7-tBuHjyKcsufrsm; 287

အႀကျပခကမား

၇M

yanm

ar C

entre

for R

espo

nsib

le B

usin

ess

288 7-tBuHjyKcsufrsm;

အပငး ၇.၁

ျမနမာႏငင၏ အစးရသ႔ အႀကျပခကမား

ဤအပငး (၇.၁) သည အစးရ၏အပခပေရးဌာနပငးဆငရာႏင နယပယစရ အစးရအရာရမား အထးသျဖင သယ ဇာတႏင သဘာဝပတဝနးကငထနးသမးေရးဝနႀကးဌာန (သတတြငးႏင ပတဝနးကငထနးသမးေရးဥးစးဌာန ႏစခစလး)အတြက ရညရြယထားပါသည။ အခ႕ေသာအႀကျပခကမားသည ရငးႏးျမပႏမႈႏင ကမၸဏမားညႊနၾကား မႈဥးစးဌာန၊ အလပသမား၊ လဝငမႈႀကးၾကပေရးႏင ျပညသ႕အငအားဝနႀကးဌာန၊ ျပညထေရးဝနႀကးဌာနႏင ျပညနယႏငတငးေဒသႀကးမား၏ အစးရမားအတြကလညး သကဆငမႈရသည။ အခ႕ေသာ အႀကျပခကမားမာ ဥပေဒျပလႊတေတာမားအတြကလညး သကဆငပါသည။

၁။ အမးသားအဆင ဓာတသတသယဇာတမဝါဒက အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကရနႏင ၎မဝါဒ က သတတြငးဆငရာ စညးမဥးဥပေဒအသစအတြက အေျခခအျဖစ အသးျပရန၊ ျမနမာဓာတသတ သယဇာတမေဒသခ မားအတြက အကးရေစရနႏငပဋပကၡသ႔ တြနးအားေပးမႈမား ဆကလက မျဖစပြားေစေရး ေသခာေစရန။

အမးသားအဆင ဓာတသတသယဇာတ မဝါဒတစခသည ဤက႑အတြက မဟာဗဟာႏင ရညမနးခကမား သတမတထားႏငၿပး အလားအလာရေသာ ရငးႏးျမပႏသမားအတြက ပမရငးလငးေစရနႏင သတဆငရာစညးမဥး ဥေပဒသစျပဌာနးႏငေရးအတြက လမးညႊနေထာကပေပးႏငမည။ သ႔ေသာ ၎စညးမဥး ဥပေဒသစအတြက လကရတညဆဥပေဒမားက အစမတ (starting point) အေနျဖင မယသငပါ။ ၎မဝါဒသစတြင ေကာကစမး အပါအဝင ေကာကမကမားအတြကပါ အကးဝငလင အေကာငးဆး ျဖစပါသည။

အမးသားအဆင မဝါဒအျပင သတတးေဖာရန အလားအလာေကာငးရသည ေနရာမား(ဥပမာ-စစကငး၊ မႏေလး၊ ရမး၊ ကခင၊ ကယား၊ ကရငႏင တနသၤာရ)တြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမား၏ သတသယဇာတဆငရာ မဟာ ဗဟာမားက ျပစျဖညစြကေပးႏငသည။ အဆပါမဟာဗဟာမားေရးဆြရာတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမ ၎တ႔ ၏ ဖြ႕ၿဖးေရးအစအစဥတြငသတလပငနးမားႏငပတသက၍ ခဥးကပလပေဆာငမႈမား၊ ကးေကာဝငေရာကျခငးက တားျမစထားသည ဧရယာမား (no go areas) သတမတထားျခငးရမရ ေသခာေအာင လပေဆာငျခငးအျပင ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒေအာကတြင ကယစားျပအာဏာရသညေနရာမားက ကငတြယေျဖရငးရနႏင အျခားေသာ ကန႔သတခကမား (သ႔မဟတ) အခြနမားအားသတမတထားျခငးရမရ အစရသညအခကမားက ထညသြငးစဥးစား သငသည။

အမးသားအဆင ဓာတသတသယဇာတဆငရာ မဝါဒသည -

သတက႑တြင ေရရညတညတခငၿမေသာနညးျဖင စမခန႔ခြမႈမားျပရာတြင ေအာငျမငမႈရေနေသာ အျခား ေသာႏငငမားရ ထေရာကေသာ ဓာတသတသယဇာတဆငရာမဝါဒမားႏင ႏငငတကာရ အေလအကင ေကာငးမားအေပၚ အမျပကာ ေရးဆြရမညျဖစၿပး ႏငငတကာကြမးကင ပညာရငမား၏ အကအညကလညး အသးျပရပါမည။

အစးရဌာနအခငးခငး ပးေပါငးေဆာငရြကျခငးမား ျပရမည။ အထးသျဖင သတတြငးဥးစးဌာနႏင ပတဝနးကငထနးသမးေရးဥးစးဌာနတ႔ၾကား ပးေပါငးေဆာငရြကမႈမား ျပလပရပါမည။

7-tBuHjyKcsufrsm; 289

စးပြားေရးလပငနးရငမား၊ ေဒသခမားႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕အစညးမားႏငအတ ပးေပါငးေဆြး ေႏြးမႈမားျပၿပး ၎တ႔၏အႀကေပးခက ဗဟသတမားက မဝါဒေရးဆြရာတြင ထညသြငးစဥးစားရမည။ ေရအား လပစစက႑အတြက အျပညျပညဆငရာ ဘ႑ာေရးေကာပေရးရငး၏ ေထာကပေပးမႈျဖင မဟာဗဟာေျမာက ပတဝနးကငဆငရာဆနးစစျခငးလပငနးစဥက မၾကာေသးမက ေဆာငရြကခၿပး၊ ထဆနးစစမႈသည ဤသ႔ ပးေပါငးေဆာငရြကရန အေထာကအပ ေကာငးျဖစႏငပါသည။

သတတးေဖာမႈ လပငနးစဥအဆငဆငရ မဝါဒမား၊ စညးမဥးမား၊ လငစငမားထတေပးျခငးတ႔က ရငးရငးလငး လငးခြျခားထားသငသည။ အထးသျဖင ရာေဖြျခငး၊ စမးသပတငးတာျခငးႏင သတတးေဖာျခငးတ႔ၾကား ျဖစသည။

ျမနမာႏငငရ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ၏ ရညရြယခကမားႏင သဘာဝသဇာတအရငးအျမစဆငရာ ဖကဒရယ စနစအေပၚ လကရျငငးခေျပာဆေဆြးေႏြးမႈမား၏ လကရရညရြယခကမားကလညး ေထာကပေပးရမည။ အထးသျဖင အဆပါရညရြယခကမားသည ေအာကပါအေျခခသေဘာတရားမားအေပၚ မတညသငပါသည။

အဆငအသးသးတြင အစးရ၏အခနးက႑ႏင တာဝနယမႈတာဝနခမားက ရငးရငးလငးလငး အဓပၸာယ သတမတျခငး။

အစးရ၏ တာဝနဝတရားမားက ၿပးျပညစေအာင ေဆာငရြကႏငရနအတြက မတညေသာအဆငတငးရ အစးရဌာနမားတြင လေလာကေသာ အရငးအျမစမားႏင စြမးရညမားရေစရန ေသခာစြာေဆာငရြက ထားျခငး။

ေဒသႏရဆငရာ တရားစရငအပခပမႈမားရေနေသာလညး သဘာဝပတဝနးကငႏင လမႈေရးဆငရာ အနမဆးအဆင စခနစညႊနးမားက ထနးသမးထားျခငး။

အစးရ၏အပခပမႈအဆငတငးတြင ဆးျဖတခကခသည လပငနးစဥတငးတြင ပြငလငးျမငသာမႈရေအာင ျမႇငတငေပးျခငး။

အစးရ၏ အပခပမႈအဆငဆငႏင တရားစရငေရးတစခလးတြင သတငးအခကအလကမားဖလယျခငး ႏငေဆြးေႏြးမႈမားျပႏငရနအတြက ေနရာတစခဖနတးေပးျခငး။

၎တ႔က ပမထေရာကေစရန ဆးျဖတခကမားခရာ၌ ေဒသခလမႈအသငးအဝငးမားကသ႔ အစးရမဟတ ေသာ ပါဝငေဆာငရြကသမားအား ထညသြငးရန။

ဘမေဗဒဆငရာစစတမး၊ cadaster/လငစငႏင ၾကပမတစစေဆးေရးလပငနးမားၾကား ရငးလငးစြာပငးျခား ေဆာငရြကႏငရန သတတြငးလပငနးမားတြင ပါဝငေနသည ဌာနမားႏင ႏငငေတာပငစးပြားေရးလပငနးမား၏ အခနးက႑ႏငတာဝနမားအား ျပနလညဖြ႔စညးျခငးက လမးညႊနရန။

ဓာတသတဆငရာအခြငအေရးလပပငခြငမားက ေဖာျပထားေသာ ေခတမၿပး တစသမတတညးရသည ca-daster ေျမပကျပစႏငရန အေထာကအပေပးရမည။ အဆပါ cadaster ေျမပသည လငစငလပငနးမား ေဆာငရြကရနအတြက သးသန႔တာဝနရၿပး လငစငေလာကထားမႈမား လကချခငး၊ မတပတငသြငးျခငး၊ လငစငေပးသငမေပးသင အကျဖတျခငး၊ လပပငခြငေပးထားေသာ ေနရာမားၾကားထပေနမႈရမရ စစေဆး ျခငး၊ လငစငခေပးရန အရညအခငးျပညမသမားက အတညျပျခငး၊ အတညျပၿပးေလာကလႊာမားက အထကသ႔တငေပးျခငးႏင ဓာတသတဆငရာ အခြငအေရးလပပငခြငမား ထနးသမးျခငး (သကတမးကနဆး ျခငး၊ သကတမးတးျခငး၊ လႊေျပာငးေပးျခငး၊ အသစျပနလညေလာကထားျခငး အစရသျဖင) အစရသည လပငနးမားအတြက အဆပါေျမပက အသးျပ၍ လပေဆာငႏငသည။ ေကာကမကရတနာလမးေၾကာငးမား ႏင ခနလပထားေသာဇနမားပါဝငသည ေျမပမားေရးဆြရနအတြက သးျခား cadaster ေျမပလပငနးစဥမား

290 7-tBuHjyKcsufrsm;

လပကငၿပး ထသ႔ေရးဆြရာတြင လကရလပငနးလပပငခြငရသမားႏင လပငနးလငစင ယခငေလာကထားသ မား၏ အခြငအေရးမားအား ကာကြယထားၿပးသားျဖစရမည။

လပငနးလငစငထတေပးရန ဆးျဖတခကခရာတြင အသးျပရနအတြက အကျဖတျခငးစ သတမတမားက ခမတထားရမည။ လငစငထတေပးရာတြင ထညသြငးစဥးစားရမည အခကမား၊ ခငခနရမည အေျခခ သေဘာတရားမားႏင အေလးေပးစဥးစားရမည အမးမးေသာ အေၾကာငးအရာမား၊(ဥပမာ - သတက႑ဖြ႕ၿဖး ေရးႏင ပတဝနးကငကာကြယျခငးမားၾကားတြင ဘကမမႈရေစရမည)။ ထသ႔ထညသြငးစဥးစားရာတြင လပ ငနးလပပငခြငခထားေပးေသာ ဟကတာတစခခငးစတြင တစႏစတာအတြငးသးစြမည အနမဆးေဒၚလာ ပမာဏကသ႔ေသာ ခြငျပထားေသာ အရြယအစားေပၚမတညၿပး ကကညမႈရသည အနမဆးသးစြရမည စညး မဥးမား ပါဝငႏငသည။

လငစငခထားေပးရန ဆးျဖတခကချခငး၊ ညႏႈငးေဆာငရြကျခငးႏင ျပနလညစစစျခငးမား ျပသညအခါ လ႔ အခြငအေရးဆငရာ၊ လမႈေရးဆငရာ၊ ပတဝနးကငဆငရာ၊ စးပြားေရးဆငရာသကေရာကမႈမားတြင ေကာငး ကး၊ ဆးကးမားက မညသ႔ခနညရမညဟ ေဖာျပေပးရမည။

သတလပငနးမရေသာ အကးအျမတဘ႑ာေငြမားက ျပညနယ/တငးေဒသႀကးႏင ျပညေထာငစ အစးရမား ၾကားတြင မညသ႔ခြေဝရယမညဟေသာ ေရြးခယမႈမားႏငပတသက၍ ေဒသႏရႏင အမးသားအဆငထ ကယကယျပန႔ျပန႔နားလညေအာင လပေဆာငရပါမည။ (ဥပမာ - အလပအကငမား၊ supply chain ဆငရာ အခြငအလမးမား၊ အေျခခအေဆာကအအမား)

တရားမဝငက႑မားအတြငးရဆးကးႏင ေကာငးကးသကေရာကမႈမားက ကငတြယေျဖရငးရနႏင အဆပါ တရားမဝငက႑သညလညး ေဒသခမား၏ အသကေမြးဝမးေၾကာငးအတြက အေရးပါေၾကာငး အသအမတ ျပၿပး ထက႑သည တရားဝငျဖစလာေစေရးအတြက လကေတြ႕ကေသာနညးလမးမားက ေဖာထတရမည။

ႏငငပငစးပြားေရးလပငနးမား၏ စညးမဥးပငးဆငရာရညရြယခကႏင စးပြားေရးဆငရာ ရညရြယခကမားက ရငးလငးေအာင ပငးျခားသတမတၿပး အဆပါႏငငပင စးပြားေရးလပငနးမားသည လ႔အခြငအေရးႏင သဘာဝ ပတဝနးကငဆငရာအေၾကာငးအရာမားႏင ပတသကလာလင ပဂၢလကလပငနးမားက စစစေဆာငရြက သည စသတမတခကမားကသ႔ပင တနးတညမ စစစမႈမားျပရမည။

တးေဖာရရသည သတတြငးဆငရာ အကးအျမတ ခြေဝျခငးဆငရာ သေဘာတစာခပအမးအစား၏ အသးျပ မႈကေလာခ၍ ရငးႏးျမပႏမႈအေပၚအေျခခသည သေဘာတစာခပမားက သးစြရနထညသြငးစဥးစားရမည။ လပငနးလပပငခြငခေပးျခငးဆငရာ စသတမတခကမားသည ပမယၾကညစတခရေအာင၊ ဥပေဒမားသည လညး အသးဝငသကဆငမႈရေအာင ႀကးစားလပေဆာငသြားရမည။

စာခပညႇႏႈငးမႈမားသည ပြငလငးျမငသာမႈပမရလာေစေရးႏင စမကနးအမးမးအတြက စညးကမးႏင သတ မတခကမားသည တစသတမတတညးရေစရန ရညရြယ၍ “ စနမနာပစသတတြငးစာခပ”က အေကာင အထညေဖာ အသးျပႏငေခရမရ ေလလာဆနးစစရမည။

ကာကြယေတာဧရယာမား အတြငးရေသာ (သ႔မဟတ) နးကပစြာရေနေသာ သတတြငးမားအတြက ခြငျပ ခကဆငရာမဝါဒမားက ရငးလငးေအာင လပေဆာငရမည။ ထ႔အျပင ကးေကာဝငေရာကျခငးက တားျမစ ထားေသာ (no go areas) ဧရယာမားတြင သတတးေဖာႏငျခငးရမရ ေသခာေအာင ေဖာျပရမည။

ျမနမာႏငငမ လကနာရမည သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ သေဘာတညမႈမားႏင ႏငငတကာ ကတကဝတမား ေကပြနစြာလကနာႏငရန ကညေထာကပေပးရမည။

7-tBuHjyKcsufrsm; 291

၂။ သတတြငးဆငရာ၊ သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ၊ လျခေရးဆငရာ၊ ရငးႏးျမႇပႏမႈဆငရာႏငပါမစမားကထတေပးရာတြင ႐းရငးမႈႏင ဆကစပကကညမႈရရနလအပၿပး၊ ဥပေဒမားမာလညး ၎တ႔ အား အေထာကအပ ျဖစေစရန။

လကရလငစငခေပးျခငးလပငနးစဥသည ႐ႈပေထြးရညလားၿပး ရငးလငးမႈမရပါ။ သတတးေဖာေရး လပငနးလည ပတမႈ၏ မတညေသာသေဘာသဘာဝမားက ထငဟပထားျခငးမရပါ။ ထလငစငလပငနးစဥတြင မားစြာေသာဌာန မားႏင ဝနႀကးဌာနမား ပါဝငၿပး၊ အကးသကဆငသမားအားလးအတြက မေသခာမေရရာမႈမားက ဖနတးေပး ပါသည။ ထ႔ေၾကာငအကးဆကအေနျဖင အေကာငအထညေဖာျခငးႏင ျပဌာနးခကမားက ယယြငးအားနညးေစ ၿပး၊ ပြငလငးျမငသာမႈမရျခငးသည သတတြငးလပငနး၏ “အမားသေဘာတ ၾကညျဖလကခမႈ” (social les-cence)ႏင ယၾကညမႈမားက ေလာကေစပါသည။ အထကတြင ေဖာျပခေသာ ဓာတသတသယဇာတဆငရာ မဝါဒသည အကးသကဆငသမားရငဆငခရသည စနေခၚမႈမားက ေဖာထတသတမတရန အသးျပႏငသလ သတလပငနးဆငရာ ဥပေဒသစေအာကတြင လပေဆာငႏငမည တးတကမႈမားက ေဖာထတရနလညး အသးျပ ႏငပါသည။ တစခနတညးမာပင ဤက႑အလကသကေရာကမႈမားအား ေလလာဆနးစစျခငး သေတသန (SWIA) အေနျဖင အစးရႏင ႏငငတြငးေဒသအဆင လငစငခြငျပခကခထားေပးျခငးဆငရာ အခ႕ေသာလပငနး စဥမားသည ရငးလငးကကညမႈရေအာင လပေဆာငႏငသညဟ ေတြ႔ရပါသည။

၎တ႔တြင-

သတနညးဥပေဒ၏ စာမကႏာေပါငး ၁ဝဝ ေကာက လငစငခထားေပးျခငး၊ လျခေရး၊ တပငတႏင သတ လပငနးမား၊ သတတြငးပတသမးျခငး အစရသည အေၾကာငးအရာမားႏငသကဆငသည စညးမဥးမား၊ အမန႔အာဏာမား၊ လမးညႊနခကမားအျဖစ သးျခားခြထတရမည။ နညးဥပေဒ တစခအျဖစတညရေနျခငးသည နားလညရနႏင အလြယတကအသးခႏငရန ရညလြနးၿပး၊ ရႈပေထြးလပါသည။ သးျခားစညးမဥးမား လမးညႊန ခကမားအျဖစ ခြထတလကျခငးအားျဖင အျခားဥပေဒမား၊ ျပျပငေျပာငးလမႈမားႏင လကေလာညေထြျဖစေစ သည။ အထးသျဖင ပမကယျပန႔ေသာ သတတြငးဆငရာ မဝါဒေျပာငးလမႈမားအေပၚ မခမႈနညးပါးသည သဘာဝပတဝနးကငႏင လျခေရးဆငရာနညးဥပေဒမားသည အျခားေသာသကဆငရာ ဥပေဒေျပာငးလမႈ မားႏငကကညေအာင ေဆာငရြကသြားႏငသည။

သယဇာတႏင သဘာဝပတဝနးကငထနးသမးေရး ဝနႀကးဌာနေအာကရ ပတဝနးကငထနးသမးေရးဥးစးဌာန၊ သတတြငးဥးစးဌာန၊ ဘမေဗဒေလလာေရးႏင ဓာတသတရာေဖြေရးဥးစးဌာနတ႔သည နးကပစြာပးေပါငး ေဆာငရြကၾကရပါမည။ သ႔မသာ သတတးေဖာရန လငစငခထားေပးသည လပငနးစဥသည သတဥပေဒႏင နညးဥပေဒမား၊ ရငးႏးျမႇပႏမႈဥပေဒႏင နညးဥပေဒမား၊ ပတဝနးကငထခကမႈ ဆနးစစျခငးဆငရာ လပထး လပနညးအစရသည ျပဌာနးခကမားႏင ကကညမညျဖစၿပး နညးဥပေဒမားသညလညး အကးအေၾကာငး ညညြတမည၊ ပြငလငးျမငသာမႈရမည၊ ႐းရငးၿပး တစသတမတတညး အသးျပႏငမညအျပင သတလပငနး စမကနးလပငနးစဥတစေလာကလး၏ မတကြျပားေသာအဆငတငးတြင ကေရာကႏငေသာ သကေရာကမႈ မားက ကငတြယေျဖရငးႏငမညျဖစသည။

မတကြျပားေသာ စညးမဥးစညးကမးမားက ေရာငရားႏငရနအတြက သတတြငးအရြယအစားႏင အမး အစားအမးမးအျပင သတတးေဖာသည လပငနးစဥတေလာကလးတြင ပတဝနးကငထခကမႈ ဆနးစစ ျခငး (EIA) လအပခကမားႏငပတသကလင EIA လပထးလပနညးကသာ အဓကထား၍ ရညညႊနးသးစြ ရမညျဖစပါသည။

292 7-tBuHjyKcsufrsm;

ဓာတသတရာေဖြျခငး၊ စမးသပတငးတာျခငး၊ ဓာတသတျဖစေျမာကႏငစြမးေလလာျခငး၊ လပငနးလည ပတျခငးႏင ပတသမးျခငးအစရေသာ အေျခအေနအမးမးတြင လကနာရမည လအပခကမားက ခြျခား သတမတထားႏငရန ပတဝနးကငထခကမႈဆနးစစျခငး လပထးလပနညး၏ ေနာကဆကတြ (က)က ျပငဆငမြမးမထားရပါမည။ လကနာကငသးရမည လအပခကမားသညလညး လပငနး အဆငတငးတြင ေမာလငထားေသာ အကးသကေရာကမႈမားအျပင ေဒသတြငးအေလးထားရမညအခကမားႏင သင တငဆေလာေသာ အတငးအတာပမာဏျဖစသငပါသည။

ပတဝနးကငထခကမႈ ဆနးစစျခငး လပထးလပနညး၏ ေနာကဆကတြ (က)တြင ပါဝငသည ကနဥး ပတဝနးကငဆနးစစျခငး(IEE)/ ပတဝနးကငထခကမႈဆနးစစျခငး(EIA) ဆငရာ လအပခကမားအတြက သတမတထားေသာ အတငးအတာအရြယအစားမားက ျပနလညသးသပသငၿပး၊ သတတးေဖာေရး လပ ပငခြငထတေပးရာတြင အသးျပသည အရြယအစားပမာဏႏင တတႏငသေလာက ကကညမႈရရမည။ လအပခကမားႏင အရြယအစားသတမတထားမႈမားသည လညကြကမားက ဟန႔တားရန စမထားသငပါ သည။ (ဥပမာအားျဖင ပတဝနးကငထခကမႈ ဆနးစစျခငးဆငရာ လအပခကမားက ေရာငကဥရနအ တြက ေျမကြကမားက ခြထတျခငး)။

စစဥထားရသညရငးႏးျမႇပႏမႈ၏ နယပယအတငးအတာက သရသညအခနမသာ သတလပငနးစဥ တစေလာကလးတြင ျဖစႏငေခအဆငမာသာလင ျမနမာႏငငရငးႏးျမႇပႏမႈေကာမရင၏ ခြငျပခကက လအပသညဟေသာအခကက ရငးလငးေအာင ေဖာျပရမည။

ပတဝနးကငဆငရာ၊ ကနးမာေရးဆငရာ၊ လျခေရးဆငရာ အေလအကငေကာငးမားအတြက စလမးညႊနခက မားသည သတတြငးလပငနးစဥ တစေလာကလး၏အဆငတငးအတြက ကကညမႈရေအာင စမေပးထားရ မည။ ဤသ႔လပေဆာငရာတြင ဓာတသတရာေဖြျခငးအဆငအတြက ႐းရငးေသာစညးမဥးမား၊ အေသးစား သတလပငနးမားႏင စမးသပတငးတာျခငး အေျခအေနမားအတြက ႐းရငးေသာစညးမဥးမား၊ ပတဝနးကင ထနးသမးေရးဆငရာ အစအစဥပစမားႏင အစအစဥခြမား ပါဝငသည။ သ႔မသာ ပၿပးထေရာကမႈရေစမညျဖစၿပး ကမၸဏမား၊ စညးမဥးကြပကသမားအေနျဖငလညး ပတဝနးကငထနးသမးေရးအစအစဥမားက စာရြက စာတမးမားျပစျခငး၊ ျပနလညသးသပျခငး၊ အေကာငအထညေဖာျခငး၊ ေစာငၾကညျခငးမားေဆာငရြကရန ႏင ပတဝနးကငထနးသမးေရးဆငရာ လကနာေဆာငရြကမႈ သကေသခလကမတ (ECC) ေပးျခငးမားအ တြက တြနးအားေပးႏငမညျဖစသည။ စသတမတခကမား ခမတရာတြင ဌာနဆငရာအသးသးမားၾကား ပးေပါငးေဆြးေႏြးမႈမားျပၿပး သေဘာတညမႈမားရယႏငသည လပငနးစဥမတစဆင ခမတသငၿပး စစေဆး ျခငးႏင ႀကးၾကပကြပကျခငးလပငနးစဥမားက မညသတ႔မ တာဝနယေဆာငရြကမညဟ ရငးလငးစြာ ပါဝငရ မည။ သကဆငရာဥပေဒမားအားလး၏ စာရငးကလညး ထညသြငးထားရမည။

သတတြငးလပငနးတြင လပငနးခြငဆငရာ ကနးမာေရး၊ ေဘးအႏရာယကငးရငးေရးက ႀကးၾကပကြပကရန၊ စစေဆးျခငးႏင ဥပေဒလကနာမႈရေအာင ထနးကြပျခငးမားျပရန မညသ႔တြငတာဝနရေၾကာငး ရငးလငးစြာသတမတထားျခငးရရမည။ လတတေလာတြင လပငနးခြငဆငရာကနးမာေရးႏင ေဘးအႏရာယကငးရငးေရး (OSH)သည သတနညးဥပေဒမတစဆင ေျဖရငးရမညေလာဟသညအခကမာ မရငးလငးေသးပါ။ ထြကရ လာမည လပငနးခြငေဘးအႏရယကငးရငးေရးႏင ကနးမာေရးဆငရာ ဥပေဒ (သ႔မဟတ) ပတဝနးကငထခက မႈဆနးစစျခငး/ပတဝနးကင စမခန႔ခြမႈအစအစဥမားထတြင သတတြငးလပငနးပါဝငသေလာဟသညအခက မာလညး မရငးလငးေသးပါ။ သတတးေဖာေရးကမၸဏမားႏင အျခားေသာ ပါတသကဆကႏြယသမားအတြက ကးေၾကာငးညညြတမႈ၊ တစသတမတတညးရမႈႏင ရငးလငးမႈမား လအပပါသည။

7-tBuHjyKcsufrsm; 293

အကးသကဆငသမားႏင ေစစပေဆြးေႏြးျခငးႏင ဆကသြယေဆာငရြကျခငး အစအစဥလအပၿပး (ေအာက တြငၾကညပါ)၊ ထကသ႔ ေဆာငရြကမႈမးသည ခြငျပခကလပငနးစဥအမးမး၏ လအပခကျဖစေသာ အမား ျပညသ ပးေပါငးပါဝငျခငးအပငး၏ တစစတတစေဒသအျဖစ ရေနႏငပါသည။

“တစေပါငးတညးလပကငရနခြငျပမန႔” ၏ အယအဆက ထနးသမးထားလင ကမၸဏမားတြင မညသညလပပငခြငမားရသည၊ စမကနးက ေရ႕ဆကလပကငသညတစေလာက ပတဝနးကငႏင အျခားသကဆငေသာ မညသညလအပခကမား လကနာရမညျဖစေၾကာငးႏင ျဖစႏငေခအဆငတြင ပတဝနးကငထခကမႈဆနးစစ ျခငးလပငနးစဥေဆာငရြကရန လအပမညေလာဟေသာအခကမားလညး ပါဝငသငသည။

ပတဝနးကငဆငရာႏင လမႈေရးဆငရာထခကမႈ ဆနးစစျခငးႏငစမခန႔ခြမႈ အစအစဥမားအတြက သကဆင မႈရေသာ ပတဝနးကငဆငရာဥပေဒမား၊ မဝါဒမားႏင လပထးလပနညးမားတြင စကားလးသးစြမႈမားမာ တစသတမတတညးရေစရန ေဆာငရြကေပးရမည။ လမႈေရး၊ ကနးမာေရးႏင အျခားေသာလ႕အခြငအေရး ဆငရာ သကေရာကမႈမားပါဝငေသာေၾကာင ပတဝနးကငဆငရာ၊ လမႈေရးဆငရာ ထခကမႈမားဆနးစစျခငး (ESIA) (သ႔) ပတဝနးကငဆငရာ၊ လမႈေရးဆငရာ၊ ကနးမာေရးဆငရာ ထခကမႈမားဆနးစစျခငး (ESHIA) မားသည ပမ၍သငေတာသည။

ေဒသအာဏာပငမားထမ ကမၸဏမားက မားျပားလေသာ ေထာကခစာမားရယရန မလအပေစေရး ေသခာစြာ ေဆာငရြကေပးရမည။ အထးသျဖင အဆပါေထာကခစာမားသည လပငနးလညပတမႈအဆငအတြက အေထာက အကျပျခငး မရေသာလညးေကာငး၊ ဥပေဒအရမလအပလင ေသာလညးေကာငး အထပထပေထာကခခက မားရယရန မလအပသငပါ။

“ကနဥးခြငျပခက”(သဘာဝပတဝနးကငထနးသမးေရးဥပေဒ ၊ နညးဥပေဒမားႏင လပထးလပနညး မားတြင ေဖာျပထားေသာ)၏လအပခကႏင ပတသက၍ရငးလငးမႈရေအာငလပေဆာငရမည။ ဥပမာအားျဖင ပတဝနး ကငထနးသမးေရးဥးစးဌာနသည အျခားအာဏာပငမားႏငပးေပါငး၍ စညးမဥးမားျပဌာနးသည အျခားအဖြ႔အစညးမားမထတျပနထားေသာ ခြငျပခကမားတြင ကနဥးခြငျပခကဟယဆႏငသည ခြငျပခကမားက စာရငးျပစၿပး ထတျပနသငသည။ ထ႔အျပင မညသ႔ေသာစမကနးမားႏင လပငနးမားတြင ကနဥးအဆငတြင ကနဥးပတဝနးကင ဆနးစစျခငး(IEE)/ ပတဝနးကငထခကမႈဆနးစစျခငး(EIA)/ ပတဝနးကငစမခန႔ခြမႈအစအစဥ(EMP)မား လအပေၾကာငးလညး ထတျပနသငသည။ ထ႔အျပင လကရသတဥပေဒႏင နညးဥပေဒမား တြင ခြငျပမန႔ကာလ(သကတမး)ႏင အရြယအစားမားသည ေရရညတညတဖြ႕ၿဖးေရးကသ႔ေသာ ရညရြယ ခကႏင ကကညမႈရေစရန ေျပာငးလမႈမားျပလပရန လအပပါသည။ လကရအေျခအေနတြင အထးသျဖင မားစြာေသာအေသးစားလပငနးမား၏ ခြငျပမန႔မား ေရာေႏာေပါငးစပ၍ လပကငရနအတြက အားေပးသလ ျဖစေနပါသည။ ထ႔ေၾကာင မရငးလငးေသာ နယနမတမားႏင ကေရာကလာေသာ သကေရာကမႈမားအတြက တာဝနယမႈ၊ တာဝနခမႈမား ကငးမလကရသည။ အညစအေၾကး စြန႔ထတမႈမားျပရနႏင ထေရာကေသာ သတတးေဖာေရးအစအစဥမားလပကငရန ေနရာမားမရေသာေၾကာင အတြငးပငးရအရငးအျမစမားက အကးရစြာႏင ေဘးအႏရယကငးရငးစြာ တးေဖာထတ လပႏငစြမးမရေသာ အေျခအေနမားျဖစေနသည။ (Valentis/Coffey အဖြ႕မားမ ျပစထားသည ဖားကန႔၊ လးခငးေဒသမားက အၾကေပးမတစမားတြင ၾကည ရန)

ခြငျပမန႔ကာလ(သကတမး)ႏင အရြယအစားမားက အနညးဆး ကမၻာအဆငပမးမပမာဏ ရေအာငတးျမႇင သငၿပး၊ ထသ႔တးျမႇငေပးျခငးေၾကာင စးပြားေရးေစးကြကတြင ရပတညႏငသည ထေရာကေသာ သတတး ေဖာေရးလပငနးမားျဖစေစရန၊ ေရရညတညတေသာ တးေဖာထတယမႈပမာဏျဖစလာေစရနႏင ပမလျခစတ ခရေသာ အေလအကငမားက ကငသးလာေစရန အားေပးရာေရာကသည။ ဓာတသတရာေဖြေသာအဆငတြင

294 7-tBuHjyKcsufrsm;

ခြငျပမန႔ရေသာေနရာမား၏ ကာလ(သကတမး)ႏင အရြယအစားကလညး တးျမႇငေပးသငသည။ အကး ဆကအေနျဖင ဘမေဗဒဆငရာ အခကအလကမားရယျခငး၊ ဆးကးသကေရာကမႈနညးပါးေသာ အဆငျမင နညးပညာမားမတစဆင ႀကးမားကယျပန႔ေသာ ေနရာတစခလးက ျခလႊမးႏငျခငး၊ ဥပမာအားျဖင remote sensing တငးတာျခငး (သ႔မဟတ) ဘမရပေဗဒဆငရာနညးပညာျဖင ေလထမတစဆင တငးတာစစေဆးျခငး မားကသ႔ေသာ လပေဆာငမႈမားရလာေစရန အားေပးရာေရာကသည။ ေဘးအႏရယကငးရငးေရးႏင သဘာဝ ပတဝနးကငဆငရာကစၥရပမားတြင အေလအကငေကာငးမား တးတကလာမႈရေစရနအတြက အေသးစား ေကာကမကလပကငခြငႏင အေသးစားသတတးေဖာေရးလပငနး၏ အနမဆးအရြယအစားက တးျမႇငေပး သငပါသည။

၃။ သတတြငးလပငနး၌ ပတဝနးကငႏငလမႈေရးဆငရာ ကာကြယမႈမားလပေဆာငရနအတြက ကက ညမႈမရသညမားႏင လစဟာမႈမားက ေျဖရငးရန။

သဘာဝပတဝနးကငႏင လမႈေရးဆငရာ လျခစတခရေစေရးအတြက သတတြငးလပငနးဆငရာႏင ပတ သက၍ ဥပေဒေရးရာ မေဘာငထတြင ရထားၿပးသားျဖစေသာ အခကမားမာ သတဥပေဒႏင နညးဥပေဒမား၊ ျမနမာႏငငရငးႏးျမပႏမႈဥပေဒႏင နညးဥပေဒမား၊ အမးမးေသာ ပတဝနးကငဆငရာ ဥပေဒမားႏင ပတဝနးကငထခကမႈဆငရာဆနးစစအကျဖတျခငးကသ႔ေသာ စခနစညႊနးမားႏင လကရတြငျပဌာနးထားေသာ အျခားေသာဥပေဒမား ႏင ျပငဆငဆအဆငတြငရေနသည တငးရငးသားလမးမား၏ ရပငခြငအခြငအေရးမား၊ ေျမယာ၊ အလပသမား၊ လပငနးခြငဆငရာ ေဘးအႏရာယကငးရငးေရးႏင ကနးမာေရးဆငရာအစရသျဖင အမးမးေသာ ဥပေဒမားျဖစ သည။ ထမေဘာငမားထတြင ထပေနေသာအေၾကာငးအရာမား၊ ကြာဟမႈမားႏင ေကာငးမြနေသာ အေလအကင ေကာငးမားႏင ကကညမႈမရေသာ အခ႕ေသာလအပခကမား ရႏငပါသည။ ထအရာမားက ခြငျပမန႔ထတ ေပးျခငးဆငရာ လအပခကမားႏင ဥပေဒေရးရာျပဌာနးခကမားက ျပနလညျပျပငျခငးမတစဆင ကငတြယ ေျဖရငးႏငပါသည။ လပေဆာငရမညအခကမားမာ ေအာကပါအတငးျဖစသည။

ပတဝနးကင

ျပဒါးသးစြမႈႏငပတသကၿပး Minamata Convention က အတညျပလကမတေရထးျခငး။ အေသးစားႏင တစပငတစႏငသတတးေဖာေရးလပငနးစဥမားမ ျပဒါးအသးျပမႈေၾကာင ျပဒါးႏငျပဒါးျဒပေပါငးမားက ပတ ဝနးကငသ႔ စြန႔ထတျခငးႏင ထတလႊတျခငးမားမရေအာင ေဆာငရြကရမညျဖစၿပး ျပဒါးသးစြမႈေလာခရနႏင ျဖစႏငလင ျပဒါးအသးျပမႈပေပာကေအာင လပေဆာငရနအတြက အမးသားအဆင လပငနးေဆာငရြကမႈ အစအစဥတစခ ျဖစေပၚလာေစရနႏင အေကာငအထညေဖာရန လပေဆာငရမည။

၂ဝ၁၂ခႏစ ပတဝနးကငထနးသမးေရးဥပေဒ၏ အပဒ ၇ ႏင ၁ဝ ေအာကတြငပါဝငေသာ ပတဝနးကငႏင ဆငေသာစသတမတခကမားက လကနာၿပး၊ ပတဝနးကငထခကမႈဆနးစစျခငး/ ပတဝနးကငထနးသမးေရး အစအစဥမားက အေကာငအထညေဖာႏငရန လမးညႊနမႈေပးရမည။ ထလမးညႊနမႈမားသည လကေတြ႕ကရန လအပၿပး အျပညျပညဆငရာဘ႑ာေရးေကာပေရးရငး (IFC)မ ထတျပနထားသည သတတြငးလပငနးႏင ပတသကေသာ ပတဝနးကငထနးသမးေရး၊ ကနးမာေရးႏင ေဘးအႏရယကငးရငးေရးဆငရာ လမးညႊနခက မားႏင အျခားသကဆငေသာ ႏငငတကာစခနစညႊနးမားႏင မေဘာငမားအေပၚတြင အေျခခထားသငသည။ သတတးေဖာေရးလပငနးမားႏငဆကစပသည အေသးစတကေသာကစၥရပမား (ဥပမာ-ဆငယာႏဒ၊ သတ တြငးပတသမးျခငး)တြင ပတဝနးကငထနးသမးေရးဥးစးဌာနႏင သတဥးစးဌာနတ႔ၾကားတြင ညႇႏႈငးလပကင သငၿပး သတဥပေဒေအာကတြင လကေလာညေထြကငသးႏငေအာင လပကငၾကရမည။ ေအာကေဖာျပပါ

7-tBuHjyKcsufrsm; 295

အေသးစတအေၾကာငးအရာမားကလညး ထညသြငးစဥးစားထားရမည။

ေရအသးျပမႈႏင ေရ၏အရညအေသြး။ အညစအေၾကးစြန႔ထတျခငး။ ေလ၏အရညအေသြး။ အႏရာယရေသာ ပစၥညးမား (ဆာရာႏကႏင ျပဒါးအပါအဝင)။ ဇဝမးစမးကြမား။ ေဂဟစနစဝနေဆာငမႈမားက သးစြရယႏငရနႏင အဆပါဝနေဆာငမႈမားက ပကစးယယြငးေစပါက

ေငြေပးေဆာငရျခငး။ ဆညမႈႏင တနခါျခငး။ စြမးအင အသးျပမႈ။ အျမငအာ႐အေပၚ ကေရာကေသာ အကးသကဆငမႈမား။ သတတြငးလပငနးေနရာမား ျပနလညထေထာငျခငးႏင သတတြငးပတသမးျခငး။

အလပသမားႏင လျခေရး

သတနညးဥပေဒႏင ထြကေပၚလာမညျဖစသည လပငနးခြငေဘးအႏရယကငးရငးေရးႏင ကနးမာေရးဥပေဒ ေအာကရ က႑အလက နညးဥပေဒမားေအာကတြင သတတြငးေဘးအႏရာယ ကငးရငးေရးႏငဆငေသာ လကနာရမညစညးကမးမားႏင စသတမတခကမားက ဖြ႕ၿဖးလာေအာင လပေဆာငရမညျဖစၿပး သတတြငး သေဘာတညခက (၁၇၆) ထတြငရေသာ ႏငငတကာအလပသမားအဖြ႕အစညး၏ ေဘးအႏရာယကငးရငးေရး ႏင ကနးမာေရးအေၾကာငးအရာမားႏင ကကညမႈရရပါမည။

လငစငခထားေပးရာတြင ခြငျပမန႔လငစင ကငေဆာငထားသမားအေနျဖင ႏငငတကာစခနစညႊနး (ႏငင တကာရ အေလအကငေကာငး) မားက လကနာရမညဟေဖာျပထားရမည။ သတတြငးလပငနး၏ အေသး စတလပငနးစဥမားျဖစသည အညစအေၾကးထတေျမာငးမား၊ ယဖတမႈမားမရေစရန စမခန႔ခြမႈမား၊ သတ တြငးလပငနးေနရာမား ျပနလညထေထာငျခငးႏင သတတြငးပတသမးျခငး၊ ပတသမးၿပးသည ေနာကပငး အေျခအေနမား အစရသညတ႔က ႏငငတကာအေလအကငေကာငးမားႏင ကကညေအာင ေဆာငရြကရပါ မည။ ထလအပခကစညးကမးမားက လကနာမႈရမရ ေစာငၾကညရမညျဖစၿပး၊ လကေတြ႕လကနာေစရန ဆေလာေသာေငြေၾကးႏင ျပစဒဏမားက ခမတေပးရမည။

သတတြငးလပသားမားအတြက အလပလပခနအမားဆးႏင အနားယခနအနညးဆး မညမရရမညဟေသာ အခကက ရငးလငးေအာင ေဖာျပေပးရမည။ အထးသျဖင ေျမေအာကသတတြငးမားႏင ေရထတြင လပကင ရေသာ လပသားမားအတြကျဖစသည။

အေျခခကေသာ အျပညျပညဆငရာအလပသမားအဖြ႔ခပ၏ သေဘာတညခကက လကမတေရးထးရန ကနရေနေသာ အခက(၅)ခက သေဘာတညႏငေရးႏင ႏငငတကာအလပသမား စခနစညႊနးမားႏငအည အမားပါဝငေသာ၊ ကယျပန႔ေသာ အလပသမားဥပေဒ မေဘာငမားက ေရးဆြျပစရမည။ ေန႔စားအလပသမား မားအပါအဝင အလပသမားအမးအစားမား အားလးအတြက ကာကြယေစာငေရာကမႈေပးႏငရန လပေဆာင ရပါမည။ ကနသြယေရးသမဂၢ၏ လႈပရားမႈမားထတြင ပါဝငေသာ အလပသမားမားကလညး ကာကြယေစာင ေရာကမႈေပးႏငေရးက အားေကာငးေအာငလပရပါမည။

296 7-tBuHjyKcsufrsm;

သတနညးဥပေဒတြင အမးသမးမားေျမေအာက သတတြငးမား၌ အလပလပကငျခငးက တားျမစထားသည ခြျခားဆကဆမႈက ဖယရားပစရမည။

အျပညျပညဆငရာအလပသမားအဖြ႔ (ILO) သေဘာတညခက (၁၈၂) တြင အေကာငအထညေဖာ အသးျပ မညစာရငးထတြင သတတြငးလပငနးသည ကေလးသငယမားအားလးအတြက ‘အႏရာယရေသာ အလပ မား’အျဖစ အဓပၸာယသတမတေပးရမည။

ေျမယာ

အမးသားအဆငေျမယာအသးျပေရးမဝါဒႏင (အမးသားစားနပရကၡာ ဖလမႈရေရးအတြက သစေတာမား၊ ငါး လပငနးႏငေျမယာမား တငဒါေခၚယမႈမားဆငရာ တာဝနယမႈရေသာ စမအပခပေရးႏင ပတသကသည FAO ၏ လမးညႊနခကမားအတငး ေျမယာအသးခမႈ လပထးလပနညးမားႏင ခြျခားသတမတထားေသာ ေျမယာအမးအစားမားက ရငးလငး၍ နားလညရလြယကေအာင လပေဆာငရမည။ သ႕မသာ စားနပရကၡာ ဖလေရးႏင မ႐းသားသည ေျမယာ အေရာငးအဝယလပကငျခငးမားမ လယသမားမားက သငေတာသည ကာကြယမႈမား ေပးႏငမညျဖစသည။ လကရေျမယာအသးခမႈႏင ပငဆငခြငမား ပါဝငေသာ အမးသားအဆင ေျမယာမတပတင စာရြကစာတမးတစခက ျပစရမည။

အျပညျပညဆငရာ ဘ႑ာေရးေကာပေရးရငး (IFC) ၏ လပေဆာငခက စခနစညႊနး (၅) ႏင ကကညရန ၁၈၉၄ ေျမသမးဥပေဒက ျပနလညျပျပငရမည။

သတစမကနးမားအတြက ေျမယာဝယယရနႏင ေျမႏငအတ ဆကစပပငဆငမႈမား (ဥပမာ-အမ၊ သးႏ) စသညမားအတြက ေလာေၾကးေပးေခသညအခါ တနဖးျဖတျခငးမားက လြတလပေသာ တတယပဂၢလအဖြ႕ အစညးမားက လပကငရမည။

ရပရြာေဒသခမား

ခြငျပမန႔ရရသမားအားလးသည ပတဝနးကငထနးသမးေရးဆငရာ လကနာေဆာငရြကမႈ သကေသခ လကမတ ႏင/သ႔မဟတ သတလပငနးလငစငမားအရ ေအာကေဖာျပပါအခကမားက လကနာရနလအပပါသည။

အလပသမားမားႏင သတတြငးလပငနးေၾကာင ဆးကးသကေရာကမႈမားက ခစားရေသာ ေဒသခမားႏင ဌာေနတငးရငးသားမား၏ အခြငအေရးမား အပါအဝင လ႕အခြငအေရးက ေလးစားလကနာရမည။

ကငတြယဆပကငႏငေသာ ယဥေကးမႈအေမြအႏစမားႏင ကငတြယဆပကင၍ မရေသာ ယဥေကးမႈအေမြ အႏစမားက ကာကြယထနးသမးရမည။ ဥပမာအားျဖင ယဥေကးမႈအေမြအႏစ အေဆာကအဥးမား၊ ယဥေကးမႈအသပညာမား၊ ေဆးဖကဝငေသာအပငမား။

ထ႔အျပင ကမၸဏမားအေနျဖင (ႏစရညအႀကးစား ခြငျပမန႔ရေသာ သတတြငးလပငနးတစချဖစလင) ေအာကပါ အေၾကာငးအရာမားက လကနာသငသည (သ႕) လကနာရန အားေပးသငသည။

သကဆငရာေဒသခ အကးသကဆငသမားမ သဘာဝသယဇာတမားက အသးျပျခငး အပါအဝင ေဂဟ စနစဝနေဆာငမႈမားအေပၚ ေရရညသကေရာကမႈရႏငေသာ ဆးကးမားက အကျဖတျခငးႏင ေျဖရငးျခငးမား ေဆာငရြကရမည။ ထဝနေဆာငမႈမားက ကာကြယေစာငေရာကရနအတြက ပတဝနးကငစမခန႔ခြမႈ အစ အစဥမားတြင ႀကတငကာကြယျခငးႏင ေလာချခငးဆငရာ အစအစဥမား ထညသြငးရမည။

7-tBuHjyKcsufrsm; 297

ေဒသခမားထမ ပစၥညးမားဝယယျခငးႏင ေဒသခအလပအကငမားအတြက အစအစဥမား လပေဆာငရမည။

ေဒသခရပရြာလထအသငးအဝငးႏငအတ ရပရြာဖြ႕ၿဖးေရးသေဘာတညခက (CDA) မားက ညႏႈငးၾကရမည။

ကမၸဏမားအေနျဖင သတလပငနးမားလပကငေသာေဒသရ ရပရြာဖြ႕ၿဖးေရး/ ရငးႏးျမႇပႏမႈမား လပေဆာင ေပးရာတြင ေဒသခမားမ ဥးစားေပးလပကငေစခငေသာအရာမားျဖစသငၿပး ကမၸဏမေထာကပ ေပးရနအတြက လညး သငေတာမႈလညးရရပါမည။ ကမၸဏမားအေနျဖင ဘာသာေရးႏင သကဆငေသာ စမကနးမားက ေရာင ရားသငသလ ပဋပကၡျဖစပြားမႈ (သ႔) လာဘေပးလာဘယမႈမား ဆငကျဖစေပၚႏငေသာ စမကနးမားကလညး ေရာငရားသငပါသည။ ျဖစႏငလင ထေနရာမားရ အမးသားအဆင (သ႔) ေဒသဆငရာ အစးရ၏ဖြ႕ၿဖးေရး အစ အစဥ မဟာဗဟာႏငကကညမႈရသည ေဒသတြငးရငးႏးျမႇပႏမႈမးျဖစသငသည။ သ႔ေသာ အစးရမ တာဝနယ လပေဆာငရမည အခနးက႑ျဖစေသာ ကနးမာေရးႏင ပညာေရးအပငးတြင ကမၸဏမားမ တာဝနယလပေဆာင ျခငးမးက အစးရအေနျဖင အားမေပးသငပါ။

၄။ ဥပေဒမားက လကနာကငသးမႈႏင ပါမစႏငသကဆငေသာ တာဝန၊ ဝတရားမားအား လကနာမႈ တးတကလာေစေရး တြနးအားေပးရန။

ျပညစၿပးနားလညရလြယကေသာ ဥပေဒမေဘာငသည အေရးပါေသာလညး အကးသကဆငသမား အားလး အေနျဖင ဥပေဒက သနားလညမႈပမ မားျပားလာေစရနလညး လအပပါသည။ ဤအခကထကပ၍ အေရးႀကးေသာ အခကမာ ဥပေဒစးမးတညျမရန ႀကးၾကပကြပကရသမားအေနျဖင ျပဌာနးထားသည ဥပေဒက အသးျပရနႏင လကေတြ႔လကနာမႈရလာေစရန ထနးကြပမႈအတြက လေလာကေသာစြမးရည မားရရနလညး လအပပါသည။ က႑အလကေလလာဆနးစစျခငး (SWIA) သေတသန၏ေတြ႕ရခကမားအရ ဥပေဒစးမးမႈ မား အားနညးရျခငး၏ အေၾကာငးရငးတစတတပငးမာ အစးရဌာနမား၏ စြမးရညမလေလာကျခငး ေၾကာငျဖစသလ မတညေသာအစးရဌာနအခငးခငးၾကား ပးေပါငး ေဆာငရြကမႈ အားနညးျခငး၊ အထးသျဖင ေဒသႏရအဆငတြင လာဘေပးလာဘယမႈကစၥမားေၾကာငလညးျဖစသလ၊ ပဋပကၡျဖစပြားၿပး(သ႔)ျဖစပြား ဆေနရာမားရ အခ႕ေသာျပနာမားေၾကာင လညး ျဖစပါသည။ ကမၸဏမား၏ တာဝနဝတရားမားအပါအဝင အေထြေထြအေၾကာငးအရာမားႏငပတသက၍ ပြငလငးျမငသာမႈမရျခငးသညလညး ျပနာတစချဖစပါသည။ တးတကမႈရလာေအာင ေဆာငရြကရမညအဓက အခကမားမာ ေအာကေဖာျပပါအတငးျဖစသည။

သတတြငးလပငနးက႑ရ သဘာဝပတဝနးကင လမႈေရးႏင လ႕အခြငအေရးစခနစညႊနးမားဆငရာ ျပဌာနး ခကမား အထးသျဖင လပငနးခြငဆငရာကနးမာေရးႏင ေဘးကငးလျခေရး(OHS)ဆငရာ သတမတခက မား၊ ပတဝနးကငဆငရာစမခန႔ခြေရးႏင ေျမယာျပနာမားသည သတမတခကမားႏငအည ကငတြယ ေဆာငရြကလကရေၾကာငး ထနးၾကပကြပကရန အစးရဌာနအသးသးရ တာဝနရသမား၏ တာဝနဝတရားမား က ရငးလငးမႈရေအာင လပေဆာငထားရမည။

သတတြငးမားက စစမးစစေဆးျခငးျပလပသမားအားလးအတြက လေလာကေသာ အရငးအျမစမားႏင သငတနးမားေပးျခငး။

ပတဝနးကငထခကမႈဆနးစစျခငး(EIAs)က အကျဖတႏငရနႏင ပတဝနးကငစမခန႔ခြမႈ အစအစဥမား (EMPs)၏ ကတကဝတမားက လကနာျခငးရမရေစာငၾကညႏငရန ပတဝနးကငထနးသမးေရးဥးစးဌာန၏ စြမးေဆာငရညမားက (ေဒသႏရအဆင အပါအဝင) တးတကလာမႈရေစရန ျမႇငတငေပးရမည။

ကမၸဏ၏တာဝနဝတရားမားက သကဆငရာအစးရအာဏာပငမားမ ထတျပနေပးရမည။ ဥပမာအားျဖင သေဘာတစာခပ၊ ပတဝနးကငထခကမႈ ဆနးစစျခငး/ပတဝနးကငစမခန႔ခြမႈအစအစဥ (EIA/EMP) ႏင

298 7-tBuHjyKcsufrsm;

ပတဝနးကငထနးသမးေရးဆငရာ လကနာေဆာငရြကမႈ သကေသခလကမတ၏ ကတကဝတမားအား လကမတေရးထးထားျခငးမား အစရသညတ႔က သကဆငရာအစးရ အာဏာပငမားမ ထတျပနေပးျခငး အားျဖင သတငးမဒယာႏင ရပရြာအသငးအဝငးရ ေဒသခမား၊ ႀကးၾကပကြပကသမား အစရသည ပတသက ဆကႏြယသမားအေနျဖင ကမၸဏမားသည တာဝနယမႈ၊တာဝနခမႈ ရေစရန လပေဆာငႏငသည။

ကမၸဏမားေနျဖင ၎တ႔၏ထတေဖာေဆာငရြကမႈမားအတြက တရားဥပေဒဆငရာ တာဝနမားႏငအည လကနာေဆာငရြကမႈရသညက ေသခာေအာင ေဆာငရြကျခငး။

၅။ တရားစရငေရးႏင ျပငပတရားစရငေရးစနစမားဆငရာ ကစားသညလပငနးစဥမား အားေကာငး လာေစရန။

ျမနမာႏငင၏တရားစရငေရးစနစ ျပျပငေျပာငးလေရးသည လကရဆငးငထားစဥျဖစေစ၊ ျပျပငေျပာငးလမႈမား ျပနလညစတငလာခနတြငျဖစေစ သတတြငးလပငနးမားရ လပငနးလညပတမႈမားေၾကာင ကေရာကလာေသာ ဆးကးသကေရာကမႈမားက ခစားရသမားအေနျဖင ျပနလညကစားမႈမားရရေစေရး ေသခာရနအတြက တရားဝင ဥပေဒေရးရာ လပငနးစဥမားအတြက အျခားေသာေရြးခယစရာ လမးေၾကာငးမား လအပသည။ အခြငအေရးရပင ခြငရသမားအေနျဖင ၎တ႔၏ မေကနပမႈမား၊တငၾကားလမႈမားရပါက လြတလပစြာ ထတေဖာေျပာဆခြင ရရနလညး အေရးႀကးသည။ လြတလပစြာထတေဖာေျပာဆခြင၊ လြတလပစြာ သတငးအခကအလကရယခြင၊ လြတလပစြာစေဝးခြငႏင အဖြ႕အစညးဖြ႕ခြငမားသည ျမနမာႏငငတြင အျပညအဝလပေဆာငခြငရရန အာမခထား ခကမရေသးပါ။ ေဒသခမား၊ အလပသမားမားႏင အရပဘကအဖြ႕အစညးမားအေနျဖင သတတြငးလပငနးႏင ပတသကေသာ စးရမပပနမႈမားအား တငၾကားႏငရနႏင သတတြငးလပငနးမားႏင ခတဆကလပကငမႈမားျပႏင ရနအတြက အထကေဖာျပပါ အခြငအေရးမားဆငရာ ကန႔သတထားမႈမားက ေျဖေလာ႔ေပးရမညျဖစသည။

ျပနလညကစားခြငရရေရးက အေထာကအပေပးႏငရန အစးရအေနျဖင ေအာကပါလပရပမားက ေဆာငရြက ႏငသည။

စးပြားေရးႏငလ႕အခြငအေရးမားဆငရာ ကလသမဂၢ၏ လမးညႊနအေျခခမမားအရ ကမၸဏမား အေနျဖင သတလပငနးသသရာ တစေလာကလးတြင မေကနပမႈမားက တငၾကားႏငသည သငေလာေသာ နစနာမႈ ကစားေရးယႏရားမားက လကေတြ႕ထားရေရးက လပငနးလငစငခထားေပးရာတြင လအပခကတစခအျဖစ သတမတေပးရမည။ ပတဝနးကင စမခန႔ခြမႈအစအစဥ (EMP) အတြက (၆) လတႀကမ ေစာငၾကညေလလာ ျခငးအစရငခစာတြင အဆပါယႏရား၏ ေဆငရြကမႈမားက အမားျပညသသေအာင ထညသြငးေပးရမည။

ၿငမးခမးစြာစေဝးခြင၊ စတနးလညလညခြငႏင ဆကစပေသာ ဥပေဒမားက ျပငဆငေပးျခငးအားျဖင ဆႏၵျပ ျခငးႏင ကန႔ကြကျခငးမားဆငရာ ရာဇဝတမႈမား ပေပာကေစရနႏင သတစမကနးက ဆန႔ကငသညၿငမးခမး စြာဆႏၵျပေသာသမားသည တရားစြဆခရျခငး၊ၿခမးေျခာကခရျခငးမား မရေအာင ေဆာငရြကေပးရမည။

အကးသကေရာကမႈမားခစားရေသာ ေဒသခမားအေနျဖင ကစားမႈမားရရရနအတြက ေထာကပေပး သည အရပဖကအဖြ႕အစညးမားႏင အစးရမဟတေသာအဖြ႕အစညးမား (အဆပါ အဖြ႔အစညးမားသည တရားဝင မတပတငထားသညျဖစေစ၊ မတပတငထားျခငး မရသညျဖစေစ) ၏ အေရးပါေသာအခနးက႑အျဖစ အသ အမတျပရမည။

တရား႐းမတဆင ေဒသခမားအတြကနစနာေၾကးရရန အခြငအလမးမား မားျပားလာေအာင ဖနတးေပးသင သည။ အနမဆးအဆငတြင အဆပါ အခြငအလမးမားက ပတပငျခငးမးမရသငပါ။

7-tBuHjyKcsufrsm; 299

ေခတႏငအည လြတလပစြာသတငးရရခြငဥပေဒတစခက ျပဌာနးၿပး အစးရမ သတငးအခကအလကမားက ျပညသမားလကလမးမရယႏငသညဟ အာမခခကေပးလာႏငေအာင ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒက ျပငဆင ေျပာငးလရမည။

ဝနထမးအေယာက ၃ဝ အထကရသည ကမၸဏမားတြင လပငနးခြငညႏႈငးေရးေကာမတ တညေထာငႏငရန ဥပေဒအရ လအပခကျဖစေၾကာငးက သတတြငးကမၸဏမားသရလာေအာင အသပညာမားျမႇငတငေပး ရမည။

၆။ အမားျပညသပးေပါငးပါဝငျခငးႏင ပြငလငးျမငသာမႈမား တးတကလာေစရန။

က႑အလက ေလလာဆနးစစျခငး(SWIA) သေတသနကြငးဆငးေလလာခကမားတြင ေဒသခမားအေနျဖင လပငနးလညပတေနစဥကာလအတြငး (သ႔) ခြငျပမန႔လပငနးစဥအပငးမားတြင ေစစပေဆာငရြကႏငရန အခြင အလမးမားမရေၾကာငး ေတြ႕ရခသည။ ေဆြးေႏြးပြလပသည အခနမားတြငလညး ေဒသခမားအားလး ပါဝငႏငျခငး မးမရပ၊ ရပရြာေခါငးေဆာင(သ႔) ရပရြာရ အသကအရြယႀကးသမားႏငသာ ပးေပါငးေဆြးေႏြးမႈမား ျပေလရ ၾကသည။ သတလပငနးႏငပတသကၿပး အဓကအခကအလကမားႏင ပတဝနးကငထခကမႈဆနးစစျခငး (EIA)/ ပတဝနးကင စမခန႔ခြမႈအစအစဥ(EMP) မားက အမားျပညသသေအာင ထတျပနျခငးမးမရပါ။ အကးဆကအေန ျဖင အခ႕ေသာ သတတြငးလပငနးမားသည အမားျပညသပးေပါငးပါဝငျခငးႏင သတငးအခကအလကမား ထတေဖာျပသျခငးဆငရာ ဥပေဒေရးရာ လအပခကမားက ေဖာကဖကမႈမားရေနၿပး အဆပါျဖစရပမား အားလး တြင လပငနးလညပတရနအတြက ခငျမအားေကာငးေသာ “အမားသေဘာတၾကညျဖလကခမႈ”(social lis-cence) တစခ ကငးမေနပါသည။

အမားျပညသပးေပါငးပါဝငေဆာငရြကျခငးမား တးတကမႈရလာေစရန လပေဆာငႏငသည နညးအမးမး ရပါ သည။ အခ႕ေသာနညးမားသည လကရအခနတြင ဥပေဒဆငရာ လအပခကမားအျဖစရထားၿပးသားျဖစေသာ လညး အျပညအဝ အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကႏငမႈ မရေသးေၾကာငးေတြ႔ရသည။ အစးရအေနျဖငေအာကပါ အခကမားက လပေဆာငႏငသည။

အကးသကဆငသမားအားလးအေနျဖင သတစမကနးႏငပတသကသည သတငးအခကအလကမားက ရရရနႏင သတ႔၏ထငျမငခကမားက ေပးႏငရန အခြငအေရးမားရရနအတြက ပတဝနးကငထခကမႈဆနး စစျခငး လပထးလပနညးထတြင လထတငပငေဆြးေႏြးျခငးႏင ထတေဖာျပသျခငး လအပခကမားရေၾကာငး သနားလညမႈမားျပားလာေစရန ကမၸဏမား၊ ေဒသဆငရာ အာဏာပငမားႏင အျခားေသာအကး သကဆင သမားႏငအတ အသပညာေပးျခငးလပငနးမားက လပေဆာငရမည။ အမားျပညသပးေပါငး ပါဝငျခငးဆငရာလမးညႊနခကမၾကမးက ျပစလပေဆာငသငၿပး၊ သတစမကနးေၾကာင သကေရာကမႈခရသမား (အမးသမး မားႏင အႏရယရေသာ ေဒသခအဖြ႕ဝငမားလညး အပါအဝင) က အဓပၸာယရေသာ ေစစပေဆြးေႏြးမႈမား မညသ႔လပေဆာငရမညဟသည လမးညႊနမႈမားကေပးႏငရနအတြက ကယကယျပန႔ျပန႔ ျဖန႔ေဝရမည။ ပတဝနးကင ထခကမႈဆနးစစျခငး လပငနးစဥအရေဆာငရြကေသာ ေဆြးေႏြးပြမားတြင တငးရငးသား လနညးစမားပါဝငၿပး ေဒသခဘာသာစကားက အသးျပလပေဆာငလာေစရန အစးရဖကမ တကတြနးအား ေပးမႈမား လပေဆာငသငသည။

အမားျပညသ ပးေပါငးပါဝငျခငးလပငနးမား၊ ပတဝနးကငထခကမႈဆနးစစျခငး လပငနးစဥမားအျပင အခြင အေရးပငဆငသမား (right holders) အတြက ေထာကပမႈမားေပးသည အရပဘကအဖြ႕အစညးမားႏင အစးရမဟတေသာ အဖြ႕အစညးမား (အဆပါအဖြ႔အစညးမားသည တရားဝငမတပတငထားသညျဖစေစ၊ မတပတငထားျခငး မရသညျဖစေစ) ၏ အေရးပါေသာ အခနးက႑က အသအမတျပရမည။

300 7-tBuHjyKcsufrsm;

ေဒသခပါတသကဆကႏြယသမားႏင အဓပၸာယရသည ေဆြးေႏြးမႈမားက ျပလပထားသညဟေသာအခက က လကဆပလကကငမျပႏငေသာ ပတဝနးကငထခကမႈဆနးစစျခငး (EIAs) မားက ျငငးပယရမည။ သ႔မဟတ ကနဥးပတဝနးကငထခကမႈ ဆနးစစျခငး (IEE)/ ပတဝနးကငထခကမႈ ဆနးစစျခငး (EIA)၏ မၾကမးမားက ထတေဖာရန ပကကြကေသာ စမကနးအဆျပသမားကလညး ျငငးပယရမည။

ခြငျပမန႔လပငနးစဥအမးမး၏ တစတတပငးအျဖစ အကးသကဆငသမားႏင ေစစပေဆြးေႏြး ေဆာငရြက ျခငးႏင ဆကသြယေရးအစအစဥမား (SECP) ေရးဆြထားေၾကာငး ကမၸဏမားအေနျဖင ထတေဖာျပသရန လအပပါသည။ အကးသကဆငသမားႏင ေစစပေဆြးေႏြးေဆာငရြကျခငးႏင ဆကသြယေရး အစအစဥ မား(SECP)တစခသည ပတဝနးကငထခကမႈဆနးစစျခငး (EIA) ထတေဖာျပသျခငးႏင အမားျပညသမားပါဝငေသာေဆြးေႏြးပြမားအတြက ဥပေဒေရးရာလအပခကမား အဆျပထားေသာ သတတြငးနညးဥပေဒ ေအာကရ ေဒသခလမႈအသကအဝနးျဖင ညႇႏႈငးျခငးမား၊ ဌာေနတငးရငးသားမား၏ အခြငအေရးက အေလး ေပးေဖာျပထားေသာ အမးသားေရးႏင သကဆငသည ၂ဝ၁၅ ခႏစ တငးရငးသားအခြငအေရး ကာကြယ ေစာငေရာကသညဥပေဒ၏ အပဒ (၅) ေအာကရ “စမကနးမစတငမ အစးရ၊ကမၸဏမားႏင တငးရငးသားမား ၾကားတြင ညႇႏႈငးမႈမား လပေဆာငရမညျဖစၿပး ၎တ႔၏ေဒသမားတြင တြငးထြကက႑ စမကနးမားႏင အျခားေသာစးပြားေရးဆငရာ လပေဆာငခကမားႏငပတသက၍ ျပညစၿပး၊ တကေသာ သတငးအခက အလကမားရရရန”ဟေသာ အခြငအေရးမားအပါအဝင အမးမးေသာ ခြငျပမန႔လပငနးစဥမား၏ လအပ ခကမားက ျဖညစညး ေပါငးစပသငပါသည။ ဌာေနတငးရငးသားမားႏင တငးရငးသားလမးစမားအပါအဝင ေဒသခရပရြာအသကအဝနးႏင ေဒသ

ဆငရာ အစးရမားႏငအတ ေဆြးေႏြးမႈမားက ပါတသကဆကႏြယသမားႏင ေစစပေဆြးေႏြး ေဆာငရြက ျခငးႏင ဆကသြယေရးအစအစဥမား(SECP)တြင ဥးစားေပး လပေဆာငသငပါသည။ ေရ႕ဆကလပ ေဆာငမည အလားအလာရေသာ အေျခအေနႏင စမးသပတးေဖာျခငးအဆငမားတြင ေဒသခမား အတြက စမကနးႏငသကဆငသည မညသ႔ေသာအေၾကာငးအရာမားက မေဝေပးမညဟေသာအခကႏင အကးသကဆငသမားႏင ေစစပေဆြးေႏြးေဆာငရြကျခငးျဖင ဆကသြယေရးအစအစဥမားႏငသက ဆငသည အခကအလကမားက ေဖာျပသငသည။

ပါတသကဆကႏြယသမားႏင ခတဆကေဆာငရြကျခငးႏင ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးမႈအစအစဥမား (SECP)တြင စမကနး၏သတငးမဒယာေပၚတြင ေဖာျပမညအခကအလကမားႏင လမႈေရးဆငရာ မဒယာမဟာ ဗဟာက မေဝေပးသငသည။

ပါတသကဆကႏြယသမားႏင ခတဆကေဆာငရြကျခငးႏင ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈအစအစဥမား (SECP) မားက ေရးဆြသငၿပး၊ အနညးဆး ႏစစဥ (သ႔) လအပသည လပငနးအစအစဥအရ ခြငျပမန႔ အဆငတငး တြင ပတဝနးကငထနးသမးေရးဥးစးဌာန/ သတတြငးဥးစးဌာနသ႔ တငသြငးသငသည။

သတတြငးဥပေဒႏင အဆျပထားေသာ သတတြငးနညးဥပေဒမားသည လကရတြင ပြငလငးျမငသာမႈက အားေပးထားျခငးမရပါ။ တြငးထြကသယဇာတ တးေဖာထတလပျခငး လပငနးမား ပြငလငးျမငသာမႈေဖာေဆာင ေရး (EITI)၏ စသတမတခကမား (၂ဝ၁၆ ခႏစ)က လကေတြ႔အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကႏငရန အားထတ မႈမားသည သတတြငးက႑ႏင လပငနးခြငျပမန႔ထတေပးျခငးတ႔မ ႏငငဘ႑ာေငြဝငမႈက ေထာကပေပးေန ေၾကာငး ပမနားလညလာသည။ သ႔ေသာ လငစငခထားေပးျခငး လပငနးစဥႏငပတသကသည သတငးအခက အလကမား၊ ခြငျပခကရထားေသာ စမကနး၏ သတငးအခကအလကမားႏင သတတြငးက႑၏ ပတဝနးကင ဆငရာ၊ လမႈေရးဆငရာသကေရာကမႈမားႏင ေငြေၾကးစမ ခန႔ခြမႈႏငသကဆငေသာ သတငးအခက အလက မားသည သးျခားျဖစေနၿပး ကြလြမႈမားလညးရေနသည။ ပြငလငးျမငသာမႈ ပမအားေကာငးလာေစရန ထပဆင လပေဆာငရမည ေျခလမးမားတြင ေအာကပါအခကမား ပါဝငသငသည။

7-tBuHjyKcsufrsm; 301

တြငးထြကသယဇာတ တးေဖာထတလပျခငး လပငနးမား ပြငလငးျမငသာမႈ ေဖာေဆာငေရး (EITI)၏ ၂ဝ၁၆ ခႏစစသတမတခကမားက အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကျခငးႏင သတတြငး လပငနးစမကနးမားမ ရရသည ဘ႑ာေငြမားႏင အခြနေပးေဆာငမႈမားက ၿပးျပညစစြာထတေဖာ ေၾကညာရမညျဖစသည။ ၎ ထတျပနေၾကညာမႈမားတြင ေကာကစမးႏင ေကာကမကလပငနး က႑ဆငရာ ေဒတာအခကအလကမား ႏင ႏငငပငသတတြငးလပငနးမားမ ရရေသာဘ႑ာဝငေငြမားႏင ၎ဝငေငြမားက အစးရဌာနေအဂငစ မားၾကား လႊေျပာငးစးဆငးမႈမားႏင သကဆငသည ဟတစစသညတစစ ျဖစေနေသာ အခကအလကမား ကလညး အျပညအဝထတေဖာျပသရမည။

