Międzynarodowe stosunki gospodarcze. Produktywność pracy a handel międzynarodowyWYKŁAD 1 Z MIĘDZYNARODOWYCH STOSUNKÓW GOSPODARCZYCH, CE UW

1

Cel i organizacja zajęćCel zajęć: zrozumienie kluczowych mechanizmów funkcjonowania otwartej gospodarki (handel międzynarodowy, polityka handlowa, przepływy finansowe, kursy walutowe, makroekonomia gospodarki otwartej)

Studiowanie ekonomii międzynarodowej nigdy jednak nie było aż tak ważne jak obecnie. Na początku XXI w. kraje są ściślej niż kiedykolwiek przedtem powiązane wymianą dóbr i usług oraz przepływami pieniądza i inwestycji.

Organizacja zajęć:

Wykład - 30 h –nieobowiązkowy, ale zalecany

Ćwiczenia do wykładu - 30 h – obowiązkowe – mgr Paweł Krzewicki

Koordynacja obu części – nie wszystkie treści wspólne dla wykładu i ćwiczeń

2

Prowadząca wykład i koordynator przedmiotuDr Gabriela Grotkowska, Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego, Wydział Nauk Ekonomicznych UW

www.wne.uw.edu.pl/~ggrotkowska

E-mail: ggrotkowska@wne.uw.edu.pl

Dyżur: poniedziałek, godz. 15.00 – 16.30,

sala B306, WNE UW, ul. Długa 44/50

Kontakt mailowy

3

PodręcznikiPodstawowy:

[KO]: Krugman P., M. Obsteld, M. Melitz Ekonomia międzynarodowa. Teoria i polityka, wydanie czwarte zmienione, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2018 - podręcznik podstawowy - dostępne jest też wydanie z roku 2007 (jakie różnice?)

Dodatkowe:

Wersja po angielsku: Krugman P., M. Obsteld, M. Melitz, International Economics: Theory and Policy, Pearson, wydanie 9 (2011) lub późniejsze (najnowsze: 2018)

[M]: Marrewijk Ch. Van, International Economics, Oxford University Press 2012 - głównie Nowa Teoria Handlu, ale nie tylko, precyzyjny zapis wielu modeli

[JJM]: Michałek J. J., Instrumenty polityki handlowej, mechanizmy ekonomiczne i regulacje międzynarodowe, PWN 2002 - niezbędny do części o polityce handlowej

4

Program zajęć (1/2)1. Wprowadzenie

2. Tradycyjne modele handlu1. Model Ricardo i różnice w technologii2. Model Heckschera-Ohlina (HO) i różnice w wyposażeniu w

czynniki produkcji

3. Nowe teorie handlu: korzyści skali oraz model z firmą reprezentantem –Krugman (1986)

4. Przepływy czynników produkcji

5. Polityka handlowa: mechanizmy ekonomiczne i instytucje

5

Program zajęć (2/2)6. Kurs walutowy i rynek walutowy

7. Bilans płatniczy i rachunek dochodu narodowego w gospodarce otwartej

8. Systemy kursowe i kryzysy walutowe

9. Międzynarodowy system walutowy

10. Determinanty dochodu narodowego w gospodarce otwartej (zarys): model Keynesa

6

Zasady zaliczeniaDo egzaminu dopuszczone są osoby, które zaliczyły ćwiczenia.

Zasady zaliczenia ćwiczeń będą przedstawione w czasie ćwiczeń.

Egzamin końcowy składa się z pytań testowych.

Zaliczenie przedmiotu wymaga zdania egzaminu końcowego (uzyskania min. 50 pkt).

Ocena końcowa z przedmiotu zależy od liczby uzyskanych punktów z ćwiczeń (waga 40%) oraz egzaminu końcowego (waga 60%).

