Meme Kanseri –

Beslenme:

•

Korunma

•

Hastalık Dönemi

•

Takip Dönemi

Prof. Dr. Semih Aydıntuğ

• Bu sunumda izleyeceklerinizin bir bölümü

Nisan 2010’da İstanbul 4. Meme

Kanseri Kongresi’nde tartışılmıştır.

• Doktorlara hitaben yapılan bu sunum, hekim olmayanların da anlayabileceği şekilde değiştirilmiştir.

Konunun Önemi (1)

• İnsanların yaşam süresi artıyor, Kanserojenler ile temas süresi uzuyor, Kanser artıyor.

• Meme kanseri de artmaya devam ediyor• Meme kanseri daha genç

yaşlara

kaymaya başladı

!

Konunun Önemi (2)

• “Bireysel”

ilaç

kavramı

ile tedavi maliyetleri giderek artıyor

• Bugün kemoterapiden yarar görecek hastalarla, yarar görmeyecek hastaları

ayırdetmek mümkün, gene Herceptin’den yarar görecek hastaları

önceden belirlemek mümkün-

Tabii ki bunun ekonomik ciddi bir bedeli var.

Konunun Önemi (3)

• Sağlık sigortaları

zor durumda• İnsanların ömrü

uzuyor, yaşlı

insanların

hastalanma ihtimali daha çok• Çalışan nüfus, oran olarak azalıyor.• İşsizlik bütün Dünyada artıyor• Çalışan nüfusun üzerine düşen sağlık

kesintileri dayanılmaz boyutlarda artıyor• Tedavi maliyetleri artıyor.• Bu nedenle sağlık sigortaları

yakın gelecekte

çökebilirler.

Konunun Önemi (4)

• Dolayısı

ile “Kanserden korunma” tedbirleri çok yakında, pahalı

tedavi yöntemlerinin önüne geçecek• Şimdiye kadar “

Temenni”

düzeyinde

yürüyen bu çalışmalar artık bir zorunluluk haline gelecek

• Endüstri de bu gidişe ayak uydurmak zorunda kalacak

Konunun Önemi (5)

•

Meme kanseri binlerce yıldır biliniyor.•

Ama son 100 yılda görülme sıklığı

çok

arttı.•

Meme kanserini son 100 yıl içinde “Biz”

arttırdıysak azaltmak da bizim elimizde olmalı

-

Acaba buna neden önem vermiyoruz?

Beslenme• Tanımlanması

ve matematik standartlara

oturtulması

zor:

Ne yeniyor ve içiliyor?Ne kadar miktar, süre tüketiliyor?Kompozisyon?Nasıl hazırlanmış?Nasıl saklanmış?Coğrafi farklılıklar (Örneğin Çin de bir bölgede

toprakta selenyum olmadığı

için o bölgede kalp yetmezliği sık görülüyor)

Ekonomik kısıtlılıklar

Beslenme Şekilleri• Çok fazla 1-

Kültürel ve coğrafi yapıya uygun

“

Normal Beslenme”2-

Seçici beslenme ( Vejeteryanlar

dengesiz besleniyor. Bazı

besinleri fazla tüketmeye alışmış

olanlar var. Örneğin

yağlı

kızartılmış

kırmızı

eti yıllarca tüketmek ve bunun sonucunda kalp hastalıklarının ve kanserin artması)

3-

Ek Besin ögeleri:-

Eczanede satılan ilaçlar ( Daha çok

Antioksidan etkili olanlar) -

Bitkisel kaynaklı

ama belli kimyasal

maddelerden “YOĞUN ”

olan mucizevi aktar ürünleri ( Giderek büyüyen Ortoreksi

endüstrisi)

- Şarlatanların “

Özel”

kombinasyonları

4-

Kronik hastalıkları

olup, zorunlu olarak kullandıkları

ilaçlar nedeniyle

bağışıklık sistemi

negatif etkilenen insanlar veya aynı

hastalarda mecburi

diyet uygulamaları

dengesiz ve yanlış beslenmeye neden oluyor

5-

“Fast food”

kültürünün Dünyada hızla yayılması

ve özellikle çocuklara

bulaşması

nedeniyle Dengesiz ve yanlış beslenen nufus artıyor

6-

Hormunlu besinler7-

Genetiği değiştirilmiş

besinler

Bütün bu beslenme şekilleri hepimizin hayatında var. Ne yazıkki bilgi kirliliği ve güvensizlik hepimizin psikolojisini daha da bozuyor. Özellikle büyük şehirlerde çok pahalı

olan et’i yiyebilenler nasıl bir et ve ne

eti yediklerini hiç

bir zaman bilemiyorlar

Ortoreksiya• Hayatının büyük kısmını

“ Sağlıklı

yaşamak”

için her türlü

konrollü

ya da kontrolsüz yayına ve bilgiye göre yönlendiren ve bunu yaşam biçimi olarak benimseyen insanlar

• Bir hastalıktır• Anoreksi den Bulimia dan bir farkı

yoktur

• Bu zaafiyet, Endüstri tarafından acımasızca kullanılmaktadır

BESLENME

• Besinler / Besin ögeleri genlerin fonksiyonunu değiştirebiliyor ( Nutrigenomics)* **

* Massaro M,

Omega-3 fatty acids, inflammation and angiogenesis: basic mechanisms behind the cardioprotective effects of fish and fish oils. Cell Mol Biol (Noisy-le-grand). 2010 Feb 25;56(1):59-82** Steiner C

Isoflavones and the prevention of breast and prostate cancer: new perspectives opened by nutrigenomics. Br J Nutr. 2008 May;99 E Suppl 1:ES78-108.

