MARMARA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ · 2019-12-06 · Endüstriyel mineraller. TANIMLAR Cevher: Doğrudan doğruya veya bazı işlemler sonucu zenginleştirilerek end“stride

Abdullah DEMİR, Yrd. Doç. Dr. Makine Mühendisliği

MARMARA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ

Önemli Not: Yrd. Doç. Dr. Yavuz GÜL’“n "Madenlerde İşçi Sağlığı ve İş G“venliği" sunumundan istifade edilmiştir.

EĞİTİMİN İÇERİĞİ

• Yeraltı ve yer“st“ maden işletmeleri • Sondaj ile maden çıkarılan işletmeler

• Yer“st“ madenlerde çalışmalar

• Maden işletmelerinde kullanılan makineler ve özellikleri • Tozla m“cadele

• Madenlerde havalandırma

• Grizu ve toz patlamaları • Delme, patlatma

• Madenlerde göç“kler, toprak kayması ve su baskınları • İlgili mevzuatlar

2011 yılı SSK verilerine göre; İş kazalarının %14,97’si, Meslek hastalığı vakalarının %61,69’u, S“rekli iş göremezlik vakalarının %7,08′i, Öl“m vakalarının ise %6,95′i madencilik sektöründe meydana

gelmiştir.

TANIMLAR

MADEN: Yerkabuğunun bazı bölgelerinde çeşitli iç ve dış etkenler nedeni

ile oluşan ve ekonomik yönden değer taşıyan mineral bileşimlerine

maden denir.

Bir şeyin maden olabilmesi için gerekli şartlar:

• Ulaşılabilir yer k“rede olmalı, • Yeter miktar ve kalitede olmalıdır, • Teknolojik olarak kazanılabilmeli, • Ekonomik olmalı.

TANIMLAR

Enerji madenleri : Petrol, köm“r, doğalgaz vs.

Metal madenleri: Demir, krom, bakır vs. + y“kle y“klenebilen

elementlere metal denir.)

Endüstriyel mineraller: Bor tuzları, tuzlar, g“bre hammaddeleri (zeolit,

jips vs), metal“rji sanayisine dön“k end“striyel mineraller vs.

Maden

Enerji madenleri

Metal madenleri

Endüstriyel mineraller

TANIMLAR

Cevher: Doğrudan doğruya veya bazı işlemler sonucu zenginleştirilerek end“stride t“ketim yeri bulabilen ve ekonomik değeri olan metal esaslı elementlere dayanması koşuluyla bir veya birkaç mineralden oluşmuş kayaç. Cevher, metal üretiminin hammaddesidir. Eğer metalik element

yoksa end“striyel (maden) hammaddesinden bahsedilir.

Madencilik: Yer kabuğunda bulunan maden hammaddelerinin “retilerek insanoğlunun hizmetine sunma işlemlerinin t“m“d“r.

Madenci: Maden işleten, maden ocaklarında çalışan ve mesleği madencilik

olan kişidir.

MADEN İŞLETME YÖNTEMLERİ

AÇIK İŞLETME YÖNTEMİ

Açık İşletme Yerüstü Madenciliği - Açık Ocak): İşletilmesi ekonomik

olarak uygun bulunan maden yataklarının, mostra verenlerinin doğrudan kazılarak “retilmesi, ya da “zerini kaplayan ört“ tabakasının

(dekapaj/ört“-kazı alınarak açılması ve sonrasında madenin serbest gök

kubbenin altında “retilmesi şeklinde yapılan işletme yöntemi açık

işletme olarak tanımlanmaktadır. G“n“m“zde d“nya maden “retiminin yaklaşık %70'i açık işletmecilik yöntemleriyle yapılmaktadır. Genellikle

basamak y“kseklikleri 12-30 m, genişlikleri 15-45 m arasındadır. Genel şev açıları sağlam kayaçlarda 50-70°, gevşek kayaçlarda 25-50° arasında olup, 700 m derine kadar inebilmektedirler.

AÇIK İŞLETME YÖNTEMİ

Açık işletme faaliyetlerinde genel planlama

AÇIK İŞLETME YÖNTEMİ Genel şev açısı ve basamak (Kademe) geometrisi :

h

a : Genel şev açısı

: Basamak eğim açısı

h : Basamak yüksekliği

a : Basamak genişliği

b : Şev (Eğik yüzey)

b

c

KANGAL KÖMÜR AÇIK İŞLETME“İ . .

AÇIK İŞLETME YÖNTEMLERİ

1. İşletilen Cevher ve Kayaçlara göre: • Sert Kayaç Açık Ocak İşletmeciliği, • Gevşek Kayaç Açık Ocak İşletmeciliği,

Kayaç nedir?

Kayaç, çeşitli minerallerin veya mineral ve taş parçacıklarının bir araya gelmesinden ya da bir mineralin çok sayıda birikmesinden meydana gelen katı birikintilerdir.

“ERT KAYAÇ AÇIK OCAK İŞLETMECİLİĞİ

“ERT KAYAÇ AÇIK OCAK İŞLETMECİLİĞİ

GEVŞEK KAYAÇ AÇIK OCAK İŞLETMECİLİĞİ

EKSKAVATÖR TERS KEPÇE - BACKHOE

AÇIK İŞLETME YÖNTEMLERİ

2. İş Makinelerinin Çalışma Sistemine Göre:

• S“rekli çalışan iş makineleri yöntemi Döner Kepçeli Ekskavatör, Band Konveyör, Absetzer-Dök“c“

• Kesikli çalışan iş makineleri Kepçeli Ekskavatör, Dragline, Ağır İş Kamyon

DÖNER KEPÇELİ EK“KAVATÖR

DRAGLAYN (Dragline)

Kangal Kömür İşletmesi: Model 8050 Marion, Kapasite: 53 m3, Bom kolu: 100 m

BIG MUSKIE: En b“y“k

draglayn, 1969’da devreye alındı, 94 m bom kolu uzunluğu; 168 m³

DRAGLAYN (Dragline)

Dragline: (alatlı eskavatör, çeneli kazıcı, sallama kepçe

AÇIK İŞLETME - TANIMLAR

Dekapaj Örtü-kazı : Kazılması ve nakliyesi zaruri olan, maden yatağının “zerindeki veya kontağındaki ört“ tabakası. Atık (Pasa): Değerli madeni almak için kazılarak taşınması gereken değersiz

yada maden özelliği olmayan ört“ malzemesidir.

Mostra: Yery“z“nde bir madenin açığa çıkmış ve çıplak göz ile gör“len kısmı, yani madenin yery“z“ne verdiği gör“nt“d“r. Tüvenan Cevher: Ocaktan doğal halde çıkarılmış ve hiçbir işleme tabi tutulmamış cevherdir.

Tumba sahası / döküm harmanı: Maden artıkları ve pasa malzemenin yığın şeklinde dök“ld“ğ“ alana denir.

Çatlak (Kavlak): Ana k“tleden ayrılmış, her an d“şebilecek parçalardır. Ateşleme: Kazı işlerinde deliklere doldurulmuş olan patlayıcı maddelerin patlatılmasıdır. Ateşleyici Barutçu : Patlayıcı madde kullanılması koşullarını yerine getirmek “zere, yeterlik belgesine sahip, en az ilkokul mezunu kişiyi tarif eder. (A, B ve C

sınıfı yeterlilik belgeleri vardır. (A) sınıfı piroteknik maddelerin (infilak edici

özelliği olmayan; sis bombası, maytap, işaret fişeği), (B) sınıfı yerüstünde, (C) Sınıfı Yeraltında ve grizulu ocaklarda patlayıcı maddelerin ateşlenmesi işini yapabilir.)