7

Wykład 1• Kilka faktów o współczesnej wymianie handlowej i polskim handlu zagranicznym

• Teoria wymiany międzynarodowej „z lotu ptaka”

• Klasyczny model handlu Davida Ricardo• Koszt alternatywny i przewaga komparatywna

• Gospodarka według modelu Ricardo

• Krzywa możliwości produkcyjnych i równowaga autarkiczna

• Wymiana w modelu Ricardo i korzyści z handlu

• Płace a handel

• Koszty transportu i dobra nie podlegające wymianie

• Empiryczna weryfikacja modelu Ricardo

8

KILKA FAKTÓW O WSPÓŁCZESNYM HANDLU MIĘDZYNARODOWYM

9

Organizacja produkcji i konsumpcji w kresie przedprzemysłowym

10

Skutki rewolucji przemysłowej

11

Skutki rewolucji komunikacyjnej i informatycznej

12

13

Jak zmieniło to handel międzynarodowy?

Zmiana struktury geograficznej handlu

14

Co kryje się w Iphone’ie?

15

Krzywa uśmiechu

16

17

Kto tak naprawdę handluje: wielkie

korporacje! rola formy i

różnic między firmami w teorii

Rosnąca rola krajów rozwijających się

Rosnąca rola usług

Dynamika handlu większa niż dynamika PKB

Rosnąca rola wymiany dobrami

pośrednimi Outsourcing,

offshoring, FDI

Coraz dłuższe i bardziej skomplikowane łańcuchy wartości dodanej (global value chains)

POLSKI HANDEL ZAGRANICZNY

18

Handel zagraniczny Polski

Udział światowym handlu (2017): 1,22% (eksport) oraz 1,15% (import)

Znaczące otwarcie w ostatnich dwóch dekadach

Większa część transformacji: raczej deficyt niż nadwyżka w handlu; w ostatnim czasie zmiany

19

-8.0

-6.0

-4.0

-2.0

0.0

2.0

4.0

6.0

8.0

0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

50.0

60.0

Eksport (jako % PKB)Import (jako % PKB)Bilans handlowy (jako % PKB, prawa oś)

Struktura handlu Polski

20

http://atlas.cid.harvard.edu/explore/?country=177&partner=undefined&product=undefined&productClass=HS&startYear=undefined&target=Product&year=2012

CZYM ZAJMUJE SIĘ TEORIA HANDLU?

21

Autarkia a gospodarka otwarta

Gospodarka autarkiczna

Gospodarka otwarta:◦ wymiana towarów,◦ wymiana usług,◦ przepływy kapitałowe (międzynarodowa działalność inwestycyjna i pożyczkowa)

handel międzyokresowy,◦ migracje międzynarodowe,◦ integracja gospodarcza (od FTA do unii gospodarczej),◦ powiązania makroekonomiczne.

22

Przedmiot teorii wymiany międzynarodowej

Teoria wymiany międzynarodowej szuka odpowiedzi na dwa zasadnicze pytania:◦ Jakie są przyczyny (mechanizmy) wymiany międzynarodowej?

(Co decyduje o wielkości i strukturze handlu towarami i usługami?)

◦ Jakie są skutki wymiany – dla dobrobytów narodowych, dla poszczególnych grup, dla firm, ich produktywności i zyskowności, dla akcjonariuszy, dla pracowników, dla środowiska naturalnego, dla rządów?

Inna kwestia to możliwości polityki publicznej wpływania na wielkość i strukturę handlu, a tym samym na skutki wymiany (polityka handlowa).

23

Korzyści z handluKażda dobrowolna transakcja wymiany wiąże się z korzyścią dla stron ją zawierających (inaczej by jej nie zawierały):

◦ Polska (czyli polski konsument) kupując zimą pomidory na Wyspach Kanaryjskich zyskuje, gdyż może je konsumować taniej (czyli więcej) niż, gdyby miała je sama produkować (szklarnia, światło, węgiel itd.)