Yakın Tarihimiz• Isırgan Otu • Zakkum

UNUTULDU GİTTİ

• Sırada muhtemelen: -

Zerdeçal

-

Yaban mersini-

Biberiye

-

Zencefil var.Nedense çok uzun zamandır faydası

bilinen

Kalsiyum, Balık yağı, D

vitamini , B vitamini kompleksleri, folik asit ciddiye alınmıyor.

Beslenmenin ve Yaşam Tarzının Önemli

Olduğuna Gösteren En Önemli Kanıt

• Japonya

gibi meme kanseri insidansının düşük olduğu ülkelerden ABD’ne

çocukluk çağında göç

eden

kızlarda meme kanseri

insidansı artıyor * ( İlk göç

edende % 25 artış,

ikinci nesilde ABD insidansı

ile aynı düzeye çıkıyor )

* Elias

S.G; Cancer

Causes

Control

2007

Meme Kanseri (1)

• Batı

dünyasında meme kanserinde artış

devam ediyor

• Ülkemizde, muhtemelen artış

daha hızlı

devam ediyor

• Meme kanseri daha genç

yaşlarda görülmeye başlandı

Meme Kanseri (2)

▪

Meme Kanseri biyolojisi ile ilgili Tıp dünyası

aslında çok fazla bilgi sahibi

değildir▪

Meme kanseri artmasına rağmen, meme kanserinden ölüm son 10 yılda % 12 azalmıştır

Meme Kanseri (3)

▪

Prostat kanserinden ölüm ( Meme Kanseri gibi endokrin bir kanseridir ) bu dönemde % 33 azalmıştır

▪

Yani Prostat kanserinin biyolojisi daha iyi bilinmektedir

▪

Üstelik meme kanseri araştırmaları

için harcanan para çok daha fazladır

Meme Kanseri (4)

▪

Meme kanseri, uzak organ metastazı yaptıktan sonra tedavisi yoktur

▪

Ancak bu dönemde ( Evre IV) ölüme kadar geçen süre eskiye göre epeyce uzamıştır ( Bazı

durumlarda yıllar )

▪

Dolayısı

ile meme kanserinden korunmak veya meme kanserini çok erken dönemde tanımak esas yoldur

Meme Kanseri (5)

• Meme kanserli kadınlarda rekürrens / tekrarlama riski ömür boyu devam eder

• Kontrol, rekürrensi önleyici tedbirler

ve tedavi

ömür boyu devam etmelidir

• Erken evre meme kanserlerinde uzak organ metastaz ihtimali % 30 dur*

• Bugün Meme kanseri kronik bir hastalık haline gelmiştir

*Hortobaygı

2009, Barcelona 2010 Mart

Meme Kanseri (6)

• Besinler / Besin ögeleri genlerin fonksiyonunu değiştirebiliyor ( Nutrigenomics)* **

* Massaro M,

Omega-3 fatty acids, inflammation and angiogenesis: basic mechanisms behind the cardioprotective effects of fish and fish oils. Cell Mol Biol (Noisy-le-grand). 2010 Feb 25;56(1):59-82** Steiner C

Isoflavones and the prevention of breast and prostate cancer: new perspectives opened by nutrigenomics. Br J Nutr. 2008 May;99 E Suppl 1:ES78-108.

Nütrigenomics

– İki yönlü

yol*

1-

Nütrientler, genlerin ekspresyonunu indükliyebilirler ve bunun sonucunda bireyin fenotipik yapısını

değiştirebilirler !2-

Tekli gen polimorfizmi ile ortaya çıkan

değişiklikler ( İnflamatuar cevap ve lipid metabolizması

ile ilgili olanlar )

nütrientlerin birey üzerindeki etkisini değiştirebilirler

* Grimble R. Clin Nutr. 2003

Nütrigenomcs –

Basit anlatım• Kötü

genlere sahip hücre,

onkogenlerini ( Kanseri ortaya çıkarabilen genler ) sentezliyor ama onu sekrete ( Meme dokusuna etki edebilmesi ) etmesi için bir engel var.

• Hücreyi tamamen sarmış

besin ögelerinin parçalanmasından ortaya çıkan “

Biyomoleküller”

( Örneğin DHA,

EPA –

Balık yağının etken maddeleri v.s) sekresyonu engelliyor

Nütrigenomcs –

Basit anlatım

• Ama ne kadar süreyle ? Bu tamamen belirsiz

• Çünkü

olaylar “Multifaktoriyel”• Yani başka besin ögeleri veya sigara

gibi zararlı

maddelerde tam tersine bu koruyucu etkiyi ortadan kaldırabilirler

• Bunları

ön görmek hiç

de kolay değil

Şematik insan hücresi, kanser yapıcı

genlerin sentezlediği proteinlerin hücre dışına çıkması, meme kanserinden koruyucu besin ögeleri

tarafından geçici bir süre ( 5 yıl 10 yıl ? ) engelleniyor

Oksidatif

Stress

–

Antioksidan Sistem Dengesi (1)

