Memmed Rahim

8/7/2019 Memmed Rahim

1/4

Memmed Rahim(Baku, 1907-Baku, 1977)

Memmed Rahim Hseynov 1907 ylnda duBakde doBak'de dodu. Babasnn ad Abbas'dr. Burada ortatahsilini orta tahsilini ve Devlet Pedagoji Enstits'nbitirdikden sonra, bir ka yl Baku okullarndaretmenlik yapmtr. Uzun yllar Yazarlar Birlii arlariir blmnn bakanln lik yapmtr. Uzun yllar YazBirlii iir blmnn baakanln yrtmtr.

Edebiyat hayatna otuzuncu yllarn or-talarnda balar. "Grdm" adl ilk iiri 1926 y-

lnda, "Gen i" gazetesinde yaynlanr. Sonralarartk muntazam ekilde "Kommnist", "Hcum","nqilab ve Medeniyyet" gibi yayn organlarndaboy gsterir.

1930 ylnda, ilk toplu iirleri olan "Arzular"neredilir. Daha sonra airin "kinci Kitab" (1933),"Partizann Tfengi" (1937), "Nbar" (1939),"Arzu" (1940), "Veten Sevgisi" (1942), "Seher Ne-mesi" (1943), "lmez Qehreman" (1946), "XezerSularnda" (1948), "Leninqrad Gylerinde" (1949),"Sevgi" (1954), "Arzular Gl Aanda"(1956) gibikitaplar yaynlanr.

1935-1941 yllarnda yazd "Xobextlik Ne-

mesi", "Dvranm Gzel", "Bahar Nemesi", "saBula", "Pukin", "Sabire" ve baka eserlerinde,geleneksel lirik ruh hali, sevgi ve tabiat figrleri vebunlarn yannda mutlaka, ideolojik yasaklar vetoptanc bak tarz hakim olduu devirlerin modamevzuu ve motifleri yceltilir. Azerbaycan Sovyetiirinin "klasik Devri"ni temsil eden airlerden ol-mutur. Memmed Rahim'in sanatnda optimik sos-yal lirizm esasl bir yer tutar. O'nun iir ve man-zumelerindeki insan ve hadise tasvirlerinde:ayaklar havada bir romantizm, lirik his ve he-yecanlar, estetik, canl poplizm hakim tavrlardr.

airin "Q

rx Q

z", "Arzu Q

z", "lmez Qeh-reman", "Sayat Hova", "Natevan", "Leninqrad

Gylerinde" eserleri, ayn haleti ruhiyyenin sujeli-epikiirsel ifadesidir.

kinci Dnya Sava yllarnda M.Rahim, "Ure-yimi Me'el Kimi Qaldraram Gylere", "M-qeddes Keder", "Onu Dan Qucaqlad", "Vur lenFaisttir", "Tek Mezar", "Aslanm Partizandr", "OYene Seyr Edecek" vs eserlerinde, sovyet savasimajn yaratmaya alr ve bu imaj arka cepheyle

birletirerek, bir btnlk iinde iler."Leninqrad Gylirinde" (1948) iirinde, 17 yaraalm, Bak'l Hseynbala Eliyev'in savakahramanlklar dile getirilir.

Dnya halklarnn hrriyet hareketlerinden levhalar,"Pol Robsona Mektub", "Yeddi Zenci","Hindli Qardama", "Sngnle Yaz Dastann" gibieserlerde asl konuyu tekil eder.

"Sayat Nova" (1956), "Natevan" iiri, "Xa-qani"(1955) piyesi, M.Rahim'in artk tarihi konular ileyen,epik sujeli, byk hacimli eserleridir. Bak'de veMoskova'da "Mehebbet Dastan", "Narahat Klek","Azerbaycan Sim-foniyas", "e'r ve Poemalar" kitaplar

ciltlik "Seilmi Eserleri"nde toplanmtr.M.Rahim, iiler, Petfi, A.S.Pukin, M.Y. Ler-montov,

Nizami, .Rustaveli, Nevai, O.Tumanyan, A.sahakyanve baka yazarlarn eserlerini Azerbaycan trkesinetercme etmitir.

"Leninqrad Gylerinde" iirinden dolay, 1949ylnda, Devlet Mkafatna layik grlmtr.