YERALTI İŞLETME YÖNTEMİ Yeraltı İşletmesi: Açık işletmeciliğin ekonomik olmadığı durumlarda yeraltındaki kaynakların ekonomik olarak çıkarılması amacıyla kuyular,

galeriler ve desandreler aracılığıyla cevherleşmeye ulaşarak cevherin yeraltından kazanılması prensibine

dayanan yöntemlerdir. Cevherleşme

ve yan kayacın yapısı ve durumuna göre uygun yöntem belirlenerek uygulanır. Desandre: 1) Maden ocaklarında aşağıdan yukarıya, cevher veya köm“r nakli yapmak amacı ile aşağıya doğru meyilli olarak yantaş,

cevher veya köm“r içinde s“r“len galeri. 2)

Maden yatağına ulaşmak için yery“z“nden başlayarak s“r“len meyilli galeri.

Yeraltı Maden İşletme ve (azırlık Faaliyetlerinde Genel Planlama

Uzun ayak

Diyagonal ayak

Tavan arınlı ayak

Yanal ayak

Travers ayak

Topuklu ayak

Arakatlı kazı yöntemi Arakatlı göçertme yöntemi

YERALTI İŞLETME YÖNTEMLERİ

Ambarlı yöntem

Oda yöntemi Oda-topuk yöntemi Serbest arınlı ayak

Blok halinde “retim yöntemi Blok göçertme yöntemi Kombine yöntemler

AYAK: Yeraltı işletmelerinde maden üretimi yapılan yerdir. ARIN (ALIN): Galeri ve benzeri yerlerde kazının yapıldığı yüzey

U)UN AYAK YÖNTEMİ

ODA-TOPUK YÖNTEMİ

ARAKATLI KA)I YÖNTEMİ

ARAKATLI GÖÇERTME YÖNTEMİ

KES-DOLDUR ÜRETİM YÖNTEMİ

YERALTI İŞLETME“İ - TANIMLAR Akrosaj: Dik ve eğimli kuyuların dip ve başlarıyla ara katlardaki manevra

yerleri ile bu yerlerde bulunan d“zenler

Galeri : Yeraltında açılan geçit yolu, t“nel Arın Alın : Galeri ve benzeri yerlerde kazının yapıldığı y“zey

Baca: Maden içerisinden s“r“len galeri

Lağım: Taş içerisinde s“r“len galeri

Lağım deliği: İçinde patlayıcı madde kullanılarak kazı ve gevşetme

yapmak için sondaj makinesi veya martoperfaratörle silindir şeklinde açılmış delik.

Desandre: 1) Maden ocaklarında aşağıdan yukarıya, cevher veya köm“r

nakli yapmak amacı ile aşağıya doğru meyilli olarak yantaş, cevher veya köm“r içinde s“r“len galeri. 2) Maden yatağına ulaşmak için yery“z“nden başlayarak s“r“len meyilli galeri.

Başaşağı: Yan taşta veya damar içerisinde yukarıdan aşağı doğru s“r“len

meyilli yollar, Desandre.

Başyukarı: Yan taşta veya damar içerisinde aşağıdan yukarı doğru s“r“len

meyilli yol.

YERALTI İŞLETME“İ - TANIMLAR

Bür: Yer“st“yle bağlantısı olmayan katlar arasında bulunan ve özellikle

maden naklinde kullanılan kuyu—> Kelebe veya iç kuyu.

Kelebe: 1) Kattan kata yan taş, cevher veya köm“r içinde aşağıdan yukarıya doğru dik olarak açılan s“r“len başyukarı. Kelebe maden,

malzeme ve insan iniş çıkışı için ayrı ayrı s“r“ld“ğ“ gibi, tek kelebe çok amaçlı olarak da d“zenlenebilir. 2) Dikbaşyukarı. 3) B“r. Fere: Tahkimatsız kelebe. 2) B“r. 3) Eğimli k“ç“k galeri ve kuyu. Fereler

genellikle graviteyle dolgu malzemesi, taş ve toprak nakliyatında kullanılır. Ramble: Yeraltı imalatında oluşan boşlukların pasa veya benzeri

malzeme ile doldurulması veya doldurulan malzemedir.

Topuk: Yeraltı işletmeleriyle açık işletmelerde g“venlik için bırakılan

maden kısımlarıdır. Topuğun görevi; “retim sırasında oluşacak çökmeleri engellemek, tavanı tutmak ve tabakalar arasındaki oluşum b“t“nl“ğ“n“

muhafaza etmektir.

YERALTI İŞLETME“İ - TANIMLAR Grizu: Metanın havayla karışımı Alev sızdırmaz (antigrizüto / ex-proof) aygıt: İçine girebilecek grizunun patlaması halinde, hasara uğramaksızın, alevin sızmasını ve ortamdaki grizu

veya köm“r tozunun tutuşmasını ya da patlamasını önleyecek şekilde yapılmış aygıt

Karakol: Asansör, vinç ve varagel başlarına, diplerine veya galerilere yapılan özel emniyet bariyeri (engeli).

Varagel: Dolu araba aşağıya inerken boş arabanın yukarıya çıkmasını sağlayan

ve karşılıklı ağırlık esasına göre, eğimli d“zey “zerinde fren ve halat kullanılarak yapılan taşıma yeri

Molet: Kuyularda vinç halatını yönlendiren özel makara

Potkabaç: Kazı işlemini kolaylaştırmak amacıyla alında derinlemesine açılan boşluk

Rekup: Ana galeriden maden yatağını kesme amacıyla s“r“len ikincil galeriler

Röset: Kuyu ve başaşağıların dip ve başlarının katlardaki yatay yollarla olan bağlantı yerleri

Şövelman: Kuyu ağzındaki asansör kulesi

YERALTI İŞLETME“İ - TANIMLAR

Varagel Potkabaç çekme

Şövelman Molet Karakol

YERALTI İŞLETME“İ - HAZIRLIKLAR

HAZIRLIKLAR

Yer altı madenciliğinde hazırlıklar iki ana

kategoride incelenir.

Büyük (azırlık: Maden k“tlesine ulaşıncaya

kadar yan taşta yapılan hazırlıklardır (kuyu,

kuyu dibi galerileri, kör kuyular, başaşağı ve başyukarılar, rampalar, ana ve arakat

galerileri).

Küçük (azırlık: Maden k“tlesi içerisinde “retim amacıyla yapılan hazırlıklardır [“st

taban (tavan) ve alt taban (taban) yolları, başyukarılar vs.].

