müfredatına uyumlu 11. SINIF A · l = 2 → d l = 3 gelir.→ f (myön l)-–l +l alabilir. l ala-orbita-sayısı 2l + 1 bulunur. (m s) m s + 1 2 – 1 dönüş tersi olan bulunabilir

Kararında

Anlatım

11. SINIF

‘’SORU BANKASI’’

Hilal Dönmez

KİMYA

Akıllı Tahta

Uygulaması

Yeni

MEB

müfredatına

uyumlu

2

11. Sınıf Soru Kitabı / Kimya

KA00-11.01MHK06

978-605-2387-65-8

Hilal DÖNMEZ

Necmi TOPAL

Mustafa KELEŞ

Münire Betül AYYILDIZ

Mehmet ESKİN

Acar Matbaacılık Promosyon ve Yayıncılık San. ve Tic. Ltd. Şti.Osman Gazi Mah. Mehmet Deniz Kopuz Cad. No.20 / 1Kıraç / Esenyurt / İSTANBUL tlf: 0 212 886 56 56

0 212 275 00 35 www.eksenyayinlari.com - [email protected]ülbahar Mah. Cemal Sururi Sk. No:15 / E Halim Meriç İş Merkezi Kat 9 Mecidiyeköy - İST.

Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na göre, her hakkı Eksen Yayıncılık ve Eğitim Malz. San. Tic. AŞ’ye aittir. Eksen Yayıncılık’ın yazılı izni olmaksızın, kitabın herhangi bir şekilde kısmen veya tamamen çoğaltılması, basım ve yayımı hâlinde gerekli yasal mevzuat uygulanır.

ürün adı

ürün no

isbn

yazar

dizgi-mizanpaj

grafik tasarım

editör

yayın yönetmeni

baskı

iletişim

copyright ©

3

MERHABAÖğretmen ve öğrencilerimize müjde!

Artık size yakın, sizin dünyanızı anlayan, iç dünyanıza seslenen, kısacası sizin dilinizle konuşan bir kitap var elinizde. Yüzü soluk, kuramsal, renksiz ve tekdüze kitaplarla daha fazla uğraşmanıza gerek kalmadı. Evde, okul-da veya serbest zamanlarınızda ders çalışmanın ötesinde, bir bilim dalına yönelik temel verileri zevkle öğreneceğiniz, elinizden bırakamayacağınız kitapları sizler için hazırladık. Severek ve neşeyle öğrenilen bilgilerin ka-lıcı olduğunu göstermek istedik.

Soru bankasında üniteler iki ana bölümde ele alındı. Öncelikle öğrenme-nin daha kolay gerçekleşmesi için üniteler alt başlıklara ayrıldı. Böylece her alt başlıktan ve detaylarından soruların yer alması sağlandı. Ünite sonunda yer alan ve ünitenin tamamını kapsayan testlerin çözümü bu yöntemle daha kolay hâle getirildi.

Testlere başlamadan önce hatırlanması gereken bilgiler “kısa ve özlü ola-rak” anlatıldı. Testler konunun ağırlığına ve önemine göre birim birim oluşturuldu ve isimlendirildi. Her ünitenin sonuna “ETKİNLİK YAPALIM” bölümü konuldu. Bu bölüm, klasik sınavlara ve kısa cevaplı sorulara siz-leri hazırlamak içindir. Bu bölümden sonra kimya ile ilgili yeni ve ilginç bilgilerin yer aldığı "Haber Köşesi" bölümüyle üniteler sonlandırıldı.

Bu ürünün şimdi akıllı tahtada kullanılmak üzere dijital versiyonu da ha-zır. İnternet sitemize üye olup ücretsiz indirebilirsiniz.

Esenlik ve başarı dileklerimizle...

4

TEST SORULARI

30

1. İyonlaşma enerjisi(kj/mol)

Koparılanelektron sayısı

1 2 3 4

2160

246

120

1800

Nötr bir X atomundan koparılan elektron sayısı ile iyon-laşma enerjisinin değişimi yukarıdaki grafikte verilmiş-tir. Buna göre, X atomu ile ilgili, I. Atom numarası en küçük 4 olabilir. II. Her elektron koparmada birim elektron başına uy-gulanan çekim kuvveti arttığı için iyonlaşma enerji-si sürekli artmıştır.

III. Değerlik elektron sayısı 2 dir. yargılarındanhangileridoğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III

2.

Atom numarası

Birinci iyonlaşma enerjisi

X

Y

Z

2. periyot elementlerinin atom numaraları ile birinci iyonlaşma enerjilerinin değişimi yukarıdaki grafikte ve-rilmiştir. Buna göre X, Y ve Z elementleri ile ilgili; I. Z nin son katmandaki elektron sayısı diğerlerinden fazladır.

II. Atom çapları arasındaki ilişki X > Y > Z şeklindedir. III. X ile Y s, Z p blokundadır. yargılarındanhangileridoğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III

3. Aynı periyotta bulunan X, Y ve Z ana grup elementlerinin birinci iyonlaşma enerjileri arasındaki ilişki Y > Z > X şeklindedir. Bunagöre,X,YveZelementlerininperiyodiksis-temdekigruplarıaşağıdakilerdenhangisindekigibiolamaz?

X Y Z A) 6A 7A 5AB) 3A 4A 2AC) 6A 8A 7AD) 3A 5A 4AE) 2A 6A 3A

4. Element 1. iE 2. iE 3. iE 4. iEX 520 7300 11815 –Y 577 1820 2750 16600Z 589 1145 4900 6500T 495 4560 6900 9540 Yukarıdaki tabloda X, Y, Z ve T ana grup element-lerinin kJ/mol cinsinden ilk dört iyonlaşma enerjileri verilmiştir.

Bunagöre,aşağıdakilerdenhangisiyanlıştır?A) X ile T nin değerlik elektron sayıları aynıdır.B) X, Z ve T s bloku, Y p bloku elementidir.C) Y nin elektron dizilimi np1 ile biter.D) X in atom numarası T ninkinden daha büyüktür.E) Z2+ dan bir elektron koparmak, Y2+ dan bir elekt-ron koparmaktan daha zordur.5.

Element En büyük baş kuantum sayısıDeğerlik

elektron sayısıX3

1Y3

2Z

43

X, Y ve Z elementlerinin en büyük baş kuantum sa-yıları ve değerlik elektron sayıları yukarıdaki tabloda verilmiştir. Buna göre,

I. 1. iyonlaşma enerjisi en büyük olan X tir. II. Y nin 1. iyonlaşma enerjisi, X inkinden büyüktür. III. X ve Z nin 1 er tane yarı dolu orbitalleri vardır. yargılarındanhangileridoğrudur?A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III

İYONLAŞMA ENERJİSİ / 2

ANLATIM

12

BÖLÜM 2: YÖRÜNGE - ORBİTAL KAVRAMLARI / KUANTUM SAYILARI

✓ Schrödinger, elektronun dalga hareketi sebebiyle

konumunun dalgayı temsil eden fonksiyonlardan

bulunabileceğini dile getirdi. Bu dalga fonksiyon-

larını hidrojenik atom ve iyonlar için matematiksel

yöntemlerle bulmuştur. Bulgularına göre, elektron

atomun içinde sonsuz uzaklığa kadar pek çok yerde

bulunabilir ancak çekirdekten uzaklaştıkça elektro-

nun bulunma ihtimali azalır.

✓ Elektronun bazı hacimsel bölgelerde bulunma ihtima-

li daha yüksektir. Elektronların çekirdek çevresinde

bulunma olasılıklarının en fazla olduğu hacimsel böl-

geye orbital denir.

