Muhammed EFSANESİNİN Doğuşu

8/7/2019 Muhammed EFSANESNN Douu

1/33

Muhammed EFSANESNN Douu

Bu yaznn balangdaki amac, Kuranda geen eli, peygamber, muhammadvs. gibiterimlerin Arap peygamberi Muhammedi ne kadar kastettiine bir aklk getirmekti. Yntemolarak ise, 9., 10. yzylda ortaya km olan slam Literatrnn etkisinde kalmayarak ve

sadece elde bulunan ezamanl tarihi belgelere dayanarak konuyu irdelemek amalanmt.Konu ilerledikce yaznn kapsam da artt. Kurann oluumu, geliimi, slamn ortaya k gibikonulara, bunlarla birlikte elde az da olsa gnmze kadar eriebilmi tarihi belgelere deinmekzorunluluu ortaya kt iin, yaznn konusu genilemek zorunda kald.nternet taramalar haricinde yararlanlan kaynaklar: K.H. Ohlig, Volker Popp, ChristopherLuxenberg, A. Sprenger, eitli kitaplar ve/veya makleleri.Elde bulunan kaynaklara ulama, dil ve tarih konusunda bilgi yetersizlii gibi sorunlardan dolay,elbette ak kalm bir ok konu bulunuyor. Bunu garipsememek gerek, nk slam Tarihinde,zellikle de Erken slam zamannda (7. yzyln balar) karanlkta kalan ok fazla konularmevcut. Ama umarm, eletiriye ve tartmaya ak bir yaz ortaya kmtr.

1. Kuran2. Hadis derlemeleri:

2.1. Buhari (. 870). Sahih-i Buhari.2.2. Mslm (. 875). Sahih-i Mslm.2.3. Ebu Davut (. 888). Kitab as-sunan.2.4. Tirmizi (. 892). al-Dschami as-sahih fi s-sunan.2.5. Nesai (. 915). Kitab as-sunan.2.6. bn Mace (. 886). Kitab as-sunan.

1. Biyografiler:3.1. shak (. 768) tarafndan balanld sanlan fakat Hiam (. 833) tarafndan bitirilenSiyer.3.2. Waqidinin (. 822) yazd Savalarn Tarihi (Kitab al Magazi).3.3. Ibn Saadn yazd Kuaklar (veya Snflar) (Kitab at tabakat al kabir)3.4. Taberinin (. 922) yazd Tarih.

1. kincil kaynaklarKuran; hem slam tarihi hem de Muhammedin yaam konusunda tarihi kaynak olarak ieyaramaz. Kuranda muhammadkelimesi sadece drt yerde geer ve bunlarn sadece birisindeArap peygamberi ifade edilir ki bu yaznn ana konularndan birisidir-. Kuranda sadece biryerde Mekke Vadisigese de, ne veya nerede olduu hakknda somut bir ip ucu bulunmaz. Drtyerde medine kelimesi gese de, Yesrib ehri (imdiki ismi ile: Medine ehri) anlamnda m,yoksa sadece medine kelimesinin karl olan ehir anlamnda m kullanld belli deildir.Arap Yarmadas hakknda ise Kuranda hi bir bilgi yoktur.Arap peygamberi Muhammediin bilgi ieren ilk eserler yukarda verilen hadis derlemeleri vebiyografilerdir. Geleneksel slam Tarihi ise Taberinin Tarih kitabndan ibarettir.Geleneksel slam tarihinin iddiasna gre Muhammed 570 ile 632 yllar arasnda yaamtr.Fakat bu verinin kayna olan ve isimleri yukarda belirtilen eserlere baktmzde, hemen gze


2/33

batan bir nokta var: Bu eserlerin yazarlar Mden 200-300 yl sonra yaamlar. Tek banabu gzlem dahi, Muhammedin yaam tarihinden phelenmemiz iin yeterli bir nedendir.Ama tarihsel sorunlar bununla da bitmiyor: Bu eserlerin orijinalleri mevcut deil. Elimizdebulunan el yazmalar ancak, eser sahiplerinin lmnden yzlerce yl sonra, baka kiilerinel yazmalar olarak gnmze kadar gelebilmilerdir. Yani elimizde bulunan en eski el

yazmalar; orijinal eserlerin (eer gerekten var idiyseler) kopyalarnn kopyalarnnkopyalarnn... kopyasdrlar. Bu kopyalama esnasnda sk sk yaplan yazm hatalar,deitirmeler, eklemeler, karmalar konusunda ise henz bilimsel bir aratrma, incelememevcut deildir.Muhammedbiyografileri Kuranda geen baz imalar alr, ssler, psler ve masalms bir dil ileefsaneler anlatrlar. Anlatlan efsane iindeki tarihi bilginin ise; nce efsanenin erevesindenszlmesi gerekir ki, yine de tutarl bir bilgi edinmek ou zaman mmkn deildir.smi geen biyografiler bize ancak 9. ve 10. yzyln yazarlarnn, kendi zamanlar iindekislamve Muhammedgrn yanstabilirler. Fakat kendi zamanlarndan 200-300 yl nceki olaylariin kaynak olamazlar. En azndan ama, birincil kaynak olamazlar.slamn ilk iki yzyl iin elimizde hi bir tane ezamanl islami literatr

bulunmamaktadr.Ezamanl Pers ve Bizans kaynaklar da Arap Yarmadasnda ortayakm yeni bir peygamberden veya yeni bir dinden bahsetmezler.Maalesef bu basitve temel gerek, slam Tarihini konu edinen eserlerde dile getirilmez. Dile getirildiinde ise,nemsenmez, gz nne alnmaz.Origenesin (. 253) yazlarna dayanarak bir sa biyografisi yazmaya kalkmak ne kadaranlamszsa, u biyografilere dayanarak birMuhammedyaam yazmaya yeltenmek de o kadarakl ddr. Gnmzde; Origenesden tarihi bir sa yaam karmaya alan birisi, kendisiniok gln bir duruma drdn bilir. Fakat maalesef, Siyer ve benzeri biyografilerden birtarihi Muhammedyaam yazanlar, kendilerini slam bilimcisi ilan etmeye yeltenir.Aslnda bu kadar dahi Arap peygamberi Muhammedin hi bir zaman yaamam olduunu

anlamak iin yeterlidir.

slam Literatr Dnda Kalan Kaynaklarsalam Literatr haricinde gnmze kadar gelebilen kaynaklar unlardr:

1. Yahudi ve zellikle hristiyan kaynaklar. Yedinci yzyln hristiyanlar sadece ine kadarmisyonlarn yayp kiliseler, manastlar yapmakla kalmadlar, gnmze kadar ulaabilenliteratr de braktlar: Kronikler, mektuplar, vaizler, konsey kararlar, apocalypseler,mezhepleraras tartmalar vs. Bu konuda bir aratrmann Trke tercmesi(henz tamamlanmam hali ile) burada veya urada mevcut. Bu aratrmadan da

anlalaca gibi, yazarlarnn bir ou Orta Douda yaad halde, ezamanl hristiyanliteratrnde, yani 7. yzylda, Erken slamn ve Muhammedin izine raslamak mmkndeil. Bu literatrde Arap Yarmadas da bulunmamaktadr.

Eer 7. yzylda yeni bir din ve bunun peygamberi ortaya km olsayd, Orta Douda yaayanhristiyan yazarlar, sadece mezhep tartmalar ile yetinmez, bu yeni din ile de tartmayagirerlerdi.Bu eserlerde blgede araplar egemendirler. Onlardan ismaililerve sarazenlerdiye bahsedilir. Az


3/33

da olsa birArabiyadan bahsedilir. Fakat buArabiya ile Arap Yarmadas deil, ya Mezopotamyablgesi kastedilir, ya da Bizansnprovincia arabias olan l Denizin evresi.smailive sarazenlerin inanlarna deinildiinde ise, bu inan sistemi bir Hristiyanlk mezhebiolarak eletirilir. Yani blgeye hakim olan araplar hristiyandrlar.

1. Yaztlar: Bulabildiim kadar ile

2.1. rdnde Gadara kaplcalarndaki Muaviyenin yazt. Tarihi 664.2.2. Msrda Fustatda (imdi Kahirenin bir paras) bir kpr zerindeki yazt (691).2.3. Kudsde Abdul Melik tarafndan 693 ylnda yaptrlan Kaya Kubbesinin iinde vednda bulunan yazt.2.4. Yine Abdul Melik tarafndan, am-Kuds yolu yapmnda dikilmi olan bir kayazerindeki yazt (695).2.5. amda I. Velid tarafndan yaptrlan mabet zerindeki yazt (708) (imdiki ismi: EmeviCamisi).2.6. Suriyede, Humus yaknlarnda Qasr al-Hayr zerindeki yazt. Muhtemelen Hiamtarfndan 732de yazdrlm.2.7. Medinede mabetdeki (imdiki ismi: Peygamber Camisi) yazt (757).Bu yaztlardan bazlarna bu yazda da deiniliyor. Bu yaztlardan da anlald kadaryla, 750yllarna dek ne bir slam var Orta Douda, ne de onun peygamberi olduu iddia edilen birMuhammed.

1. Sikkeler: Muhammedve peinden gelen drt halifeye dair para mevcut olmadgibi; bu kiiler ezamanl tek bir tarihi iz brakmamlar. smi de bilinen ilk sikkelerMuaviye tarfndan bastrlm olup ak seik Hristiyanlk sembolleri tamaktadrlar: Haiaretleri, balk, palmiye vs. Bu durum 8. Yzyln ortalarna kadar devam etmitir.

Sikkelerde bulunan bu semboller de, Orta Douda yaam olan hristiyanlarn verdii literatrile rtmektedirler: 8. yzyln ortalarna dek blgedeki araplarn inanc Hristiyanlktr.

Bu sre iinde blgede ne bir slam dini mevcuttur ne de onun peygamberi olduu iddiaedilen birM.


4/33


5/33


6/33


7/33


8/33

Kuran Hakkndaslam aratrmaclarnn ounluuna gre Kuran 650li yllarda Osman tarafndan bir kitaphaline getirildi ve dier btn kaynaklar (talar, kemikler, yapraklar vs.) imha edildi.Ama bunlar iddia edilirken ok nemli bir ka nokta gz ard ediliyor:

Bu bilgilerin kaynann hepsi en erken 9. ve 10. yzyl. 7. Yzyla ait elimizde Kuran bulunmuyor.