လကရအေျခအေနတြင ရႈပေထြးမႈရေနေသာ လငစငအမးအစားမားက ရငးလငးလြယကေအာင လပရမည။

လပငနးလငစငရရရနအတြက လအပခကမားႏင ဆနးစစအကျဖတသည သတမတခကမားက ထတျပန ေၾကညာျခငးအားျဖင အကငပကခစားမႈအတြက အခြငအေရးမားနညးပါးေစသလ စမကနးမားေရြးခယ ဆးျဖတရာတြင အစးရ၏ တစဥးတညးကယပင ဆးျဖတပငခြငအာဏာက ေလာခႏငသညအျပင ရငးႏးျမႇပႏ သမား၏ ယၾကညမႈမားက တးတကလာေစပါသည။

လငစငခထားေပးျခငးမားအတြက စသတမတခကမား (ကာလၾကာခန၊ တသးပဂၢလကစၥမား၊ အဖးအခမား၊ ျပညနယပါဝငပတသကမႈ အေျခအေနမား စသညတ႔)က အတညျပရမည။ သေဘာတညမႈစာခပမားအတြက ညႇႏႈငးမႈမားက ေရာငကဥရနအတြက စသတမတခကမားရရန လအပပါသည။ ႏငငတကာ အေတြ႕အႀက မားအရ ႀကတငစသတမတထားေသာ အေျခအေနမားသည တစဥးတညးကယပငဆးျဖတခြငမား ပဂၢလေရး အရ ဆးျဖတမႈမားႏင အကငပကခစားမႈမားက ေရာငရားရန အေကာငးဆးနညးလမးျဖစၿပး တငဒါ၏ လၿခ စတခရမႈႏင ပြငလငးျမငသာမႈက တးျမငေစပါသည။

အကးအျမတမားပငဆငခြငရရသမားအပါအဝင လပငနးလငစငပါမစကငေဆာငသမား၏ သတငးအခက အလကမားက အခနႏငတစေျပးညျဖစေအာင ထတျပနေၾကညာရမည။

ျမနမာႏငငရငးႏးျမပႏမႈနညးဥပေဒ (၄၅) အရ ျမနမာႏငငရငးႏးျမႇပႏမႈေကာမရင၏ ခြငျပခကေလာကထားမႈ အတြက အဆျပလႊာအႏစခပက ထတျပနေပးရမည။

ျမနမာႏငငရငးႏးျမပႏမႈနညးဥပေဒ (၁၉၆/၁၉၉)အရ ျမနမာႏငငရငးႏးျမပႏမႈေကာမရငမ ပါမစရထားသည သတတြငးမားသည ႏစစဥ ေရရညတညတခငျမေသာအစရငခစာက ထတျပနေပးရမည ဟေသာအခကက လကနာလာေအာင လပေဆာငရမည။ ထထတျပနခကမားတြင အျခားအေၾကာငးအရာ အခကအလကမား ျဖစသည လကေတြ႔လညပတလကရသည နစနာမႈကစားေရး ယႏရားမား၊ ပါတသကဆကႏြယသမားႏငအတ ေစစပေဆာငရြကျခငးမားႏင ေဒသခမား၏ ရငးႏးျမႇပႏမႈမားႏင ပတသက၍ ပါဝငသငသည။

ပတဝနးကငထခကမႈ ဆနးစစျခငး (EIA)၏ ထတေဖာျပသျခငးလအပခကမားက ျပဌာနးရနႏင ပတဝနးကင ထခကမႈဆနးစစျခငး (EIA)/ ကနဥးပတဝနးကငထခကမႈ ဆနးစစျခငး(IEE)/ ပတဝနးကငစမခန႔ခြမႈ အစ အစဥ(EMP)မားက ေဆာငရြကေနသည စမကနးမား၏စာရငးမားက အြနလငးေပၚတြင တငထားၿပးထတေဖာ ျပသထားသည သကဆငရာစာရြကစာတမးမားက ဝငေရာကဖတ႐ႈႏငေအာင လင(ခ)မားကလညး ေဖာျပ ေပးထားရမည။ သ႔မသာ ပတသကဆကႏြယသမားအေနျဖင ကမၸဏမား၏ ကတကဝတမားႏင လပငနးျဖစ စဥမားက ေျခရာခႏငမညျဖစၿပး ကမၸဏမားမ တာဝနယမႈ၊ တာဝနခမႈရလာေအာင ေဆာငရြကႏငမညျဖစသည။

302 7-tBuHjyKcsufrsm;

၇။ လကလပလကစား သတလပငနးမား တရားဝငျဖစလာေစေရး တးျမႇငလပေဆာငရနႏင အႏရာယ ျဖစေစႏင သည အေလအကငမားက ေလာခရန။

ျမနမာႏငငရ ဆငးရသည ေဒသခမားစြာအတြက လကလပလကစား (သ႔) တပငတႏင သတတးေဖာေရး လပငနးမားသည အေရးပါေသာ အသကေမြးဝမးေကာငး အရငးအျမစတစခ ျဖစပါသည။ ထလပငနးမားေၾကာင သဘာဝပတဝနးကငအေပၚတြင ထငရားသည ဆးကးသကေရာကမႈမားစြာလညး ရပါသည။ တစပငတစႏင သတလပငနးမားတြငလပကငေနၾကေသာ ကေလးသငယမားအပါအဝင အလပသမားမားႏင ေဒသခအသကအဝနး မားသည ထခကလြယအပစမားျဖစေၾကာငး ေတြ႔ရရၿပး ဆးရြားေသာ အလပသမားအေျခအေနမား၊ အႏရာယ ရေသာပစၥညးမားႏင ထေတြ႕ရျခငး၊ လေလာကေသာ ပညာေရးႏင ကနးမာေရးဝနေဆာငမႈမားက မရရျခငးႏင တရားမဝငအခြန ေကာကခမႈမားႏင အာဏာပငမားႏင ကမၸဏမားမ ဖႏပျခငးမားက ခစားေနရပါသည။ ထ႔အျပင တရားမဝငလပငနး လပကငေဆာငရြကျခငးမားသည အစးရ၏အရငးအျမစမားက ထခကေစၿပး လာဘေပး လာဘယျခငးမား၊ တရားမဝငေငြေၾကးစးဆငးမႈမားႏင ဥပေဒဆငရာခးေဖာကျခငးမားျဖစေစသည။ ထ႔ေၾကာင တပငတႏငသတလပငနးမားက တရားဝငျပဌာနးရနႏင တရားဝငလပကငႏငရန လအပသည။ သ႔မသာ အစးရ၏ႀကးၾကပမႈႏင အခြနေကာကခမႈ အေျခအေနပမေကာငးမြနလာေစမညျဖစၿပး လကလပလကစား သတ တြငး လပငနးလပကငသမားအတြက လျခေရးအေျခအေနတးျမငလာသညအျပင သဘာဝပတဝနးကင၊ ကနးမာ ေရး၊ ေဘးအႏရယကငးရငးေရးမားႏငဆငေသာ စသတမတခကမားသညလညး တးတကလာမည။ သ႔ေသာ တရားဝငျဖစေအာင လပေဆာငေသာလပငနးစဥတြင လကလပလကစား သတလပငနး လပကငသမားကယတင ပးေပါငးပါဝငျခငးမား ရရမည။ အစးရအေနျဖငလညး တျခားေနရာမ အေတြ႕အႀကမားက ေလလာရမညျဖစၿပး ေအာကပါအခကမားက လပေဆာငသငသည။

အဆျပထားေသာ သတနညးဥပေဒ (၂ဝ၁၈)အတြငးရ တစပငတစႏငႏင လကလပလကစား သတလပငနး မားႏငပတသကေသာ ရညညႊနးခကမားအားလးက ဖယထတပစၿပး၊ အဆပါ သကဆငရာအပငးမားက စစညးကာ တပငတႏငသတတြငးက႑အတြက သးျခားနညးဥပေဒမားအျဖစ ထားရရမည။

သတလပငနးမားဆငရာ အစးရအခငးခငး ေဆြးေႏြးပြမ ထတျပနခေသာ “၂ဝ၁၇ ခႏစ တပငတႏငႏင အေသးစားသတလပငနးမား စမအပခပမႈေဆာငရြကရန အစးရအတြက လမးညႊနခကမား”ထတြင ပါဝင ေသာ နညးမားက အသးျပ၍ တပငတႏင သတလပငနးမားႏင သကဆငေသာ ထေရာကသည စမအပခပမႈ မဟာဗဟာက ေရးဆြၿပး အေကာငအထည ေဖာေဆာငရြကရနႏင ေစာငၾကညႏငရန လပေဆာငရမည။ အဆပါ မဟာဗဟာတြင ေအာကေဖာျပပါအခကမား ပါဝငသငပါသည။ လကလပလကစားသတလပငနးမား၏ သဘာဝပတဝနးကငႏင လ႕အခြငအေရးဆငရာ ဆးကးမားက

ေလာခရနႏင အဆပါက႑ တရားဝငျဖစလာေစရနအတြက ေမာမနးခက၊ မဝါဒႏင ခဥးကပမႈမား ေရးဆြရာတြင လကလပလကစား သတလပငနးလပကငသမားႏင အျခားအကး သကဆငသမား ႏငအတ ပးေပါငးေဆာငရြကရမည။

လပငနးခြငျပမန႔ထတေပးေသာ လပငနးစဥက ရငးလငးလြယကေအာငလပရမည။ ထ႔အျပင ပတဝနး ကင ထခကမႈဆနးစစျခငး၊ ပတဝနးကငဆငရာ စမခန႔ခြမႈမားႏင အခြနေကာကခမႈမားကလညး ရငး လငးလြယကေအာင လပေဆာငရမည။ အခြနေကာကခမႈစနစသည လကလပလကစား သတလပငနး မား တရားဝငျဖစလာေစရန တြနးအားေပးသညအေနျဖင နညးပညာပငးဆငရာ၊ ႐ပပငးဆငရာ၊ ေငြေၾကး ပငးဆငရာမားအရ သးစြရယရနလြယကၿပး တပငတႏငသတလပငနး လပကငသမား လကနာရမည လပငနးစဥမားမပါဝငေသာ တားျမစခကမားက ထပမ၍ မခသငပါ။

လကလပလကစား သတလပငနးလပကငသမားသည သမဝါယမ (သ႔) အသငးအဖြ႕မား ဖြ႕စညးလပကင ျခငးက ပပးေပးျခငးႏင အားေပးျခငးမား ျပလပရမည။ အေၾကြးစနစမား၊ ေစးကြကမားသ႔ လကလမးမ ေအာငလညး ကညေပးရမည။

7-tBuHjyKcsufrsm; 303

အရပဖကအဖြ႕အစညးမားႏင ဖြ႕ၿဖးေရးလပေဆာငၾကေသာ မတဖကအဖြ႕မားႏင ပးေပါငးကာ တပင တႏင သတလပငနး လပကငသမား (အမးသမးမားအပါအဝင) က သငတနးမားေပးရန၊ လပငနးခြင ဆငရာကနးမာေရး၊ ေဘးကငးလျခေရးမားႏင ပတဝနးကငဆငရာ တာဝနယမႈရေသာ အေလကင ေကာငးမားရလာေစရန လပကငရမည။ ဥပမာအားျဖင ေငြေၾကးေထာကပေပးျခငးႏင နညးပညာမား ပပးေပးျခငး၊ သငတနးမားတြင အထးသျဖင အမးသမးမားက အဓကထားၿပးေပးေသာ သငတနးမား၊ ျပဒါးအစားထး သးစြလပကငျခငးမားကလညး အားေပးၾကရမည။

လကလပလကစား သတလပငနးမား တရားဝငျဖစလာေစေရး ပးေပါငးလပေဆာငရနအတြက အသ ပညာေပးေရးအစအစဥမားတြင အေသးစားႏင အႀကးစားသတလပငနးလပကငရန ခြငျပမန႔ရရထားသ မားအၾကား အျပနအလနေဆြးေႏြးျခငးမား ရလာေစရန ဖနတးလႈေဆာေပးရပါမည။ လမးညႊနခကမား အေနျဖင အသးျပႏငရနအတြက လကလပလကစားသတလပကငသမားႏင သတလပငနးလပကငရန တရားဝငလငစင ကငေဆာငထားသမားအၾကား သေဘာတစာခပပစက လပေဆာငရမည။

ကေလးလပသားမား၏ အဆးဆးအေျခအေနမားဆငရာ အျပညျပညဆငရာအလပသမားအဖြ႕ (ILO)ညလာခ၏ နပါတ (၁၈၂) တြငေဖာျပထားသညအတငး လကလပလကစား သတလပငနးမားတြင ကေလးလပသားမားလပကငမႈမား ပေပာကေစရနအတြက လပငနးအစအစဥမားက လကေတြ႔အေကာင အထညေဖာေဆာငရြကရနလအပသည။ အသပညာေပးျခငးမားႏင ပညာသငၾကားႏငေရးမား တးတက လာေစရန ေဆာငရြကရမညျဖစသလ ဤအေၾကာငးအရာႏင ပတသက၍ လပေဆာငေနေသာ သက ဆငသည ျပညတြငး၊ ျပညပရ ပဂၢလမားႏငလညး ပးေပါငးေဆာငရြကရမည။

လကလပလကစား သတလပကငသညေနရာမားတြင မရမျဖစလအပေသာ ဝနေဆာငမႈမားျဖစသည ေကာငးမားႏင ကနးမာေရးဝနေဆာငမႈမားက လကလမးမရန ေဆာငရြကေပးရမည။

လကလပလကစား သတလပငနးလပကငသမားအတြက အျခားေသာ အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနး မား လပကငႏငရနအတြက အေထာကအပေပးေသာ အစအစဥမားက အရပဖကအဖြ႕အစညးမား၊ ဖြ႕ၿဖးေရးမတဖကမားႏငအတ ပးေပါငးၿပးထေထာငေပးရပါမည။

304 7-tBuHjyKcsufrsm;

အပငး ၇.၂

သတတြငးလပငနး က႑ရ ကမၸဏမားသ႔ အၾကျပခကမား

အပငး (၇.၂) သည အႀကးစားႏင အေသးစား သတလပငနးက႑ ႏစရပစလးတြင လပကငေနၾကေသာ ျမနမာ ကမၸဏႏင ႏငငျခားကမၸဏမားအား ရညညႊနးထားပါသည။

၁။ တာဝနယမႈရေသာ စးပြားေရးလပငနးမား၏ ျပမလပေဆာငမႈမားအတငး ႏငငတကာ စခနစႏႈနး မားႏငအည ကငသးလပေဆာငရန။

ဥပေဒျပအဖြ႕အစညးမားႏငအစးရဝနႀကး႒ာနမားတြင လငျမနေသာ ေျပာငးလမႈစြမးေဆာငရညႏင အေတြ႕ အႀကအားနညးေနျခငးေၾကာင အခ႕ေသာ ဥပေဒမားခမတၿပးသညတင ယငးတ႔တြင ျမနမာႏငင၌ လပငနး လညပတေနေသာ ကမၸဏမားအတြက ေမာမနးထားေသာ တာဝနယမႈရေသာ စးပြားေရးလပငနးမား၏ ကငဝတ စခနစႏႈနးမားက ထငဟပလမမညဟ အာမမခႏငေပ။ ထ႔အျပင ႏငင၏ဥပေဒမား အဆငသငေနသားတက မျဖစေသးသညအခနအခါမးတြင ကမၸဏမားမ ႏငငတကာစခနစႏႈနးမားက လကနာကငသးျခငးအားျဖင ေဒသခမားႏင ႏငငတကာ ပတသကဆကႏြယသမားက ယၾကညမႈ ေပးစြမးႏငပါသည။

ကလသမဂၢ၏ စးပြားေရးႏင လ႔အခြငအေရးဆငရာ လမးညႊနအေျခခမမားႏင ကကညသည လ႔အခြငအေရး ဆငရာမဝါဒ ကတကဝတမားက ခမတရန (လကနာရမည ကငဝတမားက သးျခားထားရျခငး (သ႔) ကယျပန႔ သည ကငဝတအတြငးသ႔ ေပါငးစပထညသြငးျခငး)။ မဝါဒက ခမတသညအခါ International Bill of Hu-man Rights ႏင အျပညျပညဆငရာ အလပသမားအဖြ႔ခပ၏ Core Labour Conventions (အနညးဆးျဖစ ေစ) တ႔က ကးကားေဖာျပထားသငပါသည။

ကမၸဏမား၊ ၎တ႔၏ဝနထမးမားႏင မတဖကကမၸဏမားမ လ႔အခြငအေရးမားက ေလးစားလကနာရမည ဟေသာ ေမာမနးခကက တကရငးလငးစြာ ခမတရန။

UNGPs ႏင အျခားသကဆငသည စခနစႏႈနးမားက ပတဝနးကငထခကမႈဆနးစစျခငး (EIA)အပါအဝင ကမၸဏ၏ သဘာဝပတဝနးကငႏင လမႈေရးဆငရာ စမခန႔ခြမႈစနစမား (ESMS)တြင ေပါငးစပထညသြငးရန။ အပငး ၅ တြင စာပဒတစခခငးစ၏အဆး၌ ဆကစပသည ကနဥးလပေဆာငေနမႈမား (initiatives)ႏငအတ သကဆငသည စခနစႏႈနးမားက hyperlinks ျဖင စာရငးျပစထားပါသည။ ၎စာရငးတြင ေအာကပါတ႔ ပါဝငသည။ အျပညျပညဆငရာ ဘ႑ာေရးေကာပေရးရငး၏ လပေဆာငမႈ စသတမတခကမားႏင ကမၻာဘဏအပစ

၏ သတလပငနးဆငရာ သဘာဝပတဝနးကင၊ ကနးမာေရးႏင လပငနးခြငေဘးကငးလၿခေရးဆငရာ လမးညႊနခကမား။

ႏငငတကာ ဓာတသတႏင သတတြငးေကာငစ (ICMM) ၏ ေရရညတညတ ခငၿမေရး မေဘာင။ ဆႏၵအေလာက ေလးစားလကနာႏငေသာ လျခေရးႏင လ႔အခြငအေရးဆငရာ အေျခခမမား။ ႏငငတကာ စးပြားေရးလပငနးႀကးမားအတြက စးပြားေရးဆငရာ ပးေပါငးေဆာငရြကေရးႏင ဖြ႕ၿဖးေရး

အဖြ႔ (OECD) ၏ လမးညႊနခကမား။ ပဋပကၡေၾကာင သကေရာကမႈခစားရသညေနရာမားႏင အႏရာယရေသာ နယေျမမားရ သတသယဇာတ

မားအတြက စးပြားေရးဆငရာ ပးေပါငးေဆာငရြကေရးႏင ဖြ႕ၿဖးေရးအဖြ႔ (OECD) ၏ လမးညႊနခကမား။

7-tBuHjyKcsufrsm; 305

၂။ ျဖစႏငေျခရသည လ႔အခြငအေရးဆငရာသကေရာကမႈမားအား ႀကတငသျမငႏငရန စစေဆးျခငး ႏင ထခကေစႏငသည လ႔အခြငအေရးဆငရာ သကေရာကမႈမားအား ႀကတငတားဆးျခငးလပငနး (human rights due diligence) က အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကရန။

ကလသမဂၢ၏ စးပြားေရးႏငလ႔အခြငအေရးဆငရာ လမးညႊနအေျခခမမားအရ ကမၸဏမားသည လ႔အခြငအေရး ဆငရာ due diligence က လပေဆာငရမညဟ ေမာမနးခကမားပါရပါသည။

ထသ႔ လပေဆာငျခငးတြင ေအာကပါအခကမား ပါဝငရမည။ ျဖစႏငေျခရေသာ၊ လကရျဖစေနေသာ လ႔အခြငအေရးဆငရာ သကေရာကမႈမားအား သတမတေဖာထတ

ျခငးႏင ဆနးစစေလလာျခငး။ အကျဖတေလလာဆနးစစျခငးမ ေတြ႕ရခကမားက လပငနးလညပတမႈမားတြင လကေတြ႕ေဆာငရြက

ျခငးႏင စမခန႕ခြမႈ အစအစဥအတြငးသ႔ ေပါငးစပထညသြငးျခငး။ သကေရာကမႈမားအား စမခန႔ခြျခငး၏ လပေဆာငမႈက ေစာငၾကညစစေဆးျခငးႏင ေျခရာချခငး။ သကဆငရာ အကးသကဆငသမားအား အဆပါ လပေဆာငမႈႏင ပတသက၍ အသေပးမေဝျခငး။

ကမၸဏေၾကာင လမႈအသငးအဝငးႏင သဘာဝ ပတဝနးကငအေပၚ ကေရာကလာသည ထခကမႈမားအား ပတ ဝနးကငထခကမႈဆနးစစျခငး(EIA)ကသ႔ေသာ ဆနးစစမႈမးျဖင ဆနးစစ၍ စမေဆာငရြကသည အျခားေသာ due diligence လပထးလပနညးမားအတြငးသ႔ အထကေဖာျပပါ လ႔အခြငအေရးဆငရာ due diligence က ထညသြငးလပေဆာငႏငပါသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ လမႈေရးႏင သဘာဝပတဝနးကငအေပၚ ကေရာက လာသည သကေရာကမႈမားမာ ‘အခြငအေရးပငဆငသမား’၏ အျမငမၾကညေသာ အမားအားျဖင လ႔အခြငအေရး သကေရာကမႈမား ျဖစပါသည။

လအခြငအေရးဆငရာ သကေရာကမႈမားက ထေရာကစြာ စမေဆာငရြကႏငရန ကမၸဏမားမ လေလာကေသာ လ႔အရငးအျမစ၊ ေငြေၾကးႏင အျခားသကဆငရာ အရငးအျမစမားက လပငနးတစခခငးစအတြက ဆေလာစြာ ခနဆ၍ ခြေဝသတမတရန။

စပြားေရးလပငနးမားအေနျဖင စမကနးကာလတစေလာကလးတြင ပငတငစးပြားေရး လညပတမႈ၏ တစစတ တပငးအျဖစ လ႔အခြငအေရးဆငရာ ကစၥရပမားက စမခန႔ခြရနလအပပါသည။ ထ႔အျပင အျခားသမားႏင စးပြားေရးလပငနး ခတဆကေဆာငရြကရာတြင (ဥပမာ-ပစၥညးပပးေပးသည ကြငးဆကမားႏင အကးတ ဖကစပလပငနးမား)လညး လ႔အခြငအေရးဆငရာကငဝတမားက ေလးစားလကနာရမညျဖစပါသည။

လ႔အခြငအေရးဆငရာ due diligence လပငနးမားဆငရာ တာဝနဝတရားမားက စနယာအဆင စမအပခပ သမားအား တာဝနေပးျခငး။

ကမၸဏအတြငး စြမးေဆာငရညျမငတငျခငးအျပင လအပပါက ျပငပမ လ႔အခြငအေရးဆငရာ ကစၥရပမားႏင ပတသက၍ ကြမးကငသမားက ေခၚယသးစြရန။ ဥပမာအားျဖင ေရႊ႕ေျပာငးေနရာခထားျခငး (သ႔မဟတ) ဌာေန တငးရငးသားမား၏ အခြငအေရးႏငဆငသည ကစၥရပမားအား ေျဖရငးရန ကြမးကငသမားအား ငားရမးလပကငႏငပါသည။ လပငနးျပငပရ လ႔အခြငအေရးဆငရာကြမးကငသမား (သ႔မဟတ) အဖြ႔အစညး မားအေနျဖင ကမၸဏႏင ရပရြာအသငးအဝငးတ႔ ေဆြးေႏြးသညအခါမးတြင ႏစဖကၾကား ခတဆကညႇႏႈငး ေပးသည ၾကားေနတတယအပစအေနျဖင လပေဆာငေပးႏငပါသည။ လ႔အခြငအေရး သကေရာကမႈမားက စဥဆကမျပတ အကျဖတဆနးစစေလလာျခငးႏင ေစာငၾကပ

ၾကည႐ႈျခငးက စစဥေဆာငရြကရန။ ပတဝနးကင ထခကမႈဆနးစစျခငး(EIA)ဆငရာ လပထးလပနညးတြငပါရသည ဥပေဒအရ လအပခက

မားႏငအည ပတဝနးကငထခကမႈဆနးစစျခငးက ေဆာငရြကရနႏင ထသ႔ေဆာငရြကရာတြင လ႔အခြင အေရး သကေရာကမႈမားက ေျဖရငးရနႏင ထတေဖာေၾကျငာျခငးတ႔က လပေဆာငရမညျဖစသည။

306 7-tBuHjyKcsufrsm;

အခြငအေရးမား ရရပငဆငသတ႔အတြက သတငးအခကအလကမားအား လကလမးမသးစြႏငသည ပစျဖင ေပးအပကမးလမးရန။(နညးပညာ မဆနေသာ စကားလးမားျဖင အႏစခပေရးသား ထတေဝျခငး၊ အစညးအေဝးမားတြင ေဒသခမား၏ သာသာစကားက အသးျပျခငး)။

အလပသမားမား၊ ေဒသခရပရြာ အသငးအဝငးႏင အျခားပတသကဆကႏြယသမား၏ တ႔ျပနအႀက ျပခကမားကရယၿပး သငေတာသည အခနအခါမးတြင လပငနးခြငအဆင သကေရာကမႈမားက ရပရြာ အသငးအဝငးမားႏင ပးေပါငး၍ အတတကြ ေစာငၾကပၾကညရႈႏငရနအတြက ထညသြငးစဥးစားရန။

Due diligence လပငနး၏ အကးရလာဒမားက အမားျပညသသရေစရန အလ႔ငာမေဝရန။ ပတဝနးကင စမခန႔ခြမႈအစအစဥ (EMP)အတြက လအပသည (၆) လတစႀကမ ထတျပနရမည ေစာင

ၾကပစစေဆးျခငးဆငရာ အစရငခစာတြင လ႔အခြငအေရးဆငရာ အေၾကာငးကစၥရပမားက ထညသြငး ရန။

လ႔အခြငအေရးဆငရာ due diligence ၏ အကးရလာဒမားက ေရရညတညတခငၿမျခငးဆငရာ အစ ရငချခငးအပါအဝင ျမနမာႏငငရငးႏးျမႇပႏမႈေကာမရင (MIC) ပါမစရရထားသည MIC သ႔ ႏစစဥေပး ပ႔ရမည (နညးဥပေဒ ၁၉၆) အစရငခစာတြငလညး ထညသြငးေဖာျပျခငး။

၃။ ဆးကးသကေရာကမႈမားက ရာေဖြေဖာထတရနႏင ေလာနညးေအာင ျပလပရန။

ဤအပငးသည ျမနမာသတတြငးလပငနးက႑တြင SWIA သေတသနလပငနး (အပဒ ၄-၅ တြင ၾကညပါ) မ သရလာသည ဆးကးမားအပါအဝင ေတြ႕ျမငသရခရသည ဆးကးသကေရာကမႈမားက သတမတေဖာထတထား သလ လ႔အခြငအေရးဆငရာ due diligence ရလာဒမားအရ ေတြ႕ရသည ဆးကးမားအား မညကသ႔ စမခန႔ခြ သငေၾကာငး အႀကျပခကမားလညး ေပးထားသည။

ေျမယာႏင ယဥေကးမႈဆငရာအေမြအႏစ

ရပရြာအသငးအဝငးမား၏ ေျမယာအခြငအေရးမားအား ေအာကပါနညးမားျဖင ေလးစားရန။ ရငးႏးျမႇပႏမႈမားမျပမ အခနကာလတြင ေတာငးဆထားသည လကရေျမယာပငဆငမႈမားအား ေလလာ

စစမးရန။ တရားဝင ေျမယာပငဆငမႈ သကေသခလကမတ (သ႔မဟတ) အျခားေသာ ေျမယာပငဆငမႈ အေထာက

အထားမား မရေသာျငားလညး အဆပါေဒသခမားမ ေျမယာပငဆငသညဟ ေတာငးဆမႈက အသ အမတျပေပးရန။

အမားျပညသမ ဘအသးျပသည ေျမယာမားက အသအမတျပရနႏင ေလးစားရန။ ရငးႏးျမပႏမႈဆငရာ ဆးျဖတခကအားခမတျခငးက ေျမယာပငဆငမႈဆငရာ ေတာငးဆမႈမားအား ထ

ေရာကစြာ ေျဖရငးၿပးသညအထ ေခတရပဆငးထားရန။ ကမၸဏ၏ ေျမယာအသးျပမႈအား ဆန႔ကင၍ တငၾကားရနအတြက ေဒသခမား အသးျပသည တရားစရင

ေရးဆငရာႏင တရားစရငေရးမဟတသည လပငနးစဥမားတြင ဝငေရာကစြကဖက ေႏာငယကျခငး မျပလပရန။

ေျပာငးေရႊ႕ေနရာခထားျခငးက စစဥျခငးႏင အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကရာတြင အျပညျပညဆငရာ ဘ႑ာေရးေကာပေရးရငး (IFC) ၏ စသတမတခက ၅ (ဆႏၵမပါေသာ ေနရာေျပာငးေရႊ႕ရမႈ)၊ ကလသမဂၢ၏ အးအမပငဆငခြငႏင အဓမၼႏငထတျခငးဆငရာ အေထြေထြအႀကျပခက (၎ႏငပးတြပါရသည OHCHR ၏ အႏစခပလႊာ)ႏင FAO ၏ တာဝနယမႈရေသာ ေျမယာရယပငဆငမႈဆငရာ သေဘာဆႏၵအေလာက

7-tBuHjyKcsufrsm; 307

လကနာႏငသည လမးညႊနခကမားကသ႔ေသာ ႏငငတကာရ ေကာငးမြနသည လပေဆာငမႈ စႏႈနးမားအား ကငသးရန။

ေျမယာႏငသးႏေလာေၾကးေပးရနအတြက အမအခကငးသည တတယအပစမတဆင ေစးကြကေပါကေစး ႏႈနးထားႏင အမနတကယ ကနကမႈမားက ထငဟပကကညမႈရသည တနဖးျဖတသတမတျခငးက ျပသင သလ သငေတာသည ရပရြာေဒသခမားႏငလညး ထသ႔တနဖးျဖတရာတြင ေဆြးေႏြးလပေဆာငသငသည။ ေလာေၾကး မညသ႔ကေပးမည၊ မညမေပးမညဟသည ဆးျဖတခကမား ခမတေသာအခါ ႐ပပငးဆငရာႏင စးပြားေရးဆငရာ ေျပာငးေရႊ႕ေနရာခထားျခငးက ထညသြငးစဥးစားသငသလ အျပညျပညဆငရာ ဘ႑ာေရး ေကာပေရးရငး(IFC) ၏ စသတမတခက ၅ ကသ႔ေသာ အေလအထေကာငးမားကလညး ထညသြငးစဥးစားရန။

လပငနးစတငမလညပတမ ပတဝနးကငထခကမႈဆနးစစျခငး (EIA)၏ တစစတတစေဒသအေနျဖင ယဥေကးမႈဆငရာ အေမြအႏစမားအား စစတမးေကာကချခငးက ေဒသခရပရြာအသကအဝနးမား၊ ယဥေကး မႈအေမြအႏစဆငရာ ကြမးကငပညာရငမားႏင အတတကြ ပးေပါငးေဆာငရြကရန။ ကငတြယစမးသပ၍ မရႏငေသာ ျဒပမႏင ကငတြယစမးသပ၍ ရႏငေသာျဒပရ ယဥေကးမႈဆငရာ အေမြအႏစမားက ေလးစား တနဖးထားရန နညးနာမားသတမတထားရရန။ ပတဝနးကငစမခန႔ခြမႈ အစအစဥမားတြငလညး သငေတာ သည အေျခအေနမားတြင ယဥေကးမႈအေမြအႏစမား စမခန႔ခြမႈအစအစဥ၌ အခြငယပါဝငရန။

ေရႏင သဘာဝပတဝနးကင

ပတဝနးကငစမခန႔ခြမႈ၊ ေစာငၾကညစစေဆးျခငးဆငရာဗဟာမားႏင နညးစနစမားက ထားရကငသးရန။ ၎စမခန႔ခြမႈ၊ ဗဟာႏင နညးစနစတ႔တြင ထခကဒဏရာရရမႈမားအား အစရငခသညစနစ၊ ေလထသ႔ အခးအေငြ႕မား ထတလႊတမႈ အဆငက တငးတာရနႏင ေျမ၊ ေလ၊ ေရမားက စမးသပေလလာရန လအပသည ပစၥညးကရယာမား၊ ပတဝနးကငဆငရာ ေစာငၾကပၾကညရႈျခငးမ ရရသည အခကအလကမားအား အမ အခကငးသည အဖြ႕အစညးတစခခမ စစစအတညျပျခငး၊ ဆငတကျပလပျခငး (processing) တြင အသးျပေသာ အႏရာယရသည (ဥပမာ-ျပဒါး၊ ဆကယာႏက) ပစၥညးမားႏင ပတသကသည လမးညႊနခက မား၊ အညစအေၾကး စြန႔ပစျခငးဆငရာ စမခန႔ခြမႈႏင ေရအသးခမႈ အစရသည ကစၥရပမား ပါဝငသငပါသည။

ေရသးစြမႈႏင ေရအရငးအျမစအေပၚ ကေရာကလာသည သကေရာကမႈအား အထးအေလးထားရန။ အဆျပ ထားသည ေရ (သ႔/ႏင) အမနတကယ ေရသးစြမႈတ႔အား သးသပအက ျဖတရမညျဖစၿပး ထသ႔သးသပရာတြင ေဒသခရပရြာအသငးအဝငးမ သးစြေနသည ေရအရငးအျမစမားႏင လကလမးမရရႏငမႈ အေျခအေနတ႔အား ရညညႊနးထားရရမည ျဖစသလ ၎ေဒသရ အျခားသတႏငစကမႈလပငနးမားေၾကာင ေရအရငးအျမစအေပၚ ကေရာကလာႏငဖြယရေသာ သကေရာကမႈမားႏင သငေလာသည ဆးကးသကေရာကမႈေလာခေရးနညး မားအား ကငသးလပေဆာငျခငးတ႔ ပါဝငရမညျဖစသည။

သတတြငး လပငနးတြင အသးျပသည ဆကယာႏကႏင ပတသက၍ ေရးသားထားသည အျပညျပညဆငရာ ဆငယာႏက စမခန႔ခြမႈ ကငဝတစာတမး(International Cyanide Management Code)အား ကငသးျခငးႏင အေကာငအထညေဖာျခငးတ႔ လပေဆာငရန။

အသစထြကရလာသည ဥပေဒ လအပခကမားႏငအည လပငနးစတငလညပတသည အခနမစ၍ သတ လပငနးပတသမးျခငးႏင ျပနလညထေထာငေရးအတြက လေလာကေသာ ေငြေၾကးဘတဂကႏင အစအစဥ က ခြေဝသတမတရန။

308 7-tBuHjyKcsufrsm;

လပငနးခြင ေဘးအႏရာယကငးရငးေရးႏင အလပသမားအခြငအေရး

အနညးဆးအဆငတြင ျမနမာႏငငရ ဥပေဒ၏လအပခကမားႏငကကညသည အသးတညေသာ လပငနးခြင ေဘးအႏရာယကငးရငးေရးႏင ကနးမာေရး (OSH) စမခန႔ခြမႈ စနစတစခက ထားရရန။ ၎စနစတြင ေအာကပါအခကမား ပါဝငသငသည။ ကနးမာေရးႏင လပငနးခြင ေဘးအႏရာယကငးရငးေရး သငတနး။ ထခကမႈကကာကြယသည အသးအေဆာငပစၥညး (PPE) မားက အခမထတေပးျခငး။ ထခကဒဏရာရရမႈမားအား အစရငခတငျပျခငးႏင စစမးစစေဆးသည စနစ။ ကနးမာေရး၊ ေဘးအႏရာယကငးရငးေရးႏင သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ ထခကမႈမားအား ေျခရာခ

စစမးျခငး။ ကနးမာေရး၊ ေဘးအႏာရာယကငးရငးေရးႏင သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ အေရးေပၚကစၥရပမားအား

စနယာအဆငရသည စမခန႔ခြသမားထ လႊအပျခငး။ ကနးမာေရး၊ ေဘးအႏာရာယကငးရငးေရးႏင သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ အႏရာယမားအား အကျဖတ

ဆနးစစျခငးက အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကျခငးႏင ထခကမႈမားက ေလာနညးေစေသာ နညးနာမား။

ျမနမာႏငင၏ အလပသမားဥပေဒႏငအည စကားရပမားႏင အေျခအေနမားက ရငးလငးစြာ သတမတေဖာျပ ထားသည အလပခန႔ထားျခငးဆငရာ သေဘာတစာခပမားအား အလပ သမားမားထ ေပးအပျခငး။

ကပနးအလပသမားမား၏ အလပသမားဆငရာအခြငအေရးက ေလးစားရန။ ဥပမာ- ၎တ႔အား သငေတာ သည လပအားခမားေပးျခငး၊ အလပအခနပမား လြနကစြာ မလပ ကငေစျခငး၊ ကနးမာေရးႏင ေဘးအႏရာယ ကငးရငးေရးဆငရာ သငတနးမားေပးျခငးႏင သငေတာသည ထခကမႈကာကြယသည အသးအေဆာင ပစၥညးမားက အခမသးစြေစရမည။

ကမၸဏမ အလပသမားမားအတြက ေထာကပေပးထားသည အမရာမားသည ေရရရမႈ၊ အစားအစာရရမႈ၊ အလငးေရာင၊ ေလ၊ မလာသန႔ရငးမႈ အစရသျဖင အေျခခလအပခကမားက လေလာကစြာ ျဖညဆညးေပးထား ရမည။ ထ႔အျပင ဝနထမးမား၏ လြတလပစြာ သြားလာလႈပရားခြငအား လြနလြနကက ကန႔သတထားျခငးမား မရေစရ။

အလပသမားမား၏ လပခလစာမားႏင သကေသခအေထာကအထားမားက သမးယထားျခငးမား မျပလပ ရန။ ေငြေၾကးစေဆာငးမႈ လာထားခကမားက အေၾကာငးျပ၍ အတငးအဓမၼ ေငြေၾကးသမးဆညးမႈမးလညး (အလပသမားမားအတြက လကလမးမမေသာေၾကာင) မျပသငပါ။

သမဂၢ၏ အဖြ႕ဝငျဖစျခငးႏင အဖြ႕လကကယစားျပျခငးတ႔က ခြငျပထားရနႏင ပပးေပးရန တကၾကြစြာ လပေဆာငေပးရန။ ကမၸဏ၏မဝါဒမားတြင အလပသမားမားမ သမဂၢမားသ႔ ဝငေရာကျခငးအား ခြငျပ ထားေၾကာငး ရငးရငးလငးလငး ေဖာျပထားရမညျဖစသလ သမဂၢအဖြ႔တြင ဝငေရာကပါဝငျခငးက ကန႔သတ ထားျခငး မရသလ သမဂၢအဖြ႔ဝငျဖစျခငး (သ႔မဟတ) စေပါငးညႇႏႈငးသည လပငနးစဥမားတြင ခတဆက လပေဆာငျခငးတ႔ေၾကာင လကစားေချခငးမး မခရေစရန ကမၸဏမားဖကမ ေသခာေအာင လပေဆာငေပး သငပါသည။

အလပသမားမားမ မေကနပမႈမား၊ နစနာမႈမားက အမညမေဖာဘ တငၾကားႏငသည နစနာမႈကစားေရး ယႏရားက ထားရကငသးရန။ အလပသမား ၃ဝ အထကရသည ကမၸဏအားလးတြင လပငနးခြငညႇႏႈငး ေဆာငရြကေရး ေကာမတဖြ႔စညးရနမာ ဥပေဒအရ လအပခကျဖစၿပး ၎ေကာမတသညလညး မေကနပမႈ မား၊ နစနာမႈမားက စနစတက ေျဖရငးသည အခနးက႑မေန၍ ေဆာငရြကေပးႏငသည။

7-tBuHjyKcsufrsm; 309

အမးသမးႏငကေလးမား

သတလပငနးမား၏ ဆးကးသကေရာကမႈမားသည အမားအားျဖင အမးသမးမားႏင ကေလးသငယမားအေပၚ ပမကေရာကေလရၿပး ျမနမာႏငငတြငလညး အလားတပငျဖစသည။ SWIA သေတသနေလလာမႈတြင သတ လပငနးမား၌ ကေလးအလပသမားမားရသညက ေတြ႔ရခရသလ သတလပငနးမားေၾကာင ကေလးငယမား၏ ေကာငးသြားေရာကႏငမႈက ထခကျခငး၊ လပကငမႈ အရညအေသြးတေသာလညး အမးသမးအလပသမားမားမာ အမးသားအလပသမားမားထက လပခလစာနညးေနျခငးႏင ေဒသခရပရြာ အသငးအဝငးမားႏင ေဆြးေႏြးညႇႏႈငး မႈျပသညအခါမးတြင အမးသမးမားအေနျဖင ပးေပါငးပါဝငရန အခြငအေရးမရျခငးတ႔ကလညး ေတြ႔ရခရပါသည။

ကမၸဏမားသည ကေလးအလပသမား အသးျပမႈက တကဖကရနအတြက ေအာကပါလပရပမားက ကင သးႏငသည။ ကေလးလပသား အသးျပျခငးအား ဆန႔ကငဟန႔တားသည မဝါဒကတကဝတမား ခမတထားရန။ အသက (၁၈)ႏစေအာကရသ မညသမဆအား အလပခန႔ထားျခငးက တားဆးေရာငရားရနအတြက

လပေဆာငရန။ ကေလးအလပသမားမားအား အလပခန႔ထားျခငး (သ႔မဟတ) အလပလပျခငးအား မပတပငထားသည

အေျခအေနမားတြင အဆပါကေလးလပသားမား၏ အကး အေျပာငးအတြက မဟာဗဟာတစခခမတရန လအပပါသည။ ထကေလးအလပသမားမားသည လပငနးခြငမ ထြကခြာၿပးေနာကပငး ပညာေရးမား ဆကလက ေလလာႏငခြင သ႔မဟတ အႏရာယနညးပါးသည လပငနးမားတြင လပငနးဝငခြငတ႔ ရရ ႏငေစေရးအတြက လပေဆာငေပးရန။

ကေလးသငယမားအား အလပမ ႐တတရက ထတပစလကျခငး မျပရန။ ထသ႔ အလပထတပစျခငးေၾကာင မထငမတသည အကးဆကအေနျဖင ကေလးမားသည စားဝတေနေရးအတြက တညစြာ အႏရာယမား သည အျခားအလပအကငမားတြင မလပေဆာငမေရးက ဂ႐စကရန။

ကမၸဏမ ၎၏ စမကနးဧရယာအတြငး အျခားသတလပငနးရငမားအား တဆငခစာခပျဖင လပကငခြင ေပးသညအခါ (သ႔မဟတ) လကလပလကစား သတတြငးလပသားမားအား တးေဖာလပကငရန စစဥ ေပးေသာအခါ ကေလးအလပသမားမား ငားရမးမႈက ေရာငရားေစရနအတြက ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးျခငးအျပင သတတးေဖာေရး လပငနးဧရယာအတြငး ကေလးသငယမားရေနမႈက မညသ႔ေလာခႏငေၾကာငးက လညး ပးေပါငးတငပငရန။ သ႔ေသာလညး ကမၸဏမားသည အကးဆကအေနျဖင မေတာတဆ ျဖစေပၚ လာႏငသည ဆးကးမားအား ေရာငရားရနအတြက ရညရြယထားရမည။ ဥပမာ - ကေလးငယမားက အျခားေနရာတြင ထားခ၍မရေသာ မခငအမးသမးမားအား သတတြငးလပငနးမားတြင အသကေမြးဝမး ေကာငးအျဖစ အလပလပကငျခငးက တားျမစျခငးမး။

အမးသမးမားအား ခြျခားဆကဆမႈက ကမၸဏမားမ တကဖကသငသည။ ထသ႔တကဖကရန ေအာကပါ အခကမားက လပေဆာငႏငသည။ တညသည လပေဆာငမႈမားအတြက တညသညလစာရရေရး လပေဆာငရန။ အမးသမးလပသားမား

သည အမးသားလပသားမားႏင တနးတညမ အလပလပကငလင မညသညအခါမးတြငမဆ အမး သမးမားအား လပခလစာ ေလာေပးျခငးမး မျပရ။

အလပေခၚသညအခါတြင ခြျခားဆကဆမႈမရေစေရးက ကငသးရန။ အလပေခၚသညအခါ အမးသမးမား အေပၚ ခြျခားဆကဆျခငးမားက ေရာငရားရနလအပၿပး အလပေခၚစာႏင အလပခန႔သည လပငနးစဥ မားတြင အခ႕ေသာရာထးမားသည အမးသားမားအတြကသာ အကးဝငသညဟေသာ သတမတ ခကမး မရေစရ။

310 7-tBuHjyKcsufrsm;

အမးသမးအလပသမားမားအား လပငနးခြငတြင ခတဆကလပေဆာငျခငးႏင ရာထးတကေရးအတြက သငေတာသလ စြမးရညမား ျမႇငတငေပးျခငးႏင အလပေခၚရာတြင ကား/မ လာထားခကမားျပညမရန လပေဆာငျခငး။

ရပရြာအသငးအဝငးမားႏငအတ ေဆြးေႏြးပြမားျပလပသညအခါ အမးသားမားကသာ လႊမးမးခပကငထားျခငးမးရေနသျဖင အားတကသေရာ အမးသမးမားအား ထညသြငးပါဝငေစ၍ ညႇႏႈငးေဆြးေႏြး ေပးရန။

၄။ ပဋပကၡျဖစပြားရာ ေနရာမားတြင due diligence က အရနျမႇင အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကရန။

တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႔အစညးမား ထနးခပထားသညေနရာမားအပါအဝင ပဋပကၡျဖစပြားရာေနရာမား တြင လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမား၏ ျဖစႏငေျခမာ အထးမားျပားေသာေၾကာင ၎ေနရာမားတြင လပငနး လညပတေနသည ကမၸဏမားမာ ပမအေလးထားဂ႐ျပရန လအပသည။ ဥပမာအားျဖင ကမၸဏမားသည ေအာကပါအခကမားအတငး လကနာလပေဆာငႏငသည။

လကရ ႏငငေရးႏင စးပြားေရး အေျခအေန၊ ပဋပကၡအေနအထားမားႏင အေရးႀကးသည လ႔အခြငအေရးဆငရာ အေၾကာငးကစၥရပမားက နားလညသေဘာေပါကလာေစရန တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔အစညးမားႏငအတ ေဒသအဆငႏင ျပညေထာငစအဆငတ႔တြင ကယကယျပန႔ျပန႔ ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးမႈမား ျပလပေဆာင ရြကရမညျဖစသလ ထေနရာမားတြင တာဝနထမးေဆာငေနေသာ သ႔မဟတ ေဒသ၌ကြမးကငမႈရေသာ အစးရမဟတသည ေဒသခအဖြ႔အစညးမားႏင ႏငငတကာ အဖြ႕အစညးမားႏငလညး ကယကယျပန႔ျပန႔ ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးမႈမားျပလပရန လအပသည။

ပဋပကၡမားအား ညငသာစြာ ကငတြယေျဖရငးသညနညးလမးႏင စးပြားေရးလပငနးဆငရာ ကငဝတေျဖာငမတ မနကနစြာျဖင လပငနးလညပတရနမာ မားစြာခကခလြနးသျဖင ၎ေနရာမားတြင လပငနးမားလပေဆာင မည၊ မလပေဆာငမည ဆသညက ျပနလညသးသပစဥးစားရန။ အထးသျဖင တစႏငငလးပစခတတကခကမႈ ရပစေရး သေဘာတစာခပ(NCA)တြင လကမတေရးထးထားျခငးမရသည တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႔အစညးမားႏင ဆကသြယလပေဆာငမႈသည ျမနမာႏငငရ ဥပေဒအရ တရားမဝငျခငး ျဖစႏငသလ ကမၸဏဝနထမးမားအတြကလညး အႏရာယရေကာငး ရလာႏငသည အေျခအေနမးျဖစသျဖင အဆပါ ေဒသမးတြင လပငနးလညပတရနမာ လကေတြ႕တြင ခကခလမမညျဖစသည။

အဂတလကစားမႈႏင လာဘေပးလာဘယျခငးက တကဖကေရးအတြက တာဝနယမႈရေသာ စးပြားေရးလပငနး မား၏ ကငဝတဆငရာ ႏငငတကာစႏႈနးမားက လကနာကငသးရန။

လကနကကင တငးရငးသားအဖြ႕အစညးမားႏင အစးရႏငမသကဆငသည အာဏာပငမားကေပးရသည အခေၾကးေငြမားႏငပတသက၍ အပါအဝင ေယဘယအားျဖင ပြငလငးျမငသာမႈရလာေစရန စတငလပ ေဆာငရန။

ပဋပကၡက ျဖစပြားေစေသာ စးပြားေရးအေလအကင ျပမႈေဆာငရြကမႈမားအား ေရာငရားရန။ ဥပမာအေနျဖင ‘CSR’ ဘတဂကမားက အသးျပ၍ ရပရြာအသငးအဝငးမ ေခါငးေဆာငမား ႏင ရပမရပဖမားအား ၎တ႔၏ လပငနးအေပၚေထာကခမႈရေစရန (သ႔) ေထာကခမႈ လကမတထးေပးရနအတြက ေငြေၾကးေထာကပေပး ျခငး(သ႔) အျခား အကးအျမတရရေစမည ကတကဝတမားျပျခငး။

လပငနးလညပတလပကငမႈမားႏင လႈပရားေဆာငရြကမႈအားလးသည သတမတျပဌာနးထားေသာ ျမနမာ ဥပေဒ၊ နညးဥပေဒမား၊ သဘာဝပတဝနးကင၊ လမႈေရး၊ အလပသမားမားႏင လ႔အခြငအေရးဆငရာ ကာကြယမႈမားႏငအညျဖစေစေရး စစစေသခာေစရန။

7-tBuHjyKcsufrsm; 311

ဆႏၵအေလာကေလးစားလကနာႏငေသာ လျခေရးႏင လ႔အခြငအေရးဆငရာ အေျခခမမား (VPSHR) အား လကနာကငသးရန။

အျပညျပညဆငရာ ဘ႑ာေရးေကာပေရးရငး၏ ဌာေနတငးရငးသားမားႏင ပတသကသည လပေဆာငမႈ စသတမတခက(၇) အပါအဝင အဆပါလပေဆာငမႈ စသတမတခကမား အားလးအားလကနာကငသးရန။

၅။ သတတြငးတစခခငးစတြင နစနာမႈကစားေရး ယႏရားတစခတညေထာငရန။

ကလသမဂၢ၏ လမးၫႊနအေျခခမမား တတယ မ႑င (3rd pillar)အရ ကမၸဏမားသည ကစားမႈက လပေဆာငရန (သ႔မဟတ) အမနတကယသကေရာကမႈမားက ကစားရနအတြက ပးေပါငးေဆာငရြကရန တာဝနရသည။ ထသ႔ကစားေပးရန မမကမၸဏရနစနာမႈကစားေရး ယႏရားမတဆင သ႔မဟတ အျခားေသာ နစနာမႈကစားေရး ယႏရားမား (အစးရမတစဆငျဖစေစ၊ အစးရမဟတ အဖြ႕မားမတစဆငျဖစေစ တရားစရငေရးဆငရာ (သ႔မဟတ) တရား စရငေရးျပငပ ယႏရားမား) မ တဆင လပေဆာငေပးႏငသည။ လတစဥးခငးစႏင ရပရြာအသငးအဝငးမားမ တက႐က လကလမးမသးစြႏငေသာ ထေရာကသည ကမၸဏ၏ နစနာမႈကစားေရးယႏရားသည ဆးကးသက ေရာကမႈမား ဆးရြားသည အေျခအေနသ႔မေရာကမ ကမၸဏမားမ ေစာလငစြာ ႀကတငေျဖရငးႏငရနအတြက အကအညျဖစေစပါသည။ အေသးစား၊ အလတစားႏငအႀကးစား လငစငရရထားသည ကမၸဏမားမာ ေအာကပါ အတငး ေဆာငရြကသငသည။

ကလသမဂၢ၏ လမးၫႊနအေျခခမမားတြင ေဖာျပထားသည ညႊနၾကားခက ၃၁ ပါ ထေရာကသည စသတ မတခက ၈ ခက (တရားဝငမႈ၊ လကလမးမ အသးျပႏငမႈ၊ ႀကတငခနးမနးႏငမႈ၊ တရားမတမႈ၊ ပြငလငးျမငသာမႈ၊ အခြငအေရးမားႏင ကကညမႈ၊ စဥဆကမျပတ ေလလာသငယမႈ၊ အျပနအလန ေဆြးေႏြးျခငးႏင ေစစပ ညႇႏႈငးျခငးတ႔အေပၚ အေျခခထားမႈ)ႏင ကကညသည လပငနးခြငအဆင နစနာမႈကစားေရး ယႏရားက စတငတညေထာင အသးျပပါ။

ေဒသအေျခအေနႏင ကကညမႈရေစရန နစနာမႈကစားေရးယႏရားအား ေဒသခရပရြာ အသကအဝနးမားႏင အတ ပးေပါငးေဆာငရြကၿပး တညေဆာကရန။

မေကနပမႈက တငၾကားရနအတြက ကမၸဏ၏ နစနာမႈကစားေရးယႏရားက သးမညျဖစေစ (သ႔မဟတ) အစးရ (သ႔မဟတ) တတယအပစအဖြ႕အစညးမား၏ နစနာမႈကစားေရးယႏရားက သးမညျဖစေစ လြတလပ စြာ ေရြးခယအသးျပႏငေစရန။ ကမၸဏမားသည တရားစရငေရးဆငရာ နစနာမႈကစားသည ယႏရားႏင ျမနမာႏငငတြင အေျခတညစျဖစသည အလပသမားသမဂၢမား၏ အခနးက႑က အားနညးသြားေအာင မလပေဆာငရန ဂ႐စကသငသည။ ကစားမႈမား လပေဆာငရနအတြက ျမနမာႏငင လ႔အခြငအေရးေကာမရင (သ႔မဟတ) ပမထေရာကသည ေဒသဆငရာတရား႐းမားကသ႔ေသာ သကဆငသည အစးရမတစဆငခ နစနာမႈကစားေရးယႏရားမား ေပၚထြကလာႏငသည။ထ႔ေၾကာင တငၾကားလသမားအေနျဖင အဆပါယႏရား မားအား သးစြလျခငးက လပငနးအဆင နစနာမႈကစားေရးယႏရားအား ကန႔သတျခငးမး မရသငပါ။

မေကနပမႈမားအား တငၾကားသညသမားက ကမၸဏအတြငးႏင ျပငပတြငလကစားေချခငးမး မခစားရေစေရး ကာကြယတားဆးရန။ လပငနးလညပတမႈႏင လပငနးရပမားႏင ပတသက၍ျဖစေစ၊ နစနာမႈမားက တင ၾကားသ (သ႔မဟတ) စးရမပပနမႈမားက ေဖာထတေျပာဆသျဖစသည တစစတစေယာက (သ႔မဟတ) အပစ မားအားဥးတညသည ၿခမးေျခာကမႈျပျခငးမးအား ေရာငၾကဥရန။ ထ႔အျပင သတလပငနးမားအား တစဥး တစေယာကမ ၿငမးခမးစြာဆႏၵျပျခငးက ရမား၊ ပဂၢလက(သ႔) အမားျပညသႏငဆငေသာ လၿခေရးတပဖြ႔မား၊ တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႔အစညးမား (သ႔မဟတ) အျခားသမားမ ၾကမးတမးစြာကငတြယျခငး၊ ႏမနငးျခငးကသ႔ေသာ ကစၥရပမားကလညး ေရာငၾကဥရန။

312 7-tBuHjyKcsufrsm;

၆။ ပတသကဆကႏြယသမား အထးသျဖင ေဒသခမားႏင အလပသမားမားႏင ညႇႏႈငးခတဆက ေဆာငရြကရန။

SWIA၏ ကြငးဆငးသေတသနအရ ကမၸဏမား သ႔မဟတ အစးရမ သတလပငနးစမကနး အနးပတဝနးကငရ ရပရြာအသကအဝနးမားႏင အျပနအလနတ႔ျပနဆကသြယမႈ သမငးအစဥအဆကတစေလာက အနညးငယသာ ရခေၾကာငး ေတြ႕ရခပါသည။ ပတဝနးကငထခကမႈဆနးစစျခငး (EIA)ႏင ျမနမာႏငငရ တြငးထြကသယဇာတ တးေဖာထတလပသည လပငနးမား ပြငလငးျမငသာမႈ ေဖာေဆာငေရး(MEITI) တ႔က မတဆကၿပး ေနာကပငးတြင အဆပါအေျခအေနသည ေျပာငးလမႈအနညးငယရလာၿပျဖစသည။ ရပရြာအသကအဝနးမားမ MCRB သ႔ ေျပာျပ ခကအရ ၎တ႔သည ကမၸဏမားႏင ယခထကပမ၍ တက႐ကဆကသြယေျပာဆခငၾကေၾကာငး သရရသည။ ထ႔ေၾကာင ကမၸဏမ ေအာကပါအခကမားက လပေဆာငေပးသငသည။

စမကနးႏင ဆကစပေနသည ပတသကဆကႏြယသမားက သတမတေဖာထတရနႏင ပတသကဆကႏြယ သမားႏင ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးမည လပငနးစဥမား၊ ရညရြယခက၊ တ႔ျပနခကႏင တာဝနခေျဖၾကားေပးမည လပဂၢလမားအား ေဖာျပပါရသညပတသကဆကႏြယသမားႏင ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးျခငးႏင ဆကသြယေျပာဆ ျခငး အစအစဥတစရပက ကငသးရနႏင မၾကာခဏ မြမးမျပငဆငထားရရန။

ခတဆကညႇႏႈငးေဆာငရြကရာတြင ဥပမာအားျဖင ပတဝနးကင ထခကမႈဆနးစစျခငးဆငရာ လပထးလပ နညးပါ တရားဥပေဒအရ လအပသည ေဆြးေႏြးမႈမား၊ အလပသေဘာဆနသည ေဆြးေႏြးမႈမားသာမဟတဘ အျခားေသာနညးလမးမားျဖငလညး ခတဆကလပေဆာငေစရန။ လပငနးလညပတမႈ ေျပာငးလျခငးမား၊ ၎တ႔၏ သကေရာကမႈမားႏင ပတသက၍ အလပသမားမား၊ ေဒသခ ရပရြာအသငးအဝငးမား၊ ေဒသအစးရ၊ အရပဖက လ႔အဖြ႔အစညးမားႏင ခတဆကညႇႏႈငးေဆြးေႏြးျခငးမားေဆာငရြကရန ပမကယျပန႔သည နညး ဗဟာတစခ ခမတကငသးရန။

ေဒသခအလပသမားမားႏင ရပရြာအသကအဝနးေနျဖင လကလမးမရနလြယကသည၊ ၎တ႔အား အႏရာယ မကေရာကေစသည ဆကသြယမႈပစ၊ အႀကမအေရအတြကျဖင ဆကသြယေျပာဆရန။ ထသ႔ လပေဆာငႏင ရန ေဒသခတငးရငးသားမား၏ အေနအထား၊ ဘာသာစကားႏင သငေတာသည ဆကသြယ မႈနညးလမးမားက သရနားလညရမညျဖစသလ စာအေရးအဖတ တတေျမာကမႈ၊ ယဥေကးမႈႏင႐ပပငးဆငရာ အတားအဆး မားက သတမတေဖာထတႏငရနလညး လအပပါသည။

ေဒသခ ရပရြာအသကအဝနးမားက နားလညႏငရနႏင ၎တ႔၏ လလားမႈမား၊ အေရးႀကးကစၥရပမား၊ ေနာကခအေၾကာငးအရငး ျပနာမားက သရသေဘာေပါကရနအတြက ေဒသဆငရာရ အရပဖကအဖြ႔ အစညးမားႏင ညႇႏႈငးေဆြးေႏြရန။

အကးသကဆငသမားႏင ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးမႈမားျပလပရာတြင အခြငအေရး ရပငခြငရသမား (ဥပမာ- သတ လပငနးေၾကာင ထခကနစနာမႈမားက တက႐ကခစားရသမား)အား ဥးစားေပးပါ။ မားေသာအားျဖင လစလ ႐ႈမႈခရတတေသာ အခြငအေရးရပငခြငရသမားႏင ခတဆကေဆာငရြကႏငရန လအပသည ႀကတငစစဥမႈ မားျပလပရမည။ သ႔မသာ ေဆြးေႏြးမႈမားတြင ၎တ႔မ ျပညဝစြာပးေပါငးပါဝငလာႏငမည။ ထသ႔ လစလ႐ႈခရ တတသမားမာ အမးသမးမား၊ ကေလးသငယမား၊ မသနစြမးသမား၊ သကႀကးရြယအမား၊ လနညးစမား၊ ေျမယာမႏင စာမတတသမားျဖစသည။

ကမၸဏႏင ေဒသခရပရြာအသငးအဝငးမားၾကား သတငးအခကအလက မေဝႏငရနႏင အျပနအလနေဆြးေႏြး မႈမား တးတကလာေစရနအတြက ထေရာကသညနညးလမးမားက ကငသးရန။ ထသ႔လပေဆာငရာတြင ျဖစႏငလင ေဒသခမားမ သကြမးရငးႏးေနၿပး ေဒသတြငး ေနထငသတစဥးအား ေဒသခမားႏင ဆကသြယ

7-tBuHjyKcsufrsm; 313

ေျပာဆရနအတြက ဝနထမးအျဖစ ခန႔ထားျခငးမးလညး ပါဝငႏငသည။ ထ႔အျပင ေဒသခမားမ သတငး အခကအလက လာေရာကရယရန၊ အလပေလာကရနႏင တငၾကားခကမားျပႏငရနအတြက ကမၸဏမ ေဒသရးခြ (သ႔မဟတ) ႐းေရ႕မကႏာစာက ဖြငလစထားရျခငးမးလညး လပေဆာငႏငသည။

ေဒသခရပရြာအသငးအဝငးႏင ေကာငးမြနသည လမႈဆကဆေရးမားက တညေဆာကရန။ စမကနးကာလ တစေလာက ေဆာငရြကမည လပငနးမားအတြက ေဒသခရပရြာအသငးအဝငးမ ေထာကခမႈမား ရရေအာင အလပခန႔ထားျခငး၊ ေဒသခအလပသမားမားအား သငတနးေပးျခငး၊ ေကာငးမြနသည ေတြ႔ဆညႇႏႈငး ေဆြးေႏြးမႈမားႏင နစနာမႈကစားေရး စမခန႔ခြမႈမားက လပကငႏငသည။

၇။ ေဒသခမား၏ စြမးေဆာငရညမား၊ ထတလပမႈကြငးဆကႏင ေဒသ၏အေၾကာငးကစၥမား တးတက လာေစ ေရးလပေဆာငရန။

သတတြငးလပငနးက႑သည ေရရညတြင ႏငငဝငေငြက ေထာကပေပးျခငးအျပင လေလာကသည ကမၸဏ၏ ေထာကပမႈျဖင ဂ႐တစကစစဥေရးဆြလပကငလင စမကနးဧရယာအတြငး ေရတ၌လညး အျပသေဘာေဆာင သည သကေရာကမႈမားက ဖနတးေပးႏငသည။ အခနၾကာျမငၿပး အေကာငအထညေပၚလာမည ႏစရည ဝငေငြ ဖနတးေပးျခငးမးထက လကငငးခကခငး အကးသကေရာကမႈမး ျမနမာႏငငတြင လပငနးလညပတသည သတတြငးကမၸဏမားမ ေပးစြမးႏငသည အျခားေသာအခြငအေရးမားလညးရပါသည။ ဥပမာအေနျဖင ေအာကပါ ကစၥရပမားက လပေဆာငႏငသည။

ေဒသခရပရြာအသငးအဝငး၏ အလဆႏၵႏင အလပအကငလအပခကမားက ေျဖရငးႏငေရးအတြက ေရတ၊ ေရရည၊ ေရလတဟ၍ ကာလအပငးအျခားအလက နညးဗဟာမား ခမတေဆာငရြကရန။ ထနညးဗဟာတြင အေျခခပညာေရးႏင သတတြငးလပငနးက႑အတြကလအပသည အရညအခငးကြ မးကငမႈမားက သငၾကား ေပးမည အသကေမြးဝမးေၾကာငး သငတနးမးျဖစႏငသလ အမးသမးမား (သ႔မဟတ) ခြျခားဆကဆခရသည အျခား ေသာအပစမားအား ေထာကပျခငးမးလညး ျဖစႏငသည။

သတတြငးလပငနးႏင ခတဆကထားရမႈက ထနးသမးထားၿပး အကးစးပြားမေဝျခငးက ဖနတးေပးမည လမႈ ေရးဆငရာရငးႏးျမပႏမႈ အစအစဥမားက ရပရြာအသငးအဝငးအတြက (သ႔မဟတ) ၎တ႔ႏငအတ (သ႔မ ဟတ) ၎တ႔မ စစဥလပေဆာငရန။ တးတကျဖစေပၚလာေစေရး ေဆာငရြကရန။ ေဒသလအပခကမားဆငရာ အကျဖတျခငးႏင အေသးစားဖြ႕ၿဖးေရး စမကနးမားအားေရြးခယၿပး စမခန႔ခြႏငရနအတြက ေဒသခမား၏ စြမးေဆာငရညမားက ျမငတငေပးရန အဆပါအစအစဥမားက ကညပပးေပးႏငသည။ ဤသ႔ေသာ အစအစဥ မားေရးဆြရနအတြက ကမၸဏတြင အရညအခငးျပညဝသည ဝနထမးမရပါက ျပငပမ တတယအပစပပးေပးသ မားက ငားရမးေခၚယႏငသည။

အဆပါအစအစဥမား ေရးဆြရာတြင ကား၊မေရးရာ ခြျခားဆကဆမႈမားအေၾကာငး နားလညၿပး ထညတြကရန ႏင ကား/မ မေရြး ပးေပါငးပါဝင ေဆာငရြကႏငရန စစဥေပးႏငသည။

ေဒသတြငးရ အခြငထးခလအပစမားႏင ၾသဇာအာဏာရသမား၏ ေထာကခမႈမား ရရလာေစရနအတြက ေငြေပးျခငးမးဟ ယဆႏငသည ေငြလဒါနးျခငးမး (ဘာသာေရးေခါငးေဆာငမားက လဒါနးျခငး အပါအဝင) က ေရာငရားရန။

အႀကးစားစမကနးမားအတြကမ ေဒသဖြ႕ၿဖးေရး သေဘာတစာခပ(CDA) ကသ႔ေသာ ကမၸဏႏငရပရြာအသက အဝနးမားၾကားတြင အလယအလတသကတမးရ ဆကဆေရးႏင ေရရညဆကဆေရးက ေပးစြမးႏငမည သေဘာတညမႈမးရရရန ေဆြးေႏြးညႏႈငးမႈမား ျပရနအတြက ထညသြငးစဥးစားရန။

314 7-tBuHjyKcsufrsm;

တစဆငခကနထ႐ကတာ၏ စြမးရညႏင ေဒသတြငးရ ပစၥညးပပးေပးသည ကြငးဆကအား တညေဆာက ေပးရနအတြက အေသးစားစးပြားေရးလပငနးမားႏင စးပြားေရးစြန႔စားလပကငလမႈ အစအစဥမားအား အားေပးလႈ႕ေဆာရန။

ျပညေထာငစအစးရ၊ ေဒသအစးရအျပင ႏငငတကာမ ဖြ႔ၿဖးေရးမတဖကမားႏင တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႔အစညးမားမ ေဒသဖြ႔ၿဖးတးတကေစေရးအတြက ဥးစားေပးလပေဆာငေနသည လပငနးေဆာငတာမားက နားလညရန။ ၎တ႔ႏင ပတသကသည သတငးအခကအလကမားအား www.themimu.info တြငလညး ရရႏငပါသည။

အရညအေသြးျပညမသည အေျခခအေဆာကအအမားဆငရာ စမကနးေဖာေဆာငႏငရန စနစကေသာ အစအစဥမားက အစးရအာဏာပငမားႏငအတ ပးေပါငးေဆာငရြကရန။ ရပရြာအသငးအဝငးမ အသးျပမည အေျခခေဆာကအအမား (ဥပမာ-လမးမား၊ ေကာငးမား၊ ကနးမာေရးႏင စြန႔ပစပစၥညးဆငရာအတြက လအပသညပပးမႈမား)ေပၚတြင ဆးကးသကေရာကမႈမားက ကမၸဏမ နညးႏငသမ နညးေအာငေလာခရန လအပၿပး ေဒသအာဏာပငမားႏင ရပရြာအသငးအဝငးမားအား ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးၿပး ရပရြာအသငးအဝငး၏ စားဝတေနေရးမား တးတကလာၿပး စမကနးအတြက အသးတညသည အရညေသြးျပညမေသာ အေျခခ ေဆာကအအမား တညေဆာကေရးအတြက အစအစဥမားေရးဆြရန။

၈။ တရားဝငမဟတေသာ လကလပလကစား သတလပငနးမားက တရားဝငလပငနးမား ျဖစလာေစ ေရး ေထာကပကညမႈမားျပလပရန။

အပငး (၇.၁) (ျမနမာႏငငအစးရသ႔ အႀကျပခကမား)ႏင အထးသျဖင အႀကျပခက(၇)သည လကလပလကစားသတလပငနးမားက တရားဝငျဖစလာေစေရးအတြက အေၾကာငးအခကမားက ေဖာျပထားသည။ ကမၸဏမား အေနျဖင တရားဝငစးပြားေရးက႑ႏင တရားမဝငစးပြားေရးက႑တ႔ၾကား အျပနအလနဆက သြယမႈမားတးတက လာေစရန ျဖညဆညးပပးေပးျခငးအားျဖငလညးေကာငး၊ ေဖာျပပါအခကမားက လပေဆာငျခငးအားျဖငလညး ေကာငး လကလပလကစား သတတြငးလပငနးအား တရားဝငျဖစလာေစရန ကညေပးႏငသည။