Kuantum Sayıları

Baş Kuantum Sayısı (n)

Sadece 1, 2, 3 gibi tam sayı-

larla ifade edilir. n ne kadar

büyükse orbitaldeki elektro-

nun çekirdeğe olan ortala-

ma uzaklığı ve buna göre de

orbital o kadar büyük olur.

Elektron bulutlarının çekir-

dek çevresinde bulunduğu

temel enerji seviyelerine

katman denir. Bu katmanlar

n = 1, n = 2, n = 3 ... ile veya

K, L, M, N, O ile gösterile-

bilir.

Açısal Momentum Kuantum

Sayısı (l)

Orbitallerin şekillerini açık-

lar. Herhangi bir n değeri

için 0 ile n – 1 arasındaki

tam sayı değerlerini alabilir.

n = 1 ⇒ l = 0

n = 2 ⇒ l = 0, l = 1

n = 3 ⇒ l = 0, l = 1, l = 2

Açısal momentum kuantum

sayıları, baş kuantum enerji

seviyelerinin de kendi için-

de ayrıldıklarını gösterir. Bu

alt seviyelere ikincil katman

denir. Bu katmanlar s, p, d,

f ile gösterilir.

l = 0 → s

l = 1 → p

l = 2 → d

l = 3 → f

orbitaline karşılık gelir.

Manyetik Kuantum Sayısı

(ml)

Orbitallerin uzaydaki yön-

lenmesini belirler. 0, –l, +l

değerlerini alabilir.

Verilen bir l değeri için ala-

bileceği değerler ve orbita-

lin sayısı

2l + 1

ile bulunur.

Spin Kuantum Sayısı (ms)

ms +

1

2 ve – 1

2

değerlerini alabilir. Bunun

anlamı bir orbitalde dönüş

yönleri birbirinin tersi olan

iki elektron bulunabilir.

Baş kuantum

sayısı (n)

Açısal momentum

kuantum sayısı (l)

Manyetik kuantum

sayısı (ml)

Orbital

türü

Orbital

sayısı

Maksimum içereceği

elektron sayısı

1

0

0

1s1

2

2

0

0

2s1

2

2

1

+1, 0, –12p

3

6

3

0

0

3s1

2

3

1

+1, 0, –13p

3

6

3

2

+2, +1, 0, –1, –23d

5

10

4

0

0

4s1

2

4

1

+1, 0, –14p

3

6

4

2

+2, +1, 0, –1, –24d

5

10

4

3

+3, +2, +1, 0, –1, –2, –34f

7

14

Ü N i T E B A Ş L I Ğ I

Modern Atom

Teorisi

Bohr Atom Modelinin Sınırlılıkları

Yörünge - Orbital Kavramları / Kuantum Sayıları

Orbital Türleri ve Enerjileri

Elektronların Dizilim Prensipleri

Elektron Dizilimleri - Değerlik Orbital ve Elektronu

Grup ve Periyot Belirleme

Atom - İyon Yarıçapı

İyonlaşma Enerjisi

Elektron İlgisi - Elektronegatiflik

Oksit - Hidroksit / Asitlik - Bazlık / Metallik - Ametallik

s ve p bloku Elementlerinin Özellikleri

d ve f blok ile Asal Gaz Elementlerinin Özellikleri

Yükseltgenme Basamakları - Elektron Dizilimi

İlişkisi

01

Kitabımızda neler var ?

5

ETKiNLiK CEVAPLARI

253

1. ÜNİTE / MODERN ATOM TEORİSİ / ETKİNLİK YAPALIM

B Kuantum sayısı

Açısal momentum

Manyetik

Spin

Baş

C

D

a) elektron : 2,42.10–11

m

b) proton : 1,318.10–14

m

a) 4Be → 1s

2 2s

2 2. periyot 2A grubu

11Na → 1s2 2s

2 2p

6 3s


12Mg → 1s2 2s

2 2p

6 3s


13Al → 1s2 2s

2 2p

6 3s

2 3p


33As → 1s2 2s

2 2p

6 3s

2 3p

6 4s

2 3d

10 4p


34Se → 1s2 2s

2 2p

6 3s

2 3p

6 4s

2 3d

10 4p

4 4. periyot 6A grubub) As > Se > Na > Mg > Al > Bec) Be > Na > Al > As > Sed) Asitlik/Bazlık Özelliği

Oksit Asidik Bazik Nötr AmfoterBeO

4Na

2O 4

MgO 4

Al2O

3 4As

4O6 4

SeO3 4

sayısı

1A

2A

Grup

7A

F

Ametal

Soygaz

p

P

metal

Geçişmetali

Periyot

s ve d

18

7

sayısı

Düşey sıralar

Halojenler

Alkalimetaller

Toprak alkalimetaller

Asidik oksitoluştururlar.

PeriyodiksistemEn elektronegatif

element

Değerlikorbitalleritam doludur.

Yalnızca pozitifdeğerlik alırlar.

Birden fazla pozitifdeğerlik alabilirler.

blokundabulunurlar.

blokundabulunurlar.

blokundabulunurlar.

Yataysıralar

A

E Atom / İyon Elektrondağılımı Küresel simetrik

6C4+ : 1s

2

4

7N3– : 1s

2 2s

2 2p

6

4

8O : 1s2

2s2

2p4

9F : 1s2

2s2

2p5

12Mg2+ : 1s2

2s2

2p6

4

13Al : 1s2

2s2

2p6

3s2

3p1

15P3+ : 1s

2 2s

2 2p

6 3s

2

4

16S2– : 1s

2 2s

2 2p

6 3s

2 3p

64

17Cl+ : 1s2

2s2

2p6

3s2

3p4

21Sc+ : 1s

2 2s

2 2p

6 3s

2 3p

6 4s

1 3d

1

24Cr : 1s2

2s2

2p6

3s2

3p6

4s1

3d5

4

29Cu+ : 1s

2 2s

2 2p

6 3s

2 3p

6 3d

104

31Ga3+ : 1s

2 2s

2 2p

6 3s

2 3p

6 3d

104

ETKiNLiK

Etkinlik Yapalım

52

A. Aşağıdakikavramharitasındaboşbırakılanyerleriuygunkavramlarladoldurunuz.

sayısı

sayısı

Düşey sıralar

Halojenler

Alkalimetaller Toprak alkali

metaller

Asidik oksitoluştururlar.

Periyodiksistem

En elektronegatifelement

Değerlikorbitalleritam doludur.

Yalnızca pozitifdeğerlik alırlar.

Birden fazla pozitifdeğerlik alabilirler.

blokundabulunurlar.

blokundabulunurlar.

blokundabulunurlar.

Yataysıralar

B. 15

Patomununtemelhalelektrondağılımınıyazıpherbirelektronunsahipolduğukuantumsayılarınıbelirtiniz.

