in Halk Cumhuriyetinde llemeyle Mcadele Teknolojileri

Melahat AHN26-28 Kasm 2012Bat Akdeniz Ormanclk Aratrma Enstits Antalya/TRKYEE-mail:melahat_sahin@hotmail.comKUMUL ISLAH TEKNKLER VE TRKYEDEK UYGULAMALAR

GiriKumulun tanmKumul eitleriKumul Islah TeknikleriMekanik tekniklerBiyolojik tekniklerTrkiyedeki Kumul Islah UygulamalarSunumun ierii

Birlemi Milletler kaynaklarna gre lleme ve kuraklk yerkredeki 4 milyar hektardan fazla alan ve 110 lkede yaayan 1,2 milyar nfusu dorudan etkilemektedir. Dnyamzn gelecei iin tm insanlarn ortaklaa mcadele etmesi ve nlem almas zorunludur.

FAO llemeyi; Kurak ve Yar Kurak alanlarda, insan yaam ve biyolojik eitlilii tehdit eden insan etkisiyle oluan kimyasal, fiziksel ve biyolojik arazi bozulmasn da kapsayan Jeolojik, klimsel, Biyolojik faktrlerin btn olarak tanmlamaktadr. Giri

llerde veya deniz kylarnda rzgrlarn yd kum tepesi, eksibe

Kumul

Sahil kumulu: deniz kysnda genellikle, akarsularn denize dkld alanlarda ince kumlarn dalga ve rzgarn etkisiyle karaya doru tanmas sonucu oluan hareketli kum epeleridir. Karasal kumul:genellikle Deniz kysndan uzak, eski gl ya da akarsu yataklarnda oluan hareketli kum tepeleri

Kumul eitleri

Kumul slah tekniklerinde; genel genel prensip bitkilendirmeden nce kumul yzeyinde rzgar hznn drlmesi iin mekanik ve biyolojik nlemlerin alnmasdr.

1. Mekanik 2.Biyolojik3. Aalandrma

Kumul Islah Teknikleri

1. Mekanik nlemlerEkin ve msr sap, saz, kam, al, aa dallar, bambu,kil, akl talar, petrol rnleri gibi cansz materyallerle kumulun yzeyini ya tmyle yada bariyerler kaplanmas kumul slahnda mekanik nlemler veya mhendislik nlemleri olarak tanmlanr. toprakla kaplama1levleriamurla2Tmyle kaplamaakl talar3Yzey bariyerleriEkin, saz, bambu gibi saplarla 4Kumulu stabilize etmekAsfalt emlsiyonlar5Mekanik bariyerlerYksek polimerler6Kemer eklinde Saplarla kuatmak7Yksek bariyerlerYoun bariyerAlak bariyerler8Rzgarla tanan kumlar arkasnda tutmakGizli bariyerle9Rzgar geirmezKil bariyer10amur &toprak duvarlar 11havalandrmalAa malzeme12Kumullar it ile evirmek g13Mekanik nlem eitleri ve fonksiyonlar

Tarm alanlarnLokal yerleim alanlarnSulama kanallarn barajlarKarayollarn Maden sahalarn ve Doal Kumul vejetasyonunu korumak iin bitkilendirme veya aalandrma ncesinde mekanik nlemler alnmaldr.

Nerelerde mekanik nlemler alnmal?

Yzey bariyerleriYrede yaygn olarak bulunan materyaller kullanlarak alak itler veya karelajlar oluturulur. Vejtatif materyal: aa dallar,palmiye yapraklar, bambu, saz vs Dier malzemeler: kil, akl talar,slak toprak, , cobblestone, damp soil, ya varilleri, asfalt emlsiyonlar vs

1.Vejetatif materyallerVejetatif materyallerin bir ksmn kumulun iine krekle kazlan izgilere yerletirilmesiyle alak itler veya rzgar krc engeller oluturulur.Vejetatif materyallerin kumul yzeyine serpilmesi mullama yaplmas

2.Dier malzemeler

Kumul yzeyinin asfalt emlsiyonlar ile kaplanmas

Kumul yzeyinin, amurla kaplanmas

Kumul yzeyinin toprakla kaplanmas

Kumul yzeyinin akl talar ile kaplanmas

Kumul yzeyinin parke talar ile kaplanmas

Rzgarn kum tama kapasitesini azaltr.Yksek bariyerler ksa srede kum ile kapatlmaz zellikle yar rzgar geiren bariyerler ok daha uzun sre kum tayan rzgarlarn hzn azaltarak kumlarn rzgar ynnde ilerlemesini engeller.

Yksek bariyerler

Yksek polimer bariyerler

Ksa itlerRzgarn kum tama kapasitesini azaltr.ok nemli bir yeniliktir nk rzgarn kum tama ynn artarak hzn kesmekte Eer kumul hareketi ok fazlaysa ksa vejetatif itlerin mr ok ksa olur.Ksa itler bitkilendirmeden ok ksa sre nce ina edilmelidir.

Kumul yzeyinin kil ile kaplanmas

Kil barriyerlerin inaa edilmesiKil bariyerler ksa rzgar krc bariyerler snfna girer. Birok kumul sahasnda bitkilendirmeden nce kil bariyerleri . Kil barriyerler en ok tarm arazilerini ve su kanallarn korumakta Kil bariyerler genellikle rzgara maruz yamalarn alt ksmnda kurulmaktadr.