KA)I “İ“TEMLERİ 1. Delme-Patlatma

2. Elle Kazı 3. Mekanize Kazı

• Yarı Mekanize Kazı • Tam Mekanize Kazı

DELME - PATLATMA

ELLE KAZI

TAM MEKANİ)E KA)I

MEVZUAT

PATLATMA

Maden ve Taş O akları İşlet eleri de ve Tü el Yapı ı da

Alı a ak İşçi “ağlığı ve İş Güve liği Ö le leri e İlişki Tüzük;

Maden ve taş o aklarıyla tü el yapı ı da, ancak,

Baka lığı izin verdiği türde patlayı ı maddeler

kulla ıla ilir. Yeraltı daki patlayı ı madde depoları, bir patlama halinde,

işçileri çalıştığı yerlere, yollara ve ana havala dır a

yoluna zarar vermeyecek ve işçiler içi tehlike

yaratmayacak uzaklıkta ola aktır. Bu depolara, Baka lıkta

izin alı ada 150 kilogram dinamit ve 300 adet

kapsülde fazlası konulamaz. Yeraltı deposunda, sı aklık, 8

dereceden aşağı ve 30 dereceden yukarı ol aya aktır. Kapsüllerle diğer patlayı ı maddeler, ay ı kap içi de bir

arada bulundurulamaz ve taşı a az; ancak, ayrı öl elerde bulundurulmak koşuluyla ateşleyi ileri

taşıdıkları sa dıklarda bir arada taşı a ilirler.

MEVZUAT

PATLATMA



Beşte çok lağı ı ay ı zamanda ateşle esi, seri halinde,

elektrikle (fitille değil yapılır. Ya ı ı ve parlayı ı gazlar

bulunan, tozları ya ası ve patla ası tehlikesi olan

ocaklarda, fitille ateşle e yapıla az. Patla a ış patlayı ı madde artıkları, bir ezaretçi i

soru luluğu altı da, olanak varsa, o lağı ı delen usta

tarafı da , patla a ış lağı deliği i en az 30

santimetre yakı ı da, ona paralel aşka bir delik delinip

doldurularak ateşle ir. Kö ür o akları da, lağı lar, yal ız a, elektrikli kapsülle

ateşle e ilir.

MEVZUAT

PATLAYICI MADDE KULLANMA YA“AĞI



Metan detektörleriyle yapıla ölçü lerde %1 veya daha

çok metan bulunan kısı larda,

Grizu ulu ası muhtemel ve grizu ko trolü yapıla aya

eski ve yeni imalat oşlukları ve çatlakları olan yerlerde,

Tıka ış kö ür, ür ve siloları açıl ası da, Kapatıl ış ya gı arajları ı açıl ası da, patlayı ı madde kulla ıl ası yasaktır. Ateşleyi i, grizulu ocaklarda, lağı deliklerini doldurmadan

ö e, 25 metre yarı çapı daki bir alan içi de ve özellikle

tavandaki oşluklar, çatlaklar ve oyuklarda grizu ölç esi yapar. Bu ölç ede, %1 metan tespit edilirse, lağı lar doldurulamaz.

SORU

78.Yeraltı ocaklarında dinamit ile patlama yapmadan önce hangi ölçüm yapılmalıdır?

A. Metan ölçümü

B. (ava hızı ölç“m“

C. Karbondioksit ölç“m“

D. Karbonmonoksit ölç“m“

MADEN İŞYERLERİNDE İ“G

C “INIFI İŞ GÜVENLİĞİ U)MANLIĞI TEMMU)

MEVZUAT

NAKLİYAT

• Yer altı işletmelerinde nakliyat sistemleri “retim yöntemi ve cevherleşme durumuna bağlı olarak değişim gösterebilmektedir.

• Bir kesinlik olmamakla birlikte galerilerde ve

desandrelerde vagon ve bantlı sistemler yaygın

olarak kullanılmaktadır. • Üretim ayaklarında zincirli konveyörler,

vagonlar ve Yükle – Taşı - Boşalt (YTB) makinaları gör“lebilir. • Kuyularda ise genellikle asansör sistemleri ve vinçler kullanılmaktadır.

Vagon

Ba t Ko veyör

)i irli Ko veyör

Eğimin 10°’den az olduğu yerlerde

ve ağır çalışma koşullarında rahatlıkla uygulanmaktadır.

Kuli-kar Ta a a o teli taşı a siste i)

Kuli-kar taşıma sistemi, montaj sırasında t“m ayak ekipmanlarının taşınması ve “retim sırasında da malzeme

ve insan nakliyatı için kullanılmaktadır.

Yükle – Taşı - Boşalt YTB

MEVZUAT

NAKLİYAT

Maden ve Taş O akları İşlet eleri de ve Tü el Yapı ı da Alı a ak İşçi “ağlığı ve İş Güve liği Ö le leri e İlişki Tüzük;

Taşıt yolları yeterli boyutlarda, uygun eği de, düzgü

kesitli ve ola akları elverdiği ölçüde düz doğrultulu

yapılır. Mekanik manevra ve özel taşı a düze i dışı da, de iryolları da, eği , % 0.5'i geçe ez.

Bir yolda birden çok demiryolu varsa, araçlar arası da, en az 60 ’lik serbest bir aralık ulu ası zorunludur.

Nakliyatı gerçekleştirildiği yollarda, galeri

ta a ı da 180 cm yüksekliğe kadar, araçlarla galeri

yan duvarları da birisi arası da en az 60 cm yaya

yolu ırakıl alıdır.

MEVZUAT

NAKLİYAT

Maden ve Taş O akları İşlet eleri de ve Tü el Yapı ı da Alı a ak İşçi “ağlığı ve İş Güve liği Ö le leri e İlişki Tüzük;

Ko veyörler, altları da, üstleri de ve her iki

ya ları da uygun, serbest bir alan kalacak ve

tahkimata sürtü eye ek taşıyı ı araçla yan

duvarlardan biri arası da en az 60 cm ge işlikte, her

türlü engelden arı ış bir geçit ırakıla ak içi de

yerleştirilir. Ko veyörler, düğ e iye işaret vermek üzere

işaretleş e araçlarıyla veya ko veyörleri herhangi bir

noktada durdurulabilecek bir düze le do atılır.

MEVZUAT

NAKLİYAT Maden ve Taş O akları İşlet eleri de ve Tü el Yapı ı da Alı a ak İşçi “ağlığı ve İş Güve liği Ö le leri e İlişki Tüzük;

Otomatik hız ayarlayı ısı bulunan çıkar a

sistemleriyle yapıla ak insan taşı aları da, kafeslerin hızı, saniyede 12 metreyi, otomatik hız ayarlayı ısı bulunmayan, ancak, kafesin kuyu aşı a

yaklaştığı ı bildiren sesli işaret düze i ve uzaklık

göstergesi bulunan makinalarda ise, 6 metreyi

geçe ez. İ sa taşı ası da kulla ıla kovaları hızı, saniyede

1,5 metreyi geçe ez özellikle Kuyu aç a

operasyo ları .

MEVZUAT

NAKLİYAT Maden ve Taş O akları İşlet eleri de ve Tü el Yapı ı da


İşçileri gidiş gelişleri e izin verilen ve eği leri 25-45

derece arası da olan yollarda, tabana basamaklar yapılır veya merdivenler kurulur.

Basamaklar ve merdivenler boyunca, korkuluk olarak

kulla ıl ak üzere, uygun malzemeden yapıl ış, sağla bir

tutanak bulundurulur.

Eği 45 dereceyi geçtiği takdirde, merdiven, ayrı a, en az

25 metrede bir dinlenme saha lığı yapıl ası zorunludur.

Eği 70 dereceyi geçerse, dinlenme saha lıkları arası en

çok 10 metredir.

