủaKrakjic

Tưduytinhgọn/sảnxuấttứcthời

MôhìnhthumuacủaMonczka

Sảnxuấtđápứngnhanh

SáuSigma

Lýthuyếtcácđiểmhạnchế

Quảnlýtồnkhobởinhàcungcấp

MôhìnhKaizen/Gemba

Phântíchcănnguyên/PhântíchPareto

VòngtrònDeming:lênkếhoạch–thựchiện–kiểmtra–hànhđộng

Sơđồhóadònggiátrị

Quảnlýcôngnghệvàsángtân

ChiếnlượcĐạiDươngXanh

Sơđồhóalộtrình

MôhìnhquảnlýchiếnlượccủaHendersonvàVenkatraman

Chukỳsángtân

Quảntrịnguồnnhânlực,lãnhđạovàthayđổi

Hoạchđịnhchiếnlượcnguồnvốnnhânlực

Môhìnhquảnlýchiếnlượcnguồnnhânlực

BiavàNohria-lýthuyếtE&O

Giátrịcạnhtranhcủahiệuquảtổchức

Bốngócphầntưcốtlõi

BảythóiquencủangườithànhđạtcủaCovey

CácchiềuvănhóacủaHofstede

TámgiaiđoạnthayđổicủaKotter

MôhìnhlươngthưởngcủaMikovich

QuytắcthứnămcủaSenge

VaitrònhómcủaBelbin

Bốngócthayđổi

NhữngvaitròquảnlýcủaMintzberg

SáuchiếcmũtưduycủaDeBono

Tạoebook:TôHảiTriều

Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com