9/33

Paralar halindeki en eski Kuran sayfalar 8. yzyln balarna tarihlenmitir.Kurann ieriine rnek olan en eski tarihi kalnt olan Sanaa Kodeksleri 926 ayr el tarfndan

yazlm, 12 000den biraz fazla sayfadan oluuyor. Hepsi primen olan bu sayfalarn hepsitam bir sayfa olmad gibi, toplam da tm bir Kuran oluturmuyorlar. En eski primen 710-715 yllar arasnda yazlm. Dierlerinin yazl tarihi ise 8. yzyln balarndan 10. yzyln

ikinci yarsna kadar uzanyor.Eldeki Sanaa Kodekslerine bakararak unu syleyebiliriz: 7. Yzyln sonuna dek, kitap halindeolup, u an elimizde bulunan Kurana edeer bir Kuran henz mevcut deildi. Kuran oksonralar ortaya kt. Tpk Yeni Ahitin de iddia edilen zamandan ok sonralar ortaya kmolmas gibi. Ama Kuran ve Yeni Ahit arasnda nemli bir fark var. Yeni Ahit eitli bilimselmetodlarla (mesela textual criticizm, higher criticizm vs. ) incelenmi olduundan, hangizamanlarda yazldn, hangi srelerden getiini, ksacas; oluumunu takip etmek yeterincemmkn. Fakat Kuran iin bunu syleyemeyiz. Henz syleyemeyiz. Kuran iin benzer bilimselmetodlar henz uygulanm deil. Mekki ve medinevi sureleri diye isimlendilen ayrm hari. Kibu ayrm da, bir yere kadar, yine 9. ve 10. yzyl eserlerindeki bilgilere dayanyor.Dier tarihi konularda hi bir tarihcinin kabul edemiyecei btn bu sorunlara ramen, slambilimlerinde geleneksel slam anlatmnn gnmzde dahi hala yaygn olmas elbette alasbir durum. Bunun nedenleri unlar olabilir:

Kurann Muhammedin azndan dkld nkabul. 9. ve 10. yzyl eserleri gz ard edildiinde, Kurann ieriinde ok ok az tarihi, blge,

yer ve biografik bilgilerin bulunmasnn sorun oluturmas. Tembellik. 9. ve 10. yzylda ortaya kan ok sayda eserin ieriinin zengiliinden

kaynaklanan tembellik ve aalardan orman grememe olgusu. O zamanlardan gnmze kadar gelebilmi ezamanl tarihi kalntlarn azl ve

bunlardan sonular karmann zorluu. Korku. Can korkusu.

693 ylnda Kudsde yaplm olan Kaya Kubbesi (Kubbets Sahra) zerindeki yaztlarn,elde bulunan en eski Kuran kodekslerinden daha eski olduunu ve yaztlarn baz cmlelerininKuranda da getiini biliyoruz. Bu yzden Kurann ncllerinin de olduunu tahmin edebiliriz.Fakat bu ncllerin ne olduunu, ne zerine yazlm olduunu, kapsamnn ne kadar olduunubilmediimiz gibi, hangi dilde yazlm olduunu dahi bilmiyoruz.

Avestann toplanmasPerslerin krallar kral Ardeir I (M 200l yllar) danmanlarndan Avestann (zerdtlerinkutsal kitab) toplanarak, Ahura Mazda (Zerdtlerin tanrs) tarafndan sylendii sralamasylabir araya getirilmesini ister. Ardeir, din danman Tansarn tavsiyesiyesiyle, ortaya km olanbir ok versiyon ierisinden, bir versiyonu seer. Dier versiyonlar yasaklanr.Drt yzyl sonra apur I (MS 200l yllar) zamann dier dinlerinden (Hindistan, Bizans ve bazdier lkelerdeki) Zerdtlk konularn ilgilendiren blmleri toplatarak Avestaya eklettirir.Bunun halk arasnda deierek eitli versiyonlarla anlatldn tahmin etmek zor deil. Buyzden 9. yzyln yazarlar bir Osmann Kuran toplama ilemini gerekletirdiini ve Kurann


10/33

dier versiyonlarnn, orijinali de dahil, imha edildiini anlatmakta zorlanmamlardr herhalde.Kurann bir kitap haline gelmesinin en erken 8. yzyln ikinci yars olduunu, eitli ayetlerindaha eskiye, 7. yzyl sonuna dayandn biliyoruz. Bunlarn ncllerinin olduunu gzard etsek dahi, Kurann uzun bir sre iinde olutuunu, gelitiini, deitiini ekinmedensyleyebiliriz. Bu srenin en az 1 yzyl olduunu da syleyebiliriz. yleyse Kuran bu 1-2

yzyllk sre ierisinde ve ieriine eklemeler, karmalar yaplarak oluturulmu ve birkitap haline getirilmitir.Bu dnceyi, bir zamanlar popler olan eytan ayetleri de destekler.Kurann oluum sresini anlatan ezamanl literatr mevcut olmadndan, ancak eldebulunan para, yazt ve yazmalardan sonular karabiliriz.

lk Arap EmirlikleriHeraklios 622 ylnda, Ermenistanda, persleri tam bir bozguna uratr. Bizansn o gnkdurumuna baklrsa, bu, beklenmeyen bir zaferdir. Muhtemelen bu zaferden nce, kesinlikleama bu zaferden sonra Herakliosun arap yardmclar, yandalar mevcuttur. Bizans bunlarfoederatidiye isimlendirir. Aramicesi qarama, Arapas ise quraish.Siyerin Muhammedin kabilesi diye bize tantmak istedii, fakat aslnda Herakliosun iranlve suriyeli foederatileri, kreyleri, ksacas yandalardr ilk Arap Emirlikleri. Bu emirliklerinkabilelerinin isimleri elbetteki krey deildi. Tabi bunlar tek bir kabile de deildiler. Kreyteriminden, bir Arap kabilesini deil, Herakliosun yandalarn anlamalyz.Bu yandalarn kim olduklarn tahmin etmek kolay: Pers egemenlii altnda yaayanhristiyanlar.627 ylnda Ninivede Persler yine yenilir. Chosrau II (Hsrev II) kaar. Tahttan der ve

ldrlr. Heraklios Hsrevin olu ile eski snrlarn geerli olduu bir anlama yapar. PerslerBizans topraklarndan ekilirler. Heraklios iin bu sava yeni topraklar edinme amal deil, dinibir savat. lk hal seferi de diyebiliriz.Heraklios; Bizans, Orta Dou ve Msr kiliselerini bir araya getirmek iin uzun sre urasa dabaaramaz. Nihayetinde Orta Dou ve Msrdan ekilir. Persler ve Bizansn yokluu ile blgedeoluan otorite boluunu artk Bizansn foederatileri/kreyleridoldurmaktadrlar.Yaam sresince Herakliosa minnettar olan Arap emirleri (= kreyler= Bizansn yandalar)Herakliosun ldrlmesinden sonra (641) bu sadakat bitirirler. Ve kendi balarna sikkebastrmaya balarlar: lk Arap sikkeleri. Bu ilk sikkelerde bol bol hristiyan sembolleri vardr:Ha, balk, palmiye, Yakupun kafasnn sakland kutu vs. Bir ounun kimler tarafndanbastrldn bilmesek de, Muaviye adna bastrlm olan sikkeler de hristiyan sembolleri ile

bezenmilerdir.Bu sikkelere ve Muaviyeden gnmze kadar gelmi olan artefaktlara bakarak, budnemde ran ve Suriyede Hristiyanln hakim olduunu, ynetenlerin ve ynetilenlerinounluunun (zerdtleri imdilik gz ard ediyorum) hristiyan olduklarn tespit etmekkolay.


11/33

Sikkeler, MHMT ve muhammadMHMT kelimesi ilk olarak 661 ylnda baslm olan bir sikkede geer. MHMTAramice yazlm.Bu sikke rann gney dousundaki Zaranjda (imdi Afganistanda, ran-Afganistan snrnda)bastrlm. Paray kimin bastrd ise yazl deil. Bu sikke Berlinde Berliner Sammlung der

Kalligraphiede bulunuyor.Arapa muhammadkelimesinin bu zamana dek bilinen anlam: vlesi, vlm, seilmi.zerinde MHMTyazan sikkeler iki ayr blgede ortaya kyor. Bunladan birisi rann kuzeydousunda, imki Trkmenistan ve Afganistan blgelerinde. Bu sikkelerde MHMTkelimesi abd

Allah ve kalifat Allah ile beraber kullanlyor. Bu proram daha sonralar Abdul Melik tarafndanbastrlan sikkelerde de mevcut. Abdul Melikin sikkelerinden, kendisinin Mervden geldiini deanlyoruz. Merv Hazar Denizinin dousunda, eski pek Yolu zerinde bulunan bir ehirdir.DierMHMTsikkeleri ise MHMTile beraberwali Allah proramn kullanyor ve gney douda,Kirman ve civarlarnda bastrlyor.MHMTyazdran ve ismi bilinen ilk kii Abdul Meliktir. Sikkelerin tarihlerinin sralamasnabakarsak, doudan batya doru bir sralama grrrz. yleyse, Abdul Melik bu paralardoudan balayarak batya doru ilerlerken bastrmtr.Bu zamana dek bastrlm olan sikkelerin hi birisi, Arap Yarmadas ile ilgili deildir.Sikke bastrmak en az iki noktaya aklk getirir: Bir ynetici kudret sahibinin varln ve onyllar ncesinden balam olan ve hala sren bir dini proramn ve/veya bir dnya grnnve/veya bir politik proramn varln. Bu proramn balangc, 7. yzyln balarna ve hattadaha da ncelerine kadar uzanabilir. Yani iddia edilen Muhammed zamanndan daha ncelerinekadar dahi uzanyor olabilir.Blgede yzyllardan beri Sryanice konuulduu gz nne alndnda, MHMTksaltmas MHMD olarak okunduunda vlm, vlesi anlamna geliyor velehelerde mehmad, mahmed diye okunuyor.

Dier bir anlam Volker Popp kaynakl. Poppa gre, Sami dillerinden olan ve M.. 13.-14.yzyla uzanan Ugaritede MHMTseilmi, seilen, anlamna geliyordu. Sryaniceyebu anlam ile getiini de dnebiliriz. Orta ran lehelerinde (=Pehlevi dili = Orta Fara)mehmet, mahmat olarak kullanlyordu.

zellikle Abdul Melik zamannda ve ynetiminde uygulanan araplama almalarnda MHMT/MHMD muhammad halinde arapalatrld. Bunu 681 ylndan itibaren bastrlm olanbir ka parada grebiliyoruz. Bu paralarda hem Pehlevi yazsyla MHMTgeiyor hem deArapa muhammad. Suriye blgelerinde, ksa sre sonralar, MHMT kelimesi kayboluyor veyerine Arapa yaz ile Arapa bir terim olan muhammadkelimesi kullanlyor.Abdul Melikin baz sikkelerinde peygamber Musa yazdrdn da bildirmekte yarar var.Mahmed olarak kullanmnn ama, bir sre daha devam ettii belli. nk 750 yllarnda lmolan aml Johannes (Johannes of Damascenus), Mamed(Yunanca okunuu Mamed) isimli birsanal peygamberden sz ediyor.Araplama/arapalatrma sresince MHMTn HMTve HMD hali ile Ahmed, Ahmatolarak kullanldn dnmek de mmkn. zelllikle teolojik alanda. MeselaSiyer Ahmedi Muhammed ile eanlaml kullanyor. A. Sprengeriin Das Leben und dieLehre des Muhammed nach bisher grsstenteils unbenutzten Quellen kitabndaki gzlemine


12/33

gre, 9. yzyla kadarahmed/ahmadile muhammadisimlendirmeleri arasnda bir gidip gelmevar. Bazan ahmed/ahmadkullanlyor bazan muhammad.641 ylndan beri gayet ak bir ekilde hristiyan sembollerinin kullanldn bildiimizden, 661ylndan itibaren kullanlan MHMTve muhammadsembollerinin sa iin kullanldn sylemekdoru olur.