Kuantum sayısı

Açısal momentum

Manyetik

Spin

Baş

1s 2s 2p 3p3s

CEVAP ANAHTARI

250

12

34

56

78

9 1011

1213

14

Bohr Atom Modelinin Sınırlılıkları

DA

BD

DE

AA

Yörünge – Orbital Kavramları / Kuantum SayılarıB

ED

AD

D

Orbital Türleri ve Enerjileri

EC

AE

DA

DD

BD

Elektronların Dizilim Prensipleri

AE

BD

BA

AA

E

Elektron Dizilimleri – Değerlik Orbital ve Elektronu / 1 EE

EE

EC

BE

EA

DE

Elektron Dizilimleri – Değerlik Orbital ve Elektronu / 2 BC

AB

EA

EB

DD

CE

Grup ve Periyot Belirleme / 1

DC

EB

DE

CE

E

Grup ve Periyot Belirleme / 2

BE

CE

DA

CD

DD

A

Atom / İyon Yarıçapı

EA

EB

AE

BB

B

İyonlaşma Enerjisi / 1

CE

AA

EB

DC

D

İyonlaşma Enerjisi / 2

ED

ED

DE

CE

CC

Elektron İlgisi / Elektronegatiflik

ED

CB

BD

CB

Oksit – Hidroksit / Asitlik – Bazlık / Metallik – Ametallik EA

EA

CB

DA

s ve p Bloku Elementlerinin Özellikleri / 1B

DA

CC

E

s ve p Bloku Elementlerinin Özellikleri / 2E

DC

AD

ED

EE

BA

C

d ve f Blok ile Asal Gaz Elementlerinin ÖzellikleriE

DC

DB

A

Yükseltgenme Basamakları - Elektron Dizilimi İlişkisiD

AB

DE

BE

CE

A

Üniteyi Değerlendirelim / 1

EC

EA

DD

EC

BA

CC

D


BC

BE

DB

BA

DA

AD


CE

BD

ED

EA

EB

BB

1. ÜNİTE / MODERN ATOM TEORİSİ

12

34

56

78

9 1011

1213

14

Gazların Özellikleri

DB

DA

CD

B

Gaz Yasaları / 1

BD

DE

AE

E

Gaz Yasaları / 2

BD

AC

BA

DD

DB

C

Gaz Yasaları / 3

DE

CC

DC

DE

A

İdeal Gaz Denklemi / 1

DD

CA

DC

EB

A


CD

CD

AD

BE

DA

CC


DC

AD

CD

EA

DD

EE

ED

Hacim – Kütle – Mol Sayısı İlişkisi

DE

BE

BB

BB

DC

D

Gazlarda Kinetik Teori / 1

EE

AB

BC

BE

Gazlarda Kinetik Teori / 2

DA

EA

EC

CA

D

Gaz Karışımları / 1

BE

CE

CB

E


AA

EA

BD

CB

EC


AB

DD

CC

BB

ED

E

Gerçek Gazlar / Joule – Thomson Olayı / 1B

EC

DD

BB

Gerçek Gazlar / Joule – Thomson Olayı / 2A

EB

EC

ED

DE


EC

EB

AB

CB

EB


BC

EE

EA

EA

ED

E


CC

EE

DD

AC

CC

A

2. ÜNİTE / GAZLAR

HABER KÖ ŞESi

Haber Köşesi

54

Kar, suyun donmuş halidir. Donmuş su yani buz renksizken kar beyaz görünür. Bu durumun nedeni

buz kristalleri ile kar tanelerinin ışıkla farklı şekillerde etkileşmeleridir. Güneş ışığı elektromanyetik

spektrumdaki bütün dalga boylarındaki ışık ışınlarını içerir. Ancak gözümüz sadece görünür dalga

boyundaki ışık ışınlarını algılayabilir. Işık bir cisimle etkileştiğinde cisim tarafından soğurulabilir, yan-

sıtılabilir ya da geçirilebilir. Cisim, ışığı herhangi bir değişime uğramadan geçiriyorsa şeffaftır. Işığın bir

kısmını soğuruyor, belli bir dalga boyundaki ışığı yansıtıyorsa, yansıttığı ışığın renginde görünür. Eğer

cisim görünür dalga boyundaki ışık ışınlarının tamamını yansıtıyorsa beyazdır.

Buz, ışığı geçirdiği için şeffaf görünür. Kar taneciklerinin neden beyaz göründüğü sorusuna cevap

bulabilmek için ise, gelin, önce kar kristallerinin nasıl oluştuğuna bakalım.

Sıcaklık donma noktasının altına düştüğünde bulutların içindeki su buharı küçük toz parçacıkları üze-

rinde yoğunlaşarak katı hale geçer. Bu süreç devam ettikçe kar kristalleri altıgen prizma şeklini alır

ve altıgenin köşelerinde dallanmalar oluşturarak büyümeye devam eder. Yani kar kristalleri donmuş

yağmur damlaları değildir.

Kar beyaz görünmesine rağmen, karı oluşturan kar kristalleri şeffaftır. Kar kristallerinin bir araya

gelmesiyle oluşan kar taneleri ışık ile etkileştiğinde, kar kristallerinin kendilerine özgü altıgen şekilleri

nedeniyle, bir kristalin yüzeyinden diğerine yansıyarak yön değiştirir. Kar tanelerine çarpan bütün

dalga boylarındaki ışınlar eşit derecede yansıdığı için de kar beyaz görünür.

BUZ RENKSİZKEN

KAR NEDEN BEYAZDIR?

Kaynak: www.bilimgenc.tubitak.gov.tr

6

İçindekiler

1. ÜNİTEModern Atom Teorisi

Bohr Atom Modelinin Sınırlılıkları ....................................................................................................................................... 10Yörünge - Orbital Kavramları / Kuantum Sayıları .......................................................................................................... 12Orbital Türleri ve Enerjileri ................................................................................................................................................... 14Elektronların Dizilim Prensipleri ......................................................................................................................................... 16Elektron Dizilimleri - Değerlik Orbital ve Elektronu ....................................................................................................... 18Grup ve Periyot Belirleme .................................................................................................................................................... 22Atom - İyon Yarıçapı .............................................................................................................................................................. 26İyonlaşma Enerjisi .................................................................................................................................................................. 28Elektron İlgisi - Elektronegatiflik ....................................................................................................................................... 32Oksit - Hidroksit / Asitlik - Bazlık / Metallik - Ametallik ...................................................................................................... 34s ve p bloku Elementlerinin Özellikleri .............................................................................................................................. 36d ve f blok ile Asal Gaz Elementlerinin Özellikleri ........................................................................................................... 40Yükseltgenme Basamakları - Elektron Dizilimi İlişkisi ................................................................................................. 42Etkinlik Yapalım ..................................................................................................................................................................... 52Haber Köşesi ........................................................................................................................................................................... 54

2. ÜNİTEGazlar

Gazların Özellikleri .................................................................................................................................................................. 56Gaz Yasaları .............................................................................................................................................................................. 58İdeal Gaz Denklemi ................................................................................................................................................................. 64Hacim - Kütle - Mol Sayısı İlişkisi ....................................................................................................................................... 70Gazlarda Kinetik Teori ............................................................................................................................................................ 72Gaz Karışımları ........................................................................................................................................................................ 76Gerçek Gazlar / Joule - Thomson Olayı ............................................................................................................................ 82Etkinlik Yapalım ..................................................................................................................................................................... 92Haber Köşesi ........................................................................................................................................................................... 94

7

3. ÜNİTESıvı Çözeltiler ve Çözünürlük

Çözücü - Çözünen Etkileşimleri .......................................................................................................................................... 96Molarite - Molalite .................................................................................................................................................................. 98Kütlece ve Hacimce Yüzde / Mol Kesri / ppm ................................................................................................................. 102Buhar Basıncı Düşmesi ......................................................................................................................................................... 106Kaynama Noktası Yükselmesi ............................................................................................................................................. 108Donma Noktası Düşmesi / Osmotik Basınç .................................................................................................................... 110Çözeltilerin Sınıflandırılması - Çözünürlük ...................................................................................................................... 116Sıcaklığın Çözünürlüğe Etkisi .............................................................................................................................................. 120Derişme - Seyrelme ............................................................................................................................................................... 126Basıncın Çözünürlüğe Etkisi ................................................................................................................................................ 128Etkinlik Yapalım ..................................................................................................................................................................... 136Haber Köşesi ........................................................................................................................................................................... 138