TAHKİMAT Yer altı madenciliğinin en önemli unsurlarından birisi de TA(KİMAT

sistemidir.

Tahkimat sistemi hazırlıkların ve “retimin aksamadan s“rd“r“lebilmesi için tavan kayaçların göçmesini engelleyebilmek amacıyla uygulanan

destek sistemleridir. Uygulandığı yere ve uygulama amacına göre çeşitlilikler arz etmektedir.

Galeri Tahkimatı Çelik

Desandre Tahkimatı Ahşap

Ayak Tahkimatı Ahşap

Domuz Damı

Yürüyen Tahkimat

MEVZUAT

TAHKİMAT Maden ve Taş O akları İşlet eleri de ve Tü el Yapı ı da


Bütü yeraltı işleri de, taş, toprak, kö ür, cevher vb.

maddelerin kayma ve düş eleri i ö le ek üzere, uygun ve

yeterli tahkimat yapılır. Bu sırada, yıkıl a ve düş e tehlikesi bulunan askıdaki

ütü maddeler düşürülür veya tahkimatla düş eleri ö le ir. Tavanlarda ve yanlarda oşluklar varsa, bunlar

sıkı a doldurulur ve sıkıştırılır. Bu tahkimat, fenni ezaretçileri , işi özelliği e göre

elirleye eği teknik esasları kapsayan yö ergeye uygun

olarak yapıla aktır. Tahki atı sökül esi, güve lik kuralları a uygun

yö te lerle, uygun araç ve gereç kulla ılarak, ezaretçi i

görevle dirdiği bir usta ı soru luluğu altı da, güve li bir

uzaklıkta ve yerde yapılır.

MEVZUAT

TAHKİMAT Maden ve Taş O akları İşlet eleri de ve Tü el Yapı ı da


İşvere , tahkimat içi yeterli ve uygun malzemeyi

sağla akta , daimi ezaretçi, bu malzemeyi işyerleri de

gerektiği de kolaylıkla yararla ıla ile ek içi de sürekli olarak hazır bulundurmaktan sorumludurlar.

Nezaretçiler, çalışıla yerin güve ilir şekilde tahkimini,

gereği de derhal o arı ı ı, değiştiril esi i veya

takviyesini sağlaya ak ö le leri alırlar. Nezaretçiler ve ilgili işçiler, sık sık ve özellikle uzunca bir

duraklamadan sonraki işe aşla alarda, çalışıla yerin

tava ı ı ve tahki atı ı muayene ederler.

“ONDAJLA MADEN ÇIKARTILAN İŞLETMELER

Çözelti Madenciliği

Çözelti Made iliği

Çözelti madenciliği tuz, trona, k“k“rt ve bazı kaolinler gibi end“striyel hammaddeler için “retim yöntemi olup, literat“rde son 60 yıldır devamlı artarak kullanılmış ve geliştirilmiştir. Daha doğru olarak çözelti madenciliği prosesinin tanımı "Sondaj kuyuları madenciliği" olarak ifade edilebilir.

Sondaj kuyuları ile çözelti madenciliği “retim

prosesi, yeraltı mekanik madenciliğe alternatif

bir yöntem olarak geliştirilmiştir. Ç“nk“, mekanik madencilik oldukça pahalı bir yöntemdir.


• Yöntem, temelde, yery“z“nden açılan bir sondaj kuyusu ile

cevher yatağına ulaşarak, cevher karakteristiğine uygun bir çöz“c“ yardımıyla liçleme yapılması ve cevherin çözelti halinde yery“z“ne pompalanması esasına dayanmaktadır.

• Çözelti madenciliği prosesinde yer altındaki hammadde yatağına kadar sondaj kuyuları açılır. Bu kuyulara casing

(koruma boruları ve iç boru yerleştirilir. Koruma boruları ile iç boru arasından veya sulu bir seviyeden yeraltı su seviyesi altından hammaddeye tatlı su verilir ve hammaddenin çöz“lmesi sağlanır. • Hammadde çözeltisi iç borudan pompalarla yery“z“ne taşınır.

Bu işlem yatakta bir kuyudan veya daha fazla sondaj

kuyusunun birbirleri ile yönl“ ve seri olarak irtibatlandırılması ile “retim yapılabilir.


ETİ SODA A.Ş.’ye ait Trona Madeninde (Ankara-Beypazarı Çözelti Madenciliği Uygulamaları yapılmaktadır.

Trona (Soda): Doğal soda k“l“n“n yaklaşık %52'si cam sanayinde, yaklaşık %25'i kimya

sanayinde ve yaklaşık %11'lik bir kısmı da sabun ve deterjan sanayinde kullanılmaktadır.

CEVHER HA)IRLAMA VE )ENGİNLEŞTİRME

Cevher (azırlama: Bir cevherdeki çeşitli mineralleri, end“strinin gereksinimine en uygun hammadde haline

getirmek ve ekonomik değer taşıyanları taşımayanlardan ayırmak için yapılan işlemlerin t“m“ne cevher hazırlama adı verilmektedir.

Cevher (azırlama

• Kırma – Eleme

• Öğ“tme

• Triyaj elle ayıklama

Cevher Zenginleştirme

• Flotasyon

• Sallantılı Masa

• Jig

• Manyetik Ayırma

• Ağır Ortam

vs.

Cevher Hazırla a / Kır a-Eleme

http://tr.wikipedia.org/wiki/Dosya:Scheme_Jaw_Crusher.gif

Cevher Hazırla a / Öğüt e

Cevher Hazırla a / Triyaj

Cevher )e gi leştir e / Flotasyon

Cevher )e gi leştir e / “alla tılı Masa

Cevher )e gi leştir e / Jig

Cevher )e gi leştir e / Ma yetik Ayır a

Sınıflandırıcı Hidrosiklon)

Cevher )e gi leştir e / Ağır Orta Ayır a

GİRİŞ

Madencilik sektör“, doğası gereği içerdiği riskler

nedeniyle özellik arz eden, bilgi, deneyim, uzmanlık ve s“rekli denetim gerektiren en ağır ve tehlikeli sektörlerin başında gelmektedir.

2011 yılı istatistiklerine göre “lkemizde köm“r madenciliği yapan 740 işletme, metal cevheri madenciliği yapan 939 işletme ve 4459 diğer madencilik

ve taş ocakçılığı yapan işletme mevcuttur. Bu işletmeler, toplam 131.051 kişi istihdam etmektedir.

Emek yoğun çalışılan madencilik sektöründe iş kazası ve meslek hastalıklarıyla karşılaşma olasılığı diğer iş

kollarına oranla daha yüksektir.

SORU 6. Türkiye’de tespit edile eslek hastalıkları içi

doğru ola ifade aşağıdakilerde ha gisidir?

A. Meslek hastalığı kesi ta ısı işyeri heki i tarafı da ko ul aktadır.

B. Her ilde eslek hastalıkları hasta esi ulu aktadır.

C. E çok esleki ge itoüri er siste hastalıkları görül ektedir.

D. Meslek hastalığı sayısı ekle e de azdır.

TÜRKİYE’DE VE DÜNYADA İ“G

C “INIFI İŞ GÜVENLİĞİ U)MANLIĞI MAYI“

ÖZET

MADENCİLİKTE - İSG

• Açık İşletmelerde, basamak genişliği “retim makinelerinin

ve taşıma araçlarının g“venli çalışacağı genişlikte olmalı • Basamak y“ksekliği; kazının, el

ile yapıldığı işletmelerde 3 m’yi, makinelerle yapıldığı işletmelerde makinenin bom y“ksekliğini geçmemeli,


Kör alan

Operatör için kör alan: Bunlar

tamamen yok edilemeyeceğinden

binmeden etrafını kontrol etmesi ve

hareket etmeden önce korna çalması gerekir.




