20
Prof. Dr.-Ing. Jochen Schiller, http://www.jochenschiller.de/ MC SS02 5.1 Mobilkommunikation Kapitel 5: Satellitensysteme Geschichte Grundlagen Lokalisierung Handover Routing Systeme

Mobilkommunikation Kapitel 5: Satellitensysteme Prof. Dr

  • Upload
    others

  • View
    2

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Pro

f. D

r.-I

ng. J

oche

nS

chill

er, h

ttp://

ww

w.jo

chen

schi

ller.

de/

MC

SS

025.

1

Mo

bilk

om

mu

nik

atio

nK

apit

el 5

: S

atel

liten

syst

eme

Ges

chic

hte

Gru

ndla

gen

Loka

lisie

rung

Han

dove

rR

outin

gS

yste

me

Pro

f. D

r.-I

ng. J

oche

nS

chill

er, h

ttp://

ww

w.jo

chen

schi

ller.

de/

MC

SS

025.

2

Ges

chic

hte

der

Sat

ellit

enko

mm

unik

atio

n

1945

Art

hur

C. C

lark

e ve

röffe

ntlic

ht A

ufsa

tz ü

ber

„Ext

ra

Ter

rest

rialR

elay

s“19

57

ers

ter

Sat

ellit

SP

UT

NIK

1960

erst

er r

efle

ktie

rend

er N

achr

icht

ensa

telli

t EC

HO

1963

er

ster

geo

stat

ionä

rer

Sat

ellit

SY

NC

OM

1965

er

ster

kom

mer

ziel

ler

geos

tatio

näre

r S

atel

lit „

Ear

lyB

ird“

(IN

TE

LSA

T I)

: 240

Dup

lex-

Tel

efon

kanä

le o

der

1 F

ern-

sehk

anal

, Leb

ensd

auer

1,5

Jah

re19

76dr

ei M

AR

ISA

T S

atel

liten

für

mar

itim

e K

omm

unik

atio

n19

82

erst

es m

obile

s S

atel

liten

tele

fons

yste

m IN

MA

RS

AT

-A19

88

erst

es la

ndm

obile

s S

atel

liten

syst

em fü

r D

aten

kom

mun

ikat

ion

INM

AR

SA

T-C

1993

erst

e di

gita

le la

ndm

obile

Sat

ellit

ente

lefo

nsys

tem

e 19

98

glob

ale

Sat

ellit

ente

lefo

nsys

tem

e fü

r H

andy

s

Pro

f. D

r.-I

ng. J

oche

nS

chill

er, h

ttp://

ww

w.jo

chen

schi

ller.

de/

MC

SS

025.

3

Ein

satz

gebi

ete

für

Sat

ellit

en

trad

ition

ell:

Wet

ters

atel

liten

Run

dfun

k-un

d F

erns

ehsa

telli

ten

mili

täris

che

Die

nste

Sat

ellit

en z

ur N

avig

atio

n un

d O

rtun

g (G

PS

)

für

Tel

ekom

mun

ikat

ion:

wel

twei

te T

elef

onve

rbin

dung

en

Bac

kbon

efü

r gl

obal

e N

etze

Kom

mun

ikat

ions

verb

indu

ngen

in s

chw

er z

ugän

glic

hen

Geb

iete

n od

er

unte

rent

wic

kelte

n R

egio

nen

(Ver

kabe

lung

nur

mit

groß

em A

ufw

and

mög

lich)

wel

twei

te M

obilk

omm

unik

atio

n

Sat

ellit

ensy

stem

e al

s E

rgän

zung

zu

zellu

lare

n M

obilf

unks

yste

men

imm

er m

ehr

von

Gla

sfas

er a

bgel

öst

Pro

f. D

r.-I

ng. J

oche

nS

chill

er, h

ttp://

ww

w.jo

chen

schi

ller.

de/

MC

SS

025.

4

Bod

enst

atio

n od

er

Gat

eway

Auf

bau

eine

s S

atel

liten

syst

ems

Inte

rsat

ellit

en-

verb

indu

ng(I

SL)

Mob

ile U

ser

Link

(M

UL)

Gat

eway

Link

(G

WL)

gesa

mte

s A

usle

ucht

ungs

gebi

et

(Foo

tprin

t)

klei

nere

Zel

len

(Spo

tbea

ms)

Ben

utze

r-da

ten

PS

TN

ISD

NG

SM

GW

L

MU

L

PS

TN

: Pub

lic S

witc

hed

Tel

epho

ne N

etw

ork

Pro

f. D

r.-I

ng. J

oche

nS

chill

er, h

ttp://

ww

w.jo

chen

schi

ller.

de/

MC

SS

025.