4. ÜNİTEKimyasal Tepkimelerde Enerji

Tepkimelerde Isı Alışverişi .................................................................................................................................................... 140Standart Oluşum Entalpisi ................................................................................................................................................... 142Tepkime Entalpisi Hesaplamaları ....................................................................................................................................... 146Bağ Enerjileri ........................................................................................................................................................................... 152Hess Yasası .............................................................................................................................................................................. 156Etkinlik Yapalım ..................................................................................................................................................................... 166Haber Köşesi ........................................................................................................................................................................... 168

8

5. ÜNİTEKimyasal Tepkimelerde Hız

Çarpışma Teorisi ..................................................................................................................................................................... 170Madde Miktarı - Tepkime Hızı İlişkisi ................................................................................................................................. 172Ortalama Tepkime Hızı / Homojen - Heterojen Tepkimeler ......................................................................................... 174Derişime Bağlı Hız İfadeleri .................................................................................................................................................. 176Çok Basamaklı Tepkimelerde Hız Bağıntıları ................................................................................................................... 178Tepkime Hızını Etkileyen Faktörler ..................................................................................................................................... 182Etkinlik Yapalım ..................................................................................................................................................................... 192Haber Köşesi ........................................................................................................................................................................... 194

6. ÜNİTEKimyasal Tepkimelerde Denge

Fiziksel ve Kimyasal Değişimlerde Denge ........................................................................................................................ 196Denge Bağıntısı / KP – KC İlişkisi ......................................................................................................................................... 198Denge Derişimlerinin Hesaplanması ................................................................................................................................. 200Derişimin Dengeye Etkisi ...................................................................................................................................................... 202Basınç ve Hacim Değişiminin Dengeye Etkisi .................................................................................................................. 206Sıcaklık ve Katalizörün Dengeye Etkisi ............................................................................................................................. 208Suyun Otoiyonizasyonu / pH – pOH .................................................................................................................................. 210Konjuge Asit - Baz Çiftleri .................................................................................................................................................... 214İyonlaşma Denge Sabitleri ................................................................................................................................................... 216Kuvvetli ve Zayıf Monoprotik Asit - Baz Çözeltilerinde pH .......................................................................................... 218Tampon Çözeltiler ................................................................................................................................................................... 222Tuz Çözeltilerinde Asitlik - Bazlık ........................................................................................................................................ 224Titrasyon - Nötralleşme ....................................................................................................................................................... 226Çözünme - Çökelme Dengeleri ............................................................................................................................................ 230Tuzların Çözünürlüğüne Etki Eden Faktörler ................................................................................................................... 234Etkinlik Yapalım ..................................................................................................................................................................... 246Haber Köşesi ........................................................................................................................................................................... 248

Cevap Anahtarı ...................................................................................................................................................................... 250

Modern Atom Teorisi

BohrAtomModelininSınırlılıkları

Yörünge-OrbitalKavramları/KuantumSayıları

OrbitalTürleriveEnerjileri

ElektronlarınDizilimPrensipleri

ElektronDizilimleri-DeğerlikOrbitalveElektronu

GrupvePeriyotBelirleme

Atom-İyonYarıçapı

İyonlaşmaEnerjisi

Elektronİlgisi-Elektronegatiflik

Oksit-Hidroksit/Asitlik-Bazlık/Metallik-Ametallik

svepblokuElementlerininÖzellikleri

dvefblokileAsalGazElementlerininÖzellikleri

YükseltgenmeBasamakları-ElektronDizilimi

İlişkisi

01

10

BÖLÜM1:BOHRATOMMODELİNİNSINIRLILIKLARI/YÖRÜNGE–ORBİTALKAVRAMLARI

Bohr Atom Modelinin SınırlılıklarıBohr atom modeli, hidrojen ve tek elektronlu bazı iyonlar (

2He

+,

3Li

2+ vb.) için başarılı bir model olmasına rağmen çok elektronlu atom ve iyonların spektrumlarını açıklamakta yetersiz kalmıştır.

Bohr'un çalışmalarından 10 yıl kadar sonra dalga-tanecik kavramları ve belirsizlik ilkesi açıklanmıştır.

Dalga - TanecikLouis de Broglie "Küçük tanecikler bazen dalga özel-liği gösterebilir." düşüncesini öne sürmüş, Planck ve Einstein eşitliklerini birleştirerek,

λ = h

m.V

bağıntısını elde etmiştir.

Heisenberg Belirsizlik İlkesiHeisenberg belirsizlik ilkesine göre "Bir taneciğin aynı andaki konumu ve hızı hassasiyetle ölçülemez." Bu durum

∆x.∆V ≥ h

4 pm

formülü ile ifade edilir.

✓ Bohr modeli elektronları sabit yörüngelere yer-leştirmişken kuantum modeli sabit yörüngelerden bahsetmez. Bunun yerine elektronların bulunma olasılıklarından bahseder.

✓ Schrödinger, elektronun dalga hareketi sebebiyle konumunun dalgayı temsil eden fonksiyonlardan bulunabileceğini dile getirdi. Bu dalga fonksiyon-larını hidrojenik atom ve iyonlar için matematiksel yöntemlerle bulmuştur. Bulgularına göre, elektron atomun içinde sonsuz uzaklığa kadar pek çok yerde bulunabilir ancak çekirdekten uzaklaştıkça elektro-nun bulunma ihtimali azalır.

✓ Elektronun bazı hacimsel bölgelerde bulunma ihti-mali daha yüksektir. Elektronların çekirdek çevresin-de bulunma olasılıklarının en fazla olduğu hacimsel bölgeye orbital denir.

1. I. 2He

II. 2He+

III. 3Li+

IV. 3Li2+

Yukarıdakiatomve iyonlardanhangilerininspekt-rumlarıBohratommodeliileaçıklanabilir?

A) I ve II B) I ve III C) II ve III

D) II ve IV E) I, II, III ve IV

2. Bohratommodeliaşağıdakilerinhangisiniaçıkla-

yabilmiştir?

A) TekelektronluatomlarınyayınmaspektrumuB) ÇokelektronluiyonlarınyayınmaspektrumuC) Birelektronunaynıandakonumuvehızındakibe-

lirsizlikD) ElektronlarınbulunduğuorbitallerE) Küçüktaneciklerindalgaözelliğigösterebileceği

3. Bohratommodelindekiyörüngetanımlamasıyeri-nekuantummekaniğindehangitanımkullanılır?

A) SpektrumB) OrbitalC) KuantumsayısıD) Katman

E) Enerjiseviyesi

4. I. Elektronsayısıbirdenfazlaolanatomlarınveiyon-

larınemisyonspektrumlarınıaçıklayamaması II. Elektronların çekirdekten belli uzaklıklardaki yö-

rüngelerdebulunduğunuaçıklaması III. Negatifvepozitifyüklerinatomuniçindedüzenlibir

şekildedağılmışolduğunuönesürmesi YukarıdaverilenlerdenhangileriBohratomteorisi-

nineksikliklerindendir?

A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII D) I ve II E) I, II ve III

BOHRATOMMODELİNİNSINIRLILIKLARI

11

5. Elektronhareketi Karşılıkgelenkavram

Orbital

Yörünge

Atomun yapısının aydınlatılması ile ilgili çalışmalarsırasında öne sürülen elektron hareketi tahminleri vekarşılıkgelenkavramlaryukarıdaverilmiştir.