Dodatkowa korzyść: skoncentrowanie się na wytwarzaniu tego, w czym się jest dobrym, czyli specjalizacja produkcji; nie musi to oznaczać ograniczania się do konsumpcji tego, co produkujemy.

Specjalizacja może prowadzić do dodatkowych korzyści dynamicznych:

◦ korzyści skali produkcji – przy istotnych kosztach stałych, zwiększenie skali produkcji ogranicza koszt jednostkowy

◦ postęp technologiczny – istnieją badania wskazujące, iż większy stopień otwartości (a tym samym konkurencji) sprzyja postępowi technologicznemu

24

Zagrożenia związane z otwarciem gospodarki

Koszty dostosowawcze (realokacja zasobów)

Ryzyko (większe niż w działalności gospodarczej w kraju: różnice kulturowe i prawne)

Przenoszenie zakłóceń

Uzależnienie od koniunktury gospodarczej u partnerów handlowych

Społeczeństwo jako całość zyska na otwarciu gospodarki, ale mogą być jednostki (lub grupy), które stracą na otwarciu potencjalne źródło konfliktów i presji politycznej (lobbing, ruchy antyglobalistyczne) efekty redystrybucyjne

Kto przejmuje nadwyżkę?

25

Dane dot. gospodarki USA

26

Z czego wynika handel międzynarodowy?

27

…. technologią…. wyposażeniem

w czynniki produkcji

Kraje różnią się od siebie…Handel wynika z innych

przyczyn, takich jak rosnący korzyści skali produkcji,

zamiłowanie konsumentów do różnorodności , a cena nie jest

czynnikiem decydującym

Im bardziej kraje się różnią, tym większe możliwości

wymiany i korzyści z handlu

Im bardziej kraje są do siebie podobne, tym większe możliwości

wymiany i korzyści z handlu

W związku z tym ceny tych samych dóbr w różnych krajach są różne (przewaga

komparatywna) motyw dla handlu Model Ricardo

(wykład dzisiejszy)

Model Heckschera-Ohlina (następny

wykład)

Nowe teorie handlu (kolejny wykład)

W rzeczywistości struktura handlu międzynarodowego odzwierciedla współistnienie tych dwóch powodów. W celu lepszego zrozumienia przyczyn oraz skutków międzynarodowej wymiany handlowej, warto przyjrzeć się uproszczonym modelom, w których występuje tylko jeden z wyżej wymienionych powodów.

KLASYCZNY MODEL HANDLUDavid Ricardo (1772 - 1823)

28

Kolumbijskie róże na Walentynki: źle czy dobrze?

29

Dostępność róż zimą a koszt alternatywny Ograniczona dostępność róż zimą

Wysokie koszty produkcji kwiatów w sezonie zimowym (energia, szklarnie, inne zasoby)

Zasoby te można by wykorzystywać do produkcji innych potrzebnych dóbr zjawisko zamienności (ang. trade-off)

Aby produkować więcej róż zimą, musimy produkować mniej komputerów koszt alternatywny

Załóżmy, że USA na Walentynki produkuje się 10 mln róż i że z zasobów użytych do ich produkcji można by wyprodukować 100 tys. komputerów kosztem alternatywnym 10 mln róż jest 100 tys. komputerów

A gdyby produkować róże w Ameryce Południowej? Tam najprawdopodobniej koszt alternatywny produkcji róż jest niższy (lepsza pogoda, niższa wydajność w produkcji komputerów) kosztem alternatywnym 10 mln róż jest 30 tys. komputerów

Sytuacja taka może być źródłem korzyści z wymiany

30

Przewaga komparatywnaPrzyczyna korzyści z handlu wymiana pozwala specjalizować się w produkcji dóbr, w których kraje mają przewagę komparatywną

Kraj ma przewagę komparatywną w produkcji jakiegoś dobra, jeśli koszt alternatywny jego produkcji w przeliczeniu na inne dobra jest niższy niż w innych krajach

W naszym przykładzie: USA maja przewagę w produkcji komputerów, a Ameryka Południowa – w produkcji róż

Handel między dwoma krajami może być korzystny dla krajów, kiedy każdy z nich eksportuje dobro, w produkcji którego ma przewagę komparatywną.

