METİN TÜRLERİ

5. SINIFHAZIRLAYAN: BÜŞRA YILMAZ

Edebiyat, kişinin duygu ve düşüncelerini kendine özgü bir dil kullanarak yazılı veya sözlü biçimde anlatma sanatıdır.

EDEBİ TÜR

Ortaya konulan eserlerin konularına,

biçimlerine ve teknik özelliklerine göre

ayrılmasıdır.

Edebi türler ikiye ayrılır:

✓ Düzyazı

✓ Şiir

A- DÜZYAZI

Duygu, düşünce ve olayların, dil

kurallarına uygun biçimde anlatıldığı

yazılara

düzyazı denir.

MASAL

Genellikle halk tarafından

oluşturulan, sözlü olarak

kuşaktan kuşağa aktarılan ve

olağanüstü olaylarla süslenmiş,

gerçek dışı olayların anlatıldığı

anlatı türüne masal denir.

MASALIN ÖZELLİKLERİ

Masallar sözlü anlatım ürünleridir. Sonradan bir yazar tarafından derlenip yazıya geçirilmişlerdir.

Masallar anonimdir.

Masallar genellikle bir tekerleme ile başlar:

Evvel zaman içinde

Kalbur saman içinde

Deve tellal iken

Sinek berber iken

Ben annemin beşiğini

Tıngır mıngır sallar iken

O yalan bu yalan

Fili yuttu bir yılan

MASALIN ÖZELLİKLERİ

❖ Masallarda olağanüstü olaylar ve olağanüstü

kahramanlar yer alır. (Cin, peri, dev, ejderha,

yaratık vb.)

❖ Masallarda olayın geçtiği yer ve zaman ya belirsiz ya

da hayalidir.

❖ Masalda eğiticilik ve öğreticilik esastır

❖ Masallardaki olaylar gerçeğe uymaz.

❖ Masallarda iyiler hep iyi kötüler hep kötüdür.

❖ Masallar evrenseldir. Masallarda dini ve milli

konulara yer verilmez

MASALIN ÖZELLİKLERİ Masallar genellikle –miş’li geçmiş zamanda anlatılır.

En çok işlenen konular: güzellik-çirkinlik, iyilik-kötülük, zenginlik-fakirlik

Masalın sonunda her zaman iyiler kazanır, kötüler kaybeder.

İyiler ödüllendirilir, kötüler cezalandırılır.

Masalın sonu kalıplaşmış sözler ile biter:

Onlar ermiş muradına biz çıkalım kerevetine…

Kırk gün kırk gece düğün yaptılar….

Gökten üç elma düştü vb….

Edebiyatımızda masal babası olarak Eflatun Cem Güney bilinir.

FABL (ÖYKÜNCE)

İnsan dışındaki canlı ve

cansız varlıklara insana ait

özellik verilerek onların

başlarından geçen

olayların, insanlara ibret

dersi verecek şekilde

anlatıldığı kısa

yazılara fabl denir.

ÖZELLİKLERİ

❖ Kahramanları genellikle hayvanlar ve bitkilerdir.

❖ Olaylar genellikle köy, orman gibi kırsal kesimlerde

geçer.

❖ Fabllar kişileştirme ve intak sanatı üzerine kuruludur.

❖Sonunda ders verme amacı güden yazılardır.

❖Fabl kahramanları insanlar gibi düşünür, insanlar gibi

konuşur, insanlar gibi hareket ederler.

❖Bazen şiir bazen de düz yazı şeklinde yazılırlar.

ÖZELLİKLERİ

Bu yazı türününkaynağı Hint yazarBeydeba’nın ‘Kelile veDimne’ adlı eserindenortaya çıkmıştır.

Dünyanın en ünlü fablyazarları Ezop, La Fontaine veBeydeba’dır.

FABL ÖRNEĞİ» Yengeç ana, yavrusunu sürekli

uyarıyormuş:

– Şunu böyle yapma, bunu öyle yapma!

Öyle eğri büğrü yürüme, doğru dürüst

yürü!..

Canına tak eden yavru yengeç, anasına

şöyle demiş:

– Peki, sen doğru dürüst yürü önümden

de ben de yürümek nasılmış öğreneyim!

HİKAYE(ÖYKÜ)

Gerçekleşmiş ya da

gerçekleşmesi mümkün

olan olayların yer, zaman ve

kişiye bağlı olarak

anlatıldığı metin türüne

hikaye denir.

ÖZELLİKLERİ Yaşanmış ya da yaşanabilir olaylar

anlatılır.

> Dar bir zaman dilimini kapsar.

> Olayla ilgili yer ve zaman bellidir.

> Romana göre kısa eserlerdir.

> Karakter sayısı azdır.

> Giriş, gelişme ve sonuç bölümlerinden oluşur.

> Kısa soluklu eserlerdir.

> Olay, başlangıçtan sonra

doğru giden bir olayın bir anlık

parçasıdır.

ROMAN

Toplumların ve

fertlerin başından

geçmiş veya geçmesi

mümkün olayları geniş

olarak, ayrıntılarıyla

anlatan yazı

türüne roman denir.

ÖZELLİKLERİ

*Romanda olaylar geniş ve ayrıntılı olarak anlatılır.

*Ana olay etrafında olaycıklar vardır.

*Şahıs kadrosu geniştir. Karakter çözümlemeleri

yapılır.

*Zaman olarak geri dönüşler olur.