• Uygun gör“ld“ğ“nde, • Asıl işe başlamadan önce, • Patlama sonrası, • Vardiya değişiminde

Zemin incelenmelidir.


Dök“m sahasında kamyonların yapacağı manevraları yönlendirmek için bir işaretçi bulunmalıdır. İşaretçi, kendisi tehlikeye d“şmeyecek şekilde, bulunduğu yerden b“t“n manevraları görebilmelidir. İşaretçi ve operatörlerin karşılıklı anlaşabilmesi için kodlanmış el işaretleri kullanılmalıdır Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği Ek IX).

Dök“m sahalarında ki şev kenarlarında araçların şevden kayma tehlikesine karşı en az 2 m genişlikte

ve 50 cm yükseklikte

toprak setler bırakılmalıdır.

Şev yanı tampon bölge;

iş makinesi kullanıcısına şevin

nerede başladığını işaret eder;

iş makinesinin tampon bölge sayesinde şev aynasına fazla yaklaşması önlenir.



• Basamak şev açısı sağlam

arazide 60, çök“nt“l“ ve ç“r“k arazide, kum, çakıl ve dere tortularının olduğu yerlerde 45, kaygan ve sulu arazilerde

30’den fazla olmamalı • Basamaklar dik olmamalı,

kesinlikle dik basamak altında işçi çalıştırılmamalı


• Basamak diplerinde işçi bulunmamalı, patlayıcı madde

ve sandıkları konmamalı • Kazı ya da lağımlarla oyularak,

kademe alınlarının askıya alınması ve göçertilmesi (ters ıskarpa yapılması önlenmeli


• Lağım atımlarından, kar ve yağmur

gibi doğal olaylardan sonra kademe y“zeylerinde deneyimli işçiler tarafından çatlak sök“m“ yapılmalı • Y“ksekliği 5 m ve eğimi 30’den çok

olan şevlerde, çatlak sök“m“ vb. çalışmalarda işçilere emniyet kemeri

ile baret, emniyet ayakkabısı vb. gibi kişisel koruyucular kullandırılmalı.


Yukardan taş d“şmesi ihtimali olan yerlere gerekli

ikaz levhaları asılmalıdır


Ocak içinde biriken sular drene edilmelidir.


Toza kaşı sulama yapılmalı ve maske kullanılmalıdır.


G“r“lt“l“ ortamlarda kulaklık kullanımı sağlanmalıdır.


Görevlilerden başkası ocağa

girmemeli, bunun için işletme sahası içinde uygun yerlere

UYARI LEVHALARI konmalı, işletme personeli dışındaki kişilerin geçit yolu, ocak sınırı TEL ÇİT ile emniyete

alınmalı, yetkililerden başka kişilerin izin almadan işletme sahasına ve işyerine girmesine

izin verilmemelidir.


Mevzuat

http://www.google.com.tr/url?sa=i&rct=j&q=mevzuat&source=images&cd=&cad=rja&docid=LI-EgzzXChmfwM&tbnid=1ZeowHRksLu4iM:&ved=0CAUQjRw&url=http://www.takasbank.com.tr/Pages/Mevzuat.aspx&ei=qx4QUYqrIoeHhQfYkoHQCQ&psig=AFQjCNEd9P_pqceEr9y7cjF76OuWaATEAQ&ust=1360097298304083

MEVZUAT

TEKNİK FENNİ VE DAİMİ NE)ARETÇİ Teknik Nezaretçi: İşlet elerdeki faaliyetlerin teknik ve emniyet

yö ü de nezaretini yapan, Kanunun 29 uncu maddesi gereği faaliyet bilgi formunun hazırla ası da sorumlu ve yetkili

maden ühe disi. Teknik ezaretçi, sorumluluk ala ı Genel Müdürlükçe o ayla ış

ruhsat sahası ı her yerinde görevi ile ilgili inceleme yapmak ve

gerekli her türlü bilgiyi alma ve Kanun kapsa ı da gerekli

ö le leri aldırıl ası yetkisine sahiptir.

Daimi ezaretçi: İşlet ede daimi olarak istihdam edilen maden

ühe disidir. Daimi ezaretçi, üreti yerindeki gü lük faaliyetleri planlar ve

yürütül esi i sağlar, can ve mal emniyeti yö ü de tehlikeli bir

durumun varlığı söz konusu olduğu zaman gerekli tedbirlerin

alı ası a nezaret eder,

Nezaretçi: Fenni ezaretçi tarafı da gerekli görüle işleri yürüt ek veya u ları gözeti altı da bulundurmak üzere yazılı olarak görevle dirile , gerekli deneyim ve teknik bilgiye sahip, en

az ilkokul mezunu kişidir

MEVZUAT

GÜVENLİK BAŞMÜHENDİ“LİĞİ, MÜHENDİ“LİĞİ VE NE)ARETÇİ“İ

Yeraltı ve Yerüstü Maden İşlet eleri de

“ağlık ve Güve lik Şartları Yö et eliği ; İşçi sağlığı ve iş güve liği ko uları da inceleme ve

denetimleri yapmak, so uçları a göre gerekli ö le leri almak ve ö erilerde bulunmak üzere, işvere tarafı da , 300

den az işçi çalıştırıla her o ağa bir güve lik ezaretçisi, 300 den çok işçi çalıştırıla her o ağa bir güve lik

ühe disi ata ır. Birden çok güve lik ühe disi bulunan

işlet elerde, ayrı a, bu güve lik ühe disleri i ağlı ulu a ağı bir güve lik aş ühe disliği kurulur.

Güve lik aş ühe dis ve ühe disleri e güve lik işleri dışı da görev verilemez. Bu ları maden yüksek ühe disi veya ühe disi ol aları, güve lik aş ühe disi i en az 3,

güve lik ühe disi i ve ezaretçi i en az 2 şer yıllık ocak

çalış aları ı ulu ası ya da bu süre kadar güve likle ilgili

bir görev yap ış ol aları zorunludur.

MEVZUAT

İKİ AYRI YOL - KUYULAR Maden ve Taş O akları İşlet eleri de ve Tü el Yapı ı da


Hazırlık devresi dışı da, yeraltı çalış aları ı yapıldığı yerler, en az iki ayrı yolla yerüstü e ağla ır. Bu yollar

arası daki topuk, 30 metreden aşağı olamaz; yolları

ağızları ay ı çatı altı da bulundurulamaz.

Bağla tı yolları birbirine yakı iki kuyudan oluşa

ocaklarda, kuyular arası da, aşka a güve li bir yol

ulu adığı takdirde, kuyuları en derin katı da

ağla tı kurulur. Deri liği 50 metreden az olan

kuyularda, işçileri çıka ile eği, sağla ve akı lı bir

merdiven ulu ası zorunludur. Kuyu merdivenlerinin

basamak aralıkları 30 santimetreden, eği leri 80

dereceden, dinlenme saha lıkları arası 10 metreden çok

ol aya aktır.

