If you can't read please download the document
Upload
hoangphuc
View
223
Download
2
Embed Size (px)
Citation preview
YEN YZYIL NVERSTES
SALIK BLMLER ENSTTS
METAL SEKTRNDE GVENL
Bitirme Projesi
Merve BALIK
131101010
Blm: Sal ve Gvenlii
Danman
Yrd. Do. Dr. Asuman KARAMAN
(ubat, 2014)
2
zgnlk Bildirisi
1. Bu almada, baka kaynaklardan yaplan tm alntlarn, ilgili kaynaklar referans
gsterilerek aka belirtildiini,
2. Alntlar dndaki blmlerin, zellikle projenin ana konusunu oluturan teorik
almalarn ve yazlm/donanmn benim tarafmdan yapldn,
3. Aratrma ve/veya anket almalar iin etik kurul onay yazs alndn
bildiririm.
stanbul, 12.01.2014
Merve BALIK
3
indekiler METAL SEKTRNDE GVENL ....................................................................................... 5
OCCUPATIONAL HEALTH AND SAFETY IN METAL INDUSTRY ......................................... 6
BLM 1. METAL SEKTR ....................................................................................................... 7
1. GR ..................................................................................................................................... 7
2. SALII VE GVENLNE GENEL BAKI .............................................................. 8
2.1. GVENL BLNC .............................................................................................. 8
2.2. SALII VE GVENLNN AMALARI ......................................................... 9
2.3. 6331 SAYILI KANUNLA LGL BAZI TANIMLAR ................................................ 9
BLM 2. SALII VE GVENL KANUNU .................................................................. 12
BLM 3. DEVLET, VEREN VE ALIAN SORUMLULUKLARI ..................................... 19
1. DEVLET in GREV, YETK VE SORUMLULUKLARI ................................................ 19
1.1. Mevzuat Oluturmak .................................................................................................... 19
1.2. Tekilatlanma ............................................................................................................... 19
1.3. Rehber ve Danmanlk ................................................................................................ 21
1.4. statistiki Bilgiler ve Yaynlar Sunmak ........................................................................ 21
1.5. Mevzuatn Uygulanmasn Denetlemek ....................................................................... 21
Maliye Bakanl Tarafndan Belirlenen Yeniden Deerleme Oranna Gre Hesaplanm .... 22
6331 Sayl SG Kanunundaki dari Para Cezalar ................................................................. 22
1.6. Yayn Zorunluluu ....................................................................................................... 25
2. VEREN in GREV, YETK VE SORUMLULUKLARI .............................................. 26
2.1 verenlere Getirilen lave Ykmllkler: ...................................................................... 26
2.2 verenlerin Risk Deerlendirmesi Yapma veya Yaptrma Ykmll: ...................... 26
2.3 yeri Hekimi ve Gvenlii Uzman altrma Ykmll: .................................... 27
2.4. Tehlike Snfnn Belirlenmesi: ........................................................................................ 27
2.5. Kazas ve Meslek Hastalklarnn Bildirimi: ................................................................ 27
2.6 Salk Gzetimi ve alanlarn Salk Muayenesi: ...................................................... 28
2.7 alan Temsilcisi: .......................................................................................................... 28
2.8. Sal ve Gvenlii Kurulu: ....................................................................................... 29
2.9. dari Para Cezalar: ........................................................................................................... 29
2.10 Gvenlik Raporu veya Byk Kaza nleme Politikas Belgesi: .................................... 29
3. ALIANLAR n GREV, YETK VE SORUMLULUKLARI ...................................... 30
BLM 4. METAL LEME SEKTRLERNDE SALII VE GVENL............................................ 31
1. METAL DKM LER ...................................................................................................... 31
2. METAL DKM LERNDE KAZALAR, HASTALIKLAR VE TEHLKELER ............. 32
4
2.1. HASTALIKLAR ............................................................................................................... 32
2.2. KAZALAR ........................................................................................................................ 32
3. METAL DKM LER N SALIK VE GVENLK NLEMLER ...................... 33
3.1 KAYNAK(LEHM) LER .............................................................................................. 33
3.2 KAYNAK LERNDE HASTALIKLAR VE SALII NLEMLER .................... 34
4. METALLERN YZEYLERNE YAPILAN LEMLER .................................................... 35
4.1 METAL KAPLAMA LERNDE KAZALAR, HASTALIKLAR VE TEHLKELER . 35
BLM 5. TARTIMA VE SONU ...................................................................................................... 38
6. KAYNAKLAR ............................................................................................................................ 41
5
METAL SEKTRNDE GVENL
ZET
letmelerde i sal ve i gvenlii ile ilgili tehlikelerin ve risklerin asgari dzeye
indirilebilmesi iin 6331 sayl Sal Ve Gvenlii Kanunu devlet, iveren ve
alanlar asndan incelenmitir.
sal ve i gvenlii; i yerlerinde iin yrtlmesiyle ilgili oluan zel tehlikelerden
ve sala zararl olabilecek artlardan korunmak gayesiyle yaplan almalar
kapsamaktadr.
Her geen gn i kazalaryla maddi ve manevi kayplarn byk boyutlara ulamas
konunun nemini daha da arttrmaktadr. Balangta fazla nemsenmeyen bu sorunlarn
iletmelerin almasn tehlikeye sokmas ve i verimini olumsuz etkilemesi sonucu,
salk ve gvenlikle ilgili tedbirlerin alnmas gndeme gelmitir.
sal ve gvenliine nem verilmedii takdirde i kazalar ve meslek hastalklarnn
artaca rahatlkla sylenir. Dolaysyla i kazalar ve meslek hastalklarnn sonular ve
bu olaylarn nlenmesi almalar, hem iletmeler hem de lkeler iin sosyal, ekonomik ve
politik ynlerden byk nem tar. kazas sadece alan etkilememekte, alann
ailesini, yaknlarn, i arkadalarn, ivereni, devleti ve dolaysyla btn lke ve toplumu
etkilemektedir. Bu nedenle de i sal ve gvenlii, hem alanlarn altklar, hem de
yaadklar evrede, zerinde nemle durulmas gereken bir konu durumundadr.
Anahtar Kelimeler: 6331 sayl Sal ve Gvenlii Kanunu, Kazas, Meslek
Hastal, Devlet, veren, alan, Tehlike, Risk.
6
OCCUPATIONAL HEALTH AND SAFETY IN
METAL INDUSTRY SUMMARY
To minimize hazards and risks relating to occupational health and safety in factories the
Occupational Health and Safety Law number 6331 is analysed with regards to state,
employer and employees.
The Occupational Healty and Safety; involves studies relating to execution of work
involving specific hazards and conditions that may be dangerous to health.
With each passing day, by the occupational accidents the material and spiritual losses
increases importance of the law. Initially that much unheeded problems jeopardised the
labour in the factories and affected the productivity, as a result health and safety measures
to be taken came to the fore.
If occupational health and safety is ignored it can be safely assumed that the occupational
accidents and illneses will rise. Therefore prevention works of occupational accidents and
illnesses carries a great importance for factories as well for states socially, economically
and politically. Occupational accidents not only affect the employee but employees family,
relatives, colleagues, employer, state and therefore the whole country and society. Fort his
reason occupational health and safety is a weighty matter for employees in their workplace
as well as in their residence.
Key words: Occupational Health and Safety Law number 6331, Occupational Accident,
Occupational Illness, Employer, Employee, Worker, Hazard, Risk
7
BLM 1. METAL SEKTR
1. GR
Metal; ok yksek elektrik ve s iletkenliine sahip, kendine zg parlakl olan
madenlerin ortak addr. Metal teknolojileri ise metal ve metal alamlarn scak ya da
souk olarak biimlendirildii bir sanayi daldr. Bu alanda eitli metaller sl ilemlere
tabi tutularak kaynak, perin ya da cvatayla birletirilir. Ayrca, elik yapm ve metal
ssleme ileri de alandaki faaliyetler arasnda yer alr. Bu alan; malzemeyi ileyen ve ekil
veren makineler, ekipmanlar ve srelerden olumaktadr.
Metal endstriyel retim yaplan her alanda kullanlan bir malzemedir. Salam, dayankl,
esnek ve estetik grnme sahip olduu iin birok sanayi kolunda tercih edilmektedir.
Metal demir elikten beyaz eyaya, havaclktan uak ve gemi yapmna kadar aklmza
gelebilecek birok sanayi alannda yaygn olarak kullanlmaktadr. Demir-elik sektrnn
yap ta metallerdir. Bu sektrdeki tm rnler metalden yaplmaktadr.
Gelien malzeme eitlilii ve teknolojiye bal olarak mobilya alannda da metal
kullanm yaygnlamtr. Gnmzde ayaklardan iskeletlere ve aksesuarlara kadar
mobilyalarn birok yerinde metal malzemeler tercih edilmektedir. Beyaz eyalarn, d
aksamlarnn yan sra, motorunda da metal bulunur.
Metalin yaygn olarak kullanld bir baka sektr ise stma ve havalandrma cihazlar
sektrdr. Istma sektrnde kaloriferler dkme ya da sac metalden yaplabilir.
Havalandrma sistemleri ise genellikle sac metallerden oluturulur.
Her trl kara, hava ve deniz tatlarnn yapmnda birincil ham madde metaldir. Aralarn
motoru, i ve d aksamnda metal teknolojisi rnlerinden yararlanlmaktadr.
Metal telekomnikasyon cihazlar, elektronik ve elektrikli cihazlar, endstriyel cihaz ve
makine imalatnn yan sra her trl metal fabrikasyon rnlerde kullanlan bir maddedir.
Son yllarda metal teknolojilerinde kullanlan teknolojide nemli gelimeler meydana
gelmitir. Bu geliimler rn kalitesini arttrmann yan sra rn eitliliini de
beraberinde getirmitir. Dolaysyla retim srecinde makine ve tehizata hakim, ilemleri
profesyonel biimde yapacak nitelikli i gcne daha fazla ihtiya duyulmaya balanmtr.
Metal teknolojisi dnya ticaretinde ve lke kalknmasnda nemli yeri olan sektrlerden
biridir. [2]
Metal ikolunda yer alan, demir elik fabrikalar ile metalden mamul eya, makine imalat
ve montaj, motorlu tatlarn tamiri ii yaplan iyerlerinde, teknoloji arlkl olarak
retim yaplmakla birlikte emek younluu da dikkate deer dzeydedir. Dnyada ve
lkemizde yaanan ekonomik kriz ve piyasa daralmalar rekabetin artmas gibi
8
nedenlerden, mamul ve yar mamul ile enerji kullanmnda tasarruf yaplamayacandan,
alan says drlerek [1], makineleme artmaktadr. Bunun sonucunda, alanlara
dolayl olarak daha fazla i yk binmekte ve uzun sreli almalar yapmaktadrlar.
Yorgunlua, strese, dikkat azalmasna vb. sebep olan uzun sreli almalar sonucunda i
kazalar da meydana gelmektedir.
Metal sektr Trkiyede en byk istihdam kapsdr. alanlarn bu sektrde alma
ortamnda korunmas; devletin, iverenin ve alanlarn bizzat kendilerinin i gvenlii
bilinci ile yaptklar almalara baldr.
2. SALII VE GVENLNE GENEL BAKI sal ve gvenlii konusu alma hayatnn en temel konularndan biridir. sal ve
gvenlii gnmzde bir bilim dal olarak kabul grmektedir. Dier bilim dallarnda
olduu gibi, i sal ve gvenlii de retim srecindeki, toplum hayatndaki
deiikliklere bal olarak srekli olarak geliim gstermektedir.
retim srelerini, retim yntemlerini, verimlilii, ergonomiyi, alanlarn saln
yakndan ilgilendiren i sal ve gvenlii konusu, gnmzde evre konusu ile birlikte
dnlmekte, birlikte ele alnmaktadr.
ada toplumlar insana ve alana deer vererek, alma evresi ile birlikte daha
insancl hal getirerek, yaam kalitesini ykselterek, verimlilii arttrarak hedeflerine
ulamaktadr.
Uluslar Aras alma rgt (ILO), Dnya Salk rgt (WHO), Avrupa Birlii (AB)
gibi uluslararas kurulularn almalar bu ynde olup szleme, tavsiye kararlar ve
metinleri bu yndedir.
Avrupa Birliinde topluluk dzeyinde gelitirilen ve yksek bir koruma dzeyi gelitirilen
standartlardan biri de Sal ve Gvenlii ile ilgilidir.
evre ve Sal ve Gvenlii konusuna gereken nem verilmediinde, bu alandaki
sorunlar kendini evre kirlilii, hastalklar, retim kayb, i kazalar, meslek hastalklar ve
lmler eklinde gstermektedir. [4]
2.1. GVENL BLNC
Dnyada her gn ie bal 3000 lml olay meydana gelmektedir. Bu vakalarn %96-
98inin nedeni gvenli olmayan davranlardr.
alanlarn i gvenlii asndan gvenli olmayan kendi davranlarnn ve evresinde
olup bitenlerin farknda olmas i gvenlii bilincinin gstergesidir. gvenlii bilinci
herkes tarafndan renilmeli ve her alann iinin bir paras haline gelmelidir. [3]
9
2.2. SALII VE GVENLNN AMALARI sal ve gvenlii; iyerlerinde iin yrtm srasnda, eitli sebeplerden
kaynaklanan sala zarar verebilecek artlardan korunmak amacyla yaplan sistemli ve
bilimsel almalardr.
sal ve gvenliinin amalar:
alanlar korumak,
letme gvenliini salamak,
retim gvenliini salamaktr.