Bu vlen, vlm olan, seilen, seilmi olan, yani muhammad, sadan baka birisideildir. Bunu Abdul Melikin Kudste, 693 ylnda yaptrm olduu Kaya Kubbesinde degrebiliriz. (693 senesi Araplara gre 72. seneyi ifade ediyor. Bu 72 saysnn mistik bir anlamvardr dncesi hemen akla geliyor.)Kaya Kubbesi ve Abdul Melikin politik-teolojik proramChristoph Luxenbergin evirisi ile Kaya Kubbesinin i ksmndaki yazma ve Abdul Melikin dinive politik proram:


13/33


14/33


15/33

Benim Trem ile bu yaztn evirisi:1.Ltufkar ve mehametli Tanrnn adyla (Seven ve sevilen Tanrnn adyla).Tanrdan baka Tanr yoktur. Onun orta yoktur.(Sure 64:1) Kudret ona. vg ona.(Sure 57:2) O verir yaam (o diriltir yaama) ve ldrr. O her eye gc yetendir.


16/33

2.vlmesi gerken (vlesi) Tanrnn hizmetcisi ve onun elisidir.(Sure 33:56) Tanr ve melekleri peygambere rahmet diliyorlar.Siz inananlar; ona rahmet ve salk/refah dileyinTanr onu kutsasn, ona salk/refah ve Tanrdan merhamet (veya sevgi).

3.(Sure 4.171) Yaz sahipleri! Kararnzda yanl olmayn va Tanr hakknda sadece doruyusyleyin.nk sa Mesih, Meyemin olu, Tanrnn elisidir ve onun Meryeme yerletirdii szdr vekendisinden bir ruhtur.Tanrya ve elisine inann ve demeyin,(Bunu) brakn! (Sizin iin) iyidir.nk Tanr birdir vgler ona-, nasl ocuk sahibi olsun ki.Gkteki ve yerdeki (her ey) onundur.ahit olarak (sadece) Tanr yeter.4.(Sure 4:172) Mesih Tanr hizmetcisi olmaktan gocunmayacaktr, (Tanrya) yakn olan meleklerde.Kim ama, ona hizmette gocunursa ve kendini stn grrse,Onlar (bir gn) yanna aracaktr.5.Rab, elini, Meryem olu say kutsa.(Sure 19:33-36) Doduu gnde, ld gnde, tekrar dirilecei gnde salk/refah ona.

zerine tarttnz Meryem olu sa byeledir, gerein szdr.Tanrya evlatlk edinmek yakmaz -vgler ona-. Bir eye karar verirse, ol demesi yeterlidir. Oolur.(Sure 43:64) Tanr benim rabbimdir ve sizin rabbinizdir, o halde ona hizmet edin, bu doru birizgidir.6.(Sure 3:18) Tanr, kendisinden baka Tanr olmadn ihtar etti, melekler ve yaz alimlerigerei (gerek gerei) pekitirdiler: Ondan, kudretliden ve uludan baka Tanr yoktur.7.(Sure 3:19) Tanr katnda doru olan, (yazy) kabul etmektir (yazyla rtmektir) (yaz anlayanlamnda).nk kendilerine yaz verilenler, verilen bilgiden sonra, birbirleriyle tartdklar iin elikiyedtler.Kim ama Tanrnn yaz iaretlerini (yazdaki kelimeleri) inkar ederse, Tanr (ona) tez eldenhesap soracaktr.


17/33

Bu evirinin; mesela Diyenetin evirisine uymadnn elbette farkndaym. nk ChristophLuxenbergin evirisi Diyanetinki ile uyumuyor.Bu yaztta tarih boyunca ilk olarak ve bir yaztta islam terimi kullanlyor. Fakat bu terimingnmzde bir din olarak bildiimiz slam ile, henz bir ilikisi yok. Bu yazttaki islam

terimi, kabul etmek, raz olmak, rtmek anlamnda kullanlyor.Abdul Melik, imparatorlara layk bu kubbe ile, Bizans kilisesinin rakibi olduunu bildiriyor. Kubbezerindeki yazt ile bir taraftan gerek Hristiyanln kendi teolojisi olduunu ilan ediyor, diertarafdan Bizans kilisesine yanl teoloji uyguladnn mesajn veriyor.Yaztta sa iin sk sk Meryemin olu vurgulamas kullanlyor. Bu, znik Konseyi (325)ncesinin Hristiyanlnn bir esi. sann iki tabiatl olduu retisi znik Konseyi kararlar ileBizans kilisesinin doktrini oldu. Bizans teolojisinde sann Tanrnn olu olduu n plandadr.Pers mparatorluunda yaayan kiliseler ancak 410 senesinde Tizpon konseyi ile isteksizkabul ettiler bu doktrini. Anlalan o ki, bu doktrin Pers mparatorluunun dousunda yaayanhristiyanlara kadar erimemi veya onlar tarafndan kabul grmemi. Onlar hala znik konseyincesi Hristiyanl yayorlar ve en ge Abdul Melik zamnnda, batya doru yolculukarnda,kendi retilerini eski Pers mparatorluu topraklarna geri getiriyorlar. Glendikleri iin deBizans kilisesine kafa tutuyorlar.Kaya Kubbesindeki bu yazta gre sa- Meryemin oludur,- Mesihdir.- muhammaddr. Yani seilmi ve/veya vlmtr. Seilendir ve/veya vlendir.- abd Allahdr. Yani Tanrnn hizmetcisidir.- Peygamberdir.- Elidir. Tanrnn gnderdiidir.- Szdr. Tanrnn szdr. Tanrnn Meryeme yerletirdii szdr.

- Ruhdur. Tanrnn ruhudur.- Tanrnn olu deildir.Bu zaman dilimine dek (700l yllar) ve muhtemelen 750 yllarna dek muhammad terimi saiin kullanlan bir terimdir. saya seilmi ve/veya vlm nvann veren bir terim.Bu zaman dilimine kadar muhammad terimi ile kastedilen, slam peygamberi olarakbilinen Muhammed deildir. slam peygamberi olarak bilinen Muhammed henzDnyaya gelmemitir, ne fiziksel olarak ne de bir literatr figr olarak.Hristiyan literatrnde sa iin seilmi, vlm anlamnda nvan varmdr, bu sfat/nvan

sa iin kullanlyormuydu sorusu elbette akla geliyor. Bunu gzden geirmemiz lazm.

Hristiyan Literatrnde muhammad (= Seilmi/vlm)Havarilerin leri 13,17: srail halknn babalar Tanr tarafndan seilmi bir halk.Pavlus Mektuplar, Romallar 8,33: saya inananlarseilmilermi.Jesaja 42,1 Tanr, Tanrnn hizmetcisine setiim diye hitap eder.Lukas 9,35: Bulutlardan gelen ses saya setiim oul diye hitap eder.Lukas 23,35: Bakalarna yardm etmi olduu iin armhtaki sa ile dalga geerler: eerseilmi ise, Tanrnn Mesihi ise, kendine yardm ede....


18/33

...Psalm 118, 26: naat iileri tarafndan ie yaramaz gerekesiyle kullanlmayan bir ta, keta olur. Tanr mucizesi diye sevinen millet syler: Tanr adna gelen o vlsn..Markus 11,9: sa Kudse girerken millet barr: Tanr adna gelen o vlsn..Markus 14,62: Byk kei say sorguya eker: Sen byk vlesinin olu Mesihmisin? sa

cevap verir: O benim....Byk vlesinin olu sa da elbette vlesidir, Tanr tarafndan seilmitir ve Tanrnnhizmetcisidir. Arapas ile sylersek: sa, Abdul Melikin muhammaddr, Abdul Melikin abd

Allahdr.Abdul Melik, Abdul Melikin ynetimi ve Abdul Melikin ynettii devletin inancHristiyanlktr, znik Konseyi ncesi Hristiyanl.Abdul Melikin Kaya Kubbesinin i ksmndaki bu yaztta geen sfatlar ak bir ekildeMeryemin olu sa iin kullanlyor.D ksmndaki yaztta ise benzer ekilde, Tanrnn tek olduunu, orta olmadn vurguluyor.Tanrnn elisi, peygamberi, vlm/seilmii (=muhammad), hizmetcisi (=abd Allah)anlyor, ona rahmet dileniyor. Tanrnn olu olma ihtimali reddediliyor. Ama isim olarak sakelimesi gemiyor.sa kelimesi gemese de, Kaya Kubbesiin i ksmndaki yazttan btn bu sfatlarn sa iinkullanld gayet ak.Tiberiya (srailin batsnda bir ehir) yaknlarnda bulunan ve zerinde uzaklk bildiren biryol-dikit-ta zerindeki yazt (704 yl), Tanrnn birliini vuguluyor, ortakln reddediyor,vlmn/Seilmiin (=muhammad) eli olduunu belirtiyor. Bu yaztta Abdul Melik

kendisini abd Allah (= Allahn hizmetcisi) olarak tanmlyor.Muaviye zamannda da olduu gibi, Abdul Melikin sikkelerinde de sa ismi gemiyor. Fakatsikkeler zerindeki semboller akca Hristiyan sembolleridirler. Sikkelerde MHMT, MHMD veya

muhammadyazsa da, semboller sikke sahibinin Hristiyan olduunu akca belirtiyor: Bir veya daha fazla ha iaretleri Hristiyan liderlerinin resmi Yahyann kafas Gvercin Balk 5 ve 7 kollu yahudi amdan Palmiye

Abdul Melikin Ta/Kaya Sikkeleri ve Kaya KubbesiAbdul Melikin sikkelerindeki hemen gze batan Hristiyanlk sembolleri, ksa sre sonrayerini ta ve kaya sembollerine brakr: st ste ylm ta ve kaya sembolleri ve merdivenbasama eklindeki sembollere. Ayn sikkelerde muhammadyazs da mevcuttur.Bu sikkelerdeki yeni semboller artk Hristiyanlk sembol olarak hemen gze batmamaktadr.