Stwierdzenie to mówi o możliwości korzyści.

Nie ma centralnego zarządcy, który decyduje o handlu.

Handel jest wynikiem decyzji konkretnych firm i konsumentów.

31

Inny sposób przedstawienia kosztu alternatywnego i przewagi komparatywnej

Dla uproszczenia przyjmijmy, iż kraj dysponuje jednym zasobem – siłą roboczą

Nakłady pracy wyglądają następująco:

Koszt alternatywny komputera w USA wynosi 8 róż, a w Ekwadorze wynosi 12 róż

Koszt alternatywny róży wynosi 1/8 komputera w USA i 1/12 w Ekwadorze

USA mają przewagę komparatywną w produkcji komputerów, a Ekwador w produkcji róż, mimo, iż oba dobra wytwarzane są taniej w USA

Koszt alternatywny i przewaga komparatywna: przykład liczbowy

32

USA Ekwador

Róże 1 2

Komputery 8 24

Koszt alternatywny: przykład liczbowy, ciąg dalszyZałóżmy, że Ekwador na 2400 pracowników, a USA 36 tysięcy. Początkowo zatrudniają się po połowie w obu sektorach

Niech Ekwador wyprodukuje jeden komputer mniej, a USA jeden komputer więcej: co z produkcją róż?

33

Ekwador USA Razem

Róże 600 18000 18600

Komputery 50 2250 2300

Ekwador USA Razem

Róże 612 17992 18604

Komputery 49 2251 2300

Model RicardoProsty przykład dotyczący róż i komputerów wyjaśnia intuicje, jaka stoi za modelem Ricardo

Nieco sformalizujemy ten model pełen model Ricardo

34

Model Ricardo - założenia1. Świat składa się z dwóch krajów: Kraju i Zagranicy.

2. Jedynym czynnikiem produkcji w obu krajach jest praca.

3. Podaż pracy w każdym kraju jest stała (oznaczamy ją jako L)

4. Istnieją dwa dobra: ser (c) i wino (w) – oba są produkowane i konsumenci chcą oba konsumować.

5. W gospodarce panuje doskonała konkurencja: zarówno na rynku dóbr (=> cena jest równa kosztom produkcji), jak i na rynku pracy (płaca jest równa produktywności pracownika).

6. Siła robocza jest w pełni mobilna (pracownicy mogą wybierać, gdzie chcą pracować, co znaczy, że pójdą pracować tam, gdzie oferowana jest im wyższa płaca).

7. Pracownicy nie mogą przenosić się między krajami (praca jest niemobilna).

8. Produktywność pracy różni się między krajami (na skutek różnic w posiadanej technologii).

35

Model Ricardo: technologiaPonieważ produktywność pracy jest stała, technologię produkcji w każdym z krajów możemy opisać za pomocą jednostkowego nakładu pracy, czyli liczby godzin potrzebnych do wytworzenia jednostki produktu

◦ aLW to jednostkowy nakład pracy w produkcji wina w Kraju. Na przykład: jeśli aLW = 2, to znaczy, że wyprodukowanie litra wina w Kraju zabiera 2 godziny pracy

◦ aLC to jednostkowy nakład pracy w produkcji sera w Kraju. Na przykład: jeśli aLC = 1, to znaczy, że wyprodukowanie kg sera w Kraju zabiera 1 godzinę pracy

◦ Wysoki jednostkowy nakład pracy oznacza niską produktywność pracy

36

Granica możliwości produkcyjnych (PPF)

Każda gospodarka ma ograniczone zasoby ograniczone możliwości produkcyjne.