2.2.1. alanlar Korumak Sal ve Gvenlii almalarnn ana amacn oluturur. alanlar i yerinin olumsuz
etkilerinden korumak, rahat ve gvenli bir ortamda almalarn salamak, baka bir ifade
ile alanlar i kazalar ve meslek hastalklarna kar koruyarak ruh ve beden
btnlklerinin salanmas amalanmaktadr.
2.2.2. letme Gvenliini Salamak yerinde alnacak tedbirler ile i kazalarndan veya gvensiz ve salksz alma
ortamndan dolay doabilecek makine arzalar ve devre d kalmalar, patlama olaylar,
yangn gibi iletmeyi tehlikeye drebilecek durumlar ortadan kaldrlacandan iletme
gvenlii salanm olur.
2.2.3. retim Gvenliini Salamak Bir i yerinde yaplan ilerin gvenliinin salanmas beraberinde verimin artmas
sonucunu douracandan zellikle ekonomik adan nemlidir. yerinde alan iilerin
korunmasyla, meslek hastalklar ve i kazalar sonucu ortaya kan i gc ve i gn
kayplar azalacak, dolays ile retim korunacak ve daha salkl ve gvenli alma
ortamnn iiye verdii gvenle i veriminde artma olacaktr.
2.3. 6331 SAYILI KANUNLA LGL BAZI TANIMLAR
a) Bakanlk: alma ve Sosyal Gvenlik Bakanln, b) alan: Kendi zel kanunlarndaki statlerine baklmakszn kamu veya zel
iyerlerinde istihdam edilen gerek kiiyi,
c) alan temsilcisi: sal ve gvenlii ile ilgili almalara katlma, almalar izleme, tedbir alnmasn isteme, tekliflerde bulunma ve benzeri konularda alanlar temsil etmeye yetkili alan,
) Destek eleman: Asli grevinin yannda i sal ve gvenlii ile ilgili nleme,
koruma, tahliye, yangnla mcadele, ilk yardm ve benzeri konularda zel olarak grevlendirilmi uygun donanm ve yeterli eitime sahip kiiyi,
10
d) Gen alan: Onbe yan bitirmi ancak onsekiz yan doldurmam alan, e) gvenlii uzman: sal ve gvenlii alannda grev yapmak zere
Bakanlka yetkilendirilmi, i gvenlii uzmanl belgesine sahip mhendis, mimar veya teknik eleman,
f) kazas: yerinde veya iin yrtm nedeniyle meydana gelen, lme
sebebiyet veren veya vcut btnln ruhen ya da bedenen zre uratan olay, g) veren: alan istihdam eden gerek veya tzel kii yahut tzel kiilii olmayan
kurum ve kurulular, h) yeri: Mal veya hizmet retmek amacyla maddi olan ve olmayan unsurlar ile
alann birlikte rgtlendii, iverenin iyerinde rettii mal veya hizmet ile nitelik ynnden ball bulunan ve ayn ynetim altnda rgtlenen iyerine bal yerler ile dinlenme, ocuk emzirme, yemek, uyku, ykanma, muayene ve bakm, beden ve mesleki eitim yerleri ve avlu gibi dier eklentiler ve aralar da ieren organizasyonu,
) yeri hekimi: sal ve gvenlii alannda grev yapmak zere Bakanlka
yetkilendirilmi, iyeri hekimlii belgesine sahip hekimi,
i) yeri salk ve gvenlik birimi: yerinde i sal ve gvenlii hizmetlerini yrtmek zere kurulan, gerekli donanm ve personele sahip olan birimi,
j) Kurul: sal ve gvenlii kurulunu, k) Meslek hastal: Mesleki risklere maruziyet sonucu ortaya kan hastal, l) Ortak salk ve gvenlik birimi: Kamu kurum ve kurulular, organize sanayi
blgeleri ile Trk Ticaret Kanununa gre faaliyet gsteren irketler tarafndan, iyerlerine i sal ve gvenlii hizmetlerini sunmak zere kurulan gerekli donanm ve personele sahip olan ve Bakanlka yetkilendirilen birimi,
m) nleme: yerinde yrtlen ilerin btn safhalarnda i sal ve gvenlii ile
ilgili riskleri ortadan kaldrmak veya azaltmak iin planlanan ve alnan tedbirlerin tmn, n) Risk: Tehlikeden kaynaklanacak kayp, yaralanma ya da baka zararl sonu
meydana gelme ihtimalini, o) Risk deerlendirmesi: yerinde var olan ya da dardan gelebilecek tehlikelerin
belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dnmesine yol aan faktrler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlatrlmas amacyla yaplmas gerekli almalar,
) Tehlike: yerinde var olan ya da dardan gelebilecek, alan veya iyerini
etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelini, p) Tehlike snf: sal ve gvenlii asndan, yaplan iin zellii, iin her
safhasnda kullanlan veya ortaya kan maddeler, i ekipman, retim yntem ve ekilleri, alma ortam ve artlar ile ilgili dier hususlar dikkate alnarak iyeri iin belirlenen tehlike grubunu,
r) Teknik eleman: Teknik retmen, fiziki ve kimyager unvanna sahip olanlar ile
niversitelerin i sal ve gvenlii program mezunlarn, s) yeri hemiresi: 25/2/1954 tarihli ve 6283 sayl Hemirelik Kanununa gre
hemirelik mesleini icra etmeye yetkili, i sal ve gvenlii alannda grev yapmak
11
zere Bakanlka yetkilendirilmi iyeri hemirelii belgesine sahip hemire/salk memurunu, ifade eder. [5]
12
BLM 2. SALII VE GVENL
KANUNU
6331 sayl Sal ve Gvenlii Kanunu ile birlikte kamu ve zel sektr ayrm
gzetmeksizin tm alanlar kanun kapsamna alnmtr. Kiinin bulunduu iyerindeki
alan says ve iyeri tr kanundan yararlanmasna engel olmayacaktr, kanun ayn
zamanda rak ve stajyerler iin de geerli olacaktr. Her alan, i sal ve gvenlii ile
ilgili uygulamalardan faydalanabilecek ve btn iyerlerinde salkl ve gvenli alma
ortamlar oluturulacaktr. Avrupa Birliindeki uygulamalara paralel olarak; TSK,
Emniyet ve afet mdahale ekipleri gibi kendine zg faaliyetleri olan kurum ve kurulular,
kanunun istisnalar arasnda yer alyor. Ev hizmetleri ile alan istihdam etmeden kendi
nam ve hesabna alanlar da kanunun kapsam dndadr. [6] 6331 sayl Sal ve
Gvenlii Kanununa gre;
Kapsam ve istisnalar
MADDE 2 (1) Bu Kanun; kamu ve zel sektre ait btn ilere ve iyerlerine, bu
iyerlerinin iverenleri ile iveren
vekillerine, rak ve stajyerler de dhil olmak zere tm alanlarna faaliyet konularna
baklmakszn uygulanr.
(2) Ancak aada belirtilen faaliyetler ve kiiler hakknda bu Kanun hkmleri
uygulanmaz:
a) Fabrika, bakm merkezi, dikimevi ve benzeri iyerlerindekiler hari Trk Silahl
Kuvvetleri, genel kolluk
kuvvetleri ve Milli stihbarat Tekilat Mstearlnn faaliyetleri.
b) Afet ve acil durum birimlerinin mdahale faaliyetleri.
c) Ev hizmetleri.
) alan istihdam etmeksizin kendi nam ve hesabna mal ve hizmet retimi yapanlar.
d) Hkml ve tutuklulara ynelik infaz hizmetleri srasnda, iyiletirme kapsamnda
yaplan iyurdu, eitim,
gvenlik ve meslek edindirme faaliyetleri. [5]
Kanunla birlikte reaktif yaklam yerine, risk deerlendirmesindeki tespit edilen hususlar
da gz nnde bulundurularak proaktif yaklam ne kmtr. Tm sorumluluk iverene
ait olmakla birlikte; i sal ve gvenliinin iyerinin btnnde benimsenmesi ve
uygulanmasnn salanmas amalanmtr. Risk deerlendirmeleri srekli olarak gzden
geirilerek, iyerlerinin mevcut durumunun srekli iyiletirilmesi iin almalar
yaplacaktr. kazas veya meslek hastalklarnda da proaktif yaklam esas alnacaktr. Bu
kapsamda iveren; alanlar ile birlikte iin her aamasnda iten kaynakl tehlikeleri
srekli olarak tespit ederek, muhtemel risklere kar tedbir almak zorundadr.
sal ve gvenlii almalarnn daha etkin olmas amac ile iyerlerinin yapt asl i
dikkate alnacak ve bulunduu tehlike snfna gre Gvenlii Uzmanlar grev
yapacaktr. alanlarn saysna ve iyeri trne baklmakszn her iyerinde i gvenlii
uzman, iyeri hekimi ile dier salk personelinin mutlaka bulunmas gerekmektedir.
gvenlii uzman, iyeri hekimi ile dier salk personelinin iveren ile yaplan koordineli
almalar sonucu tespit edilen hayati tehlikeler, iveren tarafndan nlem alnmad
takdirde SG Profesyonelleri tarafndan alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlna (SGB)
bildirilecektir.
13
Kamu hari 10dan az alan olan ok tehlikeli ve tehlikeli snfta yer alan iyerlerinin i
sal ve gvenlii hizmetlerinin yerine getirilmesinde, Bakanlk maddi destekte
bulunacaktr. Ancak Torba Yasa olarak bilinen 6495 sayl Baz Kanun ve Kanun
Hkmnde Kararnamelerde Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun, 2 Austos 2013 tarihli
ve 28726 sayl Resmi Gazete de yaymlanarak yrrle girmitir. Bu Kanunun
ierisinde, Sal ve Gvenlii ile ilgili 3() kanun maddesi yer almaktadr. (55., 56.
ve 101. Maddeler).
MADDE 56 6331 sayl Kanunun 38 inci maddesinin birinci fkrasnn (a) bendi
aadaki ekilde deitirilmitir.
a) 6 ve 7 nci maddeleri;
1) 4857 sayl Kanununun mlga 81 inci maddesi kapsamnda alanlar hari kamu
kurumlar ile 50den az alan olan ve az tehlikeli snfta yer alan iyerleri iin
1/7/2016 tarihinde, 2) 50den az alan olan tehlikeli ve ok tehlikeli snfta yer alan iyerleri iin 1/1/2014
tarihinde,
3) Dier iyerleri iin yaym tarihinden itibaren alt ay sonra, [8] olmak zere SG
Profesyonellerine ihtiya duyulacaktr.
Sal Ve Gvenlii Hizmetlerinin Desteklenmesi Hakknda Ynetmelik e gre; Destekten yararlanacak iyerlerinin tespiti MADDE 4 (1) Destekten yararlanacak iyerlerinin tespitinde, Kurum tarafndan tescil edilmi iyeri kaytlar esas alnr. (2) Destekten Trkiye genelinde ondan az alan bulunan tehlikeli ve ok tehlikeli snfta yer alan iyerlerinin iverenleri faydalanr. alan saysnn ondan az olup olmadnn tespitinde aadaki artlar aranr: a) Ayn iverenin Trkiye genelinde birden fazla tescilli iyerinin bulunmas halinde, ayn iveren tarafndan 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayl Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas Kanununun 4 nc maddesinin birinci fkrasnn (a) bendi kapsamnda Trkiye genelinde tehlikeli ve ok tehlikeli snfta yer alan iyerlerinde altrlan toplam sigortal says esas alnr. b) verenden i alan alt iverenlerce altrlan sigortallar toplam alan saysna dahil edilir. c) yerinde eitli nedenlerle ay iinde almas bulunmayan ve cret denmeyen sigortallar toplam alan saysna dahil edilir. ) Her bir ayda Kuruma verilmi asl ve ek nitelikteki aylk prim ve hizmet belgelerinde kaytl sigortal saysndan, iptal nitelikteki aylk prim ve hizmet belgelerinde kaytl sigortal says dlr. d) Ay iinde ie giren veya iten kan sigortallar da sigortal saysna dahil edilir. e) 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayl Mesleki Eitim Kanununda belirtilen aday rak, rak ve iletmelerde mesleki eitim gren renciler alan saysnn tespitinde dikkate alnmaz. (3) yerinin, SG-KATPe kaytl onaylanm ve devam eden i sal ve gvenlii hizmetlerinin verilmesine ilikin, hizmet sunucusu ile yaplm bir szlemesinin olmas arttr. [7] hkm gemektedir. yerlerinde srekli iyiletirmenin salanmas amacyla risk deerlendirmesi almas
gncel halde tutulmas gerekmektedir. Maden, metal ve yap ileri ile tehlikeli
kimyasallarla allan sektrler ve byk endstriyel kazalarn olabilecei iyerlerinde
risk deerlendirmesi yaplmamsa mutlaka i durdurulacaktr.
alanlarn hassasiyetlerinin saptanmas ve riskli durumlarn belirlenebilmesi amacyla
tm alanlar salk taramasna tabi tutulmaldr. alanlarn salk muayeneleri; ie
girilerinde, i deiikliinde, i kazas ve meslek hastal ile salk nedeniyle verilen
14
aralardan sonra tekrarlanacaktr. Bu durumlar dnda ise periyodik olarak salk
muayeneleri yaplmaldr. Muayene periyotlarn, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl
belirleyecek ve iyeri hekimi kanaatine braklacaktr.
yeri Hekimi ve Dier Salk Personelinin Grev, Yetki ve Sorumluluklar Hakknda
Ynetmelik e gre; yeri hekimlerinin grevleri
MADDE 9 (2) c) Salk gzetimi; 1) Salk gzetimi kapsamnda yaplacak ie giri ve periyodik muayeneler ve tetkikler ile
ilgili olarak alanlar bilgilendirmek ve onlarn rzasn almak.