• Otomobil kullanırken gaza ve frene aynı anda basılmaz

• Oysa insan bağışıklık sistemi, gaza ve frene aynı

anda basar

• Mantıksız gibi görünen bu sistem aslında çok rasyoneldir

• Çünkü

bu şekilde aktif / dinamik bir denge sağlanır

Oksidatif

Stress

–

Antioksidan Sistem Dengesi (2)

• Vucutta:Gaz pedalı

: Lipid

peroksidasyonu

Fren pedalı

: Antioksidan sistem

Oksidatif

Stress

–

Antioksidan Sistem Dengesi (3)

• Bağışıklık sistemi başta olmak üzere birçok sistem vucutta

bu iki yapının

arasındaki denge ile ayakta kalıyor• Şimdiye kadar söylendiğinin aksine

Oksidatif

Stress

defekti

( Lipid peroksidasyonu) meme kanserinin

ortaya çıkışını

kolaylaştırıyor* ( Apoptozis

defekti

)

*Gago-Dominguez

M. Breast

Cancer

Research

2007

Apoptozis• Programlı

hücre ölümü

demektir.

• DNA hasarına uğramış

ve vucudun başına iş

açabilecek ( Mesela kanserli

hücre haline dönüşebilecek ) hücreler Apoptozis

ile yok ediliyor.

• Apoptoz

kansere karşı

çok önemli bir savunma mekanizması

• Kanser tedavisinde kullanılan ilaçların önemli bir kısmı

Apoptozisi

hızlandırarak işlev görüyorlar

Antioksidan Madde Kullanımı• “Oksidatif

Stress

her yönüyle

zararlıdır”

düşüncesinin doğru olmayabileceği düşünülmeye başlanmıştır.

• Denge

kavramını

hatırlayıp sağlıklı bireylere ve hastalarımıza sadece

yoğun miktarda antioksidan madde vermememiz

gerekir

Antioksidan Madde Kullanımı• Aşırı

antioksidan kullanımı

sonunda

vucudunda

ciddi zararlar gelişen insanlar olmuştur

• En basitinden sigara içen insanların ek vitamin olarak, A vitamini almalarının ( Multivitamin

tableti şeklinde ) Akciğer

kanserini arttırdığını

biliyoruz.• Kemoterapi sırasında kullanılan bazı

antioksidan maddeler, kemik iliği depresyonu, karaciğer yetmezliğine neden olabiliyor

Ana Başlıklar

• Meme Kanserinden korunma-

Genel olarak korunma

-

Riskli bireylerde korunma ( Farmakolojik ajanlar –

Tamoksifen,

Evista.....)

• Meme kanseri tedavisi sırasında

dikkat edilecek noktalar

• Tedavi sonrası

dikkat edilecek noktalar

Meme Kanserinden Korunmak İçin Alınacak Tedbirler

Meme Kanseri ( 1 )

• Bölgeden bölgeye değişmekle beraber Dünyada her 8 –

11 kadından biri hayatı

boyunca Meme Kanseri olmaktadır• Kadınlarda en çok görülen kanser,

Meme kanseridir• Öldürücü

bir hastalıktır. Öldürücülük

açısından ikinci sıradadır• Giderek daha sık görülmekte ve daha

genç

yaşlara kaymaktır

Meme Kanseri ( 2 )

• Genetik ve ailevi meme kanseri tüm meme kanserlerinin % 5 –

10’nu

oluşturur. Ancak bilinmeyen bir nedenle 40’

lı

ve 30’lu yaşlarda görülen

meme kanseri giderek artmaktadır• Eskiden bu oran %10’un altında idi.

Yani Meme kanserlerinin % 10’undan azı

40 yaşından önce görülürdü

Beslenme Bakış

Açısı

ile Meme Kanserinden Korunma Konusu

Çok Karışıktır• Besinlerin içinde çok sayıda nütrient

vardır ( Nütrient

= Besin Ögesi

)• Bazı

nütrientlerin

birbirleriyle zıt

etkileri

vardır• Bir nütrient

hem

antioksidan hem

de

pro-oksidan

özelliğe aynı

anda sahip olabilir

• Bu bilgilerin pratik hayata geçirilmesi hiç

kolay değildir.

Meme Kanseri Açısından

• Bir insanda:• Hiç

değiştiremeyeceğimiz

• Kısmen değiştirebileceğimiz • Tamamen değiştirebileceğimiz

önleyici veya meme kanserini daha kolay ortaya çıkarıcı

faktörler vardır

Değiştirmemizin Mümkün Olmadığı

Kötü

Faktörler (1)

• Kadın olmak ( Erkeklerde Meme kanseri oluyor ama çok nadir )

• Bireyin doğduğu anda doğum ağırlığının 4000 gramdan fazla olması

• Ailesinde birden çok meme / Yumurtalık kanseri olması

( Kimse annesini

babasını

seçemiyor )• Bireyin genetik olarak BRCA1 / BRCA 2

mutasyonu taşıyor olması

Değiştirmemizin Mümkün Olmadığı

Kötü

Faktörler (2)

• Etnik faktörler ( Meme açısından çok önemli değil. Mesela Zencilerde bazı

saldırgan Meme

kanseri türleri daha fazla görülüyor, askanazi yahudilerinde

BRCA 1 gen mutasyonu daha

fazla )• Mammografik

dens

meme patterni: İleri

yaşlara rağmen mammogafide

meme parankim

dokusunun çok yoğun görünmesi.