5

Gru

ndla

gen

Sat

ellit

en in

kre

isfö

rmig

en U

mla

ufba

hnen

Anz

iehu

ngsk

raft

Fg

= m

g (

R/r

Zen

trifu

galk

raft

Fc

= m

r ω

²m

: Sat

ellit

enm

asse

R: E

rdra

dius

(R

= 6

370

km)

r: E

ntfe

rnun

g vo

m E

rdm

ittel

punk

tg:

Erd

besc

hleu

nigu

ng (

g =

9.8

1 m

/s²)

ω: W

inke

lges

chw

indi

gkei

t (ω

= 2

πf,

f: U

mla

uffr

eque

nz)

Sta

bile

Um

lauf

bahn

Fg

= F

c

32

2 )2(

f

gRr

π=

Pro

f. D

r.-I

ng. J

oche

nS

chill

er, h

ttp://

ww

w.jo

chen

schi

ller.

de/

MC

SS

025.

6

Zus

amm

enha

ngvo

n U

mla

ufda

uer

und

-bah

n

1020

3040

x10

6m

24 20 16 12 8 4

Rad

ius

Um

lauf

-da

uer

[h]

Ges

chw

indi

gkei

t[ x

1000

km

/h]

Syn

chro

ndis

tanz

35.7

86 k

m

Pro

f. D

r.-I

ng. J

oche

nS

chill

er, h

ttp://

ww

w.jo

chen

schi

ller.

de/

MC

SS

025.

7

Gru

ndla

gen

Um

lauf

bahn

en (

= O

rbits

) el

liptis

ch o

der

krei

sför

mig

bei k

reis

förm

igen

Orb

its U

mla

ufda

uer

von

Höh

e üb

er

Erd

ober

fläch

e ab

häng

igIn

klin

atio

n: N

eigu

ng d

es O

rbits

geg

enüb

er d

em Ä

quat

orE

leva

tion:

Erh

ebun

gsw

inke

l des

Sat

ellit

en ü

ber

den

Hor

izon

tS

icht

verb

indu

ng (

LOS

= L

ine

of S

ight

) zu

m S

atel

liten

für

Fun

kver

bind

ung

notw

endi

ghö

here

Ele

vatio

n be

sser

, da

wen

iger

Abs

chat

tung

dur

ch H

inde

rnis

se

Upl

ink:

Ver

bind

ung

Bod

enst

atio

n -

Sat

ellit

Dow

nlin

k: V

erbi

ndun

g S

atel

lit -

Bod

enst

atio

nm

eist

get

renn

te F

requ

enzb

erei

che

für

Up-

und

Dow

nlin

kT

rans

pond

erzu

m U

mse

tzen

der

Sig

nale

auf

and

ere

Fre

quen

ztr

ansp

aren

te T

rans

pond

er: n

ur F

requ

enzu

mse

tzun

g

rege

nera

tive

Tra

nspo

nder

: zus

ätzl

ich

Sig

nala

ufbe

reitu

ng

Pro

f. D

r.-I

ng. J

oche

nS

chill

er, h

ttp://

ww

w.jo

chen

schi

ller.

de/

MC

SS

025.

8

Inkl

inat

ion

Inkl

inat

ion

δ

δ

Sat

ellit

enba

hn

erdn

ächs

ter

Pun

kt

Ebe

ne d

er S

atel

liten

bahn

Äqu

ator

iale

bene

Pro

f. D

r.-I

ng. J

oche

nS

chill

er, h

ttp://

ww

w.jo

chen

schi

ller.

de/

MC

SS

025.

9

Ele

vatio

n

Ele

vati

on

:E

infa

llsw

inke

l für

die

Mitt

e de

rS

trah

lung

skeu

le (

bezo

gen

auf d

ie E

rdob

erflä

che)

εm

inim

ale

Ele

vati

on

:kl

eins

te E

leva

tion,

bev

orei

n ne

uer

Sat

ellit

des

Sys

tem

ssi

chtb

ar w

ird

5.20

.3

Aus

leuc

htun

gsge

biet

„Foo

tprin

t“

Pro

f. D

r.-I

ng. J

oche

nS

chill

er, h

ttp://

ww

w.jo

chen

schi

ller.

de/

MC

SS

025.