*Serim, düğüm, çözüm bölümleri vardır.

Hikaye ile Roman Arasındaki Farklar:

1 Hikâye türü, romandan daha kısadır.

2 Hikâyede temel öge olaydır. Romanda ise temel öge karakter, yani

kişidir. Hikâyeler olay üzerine kurulur, romanlar ise kişi üzerine kurulur.

3 Hikâyede tek olay bulunmasına karşılık romanda birbirine bağlı olaylar

zinciri vardır.

4 Hikâyede kahramanlar her yönüyle tanıtılmaz.

5 Öyküde, olayın geçtiği yer (çevre) sınırlıdır ve ayrıntılı olarak

anlatılmaz. Romanda çevreler çok ayrıntılı olarak anlatılır.

6 Hikâyeler kısa olduğu için anlatım yalın, anlaşılır ve özlüdür.

Romanlarda ise anlatım daha ağır ve sanatlıdır.

ANI (HATIRA)

Yaşanmış olayların,

üzerinden zaman

geçtikten sonra

yazıldığı yazı

türüne anı

(hatıra) denir.

ÖZELLİKLERİ

1 - Yaşanmakta olanı değil, yaşanmış bir konuyu anlatır.

2 - İnsan belleğinde iz bırakan, etkileyen olay ve olguları

anlatır

3 - Tarihsel gerçeklerin öğrenilmesine katkı yaptığı için

tarihçilere ışık tutar.

4 - Yazarın unutulmasını istemediği gerçekleri kalıcı kılar.

5 - Anlatıcı yazarın kendisidir.

6- Açık sade içten bir anlatımı vardır.

7- Öyküleyici ve betimleyici anlatım biçimi çok kullanılır.

AKREPLE OYNAYAN KARDEŞİM

Haziran ayının bunaltıcı günlerinden birisiydi. Tarlada hasada gelmiş olan mercimekleri biçiyorduk. Ben de pek büyük sayılmazdım; ama kardeşim henüz 2-3 yaşlarındaydı.

Bizler kendimizi kaptırmış, orakları sallarken, kardeşimin yerdeki bir şeyle oynadığını ve onunla konuşmaya çalıştığını fark ettik.

Merak edip yanına gittik ve şok olduk. Oynadığı şey, altın sarısı kocaman bir akrepti. Kuyruğunu dikmiş, kardeşimle cebelleşiyordu. Dik kuyruğu gören kardeşim, onu bir kediye benzetmiş, ”pisi pisi” diyesayıklıyordu.

Onun bir pisi olmadığını anlatmak çok zor oldu; ama çok şükür kardeşim bir akrep tarafından sokulmadığı için hepimiz derin bir oh çekmiştik.

-SON-

GÜNLÜK

NEDİR?

MEKTUP

NEDİR?

Birbirinden uzakta

bulunan kişi veya

kurumlar arasında

haberleşmeyi sağlayan

bir yazı türüdür.

ÖZELLİKLERİMektup hitapla başlar.

Sevgili Anneciğim, Canım Babam vb.

Mektubun sağ üst köşesinde tarih bulunur.

Mektubun sağ alt köşesinde mektubu

yazanın adı soyadı ve imzası yer alır.

ÖZELLİKLERİ

Mektubun giriş kısmındayazılış amacı anlatılır. Mektubun sonunda ise iyi dileklerde bulunulur.

Mektuptaki dil ve anlatım özellikleri mektubun yazıldığı kişi veya kuruma göre şekillenir.

Mektup Çeşitleri

1) Özel Mektuplar; akraba, dost ve yakın çevredeki

kişilere yazılır.

2) Resmi Mektuplar; resmi kurum ve kuruluşlar

arasında yazılır.

3) Edebi Mektuplar; sanatçılar yazar.

4) İş Mektupları; özel kişilerle iş kurumları arasında

yazılır.

5) Açık Mektuplar; bir düşünceyi, görüşü açıklamak ve

duyurmak amacıyla gazete ve dergilerde yayımlanan

mektuplardır.

DİLEKÇE

Bir isteği, şikayeti

bildirmek ya da

herhangi bir konuda

bilgi vermek için

kurum, kuruluş,

kişilere yazılan yazılara

denir.

ÖZELLİKLERİDilekçe, çizgisiz beyaz kağıda yazılır.

Dilekçeler bilgisayar yazısı daktilo veya tükenmez

kalemle yazılmalıdır.

Yer ve tarih mutlaka belirtilmelidir.

Durum, istek ve şikayet kısa ve açık belirtilmelidir.

Resmi bir dil kullanılmalıdır.

Yazım kurallarına ve noktalama işaretlerine dikkat

edilmelidir.

Dilekçeyi yazan kişinin adı, soyadı, adresi mutlaka

belirtilmelidir.

ÖZEL TUĞRA ORTAOKULU MÜDÜRLÜĞÜNE

ANKARA

Okulumuz 5/A sınıfı öğrencilerinden 123 numaralı Büşra Yılmaz’ın Sincan

Belediyesinin satranç kursuna kaydı için sizin öğrenciniz olduğuna dair

belgenin verilmesini saygıyla arz ederim.

Adres: İstasyon Mahallesi 26.03.2020

Döner Sokak No: 3 İMZA

SİNCAN/ANKARA Kardelen YILMAZ

DİLEKÇE ÖRNEĞİ

TEŞEKKÜRLER