လကလပလကစား သတတြငးတးေဖာလပကငသမား၏ အေျခအေနက နားလညရနႏင အေၾကာငးကစၥရပ မားအား ကငတြယေျဖရငးေပးႏငရနအတြက တကကြစြာညႇႏႈငးေဆြးေႏြးမႈမား လပေဆာငရန။ ဥပမာအား ျဖင ကမၸဏမားသည လကလပလကစား သတတြငးလပသားမားႏင ၎တ႔၏ သတတြငးလပငနးရပမားအား ျဖစေျမာကႏငစြမး ေလလာျခငးအဆငႏင ပတဝနးကငထခကမႈဆနးစစျခငးႏင ပတဝနးကငထနးသမးေရး စမခန႔ခြမႈမားတြငထည သြငးေလလာသငသည။ အထးသျဖင သတတးေဖာရန စာခပခပဆထားသည ေျမေနရာမားအတြငး လကလပလကစား တးေဖာေနၾကာသမားအား အဆပါေလလာမႈမားတြင ထညသြငး သငသည။ ၎ႏင ဆကစပ၍ ထပမသရလပါက ကမာၻ႕ဘဏ၏ Mining Together toolkit၊ ICMM ႏင CASM တ႔အျပင ASM လပငနးမားအတြက အျခားေသာ လမးညႊနခကမားအား ေလလာဖတ႐ႈႏငပါသည။

လကလပလကစား သတတြငးတးေဖာလပကငသမားသည လပငနးခြင ေဘးအႏရာယ ကငးရငးေရးႏင ကနးမာေရး၊ ျပဒါးအစားထးသးစြမႈမား ကသ႔ေသာ သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ တာဝနယမႈရေသာ အေလ အကငေကာငးမား လကနာကငသးရနအတြက ေထာကပကညေပးရန ဖြ႕ၿဖးေရးမတဖကမား၊ အရပဖက အဖြ႕အစညးမားႏင ပးေပါငေဆာငရြကရန။

7-tBuHjyKcsufrsm; 315

၉။ တာဝနယမႈရေသာ သတတြငးလပငနးမား၏ အေလအကငမား တးတကလာေစေရး စေပါငး ေဆာငရြကမႈျဖင လပေဆာငရန။

ကမၸဏမားမ စေပါငးေဆာငရြကျခငး (သ႔မဟတ) အခ႕ကစၥရပမားတြင အကးသကဆငသမားမ စေပါငး ေဆာင ရြကျခငးသည အဂတလကစားမႈ ကသ႔ေသာ နကနသညကစၥရပမားအား ဖြငဟေဆြးေႏြးႏငရန အေျခအေနေပး သလ ကမၸဏတစခခငးစ၏ ထခကႏငမႈက ေလာခေပးသည။ စေပါငးေဆာငရြကျခငးသည တနးတညမရေသာ အေျခအေနတစခက ဖနတးေပးသလ ျမနမာႏငငႏင ႏႈငးယဥႏငဖြယ အျခားႏငငမားတြင ကငသးလကနာေန သည ႏငငတကာ စခနစႏႈနးမားႏငပတသက၍ သငယရရသည အေတြ႕အႀကမားကလညး မေဝေပးႏငသည ေနရာတစချဖစသည။ အစးရအေနျဖငလညး တစဥးတစေယာကခငးစအား ခဥးကပညႇႏႈငးျခငးမးထက အပစ တစခႏင ညႇႏႈငးလပေဆာငရသညမာ လပသားအငအား သးစြရမႈနညးပါးသလ ပမလညးထေရာကေပသည။

သတတြငးလပငနးက႑ရ ကမၸဏမားမ ပးေပါငးေဆာငရြကႏငသည အခြငအေရးမားတြင ေအာကပါအခကမား လညး ပါဝငသည။

ျမနမာႏငင တြငးထြကသယဇာတတးေဖာထတလပေရး လပငနးမား ပြငလငးျမငသာမႈ ေဖာေဆာငေရးအဖြ႔ (MEITI)။ MEITI ၏ လအပခကမားႏငအည အခကအလကမားက တကၾကြစြာ ေဖာထတျပသျခငးအျပင ပြငလငးျမငသာမႈရျခငးသည ေယဘယအားျဖင ရငးႏးျမပႏမႈအတြက အေျခအေနမား တးတကလာျခငးဟ ခယထားသည ကမၸဏမား အေနျဖင MEITI ၏ စႏႈနးမားေအာကရ ‘အားေပးထားသည’ႏင ‘အႀကျပထားသည’ လအပခကမားအား လကနာကငသးရန တြနးအားေပးသငသည။ ထကသ႔ ထတျပနေၾကညာရန တြနးအား ေပးရမည အခကမားတြင စာခပခပဆထားရမႈမားႏင အကးအျမတ ရရပငဆငခြငမားႏင ပတသက၍ ထတျပနေၾကညာျခငးမား ပါဝငသည။ ထ႔အျပင EITI ႏငပတသက၍ အေတြ႔အႀကရထားသည ႏငငျခား ကမၸဏမားမာလညး ၎အခကမားအား မေဝေပးႏငသည။

ဆႏၵအေလာကေလးစား လကနာႏငေသာ လၿခေရးႏင လ႔အခြငအေရးဆငရာ အေျခခမမား (VPSHRs)။ ျမနမာႏငငတြင ကနဥးေလလာမႈအဖြ႕တစခ ဖြစညးထားျခငး၊ မထားျခငးေပၚ မတည၍ သတတြငးကမၸဏမား သည ႏငငတကာရ လ႔အခြငအေရးႏင လျခေရးဆငရာ စသတမတခကမားအား ေလးစားလကနာျခငးႏင ပတသကသည အေတြ႔အႀကမားအား မေဝျခငးတြင ပးေပါငးပါဝငေဆာငရြကရန။ ထသ႔မေဝျခငးတြင ျမနမာ ႏငငရ လျခေရးတပဖြ႕ဝငမားႏင တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႕အစညးမား၏ လပငနးေဆာငတာမားႏင သကဆငသည စသတမတခကမားလညး အပါအဝငျဖစသည။

ျမနမာကမၸဏမားႏင ႏငငျခားကမၸဏမားၾကား အျပနအလန ေလလာမႈမားတးျမႇငေပးရန။ International Investors for Mineral Development Association (IIMDA) အဖြ႕၏ အဖြ႔ဝငမားျဖစေသာ ႏငငျခားရငးႏး ျမႇပႏသမားသည ႏငငတကာရ စခနစႏႈနးမားအား လကနာကငသးျခငးႏငပတသက၍ အေတြ႔အႀက အမား အျပားရသမား ျဖစေသာေၾကာင သတတြငးက႑တစခလး တးတကလာေစေရးအတြက ျမနမာႏငင သတ လပငနးရငမားအသငး(MFMA)ႏင တကကြစြာ ခတဆကေဆာငရြကရန။ လပငနးခြငေဘးႏရာယကငး ရငးေရးကစၥရပမားသည ညႇႏႈငးေဆြးေႏြးမႈ၏ ဥးစားေပးကစၥရပ ျဖစသငပါသည။ ႏငငတကာမ ကြမးကင သမားျဖစၾကေသာ ပတဝနးကငထခကမႈ ဆနးစစျခငးဆငရာ အႀကေပးမားႏင သတတြငး အငဂငနယာမား အေနျဖငလညး ျမနမာႏငငရ အႀကေပးပဂၢလမား၏ အတတပညာပငး တးတကဖြ႔ၿဖးလာေစေရး ေထာကပ ေပးသငသည။

အနာဂတတြင ထြကရလာႏငသည ေျပာငးလျပငဆငခကမား၊ ဥပေဒအသစမား၊ သတတြငးလပငနးက႑ ဆငရာ ပတဝနးကငထခကမႈဆနးစစျခငးဆငရာ လမးညႊနခကမားတြင စးပြားေရးအပငးမ ထငျမငယဆခက မားႏင အႀကျပခကမား ေပးပ႔ထညသြငးႏငရန သယဇာတႏင သဘာဝပတဝနးကငထနးသမးေရးဝနႀကး

316 7-tBuHjyKcsufrsm;

ဌာန၏ သတတြငးဥးစးဌာန၊ ပတဝနးကငထနးသမးေရးဥးစးဌာန၊ သစေတာဥးစးဌာနတ႔ႏင ပးေပါငးေဆာင ရြကရန။ ပတဝနးကင ထခကမႈ ဆနးစစျခငးႏင ပတသက၍ ႏငငတကာ အေတြ႕အႀကေကာငးမား ရဖးသည သတတြငးလပငနးကမၸဏမားသည ဖြ႕ၿဖးေရးမတဖကမားႏငအတ ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးမႈမားတြင ထသ႔လပ ေဆာငႏငရန ထညသြငးေျပာဆသငသည။

ကနသညမားအသငးမတစဆငျဖစေစ၊ လပငနးက႑ဆငရာ အဖြ႕အစညးမားမတဆငျဖစေစ အစးရပါဝင သည ပဂၢလကလပငနးက႑စေဆြးေႏြးပြမားတြင ပးေပါငးပါဝငရန။ ဥပမာ-အလပသမား ဥပေဒျပျပငေျပာငး လျခငး၊ အခြနအေကာက၊ ေဘးအႏရာယကငးရငးေရးႏင အဂတလကစားမႈအစရသည ကစၥရပမားဆငရာ ဥပေဒမၾကမးမားက ေဆြးေႏြးျခငး။

သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ အေျခခအခကအလကမားက မေဝႏငရန(အထးသျဖင ဇဝမးစမးကြမားႏင ေရႏငသကဆငသည အခကအလကမားက မေဝႏငရန)အတြက ပညာ ရငမား၊ သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ လပငနးမားက လပေဆာငေနၾကေသာ ႏငငတကာႏင ေဒသတြငးရ အစးရမဟတေသာ အဖြ႕အစညးမားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကရန။

သတလပငနးက႑၌ ကြမးကငလပသားမား ရားပါးေနျခငးက ေျဖရငးရနအတြကအစးရ၊ ပညာရငမား၊ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕အစညးမား၊ ဖြ႔ၿဖးေရးမတဖကမားႏငအတပးေပါငး၍ ပညာေရးႏင အသကေမြး ဝမးေကာငး သငတနးအစအစဥမားအား သတတြငးလပငနးက႑အတြက အရညအခငးမား ေဆာကတည ေပးေရးအတြက ကကညေအာင ျပငဆငမြမးမျခငး။ ဥပမာအားျဖင ပညာေရး၊ နညးပညာပငးဆငရာ ပညာ ေပးျခငးႏင သကေသခလကမတထတေပးသည အစအစဥမားက ေဆာငရြကႏငသည။

အေသးစားႏင အလတစားလပငနးမားအား ေထာကပေပးရနႏင ပစၥညးပပးေပးသည ကြငးဆကမား တး တကလာေစေရးအတြက ဖြ႔ၿဖးေရးမတဖကမားႏငအတ အစအစဥမားက ပးေပါငးလပေဆာငရန။

လကလပလကစား သတတးေဖာေရးလပငနးက႑အား တရားဝငျဖစလာေစေရးအတြက ပပးေပးႏငရန စေပါငးေဆာငရြကမႈျဖင ကညေထာကပရန။

7-tBuHjyKcsufrsm; 317

အပငး ၇.၃

တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႔အစညးမားသ႔ အႀကျပခကမား-

အပငး(၇.၃)သည တစႏငငလးပစခတတကခကမႈ ရပစေရးသေဘာတစာခပ (NCA) အား လကမတ ေရးထးထား သည တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔အစညးမား (EAOs)ႏင လကမတမထးရေသးသည အဖြ႔အစညးမားအား ရညရြယပါသည။ ဤအပငး၏ အသးဝငမႈသည ေဒသအေနအထား၊ တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႔အစညးမား၏ ဖြ႔စညးမပစ အားေကာငးျခငးရမရႏင ၎တ႔၏နယေျမမား၌ တာဝနယမႈရေသာ သတတြငးလပငနးမား ျဖစေပၚ လာေစရန စတဝငစားမႈ ရမရေပၚမတည၍ ဤအႀကျပခကမား၏သကဆငမႈမား ကြျပားနငသည။ ပဋပကၡ ျဖစပြားရာ ေနရာမား၌ SWIA၏ ကြငးဆငးသေတသန ျပလပခကအရ ၎ေနရာမားတြင သသာထငရားေသာ လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားႏင ရငးလငးမႈမရေသာ ႀကးၾကပထနးကြပမႈ အေျခအေနမားရသညက ေတြ႔ရခ ရပါသည။ လပပငခြင အာဏာရသမားကလညး သတလပငနး၏သကေရာကမႈမားအား ထနးကြပျခငးထက လာဘစားျခငး (Rent Seeking) ကသာ အဓကအာရစကေနၾကသညကလညး ေတြ႔ရခရပါသည။

သတလပငနးႏငပတသကသည စညးမဥးဥပေဒမားခမတရန စတဝငစားမႈရၿပး ေဆြးေႏြးမႈမားတြင ဝငေရာက ေျပာဆပငခြငရရထားသည (ၿငမးခမးေရး ေတြ႔ဆညႇႏႈငးမႈ လပငနးအစအစဥ မားမတဆင ေဆြးေႏြးျခငး(သ႔မဟတ)လထႏင မဒယာမားမတဆင စညးရးလႈ႕ေဆာျခငး) တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႔အစညးမားသည ႏငငတ ကာရ စသတမတခကမားႏင အေတြ႔အႀကမားကအေျခခ၍ ေဆြးေႏြးညႏႈငးကာ စညး႐းလပေဆာငမည ဆပါက ပ၍ထေရာကမႈ ရမညျဖစသည။အဆပါစသတမတခကမားႏင အေတြ႕အႀကမားက SWIA၏ အပငး ၅ တြင က႑တစခခငးစ၏အဆး၌ မးေမာငးထးေဖာျပထားပါသည။ ထ႔အျပင တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႔အစညး မားအေနျဖငလညး အမးသားအဆင စညးမဥးဥပေဒမေဘာငမား တစစေျပာငးလတးတကလာမႈႏင အဆပါ ေျပာငးလမႈမား၏ သကေရာကမႈမားအား ေကာငးစြာ နားလည လာရန လအပပါသည။ (အပငး ၃ ႏင ၄)

ျပညေထာငစအဆငတြင သတဆငရာ စညးမဥးဥပေဒမားႏငပတသက၍ သသာထငရားစြာ ျပျပငေျပာငးလမႈ မားေဆာငရြကရန အစအစဥမား ေရးဆြေနၿပးျဖစသည။ ၎ေျပာငးလမႈမားတြင အမးသားအဆင သတသယ ဇာတဆငရာ မဝါဒ (ေကာကမကမဝါဒအပါအဝင (သ႔) သးျခား ေကာကမကမဝါဒ)မား ခမတျခငး၊ သတဆငရာ စညးမဥးဥပေဒမားက ထပမျပငဆငစစစျခငး ႏင ၂ဝ၁၅ တြင ျပငဆငခသည ဥပေဒ တြငဗဟခပကငမႈေလာခေရးက အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကရနလညးပါဝငသည။ ဤဥပေဒဆငရာေျပာငးလမႈမားႏင ေဝဖနေဆြးေႏြး မႈမား ျပေနဆ ျဖစသည သဘာဝသယဇာတ ဖကဒရယစနစ (natural resource federalism) သည တငးရငးသား နယေျမမားတြင တာဝနယမႈရေသာ သတလပငနးဆငရာ အေလအကငမား ေပၚထြကလာရနႏင ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥမားအတြက ရလာဒေကာငးမား ထြကရလာေစရနအတြက အလြန ဆကစပမႈရပါသည။

တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႔အစညးမားသည မတညသညအဆငမား၌ အပခပေရးႏင ႀကးၾကပေရးလပငနး မားတြင တကေသာရာထးတာဝနမား သတမတျခငးႏင အဆျပမႈမား လပေဆာငရန၊ လမႈေရးႏင သဘာဝပတဝနး ကငဆငရာ စႏႈနးမားက အနညးဆးအဆငတြငျဖစေစရန မညသ႔လကနာ ကငသးရမည၊ ပြငလငးျမငသာမႈရေစ ေရးႏင ေဒသခရပရြာ အသငးအဝငး၏ သေဘာတညခကအပါအဝင ဌာေနတငးရငးသားမားႏင တငးရငးသား လနညးစမား၏ အခြငအေရးက ကာကြယျခငးအစရသညကစၥရပမားႏငပတသက၍ နညးလမးမားရာေဖြ လပေဆာငရန တကတြနးအားေပးပါသည။

318 7-tBuHjyKcsufrsm;

၁။ တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႕အစညးမား၏ သတလပငနးဆငရာမဝါဒႏင ပါမစမားသည အမးသားအဆငမေဘာငမားႏင ကကညစြာတးတကေျပာငးလလာေစရနႏင ေဒသခမား၏ ပးေပါငးပါဝငမႈမား ျမငတကလာေစေရးအတြက လပေဆာငရန။

SWIA တြင ေဖာျပထားသည ျပျပငေျပာငးလေနေသာျပညေထာငစအဆင သတတြငး လပငနးဆငရာ ဥပေဒ မေဘာငအား ေလလာရန။ ထသ႔ေလလာရမည ဥပေဒမေဘာငမား တြင ၂ဝ၁၅ တြင ျပငဆငထားသည သတတြငး ဥပေဒ၊ ၂ဝ၁၈ နညးဥပေဒမား၊ ၂ဝ၁၆ ျမနမာႏငင ရငးႏးျမပႏမႈ ဥပေဒ/၂ဝ၁၇ နညးဥပေဒမား၊ ပတဝနးကငထနးသမးေရးဥပေဒႏင ပတဝနးကငထခကမႈ ဆနးစစျခငးဆငရာ လပထးလပနညးအျပင သတတြငးလပငနး ပါမစခထားေပးျခငးႏင ဘ႑ာေငြေကာကချခငးကသ႔ေသာ လပငနးရပမားတြင ဗဟ ခပကငမႈက ေလာခထားသည ၄၅/၂ဝ၁၅ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒက ျပငဆငသညဥပေဒတ႔ ပါဝငသည။

၂ဝ၁၅ခႏစတြငျပဌာနးထားသည တငးရငးသားလမးမား၏ အခြငအေရးကာကြယေစာငေရာကသည ဥပေဒ ၏ အပဒ (၅)တြင ပါရသည လအပခကျဖစေသာ “ဌာေနတငးရငးသားမားသည ယငးတ႔၏ ေဒသနယေျမ အတြငး သဘာဝသယဇာတမား တးေဖာထတလပျခငးႏင အျခားစးပြားေရးလပငနးမား စတငမလပကငမ အဆပါလပငနးမားႏငပတသကသည ၿပးျပညစၿပး တကေသာသတငးအခကအလကမားရရရန လအပေပ သည။ သ႔မသာ အစးရ သ႔မဟတ ကမၸဏမားႏင ေဒသခမားအၾကား ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးမႈမား ျပလပႏငမည ျဖစေၾကာငး’’ႏင သကဆငသည စညးမဥးစညးကမးမားက ခမတႏငရန လပေဆာငရမညျဖစသည။

အမးသားအဆင မေဘာငမားတြင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔အစညးမားႏင အျခားေဒသခ ပါတသက ဆကႏြယသမားအေနျဖင ရငးႏးျမပႏမႈဆငရာ ဆးျဖတခကမားႏင သတတြငးလပငနးဆငရာ စညးမဥးမား ခမတရာတြင ၾသဇာလႊမးမးမႈမား ရရရနအတြက ပါရသညအခြငအေရးမားအား ရာေဖြေဖာထတျခငး။ ဆက လက၍ ၎အခြငအေရးမားအား တစႏငငလး ပစခတတကခကမႈရပစေရး သေဘာတစာခပ၏ အပဒ ၂၅ တြင ပါရသည “ၾကားကာလ အစအစဥမား (interim arrangements)” တြင မညသ႔ အသးခႏငေႀကာငး ရာေဖြေဖာထတရန။

ပြငလငးျမငသာမႈရသည ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈလပငနးစဥမတဆင ပစခတတကခကမႈ ရပစထားသညေနရာ မားတြင လပေဆာငရနလအပေနသည ေဂဟစနစဝနေဆာငမႈမားအား ကာကြယျခငး၊ ေဘးကငးလၿခေရး၊ ပြငလငးျမငသာမႈဆငရာ လအပခကမား၊ ေဒသခမားအတြက အကးအျမတ/ဘ႑ာေငြ ခြေဝျခငးႏင သတ တြငး ပတသမးျခငး/ျပနလညထေထာငျခငးတ႔ႏငသကဆငသည တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႕အစညး၏ ဓာတသတ သယဇာတဆငရာ ရညမနးခက/ဗဟာမားအား ေရးသားျပစရန။ ထကသ႔ေသာ တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕အစညးမား၏ဗဟာသည အမးသားအဆင သတသယဇာတဆငရာ မဝါဒေရးဆြရာတြင ထညသြငးရမညအခကမားအား အႀကျပေပးႏငသလ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးဆငရာ သတသယဇာတ ဗဟာ၏ တစစတတပငး အေနျဖငလညး ရေနေပးႏငသည။

သငေတာသည အေျခအေနမားတြင သတအမးအစားအလက (ဥပမာ-ကရင၊မြန၊ ရမးျပညနယမားတြင ထးေကာကႏင ဝေဒသတြင ခမျဖ) တးေဖာထတလပျခငးဆငရာဗဟာမား ခမတႏငေရးက ထညသြငး စဥးစားရန။

MEITI ၏ သကဆငရာ လပငနးမားက ပပးေပးႏငရနအတြက တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႕အစညးမား၏ အကးစးပြားက ကငတြယေျဖရငးေပးမည တႏငငလးအတငးအတာအရ တစသမတတညးရသည mineral rights cadaster တစခက တညေထာငႏငရန ပါဝငေဆာငရြကျခငး။

7-tBuHjyKcsufrsm; 319

၂။ တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႔အစညးမားအေနျဖင သတလပငနးမား လပေဆာငရနအတြက ပါမစထတ ေပးျခငးဆငရာ စခနစႏႈနးမားႏင ေကာငးမြနေသာ အပခပမႈစနစမား တးတကလာေစ ရန။

တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႔အစညးမား၏ ၾသဇာလႊမးမးမႈ ေအာကတြငရသည စမကနးေနရာမားသ႔ သြား ေရာကေလလာခကမားအရ အခ႕ေသာေနရာမားတြင သတလပငနး စမကနးမားအတြက ခြငျပခကပါမစခထားေပးျခငးႏင အခြနေကာကျခငးမားက တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕အစညးမားမ တရားဝငျပလပေန သညက ေတြ႔ရခရသလ သဘာဝပတဝနးကငႏင လ႔အခြငအေရးက သသာထငရားစြာ သကေရာကမႈမား ရေန သည (အထးသျဖင လကလပလကစား သတလပငနးမားေၾကာင) ကလညး ေတြ႔ရခရပါသည။ SWIA ကြငးဆငး သေတသနအရ တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႔အစညးတစချဖစေသာ KNU (ေလးထာငကြက၂၄ ကၾကညပါ) တစဖြ႔တညးတြငသာ သတလပငနးဆငရာ စညးမဥးစညးကမးမားရသညက ေတြ႔ရခရၿပး အျခားကနရသည တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႔အစညးမားတြငေတာ အဆပါစညးမဥး စညးကမးမားက မေတြ႔ရခရပါ။

ပဋပကၡျဖစပြားရာေနရာမားတြင သတတးေဖာျခငးလပငနးမားေၾကာင ျဖစေပၚလာသည သဘာဝပတဝနး ကင၊ လမႈေရးႏင လ႔အခြငအေရးဆငရာ သကေရာကမႈမားအား စညးကမး တက ထနးသမးကြပကရနအတြက တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႔အစညးမား၏ အပခပမႈစြမးေဆာငရညမာ နညးပါးေနေသးေသာေၾကာင သတလပငနး စမကနးမားအတြက ခြငျပခကပါမစမား ေနာကထပခထားေပးျခငး သ႔မဟတ လကရပါမစ မားက သကတမးတးေပးျခငးအား ဆငးငထားေရးက စဥးစားရန။ (၂ဝ၁၆ ခႏစတြင NLD ၏ အခ႕ေသာ ဝနႀကးခပမားမအလားတ ဆငးငထားေရးက မတဆကခဖးသည)။

အကယ၍ ပါမစအသစထတေပးျခငး သ႔မဟတ သကတမးတးေပးျခငးမား လပေဆာငပါက အဆပါ ပါမစမား တြင သဘာဝပတဝနးကင၊ ကနးမာေရးႏင ေဘးကငးလၿခေရး စသတမတခကမား ပါရရနႏင ၎ကမၸဏမား သညလညး ရငးလငးေသာလမးညႊနခကမားရရရနလအပသည။ အျပညျပညဆငရာ ဘ႑ာေရး ေကာပေရး ရငး (IFC) ၏ သဘာဝပတဝနးကင ကနးမာေရးႏငေဘးကငး လၿခေရးဆငရာ လမးညႊနခကမား (သတလပ ငနးဆငရာ အေသးစတညႊနၾကားခကမားႏင အေထြေထြအခကမားႏစမးစလး)တ႔သည တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႕အစညးမားအတြက အသးတညမည အကးအကားေကာငးျဖစပါသည။ (အပငး ၅ တြင ၾကညရန)

ကြငးဆငးေလလာျခငးႏင ထခကမႈမားအား ကစားျခငးမရပါက စမကနးမားအား လပငနးလညပတမႈ ဆငးင ထားေစျခငး၊ ဒဏ႐ကျခငးႏင လငစငမားအား ပယဖကျခငး အစရသည နညးလမးမားျဖင စသတမတခက မားက လကနာေစရန ႀကးၾကပေပးျခငး။ ထသ႔ ႀကးၾကပလပေဆာငႏငရနအတြက လ႔အငအားစြမးရညႏင ေငြေၾကးအရငးအျမစမား ခြေဝထားရရန လအပမညျဖစသည။

လကလပလကစားသတတြငးလပငနး၏ ထးျခားသည သေဘာသဘာဝက ထငဟပေစသည နညးလမးမား ျဖင အဆပါလပငနးက႑ တရားဝငျဖစလာေစေရးက ေထာကပကညရန။ (ေလးထာငကြက ၂၇ တြင လမး ညႊနခကမားက ၾကညပါ)

အေသးစားႏင လကလပလကစား သတလပငနးမားတြင ျပဒါးသးစြမႈ ေလာနညးလာေစရနႏင ပေပာကသြား ေစေရး ကညလပေဆာငေပးရန။ (ေလးထာငကြက ၂၇ တြင လမးညႊနခကမားက ၾကညပါ)

တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႕အစညး/ ေဒသဆငရာအပခပမႈမားႏင တငးရငးသား/ေဒသခ ကမၸဏ မားၾကား (လကနကကင အဖြ႔အစညးမားႏငအတ ပးေပါငးလပေဆာငေနသည ကမၸဏမားအပါအဝင) အကးစးပြားၿငစြနးမႈမားက ေရာငရားရနအတြက အဖြ႕အစညးဆငရာ ကြျပားျခားနားမႈမားက တကေသခာစြာ သတမတထားရမည။

320 7-tBuHjyKcsufrsm;

အခြနေကာကခရာတြင တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႔အစညးမား၏ ဝငေငြသည ကမၸဏ၏ထတလပမႈ၊ အျမတအစြနးမားႏင အနးစပဆး ကကညမႈရေရး ခဥးကပလပေဆာငရန။

MEITI ၏ လပေဆာငခကမားက လကနာသညအေနျဖင သတလပငနးမားအတြက ပါမစထတေပးျခငးႏင ဝငေငြရရမႈႏငပတသက၍ ပြငလငးျမငသာမႈရေစေရးက စတငေဆာငရြကရန။ ေအာကပါအခကမားအတငး လကနာလပေဆာငႏငသည။ ေဒသတြငး အခြနႏင အခေၾကးေငြေကာကယျခငးမားက ပမ၍ ႀကးၾကပေဆာငရြကရန။ ခြငျပခကေပးလကသည ပါမစမားႏငပတသက၍ သတငးအခကအလကမားက အခနႏငတေျပးည

ထတျပနရန။ စမကနးမား၊ ပါမစမားႏငသကဆငသည ေငြေပးေခမႈမားႏင တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႕အစညး

မား၏ ဝငေငြမားအားလးက ထတေဖာျပသရန။ တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႔အစညးမားမ ခြငျပခကပါမစရရထားသည ကမၸဏမားသည ရငးႏး

ျမပႏမႈႏင ကမၸဏမားညႊနၾကားမးဥးစးဌာန(DICA)တြင မတပတငထားၿပး ျဖစေၾကာငး စစစရန။

၃။ သတတြငးလပငနးမားေၾကာင သကေရာကမႈမားခၾကရေသာ ေဒသခမား၏ အခြငအေရးမားက ကာကြယရန။

ကမၸဏမားမ ဆးကးသကေရာကမႈမားရေစသည အေျခအေနမားတြင အခ႕ေသာ တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႔အစညးမားသည ရပရြာအသငးအဝငးမားအတြက ထေရာကစြာ ေထာကခ ေျပာ ဆေပးသညမားရသည။ သ႔ေသာ အခ႕ေသာ အေျခအေနမားတြင တငးရငးသား လကနကကင အ ဖြ႕အစညးမားမ ပါမစထတေပးထားသည ကမၸဏမားေၾကာင ဆးကးျပနာမား ျဖစေပၚေနျခငးမး လညးရသည။ အပငး (၇.၁) ႏင (၇.၂) တ႔တြင ပါရသည ေတြ႔ဆညႇႏႈငးေဆြးေႏြးျခငး၊ မေကနပမႈ၊ နစနာမႈမားက ေျဖရငးသညစနစ၊ ရပရြာအသငးအဝငးမားႏင အျပသေဘာေဆာငေသာ ဆကဆေရးမားတညေဆာကျခငး ဥပမာအေနျဖင အလပခန႔ျခငးႏင ေဒသခအလပ သမားမားက သငတနးေပးျခငးတ႔ျဖစသည။ အပခပေရးပငးတြင လကနကကငေဆာငထားသည အေျခအေနမး ျဖစေသာေၾကာင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕ အစညးမား၏ လၿခေရးတပဖြ႔ဝငမားသည ဆႏၵအေလာက ေလးစားလကနာႏငေသာ လၿခေရးႏင လ႔အခြငအေရးဆငရာအေျခခမမား (VPSHR)ႏငအည လကနာေဆာင ရြကရန အေရးႀကးသလ တပဖြ႔ဝငမားအား သငတနးေပးရာတြငလညး ထစႏႈနးမားက ထညသြငးေဆာင ရြကရ မညျဖစၿပး စာခပခပဆျခငးဆငရာ စစဥလပေဆာငမႈမားတြငလညး အဆပါစႏႈနးမားအား ထညသြငးရန လအပ ပါသည။

7-tBuHjyKcsufrsm; 321

အပငး ၇.၄

အရပဖက အဖြ႕အစညးမားသ႔ အၾကျပခကမား

၁။ သတတြငးလပငနးမားေၾကာင ဆးကးသကေရာကမႈမားခစားၾကရေသာ ေဒသခမားအတြက ႀကတငကာကြယေပးျခငး၊ ေလာချခငးႏင ကစားျခငးမားရရေစေရး အေထာကအပေပးရန။

သဘာဝပတဝနးကငႏင လ႕အခြငအေရးေပၚ ကေရာကလာသည သကေရာကမႈအမားအျပားက SWIA ၏ အပငး(၅)တြင ေဖာျပထားၿပး ျဖစပါသည။ ေဒသခရပရြာအသငးအဝငးမားအေနျဖင ၎တ႔၏အခြငအေရးမားက ထတေဖာေျပာဆႏငရန အရပဖကအဖြ႕အစညးမား၏ အေထာကအပမား လအပပါသည။ အရပဖက အဖြ႕အစညး မားအေနျဖငထေရာကေသာ စညးရးလႈေဆာမႈမား လပေဆာငရန ဖြ႕ၿဖးေရးမတဖက အဖြ႕အစညးမား၏ အေထာက အပမားလအပသလ အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကရနအတြက ပတဝနးကင ေကာငးတစခရရနလညးလအပပါသည။ အပငး(၇.၁)တြင ေဖာျပထားေသာ ျမနမာႏငငအစးရသ႔ အႀကျပခကမားတြင ပတဝနးကငထခကမႈ ဆနးစစျခငးလပငနးစဥႏင ေနာကဆကတြ ေစာငၾကညေလလာမႈမားအတြက အရပဖကအဖြ႕အစညးမားမ ထခကခရေသာ ရပရြာအသငးအဝငးအား စညး႐းလႈေဆာျခငးႏင စြမးေဆာငရည ျမႇငတငျခငးမားလပေဆာင ျခငးျဖင ေထာကပေပးျခငးသည အေရးႀကးေသာအခနးက႑တြငပါဝငေၾကာငး မးေမာငးထး ေဖာျပထားပါသည။

အရပဘကအဖြ႕အစညးမားအေနျဖင ေအာကေဖာျပပါ အေၾကာငးအရာမားမတစဆငလညး အဆပါေဆာငရြက ခကမားက လပေဆာငေပးႏငပါသည။

သယဇာတႏင ပတဝနးကငထနးသမးေရးဝနႀကးဌာနမဥးေဆာငၿပး ေရးသားျပစထားေသာ အမားျပညသ ပးေပါငးပါဝငျခငးဆငရာ လမးညႊနခကမားက ကငသးလကနာရန ေဆြးေႏြးလႈ႕ေဆာေပးျခငးျဖင သတငး အခကအလကမား ပပးေပးျခငး၊ ဘာသာစကားအသးျပျခငးမား၊ အသေပးစာမားထတျပနျခငးႏင အခန အတငးအတာက ထညသြငးစဥးစားျခငးတ႔အျပင ပတဝနးကငထခကမႈဆနးစစျခငးဆငရာ လပထးလပနညး ပါဥပေဒအရ လအပခကမားျဖစေသာ အမားျပညသပးေပါငးပါဝငျခငးႏင ဖြငဟထတေဖာျခငးမားက ပတ ဝနးကငထနးသမးေရးဥးစးဌာနမ အျပညအဝ အေကာငအထညေဖာႏငေရးႏင လကနာေဆာငရြကလာေစ ေရးႀကးၾကပျခငးတ႔အတြက ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးသညလပငနးစဥမား အဓပၸာယရေၾကာငး ေသခာေစမည။

ပတဝနးကငထခကမႈ ဆနးစစျခငးလပငနးစဥက အသးျပ၍ ပမတာဝနယမႈရေသာ သတတြငး တးေဖာေရး လပငနးမား ေပၚထြကလာေစျခငး။ ယေန႔လကရအခနအထ လေလာကေသာ တငပငေဆြးေႏြးျခငးမား မျပလပဘ(သ႔) ဆးကးသကေရာကမႈ ခစားၾကရေသာေဒသခမား၏ သေဘာထားအျမငမားက ထညသြငး ထားျခငးမျပဘ (သ႔) ဥပေဒအရ လအပခကမားႏငအည ဖြငဟထတေဖာျခငးမရဘ သတလပငနးက႑ ဆငရာ ပတဝနးကငထခကမႈ ဆနးစစျခငးႏင ပတဝနးကငစမခန႔ခြမႈ အစအစဥမားက ေဆာငရြကေန ၾကပါသည။ ဤပစအတငးလညး ဆကလကလပေဆာငသြားႏငေျခရပါသည။ ထ႔ေၾကာင အရပဘကအဖြ႕ အစညးမားအေနျဖင ပတဝနးကငထခကမႈဆနးစစျခငးႏင ပတဝနးကငစမခန႔ခြမႈ အစအစဥမားက ကယတင ျပနလည စစစသးသပႏငရနႏင ကယပငထငျမငယဆခကမားက မတခကမားအေနျဖင တငျပႏငရန အတြက ကြမးကငမႈရလာေစေရး ႀကးပမးလပေဆာငရန လအပသလ ေဒသခမားမလညး ထကသ႔ လပ ေဆာငလာႏငရနအတြက ဝငးဝနးကညပပးေပးရနလညး လအပပါသည။

ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးပြမားတြင ပးေပါငးပါဝငေဆာငရြကရနႏင အမးသမးမားႏင အျခားခနလပျခငးခရေသာ အပစမားလညး အဆပါေဆြးေႏြးပြမားတြင ပါဝငလာႏငရနအတြက စညး႐းလႈ႔ေဆာေပးျခငး။

322 7-tBuHjyKcsufrsm;

ညႇႏႈငးေဆြးေႏြးပြမားတြင ပးေပါငးပါဝငလာႏငေစရန ေဒသခမားႏင အရပဘကအဖြ႕အစညးမား၏ စြမး ေဆာငရညက ျမႇငတငေပးရမညျဖစသလ ပတဝနးကငထခကမႈ ဆနးစစျခငးလပငနးစဥတြင ပါဝငေသာ ေဆြးေႏြးပြမားကသ႔ေသာလပငနးစဥမားတြင ေဒသခမား၏ ရပငခြငအခြငအေရးမားက ကာကြယေပးရမည ျဖစသည။

လကလပလကစား သတတြငးလပငနးမား၊ သတတြငးဆငရာ လပငနးခြင လျခေရးႏင ကေလးလပသားမား အစရသည လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမား အမားဆးျဖစေပၚႏငသည အေျခအေနမားတြင လပကငေနေသာ ေဒသခမားက သငတနးေပးျခငးႏင အသပညာျမႇငတငေပးျခငးလပငနးမားက အမအခကငးစြာျဖစေစ (သ႔မ ဟတ) ကမၸဏမား၊ အစးရ (သ႔မဟတ) ဖြ႕ၿဖးေရးမတဖကမားႏင ပးေပါငး၍ျဖစေစ လပေဆာငၾကရပါမည။

ထတေဖာေၾကညာလကေသာ ပတဝနးကငထခကမႈ ဆနးစစျခငးႏင ပတဝနးကငစမခန႔ခြမႈအစ အစဥမား ေပၚတြင မတခက သေဘာထားမား ေပးပ႔ျခငးႏင ေဒသခမားမလညး ထကသ႔ ေပးပ႔ႏငရန ကညေပးရပါမည။

ထတေဖာေၾကျငာျခငး၊ အမားျပညသပးေပါငးပါဝငျခငးမားႏငပတသက၍ သတမတထားေသာ စခနစညႊန မားႏငကကညေအာင လပေဆာငထားျခငးမရေသာ ပတဝနးကငထခကမႈဆနးစစျခငး မၾကမးမားက ျငငးပယရနအတြက ေဆာၾသၾကရပါမည။

အကယ၍ ပတဝနးကငထခကမႈ ဆနးစစျခငး (EIA)ဆငရာ အၾကေပးပဂၢလမားႏင ကမၸဏမားသည ပညာ ရငမဆနေသာ အျပအမႈမားက လပေဆာငေနလင(သ႔) ပဋပကၡမားဖနတးေစေသာ အျပအမမားက လပ ေဆာငေနလင (သ႔မဟတ) ပတဝနးကငစမခန႔ခြမႈ အစအစဥ/ပတဝနးကင ထနးသမးေရးဆငရာ လကနာ ေဆာငရြကမႈ သကေသခလကမတမားပါ ကတကဝတမားက လကနာကငသးျခငးမရလင ပတဝနးကငထနး သမးေရးဥးစးဌာနသ႔ တျပနခကမား ေပးပ႔ရမညျဖစသည။

ေဒသခမားမ သကေရာကမႈမားက ေစာငၾကညေရးႏင ကစားမႈမား ရရေရးအတြကလညး အရပဘကလမႈအဖြ႕ အစညးမားမ ေအာကပါအတငး အေထာကအပမား ေပးႏငပါသည။

ေဒသခရပရြာအသငးအဝငးမားက ဆနးစစေလလာျခငးမားျပလပၿပး တရားဝငလမႈေရးႏင သဘာဝပတဝနး ကင စမခန႔ခြမႈစနစမားအျပင သကေရာကမႈမားကလည ေစာငၾကညေလလာျခငး လပငနးစဥအတြငးသ႔ အဆပါဆနးစစခက၏ ရလာဒမားက ေပါငးစညးထညသြငးႏငပါသည။

သတတြငးလပငနးဆငရာ နစနာမႈမားကစားေရးယႏရားမားက ေရးဆြအေကာငအထညေဖာရာတြင ေဒသ ခရပရြာအသငးအဝငးႏင အလပသမားမား၏ သေဘာထားအျမငမားက ထညသြငးႏငရန ကည ေထာကပ ေပးရမည။

ကမၸဏမား၏ ပတဝနးကင စမခန႔ခြမႈ အစအစဥႏင ပတဝနးကငထနးသမးေရးဆငရာ လကနာေဆာငရြကမႈ သကေသခလကမတမားပါ ဥပေဒအရ လကနာရမညကတကဝတမားက အေကာငအထညေဖာေဆာင ရြကေရးေပၚတြင အေျခခ၍ ကမၸဏမားႏငအတ စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈမားက လပေဆာငၾကရပါမည။

သတတြငးအလပသမားသမဂၢ ဖြ႕စညးတညေထာငျခငးက ပပးေပးရပါမည။

၂။ ဆကစပေနေသာ ဥပေဒေရးရာႏင မဝါဒမားအား ျပနလညျပျပငျခငးမား ေဆာငရြကရနအတြက တကတြနး အားေပးရန။

သတတြငးက႑ႏင ဆကစပသညဥပေဒမားက သသာထငရားသည ျပျပငေျပာငးလမႈမား လပေဆာငလကရၿပး ဤသ႔ေျပာငးလမႈမား လပေဆာငေနခနတြင အရပဖကအဖြ႕အစညးမား၏ သေဘာထားထငျမငခကမားအား ရရျခငးသည အလြနအကးရမညျဖစသည။ ထားရသငသညရညရြယခကမာ သဘာဝပတဝနးကငႏင လ႕အခြင

7-tBuHjyKcsufrsm; 323

အေရးအေပၚ ဆးကးသကေရာကမႈမားက ေလာခႏငသည ဥပေဒႏငမဝါဒေရးရာ မေဘာငမားက တညေဆာက ရနျဖစသည။

၂ဝ၁၆ ခႏစ MEITI ၏ စခနစညႊနးမားႏင ျမနမာႏငငအေနျဖင ကကညမႈရေအာင ေထာကပေပးသည အစအစဥ သည အခ႕ေသာ (အကနလးမဟတသည) ျပျပငေျပာငးလျခငးမားအတြက မေဘာငမားက ေဖာျပထားသည။ အဆပါမေဘာငမားတြင ျမနမာႏငငအတြက အကးရႏငမညျဖစေသာ အခကမားျဖစသည စာခပမားအား ဖြငဟထတေဖာျခငးႏင အကးအျမတရရပငဆငမႈႏင ပတသက၍ ‘အားေပးထားသည’ (သ႔မဟတ) အႀကေပး ထားသည ‘ေရြးခယစရာမား’ အမားအျပား ပါဝငပါသည။ အျခားေသာ ကစၥရပမားျဖစေသာ လပငနးခြင ေဘးကငး လျခေရး၊ ပတဝနးကငထခကမႈ ဆနးစစျခငး၊ အလပသမား၊ ရငးႏးျမပႏမႈဆငရာ ခြငျပမန႔ေပးျခငးစသည က႑ တငးႏင ဆကႏြယေနေသာ ဥပေဒမားအရ ရာေဖြေဖာထတ ေျဖရငးေပးရန လအပပါသည။

သကဆငရာ ဥပေဒေရးရာႏင မဝါဒေရးရာ ျပျပငေျပာငးလမႈမားကအစးရ၊ ဥပေဒျပဌာနးခကႏင ကမၸဏမား ႏငအတ ျပညေထာငစႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆငမားတြင ပးေပါငး၍ ေဆာၾသမႈမား လပေဆာငၾက ရပါမည။ အပငး (၇.၁) ရ အစးရသ႔ အၾကျပခကမားတြင MCRB မ ေဖာထတသတမတထားေသာ ျပျပင ေျပာငးလေရးအစအစဥက ေဖာျပထားေသာလညး အရပဘကအဖြ႕အစညးမားအေနျဖင အျခားေသာ ကစၥ ရပမား(သ႔မဟတ) ဥးစားေပးစရာမားလညး ရႏငပါသည။

စညးရးလႈပေဆာရာတြင သကေသအေထာကအထားအျဖစ အသးျပႏငရန သတတးေဖာေရး လပငနးမား၏ လကေတြ႕ပတဝနးကငႏင လ႕အခြငအေရးဆငရာ ဆးကးသကေရာကမႈမားက လြတလပ၍ အမအခကငး သည ဆနးစစမႈမား ျပလပေဆာငရြကရပါမည။

အပငး (၅) တြင ေဖာျပထားေသာ ႏငငတကာစခနစညႊနးမားက စညး႐းလႈ႕ေဆာရာတြင အသးျပပါ။

စညး႐းလႈ႔ေဆာမႈႏင စြမးေဆာငရည တညေဆာကရန အားထတမႈမားတြင အပငး ၅ တြင ေဖာျပထားေသာ toolkits က အသးျပပါ။

၃။ ပတသကဆကႏြယသအားလးပါဝငေသာ ကနဥးေဆာငရြကလႈပရားမႈမားတြင ပးေပါငးပါဝင၍ ၎တ႔ေပးေသာ အခကအလကမားႏင အခြငအေရးမားက အသးျပရန။

ပတသကဆကႏြယသအားလးပါဝငေသာ ကနဥးေဆာငရြကခကမားအတြက အဓကအဆကအစပမာ ျမနမာႏငင တြငးထြကသယဇာတ တးေဖာထတလပျခငးလပငနးမား ပြငလငးျမငသာမႈ ေဖာေဆာငေရး MEITI ျဖစၿပး ၎တြင ျမနမာႏငင ပြငလငးျမငသာမႈႏင တာဝနယမႈ၊ တာဝနခမႈဆငရာ အရပဘကမဟာမတအဖြ႕ MATA မ ပပး ထားေသာ အရပဖကအဖြ႕အစညးမားကလညး အခနးက႑တစခအေနျဖင အျပညအဝပါဝငေနသည။ အရပ ဘကလမႈအဖြ႕အစညး၏ အခနးက႑တစခမာ ဖြငဟထတေဖာေသာ သတငးအခကအလကမားက အျပညအဝ အသးခ၍ သတငးမဒယာမား၊ ေဒသခလထမား၊ လႊတေတာအမတမားႏငအတ ပးေပါငးၿပး အဆပါလပငနးက႑ ႏငသကဆငသည အသပညာမားက ျမႇငတငေပးရနႏင ျပျပငေျပာငးလမႈမားက အေထာကအကျပေပးရန ျဖစ ပါသည။

တြငးထြကသယဇာတ တးေဖာထတလပသည လပငနးမား (သတတြငးလပငနး အပါအဝင)ႏင သကဆငၿပး ေဒသတြငး ေရ႕ျပးစမးသပမႈ အဖြ႕တစဖြ႕မတဆင ျမနမာႏငငတြင အျပညအဝအေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြက ႏငေခရသည အျခားေသာကနဥးလပေဆာငမႈတစခမာ ဆႏၵအေလာက ေလးစားလကနာႏငေသာ လၿခေရးႏင လ႔အခြငအေရးဆငရာ အေျခခမမား (VPSHR) ျဖစပါသည။

324 7-tBuHjyKcsufrsm;

အကယ၍ အစးရသည အမးသားအဆင ဓာတသတသယဇာတဆငရာ မဝါဒကေရးသားျပစရန ေရ႕ဆက ေဆာငရြကပါက ေကာကမက မဝါဒအတြက လပေဆာငခသညနညးတ ပြငလငးျမငသာမႈရၿပး ပတသကဆကႏြယ သအားလး ပးေပါငးပါဝငေဆာငရြကႏငေသာ လပငနးစဥမတဆင ေဆာငရြကရန အေရးႀကးသလ အရပဘကအဖြ႕ အစညးမားအေနျဖငလညး အခနးက႑တစခမ ျပညျပညဝဝ ေဆာငရြကႏငသညအျပင ေဒသခလထမားႏင အျခားအစးရမဟတေသာ ပတသကဆကႏြယသမား၏ အေတြ႕အႀကမားက ထငဟပေျပာဆႏငရနလညး လ အပပါသည။ လကလပလကစား သတတြငးလပငနးက႑က တရားဝငျပလပေရးဆငရာ ေဆာငရြကခကမား အားလးသညလညး အဆပါအေျခအေနမားႏင ကကညေအာင လပေဆာငရမညျဖစသည။

7-tBuHjyKcsufrsm; 325

အပငး ၇.၅

အျခားအစးရမားထသ႔ အၾကျပခကမား

အပငး(၇.၅)သည ဖြ႕ၿဖးေရးမတဖကမားႏင သတတြငးက႑တြင ရငးႏးျမႇပႏထားေသာ ႏငငျခားကမၸဏမား အတြက အမရငအစးရအျဖစ လပေဆာငေပးေနရေသာ ျမနမာႏငငအတြငးတြငရသည အျခားေသာအစးရအဖြ႕ အစညးမားက ရညညႊနးထားပါသည။

၁။ သတတြငးလပငနးရ သဘာဝပတဝနးကငႏင လမႈေရးဆငရာကာကြယမႈမား အားေကာငးလာေစ ရန အစးရႏင အရပဘကအဖြ႕အစညးမားအား နညးပညာအကအညမား ေထာကပေပးရန။

ေရရညတညတခငၿမေသာ သတတြငးက႑ဆသ႔ ကးေျပာငးသညကာလတြင (အထးသျဖင ပတဝနးကင ထခက မႈဆနးစစျခငးမား) လအပသည နညးပညာဆငရာနင ေငြေၾကးပငးဆငရာ အကအည အေထာကအပမားအတြက ဖြ႕ၿဖးေရးမတဖကအဖြ႕အစညးမားသည မရမျဖစလအပေသာ ေထာကပသမားျဖစသည။ သ႔ေသာ ထသ႔ လအပ ခကမားက ျဖညဆညးရာတြင ပတဝနးကငထနးသမးေရးဥးစးဌာနႏင သတတြငးဥးစးဌာနတ႔ ပးေပါငးညႇႏႈငး ေဆာငရြကရန လအပသလ အရညအခငးျပညဝေသာ ကြမးကငပညာရငမား၏ အၾကျပခကမားေပၚ အေျခခ၍ လညး လပကငၾကရပါမည။

ပတဝနးကငထခကမႈ ဆနးစစျခငးဆငရာ မေဘာငက အေကာငအထညေဖာရနႏင အားေကာငးလာေစရန သယဇာတႏင သဘာဝပတဝနးကင ထနးသမးေရးဝနႀကးဌာနသ႔ နညးပညာပငးဆငရာ အေထာကအပမား ေပးျခငး။ ထသ႔လပေဆာငရာတြင ပတဝနးကငထနးသမးေရး ဥးစးဌာနက ဆကလက၍ လမးျပေပးျခငး၊ သတတြငးလပငနးက႑အတြက ပတဝနးကငထခကမႈ ဆနးစစျခငးဆငရာ လမးညႊနခကမားက ေရးသား ျပစႏငရန နညးပညာ အေထာကအပမားေပးျခငး၊ ပတဝနးကငထခကမႈ ဆနးစစျခငးမားက အကျဖတႏင ရနႏင ေဒသအဆငတြင ပတဝနးကငစမခန႔ခြမႈအစအစဥမားက ေစာငၾကညႏငရနအတြက ပတဝနးကင ထနးသမးေရးဥးစးဌာနအား စြမးရညျမႇငတငေပးျခငးတ႔ ပါဝငသငသညအျပင ေဒသတြငးရ ပတဝနးကင ထခကမႈဆနးစစျခငး (EIA)မားကလပေဆာငေပးသမား၏ စြမးရညအားျမႇငတငေပးရာတြငလညး ပပးကည သငပါသည။

ဓာတသတသယဇာတ မဝါဒတစခ ေရးသားျပစႏငရနအတြက အစးရကနညးပညာ အေထာကအကမား ပပး ေပးျခငး။

သဘာဝပတဝနးကငကာကြယေစာငေရာကေရးႏင အလပသမားဆငရာ အေရးကစၥမားက စစေဆးျခငးစြမး ရညမား(ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးအဆငအပါအဝင) ေကာငးမြနလာေစရန အစးရသ႔ အကအညအေထာက အပမား ေပးရပါမည။

ပတဝနးကငထခကမႈဆနးစစျခငးက အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကျခငး အပါအဝငအရပဘက အဖြ႕ အစညးမားသည သတလပငနးက႑တြင ထေရာကေသာ ခတဆကေဆာငရြကမႈမားရေစရန ၎တ႔အား စြမးရညျမႇငတငေပးသည အစအစဥမားက ကညေထာကပေပးသငပါသည။ (အပငး ၇.၄ ကၾကညပါ)

သတတးေဖာေရးက႑တြင ရငးႏးျမႇပႏသမားက ေပးေသာပါမစႏင ပတဝနးကငထခကမႈ ဆနးစစျခငး (EIA)၏ အကးအကားမားထတြင ႏငငတကာစခနစႏႈနးမား (ဥပမာ - IFC ၏ လပေဆာငမႈ စသတမတခက မား၊ ကမၻာဘဏ၏ EHS လမးညႊနခကမား)က ရညညႊနးကးကား ထားရခကမားပါဝငေစရန အစးရအား တကတြနးအားေပးျခငး။

326 7-tBuHjyKcsufrsm;

MEITI သ႔ ေငြေၾကးဆငရာ အေထာကအပမားႏင နညးပညာဆငရာ အေထာကအပမားက ဆကလက ေထာကပေပးျခငးအားျဖင သတလပငနးက႑တြင ပြငလငးျမငသာမႈက ျမႇငတငေပးရန တြနးအားေပးေဆာင ရြကျခငး။

ေျမယာဥပေဒမား ျပျပငေျပာငးလေရးအတြက အစးရက ကညေထာကပေပးျခငး။

သတတြငး လပငနးက႑အတြက စြမးရညမား တးတကလာေစရန အသကေမြးဝမးေကာငး ဆငရာသငတနး ႏင ပညာေပးအစအစဥမား ထြကေပၚလာေစေရးက ေထာကပေပးျခငးႏင သတတြငးလပငနး လညပတေရး အတြက လအပသည ဝနေဆာငမႈႏင ကနပစၥညးမားက အေသးစားႏင အလတစား စးပြားေရးလပငနးမားမ ေထာကပေပးလာႏငေစရန ကညပပးေပးသည အစအစဥမားက အားေပးရန။

၂။ လကလပလကစား သတတြငးလပငနးမား တရားဝငျဖစလာေစေရး နညးပညာအကအညမား ပပးေပးရန။

လစလရႈထားျခငးခရေသာ လကလပလကစား သတတးေဖာေရးက႑အား အေသးစတတကေသာ အေထာက အပမားေပးရန လအပပါသည။

လအခြငအေရးဆငရာ သကေရာကမႈမားက ေျဖရငးေဆာငရြကၿပး ႏငငတကာ အေတြ႕အႀကမားက ရယ ကငသးသည တရားဝငလကလပလကစားသတတြငး လပငနးက႑ ထြကေပၚလာေစေရးက ဥးတညသည ျဖစစဥမား စတငလပေဆာငႏငရန ပတသကဆကႏြယသမား၊ လကလပလကစား သတတြငးလပကငသမား၊ အစးရမားႏင အတတကြ ပးေပါငးလပေဆာငၾကရပါမည။

ပတဝနးကငဆငရာ တာဝနယမႈရေသာ အေလအကငေကာငးမား၊ လပငနးခြငဆငရာ ေဘးကငးလျခေရးႏင ကနးမာေရး အစရသည အေၾကာငးအရာမားက လကလပလကစားသတတးေဖာေရး လပသားမားအား (အမးသမးမား အပါအဝင) သငတနးေပးမည အစအစဥမားက ေထာကပေပးျခငး။

အေသးစားႏင လကလပလကစား ေရႊတးေဖာေရးလပငနးမားတြင ျပဒါးအသးျပမႈက ေလာခရနႏင ဖယရား ရနရညရြယခကျဖင လကလပလကစား သတတးေဖာသမားအတြက (အမးသမးမား အပါအဝင) အစအစဥ မားေဆာငရြကျခငးက ေထာကပေပးျခငး။

လကလပလကစားသတတးေဖာသည လပငနးမားတြင ကေလးလပသားမား ပေပာကေရးက ဥးတညလာ ေစရနအတြက ပညာေရးက႑ဖြ႕ၿဖးေရးႏင အသပညာမား ျမငတငေပးျခငးမား ေဆာငရြကမည လပငနးအစ အစဥမားက အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကႏငရန ေထာကပေပးျခငး။

လကလပလကစားသတတးေဖာသည ေနရာမားတြင မရမျဖစလအပသည ဝနေဆာငမႈမားျဖစေသာ ကနးမာေရးဝနေဆာငမႈႏင ေကာငးမားက ပမလကလမးမမႈရလာေစရန ေထာကပေပးျခငးႏင လကလပ လကစားသတတးေဖာသမားအား အျခားေသာအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမား ေထာကပေပးသည အစ အစဥမားက လပေဆာငႏငရန ေထာကပေပးျခငး။

၃။ ပဋပကၡျဖစပြားရာေနရာမားရ ေရရညတညတမႈမရေသာ သတလပငနးမားေၾကာင ျဖစေပၚလာေသာ သကေရာကမႈမားအား ေျဖရငးရန တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႕အစညးမားအား ေထာကပေပး ရန။

စခနစညႊနးမား ျပဌာနးရနႏင သတတးေဖာျခငး လပငနးမားအား ႀကးၾကပကြပကရနအတြက တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕မားမ အပခပေရးအဖြ႕မား၏ စြမးေဆာငရညက ပပးျမႇငတငေပးရန။ တစႏငငလး ပစခတတကခကမႈရပစေရး သေဘာတစာခပ(NCA) ၏ အခနး ၆၊ အပဒ (၂၅) တြင ပစခတမႈရပစေရး

7-tBuHjyKcsufrsm; 327

လကမတထးထားသည တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႕အစညးမားအေနျဖင ၎တ႔၏ အခြငအာဏာ ေအာကရ ေဒသမားတြငရသည သဘာဝသယဇာတမားက စမခန႔ခြရာတြင အခနးက႑တစခမ ပါဝငေၾကာငး အသအမတျပထားပါသည။ ထအခနးက႑တြင ပါဝငေနသည တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕အစညးမားအတြက အစးရႏင ပးေပါငး၍ အေထာကအပမားေပးႏငရန ဖြ႕ၿဖးေရးမတဖကအဖြအစညးမားအား အဆပါ သေဘာတစာခပတြင ခြငျပထားပါသည။ ကာကြယထားသည ေနရာမားသတမတဖနတးျခငးက ဥးစားေပး ေဆာငရြကသငၿပး၊ ထေနရာမားက ေဒသခလမႈအသငး အဝငးမားႏငအတတကြပးေပါငး၍ ေရြးခယၿပး စမခန႔ခြေဆာငရြကသငပါသည။ ကစၥရပအမားအျပားတြင တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႕အစညးမား အေနျဖင ကာကြယထားသည ေနရာမားက တညေထာငထားၿပးသားျဖစသလ ထေနရာမားအား အသအမတ ျပျခငးႏင စမခန႔ခြျခငးမားက အစးရ ႏငအတ ညႏႈငးေဆာငရြကသငပါသည။

၄။ ျမနမာႏငငတြင တာဝနယမႈရစြာျဖင ရငးႏးျမပႏရနအတြက ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏသမားအား တက တြနးအားေပးရန။

ျမနမာႏငငတြင သတတးေဖာေရးလပငနးမား လပေဆာငေနေသာ ႏငငျခားကမၸဏမားအား တာဝနယမႈရေသာ စးပြားေရးကငဝတမား၏ အျမငဆး စခနစညႊနးမားကအသးျပ၍ လပငနးလပကငရန ေမာလငေၾကာငး အဆပါ ကမၸဏမား၏ မခငႏငငအစးရမ ရငးလငးစြာ သေစရမည။

ျမနမာႏငငတြင ရငးႏးျမႇပႏမႈလပထားေသာ ကမၸဏမားအား မခငႏငငအစးရအေနျဖင မညသညေမာမနး ခကမားရေၾကာငး တကၾကြစြာ ေဖာထတေျပာဆသငပါသည။ ျမငမားေသာစႏႈနးမားက ရညညႊနးထားခက မား ျမနမာႏငငဥပေဒတြင မရေသးပါက ကလသမဂၢ၏ စးပြားေရးႏငလ႔အခြင အေရးမားဆငရာ လမးညႊန အေျခခမမားက လကနာေဆာငရြကသငဟ ေမာလငေၾကာငးႏငသငေတာသည အေျခအေနမားတြင ဆႏၵ အေလာကေလးစားလကနာႏငေသာ လျခေရးႏင လ႕အခြငအေရးဆငရာ အေျခခမမား (VPSHR)၊ စးပြား ေရး ပးေပါငးေဆာငရြကမႈႏင ဖြၿဖးတးတကေရးအဖြ႕(OECD)၏ ႏငငတကာအေျခစက စးပြားေရးလပငနးမား ဆငရာလမးညႊနခကမား၊ အျပညျပညဆငရာ ဘ႑ာေရး ေကာပေရးရငး(IFC)၏ လပေဆာငမႈစသတမတ ခကမားအစရသည အျခားလမးညႊနခကမားက လကနာကငသးရနေမာမနးေၾကာငး ရငးလငးစြာ ေဖာျပသင ပါသည။ လကေတြ႕လညပတေနေသာ နစနာမႈကစားေရးစနစတစခထားရေစရန ကမၸဏမားအားလညးတြနး အားေပးသငပါသည။

ပဋပကၡသကေရာကမႈမားရေသာ၊ အႏရာယျမငမားေသာ ေနရာမားမ ထြကရသည ဓာတသတမားအတြက စးပြားေရးပးေပါငးေဆာငရြကမႈႏင ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအဖြ႕ (OECD)၏ တာဝနယမႈရေသာ ပစၥညးပပးေပးသည ကြငးဆကဆငရာ Due Diligence လမးညႊနမႈႏင ဥေရာပသမဂၢ၏ ပဋပကၡျဖစပြားဆေဒသမ ထြကရသည ဓာတသတမားဆငရာ စညးမဥးအရ ျမနမာႏငင (သ႔မဟတ) အနညးဆးအဆငတြင ပဋပကၡသကေရာကမႈ ခစားရသည ေဒသမားတြင Due Diligence ေဆာငရြကရမည သတမတေနရာမားက ထညသြငးပါ။

ျမနမာႏငငတြင မရေသးေသာလညး ဘ႑ာေရးပငးဆငရာႏင ဘ႑ာေရးမဟတေသာ အစရငချခငးမား ဆငရာလအပခကမားက ျမနမာႏငငတြင လပငနးလညပတေနသည ကမၸဏမားမ လကနာကငသးရန ထညသြငးစဥးစားေပးရပါမည။

ေဒသခမားအတြက အကးအျမတမား မေဝျခငးရေစရနႏင ျဖစႏငလင ေဒသဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ သေဘာတ စာခပ (CDAs) ႏင ပတသက၍လညး ကမၸဏမားအား တြနးအားေပးရပါမည။

ျမနမာႏငငတြငရေသာ ေဒသခလထေပၚအျချပထားသည အျငငးပြားမႈမားက ေျဖရငးသညစနစမားက ေရး ဆြျခငး၊ ေထာကပေပးျခငးႏင ခငခအားေကာငးေစျခငးရေစရန လပေဆာငေပးရပါမည။

ျမနမာႏငငတြင လပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာ မ၀ါဒ

ဆကစပကကညမႈက တညေဆာကျခငး

ျမနမာႏငငတြင လပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာ မ၀ါဒ

ဆကစပကကညမႈက တညေဆာကျခငး

အျပညျပညဆငရာအလပသမားေရးရာအဖြ႕ျမနမာႏငငဆငရာ အငအယလအဆကသြယညႇႏႈငးေရးအရာရ႐း

Copyright © အျပညျပညဆငရာအလပသမားေရးရာအဖြ႔၏ မပငျဖစသည။ ၂၀၁၈ ခႏစပထမအႀကမပႏပျခငး (၂၀၁၈ ခႏစ)

အျပညျပညဆငရာအလပသမားေရးရာရး၏ ပႏပထတေဝျခငးသည အျပညျပညဆငရာ မပငခြငျပ႒ာနးခက ေနာကဆကတြ စာခပ(၂)အရ မပင ခြငဆငရာ အကးခစားခြငရပါသည။ သ႔ရာတြင ရယသးစြသည သတငးရငးျမစေနရာက ေဖာျပသညဆလင ေကာကႏတခကအတမားက ခြငျပခကေတာငးခစရာမလဘ ျပနလညထတေဝႏငပါသည။ ျပနလညထတေဝျခငး(သ႕) ဘာသာ ျပနဆျခငးမားက ရယသးစြခြငအတြက အျပညျပညဆငရာအလပသမားရး CH -1211 Geneva 22, Switzerland သ႔မဟတ rights@ilo.org သ႔အးေမးလျဖင ခြငျပခက ေတာငးခေလာကထားသငပါသည။ အျပညျပညဆငရာအလပသမားရးအေနျဖင ထကသ႔ေသာ ေလာကထားျခငးမားက လႈကလစြာၾကဆပါသည။

ျပနလညပႏပထတေဝခြငဆငရာ အဖြ႔အစညးမားတြင မတပတငထားသည စာၾကညတကမား၊ အသငးအဖြ႔မားႏင အျခား အသးျပသမားအေနျဖင႔ ျပနလညထတေဝရနအတြက ၄ငးတ႔အား ထတေပးသည လငစငႏင႔အည မတကးယျခငးမား ျပလပႏင မညျဖစပါသည။ သင၏ႏငငရ ျပနလညပႏပထတေဝခြင႔ဆငရာ အဖြ႔အစညးမားက www.ifrro.org တြင ၀ငေရာကၾကညရႈႏင ပါသည။

ISBN : 079-92-2-030763-2 (print) 079-92-2-030764-9 (web pdf)

အဂၤလပဘာသာျဖငလညး ထတေ၀ထားပါသည : Building Labour Migration Policy Coherence in Myanmar (ISBN: 978-92-2-130461-6 (print), 978-92-2-130462-3 (web pdf), Yangon, 2017

ကလသမဂၢကငသးလပေဆာငခကမားႏငအည အငအယ(လ)အ ပႏပထတေဝျခငးတြင ပါရသညအေၾကာငးအရာမားသည မညသညႏငင၏ နယေျမေဒသ (သ႔) ပငနကနယေျမ (သ႔) ေဒသဆငရာအာဏာပငမား၏ ဥပေဒအေနအထားႏငပတသက၍ ေသာလညးေကာငး (သ႔) ၄ငး၏ နယပယအစြနအဖားမားအား ပငနကသတမတျခငးႏငစပလဥး၍ေသာလညးေကာငး အျပညျပည ဆငရာအလပသမားေရးရာရးက ထငျမငယဆခကက တစစတတစပငးအားျဖင ရငးလငးေဖာျပသည သေဘာ မသကေရာကေပ။

လကမတေရးထးထားသညအပဒမား၊ ေလလာမႈမားႏင အျခားေသာ အၾကျပေဆာငရြကခကမားႏငပတသက၍ ထငျမင ယဆခကက ရငးလငး ေဖာျပျခငးအတြကတာဝနယမႈသည ၄ငးစာအပေရးသားသည ပဂၢလမားႏငသာ သကဆငပါသည။ ထတေဝသည စာအပမားတြငပါရေသာ ထငျမင ယဆခကမားသည အျပညျပညဆငရာ အလပသမားေရးရာရးက အတညျပ ေထာကခသညသေဘာ မသကေရာကပါ။

ကမၼဏအမညမား၊ စးပြားေရးထတကနပစၥညးမားႏင လပငနးစဥမားအား ရညညြနးေဖာျပျခငးသည အျပညျပညဆငရာ အလပသမားရးက အတညျပေထာကခသညသေဘာ မသကေရာကဘ ကမၸဏ၊ စးပြားေရးထတကနပစၥညး(သ႔)လပငနးစဥက ရညညြနးေဖာျပရန ပကကြကျခငး သညလညး ႏစသကမႈ မရသညသေဘာ မသကေရာကေပ။

ILO ပႏပထတေ၀မႈမား၊ digital products မားႏငသကဆငသည သတငးအခကအလကမားက www.ilo.org/publns တြင ၀ငေရာကၾကညရႈႏငပါသည။

အကဥးခပစာတမးက အတငပငချဖစသ Geoff Myint က ေရးသားျပစပါသည။ ျမနမာႏငင၊ ရနကနၿမ႕တြင ပႏပထတေ၀ပါသည။

*

ေကးဇးတငလႊာ ျမနမာႏငင ေကးလကေဒသ ျပညသမား၏ အသကေမြး၀မးေကာငးႏင စားနပရကၡာဖလႈမႈ ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအတြက ပပးကညေပးပါေသာ ဥေရာပသမဂၢ၊ ဩစေၾတးလ၊ ဒနးမတ၊ ျပငသစ၊ အငယာလန၊ အတလ၊ လဇငဘတ၊ နယသာလန၊ နယးဇလန၊ ဆြဒင၊ ဆြစဇာလန၊ ယေကႏင အေမရကနျပညေထာငစတ႔၏ အစးရမားအား ေကးဇးဥပကာရတငရ ပါသည။ ပဂၢလကက႑ အလရငအျဖစပါ၀ငကညပပးေပးပါေသာ မစဆဘရေကာပေရးရငးကလညး ေကးဇးတငရ ပါသည။ ဤစာတမး ျဖစေျမာကေရးအတြက အခနေပး၍ လေတြ႔ေမးျမနးျခငးႏင သတငးအခကအလကျဖညဆညးေပးသမား ကလညးေကးဇးတငရပါသည။ အထးသျဖင သြားေရးလာေရးအပါအ၀င အျခားအစအစဥမားအားလးက ႏ႔စပကြမး ကငစြာျဖင အေသးစတ ကညေဆာငရြကေပးပါေသာ စမကနးညႏႈငးေရးမႉးျဖစသ ေဒၚခြနဆာမြနးထြယကလညး အထးပင ေကးဇးတငရပါသည။

မသကဆငေၾကာငး ေၾကျငာခကဤစာတမးျဖစေျမာကေရးအတြက ေငြေၾကးအကအညက ဩစေၾတးလ၊ ဒနးမတ၊ ဥေရာပသမဂၢ၊ ျပငသစ၊ အငယာ လန၊ အတလ၊ လဇငဘတ၊ နယသာလန၊ နယးဇလန၊ ဆြဒင၊ ဆြစဇာလန၊ ယေက၊ အေမရကနျပညေထာငစအစးရႏင မစဆဘရတ႔က ပပးေပးျခငးျဖစပါသည။ ဤစာတမးတြင ေဖာျပထားသည ရႈေထာငအျမငမားက LIFTအလႉရငမား၏ တရား၀င သေဘာထားအျမငမားအျဖစ မတယျခငး မျပရပါ။