1977 ylnda Bak'de vefat etmitir.Balca eserleri:Seilmi Eserleri, (3 ciltte). Bak, 1967; Arzular

Gl Olanda, Bak, 1965; Dayam. Bak, 1971; Le-ninqrad Gylerinde. Bak, 1975; Mehebbet Dastan.

Bak

, 1974.


2/4

Kaynaka:Azerbaycan Sovet Edebiyat Tarixi. Bak, 1988.Azerbaycan Sovet Yazclar. Bak, 1958.Azerbaycan Sovet Edebiyati Tarixi. I-II. ciltler.Bak, 1966-1967.

Arif Memmed, "Rahim Memmed", Bak, 1957.Quliyev A. Rzaquliyev N. M.Rahim. Bak,

1958.Zeynalh A. Salmanov . Xalq airi Memmed

Rahim. Bak, 1984.

RLER(Memmed Rahim. Mehebbetin bahan. Bak, 1957,8.17-19,34-36,183-185...)

BAYATILARl

Seven bilir xal2 nedirHicr3 ne, vsal4 nedir.Men ulduza uuram,Bere5 nedir, sal6 nedir.* * *

Deyirler ba yaxdrVqarl7 da yaxdr.Etrinde8 bee9 baldanZerif dodaq yaxdr.* * *

Meqsede atmaq0 nAsuden yatmaqn,nsan gelir dnyayaQurub yaratmaq n.* * *

Etirli gl badadr

Yar gelib otaqdadr.Sevdal gnlerimizHele ox qabaqdadr12.* * *

vqn seherle olsun,Qu bal-perle13 olsun.Sefal, en gnlerinBirux dilberle olsun.* * *

mr dadl, bal kimi,Uuram qartal kimi,Seadet deryasnda

zmekdeyem sal kimi.***

Hemdemiml4 gelecekdir,Yurdum iek-iekdir.Gnlerim bir-birindenDaha xo keecekdir.***

Petek balk olarsa,Sine xall5 olarsa,Dnyalara deyimeYar kamall16 olarsa.

Var ol veten torpa,Seadetin qayna.zerinde yellenir17

Qardaln bayra.* * *

Dostun sedaqet olsunHner, readeti olsun.Dnyaya bezek1? verenHaqq ve edalet olsun.* * *

Yaxn qoyma quban20,Tkenmez knl var.ox eyi itirersen,tirsen e'tibar.* * *

Qara qam qelemi,

Oda yaxr alemi.Yar yarile, syle gelReftar eler21 belemi?* * *

Sevdiyin yer emenmi?Qoynun a yasemenmi?Yoxsa deyirsen batm.Ebedi yasa menmi?* * *

Yene geldi budu22 yar,Xor baxam budu yar.Canmdan ox ezizdir

Bu memleket, bu diyar.* * *

Elimde sazd menim,Heyatm yazd menim.Sevincimin timsahKrle, Arazd menim.***

Dmana gz dayam,oxdan ona yayam.Ulduzlarm sabahkiBirinci qonayam23.

I. maniler 2. ben 3. ayrlk 4. kavuma 5. kpr 6. geit, sal 7. yce, vakarl 8. kokunda 9. bal ans 10. amaca ulamakII. rahat, gailesiz 12. ncedir, evveldedir 13. ty ve kanatla 14. dostum, arkadam 15. benli 16. akll, arbal 17. dalgalanr18. doru yoldan gitme, hak yolu bulma 19. ss' 20. derdi, znty 21. yrr, gezer 22. ite 22. misafiriyim, konuuyu24.hr, bamsz


3/4

Yurdsuz insan yetimdir.Veten an-hretimdir.Menim mekkem, kerbelamAzad24 memleketimdir.* * *

"Can"a cavab "can" olar,Merde qismet an olar.Bu gn yerdir gezdiyim,Sabah kehkeanl olar.* * *

Elvan geyin, sevgilim,Mjdeler verir dilim.Mhnet, keder dnyadantecek ilim-ilim.* * *

Sr'et iti2 aydadr,Gl iylemek qaydadr3.Telesirem4 sefere,nki yarm aydadr.* * *

Dostun olsun readet5,Merhibanlq7, edalet,mrn ziynetidir, bilMerdanelik?, deyanet8.* * *

Yaasn qehremanlq,Yere girsin yamanlq.