MEVZUAT

“AĞLIK VE GÜVENLİK DÖKÜMANI Yeraltı ve Yerüstü Maden İşlet eleri de “ağlık ve

Güve lik Şartları Yö et eliği ; İşvere , işçileri işyeri de maruz kalabilecekleri

risklerin belirlenmesi ve değerle diril esi ve

çalış a yerlerinin ve ekip a ı güve li şekilde

düze le esi, kulla ıl ası ve akı ı ı yapıl ası hususları ı yer aldığı sağlık ve güve lik

dokü a ı hazırla ası ı ve gü elle esi i sağlaya aktır.

“ağlık ve güve lik dokü a ı çalış aya

aşla ıl ada ö e hazırla a ak ve işyeri de

ö e li değişiklikler veya ilave yapıldığı da tekrar

gözde geçirile ektir.

MEVZUAT

KURTARMA İ“TA“YONU Maden ve Taş O akları İşlet eleri de ve Tü el Yapı ı da


Maden o akları da, bir kurtarma istasyonu kurul ası zorunludur. Ancak, yarıçapı en çok 50 kilometre olan

alan içi de bulunan maden işlet eleri, merkezi bir yerde,

ortaklaşa bir kurtarma istasyonu kurabilirler.

Ocaklarda çalışa işçileri , 10 kişide az olmamak üzere, en az %3’ü, gerektiği de kurtarma işi de

görevle diril ek üzere, ö ede eğitilir. Bunlardan,

kurtarma istasyonunda görevle diril eye ler, normal

işleri e devam ederler.

Ocakta çalışa işçileri , 3 kişide az olmamak üzere, en

az %5'i ilk yardı kursları da yetiştirilir. Kurtarma istasyonunda ve ocaklardaki kurtarma ekibinde

ulu a ları sayıları, adları, adresleri ve çalıştıkları vardiyaları göstere listeler, kurtarma istasyo ları da

bulundurulur.

MEVZUAT

HAVALANDIRMA Maden ve Taş O akları İşlet eleri de ve Tü el Yapı ı da


Yeraltı işlet eleri de işçileri çalıştığı ütü ölü lerde

yeterli havala dır a yapıl alı, Havala dır a sistemine ağlı makineler, yedek enerji

kay ağı a ağla alı, İ sa ve malzeme taşı ası da kulla ıla kuyularda,

lağı larda, ana nefeslik yolları da, eği li ve düz yollarda, hava hızı saniyede 8 metreyi geçe ez.

Ocak havası da; oksijen %19'dan az, metan

%2'den fazla, karbondioksit %0,5'den fazla, karbon

monoksit %0,005 (50 ppm) den fazla ise ve diğer tehlikeli gazlar var ise çalış a yapıl a alıdır.

Tehlikeli gazlar içi erken uyarı sistemi ulu alıdır.

MEVZUAT

GRİ)U Yeraltı çalış aları da patlayı ı ortam oluş ası riski

yaratacak miktarda metan gazı çık a ihtimalinin

olduğu yerler grizulu kabul edilir.

Metan (CH4): Metan renksiz ve kokusuz bir gaz olup,

yoğu luğu 0.716 kg/m3’tür. Havaya göre daha hafif

olduğu içi tavanda topla ır. Zehirli değildir ancak

oksijen azlığı nedeniyle oğu udur. Esas tehlikesi ya ı ı ve patlayı ı ol asıdır. Metan gazı ı hava ile karışı ı hacim olarak %0-5 ve %14-28 arası da yanma, %5-14

arası da patlama özelliği gösterir. En şiddetli patlama

havadaki metan gazı ora ı %9-9,5 iken olur.

MEVZUAT

GRİ)U TEHLİKE“İNE KARŞI: Grizulu ve Ya gı a Elverişli Ocaklarda Alı ası Gerekli

Ö le ler Hakkı da Yö et elik;

O ağı ütü kısı ları da, her gü , her vardiyada,

fenni ezaretçi veya yetiştiril iş, yetkili kimseler

tarafı da , emniyet la ası veya metan

dedektörü ile grizu ölçü leri yapılır. Ölçü

so uçları noter tasdikli deftere kaydedilir.

Bacalar, grizu bulunabilecek eski çalış a yerlerinde

veya ani grizu oşala ile ek yö lerde devam

ettirildiği takdirde, ilk ö e, yukarıdaki maddede

sözü edilen kimselerin gözeti i de en az 25 metre

boyunda kontrol so dajları yapılır. Erken uyarı sistemi kurulur. Tü işçiler, çalış a

süresi e ya ları da karbon monoksit maskesi

bulundurur.

MEVZUAT

GRİ)U TEHLİKE“İNE KARŞI: Bütü grizulu ocaklarda, her biri tek aşı a o ağı

havala dırıl ası ı sağlaya ak güçte, birinin

herhangi bir nedenle dur ası durumunda, diğeri otomatik devreye girecek durumda, iki

havala dır a grubu ulu alıdır. Ocak havası da %2’de fazla metan saptanan

ocaklarda veya ocak kısı ları da, işçileri

kurtarıl ası ve grizunun temizlenmesi dışı da

çalış a yapmak yasaktır. Metan ora ı ı %2 aştığı ı ilk göre , bacadaki

çalış ayı durdurur. Havada %1’de fazla metan

sapta dığı da, bu oran, %1’i altı a düşü eye

kadar, ölçü ler aralıksız sürdürülür. Tü elektrik ve aydı lat a tesisatı da antigrizu

cihaz ve aygıtlar kulla ılır.

MEVZUAT

KÖMÜR TO)U Yeraltı ve Yerüstü Maden İşlet eleri de “ağlık ve

Güve lik Şartları Yö et eliği ; Ya ı ı toz birikimini azaltacak, ötralize ederek

(yanma özelliği i yok etme) veya ağlayarak (su ve

benzeri maddelerde tozu tutma) uzaklaştırıl ası ı sağlaya ak ö le ler alı alıdır.

Ocak içerisi deki kö ür tozu kay akları; kö ür

Tozları ı topla ası ve ıslatıl ası, taş tozu

kullanarak yanmaz madde iktarı ı artırıl ası, toz

ve sulu sistemler kulla ıl ası ile yok edilmelidir.

Kö ür tozunun oluştuğu yerlere, toz toplayı ılar

monte edilerek toz kay ağı da emilmelidir.

Ek bilgi: İ ert durağa -demiroksit) tozlar, fibrojenik tozlar (p ö oko yoz-kuvars

tozu), toksik tozlar (zehirli-kurşu , kanserojenik tozlar (asbest), alerjik tozlar (un ve

kereste)… vb.

MEVZUAT

“U KONTROLÜ Yeraltı ve Yerüstü Maden İşlet eleri de “ağlık ve

Güve lik Şartları Yö et eliği ; Fenni ezaretçi, eski çalış a yerlerini ocak içi de

veya çevresi de su ulu ası muhtemel

ta akaları, faylar ve su kay akları gibi doğal ve

arızi geçi i su birikintilerinin durumunu ge işliği ve deri liğiyle ilgili ütü bilgileri, ayrı tılı olarak

toplamak ve yıllık imalat haritaları a işle ek

zoru dadır. Çalışıl akta olan yerler yakı ı da, su

birikmelerinden, eski çalış a yerleri ve sularda

zararlı gazları ulu duğu da kuşkula ılıyorsa, bu

gibi yerlerde, uzu lukları 25 metreden aşağı olmamak üzere, alı yö ü de, kontrol so dajı yapılır.