C

မာတကာ ေကးဇးတငလႊာ .............................................................................................................................. ဂစာအကြက စာရငး .......................................................................................................................... ငအတေကာက စကားလးမား .............................................................................................................. စ၁။ မတဆက ............................................................................................................................... ၁၂။ မ၀ါဒဆကစပကကညမႈက အနကအဓပၸါယဖြငဆျခငး ....................................................................... ၄၃။ ျမနမာႏငငတြင လကရ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးအေျခအေနအေပၚ ျခငသးသပခက ................................ ၇၄။ အဓက အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကသမားႏင ၎တ႔၏ လကရေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈဆငရာ တာ၀န၀တရားမား ....................................................................................... ၁၃ ၄.၁။ အလပသမား၊ လ၀ငမႈႀကးၾကပေရးႏင ျပညသ႔အငအား ၀နႀကးဌာန ............................................. ၁၆ ၄.၂။ ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားဌာနခြ ............................................................................................. ၁၇ ၄.၃။ ျပညပအလပအကငဆငရာဗဟေကာမတႏင ျပညပအလပအကငဆငရာႀကးၾကပေရးအဖြ႔ .............. ၁၉ ၄.၄။ ျပညတြငးျပညပ အလပသမားေရးရာ ေကာမတ ...................................................................... ၂၀ ၄.၅။ အျခား အစးရဌာနမား ....................................................................................................... ၂၁ ၄.၆။ အစးရဌာနျပငပရ သကဆငရာ ပါ၀ငေဆာငရြကသမား ............................................................. ၂၂၅။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးအား စမအပခပမႈတြင ညႏႈငးေဆာငရြကျခငးႏင ပးေပါငးေဆာငရြကျခငး ............... ၂၃ ၅.၁။ MoLIP အတြငးရ ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားဌာနခြ ...................................................................... ၂၃ ၅.၂။ ျပညပအလပအကငဆငရာႀကးၾကပေရးအဖြ႔ .......................................................................... ၂၃ ၅.၃။ ႏငငတကာ လပသားမားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမခန႔ခြြမႈဆငရာ အမးသားစမကနး ..................... ၂၄ ၅.၄။ ေနာကဆကတြ အစးရ ညႏႈငးေဆာငရြကမႈမား ....................................................................... ၂၄၆။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈဆငရာ ညႏႈငးေဆာငရြကမႈႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈတြင ရေနေသာ စနေခၚမႈမား ............................................................................................................. ၂၆ ၆.၁။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈအတြငး၌ရေသာ ညႏႈငးေဆာငရြကမႈဆငရာ စနေခၚမႈမား ........... ၂၆ ၆.၂။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာမ၀ါဒႏင အျခား မ၀ါဒနယပယမားအၾကားရ ညႏႈငးေဆာငရြကမႈ ဆငရာ စနေခၚမႈမား ........................................................................................................ ၂၇၇။ မ၀ါဒ ဆကစပကကညမႈက အားေပးျမငတငရနႏင ခငမာအားေကာငးေစရန အခြငအလမးမား ................... ၃၁ ၇.၁။ ဆကစပလႊမးျခမႈရသည အေၾကာငးျခငးရာမား ...................................................................... ၃၁ ၇.၂။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈဆငရာ အဖြ႔အစညးမားႏင စာခပစာတမးမား ....................... ၃၃ ၇.၃။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာ မ၀ါဒႏင အျခားမ၀ါဒနယပယမားအၾကား အဆကအစပ .................. ၃၆ ၇.၄။ သတျပေလလာမသည (သ႔) ျဖစေပၚႏငေခရသည မ၀ါဒဆငရာ ပဋပကၡမား ................................ ၄၂၈။ မ၀ါဒဆကစပကကညမႈ ခငမာအားေကာငးျခငး အကးေကးဇးမား ........................................................ ၄၄၉။ နဂးခပႏင အၾကျပခကမား ......................................................................................................... ၄၆ ၉.၁။ အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကသမားအၾကား ညႏႈငးေဆာငရြကမႈ ........................................... ၄၇ ၉.၂။ မ၀ါဒမား ဆကစပေပါငးစညးမႈ ............................................................................................ ၄၉ ၉.၃။ အနာဂတ မ၀ါဒဆငရာ အကဥးခပေဖာျပခက ....................................................................... ၅၁ေနာကဆကတြ ၁ - ႏငငအလက ျဖစရပေလလာမႈ ................................................................................. ၅၅ ဖလစပငႏငငတြင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈ အဆကအစပ ............................................. ၅၅ ကရးယားသမၼတႏငငႏင ေတာငအာဖရကႏငင - ဌာနမားအခငးခငး ေပါငးစပေဆာငရြကေသာေကာမတမား ၅၆ ဂါနာ - ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာ အမးသားမ၀ါဒ ...................................................................... ၅၇ေနာကဆကတြ (၂) - ေျမယာ၊ လပသားႏင ေရႊ႕ေျပာငးလပသား အဆကအစပဆသ႔ ...................................... ၅၉ေနာကဆကတြ (၃) - ျပညပအလပအကငဆငရာႀကးၾကပေရးအဖြ႔တြင မညသမားပါ၀ငေဆာငရြကၾကသနညး။ ... ၆၁

i

စာအကြက စာရငးစာအကြက ၁။ လပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏင ILO စမအပခပမႈဆငရာျပ႒ာနးခကမား ........................... ၅စာအကြက ၂။ အျခား အမးသားဥပေဒမား၊ မ၀ါဒမားႏင သေဘာတညခကမား ............................................ ၁၅စာအကြက ၃။ လပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာမ၀ါဒႏင အလပအကငဆငရာမ၀ါဒ ............................. ၁၈

p

အတေကာက စကားလးမားADB အာရဖြ႔ၿဖးေရးဘဏ

ADS စကပးေရးဖြ႔ၿဖးမႈမဟာဗဟာ

ASEAN အေရ႕ေတာငအာရႏငငမားအဖြ႔

ATIPD လကနကးမႈတကဖကေရးဌာန

ATTF လကနကးမႈတားဆးႏမႏငးေရးအထးအဖြ႔

CSO အရပဘကလမႈအဖြ႔အစညး

DACU ဖြ႔ၿဖးမႈအကအညမား ညႏႈငးေရးအဖြ႔

EIU စးပြားေရးပညာရငမား သတငးယနစ

EOD EOD သတငးအခကအလကဆငရာအဖြ႔

FDI ႏငငျခားတကရကရငးႏးျမပႏမႈ

FESR စးပြားေရးႏင လမႈေရးျပျပငေျပာငးလမႈအတြက အေျခခမေဘာင

GFMD ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈဆငရာ ႏငငတကာအစညးအေ၀းဖရမ

GMS မဟာမေခါငေဒသခြ

ILO အျပညျပညဆငရာ အလပသမားေရးရာအဖြ႔

IOM ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာေနထငျခငးဆငရာႏငငတကာအဖြ႔အစညး

LEO အလပအကငႏင အလပသမားရာေဖြေရးရး

LROE ျပညပအလပအကငဆငရာဥပေဒ

MGI ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးစမအပခပမႈဆငရာညႊနးကနး

MLFRD ေမြးျမေရး၊ ေရလပငနးႏင ေကးလကေဒသဖြ႔ၿဖးေရး၀နႀကးဌာန

MOEAF ျမနမာျပညပအလပအကင၀နေဆာငမႈ လပငနးရငမား အဖြ႔ခပ

MoLIP အလပသမား၊ လ၀ငမႈႀကးၾကပေရးႏင ျပညသ႔အငအား ၀နႀကးဌာန

MoPF စမကနးႏင ဘ႑ာေရး ၀နႀကးဌာန

MoU နားလညမႈ စာခြနလႊာ

MRC ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမား ေထာကပကညေပးေရးဗဟဌာန

NCDP အမးသားဘကစဖြ႔ၿဖးတးတကေရးစမကနး

NLD အမးသားဒမကေရစအဖြ႔ခပ

NPC အမးသားစမကနးေကာမရင

OECD စးပြားေရး ပးေပါငးေဆာငရြကမႈႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးဆငရာအဖြ႔အစညး

OESC ျပညပအလပအကငဆငရာ ႀကးၾကပေရးအဖြ႔

RNFE ေကးလကလယယာလပငနးမဟတသည စးပြားေရးလပငနးမား

SDGs စဥဆကမျပတဖြ႔ၿဖးတးတကေရးပနးတငမား

1

၁။ မတဆက ဤစာတမးတြင ႏငငတကာသ႔ လပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈႏငပတသက၍ ျမနမာႏငငရ စမအပခပေဆာငရြကမႈ အား ျခငသးသပေဖာျပထားပါသည။ သကဆငမႈအရဆးျဖစေသာ အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကသမားႏင မ၀ါဒ မား အေၾကာငးက ျပညစစြာေဖာျပထားျပး ၎တ႔၏ လကရေဆာငရြကေနမႈမား၊ ညႏႈငးေဆာငရြကမႈမားႏင ပးေပါငး ေဆာငရြကမႈမားက ေဖာျပထားပါသည။ ျပညပသ႔ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးအား စမအပခပမႈသည အျခားေသာ မ၀ါဒနယပယမားႏင မညသ႔ခတဆကမႈရသညကလညး ေဆြးေႏြးတငျပထားျပး လပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး ဆငရာမ၀ါဒသည အမးသားဖြ႔ၿဖးေရးစမခကမားႏင ကကညၿပး မညမပပးေဆာငရြကႏငသညဆသညႏင၊ ဆငးရ ႏြမးပါးမႈေလာခေရး၊ ေကးလကေဒသဖြ႔ၿဖးတးတကေရး၊ လမႈကာကြယေစာငေရာကမႈေပးျခငး၊ အမးသမး စြမးေဆာင ရညျမငတငေပးျခငးကသ႔ေသာ အျခားမ၀ါဒနယပယမားႏင မညသ႔ခတဆကမႈရသညကလညး ေဆြးေႏြးတငျပထား ပါသည။ အမးမးေသာ မ၀ါဒနယပယမား၊ ထမ၀ါဒမားက ေရးဆြခမတျခငးႏင အေကာငအထညေဖာျခငးအတြက ပါ၀ငေဆာငရြကသမားအၾကား အမနတကယႏငျဖစႏငေခရေသာ ထပတညေနသညအခကမားက ရာေဖြၾကညျခငး ျဖင ႏငငတကာသ႔ လပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးအား စမခန႔ခြရာတြင မ၀ါဒဆကစပကကညမႈ ပမတးတက ေကာငးမြနလာေစရနအတြက ဤစာတမးက အေျခခတစခအေနျဖင ပပးျဖညဆညးေပးရန ရညရြယပါသည။

ထ႔ေၾကာင ဤစာတမး၏ အဓကရညရြယခကမားမာ - (၁) ျပညပလပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးစမခန႔ခြမႈႏင အျခားမ၀ါဒနယပယမားတြင အဓက ပါ၀င ေဆာငရြက

ေနသမားက ေလလာေဖာထတရန၊

(၂) ၎တ႔၏ လကရ တာ၀နယေဆာငရြကေနမႈမားႏင ျပညပေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမခန႔ခြမႈႏငပတသက ဆကႏႊယမႈက ရငးလငးစြာ ေဖာျပရန၊

(၃) လကရတြင ဤေဆာငရြကသမားအခငးခငး ညႏႈငးေဆာငရြကမႈ၊ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈရ/မရႏင ေဆာငရြကပနညးလမးမားက အေသးစတေဖာျပရန၊

(၄) ထပးေပါငးေဆာငရြကမႈမား ပမအားေကာငးလာေစရန နညးလမးမားအတြက အၾကျပခကမားက ေဖာျပရန တ႔ျဖစပါသည။

မ၀ါဒဆကစပကကညမႈက အဘယေၾကာင အေလးထားရသနညး။ အျပညျပညဆငရာအဆငတြင ျမနမာအစးရ အေနျဖင စဥဆကမျပတဖြ႔ၿဖးတးတကေရးပနးတင ၁၇ ခက (SDGs)1 အပါအ၀င စဥဆကမျပတဖြ႔ၿဖးတးတကေရး အတြက သေဘာတညခသည ၂၀၃၀ အစအစဥက အေကာငအထညေဖာရန ကတက၀တေပးၿပးျဖစပါသည။ စဥဆကမျပတ ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးပနးတငမားတြင မ၀ါဒဆကစပကကညေရးႏင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး ႏစရပလး သည တကရက (သ႔) သြယ၀ကအားျဖင ရညညႊနးခကအခ႕ပါ၀ငသညအတြက ဤစာတမးသည ၂၀၃၀ အစအစဥ အား ျမငတငရနႏင ျပညေျမာကေအာငေဆာငရြကရန အစးရ၏ ရညရြယခကႏင ကကညမႈရပါသည။ အမးသား အဆငတြင အမးသားဒမကေရစအဖြ႔ခပ (NLD) သည ၎၏ ၂၀၁၅ ခႏစ ေရြးေကာကပြ ေၾကျငာစာတမးႏင မ၀ါဒ အစအစဥ (၁၂)ရပတြင ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမား၏ အခြငအေရးက အျပညျပညဆငရာအလပသမားေရးရာအဖြ႔(ILO) ၏ စညးမဥးစညးကမးမားအတငး ေသခာေဆာငရြကမညဟ ကတက၀တျပ ေဖာျပထားပါသည။ ၂၀၁၆ ခႏစ၊ ဇလငလတြင အစးရသည အလပအကငဖနတးေပးျခငးႏင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမား ေနရပျပနျခငးအတြက ပပးေဆာငရြကမႈေပးရာတြင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏင အျခားမ၀ါဒမားအၾကား ခတဆကမႈက အသအမတျပ အေလးထားေျပာဆခပါသည။ ယခအခါ မ၀ါဒဆကစပကကညမႈရရန အဘယေၾကာင အေရးၾကးသနညး။ ယခငႏစ မားတြင ျမနမာအစးရအတြငးႏင ျပငပရ အဓကကသည မ၀ါဒေရးရာေဆာငရြကသမားျဖစသည စမကနးႏင ဘ႑ာေရး၀နႀကးဌာန၊ ကမၻာဘဏ၊ အာရဖြ႔ျဖးေရးဘဏ (ADB) ႏင ဖြ႔ျဖးေရးေဆာငရြကသည မတဖကအဖြ႔အစညး မားက ပပးေပးသည သေတသနအဖြ႔ျဖစသည Evidence on Demand (EOD) တ႔က ျမနမာစးပြားေရးက

1 “Statement by Ms. Ei Ei Khin Aye, Ambassador/Deputy Permanent Representative of the Republic of the Union of Myanmar to the United Nations in New York at the Ministerial Meeting of the High-Level Political Forum on Sustainable Development,” https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/21586myanmar.pdf (accessed 14 December 2016).

2

စကပးေရးမသည ထတလပမႈႏင၀နေဆာငမႈလပငနးမားဆသ႔ ဥးတညေျပာငးလရန ဖြ႔စညးပဆငရာ အသြင ကးေျပာငးမႈျပရနအတြက တငျပခပါသည။2

ဤအေျပာငးအလသည ျမနမာျပညသမားအတြက အလပအကငသေဘာသဘာ၀ႏင အလပအကငရာေဖြရမည ေနရာမားတြင ၾကးမားသညအေျပာငးအလမား ျဖစေပၚႏငေခက ရညညႊနးေနပါသည။ ေကးလကမ ၿမ႕ျပသ႔ လပသား မား ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးပစႏင ေကးလကေဒသမားတြငေျပာငးလျဖစေပၚေနသည လပသားႏင အလပအကင ပစမားတြင သကေရာကမႈမားရလာႏငပါသည။ အမးသားဖြ႔ၿဖးေရးရညမနးခကမားႏင ေကးလကေဒသဆငးရ ႏြမးပါးမႈပေပာကေရး အေလးထားဥးတညသည စမခကမားႏင မ၀ါဒမားတြင လပသားႏငေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး မားက ထညသြငးေရးဆြထားျခငး မရေပ။ တစခနတညးမာပင ျမနမာႏငငသားမားႏင ဥပေဒေရးဆြျပ႒ာနးသမား သည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးအေၾကာငးက ယခငကထက အမားျပညသျဖင ေဆြးေႏြးပြမားတြင ပြငပြငလငးလငး တငျပေဆြးေႏြးလာၾကၿပး ႏငငရပျခားတြင ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမား ေခါငးပျဖတခရျခငးႏငပတသက၍ စးရမမႈမားက ေဖာျပခၾကသည။ တစနညးအားျဖငဆရေသာ ျမနမာႏငငေရးႏင စးပြားေရးတြင ထးျခားသည ျပျပငေျပာငးလမႈမား သည လပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးအေပၚ သြယ၀ကသကေရာကမႈမားရေသာလညး ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး အေပၚ အေလးထားသည မ၀ါဒ အတမအနကႏင ကယျပန႔မႈအတငးအတာမာ မညမဆျဖစပါသည။

အႏစခပအားျဖင မ၀ါဒဆကစပကကညမႈဆသညမာ မ၀ါဒမားအခငးခငး ကြလြ၍ ပဋပကၡျဖစမႈက အနညးဆး ေလာနညးေအာငျပလပျပး မ၀ါဒမားအခငးခငး ေပါငးစညးကကညမႈ အရဆးျဖစေစရနေဆာငရြကျခငးပငျဖစသည။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးစမခန႔ခြမႈႏငဆကစပသည မ၀ါဒနယပယမားတြင ေဆာငရြကေနၾကေသာ မ၀ါဒေရးဆြ ခမတသမားအတြက အခကအခမာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈ၊ ျမနမာႏငင၏ အမးသားႏင အမးသမး ေရႊ႕ေျပာငး လပသားမား၏ အလပအကင၊ ၎တ႔အား ကာကြယေစာငေရာကမႈအပါအ၀င ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈဆငရာ က႑အားလး အၾကား မေဘာင ခမတေရးႏင ခတဆကေဆာငရြကေရး ျဖစသည။ ျမနမာႏငငတြင စးပြားေရးျပျပငေျပာငးလမႈမား ေၾကာင အခ႕ေနရာမားႏင က႑မားသည အျခားေနရာမားထက ပ၍ အလပအကငအခြငအလမးမား ေပၚေပါက လာခပါသည။ ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမားအပါအ၀င မညသမား အကးေကးဇးခစားရၿပး မညသညနညးလမးျဖင ေဆာငရြကမညဆသညႏင စးပြားေရးဖြ႔ၿဖးတးတကမႈအတြက မ၀ါဒေရးဆြသမားအေနျဖင မညသ႔ေဆာငရြက မညနညး။ ထငးႏငင၏ စးပြားေရးသည ျမနမာႏငငထက ပမအားေကာငးေသာ အေနအထားတြငရေနပါသည။ ပမၾကြယ၀ခမးသာေသာ ႏငငမားသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးျဖငရရလာမည ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈအလားအလာမားက စမေဆာငရြကလက ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမားအား ကာကြယေစာငေရာကရန မ၀ါဒေရးဆြခမတသမားက မညသ႔ေဆာငရြကႏငသနညး။ မ၀ါဒဆကစပကကညမႈ ရရနအတြက ကယကယျပနျပန႔ေဆာငရြကခကမားႏင အဆငတငးတြင ပါ၀ငေျဖရငးေဆာငရြကမႈမား လအပပါသည။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးစမခန႔ခြမႈႏင အျခားမ၀ါဒ နယပယမားအၾကားတြင ဤကသ႔ မ၀ါဒျပျပငေျပာငးလမႈမားက ေဆာငရြကရန မညသညနညးလမး/ယႏရားမား ရသနညး။ ၎တ႔က ခငမာအားေကာငးေစရန မညသ႔ျပလပႏငသနညး။ ဤကစၥရပမားသည ျမနမာႏငင၏ ႏငငေရးႏင စးပြားေရးျပျပငေျပာငးလမႈ၌ အခကအခာေနရာတြငရလာၿပး ေျဖရငးရန အဓကေမးခြနးမားျဖစလာ သည။ ဖြ႔စညးတညေဆာကပဆငရာ ျပျပငေျပာငးလမႈမား၏ သေဘာသဘာ၀၊ ဥးတညခကမားႏငပတသက၍ မညသမားအတြက ေဆာငရြကမညနညး။ မညသက ေဆာငရြကမညနညး။ မညသညနညးလမးျဖင မညမအတငး အတာအထ ေဆာငရြကမညနညး။ ယငးေမးခြနးမားမာ ဤစာတမးအေနျဖင အေျဖရာေဆာငရြကလသည ေမးခြနး မားပငျဖစပါသည။

2 ADB (2014), Myanmar: Unlocking the Potential, Country Diagnostic Study, https://www.adb.org/sites/default/files/publication/42870/myanmar-unlocking-potential.pdf (accessed 14 December 2016); EoD (2015), Topic Guide: Stepping out of Agriculture, http://www.evidenceondemand.info/topic-guide-stepping-out-of-agriculture (accessed 14 December 2016); NCDP (2014), National Comprehensive Development Plan: A Prosperous Nation Integrated into the Global Community,https://www.mopf.gov.mm/index.php?option=com_content&view=article&id=5571&Itemid=163&lang=my (accessed 14 December 2016); World Bank (2016), A Country on the Move: Domestic Migration in Two Regions of Myanmar, http://www.worldbank.org/en/country/myanmar/publication/a-country-on-the-move---domestic-migration-in-two-regions-of-myanmar (accessed 14 December 2016).

3

ျမနမာအစးရသည ဤစနေခၚမႈမားႏငပတသက၍ စတငေဆာငရြကေနၿပျဖစသည။ အမနတကယအားျဖင ဤစာတမးသည ႏငငတကာ လပသားမားေရႊ႕ေျပာငးျခငး စမခန႔ခြမႈဆငရာ ငါးႏစတာ အမးသားစမကနး (၂၀၁၃-၂၀၁၇) အေပၚတြင အေျချပ၍ ေရးဆြထားျခငးျဖစပါသည။ အမးသားစမကနးတြင လပသားမား ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမခန႔ခြမႈက ကယကယျပန႔ျပန႔ႏင အားလးညႏႈငးေဆာငရြကရန အေရးႀကးေၾကာငးက အေလးထားေဖာျပထား ပါသည။ စမကနးတြင မဟာဗဟာ ၄ ရပ ပါ၀ငပါသည။ ၎တ႔မာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးအား စမခန႔ခြမႈ၊ ေရႊ႕ေျပာငး လပသားမားအား ကာကြယေစာငေရာကမႈေပးျခငးႏင စြမးေဆာငရညျမငတငေပးျခငး၊ အမးသားဖြ႔ၿဖးတးတကေရး အစအစဥတြင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈက ေပါငးစညးထညသြငးျခငး၊ အခကအလက စစညးေကာကယျခငးႏင စမခန႔ခြမႈတ႔ျဖစပါသည။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈအေပၚ အေလးထားဥးတညမႈႏငအတ ခငမာ အားေကာငးျပး ညႏႈငးေဆာငရြကမႈႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈရေသာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈသည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာ မ၀ါဒႏငသကဆငေသာ မဟာဗဟာကသည နယပယမား၊ အထးသျဖင ေရႊ႕ေျပာငး လပသားမားအား ကာကြယေစာငေရာကျခငးႏင စြမးေဆာငရညျမငတငေပးျခငး၊ အမးသားဖြ႔ၿဖးတးတကေရး အစအစဥတြင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးက ေပါငးစညးပါ၀ငေစျခငးတ႔အေပၚ ရလဒေကာငးစြာျဖင မညသ႔ သကေရာက ႏငမညက ဤစာတမးတြင ေဖာထတတငျပသြားမည ျဖစပါသည။

4

၂။ မ၀ါဒဆကစပကကညမႈက အနကအဓပၸာယဖြငဆျခငးမ၀ါဒဆကစပကကညမႈက အဓပၸါယဖြငဆရာတြင ဤစာတမးသည အျပညျပညဆငရာအလပသမားေရးရာအဖြ႔ (ILO)၊ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာေနထငျခငးဆငရာ ႏငငတကာအဖြ႔အစညး (IOM)၊ စးပြားေရးပးေပါငးေဆာငရြကမႈႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးဆငရာအဖြ႔အစညး (OECD) တ႔၏ ပပးေဆာငရြကခကမားအေပၚ အေျခခထားပါသည။ OECD သည မ၀ါဒဆကစပကကညမႈက အဓပၸါယဖြငဆရာတြင သေဘာတခမတထားသည ရညရြယခကမား ေအာငျမင ေရးအတြက စေပါငးညႏႈငးေဆာငရြကလက အစးရဌာနမားႏင ေအဂငစမားအၾကား မ၀ါဒမားကစနစတကျဖင အျပနအလနအားျပ ျမငတငေဆာငရြကျခငးအျဖစ အနကအဓပၸါယ ဖြငဆထားပါသည။3 မ၀ါဒနယပယအမးမး (အဆငတ ဌာနမား)ႏင၊ ေဒသႏရအဆငမ ျပညနယႏငတငးေဒသႀကးအဆင၊ အမးသားအဆငႏင အထကအဆင (အထကေအာက ဌာနမား) စသည စမခန႔ခြမႈအဆငအမးမးတြင မ၀ါဒဆကစပကကညမႈရျခငးသည ခမတထား သည မ၀ါဒအစအစဥမား ညႏႈငးေဆာငရြကမႈရျခငးႏင သဟဇာတေပါငးစညးမႈရျခငးက သြယ၀ကေဖာျပေနျခငး ျဖစပါသည။ ညႏႈငးေဆာငရြကမႈဟဆရာတြင မ၀ဒါမားအခငးခငး ကြလြ၍ ပဋပကၡျဖစမႈက အနညးဆး ေလာနညး ေအာငျပလပျပး ေပါငးစညးကကညမႈ အရဆးျဖစေစရန ေဆာငရြကျခငးပငျဖစသည။

ဥပမာအားျဖင OECD အေနျဖင ႏငငတကာအဆငတြင ကနသြယမႈ၊ စကပးေမြးျမေရး (သ႔) ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏင အျခားနယပယမားအပါအ၀င သကဆငသည ျပညတြငးမ၀ါဒ အစအစဥမားသည ဖြ႔ၿဖးဆႏငငမား အပါအ၀င အျခား ႏငငမားရ ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးမားအေပၚ ဆးကးသကေရာကမႈမရေစရန ေသခာဂရျပေဆာငရြကသည။ အျခား တစဖကတြငလညး အမးသားအဆင၌ မ၀ါဒဆကစပကကညမႈက ျမငတငေဆာငရြကျခငးျဖင ျပညပသ႔ ေရႊ႕ေျပာငး သြားလာျခငးႏင ျပညတြငးဆငးရႏြမးပါးမႈ ပေပာကေစျခငးက ခတဆကေဆာငရြကရာတြင အေထာကအကျပႏငပါ သည။ ဥပမာအားျဖင ေငြလႊပ႔သည လမးေၾကာငးမားက ခငမာအားေကာငးေစျခငးႏင အလပလကမျဖစႏႈနးက ေလာချခငး ျဖစသည။ အမနတစကယအားျဖင ဤစာတမးတြင ရငးလငးေဖာျပထားသညအတငး ျမနမာႏငငႏင အျခားေနရာမား၌ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအၾကား ရႈပေထြးမားျပားလသည ဆကႏႊယမႈက မ၀ါဒ ဆကစပကကညမႈဆငရာစကား၀ငးေဆြးေႏြးပြမားတြင အဓကထား ေဆြးေႏြးသညေခါငးစဥတစချဖစပါသည။

အမးသားအဆင၊ ေဒသတြငးအဆငႏင ႏငငတကာအဆင၌ လပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏငပတသက၍ မ၀ါဒ ဆကစပကကညရန အေရးႀကးေၾကာငးက ILO က အေလးထားေဖာျပၿပးျဖစပါသည။ ၂၀၁၆ ခႏစ အျပညျပညဆငရာ အလပသမားေရးရာညလာခတြင ILO ၏ ျပ႒ာနးခကမားႏင အၾကျပတကတြနးခကမား ကငသးေရးဆငရာ ကြမးကငပညာရငေကာမတက အျပညျပညဆငရာ လပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမခန႔ခြမႈႏငသကဆငသည ILO စာခပ စာတမးအခ႕၏ အေရးပါမႈက အေလးထားေဖာျပခပါသည။ ေကာမတက အလပအကငမ၀ါဒဆငရာျပ႒ာနးခက ၁၉၆၄ (အမတ ၁၂၂) (အဓကအကဆးျပ႒ာနးခက)က အေလးထားေဖာျပခၿပး၊ အလပအကငဆငရာ မ၀ါဒ (ေနာကဆကတြျပ႒ာနးခက) အၾကျပတကတြနးခက ၁၉၈၄ (အမတ ၁၆၉)ႏင ပစတကမဟတေသာ စးပြားေရး လပငနးမ ပစတကျဖစသည တရား၀ငစးပြားေရးလပငနးသ႔ ကးေျပာငးျခငးဆငရာ အၾကျပတကတြနးခက ၂၀၁၅ (အမတ ၂၀၄) ႏစခလးသည လပသားေစလႊတသညႏငငႏင လပသားလကခသည ႏငငမားရ အလပအကငဆငရာ မ၀ါဒမားအတြငး လပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာမ၀ါဒ ပါ၀ငရန အေရးၾကးေၾကာငးက အသအမတျပေဖာျပပါ သည။4 ဤစာခပစာတမးမားတြင သငေတာေကာငးမြနသည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးစမအပခပမႈေအာငျမငေရးႏင ပတသက၍ လမႈမတဖကမားျဖစသည အလပသမားမား၊ အလပရငမားႏင အစးရမား၏ အဓကအေရးပါသည အခနးက႑မားက ေဖာျပထားပါသည။ အမးသားအဆင၊ ေဒသတြငးအဆငႏင ႏငငတကာအဆငတြင မ၀ါဒဆကစပ ကကညမႈကျမငတငေဆာငရြကရာတြင ထးျခားသညအေနအထား၌ရသည ILO ၏ ကာလၾကာရည ကတက၀တျပ စနစတကေဆာငရြကခေသာ အျပနအလနေဆြးေႏြးေျပာဆမႈက ေကာမတက အေလးထားေဖာျပခပါသည။5

3 Trinity College Dublin (2010), “What is Policy Coherence?” https://www.tcd.ie/iiis/policycoherence/concept/what-is.php (accessed 14 December 2016)4 ILO (2016: 43), Promoting Fair Migration: International Labour Conference 105th Session, 2016, http://apmigration.ilo.org/resources/promoting-fair-migration-general-survey-concerning-the-migrant-workers-instruments/at_download/file2 (accessed 14 December 2016).5 ILO (2016: 44).

5

စာအကြက (၁)လပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏင ILO ၏ စမအပခပမႈဆငရာျပ႒ာနးခကမား

တရားမတသည ကမာၻႏငအ၀မးလႊမးျခဆကႏႊယမႈျဖစစဥအတြက လမႈတရားမတမႈဆငရာ ILO ေၾကျငာစာတမး (၂၀၀၈) တြင ျပ႒ာနးခက ၄ ရပက စမအပခပမႈရႈေထာငမ အေရးႀကးဆးျပ႒ာနးခကမားအျဖစ အသအမတျပ ေဖာျပထားသည။

• အလပသမားေရးရာ စစေဆးျခငး ျပ႒ာနးခက ၁၉၄၇ (အမတ ၈၁)၊ • အလပအကငမ၀ါဒဆငရာ ျပ႒ာနးခက ၁၉၆၄ (အမတ ၁၂၂)၊ • အလပသမားေရးရာ စစေဆးျခငး (စကပးေရး) ျပ႒ာနးခက ၁၉၆၉ (အမတ ၁၂၉) ႏင• သးပြငဆင ေစစပညႏႈငးေဆြးေႏြးျခငး (အျပညျပညဆငရာ အလပသမားေရးရာ စခနစညႊနးမား)

ျပ႒ာနးခက၊ ၁၉၇၆ (အမတ ၁၄၄)၊ ၂၀၁၆ ခႏစ၊ အျပညျပညဆငရာအလပသမားေရးရာ ညလာခႀကးတြင ကြမးကငပညာရငမားေကာမတက အဖြ႔၀င ႏငငမားအား လပသားေစလႊတသညႏငငမားႏင လပသားလကခသညႏငငမား၌ လပသားစေဆာငးျခငးလပငနး စဥအတြငး ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမားက အလြသးစားျပမႈမားမ ကာကြယေစာငေရာကေပးေသာ အလပအကင ဆငရာ မ၀ါဒႏငပတသကသည ဥပေဒမားက ျပ႒ာနးေဆာငရြကရန တကတြနးခပါသည။

ရငးျမစ - ILO (၂၀၁၆ ၊ ၄၃)

ဤအေတာအတြငး IOM သည အဖြ႔အစညးဆငရာစြမးေဆာငရညအပါအ၀င ႏငငမား၏ အဓကနယပယအခ႕ရ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာမ၀ါဒမားက အကျဖတရနအတြက စမေဘာငတစရပျဖစေသာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈဆငရာညႊနးကနး(MGI)က ေရးဆြရန စးပြားေရးပညာရငမား သတငးယနစ (EIU) ႏင မတဖကျပခပါသည။ အဖြ႔အစညးဆငရာစြမးေဆာငရညႏငပတသက၍ ေဆြးေႏြးရာတြင ႏငငမားအေနျဖင အမးသားအဆငတြင ေရႊ႕ေျပာငး သြားလာျခငးဆငရာ မ၀ါဒဆကစပကကညမႈႏငပတသက၍ ေဆာငရြကေလရသည အဓကနညးလမး (၃) ရပက MGI တြင ေဖာျပထားပါသည။ နညးလမး (၃) ရပတြင - ကးရးယားသမၼတႏငငႏင ေတာငအာဖရကႏငငတ႔တြငကငသးေသာ အထး ဖြ႔စညးထားသည ဌာနမားအခငးခငး ညႏႈငးေဆာငရြကသည ေကာမတမား၊ ဂါနာႏငငတြငကငသးသည အမးသားစမကနး ေရးဆြျခငးလပငနးစဥ၊ တာ၀နမားကခြေ၀ေဆာငရြကသည ေအဂငစမား (သ႔) ဥးေဆာငေအဂငစ တစခတညး၏ လပငနးေဆာငရြကခကမား ျဖစပါသည။6 အမားအားျဖင နညးလမး (၃) ရပစလးက ေပါငးစပ ေဆာငရြကျခငးသည အထေရာကဆးျဖစပါသည။ ထ႔အျပင MGI သည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး မ၀ါဒႏငပတသက၍ ေဒသတြငးႏင ႏငငတကာ ညႏႈငးေဆာငရြကမႈအတြက နညးလမး (၄) သြယကလညး ေဖာျပထားပါသည။ ၎တ႔မာ လပသားေစလႊတသညႏငငႏင လပသားလကခသညႏငငမားအၾကား ႏစႏငငသေဘာတစာခပမား ခပဆျခငး၊ Rabat လပငနးစဥ၊ Bali လပငနးစဥႏင Abu Dhabi Dialogue တ႔ကသ႔ေသာ ေဒသတြငး ေဆြးေႏြးညႏႈငးပြဆငရာ လပငနးစဥမား၊ ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမားအားလးႏင ၎တ႔၏မသားစ၀ငမား၏ အခြငအေရးမားက ကာကြယေစာင ေရာကျခငးဆငရာ သေဘာ တညခကကသ႔ေသာ အျပညျပညဆငရာ သေဘာတညခကမား။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈဆငရာ ႏငငတကာ အစညးအေ၀းဖရမ(GFMD)ကသ႔ေသာ ႏငငမားအခငးအခငး ပးေပါငးေဆာငရြကေရး အတြက ႏငငတကာ အစညးအေ၀း ဖရမမား စသညတ႔ျဖစသည။ ဤစာတမးတြင ေဒသတြငးဆငရာႏင ႏငငတကာ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈက ေဆြးေႏြးတငျပထားေသာလညး အဓကအားျဖင ျမနမာႏငင၌ အမးသားအဆင၊ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးအဆငမားက ဥးတညအေလးထားပါသည။

အထးသျဖင ၂၀၁၅ ခနစတြင သတမတရကစြေရာကရသည ေထာငစႏစဖြ႔ၿဖးတးတကေရးပနးတငမား (MDGs) မေန၍ စဥဆကမျပတ ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအတြက ၂၀၃၀ အစအစဥသ႔ ကးေျပာငးသည ႏငငတကာစမအပခပမႈ ကာလ အတြငး မ၀ါဒဆကစပကကညမႈဆငရာ လပငနးေဆာငရြကခကမား ေပၚေပါကခပါသည။ ရညမနးခက (၁၇.၄) တြင SDG ပနးတငမားက အေကာငအထညေဖာသည နညးလမးတစရပအျဖစ စဥဆကမျပတ ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအတြက 6 EIU (2016: 21), Measuring Well-Governed Migration: The 2016 Migration Governance Index, https://www.iom.int/sites/default/files/our_work/EIU-Migration-Governance-Index-20160429.pdf (accessed 14 December 2016).

6

မ၀ါဒကကညမႈ တးတကေစရန ႏငငမားအားလးကေတာငးဆထားပါသည။7 အျခားဥးတညခကပနးတငမားတြင တကရကေသာလညးေကာငး၊ သြယ၀က၍ေသာလညးေကာငး ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးက ရညညႊနးေဖာျပထားပါ သည။ ဥပမာအားျဖင ပနးတင (၈) တြင သငေတာေကာငးမြနသည အလပအကငႏင စးပြားေရးဖြ႔ၿဖးတးတကမႈက အဓကေဖာျပၿပး၊ ပနးတင (၈.၇) တြင အဓမၼအလပခငးေစမႈ၊ ေခတသစကြနျပမႈႏင လကနကးမႈပေပာကေရးမား အတြက ေဖာျပထားပါသည။ ပနးတင(၈.၈)တြင ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမား၏ အခြငအေရး၊ အထးသျဖင ေသခာ ေရရာမႈမရေသာ အလပအကင၌ အမးသမးအလပသမားႏင အျခားအလပသမားမား၏ အခြငအေရးက ကာကြယ ေစာငေရာကေရးႏင ျမငတငေရးက ေတာငးဆထားပါသည။ ပနးတင (၁၀) တြင သာတညမမရျခငးက ေလာခရန၊ ပနးတင (၁၀.၇) တြင အလပသမားမား ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးကသာမက ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈပစအားလးက ရညညႊနး ေဖာျပထားျပး စနစတကရမႈ၊ ေဘးကငးလျခမႈ၊ တရား၀င(ပမန)ျဖစမႈႏင တာ၀နယမႈရေသာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး အတြက ပပးေပးေသာ ေကာငးစြာစမခန႔ခြထားေသာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာမ၀ါဒမား၏ အေရးပါမႈက အသ အမတျပေဖာျပထားပါသည။ ပနးတင ၁၀(ဂ) တြင ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမား၏ လႊပ႔ေငြမားအတြက ေငြလႊပ႔ခက ေလာခ ေပးရန ေတာငးဆထားပါသည။8 ဤစာတမးတြင လပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈႏငပတသက၍ မ၀ါဒ ဆကစပကကညမႈအေပၚ အေလးထားေဖာျပရျခငးမာ ျမနမာႏငငအေနျဖင အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကရန ကတ ျပထားသည ႏငငတကာသေဘာတညမႈျဖစေသာ ၂၀၃၀ အစအစဥက အသအမတျပပပးေဆာငရြကျခငးျဖစပါသည။9

အေရ႕ေတာငအာရတြင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးမ၀ါဒဆငရာ သေတသနတြင ဤေဆြးေႏြးမႈအား မေဘာငခ သတမတရာတြင စဥးစားသးသပရန အေၾကာငးကစၥမားက အၾကျပထားပါသည။ လြနခသည ဆယစႏစ ႏစခ (သ႔) သးခ ကာလအတြငး ေဒသတြငး၌ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးမ၀ါဒတြင အဓက ဖြ႔စညးပါ၀ငသည အေျခခအခကမား အျဖစ မ၀ါဒနယပယ သးရပက ေဖာထတသတမတခပါသည။ ၎မ၀ါဒသးရပမာ - အမးသားမ၀ါဒမားႏင နယစပ အပခပေရးစနစမားမတဆင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးက စညးကမးျဖင ၾကပမတေဆာငရြကျခငးႏင ထနးခပျခငး၊ ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမား၏အခြငအေရးမားက ကာကြယေစာငေရာကျခငးႏင ျမငတငျခငး၊ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာ ျခငးႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးမ၀ါဒမားေပါငးစညးေရးတ႔ျဖစသည။10 ဤမ၀ါဒနယပယမားသည အျခားမ၀ါဒ နယပယ အမးမးႏင သကဆငမႈရပါသည။ ပထမမ၀ါဒသည အမးသားအခပအျခာအာဏာက အေၾကာငးျပၿပး ဒတယ မ၀ါဒသည စအျဖစ သတမတထားသည လ႔အခြငအေရး အေၾကာငးအရာေပၚတြင အေျခခေရးဆြျခငး ျဖစသည။ တတယမ၀ါဒနယပယသည အျပညျပညဆငရာအဖြ႔အစညးမားႏင ႏငငတကာ စမအပခပမႈဖရမမား၏ ေရႊ႕ေျပာငး သြားလာျခငး မ၀ါဒအေၾကာငးအရာ၌ အေရးပါသညေနရာတြငျဖစလာသည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏင ဖြ႔ၿဖးမႈ အဆကအစပက ထငဟပေဖာျပေနပါသည။11 ျမနမာႏငငတြင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးစမအပခပမႈတြင ပါ၀င ေနေသာ မ၀ါဒမားႏင အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကသမားက ေဖာထတရာတြင ဤစာတမးအေနျဖင ဤကသ႔ အမးမးေသာ မ၀ါဒနယပယမားႏင ၎တ႔အေပၚ လႊမးမးေနေသာ မ၀ါဒ အေၾကာငးအရာမားက ထညသြငးစဥးစား သးသပထားပါသည။ လပငနးစဥမားအား ေနာကေၾကာငးျပနေလလာၾကညျခငးႏင မ၀ါဒမားအား စစညး/ခြျဖာ နညးဟ လသမားသည မ၀ါဒေလလာမႈမားႏငပတသက၍ ေရးသားျပစျခငးျဖစေသာလညး၊ ရညရြယခကမာ သေဘာတရားဆငရာ ေမးခြနးမားေမးျမနးျခငး (သ႔) လရငးမေရာကေသာ မေဘာငမားက ေဖာျပျခငးမး မဟတဘ တကသည မ၀ါဒမား၊ အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကသမားႏငပတသက၍ အေလးထား ေဖာျပရန ျဖစပါသည။12

7 OECD (2016: 3), Better Policies for Sustainable Development 2016: A New Framework for Policy Coherence, http://www.oecd.org/greengrowth/better-policies-for-sustainable-development-2016-9789264256996-en.htm (accessed 14 December 2016). 8 IOM (2016a: 2-3), International Dialogue on Migration 2016: Follow-up and Review of Migration in the SDGs, http://www.iom.int/international-dialogue-migration-2016-follow-and-review-migration-sdgs (accessed 14 December 2016). 9 “Statement by Ms. Ei Ei Khin Aye, Ambassador/Deputy Permanent Representative of the Republic of the Union of Myanmar to the United Nations in New York at the Ministerial Meeting of the High-Level Political Forum on Sustainable Development,” https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/21586myanmar.pdf (accessed 14 December 2016). 10 Hickey, Narendra, and Rainwater (2013: 7-8), A Review of Internal and Regional Migration Policy in Southeast Asia, http://migratingoutofpoverty.dfid.gov.uk/documents/wp8-hickey-review-of-internal-and-regional-migration-policy-in-sea.pdf (accessed 14 December 2016).11 UNDP (2009), Human Development Report 2009: Overcoming Barriers: Human Mobility and Development; Van Hear and Sorenson (2003), The Migration-Development Nexus, http://dag.un.org/handle/11176/376864 (accessed 14 December 2016).12 Sabatier (1991), “Toward Better Theories of the Policy Process,” Political Science and Politics 24(2):147-156; Sabatier (2007), Theories of the Policy Process, 2nd Ed., Boulder CO: Westview Press; Thouez and Channac (2005), “Convergence and Divergence in Migration Policy: the Role of Regional Consultative Processes,” Global Commission on International Migration (GCIM), Global Migration Perspectives, No. 20. Cited in Hickey, Narendra, and Rainwater (2013: 9-10).

7

၃။ ျမနမာႏငငတြင လကရ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးအေျခအေနအေပၚ ျခငသးသပခကျမနမာႏငငအတြငးႏင ျမနမာနယစပျပငပသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးမားသည ရႈပေထြးမားျပားလျပး ကာလၾကာ ရညၿပျဖစသည။ လမားသည ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမား၊ ကနသညမား၊ ဒကၡသညမား၊ ႏငငေရးခလခြငေတာငးခ သမား၊ ႏငငမျဖစသမား၊ လကထပထမးျမားရနအတြက ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏင လကနကးခရသမားအျဖစ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာၾကျခငးျဖစသည။ လမားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာရျခငးမာ အေၾကာငးမးစရျပး စးပြားေရး၊ လမႈေရးႏင ႏငငေရး အေၾကာငးမားေၾကာင ျဖစသည။ ေကးလကေဒသတြင အသကေမြး၀မးေကာငးႏင စးပြားေရးအလပအကင အခြငအလမးရားပါးမႈ၊ ျပညတြငးပဋပကၡျဖစပြားမႈ၊ လမႈဆငရာ ဘ၀ရညမနးခကႏင လအငဆႏၵမားအားလးသည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာရနအတြက တြနးအားမားျဖစျပး အမားအားျဖင ဤအေၾကာငးရငးမားသည တစခႏငတစခ ေပါငးစပေနေလရသည။

မဟာမေခါငေဒသခြ (GMS) တြင ျမနမာႏငငမ ျပညပသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမားသည အျခားႏငငမားထက ပမားပါသည။ ခန႔မနးတြကခကမႈမားအရ လဥးေရ၏ ၁၀% သည ျပညပသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာၾကသည။13 ထငးႏငင ႏငမေလးရားႏငငသည ျမနမာေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမားအတြက အမားဆးသြားေရာကၾကသည ဆကေရာကႏငင မားျဖစၿပး ထငးႏငငတြင သးသနးခန႔ႏင မေလးရားတြင ၅၀၀,၀၀၀ ေကာခန႔ရသည။ ျမနမာႏငငမ လဥးေရအမား အျပားသည ထႏငငမားတြင ႏငငေရးခလႈခြငကလညး ေတာငးခၾကသည။ ဘဂၤလားေဒရႏငငသညလညး ဆကေရာကႏငငတစချဖစၿပး ျမနမာႏငငမေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသ ၂၀၀,၀၀၀ ခန႔ႏင ဒကၡသည ၁၀၀,၀၀၀ ေကာခန႔ ရသည။14 တရတ၊ အႏၵယ၊ စကၤာပ၊ ကရးယားသမၼတႏငငႏင အာရပျပညေထာငစႏငငမားသညလညး ဆကေရာက ႏငငမားျဖစျပး ထႏငငမားသ႔သြားေရာကသည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသဥးေရမာမ နညးပါးပါသည။ အမနးခငး ႏငငမားသ႔ ပမနမဟတေသာ ကာလတႏင ကာလလတ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈမားလညး ရသည။ အာဆယေဒသ တြငးႏင ေဒသျပငပတြင ႏစႏငငသေဘာတစာခပမားမတစဆင ပမနကာလလတ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးမား ရသလ ႏငငတကာသ႔ ကြမးကငမႈရေသာ ျမနမာႏငငသားမား ပ႕ႏ႔ေရာကရ ေနထငျခငးမား ရပါသည။

၂၀၁၀ ခႏစမစတင၍ ျမနမာအစးရသည ႏငငေရးႏင စးပြားေရးစနစမားက ေျဖေလာရနဥးတညေသာ ျပျပငေျပာငး လေရးရညမနးခကမားခမတ၍ စတငေဆာငရြကလာခပါသည။ ႏငငျခားတကရကရငးႏးျမပႏမႈ (FDI) ထးျခားစြာ ျမငတကမႈေၾကာင ႏငငတကာတြင ျမနမာႏငင၏စးပြားေရးသည အလငအျမနျဖင တးတကလကရေသာ နငင တစ ႏငင ျဖစလာေစသည။ ဥးသနးစနအစးရ (၂၀၁၁ - ၂၀၁၅) ႏင အမးသား ဒမကေရစအဖြ႔ခပ (NLD) ဥးေဆာငေသာ အစးရႏစရပစလးသည ျပညတြငးအလပအကငအခြငအလမးမားက ျဖညဆညးေပးႏငသည ျမနမာႏငင၏ ထတလပ ေရးႏင ၀နေဆာငမႈက႑မားက ျမငတငေဆာငရြကရန သႏၷ႒ာနခထားခပါသည။ အလပအကငသစမားအတြက အလပလပကငမည လပသားထအတြက ကြမးကငမႈသငတနးမားကလညး အလားတ ေဖာထတေဆာငရြကရန လအပမညျဖစသည။ သ႔ေသာလညး အမနးခငးႏငငမား၊ အထးသျဖင ထငးႏငငႏင မေလးရားႏငငသည ျမငမား သည လပခလစာႏင အလားအလာေကာငးမားရျခငးေၾကာင အလပသမားမားအတြက ဆြေဆာငမႈရေသာ ဆကေရာကႏငငမားအျဖစ ဆကလကတညရေနပါသည။ ထ႔အျပင တစႏငငလးအပစအခတရပစေရး သေဘာတည ခက ရရရန ႀကးပမးေနေသာလညး ျမနမာနငငနယစပေဒသမားတြင ပဋပကၡမား ဆကလက ျဖစပြားေနပါသည။

လပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏငပတသက၍ ျမနမာႏငငသည ပမနေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးလမးေၾကာငးမား ဆငရာ နားလညမႈစာခြနလႊာ(MOU) က ထငးႏငငႏင ၂၀၁၆ ခႏစ၊ ဇြနလတြင သေဘာတလကမတေရးထးခပါသည။ ျမနမာႏငငမ ထငးႏငငသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာရာတြင ပမနမဟတသည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈ အမားဆးရသည အတြက အေထာကအထားစာရြကစာတမး ျပလပေပးျခငးမာ စနေခၚမႈတစရပ ျဖစေနပါသည။ ထငးႏငငတြင အေထာကအထားမ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမားအား ပထမဥးဆး မတပတငေပးျခငးက ၁၉၉၂ ခႏစတြင စတငခကာ ယေန႔ထကတင နညးလမးမးစျဖင ေျဖရငးေဆာငရြကေပးလကရပါသည။ ၂၀၀၉ ခႏစေနာကပငးတြင ျမနမာ

13 IOM (2016b), “Overview,” https://www.iom.int/countries/Myanmar (accessed 14 December 2016). 14 ESA (2014), “Migration Profiles: Myanmar,” https://esa.un.org/miggmgprofiles/indicators/indicators.HTM (accessed 14 December 2016).

8

အစးရသည ထငးအစးရႏငပးေပါငးကာ ထငးႏငင ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမတပတငကတကငေဆာငထားသည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမားက ယာယႏငငကးလကမတထတေပးချပး အခကအချပနာမားက ညႏႈငးေျဖရငး ေဆာငရြကခပါသည။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမားအေနျဖင ႏငငကးလကမတေလာကထားျပး ထငးႏငငတြင တရား၀င ေနထငလပကငႏငရနအတြက ေရရညရညရြယခကျဖင ျမနမာအစးရသည ၂၀၁၇ ခႏစတြင ေရႊ႕ေျပာငး သြားလာသမားက မညသမည၀ါျဖစေၾကာငး သကေသခလကမတ (CI) မားက ထတေပးမည ျဖစသည။ ထငးႏငငရ အေထာကအထားမ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသဥးေရအားလးက ထညသြငးစဥးစားသးသပပါက ဤလပငနးစဥမားမာ စနေခၚမႈအျဖစရေနျပး ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမားအားလးက တျဖညးျဖညးခငး အေထာကအထားျပလပခြငေပး သည စဥဆကမျပတလပငနးစဥမားမာ လအပပါသည။

အျခားေနရာမားကသ႔ပင ျမနမာႏငငတြင အမးသမးမားႏင အမးသားမား၏ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးပစမားမာ ကြျပားပါသည။ ကား/မ ေရးရာကစၥရပသည စးပြားေရး၊ လမႈေရးအခြငအလမးမားႏင အေျခအေနမားေပၚတြင သကေရာကမႈရျပး အကးဆကအားျဖင မညသတ႔က မညကသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာၾကသည၊ မညသညက႑၊ ေနရာမားသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာၾကသညဆသညႏင မညမေဘးကငးလျခမႈႏင ေအာငျမငမႈရသညဆသညက အတငးအတာတစခအထ အဆးအျဖတေပးပါသည။15 ျမနမာႏငင ျပညတြငး ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈႏငပတသက၍ ျပလပခသည သေတသနအရ အမးသားမား၊ အထးသျဖင ငယရြယၿပး ပညာတတေျမာကေသာ အမးသားမားသည အမးသမးမားထက ပမေရႊ႕ေျပာငးသြားလာေၾကာငး ေတြ႔ရပါသည။ အမးသားမားသည ေဆာကလပေရးလပငနး၊ ေစးမား၊ စားေသာကဆငမားႏင လကဖကရညဆငမားစသည ပစတကမဟတသညက႑မားတြင လပကင ေလရသည။ အမးသမးမားသညလညး သသာထငရားသညအေရအတြကျဖင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာၾကၿပး အထး သျဖင ရနကနတငးေဒသႀကးအတြငး စကမႈဇနမားရ အထညခပစကရမားသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးလပကငၾကသည။16 ျမနမာ ႏငငသည ကနထတလပမႈႏင၀နေဆာငမႈက အေျခခေသာစးပြားေရးက ပ၍ဥးတညေဆာငရြကလာျခငးေၾကာင ထကသ႔ေသာ အလပအကငမား ေပၚေပါကလာသညႏငအမ အမးသားမားႏငယဥလင အမးသမးမားေရႊ႕ေျပာငး သြားလာမႈက ျမငတကလာေစႏငပါသည။ ထ႔အျပငထငးႏငငသ႔ေရႊ႕ေျပာငးသြားသည လမႈအသကအ၀နးမားအတြငး သေတသနျပလပခကအရ အထညခပစကရမားတြင အလပသမားဥးေရအမားအျပား လပကငလကရျပး ၈၀% ေကာမာ အမးသမးမားျဖစကာ အထးသျဖင ျမနမာႏငင ေျမနမေဒသမ လာေရာကၾကသည ငယရြယၿပး အမေထာင မရသ အမးသမးမားျဖစၾကသည။17 ျမနမာႏငငမ အမးသမးဥးေရအခ႕သည အမအကအလပသမားမားအျဖစ ေသာလညးေကာငး၊ လင၊ ေဖာေျဖေရးလပငနးမားတြငေသာလညးေကာငး၊ စကပးေမြးျမေရးႏင ေဆာကလပေရး လပငနးတြငေသာလညးေကာငး ၀ငေရာကလပကငရန အလပရာေဖြၾကသညလညးရသည။

ႏငငသားအပစမား၊ ကြမးကငသ (သ႔) ကြမးကငမႈနညးေသာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမားႏငပတသက၍ ၿပးခသည ဆယစႏစကာလမားတြင ႏငငတကာသ႔ အမးသမးမားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈတြင အမးအစားကြျပားျခငး၊ အပစမား ကြျပားျခငးက သေတသနေလလာမႈမားတြင ေဖာျပၾကေသာလညး ျမနမာႏငငမ ထငးႏငငသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာရာ တြင အမးသားမားႏငယဥလင အမးသမးဥးေရမာ ၅၀% ေအာကတြင အခနအေတာၾကာထ ဆကလက တညရေန သညက ေတြ႔ရပါသည။18 ထ႔အတပင ျမနမာႏငငမ ျပညပသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမားအားလး၏ ၄၇% မာ အမးသမးမား ျဖစပါသည။19

အခ႕အမးသမးမားအေနျဖင ျပညပတြင ၎တ႔လပကငရသညအလပအကငမားႏငပတသက၍ ပြငပြငလငးလငး ေဆြးေႏြးေျပာဆရန လမႈစႏႈနးမားမာ အဟန႔အတားျဖစေနပါသည။ အမအကအလပသမားမားႏင လငလပသား

15 Sijapati (2015), “Women‟s Labour Migration from Asia and the Pacific: Opportunities and Challenges,” IOM and the Migration Policy Institute (MPI),16 World Bank (2016). 17 Kusakabe and Pearson (2014), “Burmese Female Migrant Workers in Thailand: Managing Productive and Reproductive Responsibilities,” in Migration, Gender, and Social Justice: Perspectives on Human Security (Thanh-Dam Truong, Des Gasper, Jeff Handmaker, Sylvia I. Bergh, eds.), Springer, Heidelberg18 Sijapati (2015). 19 ESA (2014).

9

မားသည ႏမခဆကဆခရမႈႏင ခြျခားဆကဆမႈမားက ၾကေတြ႔ၾကရေသာေၾကာင ၎တ႔၏ မသားစမားႏင သငယ ခငးမားက ၎တ႔၏ အလပအကငႏငပတသက၍ အတအကျပနလညေျပာဆျခငး မရပါ။ အမအကအလပသမားမား က ႏပစကညဥးပနးမႈ၊ ေခါငးပျဖတမႈႏငပတသကသည သတငးမားထြကေပၚၿပးေနာကပငး ျပညသလထ၏ ေတာငး ဆမႈက ေျဖရငးေဆာငရြကသညအေနျဖင ျမနမာအစးရသည ျပညပသ႔ အမအကအလပသမားအျဖစ ေရႊ႕ေျပာငး လပကငမညအမးသမးမားက တားျမစပတပငၿပးေနာကတြင အမအကအလပအကငသည အျငငးပြားဖြယေခါငးစဥ တစချဖစလာခပါသည။ စညးရးလႈ႕ေဆာသညအဖြ႔မားက အမအကအလပအကငအား တားျမစပတပငထားျခငးက ေ၀ဖနေျပာဆၾကျပး အမးသမးမားသညအမအကအလပသမားအျဖစ အလပအကငရရရန ဆကလကရာေဖြေနဥး မညျဖစေၾကာငး၊ သ႔ေသာ ပမနမဟတေသာ လမးေၾကာငးမားမတစဆင သြားေရာကေနၾကဥးမညျဖစေသာေၾကာင ႏစႏငငသေဘာတညမႈ (သ႔) ေကာငစစ၀န အကအည၀နေဆာငမႈမား၏ ကာကြယေစာငေရာကမႈက ရရမည မဟတ ေၾကာငးကေထာကျပေျပာဆၾကပါသည။20 အမားျပညသပါ၀ငသည ေဆြးေႏြးပြမားျပလပျခငး၊ အမးသမးမားေရႊ႕ ေျပာငးသြားလာျခငးႏငပတသက၍ အသအျမငျမငတငေပးျခငး၊ အမးသမးမား၏ အလပအကငက အသအမတျပ ေပးျခငးမားသည ျပညပသ႔ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာၾကသည အမးသမးမားအား ကာကြယရနႏင စြမးေဆာငရညျမငတင ေပးရန ေရရညေဆာငရြကရမည အေရးႀကးေသာအပငးမား ျဖစသညဟ အရပဘကအဖြ႔အစညးမားႏင ႏငငတကာ အဖြ႔အစညးမားက အၾကျပၾကပါသည။

ေဆာငရြကဆျဖစေသာ စးပြားေရးျပျပငေျပာငးလမႈမားသည လာမညႏစမားတြင ျမနမာႏငင၏ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈ အေျခအေနမားက ေျပာငးလႏငသည။ အမးသားဘကစဖြ႔ၿဖးတးတကေရးစမကနးျဖင စမကနးႏင ဘ႑ာေရး ၀နႀကးဌာန(MoPF)သညလညးေကာငး၊ ပါတ၏ စးပြားေရးမ၀ါဒလမးစဥျဖင အမးသားဒမကေရစအဖြ႔ခပ၏ စးပြားေရး ဆငရာေကာမတသညလညးေကာငး၊ သေတသနႏင မဟာဗဟာစမကနးမေဘာငမားမတစဆင ကမၻာဘဏႏင အာရဖြ႔ၿဖးေရးဘဏ တ႔သညလညးေကာငး ျမနမာႏငင၏ စကပးေရးအေပၚအေျခခေသာစးပြားေရးမ ကနထတလပမႈႏင ၀နေဆာငမႈအေျခခေသာစးပြားေရးသ႔ ေျပာငးလေရးက တကၾကြစြာေဆာငရြကေနၾကပါသည။21 ဖြ႔စညးတည ေဆာကပဆငရာ ေျပာငးလမႈအျဖစ ေဖာျပေလရေသာ ဤေျပာငးလမႈတြင လပသားမားအား ေနရာေဒသအလကႏင က႑အလက လပသားေနရာေျပာငးျခငး (သ႔မဟတ) လပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏင ေကးလကေဒသတြင လပသားအငအားႏင အေရအတြကပစမား ေျပာငးလျခငးပါ၀ငပါသည။22 ကလသမဂၢ အလရငမား ပပးကညမႈက ေဖာေဆာငေသာ သေတသနအစရငခစာတစေစာင၏ေလလာမႈအရ ဤအကးအေျပာငးကာလတြင အခးအစား ျမငမားစြာ ထြကေပၚလာမည ရလဒႏင အလပအကငမားသည ထတလပမႈႏင ၀နေဆာငမႈအမားဆးရသည ၿမ႕ျပ ေဒသမားတြင အေျခစကလာမညျဖစေသာေၾကာင အလပသမားမားသည ေကးလကမ ၿမ႕ျပသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးသြားၾက မညျဖစၿပး ဤျဖစစဥသည စကပးေရးလပငနးရ အေသးစားလယယာလပငနးလပကငသမားက ထခကမႈ မရေစ သငေၾကာငးက ေဖာျပထားပါသည။23

ေတာငအာရႏင အေရ႕ေတာငအာရမ အျခားသေတသနမားက ဖြ႔စညးတညေဆာကပဆငရာ ေျပာငးလမႈႏငပတ သကသည ယငးေျပာဆမႈမား၏ ေယဘယဆနေသာ သေဘာသဘာ၀မားအေၾကာငးက ေမးခြနးထတထားပါသည။ ဥပမာအားျဖင အထကပါ သေတသန အစရငခစာ၌ သမငးေၾကာငးတြင ေယဘယပစက မၾကာခဏေလလာေတြ႔ျမင ႏငၿပး ႏငငအသးသးသည ေကးလကလယယာစကပးေရးမ ၿမ႕ျပစကမႈလပငနးမားသ႔ အရနအဟန အမးမးျဖင ေျပာငးလသြားၾကသညက ေထာကျပထားပါသည။24 အမားအားျဖင ဤရႈေထာငအျမငသည ပစေဟာငးျဖစေသာ ေခတမျပျပငေျပာငးလေရး သအရက ေဖာျပေသာလညး အေရးပါမႈ အမးမးရျပး ယေန႔တြင ၎သည ေျဖရငး ေဆာငရြကသည ဖြ႔ၿဖးမႈဆငရာ အေျခအေနမး မဟတဘ အကးအေျပာငးကာလက ေခာေမြ႔ေစသည ေစးကြက

20 “Myanmar Continues its Ban on Domestic Workers Leaving to Work in Singapore,” The Online Citizen, 5 June 2015, http://www.theonlinecitizen.com/2015/06/05/myanmar-continues-its-ban-on-domestic-workers-leaving-to-work-in-singapore/ (accessed 14 December 2016); “Myanmar Women Put in Danger by Ban on Maids Working Overseas,” The Guardian, 6 June 2016, https://www.theguardian.com/global-development/2016/jun/06/myanmar-women-put-in-danger-by-ban-on-maids-working-overseas (accessed 14 December 2016).21 ADB (2015), EOD (2015), NCDP (2014), World Bank (2016). 22 “Why LIFT is Stepping out in 2015,” http://www.lift-fund.org/blog/why-lift-stepping-out-2015 (accessed 14 December 2016). 23 EoD (2015: vi)24 EoD (2015: vi)

10

သေဘာတရားျဖစသည။ သ႔ေသာလညး ထငးႏငငႏင ျမနမာႏငငအပါအ၀င ေတာငအာရႏင အေရ႕ေတာငအာရတြင လပကငေနၾကသည ပညာရငမားက စကပးေရးမသည စကမႈလပငနးဆသ႔ အကးအေျပာငးသည အထးသျဖင အလပသမားမားႏင ေကးလကေဒသေနထငလပကငသမားအတြက အစဥအတငး (သ႔) ထခကမႈကငးေသာ ျဖစစဥ မဟတေၾကာငးက ေလလာေတြ႔ရၾကသည။ ေကးလကအေသးစားလပငနး လပကငသမားအျဖစမ လခစား အလပ သမားမားအျဖစသ႔လညးေကာငး၊ တနဖးနမမ တနဖးျမင ျဖညစြကကနထတလပမႈလပငနးမားသ႔လညးေကာငး ေမာမနးထားသည ထအကးအေျပာငးႏစခက ရပတန႔ျခငး (သ႔) ကရႈးျခငး အျဖစ ရႈျမငထားသည။ ဤျဖစစဥက ႏစဖကညပတကသညပစအျဖစ အဓပၸါယ ဖြငဆထားပါသည။ တစဖကတြင ေကးလကေဒသမား၌ သးႏထတလပ မႈႏင သယဇာတအရငးအျမစထတယေရးအတြက ႀကးမားကယျပန႔သညအတငးအတာျဖင လယယာေျမသမးယမႈ ေၾကာင ကမာၻ႕ေတာငပငးဖြ႔ၿဖးဆႏငငမားႏင ျမနမာႏငင၏ ေဒသတြငးအမနးခငးႏငငမား အပါအ၀င အျခားေနရာ မားရ အေသးစားလယယာလပကငသမားသည ေျမယာမျဖစၾကသည။ အျခားတစဖကတြင နညးပညာအဆငျမင တငမႈ၊ စကယႏရားမား အစားထးအသးျပမႈ၊ အလပလကမႏႈနးတးပြားလာမႈျဖစစဥ ကယျပန႔လာမႈ၊ ကနထတစြမးအား ရေသာ စးပြားေရးက႑မားတြင လပသားလအပခက နညးသထကနညးလာျခငးတ႔ေၾကာင ေနရာေရႊ႕ေျပာငး လပကငသမား၏ လပသားအငအားက အကန႔အသတျဖငသာ ရယလာျပး အေသးစားလပငနးလပကငသမား အေနျဖင မေသခာမေရရာသည အေျခအေနတြင ၿမ႕ျပႏင ေကးလကေဒသ အစြနအျဖားေဒသမားရ လပခလစာ နညးေသာ၊ ပစတကမရေသာ အလပအကငမားသ႔ ေရာကရသြားေစပါသည။ ျဖစရပအခ႕သည ဤျဖစစဥတြင တစၿပငတညး တကဆငျဖစေပၚၿပး ပညာရငမားက ဤျဖစရပမားထမ အခ႕ျဖစရပမားက ဖယထတခရျခငးႏင ပစတက မဟတသညက႑မား ျဖစေပၚျခငး (exclusion and informalization) ဟ ေခၚၾကပါသည။25

ဤေနာကခအေၾကာငးအရာမားအရ ဖြ႔စညးတညေဆာကပဆငရာ ေျပာငးလမႈအကးဆကမေန၍ မညသတ႔က မညသညနညးျဖင အကးအျမတရရသနညး (သ႔) မရရသနညး စသည အကးသကေရာကမႈမားသည လပသားႏင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈ အဆကအစပတြင ေဖာျပေနၿပး အထးသျဖင အျခားပစျဖငရေသာ အသကေမြး၀မးေကာငး မား၊ ေနထငစားေသာကမႈအတြက လပခလစာမားသည ကမၻာေနရာေဒသ အသးသးတြင ဖလမႈႏင လျခမႈအတြက အခကအခရလာသည အေျခအေနတြငျဖစပါသည။ အခ႕ပညာရငမားႏင သေတသနပညာရငမားက ဤကစၥရပ မားက ေျမယာႏင လပသားအဆကအစပ ေခါငးစဥေအာကတြင ထညသြငးစဥးစားသးသပၾကပါသည။ သ႔ေသာ စကပးေရးလပကငသမားသည အျခားေနရာမားသ႔ အလပအကငရာေဖြရန ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာေသာေၾကာင လပသားေနရာေျပာငးျခငး၊ ၿမ႕ျပအသြငကးေျပာငးျခငးႏင ပစတကမဟတေသာက႑ျဖစေပၚႏငေခ အလားအလာ မားတြင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးေခါငးစဥလညး ပါ၀ငလာပါသည။ ထ႔ေၾကာင ေျမယာႏငလပသား အဆကအစပ သေတသနအစအစဥတြင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး (အေၾကာငးအရာ) က ထညသြငးႏင (သ႔) ထညသြငးသငပါသည။ (ေနာကဆကတြ ၂ က ၾကညပါ)။

ျမနမာႏငင၏ ႏငငေရးႏင စးပြားေရးျပျပငေျပာငးလမႈမားႏငပတသက၍ လကရအေျခအေနတြင ႏငငေရးဆငရာ စးပြားေရးအတြငး ေျပာငးလမႈမားသည ဤအလားအလာမားက မညသ႔ထငဟပေဖာျပမည (သ႔) မညသညအတငး အတာထ ထငဟပေဖာျပမညဆသညႏင မညသ႔ကြျပားထြကေပၚလာမညက ဆးျဖတရန ခယဥးပါသည။ ေကးလက ဘ၀ႏင အသကေမြး၀မးေကာငးလပငနးမား၏ ေျပာငးလေနေသာသဘာ၀၊ ေကးလကစကပးေရးလပငနးမားမ ထြကေပၚလာေသာ အေသးစားလပငနးလပကငသမားအား အခြငအလမးဖြငေပးေသာ (သ႔) အခြငအလမးပတ ထားေသာ လပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာ လမးေၾကာငးအမးအစားမားႏငပတသက၍ သေတသနအမား အျပားျပလပရန လအပပါသည။ အခ႕လကၡဏာရပမားကလညး ထညသြငးစဥးစားသးသပရန လပါသည။ ပထမ အခကအေနျဖင ေကးလကႏင ၿမ႕ျပတစ၀ကေနရာမားတြင ရငးႏးျမပႏမႈမားတးပြားလာျပး ထမတစဆငစကပး ေရးႏင စကမႈလပငနးဆငရာစမကနးမား၊ အထးစးပြားေရးဇနႏင အျခားစကမႈဇနမားကသ႔ေသာ ဇနနယအလက သတမတသည ဖြ႔ၿဖးေရးေဆာငရြကခကမားႏင ခတဆကေနသည ေျမယာသမးယမႈမားႏငပတသက၍ စးရမပပနမႈ

25 Arnold and Campbell (2016), “Capitalist Trajectories in Mekong Southeast Asia,” Concept Note, Workshop at University of Amsterdam; Chatterjee (2008a), “Democracy and Economic Transformation in India,” Economic and Political Weekly 43(16); Li (2009), “To Make Live or Let Die? Rural Dispossession and the Protection of Surplus Populations,” Antipode 41(s1); Hall, Hirsch, and Li (2011), Powers of Exclusion: Land Dilemmas in Southeast Asia, University of Hawaii Press; Sanyal (2007), Rethinking Capitalist Development: Primitive Accumulation, Governmentality, and Post-Colonial Capitalism, Routledge.