(Yani film bembeyaz görünüyor )

Değiştirmemizin Mümkün Olmadığı

Kötü

Faktörler (3)

• Menopoz yaşının 51 yaşın üstünde olması

meme kanseri riskini arttırıyor

• İlk adet yaşı

ne kadar erken olursa risk o kadar yüksek ( Aslında bu kısmen değişebilir faktör olarak da karşımıza çıkıyor)

Değiştirmemizin Kısmen Mümkün Olduğu Kötü

Faktörler (1)

• İlk adet görme yaşının ( Menarşe

), 12 yaş

öncesinde olması

( Görsel medya

muhtemelen bunu beyinde bulunan ve Hipotalamus

adı

verilen bir organ

aracılıyla daha küçük yaşlara kaydırıyor. Şöyleki: Göz aracılıyla Hipotalamusa

iletilen stimuluslar

sex

steroidlerini

erken uyarıyor, çocuk erken adet görüyor)

Değiştirmemizin Kısmen Mümkün Olduğu Kötü

Faktörler (2)

• Obezite:

Araştırmalara göre menopoz döneminde, meme kanserini tetikleyen önemli bir faktör olarak öne sürülüyor. Ancak 1 cm çapındaki meme kanserinin gelişme süresinin 5 –

8 yıl olduğu

düşünülünce obezitenin

çok daha erken dönemlerde etkili olması

gerekir

diye düşünüyorum

Değiştirmemizin Kısmen Mümkün Olduğu Kötü

Faktörler (3)

• 35 yaşından sonra doğumun riskli olduğunu bilmek

• Geç

dönemde bazı

bireylerin defalarca Tüp bebek denemelerinde fazla miktarda hormon aldıklarını

hatırlamaları

Değiştirmemizin Kısmen Mümkün Olduğu Kötü

Faktörler (4)

• Östrojen ( Estrodiol) , Testesteron ve IGF-1* **

• Kısa süreli açlıktan ( Birkaç

yıl) sonra normal / yüksek kalorili beslenmeye geçiş

***

• Bernard

L,

Biochemical

and

Biophysical

Research

Communications

Volume 350, Issue 4 , 1 December 2006, Pages 916-921 ** Eliassen AH. J. Clin Oncol. 2006*** Elias

S.G; Cancer

Causes

Control

2007

Değiştirmemizin Kısmen Mümkün Olduğu Olumlu

Faktörler (1)

1-

Erken doğum yapmak (Tercihan 20 – 25 yaş

arasında ilk doğum yapmak)

2-

8 ay kadar süt vermek

Değiştirebileceğimiz , Meme kanserini arttıran Kötü

Faktörler

(1)

1-

Hareketsizlik: Fizik egzersiz, beden ve ruh sağlığı

için çok önemli. Bu hep

söylenir ama uygulanmaz ya da uygulanamaz

• Aerobik egzersizin tanımı: Bir formülü vardır

220 –

yaş

= Nabız sayısı

( Bu sayı

0. 7 ile çarpılır ) çıkan rakkam

en az 35

dakika süre ile korunması

gereken nabız sayısıdır

Değiştirebileceğimiz , Meme kanserini arttıran Kötü

Faktörler

(2)

• Örnek: Birey 53 yaşında ise220 –

53 = 167 Bunun % 70’

= 117

10 dakikalık bir ısınma sürecinden sonra en az 35 dakika süre ile spor yapan kişinin nabzı

dakikada 117’nin

altına inmemelidir. Solunum ve kardiyak bir problem olmadığı

takdirde nabız sayısı

biraz

daha yukarda da olabilir

Değiştirebileceğimiz , Meme kanserini arttıran Kötü

Faktörler

(3)

• Örnekteki birey 53 yaşında iseDaha az sayıdaki nabız sayısı

aerobik

egzersiz yapılmadığı

anlamına gelir.Yani spor sonrası

artmış

bir bazal

metabolizma hızı

beklenmemelidir.Haftada 3 –

4 kez yapılan aerobik fizik

egzersizin meme kanseri önlenmesinde yararlı

olduğu bilinmektedir

Değiştirebileceğimiz , Meme kanserini arttıran Kötü

Faktörler

(4)

2-

Hormon Replasman

Tedavisi

: Menopoz döneminde Östrojen veya Östrojen ve Progesteron

almak meme

kanseri riskini arttırmaktadır. Ancak bu risk her birey için farklıdır. 5 yıldan uzun süre yapılmadığı

takdirde risk çok

fazla yükselmemektedir. Uygun durumlarda HRT yapılmalıdır

3-

Alkol ve sigara kullanımı:

Her ikisi de oksidatif

stressi çok fazla arttırıyorlar

Değiştirebileceğimiz , Meme kanserini arttıran Kötü

Faktörler

(5)

4-

Oral Kontraseptif

kullanımıGenç

yaşlarda ( 18 -

19 yaş), doğum

kontrol hapları

yumurtalıklar açısından faydalı

olabilir. Ancak 10 yıldan daha

uzun süre oral kontraseptif

kullanımı zararlı

kabul edilir.