19/33


20/33

Ta/kaya sembolleri deyince tabi akla hemen Kaya Kubbesi geliyor. Abdul Melikin yaptrd buKaya Kubbesi Hristiyanlarn en kutsal mabedi olan Kutsal Sepulkire Kilisesi ile rekabet edecek

bir byklkte. Bu da yine Abdul Melikin Roma Hristiyanlna rakip olduunu gseriyor.Abdul Melikin yaptrd bu Kaya Kubbesi Kudsde byk bir kayann etrafna yaplm. Kubbebu kayay koruyor. Bina iine giren bir misafir, kocaman bir kaya ile kar karya kalyor. Kubbeiindeki kayann ilenerek dmdz edilmemesinin, bina iinde dz bir taban yaplmamasnnnemli bir nedeni olmal. Kaya Kubbesinin yaplmasnn ana nedeni, koruduu bu kaya olsagerek.http://www.sacred-destinations.com/israel/jerusalem-dome-of-the-rock-photos/slides/view-from-tower-of-david-cc-jungle-boy
http://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fview-from-tower-of-david-cc-jungle-boy&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEzadnd1pRXSOgTR1JIGOPNItiUPQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fview-from-tower-of-david-cc-jungle-boy&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEzadnd1pRXSOgTR1JIGOPNItiUPQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fview-from-tower-of-david-cc-jungle-boy&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEzadnd1pRXSOgTR1JIGOPNItiUPQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fview-from-tower-of-david-cc-jungle-boy&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEzadnd1pRXSOgTR1JIGOPNItiUPQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fview-from-tower-of-david-cc-jungle-boy&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEzadnd1pRXSOgTR1JIGOPNItiUPQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fview-from-tower-of-david-cc-jungle-boy&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEzadnd1pRXSOgTR1JIGOPNItiUPQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fview-from-tower-of-david-cc-jungle-boy&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEzadnd1pRXSOgTR1JIGOPNItiUPQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fview-from-tower-of-david-cc-jungle-boy&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEzadnd1pRXSOgTR1JIGOPNItiUPQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fview-from-tower-of-david-cc-jungle-boy&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEzadnd1pRXSOgTR1JIGOPNItiUPQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fview-from-tower-of-david-cc-jungle-boy&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEzadnd1pRXSOgTR1JIGOPNItiUPQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fview-from-tower-of-david-cc-jungle-boy&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEzadnd1pRXSOgTR1JIGOPNItiUPQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fview-from-tower-of-david-cc-jungle-boy&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEzadnd1pRXSOgTR1JIGOPNItiUPQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fview-from-tower-of-david-cc-jungle-boy&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEzadnd1pRXSOgTR1JIGOPNItiUPQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fview-from-tower-of-david-cc-jungle-boy&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEzadnd1pRXSOgTR1JIGOPNItiUPQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fview-from-tower-of-david-cc-jungle-boy&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEzadnd1pRXSOgTR1JIGOPNItiUPQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fview-from-tower-of-david-cc-jungle-boy&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEzadnd1pRXSOgTR1JIGOPNItiUPQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fview-from-tower-of-david-cc-jungle-boy&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEzadnd1pRXSOgTR1JIGOPNItiUPQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fview-from-tower-of-david-cc-jungle-boy&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEzadnd1pRXSOgTR1JIGOPNItiUPQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fview-from-tower-of-david-cc-jungle-boy&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEzadnd1pRXSOgTR1JIGOPNItiUPQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fview-from-tower-of-david-cc-jungle-boy&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEzadnd1pRXSOgTR1JIGOPNItiUPQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fview-from-tower-of-david-cc-jungle-boy&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEzadnd1pRXSOgTR1JIGOPNItiUPQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fview-from-tower-of-david-cc-jungle-boy&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEzadnd1pRXSOgTR1JIGOPNItiUPQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fview-from-tower-of-david-cc-jungle-boy&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEzadnd1pRXSOgTR1JIGOPNItiUPQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fview-from-tower-of-david-cc-jungle-boy&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEzadnd1pRXSOgTR1JIGOPNItiUPQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fview-from-tower-of-david-cc-jungle-boy&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEzadnd1pRXSOgTR1JIGOPNItiUPQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fview-from-tower-of-david-cc-jungle-boy&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEzadnd1pRXSOgTR1JIGOPNItiUPQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fview-from-tower-of-david-cc-jungle-boy&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEzadnd1pRXSOgTR1JIGOPNItiUPQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fview-from-tower-of-david-cc-jungle-boy&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEzadnd1pRXSOgTR1JIGOPNItiUPQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fview-from-tower-of-david-cc-jungle-boy&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEzadnd1pRXSOgTR1JIGOPNItiUPQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fview-from-tower-of-david-cc-jungle-boy&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEzadnd1pRXSOgTR1JIGOPNItiUPQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fview-from-tower-of-david-cc-jungle-boy&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEzadnd1pRXSOgTR1JIGOPNItiUPQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fview-from-tower-of-david-cc-jungle-boy&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEzadnd1pRXSOgTR1JIGOPNItiUPQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fview-from-tower-of-david-cc-jungle-boy&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEzadnd1pRXSOgTR1JIGOPNItiUPQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fview-from-tower-of-david-cc-jungle-boy&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEzadnd1pRXSOgTR1JIGOPNItiUPQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fview-from-tower-of-david-cc-jungle-boy&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEzadnd1pRXSOgTR1JIGOPNItiUPQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fview-from-tower-of-david-cc-jungle-boy&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEzadnd1pRXSOgTR1JIGOPNItiUPQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fview-from-tower-of-david-cc-jungle-boy&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEzadnd1pRXSOgTR1JIGOPNItiUPQ


21/33
http://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fthe-rock-c-christusrex&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEU7nMcs7Fy9cTaPLmWIDbwBPVBKwhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fthe-rock-c-christusrex&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEU7nMcs7Fy9cTaPLmWIDbwBPVBKwhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fthe-rock-c-christusrex&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEU7nMcs7Fy9cTaPLmWIDbwBPVBKwhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fthe-rock-c-christusrex&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEU7nMcs7Fy9cTaPLmWIDbwBPVBKwhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fthe-rock-c-christusrex&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEU7nMcs7Fy9cTaPLmWIDbwBPVBKwhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fthe-rock-c-christusrex&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEU7nMcs7Fy9cTaPLmWIDbwBPVBKwhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fthe-rock-c-christusrex&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEU7nMcs7Fy9cTaPLmWIDbwBPVBKwhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fthe-rock-c-christusrex&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEU7nMcs7Fy9cTaPLmWIDbwBPVBKwhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fthe-rock-c-christusrex&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEU7nMcs7Fy9cTaPLmWIDbwBPVBKwhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fthe-rock-c-christusrex&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEU7nMcs7Fy9cTaPLmWIDbwBPVBKwhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fthe-rock-c-christusrex&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEU7nMcs7Fy9cTaPLmWIDbwBPVBKwhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fthe-rock-c-christusrex&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEU7nMcs7Fy9cTaPLmWIDbwBPVBKwhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fthe-rock-c-christusrex&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEU7nMcs7Fy9cTaPLmWIDbwBPVBKwhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fthe-rock-c-christusrex&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEU7nMcs7Fy9cTaPLmWIDbwBPVBKwhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fdome-of-the-rock-interior3-c-damon-lynch-pb&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEvl6PqmRA8-I6JDmYRQk6P1azrrAhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fdome-of-the-rock-interior3-c-damon-lynch-pb&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEvl6PqmRA8-I6JDmYRQk6P1azrrAhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fdome-of-the-rock-interior3-c-damon-lynch-pb&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEvl6PqmRA8-I6JDmYRQk6P1azrrAhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fdome-of-the-rock-interior3-c-damon-lynch-pb&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEvl6PqmRA8-I6JDmYRQk6P1azrrAhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fdome-of-the-rock-interior3-c-damon-lynch-pb&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEvl6PqmRA8-I6JDmYRQk6P1azrrAhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fdome-of-the-rock-interior3-c-damon-lynch-pb&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEvl6PqmRA8-I6JDmYRQk6P1azrrAhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fdome-of-the-rock-interior3-c-damon-lynch-pb&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEvl6PqmRA8-I6JDmYRQk6P1azrrAhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fdome-of-the-rock-interior3-c-damon-lynch-pb&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEvl6PqmRA8-I6JDmYRQk6P1azrrAhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fdome-of-the-rock-interior3-c-damon-lynch-pb&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEvl6PqmRA8-I6JDmYRQk6P1azrrAhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fdome-of-the-rock-interior3-c-damon-lynch-pb&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEvl6PqmRA8-I6JDmYRQk6P1azrrAhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fdome-of-the-rock-interior3-c-damon-lynch-pb&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEvl6PqmRA8-I6JDmYRQk6P1azrrAhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fdome-of-the-rock-interior3-c-damon-lynch-pb&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEvl6PqmRA8-I6JDmYRQk6P1azrrAhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fdome-of-the-rock-interior3-c-damon-lynch-pb&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEvl6PqmRA8-I6JDmYRQk6P1azrrAhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fdome-of-the-rock-interior3-c-damon-lynch-pb&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEvl6PqmRA8-I6JDmYRQk6P1azrrAhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fdome-of-the-rock-interior3-c-damon-lynch-pb&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEvl6PqmRA8-I6JDmYRQk6P1azrrAhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fdome-of-the-rock-interior3-c-damon-lynch-pb&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEvl6PqmRA8-I6JDmYRQk6P1azrrAhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fdome-of-the-rock-interior3-c-damon-lynch-pb&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEvl6PqmRA8-I6JDmYRQk6P1azrrAhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fdome-of-the-rock-interior3-c-damon-lynch-pb&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEvl6PqmRA8-I6JDmYRQk6P1azrrAhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fdome-of-the-rock-interior3-c-damon-lynch-pb&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEvl6PqmRA8-I6JDmYRQk6P1azrrAhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fdome-of-the-rock-interior3-c-damon-lynch-pb&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEvl6PqmRA8-I6JDmYRQk6P1azrrAhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fdome-of-the-rock-interior3-c-damon-lynch-pb&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEvl6PqmRA8-I6JDmYRQk6P1azrrAhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fdome-of-the-rock-interior3-c-damon-lynch-pb&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEvl6PqmRA8-I6JDmYRQk6P1azrrAhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fdome-of-the-rock-interior3-c-damon-lynch-pb&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEvl6PqmRA8-I6JDmYRQk6P1azrrAhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fdome-of-the-rock-interior3-c-damon-lynch-pb&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEvl6PqmRA8-I6JDmYRQk6P1azrrAhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fdome-of-the-rock-interior3-c-damon-lynch-pb&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEvl6PqmRA8-I6JDmYRQk6P1azrrAhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Fdome-of-the-rock-interior3-c-damon-lynch-pb&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEvl6PqmRA8-I6JDmYRQk6P1azrrA