11

မားကျဖစေစျပး တငးရငးသားနယေျမေဒသမားအတြငး အရငးအႏးစး၀ငမႈ ျမငတကေစခေသာ တစႏငငလးအပစ အခတရပစေရးလပငနးစဥတ႔ ျဖစသည။26 ဒတယအခကအေနျဖင ၿပးခသညႏစမားအတြငး ေျမယာႏင သဘာ၀ သယဇာတဆငရာ အျငငးပြားမႈမားသည ေပါကကြအၾကြလြယေသာ ႏငငေရးျပနာရပမားတြင ပါ၀ငျခငးျဖစသည။ ဧရာ၀တတငးေဒသႀကးမသည လကပေတာငးေဒသထ၊ ရနကနဆငေျခဖးေဒသမားမသည ေတာငေပၚတငးရငးသား ေဒသမားအထ ေျမယာႏင သဘာ၀သယဇာတေပၚ ထနးခပကငတြယမႈအေျပာငးအလမားေၾကာင ကန႔ကြက ဆႏၵျပမႈမားျဖစေပၚေစၿပး တစခ႕အေျခအေနမားတြင တစႏငငလး အတငးအတာျဖင ႏငငေရး အၾကြလႈပရားမႈမား ေပၚေပါကေစခသည။27 တတယအခကအေနျဖင ျမနမာစးပြားေရးသည သဘာ၀သယဇာတ ထတယသးစြမႈႏင ပ႔ေဆာငမႈမ ရရသည အရငးအႏးမားအေပၚ လးလးလားလား မခေနရသည။ လပသားအမားအျပားသး ကနထတ လပမႈလပငနးမားက တးခ႕ရန အလားအလာရေသာလညး ျမနမာႏငင၏ ကနထတစြမးအားႏင ထြကကနပမာဏ အခးအစားမာ အလြနပင နညးပါသည။28 ေနာကဆးအခကအားျဖင စးပြားေရးမ၀ါဒက ေစာလငစြာ ခဥးကပ ေဆာငရြကမႈမေန၍ တစနညးတစဖ တးတကေဆာငရြကႏငသည အလားအလာႏငပတသက၍ ျမနမာႏငငအစးရ သစသည ေကးလကလယယာ စကပးေရးလပငနးက အားေကာငးေစရနႏင ကနထတလပမႈႏင ၀နေဆာငမႈက႑ မားတြငပါ အလပအကငမား ဖနတးေပးျခငးက ျမငတငေဆာငရြကရန ကတက၀တျပၿပး ျဖစသည။29

ေကးလကႏင ၿမ႕ျပတစ၀ကရေနရာမားတြင ဖြ႔စညးတညေဆာကပဆငရာ တြနးအားမား/အေျပာငးအလမား ေပၚေပါကလာျခငးက ဤလကၡဏာမားက ညႊနျပေနပါသည။ ရလဒအေနျဖင ေကးလကလယယာစကပးေရး လပငနးမား မညသ႔ေျပာငးလမည၊ မညသညအလပအကငအမးအစားမားႏင မညသညအရညအေသြးရေသာ အလပအကငမားက ဖနတးမည၊ ပစတကဟတ/မဟတ၊ ေကးလက (သ႔) ျမ႕ျပတြငရ/မရဆသညႏင ၎တ႔က လမႈကာကြယေစာငေရာကမႈဆငရာမ၀ါဒမားျဖင ထနးေကာငးေဆာငရြကမႈရ/မရ စသညအခကမားအေပၚတြင မားစြာ မတညပါသည။ မၾကာေသးခငက အတညျပျပ႒ာနးခသည ျမနမာႏငငရငးႏးျမပႏမႈဥပေဒ အပါအ၀င ကနသြယမႈႏႈင ရငးႏးျမပႏမႈဆငရာ မ၀ါဒသည အဓကအခနးက႑တြင ပါ၀ငပါသည။ သ႔ေသာ ျမနမာႏငငတြင အလပလကမႏႈနး ျမငမားလာမညဟ ညႊနးဆမႈက စးရမမႈမားက ျဖစေပၚေစသည။ လာမညႏစမားတြင စးပြားေရး ျပျပငေျပာငးလမႈႏင လပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈအၾကား ခတဆကမႈႏငပတသက၍ သေတသနပညာရငမားႏင မ၀ါဒေရးဆြသမား၏ အထးအေလးထား အာရစကမႈလအပပါသည။ ေျမယာႏင ေကးလကစးပြားေရးအေပၚ အေလးထားသည ပါ၀င ေဆာငရြကသမားႏင အသငးအဖြ႔မားသည ဖြ႔စညးတညေဆာကပဆငရာ ေျပာငးလေဆာငရြကမႈ၏ ခငမာသည အကးသကေရာကမႈမားက တငးတာသညနညးလမးတစရပအေနျဖင လပသားႏင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာ ရလဒမားက စဥးစားသးသပ ေဆာငရြကႏငပါသည။ အလားတပင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈအေပၚ အေလးထား ေဆာငရြကသည သေတသနပညာရငမားႏင မ၀ါဒခမတသမားအေနျဖင ေကးလကလမႈဘ၀ႏင အသကေမြး ၀မးေကာငးလပငနးမား မညသ႔မညပ ေျပာငးလသြားသညက အနးကပေလလာေဆာငရြကႏငပါသည။ သငေတာ ေကာငးမြနသည အလပအကငအခြငအလမးမားျဖစ/မျဖစ၊ ေနထငစားေသာကမႈအတြက သငေတာလေလာကသည လစာရ/မရ၊ ယခငလယယာစကပးလပကငသမားသည အလပအကငရာေဖြရနအတြက မညသညေနရာသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာၾကမည စသညတ႔က ဆးျဖတရာတြင ၎အဆငတြငရေသာ လပငနးစဥမားႏငအလားအလာ/ဥးတညရာလမးေၾကာငးမားမာ အလြနအေရးႀကးပါသည။ အမနတစကယအားျဖင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈဆငရာ မ၀ါဒဆကစပကကညမႈက ခငမာအားေကာငးေစျခငးဟဆရာတြင မ၀ါဒေရးဆြေရးဆငရာ အမးမးေသာ လအပခက မားက တတႏငသမ ဟနခကညမတေစသည ဖြ႔စညးတညေဆာကပဆငရာႏင ကယကယျပန႔ျပန႔ ခဥးကပ ေဆာငရြကနညးမားျဖင လပေဆာငႏငျခငးက ဆလပါသည။

26 See for example MRLG (2015), The Political Economy of Land Governance in Myanmar,27 Aung and Campbell (2016), “The Lady and the Generals,” Jacobin, https://www.jacobinmag.com/2016/01/aung-san-suu-kyi-myanmar-burma-elections-military-generals/ (accessed 14 December 2016); Prasse-Freeman (2015), “Burma‟s Revolution from Below,” Foreign Policy, http://foreignpolicy.com/2015/04/20/burmas-revolution-from-below-myanmar-land-protests/ (accessed 14 December 2016). 28 For recent foreign investment figures, see “Foreign Investment Soars to Record $8B in 2014-15,” The Irrawaddy, 9 April 2015, http://www.irrawaddy.com/business/foreign-investment-soars-to-record-8b-in-2014-15.html (accessed 14 December 2016). 29 “Government Reveals 12-point Economic Policy,” Myanmar Times, 29 July 2016, http://www.mmtimes.com/index.php/business/21664-nld-12-point-economic-policy-announcement.html (accessed 14 December 2016).

12

ဖြ႔ၿဖးမႈအကအညမား ညႏႈငးေရးအဖြ႔ (DACU) သည အနာဂတအလားအလာမားက ဆးျဖတရာတြင အေရးပါေသာ အခနးက႑မ ပါ၀ငေဆာငရြကႏငပါသည။ ျမနမာႏငငအား အနာဂတ ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအကအညမားႏငပတသက ၍ ညႏႈငးေဆာငရြကမႈႏင အကးရထေရာကမႈ တးတကေစရန၊ ျမနမာႏငငသည အမရငႏငငအေနျဖင ဖြ႔ၿဖးတးတက ေရးညႏႈငးေဆာငရြကမႈမားႏငပတသက၍ ကယတငေဆာငရြကမႈ၊ ဥးေဆာငမႈႏင လမးညႊနမႈတ႔က ကငသးေဆာင ရြကႏငေစရန DACU က ၂၀၁၆ ခႏစ၊ ႏ၀ငဘာလတြင ဖြ႔စညးတညေထာငခပါသည။ ႏငငေတာအတငပငခပဂၢလ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညႏင စမကနးႏငဘ႑ာေရးျပညေထာငစ၀နႀကးတ႔က သဘာပတအျဖစေဆာငရြကၿပး အဖြ႔၀င မားမာ ျမနမာႏငငေတာဗဟဘဏႏင ျမနမာဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအဖြ႔မ ပါ၀ငသည။ DACU ၏ အဓကလပငနး တာ၀န မားမာ အစးရဌာနမားႏင ေဆြးေႏြးညႏႈငးမႈမားေပၚအေျခခ၍ အနာဂတဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအကအညမား အတြက ဥးစားေပးက႑မားႏင အလားအလာရသည စမကနးမားကေဖာထတရန၊ ဖြ႔ၿဖးေရးႏငပတသက၍ မတဖက အဖြ႔အစညးမားႏင အျပနအလနေဆြးေႏြးေျပာဆ၍ ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအကအညအတြက အမးသားမ၀ါဒ တစရပ ေရးဆြရန၊ အကးရထေရာကမႈႏင အားလးပါ၀ငႏငမႈရေစရန က႑အလကေဆာငရြကသည လပငနးအဖြ႔မား အပါအ၀င တညရေနသည ပပးကညမႈဆငရာ ညႏႈငးေဆာငရြကမႈပစက လအပလင ျပငဆငရနႏင သးသပရန၊ အလားအလာရသည ေခးေငြမား၊ အဓကကသည ေထာကပေငြေၾကးမား၊ နညးပညာဆငရာ အကအည စမကနးမား က ျပနလညသးသပျခငး၊ အကျဖတျခငးျဖင စးပြားေရးေကာမတက ပပးကညရန၊ ဖြ႔ၿဖးေရးအကအညမားက ထထေရာကေရာကေဆာငရြကရာတြင အဟန႔အတားျဖစေနေသာ အရာမားက ေဖာထတရနႏင ျဖစႏငသည အေျခအေနတြင ထအဟန႔အတားမားက ကညေျဖရငးေဆာငရြကေပးရနတ႔ ျဖစသည။ DACU ၏ အခနးက႑မာ အစးရအဆငအားလးႏင ညႏႈငးေဆာငရြကမႈမားက ႀကးၾကပသးသပရနျဖစျပး စးပြားေရးေကာမတ၏အခနးက႑မာ ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားက သးသပျခငးႏင အတညျပျခငးအတြက တာ၀နယေဆာငရြကရနျဖစသည။

13

၄။ အဓက အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကသမားႏင ၎တ႔၏ လကရေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးစမအပခပမႈဆငရာ တာ၀န၀တရားမား

ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးစမအပခပမႈ အဓပၸါယဖြငဆခကႏငပတသက၍ လတတေလာ ေဆြးေႏြးေျပာဆမႈမားေပၚ အေျခခ၍ ဤစာတမးအေနျဖင ျမနမာႏငငမ အျခားႏငငမားသ႔ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏငသကဆငသည အမးမး ေသာ စမား၊ စညးမဥးမား၊ အေျခခမမား၊ ဆးျဖတခကခသညလပထးလပနညးမား အပါအ၀င စမအပခပမႈတြင ပါ၀ငသညအရာမားႏငပတသက၍ ကယျပန႔ေသာအျမငျဖင ရႈျမငသးသပေဖာျပထားပါသည။30 မ၀ါဒအပငးသည ကယျပန႔ေသာ စမအပခပမႈ မေဘာငတစရပ၏ အစတအပငးတစချဖစျပး နယပယအမးမးရ အစးရအဖြ႔အစညး၊ အစးရမဟတသညအဖြ႔အစညး၊ ပဂၢလကက႑စသည အမးမးေသာ အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကသမား၊ အသငးအဖြ႔မားႏင ခတဆကေနပါသည။ ဤေဆာငရြကမႈမားတြင ျပညပအလပအကငဆငရာဥပေဒသည ျပညပ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈစမအပခပမႈ မေဘာငတြင အေရးပါေသာ အစတအပငးတစရပျဖစပါသည။ ေဒသတြငးရေသာ အလပအကငႏငအလပသမား ရာေဖြေရးရးမားတြင ေဒသႏရအစးရႏင ရပရြာအေျချပအဖြ႔အစညးမားက ေခၚေဆာင စစညးေပးသည အလပရေဆြးေႏြးပြမားအျပင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈႏင ဖြ႔ၿဖးေရးဆငရာ ႏငငတကာ အစညးအေ၀း ဖရမမားတြင ျမနမာႏငင ပါ၀ငမႈသညလညး စမအပခပေရးမေဘာင၏ အစတအပငးမားပငျဖစပါသည။

ျမနမာႏငင၏ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈ၊ စမအပခပမႈမေဘာငအတြက တာ၀နရသည အဓကအေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကသမားႏင အဖြ႔အစညးမားအေၾကာငးက ေဆြးေႏြးျခငးမျပမ ဤအပငးတြင စမအပခပေရးမေဘာင၌ တကရကပါ၀ငမႈ အရဆးျဖစေသာ ဥပေဒမားႏင မ၀ါဒမားအေၾကာငးက အႏစခပ တငျပသြားပါမည။

ျပညပသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးအား စမအပခပမႈႏငပတသက၍ ျမနမာႏငင၏ စာခပစာတမး (၂) ခမာ ၁၉၉၉ ခႏစတြင ျပ႒ာနးခသည ျပညပအလပအကငဆငရာဥပေဒ (LROE) ႏင ၂၀၁၃ ခႏစတြင ေရးဆြခသည အျပညျပည ဆငရာလပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးစမခန႔ခြမႈဆငရာ ငါးႏစတာ အမးသားစမကနး (NPA) ျဖစသည။ လကရတြင ျပနလညသးသပေနေသာ ျပညပအလပအကငဆငရာဥပေဒတြင ျပညပလပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးက စမ ခန႔ခြရနအတြက အေျခခအခကမားက ျပ႒ာနးထားပါသည။31 အလပသမားမားအတြက မတပတငျခငးလပထး လပနညးမား၊ အလပအကငအကးေဆာငေအဂငစမားအတြက လငစငခြငျပခကေပးျခငးလပငနးစဥမား၊ အလပ သမားႏင အလပအကငအကးေဆာငေအဂငစမား၏ အခြငအေရးမားႏင တာ၀န၀တရားမားက ဥပေဒတြင အေသး စတေဖာျပထားပါသည။ ဥပေဒ၏ရညရြယခကမား ေအာငျမငေစရန လအပသည ညႏႈငးေဆာငရြကမႈႏင ပးေပါငး ေဆာငရြကမႈက သတမတျပ႒ာနးထားၿပး ျပညပအလပအကငဆငရာႀကးၾကပေရးအဖြ႔ ဖြ႔စညးျခငးက ေဖာျပထား ပါသည။ အမးသားစမကနး (NPA)သည အမးသားမ၀ါဒဆငရာ စာခပစာတမးတစခ ျဖစၿပး အေလးထားဥးတည ေဆာငရြကမည မဟာဗဟာ နယပယ ေလးခ ပါ၀ငပါသည။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးအား စမအပခပျခငး၊ ေရႊ႕ေျပာငး အလပသမားမားအား ကာကြယေစာငေရာကျခငးႏငစြမးေဆာငရညျမငတငေပးျခငး၊ အမးသားဖြ႔ၿဖးတးတကေရး အစအစဥတြင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈကထညသြငးျခငး၊ အခကအလကစစညးေကာကယျခငးႏင စမခန႔ခြျခငးတ႔ ျဖစသည။ မ၀ါဒက လကေတြ႔အေကာငအထညေဖာရနအတြက တာ၀နယေဆာငရြကမည အဓကအေကာငအထည ေဖာသမားႏင အသငးအဖြ႔မားကလညး အမးသားစမကနးတြင သတမတေဖာျပထားပါသည။32

ျပညပအလပအကငဆငရာဥပေဒႏင အမးသားစမကနးတြင ျပညပေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးအား စမအပခပမႈႏင ပတသက၍ ညႏႈငးေဆာငရြကမႈႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ အေရးႀကးေၾကာငးက အေလးထားေဖာျပထားပါသည။ အမးသားစမကနး (NPA) သည အလပအကငအတြက နယစပျဖတေကာေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးပစအားလးအား စနစတက စမခန႔ခြရန ျမနမာႏငငတြင ဆကစပကကညမႈရေသာ အမးသားဥပေဒ၊ မ၀ါဒႏင အဖြ႔အစညးဆငရာ

30 Cf. Betts (2011), “Introduction: Global Migration Governance,” in Global Migration Governance (Betts, ed.), Oxford University Press. Cited in EIU (2016: 12). 31 Law Relating to Overseas Employment (1999).32 NPA (2013), Five-Year National Plan of Action (NPA) for the Management of International Labour Migration, Ministry of Labour, Employment, and Social Security.

14

မေဘာငကတညေဆာကရန အဓကရညရြယပါသည။33 စမကနးအေနျဖင ဤရညရြယခကေအာငျမငရန နညးလမး ေပါငးစျဖင ရာေဖြေဆာငရြကပါသည။ ပါ၀ငသညနညးလမးမားတြင NPA ကယ၌အပါအ၀င ၎ႏငပးတြပါရေသာ ႏစစဥလပငနးစမခက (၅) ရပ၊ ျပညပအလပအကငဆငရာဥပေဒအပါအ၀င သကဆငရာဥပေဒ၊ စညးမဥးစညးကမး မားက ျပနလညသးသပျခငး၊ ျပညပအလပအကငဆငရာႀကးၾကပေရးအဖြ႔မတစဆင အမးသားအဆငတြင တးတက ေကာငးမြနေသာ ညႏႈငးေဆာငရြကမႈမားျပျခငး၊ ဆကေရာကႏငငမားႏင ႏစႏငငသေဘာတစာခပမားက ျပနလည သးသပျခငးႏင ျပငဆငေရးဆြျခငး၊ သကဆငသည အျပညျပညဆငရာစခနစညႊနးမားႏင အစးရမေဘာငက ခနညေဆာငရြကျခငးတ႔ ျဖစသည။ ထ႔အျပင စမကနးတြင ျပညေထာငစအဆင၌ အလပသမား၀နႀကးဌာနအတြငး အသစဖြ႔စညးခေသာ ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားဌာနခြသည လပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမခန႔ခြမႈဆငရာ အစးရ အတြငး ဗဟျပေဆာငရြကမညဌာနတစခအျဖစ ေဖာျပထားပါသည။34 ျပညနယႏငတငးေဒသၾကးအဆငတြင ႏငငႏင အ၀မး ျဖန႔ၾကကတညရေနသည အလပအကငႏငအလပသမားရာေဖြေရးရးမားသည ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမား မားအတြက ျပညပမထြကခြာမအခန၊ ျပညပမျပနလာခန၊ လမႈအသကအ၀နးႏင ျပနလညေပါငးစညးခနတ႔တြင သတငးအခကအလကႏင ၀နေဆာငမႈေပးေသာ ဌာနမားအျဖစ ေဆာငရြကၾကသည။35

ျပးခသညႏစမားအတြငး ျမနမာႏငငတြင ႏငငေရးႏင စးပြားေရးျပျပငေျပာငးလမႈမားသည အရနအဟနျဖင ေဆာင ရြကလာျခငးေၾကာင ၂၀၁၃ - ၂၀၁၇ စမကနးက ဆကခမည ေနာကထပ (၅) ႏစ စမကနးသစတစရပ လအပမည ျဖစေၾကာငးက ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားဌာနခြက ေျပာၾကားခပါသည။36

တစႏငငႏင တစႏငငအၾကား ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာ စမအပခပမႈအဆငတြင ျမနမာႏငငသည ထငးႏငင၊ ကရးယားႏငငတ႔ႏင ႏစႏငငနားလညမႈစာခြနလႊာ (MoU) ခပဆျခငးသည အဓကဆကေရာကႏငငမားႏင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး လမးေၾကာငးမားက တရား၀ငျပလပျခငး ကနဥးေျခလမးမားပင ျဖစသည။ ကရးယားႏငငႏင ၂၀၁၀ ခႏစတြင ခပဆခေသာ MoU အားျဖင ကရးယားသမၼတႏငင၏ EPS စနစမတစဆင တရား၀ငေရႊ႕ေျပာငး သြားလာလပကငမႈက အေထာကအကျဖစေစခပါသည။ ၂၀၁၆ ခႏစ၊ ဇြနလတြင ထငးႏငငႏင ခပဆခေသာ အလပ သမားမားအား အလပခန႔ထားမႈဆငရာသေဘာတစာခပႏင MoU သည ၂၀၀၃ ခႏစတြင ကနဥးခပဆခသည MoU က မြမးမျဖညစြကခပဆျခငး ျဖစပါသည။ ထငးႏငငႏငခပဆခသည MoU မားအေပၚ ILO ၏ ျပနလညသးသပမႈအရ မရငးႏငငႏင ထငးႏငငအၾကား မ၀ါဒ ေရ႕ေနာက ညညြတကကညမႈ မရေၾကာငးက ေလလာေတြ႔ရရျပး အထးသျဖင အမအကလပငနး၊ ငါးလပငနးမားတြင ျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင လပသားစေဆာငးခနမ ကာကြယေစာငေရာကမႈေပး ခန၊ ျပနလာခန၊ ျပနလညေပါငးစညးခနမားအထ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးျဖစစဥ အဆငအားလးတြင MoU ျဖင တရား၀ငေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးအေပၚ စမအပခပပ ခငမာအားေကာငးေစရနအတြက အၾကျပခကမား ေပးထား ပါသည။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏငပတသက၍ ပမနမဟတေသာလမးေၾကာငးမားမတစဆင ထငးႏငငသ႔ ေရာကရ ေနသမား၏ အေျခအေနက တရား၀ငအေထာကအထား မညသ႔ျပလပမညဆသညႏငပတသက၍ ၿပးခသညႏစမား တြင ျမနမာႏငငႏင ထငးႏငင၏ သးျခား ႏစႏငငပးေပါငးေဆာငရြကမႈျဖင ေဆြးေႏြးအေျဖရာခပါသည။ ျမနမာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမား၏ ႏငငသားျဖစမႈအေျခအေနကအတညျပေပးရန ေဆာငရြကသည ႏငငသားစစစေရး လပငနးစဥသည ယခအခါတြင မညသမည၀ါျဖစေၾကာငးသကေသခလကမတ (CI) ထတေပးသည စနစသ႔တးတက ေရာကရလာချပး ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမားအေနျဖင ၎တ႔၏ သကေသခလကမတ သကတမးမကနဆးမ ျမနမာ ႏငင ျပန၍ ၿပးျပညစသည ႏငငကးလကမတ ေလာကထားႏငမည ျဖစသည။

ေအာကတြင ဆကလကေဖာျပမညအပငးသည ျမနမာႏငငတြင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာမ၀ါဒႏင ဆကစပ မ၀ါဒမားက ေရးဆြခမတျခငးႏင အေကာငအထညေဖာျခငးအတြက တာ၀နရေသာ အဓက အေကာငအထညေဖာ သမားႏင အဖြ႔အစညးမားက ေဖာျပထားပါသည။

33 NPA (2013: 8).34 The structure of the Migration Division is detailed in Section 4.2 of this paper.35 NPA (2013: 8).36 Consultation, Migration Division, Naypyidaw, 14/9/16.

15

စာအကြက (၂)အျခား အမးသားဥပေဒမား၊ မ၀ါဒမားႏင သေဘာတညခကမား

ျမနမာႏငငတြင ျပညပလပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈႏငသကဆငသည အမးသားအဆင အျခား စာခပစာတမးမားတြင ျပညပအလပအကငအကးေဆာငေအဂငစမားအတြက လကနာရမညကင၀တ (CoC)၊ လကနကးမႈတားဆးကာကြယေရးဥပေဒႏင အလပသမားေရးရာဥပေဒမား ပါ၀ငပါသည။ ၂၀၁၆ ခႏစ၊ ဩဂတလတြင ကငးပသည လကနာရမညကင၀တ (CoC) လကမတေရးထးပြအခမးအနားတြင အလပအကငအကးေဆာင ေအဂငစ ၁၀၀ ေကာက CoC က လကမတေရးထးခၾကသည။ လကနာရမညကင၀တ (CoC) သည ျပညပ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး ျဖစစဥတစေလာက ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမားအား ကင၀တႏငအည လပသား စေဆာငးသညအေလအကငမား ျဖစေပၚလာေစရနႏင ၀နေဆာငမႈမား အရညအေသြး ျပည၀လာေစရန ရညရြယ ပါသည။ ILO ၏ နညးပညာဆငရာအကအညႏငအတ ျမနမာျပညပအလပအကင၀နေဆာငမႈ လပငနးရငမား အဖြ႔ခပ (MOEAF) ႏင အလပသမား၊ လ၀ငမႈႀကးၾကပေရးႏင ျပညသ႔အငအား၀နႀကးဌာန (MoLIP) တ႔၏ပးေပါငး ေဆာငရြကမႈျဖင ေရးဆြခေသာ ကင၀တတြင ေစာငၾကညေလလာျခငးယႏရားပါ၀ငၿပး ကင၀တႏငအည လကနာ ေဆာငရြကမႈအလက ေအဂငစမားက အဆငသတမတေပးႏငမည စညႊနးတစရပကျပ႒ာနးထားပါသည။ ထ႔အျပင CoC က လကမတေရးထးထားေသာ ေအဂငစမားအေနျဖင အစးရႏင အရပဘကအဖြ႔အစညးမား၊ ပါ၀င သကဆငသမားအားလး၊ ျပညပမထြကခြာမသငတနးမားမသည လပသားစေဆာငးသမားႏင သကဆငရာအစးရ ေအဂငစမား ခတဆကေဆာငရြကသည အျငငးပြားမႈေျဖရငးေရးယႏရားမားအထ ညႏႈငးေဆာငရြကရနႏင ပးေပါငးေဆာငရြကရန လအပပါသည။

ျမနမာႏငငသည ႏငငျဖတေကာ ဂဏးဖြ႔ကးလြနသညရာဇ၀တမႈက ဆန႔ကငတကဖကေရးဆငရာ ကလသမဂၢ သေဘာတစာခပႏင ေနာကဆကတြစာခပမားက အတညျပလကမတေရးထးၿပးေနာက ၂၀၀၅ ခႏစတြင လကနကးမႈ တားဆးကာကြယေရးဥပေဒက ျပ႒ာနးခပါသည။ ျမနမာႏငငတြင လငႏင လပသားကနကးမႈက ဥပေဒတြင ျပစဒဏသတမတထားျပး ကား/မ၊ အသကအရြယ၊ လကနကးသညရညရြယခကအလက ျပစမႈႏင ျပစဒဏမားက သတမတျပ႒ာနးထားပါသည။ ျပစဒဏမားတြင ေငြဒဏႏင ေထာငဒဏမားပါ၀ငၿပး ႀကးေလး ေသာျပစမႈမားအတြက တစသကတစကြနး ေထာငဒဏအထ ပါ၀ငပါသည။ ဥပေဒတြင လကနကးခရသမားအား ကာကြယေစာငေရာကျခငးက အေလးထားေဆာငရြကရန လကနကးခရသမား၏ အခြငအေရးမားအပါအ၀င၊ ဗဟအဖြ႔ ဖြ႔စညးျခငး၊ လပငနးအဖြ႔မား၏ လပငနးတာ၀နမား စသညတ႔ကလညး ျပ႒ာနးထားပါသည။

ထ႔အျပင အလပသမားႏင အလပအကငဆငရာ ျမနမာႏငင၏ ျပညတြငးဥပေဒမေဘာငမားသည ၂၀၁၁ ခႏစမ စတင၍ အေတာမားမား ေျပာငးလခပါသည။ ၂၀၁၁ ခႏစတြငျပ႒ာနးၿပး ၂၀၁၂ ခႏစတြင အာဏာသကေရာကခ ေသာ အလပသမားအဖြ႔အစညးဥပေဒသည အလပသမားမားလြတလပစြာျဖင အလပသမားအဖြ႔အစညးသ႔ ၀ငေရာကခြင၊ သပတေမာကခြငစသည အခြငအေရးမားက ကာကြယေစာငေရာကေပးထားသည။ ေနာကဆက တြ သကဆငသည အလပသမားႏငအလပအကငဆငရာ ဥပေဒမားတြင အလပသမားေရးရာအျငငးပြားမႈ ေျဖရငး ေရးဥပေဒ (၂၀၁၂) ပါ၀ငပါသည။ ဤဥပေဒတြင အလပသမားေရးရာ အျငငးပြားမႈမားအတြက ခသမာဓျဖင ေျဖရငး ေဆာငရြကျခငးလပငနးစဥ အေသးစတက ေဖာျပထားသည။ ျမနမာႏငင လမႈဖလေရးအဖြ႔ႏင အာမခ၊ ပငစင ကသ႔ေသာ အလပသမားႏင အလပရငမားရရမည အကးခစားခြငဆငရာ လပငနးစဥမားက ေဖာျပထားေသာ လမႈဖလေရးဥပေဒ (၂၀၁၂)၊ အလပသမားမား၏ ပညာေရး၊ အသကေမြး၀မးေကာငးဆငရာ လမးညႊနမႈႏင သငတနးမားႏငပတသက၍ အလပရငမား၏ တာ၀န၀တရားမားအေၾကာငးက အေလးေပးေဖာျပထားေသာအလပအကငႏင ကြမးကငမႈဖြ႔ၿဖးတးတကေရးဥပေဒ (၂၀၁၃)ႏင၊ အနညးဆးအခေၾကးေငြဥပေဒ (၂၀၁၃) တ႔ ပါ၀ငပါသည။ အလပရငႏင အလပသမားကယစားလယမားအၾကား ေဆြးေႏြးအျငငးပြားမႈမားျဖစၿပးေနာက

16

ပထမဆး အနညးဆးအခေၾကးေငြက အလပခန တစရက ၈ နာရအတြက ၃၆၀၀ ကပႏႈနးျဖင သေဘာတ သတမတခၾကပါသည။

ရငးျမစ - http://www.mmtimes.com/index.php/national-news/yangon/22071-moeaf-members-sign-code-of-conduct.html MOEAF, CoC (2016). https://www.unodc.org/cld/en/legislation/mmr/the_anti_trafficking_in_persons_law/chapter_i-ix/article_1-33/the_anti_trafficking_in_persons_law.html; http://www.mmtimes.com/index.php/national-news/8108-social-security-revamp-waits-on-bylaws.html http://www.ilo.org/dyn/natlex/natlex4.detail?p_lang=en&p_isn=90699&p_country=MMR&p_count=86

၄.၁။ အလပသမား၊ လ၀ငမႈႀကးၾကပေရးႏင ျပညသ႔အငအား ၀နႀကးဌာန

၂၀၁၆ ခႏစ၊ မတလတြင ျမနမာႏငငအစးရသည ၀နႀကးဌာနအေရအတြကက (၃၆) ခမ (၂၁) ခသ႔ ေလာခမညဟ ေၾကျငာခပါသည။ ၀နႀကးဌာနမားေပါငးစပျခငးတြင အလပသမား၊ အလပအကငႏင လမႈဖလေရး၀နႀကးဌာနက လ၀ငမႈႀကးၾကပေရးႏင ျပညသ႔အငအား၀နႀကးဌာနႏငပးေပါငးမႈ ပါ၀ငပါသည။ အလပသမား၊ လ၀ငမႈႀကးၾကပေရးႏင ျပညသ႔အငအား၀နႀကးဌာန (MoLIP) ၏ အလပသမားေရးရာဌာနသည ၎၏ပမန လပငနးတာ၀နမားျဖစေသာ အလပသမားအခြငအေရးကာကြယေစာငေရာကျခငး၊ အလပသမားမားအတြက လမႈ၀နေဆာငမႈေပးျခငး၊ လပသား ကနထတစြမးအားျမငတငေပးျခငးႏင အျပညျပညဆငရာ အလပသမားေရးရာ ေဆြးေႏြးေဆာငရြကျခငးမားတြငပါ ၀ငျခငး စသညလပငနးမားက ဆကလကေဆာငရြကပါသည။37 ျမနမာႏငင၏ လပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမ အပခပမႈ မေဘာင က႑အလးစတြင MoLIP သည ဥးေဆာင အေကာငအထညေဖာသ ျဖစသည။ အမးသားစမကနး (NPA) တြင လပငနးစမခကအားလးနးပါးအား အလပသမား၀နႀကးဌာန (ယခငက အလပသမား၊ အလပအကငႏင လမႈဖလေရး၀နႀကးဌာန (MoLES) ဟေခၚတြငျပး ယခအခါ (MoLIP)) က အဓက အခနးက႑မ ပါ၀ငေဆာငရြကရန ေဖာျပထားပါသည။38 အေကာငအထညေဖာေရးလပငနးပငး အခ႕တြင လမႈမတဖကအဖြ႔အစညးမား ပါ၀ငေသာလညး ျခငၾကညပါက လပငနးစမခကမားအား လကေတြ႔ေဆာငရြကရာတြင မထငရားသည အခနးက႑မသာ ပါ၀ငၾကသည။

ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈအတြက စြမးေဆာငရညျပည၀ၿပး သးသန႔ေဆာငရြကမည ဥးေဆာငေအဂငစ၏ အခနးက႑မာ အေရးႀကးသညဟ မ၀ါဒသေတသနက အၾကျပထားပါသည။ ဥပမာအားျဖင ဂာမန၊ ကေနဒါႏင ေမာရကႏငငတ႔တြင ခငမာအားေကာငးသည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈစမအပခပမႈအတြက တစခတညးေသာ ဥးေဆာင ေအဂငစထားရသည။ အျခားႏငငမား၌ ေအဂငစတစခ၏ ဥးေဆာငမႈေအာကတြင ေအဂငစအမားအျပားျဖင တာ၀န ၀တရားမားက ခြေ၀ေဆာငရြကသည။ ဤကသ႔ တာ၀နခြေ၀ေဆာငရြကသညစနစ ကငသးေသာ နမနာမားက ကစတာရကာ၊ ဂါနာႏင ဖလစပငႏငငတ႔တြင ေတြ႔ရသည။39

ဤအေျခအေနမားႏငယဥၾကညလင ျမနမာႏငငသည အလယအလတအဆငတြင ရေနပါသည။ ျမနမာေရႊ႕ေျပာငး သြားလာျခငးစမအပခပမႈတြင MoLIP ၌ ဥးေဆာငေအဂငစတစခ တတကကရေနျပး အစးရဖြ႔စညးပအတြငးရ အျခား ေအဂငစမားသညလညး အေရးပါသည က႑မားတြင ပါ၀ငေဆာငရြကလကရသည။ ျမနမာႏငင၏ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈတြင အဓကအကဆး ဥပေဒ၊ မ၀ါဒဆငရာ စာခပစာတမးႏစချဖစသည ျပညပ အလပအကငဆငရာဥပေဒႏင အမးသားစမကနး (စမကနးေအာငျမငေရး မဟာဗဟာအပါအ၀င) က အေကာင အထညေဖာျခငးအတြက ပးေပါငးေဆာငရြကရနႏင ႀကးၾကပရနမာ MoLIP ၏အဓကတာ၀န ျဖစပါသည။ သ႔ေသာ လညး ျပညပေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈ အ၀နးအ၀ငးအတြငးရ အေရးပါေသာလပငနးက႑ငယမား

37 Main Functions,” MoLIP, http://www.mol.gov.mm/en/main-functions/ (accessed 14 December 2016).38 NPA (2013).39 U (2016: 20).

17

အတြက အျခားေသာ အဓက ပါ၀ငေဆာငရြကသမားႏင အသငးအဖြ႕မားတြငလညး တာ၀နရပါသည။ ဥပမာအားျဖင ျမနမာႏငငသည ထငးႏငငႏင ကရးယားသမၼတႏငငတ႔ႏင ႏစႏငငသေဘာတစာခပမား ခပဆျခငးႏငပတသက၍ ညႏႈငးေဆာငရြကျခငးႏင ဆကသြယေဆာငရြကျခငးမားတြင အဓက ပါ၀ငေဆာငရြကသညဌာနမားမာ ျပညထေရး ၀နႀကးဌာနႏင ႏငငျခားေရး၀နႀကးဌာနတ႔ျဖစပါသည။ ျမနမာ ျပညပအလပအကင၀နေဆာငမႈလပငနးရငမားအဖြ႔ခပ (MOEAF) သည ျမနမာႏငငမ လပသားမားက ျပညပသ႔ တငပ႔ျခငးအတြက လပသားေစးကြကက ေဖာေဆာငျခငးႏင လကနာရမညကင၀တ (CoC) ျပ႒ာနးသတမတ၍ ကင၀တႏငအည လပသားစေဆာငးသညအေလအကငမား ပမ ေပၚေပါကလာေရး အေလးထားေဆာငရြကရာတြင အဓက အခနးက႑မ ပါ၀ငပါသည။ လကနကးခရသည အမႈကစၥ မားက ကာကြယျခငးႏင တ႔ျပနေဆာငရြကျခငးတြင လကနကးမႈတားဆးႏမနငးေရးရတပဖြ႔က အဓက တာ၀နယ ေဆာငရြကပါသည။ အလပသမားေရးရာအဖြ႔အစညးမားႏင အရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးမားသည ေရႊ႕ေျပာငးအလပ သမားမားအား တကသည သတငးအခကအလကမားေပးျခငး၊ လအပခကမားျဖညဆညးကညေပးျခငး၊ ကာကြယ ေစာငေရာကမႈေပးျခငးႏင တရားဥပေဒႏင တရားရးမားသ႔ အားကးအကအညရယႏငေစရန ေဆာငရြကေပးျခငး တ႔တြင အေရးပါသည အခနးက႑မ ပါ၀ငပါသည။ သ႔ေသာ MoLIP သည ညညြတကကညသည စမအပခပမႈ မေဘာငအတြငး အမးမးေသာ အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကသမားႏင လပငနးေဆာငရြကခကမားက စစညး ေပါငးရးေပးရန တာ၀နယထားေသာ ေအဂငစ ျဖစပါသည။

၄.၂။ ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားဌာနခြ

အလပသမားညႊနၾကားေရးဥးစးဌာန(DoL) သည MoLIP ၏ ဌာန (၄) ခအနကမ တစချဖစျပး ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမား ဌာနခြ (MD) သည အလပသမားညႊနၾကားေရးဥးစးဌာနလကေအာကရ ဌာနခြ (၇) ခအနကမ တစချဖစသည။ ၂၀၁၂ ခႏစတြင ဖြ႔စညးခေသာ ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားဌာနခြသည အမးသားစမကနးအရ ျပညပလပသားေရႊ႕ေျပာငးသြား လာျခငး ဘကစစမခန႔ခြမႈအတြက အစးရအတြငး အဓကတာ၀နယေဆာငရြကပါသည။ ျပညပေရႊ႕ေျပာငးသြားလာ ျခငး ဥးတညေဆာငရြကခကႏငပတသက၍ ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားဌာနခြသည ျပညပအလပအကငဆငရာ ဥပေဒအား ျပညလညျပငဆငေရးဆြျခငးလပငနးစဥက ဥးေဆာငလကရပါသည။ ထ႔အျပင ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမား ဌာနခြသည ထငးႏငင၊ ကရးယားသမၼတႏငငတ႔ႏင နားလညမႈစာခြနလႊာ (MoU) ေရးထးျခငးအပါအ၀င ႏစႏငင သေဘာတညခကမားႏင စပလဥး၍ ညႏႈငးဆကသြယေဆာငရြကျခငးတြင တကၾကြစြာပါ၀ငသျဖစသည။40 တငၾကားမႈယႏရားမတစဆင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမား၏ နစနာမႈမားက ေျဖရငးေဆာငရြကရာတြင စမားႏင ကကညမႈ ရ/မရ ႏင လပသားစေဆာငးသည ေအဂငစမားက လအပသည အေထာကအထားစာရြကစာတမးမားက တငျပလာသညအခါ ျပညပအလပအကငအစအစဥမားက စစစအတညျပရာတြငလညး အဓကတာ၀နယ ေဆာငရြက ပါသည။ အလပသမားမားက ေခါငးပျဖတေသာ အကးေဆာငေအဂငစမားက လပငနးဆငးငျခငး ေသာလညးေကာငး၊ မၾကာခဏ ေခါငးပျဖတေလရေသာ ေအဂငစမားက အမညပကစာရငးသြငးျခငးေသာလညးေကာငး၊ ေရႊ႕ေျပာငး အလပသမားဌာနက အေရးယေဆာငရြကပါသည။ ျခငၾကညလင အစးရတြင ျပညပလပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈဆငရာမ၀ါဒ ရညမနးခက (၉) ရပ ရပါသည။ ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားဌာနခြက ဤမ၀ါဒရညမနးခကမားက အေကာင အထညေဖာေဆာငရြကျခငးျဖင အစးရ၏ အစတအပငး (၇) ရပပါ၀ငေသာ အလပအကငဆငရာမ၀ါဒက အားျဖည ေဆာငရြကေပးပါသည။

ျပညပေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးအေပၚ စမခန႔ခြမႈအတြက ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားဌာနခြသည အဓကဌာနအျဖစ တာ၀နယ ေဆာငရြကေနသညဆေသာလညး ျမနမာႏငင၏ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈမ၀ါဒမားက အေကာငအထညေဖာ ရနႏင ညႏႈငးေဆာငရြကရနလအပခကမားမာ ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားဌာနခြတစခတညး၏ လပေဆာငႏငစြမးထက ပလြနမားျပားေနပါသည။ ၎သည ညႏႈငးေဆာငရြကရနအတြက အဓကဌာနတစခ အျဖစသာမက အဓက အၾကျပ ခကမားေပးျခငး၊ အျခားအဖြ႔အစညးမားႏင ကယကယျပနျပန႔ခတဆကေဆာငရြကရာတြင အေထာကအကျပ ေပးသျဖစသည။ ယငးေဆာငရြကခကမားတြင ျပညပအလပအကငႀကးၾကပေရးအဖြ႔အျပင MoU မားက ေရးဆြ ခပဆျခငးႏင စမခန႔ခြျခငးအတြက နညးပညာဆငရာႏင ႏစႏငငအစညးအေ၀းမား စစဥေဆာငရြကျခငးတ႔ ပါ၀င ပါသည။ MoLIP ဖြ႔စညးတညေဆာကပအရ အမးမးေသာ အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကသမားက ေခၚယ

40 Consultation, Migration Division, MoLIP, Naypyidaw (14.9.16).

18

ေပါငးစညးျခငးႏင မ၀ါဒလပငနးေဆာငရြကခကမားက စစညးျခငးအတြက ဥးေဆာငမႈႏင အဆငျမငပငး တာ၀န၀တရား မားမာ ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားဌာနခြအေပၚတြင မကေရာကပ ၀နႀကး၊ အျမတမးအတြငး၀န၊ ညႊနၾကားေရးမႉးခပ ကသ႔ေသာ MoLIP ရ အဆငျမငအရာရမားေပၚတြင ကေရာကပါသည။41 ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားဌာနခြသည လပသား ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏင စပလဥး၍ နညးပညာဆငရာ အၾကျပခကမားႏင ကြမးကငမႈမားအေပၚတြင ပမ စးစကေဆာငရြကရနအတြက အထးျပအဖြ႔တစခ အေနအထားတြငရျပး သကဆငရာ စမကနးေရးဆြျခငး၊ မ၀ါဒ ေရးဆြျခငးလပငနးမားတြငေသာလညးေကာငး၊ ျပညပလပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာ မ၀ါဒမား၊ လပထး လပနညးမားက စမခန႔ခြျခငးႏင အေကာငအထညေဖာျခငးတြငေသာလညးေကာငး ယငးကြမးကငမႈမားျဖင အေထာကအပျပ ေဆာငရြကပါသည။

အကြက ၃လပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာမ၀ါဒႏင အလပအကငဆငရာမ၀ါဒ

အလပသမား၊ လ၀ငမႈႀကးၾကပေရးႏင ျပညသ႔အငအား၀နႀကးဌာန (MoLIP) သည လပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာ ျခငးဆငရာ မ၀ါဒက အႏစခပအားျဖင ေဆာငရြကရန နညးလမး (၉) ရပ ခမတထားပါသည။

၁။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏင ပတသက၍ အခကအလကေကာကယျခငး၊ သတငးအခကအလက စမခန႔ခြျခငး၊ သေတသနႏင မ၀ါဒ စတျဖာေလလာမႈက ေဆာငရြကျခငး၊

၂။ ျပညတြငးႏင ျပညပ လပသားေစးကြကမားက ေဖာေဆာငျခငး၊၃။ ႏငငရပျခား အလပအကငရာေဖြႏငရန အမားျပညသအတြက တရား၀ငပမနလမးေၾကာငးမားက ရးရငး

လြယကေစရန ေဆာငရြကျခငး၊ ၄။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏငပတသက၍ ကနကစရတမားက ေလာချခငး။၅။ ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမားအတြက အေျခခအခြငအေရးမားရရေရး ေသခာေဆာငရြကျခငး၊၆။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမားႏင ၎တ႔၏မသားစ၀ငမားအတြက လမႈစးပြား တးတကေအာငေဆာငရြကျခငး၊၇။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈမေန၍ အေတြ႔အၾကမား၊ ကြမးကငမႈမားႏင အသပညာမားကရရေစျပး အျခားသ

မားက ျပနလညမေ၀ေပးျခငး၊၈။ ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားႏငသကဆငသည အမႈကစၥမားႏငပတသက၍ ျပညတြငး၊ ျပညပရ အျပညျပည

ဆငရာ အဖြ႔အစညးမား၊ အရပဘကအဖြ႔အစညးမားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကျခငး၊၉။ ဆငးရႏြမးပါးမႈ ပေပာကေရး မဟာဗဟာတြင ထညသြငးေဆာငရြကျခငး။

ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားဌာနခြႏင ေဆြးေႏြးတငပငမႈမားအရ ေအာကပါ ခမတထားသည နညးလမး (၇) ရပသည MoLIP ၏ အလပအကငဆငရာမ၀ါဒက ေသခာေစပါသည။

၁။ ကနထတစြမးအားတးတကေစေရးအတြက သငေတာေကာငးမြနသညအလပအကင၊၂။ အလပအကငအေထာကအကျပ ႏငငအဆငစးပြားေရးမေဘာငတစရပ၊ ၃။ စြန႔ဥးတထြငလပငနးႏင ပဂၢလကရငးႏးျမပႏမႈ၊၄။ အလပလပကငသမား၏ ကနထတစြမးအားႏင အခြငအလမးမား တးတကေရး၊၅။ လပသားေစးကြကတြင ခြျခားဆကဆမႈ မရေရး၊၆။ သဘာ၀ပတ၀နးကငႏင လကေလာညေထြျဖစျပး လမႈ၀နးကင ေရရညတညတ တးတကေရး၊၇။ အလပခန႔အပႏငမႈႏင ျဖစေပၚသညအေျခအေနႏငအည ေျပာငးလေဆာငရြကႏငေရး၊

ရငးျမစ - ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားဌာနခြ(MoLIP၊ ေနျပညေတာ) ႏင ေဆြးေႏြးတငပငျခငး။

41 Consultation, Migration Division, MoLIP, Naypyidaw (14.9.16).

19

၄.၃။ ျပညပအလပအကငဆငရာ ဗဟေကာမတႏင ျပညပအလပအကငဆငရာ ႀကးၾကပေရးအဖြ႔

၁၉၉၉ ခႏစတြင ျပ႒ာနးခၿပး ယခ ျပနလညမြမးမေရးဆြေနေသာ ျပညပအလပအကငဆငရာဥပေဒတြင ျပညပအလပ အကငဆငရာ ဗဟေကာမတ (OECC) ႏင ႀကးၾကပေရးအဖြ႔ (OESC) ဖြ႔စညးျခငးတ႔က ေဖာျပထားပါသည။ အလပသမား၀နႀကးဌာနသည အစးရအဖြ႔၏ သေဘာတခြငျပခကျဖင အလပသမား၀နႀကးဌာနႏင အျခားသကဆငရာ ၀နႀကးဌာနမားမ အဆငျမငအရာရမား၊ အလပသမားေရးရာႏငသကဆငသညအဖြ႔အစညးမားမ ေခါငးေဆာငမား၊ အလပသမားေရးရာကြမးကငသညပဂၢလမား၊ သငေလာသည ႏငငသားမားပါ၀ငသည ျပညပအလပအကငဆငရာ ဗဟေကာမတ (OECC) ကဖြ႔စညးရမညဟ ပါရပါသည။ အစးရ၀နထမး မဟတသည ဗဟေကာမတ အဖြ႔၀ငမားအေနျဖင သတမတထားသည ခးျမငေငြက ခစားပငခြငရသည။ OECC ၏ အဓကတာ၀န၀တရားမားမာ ျပညပအလပအကင ဆငရာမ၀ါဒမားကခမတရနႏင မ၀ါဒအေကာငအထညေဖာျခငးအတြက ညႏႈငးေဆာငရြကရနျဖစသည။ သ႔ေသာ လညး လကေတြ႔တြင ျမနမာႏငင၏ ျပညပလပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမခန႔ခြမႈ မေဘာငအတြငး OESC သည ဥးေဆာင ညႏႈငးေဆာငရြကသည အဖြ႔ျဖစေနသည။ ျပညပအလပအကငဆငရာ ဥပေဒအရ အလပသမားညႊနၾကားေရး ဥးစးဌာန (DoL) ၏ ညႊနၾကားေရးမႉးခပသည OESC တြင ဥက႒ ျဖစသည။ ဥပေဒကယ၌တြင အဖြ႔အစညးဆငရာ အေသးစတအခကအလကမားက အကန႔အသတျဖငသာ ေဖာျပထားသည။ ျပညပအလပအကငအား စနစတက တာ၀နယေဆာငရြကျခငးအေပၚ ႀကးၾကပရန ဥက႒လကေအာကတြင သကဆငရာဌာန၊ အဖြ႔အစညးမားမ သငေတာရာ ပဂၢလမားပါ၀ငမညအျပင အလပသမားေရးရာ ႏ႔စပကြမးကငသပဂၢလမားသညလညး ေကာမတ အဖြ႔၀ငအေနျဖင ပါ၀ငသညက ေလလာေတြ႔ရရပါသည။42

ၿပးခသည ႏစမားအတြငး OESC ၏ ဥးေဆာငမႈႏင တညေဆာကမႈပစမာ ေျပာငးလသြားခပါသည။ အဖြ႔ဥက႒အျဖစ ေဆာငရြကသည အလပသမားညႊနၾကားေရးဥးစးဌာန၏ ညႊနၾကားေရးမႉးခပေနရာတြင ယခအခါ MoLIP ၀နၾကးက ဥက႒အျဖစ ေဆာငရြကသည။43 ဤကသ႔ ဥးေဆာငမႈ အဆငျမငတငျခငးသည အဖြ႔၏ အေရးပါမႈက အစးရက အသအမတျပေၾကာငး ေဖာညႊနးေနပါသည။ ထ႔အျပင ေကာမတဖြ႔စညးပလညး ေျပာငးလသြားပါသည။ ယခအခါတြင OESC တြင လပငနးေကာမတ (၃) ခပါ၀ငပါသည။ ၎တ႔မာ စမခန႔ခြေရးလပငနးေကာမတ၊ အလပသမားမား အကး ခစားခြငရရေရး ေကာမတႏင အလပသမားအခြငအေရး ကာကြယေစာငေရာကေရးေကာမတတ႔ ျဖစပါသည။ OESC ၏ အဓကလပငနးတာ၀နမားက ဤလပငနးေကာမတ (၃) ချဖင ေဆာငရြကျပး ၀နႀကးဌာနအမးမးႏင အစးရဌာန အဆငဆငမ အမႈထမးမားအားလးက ေပါငးစပဖြ႔စညးေပးထားသည။ လပငနးေကာမတ ၃ ခႏင OESC တစခလးသည ပမန အခနဇယားျဖင ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးေဆာငရြကျခငးမးထက လအပမသာ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးၾကျခငးျဖစသည။44 ၂၀၁၁ ခႏစတြင OESC ဖြ႔စညးတညေဆာကပေျပာငးလသညအခါ ေကာမတ၏ရညရြယခကမားမာ ျပညပေရႊ႕ေျပာငး သြားလာျခငး စမအပခပမႈက ျပနလညသးသပရန၊ ညႏႈငးေဆာငရြကရနႏင ႀကးၾကပရနတ႔ ျဖစသညဟ အစးရက ထပေလာငးအတညျပပါသည။

လပငနးေကာမတမား၏ ဥးစးေဆာငရြကမႈႏင အဓကလပငနးတာ၀နမားမာ ေအာကပါအတငးျဖစပါသည။ ပထမ တစချဖစသည စမခန႔ခြေရးလပငနးေကာမတ၏ ဥက႒မာ MoLIP ၏ ဒတယ၀နႀကးျဖစၿပး ျပညထေရး၀နႀကးဌာန၏ ဒတယ၀နႀကးက ဒတယဥက႒အျဖစ ေဆာငရြကပါသည။ ဤေကာမတမား၏ အဓက လပငနးတာ၀နမားမာ ျမနမာ ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမားအတြက ဆကေရာကႏငငမားႏင ႏစႏငငသေဘာတစာခပမား ခပဆျခငး၊ အလပသမား မား ျပညပသ႔ မထြကခြာမ ၎တ႔အတြက ရငးလငးတကသညသတငးအခကအလကမားက ျဖညဆညးေပးျခငး၊ အလပကမးလမးခကမားႏင အလပခန႔ထားမႈဆငရာ သေဘာတစာခပမားသည လအပသည လမးညႊနမႈမားႏင ကကညမႈရ/မရက စစစသးသပျခငး၊ အခေၾကးေငြ၊ အခြနအခေပးေဆာငမႈမားႏငပတသကသည ေဆာငရြကခက မားက စမေဆာငရြကျခငးတ႔ ပါ၀ငပါသည။ ဒတယတစချဖစသည အလပသမားမား အကးခစားခြငရရေရး ေကာမတတြင ဘ႑ာေရး၀နႀကးဌာန (ယခ စမကနးႏငဘ႑ာေရး၀နႀကးဌာန)၏ ဒတယ၀နႀကးက ဥက႒ရာထးျဖင ေဆာငရြက၍ ႏငငျခားေရး၀နႀကးဌာန၏ ဒတယ၀နႀကးက ဒတယဥက႒အျဖစ ေဆာငရြကပါသည။ ဤေကာမတ အေနျဖင အလပသမားမားက လအပသညအခါတြင ေခးေငြထတေပးျခငးႏင အာမခရရရနေဆာငရြကေပးျခငး၊ လႊပ႔

42 Law Relating to Overseas Employment (1999), Article 7(a).43 Consultation, Migration Division, MoLIP, Naypyidaw (14.9.16).44 Consultation, Migration Division, MoLIP, Naypyidaw (14.9.16).

20

ေငြမားႏငပတသက၍ ကညေဆာငရြကေပးျခငး၊ အထးသျဖင တရား၀ငေငြေၾကးလႊေျပာငးေပးပ႔သည လမးေၾကာငး မားကအသးျပရန အားေပးဆြေဆာငမႈျပလပျခငးတ႔ျဖစသည။ တတယတစချဖစေသာ အလပသမားအခြငအေရး ကာကြယေစာငေရာကေရးေကာမတက MoLIP ၏ ဒတယ၀နႀကးက ဥက႒အျဖစ တာ၀နယေဆာငရြကၿပး ႏငငျခား ေရး၀နႀကးဌာန၏ ဒတယ၀နႀကးက ထပမ၍ ဒတယဥက႒ ရာထးျဖငပင ေဆာငရြကပါသည။ ဤေကာမတ၏ အဓက တာ၀န၀တရားမားမာ အလပသမားသအရာရမားက ခန႔အပတာ၀နေပးျခငး၊ စကရမားသ႔ သြားေရာကေလလာ ၾကညရႈျခငး၊ အလပသမားေရးရာအျငငးပြားမႈမား ေျဖရငးေဆာငရြကေပးျခငးအပါအ၀င ဆကေရာကႏငငမားရ အလပသမားဥပေဒမားႏငအည ကာကြယေစာငေရာကမႈေပးႏငရန အစးရမဟတသညအဖြ႔အစညးမားႏင ညႏႈငး ေဆာငရြကျခငး၊ စာခပသကတမးၿပးဆးသြားေသာအလပသမားမား ေနရပျပနျခငးတြင ကညေဆာငရြကေပးျခငးတ႔ ပါ၀ငပါသည။ ေကာမတတစခခငးစသည ျပညပအလပသမားေရးရာႏငပတသက၍ ကြမးကငသသးဥး (ယခအခါ အၿငမးစားမား) ပါ၀ငေသာ အၾကေပးေကာမတတစခႏငလညး ညႏႈငးေဆာငရြကပါသည။45 (OESC တြင ပါ၀င ေဆာငရြကသမားႏင လပငနးေဆာငရြကပမားအေၾကာငးက ေနာကဆကတြ ၃ တြင ၾကညရႈပါ။)

OESC ၏တညေဆာကပႏင လပငနးေဆာငရြကခကမားအေၾကာငးက အစးရျပငပတြင လအမားသရမႈမာ အကန႔ အသတျဖငသာ ရသည။ သ႔ေသာလညး အျခားေနရာမားတြင ေတြ႔ရေလမရေသာ OESC ကသ႔ ဌာနမားအခငး ခငးေပါငးစပေဆာငရြကေသာ ေကာမတ၏ အေရးပါမႈက ႏငငတကာ အသကအ၀နးရ မတဖကအဖြ႔အစညးမားက အသအမတျပပါသည။46 ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးစမအပခပမႈႏငပတသက၍ ညညြတကကညမႈ၊ ညႏႈငးေဆာငရြက မႈရေရးအတြက ဌာနအခငးခငးခတဆကေဆာငရြကသည ေကာမတမားရသည ႏငငမားတြင ကရးယားသမၼတ ႏငငႏင ေတာငအာဖရကတ႔က နမနာအျဖစ သတမတေဖာျပထားပါသည။ ၀နႀကးခပက ဥက႒ရာထးျဖင ေဆာငရြက ေသာ လ၀ငမႈႀကးၾကပေရး မ၀ါဒေကာမရငတစခက ကရးယားသမၼတႏငငက ဖြ႔စညးေဆာငရြကပါသည။ ေတာငအာဖရကသည ၂၀၁၅ ခႏစတြင သမၼတညႊနၾကားခကျဖင ၀နႀကးဌာနမားအခငးခငး ေပါငးစပေဆာငရြက ေသာေကာမတတစခက ဖြ႔စညး တညေထာငခပါသည။47

၄.၄။ ျပညတြငး ျပညပ အလပသမားေရးရာ ေကာမတ

ျပညတြငး ျပညပအလပသမားေရးရာေကာမတက ၂၀၁၆ ခႏစ၊ ေဖေဖာ၀ါရလတြင ဖြ႔စညးခပါသည။ ေကာမတတြင လႊတေတာအမတ (၁၅) ဥးပါ၀ငၿပး ရနကနတငးေဒသႀကးမ လႊတေတာအမတက ဥက႒အျဖစ ေဆာငရြကပါသည။48 အစးရသစလကထက၌ ေျပာငးလႏငသည ႏငငေရးအေျခအေနမားေအာကတြင ေကာမတသစက ေဆာငရြကေန ျခငးျဖစသညအတြက ေကာမတ၏ လပငနးေဆာငရြကခက အတငးအတာမာ တစဆငျပးတစဆင ေဆာငရြကေန ဆျဖစပါသည။

ေကာမတ၏ လကရတာ၀န၀တရားမာ အလပသမားမား၏အခြငအေရးက ကာကြယေစာငေရာကရနႏင အလပသမား ဥပေဒမားက ျပနလညျပငဆငရန၊ သးသပျဖညစြကရန တာ၀န၀တရားမား ကယျပန႔စြာရေနပါသည။ ဤတာ၀န မားအတြက အဓက ေဆာငရြကနညးယႏရားမာ သတငးအခကအလကႏင အဆျပခကမားက ေဆြးေႏြးေျပာ ဆရနႏင ေနာကဆးတြင ဥပေဒသတမတျပ႒ာနးရန လႊတေတာသ႔တငသြငးျခငး ျဖစသည။ ေကာမတ၏ တာ၀နႏင လပပငခြငတြင အမးသားလႊတေတာဥက႒၏ ႀကးၾကပမႈေအာကတြင အမးသားႏင ႏငငတကာ အလပသမားေရးရာ အဖြ႔အစညးမားႏင ညႏႈငးေဆာငရြကျခငး၊ ပးေပါငးေဆာငရြကျခငးတ႔ ပါ၀ငပါသည။ လႊတေတာ၏ ဥပေဒျပ႒ာနးျခငး လပငနးေဆာငတာမားက ခငမာေအာငျပလပျခငးျဖင အလပသမားမား၏အခြငအေရးမားက ကာကြယေစာငေရာက ႏငရန ျပညပေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးစမအပခပမႈတြင ပါ၀ငေဆာငရြကေနေသာ သကဆငသအားလးအေနျဖင ရငးလငးတကေသာသတငးအခကအလကမား တငျပေပးပါရန ေကာမတဥက႒က တကတြနးေျပာဆထားပါသည။49

45 “Formation of Three Sub-Committees for Overseas Employment Supervisory Committee,” Ministry of Labour (18.8.11).46 Consultation, IOM, Yangon (12.9.16).47 EIU (2016: 21).48 “Formation of Three Sub-Committees for Overseas Employment Supervisory Committee,” Ministry of Labour (18.8.11).49 Statement by U Kyaw Htway, Chairman of the Parliamentary Committee on Local and Overseas Workers, at ILO Labour Law Forum (ND).

21

ေကာမတဖြ႔စညးထားသညမာ မၾကာေသးသညက တစေၾကာငး၊ လပငနးေဆာငရြကခကအတငးအတာ နညးပါးသညက တစေၾကာငးေၾကာင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးစမအပခပမႈတြင လကေတြ႔ အေထာကအပျပေဆာငရြကမႈမာ ေမာမနး ထားသညထက သသာေပၚလြငမႈ မရေၾကာငးက ေကာမတက ေျပာဆပါသည။ အမနတစကယအားျဖင ေကာမတ အေနျဖင ျပညပေရာက ျမနမာေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမား၏ အေျခအေနက ပမနားလညသရရန သငေလာရာ အဖြ႔အစညးမားႏင ေလလာေရးခရးအပါအ၀င လပငနးေဆာငရြကခကမား ကယကယျပန႔ျပန႔ ေဆာငရြကလ ေၾကာငးက ထတေဖာေျပာၾကားခပါသည။50

ယခအခါတြင ေကာမတအတြငး အဓက လပငနးသးရပ ခမတေဆာငရြကလကရပါသည။ ၎တ႔မာ အလပသမား အျငငးပြားမႈမားက ေျဖရငးရာတြင ကညေဆာငရြကရန MoLIP ႏငပးေပါငးေဆာငရြကျခငး၊ လကရအေျခအေနတြင အလပသမားမား၏ နစနာမႈမားက ေျဖရငးရနနညလမးမားက အဆျပတငျပျခငး၊ လကရအလပသမားဥပေဒမားက ျပငဆငရနႏင ျဖညစြကရန ေဆာငရြကျခငးတ႔ ျဖစသည။51

၄.၅။ အျခား အစးရဌာနမား

ျပညပေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈႏငစပလဥး၍ အျခားအစးရဌာနမား/လပငနးအေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကသမားအားလးက ထညသြငးေဖာျပလင အလြနကယျပန႔သြားမညျဖစေသာလညး သကဆငရာဌာနအခ႕ က ေဖာျပထကပါသည။ ၂၀၁၃ ခႏစ၊ ဧၿပလတြင ျပညထေရး၀နႀကးဌာနသည လကနကးမႈတကဖကေရးဌာန (ATIPD) က ဖြ႔စညးခပါသည။ ATIPD သည ယခင လကနကးမႈတားဆးႏမႏငးေရးအထးအဖြ႔ (ATTF) က ႀကးၾကပ ေဆာငရြကျခငးျဖစသည။ ATIPD သည သးသန႔ရနပေငြျဖင အထးဖြ႔စညးထားသည အဖြ႔တစချဖစၿပး သကဆငရာ ၿမ႕မားႏင ႏငငတကာ နယစပျဖတေကာေဒသမားရ ATTF (၁၈) ဖြ႔က ႀကးၾကပရန ဌာနခြရး (၃) ရးျဖင လပငနး လညပတေဆာငရြကပါသည။ မၾကာေသးမကဖြ႔စညးခသည ကေလးသငယကာကြယေစာငေရာကေရး အထးအဖြ႔ (၃) ဖြ႔သညလညး ATIPD ၏ ႀကးၾကပမႈေအာကတြငရပါသည။52 ထ႔အျပင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာ ႏစႏငင သေဘာတစာခပမား စမခန႔ခြမႈႏငစပလဥး၍ ညႏႈငးျခငး၊ ပးေပါငးေဆာငရြကျခငးတြင သကဆငရာ အစးရတာ၀နရသ မား အပါအ၀င MoLIP ၊ ATIPD ၊ ျပညထေရး၊ သတငးရတပဖြ႔၊ ႏငငျခားေရး၊ အလပသမားသအရာရမား၊ နယစပေရးရာ စသညအစးရဌာန အမားအျပားပါ၀ငပါသည။ ဤလပငနးေဆာငရြကခကမားတြင ထငးအစးရဘကမ အလားတဌာန မားလညး ပါ၀ငပါသည။53 ျမနမာႏငင ေဒသႏရအဆင အလပအကငႏင အလပသမားရာေဖြေရးရး (LEO) မား သညလညး ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးစမအပခပမႈႏငပတသက၍ ညႏႈငးေဆာငရြကသည ဌာနမားျဖစပါသည။ အခ႕ LEO ရးမားက ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမား ေထာကပကညေပးေရးဗဟဌာန (MRC) မားအျဖစ တညေထာငထားၿပး ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားျဖစလာရန အလားအလာရသမားက ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး၊ ျပနလာျခငး၊ ျပနလညေပါငးစညး ျခငးႏငဆငသည အခြငအလမးမား၊ အႏရာယမားအေၾကာငးက ေလလာႏငသည ေနရာမားျဖစပါသည။ MRC မားသည အလပသမားအဖြ႔အစညးမား၊ CSO မားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကျပး လကလမးမမသညေဒသမားသ႔ သြားေရာကကညျခငးႏင အလပရေဆြးေႏြးပြမား ျပလပေပးသည။ ႏငငႏငအ၀မးတြင ရးခြ (၂၀) အပါအ၀င LEO ရး စစေပါငး (၉၆) ရး ရပါသည။ သ႔ေသာ လကရအခနထ (၁၁) ရးတြငသာလင MRC ဖြငလစထားပါသည။54

ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးမ၀ါဒအျပင အျခားသကဆငရာ ပါ၀ငေဆာငရြကသမားသညလညး မေဘာငအတြငး ပါ၀ငပါ သည။ အမးသားစးပြားေရးႏင လမႈဆငရာစမကနးအဆငတြင စမကနးႏင ဘ႑ာေရး၀နႀကးဌာနသည အဓက အကဆး အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကသ ျဖစသည။ ဆငးရႏြမးပါးမႈ ပေပာကေရး၊ ေကးလကေဒသဖြ႔ၿဖးေရး၊

50 Consultation, Parliamentary Committee on Local and Overseas Workers, Naypyidaw (14.9.16).51 Statement by U Kyaw Htway, Chairman of the Parliamentary Committee on Local and Overseas Workers, at ILO Labour Law Forum (ND).52 “Burma,” 2014 Trafficking in Persons Report, U.S. State Department, http://www.state.gov/j/tip/rls/tiprpt/countries/ 2014/226691.htm (accessed 14 December 2016). 53 Consultation, Migration Division, MoLIP, Naypyidaw (14.9.16). 54 “Labour Exchange Office (LEO),” National Employment and Skill Development, http://www.nesdmyanmar.org/labour-exchange-office/ (accessed 15 December 2016); “Labour Exchange Offices Opened,” Myanmar Times, 14 December 2016, http://www.mmtimes.com/index.php/national-news/nay-pyi-taw/24192-labour-exchange-offices-opened.html (accessed 15 December 2016).