Değiştirebileceğimiz , Meme kanserini azaltan Faktörler (1)

1-

Uygun beslenme, uygun besin ögelerini

yeterli miktarda ve süre almak

( Ayrıntılarına daha sonra girilecek )2-

Zararlı

faktörlerden kaçınmak

3-

Düzenli Aerobik Fizik egzersiz4-

Şişmanlıktan kaçınmak

• Uygun diyet ile tüm kanserlerin % 30’nun önlenebileceği düşünülüyor *

* World

cancer

Research

Fund

/ American

Association

for

Cancer

Research: Food, Nutrition, Physical

activity

and

the

prevention

of Cancer: A Global Perspective. Washington, D.C: AICR 2007

Meme Kanserinden Korunma (1)

• 21 yaş

cıvarında

doğum yapmak ( Onkogenleri

stimüle

eden “

Kötü”

kök

hücrelerinin yok olmasını

sağladığı sanılıyor)

• Düzenli Fizik egzersizi ömür boyu sürdürmek ( Aerobik egzersiz’in tanımı

yapılmıştı

)• Sigara içmemek, alkol tüketimini

sınırlamak (İçenler kırmızı

şarabı

tercih edebilirler )

Meme Kanserinden Korunma (2)

• Sigara ve alkol, Lipid peroksidasyonunu

yani oksidatif

stressi aşırı

derecede arttırıyor• Bu durum, doğal antioksidan sistemi

felç

ediyor. ( Denge bozuluyor)• Yaşlanma dahil birçok probleme neden

olduğu gibi meme kanseri riski de artıyor

MEME Kanserinden Korunma (3)

• Düzenli fizik egzersiz postmenopozal kadınlarda mammografik

dansiteyi

azaltmaktadır * ( Bilindiği gibi ACR IV, meme kanserine daha yatkın)

* Suijkerbuijk

KP. Cancer

Epidemiyol

Biomarkers

Prev

2006

Meme Kanserinden Korunma (3)

• Ömür boyu kilo kontrolu

( BKI’nin

20 - 25 arasında olması

optimal. En kötüsü

periyodik olarak kilo alıp vermek) • Anorexia

ve Bulimia’nın

tedavisi gerekir

• Kanda 25(0H) D vitamini/ Hormonu düzeyini 35 ng/ ml düzeyinde tutmak (Yıl boyunca –

Özellikle kış

aylarında )

* Autier

P,

Vitamin D supplementation and total mortality: a meta-analysis of randomized controlled trials

* * Murillo

G,

ACTIONS OF VITAMIN D ARE MEDIATED BY THE TLR4 PATHWAY IN INFLAMMATION-INDUCED COLON CANCER.

Beden Kitle indeksinin Hesaplanması

(1)

• Vucut

ağırlığı

/ Boy’un Metre cinsinden karesine bölünmesi ile ortaya çıkar.

• Örnek: 65 kg ağırlığında, boyu 1.58 m olan bir bayanda BKİ

hesaplanırsa:

65 / 1.58 2 = 26BKİ

nin

26

olması

tek başına anlamlı

değil. Sadece kişinin obez

olmadığı söylenebilir.

Beden Kitle İndeksinin Anlamı (2)

•

Bu sonuca bir anlam yükleyebilmek için :- Kişinin yaşını-

Kas ve yağ

dağılımını

-

Son aylarda vucut

ağırlığında ciddi değişimler olup olmadığını-

Düzenli Fizik egzersiz yapıp

yapmadığını

bilmek gerekir

D VİTAMİNİ• Yüksek dozda Kalsiyum ve D vitamini

alımı

premenopozal

meme kanseri riskini düşürüyor * **

* McCullough

ML. Breast

Cancer

Research

2007

** Lin

J. Arch

Intern

Med. 2007

D VİTAMİNİ• Hatta şu anda ‘

Gemini ’

adında bir D

vitamini analoğu

ilaç

olarak geliştirilmeye çalışılıyor.

• Başarılı

olursa ve ilaç

haline gelirse bu anolog

D vitamini, Meme kanseri

tedavisinde kullanılacak.

D Vitamini

•

Kendi pratiğimde hastalarımda rutin Vitamin D3 düzeyi ölçüyorum

•

35 ng/ml düzeyine ulaşan hasta sayısı % 2 civarında

•

Oral suplementasyon

faydalı

olmuyor•

IM enj.’ı

tercih etmeye başladım*

* Berkovitz

S,

Serum 25-hydroxy

Vitamin D Levels

in Chronic

Fatigue

Syndrome: a Retrospective

Survey. Int

J Vitam

Nutr

Res.

2009 Jul;79(4):250-4.

D vitamini ile ilgili Problem• Ölçüm tekniği pahalı

ve uzun sürüyor

• Laboratuvarlar

arasında “ciddi”

sonuç farklılıkları

var

• Ancak Gelişmiş

laboratuvarlarda yapılabiliyor

• Ölçüm yapmadan D vitaminini kullanmak risklidir.