2) Gece postalar da dhil olmak zere alanlarn salk gzetimini yapmak.
3) alann kiisel zellikleri, iyerinin tehlike snf ve iin nitelii ncelikli olarak gz
nnde bulundurularak uluslararas standartlar ile iyerinde yaplan risk deerlendirmesi
sonular dorultusunda;
a) Az tehlikeli snftaki iyerlerinde en ge be ylda bir,
b) Tehlikeli snftaki iyerlerinde en ge ylda bir,
c) ok tehlikeli snftaki iyerlerinde en ge ylda bir, defa olmak zere periyodik muayene
tekrarlanr. Ancak iyeri hekiminin gerek grmesi halinde bu sreler ksaltlr. [9]
Tehlikeli ve ok tehlikeli snfta yer alan iyerlerinde alacak olanlar, yapacaklar ie
uygun olduklarn belirten salk raporu olmadan ie asla balatlamayacaklardr.
Kanunla birlikte i kazalar ve meslek hastalklarnn kaytlar daha etkin ve gncel hale
getirilecektir. kazalar kazadan sonraki, meslek hastalklar ise renildikten sonraki
ign iinde iveren tarafndan, Sosyal Gvenlik Kurumuna bildirilecektir. yeri hekimi
ve salk grevlileri tarafndan meslek hastal n tans konulan vakalar, Sosyal Gvenlik
Kurumu tarafndan yetkilendirilen salk hizmeti sunucularna sevk edilecektir. Salk
kurulular kendilerine intikal eden i kazalarn, yetkilendirilen salk hizmeti sunucular
ise tan koyduklar meslek hastalklarn en ge 10 gn iinde Sosyal Gvenlik Kurumuna
bildirmek zorundadr. Ayrca iyerinde meydana gelen ramak kala olaylar da, iveren (ve
SG Profesyonelleri) tarafndan kayt altna alnacaktr.
Tm iverenler; ilkyardm, yangnla mcadele, kiilerin tahliyesi, ciddi ve yakn tehlikeyle
karlalmas gibi durumlar iin nceden acil durum plan hazrlayacaktr. Acil durumlara
hazrlk amacyla tm alanlarn katlaca eitim ve tatbikatlar yaplacak ve iverenler;
ilkyardm, acil tbbi mdahale, kurtarma ve yangnla mcadele konularnda iyeri dndaki
kurulularla da irtibat salayacaktr. yerlerinde Acil Durumlar Hakknda Ynetmelie
gre ;
verenin ykmllkleri
MADDE 5 (1) verenin acil durumlara ilikin ykmllkleri aada belirtilmitir:
a) alma ortam, kullanlan maddeler, i ekipman ile evre artlarn dikkate alarak
meydana gelebilecek vealan ile alma evresini etkileyecek acil durumlar nceden
deerlendirerek muhtemel acil durumlar belirler.
b) Acil durumlarn olumsuz etkilerini nleyici ve snrlandrc tedbirleri alr.
c) Acil durumlarn olumsuz etkilerinden korunmak zere gerekli lm ve
deerlendirmeleri yapar.
) Acil durum planlarn hazrlar ve tatbikatlarn yaplmasn salar.
d) Acil durumlarla mcadele iin iyerinin bykl ve tad zel tehlikeler, yaplan
iin nitelii, alan says ile iyerinde bulunan dier kiileri dikkate alarak; nleme,
koruma, tahliye, yangnla mcadele, ilk yardm ve benzeri konularda uygun donanma
15
sahip ve bu konularda eitimli yeterli sayda alan grevlendirir ve her zaman hazr
bulunmalarn salar.
e) zellikle ilk yardm, acil tbbi mdahale, kurtarma ve yangnla mcadele konularnda,
iyeri dndaki kurulularla irtibat salayacak gerekli dzenlemeleri yapar.
f) Acil durumlarda enerji kaynaklarnn ve tehlike yaratabilecek sistemlerin olumsuz
durumlar yaratmayacak ve koruyucu sistemleri etkilemeyecek ekilde devre d
braklmas ile ilgili gerekli dzenlemeleri yapar.
g) Varsa alt iveren ve geici i ilikisi kurulan iverenin alanlar ile mteri ve ziyareti
gibi iyerinde bulunan dier kiileri acil durumlar konusunda bilgilendirir.
(2) Acil durumlarla ilgili zel grevlendirilen alanlarn sorumluluklar iverenlerin
konuya ilikin ykmlln ortadan kaldrmaz. [10]
Ciddi ve yakn tehlike bulunan yerlere, sadece gerekli donanma sahip ve zel olarak
grevlendirilenler girebilecektir. Bunlarn dndaki alanlardan ilerine devam etmeleri
istenemeyecektir. Ciddi ve yakn tehlikenin nlemez hale gelmesi durumunda, alanlar
ilerini derhal brakarak tahliye edilecektir.
sal ve gvenliinde daha etkili bir sonu alabilmek amacyla yaplacak faaliyetlere
alanlarn aktif katlmnn salanmas gerekmektedir. yerlerinde; i sal ve
gvenlii ile ilgili konularda alanlarla iveren arasndaki iletiimi salayacak alan
temsilcisi grevlendirilecektir. Seimle ya da atama yoluyla grevlendirilen alan
temsilcileri, i sal ve gvenlii ile ilgili konularda iverene teklif getirebilecektir.
yerinde yetkili sendika bulunmas hlinde, sendika temsilcileri alan temsilcisi olarak
da grev yapabilecektir. alan temsilcileri getirdikleri neriler nedeniyle iveren
tarafndan hak mahrumiyetine uratlamayacaktr.
veren, tm alanlarn i sal ve gvenlii ile alma hayatna dair hak ve
sorumluluklar hakknda bilgilendirecektir. alanlar i ve iyeri deiiklii, uzun sreli
iten uzak kalma ve kullanlan donanmn deiikliinin ardndan, yeni alma koullarna
ynelik olarak eitim alacaktr. Bu eitimler dzenli aralklarla tekrarlanacaktr. Tehlikeli
ve ok tehlikeli snfta yer alan iyerlerinde alacak olanlardan, yapaca ile ilgili
mesleki eitim aldn belgelemeleri istenecektir. Bu belgeye sahip olmayanlar bu ilerde
altrlmayacaktr. Eitimlerin maliyetleri alana yanstlmayacak ve bu eitimlerin
sresi alma sresinden saylacaktr.
Elli ve daha fazla alann bulunduu ve alt aydan fazla sren ilerin yapld tm
iyerlerinde i sal ve gvenlii kurulu oluturulacaktr. veren, i sal ve gvenlii
ile ilgili almalarda bulunacak kurulun, mevzuata uygun kararlarn uygulamakla
ykml olacaktr. Kurulun grev ve yetkileri Sal ve Gvenlii Kurullar
Hakknda Ynetmelik e gre;
Grev ve yetkiler
MADDE 8 (1) Kurulun grev ve yetkileri unlardr;
a) yerinin niteliine uygun bir i sal ve gvenlii i ynerge tasla hazrlamak,
iverenin veya iveren vekilinin onayna sunmak ve ynergenin uygulanmasn izlemek,
izleme sonularn rapor haline getirip alnmas gereken tedbirleri belirlemek ve kurul
gndemine almak,
b) sal ve gvenlii konularnda o iyerinde alanlara yol gstermek,
c) yerinde i sal ve gvenliine ilikin tehlikeleri ve nlemleri deerlendirmek,
tedbirleri belirlemek, iveren veya iveren vekiline bildirimde bulunmak,
16
) yerinde meydana gelen her i kazas ve iyerinde meydana gelen ancak i kazas olarak
deerlendirilmeyen iyeri ya da i ekipmannn zarara uratma potansiyeli olan olaylar
veya meslek hastalnda yahut i sal ve gvenlii ile ilgili bir tehlike halinde gerekli
aratrma ve incelemeyi yapmak, alnmas gereken tedbirleri bir raporla tespit ederek
iveren veya iveren vekiline vermek,
d) yerinde i sal ve gvenlii eitim ve retimini planlamak, bu konu ve kurallarla
ilgili programlar hazrlamak, iveren veya iveren vekilinin onayna sunmak ve bu
programlarn uygulanmasn izlemek ve eksiklik grlmesi halinde geri bildirimde
bulunmak,
e) yerinde yaplacak bakm ve onarm almalarnda gerekli gvenlik tedbirlerini
planlamak ve bu tedbirlerin uygulamalarn kontrol etmek,
f) yerinde yangn, doal afet, sabotaj ve benzeri tehlikeler iin alnan tedbirlerin
yeterliliini ve ekiplerin almalarn izlemek,
g) yerinin i sal ve gvenlii durumuyla ilgili yllk bir rapor hazrlamak, o ylki
almalar deerlendirmek, elde edilen tecrbeye gre ertesi yln alma programnda
yer alacak hususlar deerlendirerek belirlemek ve iverene teklifte bulunmak,
) 6331 sayl Sal ve Gvenlii Kanununun 13 nc maddesinde belirtilen
almaktan kanma hakk talepleri ile ilgili acilen toplanarak karar vermek,
h) yerinde teknoloji, i organizasyonu, alma artlar, sosyal ilikiler ve alma ortam
ile ilgili faktrlerin etkilerini kapsayan tutarl ve genel bir nleme politikas gelitirmeye
ynelik almalar yapmak.
(2) Kurul yeleri bu Ynetmelikle kendilerine verilen grevleri yapmalarndan dolay
haklar kstlanamaz, kt davran ve muameleye maruz kalamazlar. hkm
bulunmaktadr. [11]
Ayn alma alannda birden fazla iverenin bulunmas hlinde, iverenler birbirlerinin
almalarn etkileyebilecek kurul kararlar hakknda dier iverenleri bilgilendirecektir.
yerinde alt iverene bal alanlar da varsa asl iverenin koordinasyonunda alt
iverenin de katlm ile bir kurul oluturmak zorundadr.
alan, ciddi ve yakn tehlikeyle kar karya kaldnda i sal ve gvenlii kuruluna,
kurulun bulunmad yerlerde ise iverene bu durumun giderilmesi iin bavuracaktr.
alann talebi dorultusunda karar verildii takdirde gerekli tedbirler alnncaya kadar,
almaktan kanma hakkna sahip olacaktr. Talep ettii halde gerekli tedbirlerin
alnmad durumlarda alanlar i szlemelerini feshedebilecektir. alan; gerekli
tedbirler alnncaya kadar almaktan kanma
hakkn kulland dnemde cretini alacaktr. alan, bu dnemde i szlemesinden
doan ve kanunlardan gelen haklarn da kullanabilecektir. 6331 sayl Sal ve
Gvenlii Kanununun 13 nc maddesinde belirtilen almaktan kanma hakk
taleplerinde birinci fkrann (a) bendine gre belirlenen sre dikkate alnmakszn acilen
toplanr. Toplantda alnan karar alan ve alan temsilcisine yazl olarak tebli edilir.
6331 Sal ve Gvenlii Kanuna na gore;
almaktan kanma hakk
MADDE 13 (1) Ciddi ve yakn tehlike ile kar karya kalan alanlar kurula, kurulun
bulunmad iyerlerinde ise iverene bavurarak durumun tespit edilmesini ve gerekli
tedbirlerin alnmasna karar verilmesini talep edebilir. Kurul acilen toplanarak, iveren ise
derhl kararn verir ve durumu tutanakla tespit eder. Karar, alana ve alan temsilcisine
yazl olarak bildirilir.
17
(2) Kurul veya iverenin alann talebi ynnde karar vermesi hlinde alan, gerekli
tedbirler alnncaya kadar almaktan kanabilir. alanlarn almaktan kand
dnemdeki creti ile kanunlardan ve i szlemesinden doan dier haklar sakldr.
(3) alanlar ciddi ve yakn tehlikenin nlenemez olduu durumlarda birinci fkradaki
usule uymak zorunda olmakszn iyerini veya tehlikeli blgeyi terk ederek belirlenen
gvenli yere gider. alanlarn bu hareketlerinden dolay haklar kstlanamaz.