22

လမႈကာကြယေစာငေရာကမႈကသ႔ေသာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏငဆကစပသည မ၀ါဒနယပယမားအတြက သကဆငရာ၀နႀကးဌာနမားရ ေခါငးေဆာင/ဥးေဆာငသမားက အေထာကအကျပမ၀ါဒေရးဆြေရးက႑တြင ပါ၀င ေဆာငရြကၾကပါသည။ ဤအေကာငအထညေဖာေဆာငရြကသမားႏင ၎တ႔၏ လပငနးတာ၀နမားက ဤစာတမး၏ အခ႕ေနရာမားတြင အလဥးသငသလ ေဖာျပထားပါသည။

၄.၆။ အစးရဌာနျပငပရ သကဆငရာ ပါ၀ငေဆာငရြကသမား

အစးရ၀နထမးမဟတေသာ သကဆငရာပါ၀ငေဆာငရြကသမား၏ မ၀ါဒေရးရာေဆာငရြကခကမားအေၾကာငးအား အျပညအစ ေဆြးေႏြးတငျပျခငးသည ဤစာတမး၏ အတငးအတာေဘာငထက ေကာလြနပါသည။ သ႔ေသာ ျပညပ လပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈစမအပခပမႈႏငပတသက၍ ထကသ႔ ပါ၀ငေဆာငရြကသမားတြင အနညးဆးအားျဖင ႏငငတကာအဖြ႔အစညးမား (အစးရႏင အစးရမဟတေသာအဖြ႔မား)၊ အလႉရငေအဂငစအဖြ႔မား၊ အလပသမားအဖြ႔ အစညးမား၊ အလပသမားအဖြ႔ခပမား၊ အရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးမား၊ ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမားႏင ၎တ႔၏ မသားစ၀ငမား၊ ေဒသႏရ မတဖကအသငးအဖြ႔မား၊ ပဂၢလကက႑မေဆာငရြကသမား၊ အလပအကငဆငရာ အဖြ႔ခပမား စသညတ႔ပါ၀ငေၾကာငးက အသအမတျပရနလအပပါသည။

ဤစာတမးအတြက ေဆြးေႏြးတငပငရာတြင အရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးမားအေနျဖင မ၀ါဒေရးရာ ညႏႈငးေဆြးေႏြးမႈ မားအပါအ၀င ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈတြင တစတပတစအား အားျဖညပါ၀ငေဆာငရြကလေၾကာငးက ေျပာဆၾကပါသည။ မ၀ါဒေရးဆြခမတျခငးႏင စမအပခပမႈလပငနးမားတြင အစးရမဟတသည အဖြ႔အစညးႏင ပါ၀ငသကဆငသမား၏ စေပါငးေဆာငရြကမႈမာ အေရးပါေၾကာငးက အစးရဌာနရ ပဂၢလမားကလညး အသအမတ ျပထားပါသည။ ျပးခသည ငါးႏစတာ ကာလအတြငးမစ၍ မ၀ါဒေရးဆြျခငးတြင အရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးမားႏင အျခား အစးရမဟတသညအဖြ႔မား၏ ပါ၀ငေဆာငရြကႏငမႈ တးပြားလာေၾကာငးက ဤအခကက ေဖာညႊနးေနပါသည။ သ႔ေသာ ပါ၀ငေဆာငရြကႏငသည အခြငအလမးမားမာ အေရးေပၚၾကသလ အေျခအေနတြငရေနျပး သးျခားမ၀ါဒမား အတြက ေဆြးေႏြးညႏႈငးျခငးမားသည အမးမးကြျပားကာ မ၀ါဒအစအစဥမား၊ ပမနအစညးအေ၀းမား၊ အလပရ ေဆြးေႏြးပြမားႏင သငတနးမားသညလညး အလငအျမန ျဖစေပၚေနပါသည။ OESC၊ ျပညပ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈ ဆငရာ ႏစႏငငအစညးအေ၀းမား၊ ျပညတြငး ျပညပ အလပသမားေရးရာေကာမတကသ႔ေသာ အဆငျမင အစးရ ညႏႈငးေဆာငရြကေရး လပငနးအစအစဥမားတြင အရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးမား၊ အလပသမားအဖြ႔အစညးမားႏင အျခားအဖြ႔မား၏ ပါ၀ငမႈအတြက တရား၀ငႏင အတညတကသတမတထားေသာ လမးေၾကာငးမား/အစအစဥမား မရေသးပါ။

23

၅။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးအား စမအပခပမႈတြင ညႏႈငးေဆာငရြကျခငးႏင ပးေပါငး ေဆာငရြကျခငး

အမးသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးစမအပခပမႈ မေဘာငႏငပတသကသည သေတသနအေနျဖင မ၀ါဒဆကစပ ကကညမႈက ထေရာက အားေကာငးေစရန ႏငငမားက အေျခခအားျဖင အသးျပေလရသည အဓကနညးလမးသးရပက တငျပအပပါသည။ ၎တ႔မာ အထးဖြ႔စညးထားသည ဌာနအခငးခငးေပါငးစပေဆာငရြကသညေကာမတ၊ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏငပတသကသည အမးသားစမကနး (သ႔) မဟာဗဟာက ေရးဆြခမတျခငး၊ တစခတညးေသာ ဥးေဆာငေအဂငစ (သ႔) အတပးေပါငးေဆာငရြကသည ေအဂငစအခ႕၏ လပငနးေဆာငရြကခကမား ပငျဖစသည။55 ျမနမာႏငင၏ ျပညပလပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈတြင ဤနညးလမးသးမးစလး ပါ၀ငပါသည။ MoLIP သည ၎၏ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးစမခန႔ခြမႈဆငရာ အဓကဌာနျဖစေသာ ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားဌာနခြမ တစဆင အျခားသကဆငရာဌာနမားႏင ညႏႈငးေဆာငရြကသည ဥးေဆာငေအဂငစတစချဖစသည။ ျပညပအလပ အကငဆငရာႀကးၾကပေရးအဖြ႔သည MoLIP ၊ ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားဌာနခြႏင အျခား၀နႀကးဌာနမ တာ၀နယ ေဆာငရြကသမားအားလးက စစညးေပးေသာ ဌာနမားအခငးခငးေပါငးစပေဆာငရြကသည ေကာမတျဖစသည။

လပသားမား ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာ အမးသားစမကနး (NPA) သည ညႏႈငးေဆာငရြကမႈႏင ပးေပါငး ေဆာငရြကမႈက ဆကလကေဆာငရြကႏငသည ဘကစမဟာဗဟာမေဘာငတစရပက ခမတထားပါသည။ ေဖာျပပါ နညးလမး သးရပအျပင ျပညတြငး ျပညပ အလပသမားေရးရာေကာမတ၏ ေဆာငရြကခကမားျဖင ေသာလညးေကာငး၊ ျပညတြငး LEO ရးမား၏ ေဆာငရြကခကမားျဖငေသာလညးေကာငး ျပညပေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈအတြက ႏစႏငငသေဘာတစာခပမားမတစဆင ညႏႈငးေဆာငရြကမႈမားလညး ရပါသည။ ဤကသ႔ တရား၀ငပစတကျဖစေသာ လပငနးေဆာငရြကခကမားအျပင ရဖနရခါျပလပေသာ ညႏႈငးေဆြးေႏြးပြမား၊ အလပရေဆြးေႏြးပြမားႏင သငတနး မားသညလညး အစးဌာနမားအတြငးတြငသာမက ျပငပရ အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကေနသမားအၾကား ညႏႈငးေဆာငရြကမႈႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈအတြက အခြငအလမးမားပင ျဖစပါသည။

၅.၁။ MoLIP အတြငးရ ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားဌာနခြ

ျပညပလပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမခန႔ခြမႈအတြက ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားဌာနခြ (MD) သည အစးရအတြငး အဓက တာ၀နယေဆာငရြကေသာ ဌာနတစခ ျဖစပါသည။ MoLIP အတြငးရ ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားဌာနခြသည သးျခား ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားကစၥရပမားႏင မ၀ါဒ အၾကျပေဆာငရြကခကမားက စစညးေဆာငရြကသည အဓကဌာန ျဖစပါသည။ ထ႔ေၾကာင ညႏႈငးေဆာငရြကရန အဓကေနရာ မဟတေသာလညး လကေတြ႔တြင ညႏႈငး ေဆာငရြကမႈမားက ျဖညဆညးလပေဆာငေပးသည။ ဥပမာအားျဖင အစးရ၏ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈဆငရာႏင အလပအကငဆငရာ မ၀ါဒ ရညမနးခကမားအၾကား အခတအဆကမေစရန ႀကးပမးေဆာငရြကသည။56 သ႔ေသာ လညး အထကတြငေဖာျပထားသညအတငး MoLIP အတြငးရေသာ ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားဌာနခြ၏ အရြယအစားမာ ေသးငယၿပး ၀နထမးႏင ေငြေၾကးအရငးအျမစမာလညး အကန႔အသတျဖငသာရေသာေၾကာင ညႏႈငးေဆာငရြကႏင မႈမာလညး အကန႔အသတျဖငသာ ရပါသည။ ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားဌာနခြအေနျဖင ညႏႈငးေဆာငရြကခကမားက အစအစဥေရးဆြျခငး၊ အစပးေဆာငရြကျခငးထက အေကာငအထညေဖာျခငးက ပမေဆာငရြကေနသည အေန အထားတြင ရပါသည။ ဤကသ႔ ညႏႈငးေဆာငရြကမႈမားက MoLIP ရ အထကအဆငအရာရမားက ဆးျဖတျပး အျခားသကဆငရာ၀နႀကးဌာနမား၊ အေကာငအထညေဖာသမားႏင ဆကသြယေဆာငရြကပါသည။

၅.၂။ ျပညပအလပအကငဆငရာ ႀကးၾကပေရးအဖြ႔

လကရ စမအပခပမႈမေဘာငအတြငးတြင ျပညပအလပအကငဆငရာ ႀကးၾကပေရးအဖြ႔ (OESC) သည ဥးေဆာငအဖြ႔ ျဖစျပး ျပညပလပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈႏငပတသက၍ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈႏင ညႏႈငးေဆာငရြကမႈမားျပလပ

55 “Burma,” 2014 Trafficking in Persons Report, U.S. State Department, http://www.state.gov/j/tip/rls/tiprpt/countries/ 2014/226691.htm (accessed 14 December 2016). 56 Consultation, Migration Division, MoLIP, Naypyidaw (14.9.16).

24

လကရသည။ ဤညႏႈငးေဆာငရြကမႈမားက OESC ၏ လပငနး ေကာမတမားမတစဆင ေဆာငရြကျခငးျဖစသည။ လပငနးေကာမတမားမာ စမခန႔ခြေရးလပငနးေကာမတ၊ အလပသမားမား အကးခစားခြငရရေရးေကာမတႏင အလပသမားအခြငအေရး ကာကြယေစာငေရာကေရးေကာမတတ႔ ျဖစပါသည။57 ေကာမတမား၏ လပငနးတာ၀နမား က အေကာငအထညေဖာရန ေကာမတတစခခငးစတြင ၀နႀကးဌာနအမးမးႏင သကဆငရာဌာနအသးသးမ တာ၀န ရသမား ပါ၀ငပါသည။ ဤသ႔အားျဖင လပငနးေကာမတမားသည ပမန ညႏႈငးေဆာငရြကႏငသည အခြငအလမး မားက ျဖညဆညးေပးထားပါသည။ သ႔ေသာလညး OESC အဖြ႔တစရပလးအေနျဖင အတတကြ ေတြ႔ဆေလ မရေသာေၾကာင ဤလပငနးေကာမတမားအၾကား ညႏႈငးေဆာငရြကမႈမာ အကန႔အသတျဖငသာ ရပါသည။58

OESC က ပထမဥးဆးအေနျဖင ဖြ႔စညးရန ျပ႒ာနးခေသာ ျပညပအလပအကငဆငရာဥပေဒ (၁၉၉၉) တြင OESC အဖြ႔၌ အစးရ၀နထမးမဟတသမား ပါ၀ငႏငေၾကာငးက ျပ႒ာနးထားပါသည။59 သ႔ေသာလညး OESC ၏ လပငနး ေကာမတ (၃) ခ တြင အစးရအမႈထမးမားျဖငသာ သးသန႔ပါ၀ငဖြ႔စညးထားပါသည။ OESC ၏ အၾကေပး ေကာမတတြင ပါ၀ငသမားသည အရပဘကလမႈအဖြ႔အစညး၊ အလပသမားအဖြ႔အစညး၊ (သ႔) အျခားအစးရ မဟတသညအဖြ႔အစညး မားမ ကယစားလယမားမဟတဘ အစးရအၿငမးစားအရာရမား ျဖစၾကပါသည။ ထ႕ေၾကာင ဌာနမားအခငးခငး ေပါငးစပ ေဆာငရြကသညဌာနတစခအျဖစ OESC သည အစးရတာ၀နရသမားအတြက ဆကသြယညႏႈငး ေဆာငရြကရန ပမနလမးေၾကာငး တစခက ျဖညဆညးေပးထားပါသည။ အစးရအျပင အျခားအေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြက သမား၏ ပစတကျဖင ပါ၀ငေဆာငရြကမႈသည လကရတြင OESC ဖြ႔စညး တညေဆာကပအတြငး မပါ၀ငပါ။

၅.၃။ ျပညပလပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးအား စမခန႔ခြြမႈအတြက အမးသားစမကနး

အမးသားစမကနးက ေဖာေဆာငေရးဆြၿပးသညအခါတြင ညႏႈငးေဆာငရြကေရးအခြငအလမးမားရရလာၿပး အတငး အတာတစခအထ အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကခသည။ သ႔ေသာလညး ခမတခေသာ အစအစဥမားႏငပတ သက၍ ေမးခြနးမားရလာျခငးေၾကာင အေကာငအထညေဖာမႈမာ မေသခာ မေရရာသည အေျခအေနတြင ကနရေန ခပါသည။ MoLIP ႏင ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားဌာနခြသည စမကနး ေမာမနးခက လပငနးစဥမားက နညးပညာ ဆငရာအၾကဥာဏႏင ပပးကညမႈေပးေသာ ILO ႏင IOM ကသ႔ေသာ ႏငငတကာ မတဖကအဖြ႔အစညးမားႏင ဥးေဆာငခပါသည။ စမကနးက ၂၀၁၃-၂၀၁၇ ကာလအတြက ေရးဆြထားျခငးျဖစပါသည။ စမကနးကာလ ၿပးဆး ေတာမညျဖစသကသ႔ ၿပးခသညႏစမားအတြငး ႏငငေရးႏင စးပြားေရး ျပျပငေျပာငးလမႈ အမားအျပား ျဖစေပၚခသည အတြက လကရစမကနးက ဆကခေဆာငရြကမည ေနာကထပ ငါးႏစတာစမကနးသစတစရပ ေရးဆြသငေၾကာငး က ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားဌာနခြက အၾကျပခပါသည။60 ထသ႔ ေနာကဆကတြစမကနး ရလာသညအခါတြင ဆကလကေဆာငရြကမည လပငနးအစအစဥမား ေရးဆြေဖာေဆာငျခငးျဖင ညႏႈငးေဆာငရြကမႈအတြက အခြငအလမးမား ရရလာပါမည။ ထ႔အတ ျပညပေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးစမအပခပမႈတြင မ၀ါဒဆကစပကကညမႈ အတြက အေထာကအပျပသည မဟာဗဟာမေဘာငကလညး ခငမာအားေကာငးေစမည အခြငအလမးမားရရလာ မညျဖစသည။ လကရအခနထ မ၀ါဒဆကစပကကညေရးေဆာငရြကရန NPA တြင သတမတျပ႒ာနးထားသည လကရ နညးလမးမား/လမးေၾကာငးမားမာ အေရးပါေနဆျဖစပါသည။ ထနညးလမးမားမာ ဥပေဒ၊ နညးဥပေဒမား၊ စညးမဥးစညးကမးမားက စနစတက ျပနလညသးသပေလလာျခငး၊ OESC မတစဆင ညႏႈငးေဆာငရြကျခငး၊ ႏစႏငငသေဘာတစာခပမားက ျပနလညသးသပျခငး၊ သကဆငသည အျပညျပညဆငရာ စခနစညႊနးမားႏငအတ ျမနမာႏငင၏ ျပညပလပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမခန႔ခြမႈ မေဘာငက ခနညေဆာငရြကျခငးတ႔ ျဖစပါသည။

၅.၄။ ေနာကဆကတြ အစးရ ညႏႈငးေဆာငရြကမႈမား

ႏစႏငငသေဘာတစာခပမားခပဆရာတြင လပသားေစလႊတသညႏငငမား၊ လပသားလကခသညႏငငအစးရ မားႏင အမးမးေသာ အစးရေအဂငစမားအၾကား ဆကသြယညႏႈငးမႈႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ အမားအျပား လအပ

57 “Formation of Three Sub-Committees for Overseas Employment Supervisory Committee,” Ministry of Labour (18.8.11). 58 Consultation, Migration Division, MoLIP, Naypyidaw (14.9.16). 59 Law Relating to Overseas Employment (1999), Article 7(d). 60 Consultation, Migration Division, MoLIP, Naypyidaw (14.9.16).

25

ပါသည။ ကရးယားသမၼတႏငငႏင ခပဆထားေသာ MoU ကစၥရပတြင နညးပညာဆငရာ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈမာ အကန႔အသတျဖငသာ ရေနသည။ ႏစႏငင အစညးအေ၀းက (၂) ႏစ တစႀကမျပလပၿပး လအပပါက ျပနလညသးသပ ျခငးႏင မြမးမျဖညစြကျခငးတ႔ ျပလပပါသည။ တစဖကတြင ထငးႏငငႏငျပလပသည MoU သည ပမနႏင အခါအား ေလာစြာ အစညးအေ၀းမားမတစဆင ပမအားေကာငးေသာညႏႈငးေဆာငရြကမႈမားက ျဖစေပၚေစျပး ထသ႔ ေတြ႔ဆ ညႏႈငးေဆာငရြကမႈမတစဆင ျမနမာႏင ထငးအစးရ ၀နႀကးဌာနမား၊ သကဆငရာဌာနမားအၾကား အနးကပပးေပါငး ေဆာငရြကမႈက ျဖစေပၚေစပါသည။ ပါ၀ငေဆာငရြကသမားတြင အနညးဆးအားျဖင ျမနမာဘကမ ေအာကေဖာျပပါ အစးရ တာ၀နရသမားအျပင ထငးႏငငဘကမလညး အလားတ တာ၀နရသမား ပါ၀ငပါသည။ ပါ၀ငသမားမာ - MoLIP ၊ ATIPD ၊ ျပညထေရး၊ သတငးရတပဖြ႔၊ ႏငငျခားေရးရာ၊ အလပသမားသအရာရမား၊ နယစပေရးရာ တ႔ ျဖစပါသည။61 ဤတာ၀နရသမားႏင နညးပညာဆငရာအစညးအေ၀းမားက ျမနမာႏငငႏင ထငးႏငငတြင တစလညစ ႏစလ တစႀကမျပလပေလရပါသည။ နညးပညာဆငရာအစညးအေ၀းမားမာ အလြတသေဘာ ေဆြးေႏြးတငျပ ႏငေသာ ႏစႏငငအစညးအေ၀းမား ျဖစပါသည။ ဤအစညးအေ၀းမားအတြက ျပငဆငရာတြင အစးရမ အေကာင အထညေဖာေဆာငရြကသမားသည ILO ႏင IOM မ အၾကျပခကမားက ေတာငးချပး တစခါတစရတြင အျခားအဖြ႔အစညးမားမ အၾကျပခကမားကလညး လကခရယပါသည။ ထ႔ေနာက အစညးအေ၀းရလဒမားက သတငးမဒယာမားတြင ေဖာျပေလရပါသည။

အစးရ၏ တာ၀နရေသာဌာနအသးသးမ ကယစားျပမႈမားပါ၀ငေသာလညး MoU သတမတျပ႒ာနးခကမားအား ညႏႈငး ေစစပေဆြးေႏြးျခငးလပငနးစဥအေပၚ အမးသားလျခေရးကစၥရပသည ႀကးမားစြာ လႊမးမးေလရပါသည။ ထ႔ေၾကာင အမးသားလျခေရးႏင အမားဆးဆကစပေနသည အစးရအေကာငအထညေဖာသမား ပါ၀ငေလရသည။ ဤကစၥရပသည ျမနမာႏငင၏ MoU မားသာမက ႏစႏငင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာ သေဘာတစာခပမားက ေစစပညႏႈငးၾကသည ႏငငမားအတြကလညး ျဖစႏငေခ အလားအလာမားပင ျဖစပါသည။62 ထ႔အျပင ယငးကသ႔ ေစစပညႏႈငးရာတြင လပသားေစလႊတသညႏငငမား၏ အေနအထားမာ လအပခကမားက ေတာငးဆရာတြင အားသာသည အေနအထားမးတြငမရဘ လပသားလကခသညႏငငမားမာ အမားအားျဖင ႏစႏငငသေဘာ တစာခပတြင ပါ၀ငသည စညးကမးသတမတခကမားက ပမ ေတာငးဆႏငစြမးရသည အေနအထားမးတြငရပါ သည။ သ႔ေသာလညး အစးရေအဂငစမားအၾကားႏင ႏစႏငငဆကဆေရးတြင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈဆငရာ မ၀ါဒမား ဟနခကညရနအတြက တရား၀င လမးေၾကာငးမားက ျဖစေပၚေစေသာ MoU မားက လအပသညအခါ ျဖညစြက ျပငဆငရနႏင ထနးသမးေဆာငရြကရန စဥဆကမျပတ ညႏႈငးေဆာငရြကမႈမား လအပပါသည။ ျပညပေရႊ႕ေျပာငးသြား လာျခငးစမအပခပမႈတြင စနစတကႏငျပညစေကာငးမြနသည ဘကစခဥးကပေဆာငရြကနညးမား လအပပါသည။

61 Consultation, Migration Division, MoLIP, Naypyidaw (14.9.16).62 Hickey, Narendra, and Rainwater (2013: 15).

26

၆။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈဆငရာ ညႏႈငးေဆာငရြကမႈႏင ပးေပါငး ေဆာငရြကမႈတြင ရေနေသာ စနေခၚမႈမား

ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈဆငရာ ညႏႈငးေဆာငရြကမႈတြင လကရျဖစေပၚေနသည စနေခၚမႈ/အခကအခ မားက အေၾကာငးခငးရာ ႏစခအျဖစ ခြျခား ေဖာထတႏငပါသည။ တစခမာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈ အတြငး၌ရေသာ ညႏႈႈငးေဆာငရြကမႈဆငရာ စနေခၚမႈမားႏင အျခားတစခမာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏင အျခား မ၀ါဒ နယပယမားအၾကားရ ညႏႈငးေဆာငရြကမႈဆငရာ စနေခၚမႈမားျဖစပါသည။ ထ႔အျပင ႏငင၏ေနာကခအေၾကာငး အရာအဆကအစပအားျဖင အစးရအတြငးႏငအျပင ႏစရပလးတြင ျပညပလပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာ ေဆြးေႏြးပြမားႏင အမားျပညသအသအမတျပမႈမာ ျမနမာႏငငတြင အကန႔အသတျဖင ရေနခသညမာ ကာလရညၾကာ ခၿပျဖစသည။ သ႔ေသာလညး ဤအေျခအေနမာ ၿပးခသညႏစမားတြင စတငေျပာငးလလာခပါသည။ အသအမတ ျပမႈႏင အသအျမငမား ပမပြငလငးတးတကလာသညႏငအမ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာ လကေတြ႔ေျမျပင အေျခအေနမားက အဓက အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကသမားလညး သျမငနားလညလာျပး ထမတစဆင ပ၍ ဆကစပေပါငးစညးမႈရေသာ စမအပခပမႈ ျဖစေပၚလာႏငပါသည။63

၆.၁။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈအတြငး၌ရေသာ ညႏႈငးေဆာငရြကမႈဆငရာ စနေခၚမႈမား

လကရ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမခန႔ခြမႈ မေဘာငအတြငးရသည အဓက အေကာငအထညေဖာသညအဖြ႔ (၃) ဖြ႔ျဖစ သည ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားဌာနခြ၊ ျပညပအလပအကငဆငရာ ႀကးၾကပေရးအဖြ႔ႏင ျပညတြငးျပညပအလပ သမားေရးရာေကာမတ တ႔အတြက အဓက စနေခၚမႈမာ လပပငခြငအာဏာႏင ဆးျဖတပငခြငသည မညသညေနရာ တြငမတညျပး မညသညနညးလမးျဖငေဆာငရြကမညဟေသာအခက ျဖစသည။

ျမနမာအစးရအတြငး၊ အထးသျဖင MoLIP အတြငး ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားဌာနခြသည လပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာ ျခငးတြင ဘကစေထာငစ စမခန႔ခြေရးအတြက အဓကဌာနတစခ ျဖစသည။ သ႔ေသာလညး ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမား ဌာနခြသည MoLIP အတြငး အေတာအတနေသးငယေသာ အဖြ႔တစချဖစၿပး ၀နထမးဥးေရႏင ေငြေၾကးအရငးအျမစမာ လညး အကန႔အသတျဖငသာ ရပါသည။ ထ႔အျပင ဆးျဖတပငခြငအာဏာမာ MoLIP အတြငး အဆငျမငရာထးပငးတြင ရပါသည။ ဤအေျခအေနမားေၾကာင ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားဌာနခြ၏ မ၀ါဒဆငရာ အားေပးလႈ႔ေဆာမႈႏင ညႏႈငး ေဆာငရြကမႈဆငရာလပကငေဆာငရြကမႈမားတြင ဥးေဆာငလပကငရန စြမးေဆာငရညမာ အကန႔အသတ ရေနပါ သည။ ဌာနခြ၏ လပငနးေဆာငရြကခကမာ စမကနးေရးဆြျခငးႏင ေဖာေဆာငျခငးထက ညႏႈငးေဆာငရြက ေပးျခငးမး ျဖစပါသည။64 အကးဆကအားျဖင ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားဌာနခြသည မ၀ါဒညႏႈငး ေဆာငရြကမႈအတြက အေရးပါသညဌာနတစခအျဖစ ရေနေသာလညး MoLIP ၏ လကရဖြ႔စညးတညေဆာကပအရ ဌာနခြသည ၀နႀကးဌာန အတြငး ကနဥးျပလပခသည ဆးျဖတခကမားအား အေကာငအထညေဖာရာတြင ျဖညဆညးပပးေပးရသညသေဘာ သကေရာကပါသည။

ဗဟထနးခပဥးေဆာငျခငး၊ ဆးျဖတခကခမတျခငးႏငပတသက၍ လကရအခနအထ ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားဌာန ခြ၏ လပငနးေဆာငရြကပတြင ေမးခြနးမားရပါက OESC ၏ ဗဟထနးခပမႈ ေလာခေပးထားေသာ လပငနးေကာမတ သးခႏင လပေဆာငခကမားႏငပတသကသည စနေခၚမႈမားက ေတြ႔ျမငႏငပါသည။ OESC ၏လပငနးေကာမတ သးချဖစသည စမခန႔ခြေရးလပငနးေကာမတ၊ အလပသမားမား အကးခစားခြငရရေရးေကာမတႏင အလပသမား အခြငအေရး ကာကြယေစာငေရာကေရးေကာမတ တ႔သည OESC တစရပလးအေနျဖင အားလး စညးေ၀းေတြ႔ဆခလျပး ေကာမတတစခခငးစသည ၎တ႔၏လပငနးမားက လြတလပစြာေဆာငရြကၾကသည။65 ကယကယျပန႔ျပန႔ ေဆာငရြကရေသာ ႀကးၾကပေရးႏင ညႏႈငးေဆာငရြကေရး တာ၀နမားရသည OESC က ၂၀၁၁ ခႏစ၌ ေျပာငးလဖြ႔စညးခ

63 ILO (2015), Review of the Effectiveness of the MOUs in Managing Labour Migration between Thailand and Neighbouring Countries, http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---asia/---ro-bangkok/documents/publication/wcms_356542.pdf (accessed 14 December 2016). 64 Consultation, Migration Division, MoLIP, Naypyidaw (14.9.16). 65 Consultation, Migration Division, MoLIP, Naypyidaw (14.9.16).

27

ေသာလညး ၎၏အဓက လပငနးတာ၀နမားက ယငးလပငနးေကာမတ သးခသ႔ ခြေ၀သတမတေပးခသည။66 ထ႔အျပင OESC ၏ လပငနးေဆာငရြကခကမားႏင ဖြ႔စညးတညေဆာကပက အစးရအျပငဘကတြငရေသာသမား သျမငမႈ နညးပါးေသာေၾကာင အလႉရငမား၊ အရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးမား၊ ႏငငတကာ အဖြ႔အစညးမား အစရသည အစးရအျပငဘကရ အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကေနသမား၏ ပါ၀ငေဆာငရြကႏငမႈတြင အကန႔အသတ ရေစ ပါသည။

ျပညတြငးျပညပ အလပသမားေရးရာေကာမတ၏ လပငနးေဆာငရြကခကမားႏငပတသက၍ စနေခၚမႈမားတြင ေကာမတ၏ ကယပငဆးျဖတပငခြငတြင အကန႔အသတရေနသညကအစ အေျပာငးအလျမနသည အစးရအေျခ အေနမားေအာကတြင ေဆာငရြကရသညအေျခအေနမားအဆး ေရာျပြနးပါ၀ငေနပါသည။ တစဖကတြငလညး ေကာမတသည ျမနမာႏငင၏ မ၀ါဒ အေျခခတညေဆာကေရးပငးျဖစသည ဥပေဒျပေရးပငးႏငေသာလညးေကာငး၊ လႊတေတာေကာမတမားႏင ခတဆကေဆာငရြကေလရသည အရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးမား၏ စညးရးလႈ႕ေဆာမႈ မားႏငေသာလညးေကာငး၊ ေကာမတအဖြ႔၀ငမား၏ သကဆငရာမဆႏၵနယမားႏင ခတဆကေဆာငရြကမႈမားက ေသာလညးေကာငး ေဆာငရြကပါသည။ သ႔ေသာလညး ေကာမတ၏ တာ၀နႏင၀တရားမားမာ အစးရသစ ေအာကတြင ႀကးစားပေဖာေနရဆ ျဖစပါသည။67

ထ႔အျပင ျမနမာႏငင၏ လကရ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈ မေဘာငအတြငး အမးသားအဆင၊ ျပညနယ ႏင တငးေဒသႀကးအဆင၊ ေဒသႏရအဆငမားအၾကားတြင ကြာဟခကမား ရေနပါသည။ ဥပမာအားျဖင ေဒသႏရ အဆငတြင ေဆာငရြကေသာ အလပအကငႏင အလပသမားရာေဖြေရးရး (LEO) မားသည အစးရရးမား၊ ေဒသတြငး အရပဘကအဖြ႔အစညးမားႏင ေဒသခလထမားအၾကား အကးရေသာ ဆကသြယပးေပါငးေဆာငရြကမႈမားက ျဖညဆညးေဆာငရြကေပးသည ေနရာမား ျဖစပါသည။68 ဤပးေပါငးေဆာငရြကမႈ၏ အေကာငးမြနဆးေသာ ဥပမာ တစခမာ ရမးျပညနယအေရ႕ပငးရ ကငးတေဒသတြင ျဖစပါသည။ ပမနမဟတသည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈႏႈနး ျမငမားေသာေၾကာင ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမား ေထာကပကညေပးေရးဗဟဌာနက LEO ရးေအာကတြင မဟတဘ ေမာကြမေဒသဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအဖြ႔ေအာကတြင ဖြ႔စညးတညေထာငထားပါသည။ သ႔ေသာလညး ရပရြာလထအတြက သငတနးႏင ေကးရြာမားအေရာက သြားေရာကကညပပးေပးျခငးမား ပါ၀ငသည လပငနးစဥမားက အေကာငအထည ေဖာရန ေမာကြမေဒသဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအဖြ႔သည LEO အရာရ၊ လကနကးမႈတားဆးႏမႏငးေရးရတပဖြ႔တ႔ႏငအတ ပးေပါငးေဆာငရြကပါသည။ အလပရေဆြးေႏြးပြမား၊ ေကးရြာမားအေရာက သြားေရာကကညပပးေပးျခငးမားေၾကာင တရား၀ငလမးေၾကာငးမတစဆင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမားျဖစလာျခငးကသ႔ေသာ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈမတဆင ရရလာသည အကးရလဒမားက ထေရာကသည အခကအလကေကာကယစစညးမႈ၊ စမခန႔ခြမႈျပႏငလင အမးမး ေသာ အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကသမားအၾကား ခငမာအားေကာငးသည စမအပခပေရး ပးေပါငး ေဆာငရြကမႈ အကးရလဒမားက အဆငျမငတာ၀နရသမားႏင အသငးအဖြ႔မားသ႔ လကေတြ႔ကက ရငးလငးစြာ ေဖာျပႏငမည ျဖစသည။ လကရ စမအပခပမႈ မေဘာင၏ အဆငအမးမးအၾကား အကန႔အသတရသည ဆကသြယ ေဆာငရြကမႈ သည အထကေအာက ညႏႈငးေဆာငရြကမႈအတြက အတားအဆးျဖစေစပါသည။ ထ႔အျပင အမးသားစမကနး၏ မဟာဗဟာေျမာက နညးလမးတစချဖစေသာ ခငမာသည အခကအလကေကာကယမႈႏင စမခန႔ခြမႈအတြက လအပခကသည ဤေနရာတြင ထငဟပေဖာျပေနပါသည။

၆.၂။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာမ၀ါဒႏင အျခား မ၀ါဒနယပယမားအၾကားရ ညႏႈငးေဆာငရြကမႈ ဆငရာ စနေခၚမႈမား

အထကတြငေဖာျပထားခသည စနေခၚမႈမားသည ဤေနရာတြငလညး ပါ၀ငပါသည။ ျပညပေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး ႏငပတသက၍ အသအျမငႏင အမားျပညသေဆြးေႏြးေျပာဆမႈမားမာ ႏစမားစြာကတညးက အကန႔အသတျဖငရ

66 “Formation of Three Sub-Committees for Overseas Employment Supervisory Committee,” Ministry of Labour (18.8.11). 67 Consultation, Parliamentary Committee on Local and Overseas Workers, Naypyidaw (14.9.16). 68 “Labour Exchange Office (LEO),” National Employment and Skill Development, http://www.nesdmyanmar.org/labour-exchange -office/ (accessed 15 December 2016); “Labour Exchange Offices Opened,” Myanmar Times, 14 December 2016, http://www.mmtimes.com/index.php/national-news/nay-pyi-taw/24192-labour-exchange-offices-opened.html (accessed 15 December 2016).

28

ျခငးေၾကာင ဆငးရႏြမးပါးမႈေလာခေရး၊ ေကးလကေဒသဖြ႔ျဖးတးတကေရး၊ စမကနးေရးဆြျခငးလပငနးစဥမား၊ လမႈ ကာကြယေစာငေရာကမႈ အစရသည မ၀ါဒနယပယရ လပငနးစဥတြငပါ၀ငေသာ အေကာငအထညေဖာသမားႏင အဖြ႔အစညးမားသည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာမ၀ါဒက ယငးမ၀ါဒနယပယမားႏငခတဆကေပါငးစညးရန ႀကးပမးေဆာငရြကမႈ မရႏငေတာေပ။ ထ႔အျပင အထကတြငေဆြးေႏြးတငျပခသညအေၾကာငးမားေၾကာင ေရႊ႕ေျပာငး အလပသမားဌာနခြ၊ ျပညပအလပအကငဆငရာ ၾကးၾကပေရးအဖြ႔ (OESC)ႏင ျပညတြငးျပညပ အလပသမားေရးရာ ေကာမတတ႔ကသ႔ေသာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈဆငရာ အဓကအေကာငအထညေဖာသမားသည ေရႊ႕ေျပာငး သြားလာျခငးဆငရာမ၀ါဒမားႏင အျခားမ၀ါဒနယပယမားအၾကား အျပနအလနခတဆက ေဆာငရြက ႏငစြမးတြင ထနးခပ ကန႔သတခရပါသည။

လကရတြင OESC သည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈတြင ညႏႈငးေဆာငရြကျခငးႏငပတသက၍ တကရက ပါ၀ငေဆာငရြကေနေသာ အဓကဌာနတစခ ျဖစပါသည။ အျခား ၀နႀကးဌာနအသးသးမ အဖြ႔၀ငမားအျဖစပါ၀ငေသာ လပငနးေကာမတ သးခ မတစဆင OESC သည အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကမညသမားက ေပါငးစပစစညး၍ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမခန႔ခြမႈလပငနးစဥတြင အတတကြ ေဆာငရြကေစပါသည။ (ေနာကဆကတြ - ၂ က ၾကညရႈပါ။) သ႔ေသာလညး OESC သည အေကာငအထညေဖာသညဌာနဆျခငးထက ေပါငးစပစစညးေပးသညေနရာ တစခ ျဖစပါသည။69 ဥပမာအားျဖင OESC ၏လပငနးေကာမတသးခမ ေကာမတတစခခအတြငး အမးသားဘကစ ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးစမကနး (NCPD) က ေဆြးေႏြးျခငးမျပခလင NCPD အတြငး ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈဆငရာ ကစၥရပ မားက ေပါငးစပထညသြငးေဆာငရြကရန OESC ကယ၌တြင စြမးေဆာငရညမရေပ။ သ႔ေသာလညး MoLIP မ ေသာလညးေကာငး၊ အျခား၀နႀကးဌာနမားမေသာလညးေကာငး ပါ၀ငေဆာငရြကသမားသည မ၀ါဒနယပယဆငရာ အစညးအေ၀းမား၊ အလပရေဆြးေႏြးပြမား၊ စမကနးေရးဆြျခငးလပငနးစဥမားတြင OESC မ ေဆြးေႏြးခကမားက လြတလပစြာ ေဆြးေႏြးတငျပႏငသညမာ သသယျဖစဖြယ မရေပ။ ၎တ႔၏ စြမးေဆာငရညႏင လပပငခြငမားအေပၚ လကရကန႔သတမႈမားေၾကာင ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားဌာနခြႏင ျပညတြငးျပညပအလပသမားေရးရာေကာမတသည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈဆငရာမ၀ါဒက အျခားမ၀ါဒနယပယမားႏင အျပနအလနခတဆကရန ႀကးပမးေဆာငရြက ႏငဖြယ မရေပ။

သေဘာတရားဆငရာ ဆကႏႊယမႈႏစခသည ဤေနရာတြင သကဆငမႈရပါသည။ ၎ဆကႏႊယမႈႏစခမာ - (၁) ျပညပ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးတြင ကာကြယေစာငေရာကေရးႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအၾကား၊ (၂) ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈအၾကား ဆကႏႊယမႈျဖစသည။ ဤဆကႏႊယမႈႏစခအေပၚ နားလညပနညးလမးမာ ဤစာတမးအတြက ေဆြးေႏြးတငပငခသည ပါ၀ငသကဆငသမားတ႔၏ အမားလကခသည အေနအထားေပၚတြင မတညျပး ေရႊ႕ေျပာငး သြားလာျခငးသည အမးသားဖြ႔ၿဖးတးတကေရးရညမနးခကမားအတြက အားျပရယရန အခြငအလမးမး မဟတဘ အႏရာယမား၊ ထခကခစားလြယမႈမား၊ ေခါငးပျဖတမႈမားက ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသ အမားအျပား ၾကေတြ႔ရျခငးေၾကာင ေလာခသငသည ျဖစစဥဟေသာ သေဘာတရားျဖစသည။

ပထမအခကျဖစသည ကာကြယေစာငေရာကေရးႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးက ေဆြးေႏြးတငျပလပါသည။ အမးသား စမကနး(NPA)တြင မဟာဗဟာ နညးလမး(၄) ရပပါ၀ငျပး ထအထမ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈအား စမခန႔ခြပႏငပတသက၍ နညးလမး (၂) ရပပါ၀ငျပး ၎တ႔မာ - ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးအား စမအပခပမႈႏင၊ အခကအလကစစညးေကာကယ မႈႏင စမခန႔ခြမႈ ျဖစသည။ ကနသည နညးလမး (၂) ရပမာ ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမားက ကာကြယေစာငေရာကျခငး၊ စြမးေဆာငရညျမငတငေပးျခငး၊ လပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈျဖစသည။70 စမကနးတြင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမားအား ကာကြယေစာငေရာကျခငးႏင စြမးေဆာငရညျမငတငေပးျခငးက အေရးႀကးဆး အခကအျဖစ ဥးစားေပးသတမတထားပါသည။ အစးရအတြငးႏငအျပင ႏစရပစလးမ ပါ၀ငသကဆငသမားသည (ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမားအား စြမးေဆာငရညျမငတငေပးမႈအပငးက ေဆြးေႏြးျခငး နညးပါး၍) ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာ သမားအတြက ကာကြယေစာငေရာကမႈေပးရန လအပခကအေပၚ အထးအေလးထား အာရစကသညက ေတြ႔ရပါ

69 Consultation, Migration Division, MoLIP, Naypyidaw (14.9.16). 70 NPA (2013: 3).

29

သည။ ထ႔အျပင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမားအား ကာကြယေစာငေရာကမႈေပးရန လအပခကသည ျပညပေရႊ႕ေျပာငး သြားလာျခငးဆငရာ ဖြ႔ၿဖးမႈအလားအလာႏင ပဋပကၡ ျဖစေနသညဟ ရႈျမငၾကသည။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမား ရငဆငၾကေတြ႔ရသည ထခကခစားလြယမႈမားႏင ေခါငးပျဖတမႈမားသည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးမရရလာမည ဖြ႔ျဖးေရးအကးေကးဇးထက ပမားေနေၾကာငး ပါ၀ငသကဆငသမားက ရႈျမငသးသပၾကပါသည။71 ေရႊ႕ေျပာငး လပသားမားအား ကာကြယေစာငေရာကျခငးႏင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈေၾကာင ရရလာႏငမည ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈအၾကား ပဋပကၡျဖစသညဆျခငးထက ခငမာအားေကာငးေသာ မ၀ါဒညႏႈငးေဆာငရြကမႈမားျဖင ျမငတငေဆာငရြကႏင ပါသည။ ဥပမာအားျဖင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမားအား ခငမာသည ကာကြယေစာငေရာကမႈေပးျခငးသည ျပညပ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးက ေလာခ (သ႔) ကန႔သတရနမဟတဘ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးမရရမည ဖြ႔ၿဖးတးတကေရး အလားအလာက တးတကေအာင ေဆာငရြကျခငးအျဖစ မတယႏငပါသည။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈ အတြငး ကာကြယေစာငေရာကေရးႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကေရး ရညမနးခကမားအၾကား ပဋပကၡျဖစေနသညဟထငရသည ဆကႏႊယမႈသည အခြငအလမးျဖစေနသညတငေအာင မ၀ါဒကကညမႈအတြက စနေခၚမႈတစရပ ျဖစေနပါသည။

ဒတယအခကအေနျဖင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈျဖစပါသည။ အေျခခအားျဖင ျမနမာႏငငတြင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈအၾကား ဆကႏႊယမႈႏငပတသက၍ အမားသျမငနားလညထားမႈမာ လကရ တြင အကန႔အသတျဖငသာ ရပါသည။ ထ႔ေၾကာငပင ဖြ႔ၿဖးေရးမ၀ါဒထက ကာကြယေစာငေရာကေရးမ၀ါဒက အေရး ၾကးဆးကစၥရပအျဖစထားျခငး ျဖစႏငပါသည။ ထ႔အျပင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး မ၀ါဒပငး ေဆာငရြကသမားသည သည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးကစၥရပမားက အျခား ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးဆငရာ မ၀ါဒလပငနးစဥမားအတြငး ဥးစားေပး ထညသြငးေပါငးစပျခငး မျပေသာေၾကာင ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးဆငရာ မ၀ါဒပငးရ အဓကေဆာငရြကသမားကလညး ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာ မ၀ါဒပငး ေဆာငရြကသမား၏ ပါ၀ငမႈ (သ႔) ပပးေဆာငရြကမႈႏင ခတဆကညႏႈငးမႈ မျပႏငေတာေပ။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈႏငဖြ႔ၿဖးတးတကမႈအၾကား ဆကႏႊယမႈ မရ (သ႔မဟတ) ဆန႔ကငသကေရာကမႈ ရသညဟေသာ အယအဆကြာျခားခကသည စမအပခပျခငးႏင မ၀ါဒေရးဆြျခငးအေပၚတြင သကေရာကမႈ ရပါ သည။ အမးသားစမကနး (NPA) တြင ေဖာျပထားသည ရညမနးခကမားအတငး ဤနယပယႏစရပအၾကား ပမခငမာ အားေကာငးသည အျပနအလနခတဆကမႈမားက ေဆာငရြကျခငးတြင ဤစနေခၚမႈမားက ေျဖရငးရနႏင ေကာလႊားႏငရန လအပပါသည။

ကာကြယေစာငေရာကေရးႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအၾကား၊ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈအၾကား ပဋပကၡျဖစ ႏငေခရေသာ မ၀ါဒမားသာမက အျခားျဖစႏငေခရသည ပဋပကၡမားက ေဆြးေႏြးရန (သ႔) သျမငနားလညရနလပါ ေသးသည။ ဆကႏႊယမႈသးခက ဤေနရာတြင သတျပမတသားထကပါသည။ ပထမအခကမာ တးပြားလာေသာ ႏငငျခား တကရကရငးႏးျမပႏမႈ (FDI) ႏင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈအၾကား ဆကႏႊယမႈျဖစသည။ ျမနမာႏငငရ သေတသနတြင ေဖာျပထားသညအတငး FDI ျမငမားလာလင ေကးလကေဒသမလမား ပမေရႊ႕ေျပာငးလာႏငသည အေျခအေနရပါသည။72 သ႔ေသာလညး အဆပါသေတသန အေနျဖင ဤျဖစစဥက ထခကမႈနညးပါးသည စးပြားေရး ျဖစထြနးမႈ ျဖစစဥအျဖစ ေမာမနးသးသပထားၿပး ေကးလကစကပးထတလပေရးလပငနးမားက စြန႔ခြာလာမည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမား ရငဆငရမညစနေခၚမႈမားက ေလာေပါေဖာျပထားျခငး ျဖစပါသည။73 အထးသျဖင ေျမယာ ရငးႏးျမပႏမႈမားေၾကာင ေကးလကေန လယယာစကပးလပကငသမား ေနရပေရႊ႕ေျပာငးျခငးႏင ေျမယာဆးရႈးမႈက ျဖစေပၚေစပါသည။74 ထ႔အျပင ေကးလကေဒသမ စြန႔ခြာလာသမားသည တရား၀ငပစတကရေသာ လပငနးက႑မား (သ႔) ပစတကမရေသာ လပငနးက႑မားတြင အလပအကငရမည/မရမညက ဤသေတသနတြင ေသခာ သးသပ ေဖာျပထားျခငးမရပါ။

71 Consultation, Parliamentary Committee on Local and Overseas Workers, Naypyidaw (14.9.16); consultation, 88 Generation Students, Yangon (16.9.16). 72 EOD (2015); World Bank (2016). 73 EOD (2015: vi, 10, 62). 74 MRLG (2015).

30

တတယအခကအားျဖင ရာသဥတေျပာငးလမႈႏင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈအၾကား ဆကႏႊယမႈျဖစပါသည။ မၾကာ ေသးမက ျပလပခသည သေတသနအရ ျမနမာႏငင၏ စကမႈဇမားတြင လပကငေနၾကေသာ အလပသမား ရာခငႏႈနး (အေရအတြက) အမားစသည ဧရာ၀တတငးႏင ရခငျပညနယတ႔မ လာၾကျခငးျဖစသည။ ထေဒသမားတြင တငဖနးမနတငးကသ႔ေသာ ျပငးထနလြနကသည ရာသဥတျဖစရပမားေၾကာင လြနခသည ဆယစႏစ ကာလတစ ေလာက ေကးလကေဒသ အသကေမြး၀မးေကာငးလပငနးမားက ထခကဆးရႈးေစခသည။75 သ႔ေသာလညး ျမနမာ ႏငင၏ စးပြားေရးသည ေရနႏင သဘာ၀ဓာတေငြ႔ကသ႔ေသာ ေရရညတညတခငျမမႈ မရသည လပငနးမားေပၚတြင မခအားထားေနရဆ ျဖစသည။ တတယအေနျဖင ပမကယျပန႔သည လမႈယဥေကးမႈဆငရာ ေျပာငးလမႈမားႏင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈအၾကား ဆကႏႊယမႈ ျဖစသည။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမားသည လပခလစာကြာျခားမႈေၾကာငသာ မဟတဘ အေၾကာငးရငးအမးမးေၾကာင ေကးလကေဒသမ စြန႔ခြာလာၾကသည။ ၿမ႕ျပေနထငမႈႏင လေနမႈဘ၀ ပစမား၏ ဆြေဆာငမႈမအစ၊ ေဒသတြငး ႏငငေရးဆငရာ ဖႏပခပခယသည အေျခအေနမားအဆး ရႈပေထြးမား ေျမာငလေသာ အေၾကာငးတရားမားေၾကာင လမား ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာေနၾကသည။76 ေရႊ႕ေျပာငး သြားလာသမားႏင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာႏငေခရသမားက စတခစားမႈႏင စတအားထကသနမႈအမးမးရေသာ လသားမားအျဖစ အသအမတျပ ကညေဆာငရြကေပးရမညအစား စးပြားေရးလပငနးသး အျဖညခမားအျဖစ ရႈေထာငတစခတညးျဖင ၾကညရႈသည မ၀ါဒမားသည ကရႈးႏငေခ ရပါသည။

ေကးလကေဒသမားတြင ရတတရကေျပာငးလမႈမား ျဖစေပၚျခငးႏင ေနရပစြန႔ခြာမႈမားက ျဖစေပၚေစႏငေသာ ကနသြယမႈဆငရာမ၀ါဒက ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမားအား ကာကြယေစာငေရာကရနႏင စြမးေဆာငရညျမငတငေပး ရနျဖစေသာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာမ၀ါဒမားႏင မညကသ႔ခတဆက၍ ဆကစပကကညမႈရေစမညနညး။ သဘာ၀အရငးအျမစ ထတယသးစြမႈအေပၚတြင လြနစြာမခအားထားေနရေသာ ျမနမာစးပြားေရးဖြ႔ၿဖးတးတကမႈက ရာသဥတေျပာငးလမႈရသည ယခအခနအခါမးတြင ေရရညတညတရန၊ ခငမာေသာ ေကးလကအသကေမြး၀မး ေကာငးလပငနးမား ျဖစလာရန မညသညနညးလမးျဖင ေဆာငရြကႏငမညနညး။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာ မ၀ါဒတြင ဖြ႔စညးတညေဆာကပဆငရာ စးပြားေရးအေၾကာငးအရာမားကသာမက ပမကယျပန႔ေသာ လမႈယဥေကးမႈ ဆငရာေျပာငးလမႈမားကလညး မညသ႔ ထညသြငးစဥးစားသးသပႏငမညနညး။ ကယျပန႔သည ေမးခြနးမား ျဖစေသာလညး မ၀ါဒ ဆကစပကကညမႈအတြက ခငမာသည ခဥးကပေဆာငရြကနညးျဖင ေျဖရငးႏငသည ျဖစေပၚ လာႏငေသာ အလားတ မ၀ါဒနယပယမားက ညႊနျပျခငးျဖစပါသည။

75 Progressive Voice (2016), Raising the Bottom: A Report on the Garment Industry in Myanmar, http://progressivevoicemyanmar.org/2016/12/01/raising-the-bottom-a-report-on-the-garment-industry-in-myanmar/ (accessed 15 December 2016). 76 Chatterjee (2008b), “Peasant Cultures of the Twenty-First Century,” Inter-Asia Cultural Studies 9(1): 116-126; Soe Lin Aung (2014), “The Friction of Cartography: On the Politics of Space and Mobility among Migrant Communities in the Thai-Burma Borderlands,” Journal of Borderlands Studies 29(1): 27-45.

31

၇။ မ၀ါဒ ဆကစပကကညမႈက အားေပးျမငတငရနႏင ခငမာအားေကာငးေစရန အခြငအလမးမား

မ၀ါဒ ဆကစပကကညမႈက အားေပးျမငတငရန ခငမာအားေကာငးေစရနအတြက အခြငအလမးမားက အဆင အမးမး၊ နယပယအမးမးအျဖစ ပငးျခားရႈျမငႏငပါသည။ ၎တ႔မာ - (၁) ကယျပန႔ျပး ဆကစပလႊမးျခမႈရသည အေၾကာငးျခငးရာမားႏငသကဆင၍ေသာလညးေကာငး၊ (၂) လကရ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈဆငရာ အဖြ႔အစညးမားႏင စာခပစာတမးမားအတြငး၌ေသာလညးေကာငး၊ (၃) ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာ မ၀ါဒႏင အျခား မ၀ါဒနယပယမားအၾကား ဆကႏႊယမႈေသာလညးေကာငး၊ (၄) သးျခား သတျပေလလာမသည (သ႔) ျဖစေပၚႏငသည မ၀ါဒဆငရာ ပဋပကၡမားႏင သကဆင၍ေသာလညးေကာငး ျဖစသည။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈႏငပတသက၍ မ၀ါဒဆကစပကကညမႈ ခငမာအားေကာငးေစျခငးျဖင ရရလာမည အကးေကးဇးမားႏင ေကာငးကးမားက ေအာကပါအခနးမားတြင ေဆြးေႏြးတငျပထားပါသည။

၇.၁။ ဆကစပလႊမးျခမႈရသည အေၾကာငးျခငးရာမား

ကယျပန႔ၿပး ဆကစပလႊမးျခမႈရသည အေၾကာငးျခငးရာႏစရပႏငပတသက၍ လကရတြင မ၀ါဒ ဆကစပကကညမႈ ရေရးအတြက စနေခၚမႈ ျဖစပါသည။ ထအေၾကာငးျခငးရာႏစရပမာ - (၁) ျပညပလပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏင ပတသက၍ အမားျပညသ ေဆြးေႏြးပြႏင အသအျမငမားသည အကန႔အသတျဖငသာရျပး လကရအခနအထ ျမနမာႏငငတြင ပြငလငးစြာ ေဆြးေႏြးေျပာဆျခငးမာ အနညးငယသာရပါေသးသည။ (၂) ႏငငေရးႏင စးပြားေရးျပျပင ေျပာငးလမႈဆငရာ ကယျပန႔ေသာလပငနးစဥမားႏငအတ ျမနမာႏငင၏ စမအပခပမႈဆငရာ အသငးအဖြ႔မား/ အဖြ႔ အစညးမား၏ အခနးက႑မား၊ တာ၀န၀တရားမားႏငပတသက၍ အတငးအတာတစခအထ ေသခာေရရာမႈမရျခငးက ျဖစေပၚေစသည။ ဤအေၾကာငးရငးမားသည ေယဘယေကာကခကခထားသည အေျခအေနဆငရာ စနေခၚမႈမား ျဖစၿပး ခကခငး ေျဖရငးေဆာငရြကႏငမည မဟတေပ။ သ႔ေသာလညး ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈအေပၚ ေကာငးကးသကေရာကေစႏငမည နညးလမးျဖင လကေတြ႔ကသည အဆငမားက စတငေဆာငရြကႏငပါသည။

အထကပါ အေၾကာငးရငးႏစရပမ ျပညပလပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာ အမားျပညသေဆြးေႏြးပြႏင အသအျမငမားက တးျမငေဆာငရြကရနဟသညအခကမာ စနေခၚမႈျဖစပါသည။ အသအျမငႏငပတသက၍ ျမနမာႏငငတြင ျပညပေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးသည ကာလၾကာရညကတညးကပငျဖစၿပး ရႈပေထြးမားေျမာငသည ျဖစစဥတစရပျဖစသညက သျမငရန လအပပါသည။ တစဥးတစေယာကခငးေသာလညးေကာငး၊ မသားစအတြငးတြင ေသာလညးေကာငး၊ လမႈအဖြ႔အစညးတစခအတြငးတြငေသာလညးေကာငး၊ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးအေၾကာငးက ေကာငးစြာ သရထားျပး ေဒသခ လတစဥးတစေယာကခငးမသည အစးရအရာရမားထ ျမနမာႏငငရ ျပညသအမားစ သည ၎တ႔ကယတင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမား အျဖစေသာလညးေကာငး၊ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာဖးသည အျခားသ မားကေသာလညးေကာငး သရၾကသမား ျဖစသည။77 သ႔ေသာလညး ဤသျမငနားလညမႈ အတငးအတာမာ အမားျပညသတစရပလး ဆျခငးထက တစဥးတစေယာကခငးအဆငတြငသာ ရေနၿပး ျပညစေကာငးမြနသည မ၀ါဒ ေရးဆြေဖာေဆာငမႈႏင စမအပခပမႈလပငနးမား မရေသးပါ။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမားႏင ၎တ႔၏ မသားစ၀ငမား အေနျဖင ၎တ႔၏ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာ အေတြ႔အၾကမားက ပြငပြငလငးလငး ေဆြးေႏြးေျပာဆႏငမႈအေပၚ လမႈေရးစႏႈနးမားက အတငးအတာတစခအထ ကန႔သတထားပါသည။ အထးသျဖင ၿပးခသညႏစမားအတြငး အမအကအလပသမားမားႏင ပတသကသည အေျခအေနမား ျဖစပါသည။

မၾကာေသးမႏစမားအတြငး ဤအေျခအေနမား ေျပာငးလသြားသည လကၡဏာမားက ေတြ႔ရပါသည။ ေရႊ႕ေျပာငးသြား လာသမား၊ ၎တ႔၏မသားစမား၊ အမားျပညသမားအၾကားတြင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးအေၾကာငးက သျမငနား လညလာၿပး ပမကယျပန႔စြာ ေဆြးေႏြးလာၾကပါသည။ အစးရသညလညး ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈ ခငမာအားေကာငးေစရန ပြငလငးျမငသာသည လပငနးစဥမားက ေဆာငရြကေနပါသည။ လပသားေရႊ႕ေျပာငးသြား

77 According to consultations for this research and in consultation with Ms. Hkun Sa Mun Htoi, National Project Coordinator, ILO Myanmar.

32

လာျခငးဆငရာ အမးသားစမကနး (NPA) သည ဤအေျပာငးအလ၏ လကၡဏာတစရပ ျဖစပါသည။ ၂၀၁၁ ခႏစတြင ျပညပအလပအကငဆငရာႀကးၾကပေရးအဖြ႕က ျပနလညဖြ႔စညးခသလ ေနာကတစႏစ ၂၀၁၂ ခႏစတြင ေရႊ႕ေျပာငး အလပသမားဌာနခြက ဖြ႔စညးခသည။ ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားဌာနခြ၏ Safe Migration ႏင အလပသမားသအရာရ မား၏ Facebook စာမကႏာမားသည ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမားအား အစးရ အာဏာပငမားက မနကနသည သတငးအခကအလကမားက အခနႏငတေျပးည ၾကးစားျဖညဆညးေပးသည ဥပမာမား ျဖစပါသည။ ေအာကတြင ေဆြးေႏြးတငျပထားသညအတငး ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးစမအပခပမႈတြင ဤေျပာငးလမႈမားက ဆကလက ပပး ေဆာငရြကရန၊ သတငးအခကအလကမားက ပမ ျဖညဆညးေပးရနႏင ပမ ပြငလငးျမငသာၿပး တာ၀နယေဆာငရြကရန အစးရဌာန အတြငးႏငအျပငရ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈတြင ပါ၀ငေဆာငရြကသအားလးက စတပါ ၀ငစားမႈ ရၾကပါသည။

အျခားေဆာငရြကခကမားျဖငလညး အစးရအျပငဘကပငးတြင အသအျမငမား ကယကယျပန႔ျပန႔ တးတက ေျပာငးလမႈက အေထာကအကျပႏငပါသည။ ဥပမာ။ ။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာ အမားျပညသ အသအျမင ျမငတငေပးျခငးအေပၚ အေလးထားသည စညးရးလႈ႕ေဆာမႈ(ကမပနး)မား ျပလပျခငးျဖင အစးရ၊ ႏငငတကာ အဖြ႔အစညးမား၊ အလပသမားအဖြ႔အစညးမား၊ အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညးႏင အလႉရငမား ပါ၀ငလာႏငပါသည။ အသအျမင ျမငတငသည စညးရးလႈ႕ေဆာမႈမားျဖစသည အမားျပညသေဆြးေႏြးပြမား၊ (လကကမး)စာေစာငမား၊ ေရဒယ၊ လမႈမဒယာမား၊ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး အေတြ႔အၾကမားပါ၀ငသည အရညအေသြးႏင အေရအတြကဆငရာ သတငးအခကအလကမား၊ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးအတငးအတာ၊ မ၀ါဒစညးရးလႈ႔ေဆာမႈႏင မ၀ါဒေရးဆြျခငးအေပၚ အေထာကအကျပသည အလားတနညးလမးမားသည လကေတြ႔ကၿပး ထေရာကမႈရႏငပါသည။ အစးရတြငးႏင အမားျပညသမားအၾကား ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏငပတသက၍ အသအျမင တးပြားလာျခငးေၾကာင အျခား လမႈဆငရာ ကစၥရပမားျဖစသည ေကးလကဖြ႔ၿဖးတးတကေရး၊ ဆငးရႏြမးပါးမႈပေပာကေရး၊ လမႈကာကြယ ေစာငေရာကေရးစသညတ႔ႏင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈက ခတဆကေဆာငရြကႏငမည အလားအလာမားလညး ရလာ ပါသည။ ဤေျပာငးလမႈမားအတြက အခနၾကာမညျဖစေသာလညး ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးမ၀ါဒအတြက ပမဆကစပ ကကည မႈရသည ခဥးကပေဆာငရြကနညးမား ျဖစေပၚလာရန အေထာကအကျပႏငပါသည။ ကယျပန႔ၿပး ဆကစပလႊမးျခမႈရသည အေၾကာငးရငးႏစရပအနကမ ဒတယအခကျဖစသည ကယျပန႔ေသာ စးပြားေရးႏင ႏငငေရးအသြငကးေျပာငးမႈမားေၾကာင ျဖစေပၚလာေသာ မေရရာသည အေျခအေနႏငပတသက၍ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးစမအပခပမႈတြင ပါ၀ငေဆာငရြကသမား၏ စနေခၚမႈ/အခကအခမာ ျပျပငေျပာငးလမႈေၾကာင ကန႔သတထနးခပခရျခငးထက စြမးေဆာငႏငရည ျဖစပါသည။ အစးရသစႏငအတ အသြငကးေျပာငးေရးလပငနးစဥ မားေအာကတြင အခနးက႑ႏင တာ၀န၀တရားမား အဆငဆင ေျပာငးလျဖစေပၚလာသညဟ အစးရ၀နထမးမားက ေျပာဆၾကပါသည။ အခ႕ကစၥရပမားတြင အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကသမားႏင အဖြ႕အစညးမားသည ျပျပင ေျပာငးလမႈမား တညၿငမသညအေလာက တးခ႕ႏငသည (သ႔) မတးခ႕ႏငသည လပပငခြငမား ေအာကတြငသာ လပကငလက ရပါသည။ အစးရ အထကပငးအဆငမားမ ဆးျဖတခကမား မေရာကလာမခငး သတမတထားသည လပပငခြငထက ေကာလြနေဆာငရြကရန တ႔ဆငးမႈမား ရပါသည။ ၀နႀကးဌာနမားအတြငးႏင ကယစားျပသည အဖြ႔အစညးမားအတြငး ဗဟခပကငမႈ ေလာခရနအတြက ျဖစႏငေခမားက စဥးစားသးသပျခငးသည ဤစနေခၚမႈ မားက ေျဖရငးရန အစပးသည နညးလမးတစရပ ျဖစပါသည။ ထ႔အျပင အဆပါႀကးပမးမႈမားသည လကရ ဗဟ ခပကငမႈ ေလာခသည လပငနးေဆာငရြကခကမားႏငအတ ပးေပါငးျခငး၊ ညႏႈငးေဆာငရြကျခငးမားမလညး အကးေကးဇး ရရႏငပါသည။78

78 Cf. Ninh and Arnold (2013), “In Myanmar, an Evolving Discourse on Decentralization,” The Asia Foundation, http://asiafoundation.org/2013/10/02/in-myanmar-an-evolving-discourse-on-decentralization/ (accessed 15 December 2006); Nixon and Joelene (2014), “Fiscal Decentralization in Myanmar: Towards a Roadmap for Reform,” The Asia Foundation, https://asiafoundation.org/resources/pdfs/FiscalDecentralizationinMyanmarTowardsARoadmaptoReform.pdf (accessed 15 December 2016); “Local Governance and Decentralization in Myanmar,” The Local Public Sector Initiative, 20 March 2015, referring to the UNDP Local Government Mapping in Myanmar project, http://www.localpublicsector.net/news/news150320.htm (accessed 15 December 2016).

33

၇.၂။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈဆငရာ အဖြ႔အစညးမားႏင စာခပစာတမးမား

ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးစမအပခပမႈတြင အဓက အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကသညဌာန သးချဖစသည MOLIP အတြငးရ ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားဌာနခြ၊ ျပညပအလပအကငဆငရာ ႀကးၾကပေရးအဖြ႔ႏင ျပညတြငးျပညပ အလပသမားေရးရာေကာမတတ႔သည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈဆငရာမ၀ါဒ ဆကစပကကညမႈ ခငမာ အားေကာငးေစေရးအတြက အခြငအလမးအမးမးက ပပးျဖညဆညးေဆာငရြကေပးသည။ ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမား ဌာနခြသည အေတာအတနေသးငယသည ဌာနတစချဖစၿပး ၀နထမးဥးေရနညးပါးသညအျပင ေငြေၾကးအရငးအျမစ လညး အကန႔အသတျဖငသာ ရပါသည။ အခြငအာဏာႏင ဆးျဖတခကခမတျခငးမားသည MoLIP အတြငးရ ရာထး အဆငျမငပငးတြငရေသာေၾကာင ဌာနခြ၏လပငနးေဆာငရြကခကမားသည အစအစဥေရးဆြေဖာေဆာငျခငးထက အေကာငအထညေဖာသညအပငးက ပမရညရြယထားသည။ သ႔ေသာလညး အစးရအတြငး ျပညပလပသား ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏင ပတသက၍ ဘကစေထာငစစမခန႔ခြရနအတြက အဓကတာ၀နယေဆာငရြကရမညေနရာ တြင ရေသာေၾကာင ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားဌာနခြအေနျဖင မားျပားလသညတာ၀နမားက ထနးသမးေဆာငရြကရန ရသည။ ထ႔ေၾကာင ထတာ၀န၀တရားမားက အျပညအ၀ေဆာငရြကႏငရန ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားဌာနခြက မညသညနညးလမးျဖင လပကငေဆာငရြကခြငေပးမညဆသညက စဥးစားသးသပရန လအပပါသည။ ထ႔အျပင ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားဌာနခြအား စြမးေဆာငရညျမငတငေပးရနႏင MoLIP အတြငး လပပငခြငအာဏာ၊ ဆးျဖတ ခကချခငးမားႏငပတသက၍ ဗဟခပကငမႈေလာခေပးျခငးအတြက ျဖစႏငေခမားက စဥးစားသးသပသငပါသည။ ဤအခြငအလမးမားက ရာေဖြသည ႀကးပမးခကမားက ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားဌာနခြႏင မတဖကျပ ေဆာငရြကျခငး၊ ပပးေဆာငရြကျခငးရသည လကရလပငနးမားအေပၚတြင တညေဆာကႏငပါသည။ ေရႊ႕ေျပာငး အလပသမားဌာနခြက ခငမာအားေကာငးေစရနျပလပျခငးသည အမးသားစမကနးႏငအညျဖစၿပး အစးရ၏လပသား ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈ မေဘာင၏ အဓကေနရာတြင ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားဌာနခြက ခမတထားပါသည။79

ျပညပအလပအကငဆငရာႀကးၾကပေရးအဖြ႔ (OESC) သည ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားဌာနခြႏငမတဘ ညႏႈငး ေဆာငရြကသည ဌာနတစချဖစၿပး ၎၏ တာ၀န၀တရားမားက ျပညပအလပအကငဆငရာဥပေဒႏင OESC ၏ လကရဖြ႔စညးတညေဆာကပ၊ လပငနးေဆာငရြကခကမားအတြက ျပ႒ာနးထားသည ေနာကဆကတြ ညႊနၾကားခက မားတြင ေဖာျပထားပါသည။80 ႀကးၾကပေရးအဖြ႔၏ လပငနးေကာမတ (၃) ခသည ခမတထားသည လပငနးတာ၀နမား က လြတလပစြာ ေဆာငရြကၾကသည။81

သ႔ေသာလညး ဤစာတမးအတြက ေဆြးေႏြးတငပငမႈအရ ခငမာၿပး တစစတစစညးတညးျဖစသည အဖြ႔တစခအျဖစ ေဆာငရြကရန လပငနးတာ၀နမား ခြေ၀ေဆာငရြကျခငးႏင OESC ၏စြမးေဆာငရညတညေဆာကမႈအၾကား ဟနခကည ထနးသမးေဆာငရြကႏငပါသည။ OESC ၏ ခြျခားထားေသာ လပငနးေဆာငရြကခကမား၊ ဥပမာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးမ၀ါဒ အေကာငအထညေဖာသမားႏင စာခပစာတမးမားအတြက ပ၍ခငမာၿပး တစစ တစစညးတညးျဖစေစရန မၾကာခဏ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈ ျပႏငသည။ ထ႔အျပင OESC အေနျဖင ၎၏ တာ၀န၀တရား မားႏင လပငနးေဆာငရြကခကမားအေၾကာငးက အမားျပညသ သရရန လပေဆာငႏငပါသည။ ထသ႔လပေဆာင ျခငးအားျဖင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးစမအပခပမႈတြငရေသာ အျခား ပါ၀ငေဆာငရြကသမား၊ OESC အား ေကာငးစြာ မသရေသးေသာသမားအေနျဖင ယခငထက ပမ ပးေပါငးေဆာငရြကလာႏငပါသည။ မဒယာ၊ ၀ကဘဆဒ (သ႔) မ၀ါဒ ဆငရာ အစညးအေ၀းဖရမမား၊ ညႏႈငးေဆြးေႏြးပြမားတြင ဥးစးေဆာငရြကေပးျခငး၊ ပါ၀ငေဆာငရြကျခငးတ႔ျဖင အျခား အေကာငအထညေဖာသမားသညလညး OESC ႏင ပမထေတြ႔၍ ပးေပါငးေဆာငရြကလာႏငပါသည။ OESC ၏ ေဆာငရြကေနကျဖစသည အစညးအေ၀းမားသညလညး ပမေပါငးစညးျပး အေထာကအကျပႏငပါသည။

79 NPA (2013: 10). 80 Law Relating to Overseas Employment (1999), Article 7; “Formation of Three Sub-Committees for Overseas Employment Supervisory Committee,” Ministry of Labour (18.8.11).81 Consultation, Migration Division, MoLIP, Naypyidaw (14.9.16).

