ÖZEL YAŞAMI

Gülay ERYENTÜ

10 FB-B 31

Memduh Şevket Esendal

29 Mart 1883′te Çorlu’da doğmuştur, göçmen olan ailesinin ardı ardına gelen savaşlar sebebiyle sürekli maddî sıkıntı çekmesi yüzünden düzgün bir öğrenim yapma imkanı bulamamıştır.

Esendal kendi deyişiyle, “ilkokul da dahil hiçbir okuldan mezun olmamış, tam mânâsı ile bir alaylı olarak yetişmiştir”.

İlkokul Eğitimi...

Çocukluğunda doktor olmak isteyen Esendal, babasının ölümünden ve Balkan Savaşı’nın patlamasıyla İstanbul’a gelmiş, savaş bitince tekrar Çorlu’ya dönmüştür.

1906′da, 20 yaşındayken, o zamanlar gizli bir cemiyet olan İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne girmiştir.

Esendal, Cemiyet tarafından İstanbul Teftiş Kurulu’na çağrılmış (1908), bundan sonra parti müfettişi olarak Anadolu ve Rumeli’yi yakından tanıma fırsatı bulmuştur.

Parti içinde meslekî temsil fikrini savunanların (Nail Bey, Kara Kemal, Muhittin Birgen, Sadık Vicdanî vb) arasında yer almıştır.

Memduh Şevket, 1920′de B.M.M. hükümetinin ilk orta elçisi olarak Azerbaycan’a gönderilmiş, Kurtuluş Savaşı bitince yurda dönmüştür.

Meslekî temsil düşüncesini kabul eden eski arkadaşlarıyla beraber, egemen çevrelerin hoş görmediği Meslek gazetesini çıkarmış (1925), İzmir Suikasti’nin iktidara muhaliflerini “tasfiye” olanağı vermesiyle yeniden elçilik göreviyle yurtdışına gönderilmiştir (1926).

Esendal, elçi ve büyük elçi olarak 12 yıl buynca İran, Afganistan ve Sovyetler Birliği’nde kalmıştır.

Kendi imkanlarıyla bu sürede Farsça, Fransızca ve Rusça öğrenmiştir.

1938 yılında yurda dönünce önce Bilecik, sonra Elazığ milletvekilliği yapmış, daha sonra C.H.P. Genel Sekreteri olmuştur (1941 - 1945).

Bu görevi sırasında partinin gençleşmesine, 35′ler Hareketi’nin gelişmesine destek vermiş, ardından kendi isteğiyle bu görevinden ayrılmıştır (1945).

1945'ten sonra bu görevi de bırakıp sadece edebiyatla ilgilendi.

Ilk öyküleri Meslek gazetesinde yayınlandı. "Miras" adlı romanı da bu gazetede tefrika edildi.

Siyasetçi ve edebiyatçı kimliklerini ayrı tutmak için yazılarında "M.Þ.E, Mustafa Memduh, Mustafa Yalınkat, M. Oğulcuk, Istemenoğlu" gibi takma isimler kullandı.

"Ayaşlı ve Kiracıları" adlı romanıyla 1942 CHP roman yarışmasında dereceye girdi.

1946-1952 arasında Sanat ve Edebiyat, Seçilmiş Hikayeler, Ulus, Ülkü, Hisar, Pazar Postası, Türk Dili gibi gazete ve dergilerde yayınlanan öyküleriyle ünlendi.

Son yıllarını öykülerini yazmak, eserlerini derleyip kitaplaştırmakla geçirmiştir.

Memduh Şevket Esendal 16 Mayıs 1952′de Ankara’da hayata gözlerini yummuştur.

SON YILLARI...