Bunagöre,

I. YörüngekavramıHeisenbergbelirsizlikprensibinegöre ispatlanması olanaksız olduğundan zamaniçindeterkedilmiştir.

II. Orbital kavramı, elektronun bulunma olasılığınısembolizeedenbulutmodeliolarakdabilinir.

III. Orbitalkavramı,atomunkuantummodelininteme-

liniteşkileder.

yargılarındanhangileridoğrudur?

A)YalnızI B)YalnızII C)IveIII D) II ve III E) I, II ve III

6. Aşağıdaverilenbilim insanlarındanhangisi elekt-roniçinkarşısındaverilengörüşüsavunmamıştır?

Biliminsanı GörüşA) Rutherford Çekirdeketrafındabulunurve

pozitifyüklereeşitsayıdadır.B) Thomson Elektronlar,atomiçinderastgele

olarakdağılmıştır.C) Bohr Elektronlaratomunetrafındaki

orbitallerdebulunur.D) DeBroglie Elektronlardalgaözelliğigösterir.E) Heisenberg Elektronunkonumuvehızıaynı

andahassasiyetleölçülemez.

7. Hidrojenin 1s orbitalindeki elektronun kuantummodelinegöregösterimiaşağıdakilerinhangisindedoğruverilmiştir?

A) B)

C) D)

E)

8.

n = 1n = 3

n = 2

Bohratommodelinegöre,hidrojenatomununbirkesitiyukarıdaverilmiştir.

Bunagöre,

I. Elektronn=3enerjiseviyesindenn=1enerjise-

viyesinegeçerkenışınyayar. II. Hidrojenatomununelektronun=1enerjiseviye-

sindebulunduğunda,temelhaldedir. III. Hidrojenatomuısıtıldığında,n=1enerjiseviyesin-

dekielektronn=2enerjiseviyesinegeçebilir.


A)YalnızI B)IveII C)IveIII D) II ve III E) I, II ve III

12

BÖLÜM2:KUANTUMSAYILARI

Kuantum Sayıları

Baş Kuantum Sayısı (n)

Sadece 1, 2, 3 gibi tam sayı-larla ifade edilir. n ne kadar

büyükse orbitaldeki elektro-nun çekirdeğe olan ortala-ma uzaklığı ve buna göre de orbital o kadar büyük olur. Elektron bulutlarının çekir-dek çevresinde bulunduğu temel enerji seviyelerine katman denir. Bu katmanlar

n = 1, n = 2, n = 3 ... ile veya K, L, M, N, O ile gösterile-bilir.

Açısal Momentum Kuantum Sayısı (l)

Orbitallerin şekillerini açık-lar. Herhangi bir n değeri için 0 ile n – 1 arasındaki tam sayı değerlerini alabilir.

n = 1 ⇒ l = 0n = 2 ⇒ l = 0, l = 1n = 3 ⇒ l = 0, l = 1, l = 2

Açısal momentum kuantum sayıları, baş kuantum enerji seviyelerinin de kendi için-de ayrıldıklarını gösterir. Bu alt seviyelere ikincil katman denir. Bu katmanlar s, p, d, f ile gösterilir.

l = 0 → sl = 1 → pl = 2 → d

l = 3 → f

orbitaline karşılık gelir.

Manyetik Kuantum Sayısı (ml)

Orbitallerin uzaydaki yön-lenmesini belirler. 0, –l, +l

değerlerini alabilir.

Verilen bir l değeri için ala-bileceği değerler ve orbita-lin sayısı

2l + 1

ile bulunur.

Spin Kuantum Sayısı (ms)

ms + 12

ve – 12

değerlerini alabilir. Bunun anlamı bir orbitalde dönüş yönleri birbirinin tersi olan iki elektron bulunabilir.

Baş kuantum sayısı (n)

Açısal momentum kuantum sayısı (l)

Manyetik kuantum

sayısı (ml)

Orbital türü

Orbital sayısı

Maksimum içereceği elektron sayısı

1 0 0 1s 1 2

2 0 0 2s 1 2

2 1 +1, 0, –1 2p 3 6

3 0 0 3s 1 2

3 1 +1, 0, –1 3p 3 6

3 2 +2, +1, 0, –1, –2 3d 5 10

4 0 0 4s 1 2

4 1 +1, 0, –1 4p 3 6

4 2 +2, +1, 0, –1, –2 4d 5 10

4 3 +3, +2, +1, 0, –1, –2, –3 4f 7 14

13

1. Çok elektronlu ve temel halde bulunan bir atomdakielektronlardanbiri,

başkuantumsayısı:4 açısalmomentumkuantumsayısı:1 manyetikkuantumsayısı:–1 manyetikspinkuantumsayısı:+1/2 kuantumsayılarıilekarakterizeediliyor.

Buna göre, özellikleri verilen elektron hangi orbi-taldeyeralıyorolabilir?

A)s B)p C)d D)f E)g

2. Kuantumsayıları ile ilgiliaşağıdaverilen ifadeler-denhangisiyanlıştır?

A) n = 1 için lsadece0değerinialır.B) l=0içinml=0dır.C) lninbellibirdeğeriiçinml, 2l+1tanefarklıdeğe-

resahiptir.D) Başkuantumsayısınabağlıolarakl,0 ilen–1

arasındatamsayıdeğerlerialır.E) n = 2 için l=1ise,orbitaltürüd'dir.

3. n l ml

1 0 x

2 y –1,0,+1

3 z –2,–1,0,+1,+2

Bazıkuantumsayılarıyukarıdakitablodaverilmiştir.

Bunagöre,x,yvezyerinegelmesigerekenifade-

lernelerdir?

x y zA) 0 0 1B) 0 1 2C) 0 1 3D) 1 1 2

E) 1 2 3

4. Açısalmomentumkuantumsayısı2olanorbitalileilgili,

I. 2.enerjiseviyesindenitibarenherenerjiseviyesin-

debulunur. II. Manyetikkuantumsayısı–2,–1,0,+1,+2olan5

orbitaldenmeydanagelir. III. Birenerjiseviyesindeenfazla10elektroniçerir. yargılarındanhangileridoğrudur?


5. Manyetikkuantumsayısı+1olanbirelektronaşa-

ğıdaverilenkuantumsayılarındanhangisinesahipolamaz?

A) Başkuantumsayısı 1B) Açısalmomentumkuantumsayısı 1C) İkincilkuantumsayısı 2D) Spinkuantumsayısı +1/2E) Spinkuantumsayısı –1/2

6. n l ml

I 2 1 +1

II 1 2 +2

III 3 3 –3IV 2 2 –2

Yukarıdakuantumsayılarıverilenhangiorbitallerinbulunmaolasılığıyoktur?

A)YalnızI B)YalnızII C)IIveIII D) II, III ve IV E) I, III ve IV

7. n=3vel=2kuantumsayıları ile tanımlananbirorbitaliçin,

I. 3porbitalidir. II. Manyetikkuantumsayıları–2,–1,0,+1,+2’dir. III. Maksimum10elektroniçerir.

ifadelerindenhangileridoğrudur?

A)YalnızI B)YalnızII C)IveIII D) II ve III E) I, II ve III

KUANTUMSAYILARI

Çok elektronlu bir atomda kabuk ve alt enerji düzeyleri diyagramı

En

erj

i

5f

5d

5pn = 5

n = 4

n = 3

n = 2

n = 1

5s

4s

2s

1s

3s

4f

4d

3d

4p

3p

2p

Kletchkowski – Madelung Kuralı

– Orbitallerin enerjileri (n + l) arttıkça artar.– (n + l) değeri aynı olan orbitallerden baş kuantum sayısı büyük olanın enerjisi daha fazladır.– Orbital şekilleri ünite sonunda verilmiştir.