10

Übe

rtra

gung

slei

stun

gvo

n S

atel

liten

Par

amet

er w

ie D

ämpf

ung

oder

em

pfan

gene

Lei

stun

g w

erde

n vo

n vi

er

Wer

ten

best

imm

t:S

ende

leis

tung

Ant

enne

ngew

inn

(Sen

der)

Abs

tand

von

Sen

der

und

Em

pfän

ger

Ant

enne

ngew

inn

(Em

pfän

ger)

Pro

blem

esc

hwan

kend

e S

igna

lstä

rke

auf G

rund

der

Meh

rweg

eaus

brei

tung

S

igna

lunt

erbr

echu

ng a

uf G

rund

von

Abs

chat

tung

en (

kein

e LO

S)

Mög

liche

Lös

unge

nS

igna

lsch

wan

kung

en k

önne

n du

rch

Leis

tung

sres

erve

n au

sgeg

liche

n w

erde

n S

atel

liten

Div

ersi

täth

ilft b

ei g

erin

gere

r S

ende

leis

tung

(E

insa

tz

meh

rere

r gl

eich

zeiti

g si

chtb

arer

Sat

ellit

en)

24

=c

fr

L: L

oss

f: ca

rrie

r fr

eque

ncy

r: d

ista

nce

c: s

peed

of l

ight

Pro

f. D

r.-I

ng. J

oche

nS

chill

er, h

ttp://

ww

w.jo

chen

schi

ller.

de/

MC

SS

025.

11

Atm

osph

äris

che

Däm

pfun

g Bei

spie

l: S

atel

liten

syst

em m

it 4-

6GH

z

Ele

vatio

n de

s S

atel

liten

5°10

°20

°30

°40

°50

°

Abs

chw

ächu

ngde

s S

igna

ls in

% 1020304050

Abs

orpt

ion

durc

h R

egen

Abs

orpt

ion

durc

h N

ebel

Atm

osph

äris

che

Abs

orpt

ion

ε

Pro

f. D

r.-I

ng. J

oche

nS

chill

er, h

ttp://

ww

w.jo

chen

schi

ller.

de/

MC

SS

025.

12

Sat

ellit

enor

bits

wer

den

nach

Art

und

Höh

e de

s O

rbits

in v

ier

Kla

ssen

ein

gete

ilt:

GE

O: g

eost

atio

näre

r O

rbit

in e

twa

3600

0 km

Höh

e LE

O (

Low

Ear

th O

rbit)

in 7

00 -

2000

km

Höh

eM

EO

(M

ediu

m E

arth

Orb

it) o

der

ICO

(In

term

edia

teC

ircul

arO

rbit)

in 6

000

-20

000

km H

öhe

HE

O (

Hig

hly

Elli

ptic

alO

rbit)

elli

ptis

che

Orb

its

Orb

its I

Pro

f. D

r.-I

ng. J

oche

nS

chill

er, h

ttp://

ww

w.jo

chen

schi

ller.

de/

MC

SS

025.

13

Orb

its II

eart

h

km35

768

1000

0

1000

LEO

(G

loba

lsta

r,Ir

dium

)

HE

O

inne

rer

und

äuß

erer

Van

-Alle

n-G

ürte

l

ME

O (

ICO

)

GE

O (

Inm

arsa

t)

Van

-Alle

n-G

ürte

l:io

nisi

erte

Tei

lche

nin

200

0 -

6000

km

Höh

e (k

ein

Sat

ellit

en-

Bet

rieb

mög

lich)

Pro

f. D

r.-I

ng. J

oche

nS

chill

er, h

ttp://

ww

w.jo

chen

schi

ller.

de/

MC

SS

025.

14

Geo

stat

ionä

re S

atel

liten

Orb

it in

35.

786

km E

ntfe

rnun

g vo

n de

r E

rdob

erflä

che

in d

er Ä

quat

oreb

ene

(Ink

linat

ion

0°)

Um

lauf

zeit

betr

ägt 1

Tag

, Sat

ellit

bew

egt s

ich

sync

hron

mit

Erd

dreh

ung

fest

e P

ositi

on d

er A

nten

nen,

kei

n N

achf

ühre

n nö

tigS

atel

lit le

ucht

et r

elat

iv g

roß

es G

ebie

t aus

, Fre

quen

zen

dadu

rch

schl

echt

wie

derb

enut

zbar

durc

h fe

ste

Pos

ition

übe

r Ä

quat

or s

chle

chte

Ele

vatio

n in

Bre

iteng

rade

n üb

er 6

0°ho

he S

ende

leis

tung

en n

ötig

durc

h gr

oße

Ent

fern

ung

lang

e La

ufze

it, c

a. 2

75 m

s

unge

eign

et fü

r flä

chen

deck

ende

Mob

ilfun

kver

sorg

ung,

dah

erm

eist

Run

dfun

k-un

d F

erns

ehsa

telli

ten

Pro

f. D

r.-I

ng. J

oche

nS

chill

er, h

ttp://

ww

w.jo

chen

schi

ller.

de/

MC

SS

025.