34

ျပညတြငးျပညပ အလပသမားေရးရာေကာမတသည အစးရသစလကထက အေစာပငးကာလမားတြင ျပျပငေျပာငး လေရးလပငနးစဥမားတြင အဓကကသည အဖြ႔အစညးဆငရာ လကေတြ႔ေဆာငရြကခကအခ႕က လပေဆာငခပါ သည။ လႊတေတာအမတတစဥးခငးစသညလညး အျခားအပခပေရးပငး တာ၀နယေဆာငရြကသမားႏင ခတဆက ေဆာငရြကရနအျပင ၎တ႔၏ လပငနးေဆာငရြကခကအတငးအတာက ပမခ႕ထြငလၿပး အသငအေနအထားတြင ရပါသည။ အျခားတစဖကတြငလညး မ၀ါဒေရးဆြခမတျခငးလပငနး၊ အရပဘကအဖြ႔အစညးမား၏ မ၀ါဒဆငရာ စညးရးလႈ႔ေဆာမႈႏင သကဆငရာ မဆႏၵနယမား၏ ဥးစားေပးမႈမားႏင အေလးထားေဆာငရြကမႈမားႏငပတသက၍ အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကသအမးမးႏင လပငနးစဥမားအၾကား ခတဆကေဆာငရြကရန ရပါသည။ သ႔ေသာလညး ေကာမတ၏ လကရ တာ၀နႏင၀တရားမားမာ အနညးငယ ကဥးေျမာငးေနျပး အစးရ အထကပငးမ ရငးလငးတကသည ညႊနၾကားခကမား မရရသေရြ႕ ခ႕ထြင ေကာလြနေဆာငရြကႏငစြမး မရပါ။82 အစးရသစအေန ျဖင ၎၏ လပငနးစမခကအစအစဥႏင ဥးစားေပးမႈမားက တညၿငမေအာင ခမတေဆာငရြကႏငလင ေကာမတ၏ လပပငခြငမာလညး ပမ ခ႕ထြငလာႏငမညမာ သသယျဖစဖြယမရေပ။ ဥးတညထားသည ဗဟခပကငမႈေလာခမႈ ႏငအတ ေကာမတ၏ လပငနးေဆာငရြကခကအတငးအတာ ခ႕ထြငရန တစဆငျပး တစဆငေဆာငရြကခကမား အားျဖင ေကာမတသည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈတြင ပမခငမာအားေကာငးသည အခနးက႑တြင ေဆာငရြကႏငစြမး ရလာေပမည။ မ၀ါဒေရးဆြျခငး၊ ဥပေဒေရးဆြျပ႒ာနးျခငး၊ စညးရးလႈ႕ေဆာျခငး၊ ေဒသဆငရာ မဆႏၵနယမားႏင ခတဆကျခငးစသည လပငနးမား ေဆာငရြကရသည အခနးက႑တြငရေနျခငးေၾကာင ေရႊ႕ေျပာငး သြားလာျခငးစမအပခပမႈဆငရာ ပးေပါငးေဆာငရြကျခငးႏင ညႏႈငးေဆာငရြကျခငး ျမငတငေဆာငရြကျခငးတြင ေကာမတသည အေရးပါသည အေကာငအထညေဖာသ အေနအထားတြင ရႏငပါသည။ ေကာမတ၏ လပငနးေဆာင ရြကခကမားသည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈဆငရာ ႏငငအဆင၊ တငးေဒသၾကး ႏင ျပညနယအဆင၊ ေဒသႏရအဆင ပမခတဆကေဆာငရြကျခငးဆငရာ ကစၥရပမားကလညး အေလးထားေဖာျပေနပါသည။ ေဒသႏရ အဆငတြင အလပရေဆြးေႏြးပြမား၊ သငတနးမား၊ အရငးအျမစမေ၀သည လပငနးေဆာငရြကခကမား အစရသည အလပအကငႏင အလပသမားရာေဖြရးမား၏ ေဆာငရြကခကမားသည ေဒသႏရအစးရအဖြ႔အစညး၊ အရပဘကလ မႈအဖြ႔အစညး၊ လပသားေစလႊတသည လမႈအသကအ၀နးမ ပါ၀ငသအားလးအား အတတကြ ေပါငးရးစစညးေပး ႏငပါသည။83 အဆပါ ညႏႈငးေဆာငရြကမႈ၏ အကးေကးဇးမားက မတတမးျပျပး ထမတတမးအား တငးေဒသႀကး၊ ျပညနယအဆငမ ႏငငအဆငထ အစးရ အထကပငးသ႔ တငျပႏငသည အခြငအလမး ရပါသည။ ပးေပါငးေဆာငရြက မႈ အကးရလဒမားက ထထေရာကေရာကႏင ရငးလငးစြာ ျပသႏငလင အထကပငးအဆငတြငလညး ပမခငမာ အားေကာငးသည ညႏႈငးေဆာငရြကမႈမား ရလာႏငျပး အဆပါ အဆငအမးမးအၾကား ပမခငမာသည ခတဆက ေဆာငရြကမႈမား ရလာႏငပါသည။ ဤအခကသည အထကေအာကႏင အဆငတ ဌာနမားအၾကား မ၀ါဒဆကစပ ကကညမႈ အားေကာငးေစရန နညးလမးတစရပ ျဖစပါသည။

လကရစာတမး၏အတငးအတာထက ေကာလြနေသာလညး ေနာကစာတမးမားတြင ေလလာရန အေရးၾကးသည ရႈေထာငတစခမာ ေဒသဆငရာအဆငတြင ေဒသဆငရာအစးရမားႏင ဌာနအမးမး၏ အခနးက႑မားႏင၊ ေနရပျပနလာသည ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမား၊ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာႏငသမားႏင အနးကပ ကညေဆာငရြကေပး ေနသမားႏင ပမညႏႈငးေဆာငရြကႏငရန ဆြေဆာငစညးရးျခငးျဖစပါသည။

ဘ႑ာေရးဆငရာ ဗဟခပကငမႈေလာချခငး ႀကးပမးေဆာငရြကမႈ ေခါငးစဥေအာကတြင သကဆငသအားလး ပါ၀ငေသာ ဘတဂကေရးဆြျခငး၊ အမားျပညသ ဘ႑ာေရးစမခန႔ခြျခငးႏင၊ တငးေဒသႀကးႏငျပညနယဆငရာ ဘ႑ာေရးႏငသကဆငသည စမကနးမား၊ အစအစဥေရးဆြျခငးမားသည မၾကာေသးမႏစမားအတြငး တးတကမႈ ရခပါသည။84 အမးသားအဆင၊ တငးေဒသႀကးႏင ျပညနယအဆငတြင ဘတဂကဆငရာလပငနးစဥမားတြင

82 Consultation, Parliamentary Committee on Local and Overseas Workers, Naypyidaw (14.9.16).83 “Labour Exchange Office (LEO),” National Employment and Skill Development, http://www.nesdmyanmar.org/labour-exchange-office/ (accessed 15 December 2016); “Labour Exchange Offices Opened,” Myanmar Times, 14 December 2016, http://www.mmtimes.com/index.php/national-news/nay-pyi-taw/24192-labour-exchange-offices-opened.html (accessed 15 December 2016). 84 The Asia Foundation (2014), “Public Financial Management in Myanmar,” https://asiafoundation.org/resources/pdfs/MMPublicFinancialManagement.pdf (accessed 15 December 2016); Nixon and Joelene (2014); “Open Myanmar Initiative” (2016), Open Myanmar Initiative, http://en.omimyanmar.org/ (accessed 15 December 2016).

35

ဘ႑ာေရး အရငးအျမစခြေ၀သးစြမႈဆငရာ ေမးခြနးမားႏငပတသက၍ အမးမးေသာ ပါ၀ငေဆာငရြကသမားအၾကား အတတကြ ေဆြးေႏြးေျပာဆရန အခြငအလမး ရခပါသည။ ျမနမာႏငင၌ ဘတဂကလပငနးစဥတြင အဆင (၄) ဆင ပါ၀ငပါသည။ အစအစဥေရးဆြျခငးႏင ျပငဆငျခငး၊ ေရးဆြေဖာထတျခငးႏင အတညျပျခငး၊ အေကာငအထညေဖာ ျခငးႏင လပငနးေဆာငရြကျခငး၊ အကျဖတသးသပျခငး၊ အစရငချခငးႏင စာရငးစစျခငးတ႔ ျဖစသည။85 အမားျပညသ ဘ႑ာေရးဆငရာ စမခန႔ခြမႈ အစအစဥမားေရြးခယျပးေနာက ၂၀၁၄ ခႏစတြင ခမတကငသးခေသာ ႏစလတ ဘ႑ာေရးမေဘာင (MTFF) အရ အစးရသည ေအာကေျခမ အထကအဆငသ႔ စမကနးေရးဆြတငျပျခငးႏင အထကမ ေအာကေျခအဆငသ႔ ဘတဂကခြေ၀ခမတေပးျခငးတ႔က ေဆာငရြကျခငးျဖင မဟာဗဟာေျမာက အရငးအျမစခြေ၀သးစြျခငး တးတကရန ႀကးပမးေဆာငရြကခပါသည။ ေအာကေျခမ အထကအဆငသ႔ စမကနးေရးဆြ တငျပျခငးလပငနးစဥတြင ပါ၀ငေဆာငရြကသမားႏင အသငးအဖြ႔အမးမး ပါ၀ငပါသည။ အစရငခစာတငျပျခငး၊ ေစစပညႏႈငးျခငး၊ ျပနလညေစစပညႏႈငးျခငးလပငနးစဥမားတြင ပါ၀ငျခငးျဖင အမးမးေသာ ပါ၀ငေဆာငရြကသ မားသည သကဆငရာ လပငနးတာ၀နႏင ၀တရားမားက မေ၀ထမးေဆာငၾကပါသည။

ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငးဟဆရာတြင ႏငင၏ ဘ႑ာေရးဆငရာ စမခန႔ခြမႈႏငပတသက၍ အေလးထားသးသပရန လအပပါသည။ မ၀ါဒအၾကျပေဆာငရြကခကအျဖစ ဥပမာအားျဖင ေကးလကေဒသမားထက ၿမ႕ျပေဒသမားတြင အမားျပညသဆငရာ အသးစရတ အလြနအကြသးစြျခငးက ဗဟခပကငမႈေလာချခငးျဖင ေျဖရငးေဆာငရြကႏငပါ သည။ ထ႔ေၾကာင ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငးသည အရငးအျမစမားက ပမလေလာကမတစြာႏင ထေရာကစြာခြေ၀ အသးျပႏငရမမက အစးရ၏ တရားမတစြာ စမအပခပသညအသြငကလညး ေဆာငေစပါသည။86 ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငးသည အဆပါ ရညမနးခကပနးတငမား ေအာငျမငေစရန နညးလမး ျဖစပါသည။ အျခားခဥးကပေဆာင ရြကခကမားျဖင ဖြ႔စညးတညေဆာကပဆငရာႏင ကယကယျပန႔ျပန႔ရေနေသာ ႏငငေရးဆငရာ စးပြားေရး အခက အခမားက ေျဖရငးေဆာငရြကရမည ျဖစသည။ ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငးဆငရာနညးလမးတြင ႏငငေတာခပကင ပငဆငမႈမ အတငးအတာမ ေျဖေလာ၍ ပဂၢလကလကသ႔ လႊေျပာငးေပးျခငးလညး ပါ၀ငသည။ ထ႔အျပင ျဖစေပၚ လာႏငသည ဆးကးသကေရာကမႈမားက ေလာခရန ႏငငေတာအစးရႏင စးပြားေရးက႑အမးမးအၾကား ပမ ခငမာသည ညႏႈႈငးေဆာငရြကမႈမား ျပလပရန လအပပါသည။87 ပမစညးကမးတငးကပစြာျဖင မ၀ါဒေရးဆြျခငးေနရာ တြင အမးမး ကြျပားႏငပါသည။ ဤေနရာတြင ေကာငးမြနေသာ စမအပခပမႈႏငပတသက၍ ပမကယျပန႔စြာ ေဆြးေႏြးျခငး အစတအပငးတစရပအျဖစ ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငးသည အထကမ ေအာကသ႔ လပပငခြငအာဏာ ႏင ဆးျဖတခကခမတေပးျခငးတ႔က ပမေျဖေလာေပးရနႏင၊ လပပငခြငႏင တာ၀နမား ပမခြငျပေပးရနရညရြယ သည။ သ႔မဟတပါက အထကေအာက အာဏာပငအဖြ႔အစညး တညေဆာကပအတြငး ပမတငးကပသြားမညျဖစ သည။88 လကရ စမအပခပပ ဖြ႔စညးတညေဆာကပအတြငး ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားဌာနခြႏင ျပညတြငးျပညပ အလပသမားေရးရာေကာမတတ႔သည လပငနးေဆာငရြကရာတြင အတားအဆးမားရသညေနရာတြင ဗဟခပကငမႈ ေလာခနညးမားသည ဤဌာနမားက တနးတ အာဏာခြေ၀ေပးျပး ပ၍ လပပငခြငေပးရန ျဖစပါသည။

ဤအေတာအတြငး ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈဆငရာ အလြနအေရးပါသည ဥပေဒႏင မ၀ါဒေရးရာ စာခပ စာတမးမားကလညး တးတကေဆာငရြကလက ရပါသည။ ျပညပအလပအကငဆငရာဥပေဒက ျပနလညသးသပျပး လကရတြင ျပနလည ျပငဆငေရးဆြျခငးက ေဆာငရြကလက ရပါသည။ ျပနလညျပငဆငေရးဆြျခငး လပငနးစဥ သည နညးပညာဆငရာ ေဆာငရြကခကျဖစေသာလညး သကဆငသမားအားလး ပးေပါငးပါ၀ငေဆာငရြကရန အခြငအလမး ရရေစပါသည။ အမးသားစမကနး (NPA) က ေနာကဆကတြ စမကနးႏငအတ တစႏစတာအလက

85 Aung Myat Kyaw (2015), “Myanmar’s Budget System Reform (Considering Japanese Experiences),”https://www.mof.go.jp/pri/international_exchange/visiting_scholar_program/ws2015_aung1.pdf (accessed 15 December 2016).86 Aung Myat Kyaw (2015), “Myanmar’s Budget System Reform (Considering Japanese Experiences),” https://www.mof.go.jp/pri/international_exchange/visiting_scholar_program/ws2015_aung1.pdf (accessed 15 December 2016). 87 Tanzi (2002: 3-5); Gardett (2012), “Decentralization and Its Discontents: Development Alternatives Emerge,” Breaking Energy, http://breakingenergy.com/2012/06/08/decentralization-and-its-discontents-development-alternatives-e/ (accessed 15 December 2016). 88 Shamir (2008), “The Age of Responsibilization: On Market-Embedded Morality,” Economy and Society 37(1): 1-19; Walters (2004), “Some Critical Notes on ‘Governance,’” Studies in Political Economy, Spring/Summer.

36

လပငနးစမခကမားျဖင ဆကလကေဆာငရြကရန အစအစဥရပါသည။89 စမကနးအသစ ေရးဆြေဖာေဆာငျခငးျဖင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးစမအပခပမႈတြင မ၀ါဒဆကစပကကညမႈ ပမ ခငမာအားေကာငးေစႏငပါသည။ ျခငၾကည လင မ၀ါဒႏင ဥပေဒျပ႒ာနးမႈမားက ေရးဆြအေကာငအထညေဖာျခငးျဖင ညႏႈငးေဆာငရြကျခငး၊ ပးေပါငးေဆာငရြက ျခငးမားက ဆကလကျဖစေပၚေစပါသည။ ျပညပအလပအကငေအဂငစမားအတြက လကနာရမညကင၀တ (CoC)၊ လကနကးမႈတားဆးကာကြယေရးဥပေဒ၊ အလပသမားႏင အလပအကငဆငရာ လကတေလာ ဥပေဒျပ႒ာနးခက ကသ႔ေသာ ဥပေဒမားႏင မ၀ါဒမားအတြက သကဆငရာတာ၀နရသမား၏ အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကျခငး လပငနးစဥတြင ပးေပါငးေဆာငရြကရန ျဖစႏငေခရသည နညးလမးမားက စဥးစားသးသပသငပါသည။

၇.၃။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာ မ၀ါဒႏင အျခားမ၀ါဒနယပယမားအၾကား အဆကအစပ

ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးစမအပခပမႈႏငပတသက၍ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ အခြငအလမးမားက ျဖညဆညးေပးရန အမးသားစမကနး (NPA) ၊ ျပညပအလပအကငဆငရာ ႀကးၾကပေရးအဖြ႔ (OESC) ႏင ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားဌာနခြ (MD) တ႔၏ စြမးေဆာငရညက ပမ ခငမာေအာငေဆာငရြကရန အဆငမားက ၿပးခသညအခနးတြင အၾကျပတငျပခပါ သည။ ဤအခနးတြင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာ မ၀ါဒမား ေပါငးစပေဆာငရြကႏငမည အျခားဌာနႏင မ၀ါဒနယ ပယမားက သးသပတငျပသြားမည ျဖစပါသည။ အထးသျဖင ေကးလကေဒသဖြ႔ၿဖးတးတကေရးႏင ဆငးရႏြမးပါးမႈ ေလာခေရး စမကနးႏင မ၀ါဒေရးဆြျခငးမားႏငပတသက၍ ဆကစပလႊမးျခမႈရသည အမးသားစမကနး ေရးဆြျခငး လပငနးစဥႏင ေဒသဆငရာ ၀နႀကးအဆငသည အေရးပါသညေနရာတြငရေနပါသည။

သကဆငမႈရသည အမးသားစမကနးေရးဆြျခငးလပငနးစဥတြင အမးသားဘကစဖြ႔ၿဖးတးတကေရးစမကနး (NCPD) ႏငအတ ငါးႏစစမကနး၊ ေကးလကေဒသဖြ႔ၿဖးတးတကေရးႏင ဆငးရႏြမးပါးမႈေလာခေရးမဟာဗဟာ (တစခါတရတြင ဆငးရႏြမးပါးမႈေလာခေရး မဟာဗဟာအျဖစ ရညညႊနး)၊ စးပြားေရးႏင လမႈေရး ျပျပငေျပာငးလမႈ အတြက အေျခခမေဘာင (FESR)၊ အမးသမးမားဖြ႔ၿဖးတးတကေရးဆငရာ အမးသားအဆင မဟာဗဟာစမကနး (၂၀၁၃-၂၀၂၂) ႏင ကလသမဂၢ၊ ကမၻာဘဏႏင အာရဖြ႔ၿဖးေရးဘဏကသ႔ေသာ ႏငငတကာ မတဖကအဖြ႔အစညးမား ျဖင ေရးဆြထားသည မဟာဗဟာေျမာကအစအစဥမား ပါ၀ငပါသည။

အဖြ႔အစညးပငးဆငရာအားျဖင ၂၀၁၆ ခႏစ၊ ေမလတြင ဖြ႔စညးခေသာ အမးသားစမကနးေကာမရင (NPC) က ႏငငေတာသမၼတက ဥက႒ရာထးျဖင ေဆာငရြကၿပး အစးရအတြငး အမးသားစမကနးေရးဆြျခငးလပငနးစဥမား အား ႀကးၾကပေဆာငရြကသည။ ထ႔အျပင တညရေနေသာ စမကနးေရးဆြေရးနညးလမးမားက ျပနလညသးသပျခငး ႏင၊ ႏငငေတာစမကနး၊ ပဂၢလက က႑ႏင ဖကစပလပငနးေဆာငရြကျခငး အလားအလာမားက စစစသးသပသည။90 ေပးထားသညအမညအားျဖင ပထမဆးေကာမရင မဟတေသာလညး NPC က အစးရ အဆငျမငအရာရမား ပါ၀င သည အျခားအဖ႔ြအသစမားႏငအတ ဖြ႔စညးချခငးျဖစပါသည။91 အစးရသစေအာကတြင ခမတထားသည ရညမနးခက၊ လမးညႊနခကမားႏငျပညမေအာင ေဆာငရြကရဥးမည ျဖစသည။ ေရ႕ဆက၍ အမးသားဘကစဖြ႔ၿဖး တးတကေရးစမကနး (NCPD) ႏငဆကစပ ငါးႏစတာ စမကနးက အေကာငအထညေဖာမညျဖစေသာေၾကာင NPCက ႀကးၾကပေဆာငရြကမညျဖစသည။ ေကာမရငအေနျဖင အမးသားအဆင၊ တငးေဒသႀကးႏင ျပညနယအဆင စမကနးေရးဆြအေကာငအထညေဖာျခငးလပငနးစဥမားအတြက ၀နႀကးဌာနဆငရာ ဥးေဆာငသျဖစေသာ စမကနး ႏငဘ႑ာေရး၀နႀကးဌာန(MoPF)ႏင ညႏႈငးေဆာငရြကမည ျဖစသည။ စးပြားေရးေကာမတႏင အမးသားစးပြားေရး ညႏႈငးေဆာငရြကေရးေကာမတ လႊတေတာေကာမတႏစခသည အမးသားဖြ႔ၿဖးတးတကေရးမ၀ါဒမားႏင ပတသက ၍ ညႏႈငးေဆာငရြကေရးအခနးက႑မားတြင ေဆာငရြကသညက MoPF အရာရမားက အသအမတျပထားပါသည။

89 Consultation, Migration Division, MoLIP, Naypyidaw (14.9.16). 90 Consultation, Ministry of Planning and Finance, Naypyidaw (15.9.16); “Amid Cabinet-Building Spree, Government Priorities Questioned,” Myanmar Times, 11 May 2016, http://www.mmtimes.com/index.php/national-news/nay-pyi-taw/20227-amid-cabinet-building-spree-govt-priorities-questioned.html (accessed 15 December 2016); “New Bodies Formed on Land Disputes, Other Pressing Matters,” Irrawaddy, 9 May 2016, http://www.irrawaddy.com/news/burma/new-bodies-formed-on-land-disputes-other-pressing-matters.html (accessed 15 December 2016). 91 ADB (2012), “Interim Country Partnership Strategy: Myanmar 2012-2014,” https://www.adb.org/sites/default/files/institutional-document/33702/files/icps-mya-2012-2014.pdf (accessed 15 December 2016).

37

MOPF အတြငးရ ႏငငျခားစးပြားဆကသြယေရးဥးစးဌာန (FER) သည ႏငငတကာ အဖြ႔အစညးမား၊ ဖြ႔ၿဖးေရး မတဖက မားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကျခငး၊ ႏစႏငငစးပြားေရးဆငရာ သေဘာတညခကမား ခပဆျခငးအတြက အဓက ေဆာငရြကသည ဌာနတစခ ျဖစသည။92

အမးသားဘကစဖြ႔ၿဖးတးတကေရးစမကနး (NCPD) သည ၂၀၁၀ မ ၂၀၃၀ အထ မ၀ါဒ ေဖာေဆာငခမတျခငးက လမးညႊနရန ေရးဆြထားသည နယပယအားလးလႊမးျခပါ၀ငေသာ ေရရညစမကနးေရးဆြေရးဆငရာ မေဘာင တစရပ ျဖစပါသည။ စမကနးေကာမရင၏ တစႏစ ႏစႀကမ အစညးအေ၀းျဖင ႏစအလက ခဥးကပေဆာငရြကနညး မားက ဆးျဖတခမတျခငးႏငအတ (၅) ႏစတာ ကာလ (၄) ခ (၂၀၁၀ မ ၂၀၃၀) ပါ၀ငသည အစအစဥသည ျပညတြငး ႏငပမကကညေသာ မဟာဗဟာဆငရာလမးညႊနခကအျဖစ ျဖညဆညးေပးပါသည။93 အမးသားဘကစဖြ႔ျဖး တးတကေရးစမကနး (NCPD) တြင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏငပတသက၍ ျပညစရငးလငးစြာ ေဆြးေႏြးေဖာျပထား ျခငး မရေသာလညး ၎၏ ဆကစပလႊမးျခမႈရသည မဟာဗဟာသည စကမႈလပငနး တးတကျဖစထြနးေရး အေပၚအေလးထားၿပး လပသားမားသည စကပးေမြးျမေရးက႑မ လပသားအမားအျပားသးရသည ထတလပေရး က႑မားအပါအ၀င အျခားေသာ လပငနးက႑မားသ႔ ေျပာငးလလပကငမညဟ ေမာမနးထားသည94 (ကမၻာဘဏ ႏင အျခားအဖြ႔အစညးမား၏ သေတသနတြင ေဖာျပထားသည)။ အမားအျပား ေဖာျပထားျခငး မရေသာလညး ဤအမးသားစမကနး ေရးဆြျခငးအဆငတြင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးသည ျမနမာႏငင၏ ေရရညဖြ႔စညးတညေဆာက ပဆငရာျပျပငေျပာငးလမႈ၌ အဓကေနရာတြင ရေနပါသည။ သ႔ေသာလညး အစးရသစ၏ စးပြားေရးမ၀ါဒသည စကပးေရး ဖြ႔ျဖးတးတကမႈႏင ေကးလကေဒသ ဆငးရႏြမးပါးမႈ ပေပာကေရးအေပၚ အေလးထားသညကလညး မတသားရန လအပပါသည။95 စကမႈလပငနးက႑ႏငပတသက၍ ဤကသ႔ ဟနခကည ေဆာငရြကမႈသည NPC အေနျဖင လပပငခြငရရျပး လပငနးမား စတငေဆာငရြကသညအခါတြင အမးသားစမကနးဥးစားေပးလပငနးမားက ျပနလညခနညရန လအပႏငပါသည။

ေကးလကေဒသဖြ႔ၿဖးေရးႏင ဆငးရႏြမးပါးမႈေလာခေရးမဟာဗဟာအတြက ဖြ႔ၿဖးေရးႏင အေကာငအထညေဖာေရး တာ၀နယထားေသာ ေကာမတက ၂၀၁၁ ခႏစတြငဖြ႔စညး၍ သမၼတဥးသနးစနက ဥက႒အျဖစ ေဆာငရြကချပး ၂၀၁၆ ခႏစ မတလတြင ဖကသမးခပါသည။96 သ႔ေသာလညး ဆငးရႏြမးပါးမႈေလာခေရး မဟာဗဟာႏင လကတေလာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈဆငရာ သေတသနအၾကား ထပတျဖစမႈ အမားအျပားရၿပး အထးသျဖင ဆငးရႏြမးပါးမႈ ေလာခ ေရးမဟာဗဟာတြင ေကးလကေဒသ ဆငးရႏြမးပါးမႈျဖစေစသည အေၾကာငးရငးမားက ေျဖရငးရန ႀကးပမးမႈသည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈျဖစေစျခငးတြင ပါ၀ငေနသည။ ထ႔ေၾကာင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈဆငရာ မ၀ါဒ ေဆာငရြကခက မားသည ဆငးရႏြမးပါးမႈ ပေပာကေရး၊ ေကးလကေဒသဖြ႔ၿဖးေရးဆငရာ မ၀ါဒေဆာငရြကခကမားႏင ပမခတဆက ေဆာငရြကရန လအပပါသည။ မဟာဗဟာတြင ဖြ႔ၿဖးေရးမ၀ါဒႏငပတသက၍ မ၀ါဒဆကစပကကညမႈ အေရးပါမႈက သြယ၀ကညႊနးဆမႈ အမားအျပား ပါ၀ငပါသည။97 NPC ေအာကတြင ေပၚထြကလာသည အမးသားစမကနး ေရးဆြျခငး နညးလမးယႏရားမားသည ခမတထားသည ဥးတညခကမားအတငး အထကအေလာက ဆကလက ေဆာငရြကေနလင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈႏငဖြ႔ၿဖးေရးမ၀ါဒမား ပမေကာငးမြနစြာ ခတဆကလာျပး မ၀ါဒဆကစပ ကကညမႈအတြက အခြငအလမးမား ေပၚထြကလာမည ျဖစသည။

စးပြားေရးႏင လမႈေရးျပျပငေျပာငးလမႈအတြက အေျခခမေဘာင (FESR) သည ငါးႏစတာ မဟာဗဟာျဖစျပး ၂၀၁၆ ခႏစတြင သကတမးကာလ ကနဆးခသည။ ဘ႑ာေရး၊ ကနသြယေရး၊ အပခပမႈပငး ျပျပငေျပာငးလေရးကသ႔ေသာ နယပယမားတြင အလငအျမန ေအာငျမငေရး ဥးတညထားသည FESR တြင ေဖာျပထားသည လပငနးေဆာငရြက

92 Consultation, Ministry of Planning and Finance, Naypyidaw (15.9.16). 93 Consultation, Ministry of Planning and Finance, Naypyidaw (15.9.16). 94 NCDP (2014: 6, 19). See also ADB (2014); EOD (2015); World Bank (2016). 95 “Myanmar Government Releases Economic Policy Goals Without Specifics,” Wall Street Journal, 29 July 2016, http://www.wsj.com/articles/myanmar-government-releases-economic-policy-goals-without-specifics-1469799645 (accessed 15 December 2016). 96 Consultation, Ministry of Planning and Finance, Naypyidaw (15.9.16). 97 “Rural Development Strategy for Poverty Reduction,” Ministry of Livestock, Fisheries, and Rural Development, Concept Note, 5th Draft.

38

ခကမားက အျပညအ၀ ေအာငျမငေအာင ေဆာငရြကႏငျခငး မရေသာေၾကာင NPC ၏ စမကနးေရးဆြျခငးနညးလမး မားျဖင အစးရသစေအာကတြင ခမတထားသညလပငနးစဥမားႏင ေပါငးစညးဖြယ ရပါသည။ အထးသျဖင FESR သည ဆငးရႏြမးပါးမႈႏင ဖြ႔ၿဖးေရးေခါငးစဥေအာကတြင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးအေၾကာငးက ေဆြးေႏြးထားျပး ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမားအတြက ဆငးရႏြမးပါးမႈေလာခေရး မဟာဗဟာအျပင MoLIP အတြငး အခကအခရေသာ မ၀ါဒနယပယအတြကပါ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးက ထညသြငး အသအမတျပထားပါသည။98

အမးသမးမားဖြ႔ၿဖးတးတကေရးဆငရာ အမးသားအဆင မဟာဗဟာစမကနး (၂၀၁၃ - ၂၀၂၂) သည လမႈ၀နထမး၊ ကယဆယေရးႏင ျပနလညေနရာခထားေရး၀နႀကးဌာနလကေအာကရ လမႈ၀နထမးဥးစးဌာနက ေရးဆြေဖာေဆာင ထားသည ၁၀ ႏစတာစမကနး ျဖစသည။ စမကနးသည အမးသမးမား၏ လေနမႈဘ၀မား ျမငတငေရးက ဥးတညျပး ျပနာရပမားက ေျဖရငးရန လကေတြ႔ကသညနညးလမးမားက ေဖာျပထားသည။ ဤစမကနးက အေကာင အထညေဖာရန ၀နႀကးဌာနအမးမး၊ အစးရမဟတေသာအဖြ႔အစညးမား၊ ျမနမာႏငငရ ဖြ႔ၿဖးေရးမတဖကအဖြ႔ အစညးမားအခငးခငး ညႏႈငးေဆာငရြကမႈ၊ ကတက၀တျပေဆာငရြကမႈတ႔က ေမာမနးထားပါသည။ စမကနး အေနျဖင အမးသမးမားႏင စးပြားေရးေခါငးစဥအပငးတြင အမးသမးေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမားက အသအမတျပ ထားၿပး အမးသမးမားအတြက တရားမတျပး သငေတာေကာငးမြနသည လပငနးခြငအေျခအေနႏင အခြငအလမးမား ရရေရး ရညမနးခကမားတြင ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမားက ထညသြငးထားပါသည။

ျမနမာႏငငတြင လပကငေနသည အျပညျပညဆငရာအဖြ႔အစညးမား၊ ဖြ႔ၿဖးေရးမတဖကအဖြ႔အစညးမား၏ မဟာဗ ဟာေျမာကစမကနးမားတြငလညး အျခားနယပယမားႏငပတသက၍ အစအစဥေရးဆြခမတျခငး၊ မ၀ါဒေရးဆြခမတ ျခငးမားႏင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈဆငရာ မ၀ါဒက ခတဆကျခငးအတြက အခြငအလမးမားက ေဖာျပထားပါသည။ ၂၀၁၂ - ၂၀၁၅ အတြက ကလသမဂၢ၏ မဟာဗဟာမေဘာငတြင လသားအားလး ဖြ႔ၿဖးတးတကေရး၊ လမႈ၀နေဆာင မႈမားက ရရခစားႏငမႈ၊ သဘာ၀ေဘးအႏရာယႏင ရာသဥတေျပာငးလမႈဒဏခရမႈႏင၊ ေကာငးမြနေသာအပခပေရး တ႔က ဥးတညသည မဟာဗဟာေျမာက ဥးစားေပး လပငနး (၄) ရပ ပါ၀ငပါသည။99 ၂၀၁၂-၂၀၁၅ မေဘာငသည လသားဖြ႔ၿဖးတးတကမႈ စနေခၚမႈအေျခအေနတြင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးက အသကေမြး၀မးေကာငး မဟာဗဟာ နညးလမးတစရပအျဖစ အသအမတျပထားပါသည။ ၂၀၃၀ ခႏစအထ ေမာမနးထားေသာ ကမာၻ႔ကလသမဂၢ၏ ေနာကလာမည မဟာဗဟာမေဘာငက လတတေလာတြင ျပငဆငေရးဆြလကရသည။

ကမာၻ႔ဘဏ၏ ၂၀၁၅-၂၀၁၇ ႏငငမတဖကေဆာငရြကမႈမေဘာငသည ဆငးရႏြမးပါးမႈေလာခေရး၊ ကား/မ ေရးရာ၊ အပခပေရးႏင ရာသဥတေျပာငးလေရးအေပၚ သးျခားဥးတညေဆာငရြကခကမားႏငအတ အားလးပါ၀ငျပး ေရရည တညတခငျမသည ပဂၢလကက႑ဥးေဆာငသည ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈမားအေပၚ အေလးထားပါသည။ ကမာၻ႔ဘဏ၏ မေဘာငတြင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏငပတသက၍ ရညညႊနးခကအနညးငယသာ ပါ၀ငေသာလညး ကမာၻ႔ဘဏ အေနျဖင ျမနမာႏငငတြင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏငပတသက၍ အေသးစတသေတသနက ေဆာငရြကချပး သေတသနတြင စးပြားေရးျပျပငေျပာငးလမႈမားေၾကာင လာမညႏစမားတြင (ေနရာေဒသအလကႏင က႑အလက လပသားေနရာေျပာငးျခငး) ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈ တးပြားျဖစေပၚလာႏငပက ေဖာျပထားပါသည။100 ၂၀၁၅ - ၂၀၁၆ ကာလအတြက တးခ႕ထားေသာ ၾကားျဖတ ၂၀၁၂-၂၀၁၄ မဟာဗဟာေပၚတြင အေျခခသည ADB ၏ ႏငငမတဖက ေဆာငရြကမႈမဟာဗဟာတြင မဟာဗဟာရညမနးခကအတြက အဓကကေသာ တးတကေကာငးမြနသည ျပညတြငး -ေဒသဆငရာဆကႏႊယမႈ၊ ေကးလက-ျမ႕ျပဆကႏႊယမႈမားႏငအတ ေရရညတညတၿပး လအားလးအကး၀ငခစား ႏငသည စးပြားေရးတးတကမႈက ျမငတငမည ဆကစပလႊမးျခမႈရသည ပနးတငတစခ ပါ၀ငပါသည။ ကမာၻ႔ ကလသမဂၢႏင ကမာၻ႔ဘဏမေဘာငမားကသ႔ ADB မဟာဗဟာသညလညး ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးက အေသးစတ

98 FESR (2012: 17), “Framework for Economic and Social Reforms: Policy Priorities for 2012-15 towards the Long-Term Goals of the National Comprehensive Development Plan.”99 UN Country Team in Myanmar (2011), “United Nations Strategic Framework: 2012-2015,” https://www.unfpa.org/sites/default/files/portal-document/Myanmar_UNDAF.pdf (accessed 15 December 2016). 100 World Bank (2015), “Myanmar – Country Partnership Framework for the Period FY 15-17,” http://documents.worldbank.org/curated/en/510151468280767634/Myanmar-Country-partnership-framework-for-the-period-FY15-17 (accessed 15 December 2016); World Bank (2016).

39

တကစြာျဖင ေျဖရငးေဖာျပထားျခငး မရပါ။ သ႔ေသာလညး ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးမ၀ါဒႏင ၎၏ မဟာဗဟာေျမာက ဥးစားေပးေဆာငရြကခကမား ဆကႏႊယမႈမာ ရငးလငးပါသည။ ADB ၏ ၂၀၁၄ ခႏစ ႏငင၏ အေျခအေနဆနးစစသးသပေလလာမႈတြင လအားလးအကး၀ငသည ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈက အေကာငအထညေဖာရာတြင စနေခၚမႈေရာ အခြငအလမးပါရသည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးကစၥရပက ျပညျပညစစ ေဆြးေႏြးထားပါသည။101

NCDP ၊ ဆငးရႏြမးပါးမႈေလာခေရး မဟာဗဟာႏင FESR ကသ႔ေသာ အမးသားစမကနးေရးဆြျခငးလပငနးစဥ အဆငတြင မ၀ါဒေပါငးစညးကကညမႈတနဖးႏငပတသက၍ ေသခာေရရာမႈ မရေၾကာငးက ႏငငတကာအသက အ၀နးတြင ပါ၀ငေဆာငရြကေနသမားက ေဖာျပၾကပါသည။ ယခငႏစမားတြင ဆငးရႏြမးပါးမႈေလာခေရး မဟာ ဗဟာႏင FESR ကသ႔ေသာ အမးမးေသာ စမကနးလပငနးစဥမားသည အစပငးတြငေပၚထြကလာျပး ေနာကပငး တြင အားေပာသြားၾကသည။ အစးရသစလကထကတြင အဆငျမငစမကနးအစအစဥမား ေရးဆြခမတျခငးႏင အေကာငအထညေဖာျခငး ကတက၀တျပေဆာငရြကမႈ အဆငတြင ရငးလငးမႈမရေသးသညက ေတြ႔ရသည။ ထ႔အျပင NPC ၊ NCPD ႏင အမးသားစမကနးေရးဆြေဖာေဆာငျခငး နညးလမးယႏရားမားက အစးရအျပငဘကတြင ကယကယျပန႔ျပန႔သရမႈမာ အကန႔အသတျဖငသာရသည။ သ႔ေသာလညး MoPF အေနျဖင အမားျပညသပါ၀ငသည ဖရမမား၊ သတငးျဖန႔ေ၀မႈမားအျပင ADB ႏင UNDP ကသ႔ေသာ ဖြ႔ၿဖးေရးမတဖကအဖြ႔အစညးမားထမ အၾကဥာဏ ႏင လမးညႊနခကမားက ေတာငးချခငးျဖင မဒယာအပါအ၀င ႏငငတကာအဖြ႔အစညးမားႏင ခတဆကေဆာငရြကမႈ တြင ၎၏ ၾကးပမးေဆာငရြကခကမားက အထးအေလးေပး ေဖာျပပါသည။102 ဤသေတသနအတြက ေဆြးေႏြး ညႏႈငးမႈအရ အဆငျမငပငးရ မ၀ါဒႏင စမကနးေရးဆြေဖာေဆာငျခငးမားတြင ႏငငတကာအဖြ႔အစညးမား၊ ဘ႑ာေရး ဆငရာအဖြ႔အစညးမား၊ အလႉရငမား၊ အရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးမားအေနျဖင ပါ၀ငအေကာငအထညေဖာေဆာငရြက ႏငၿပး ထသ႔လညး ေဆာငရြကသငပါသည။ ဒမကေရစနညးလမးအရ ေရြးခယတငေျမာကခသည ျမနမာႏငင၏ ပထမဆး အစးရလကထကတြင အဆပါ အမးသားစမကနးေရးဆြျခငးလပငနးစဥမားသည ႏငင၏ ေရရညမ၀ါဒ တညေဆာကပအတြငး ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးစမအပခပမႈက တညေဆာကရန အခြငအလမးမားရသညက ေဖာညႊနးေနပါသည။ NCDP ႏငဆကစပ (၅) ႏစစမကနးမားသည ယငးကသ႔ေပါငးစညးမႈအတြက နညးလမးတစခ ျဖစပါသည။ လာမညလမားတြင NPC ၏ ဥးစားေပးလပငနးမားႏင အစအစဥမားသည ရငးရငးလငးလငး ရလာမညျဖစေသာေၾကာင အခြငအလမးမားစြာလညး ေပၚထြကလာမည ျဖစသည။

တစခနတညးတြင အစးရအတြငးႏငအျပငဘကရ ပါ၀ငေဆာငရြကသမားအေနျဖင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးက အျခားေသာ မ၀ါဒနယပယမားအတြငးသ႔ ေပါငးစညးထညသြငးႏငရနအတြက ျပညတြငးပငး အဓက လပငနးစဥမား ႏင ပမခတဆကေဆာငရြကသငပါသည။ ဤသေတသနတြင ယငးကသ႔ ျပညတြငးပငး အဓက လပငနးစဥႏစရပ ထပမ ေပၚထြကလာသည။ တငးေဒသၾကးႏင ျပညနယအဆင စမကနးေရးဆြျခငး လပငနးစဥႏင၊ ၀နၾကးဌာနအဆင စမကနးေရးဆြျခငးအပါအ၀င မ၀ါဒဆငရာလပငနးတ႔ျဖစသည။ NPC အျပင ျပညနယ (သ႔) တငးေဒသႀကး၏ ၀နႀကးခပက ဥက႒ရာထးျဖင ေဆာငရြကသည ျပညနယႏငတငးေဒသႀကး စမကနးေရးဆြေရးေကာမရငသည ပဂၢလကက႑အပါအ၀င အဆျပသည စမကနးမားက စစစသးသပရန တာ၀နရျပး NPC က ခြငျပသညအခါ စမကနး မားက ေ၀ဖနအၾကျပခက (feedback) ေပးျခငးႏင လအပလင ပယချခငးမားက ေဆာငရြကရသည။103 သေတသန ႏင မဟာဗဟာေျမာက စမကနးေရးဆြျခငးမားတြင အထကအေလာကအားျဖင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး ကစၥရပ အမားအျပား ျဖစေပၚသည သးျခားတငးေဒသၾကး (သ႔) ျပညနယမားက ေဖာျပထားပါက (ဥပမာ - လကတေလာ ထတျပနသည ကမာၻ႔ဘဏ၏သေတသနတြင ေဖာျပထားသကသ႔ မေကြးႏင ဧရာ၀တတငးေဒသႀကး၌)104 ေရႊ႕ေျပာငး သြားလာျခငးစမအပခပမႈတြင အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကသမားသည စမကနးေရးဆြျခငး လပငနးစဥမား အတြငးသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးကစၥရပမားက ေပါငးစညးထညသြငးရနအတြက အဆပါ ျပညနယ/တငး ေဒသႀကး ဆငရာ စမကနးေရးဆြျခငးယႏရားမားႏင ေပါငးစပေဆာငရြကသငပါသည။

101 ADB (2012); ADB (2014); ADB (2015), “Interim Country Partnership Strategy: Myanmar 2015-2016,” https://www.adb.org/documents/myanmar-interim-country-partnership-strategy-2015-2016 (accessed 15 December 2016). 102 Consultation, Ministry of Planning and Finance, Naypyidaw (15.9.16). 103 “Amid Cabinet-Building Spree, Government Priorities Questioned,” Myanmar Times, 11 May 2016, http://www.mmtimes.com/index.php/national-news/nay-pyi-taw/20227-amid-cabinet-building-spree-govt-priorities-questioned.html (accessed 15 December 2016). 104 World Bank (2016).

40

သးျခား ၀နႀကးဌာနမားတြင စမကနးေရးဆြျခငးႏင မ၀ါဒလပငနးစဥမားသည အျခားေသာ မ၀ါဒနယပယမားႏင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးမ၀ါဒ ခတဆကရနမာ အျခားအဆငတစခ ျဖစပါသည။ NCDP ဆကစပ (၅) ႏစစမကနးမားႏင သကဆငသည လပငနးေဆာငရြကခကမားကသ႔ အမးသားစမကနးေရးဆြျခငး လပငနးစဥမားသည မ၀ါဒဆငရာ လမးညႊနျခငးႏင ေရးဆြခမတျခငးမားအတြက အေရးပါေသာ ေရရညမေဘာငတစရပက ျဖညဆညးေပးပါသည။ သ႔ေသာ MoLIP ၏ မ၀ါဒလပငနးေဆာငရြကခကမားတြင ေဖာျပထားသညအတငး NPA ႏင ျပညပအလပအကင ဆငရာဥပေဒႏငပတသကသည ေဆာငရြကဆ လပငနးမားကသ႔ပင အစးရအတြငးပငးႏငအျပငဘကရ ပါ၀င သကဆငသမားသည စမအပခပမႈေပၚတြင တကရကသကေရာကမႈ ရႏငပါသည။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမ အပခပမႈတြင ပါ၀ငေဆာငရြကသမားအေနျဖင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးမ၀ါဒက ဆကစပမ၀ါဒနယပယမားအတြငး ေပါငးစညးထညသြငးရန ႀကးပမးေဆာငရြကပါက အျခား၀နႀကးဌာနမားတြငလညး အလားတ အေရးပါသညဌာနမား၊ စာခပစာတမးမား ရရမညျဖစပါသည။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏင ေကးလကေဒသဖြ႔ၿဖးေရးဆငရာမ၀ါဒ လပငနးစဥ အၾကား ခတဆကမႈက အားေကာငးေစရနအတြက ဥပမာအားျဖင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးစမအပခပမႈ ေဆာငရြကသ မားသည ေမြးျမေရး၊ ေရလပငနးႏင ေကးလကေဒသဖြ႔ၿဖးေရး၀နႀကးဌာန(MLFRD)ႏင တကရက ခတဆက ေဆာငရြကႏငပါသည။ ဤ၀နႀကးဌာနေအာကတြင ေကးလကေဒသဖြ႔ၿဖးေရးဥးစးဌာနရပါသည။ ေကးလကေဒသ ဖြ႔ၿဖးေရးႏင ဆငးရႏြမးပါးမႈေလာခေရးမဟာဗဟာက ဆကလကေဆာငရြကျခငး မျပေတာေသာလညး ၎အေပၚ အေျခခေရးဆြခသည မဟာဗဟာသည အဆငဆငေျပာငးလျဖစေပၚလာသည စမကနးေရးဆြျခငးနညးလမးမား ေအာကတြင ပါ၀ငႏငဖြယရပါသည။105 ေမြးျမေရး၊ ေရလပငနးႏင ေကးလကေဒသဖြ႔ျဖးေရး၀နၾကးဌာနသည ၎၏ အဓကမ၀ါဒမား၊ ရညမနးခကမားႏငအည ခနညထားေသာ အဓကကသည စမကနးေရးဆြျခငးႏင မ၀ါဒလပငနးစဥ မားသညလညး ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈ ေဆာငရြကသမား၏ မ၀ါဒဆငရာ ခတဆက ေဆာငရြကႏငမႈ အတြက အခြငအလမးမားက လမးဖြငထားပါသည။

ဤေနရာတြငသကဆငမႈရ၍ ေဖာျပအပသညမာ စကပးေရး၊ ေမြးျမေရးႏင ဆညေျမာငး၀နႀကးဌာန (MOALI) ၏ စကပးေရးမ၀ါဒ မၾကမးေရးဆြျခငးႏင စကပးေရးဖြ႔ၿဖးမႈမဟာဗဟာ(ADS) ေရးဆြျခငး ျဖစပါသည။ အၿပးသတေရးဆြ ခမတျခငး မျပရေသးေသာ MOALI ၏ စကပးေရးမဟာဗဟာသည ေရတ ငါးႏစစမကနးတစရပ ျဖစေသာလညး ဆကစပလႊမးျခမႈရသညမေဘာငအတြငး ADS ေရးဆြျခငးကသ႔ အျခားမ၀ါဒလပငနးစဥမားက ပါ၀ငေစပါသည။ ၎က MOALI ၀နထမးမားက ကယကယျပန႔ျပန႔ ေရးဆြျခငးျဖစပါသည။ ဤေဆာငရြကခကသည စကပးေရး က႑သ႔ ေရးရႈသည စးပြားေရးမ၀ါဒ ခမတေဆာငရြကသည NLD ၏ ကတက၀တျပလပေဆာငခကက ထငဟပ ေဖာျပေနပါသည။ MOALI ၏ မၾကမးေရးဆြထားသည မေဘာငတြင ေျမယာပငဆငမႈ၊ ေကာကပသးႏထတလပမႈ၊ ငါးလပငနး၊ ေမြးျမေရး၊ ေရအရငးအျမစအသးျပမႈ၊ လယယာသးစကပစၥညးကရယာမား ၀ယယမႈႏင ရငးႏးျမပႏမႈ၊ စကပးေရးက႑ဆငရာ သေတသန၊ နညးပညာႏင လ႔စြမးအားအရငးအျမစ၊ သဘာ၀ပတ၀နးကငထနးသမးေရးႏငသကဆငသည မ၀ါဒမားက ခမတထားပါသည။106 အေရးႀကးသညအခကမာ MOALI မ၀ါဒက ၂၀၁၅ ခႏစ၊ ဒဇငဘာလေႏာငးပငးတြင အျပးသတေရးဆြျပးသညအခါတြင ေျမယာစမခန႔ခြမႈ၊ ဘ႑ာေရး၊ ေကးလကေဒသ လပစစမးရရေရး၊ ေရႏင ဆညေျမာငး အစရသည သးျခားစျဖစေနသည မ၀ါဒအမးမးက မေဘာငတစခတညး အတြငးသ႔ ထညသြငးေဆာငရြကလာႏငမည ျဖစသည။107 သ႔ေသာလညး ေျပာငးလလာႏငသည ေကးလကေဒသ အသကေမြး၀မးေကာငးႏငအတ ေနရာေဒသႏင က႑အလက လပသားေနရာေျပာငးမႈပစမားက လကရပစတြင ထညသြငးစဥးစားသးသပျခငး မရပါ။ မ၀ါဒေရးရာက သးသပေဖာေဆာငပတြင လပသားႏင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး ဆငရာ မ၀ါဒေရးရာစနေခၚမႈမား ပါ၀ငျခငး မရပါ။

မၾကမးေရးဆြျခငးသည အေစာပငးအဆငတြငရေနေသးေသာလညး ADS ျဖင MOALI မ၀ါဒက အေကာငအထည ေဖာေဆာငရြကရန ၾကးပမးေနပါသည။108 အာရဖြ႔ၿဖးေရးဘဏသည ADS ႏငပတသက၍ အၾကဥာဏေပးခၿပး ေရးဆြ အေကာငအထညေဖာမႈအပငးတြင လငျမနစြာတးတကေနေသာလညး အရပဘကအဖြ႔အစညးမားႏင ေဆြးေႏြး

105 Consultation, Ministry of Planning and Finance, Naypyidaw (15.9.16). 106 MOALI (nd: 3), “Second Short-Term Five-Year Agriculture Policies and Plans.” 107 MDRI (2015: 2-3), “Promoting Agricultural Growth in Myanmar: A Review of Policies and an Assessment of Knowledge Gaps,” http://fsg.afre.msu.edu/fsp/burma/Research_Paper_5_Promoting_Agricultural_Growth.pdf (accessed 15 December 2016). 108 Land Core Group list serve (consider if/how to cite).

41

တငပငျခငးမားႏင အၾကဥာဏရယျခငးမားအတြက လကရအခနအထ အခြငအလမးမားမာ အကန႔အသတျဖငသာ ရပါသည။ ထ႔အျပင ADS မၾကမးေရးဆြျခငးလပငနးစဥသည အျခားစမကနးႏင မ၀ါဒအမးမးက ထညသြငးစဥးစား သးသပချပး ထအထတြင MOALI မ၀ါဒ၊ အမးသားေျမယာအသးခမႈ မ၀ါဒ၊ အစားအစာႏငအာဟာရဖလမႈအတြက ျမနမာႏငငအမးသားလပငနးစမခက၊ ျမနမာႏငငဆနစပါးက႑ဖြ႔ၿဖးေရး မဟာဗဟာ၊ စကပးေရးမ၀ါဒစာတမး (From Rice Bowl to Food Basket ေခါငးစဥတပထားၿပး အမးသားစးပြားေရးႏငလမႈေရး အၾကေပးေကာငစက ေရးဆြထားသည စာတမး) တ႔ ပါ၀ငပါသည။ ေနာကဆးတြင မ၀ါဒႏင ADS တ႔မ လပငနးစမခကမား ထြကေပၚလာ မည ျဖစသည။ သ႔ေသာလညး ADS မၾကမးေရးဆြသမားအေနျဖင ေကးလကေဒသႏင အသကေမြး၀မးေကာငးမား ေျပာငးလပႏငပတသက၍ အလပသမားႏင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး သြယ၀ကသကေရာကမႈမားက စဥးစားသးသပ သည အရပလကၡဏာမား မေတြ႔ရပါ။ ဤေျပာငးလမႈမားသည တစစတတစပငးအားျဖင စကအစားထးအသးျပျခငး၊ နညးပညာအဆငျမငတငျခငးတ႔အပါအ၀င ဤမ၀ါဒစာတမးမားက ျမငတငၿပး အေကာငအထညေဖာရန ရညရြယ သည ေျမယာမားအား ပဂၢလကပငျပလပျခငးတ႔ေၾကာင ျဖစသည။

အျခားဆကစပမ၀ါဒနယပယမားတြင ကနသြယမႈႏင ရငးႏးျမပႏမႈ၊ ေျမယာႏင သဘာ၀အရငးအျမစစမခန႔ခြမႈ၊ လမႈကာကြယေစာငေရာကေရး၊ လကနကးမႈတားဆးကာကြယေရးတ႔ ပါ၀ငသည။ ျမနမာႏငင၏ ခမတထားသည အျခားေသာမ၀ါဒမားကသ႔ပင ဤနယပယမားသညလညး လကရတြင ေျပာငးလေနပါသည။

၂၀၁၆ ခႏစ၊ ေအာကတဘာလတြင လႊတေတာက အတညျပၿပးေသာလညး ဥပေဒအာဏာသကေရာကရန ကနေန ေသးသည ျမနမာရငးႏးျမပႏမႈဥပေဒသစသည ယခင ဥပေဒႏစချဖစေသာ ျမနမာႏငငသားမား ရငးႏးျမပႏမႈ ဥပေဒႏင ႏငငျခားရငးႏးျမပႏမႈဥပေဒတ႔က ေပါငးစပထားျခငး ျဖစပါသည။ ဥပေဒသစသည ရငးႏးျမပနမႈလပငနးမားက ပမျမနဆနထေရာကေစရန ျပလပျခငးျဖစၿပး သတမတထားသညလပငနးက႑မားတြင ရငးႏးျမပႏမႈက ဥးစားေပးထားကာ အျခားလပငနးက႑မားအတြက အခြနေျဖေလာမႈမား ေပးထားသည။109 ၂၀၁၆ ခႏစ၊ ဇနန၀ါရလ တြင ျမနမာႏငငသည အမးသားေျမယာအသးခမႈ မ၀ါဒ (NLUP) က ခမတကငသးချပး ၎တြင ဓေလထးတမးဆငရာ ေျမယာစမခန႔ခြမႈ အေလအကငမားႏင တစႏငငလးအပစအခတရပစေရးလပငနးစဥ အေျခအေနတြင ထခကမႈမား အတြက ေလာေၾကးခစားခြငက အသအမတျပျခငးအား အရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးမားက ႀကဆခၾကပါသည။110 သ႔ေသာလညး ၂၀၁၂ ခႏစတြင ခမတကငသးခသည ျပနာရေသာ ဥပေဒႏစရပ၏ေနရာတြင အစားထးမည ေျမယာဥပေဒသစ မၾကမးေရးဆြျခငးက အမးသားေျမယာအသးခမႈ မ၀ါဒ (NLUP) က မညသ႔မညပ ခတဆကမည ဆသညမာ ရငးလငးမႈမရေသးပါ။ ေျမယာ၊ ႏငငျခားရငးႏးျမပႏမႈ၊ အေျခခအေဆာကအဥး ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈႏင ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥမားအၾကား အဆကအစပမားသည လာမညႏစမားတြင ေပၚထြကလာမည ေျဖရငးေဆာငရြက ရမည ႏငငေရးဆငရာကစၥရပမားထတြင ပါ၀ငသည။ ဤအေၾကာငးအရာမားသည ျမနမာႏငငရ ေကးလကလမႈ ဘ၀မားႏင အသကေမြး၀မးေကာငးမႈမားအေပၚ သကေရာကမႈရၿပး ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈဆငရာ ဖြ႔စညးတည ေဆာကပႏင အေျခအေနမားတြင အကးသကေရာကမႈ ျဖစေပၚေစသည။

လမႈကာကြယေစာငေရာကမႈသည လကတေလာ သသာထငရားသည မ၀ါဒဖြ႔ျဖးတးတကမႈ ျဖစသည။ ၂၀၁၅ ခႏစ တြင အစးရသည လမႈကာကြယေစာငေရာကေရး အမးသားအဆင မဟာဗဟာစမခက (NSPSP) က မတဆကေပး ခသည။ စမခကသည ဆငးရႏြမးပါးမႈအပါအ၀င လမႈေရးႏင စးပြားေရးအားနညးခကမားက နညးလမးသစမားျဖင တ႔ျပနေျဖရငးေဆာငရြကရနအတြက ဘကစမေဘာငတစရပက ျဖညဆညးေပးထားပါသည။ ဘကစလမႈကာကြယ ေစာငေရာကေရး ၀နေဆာငမႈမား (ISPS) ဟေခၚေသာ ေငြေၾကးလႊေျပာငးေပးျခငး၊ ေကာငးပညာေရး ေထာကပစရတ

109 “Myanmar Investment Law Approved,” Mizzima, 6 October 2016, http://www.mizzima.com/business-domestic/myanmar-investment-law-approved (accessed 15 December 2016); “Lower House Passes Myanmar’s Long-Awaited Investment Law,” Myanmar Times, 29 September 2016, http://www.mmtimes.com/index.php/business/22798-lower-house-passes-myanmar-s-long-awaited-investment-law.html (accessed 15 December 2016). 110 “Our Customary Lands,” Ethnic Community Development Forum, 5 July 2016, http://www.burmapartnership.org/2016/07/26273 (accessed 15 December 2016); “The Right to Land at Crossroads in Myanmar: A Commentary by Jenny Franco,” Transnational Institute (TNI), 5 July 2016, https://www.tni.org/en/article/the-right-to-land-at-crossroads-in-myanmar (accessed 15 December 2016).

42

ႏငခြေ၀ျခငးဆငရာ ယႏရားသည NSPSP တြငပါ၀ငသညအခကမား ျဖစပါသည။111 လကနကးမႈတားဆးကာကြယ ေရးမ၀ါဒႏငပတသက၍ လကနကးမႈတကဖကရန ၂၀၀၇ ခႏစတြငခမတခေသာ ပထမဆး (၅) ႏစတာ စမကနးျပး ေနာက ၂၀၁၂ ခႏစတြင ဒတယ (၅) ႏစတာ အမးသားစမကနးက ထပမခမတခပါသည။ ၂၀၀၅ ခႏစတြင ျပ႒ာနး ခေသာ လကနကးမႈတားဆးကာကြယေရးဥပေဒေပၚတြင အေျချပ၍ အမးသားစမကနးသည ႀကတငကာကြယျခငး၊ ကာကြယေစာငေရာကမႈေပးျခငးႏင တရားစြဆျခငးနညးလမးမားက ေပါငးစပထားသည။112 အမးသားစမကနး ေဆာငရြကမႈတြင အသအျမငျမငတငေပးျခငးမားကလညး ထညသြငးေဆာငရြကခသည။

၇.၄။ သတျပေလလာမသည (သ႔) ျဖစေပၚႏငေခရသည မ၀ါဒဆငရာ ပဋပကၡမား

သတျပေလလာမသည မ၀ါဒဆငရာ ပဋပကၡမားႏငပတသက၍ အေစာပငးေဆြးေႏြးတငျပမႈမားတြင - ေရႊ႕ေျပာငး သြားလာျခငးဆငရာမ၀ါဒႏငပတသက၍ ကာကြယေစာငေရာကမႈႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈၾကား အဆကအစပ၊ ေရႊ႕ေျပာငး သြားလာျခငးဆငရာမ၀ါဒတြင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈႏင ဖြ႔ျဖးတးတကမႈအၾကား ကယကယျပနျပန႔ ဆကစပမႈ၊ ထ႔အျပင ဆကႏႊယမႈ သးချဖစသည ကနသြယမႈႏင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈအၾကားဆကႏႊယမႈ၊ ရာသဥတေျပာငးလမႈ ႏင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးအၾကားဆကႏႊယမႈ၊ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏင ပမကယျပန႔ေသာ လမႈယဥေကးမႈ ေျပာငးလမႈမားအၾကား ဆကႏႊယမႈတ႔ ျဖစသည။ ပထမပဋပကၡႏစချဖစသည ကာကြယေစာငေရာကမႈႏင ဖြ႔ၿဖး တးတကမႈၾကား ဆကစပမႈႏင၊ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈႏင ဖြ႔ျဖးတးတကမႈအၾကား ဆကစပမႈတ႔သည ျပညသလထ အၾကား ေဆြးေႏြးမႈႏင အသအျမငမား တးပြားလာပါသည။ အသအျမငမားတးပြားလာျပး ႏငငေရးႏင စးပြားေရး ျပျပငေျပာငးလမႈမား တညၿငမလာေသာေၾကာင ပမရငးလငးျပတသားျပး ေရရညခငမာေသာ စမခကေရးဆြျခငးႏင မ၀ါဒလပငနးစဥမား ျဖစေပၚလာႏငဖြယရပါသည။ သ႔ေသာလညး ကနသြယမႈႏင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈအၾကား ဆကႏႊယမႈႏင ေဖာျပပါ ေနာကဆကတြဆကႏႊယမႈသးခက လကတေလာတြင အမားျပညသအၾကား သျမငနား လညမႈ နညးပါးေနေသးျပး ေဆြးေႏြးမႈမားလညး မျပလပသေလာက ျဖစပါသည။ ဤနယပယမားႏငပတသက၍ သေတသနႏင စညးရးလႈ႕ေဆာမႈမားက အစဥးပငးတြင ျပလပရန လအပပါသည။

အမနတစကယအားျဖင ႏငငေရးႏငစးပြားေရးျပျပငေျပာငးလမႈမား တညၿငမျခငးသည စမကနးေရးဆြျခငးႏင မ၀ါဒ ေရးဆြခမတျခငးတြင ပ၍ ရငးလငးခငမာမႈက အေထာကအက ျဖစေစပါသည။ ျပျပငေျပာငးလမႈမား အခငအမာ အေျခခ ေဆာငရြကျခငးမျပမ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးစမအပခပမႈအတြငး မ၀ါဒဆကစပကကညမႈရေစရနႏင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏင အျခားမ၀ါဒနယပယမားအၾကား ခတဆကမႈရေစရန ႀကးစားေဆာငရြကမႈ လအပပါ သည။ အမးသားစမကနးႏင လမႈေရးရာစမကနး ေရးဆြျခငးလပငနးစဥမား၊ ၀နႀကးဌာနဆငရာႏင က႑အလက စမကနးေရးဆြျခငးႏင မ၀ါဒေရးဆြခမတျခငး၊ ဘတဂကေရးဆြျခငးဆငရာလပငနးစဥမား၊ တငးေဒသႀကး၊ ျပညနယ ႏင ေဒသႏရဆငရာ လမႈအသကအ၀နးအဆငတြင တငးေဒသႀကးႏငျပညနယဆငရာလပငနးစဥမား (ေဒသဆငရာ စမကနးေရးဆြေရးေကာမရငမ LEO ႏငဆကစပသည လပငနးအစအစဥမားအထ)သည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏင ဆကစပမ၀ါဒနယပယမားအၾကား မ၀ါဒဆကစပကကညမႈက ခငမာအားေကာငးေစရန ေဆာငရြကႏငသည လမး ေၾကာငးမားပင ျဖစပါသည။ ကယျပန႔စြာေဖာျပရလင ဤေဆာငရြကခကမားသည ပးေပါငးညႏႈငးေဆာငရြကရန လမးေၾကာငးမားျဖစျပး မ၀ါဒ ပဋပကၡမားႏင ယဥၿပငျဖစေပၚေနသည ဥးစားေပးမႈမားက ေစစပညႏႈငးေဆြးေႏြးျပး ေျဖရငးေဆာငရြကရမည ျဖစပါသည။

အထကတြငေဖာျပခသည သတျပေလလာမေသာ ပဋပကၡမားက ျမနမာႏငင၏ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးစမအပခပမႈ မေဘာငအတြငးႏင ျပငပရ အမးမးေသာ အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကသမား၊ သကဆငရာ စာခပစာတမး မားႏင ညႏႈငးေဆာငရြကသငပါသည။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးမ၀ါဒတြင ကာကြယေစာငေရာကမႈႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈ

111 “Social Protection in Myanmar,” UNICEF, https://www.unicef.org/myanmar/Social_impact_study_version_2_ (Fianl_Draft).pdf (accessed 15 December 2016); “Building Myanmar’s Social Protection System can Protect the Poorest,” World Bank, 4 November 2015, http://www.worldbank.org/en/news/feature/2015/11/04/building-myanmar-social-protection-system-can-protect-the-poorest (accessed 15 December 2016).112 “Burma,” 2014 Trafficking in Persons Report, U.S. State Department, http://www.state.gov/j/tip/rls/tiprpt/countries/2014/226691.htm (accessed 14 December 2016); “Law Reform Efforts,” IMPOWR, http://www.impowr.org/content/law-reform-efforts-prostitution-myanmar-burma (accessed 15 December 2016).

43

အၾကားခတဆကမႈက ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးစမအပခပမႈအတြငးရ တာ၀နယေဆာငရြကသမားႏင အဖြ႔အစညး၊ ဌာနမားျဖစသည MoLIP ရ ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားဌာနခြ၊ ျပညပအလပအကငဆငရာ ႀကးၾကပေရးအဖြ႔ (OESC)၊ ျပညတြငး ျပညပအလပသမားေရးရာေကာမတတ႔၏ လပငနးမားမတစဆင ျမငတငေဆာငရြကႏငပါသည။ မ၀ါဒ ေရးရာ စာခပစာတမးမားသညလညး အေရးႀကးပါသည။ အမးသားစမကနးက စမကနးအသစတစခအျဖစ ျပနလည ေရးဆြၿပးသညအခါတြင ကာကြယေစာငေရာကမႈႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈအဆကအစပက အကးရျပး အျပနအလန အကးျပသည ဆကစပမႈအျဖစ အေလးေပး ေဆာငရြကႏငပါသည။ ILO ကသ႔ အျပညျပညဆငရာ မတဖကအဖြ႔ အစညးမားထမ နညးပညာအကအညႏင သေတသနမားျဖင ဤလပငနးစဥမားက ပပးကညႏငပါသည။ ေရႊ႕ေျပာငး သြားလာျခငးႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈအဆကအစပဆငရာ အသပညာႏငလပငနးစမခကမားက ေဆာငရြကရာတြင ဤလမးေၾကာငးမားမာ အေရးႀကးလာမညျဖစသည။ သ႔ေသာ အမးသားဖြ႔ၿဖးေရးအစအစဥတြင ႀကးပမးေဆာငရြက ေနၾကေသာ အစးရတာ၀နရသမားအေနျဖင ခတဆကညႏႈငးေဆာငရြကရာတြင အဓကပါ၀ငသငပါသည။ အထး သျဖင စမကနးႏင ဘ႑ာေရး၀နႀကးဌာန (MoPF)၊ ေမြးျမေရး၊ ေရလပငနးႏင ေကးလကေဒသ ဖြ႔ၿဖးေရး၀နႀကးဌာန (MLFRD)ႏင စကပးေရး၊ ေမြးျမေရးႏင ဆညေျမာငး၀နႀကးဌာန (MOALI) တ႔ ျဖစသည။ ဤ၀နႀကးဌာနမား၏ စမကနးေရးဆြျခငးႏင မ၀ါဒလပငနးစဥမားသည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈအၾကား မ၀ါဒခတဆကမႈ အားေကာငးေစရနအတြက အဓက အေရးပါသညေနရာတြင ရပါသည။

ကနရေနသည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈႏင ကနသြယမႈ၊ ရာသဥတေျပာငးလမႈ၊ လမႈယဥေကးမႈေျပာငးလမႈမားအၾကား ဆကႏႊယမႈမားသည အေကာငအထညေဖာသအမးမး၊ အသငးအဖြ႔အမးမး၊ အပခပမႈဆငရာစာခပစာတမးအမး မးတ႔ႏင ညႏႈငးေဆာငရြကမႈ လအပပါသည။ ထြကေပၚလာမည သကဆငရာဥပေဒမားႏင မ၀ါဒမားတြင ျမနမာႏငင ရငးႏးျမပႏမႈဥပေဒသစ၊ အမးသားေျမယာအသးခမႈမ၀ါဒႏင သဘာ၀ပတ၀နးကငထနးသမးေစာငေရာကမႈအေပၚ အေလးထားသည မဟာဗဟာ ပါ၀ငသည MOALI က ေရးဆြလကရေသာ မ၀ါဒတ႔ ပါ၀ငသည။ ဥပမာအားျဖင ႏငငျခားရငးႏးျမပႏမႈႏင လပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈအၾကားဆကႏႊယမႈသည အလပရင၊ အလပသမားႏင အစးရမားအၾကား အကးျဖစထြနးေစမညဆလင အလပအကငတညျမခငမာေစေသာ ရငးႏးျမပႏမႈမားက သဘာ၀ အရငးအျမစထတယသည ရငးႏးျမပႏမႈလပငနးမားထက ပမဥးစားေပးသငပါသည။ သဘာ၀အရငးအျမစထတယ ျခငးမားေၾကာင သဘာ၀ပတ၀နးကငက ထခကပကစးေစသညအျပင အလပအကငအခြငအလမးမားကလညး ရားပါးေစပါသည။ အစးရအေနျဖင သတမတထားသည သးျခားက႑အခ႕တြင ရငးႏးျမပႏမႈက အားေပးျမငတငရန ရညရြယခကျဖင ေရးဆြထားေသာ ရငးႏးျမပႏမႈဥပေဒသစသည အားတကဖြယ ျဖစပါသည။

ထ႔အျပင လမႈကာကြယေစာငေရာကေရး၊ ကနးမာေရးႏင ပညာေရးဆငရာမ၀ါဒမားႏင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးမ၀ါဒ အၾကားခတဆကမႈသည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈႏငပတသက၍ ဘကစခဥးကပေဆာငရြကမႈက အေထာကအက ျဖစေစပါသည။ ဤခဥးကပမႈသည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးက လပခလစာကြာျခားမႈေၾကာင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာ သည ျဖစစဥတစရပအျဖစသာမကဘ ပမေကာငးမြနေသာ လေနမႈဘ၀ပစ ရရပငဆငလမႈဆႏၵ၊ လမႈေရးဆငရာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး၊ ယဥေကးမႈစႏႈနးမား စသညတ႔ပါ၀ငသည လမႈစးပြားျဖစစဥတစရပအျဖစ ရႈျမငသး သပပါသည။ ဤကသ႔ အလးစျခငနားလညမႈျဖင လငျမနစြာေျပာငးလေနသည လ႔အဖြ႔အစညးတြင လမႈယဥေကးမႈ အေၾကာငးတရားမားအျပင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာ ဖြ႔စညးတညေဆာကပႏင ကယျပန႔စြာ ျဖစေပၚေနသည အေၾကာငးတရားမားက ဟနခကည ခနညေဆာငရြကရမည ျဖစပါသည။

44

၈။ မ၀ါဒဆကစပကကညမႈ ခငမာအားေကာငးျခငး အကးေကးဇးမားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈတြငပါ၀ငေဆာငရြကသမားသည မ၀ါဒ ဆကစပကကညမႈ ခငမာအားေကာငး ေစရန မညသညအတငးအတာထ ေဆာငရြကသင (သ႔) ေဆာငရြကႏငသနညး။ မ၀ါဒဆကစပကကညမႈအတြက ေဆာငရြကသည ရညမနးခကမားသည အစညးအေ၀းမား ပမ ေဆာငရြကရနသကသက မဟတသညအျပင ေကာငးမြနေသာ ဆကသြယေဆာငရြကျခငးႏင ညႏႈငးေဆာငရြကျခငးမားသညလညး အဆးစြနပနးတငမား မဟတပါ။ မ၀ါဒ ဆကစပကကညမႈရေရးရညမနးခကႏငပတသက၍ တစဖက၌ ေကာငးကးႏင အျခားတစဖက၌ ဆးကးဟ၍ အပငး (၂) ပငး ရပါသည။

ပထမဥးဆးအေနျဖင ဆးကးဘကႏငပတသက၍ မ၀ါဒဆကစပကကညမႈသည မ၀ါဒနယပယမားတြငျဖစေစ၊ ပထ၀ ေျမအေနအထားအမးမးတြငျဖစေစ အမးမးကြျပားသည နယပယမားရ မ၀ါဒ ပဋပကၡမားႏင အေပးအယ၊ အေလာအတငး (တစခရ၊ တစခရႈး) ျပလပရသည ကစၥရပမားက အနညးဆးျဖစေအာင (သ႔) မျဖစေအာင ႀကးစား ရသည။ ႏငငတကာအဆင၌ မ၀ါဒဆကစပကကညမႈႏငပတသက၍ အဆငျမင သေတသနမားတြငေဖာျပထားသည မာ တစေနရာ၌ရေသာမ၀ါဒမား (ဥပမာ - ၾကြယ၀ခမးသာေသာ ႏငငမားမ စကပးေရး ေထာကပေငြမား)သည အျခား ေနရာမား (ဥပမာ - စးပြားေရးတးတကရန စကပးေရးပ႔ကနမ အကးအျမတရရသည ၀ငေငြနမသည ႏငငမား)၏ စးပြားေရးဖြ႔ၿဖးတးတကမႈက ထခကေစႏငသည (သ႔) ဟန႔တားႏငသည ျဖစႏငေခမားက ေလာခရနျဖစသည။ တးတကမားျပားလာသည အျပနအလန ဆကႏႊယေနေသာ ကမၻာလးဆငရာစးပြားေရးတြင ဤကသ႔ ဆးကး သကေရာကႏငမႈမားမာ ယခငထကပ၍ ျဖစေပၚႏငေခရပါသည။113

ပထ၀ေျမအေနအထားတြင ျဖစေပၚႏငသညအရာမားသည မ၀ါဒနယပယမားတြငလညး ျဖစေပၚႏငပါသည။ ဥပမာ အားျဖင ျမနမာႏငငတြင ႏငငျခားတကရကရငးႏးျမပနမႈက တးပြားရန ၾကးပမးသည ကနသြယေရးမ၀ါဒမားသည စးပြားေရးဖြ႔ၿဖးတးတကမႈက အားေပးႏငေသာလညး ေကးလကလမႈဘ၀မားႏင အသကေမြး၀မးေကာငးမႈတ႔တြင ေျပာငးလမႈ ႀကးမားစြာ ျဖစေပၚေစႏငပါသည။ အမားအားျဖင စကပးေမြးျမေရးလပငနးမားမ လပသားမားက ထခက လြယၿပး မေသခာမေရရာသည လပငနးခြငအေျခအေနမားသ႔ ေရာကရသြားေစသည။114 မ၀ါဒဆကစပကကညမႈ ခငမာအားေကာငးသညဟ ဆရာတြင ယငးကသ႔ မ၀ါဒသကေရာကမႈမားက ကာကြယတားဆးႏငျခငး (သ႔) ေလာခ ႏငျခငး ျဖစပါသည။ ပထ၀ေျမအေနအထားအားျဖင ႏငငတကာတြင ဥပမာ-ဆငးရသညႏငငမားႏင ခမးသာသည ႏငငမားအၾကား ျဖစေပၚႏငသညသာမက ျပညတြငးတြင ဥပမာ - ၿမ႕ျပႏင ေကးလကအၾကား၊ ေတာငေပၚႏင ေျမျပန႔ေဒသအၾကားတြငလညး ျဖစေပၚႏငပါသည။ သဘာ၀အရငးအျမစ ထတယသးစြျခငး၊ အခြနဘ႑ာေငြခြေ၀ ျခငးႏငပတသကသည ေဆြးေႏြးမႈမားသညလညး ဤေနရာတြင သကဆငမႈ ရပါသည။115 တငးရငးသားေဒသမား တြင ေရအားလပစစ၊ သတတးေဖာျခငး၊ ေရနႏင သဘာ၀ဓါတေငြ႔မားက မညသညနညးျဖင မညသ႔ အကးအျမတ ရရၾကသနညး။ ေငြေၾကးဆငရာအားျဖင မညသညေနရာတြင အကးအျမတမား အမနတကယ ရရ၍ ထစမကနးမား တြင လပကငရန မညသတ႔က ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာၾကရသနညး။ တးတကေကာငးမြနေသာ မ၀ါဒ ဆကစပကကညမႈ ဆသညမာ ယဥၿပငေနေသာ ရညရြယခကမားက ဟနခကညထနးသမးႏငျပး အားလးပါ၀င အကးခစားႏငကာ သာတညမရသည စးပြားေရးဖြ႔ျဖးတးတကမႈက ေဖာေဆာငႏငစြမးရျခငးပငျဖစသည။

ထ႔အျပင မ၀ါဒဆကစပကကညမႈဆငရာ သေတသနအရ ယငးကသ႔ေသာ အေလာအတငးျပလပရသညကစၥရပမား က ေရာငၾကဥရန (သ႔) ေလာခရနမာ မ၀ါဒေရးရာေဆာငရြကခကမားႏငပတသကသညတးတကမႈမားက ဂရတစက စစေဆးသးသပႏငစြမး လအပပါသည။ ေစာငၾကညေလလာျခငး၊ အကျဖတသးသပျခငး၊ အစရငခတငျပမႈ နညးလမး ယႏရားတ႔ လအပပါသည။116 ဤကစၥရပႏငစပလဥး၍ အထးသျဖင NPA ၏ မဟာဗဟာေျမာက အခကအလက ေကာကယျခငးႏင စမခန႔ခြျခငးက ႀကဆအပပါသည။

113 OECD (2016). 114 MRLG (2015). 115 Dapice and Thanh (2013), “Creating a Future: Using Natural Resources for New Federalism and Unity,” Proximity Designs Myanmar, http://ash.harvard.edu/files/creating.pdf (accessed 15 December 2016). 116 OECD (2016).