14

BÖLÜM3:ORBİTALTÜRLERİVEENERJİLERİ

s orbitali

✓ Her enerji seviyesinde birer tane s orbitali var-dır.

✓ l = 0'dır.

✓ ml = 0'dır.

✓ Küreseldir.

✓ En fazla 2 elektron alır.

p orbitali

✓ 2. enerji seviyesinden itibaren her enerji sevi-yesinde 3 tane p orbitali vardır.

✓ l = 1 için ml = {–1, 0, +1} dir.


✓ x, y, z ekseni boyunca yönlenirler. (p

x, p

y, p

z).

d orbitali

✓ 3. enerji seviyesinden itibaren her enerji sevi-yesinde 5 tane d orbitali vardır.

✓ l = 2 için

ml = {–2, –1, 0, +1, +2} dir.


f orbitali

✓ n = 4 değerinde görülür.

✓ n = 4 ve l = 3 için

✓ ml 7 farklı değer alır.


Orbital Türleri

1. 3.temelenerjiseviyesindekiporbitalleri içinaşa-

ğıdakilerinhangisiyanlıştır?

A) Üçtanedir.B) Açısalmomentumkuantumsayısıl=1dir.C) Manyetikkuantumsayısı–1,0ve+1dir.D) 2.enerjiseviyesindekiporbitallerinegöreenerjisi

dahafazladır.E) 8elektronbulundurabilir.

2. dorbitalleriileilgili;

I. 4.,5.ve6.enerjiseviyelerindebulunur. II. l=2içinmanyetikkuantumsayısı–2,–1,0,+1,+2

değerlerinialır. III. Spinkuantumsayısı– 1

2,0,+ 1

2dir.


A)YalnızI B)YalnızII C)IveII D) I ve III E) I, II ve III

ORBİTALTÜRLERİVEENERJİLERİ

15

3. 5paltkatmanındabulunanbirelektronun,

I. baş, II. açısalmomentum, III. manyetik

kuantumsayılarıhangisindekigibiolabilir?

I II III

A) 5 1 0B) 5 1 2C) 5 2 +1D) 5 2 –1E) 4 1 +1

4. 21Scatomunda,

başkuantumsayısı:3 açısalmomentumkuantumsayısı:2

olanelektronileilgili,

I. Manyetikkuantumsayısı5farklıdeğeralabilir. II. Spinkuantumsayısı2farklıdeğeralabilir. III. 4s alt kabuğundaki elektronlardan daha yüksek

enerjilidir.


A)YalnızI B)YalnızII C)IveII D) II ve III E) I, II ve III

5. Orbitallerinenerjileribaşveaçısalmomentumkuantumsayıları toplamınınartması ileartar.Butoplamınaynıolmasıdurumundabaşkuantumsayısıbüyükolanor-bitalinenerjisidahafazladır.

Orbitallerin enerjilerinin kıyaslanması ile ilgili yu-

karıdakiifadeyegöre,

I. 4f<6s II. 4d<5p III. 4f<5d

verilen orbitallerden hangilerinin enerjileri doğruolarakkıyaslanmıştır?

A)YalnızII B)IveII C)IveIII D) II ve III E) I, II ve III

6. 4.temelenerjidüzeyiileilgili,

I. 4çeşitorbitaliçerir. II. İçerdiğiorbitallerdenenerjisienküçükolanforbita-

lidir. III. Enküçükenerjiliorbitalininaçısalmomentumku-

antumsayısıl = 3 tür.



7. Temel enerji düzeyi aynı olan kaç tane f orbitalivardır?

A)1 B)3 C)5 D)7 E)9

8. Aşağıda verilen orbitallerden hangisinin enerjisidiğerlerininkindenbüyüktür?

A)3p B)3d C)4s D)4f E)5p

9. Birelektronunkuantumsayılarının, n=5, l = 2

olduğubiliniyor.

Bunagöre,

I. mldeğeri–2olabilir. II. Enerjisi,3sorbitalindekibirelektronunkindendaha

yüksektir. III. Bulunduğuorbitalküreseldir.



10. I. 3p II. 4d III. 5p IV. 5f V. 6s

Yukarıda verilen orbitallerden hangilerinin n + l

değerlerieşittir?

A I ve II B) II ve IV C) III ve IV

D) II, III ve V E) III, IV ve V

n = 11s

n = 4

4s 4p 4d 4f

n = 2

2s 2p

n = 5

5s 5p 5d 5f

n = 3

3s 3p 3d

n = 6

6s 6p 6d

n = 7

7s 7p

Elektron alt kabuklarının dolma sırası

Pauli İlkesiBir orbitale zıt spinli en fazla iki elektron gelebilir.

Hund Kuralı: Aynı temel enerji düzeyindeki eş enerjili orbitallere, elektronlar önce teker teker yerleştirilir.

Aufbau Kuralı: Elektronlar en düşük enerji seviyeli orbi-talden başlanarak orbitallere dağıtılırlar.

Yarı dolu orbitaller

veya

ile

tam dolu orbitaller

ile gösterilirler.

Küresel SimetriTemel halde bir atomun elektron dizilimindeki son or-bitalin dolu (s2, p6

, d10

, f14) veya yarı dolu (s1, p3

, d5, f

7)

olması atoma küresel simetrik özellik kazandırır. Elektron dizilimi ns2 (n – 1) d4 ve ns2 (n – 1) d9

ile biten atomlarda

dolu s orbitalindeki iki elektrondan biri boş olan d orbita-line geçerek atoma daha fazla kararlılık kazandırır.

24Cr: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s1

3d5

29Cu: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s1

3d10

16

BÖLÜM4:ELEKTRONLARINDİZİLİMPRENSİPLERİ

1. • 4s<I<4p • 6s<II<5d • 4f<III<6p

Aufbaukuralıdikkatealındığındaorbitallerinenerjisıralamaları ile ilgili yukarıdaki örneklerde belirti-len yerlere gelmesi gereken orbitaller hangisindedoğruolarakverilmiştir?

I II III

A) 3d 4f 5dB) 3d 4f 5pC) 3d 5p 5dD) 5s 5p 6dE) 5s 5p 5d

2. Aşağıda elektrondizilimleri verilen elementlerdenhangisiküreselsimetriözelliğigöstermez?

A)1s22s22p6 B)1s22s2

C)1s1 D)1s22s22p63s23p3

E)1s22s22p63s23p64s23d8

3. Paulikuralınagöre,4kuantumsayısıdaaynıolanikielektronbulunamaz.

Bunagöre,

I. eşenerjiliorbitallereelektronlarınöncebirerbirerdağıtılması,

II. birorbitalefarklıspinlienfazlaikielektrongelebil-mesi,

III. elektronların en düşük enerji seviyeli orbitaldenbaşlanarakorbitallereyerleştirilmesi

işlemlerindenhangileribukuralagöreyapılır?


4. Eş enerjili orbitallere elektronlar Hund kuralına göredağıtılır.

Buna göre, öğrencilerine Hund kuralını anlatmakisteyen bir öğretmen aşağıda atom numaralarıverilen elementlerden hangisinin elektron dağılı-mındanfaydalanabilir?