• D vitamini başlanan hastalarda, hastanın ‘

Kalsiyum ’

düzeyini

MUTLAKA önceden bilmek gerekir

Meme Kanserinden Korunma (4)

• Normal A vitamini, Retinoik

asit düzeyi• Normal alfa Tocopherol

düzeyi* ( E vitamini)

• Fitoöstrojenler

? ( İzoflavonlar, Flavonlar, Koumestanlar, Lignanlar

)

• Soya , Keten tohumu, meyan kökü

işe yarıyorsa bile anne karnında almaya başlamak gerek

• Fitoöstrojenler

aynı

zamanda antioksidan etkiye sahiptirler ( Örnek: Üzüm ve çekirdeği)

*Epplein M, Breast Cancer Res. 2009

Meme Kanserinden Korunma (5)

• Bir önceki slide’da

bahsedilen maddelerle ilgili bilimsel yayınlar olmakla beraber, hiçbirisi Meme kanseri -

D vitamini ilişkisi gibi net bir

şekilde ortaya konmuş

değildir.• Bu açıdan bu maddeleri özellikle

yüksek dozlarda tüketmek doğru değildir

Meme Kanserinden Korunma (6)

• Omega

–

3 yağ

asidi almak ( Günde 2 –

3 gram) ( Balık yağı)

• Omega

–

3 / Omega

–

6 yağ

asidi oranını

korumak ( 1 / 4)

• Kanola

yağı

( Kolza yağı) almak tercih edilmelidir * ( ALA ve GLA içeriyor)

• Balık yağı

alımı

anne karnında başlamalıdır ( CEBPbeta

yoluyla apoptoz

artıyor )

* ,

Ion

G. BMC Cancer

2010

Meme Kanserinden Korunma (7)

▪

Not: Kolza yağı

meselesi çok fazla ciddiye alınmamalıdır. Bununla ilgili çok fazla yayın yoktur. Endüstrinin baskısı

da olabilir. En

azından zararlı

olmadığını, tüketildiği takdirde omega-3 yağ

asitleri yanında başka

faydalı

yağ

asitlerinin de alınmış

olacağı bilinmektedir

▪

Benzer bilgi Keten Tohumu yağı

için de geçerlidir.

▪

ASIL OLAN BALIK YAĞIDIR. UNUTMAYALIM ,

Yüksek enerji alımından kaçınmak gerekir:17.035 kadın üzerinde yapılan prospektif

bir

çalışmada gelişen 346 meme kanseri değerlendirildiğinde:Yüksek enerji alımı

/ Yüksek yağ

alımı

( Özellikle az balık yağı

) ve Yüksek BKİ daha agressif

meme kanserleri ile

birlikte görülüyor ** Borgquist

S. Breast

Cancer

Research. Jan

2007

Meme Kanserinden Korunma (8)

Meme Kanserinden Korunma (9)

• Yeşil Çay

( Epigallocatechin

Gallate) * Muhtemelen COMT enzimini indükliyor. Antioksidan etkisi olduğu gibi pro

–

oksidan

etkisi de var

Meme kanserinde %20 azalmaya neden oluyorGenotipik

olarak düşük COMT aktivitesi olan insanlarda daha etkin **

DİKKAT : Fazla miktarda yeşil çay kullanımının tehlikeleri de bilinmektedir ( Kansızlık, kemik iliği depresyonu gibi )

* Gago-Dominguez

M. Breast

Cancer

Research

2007** Wu

AH. Cancer

Reserch

2003

Meme Kanserinden Korunma (10)

• Kanda ve saç

derisinde normal Çinko düzeyi *• Akdeniz tipi diyet ( Kanda E2 düzeyini

düşürüyor ) * **İndirekt

bir ispat : Güney Avrupa ülkelerinde

Kuzey’e göre daha az meme kanseri görülüyor

* Memon

AU. Clin

Chim

Acta. 2007

** Carruba

G. Nutr. Cancer

2006

Meme Kanserinden Korunma (11)

Yüksek Enerji ( KH + Yağ

)

Uzun süre yüksek enerji alımı

ovarian

seks steroidlerinin

ve büyüme faktörlerinin kanda

yüksek dozda sirkülasyonuna neden olmaktadır

▪

Bu durum Östrodiol

başta olmak üzere zararlı bazı

hormonların artışına neden oluyor

( Tabii sürenin uzun olması

daha da negatif bir faktör )

Meme Kanserinden Korunma (12)

• Zararlı

kimyasal bileşikler: ( Şüphe yoğun ama şimdilik kesin kanıt yok. Siz gene de ciddiye alın )Paraben’ler

( Kozmetiklerde var, E2

etkileri var)Pestisidler

( Böcek öldürücü

ilaçlar)

Bromürler

( Alev yangınını

önleyen maddeler –

Anne sütüne geçiyor )

Anabolik

hormon

zerkedilmiş

hayvan eti

Meme Kanseri Tedavisi Sırasında

,

Beslenme Açısından Dikkat Edilecek Noktalar

• Literatürde karşımıza çıkan makaleler daha çok Kemoterapide kullanılan ilaçların yan etkilerinin

“

Antioksidan”

ilaçlarla ortadan kaldırılması

ile ilgilidir

• Acaba “

Antioksidan ”

kullanımı kanser tedavisini olumsuz

yönde

etkiliyormu

? Bu konu ile ilgili araştırma az sayıdadır. Ama konu çok önemlidir

• Çünkü

meme kanseri tedavisinde faydalı

olduğu ispat edilen Kemoterapi

ilaçlarının etkisinin

başka biyolojik maddelerle yok edilme ihtimali hiç

hoş

bir durum değil !

Meme Kanseri Tedavisi Sırasında Dikkat !