15

LEO

-Sys

tem

e

Orb

it in

700

-20

00 k

m H

öhe

Sic

htba

rkei

tsda

uer

eine

s S

atel

liten

10

-40

Min

uten

glob

ale

Fun

kver

sorg

ung

mög

lich

Lauf

zeit

verg

leic

hbar

mit

terr

estr

isch

en W

eitv

erke

hrs-

verb

indu

ngen

, etw

a 5

-10

ms

klei

nere

Aus

leuc

htun

gsge

biet

e, b

esse

re F

requ

enzn

utzu

ngG

espr

ächs

über

gabe

(H

ando

ver)

ben

ötig

tvi

ele

Sat

ellit

en fü

r gl

obal

e F

unkv

erso

rgun

g nö

tigF

requ

enzä

nder

ung

wg.

Sat

ellit

enbe

weg

ung

(Dop

pler

effe

kt)

Bei

spie

le:

Irid

ium

(B

etrie

bsbe

ginn

Sep

t. 19

98, 6

6 S

atel

liten

)B

ankr

ott!

Ein

stel

lung

der

Die

nste

: Mär

z 20

00, d

ann

Tei

lübe

rnah

me

durc

h M

ilitä

r, im

mer

noc

h un

sich

ere

Zuk

unft

Glo

bals

tar

(Bet

riebs

begi

nn 2

000,

48

Sat

ellit

en)

2001

ledi

glic

h ca

. 440

00 K

unde

n, H

andy

s un

ter

10h

Sta

ndby

Pro

f. D

r.-I

ng. J

oche

nS

chill

er, h

ttp://

ww

w.jo

chen

schi

ller.

de/

MC

SS

025.

16

ME

O-S

yste

me

Orb

it in

600

0 -

2000

0 km

Höh

eV

ergl

eich

mit

LEO

-Sys

tem

en:

Ges

chw

indi

gkei

t des

Sat

ellit

en la

ngsa

mer

w

enig

er S

atel

liten

ben

ötig

tw

enig

er s

tark

er D

oppl

er-E

ffekt

Ver

bind

unge

n m

eist

ohn

e H

ando

ver

mög

lich

läng

ere

Lauf

zeite

n, e

twa

70 -

80 m

shö

here

Sen

dele

istu

ng n

ötig

stär

ker

bünd

elnd

e (=

grö

ßer

e) A

nten

nen

für

klei

ne A

usle

uch-

tung

sgeb

iete

nötig

Bei

spie

le:

ICO

(In

term

edia

teC

ircul

arO

rbit,

Inm

arsa

t), S

tart

gep

lant

200

0,

Ban

krot

t! –

Zus

amm

enar

beit

mit

Tel

edes

ic, E

llips

o–

dann

doc

h w

iede

r ge

stop

pt –

Sta

rt n

un 2

003

gepl

ant .

..

Pro

f. D

r.-I

ng. J

oche

nS

chill

er, h

ttp://

ww

w.jo

chen

schi

ller.

de/

MC

SS

025.

17

Rou

ting

Mög

lichk

eit:

Inte

rsat

ellit

enlin

ks(I

SL)

redu

zier

t Anz

ahl e

rfor

derli

cher

Gat

eway

sG

espr

äche

wer

den

so w

eit w

ie m

öglic

h üb

er S

atel

liten

gef

ührt

(w

enig

er

Geb

ühre

n fü

r te

rres

tris

che

Net

ze)

bei V

erbi

ndun

g zw

eier

Mob

ilsta

tione

n nu

r ei

n U

plin

k un

d ei

n D

ownl

ink

nötig

Pro

blem

e:pr

äzis

e A

usric

htun

g de

r A

nten

nen

kom

plex

kom

pliz

iert

es R

egel

ungs

syst

em w

egen

Eig

enbe

weg

ung

der

Sat

ellit

ennö

tighö

here

r T

reib

stof

fver

brau

chkü

rzer

e Le

bens

daue

rIr

idiu

m u

nd T

eled

esic

mit

ISL

gepl

ant

And

ere

Sys

tem

e be

nutz

en G

atew

ays

und

terr

estr

isch

e N

etze

Pro

f. D

r.-I

ng. J

oche

nS

chill

er, h

ttp://

ww

w.jo

chen

schi

ller.

de/

MC

SS

025.