Mamy do czynienia z zamiennością możliwości produkcji obu dóbr

Granica możliwości produkcyjnych: pokazuje maksymalną wielkość produkcji wina, która może wyprodukowania przy danej produkcji sera i odwrotnie.

Przy jednym zasobie czynników produkcji – jest linią prostą, a koszt alternatywny jest stały i równy bezwzględnej wartości nachylenia granicy możliwości produkcyjnych

Przyjmijmy, że QC oznacza wielkość produkcji sera, zaś QW oznacza wielkość produkcji wina, wówczas granica możliwości produkcyjnych tej gospodarki może zostać opisana równaniem:

aLCQC + aLWQW = L

37

Wielkość

produkcji

wina

Jednostkowy

nakład pracy w

produkcji sera

Wielkość

produkcji

sera

Jednostkowy

nakład pracy w

produkcji wina

Całkowity zasób

pracy

PPF w ujęciu graficznym

38

QC = L/aLC kiedy QW = 0QW = L/aLW kiedy QC = 0

QW = L/aLW – (aLC /aLW )QC: równanie PPF, której

nachylenie jest równe: – (aLC /aLW )

Możliwości produkcyjneOgólnie wielkość krajowej produkcji jest dana:aLCQC + aLWQW ≤ L

Nierówność ta opisuje, co gospodarka MOŻE wytwarzać.

Aby stwierdzić, co faktycznie wytwarza konieczne jest określenie cen dóbr.

39

Produkcja, ceny i płaceNiech PC będzie ceną sera, zaś PW ceną wina

Ponieważ założyliśmy występowanie doskonałej konkurencji:

◦ Godzinowa stawka płacy przy produkcji sera równa jest rynkowej wartości sera wytwarzanego w ciągu godziny: Pc /aLC

◦ Godzinowa stawka płacy przy produkcji wina równa jest rynkowej wartości wina wytwarzanego w ciągu godziny: PW /aLW

Ponieważ pracownicy lubią wysokie płace, zatrudnią się w tym sektorze, który oferuje wyższe wynagrodzenia

40

Produkcja, ceny i płaceKiedy PC /aLC > PW/aLW pracownicy chcą pracować tylko przy produkcji sera

◦ Kiedy PC /PW > aLC /aLW produkowany będzie tylko ser

◦ Gospodarka specjalizuje się w produkcji sera, jeśli relacja ceny sera do ceny wina (względna cena sera) jest wyższa od kosztu alternatywnego produkcji sera

Kiedy PC /aLC < PW /aLW pracownicy chcą pracować tylko przy produkcji wina

◦ Kiedy PC /PW < aLC /aLW produkowane będzie tylko wino.

◦ Kiedy PW /PC > aLW /aLC produkowane będzie tylko wino.

◦ Gospodarka specjalizuje się w produkcji wina, jeśli relacja ceny wina do ceny sera (względna cena wina) jest wyższa od kosztu alternatywnego produkcji wina

41

Relacja cen rynkowych w autarkiiKiedy w gospodarce zamkniętej konsumenci chcą konsumować oba dobra, cena względna musi się tak dostosować, aby płace były identyczne w obu sektorach (wytwarzający ser i wino):

◦ Kiedy PC /aLC = PW /aLW pracownikom jest wszystko jedno, gdzie pracują, a zatem wytwarzane są oba dobra

◦ PC /PW = aLC /aLW

◦ W autarkii ma miejsce produkcja (i konsumpcja) obu dóbr tylko wtedy, gdy cena względna dobra jest równa kosztowi alternatywnemu jego produkcji.

◦ Ile konkretnie będzie produkowane którego dobra zależy od preferencji konsumentów.

3-42

Równowaga autarkiczna

43

Qw

QC

L/aLW

L/aLC

A

αL/aLC

(1-α)L/aLW

Handel w modelu RicardoDodajmy teraz drugą gospodarkę do naszego modelu (Zagranica, L*, aLC*, aLW*).