22/33
http://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fupload.wikimedia.org%2Fwikipedia%2Fcommons%2Fc%2Fc8%2FCrossPatheeDome.jpg&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEJfTloNw3gbZeee-S-wrysY9PfDghttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fupload.wikimedia.org%2Fwikipedia%2Fcommons%2Fc%2Fc8%2FCrossPatheeDome.jpg&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEJfTloNw3gbZeee-S-wrysY9PfDghttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fupload.wikimedia.org%2Fwikipedia%2Fcommons%2Fc%2Fc8%2FCrossPatheeDome.jpg&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEJfTloNw3gbZeee-S-wrysY9PfDghttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fupload.wikimedia.org%2Fwikipedia%2Fcommons%2Fc%2Fc8%2FCrossPatheeDome.jpg&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEJfTloNw3gbZeee-S-wrysY9PfDghttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fupload.wikimedia.org%2Fwikipedia%2Fcommons%2Fc%2Fc8%2FCrossPatheeDome.jpg&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEJfTloNw3gbZeee-S-wrysY9PfDghttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fupload.wikimedia.org%2Fwikipedia%2Fcommons%2Fc%2Fc8%2FCrossPatheeDome.jpg&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEJfTloNw3gbZeee-S-wrysY9PfDghttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fupload.wikimedia.org%2Fwikipedia%2Fcommons%2Fc%2Fc8%2FCrossPatheeDome.jpg&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEJfTloNw3gbZeee-S-wrysY9PfDghttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fupload.wikimedia.org%2Fwikipedia%2Fcommons%2Fc%2Fc8%2FCrossPatheeDome.jpg&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEJfTloNw3gbZeee-S-wrysY9PfDghttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fupload.wikimedia.org%2Fwikipedia%2Fcommons%2Fc%2Fc8%2FCrossPatheeDome.jpg&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEJfTloNw3gbZeee-S-wrysY9PfDghttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fupload.wikimedia.org%2Fwikipedia%2Fcommons%2Fc%2Fc8%2FCrossPatheeDome.jpg&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEJfTloNw3gbZeee-S-wrysY9PfDghttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fupload.wikimedia.org%2Fwikipedia%2Fcommons%2Fc%2Fc8%2FCrossPatheeDome.jpg&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEJfTloNw3gbZeee-S-wrysY9PfDghttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fupload.wikimedia.org%2Fwikipedia%2Fcommons%2Fc%2Fc8%2FCrossPatheeDome.jpg&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEJfTloNw3gbZeee-S-wrysY9PfDghttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fupload.wikimedia.org%2Fwikipedia%2Fcommons%2Fc%2Fc8%2FCrossPatheeDome.jpg&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEJfTloNw3gbZeee-S-wrysY9PfDghttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fupload.wikimedia.org%2Fwikipedia%2Fcommons%2Fc%2Fc8%2FCrossPatheeDome.jpg&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEJfTloNw3gbZeee-S-wrysY9PfDghttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fupload.wikimedia.org%2Fwikipedia%2Fcommons%2Fc%2Fc8%2FCrossPatheeDome.jpg&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEJfTloNw3gbZeee-S-wrysY9PfDghttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fupload.wikimedia.org%2Fwikipedia%2Fcommons%2Fc%2Fc8%2FCrossPatheeDome.jpg&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNEJfTloNw3gbZeee-S-wrysY9PfDghttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Frock-pd-usloc-matson-negatives&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNFIzZq1F6bKgiv8NJ4kei0UuhWXWQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Frock-pd-usloc-matson-negatives&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNFIzZq1F6bKgiv8NJ4kei0UuhWXWQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Frock-pd-usloc-matson-negatives&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNFIzZq1F6bKgiv8NJ4kei0UuhWXWQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Frock-pd-usloc-matson-negatives&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNFIzZq1F6bKgiv8NJ4kei0UuhWXWQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Frock-pd-usloc-matson-negatives&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNFIzZq1F6bKgiv8NJ4kei0UuhWXWQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Frock-pd-usloc-matson-negatives&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNFIzZq1F6bKgiv8NJ4kei0UuhWXWQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Frock-pd-usloc-matson-negatives&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNFIzZq1F6bKgiv8NJ4kei0UuhWXWQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Frock-pd-usloc-matson-negatives&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNFIzZq1F6bKgiv8NJ4kei0UuhWXWQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Frock-pd-usloc-matson-negatives&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNFIzZq1F6bKgiv8NJ4kei0UuhWXWQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Frock-pd-usloc-matson-negatives&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNFIzZq1F6bKgiv8NJ4kei0UuhWXWQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Frock-pd-usloc-matson-negatives&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNFIzZq1F6bKgiv8NJ4kei0UuhWXWQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Frock-pd-usloc-matson-negatives&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNFIzZq1F6bKgiv8NJ4kei0UuhWXWQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Frock-pd-usloc-matson-negatives&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNFIzZq1F6bKgiv8NJ4kei0UuhWXWQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Frock-pd-usloc-matson-negatives&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNFIzZq1F6bKgiv8NJ4kei0UuhWXWQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Frock-pd-usloc-matson-negatives&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNFIzZq1F6bKgiv8NJ4kei0UuhWXWQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Frock-pd-usloc-matson-negatives&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNFIzZq1F6bKgiv8NJ4kei0UuhWXWQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Frock-pd-usloc-matson-negatives&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNFIzZq1F6bKgiv8NJ4kei0UuhWXWQhttp://www.google.com/url?q=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fisrael%2Fjerusalem-dome-of-the-rock-photos%2Fslides%2Frock-pd-usloc-matson-negatives&sa=D&sntz=1&usg=AFQjCNFIzZq1F6bKgiv8NJ4kei0UuhWXWQ


23/33

Kaya Kubbesi iindeki kayann 1300 yl nceki halini bilmesek de...Kaya sembolnn sembolik nemi, sikkeler zerinde yer almasndan belli. Kaya sembolnnAbdul Melik teolojisinde nemli bir yeri olmas gerekiyor. O kadar nemli ki, Abdul Melik bir kaya

etrafna, kocaman, imparatorlara layk ve o kayay koruyan bir bina yaptryor, Kaya Kubbesini.Paralar zerinde artk kaya sembolleri kullanyor diye, hemen Abdul Melikin Hristiyanlkdanvaz getiini dnmemize gerek yok. Olsa olsa kendine gre yeni bir Hristiyanlk proramuyguluyor ve bunu sikkeleri ile ilan ediyordur. Kendisinin Hristiyanlk anlay ile, Bizansklisesinin Hristiyanlk anlay arasndaki farka dikkat ekiyordur. Kaya sembolnn teolojiknemini ise, Hristiyan literatrnde tespit edebilmemiz lazm.Bu Kaya Hristiyanl(!) anlay en azndan 750li yllara dek devam etmi olmal. nk amlJohannes, smalilerin kayalar kutsal saydklarndan bahseder.Tekvin 28,10dan itibaren: Tanr Yakupa ryasnda grnr ve ona zengin bir soy mjdeler.Uyanan Yakup uyurken kafasn koymu olduu ta dikerve zerine ya dker. Ta diktiiyere Bet-El ismini verir: Tanrnn Evi.Tekvin 31,45den itibaren: Yakup kaybabas Laban ile anlama yapar. Anlamann ahidiolarak orada birta kmesioluturulur. Laban bu ta kmesine Jegar Sahaduta (ahitlikkmesi) ismini verir. Yakup ise bu ta ynn hem Gal-Ed (ahitlik kmesi) ve hem de Mizpa(gzlem kulesi) olarak isimlendirir, Tanr Yakupu ve Laban bu kuleden(!) gzleyecektir.Psalm 118,22: natclarn ie yaramaz diye attklar ta, mucizevi bir ekilde binann ke taolur ve herkesi sevindirir.


24/33

270-345 yllar arasnda yaam olan Aphrahat Demonstrations kitabnda, eitli ncillerdenve Tevratdan da alnt yaparak, tan-kayann nemini anlatr: Dinle! (Anlattklarm) kayannzerine kurulmu inan zerinedir ve kaya zerine dikilmi bina zerinedir. ... imdi de; sa,peygamberler tarafndan kaya diye adlandrlyordu. dediim iddiama geliyorum. Davut eskidenberi onun hakknda hep yle sylerdi: natclarn ie yaramaz diye attklar ta,binann

anata oldu.. O ta sadr. O, (son ta olarak) halklarn oluturduu bina zerinde ykselmeseve (temel ta olarak) onlarn binas ykselmese, baka trl son ta olabilir miydi? Rab der ki:Bak! Zion dana zarif bir ta koyuyorum, nemli bir aya (keye?) temel duvarnn anataolarak. Kim ki ona inanr, ondan korkmasn. Ama kim ki onun zerinden der, ite o krlr.Danyal da , sa olan bu tadan szetti. Dedi ki: O ta dadan kesilmitir. Ama insan eli ile deilve resimi paralad ve bundan/bununla Dnya doldu. ... Balangta o (Tanr) bu kayaya iaretetti ve syledi: Bu kayada yedi tane gz aacam. ... Simonun da ismi kaya idi, inancndandolay ona kaya denirdi.Aphrahatn ta ve kaya hakknda bu anlatm u kaya zerine bir Kaya Kubbesi yapn! der gibiduruyor.Abdul Melikin Aphrahatn eserlerinden ve dncelerinden haberi var myd, bilmiyoruz. Amasann kaya zelliinden ve kayann teolojik neminden haberdar olduu ve inan sisteminibelirledii kesin: Abdul Melik ve danmanlarnn kendilerine gre bir Hristiyanlk anlay vard:Roma kilisesi ile uyumayan bir Arap Hristiyanl. Bu Hristiyanlkda kaya sa idi, zerindeta-kaya sembolleribulunan sikkelerdeki muhammadterimi ise, say ifade etmek iinkullanlyordu. vlm/Seilmi (= muhammad) kii sa ismi ile anlmasa dahi, o sayd.Abdul Melik ve ynetimi, kullandklar sembollerin Hristiyanlk sembol olduunu, elbettebiliyorlard. Sikkelrdeki kaya sembolnn ve muhammadteriminin Hristiyaln sasn ifadeettiini, elbette biliyorlard. Fakat artk bu semboller allagelmi Hristiyanlk sembolleri (meselaha sembol) olmad iin, hemen gze batmyordu.. Bir normal vatanda, kendisi bir hristiyandahi olsa, eline bu sikkeyi aldnda, byk bir ihtimalle ne say aklna getiriyordu, ne de

Hristiyanlk dinini.Kaya Kubbesinin merkezindeki kutsal kaya elbetteki say temsil ediyordu. Bunun evresindeki4 kaln stun kubbeyi tayor. Bu 4 tane tayc kaln stun baz Pers ate tapnaklarnda veErmeni kiliselerinde kullanlan bir yap sistemiydi (Mesela Etchmiadzin). Bu 4 tayc stnarasndaki 12 zarif stn ise sann 12 havarisini temsil ediyor olsa gerek.I. Velid ve Sonras Yaztlar

I. Velid 707/708 yllarnda amda imdiki ad ile Emevi Camisini yaptrr. Bir kilise stilini deandran bu cami zerinde bulunan yazt, Kaya Kubbesi zerindeki yazta benziyor. Bina,daha nce burada bulunan bir kilise yklarak zerine yaplmi. Bu eski kilisenin nemi, iindeYakupun kafasnn bulunduuna inanlmasyd. Hala da Emevi Camisinde bulunan bir kutudaYakupun kafatasnn bulunulduuna inanlr.Velidin bu yaztna gre:Gerek/doru/hak (= din) olan inkar edilemez. Doru yanltan (yaz olarak) ayrlmtr.Daha sonra; Tanrnn birlii ve ortaksz olduu vurgulanr.Peinden; Pegamberimiz vlmtr/Seilmitir(muhammad) denir. Tanrdan ona refah ve


25/33

kutsama dilenir. Son olarak da, Tanrnn hizmetcisi (= abd Allah) Velidin bu binay yaptrd,burada bulunan eski binay yktrd belirtilir.Yaztta geen rasul(=eli) ve muhammad, Kaya Kubbesinde de olduu gibi, sa iinkullanlm olsa da, sa ismi anlmaz. Ne Meryemin olu sa olarak ne de yalnz bana saolarak. Babas gibi, Velid de kendisini abd Allah (Tanrnn hizmetcisi) olarak nvanlandrr.