18

Loka

lisie

ren

von

Mob

ilsta

tione

n

Sys

tem

e be

nutz

en ä

hnlic

he M

echa

nism

en w

ie b

ei G

SM

In B

oden

stat

ione

n od

er G

atew

ays

wer

den

Ben

utze

rdat

en a

bgel

egt

HLR

(H

ome

Loca

tion

Reg

iste

r): S

tam

mda

ten

des

Tei

lneh

mer

s

VLR

(V

isito

rLo

catio

nR

egis

ter)

: (le

tzte

r) A

ufen

thal

tsor

t des

TN

SU

MR

(S

atel

lite

Use

r M

appi

ngR

egis

ter)

: zu

geor

dnet

er S

atel

lit d

es T

NP

ositi

onen

alle

r S

atel

liten

Anm

eldu

ng e

iner

Mob

ilsta

tion:

Fes

tste

llen

der

Pos

ition

dur

ch d

en S

atel

liten

Anf

orde

rung

der

Ben

utze

rdat

en im

HLR

Neu

zuor

dnun

g de

s V

LR u

nd S

UM

R

Anr

ufen

ein

er M

obils

tatio

n:F

ests

telle

n de

r P

ositi

on d

er M

obils

tatio

n üb

er d

ie R

egis

ter

Ver

bind

ungs

aufb

au ü

ber

ents

prec

hend

en S

atel

liten

Pro

f. D

r.-I

ng. J

oche

nS

chill

er, h

ttp://

ww

w.jo

chen

schi

ller.

de/

MC

SS

025.

19

Han

dove

r in

Sat

ellit

ensy

stem

en

In S

atel

liten

syst

emen

gib

t es

durc

h di

e B

eweg

ung

des

Sat

ellit

en

zusä

tzlic

he S

ituat

ione

n, in

den

en e

in H

ando

ver

notw

endi

g is

t:In

tra-

Sat

ellit

en-H

ando

ver

von

eine

m S

potb

eam

zum

näc

hste

nM

obils

tatio

n no

ch im

Foo

tprin

tdes

Sat

ellit

en, a

ber

in a

nder

er Z

elle

Inte

r-S

atel

liten

-Han

dove

rH

ando

ver

von

eine

m S

atel

liten

zum

näc

hste

nM

obils

tatio

n ni

cht m

ehr

im F

ootp

rinte

ines

Sat

ellit

en

Gat

eway

-Han

dove

rH

ando

ver

von

eine

m G

atew

ayzu

m n

ächs

ten

Mob

ilsta

tion

noch

im F

ootp

rintd

es S

atel

liten

, abe

r G

atew

ayni

cht m

ehr

in

dies

em F

ootp

rint

Inte

r-S

yste

m-H

ando

ver

Han

dove

r zw

isch

en S

atel

liten

netz

und

terr

estr

isch

em M

obilf

unkn

etz

Wec

hsel

der

Net

ze m

öglic

h w

egen

Kos

ten

oder

Err

eich

bark

eit

Pro

f. D

r.-I

ng. J

oche

nS

chill

er, h

ttp://

ww

w.jo

chen

schi

ller.

de/

MC

SS

025.

20

Übe

rsic

ht ü

ber

gepl

ante

/exi

stie

rend

e S

yste

me

Ir

idiu

m

Glo

bal

star

IC

O

Tel

edes

ic

# S

atel

liten

66

+ 6

48

+ 4

10

+ 2

28

8 H

öh

e (k

m)

780

1414

10

390

ca. 7

00

Ab

dec

kun

g

glob

al

± 70°

Bre

ite

glob

al

glob

al

min

. Ele

vati

on

20

° 20

° 40

° F

req

uen

zen

[G

Hz

(cir

ca)]

1,

6 M

S

29,2

19,5

23,3

ISL

1,6

MS

2,5

MS

5,1

↑ 6,

9 ↓

2 M

S ↑

2,

2 M

S ↓

5,

2 ↑

7 ↓

19 ↓

28

,8 ↑

62

ISL

Zu

gri

ffs-

m

eth

od

e F

DM

A/T

DM

A

CD

MA

F

DM

A/T

DM

A

FD

MA

/TD

MA

ISL

ye

s no

no

ye

s D

aten

rate

2,

4 kb

it/s

9,6

kbit/

s 4,

8 kb

it/s

64 M

bit/s

2/64

Mbi

t/s ↑

#

Kan

äle

4000

27

00

4500

25

00

Leb

ensd

auer

[J

ahre

] 5-

8 7,

5 12

10

Ko

sten

(g

rob

e A

bsc

hät

zun

g)

4,4

Mrd€

3

Mrd€

4,

5 M

rd€

9

Mrd€

B

ankr

ott..

.D

oDÜ

bern

ahm

eB

ankr

ott..

.Z

usam

men

schl

uss

Sta

rt 2

000

Kun

den?

Ver

bund

mit

ICO

??