Bitkisel saplarla yaplan bariyerler

Saplarla bariyer oluturma iin en uygun zaman sonbahar sonu ile k badr. nk o dnemde kum nemli ve ii bulmada ok fazla zorluk yaanmamaktadr. Yazn kurulan bariyerler kum kuru olduu iin ok ksa srede rzgar tarafndan tahrip edilmektedir.

Bitkisel saplarla bariyer ina edilmesi

Sonu olarak;Mekanik nlemlerin mr yaklak 3-5 yl. Kurulduktan sonra devamllnn salanmas iin bakm ihtiyac vardr.Kumul slah iin bitkilendirme tek bana yeterli olmamakta mekanik nlemler alnmasna ihtiya bulunmakta Kumul slah almalarnn ilk 5 ylnda mekanik ve biyolojik nlemlerin kombine edilmesi en uygun yntem olmaktadr.

II. Biyolojik nlemler

Combine mechanical and biological methods

Biyolojik nlemde bitki tr seimi kriterleri Biyolojik ve silvikltrel zellikleri bilinen doal yerli al ve aa trleri seilmeliEkzotik trlerden o yre iin adaptasyon denemeleri yaplm olan al ve aa trleri seilmeliYerli trlerden de -Fidan retimi kolay-Kolay tesis edilebilen,-Bcek ve hastalklara dayankl,-Hzl byyen,-kurakla dayankl-Su istekleri bilinen-Uygun orijinler seilmelidir.

Dikim veya ekim srasnda da

Arazi hazrl,, Ne zaman dikilecei? Nasl dikilecei ? Hangi aralk mesafe kullanlaca? ihtiya olan bakm tedbirleri

Konular zerinde nemle durulmaldr.

Tamarix ramosissima Tamarix austrmongolica Caragana korskinskii Sophora viciifolia Kumul slahnda kullanlabilecek baz Bitki trleri

Hedysarun scoparim Fisch MeyElaeagnus angustifolia Bge.Amorpha fruticosa LinnNitraria tangutorumKumul slahnda kullanlabilecek baz Bitki trleri

III AALANDIRMA

Orman Tarm

Tarm alanlarn korumak

Yerleim alanlarn korumak

Demiryollarn korumak

Yama stabilizasyonu

Sel kontrol

TRKYEDE KUMUL ISLAH UYGULAMALARI

Trkiye; iklim,toporafik ve toprak zelliklerine bal olarak ok farkl ekosistemlere sahiptir.

Trkiyede yllk ortalama ya 632 mm(Sensoy, S. et al, 2008)

Trkiye de yaklak olarak; 21 611 ha. Akdeniz kys ve 7341 ha. Karadeniz de olmak zere toplam 28 952 ha kumul alan bulunmaktadr. Kumullarn byk ounluu kylarda nehirlerin denize dkld alanlarda ve i ksmlarda ise eski gl ve akarsu yataklarnda olumutur.

Trkiyede kumullar

Trkiyede yaklak 11.000 ha. Kumul sahasnda slah almalar gerekletirilmitir.

Trkiye de Sahil kumul alanlar (Turan Uslu)

Kumul hareketleri; verimli tarm alanlarn, yerleim alanlarn, su kaynaklarn ve karayollarnda tahribata neden olarak insan ve biyolojik yaam olumsuz ynde etkilemekteydi. Trkiyede Terkos tesislerini ileten Franszlarn 1885-1887 de Terkos gl evresinde sahil am ile yaptklar kk lde aalandrmalarn dnda orman idaresi olarak konuyla ilgilenme 1950 den sonra balamtr (Atay 1964)

Trkiyede kumul slah almalarnn tarihesi

lk kumul slah almas 1952-1953 orman tekilat tarafndan balatlmtr.

En geni kumul aalandrma almalar 1950 ve 1980 yllar arasnda yaplmtr.

1966

1965

Trkiyede kumul slah almalar

Konya-karapnarManisa/ BeyobaTerkosKarasuSinopIdr-aralkTrkiyedeki kumul slah proje alanlar

Trkiyede sahil kumul slah almalar konusunda ilk aratrmalar 1955 ylnda Bat Akdeniz ormanclk Aratrma Enstits ve stanbul Orman Fakltesi tarafndan Akdeniz ve karadeniz ky kumullarnun slah iin mekanikve biyolojik nlemleri belirlemek iin balatlmtr.

Sahil Kumul slah konusunda yaplan aratrmalar

Mekanik nlemler

Ahap bariyerlerSaz ve kam bariyerlerBitkisel saplarAhap bariyerler

Mekanik ve Biyolojik nlemlerin kombine edilmesi

For black sea regionTrkiyede Kumul Aalandrmalarnda kullanlan baz bitki trleri

P. brutia Ten.Eucaliptus camaldulensisCeratonia ciliquaAcacia cyanophyla,P. Pinea

Qercus coccifera

Pinus pinaster

Antalya Side-Sorkun 1955-1959)20112011

Antalya-Kemeraz

1960

2011

Antalya - Belek

19632011

Kumluca - Mavikent

19652011

Demre-Finike

Ka-Patara

Fethiye Kumluova (1962-1973 -2011)

Adana-Akyatan(2011)19721988

Terkos -Durusu (1885-1887), 1961-1988 (Marmara region)

Manisa- Beyoba (Eagean region)

1950-196020102010

zet olarak diyebiliriz ki!nsanolu lleme probleminin kalbinde yer almakta, bazen aktr bazen de kurban olmaktadr.

llemeyle mcadeleye devlet, sivil toplum, zel kurulular ve halkn tam katlmnn salanmas iin nlemler alnmal ve topyekn mcadele edilmelidir.

SABRINIZ N TEEKKRLERPancratium maritmum