Baka bir yazt, Qasr al-Hayrda Suriyede Palmira yaknlarnda) ve 732 ylndan kaynaklanyor.Muhtemelen Hiamn yazt.Dier yaztlar Medinedeki camide ve 757 ylndan kalmadr. Fakat kimin yazdrd belli deil.Yazt sahipleri kendileriniAllahn hizmetcisi(= abd Allah) olarak isimlendirseler de, yaztlardapeygamber, eli kelimeleri gese de, bu peygamberAllahn hizmetcisi(= abd Allah) olsa da, saveya Meryemin olu sa gemese, de... Bu sfatlandrmalarla sa anlatlyordur.Bu dneme kadar bir yaztta, akcaAbdullahn oluMuhammedyazmadkca, muhammadkelimesini slam peygamberi Muhammedolarak anlamamz iin hi bir neden yok. Byle biryorumlama yanl olur.Ve yine; bu dneme kadar bir yaztta, akcaAbdullahn oluMuhammedyazmadkca, abd

Allah kelimesini slam peygamberi Muhammedin babasAbdullah olarak yorumlamamz iin hibir neden yok. Byle bir yorumlama yanl olur.Kudsten Medineye kadar uzanan bu yaztlar, zamann ynetiminin banda bulunanlarnpolitik-teolojik proramydlar. Ve hepsi de birbirine benzer, ortak bir poltika izliyorlard:Tanr tekdir, orta yoktur (= sa Tanrnn olu deildir.) proram. sa iin, Meryemin olu,muhammad(= Seilmi/vlm), abd Allah (= Tanrnn hizmetcisi), rasul(= eli), nabi (=peygamber) gibi nvanlar kullanlyorlar ve onun iin Tanrdan refah diliyorlard.sim olarak sa ama, artk bu nvanlarn arkasnda, glgesinde tamamen kaybolmudurumdayd artk. Belki de Medinedeki yazt, muhammadkelimesi ile son olarak saykastediyordu. Artk muhammad(=Seilmi/vlm) teriminin ii yeni malzemelerledoldurulabilir hale gelmiti.

A. Sprenger bn Saaddan (. 845) peygamberin isimlerini alntlar: Buna gre peygamber altismi olduunu anlatr. Bunlarmuhammad(vlm), ahmad(vlm), khatim (mhr), hair(diriltici), akip (son peygamber), mahiy(gnah affedici, can verici). A. Sprengere gre bunlarnhi birisi isim gibi durmuyor. Hepsi bir sfat, bir vasf, bir lakap olarak daha uygun duruyor.Gerekten de; bu isimlerin(!) hepsi, sadece teolojik anlam ieren, sadece teolojik nemi olansfatlardan baka bir ey deiller. sa ile de dorudan ilgileri var. sann vlm olmas,gnahlar/sular affetmesi, diriltmesi vs., sa iin anlatlan yaygn hikayelerdir. Anlalano ki, 9. yzylda anlatlan Muhammedefsanesinin gemiinin, yine bir efsane olan sannzelliklerinden kaynakland, toplumun bilincinde mitoloji olarak hala devam ediyor.

Arap peygamberi Muhammedin douuSaltanat sahipleri yaztlarnn ne anlama geldiini elbette biliyorlard. Fakat iinde muhammadterimi geen yaztlarda, znik Konseyi ncesi olup, sa ile dorudan ilikisi olan terimler (sa,Meryemin olu, Tanrnn hizmetcisi, Tanrnn sz, Tanrnn ruhu) azaldkca ve bununyerine, muhammadterimi ile beraber kullanlan peygamber ve eli terimleri n plana ktkca,muhammadterimini kendi bana buyruk bir kiilik zannetmek mmknd. Ve byle bir


26/33

alglama balam olmal: Tanrnn elisi ve peygamberiMuhammedanlamnda bir alglama.Bu alglama srecinde abd Allah terimi de nihayet Arap peygamberi Muhammedin babas olan

Abdullah roln yklenebildi.Orta Dou dndaki hristiyanlar iin ise muhammadterimi zaten yabanc bir terimdi. Bu Arapaterimin sa ile ilikisi Bizans topraklarnda bilinmiyordu. Bizansllarn bu terimi bir arap keii, bir

arap rahibi, bir arap piskoposu, bir arap havarisi ve/veya bir arap peygamberi olarak alglamasdoald.Dier taraftan, Muaviye de dahil olmak zere, Abdul Melik ve soyu Pers mparatorluunundousundan (Hazar Denizi civarndan) geliyorlard. Bunlar eski Bizans topraklarndan,Mezopotamyadan, persler tarafndan zorla g ettirilmi, znik Konseyi ncesinin hristiyanaraplar, arabi-leriydiler.

Arabiler yzyllar sonra, doudan batya doru gelirken, Kurann ilk materyallarn da birliktegetirmi olmalar ve bu materyallar Arapaya tercme etmi olmalar gerekir (imdilik mekkiayetler diyelim). nk Christoph Luxenbergin filolojik almalarna gre (The Syro-Aramaicreading of the Koran), Kuran dilinin kkeni Sryanice/Aramiceydi. Bu; gnmze kadargelebilmi ve bu yazda da deinilen btn Arapa yaztlar iin de geerlidir. Bu Arapayaztlarn dilinin ncl de Sryanice/Aramice idi.Araplama/Araplatrma almalar Muaviye zamannda n planda olmasa da, mevcuttu. FakatAbdul Melik ve sonrasnda araplama/araplatrma almalar gayet youndu. Egemenlikkendisini Arap olarak gryordu. Kudste, Siyon Danda, amda, Medinede vs. mabetler,tapnaklar yaptrlmas, araplama politikasnn bir parasyd. Araplama politikasna arapalfabesinin mabetlerdedeki yaztlarda ve sikkelrde kullanlmas da dahildi. Bu kimlik araydneminde bir arap peygamberine ihtiya duyulduunu anlamak hi de zor deil.

Araplar arasndan bir eli(Sure 9:128), bir Arap Peygamberi, her eyin banda olmalyd,her eyi o balatmalyd. Szne gvenilir bir eli olarak, Tanrdan haberler getirmeli, o gnekadarki hali ile elde bulunan Arapa Kuran ilan etmeli, mmete bildirmeli, mjdelemeliydi.

Avestann toplanmasn, Avestaya eklemeler yaplmasn rnek alan eskiarabiler(= ve artkimdi egemen olan araplar) ellerindeki bu materyallar, 7. ve 8. yzyl sresince, kutsal/deerli/anlaml/doru/geleneksel olarak alglanan szler ekleyerek (imdilik medinevi ayetler diyelim)materyallarn hacmn genilettiler. Tabi Arap peygamberi Muhammed, ynetici ve ruhbankesimin politikasn desteklemeli ve Tanrdan, hkm ieren, yaam tarzn, gnlk hayatdzenleyen, hukuk sistemini belirleyen, inanrlar arasnda birlik isteyen, kanun mahiyetindeayetler de getirmi olmalyd. Bu eklemelerin bir ou muhtemelen halk arasnda zaten biliniyor,anlatlyordu.

aml Johannesden (John of Damascus) Arap nanc650-754 yllar arasnda yaam, babas gibi amda, devletin merkezinde ve devletidaresinde nemli grev yapm olan aml Johannes, kitab liber de haeresibus (= ber dieHersien = Mezhepler/Sapknlklar zerine kitap) smalilerin inancn bir Hristiyanlk mezhebi/sapknl olarak grr. Kitabnda, dier Hristiyanlk mezheplerini eletirdii gibi smalilerin buHristiyanlk mezhebini de eletirir. smalilerin inac olan bu mezhep aml Johannesin kitabnda


27/33

100. mezhep olarak eletirilir.aml Johannesin eletiri yazsnda slam, Kuran, sure, ayet gibi terimler, isimler gemez.Bunun yerine yaz geer. Kadnlar Suresi iin (Sure 4) kadnlar yazs, Sofra/Masa suresi iin(Sure 5) sofra/masa yazs, nek/Sr Suresi iin (Sure 2) inek/sr yazs, terimini kullanr.aml Johannesin elinde ya paralar halinde yazlar vard, ya da bir kitap. Fakat bu kitabn ismi

yoktur. En azndan ama, bu kitabn ismi henz Kuran deildir, biryazdr.Bu arada belirtmem lazm, Sure 2 ve Sure 5 iin sylenilen baz cmlelerin aml Johannese aitolmad, aml Johannesin yazsna sonradan eklenildii tahminleri de mevcut.aml Johannes smaililerin ta/kayay, sevdiklerini, kutsal saydklarn, tapndklarn belirtiraml Johannes Kurandan baz surelere atf yapar: Sure 5, 116-117 (sa-Tanr sohbeti); sure4 (Drt kadn ve yannda binlerce kle kadn (=cariye) alma kural); Sure 33, 37-40 (Zeydin eimaceras); sure 2, 230 (boad eini ancak baka bir erkekle evlendirdikten sonra alma)Bunlar bu dneme kadar Kuran materyallar iinde bulunan surelerdir.aml Johannesin elindeki yazda geen surelerin, gnmzdeki Kurandaki hali ile kelimekelime uyuup uyumadn bilmiyoruz. Ama 5. sure iin syledii sa Tanrdan bir sofra/masaistedi, ve o da ona verdi cmlesinden en azndan o zamann 5. suresinin gnmz Kurannn5. suresinden daha deiik olduunu anlyoruz.lgin olarak, aml Johannesin elindeki yaz uzun bir ekilde Tanrnn dii devesine de deinir.Bu devenin bir dii yavrusu da vardr. Deve iki da arasna ancak sabiliyor, bir iite btndereyi kurutuyor. Derenin suyunu bir gn insanlar, ertesi gn deve iiyor. Buna karlk deveinsanlara st veriyor. Daha sonra insanlar tarafndan ldrlyor, yavrusu ise Tanr tarafndanalkonuyor. Bu dii deve hikayesi gnmzdeki Kuranda bu hali ile gemediinden, buhikayenin 750 yllar sonrasnda Kuran materyallarndan kartldn, deitirildiini anlyoruz.Fakat aml Johannesin eletirisine gre, smaililer bu yazlarnn birMamettarafndansylendiine, Mamete bu yazlarn uykudayken Gkten verildiine inanyorlard.Burdan yola karak, Arap Peygamberi hareketinin 700-750 yllar aras baladn tahmin