• Birçok hasta Kemoterapi

almaktadır• Bazı

Kemoterapi ajanları

“Oksidatif

stress’i”

arttırarak etki ederler• Bazıları

ise Oksidatif

stressin artmış

olduğu bir ortamda etkinliklerini kaybederler.

Meme Kanseri Tedavisi Sırasında Dikkat !

• Oksidatif

stressi arttıran KT ajanları:-

Siklofosfamid

-

Cisplatin-

Carmustin

( BCNU)

-

Doxorubicin

/ Epirubicin- 5- FU-

Ara C

Oksidatif

Stressi Arttıran KT ilaçları

• Glutation

redüktaz

aktivitesini azaltarak, başta akciğer olmak üzere vucutta

“Kollateral

hasarı” arttırıyorlar

• Hidrojen peroksidi arttırarak, KT ajanın apoptoz

kabiliyetini azaltıyorlar !

Oksidatif

Stressi Arttıran KT ilaçları

• Lipid

Peroksidasyonu↑• Elektrofilik

aldehitler ↑

• Apoptozis

↓

( Hiç

arzu edilmeyen bir durum)• Kanser hücrelerinin çoğalma siklusu

durabiliyor ( Arzu edilmiyor çünkü

hücre çoğalmazsa öldüremezsiniz )

• KT etkisiz hale gelebiliyor• Öyleyse ANTİOKSİDAN maddeleri kullanalım

?? ( İspatlanmamış

bir düşünce, ama mantıklı)

Kemoterapi ilaçları

ile ilgili olarak Lütfen Dikkat

• KT ilaçları

kanserli hücreleri öldürür.• Ama KT ilaçları

vucudun

normal

hücrelerine de zarar verir ( Saç dökülmesi, mide bulantısı

/ ağrısı,

Kemik iliği süpresyonu

, unutkanlık......)• Antioksidan maddeler, normal hücreleri

korurken kanserli hücreleri de koruyabilir.

Meme Kanseri Tedavisi Sırasında Antioksidan Kullanımı

• Yapılan çalışmalara göre , meme kanseri tanısı

alındığından itibaren

hastaların % 45 –

87 ‘si antioksidan süpleman

maddeler alıyorlar ve bunu

tedavi sırasında da sürdürüyorlar• İlginç

olan tedavi eden sorumlu

hekimlerin bu durumdan çoğu zaman haberdar olmamaları

KT / RT Sırasında Antioksidan Madde Kullanımı

• Bu konuda son söz söylenmiş

değil*• Yüksek dozda antioksidan ilaç

alımı

, genetik

farklılıklar , KT ajanlarınının

etkisini yok edebilir ( Boşuna Kemoreapi

görmek ! )

• D vitamini süpplementasyonu

mutlaka gerekiyor

• Balık yağı

ile ilgili olumlu yayınlar daha fazla. Tedavi sırasında Balık yağı

kullanılmasında

sakınca yok * Lawenda B.D. Should supplemental antioxidant administration be avoided during chemotherapy and radiation therapy ? JNCI 2008. 1000 (11) 773

Sık kullanılan Antioksidanlar• C, E, A vitaminleri• Beta Karoten• Selenyum• Yeşil çay ekstresi• Üzüm –

Kuru üzüm –

Pekmez !

• Diğer Flavonoidler• Balık yağı• Keten tohumu yağı• D vitamini • Curcumin

/ Turmeric

-

Zerdaçal...............

Özet• KT / RT sırasında yüksek dozda Antioksidan

madde kullanımının doğru olmadığını söylemek mümkün

• Pratik hayatta hekim, hastasının reçete ettiği ilaçlar dışında neler aldığını

bilmelidir.

• Bitkisel ürünlere hekimlerin kayıtsız kalması hastalarına zarar veriyor

• Hastaların da kullandıkları

bitkisel ilaçlarla tedavilerini olumsuz yönde etkileyebileceklerini, hatta bazı

organlarına

ciddi zararlar verebileceklerini bilmeleri gerekiyor

Aktif Tedavi Bittikten Sonra Dikkat edilecek Noktalar

Alt Başlıklar

• Meme kanseri rekürrensini

azaltmaya odaklanmış

yaklaşım

• Genel sağlık tedbirleri ile yaşamı uzatmaya yönelik tedbirler

(Çoğu zaman iki konu içi içe giriyor )

• Aromataz

İnhibitörü

( Arimidex, Femara, Aromasin) kullananlarda gelişen şiddetli Osteoporoz ( Meme kanseri rekürrensi

ile direkt ilişkisi yok

gibi görünüyor ama eklem ve kemik arıları

hatta kemik kırıkları

“Fizik

egzersizi”

kısıtlıyor

Tedavi Sonrası

(1)

• Osteoporozun önlenmesi çok önemli• Yeterli Kalsiyum, D vitamini almak

gerekir.• Düzenli yürümek şeklinde yapılan Fizik

egzersiz Osteoporoza karşı koruyucudur

•

Ciddi ve tedaviye dirençli Osteoporozda Zoledronik

asit

( Zometa

) kullanımı

uygun olur

Tedavi Sonrası

(2)

• Antioksidan kullanımı

serbest• Mega-doz ilaç

/ Bitki kullanımı

en büyük

sorun• Hasta ile doktor iletişiminin en çok

koptuğu dönem bu dönem, çünkü süreç

yıllarca devam ediyor, iki tarafta

olayı

kanıksıyor. Ciddiye alınmıyor• Genellikle “Ortoreksi

Endüstrisi”

hastalara ne isterse onu yediriyor

Tedavi Sonrası

(3)

Büyük Sorun• Hekimler tamamlayıcı

tıp / alternatif

tıb’a

inanmıyorlar veya önemsemiyorlar• Bu konuda bilgi sahibi olmak

istemiyorlar• Hastalar bunu fark ettikleri için

kullandıkları

“

İlaçları”

gizliyorlar veya anlatma gereği duymuyorlar

• Bir çalışmada bu oran %50 olarak bulunmuş

Büyük Sorun

• Hastalar, hekimlerini uygun bir dille bitkisel ilaç

kullanımı

açısından da

kendileri ile ilgilenmeleri konusunda göreve davet etmelidirler.