A) 2X B) 3Y C) 4Z D) 6T E) 11Q

ELEKTRONLARINDİZİLİMPRENSİPLERİ

17

5. 1

2He

2

29Cu

3

24Cr

49F

Aşağıdaki sorulardan hangisine yukarıdaki yapı-landırılmışgridkullanılarakverilencevapyanlışyadaeksiktir?

A) Hangileritemelhalelektrondağılımıileküreselsi-metriözelliğigösterir?1,2ve3

B) Manyetikkuantumsayısı2olanelektronlariçerenhangileridir?2

C) Temelhalelektrondağılımınagöreaynısayıdaya-

rıdoluorbitaliçerenlerhangileridir?2,4D) Temelhalelektrondağılımınagöreenfazlasayıda

yarıdoluorbitaliolanhangisidir?3E) Tümorbitalleritamdoluolanlarhangileridir?1

6. Aşağıdadallanmışağaçtekniğindebirsoruverilmiştir.

12Mgatomutemelhaldeküreselsimetriözelliğigösterir.

Temelhaldeki6Catomunda2yarıdoluorbitalvardır.

D1

3

2

4

D

Y

Y

Y

DTemelhaldeki24Cratomunda6yarıdoluorbitalvardır.

Bunagöre,

I. ilkifadedenbaşlanarakifadenindoğruveyayanlış-

lığınagöreulaşılacakçıkışnumarası, II. doğruifadeler2,yanlışifadeler1ilepuanlandırıldı-

ğındatümifadelereverilecektoplampuan

hangisindedoğruolarakverilmiştir?

I II

A) 1 6B) 1 5C) 3 5D) 4 3E) 4 4

7. Temelhalelektrondizilişiyazılanatomdaelektronda-

ğıtılan son orbitalin tam veya yarı dolu oluşu küreselsimetriolaraktanımlanır.

Bunagöre,aşağıdaverilenatomlardanhangisite-

melhalelektrondağılımıileküreselsimetriözelliğigösterir?

A) 24Cr B) 22Ti C) 9F D) 8O E) 5B

8. X:1s22s22p3

Y:1s22s22p63s23p6

Z:1s22s22p63s23p64s13d5

NötrX,YveZatomlarınınelektrondizilişiyukarıdave-

rilmiştir.

Bunagöre,

I. Hepsiküreselsimetriözelliğigösterir. II. Enbüyükbaşkuantumsayılarıaynıdır. III. Dizilimdeki son orbitallerin açısalmomentum ku-

antumsayılarıaynıdır.


A)YalnızI B)YalnızII C)IveII D) I ve III E) II ve III

9. Xatomunun,9tamdolu6taneyarıdoluorbitalibulun-

maktadır.

Bunagöre,Xelementiileilgili,

I. Enbüyükbaşkuantumsayılıorbitalininaçısalmo-

mentumkuantumsayısı0dır. II. Enbüyükbaşkuantumsayısı4tür. III. Sonorbitalininmanyetikkuantumsayısı–2,–1,0,

+1veya+2dir.



Çok elektronlu atomlarda elektronların orbitallere yazıl-ma sırası düşük enerjiden yüksek enerjiye doğru aşağıdaki sırada yapılır.

1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d

10 4p6 5s2 4d

10 5p6 6s2 4f

14 5d

10 6p6

Temel hal - Uyarılmış halBir atomun elektronları orbitallere toplam enerjileri en az olacak şekilde sırayla yerleştirildiğinde temel hal elekt-ron dağılımı elde edilir. Bu atomun son yörüngesindeki elektronlar enerji alarak daha yüksek enerjili orbitallere geçerse bu duruma uyarılmış hal denir.

1H: 1s1

Temel hal

Orbitaldeki elektron sayısı

Orbital türüBaş kuantumsayısı

1H: 2s1

Uyarılmış hal

İyonların Elektron DizilimiAtom nuraması 20'nin üzerinde olan atomlarda elektron, en üst enerji seviyesindeki orbitalden koparılır.

29Cu: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s1

3d10

29Cu

+: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d

10

9F

–: 1s2 2s2 2p6

Değerlik Orbital ve Değerlik ElektronuAtomun en dış katmanındaki elektronlara değerlik elekt-ronu, bu elektronların içinde bulundukları orbitallere de değerlik orbitalleri denir.

İzoelektronikElektron sayıları ve dizilimleri aynı, proton sayıları farklı olan tanecikler izoelektroniktir.

12Mg2+ : 1s2 2s2 2p6

İzoelektronik

İzoelektronik değil20Ca : [Ar] 4s2

8O2– : 1s2 2s2 2p6

22Ti2+

: [Ar] 3d2

18

BÖLÜM5:ELEKTRONDİZİLİMLERİ/DEĞERLİKORBİTALVEELEKTRONU

1. 8O:1s22s22p4

Temelhalelektrondağılımıverilenoksijenatomuileilgiliaşağıdakiyargılardanhangisiyanlıştır?

A) Başkuantumsayısı1olan2elektronuvardır.B) Başkuantumsayısı2olan6elektronuvardır.C) Manyetikkuantumsayısı0olanenaz5elektronu

vardır.D) Manyetikkuantumsayısı+1olanenfazla2elekt-

ronuvardır.E) Spinkuantumsayısı+ 1

2olanenfazla2elektronu

vardır.

2. Temelhaldeki18Arve

17Cl–,

19K+iyonlarıiçinve-

rilen

I. elektronsayıları, II. elektronbulunduransonorbitalintürü, III. tamdoluorbitalsayısı

özelliklerindenhangileriaynıdır?

A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII D) I ve III E) I, II ve III

3. X2–iyonununelektrondağılımı3p6ilebitmektedir.

Bunagöre,Xelementinin,

I. enbüyükbaşkuantumsayısı, II. tamdoluorbitalsayısı, III. değerlikorbitalleri

özelliklerindenhangileribelirlenebilir?


4. TamdoluorbitalsayısıYarıdoluorbitalsayısı

X: 15 3

Xelementinintemelhaldekielektrondağılımıiçinyu-

karıdakibilgiverilmiştir.

Bunagöre,Xelementiiçinaşağıdakilerdenhangi-sibilinemez?

A) EnbüyükbaşkuantumsayısıB) DeğerlikorbitalleriC) ÇekirdekyüküD) DeğerlikelektronsayısıE) Nötronsayısı

ELEKTRONDİZİLİMLERİ–DEĞERLİKORBİTALVEELEKTRONU/1

19

5. 20Caelementiileilgili;

I. l=0değerinesahipelektronsayısı8dir. II. 4.katmandakielektronunmanyetikkuantumsayısı

0’dır. III. 10tanetamdoluorbitaliçerir.



6. Xatomuvetemelhalelektrondağılımıileilgilişubil-gilerveriliyor.

• Atomnumarasındir. • Tamdoluorbitalsayısı7dir. • Yarıdoluorbitalsayısımdir.

Bunagöre, n ve m değerlerihangisindedoğruolarakverilmiştir?

n m

A) 14 0B) 15 1C) 16 2D) 17 3E) 18 4

7. X2+iyonununelektrondağılımı3d5ilesonaeriyor-sa;

I. X2+nin3tanetemelenerjiseviyesivardır.

II. Xinprotonsayısı27dir. III. Xinsorbitallerinde8elektronvardır.


A)YalnızI B)YalnızIII C)IveII D) I ve III E) II ve III

8. 29X2+iyonuve

27Ytaneciğiileilgili;

I. İzoelektroniktaneciklerdir. II. sorbitallerindekielektronsayılarıeşittir. III. Yarıdoluorbitalsayılarıeşittir.

yargılarındanhangileriyanlıştır?