edebiliriz. Piyasada Kurann ncl materyallar mevcut. Fakat henz tamamlanm deil, henzeklemeler, karmalar, deitirmeler yaplyor. Yani; bu materyallarn kapsam henz ak.Bu materyallarn ismi henz Kuran deil. Kurann nclleri henz sure ve ayetlereayrlmamlar. smalilerin bu Hristiyanlk mezhebinin ismi henz slam olmad gibi, henz birismi de yok. smaililer imdilik sadece bir Hristiyanlk mezhebinin retisini yayorlar ve buHristiyanlk mezhebini temsil ediyorlar.aml Johannesin bu eletirisi, Hristiyanlk mezhepleri arasnda bol bol yaplan tartmalarnbir parasyd. 700l yllarda Arap Peygamberi iin kullanlabilecek birMuhammedterimininolmadn biliyoruz. aml Johannes ama, 750 yllar civarnda bir Mametden bahsediyor. Budurumda; Arap Peygamberi Muhammedinanc da 700-750 yllar arasnda balam olmal.nce bir Hristiyan keii veya havarisi olarak Mamet/Muhammed. 750 yllarndan sonra, 8.yzyln sonlarnda, 9. yzyln balarnda artk bir Arap peygamberi Muhammede dnmolmal. retisinin ismi henz slam deil. Artk (8. yzyln sonlarnda, 9. yzyln balarnda)bu MuhammedHristiyanlk ve Yahudilik inanc retilerini yanl bulan, yeni bir inan sistemi,yeni bir din getiren peygamberdir.En erken bu zaman diliminde, 8. yzyln sonlarnda, 9. yzyln balarnda, bir Arap peygamberiiin bir hayat hikayesi, bir biyografi uydurma/yazma denemeleri balam olabilir. nceleri saiin kullanlan muhammad(=seilmi/vlm) terimi, nihayet Arap peygamberi Muhammed


28/33

olarak Arap Yarmadasnda Dnyaya gelip arz- endam edebilir hale geldi. Bu Muhammed,kaan balk byk olur misali, etkinliini, 7. yzyln balarnda gstermi olmalyd, yani 200 ylnce.Bu balang denemelerini tanmyoruz. Muhammed biyografilerinin, hadis derlemelerinin,tarih kitaplarnn istisnaszhepsi9. ve 10. yzyla tarihlenmi durumda. Fakat elimizde 9. ve

10. yzyldan kalma herhangi birMuhammedbiyografisi de bulunmuyor. Biyografilerin 9. ve10. yzylda yazlm olduu bilgisi, 9. ve 10. yzyldan yzyllar sonrasnn eserlerinin verileri.Fakat bu eserlerin bu bilgilerinin gereklii hakknda herhangi bir bilimsel aratrma henzmevcut deil.9. ve 10. yzylda byk birtarihselleme/tarihselletirme akm balam olmal. Pe peeeserler ortaya kyor: Halk arasnda bilinen hikayelerMuhammede balanyor, yeni hikayeleruyduruluyor.Muhammedfigr etrafnda uydurulan bu hayali Dnyann zenginliine (Muhammedinakrabalar, eleri, cariyeleri, sahabeleri, arkadalar, raviler, maceralar, savalar, kervanbasknlar, hadisleri vs.) bakarsak, bu kadar olay tek bir insann, tek bir insan mr sresiiinde yaam olmas imkanszdr. Bu insan paygamber dahi olsa, bu mmkn deildir. Buhayat yaamak iin, on ve daha fazla insan hayat kadar bir sre gereklidir. Bu zengin hayaldnyas bize, zamann araplarnn tarihselleme/tarihselletirme almalarna ne kadar nemverdiklerini gsterdii gibi, kendilerine kimlik arama almalarnn bir kompleks duygusunadnm olduunu da gsteriyor.Bu tarihselletirme abalar gnmzde de devam etmekte:

Mesela, gnmzde, internet ortamnda dahi yeni hadisler uyduruluyor ve zincirlememaillerle mslman alemine duyuruluyor.

Kuranda nerede birpeygamber, eli, sen vs. gibi terimler geiyorsa, parantez iindeArap peygamberinin ismi olan Muhammedkelimesi ekleniyor.

Ayetlerde eli, peygamber, sen, ve Muhammed

Y.D. Nevo ve J. Korene gre Kuranda brahim 79 sefer geer. Musa 136, Harun 20, sa24, Meryem 34, Adem 25, Nuh 33 sefer geer. Firavun dahi 74 sefer getii halde m Bununharicinde peygamber (nabi) 43 sefer ve deiik halleri ile eli (rasul) 300den fazla yerde geer.Kurann tamamlanmasnn 150-200 yl srdn bildiimize gre, bu sre iinde Kuranaeklenen ayetlerden, bu srece paralellik gstermelerini bekleyebiliriz. Mesela ayetler iin kabacayle bir zaman sralamas ortaya koyabiliriz:En eski ayetler: Bunlararabilerin zorla douya g ettirildiklerinde yanlarnda gtrdklerilectionary olsa gerek. Lectionary, kiliselerde kutsal kitaplar yorumlamak, dorulamak,

tasdiklemek iin yazlan ve vaiz diye cemaata okunan yazmalard. Tabi bunlar yazarn kendiyorumuydu ve lectionary yazar, yorumunda yanl grd dier yorumculara da atflardabulunuyordu. Muhtemelen doudaki yaamlar esnasnda da ellerindeki lectinarylere eklemeler,karmalar yapmlardr. Bunlar Sryanice, Aramice ile yazlm yazmalard. Bu ayetlerde eli,peygamber, sen vs. gibi peygamber ifade eden terimlerle ancak Hristiyanlk ve Museviliinpeygamberleri, havarileri kastedilmitir.7. yzyln ortalarnda Arapaya evrilen bu yazmalara eklemeler yapldysa, bu ayetlerde


29/33

geen eli, peygamber, sen vs. gibi peygamber ifade eden terimlerle beraber Tevrat ve nciltasdik ediliyorsa, burada kastedilen de yine Hristiyanlk ve Museviliin peygamberleridirler. Buayetler ncil ve Tevratn deitirildikerini ifade etseler dahi, bu, sadece mezhepleraras tartmakltrnden kaynaklanan bir ifade tarzdr. Bu ayetler henz yeni bir dinin habercisi deildirler.Kurann ncil ve Tevrata edeer olarak grld ayetler, artk yeni bir dinin habercisidirler.

Bunlar en erken 8. yzyln ikinci yarsnda eklenmilerdir. Ama Arap peygamberi Muhammedhareketinin balangcndan dolay, bir ksm 8. yzyln ilk yarsnda da Kurana eklenmiolabilirler.Kurann dier kitaplardan stn olduunu ifade eden ayetleri ve Hristiyanl, Musevilii,hristiyanlar, yahudileri karna alan, onlar dierleri olarak gren ayetlerin peygamberi artkArap peygamberi Muhammeddir. Dini ise, iinden km olduu dinlerden ayrlm, kendiayaklar zerinde duruyordur. Artk dier kitaplar eletirebilir, onlar hakknda hkm verebilir,inanrlarna hakaret edebilir. Bylesi ayetleri 8. yzyln 2. yarsnn sonuna, 9. yzyln ilkyarsna tarihlememiz gerekir. Artk Arap peygamberi Muhammediin biyografiler hazrlamak,yazmak iin ortam uygun hale gelmitir. Artk Arap peygamberi Muhammedbir literatr figrolarak Dnyaya gelebilir.Kuranda muhammad terimleri______________________

Baar suresi 48:29 (Fetih 48:29)Sure, bir ordu komutannn milleti savaa ynlendirme konumasn andryor. Fakat konumayyapan bir ruhban snf yesi; bir rahip, bir imam. Her halkarda bir din adam. Savaagideceklere bahelerde mkafatlar vaadederken, gitmeyecek olanlara cezalar kesiyor.Konumac, bedevilerin savaa isteksiz olmalarndan dolay dertli.

Surede 24. ayette Mekke kelimesi, 29. ayette ise muhammadterimi geiyor. Kuranda Mekkekelimesinin getii tek ayet budur.Mekke ve Medine 8. yzyln ortalarna dek tarihde hi bir rol oynamadlar. Bu zamana dekbu ehirler hakknda hi bir tarihi kayt bulunmuyor. Ancak 756 ylnda, Medinedeki mabetinyapmndan sonra, gzler Arap Yarmadasna evrilmi olmal. Bu tarihten on yllar sonra bublge genilemi, nemi artm olmal.Mekke ismi tarihi kayt olarak ilk defa 8. yzyldan kalma bir spanyol kroniinde geer(Geschichte der Gothen, Vandalen und Sueben) (754 ylna dek tarihi ierir.). Fakat bukronikdeki Mekke Mezopotamyada, Ur ve Harran arasnda, brahimin evinin olduu yerdedir,Arap Yarmadas ile hi bir ilgisi yoktur.Arap Yarmadasndaki Mekke ise 9. yzyln ilk yarsnda, Mekkede bastrlan sikkelerle ilk

olarak tarihi kaytlara gemi olur. lk sikkeler 822 ve 824 tarihlidir. Uzun sre Mekke ismi yineanlmaz olur. Ve nihayetinde 870 ylnda ilk olarak bir altn sikke, 874 ylnda ise ilk olarak birgm sikke bastrlr. Mekkede bastrlan gm sikkeler dzensiz aralklarla on yllar boyuncadevam eder.nemsiz bir yerde sikke bastrlmayacana gre, Arap Yarmadasndaki Mekkenin nemi 9.yzyln ilk yarsnda artm olmal. Muhtemelen 9. yzyln 2. yarsnda ise Arap dininin merkezihaline gelmitir.


30/33

Bu ise bize 24. ayetin en erken 9. yzyln ilk yarsnda Kurana eklenmi olduunu bildirir. EerMekkedeki Kabe bu zaman diliniminde kutsal bir mabed olarak faaliyete geti ise ve kurbangelenei fonksiyonunu stlenmi idi ise, 25. ayet de ancak 9. yzyln ilk yarsnda Kurandayerini alm demektir. nk 25. ayette kutsal yer ziyaretinden ve kurbanlklardan bahsediliyor.muhammadterimi ise son ayet olan 29. ayette geiyor. Bu cmledeki muhammadterimini artk

tarihselletirilmi bir Arap peygamberi olarak, MuhammedTanrnn peygamberidir. eklindeanlarsak, 29. ayet en erken 8. yzyln 2. yarsnda, muhtemelen ama 24. ve 25. ayet ile birlikte9. yzyln ilk yarsnda Kurana girdiini kabul etmemiz gerekir.Fakat 29. ayetvlm/Seilmi Tanrnn peygamberidir. diye de tercme edilebilir. Budurumda muhammadhenz tarihsellememi olup, henz bir sfattr: sa iin kullanlan bir sfat.yleyse 29. ayet hem 7. yzylda hem de 8. yzyln ilk yarsnda da, ikinci yarsnda da Kuranmateryallar arasna eklenmi olabilir. Bunu ayetin devamnda Tevrat ve ncile yaplar atflar dadestekler.