Załóżmy, że Kraj jest bardziej wydajny od Zagranicy zarówno w produkcji wina, jak i sera.

Mówimy wówczas, że ma absolutną przewagę w produkcji obu dóbr: jednostkowe nakłady pracy zarówno w produkcji wina, jak i sera są niższe w Kraju niż Zagranicą:

◦ aLC < a*LC and aLW < a*

LW

Kraj może być bardziej wydajny w produkcji obu dóbr, ale ma przewagę komparatywna tylko w produkcji jednego z dóbr – tego, gdzie wydajność produkcji jest większa w porównaniu z drugim dobrem

3-44

Handel w modelu RicardoZałóżmy, że Kraj ma przewagę komparatywną w produkcji sera: jego koszt alternatywny produkcji sera jest niższy niż zagranicą:

aLC /aLW < a*LC /a*

LW

◦ gdzie “*” oznacza zmienne odnoszące się do Zagranicy

3-45

Kiedy Kraj zwiększa produkcję sera, zmniejsza produkcję

wina o mniej niż Zagranicą, gdyż krajowy jednostkowy

nakład pracy w produkcji sera jest niski w porównaniu z

nakładem w produkcji wina.

Handel w modelu RicardoNawet jeśli kraj jest bardziej (lub mniej) wydajny w produkcji wszystkich dóbr, może skorzystać na handlu

Aby zobaczyć, na czym polega korzyść z handlu musimy najpierw ustalić względną cenę dóbr w warunkach handle

Bez handlu, względna cena dobra równa się kosztowi alternatywnemu jego produkcji, czyli w naszym przypadku względna cena sera w kraju jest niższa niż zagranicą motyw dla handlu

Cena w warunkach handlu kształtować się będzie między cenami w obu krajach w warunkach autarkii:

(Pc /PW) (Pc /PW)TOT (P*c /P*W)

3-46

Korzyści z handluMożna pokazać, że handel rozszerza możliwości konsumpcyjne poza możliwości produkcyjne danego kraju

Bez handlu konsumpcja ograniczona jest do tego, co kraj produkuje

W warunkach handlu, konsumpcja każdego kraju może się zwiększyć, ponieważ łączna światowa produkcja się zwiększa, gdy każdy kraj specjalizuje się w produkcji tego dobra, w którym ma przewagę komparatywną

3-47

Korzyści z handlu

48

Przykład liczbowy

aLC /aLW = 1/2 < a*LC /a*

LW = 2

3-49

Jednostkowe nakłady pracy w produkcji wina i sera

Ser Wino

Kraj aLC = 1 godz./kg aLW = 2 godz./litr

Zagranica a*LC = 6 godz./kg a*

LC = 3 godz./litr

Przykład liczbowy: ustalenie przewagiKraj jest bardziej wydajny w produkcji obu dóbr od Zagranicy, ale ma przewagę komparatywną w produkcji sera

Zagranica jest mniej wydajna w produkcji obu dóbr, ale ma przewagę komparatywną w produkcji wina

Pytanie kontrolne: jaki jest koszt alternatywny produkcji wina w obu krajach? A produkcji sera?

3-50

Jednostkowe nakłady pracy w produkcji wina i sera

Ser Wino

Kraj aLC = 1 godz./kg aLW = 2 godz./litr

Zagranica a*LC = 6 godz./kg a*

LW = 3 godz./litr

Przykład liczbowy: co z cenami?