(4) szlemesiyle alanlar, talep etmelerine ramen gerekli tedbirlerin alnmad
durumlarda, tabi olduklar kanun hkmlerine gre i szlemelerini feshedebilir. Toplu
szleme veya toplu i szlemesi ile alan kamu personeli, bu maddeye gre almad
dnemde fiilen alm saylr.
(5) Bu Kanunun 25 inci maddesine gre iyerinde iin durdurulmas hlinde, bu madde
hkmleri uygulanmaz. [12] hkm gemektedir.
Ayn iyerinde birden fazla iveren olmas durumunda iverenler, mesleki riskler ve
nlenmesi konularnda birbirlerini ve alan temsilcilerini bilgilendirecektir. merkezleri,
i hanlar, alveri merkezi ve sanayi blgeleri gibi yerlerde ise iyerleri arasnda i sal
ve gvenlii konusunda koordinasyon ynetim tarafndan salanacaktr. Ynetim,
iyerlerinin birbirlerini etkileyebilecei tehlikeler konusunda gerekli tedbirleri almalar iin
iverenleri uyaracaktr. Uyarlara uymayan iyerleri ise ynetim tarafndan alma ve
Sosyal Gvenlik Bakanlna (SGB) bildirecektir.
Hayati tehlike tespitinde bu tehlike giderilinceye kadar, iyerinin tamam deil sadece bu
tehlikeden doabilecek riskin etkileyebilecei alanda i durdurulacaktr. Bylece iyerinin
tamamen kapatlmasyla yaanabilecek maduriyetler nlenmi olacaktr. veren, iin
durdurulmas sebebiyle isiz kalan alanlara, cretlerini demeye devam edecektir.
alanlar, cretlerinde bir d olmamas kayd ile meslek veya durumlarna gre baka
bir ie ynlendirilebilecektir. 6331 sayl i Sal ve Gvenlii Kanunu na gre; in durdurulmas MADDE 25 (1) yerindeki bina ve eklentilerde, alma yntem ve ekillerinde veya i ekipmanlarnda alanlar iin hayati tehlike oluturan bir husus tespit edildiinde; bu tehlike giderilinceye kadar, hayati tehlikenin nitelii ve bu tehlikeden doabilecek riskin etkileyebilecei alan ile alanlar dikkate alnarak, iyerinin bir blmnde veya tamamnda i durdurulur. Ayrca ok tehlikeli snfta yer alan maden, metal ve yap ileri ile tehlikeli kimyasallarla allan ilerin yapld veya byk endstriyel kazalarn olabilecei iyerlerinde, risk deerlendirmesi yaplmam olmas durumunda i durdurulur. (2) sal ve gvenlii bakmndan teftie yetkili i mfettiinden oluan heyet, i sal ve gvenlii bakmndan teftie yetkili i mfettiinin tespiti zerine gerekli incelemeleri yaparak, tespit tarihinden itibaren iki gn ierisinde iin durdurulmasna karar verebilir. Ancak tespit edilen hususun acil mdahaleyi gerektirmesi hlinde; tespiti yapan i mfettii, heyet tarafndan karar alnncaya kadar geerli olmak kaydyla ii durdurur. (3) in durdurulmas karar, ilgili mlki idare amirine ve iyeri dosyasnn bulunduu alma ve Kurumu il mdrlne bir gn iinde gnderilir. in durdurulmas karar, mlki idare amiri tarafndan yirmidrt saat iinde yerine getirilir. Ancak, tespit edilen hususun acil mdahaleyi gerektirmesi nedeniyle verilen iin durdurulmas karar, mlki idare amiri tarafndan ayn gn yerine getirilir. (4) veren, yerine getirildii tarihten itibaren alt i gn iinde, yetkili i mahkemesinde iin durdurulmas kararna itiraz edebilir. tiraz, iin durdurulmas kararnn uygulanmasn etkilemez. Mahkeme itiraz ncelikle grr ve alt i gn iinde karara balar. Mahkeme karar kesindir. (5) verenin iin durdurulmasn gerektiren hususlarn giderildiini Bakanla yazl olarak bildirmesi hlinde, en ge yedi gn iinde iyerinde inceleme yaplarak iverenin talebi sonulandrlr.
18
(6) veren, iin durdurulmas sebebiyle isiz kalan alanlara cretlerini demekle veya cretlerinde bir dklk olmamak zere meslek veya durumlarna gre baka bir i vermekle ykmldr. [12] hkm bulunmaktadr. Byk endstriyel kaza oluabilecek iyerlerinde, kaza nleme politika belgesi veya
gvenlik raporu, iyeri almaya balamadan nce istenecektir. Gvenlik raporu hazrlama
ykmll bulunan iveren, hazrlad gvenlik raporlarnn ierik ve yeterliliinin
Bakanlka incelenmesinden sonra iyerlerini iletmeye aabilecektir. Bylece muhtemel
endstriyel kazalarn engellenmesine ynelik nleyici almalarn yaplmas ve muhtemel
kazalarda meydana gelebilecek byk lekli kayplardan korunmas salanacaktr. 6331
sayili Is Sagligi ve Gvenligi Kanunu na gre; Gvenlik raporu veya byk kaza nleme politika belgesi MADDE 29 (1) letmeye balanmadan nce, byk endstriyel kaza oluabilecek iyerleri iin, iyerlerinin byklne gre byk kaza nleme politika belgesi veya gvenlik raporu iveren tarafndan hazrlanr. (2) Gvenlik raporu hazrlama ykmll bulunan iveren, hazrladklar gvenlik raporlarnn ierik ve yeterlilikleri Bakanlka incelenmesini mteakip iyerlerini iletmeye aabilir. [12] hkm bulunmaktadr. yerlerindeki alma hayatnn teftiinde, i sal ve gvenlii koullarnn
iyiletirilmesi iin i mfettileri grev alacaktr. Kanuna aykrln tespiti durumunda,
idari para cezalar daha caydrc halde uygulanacaktr. veren, i gvenlii uzman veya
iyeri hekimi grevlendirmediinde her bir kii iin 5.000 lira ceza deyecektir.
Aykrln devam ettii her ay iin de ayn miktar uygulanacaktr. Risk deerlendirmesi
yapmayan iverene 3.000 lira, aykrln devam ettii her ay iin 4.500 lira idari para
cezas uygulanacaktr. verenin, i kazas veya meslek hastaln SGKya
bildirmemesinin cezas da 2.000 lira olacaktr. Byk kaza nleme politika belgesi
hazrlamayan iverene 50.000 lira idari para cezas verilecektir.
Kanunun; iyerlerinde i gvenlii uzman, iyeri hekimi ve diger salk personeli
grevlendirilmesi gibi baz hkmleri aamal olarak hayata geirilecektir. Kamu
kurumlar ile 50den az alan olan ve az tehlikeli snfta yer alan iyerlerinde SG
Profesyonelleri 1 Temmuz 2016ten itibaren greve balayacaktr.
50den az alan olan, tehlikeli ve ok tehlikeli snfta yer alan iyerlerinde SG
Profesyonelleri 1 Ocak 2014ten itibaren grev alacaktr.
19
BLM 3. DEVLET, VEREN VE ALIAN
SORUMLULUKLARI
6331 Sal ve Gvenlii Kanunu nda barollerde devlet, iveren ve alan
bulunmaktadr ve kanun kapsamnda her birinin ok nemli, birbirinden farkl ancak
birbirini tamamlayan sorumluluklar vardr.
1. DEVLET in GREV, YETK VE SORUMLULUKLARI
6331 sayl kanun kapsamnda devletin sorumluluklar;
Mevzuat Oluturmak
Tekilatlanma
Rehberlik ve Danmanlk
Mevzuatn Uygulanmasn Denetlemek
statistiki Bilgiler ve Yaynlar Sunmaktr.
1.1. Mevzuat Oluturmak
alanlarn ve toplumun gvenlik ve sal, iin ve retimin gvenli ve salkl bir
ekilde yrtlmesi amacyla devlet, i sal ve gvenlii alannda gerekli mevzuat
oluturur.
Mevzuat;
Anayasa,
Uluslararas Szlemeler,
Kanunlar,
Tzkler,
Ynetmelikler,
Tebliler ve
Standartlardan olumutur.
Bu mevzuat kapsamnda devlet; iveren, alan, kiilerin sosyal haklar konusunda tm
olmas gerekenleri ve kiilerin grev ve sorumluluklarn dzenlemitir ve
dzenlemektedir.
1.2. Tekilatlanma
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl
Salk Bakanl
evre ve ehircilik Bakanl
Milli Savunma Bakanl
ileri Bakanl
20
Sanayi ve Ticaret Bakanl
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl
Ulatrma Bakanl
Belediyeler
Atom Enerji Kurumu
lke genelinde i sal ve gvenlii ile ilgili politika ve stratejilerin belirlenmesi iin
tavsiyelerde bulunmak zere Konsey kurulmutur. yeleri;
Bakanlk ve Sal ve Gvenlii Genel Mdr, alma Genel Mdr, Tefti Kurulu Bakan ve sosyal Gvenlik Kurumu Bakanlndan bir Genel
Mdr
Bilim, Sanayi ve Teknoloji, evre ve ehircilik, Enerji ve Tabii Kaynaklar, Gda, Tarm ve Hayvanclk, Kalknma, Milli Eitim ile Salk Bakanlklarndan ilgili
birer Genel Mdr,
Yksekretim Kurulu Bakanlndan bir yrtme kurulu yesi, Devlet Personel Bakanlndan bir Bakan Yardmcs,
veren, ii ve kamu grevlileri sendikalar st kurulularnn en fazla yeye sahip ilk nden, Trkiye Odalar ve borsalar Birliinden, Trkiye esnaf ve Sanatkarlar
Konfederasyonundan, Trk Tabipleri Birliinden, Trk Mhendis ve Mimar
Odalar Birliinden ve Trkiye Ziraat Odalar Birliinden konuyla ilgili veya
grevli birer ynetim Kurulu yesi,
htiya duyulmas halinde Sal ve Gvenlii Genel Mdrnn teklifi ve Konseyin karar ile belirlenen, i sal ve gvenlii konusunda faaliyet gsteren
kurum veya kurululardan en fazla iki temsilci ile Ulusal Sal ve Gvenlii
Konseyi oluturulur.
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl; Sal ve Gvenlii konusunda mevzuatn
oluturulmas, uygulamalarnn izlenmesi ve denetlenmesinde ok sayda Bakanlk ile
eitli Kamu Kurum ve Kurulularnn grevi bulunmaktadr. Ancak, sal ve
Gvenlii konusunda, mevzuat oluturma ve denetim bata olmak zere arlkl greve
sahiptir.
ALIMA VE SOSYAL GVENLK BAKANLII
ekil 1: SGB Birimleri
DENETM
TEFT KURULU
BAKANLII
ETM VE
ARATIRMA
ALIMA VE SOSYAL
GVENLK ETM VE
ARATIRMA MERKEZ
ANA HZMET BRM
SALII VE
GVENL GENEL
MDRL
TEFT GURUP
BAKANLIKLARI
Ankara, stanbul, zmir,
Adana, Bursa, Malatya,
Erzurum, Samsun,
Zonguldak, Antalya
Blge Laboratuvar eflikleri:
stanbul, zmir, Adana,
Kayseri, Kocaeli, Zonguldak
LM, ANALZ,
NCELEME, ARATIRMA
SALII VE
GVENL MERKEZ
(SGM)
21
lgili mevzuatn hazrlanmas ve uygulanmasn salamak zere Sal ve
Gvenlii Genel Mdrl faaliyet gstermektedir.
kazalar ve meslek hastalklarnn primlerinin toplanmas ve bu alanda
sigortaclk grevinin yrtmesi amacyla Sosyal Gvenlik Kurumu hizmet
vermektedir.
alma yaam ile ilgili mevzuatn uygulanp uygulanmadn izlemek ve
denetlemek zere Tefti Kurulu Bakanl faaliyet gstermektedir.
alma hayat ve sosyal gvenlik alannda eitim, aratrma, yayn ve
dkmantasyon faaliyetleri ile grevli alma ve Sosyal Gvenlik eitim ve
Aratrma Merkezi (ASGEM) hizmet vermektedir.
1.3. Rehber ve Danmanlk
sal ve gvenlii alannda, gerek ve tzel kiilerin talepleri dorultusunda SGGM
(SGM) ve ASGEM danmanlk ve rehberlik hizmetlerini sunmaktadr.
1.4. statistiki Bilgiler ve Yaynlar Sunmak
kazas ve meslek hastalklar ile ilgili SGK statistikleri ve Bakanln dier birimleri
tarafndan karlan yaynlardr.
SGM, alma statistikleri Bilgi Sistemindeki veriler TUK ten yararlanlarak elde
edilmektedir.
1.5. Mevzuatn Uygulanmasn Denetlemek
alma hayat ile ilgili mevzuat erevesinde programl ve program d tefti, inceleme,
soruturma yapmak, gerekli nlemleri almak veya aldrmak, Uluslararas szlemeler
erevesinde iyerlerinde uygulamalar incelemek ve izlemek, alma hayat ile ilgili
mevzuatn uygulanmasn izlemek amacyla Tefti Kurulu Bakanl hizmet
sunmaktadr.