• Bu hastaların en tabii hakkıdır

• Antioksidan özellikli Fitoöstrojen kullanımından sakınmak gerekir

• Bu gruba özellikle Soya yağı

kökenli tüm ilaçlar giriyor.

• Bazı

çalışmalar hayatı

boyunca Soya tüketmemiş

insanların Soya yağı

tüketmeye

başlayınca meme dokusunda istenmeyen değişiklikler olduğunu göstermiştir ( Durum Japon kadınlarından farklı

)

Tedavi Sonrası

(4)

• Yağ

tüketiminin azaltılması rekürrensi

azaltıyor * **

• Yağlar arasındaki dengeyi unutmayalım ( Balık yağı

tüketelim)

* Cheleblowski

RT. J Natl

Cancer

Inst

2006

**

Rooney

M. Clin

J Oncol

Nurs

2007

Tedavi Sonrası

(5)

• Obezite

ve insülin

rezistansı

meme kanseri rekürensini

arttırıyor *

• IGF-1 gibi bazı

büyüme faktörleri rekkürensi arttırıyor *

• Hatta Metformin

kullanımının aynı zamanda meme kanseri tedavisinin de bir

parçası

olması

gerektiğini savunan yazılar var

* Berrino

F. Ann

N Y Acad

Sci

2006

Tedavi Sonrası

(6)

• Meme kanseri tedavisi görmüş hastaların Batı

tipi diyeti bırakıp

Akdeniz tipi diyete

ve makrobiyotik diyete geçmelerinde yarar var.

* Berrino

F. Ann

N Y Acad

Sci

2006

Tedavi Sonrası

(7)

• Menopoz gelişimiOsteoporoz, gerek menopoz nedeniyle gerekse kullanılan aromataz

inhibitörleri

nedeniyle hızlanacaktır•

Fizik egzersiz, Kalsiyum, D vitamini kullanımının öneminden bahsedilmişti,

•

Zoledronik

asit ( Zometa

) uygun endikasyonlarda

kullanılmalıdır

• DM gelişen hastalarda Kan Şekeri regülasyonu birçok nedenle ÇOK önemli

Tedavi Sonrası

(8)

• Tek başına Yeterli D

vitamini düzeylerinin rekürrensi

azalttığını

gösteren çalışmalar var.• D3 vitamini düzeyleri en az 35 ng/ml

düzeyinde olmalıdır.• Ülkemizde D vitamini düzeylerinin çok

düşük seyrettiğini unutmayalım

Tedavi Sonrası

(9)

• Ortoreksiya’ya

dikkat• Sihirli bir beslenme şekli yok• Belirgin bir besin ögesini

çok fazla

almak rekürrensi

azaltmıyor

Tedavi Sonrası

(10)

Sonuç

(1)

• Beslenme, meme kanseri dahil birçok sağlık sorunu ile ilişkilidir

• Beslenmenin, yaşam biçimi, düzenli Fizik egzersiz ile birlikte bir bütün olarak değerlendirilmesi gerektiğini unutmamak gerekir

• Sigara, alkol tüketimi, hareketsizlik, obezite, yüksek enerji alımı, yağlar arasındaki dengeyi gözetmemek, meme kanserine davetiye çıkarmak anlamına gelmektedir

Sonuç

(2)

• Değiştiremiyeceğimiz

faktörler de vardır . Bu durumlarda elimizdeki silahlar: Erken Tanı

, doğru tedavi ve

uygun izlemdir• Meme kanseri tanısı

almış

olan

hastaların , kemoterapi ve Radyoterapi tedavisi sırasında Alternatif tıp’a ait Antioksidan maddeleri kullandıkları

takdirde doktorlarına haber vermeleri gerekir

Sonuç

(3)

• Hekimlerin bu tedavi yöntemleri konusunda bilgili olmaları, hastayı

ciddiye almamaları

tehlikelidir. • Çünkü

hasta -

hekim diyaloğu

koptuğu

zaman, yokuş

aşağı

yuvarlanmanın nerede duracağı

hiç

bilinemez

• Kontrolsüz Antioksidan kullanımının zararlı

olması

mümkündür. Bu konu

bütün dünyada araştırılmaya devam ediyor

Sonuç

(4)

• Meme kanseri tedavisi biten bir hastanın ömür boyu takibi devam etmelidir

• Bu dönem günümüzde on yıllar süren uzun bir süredir ve beslenme, yaşam biçimi açısından bilinen koruyucu ve olumlu tedbirleri elden bırakmamak gerekir. Zararlı

alışkanlıklardan

vazgeçmek gerekir