W warunkach handlu, względna cena sera musi mieścić się między aLC /aLW = ½ i a*

LC /a*LW = 2

Załóżmy, że w równowadze w warunkach handlu PC /PW= 1◦ Oznacza to, że kraje wymienia się dobrami według relacji: 1 kg

sera za 1 litr wina

3-51

Przykład liczbowy: korzyści z handluBez handlu, kraj może użyć jednej godziny pracy do wyprodukowania 1/aLW = 1/2 litra wina

Jeśli dopuścimy możliwość wymiany, kraj będzie mógł użyć tej samej godziny pracy do wyprodukowania 1/aLC = 1 kg sera, będzie mógł go sprzedać zagranicę wg ceny międzynarodowej i otrzyma w zamian 1 litr wina

Bez handlu, zagranica może użyć jednej godziny pracy do wyprodukowania 1/a*

LC = 1/6 kg sera

Jeśli dopuścimy możliwość wymiany, zagranica będzie mogła użyć tej samej godziny pracy do wyprodukowania 1/a*

LW = 1/3 litra wina, będzie mogła go sprzedać do kraju wg ceny międzynarodowej i otrzyma w zamian 1/3 kg sera

3-52

Korzyści z handlu w ujęciu graficznym

53

Qw

QC

L/aLW

L/aLC

A

AC

αL/aLC

(1-α)L/aLW

(1-α) pctt L/aLC

Korzyści z handlu w ujęciu graficznym

54

Q*w

Q*C

L*/a*LW

L*/a*LC

A*

A*C

αL*/a*LC

(α/ pctt) (L*/a*LW)

(1-α)L*/a*LW

Korzyści z handlu: wzrost produkcjiKorzyści z handlu (w ujęciu Ricardo) wynikają ze takiej specjalizacji produkcji, gdy posiadane zasoby używane są w sposób najbardziej wydajny oraz możliwości użycia dochodu powstającego przy produkcji do zakupu dóbr i usług, które chcą konsumować konsumenci w tym kraju

Najbardziej wydajne użycie zasobów oznacza produkcję dobra, w którym kraj ma przewagę komparatywną

3-55

Korzyści z handlu: zmiany dochodówKrajowi pracownicy uzyskują wyższy dochód z produkcji sera (niż w autarkii) ponieważ względna cena sera rośnie na skutek otwarcia się kraju na handel międzynarodowy

Zagraniczni pracownicy uzyskują wyższy dochód z produkcji wina (niż w autarkii) ponieważ dla nich względna cena sera spada na skutek otwarcia się zagranicy na handel międzynarodowy (ser staje się tańszy, a wino względnie droższe)

3-56

Koszty transportu i dobra niehandloweModel Ricardo przewiduje, że kraje powinny się w pełni specjalizować w produkcji któregoś dobra

W praktyce zdarza się to bardzo rzadko:

◦ Jaka cena w warunkach handlu?

◦ Więcej niż jeden czynnik produkcji (ogranicza to możliwości specjalizacji model HO)

◦ Protekcjonizm

◦ Koszty transportu ograniczające możliwości handlu i powodujące, że pewne dobra muszą być produkowane przez wszystkie kraje

3-57

Weryfikacja empiryczna

58

Podsumowanie1. Kraj ma przewagę komparatywną w produkcji dobra, dla

którego koszt alternatywny jest niższy niż zagranicą◦ Produkując dobro, w którym ma przewagę komparatywną kraj używa

w sposób najbardziej efektywny swoich zasobów

2. Model Ricardo skupia się na różnicach w produktywności pracy między krajami i wyjaśnia korzyści z handlu posługując się koncepcją przewagi komparatywnej

3-59

Podsumowanie3. Kiedy kraj specjalizuje się w produkcji i handlu zgodnie z

modelem Ricardo, cena względna dobra produkowanego rośne, dochód pracowników rośnie, a dobra stają się realnie tańsze dla konsumentów

4. Na handlu korzysta zarówno bardziej, jak i mniej wydajna (produktywna) gospodarka, choć handel może zmienić dystrybucję dochodu wewnątrz krajów

5. Wysoka wydajność LUB niskie płace dają krajom przewagę kosztową

3-60

Koniec wykładu 1DZIĘKUJĘ I ZAPRASZAM ZA TYDZIEŃ

61