Bu kanun hkmlerinin uygulanmasnn izlenmesi ve teftii, i sal ve gvenlii
ynnden tefti yapmaya yetkili Bakanlk Mfettilerince yaplr. Kanun kapsamnda
yaplan tefti ve incelemelerde, 4857 sayl Kanunu nun 92, 93, 96, 97, 107 nci
maddeleri uygulanr.
yerlerinde yaplan i sal ve gvenlii teftileri sonucunda iverenin i sal ve
gvenlii ile ilgili tedbirleri almadnn tespiti halinde Kanunu nun ceza hkmleri
uyarnca iverene idari para cezas uygulanr. dari para cezalarnn miktarlar yerine
getirilmeyen tedbirin niteliine, alnmayan tedbirin alnmama sresine ve her sene
belirlenen art oranlarna gre deiiklik gstermektedir. Uygulanmas istenilen idari para
cezasna 7 gn iinde yetkili idare mahkemesine itiraz edilebilir.
22
Maliye Bakanl Tarafndan Belirlenen Yeniden Deerleme Oranna Gre Hesaplanm
6331 Sayl SG Kanunundaki dari Para Cezalar
Kanun Maddesi Ceza
Maddesi Kanun Maddesinde Sz Edilen Fiil
2013
Miktar
2014 YILINDA
UYGULANACAK
CEZA MKTARI
(TL)
(Yeniden
Deerleme Oran
% 3,93)
Aklamalar
MADDE 4 - verenin genel ykmll
26/1-a
4/1-a
sal ve gvenliiyle ilgili tedbir almamak, organizasyonu
yapmamak, gerekli ara ve gereleri salamamak, salk ve
gvenlik tedbirlerini deien artlara uygun hale getirmemek ve
mevcut durumun iyiletirilmesi iin almalar yapmamak.
2.156 2.240 Trk Liras / her ykmllk
iin
26/1-a
4/1-b yerinde alnan i sal ve gvenlii tedbirlerini izlememek,
denetlememek ve uygunsuzluklar gidermemek. 2.156 2.240
Trk Liras / her ykmllk
iin
MADDE 6 - sal ve gvenlii hizmetleri
26/1-b
6/1-a gvenlii uzman altrmamak. 5.390 5.601 Trk Liras / her ay (Aykrln
devam halinde)
6/1-a yeri hekimi altrmamak. 5.390 5.601 Trk Liras / her ay (Aykrln
devam halinde)
6/1-a Dier salk personeli altrmamak. 2.695 2.800 Trk Liras / her ay (Aykrln
devam halinde)
26/1-b
6/1-b SG hizmetleri iin grevlendirdikleri kii veya hizmet
ald kurum ve kurulularn grevlerini yerine getirmeleri
amacyla ara-gere-mekn salamamak. 1.617 1.680 Trk Liras
26/1-b 6/1-c SG hizmetlerini yrtenler arasnda koordinasyonu
salamamak. 1.617 1.680 Trk Liras
26/1-b
6/1- Grevlendirdikleri kii veya hizmet ald kurum ve
kurulular tarafndan i sal ve gvenlii ile ilgili mevzuata
uygun olan ve yazl olarak bildirilen tedbirleri yerine
getirmemek.
1.078 1.120 Trk Liras / her tedbir iin
26/1-b
6/1-d Grevlendirilen kiileri, hizmet alnan kurulular, baka
iyerlerinden gelen alanlar ve bunlarn iverenlerini SG
riskleri konusunda bilgilendirmemek. 1.617 1.680 Trk Liras
23
MADDE 8 - yeri hekimleri ve i gvenlii
uzmanlar
26/1-c 8/1 gvenlii uzmanlarnn ve iyeri hekimlerinin hak ve
yetkilerini kstlamak. 1.617 1.680
Trk Liras / uzman ve hekim
iin ayr ayr
26/1-c
8/6.yeri salk ve gvenlik birimini kurmamak.
1.617 1.680 Trk Liras
MADDE 10 - Risk deerlendirmesi, kontrol,
lm ve aratrma
26/1- 10/1 Risk deerlendirmesi yapmamak veya yaptrmamak.
3.234 3.361 Trk Liras
4.851 5.041 Trk Liras / her ay (Aykrln
devam halinde)
26/1- 10/4 Risklerin belirlenmesine ynelik gerekli kontrol, lm,
inceleme ve aratrmalar yapmamak. 1.617 1.680
Trk Liras
MADDE 11 - Acil durum planlar, yangnla
mcadele ve ilk yardm 26/1-d
Acil durumlar belirlememek, acil durumlar iin tedbir
almamak, acil durum planlarn hazrlamamak, destek eleman
grevlendirmemek, ara gere salamamak, acil durumlarda
iyeri dndaki kurulula irtibat salayacak dzenlemeyi
yapmamak.
1.078 1.120 Trk Liras / her ykmllk
iin
1.078 1.120 Trk Liras / her ay (Aykrln
devam halinde)
MADDE 12 - Tahliye 26/1-d
Ciddi ve yakn tehlike durumunda; alanlarn ii brakarak
gvenli yere gitmelerini salamamak.
Zorunluluk olmadka, gerekli donanma sahip ve zel olarak
grevlendirilenler dndaki alanlardan ilerine devam
etmelerini istemek.
Mdahalede bulunan alanlar yaptklar mdahaleden dolay
sorumlu tutmak.
1.078 1.120 Trk Liras / her ykmllk
iin
1.078 1.120 Trk Liras / her ay (Aykrln
devam halinde)
MADDE 14 - kazas ve meslek
hastalklarnn kayt ve bildirimi
26/1-e
14/1 kazalarnn ve meslek hastalklarnn kaydn tutmamak,
ramak kala olaylar ve i kazalar ile ilgili incelemeler yaparak
ilgili raporlar dzenlememek. 1.617 1.680
Trk Liras / her ykmllk
iin
26/1-e 14/2. kazalarn ve meslek hastalklarn 3 i gn iinde
SGK'ya bildirmemek. 2.156 2.240 Trk Liras
26/1-e
14/4.Salk hizmeti sunucularnn i kazalarn, yetkili salk
hizmet sunucularnn meslek hastalklarn en ge 10 gn iinde
SGK'ya bildirmemesi. 2.156 2.240 Trk Liras
MADDE 15 - Salk gzetimi 26/1-f 15/1 alanlara salk gzetimi yaptrmamak. 1.078 1.120 Trk Liras / her alan iin
26/1-f 15/2 Tehlikeli ve ok tehlikeli snfta yer alan iyerlerinde
alacaklar iin salk raporu almamak. 1.078 1.120 Trk Liras / her alan iin
MADDE 16 - alanlarn bilgilendirilmesi 26/1-g alanlar bilgilendirme ykmllne uymamak. 1.078 1.120 Trk Liras / her alan iin
MADDE 17 - alanlarn eitimi 26/1- alanlara eitim verme ykmllne uymamak. 1.078 1.120 Trk Liras / her alan iin
MADDE 18 - alanlarn grlerinin
alnmas ve katlmlarnn salanmas 26/1-h
alanlarn grlerini alma ve katlmlarn salama
ykmllne uymamak. 1.078 1.120 Trk Liras / her aykrlk iin
MADDE 20 - alan temsilcisi 26/1- 20/1 yerinin deiik blmlerindeki riskler ve alan
saylarna gre alan temsilcileri grevlendirmemek. 1.078 1.120 Trk Liras
24
26/1- 20/3 veren tarafndan alan temsilcilerinin neride bulunma
ve tedbir alnmasn isteme hakkn ihlal etmek. 1.617 1.680 Trk Liras
26/1- 20/4 alan temsilcilerinin ve destek elemanlarnn haklarn
kstlamak ve gerekli imkanlar salamamak. 1.078 1.120
Trk Liras / haklar kstlanan
her birey iin
MADDE 22 - sal ve gvenlii kurulu 26/1-i
sal ve gvenlii kurulunu oluturmamak, alt iverenin
bulunduu hallerde uygun kurulu oluturmamak, kurullar
arasnda koordinasyonu salamamak. 2.156 2.240 Trk Liras / her aykrlk iin
MADDE 23 - sal ve gvenliinin
koordinasyonu 26/1-j
23/2 Ynetim tarafndan birden fazla iyerinin bulunduu i
merkezlerinde SG konusundaki koordinasyonu salamamak,
tedbir almalar iin ivereni uyarmamak. 5.390 5.601 Trk Liras
MADDE 24 - Tefti, inceleme, aratrma,
mfettiin yetki, ykmllk ve sorumluluu . 26/1-k
24/2 lm, inceleme ve aratrma yaplmasna, numune
alnmasna veya eitim kurumlar ile ortak salk ve gvenlik
birimlerinin kontrol ve denetiminin yaplmasna engel olmak. 5.390 5.601 Trk Liras
MADDE 25 - in durdurulmas
26/1-l yerinin bir blmnde veya tamamnda verilen durdurma
kararna uymayarak durdurulan ie devam ettirmek. 10.780 11.203 Trk Liras
26/1-l 25/6 in durdurulmas sebebiyle isiz kalan alanlara
cretlerini dememek veya uygun baka i vermemek.
1.078 1.120 Trk Liras / ihlale urayan her
alan iin
1.078 1.120 Trk Liras / her ay (Aykrln
devam halinde)
MADDE 29 - Gvenlik raporu veya byk
kaza nleme politika belgesi 26/1-m
Byk kaza nleme politika belgesini hazrlamamak. 53.900 56.018 Trk Liras
Gvenlik raporunu hazrlayarak Bakanla sunmadan iyerini
faaliyete geirmek. 86.240 89.629 Trk Liras
letilmesine Bakanlka izin verilmeyen iyerini faaliyete
geirmek. 86.240 89.629 Trk Liras
Durdurulan iyerinde faaliyete devam etmek. 86.240 89.629 Trk Liras
MADDE 30 - sal ve gvenlii ile ilgili
eitli ynetmelikler 26/1-n
30 uncu madde de ngrlen ynetmeliklerdeki hkmlere
aykr hareket etmek.
1.078 1.120 Trk Liras / her hkm iin
1.078 1.120 Trk Liras / her ay (Aykrln
devam halinde)
Tablo 1: 6331 Sayl Sal ve Gvenlii Kanunu dari Para Cezalar
25
1.5.1. HUKUK VE CEZA SORUMLULUKLAR
1.5.1.1. Maddi Tazminat
Borlar Yasasnn 46. maddesine gre; fiziksel ve ruhsal zarara urayan kimsenin, i
gremezlik lsnde almasnn aksayaca ve bu nedenle maruz kalaca zarar ve
ziyann, kendisini altrandan talep edecei hkme balanmtr. Maddi tazminatlar ikiye
ayrlr:
gremezlik tazminat
Destekten yoksun kalma tazminat
1.5.1.2. Manevi Tazminat kazas sonucu fiziksel veya psikolojik zarara urayan iinin veya lml iinin
ailesinin ektii ac, sknt ve azdrap iin hakim takdiri ile manevi tazminat tutar
belirlenir ve iverene dettirilir. Manevi tazminatta bir hesaplama yntemi bulunmayp, i
kazasnn neden olduu zararn byklne gre tamamen hakimin takdir ettii bir tutar
sz konusudur.
1.5.1.3. Rcu (Geri Alma) Tazminat kazas ve meslek hastalklar (KMH) iverenin kast, mevzuata aykr veya su saylr
bir hareketi sonucu meydana gelmise, SGK tarafndan yaplan ya da yaplacak demeler
iverene aittir.
veren KMH n SGK na bildirmemise veya eksik/yanl bildirmise SGK tarafndan bu
durum iin yaplm bulunan masraflar ile denmise geici i gremezlik denekleri rcu
(geri alma) edilir. KMH nc nir kiinin kusuru ile meydana gelmise, sigortalya ve
hak sahiplerine yaplan veya ileride yaplmas gereken demeler ile balanan gelirin
balad tarihteki ilk pein sermaye deerinin yars, zarara sebep olan nc kiilere ve
ayet kusuru varsa bunlar altranlara rcu edilir. Sigortalnn eitli davranlar
nedeniyle KMH meydana gelmise, hastalanmsa, tedavi sresi uzamsa veya i
gremezlii artmsa, geici i gremezlik denei veya srekli i gremezlik geliri iinin
kusuru orannda azaltlr.
1.6. Yayn Zorunluluu TRT ve zel televizyon ve radyolar asgari yarm saati 17:00-22:00 saatleri arasnda olmak
zere 08:00-22:00 saatleri arasnda ayda 1 saat i sal ve gvenlii, alma hayatnda
kayt dln nlenmesi, sosyal gvenlik, ii ve iveren ilikileri konularnda uyarc ve
eitici mahiyette yayn yapmak zorundadr.