9. X:1s22s22p63s23p64s13d5

YukarıdaelektrondağılımıverilenXatomuileilgiliaşağıdakiifadelerdenhangisiyanlıştır?

A) Küreselsimetriözelliğigösterir.B) +2yüklüiyonununsorbitallerinde6elektronvardır.C) Ensonorbitalininmanyetikkuantumsayısı+2ola-

bilir.D) Enbüyükbaşkuantumsayısı4tür.E) Açısalmomentumkuantumsayıları0,1,2ve3tür.

10. Nötratomununorbitalşeması

1s 2s 2p 3s

olarakverilenXelementiileilgili,

I. Kararlıdır. II. Uyarılmışhaldedir. III. Temelhalegeçerkenenerjiverir.


A)YalnızI B)YalnızII C)IveII D) II ve III E) I, II ve III

11. 34Se elementi ile ilgili aşağıda verilen ifadelerden

hangisiyanlıştır?

A) Sontemelenerjiseviyesinde6elektronvardır.B) Açısalmomentumkuantumsayısıl=2olanorbi-

tallerindetoplam10elektronvardır.C) 2taneyarıdoluorbitaliçerir.D) +2yüklüiyonununelektrondağılımısoygazdüze-

nindedir.E) Atomnumarası34tür.

12. Temel hal elektron dizilimi 3s1 orbitali ile bitenXelementinin

I. değerlikorbitali, II. atomnumarası, III. sonkatmanındakielektronsayısı

niceliklerindenhangileribelirlenebilir?


20

1. 1sX:

Y:Z:

2s 2p 3s

YukarıdakitablodaX,YveZtaneciklerinintemelhal-dekielektrondağılımlarıverilmiştir.

Bunagöre,

I. Ynindeğerlikorbitallerisvepdir. II. Xuyarılmışbirtaneciktir. III. Znindeğerlikelektronsayısı3tür.


A)YalnızI B)YalnızIII C)IveII D) I ve III E) I, II ve III

2. X– ve Y

+iyonlarınınelektrondizilişleri3p6ilebitmekte-

dir.

Bunagöre,nötrXveYatomlarıiçinaşağıdakinice-

liklerdenhangisiaynıdır?

A) 3.katmanlarındakitoplamelektronsayısıB) TamdoluorbitalsayısıC) YarıdoluorbitalsayısıD) sorbitallerindekitoplamelektronsayısıE) porbitallerindekitoplamelektronsayısı

3. X2+iyonununtemelhalelektrondizilimi3d5ilebitmek-

tedir.

sorbitallerindeki porbitallerindeki

elektronsayısı elektronsayısı

I. 6 12 II. 8 12

III. 8 14

Bunagöre,temelhaldekiXatomununsvepor-bitallerindekitoplamelektronsayılarıverilenlerdenhangisindekigibiolabilir?

A)YalnızII B)IveII C)IveIII D) II ve III E) I, II ve III

4.

↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑ ↑

2s 2p 3s 3p1s

Xelementininorbitalşemasınagöre,

I. Xelementinindeğerlikelektronsayısı6dır. II. Değerlikorbitallerinin2tanesiyarıdoludur. III. 3p orbitalindeki elektronların dizilimi

← ←

↑↓

şeklindeolursa,uyarılmışolur.


A)YalnızI B)YalnızIII C)IveII D) I ve III E) I, II ve III

5. 8O:[2He]2s

22p4

11Na:[10Ne]4s1

Elektrondağılımlarıverilenatomlarileilgili,

I. Oksijen(O)uyarılmışhaldedir. II. Sodyum(Na)uyarılmışhaldedir. III. Oksijenin2paltkabuğundakiyarıdoluorbitallerin

enerjileriaynıdır.


A)YalnızII B)YalnızIII C)IveII D) II ve III E) I, II ve III

6. I.4p5

II. 3p2

III. 3d3

IV. 4s1

V. 5d6

Yukarıda temel hal elektron dizilimlerinin son or-bitali verilen elementler atom numaralarına göresıralandığındahangisıralamaeldeedilir?

A) V > I > III > IV > II B) III > II > I > IV > V

C) II > III > IV > I > V D) V > I > III > II > IV

E) IV > V > III > II > I

ELEKTRONDİZİLİMLERİ–DEĞERLİKORBİTALVEELEKTRONU/2

21

7. Atom Elektrondağılımları

X 1s22s22p65s1

Y 1s22s22p63s1

Z 1s22s22p63s23p64s23d104p66s2

T 2s1

Elektron dağılımları yukarıda verilen X, Y, Z ve Tatomlarıiçin;

I. X,ZveTuyarılmışatomlardır. II. XveYaynıelementinatomlarıdır. III. Ynindeğerlikelektronsayısı1'dir.



8. X3+iyonununelektrondağılımı3d5ilesonlanmaktadır.

Bunagöre,nötrXileilgili,

I. Protonsayısı26'dır. II. 4taneyarıdoluorbitalivardır. III. Enyüksekenerjiliorbitali4s'dir.



9. NötrXatomuileilgili,

– Temelhalde10tanetamdoluorbitalivardır. – Yarıdoluorbitaliyoktur. bilgileriveriliyor.

Bunagöre,Xatomuileilgiliaşağıdakilerinhangisiyanlıştır?

A) +2yüklüiyonununelektrondağılımı3p6ilebiter.B) Küreselsimetriözelliğigösterir.C) Enyüksekenerjilielektronları4sorbitalindedir.D) Değerlikelektronlarıporbitalindedir.E) Sonkatmanındakielektronsayısı2'dir.

10.

ElementKatmanelektronsayıları

n = 1 n = 2 n = 3 n=4X 2 8 5 –Y 2 8 8 2

Z 2 8 18 1

X,YveZelementlerinintemelhalelektrondağılımla-

rındakatmanlarındabulunanelektronsayılarıyukarıdaverilmiştir.

Bunagöre,aşağıdakilerinhangisiyanlıştır?

A) AtomnumarasıenbüyükolanZ'dir.B) Y'ninyarıdoluorbitaliyoktur.C) Z'nintamdoluorbitalsayısı14'tür.D) X'indeğerlikelektronsayısı3'tür.E) Y'ninelektronsayısı20'dir.

11. X,Y ve Z elementlerinin atomnumaraları arasındakiilişkiX> Y >Zşeklindedir.

Bunagöre,elementlerintemelhalelektrondağılım-

larıaşağıdakilerinhangisindekigibibitebilir?

X Y Z

A) 4s2 3d5 4p6

B) 3s1 2p1 2p6

C) 4p1 3d10 3p6

D) 3p2 3s1 3s2

E) 3d10 3p3 4s1

12. Tamdolu Yarıdolu Element orbitalsayısı orbitalsayısı X 8 1

Y 6 2 Z 9 1

X,YveZelementlerinintemelhaldekitamveyarıdoluorbitalsayılarıyukarıdaverilmiştir.

Bunagöre,aşağıdakilerinhangisiyanlıştır?

A) Yküreselsimetriözelliğigöstermez.B) Z'ninatomnumarası19'dur.C) X'indeğerlikelektronsayısı7'dir.D) Z'ninenyüksekenerjiliorbitalinde1elektronvardır.E) XveY'nin3.katmanlarındaeşitsayıdaelektronvar-

dır.

Documents

müfredatına uyumlu 11. SINIF A · l = 2 → d l = 3 gelir.→ f (myön l)-–l +l alabilir. l ala-orbita-sayısı 2l + 1 bulunur. (m s) m s + 1 2 – 1 dönüş tersi olan bulunabilir