Dnyada sulh var olsun,Bir de emin-amanlq...

QOMA

Gzelim, bana dnr felekler,

Sevgi dnyasnda sultansan, neen?Etrinl5 mest eleyir aiqlerini,Yoxsa qzl glsen, reyhansan, neen?Nedir bu gzellik, nedir bu camal?zn grende utanr hilal.Sen bu letafetle, a derya kamal,Sirler xezinesi mmansan, neen?Sakiti6 sular kimi be'zen axrsan,Canlar yandrrsan, canlar yaxrsan,Be'zen tavuz kimi szb baxrsanYoxsa z-zne heyransan, neen?

Mecnunun Leylas neyler yannda?Baqa letafet varirin cannda.Eqin bu varlmaz asimanmdaBele ki, szrsen terlansanl7, neen?Sensen gzellerin bann tac!Aiqler hsnnn olmu mhtac,Rahimin derdinin sensen elac,zm de bilmirem Lomansan, neen?

QOMA

Bizim yerde bu adetdir ezelden,Hrmet olar senetkara, sevgilim.Men dnmerem senin kimi gzelden,Qalar qara, gzler qara, sevgilim.Siyah teller gerdeninde grnr,

Knlm kimi hesretinle srnr.Can saray ne'elere brnr,Sen xanda emenzara, sevgilim.imad9 baxar hesret eker eline,EttarlO aiq mixeyinell, hilinel2,Qendi3 heyrandiririn, eker diline,Da ekirsen dada qara, sevgilim.Qulac-qulac hrklerilfn ilandr.ncimerem, sal boynuma dolandr,Biz gederik, qoca dnya qalandr,Rahim qurban nazl yara sevgilim.

DEDM - DED

Dedim: "Ne var lale bele yanrsan?"

Dedi: "Al qrmz alma yanaqdr".

Dedim:"Ne irinsen bextever8eker".

Dedi: "Menden irin dildir, dodaqdr".

Dedim yara: "Sanma qemden bezerem".Dedi: "Ehli-halam, yax sezerem".

Dedim: "Her zulmne zm dzerem.19'

Dedi: "Ne szm var, bu da snaqdr20".

Dedim: "oxdan knl sorandadr21".

Dedi: "Pervane am22 ferandadr".

Dedim: "Ne var, Rahim otandadr?"

Dedi: "Ne iin var, eziz qonaqdr23".

1. Samanyolu 2. keskin, sivri, abuk 3. kaidedir, kuraldr 4. acele ederim 5. doru ve hak yolu bulma 6. sevgi, insancllk 7. yiitlik, kahramanlk8. din duygusu 9. imir aac 10. koku yapp satan, kokucu 11. kuru karanfiline 12. baharatna 13. eker kam 14. rglrin, salarnnrgleri 15. gzel koku 16. sakin, durgun 16. doan m sn 18. bahtl, talihli 19. dayanrm, tahamml ederim 20. imtihandr, snavdr 21.sormaktadr, haber sormaktadr 22. mum 23. misafirdir, konuktur


4/4

MARAL VE QURBAA

(Xalq efsanesi)

Bir defe ovu durduMeharetle berede*,Tulayb2 atd, vurduSinesinden deredeBir zavall maral.Maral kks yaral,reyi yana-yanaQad o yan-bu yana.Gz gezdirdi su n tez lm ayanda.

Gelib durdu nehayet zmrd gl qranda3.Bir qurbaa xard sudan bu dem ban,Sorudu4: "Kim axtd, ay maral, gz yan?"Maral dedi: "Bir zalim ovu tkd qanm,Buraxmad yaaym z irin dvranm".Qurbaa bir az daha boylanb sakit5 sudanDedi: "Zalim ovular sen ahu, men ahudanNe isteyir, a qarda?!"Maral gzlerinde yaBir ah ekdi derinden."Ovunun gllesinden - syledi - lmedim men,Sen ki, maral deyirsen zne, ay qurbaa,

Bu derd yeqin ldrer, serer meni torpaa..."Gzellikden bixeberLova-lova her seherzn maral sayanQurbaalardan hezer.

1953

1. nnde 2. nian alp 3. nnde 4. sordu, sual etti 5. durgun, sakin 6. kesin olarak, muhakkak

Documents

Memmed Rahim