26
2. VEREN in GREV, YETK VE SORUMLULUKLARI
6331 sayl Sal ve Gvenlii Kanunu na gre; iveren, alan istihdam eden gerek
veya tzel kii yahut tzel kiilii olmayan kurum ve kurulular, ifade etmektedir.
Bu kanunun 4. maddesi; verenin genel ykmll MADDE 4 (1) veren, alanlarn ile ilgili salk ve gvenliini salamakla ykml olup bu erevede; a) Mesleki risklerin nlenmesi, eitim ve bilgi verilmesi dhil her trl tedbirin alnmas, organizasyonun yaplmas, gerekli ara ve gerelerin salanmas, salk ve gvenlik tedbirlerinin deien artlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyiletirilmesi iin almalar yapar. b) yerinde alnan i sal ve gvenlii tedbirlerine uyulup uyulmadn izler, denetler ve uygunsuzluklarn giderilmesini salar. c) Risk deerlendirmesi yapar veya yaptrr. ) alana grev verirken, alann salk ve gvenlik ynnden ie uygunluunu gz nne alr. d) Yeterli bilgi ve talimat verilenler dndaki alanlarn hayati ve zel tehlike bulunan yerlere girmemesi iin gerekli tedbirleri alr. (2) yeri dndaki uzman kii ve kurululardan hizmet alnmas, iverenin sorumluluklarn ortadan kaldrmaz. (3) alanlarn i sal ve gvenlii alanndaki ykmllkleri, iverenin sorumluluklarn etkilemez. (4) veren, i sal ve gvenlii tedbirlerinin maliyetini alanlara yanstamaz. [12] eklinde zetlemitir.
2.1 verenlere Getirilen lave Ykmllkler:
Mevcut Kanunu ve ynetmeliklere ek olarak Sal ve Gvenlii Kanunu ile i
sal ve gvenlii konusunda her trl tedbirin alnmas, risk deerlemesi yaplmas veya
yaptrlmas ,alanlara grev verilirken i sal ve gvenliinin gz nnde
bulundurulmas, i sal ve gvenlii konusunda alanlarn bilgilendirilmesi ve
eitilmesi hususlarnda iverenlerin mevcut sorumluluklar artrlm ve ilave
ykmllkler getirilmitir. Kanunun 4nc maddesinin (2). bendinde aka belirtildii
gibi iyeri dndaki uzman kii ve kurululardan hizmet alnmas iverenin
sorumluluklarn ortadan kaldrmamaktadr.
2.2 verenlerin Risk Deerlendirmesi Yapma veya Yaptrma
Ykmll:
Kanuna gre iveren, i sal ve gvenlii ynnden risklerin deerlendirilmesini
yapmak veya yaptrmakla ykmldr. Bu noktada, risklerden etkilenecek alanlarn
durumu, kullanlacak i ekipmanlarnn belirlenmesi, iyerinin tertip ve dzeni gibi
hususlar iverence dikkate alnmaldr. veren bu konuda gerekli kontrol, lm, inceleme
ve aratrmalarn yaplmasn salar.
27
Ayrca ok tehlikeli snfta yer alan maden, metal ve yap ileri ile tehlikeli kimyasallarla
alan ilerin yapld veya byk endstriyel kazalarn olabilecei iyerlerinde, risk
deerlendirmesi yaplmam olmas durumunda i durdurulabilecektir .(Madde 25 [12] ).
2.3 yeri Hekimi ve Gvenlii Uzman altrma
Ykmll:
Mevcut Kanununda iyeri hekimi ve i gvenlii uzman altrma ykmll ile
ilgili olarak elli ii altrma art ve i gvenlii uzman iin iin sanayiden saylan
ilerden olmas art 6331 sayl Kanun ile ortadan kaldrlmtr.
Kanunun 6nc maddesi ile her iverenin i gvenlii uzman, iyeri hekimi ve dier salk
personeli grevlendirmek durumunda olduu belirtmitir. Bu kiiler i yerinde istihdam
edilebilecei gibi, ortak salk ve gvenlik birimlerinden hizmet satn almak suretiyle de
temin edilebilecektir. Ayrca Kanunun 7nci maddesi ile de on iiden az iinin
altrld iyerlerine alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca destek salanabileceini
belirtilmektedir.
2.4. Tehlike Snfnn Belirlenmesi:
yerleri alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan ksa vadeli sigorta kollar prim
oranlar da dikkate alnmak suretiyle az tehlikeli, tehlikeli ve ok tehlikeli olarak
snflandrma yaplarak tebli edilmitir. yeri iin belirlenmi olan tehlike snf, ayn
zamanda altrlacak i gvenlii uzmannn yetki belgesi ve Kanunun ilgili maddelerinin
yrrle girii asndan da etkili olacaktr.
ok tehlikeli snfta yer alan iyerleri (A) snf, Tehlikeli snfta yer alan iyerleri en
az (B) snf, Az Tehlikeli snfta yer alan iyerleri ise en az (C) snf i gvenlii
uzmanl belgesine sahip kiileri altrlmas gerekmektedir.
2.5. Kazas ve Meslek Hastalklarnn Bildirimi:
veren btn i kazalarnn ve meslek hastalklarnn kaydn tutmak ve bu konularda rapor
dzenlemek zorundadr. veren bildirimleri Sosyal Gvenlik Kurumu'na yapacaktr.
Kanunun 14nc maddesinde belirtilen bu ykmlln uygulanmasna ilikin alma ve
Sosyal Gvenlik Bakanl, Salk Bakanl'nn grn almak sureti ile bir ynetmelik
karacaktr.
Yasal Dzenleme:
kazas ve meslek hastal ile ilgili dzenlemeler; 5510 sayl Sosyal Sigortalar ve Genel
Salk Sigortas Kanununun 13 ila 24 nc maddelerinde,Sosyal Sigorta lemleri
Ynetmeliinin eski 37 ila 52, yeni 35 ila 48 inci maddelerinde, Genel Salk Sigortas
lemleri Ynetmeliinin 55 inci maddesinde yer alm, yine Kanunun 25 inci ve 54 nc
maddelerinde, Sosyal Sigorta lemleri Ynetmeliinin eski 95, 96, 127 ve geici 7, yeni
89, 90, 118 ve geici 6 nc maddelerinde konuya yer verilmitir. Ayrca konuya ilikin
olarak Kazas ve Meslek Hastal Sigortas Bakmndan verenin, nc Kiilerin ve
Sigortallarn Sorumluluu le Pein Sermaye Deerlerinin Hesaplanmasyla lgili lemler
http://www.isvesosyalguvenlik.com/mevzuat/mvz002.htmhttp://www.isvesosyalguvenlik.com/mevzuat/mvz002.htmhttp://www.isvesosyalguvenlik.com/mevzuat/mvz014.htmhttp://www.isvesosyalguvenlik.com/mevzuat/mvz014.htmhttp://www.isvesosyalguvenlik.com/mevzuat/mvz015.htmhttp://www.isvesosyalguvenlik.com/mevzuat/mvz015.htmhttp://www.isvesosyalguvenlik.com/mevzuat/mvz050.htmhttp://www.isvesosyalguvenlik.com/mevzuat/mvz050.htm
28
Hakknda Tebli, Ksa Vadeli Sigorta Kollar Uygulama Teblii, Gelir/Aylk deme ve
Yoklama lemleri Hakknda Tebli, 5510 Sayl Kanunun 4 nc Maddesinin Birinci
Fkrasnn (A) ve (B) Bendi Kapsamnda Sigortal Olanlar le Hak Sahiplerinin Tahsis
lemlerine likin Tebli yaymlanmtr.[14]
2.6 Salk Gzetimi ve alanlarn Salk Muayenesi:
verenler ; ie girilerde, i deiikliklerinde, i kazas, meslek hastal, salk gibi
sebeplerle iten uzaklamalarndan sonra ie dnlerinde alann talep etmesi halinde,
iyerinin tehlike snfna gre alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca belirlenen
aralklarda alanlarnn salk muayenelerini yaptrmak zorundadr. Tehlikeli ve ok
tehlikeli snfta yer alan iyerlerinde alacaklar, yapacaklar ie uygun olduklarn belirten
salk raporu olmadan ie balatlamaz (Madde 15/([12]). alanlar iin daha nce alnm
olan periyodik salk raporlar, bu raporlarn sresi bitinceye kadar geerli olacaktr
(Ge.Madde 3).
2.7 alan Temsilcisi:
6331 sayl Sal ve Gvenlii Kanununun getirdii en nemli yeniliklerden biri,
iyerlerinde alan Temsilcisi seilmesi veya seimle belirlenemedii takdirde iveren
tarafndan atanmasdr. Bir iyerinde ka alan temsilcisinin grevlendirilecei, kanunun
20nci maddesinde belirlenmi olup yledir;
- 2 50 alan bulunan iyerlerinde bir,
- 51 100 alan bulunan iyerlerinde iki,
- 101 500 alan bulunan iyerlerinde ,
- 501 1000 alan bulunan iyerlerinde drt,
- 1001 2000 alan bulunan iyerlerinde be,
- 2001 ve zerinde alan bulunan iyerlerinde alt
alan temsilcisi belirlenmek zorundadr. Temsilci saysnn birden fazla olmas halinde,
temsilciler arasndan yaplacak seimle bir Ba Temsilci belirlenecektir.
alan temsilcileri, iyerinde i sal ve gvenliini tehdit eden tehlikelerin kaynann
bertaraf edilmesini veya tehlikenin bertaraf edilmesi iin zellii gerei mmkn deil ise
riskin azaltlmasn, iverene neride bulunma yoluyla isteme ve gerekli tedbirlerin
alnmasn talep etme hakkna sahiptirler.
http://www.isvesosyalguvenlik.com/mevzuat/mvz057.htmhttp://www.isvesosyalguvenlik.com/mevzuat/mvz048.htmhttp://www.isvesosyalguvenlik.com/mevzuat/mvz048.htmhttp://www.isvesosyalguvenlik.com/mevzuat/mvz044.htmhttp://www.isvesosyalguvenlik.com/mevzuat/mvz044.htmhttp://www.isvesosyalguvenlik.com/mevzuat/mvz044.htm
29
2.8. Sal ve Gvenlii Kurulu:
4857 sayl Kanunu 80nci maddesi ile sanayiden saylan, en az elli ii altran ve alt
aydan fazla srekli ilerin yapld iyerlerinde Sal ve Gvenlii Kurulu kurulmasn
ngrmekteydi. 6331 sayl Kanunun 22nci maddesi ile, sanayiden saylan ibaresine yer
vermemek suretiyle, elli ve daha fazla alann bulunduu ve alt aydan fazla sren srekli
ilerin yapld, zel veya kamu sektrnde faaliyet gsteren her iyerinde Sal ve
Gvenlii Kurulu oluturulmas zorunluluunu hkme balamtr.
Asl iveren-alt iveren ilikisinin bulunduu haller ile ilgili dzenlemeler de yine
Kanun'un 22nci maddesinde yer almaktadr.
2.9. dari Para Cezalar:
Sal ve Gvenlii Kanunu hkmlerine aykr hareketlerin meyyidesi idari para
cezalar eklinde Kanunun 26nc maddesinde dzenlenmitir.
Sz konusu Kanun ile idari para cezalarnn kapsam geniletilmi, ceza miktarlarnda ise
art yaplmtr. dari para cezalaryla ilgili detayl bilgi tablo 1 de verilmitir.
2.10 Gvenlik Raporu veya Byk Kaza nleme Politikas
Belgesi:
letmeye balanmadan nce, byk endstriyel kaza oluabilecek iyerleri iin,
iyerlerinin byklne gre byk kaza nleme politika belgesi veya gvenlik raporu
iveren tarafndan hazrlanr.
Gvenlik raporu hazrlamak zorunda olan iverenler, ancak hazrladklar raporlar alma
ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca ierik ve yeterlilik olarak incelenmesinden sonra
iyerlerini aabilirler (Madde 30). [12]
30
3. ALIANLAR n GREV, YETK VE SORUMLULUKLARI
6331 sayl Sal ve Gvenlii Kanunu na gre; alan, kendi zel kanunlarndaki
statlerine baklmakszn kamu veya zel iyerlerinde istihdam edilen gerek kiiyi, ifade
eder.