Muhammed suresi 47:2Derli toplu olmad iin sure hakknda genel bir ey sylemek mmkn deil. Kzgn bir Tanrbol bol kendisini ver, inanmayanlarn kafalarn kestirir, cenneti ve cehennemi bol bol betimler,ba yaplmasn isterKonumuz iin nemli olan ilk drt ayeti bir btn olarak grebiliriz. Rudi Paretin tercmesi ile:1. nanmayp (evresini) Tanrnn yolundan alkoyanlarn ilerini baarsz klar. 2. nanalarn,doru i yapanlarn ama ve Muhammede indirilene ki Tanrdan gerektir- inanalarngnahlarn affeder ve ilerini yoluna koyar. 3. 4. Eer siz inanmayanlarla bir arayagelirseniz, (klla) onlarn boyunlarna vurun.

Paret muhammadterimini Arap peygamberi Muhammedolarak tercme etmi burada. 9.yzyl iinde tarihsellemeye balayan bir Arap peygamberini gz nne aldmzda, bylebir tercme prensip olarak elbette mmkn. Bu durumda ayet 9. yzyln ilk yarsnda Kuranagirmi olabilecei gibi, daha byk bir ihtimalle 9. yzyln 2. yarsnda Kurana girmi olduunudnebiliriz. Fakat 2. ayette geen ve sadeceMuhammede indirileneinanmakla gnahlarnaffedilemesiprensibini, Arap peygamberi Muhammedile bir arada dnmek pek mmkndeil.Ayette geen muhammadterimi vlm/Seilmi (= sa)olarak anlaldnda, vlm/Seilmie indirilen ve Tanrdan gerekolan eyi, baka bir ayette, mesela Meyrem suresinde(19:30) daha belirgin kelimelerle ifade edilmi bir halde bulabiliriz: Meryem suresinde, henz birbebek olan sa; verdi ve beni peygamber yapt.Ben Tanrnn hizmetcisiyim. O bana der. TabiKuranda Tanrnn birisine yazy vermesiolay sadece sa ile snrl kalmyor. Kuranda benzeranlatmlar Musa iin de kullanlyor.Sonu olarak, bu suredaki muhammadteriminin vlm/Seilmi olarak anlalmas gerekir.Bu durumda; vlm/Seilmi (=muhammad) suresinin (Sure 47) 2. ayeti 8. yzyln 2.yarsndan nce bulunmaktadr Kuran materyallar ierisinde: Arap peygamberinin henz tarihibir ahsiyete brndrlmedii, Kuran materyallarnn henz bir lectionary olduu, ve Arapinancnn henz bir Hristiyanlk mezhebi olduu zamanda ve ortamda.


31/33

Gruplar suresi 33:40 (Ahzap 33:40)Gruplar suresini de genel olarak tanmlamak mmkn deil.

Ayet 6da garip bir cmle var: Peygamberin eleri sizin annelerinizdir.Surenin 37. ayetinden 40. ayetine kadar olan blm bir btn olarak grebiliriz. Bu ayetlerdeanlatlan: Peygamber vey olu Zeydin ismi bilinmeyen eine gnl vermitir. Tanr ise okadn, Zeyd boandktan sonra, peygambere verir. nsanlardan ekincesinin gereksiz olduubildirilir, nkTanr daha nce gelip gitmi olanlarda da byle yapmtr.Nihayetinde 40.ayete gre,Muhammed sizin kocalarnzn babas deildir. O Tanrnn elisi ve peygamberlerinmhrdr.Peygamberlerin mhr terimi son peygamber anlamnda kullanlyor. Ayet 40dakimuhammadartk gerekten Arap peygamberi Muhammeddir. Artk tarihsellemi ve Seilmi/vlmlkden (=salkdan) kurtulmu olan Arap peygamberi Muhammeddir. Araplama/araplatrma akmnn sonucu olsa gerek, araplar peygamberlerine son peygamber olmagrevini de yklemiler.Gruplar suresinin 37. - 40. ayetleri, Muhammedin artk tarihsellemi olduu bir zamanda, 9.yzyln balarnda veya ortalarnda Kuran materyallarna eklenmilerdir.Bunu, sure iinde bir btn oluturan 3 ayette de (ayet 50-52) grebiliyoruz. Bu ayetlerde Arappeygamberinin ismi tekrar gemese de, ona eitli kadn gruplar ile evlenmeye msaadeverilir. Sahip olduu kle kadnlar ise ona her zaman serbesttir. Sadece ona zel olmak zere,kendisini ona hediye etmek isteyen kadnlarla da evlenmeye izinlidir. Bu izin zel olarak sadeceArap peygamberinedir. Baka kimseye deildir. Bu kadnlara nasl davranaca ise sadece onunkeyfine braklr.Ayet grubu 50-52 ve muhtemelen 50-59 numaral ayet grubu da, ok sonralar, Arap

peygamberi Muhammedile beraber Kuran materyallarna girmi olmalar gerekir. nk buayetlerde, Hristiyanlkda ve Musevilikte normal saylmayan (en azndan, dini bir kural olmayan)evlilik kurallar mevcut.Btn bu ayetler Siyer anlatmn hatrlatr olduundan, Siyerin yazlmasndan ksa sre nceKuran materyallar arasna girmi olmallar.Muhtemelen bu evlilik kurallar ve kadnlar iin konulmu davran kurallar araplar arasndazaten mevcuttu, fakat Hristiyanlk ve Musevilik ile eliiyordu. Bu yzden hristiyan araplarsknt ekiyorlard. Tarihselletirilen bir Arap peygamberi, onun kutsal kitab, ve artk onunHristiyan olmayan yeni dini sayesinde bu Arap gelenei dini bir gnah olmaktan kurtulmuoldu. Baka bir ihtimal ise, halk arasnda anlatlan (gerek veya efsane) bir Arap eyhininevlilik maceralar Kuran materyallarna girerek, ahlaki bir Arap normu haline geldi. Tabi bakaihtimaller dnmek de mmkndr.

mrann soyu 3:144 (Al-i mran 3:144)Rudi Paretin tercmesi ile


32/33

144. Muhammed sadece bir elidir. Ondan nce (baka) eliler gelip gittiler. O eer(kendiliinden) lrse veya (savata) ldrlrse, geri mi dneceksiniz? Kim geri dnerse,(bununla) Tanrya zarar vermez. Ama Tanr minnettar olanlar mkafatlandrr. 145. Kimselmez, sadece Tanrnn izni ile ve ngrlene (yazya) gre. Paret yaz terimini ngrlen olarak tercme etmi burada. Paretin parantez ii eklemelerini

kaldrr ve muhammadterimi yerine Seilmi/vlm yazarsak, ayet yledir:144. Seilmi/vlm sadece bir elidir. Ondan nce eliler gelip gittiler. O eer lrseveya ldrlrse, geri mi dneceksiniz? Kim geri dnerse, Tanrya zarar vermez. Ama Tanrminnettar olanlar mkafatlandrr. 145. Kimse lmez, sadece Tanrnn izni ile ve yazya gre.mrann soyu 3:144n ilk 2 cmlesi, Sofra/Masa Suresi 5:75de de hemen hemen aynkelimelerle geer ve ayrca o elinin ismi de verilir: sa.Sofra/Masa Suresi 5:75: Meryemin olu sa sadece bir elidir. Ondan nce (baka) elilergelip gittiler.yleyse mrann soyu 3:144de geen muhammadterimi, Arap peygamberi Muhammeddeil,muhammaddr, yani Seilmi/vlmdr. Geek ismini sylersek, Meryemin olu sadr.Hristiyanlarn peygamberi sa.Ayn surede geen ve o gelip giden elilerin syledii Rabbimiz! Sularmz bala (3:147)szleri, hristiyanlarn dillerinden dmeyenpederimiz duasn andryor.Zaten mrann soyu suresinde bol bol Tevrat ve ncilden bahsediliyor, bir ok yerde de Meryemve sa bahsi geiyor: Meryemin say dnyaya getirme maceras uzuuuun uzun anlatlyor, savaizlere balyor, havarileri ile tanyor, Tanr sa ile konuuyor, sa Adem gibidir vs. vs. vs. vs.Baz yerlerde sa ismi verilmeden birelive birhizmetciden bahsediliyor.mrann soyu suresinde bir ok ayette geen ve dier kitaplar dorulayan yaz, eldebulunan Kuran materyallarndan baka bir ey deildir. Bu ise vaizcilerin sk sk kulland birlectionarydir.

mrann soyu suresinde 55. ayetininEy sa! phesiz, senin hayatna ben son vereceim.Seni kendime ykselteceim.cmlesi Ykseltme Hristiyanlndan baka bir ey deildir.Ykseltme Hristiyanl: sa nce lr/ldrlr. Sonra Tanrya ykseltilir. Bylece sa tanrsallkzelliini kazanm olur.Enkarnasyon Hristiyanl: sa enkarne olmu Tanr olarak dnyadadr.mrann soyu suresinin 144. ayeti (muhtemelen 147. ayete dek), muhammadteriminin Seilmi/vlm anlamyla anlald ve sa iin kullanld zaman diliminde mevcut olan Kuranmateryallarnda bulunuyordu. Yani 7. yzyldaki Kuran materyallarnda.

SonuKuranda sadece 4 yerde muhammadterimi geer.Sadece 1 ayette (33:40) muhammadterimi Arap peygamberi olan Muhammeddir.Dier 3 ayette ise (3:144, 47:2 ve 48,29) muhammadterimi Seilmi/vlm anlamylakullanlr. Bu Seilmi/vlm kii hristiyanlarn peygamberi olan sadr.Ezamanl dier btn tarihi artefaktlar ne bir Arap peygamberi Muhammedi tanyorlar ne de


33/33

yeni bir din olarak slam. Btn bu tarihi eserlerin bize verdii bilgiye dayanarak unu rahatlklasyleyebiliriz:

Arap peygamberi olarak birMuhammedhi bir zaman yaamamtr. Arap peygamberiMuhammed, nceleri Hristiyanlk peygamberi sa iin kullanlan muhammad,Seilmi/vlm anlamnda bir terim iken, araplarn kimlik araylar srecinde ve 8. yzyln

ortalar ile 9. yzyln balarnda ve anlam deierek/deitirilerek yaratlm bir literatrfigrdr.

Bir din olarak slam 7. yzyldan 8. yzyln ortalarna kadar henz mevcut deildi.Bu sre iinde slamn nclleri bir Hristiyanlk mezhebidir. Bu Hristiyanlk mezhebikendisini 9. yzyl civarlarnda yeni bir din olarak grmeye balad.

Kuran 7. yzylda veya daha nceleri bir lectionary olarak yazld. 7. ve 8. yzyllardayaplan eklemeler, karmalar, deitirmeler ile ve ancak 2 yzyl gibi bir srede sonhalini alarak, slam dininin kutsal kitab grevini slendi.

Documents

Muhammed EFSANESİNİN Doğuşu