İLGİLİ MEVZUAT 1. 3213 sayılı Maden Kanunu

2. Maden Kanunu Uygulama Yönetmeliği 3. Maden ve Taşocakları İşletmelerinde ve Tünel Yapımında Alınacak İşçi Sağlığı ve İş

Güvenliği Önlemlerine İlişkin Tüzük

4. Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışılan İşyerlerinde ve İşlerde

Alınacak Tedbirler (akkında Tüzük

5. Grizulu ve Yangına Elverişli Ocaklarda Alınması Gerekli Önlemler (akkında Yönetmelik

6. Grizulu Ocaklarda Elektrik Enerjisi Kullanılması (akkında Yönetmelik

7. Deniz, Göl veya Nehir Altında Bulunan Madenlerdeki Çalışmalar (akkında Yönetmelik

8. Yeraltı Maden İşletmelerinde Elektrikli Lokomotiflerin Kullanılması (akkında

Yönetmelik

9. Maden ve Taşocakları İşletmelerinde ve Tünel Yapımında Tozla Mücadeleyle İlgili Yönetmelik

10. Alev Sızdırmazlık Test İstasyonu Yönetmeliği 11. Yeraltı ve Yerüstü Maden İşletmelerinde Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği 12. Sondajla Maden Çıkarılan İşletmelerde Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği 13. Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddeler Tüzüğü

14. Patlayıcı Madde Ateşleyici Yeterlilik Belgesinin Verilmesi Esas ve Usullerinin Belirlenmesi (akkında Yönetmelik

15. Patlayıcı Maddelerin Yok Edilme Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik

16. Sivil Kullanım Amaçlı Patlayıcı Maddelerin Belgelendirilmesi, Piyasaya Arzı ve Denetlenmesi (akkında Yönetmelik – CE Uygunluk İşareti ile ilgili – Askeri amaçlı barut ve patlayıcı maddeler ile piroteknik maddeler hariç

17. Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınması (akkında Yönetmelik

SORU

55. Aşağıdaki ifadelerde ha gisi ya lıştır?

A. Tehlikeli ala lar açıkça görüle ilir şekilde işaretle elidir.

B. Havası da % ’de fazla eta ulu a yerlerde çalış a yapıla ilir.

C. Yeraltı işlet eleri ir iri de ağı sız e az iki yolla yer üstü e ağla alıdır.

D. Patlayı ı addeleri kulla ı ı a ak u ko uda eğitil iş kişiler e yapılır.

C “INIFI İŞ GÜVENLİĞİ U)MANLIĞI ARALIK


SORU

64. Bir tü eli içi de hava geç ektedir. Tü el ya kayaçları ı sı aklığı içi de geçe hava ı sı aklığı da fazla ise, aşağıdakilerde ha gisi kayaçta havaya aka ısı iktarı ı etkile ez?

A. Baro etrik ası ç

B. Tü eli iç yüzey ala ı C. Aka hava ı sı aklığı D. Kaya ı ısı tra sfer katsayısı



SORU

76. Aşağıdakilerde ha gisi ya lıştır?

A. Belli yoğu luğa ulaşa kar o o oksit patlamaya neden olabilir.

B. Belli yoğu luğa ulaşa sülfürdioksit S O patlamaya neden olabilir.

C. Grizu patla aları ve ya gı lar e zer gazları oluş ası a ede olur.

D. Havala dır a ile yeraltı da irike tozlar ve gazlar o ak dışı a süpürülür.



SORU


A. Orta da % 9,5 ora ı da oksije varsa çalış aya devam edilebilir.

B. Çalışıla orta da patla a riski var ise eta gazı ölçü ü yapıl alıdır.

C. Made işlet eleri de çalış a orta ı da yüzde ir % kar o dioksit gazı ulu duğu da çalış aya

devam edilebilir.

D. Orta da kok uş yu urta kokusu hissedildiği de Hidroje Sülfür H2S ölçü ü yapıl alıdır.



SORU

83. P ö oko yozis'e Toza ağlı esleki ak iğer hastalığı a ede ola ve ak iğerlerde kala ile toz ta e üyüklüğü aralığı kaç ikro dur?

A. 0 -150

B. 0 -1

C. 0 – 5

D. 10 -100


KİMYA“AL Rİ“K ETMENLERİ/Mİİ“G

SORU

84. “olu u açısı da aşağıdaki tozlarda e az tehlikelisi hangisidir?

A. Kuvars tozu

B. Mermer tozu

C. Kö ür tozu

D. Deniz kumu tozu


KİMYA“AL Rİ“K ETMENLERİ

SORU

80. Made o akları da ir kurtar a istasyo u kurul ası zoru ludur. A ak elli ir ala içi de

ulu a ade işlet eleri, erkezi ir yerde, ortaklaşa ir kurtar a istasyo u kura ilirler. Yarı çapı e çok kaç kilo etre içi de ola işlet eler ortak kurtarma istasyonu kurabilirler?

A. 50 km

B. 40 km

C. 30 km

D. 20 km



SORU


A. Taş tozu serp e işle i patla aları oluş ası a mani olabilir.

B. Kö ür tozu patlayı ı gaz ol ada da patla aya neden olabilir.

C. Meta gazı ı varlığı, kö ür tozu u patlaya ilir sı ır değeri i aşağı çeke ilir.

D. Taş tozu arajları kö ür tozu patla ası ı yayıl ası ı ö le ede etki değildir.



SORU

82. Aşağıdakilerde ha gisi toz oluşu u u arttıra etke lerde iri değildir?

A. Yüksek hava hızı B. O akta sulu toz astırı ıları kulla ıl a ası C. Yeraltı üreti i de eka izasyo u art ası D. O akta göçert eli ade işlet e yö te i

uygula ası



SORU

91. “olu u açısı da i sa sağlığı a e zararlı toz i si aşağıdakilerde ha gisidir?

A. Kö ür tozu

B. Mermer tozu

C. Talk tozu

D. Kuvars tozu


KİMYA“AL Rİ“K ETMENLERİ/Mİİ“G

SORU

92. Aşağıdakilerde ha gisi solu u yoluyla ak iğerlere gire tozları verdiği zarar dere esi i elirleye ir faktör değildir?

A. Toz tane boyutu

B. Toza karşı kişisel duyarlılık

C. Tozu oluştura kaya ı özgül ağırlığı D. Tozu oluştura kaya ı petrografik içeriği


KİMYA“AL Rİ“K ETMENLERİ/FRE/Mİİ“G

SORU

30. Aşağıdaki yö et eliklerde ha gisi de sağlık ve güve lik dokü a ı hazırla ırke işçileri işyeri de aruz kala ile ekleri riskleri elirle esi ve değerle diril esi i yap ak ir işvere yükü lülüğü olarak ifade edil iştir?