Bu kanunun 19. maddesi; alanlarn ykmllkleri MADDE 19 (1) alanlar, i sal ve gvenlii ile ilgili aldklar eitim ve iverenin bu konudaki talimatlar dorultusunda, kendilerinin ve hareketlerinden veya yaptklar iten etkilenen dier alanlarn salk ve gvenliklerini tehlikeye drmemekle ykmldr. (2) alanlarn, iveren tarafndan verilen eitim ve talimatlar dorultusunda ykmllkleri unlardr: a) yerindeki makine, cihaz, ara, gere, tehlikeli madde, tama ekipman ve dier retim aralarn kurallara uygun ekilde kullanmak, bunlarn gvenlik donanmlarn doru olarak kullanmak, keyfi olarak karmamak ve deitirmemek. b) Kendilerine salanan kiisel koruyucu donanm doru kullanmak ve korumak. c) yerindeki makine, cihaz, ara, gere, tesis ve binalarda salk ve gvenlik ynnden ciddi ve yakn bir tehlike ile karlatklarnda ve koruma tedbirlerinde bir eksiklik grdklerinde, iverene veya alan temsilcisine derhal haber vermek. ) Teftie yetkili makam tarafndan iyerinde tespit edilen noksanlk ve mevzuata aykrlklarn giderilmesi konusunda, iveren ve alan temsilcisi ile i birlii yapmak. d) Kendi grev alannda, i sal ve gvenliinin salanmas iin iveren ve alan temsilcisi ile i birlii yapmak. [12] eklinde zetlenir. 6331 sayl Sal ve Gvenlii Kanunu nun bu maddelerine aykr davranan alanlar, 4857 sayl Kanunu madde 25 e gre; verenin hakl nedenle derhal fesih hakk
Madde 25 - Sresi belirli olsun veya olmasn iveren, aada yazl hallerde i
szlemesini srenin bitiminden nce veya bildirim sresini beklemeksizin feshedebilir: II- Ahlak ve iyi niyet kurallarna uymayan haller ve benzerleri: h) inin yapmakla devli bulunduu grevleri kendisine hatrlatld halde yapmamakta
srar etmesi.
) inin kendi istei veya savsamas yznden iin gvenliini tehlikeye drmesi,
iyerinin mal olan veya mal
olmayp da eli altnda bulunan makineleri, tesisat veya baka eya ve maddeleri otuz
gnlk cretinin tutaryla
deyemeyecek derecede hasara ve kayba uratmas. [15] iveren veya vekili tarafndan i
akidleri tazminatsz olarak feshedebilir.
31
BLM 4. METAL LEME SEKTRLERNDE
SALII VE GVENL
Trkiyede metal sanayi btn sanayi kollar iinde hem ekonomik byklk hem
barndrd i gc hem de stratejik nem itibari ile Trkiyenin en nemli sanayi alan
durumunda bulunuyor. Bu byk metal sanayinin iinde demir elik, otomotiv, metal,
beyaz eya, savunma, otomotiv yedek para gibi sanayinin olmazsa olmazlarn reten,
hatta insan hayatnn artk vazgeilmezlerini reten sektrler bulunuyor.
Metal sanayi Stratejik neme sahiptir. Metal sanayi gerek ekonomik, gerek savunma
sanayi, gerek ulatrma gerekse btn sektrler iin dnldnde belirtilecek belki de
n nemli i kolu metal i koludur. nk btn sanayilerde retimi salayacak olan da
yine demir elikten retilmi tezghlar, aletler ve Metallerdir. Metal sanayisinin rettii
rnler btn sanayiden karld zaman geriye neredeyse hibir ey kalmaz.
stihdam asndan deerlendirildiinde Metal Sanayinin en byk zellii kentli bir
zellik tayor. Metal sektrnn, toplam i gcnde alma oran ve says, metal
iilerinin toplam ii saysndaki oran ve saysn tam olarak tespit edilememektedir.
nk metal i kolunda faaliyet gsteren firmalarn tam olarak hangi i koluna bulunduu
bilgisi ve baz ok sayda i yerlerinin alma Bakanlna bilgilerini tam olarak
gndermemeleri gibi sorunlar saylar ve oranlar net grmeyi engellemektedir.
Metal sanayi sektr, retimde, satlarda, istihdamda, karllk oranlarnda devaml
kazandran gelimesini srdren bir sektr konumundadr. Esas incelenmesi, yazlmas,
tartlmas ve gndeme getirilmesi gereken konu metal sanayinin sorunlar ve nndeki
engelleri konusudur. stihdam edilen metal iilerinin gvenli alma ortamnn
salanmas, salk ve refahnn korunmas ve gelitirilmesi, retimin kalitesine,
srekliliine ve verimliliine olumlu etkileri olacaktr.
1. METAL DKM LER
Dkmclk iinde demir, elik, pirin ve bronz en ok kullanlan dkm metalleridir.
Ancak demir, dkm konusunda en eskiden beri ve hala en sklkla kullanlan metaldir.
Dkm iinin baz standartlam aamalar vardr.
-Dkm sonunda elde edilmek istenen eklin oluturulmas
-Kalplarn oluturulmas, maalarn yaplmas ve birletirilmesi
-Kullanlacak metalin eritilmesi ve rafine edilmesi
-Eriyik metalin kalplara dklmesi
-Kalplarn iindeki dkmn soutulmas
-Kalplarn ve maalarn karlmas ve ayrlmas
-Dkmde oluan fazladan metalin ayrlmas
32
Btn bu aamalar srasnda pekok tehlikeyle karlama olasl vardr. Bunlarla birlikte
yaplan ilemler srasnda uygulanan yntemler ve iin doas gerei hastalklar ve kazalar
ile ska karlalmaktadr. Dkmclk, kazalarn lmle sonulanma orannn da yksek
olduu ilerden biridir.
2. METAL DKM LERNDE KAZALAR,
HASTALIKLAR VE TEHLKELER
2.1. HASTALIKLAR
2.1.1 Kimyasal Tehlikelerden Kaynaklanan Hastalklar
Tozlardan kaynaklanan hastalklara olduka ok rastlanr. Silika kumu ile ska
alldndan silikoz hastalna yakalanma riski olduka yksektir. yi bir havalandrma
olsa dahi bazen plak gzle farkedilmeyen silika tozlar ortamda bulunmaktadr. Siliko-
tberkloz hastalda yaygn olarak grlen hastalklardan biridir.
Ayrca pnmokonyoz hastalndan ikayet eden pekok iide kronik bronit de vardr.
Akcier kanseri, lober pnmoni, bronkopnmoni de pnmokonyoz ile birlikte anlan dier
hastalklardr. zellikle temizlik hizmeti veren iiler akcier kanserinin grlme sklnn
daha fazla olmas ortamda bulunan silikadan kaynaklanmaktadr.
Polisiklik aromatik hidrokarbonlarn termal paralanma srasnda olumasnn da nemli
kansorejen etkileri olduu bilinmektedir. Krom, nikel gibi metallerin ve ayrca asbest,
silika gibi tozlarn da lme yol at dnlmektedir.
Kaynak ileri srasnda ortaya kan metal dumanlar da toksik(zehirli) olabilirler ve metal
atei hastalna neden olabilirler. Demirdkm materyallere kaynak yaplrken nikel ubuk
kullanlr ve bu da nikel ierikli dumanlara neden olur. Plazma alev makinas da olduka
fazla miktarda metal duman, ozon, azot oksit ve UV radyasyonu oluturur ve ok ses
kartr.
Bunlarla birlikte dkmhanelerde bulunan baz kimyasallar (formaldehit, dimetiletilamin,
trietilamin) ve tozlar alanlar da gzlerin sulanmas, kanmas ve buulu grme gibi
rahatszlklara neden olur ki bu da mavi-gri gr olarak bilinmektedir.
2.2. KAZALAR
Ocaklar, yaplan iin byklne, eritilecek metalin miktarna ve yaplan iin ekline
gre deiiklik gsterir. En ok kullanlan Kupol denen ocaklardr. Ocaklarn iinde
metaller erititilirken, genellikle ok yksek scaklklar kullanlr. Eriyik haldeki metalin
kalplara dklmesi srasnda, ok ciddi hayati riskler vardr. Kazanlardan dklen
100lerce derece scaklktaki eriyik, yaknlarda bulunan iilerin stne dklebilir ve bu
yanarak lmlere ya da ok ciddi blgesel yanklara neden olabilir.
Kalplarn temizlenmesi ve kalplardan kan dkmlerin apaklarnn alnmas srasnda
kullanlan talama aletleri (zmpara edici elektrikli diskler) de ok tehlikeli olabilmektedir.
Bu makinalarn kullanm srasnda hzla dnen diske el ve kolu kaptrmak kesilmelere ve
33
kopmalara neden olmaktadr. Ayrca gzler iin de byk riskler sz konusudur. Kiisel
Koruyucu Donanmlarn kullanlmas bir zorunluluktur. Onun iin bu makinalar
kullanrken uygun eldivenler ve gzlkler taklmaladr.
3. METAL DKM LER N SALIK VE
GVENLK NLEMLER
Tozlardan zellikle de silis ve asbestten kaynaklanan hastalklar aratrmalardan da
grld gibi ok tehlikeli olmakta hatta kanser ve lmle sonulanmaktadr. Bunun iin
bu tozlarn bulunduu ortamlarda alan ii says makinalamann artmas yoluyla
azaltlmal; yerel cebri ekili havalandrma yoluyla ortam tozlardan arndrlmaldr.
Kaynakta ve ortamda nlemler alnamyor ve iiler bu risklerle yzleiyorsa, bu alanlarda
alan iiler solunum koruyucu maskeler ve solunum aygtlar(respiratrler) kullanmal
ve tehlikeli tozlarla olan temas kesilmelidir. Tersi durumda ok ciddi hastalklarla kar
karya kalma olasl olduka yksektir. Kiisel Koruyucu Donanmlarn uygun kullanm
bu i kolunda da gerekten ok nemlidir.
3.1 KAYNAK(LEHM) LER
Kaynak ileri, metal ileme sektrnde nemli bir yer tutar. Metal paralar, kaynak ilemi
sonucunda birletirilir. Genellikle s kayna gaz ya da elektriktir. Bu sl ilem sonucunda
metaller eritilmek yolula birletirilir.
Lehimleme ve kesme in Tanm Tehlikeler
Lehimleme
Alev metal yzeyi ve dolgu
yapacak ubuu eritir ve
metalleri birletirir.
Metal dumanlar, azot
dioksit,
karbon monoksit, grlt,
yanklar, infrared
radyasyon,
yanklar, patlamalar
Pirinle lehimleme
Metal yzeyler, metal
eritilmeden birbirine
balanr.
Dolguyu yapan pirincin
erime
scakl 450 derecenin
zerindedir.
Kadmium duman,
fluorrler, yanmalar,
patlamalar
34
Gaz Basncyla lehimleme
Paralar gaz
pskrtmesiyle
basn altnda stlr ve
paralar
dvme yoluyla birletirilir.
nfrared radyasyon, metal
dumanlar, azot dioksit,
karbon
monoksit, grlt,
yanklar,
infrared radyasyon,
yanklar, patlamalar
Metal kesme
Kesilecek metal alev ile
stlr ve
kesilecek noktaya oksijen
pskrtlr ve kesilir.
Metal dumanlar, nitrojen
dioksit,
karbon monoksit, grlt,
yanklar, infrared
radyasyon,
yanklar, patlamalar
Fluks kapl lehimleme
Fluks kapl elektroda
elektrik
akm verilmesi sonucu
lehimleme
Metal dumanlar, fluorrler,
infrared ve UV radyasyon
yanklar, ozon, azot
dioksit
Gaz kapl lehimleme
Gaz kapl elektroda
elektrik
akm verilmesi sonucu
lehimleme
UV radyasyon, metal
dumanlar,
ozon, karbon monoksit,
azot
dioksit, fluorrler, yanklar
3.2 KAYNAK LERNDE HASTALIKLAR VE SALII
NLEMLER
Kaynak yaplrken korunmas gereken organlarn banda gz gelmektedir. Kaynak
yaplrken ortaya kan kvlcmlara plak gzle baklmas son derece tehlikelidir. Ayrca
bunlarn gze girmesi krle bile neden olabilir. plak gzle kaynaa bakmak son derece
tehlikeli olduu iin sonunda mavi-gri gr olarak bilinen rahatszlk ortaya kabilir ki
gnlerce bazen daha uzun sre buulu grme ve gzleri kapadktan sonra ateli grmeye
neden olur.
Ayrca UV radyasyon, karbon monoksit, azot dioksit, kadmium duman ve dier metal
dumanlara sunuk kalnmas da olduka tehlikelidir. Metal duman atei olduka ok grlen
bir rahatszlktr. Bir metalin ya da oksitlerinin partikllerinin solunmasndan birka saat
sonra ortaya kan akut bir durumdur. nce azda kt bir tat hisedilir daha sonra
solunum yollar mukozas tahri olur. lerleyen saatlerde ise ksrk, gs daralmas,
halsizilik ve ishal kendini gsterir. Hastaln etkisi 24 saatten ok daha fazla srebilir.
Kiisel Koruyucu Donanmlar kullanlmad takdirde, karlalmas olas risklerin neler
olduu, nceki paragraflarda anlatld gibidir.Yukarda anlatlan tehlikelere kar
korunmak iin mutlaka uygun gz koruyucu ve solunum koruyucu donanmlar
kullanlmaldr. Kvlcmlar, apaklar ve UV radyasyon gzler iin son derece tehlikelidir.
35
Ayn zamanda metal dumanlarnn solunulmas olduka sk grlen rahatszlklarn ortaya
kmasna neden olmaktadr.
4. METALLERN YZEYLERNE YAPILAN
LEMLER
Yaplan metal eyalarn paslanmamas, anmamas, rmemesi ve daha iyi grnmesi ya
da parlamas iin yzeyleri baz ilemlere tabi tutulur. Metal eyalarn kullanm arttka,
tketici taleplerini karlamaya ynelik eyalara uygulanan yzey ilemlerinde de
eitlenme grlmtr. eitli kimyasallarn, elektrik, s ve basn kullanmak yoluyla
metal yzeylere uygulanmas dayankll arttrmakta, kullanm kolaylatrmakta ve
grnty estetik hale getirmektedir.