A. Biyolojik Etke lere Maruziyet Riskleri i Ö le esi Hakkı da Yö et elik

B. Patlayı ı Orta ları Tehlikeleri de Çalışa ları Koru ası Hakkı da Yö et elik

C. Yeraltı ve Yerüstü Made İşlet eleri de Sağlık ve Güve lik Şartları Yö et eliği

D. Ki yasal Maddelerle Çalış alarda Sağlık ve Güve lik Ö le leri Hakkı da Yö et elik



SORU

76. Türkiye’de sta dart olarak ka ul edile Toz Ölçer ha gi esasa daya aktadır?

A. Elektrostatik çökelti i B. Ter al çökelti i esaslı C. Gravi etrik esaslı D. Optik esaslı


KİMYA“AL Rİ“K ETMENLERİ/ÇALIŞMA ORTAMI GÖ)ETİMİ

SORU

84. Yeraltı ve Yerüstü Made İşlet eleri de “ağlık ve Güve lik Şartları Yö et eliği’ e göre yeraltı ve yerüstü ade işyerleri de işvere aşağıdakilerde ha gisi i hazırla ası ı ve gü elle esi i sağlaya aktır?

A. Made İşlet esi Sağlık ve Güve lik Raporu

B. Çevresel Etki Değerle dir e Raporu

C. Sağlık ve Güve lik Dokü a ı D. Sağlık ve Güve lik Pla ı



SORU

85. Kö ür o ağı da ir ayakta kö ür üretile yer çalış alar sırası da deva lı olarak , gra /dakika toz oluş aktadır. Dö üş havzası da toz ora ı ı g/ 3’ü geç e esi içi ayağı e kadar te iz hava gö deril elidir?

A. 8,00 m3/saniye

B. 8,75 m3/saniye

C. 6,25 m3/saniye

D. 10,50 m3/saniye



SORU

86. sayılı İş Ka u u’ u uygula ası akı ı da aşağıdakilerde ha gisi

yeraltı ve yerüstü ade işleri kapsa ı da değildir?

A. Made leri çıkar a a a ıyla araştırıl ası B. Çıkarıla ade leri satışa hazırla ası C. Made leri yeraltı da çıkarıl ası D. Çıkarıla ade leri işle esi



SORU

38. Parlayı ı ve patlayı ı addeleri ulu duğu yerlerle u addeleri yakı ı daki yerlerde, statik elektrik yükleri i eyda a gel esi e karşı aşağıdaki ö le lerde ya da yö te lerde ha gisi uygula az?

A. Nemlendirme

B. Topraklama

C. İyo izasyo

D. Yalıtka ayakka ı

C “INIFI İŞ GÜVENLİĞİ U)MANLIĞI EKİM

ELEKTRİKLE ÇALIŞMALARDA İ“G

SORU

81. Aşağıdakilerde ha gisi, Made ve Taşo akları İşlet eleri de ve Tü el Yapı ı da Tozla Mü adeleyle İlgili Yö et elik’te elirtile tozsuz işler ta ı ı ı ifade etmektedir?

A. Orta havası eşik sı ır değeri ESD ,5 g/ 3 ola işler

B. Orta havası eşik sı ır değeri ESD g/ 3 ola işler

C. Orta havası eşik sı ır değeri ESD 5 g/ 3 ola işler

D. Orta havası eşik sı ır değeri ESD 5 g/ 3 ola işler



SORU

82.Yeraltı ve Yerüstü Made İşlet eleri ile Bu ları Yerüstü Tesisleri de Uygula a ak Asgari Ge el Hükü ler’e göre aşağıdakilerde ha gisi ya lıştır?

A. A il çıkış kapıları içeriye doğru açıla aktır. B. A il çıkış kapıları, a il duru larda çalışa ları he e ve kolay a

aça ile ekleri şekilde ola aktır. C. A il çıkış yolları ve kapıları ı sayısı, oyutları ve yerleri yapıla

işi iteliği e, işyeri i üyüklüğü e ve çalışa ları sayısı a uygu ola aktır.

D. A il çıkış yolları ve kapıları doğruda dışarıya veya güve li ir ala ı veya topla a oktası a veya tahliye oktası a açıla ak ve çıkışı ö leye ek hiç ir e gel ulu aya aktır.



SORU

83.Yeraltı ve Yerüstü Made İşlet eleri de “ağlık ve Güve lik Şartları Yö et eliği’ e göre aşağıdakilerde ha gisi işvere leri yükü lülükleri de değildir?

A. Düze li aralıklarla gerekli güve lik tat ikatı yapıla aktır. B. İşçileri işe girişleri de ve işi deva ı süresi e periyodik

olarak sağlık gözeti leri yapıla aktır. C. Ay ı işyeri de irde çok işlet eye ait işçileri ulu ası

duru u da, işvere lerde sade e iri soru ludur. D. İşvere , ir tehlike a ı da işçileri çalış a yerleri i e kısa

za a da ve güve li ir şekilde terk ede il eleri içi uygu kaçış ve kurtar a araçları ı sağlaya ak ve kulla ı a hazır

ulu dura aktır.



SORU

91.Aşağıdakilerde ha gisi İşçi “ağlığı ve İş Güve liği Tüzüğü’ e göre, tozlarla ortaya çıka ile ek eslek hastalıkları a karşı alı a ak özel ted irlerde değildir?

A. İşyeri havası daki toz iktarı, elirtile iktarı geç eye ektir.

B. Toz çıkara işlerde, işyeri ta a ı, işi özelliği e ve tek ik i ka lara göre, ıslak ulu durula ak, del e işleri de, toz çık ası ı ö le ek içi , yaş etotlar uygula aya aktır.

C. Toz çıkara işler, tek ik i kâ lara göre, kapalı siste de yapıla ak veya u işler, diğerleri de te rit edile ektir.

D. Toz çıkara işlerde çalışa işçilere, işi özelliği e ve tozu iteliği e göre uygu kişisel koru a araçları ile askeler

verilecektir.


KİMYA“AL Rİ“K ETMENLERİ

SORU

82. Yeraltı ade işlet eleri içi aşağıdakilerde ha gisi ya lıştır?

A. Kö ür ta akası çok az gaz geçirge liği ede iyle kö ür içi deki eta gazı o ak havası a kolaylıkla karış az.

B. Tehlikeli gaz iriki i açısı da o ağı elli yerleri daha tehlikelidir.

C. Kö ür üretilirke eka izasyo arttıkça eta ı açığa çık a iktarı artar.

D. Gazları etkileri, tadı, kokusu ve re gi ili diği de her gazı orta daki varlığı elirle e ilir.



SORU

73. Yeraltı ve Yerüstü Made İşlet eleri de “ağlık ve Güve lik Şartları Yö et eliği’ e göre çalış a orta ı havası a ilişki Çalış a orta ı havası ı kirleterek çalışa ları sağlığı a zarar vere ile ek artık ve pislikler …………….. ifadesi deki oşluğa aşağıdakilerde ha gisi gel elidir?

A. her gü te izle erek hijye e dikkat edile ektir. B. hakkı da risk değerle dir eleri yapıla aktır. C. rutin olarak kontrol edilecektir.

D. derhal dışarı atıla aktır.


C “INIFI İŞ GÜVENLİĞİ U)MANLIĞI AĞU“TO“

Documents

MARMARA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ · 2019-12-06 · Endüstriyel mineraller. TANIMLAR Cevher: Doğrudan doğruya veya bazı işlemler sonucu zenginleştirilerek end“stride