4.1 METAL KAPLAMA LERNDE KAZALAR,
HASTALIKLAR VE TEHLKELER
lemler Tehlikeler
Elektrolitik Cilalama Kaustik ve korosif kimyasallardan kaynaklanan yanklar
ve tahriler
Elektrokaplama Kanser yaratma riski olan krom ve nikele maruz kalma, yakc
kimyasalara maruz kalma, siyanre maruz kalma, patalama
potansiyeli bulunan tozlar, ergonomik tehlikeler
Emayeler ve Srlama tcler ve konveyrlerden kaynaklanan tehlikeler, yksek
scakla sahip svlardan tr yanma riski, Akcier
hastalklarna sebep olabilecek tozlar
Asitle andrma Hidroflorik asite maruz kalma, yksek scakla sahip
svlardan tr yanma riski, yakc kimyasalara maruz kalma
Galvanizleme Metal duman atei hastal riski, kuruna maruz kalma,
yksek scakla sahip svlardan tr yanma riski, yakc
kimyasalara maruz kalma
Isyla ileme Siyanr ve karbon monoksite maruz kalma riski, hidrojenin
patlamasna neden olabilecek ykseklikte atmosferik basn,
yksek sya sahip svlardan tr yanma riski, yakc
kimyasalara maruz kalma
Fosfatlama Yakc kimyasallara maruz kalma
Astar boyama Toksik ve yanc zclere maruz kalma, kanserojen kroma
maruz kalma
36
Elle kullanlan ve srekli sarsnt yapan gereler de Raynaud Sendromunun hastalnn
grlmesine neden olur. Ayrca Karpal Tnel Sendromuna ve eklemlerde baz fonksiyonel
bozulmalara da ska rastlanr.
Akcier kanseri, yapsal olarak normal akcier dokusundan olan hcrelerin gereksinim ve
kontrol d oalarak akcier iinde bir kitle (tmr) oluturmasdr. Burada oluan kitle
ncelikle bulunduu ortamda byr; daha ileriki aamalarda ise evre dokulara veya
dolam yoluyla uzak organlara yaylarak (karacier, kemik,beyin vb. gibi) hasara yol
aarlar. Bu yaylmaya metastaz ad verilir.
Bronit, akcierlere giden havayollarnn i yzndeki zarn iltihaplanmasdr. Akut ve
kronik olarak iki gruba ayrlr.
1- Akut Bronit: Genellikle grip, kzamk, bomaca veya tifo gibi hastalklar srasnda
grlr.
2- Kronik Bronit: Bu eit bronitte; havayollarn yalayan bezler bym, i yzlerinde
bulunan tyler grevini yapamaz olmutur.
Kanser, Kanser vcuttaki bir hcre grubunun farkllaarak, ar ve kontrolsz ekilde
oalmas sonucu meydana gelmektedir.
Karpal tnel sendromu, elin ve el bileinin arl bir hastaldr.
Metal duman atei olduka ok grlen bir rahatszlktr. Bir metalin ya da oksitlerinin
dumannn solunmasndan birka saat sonra ortaya kan akut bir durumdur. nce azda
kt bir tat hissedilir daha sonra solunum yollar mukozas tahri olur. lerleyen saatlerde
ise ksrk, gs daralmas, halszilik ve ishal kendini gsterir. Hastaln etkisi 24 saatten
ok daha fazla srebilir.
Pnmokonyoz, genellikle baz zel i koullarnda alan kiilerde inorganik toz yada
zerrecikli maddenin akcierlerde depolanmas ve buna bal olarak gelien doku
reaksiyonu ile ilgili durumdur. Asbestos ve silikoz bu gruba giren hastalklardandr.
Raynaud Sendromu, el ve ayak parmaklarnn soua sunuk kalmas nedeniyle ar ve
uyuuklukla birlikte soluklamasdr. Dolam bozukluu nedeniyle hastalk grlr.
Genellikle bu hastaln altnda baka nedenler vardr. Bu nedenler bilinmiyorsa Raynauds
sendromu adn alr. Srekli sarsnt yapan makinalarla alan iilerde grlr.
Silikoz, serbest silis taneciklerinin (Kristal kuvars) solunum yoluyla alnmas sonucu
meydana kan, sanayi paracklarnn yol at ar bir hastalktr. Madencilik, ta kesme,
taoca almalar (zellikle granit), yol ve bina inaat, dinamitle kayalar patlatma ve
iftilik, serbest silise sunuk brakan mesleklerdir. Belirtilerin meydana gelmesi iin
genellikle 15-20 yl bu paracklara sunuk kalmak gerekir. Fakat silise youn ekilde sunuk
kalnan kapal alanlarda patlatma, yksek kuvars ieren kayalar delerek tnel amak ve
temizleme tozu imalat gibi ilerde alan korumasz iiler bir yldan ksa bir srede
silikoza tutulabilirler.
Yank, s, n, elektrik veya kimyasal maddelere sunuk kalma sonucunda deri ve derialt
dokularda meydana gelen yaralanmadr.
37
1. derece yanklar: Derinin sadece en st tabakasnn zedelendii yanklardr. Kzarklk,
gerginlik ve ar grlr. rnek: gne yanklar.
2. derece yanklar: Derinin st ve deien oranlarda alt ksmnn etkilendii yanklardr.
Kzarklk, gerginlik, ar ve su toplanmas (bl) ile karakterizedir.
3. derece yanklar: Tm deriyi kapsayan; derialt dokularna, derin dokulara ve hatta
kemiklere kadar ulaan yanklardr. Deri kuru kay gibi olabilir veya renk deiiklii
grlebilir (kmr gibi, beyaz veya kahverengi olabilir ). iddetli yanklarda, yzeysel sinir
ular ve kan damarlar zedeleneceinden yank alanda his kayb olabilir; buna karn
evredeki daha az yanm olan doku ar arl olabilir.
Zatrre olarak da bilinen pnmoni, akcierlerin iltihaplanmasdr. Zatrrenin ilk sradaki
nedeni, pnmokok (Streptococcus pneumoniae) ad verilen yuvarlak ekilli bakterilerdir.
Virslerin neden olduu zatrre ise genellikle daha hafiftir ve evde tedavi edilebilir.
Bakteriyel pnmoniler daha ar seyirli olup genellikle soukalgnl nedeniyle ortaya
karlar. Pnmoni akcierin tek bir lobu ile snrl ise lober pnmoni, bronlardan
balayarak akcierin baka blmlerine yaylmsa bronkopnmoni olarak adlandrlr.
[16]
38
BLM 5. TARTIMA VE SONU
sal ve gvenliinin yaam hakk ile balants bulunmaktadr. Yaam hakk bir temel
hak ve hrriyet olarak Anayasada ifade edilmi ve bu hakka dokunulamayaca hkme
balanmtr (AY 12/I, 15/II). Yaam hakkndan anlalmas gereken kiinin beden
btnlnn korunmasnn yan sra salnn da devamdr.
Anayasa'nn 17. maddesinde yaama hakk gvence altna alnm, bu yasal gvencenin
yaama geirilmesinde, i ve sosyal gvenlik mevzuatnda da iilerin korunmas, iin
dzenlenmesi, i gvenlii, sosyal dzen ve adaletin salanmas dncesi ile koruyucu bir
takm hkmler getirilmitir.(AY Madde 17)
Bu nedenle taraflar arasnda gerekleen i szlemesinin iverene ykledii gzetme
borcu, , en geni tanmyla, iverenin iiye zarar verebilecek her trl eylem ve ilemden
kanmasdr. Bu borcun kapsamna iiye bilgi vermek, i ilikisi nedeniyle iverenin ii
hakknda rendii bilgileri (salk durumu, medeni hali vs) saklamak ve iinin iyerine
getirdii ara ve eyay korumak da girmektedir. Elbette bu borcun en nemli yn
iverenin iinin hayatn, bedensel ve ruhsal saln korumakla ykml olmasdr.
Grld zere, gzetme borcu iverene, iiye zarar verecek her trl davrantan
kanma ykmll getiren olduka geni kapsaml bir bortur.
sal ve gvenliinin salanmas iin devlet, iveren ve ii kesiminin ortak abas
salanmaldr. ncelikle devlet tarafndan iyi hazrlanm, mmkn olduunca eksiksiz bir
mevzuat oluturulmal, bu mevzuatn iyerlerinde uygulanmasnn salanmas, iyi bir
denetim sisteminin oluturulmas, nleme politikalarna arlk verilmesi ve i gvenlii
bilincinin eitim yoluyla ii ve iverenlerde gelitirilmesi gerekmektedir. Devletin i
gvenliiyle ilgili olarak yasa koyma, denetim ve yaptrm uygulama devleri vardr. Her
eyden nce iverenlerin, iilerin, sendikalarn hatta tm toplumun i sal ve gvenlii
konusunda bilinlenmi olmas gerekmektedir.
sal ve gvenliinin salanmasnda iverenlere den temel grev ise gerekli
nlemleri almak, i sal ve gvenlii alannda eitim vermek ve iyerinde alnm olan
nlemlere iiler tarafndan uyulup uyulmadn denetlemektir. Ancak sadece mevzuatta
dzenlenmi bulunan nlemlerin alnm olmas da iverenin i sal ve gvenlii
nlemleri alma borcunu tam olarak yerine getirmi saylmasnda yeterli grlmemektedir.
verenin, iyerinde, teknik ilerlemelerin getirdii daha uygun salk artlarn salamas;
kullanlan makinalarla alet ve edevattan herhangi bir ekilde tehlike gsterenleri veya
hammaddelerden zehirli veya zararl olanlar, yaplan iin zelliine ve fennin gereklerine
gre bu tehlike ve zararlar azaltan alet ve edevatla deitirmesi i kazalarn nlemek zere
iyerinde alnmas ve bulundurulmas gerekli tedbir ve aralar ve alnacak dier i
gvenlii tedbirlerini devaml surette izlemesi gerekmektedir.
Dolaysyla iveren, mevzuatta yer alan btn nlemleri alm olmasna ramen, o anki
bilimsel gelimelerin ve teknolojinin alnmasna olanak salad ve mevcut nlemlerden
daha etkili bir nlem varsa, bu nlemi almakla da ykml olmaktadr. Bu anlay
sonucunda teknolojik gelimelerin hz karsnda mevzuatn deitirilmesi alannda
39
yaanan nispeten yava srecin olumsuz etkileri de bertaraf edilmektedir. Bu durum
karsnda iverenin i sal ve gvenlii nlemleri alma borcunun srekli olarak
geniledii, dinamik bir yapya sahip olduu sylenebilir.
sal ve gvenliinin salanmasnda temel alnan unsur ii olduundan, iinin yapt
i, iinin kiisel zellikleri, eitim durumu gibi unsurlar iveren tarafndan dikkate
alnmaldr. Daha ak bir ifadeyle iveren ayn iyeri iinde daha tehlikeli ilerin yapld
blmlerde daha farkl i sal ve gvenlii nlemleri almakla ykml iken ayn
iyerinin bro ksmnda alan iiler iin daha farkl i sal ve gvenlii nlemi
almakla ykmldr.
iler de 6331 sayl kanun uyarnca i sal ve gvenlii konusunda alnan her trl
nleme uymakla ykmldrler. yerinde alnm olan i sal ve gvenlii nlemlerine
uyulup uyulmadn denetleyen iveren, iilerin bu nlemelere uymadn saptarsa
iilere disiplin cezas uygulayabilecektir. Bu alanda uygulanabilecek en ar disiplin
cezas, iinin davrannn Kanununun 25/II, bendi kapsamna girecek arlkta olmas
durumunda, daha ak bir anlatmla, ii kendi istei veya savsamas nedeniyle i
gvenliini tehlikeye drrse, i szlemesinin hakl nedenle feshidir. Bu arla
ulamayan ihlallerde ise iveren daha hafif disiplin cezas uygulayarak i sal
nlemlerinin uygulanmasn salayabilir. Unutulmamaldr ki i sal ve gvenlii
nlemlerinin uygulanmas iyerinin btn ve alan iilerin tamam iin nem
tamaktadr. [17]
Sonu;
Trkiyede metal sanayi btn sanayi kollar iinde hem ekonomik byklk hem
barndrd i gc hem de stratejik nem itibari ile Trkiyenin en nemli sanayi alan
durumunda bulunuyor. Bu byk metal sanayinin iinde demir elik, otomotiv, metal,
beyaz eya, savunma, otomotiv yedek para gibi sanayinin olmazsa olmazlarn reten,
hatta insan hayatnn artk vazgeilmezlerini reten sektrler bulunuyor.
Metal sanayi Stratejik neme sahiptir. Metal sanayi gerek ekonomik, gerek savunma
sanayi, gerek ulatrma gerekse btn sektrler iin dnldnde belirtilecek belki de
n nemli i kolu metal i koludur. nk btn sanayilerde retimi salayacak olan da
y