45

ေကာငးကးဘကႏငပတသက၍ မ၀ါဒနယပယမားတြငျဖစေစ၊ ပထ၀ေျမအေနအထားတြငျဖစေစ နယပယအမးမးရ အျပနအလနအကးျပေနသည ဆကစပမႈမားက ပမခငမာအားေကာငးေစသည။ မ၀ါဒ ဆကစပကကညမႈက ခငမာ အားေကာငးေစရန ျပလပသညဟဆရာတြင အဆငတဌာန (မ၀ါဒခမတသညေနရာ၊ စးပြားေရး၊ လမႈေရး၊ သဘာ၀ ပတ၀နးကငဆငရာ မ၀ါဒနယပယမား) ႏင အထကေအာက ဌာနအဆငဆင (အျပညျပညဆငရာႏင ေဒသဆငရာ အဆငမ အမးသားအဆင၊ ျပညနယႏငတငးေဒသႀကးအဆင၊ ေဒသႏရအဆငထ ခတဆကေနေသာ စမအပခပမႈ အဆငဆင) အတတကြ စေပါငးညႏႈငးေဆာငရြကျခငးက ဆလပါသည။ ရညရြယခကမာ လကေတြ႔ေျမျပငတြင လကဆပလကကငျပႏငသည သကေရာကမႈမားႏငအတ (အထကေအာက ဌာနအဆငအလက) ျပျပငေျပာငးလ ေရးအစအစဥႏငကကညေသာ (အဆငတဌာနအလက) ေပါငးစညးထားေသာ အစအစဥတစရပ ရရနျဖစပါသည။117

ျမနမာႏငငတြင မ၀ါဒဆကစပကကညမႈႏငပတသက၍ မ၀ါဒေရးဆြသမားႏင စမအပခပသမားအတြက စနေခၚမႈမာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးက လပခလစာျခားနားမႈေၾကာင လမားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသည စးပြားေရးျဖစစဥအျဖစသာ မကဘ လမႈဆငရာႏင ယဥေကးမႈဆငရာျဖစစဥအပါအ၀င သဘာ၀ပတ၀နးကငေျပာငးလမႈျဖစစဥအျဖစလညး စဥးစားသးသပရနျဖစသည။ ထ႔အျပင မ၀ါဒဆကစပကကညမႈဆသညမာ အစးရဌာနအဆငဆငအၾကား ပးေပါငး ေဆာငရြကျခငးျဖင မ၀ါဒေရးဆြခမတမႈ၏ သကေရာကမႈမားက အေကာငးဆးတးတကျဖစေပၚလာေစရနျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင မ၀ါဒဆကစပကကညမႈ ရႈေထာငအေနျဖင အစးရအတြငးပငးႏင ျပငပရ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈ တာ၀နယေဆာငရြကသမားအား အမးသားအဆင မ၀ါဒလပငနးစဥမားသာမက တငးေဒသၾကးအဆင ႏင ျပညနယအဆငရ လပငနးေဆာငရြကခကမား၊ ေဒသဆငရာ စမကနးေရးဆြေရးေကာမရငမ ေဒသႏရအလပ အကငႏင အလပသမားရာေဖြေရးရးအေပၚ ဗဟျပသည ေဆာငရြကခကမားႏငပတသက၍ ျခငသးသပစဥးစားရန အားေပးႏငသည။

ထ႔ေၾကာင မ၀ါဒဆကစပကကညမႈ ခငမာအားေကာငးေစျခငးျဖင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးစမအပခပမႈတြငရသည အခကအခဆးေသာ စနေခၚမႈမားက ေျဖရငးရနအခြငအလမးမား ရရေစသညအျပင ေယဘယအားျဖင လပသားစမ အပခပမႈတြငရေသာ ကြာဟမႈမားက ေျဖရငးရနနညးလမးမားကလညး ရရေစပါသည။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးက ျဖစေစေသာ အဓကအေၾကာငးတရားမား (ဖြ႔စညးတညေဆာကပဆငရာ စးပြားေရးအေၾကာငးတရားမားမသည လမႈယဥေကးမႈႏင သဘာ၀ပတ၀နးကငဆငရာ အေၾကာငးတရားမားအထ) မာ အဘယနညး။ ဟနခကထနးညထား သည စမအပခပမႈမေဘာငအတြငး ဤကြျပားေသာ (သ႔) ယဥၿပငျဖစေပၚေနေသာ အခကမားက မ၀ါဒ အေကာင အထညေဖာသမားက မညသ႔ ေပါငးစညးထညသြငးမညနညး။ ႏငငတကာသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးက (ေလာခ သငသည ေခါငးပျဖတျခငးျပနာအျဖစ သျမငနားလညထားၿပး) ယခငထက ပ၍ ပြငပြငးလငးလငး ေဆြးေႏြး လာသညအခါ ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမားအား ကာကြယေစာငေရာကျခငးႏင စြမးေဆာငရညျမငတငေပးျခငးအတြက ေျဖရငးေဆာငရြကစဥ တစျပငတညးတြင တစဖက၌ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးျဖင ဖြ႔ၿဖးတးတကႏငမႈ အမားဆး ျဖစေပၚရန မ၀ါဒအေကာငအထညေဖာသမားက မညသ႔ေဆာငရြကႏငသနညး။ မ၀ါဒဆကစပကကညမႈ ေဆာငရြက ရျခငး ရညရြယခကမာ ပ၍ ေပါငးစညးေသာ၊ ပ၍ ဟနခကညေသာ၊ ပ၍ ခငမာအားေကာငးစြာျဖင အျပနအလန ခတဆကမႈရေသာ စမအပခပမႈ မေဘာငတစရပက ေရးဆြရနႏင ေဘးကငးလျခမႈ၊ ႏစဥးႏစဖက အကးရမႈ၊ လသား ခငးစာနာေထာကထားမႈရေသာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈျဖစစဥမားက ထနးသမး ကာကြယေစာငေရာကရနျဖစပါသည။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးစမအပခပမႈမေဘာငအတြငးႏင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏင အျခားမ၀ါဒနယပယမား အတြက ျမနမာႏငငတြင ပ၍ ဆကစပေပါငးစညးမႈရေသာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈ မေဘာငတစရပ ျဖစထြနးေပၚေပါကရနအတြက ေဆာငရြကရနနညးလမးမားက ဤစာတမးအားျဖင အၾကျပတငျပအပပါသည။

117 OECD (2016: 16, 20).

46

၉။ နဂးခပႏင အၾကျပခကမားျမနမာႏငငသည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး မ၀ါဒႏငပတသက၍ အလညအေျပာငးတစခႏင ၾကေတြ႔ေနရသည။ အျခား တစဖကတြငလညး မ၀ါဒေရးရာ အေျခအေနမားအပါအ၀င ျပညပသ႔ လပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးက ယခငထက ပ၍ ျပညသမားအၾကားတြင လြတလပပြငလငးစြာ ေဆြးေႏြးလာၾကသည။ အမးသားႏငငေရးႏင စးပြားေရးျပျပင ေျပာငးလမႈမားသည အတငးအတာကယျပန႔စြာျဖင တးတကမႈအလားအလာမား ရလာျခငးေၾကာင အနာဂတတြင အလပအကငအတြက ျပညပသ႔ ျမနမာမား ေရႊ႕ေျပာငးလပကငႏငေခ နညးပါးလာျပး ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမားႏင ၎တ႔မသားစ၀ငမားအေနျဖငလညး မခငႏငငသ႔ ျပနလာရန အေျခအေနမားက ရာေဖြလာႏငဖြယရပါသည။

သ႔ေသာလညး အျခားတစဖကတြင ျမနမာႏငင၏ အမးသားဖြ႔ၿဖးတးတကေရး ရညမနးခကတြငပါ၀ငသည အဓက အခကမာ စကပးေရးမေန၍ ကနထတလပမႈႏင ၀နေဆာငမႈက ပမဥးတညျမငတငေဆာငရြကမည ဖြ႔စညးပဆငရာ ျပျပငေျပာငးလေရး အျမငတစရပျဖစသည။ ဤလပငနးစဥသည အတငးအတာတစခအထ အေကာငအထညေပၚ လာပါက ေကးလကလမႈဘ၀မားႏင အသကေမြး၀မးေကာငးလပငနးမားအေပၚ ႀကးႀကးမားမား သကေရာကမႈမား ကေရာကေစမညျဖစၿပး ေကးလကေဒသမ ျပညသမားအေနျဖင အလပအကငမားက မညသညေနရာႏင မညသည က႑မားတြင ရာေဖြရမညနညးဟသည ေနာကဆကတြ အကးသကေရာကမႈမား ရလာမညျဖစသည။ သ႔ေသာ ၎တ႔ကယတင မ၀ါဒဆငရာ ေဆြးေႏြးမႈနယပယမားအျဖစ ရလာေသာလညး လပသားႏင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး အဆကအစပသည ဖြ႔စညးတညေဆာကပဆငရာ ျပျပငေျပာငးလမႈႏငပတသကသည မ၀ါဒေဆြးေႏြးမႈမားတြင လး၀ ပါ၀ငမႈ မရေသးပါ။

အဆပါအေၾကာငးအရာမားကအေၾကာငးျပ၍ ဤစာတမးအေနျဖင ျမနမာႏငငတြင လပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာ ျခငးဆငရာမ၀ါဒအျပင ဤမ၀ါဒသည အျခားမ၀ါဒနယပယမားႏငခတဆကမႈႏငပတသက၍ လပသားေရႊ႕ေျပာငး သြားလာျခငး စမအပခပမႈတြင ညႏႈငးေဆာငရြကမႈႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈက ခငမာအားေကာငးေစရန နညးလမး မားက စဥးစားသးသပခပါသည။ ဤကသ႔ ညႏႈငးေဆာငရြကျခငးတြင မ၀ါဒဆကစပကကညေစရန ျပလပျခငး အဓပၸါယပါ၀ငၿပးျဖစပါသည။ မ၀ါဒဆကစပကကညမႈဆသညမာ မ၀ဒါမားအခငးခငး ကြလြ၍ ပဋပကၡျဖစမႈက အနညးဆး ေလာနညးေအာငျပလပၿပး မ၀ါဒမားအခငးခငး ေပါငးစညးကကညမႈ အရဆး ျဖစေစရန ေဆာငရြကျခငး ျဖစသည။ ဟနခကည၍ ေပါငးစညးကကညမႈရေသာ မ၀ါဒအစအစဥမားရျခငးအားျဖင ပ၍ ဟနခကညၿပး မေ၀မႈႏင သာတညမရေသာ အမးသားဖြ႔ျဖးတးတကေရးအတြက အလားအလာေကာငးမား ရလာေစသည။ ေကးလက ေဒသမားမ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမားသည အဆငးရဆးသမားထတြင ပါ၀ငေလရျပး ေျမယာမလပသားမား၊ ေျမယာသမးဆညးခရသည လယသမားမားႏင ကပတညးသည ေကးလကအသကေမြး၀မးေကာငးႏငရငဆငေနရ သည ငယရြယသအမးသားႏငအမးသမးမား ပါ၀ငၾကသည။ ေျပာငးလလာသည အလပအကငအလားအလာ မားႏင လပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈပစမားက ထညသြငး စဥးစားသးသပထားေသာ အမးသားဖြ႔ၿဖးေရးမ၀ါဒမား သည ျမနမာစးပြားေရးႏင ႏငငေရးျပျပငေျပာငးလမႈမားမေန၍ မညသမားက မညသညနညးလမးျဖင အကးအျမတ ရရမညက တရားမတစြာျဖင ထညသြငးစဥးစားႏငပါသည။ ဤကသ႔ မ၀ါဒဆကစပကကညမႈေဆာငရြကျခငးျဖင ပ၍တရားမတေသာ ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးဆငရာ ျပျပငေျပာငးလေရးႏငပတသကသည အျမငတစရပအား ရငးလငးစြာ ေဖာျပရန အခြငအလမးရေစပါသည။ ထအျမငက အမနတကယျဖစေပၚလာေစရန အေထာကအကျပမည လကေတြ႔ ကသည မ၀ါဒဆငရာ ခြျခမးစတျဖာ ေလလာမႈက ဤစာတမးျဖင ေဆြးေႏြးတငျပထားျခငးျဖစပါသည။

ဤစာတမးအတြက ျပလပခသည ေဆြးေႏြးပြမား၊ သေတသနမားအျပင ႏငငတကာ လပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာ ျခငး စမအပခပမႈဆငရာ မ၀ါဒဆကစပကကညမႈ ႀကးပမးေဆာငရြကခကမားႏင အေကာငးမြနဆးျဖစေသာ အေလ အကငမားက ေလလာမႈမားမတစဆင ေအာကပါအၾကျပခကမားက ေဖာျပျခငးျဖစပါသည။ အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကသ အမးမးအၾကား ညႏႈငးေဆာငရြကမႈ၊ အမးမးေသာ မ၀ါဒမားအၾကား ေပါငးစညးမႈ၊ ျဖစႏငေခရသည အနာဂတ မ၀ါဒဆငရာအကဥးခပ စသညျဖင အေၾကာငးအရာအလက အၾကျပခကမားက ေအာကတြင ေဖာျပထား ပါသည။

47

၉.၁။ အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကသမားအၾကား ညႏႈငးေဆာငရြကမႈ

(က) ျပညပအလပအကငဆငရာ ႀကးၾကပေရးအဖြ႔ (OESC) က ခငမာအားေကာငးေစရန

ေကာမတသးခ၏ လပငနးေဆာငရြကခကမားက ေဆြးေႏြးဖလယေသာ ပမနအစညးအေ၀းမားျပလပ၍ ပ၍ အလးစျခငသည မ၀ါဒလမးညႊနခကက ပပးျဖညဆညးရန လပပငခြငရ မေဘာငက အသးျပရန။ ျပညပအလပ အကငဆငရာဥပေဒအရ ႀကးၾကပေရးအဖြ႔တြင ၀နႀကးဌာနမားႏင က႑စ ေပါငးစပပါ၀ငျပး အလပသမားေရးရာ ကြမးကငသမားအျပင အလပသမားအဖြ႔အစညးမားပါ၀ငသည။ ထ႔ေၾကာင ပ၍ဆကစပကကညေသာ မ၀ါဒမား ေရးဆြခမတရနအတြက အေကာငးဆး အေနအထားတြငရေနျပး ယငးအခနးက႑မေန၍ အျပညအ၀ အေကာင အထညေဖာ ေဆာငရြကသငပါသည။ အေထာကအထားစာရြကစာတမးမား၊ ပမနမဟတေသာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈ၊ (သ႔) ထးျခားေသာ အလပသမားက႑မားႏငပတသက၍ စနေခၚမႈအခကအခမားက ေျဖရငးရနအတြက အျခား ဆပေကာမတမားက အားျဖညထညသြငးရနကလညး စဥးစားသးသပႏငပါသည။ ဆပေကာမတတစခခငးစတြင လမႈမတဖကကယစားလယမား ပါ၀ငသငျပး ဆပေကာမတမားအၾကား ပမန ေဆြးေႏြးဖလယျခငးႏင ညႏႈငး ေဆာငရြကျခငးျပႏငေသာ စနစတစခက ျပလပထားသငပါသည။ ထ႔အျပင OESC ဆးျဖတခကမားႏငပတသက၍ တငျပရန MoLIP ၀ကဘဆကတြင စာမကႏာတစခထညသြငးျခငးျဖင ပြငလငးျမငသာမႈႏငအတ မ၀ါဒမားႏင ပတသက၍ အမားျပညသ ပမပါ၀ငႏငခြငရလာမညျဖစသည။

(ခ) ေဒသႏရအဆင၊ တငးေဒသႀကးႏင ျပညနယအဆင၊ အမးသားအဆငမားအၾကား ညႏႈငး ေဆာငရြကမႈ ခငမာအားေကာငးေစရန

ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးစမအပခပမႈ အဆငအမးမးရ အဓက အေကာငအထညေဖာသမားအၾကား တညရဆ ခတဆကေဆာငရြကေနသညလမးေၾကာငးမားက ခ႕ထြငရနႏင မရေသးပါက ခမတေဆာငရြကရန။ ထကသ႔ ခတဆက ေဆာငရြကမႈမားက တးခ႕ (သ႔) ခမတေဆာငရြကရန ျဖစႏငေခရသည နညးလမးမားတြင - ဥပမာ။ ။ ေဒသႏရ အဆငတြင ေဒသႏရ တာ၀နရသမားသာ (သ႔) အမးသားအဆငတြင အမးသားဆငရာလပငနး တာ၀နယ ေဆာငရြကသမားသာမက ခမတထားသည ဘရညမနးခကပနးတင (သ႔) ရလဒမားထြကေပၚရန ပးေပါငး ေဆာငရြကသည စမအပခပမႈ မေဘာငအဆငအမးမးရ သကဆငပါ၀ငသမားပါ၀ငသည သငတနးမား (သ႔) အလပရေဆြးေႏြးပြမား၊ ဌာနအဆငဆင အခကအလကစစညးေကာကယျခငးႏင အခကအလက စမခန႔ခြျခငး အစအစဥမားႏင လပငနး ေဆာငတာမား။ ဌာနမားအခငးခငး ဆကသြယပးေပါငးေဆာငရြကျခငးသည လကရတြင တရား၀င ပစတက ျပလပျခငး မရေသာေၾကာင ထကသ႔ ဆကသြယညႏႈငးေဆာငရြကႏငသည နညးလမး/လမးေၾကာငးတစခက တညေဆာကရနလပါသည။

(ဂ) အမးသားအဆင၊ တငးေဒသၾကးႏင ျပညနယဆငရာ က႑စ အစအစဥေရးဆြျခငး လပငနးစဥႏင ခတဆက ေဆာငရြကမႈ ခငမာအားေကာငးေစရန

အမးသားဘကစဖြ႔ၿဖးတးတကေရးစမကနး (NCDP) ကသ႔ အမးသားအဆင လပငနးစဥမားအျပင ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးအဆင စမကနးေရးဆြျခငး လပငနးစဥမားသည ျမနမာႏငင၏ ေရရညမ၀ါဒ တညေဆာကမႈအတြက အေရးပါေသာ အခြငအလမးမားက ျဖညဆညးေပးပါသည။ ထ႔အျပင ဤကသ႔ ခတဆကေဆာငရြကမႈမားက ၀နၾကး ဌာနဆငရာ မ၀ါဒေရးဆြျခငးလပငနးစဥမားတြင ေဒသႏရအဆင ေဆာငရြကခကမားျဖင အစားထးေဆာငရြကျခငး ဟ ရႈျမငသးသပမႈ မျပသငဘ အျပညျပညဆငရာ စမအပခပမႈ အဖြ႔အစညးမားမ အၾကျပထားသည မ၀ါဒ ဆကစပ ကကညမႈ လမးညႊနခကမားႏငအည မ၀ါဒေရးဆြမႈတြင အမနတကယအေထာကအကျပေသာ၊ ပ၍ျပညစေကာငးမြန ေသာ အစးရတစရပလး၏ ခဥးကပမႈျဖစေသာ အျပနအလန အကးျပခတဆကေဆာငရြကပအျဖစ ရႈျမငသငပါ သည။

48

(ဃ) သးျခားက႑မား၊ ၀နၾကးဌာနမား၊ ႏငငတကာ ဖြ႔ျဖးေရးမတဖကအဖြ႔အစညးမား၏ စမကနး ေရးဆြျခငး လပငနးစဥမားႏင ခတဆကေဆာငရြကမႈ ခငမာအားေကာငးေစရန

မ၀ါဒဆငရာ ေဆာငရြကခကမားအတြက ျပညတြငးႏငပ၍ဆငေသာ ဤနယပယမားသည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈက အျခားက႑ႏငအဖြ႔အစညးမား၏ မ၀ါဒ၊ စမကနးေရးဆြျခငးလပငနးစဥမားနငပ၍ ခငမာစြာ ခတဆကေဆာငရြကရန အထေရာကဆး လမးေၾကာငးမားျဖစႏငပါသည။ ကလသမဂၢ ေအဂငစမား၊ ႏငငတကာ ေငြေၾကးဆငရာ အဖြ႔အစညးမား၏ မဟာဗဟာေျမာက စမခကမားအျပင ဆငးရႏြမးပါးမႈပေပာကေရး၊ ေကးလက ေဒသဖြ႔ျဖးေရး၊ လမႈကာကြယေစာငေရာကေရး၊ သဘာ၀ေဘးအႏရာယေလာခေရး၊ အမးသမးမားဖြ႔ၿဖးတးတကေရး၊ လကနကးမႈတကဖကေရး (ႏင အျခားေသာကစၥရပမား) အေပၚ အေလးထားသည မ၀ါဒေရးဆြျခငးလပငနးစဥမား အတြငးသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈက ပမ ေပါငးစညးထညသြငးႏငရန အျပညျပညဆငရာ ဖြ႔ၿဖးေရးမတ ဖကအဖြ႔အစညးမားႏင အရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးမားသည ေရႊ႕ေျပာငးလပသားဌာနခြ (MD) ၊ MoLIP (ႏင MoLIP အတြငးရဌာနမား) ႏင ပးေပါငးေဆာငရြကႏငပါသည။

(င) ကနသြယမႈႏင ရငးႏးျမပႏမႈ၊ ေျမယာႏင သဘာ၀သယဇာတ စမခန႔ခြမႈ၊ သဘာ၀ေဘးအႏရာယ ေလာခေရးတ႔တြင လပကငေနသမားႏင ညႏႈငးေဆာငရြကမႈ ခ႕ထြငရန

ကနသြယမႈ ေျဖေလာေပးျခငးျဖင ေျမယာႏင သဘာ၀သယဇာတ က႑အတြငးသ႔ ရငးႏးျမပႏမႈ ပမ၀ငေရာကလာျပး စကပးသးႏထတလပျခငး၊ အေျခခအေဆာကအအမား တညေဆာကျခငးႏင သဘာ၀သယဇာတ ထတယသးစြ ျခငးတ႔အတြက ေျမယာလပပငခြငမာ ႀကးမားေသာ အတငးအတာျဖငရလာပါသည။ ဤျဖစစဥမားေၾကာင ေကးလက ေဒသမားတြင သကေရာကမႈ ႀကးမားစြာျဖစေပၚျပး မၾကာေသးမႏစမားအတြငး ေျမယာသမးယမႈႏင သဘာ၀သယ ဇာတထတယမႈမားက ဆန႔ကငသည ႏငငေရးဆပအၾကြမႈမား ေပၚေပါကခပါသည။ ေကးလကေဒသတြင ဤကသ႔ ကစဥကလားျဖစစဥမားေၾကာင လမားလပကငမညေနရာႏင လပငနးက႑မားအေပၚသကေရာကမႈရၿပး လပသား ႏင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈမ၀ါဒအတြက ၎တ႔၏ သြယ၀ကသကေရာကမႈမားႏငပတသက၍ ေမးခြနးမား ရလာသည။ ေနရာေဒသႏင လပငနးက႑အလက လပသားျပနလညေနရာေျပာငးမႈ ျဖစႏငေခကၾကညျခငးအားျဖင အလပ အကငအလားအလာမားမာ ေျပာငးလလာမညျဖစသည။ ဥပမာအားျဖင ေကးလကႏင ၿမ႕ျပရ ပစတက မဟတေသာ စးပြားေရးတြင အလားအလာရေသာ အလပအကင/လပငနးခ႕ထြငမႈမားျပလပစဥတြင မ၀ါဒေရးဆြသမားအေနျဖင ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမားအတြက ဂဏသကၡာရေသာအလပအကငႏင ေရရညတညတေသာ အသကေမြး၀မးေကာငး မႈမား ျဖစေပၚေစေရးအတြက ေဆာငရြကေပးမႈမား (လမႈကာကြယေစာငေရာကေရး၊ အလပအကငအေျခအေန၊ လြတလပစြာသငးပငးဖြ႔စညးခြငႏင အစရသညတ႔)က စဥးစားသးသပသငပါသည။ ဤကသ႔ေသာ မ၀ါဒေရးရာ ေဆာငရြကခကမားသည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအၾကား အျပနအလန အကးျပ ခတဆကမႈ ရေရးေဆာငရြကရာတြင အလြနအေရးႀကးပါသည။

ထ႔အျပင နာဂစ ႏင ဂရ ဆငကလးမနတငးမားေၾကာင ရနကနသ႔ အလပသမား အမားအျပား ေရႊ႕ေျပာငးလာပက ေထာကဆ၍ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာမ၀ါဒႏင သဘာ၀ပတ၀နးကငဆငရာမ၀ါဒအၾကား ခတဆကမႈ အပါ အ၀င လကတေလာခမတသည သဘာ၀ေဘးအႏရာယေလာခေရးမ၀ါဒမားက မညသညနညးလမးျဖင (သ႔) မညသညအတငးအတာအထ လပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးျဖစစဥအေပၚ အေထာကအကျပသညက အေလး ထားစဥးစားသးသပရန လအပပါသည။ ကယျပန႔စြာေဖာျပရမညဆလင ရာသဥတေျပာငးလမႈမားမတစဆင ပမဆး၀ါးေသာ သဘာ၀ရာသဥတေဘးအႏရာယမားဆသ႔ ဥးတညသြားမညဆပါက မ၀ါဒေရးဆြသမားအေနျဖင ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔ သေလာငျခငးႏင တငပ႔ျခငးအေပၚ ျမနမာစးပြားေရး မခေနရျခငးက ေလာခရန နညးလမး မားက စဥးစားသးသပႏငပါသည။ စးပြားေရးဖြ႔ၿဖးတးတကမႈအတြက နညးလမးေပါငးစပါ၀ငျပး ေရရညတညတခငျမ သည ေျဖရငးေရးနညးလမးမားျဖင အျမစတြယေနသညအေၾကာငးရငးအခ႕ (လပခလစာနညးပါးျပး ေသခာေရရာမႈ မရသည လပငနးမားသ႔ လပသားမားက တြနးပ႔ေစေသာ အေျခအေနမား) က ေျဖရငးႏငပါသည။ ၎တ႔က ေျဖရငး ႏငျခငး မရပါက ကာလၾကာေလပဆးေလ ျဖစလာေပမည။

49

၉.၂။ မ၀ါဒမား ဆကစပေပါငးစညးမႈ

(က) ကာကြယေစာငေရာကမႈႏင စြမးေဆာငရညျမငတငမႈ

ႏငငရပျခားတြင လပကငေနၾကသည ျမနမာေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမားသည အလြနဆး၀ါးေသာ ေနထငမႈ အေျခအေနမား၊ လပငနးခြငအေျခအေနမားႏင ၾကေတြ႔ရေၾကာငးက ျမနမာႏငငေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈ မေဘာငအတြငး ေဆာငရြကလကရသမားက အသအမတျပထားျပး ဤအခကသည ျပညပလပသားေရႊ႕ေျပာငး သြားလာျခငးဆငရာ အမးသားစမကနး (NPA) အပါအ၀င မ၀ါဒလပငနးစဥအတြငး ထညသြငးထားသည အခက တစချဖစပါသည။ ျပညပေရႊ႕ေျပာငးလပသားမားအတြက ကာကြယေစာငေရာကမႈက ျမငတငရနႀကးပမးေဆာငရြက မႈတြင စအလပခန႔ထားမႈဆငရာသေဘာတစာခပက လကခကငသးရန အၾကျပခကမားအပါအ၀င၊ ျမနမာလပသား စေဆာငးသညေအဂငစမားက စညးမဥးစညးကမးျဖင ထနးခပေဆာငရြကျခငးက အားေကာငးေစျခငး (ယခအခါ ပဂၢလကလပသားစေဆာငးသညေအဂငစ ၁၀၀ ေကာက လကမတေရးထးျပးသည လကနာရမည ကင၀တစညးကမး (Code of Conduct))၊ အမားျပညသအား သတငးအခကအလကျဖင စညးရးလႈ႔ေဆာျခငးႏင ပမေကာငးမြနသည ျပညပမထြကခြာမ သငတနးအစအစဥမား ပါ၀ငပါသည။ ေဖာျပပါအခကမားအပါအ၀င ကာကြယေစာငေရာကမႈ ဆငရာ မ၀ါဒမားက ေနာကလာမည အမးသားစမကနးတြင ဆကလက၍ ႀကးစားရာေဖြသငေၾကာငး ဤစာတမး အတြကျပလပသည သေတသနအားျဖင အၾကျပအပပါသည။ သ႔ေသာလညး ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးေၾကာင ျဖစေပၚလာသည ဆးကးမားက ေျဖရငးေဆာငရြကစဥတြင ျပညပေရႊ႕ေျပာငးလပသားမားအား ကာကြယေစာင ေရာကမႈက ခငမာအားေကာငးေစျခငးျဖင ျပညပေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈဖြ႔ၿဖးတးတကမႈ အလားအလာမားအပါအ၀င ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးမ ရရလာမညေကာငးကးမားအတြက အျပနအလနအကးျပႏငပါသည။ ပ၍ေဘးကငး လျချပး စြမးေဆာငရညျမငမားလာသည ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမားအေနျဖင ျပညပသ႔ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးမ ရရလာသည အကးေကးဇးမားက ၎တ႔၏ မသားစ၀ငမားအျပင ျမနမာႏငင ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအတြက ပမထနးခပ အသးျပလာႏငမညျဖစသည။ ဥပမာ။ ။ လႊေျပာငးပ႔ေငြ၊ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးမ ရရလာသည အသပညာဗဟသတ မားက ျပနလညမေ၀ေပးႏငျခငး၊ ျပညပတြင အေျခခေနထငသမားအား ကမးလငကညျခငးအကးေကးဇး စသည တ႔ျဖစသည။ NPA အား ဆကလက၍ ေအာငျမငေအာငေဆာငရြကရန မ၀ါဒေရးဆြမႈအသစအတြငး ထညသြငး စဥးစားသးသပသငသည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးမ၀ါဒဆငရာ အေျပာငးအလတစရပႏငစပလဥး၍ ကာကြယ ေစာငေရာကေရးႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးက ေရာငလြရမညျဖစစဥ သေဘာမးမဟတဘ အျပနအလန အကးသက ေရာကသည အခြငအလမးတစရပအျဖစ ေတြ႔ျမငႏငမညျဖစသည။ သ႔ေသာ လကရ NPA တြင နယပယ နစရပစလး က ထညသြငးစဥးစားထားၿပး သးျခားစျဖင ကယကယျပန႔ျပန႔ ေဆာငရြကလကရပါသည။ ေပါငးစညးခတဆကမႈက မေဘာငခမတေဆာငရြကျခငးသည ရညမနးခကတစရပ ေရးဆြခမတရနအတြက ခငမာသည အစပး လပေဆာင ခကျဖစပါသည။ ယငးရညမနးခကတြင ျပညပေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးက ျမနမာႏငင၏ ဖြ႔ၿဖးတးတကေရး ရညမနးခကမားအတြငး လအပသည အစတအပငးတစရပအျဖစ သျမငနားလညျခငးျဖစသည။ အမးသားစမကနး သစတစရပက ပ၍ ရငးလငးျပတသားေသာ ေရရညရညမနးခကမားႏငအတ စဥဆကမျပတဖြ႔ၿဖးတးတကေရး ပနးတငမား (SDGs) ၂၀၃၀ အစအစဥႏင ခတဆကႏငပါသည။ စဥဆကမျပတဖြ႔ၿဖးတးတကေရးပနးတငမားတြင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈအၾကား ေပါငးစညးမႈႏင မဟာဗဟာကေသာလမးညႊနမႈက ျဖညဆညးေပး ထားၿပး ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာ ႏငငတကာ ရညမနးခကပနးတငမား၊ အညႊနးကနးမားႏင ခတဆကသည ေလလာေစာငၾကညေရးစနစ ပါ၀ငပါသည။

(ခ) အလပအကင၊ ကြမးကငမႈသငတနးႏင သငေတာေကာငးမြနသည အလပအကင

ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈႏင အလပအကငအၾကား ခတဆကမႈအမးမးက စဥးစားသးသပျခငးျဖင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာ ျခငးဆငရာမ၀ါဒသည အသကေမြး၀မးေကာငးသငတနး၊ စးပြားေရးျမငတငမႈ၊ လပသားေစးကြက၊ သငေတာ ေကာငးမြနသည အလပအကငဆငရာ မ၀ါဒနယပယမားႏင အျပနအလန ခတဆကမႈရသငပါသည။ အျပနအလန အားျဖင ဤမ၀ါဒနယပယမားကလညး ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈပစႏင ျဖစစဥမားက သတျပ သးသပသငပါသည။

50

ပမအကးရထေရာကသည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈႏင အလပအကငဆငရာမ၀ါဒမား ေအာငျမငေစရန သကဆငရာ စာရငး၊ အငး၊ ကနးဂဏနးအခကအလကမားက စစညးသငပါသည။ လပသားေစးကြကႏင အလပအကငအေပၚ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈ၏ သကေရာကမႈမားက ပငးျခားေဖာထတရန နညးလမးမားကေရးဆြခမတရန လအပပါသည။ အနာဂတတြင ရလာမည အလပသမားမားက သငေတာသည ကြမးကငမႈမားႏငအတ အဆငျမငတငႏငရန ကြမးကငမႈဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအစအစဥမားသည လပသားေစးကြကဆငရာေရရညေမာမနးခကမား လအပပါသည။ မရငးႏငငႏင ဆကေရာကႏငငမားအၾကား ေကာငးမြနသည ညႏႈငးေဆာငရြကမႈႏင မ၀ါဒဆကစပကကညမႈရျခငး သည ပ၍တကေသာ လပသားေစးကြကႏင ကြမးကငမႈ ေမာမနးခကမားက ေသခာေစၿပး ႏငငမားအားလး ပါ၀င ညႏႈငးေဆာငရြကမႈမားျဖင ယဥၿပငမႈႏင ကရႈးမႈက ကာကြယေပးမညျဖစသည။ ေဘးကငးလျခမႈ၊ စနစတကရမႈႏင ပမန ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈအတြက Global Compact တြင ပါ၀ငသည သငေတာေကာငးမြနသည အလပအကင ဆငရာ အပငးက႑သည ကမၻာလးဆငရာလမးညႊနမႈက ျဖညဆညးေပးမညျဖစသည။

(ဂ) ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈႏင ဖြ႔ျဖးတးတကမႈ

ျမနမာႏငင၏ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးအေပၚ စမအပခပမႈတြင ပါ၀ငေဆာငရြကသမားသည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး မ၀ါဒေရးဆြျခငး၊ အေကာငအထညေဖာျခငးႏငပတသက၍ ဖြ႔ၿဖးေရးဆငရာ စမကနးေရးဆြျခငးႏင မ၀ါဒပငးဆငရာ က အျမမျပတ စဥးစားေနေသာလညး ဆန႔ကငဘက အကးတရားမားအေၾကာငးက အေလးထားစဥးစားျခငး မရခပါ။ ေကးလကေဒသဖြ႔ၿဖးေရးႏင ကနသြယမႈ ေျဖေလာေပးျခငးဆငရာ မ၀ါဒမားသည လပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈ ျမငတကေစျခငးက ရငးလငးစြာ ညႊနျပေနေသာလညး ဖြ႕ၿဖးေရး အေလးထားေဆာငရြကေနသမားႏင ေအဂငစမား သည ဖြ႔ၿဖးေရးဆငရာမ၀ါဒအတြငးသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးက စနစတက ေပါငးစညးထညသြငးျခငး မျပခပါ။ ထ႔ေၾကာင NPA တြငပါ၀ငသည အဓကလပငနးစမခက တစရပ (ဖြ႔ၿဖးေရးမ၀ါဒအတြငး ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးမ၀ါဒ ေပါငးစညးထညသြငးျခငး) သည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈေဆာငရြကသမားအတြက အေလးထား ေဆာငရြကရမညနယပယအျဖစ ကနရေနေၾကာငးက ဤစာတမးအတြကျပလပသည သေတသနအားျဖင အၾကျပ အပပါသည။ အလပသမား၊ လ၀ငမႈႀကးၾကပေရးႏင ျပညသ႔အငအား၀နႀကးဌာန (MoLIP)၊ ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမား ဌာနခြ (MD) အျပင အလရငမား၊ ႏငငတကာအဖြ႔အစညးမားမ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈဆငရာ အဓက ေဆာငရြကေနသမားအေနျဖင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးမ၀ါဒက ပမတကရငးလငးစြာႏင ထေရာကစြာ ခတဆကေဆာငရြကသငပါသည။ အမးသားအဆငႏင တငးေဒသႀကးအဆင၊ ျပညနယအဆင စမကနးေရးဆြျခငး လပငနးစဥမား ခတဆကျခငးအျပင ေဒသႏရ၀နႀကးဌာနအဆငမားႏင ခတဆကေဆာငရြက ျခငးသည မ၀ါဒေပါငးစညးမႈအတြက ဥးစားေပးရမည ေဆာငရြကမႈနညးလမးမားျဖစႏငပါသည။ မ၀ါဒေရးဆြျခငး လပငနးစဥ (ျဖစႏငေခရၿပး သငေတာသညအေျခအေနတြင ေရးဆြခမတျခငးမ အေကာငအထညေဖာျခငး အဆင ထ) အဆငဆငတြင ထကသ႔ ဆကစပကကညမႈရေရးအတြက သကဆငသမားက တကၾကြစြာ ပါ၀ငေဆာငရြက သငပါသည။ အေထာကအကျပသည အခြငအလမးမားရပါက ထအခြငအလမးမားက ရယႏငပါသည။ အခြငအလမး မားက ဖနတးရနလအပပါက သကဆငသမားက ၀ငး၀နး ဖနတး ေဆာငရြကသငပါသည။

လႊတေတာအမတမားသည က႑ေပါငးစႏင ညႏႈငးေဆြးေႏြးမႈမတစဆင ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးႏင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈ အတြက မ၀ါဒဆကစပကကညမႈႏငပတသကသည ၎တ႔၏ အသ (ထတေဖာေျပာၾကားမႈ)မားက ခငမာအားေကာငး ေအာင ျပလပသငပါသည။ ထ႔အျပင စဥဆကမျပတဖြ႔ၿဖးတးတကေရးပနးတငမား (SDG) ေအာငျမငေစရန ေရႊ႕ေျပာငး သြားလာမႈႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအၾကား ေပါငးစညးေဆာငရြကမႈအကးရလဒျဖစေပၚရန ႀကးပမးသငပါသည။

ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးျဖင ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈအလားအလာမားက ေကာငးစြာေျဖရငးရန ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးမ၀ါဒအၾကား အျပနအလနခတဆကေသာ မ၀ါဒအဆကအစပက ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးမ၀ါဒ အတြငး အဆငလက ခတဆကေဆာငရြကသငပါသည။ NPA တြငပါ၀ငသည ေရြးခယေဆာငရြကရန မ၀ါဒ အခ႕မာ အကး၀ငသကဆငမႈရဆ ျဖစပါသည။ ၎တ႔မာ - ကြမးကငမႈအသအမတျပသညစနစ တညေဆာကျခငး၊ အမေထာငစအဆင၊ ရပရြာအဆငႏင ရပရြာလမႈအသကအ၀နးဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအဆငတြင ရငးႏးျမပႏမႈအတြက ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမား၏ လႊေျပာငးပ႔ေငြက ထေရာကစြာအသးျပမႈအား ျမငတငျခငး၊ အမးသားဖြ႔ျဖးတးတကေရး

51

ရညမနးခကမား အေထာကအကျပရန ျပညပေရာက ျမနမာလမႈအသကအ၀နးႏင ခတဆကေဆာငရြကျခငးတ႔ ျဖစသည။ အျခားေသာ ေရြးခယေဆာငရြကရန မ၀ါဒမားမာ - ဥပမာအားျဖင ဆကေရာကႏငငမားႏင MoU ျဖငေသာလညေကာငး၊ အလားတ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈျဖင ညႏႈငးေဆာငရြကမႈအတြငး ရငးလငးတကေသာ (ႏစစဥ အႀကမမားစြာ ျပနလာႏငသည ျပည၀ငခြငဗဇာ) multi-annual visa မားက လကခကငသးရန အမရငႏငငမားအား တကတြနးအားေပးျခငးမတစဆင အသြားအျပနရေနသည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး အစအစဥမားက ထနးသမး ၾကပမတေဆာငရြကျခငး၊ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးအားျဖင ဖြ႔ၿဖးေရး သကေရာကမႈမားသည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး ျဖစစဥ အဆငအမးမးတြင ကြျပားစြာျဖစေပၚျခငးေၾကာင အဆငအားလးတြင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးက ေစာငၾကည ေလလာႏငရန ထေရာကသည အခကအလကစစညးေကာကယမႈႏင စမခန႔ခြမႈက ခမတထေထာငျခငး၊ ျပညတြငးႏင ျပညပ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးတြင အခကအခအတားအဆးျဖစေနေသာ ဥပေဒျပ႒ာနးခကမားက ျပနလည သးသပ ျခငး၊ ပဂၢလကက႑မားႏင ခတဆကျခငးေသာလညးေကာငး ေငြေၾကးဆငရာစာခပစာတမးမားႏင ေဆာငရြကခက အသစမား (အစးရ-ပဂၢလက ပးေပါငးေဆာငရြကျခငး၊ ေငြေခးစာခပမား၊ ကမၸဏ ရယယာမား ထတေ၀ေရာငးချခငး စသည) က စဥးစားသးသပျခငးမတစဆင ေငြလႊပ႔ခ ကနကစရတမားက ေလာချခငးတ႔ ျဖစသည။

(ဃ) သတျပေလလာမသည (သ႔) ျဖစႏငေခရသည အဓက မ၀ါဒ ပဋပကၡမားက ေျဖရငးျခငး

ဤစာတမးသည ကာကြယေစာငေရာကေရးႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကေရး ရညမနးခကမားအၾကားႏင၊ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာ မႈႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈ ရညမနးခကမားအၾကား ျဖစႏငေခရသည အေျခခပဋပကၡမားအေၾကာငးက ေဆြးေႏြး တငျပထားပါသည (အထကတြငၾကညပါ)။ ထ႔အျပင ကနသြယမႈႏင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးအၾကား၊ ရာသဥတ ေျပာငးလမႈႏင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးအၾကား၊ ကယျပန႔ေသာ လမႈယဥေကးမႈ ေျပာငးလမႈမားႏင ေရႊ႕ေျပာငးသြား လာျခငးအၾကား ျဖစႏငေခရသည ပဋပကၡမားကလညး ေဆြးေႏြးတငျပထားပါသည။

အသငေတာဆးႏင ျဖစႏငေခရသေလာက အစးရအတြငးႏင ျပငပရ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈဆငရာ အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကေနသမားအေနျဖင ထနယပယမားရ မ၀ါဒလပငနးစဥအတြငး အျပနအလနခတ ဆကေနေသာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးမ၀ါဒမားက ႀကးစားရာေဖြသငပါသည။ အဆပါ မ၀ါဒလပငနးစဥမားတြင - ျမနမာႏငင ရငးႏးျမပႏမႈဥပေဒ၊ အမးသား ေျမယာအသးခမႈမ၀ါဒ၊ စကပးေရး၊ ေမြးျမေရးႏင ဆညေျမာငး ၀နႀကးဌာန (MOALI) မ၀ါဒႏင စကပးေရးဖြ႔ၿဖးမႈမဟာဗဟာ(ADS) လပငနးစဥ၊ ေမြးျမေရး၊ ေရလပငနးႏင ေကးလကေဒသ ဖြ႔ၿဖးေရး၀နႀကးဌာန (MLFRD) ရ အဓက မ၀ါဒေရးဆြခမတျခငးလပငနးစဥ၊ ျမနမာႏငင ရာသဥတ ေျပာငးလမႈဆငရာ မဟာဗဟာႏင လပငနးစမခက၊ လကရ ျပနလညမြမးမေရးဆြေနေသာ အမးသား သဘာ၀ပတ၀နးကငဆငရာမ၀ါဒ (၂၀၁၇ တြင ထတျပနရန သတမတထား) တ႔ပါ၀ငသည။ အမးသားေျမယာအသးခမႈမ၀ါဒ (NLUP) တြငကသ႔ မ၀ါဒမား အၿပးသတေရးဆြခမတၿပးေသာအခါတြင စမအပခပေရး အေကာငအထညေဖာသမားသည ေရႊ႕ေျပာငး သြားလာမႈမ၀ါဒတြင ဥးစားေပးရမညအရာမားက ျဖညဆညးေဆာငရြကေပးျခငးျဖင မ၀ါဒမားက ကငသးမႈ၊ အေကာငအထညေဖာမႈတြင ပါ၀ငေဆာငရြကႏငမညျဖစသည။ မ၀ါဒမားက ေရးဆြခမတေနသညအခါတြင လပငနး အစအစဥ ေဖာေဆာငျခငးႏင ညႏႈငးတငပငျခငးအဆငတြင ခတဆကေဆာငရြကမႈမားက စဥးစားသးသပသင ပါသည။ လမႈကာကြယေစာငေရာကေရး၊ ကနးမာေရးႏင ပညာေရးဆငရာ လကရမ၀ါဒမားႏင အျပနအလန ခတဆကမႈမားသည ျပညစေကာငးမြနေသာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးစမခန႔ခြမႈ မေဘာငအတြက အေထာကအက ျပႏငပါသည။ ျပညစေကာငးမြနေသာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမခန႔ခြမႈမေဘာငမတစဆင ျမနမာႏငငအတြငး ကယျပန႔ေသာ လမႈယဥေကးမႈဆငရာ ေျပာငးလမႈမားက ပမတ႔ျပနေဆာငရြကႏငမညျဖစသည။

၉.၃။ အနာဂတ မ၀ါဒဆငရာ အကဥးခပေဖာျပခက

(က) ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးမားအတြငး ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈအား စမအပခပျခငး

ျပညနယႏငတငးေဒသႀကးမားအတြငး ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးအေပၚ စမအပခပမႈအတြက လကေတြ႔ကေသာ လမးညႊနခကမားက စဥးစားသးသပရန လအပပါသည။ အစပငးအေနျဖင အစးရအတြငးႏင ျပငပရ စမအပခပမႈ ေဆာငရြကသမားသည ေအာကပါတ႔က စဥးစားသးသပႏငပါသည - အလပအကငႏင အလပသမားရာေဖြေရးရးမား၏

52

လပငနးေဆာငရြကခကမား၊ ထရးမားႏင ညႏႈငးပးေပါငးေဆာငရြကေသာ ေဒသႏရအဆင အဖြ႔အစညး၊ အသငး အဖြ႔မား၏ လပငနးေဆာငရြကခကမား၊ ျပညနယႏငတငးေဒသႀကးအဆင စမကနးေရးဆြျခငးလပငနးစဥမား၊ ILO ၏ လပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမခန႔ခြမႈသငတနးမား၏ ရလဒမားျဖစသည။ အမနတကယအားျဖင ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးအဆငႏင အထကေအာက အဆငဆင လပကငလကရသည စမအပခပမႈဆငရာ အေကာငအထညေဖာသမားတြင အားသာခကမားရပါသည။ ၎တ႔သည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမား၊ ေရႊ႕ေျပာငး သြားလာသမား၏ မသားစမားႏင ပ၍နးကပစြာ ဆကသြယမႈျပႏငၿပး ညႏႈငးေဆာငရြကရန အခြငအလမးမား ပရပါသည။ ျပညပမထြကခြာမအစအစဥမားမအစျပ၍ လပသားစေဆာငးသညေအဂငစမား၊ ပြစားမားႏင ဆကသြယျခငးအပါအ၀င ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးအဆင အားလးတြင ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမား ခတဆကျပလပရ သည အသငးအဖြ႔မားႏင ညႏႈငးေဆာငရြကႏငသည အခြငအလမးမားလညးရပါသည။ ထ႔ေၾကာင အမးသား အဆင၏ ေအာကေျခအဆငမားတြင လပကငလကရသ အာဏာပငမား (ေဒသဆငရာ အစးရမား၊ ၀နႀကးခပမား၊ ျပညနယႏငတငးေဒသႀကး စမကနးေရးဆြေရး ေကာမရငမားအျပင ေဒသႏရဖြ႔ၿဖးေရး ေဆာငရြကသမား အစရ သည)အား လပပငခြင ပမေပးမညဆပါက ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈသည ပမ ခငမာအားေကာငး လာမညျဖစသည။ ဤကသ႔ အထကေအာက မ၀ါဒ ေပါငးစညးမႈသည ျပညပေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈ ဆငရာ မ၀ါဒ မေဘာငအတြက အေရးပါေသာအစတအပငး ျဖစပါသည။

(ခ) ေျမယာ၊ လပသားႏင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး အဆကအစပဆသ႔

မၾကာေသးမႏစမားအတြငး သေတသမား၊ ပညာရငမားႏင လႈပရားတကၾကြသမားသည အလပသမားရႈေထာငက ေျမယာႏင သကဆငသညေဆြးေႏြးပြမားတြင ထညသြငးေဆြးေႏြးရန အေရးႀကးေၾကာငးက ေျပာဆၾကပါသည။ ေျမယာႏငသဘာ၀သယဇာတအေပၚ ထနးခပမႈမား ေျပာငးလလာျခငးေၾကာင ေကးလကေနျပညသလထေပၚ သကေရာကမႈမားရျခငးက အလပသမားရႈေထာငမားမ အေလးထားေဖာျပဖြယရပါသည။ ေျမယာသမးဆညးမႈႏင သဘာ၀သယဇာတထတယသးစြမႈမားတြင အရငးအႏးမား ျမငမားလာသညအခနအတြငး အေသးစားတစႏငတစပင လယယာလပသားမား ေနရာေရႊ႕ေျပာငးျခငးအပါအ၀င ျဖစသည။ ေျမယာမျဖစသြားသည လယသမားမားအေနျဖင ေျပာငးလ၀ငေရာကလပကငႏငသည (သ႔) မေျပာငးလမည အလပအကငအမးအစားမားက ေလလာရာတြင စးပြားေရး ျပျပငေျပာငးလမႈမားႏင ကနသြယမႈေျဖေလာျခငးအေျခအေနတြင ေကးလကလမႈဘ၀မားႏင အသက ေမြး၀မးေကာငးမႈမား ေျပာငးလႏငပႏင မ၀ါဒအဆငတြင လယသမားမားအေနျဖင ကညပပးမႈမား လအပႏငသည က ေဖာျပေနပါသည။ သ႔ေသာလညး ဤစာတမးအားျဖင အၾကျပအပသညမာ လပသားမားအား က႑အလက ျပနလညေနရာခထားမႈအျပင ေနရာေဒသအလက ျပနလညေနရာခထားမႈသည အေရးႀကးပါသည။ ေကးလက လ႔အဖြ႔အစညးမား ေျပာငးလလာသညအေလာက လမားသည ေပၚေပါကလာသည လပငနးက႑အမးမးသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာၾကသညအျပင ေကးလကလယယာလပငနးမဟတသည စးပြားေရးလပငနးမား (RNFE) သည လညး တးပြားမားျပားလာသည။ ထ႔အတ လမားသည အလပအကငအတြက ေနရာသစမားသ႔ ေျပာငးေရႊ႕ လပကင လာမညျဖစသည။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈမားသည ေကးလကမ ၿမ႕ျပသ႔ ျဖစႏငသလ ေကးလကမ အျခားေကးလကတစခသ႔လညးေကာငး၊ ၿမ႕ဆငေျခဖးေနရာတစခမ အျခားေနရာတစခသ႔လညးေကာငး ျဖစႏငပါသည။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးအေပၚ တားဆးပတပငမႈမားေၾကာင မလလားအပသည အျခားဆးကးမားႏင အသကေမြး ၀မးေကာငးမႈမားက ထခကႏငေသာလညး မ၀ါဒေရးဆြခမတသမားအေနျဖင သတျပရမညမာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာ ျခငးသည ကန႔သတတားဆး၍ မရႏငေသာအရာျဖစၿပး ဆႏၵအေလာက ေရြးခယသြားလာသညျဖစစဥျဖစသည။ လမားသည အေၾကာငးအမးမးေၾကာင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာေနၾကသည။ ေျပာငးလေနသည ေကးလက လ႔အဖြ႔အစညးအတြငး အသကေမြး၀မးေကာငးမႈအခြငအလမးမား ရားပါးလာမႈေၾကာင စတပကအားေလာမႈရ လာသလ အျခားေနရာမားတြင ပမေကာငးမြနေသာ ဘ၀သစမားက ရာေဖြမညဟေသာ ေမာလငခကမားလညး ရသည။

53

ဤကသ႔ ေနရာအေျပာငးအလျဖစေပၚမႈမားေၾကာင ျမနမာႏငငအႏ႔အျပားရ ေကးလကေဒသမားတြင ေျမယာႏင သဘာ၀သယဇာတထနးခပမႈ အေျပာငးအလႏငဆကစပျဖစေပၚသည ျပငးထနသည ႏငငေရးလႈပရားမႈမား ျဖစေပၚ သလ ႀကးမားကယျပန႔သည ကေသာငးကနငးျဖစမႈမား ရလာေစသည။ ဤကသ႔ ေနရာအေျပာငးအလျဖစေပၚမႈမား ၏ အေၾကာငးတရားႏင အကးဆကမားအျပင ေကးလက၊ ၿမ႕ျပ၊ စကမႈ (သ႔) လယယာႏင တညေနရာေဒသ အမးမးတ႔တြင လပကငေနၾကသည ျမနမာျပညသလထအတြက ဤႀကးမားသညအေျပာငးအလကာလမးတြင ၎တ႔၏ေနထငမႈႏင လပငနးခြငအေျခအေနမားက အေကာငးမြနဆး ကာကြယေစာငေရာကရနႏင ျမငတငရန မ၀ါဒဆငရာနညးလမးမားက အေလးထားစဥးစားသးသပသငပါသည။ လတတေလာျပလပထားသည သေတသနႏင မ၀ါဒလပငနးစဥအေပၚ အေျခခ၍ စတငေဆာငရြကရနအခကမားတြင အေလးထားရမညအရာမားမာ - RNFE ၊ ေမာမနးထားေလရသည ေကးလကမ ၿမ႕ျပသ႔ေရႊ႕ေျပာငးျဖစစဥမဟတသည ေရႊ႕ေျပာငးမႈမား၊ ပစတက မဟတသည စးပြားေရးလပငနးမားခ႕ထြငႏငမႈႏင၊ (လပခလစာနညးျပး ပစတကမဟတေသာ လပသားမားတးပြားလာျခငး ကသ႔ေသာ) လတတေလာ အေျခအေနအလားအလာမားက အမးသမးႏငအမးသားမားအေပၚ ကြျပားစြာ သကေရာကႏငသည အေျခအေနမား စသညတ႔ပါ၀ငႏငသည။

(ဂ) ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈ အဆကအစပႏငပတသက၍ အသအျမငျမငတငျခငးႏင မ၀ါဒ အားေကာငးေအာငတညေဆာကျခငး

ဤစာတမးအတြက သေတသနျပလပျခငးျဖင ေလလာေတြ႔ရရသညမာ ျမနမာေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမား ရငဆင ၾကေတြ႔ရေလရသည ေခါငးပျဖတခရျခငး၊ ထခကခစားလြယသည လပငနးခြငအေျခအေနမားႏငပတသက၍ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးစမအပခပမႈတြင ပါ၀ငေဆာငရြကသမားက အလြန စးရမပပနေၾကာငးက ေတြ႔ရသည။ သ႔ေသာလညး ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမားၾကေတြ႔ရသည ခကခေသာ ေနထငမႈအေျခအေနႏင လပငနးခြငအေျခအေန မားက ဤကသ႔ အသအမတျပျခငးသည မ၀ါဒေရးဆြသမားအၾကား ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးျဖစစဥက ေလာခသင သည ျဖစစဥအျဖစ နားလညသြားေစသည။ သ႔ေသာလညး ေကးလကေဒသ ဆငးရႏြမးပါးမႈႏင လပခလစာ ကြာျခားမႈမားေၾကာင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးမားက အနညးဆးအားျဖင ႏစအနညးငယအတြငး ေလာခ၍ မရႏငပါ။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးအေပၚကန႔သတျခငးေၾကာင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမားႏင မသားစ၀ငမားအေပၚ ဆးကး သကေရာကႏငပါသည။ ျပညပေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးျဖင ရရလာမည ဖြ႔ျဖးမႈအလားအလာမားက အခငအမာ နားလညယၾကညျခငးျဖင အရညအေသြးဆငရာ တမထးျခားသည ေျဖရငးေဆာငရြကနညးအတြက အေထာကအကျပ ႏငပါသည။ ဤေျဖရငးေဆာငရြကနညးတြင လကရ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးအေျခအေနလားရာမားသည ေရႊ႕ေျပာငး သြားလာသမားႏင ၎တ႔၏ မသားစ၀ငမားအတြက ပမေကာငးမြနသညဘ၀မားတညေဆာကရန မညသညနညးျဖင အခြငအလမးမား ရလာမညနညး၊ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးသည ျမနမာႏငင၏ ဖြ႔ျဖးေရးရညမနးခကမားအေပၚ အလးစအားျဖင မညသ႔ အေထာကအကျပႏငသနညး ဟေသာ ေမးခြနးမားရလာပါသည။ မ၀ါဒေရးဆြျခငးတြင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏငဖြ႔ျဖးေရး ခတဆကမႈအား ခငမာအားေကာငးေစရနအတြက မ၀ါဒဆငရာ ေရြးခယ ေဆာငရြကရန နညးလမးမားတြင ေယဘယအားျဖင လႊေျပာငးပ႔ေငြမား၊ အသြားအျပနရေနသည ေရႊ႕ေျပာငး သြားလာျခငး၊ လပသားေစးကြကေပါငးစညးျခငး၊ ႏငငရပျခားတြင အေျခခလပကငေနသမားအား ကမးလငကည ျခငးတ႔အေပၚ အေလးထားေဆာငရြကျခငးမား ပါ၀ငပါသည။ ျမနမာႏငင၏ လကရ NPA သည ဤနယပယမားႏင ပတသက၍ မ၀ါဒဆငရာ သးျခား ေရြးခယေဆာငရြကရန နညးလမးမားက ေဖာျပထားပါသည။ ကယျပန႔စြာ ေဖာျပရလင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈႏငဖြ႔ျဖးတးတကမႈ အဆကအစပအား အျပနအလန အကးျပသညျဖစစဥ ျဖစေစရနအတြက စမအပခပသမားအတြငးႏင ျပငပမ ပါ၀ငေဆာငရြကသမားအတြက အသအျမငျမငတငေပးျခငး၊ သတငးအခကအလကျဖန႔ေ၀ျခငးမား လအပမညျဖစသည။ အမားျပညသေဆြးေႏြးပြမား၊ မဒယာက႑စ စညးရး လႈ႕ေဆာမႈမား၊ သတငးအခကအလက စစညးေကာကယျခငးႏင ျဖန႔ေ၀ျခငးအစအစဥမားအားလးကလညး ထညသြငး စဥးစားသးသပသငပါသည။

54

(ဃ) အျခား လမးေၾကာငးမား

အစဥအလာအရ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးစမအပခပမႈ အ၀နးအ၀ငးအတြငး အျမစဥးစားသးသပေလမျပသည အခ႕ ေသာ ကစၥရပမားက ဤစာတမးတြင ေဖာျပထားပါသည။ ဥပမာ။ ။ ေျမယာ ႏငငေရး၊ သဘာ၀သယဇာတ စမခန႔ခြမႈ၊ ရာသဥတေျပာငးလမႈ၊ လပခလစာနညးပါးျပး ေသခာေရရာမႈမရသည ပစတကမဟတေသာ လပသားမား မားျပား လာမႈတ႔ ျဖစသည။ က႑တစခခငးစအား ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးစမအပခပမႈႏငပတသက၍ ဆကစပစဥးစားရန လအပျပး ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာ ေနာကဆကတြျပလပမည သေတသနႏင မ၀ါဒ လပငနးစဥမားတြငလညး ဆကလကထညသြငးစဥးစားသးသပသငပါသည။ ေျမယာႏင သဘာ၀သယဇာတ စမခန႔ခြမႈႏငပတသက၍ - ေကးလကလမႈအသကအ၀နးမား မညသ႔ (သ႔) အဘယေၾကာင ေျပာငးလၾကသနညး။ မညသမားက မညသည နညးျဖင အကးေကးဇး ရရသနညး။ မညသမား အကးဆတယတသနညး။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈက အဓကအားျဖင စးပြားေရးႏငသကဆငျပး ႏငငေရးကငးရငးေသာျဖစစဥအျဖစ နားလညထားမႈက ဤလပငနးစဥမားက မညသ႔ စနေခၚႏငသနညး စသည ေမးခြနးမားထတ၍ စဥးစားသးသပသငပါသည။

ရာသဥတေျပာငးလမႈႏငပတသက၍ - ျမနမာႏငငတြင ဆငကလနမနတငး နာဂစႏင ဂရၿပးေနာက လပသား ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာႏႈနး ျမငမားလာျပး ေနာကျဖစေပၚလာႏငသည ဆး၀ါးျပငးထနသည ရာသဥတျဖစစဥမားႏင ေျပာငးလလာသည ေကးလကေဂဟစနစမားမတဆင မညသညအရာမား ျဖစလာႏငၿပး ကြႏပတ႔အေနျဖင မညသညအရာမားက ေမာမနးထားႏငသနညး။ ႏငင၏ ေနရာေဒသအမးမးတြင အသကေမြး၀မးေကာငးမႈ အလား အလာမား မညသ႔ ေျပာငးလျဖစေပၚလာႏငသနညး။ ဤေျပာငးလမႈမားအေပၚ သဘာ၀ေဘးအႏရာယႏင ရာသဥတ ေျပာငးလမႈမားက မညသ႔ သကေရာကႏငသနညး။ လာမညႏစမားတြင ျမနမာႏငင၏ လပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာ ျခငးအလားအလာမားသည ရလဒအေနျဖင မညသ႔ ေျပာငးလျဖစေပၚလာႏငသနညးစသညတ႔က ဆနးစစသးသပႏင ပါသည။

ပစတကမရဘ ေသခာေရရာမႈမရေသာ လပသားမားႏင ပတသက၍ စဥးစားသးသပႏငသညမာ - မညသညလပငနး က႑မားက ေကးလကေဒသမ လပသားမားက အမနတကယ ဆြေဆာငေခၚယေနသနညး။ ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမား ၏ ေနထငမႈႏင လပငနးခြငအေျခအေနမားက ကာကြယေစာငေရာကျခငးႏငပတသက၍ ပစတကမရသည စးပြားေရး လပငနးမားက မညသညစနေခၚမႈမားက ျဖစေပၚေစသနညး။ ႀကးထြားလာေသာ ပစတကမဟတသည စးပြားေရး လပငနးမားသည လမႈေရးႏငႏငငေရးဆငရာ ဖယထတခရမႈပစမားႏငပတသက၍ ျဖစႏငေခရသညသကေရာကမႈ မားသည အေစာပငး ဖြ႔ၿဖးမႈပစမားႏငႏႈငးယဥလင မတကြျပားသည ဖြ႔ၿဖးေရးလမးေၾကာငးအမးအစားအျဖစ မညသ႔ ညႊနျပေနသနညး စသညတ႔ျဖစသည။ ႏငငေရးႏင စးပြားေရး စမအပခပမႈဆငရာ ေျဖေလာမႈမားရလာေသာ ျမနမာႏငင၏ ေျပာငးလလာသည အေျခအေနမားႏငအတ ေပၚထြကလာသည စနေခၚမႈမားကလညး စဥးစားသးသပ သငပါသည။ ေျမယာႏင လပသား၊ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏင ရာသဥတေျပာငးလမႈကသ႔ေသာ သးျခားစရေနသည မ၀ါဒနယပယမားက ေပါငးစညးရာတြင ျမနမာႏငင၏ စမအပခပမႈ မေဘာငအဆငတစဆငခငးစတငးရ မ၀ါဒေရးဆြ ခမတရာ ေနရာမားအားလးတြင စနစတကႏင စေပါငးညႏႈငးေဆာငရြကေသာ မ၀ါဒလပငနးစဥမားလအပပါသည။ ဤကသ႔ေသာ စနစတကရၿပး စေပါငးညႏႈငးေဆာငရြကမႈမားသညသာ မ၀ါဒဆကစပကကညမႈရေရးအတြက အမန တကယ ခငမာအားေကာငးသည နညးလမးမားပင ျဖစေပသည။

55

ေနာကဆကတြ ၁ - ႏငငအလက ျဖစရပေလလာမႈ

ဖလစပငႏငငတြင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈ အဆကအစပ

ဖလစပငအစးရက ကြမးကငလပသားမားႏင ကြမးကငမႈမရသည လပသားမားက ျပညပသ႔ ေစလႊတျခငးဆငရာ မ၀ါဒက ခမတသည ၁၉၇၀ ျပညလြနႏစမားကတညးက ဖလစပငႏငငသည ျပညပသ႔ လပသားေစလႊတသည အဓက ႏငငတစႏငင ျဖစခပါသည။ အခနကာလၾကာလာသညႏငအမ ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမား၏ ျပနလညေပးပ႔ ေသာ လႊပ႔ေငြမားသည တရား၀ငဖြ႔ၿဖးေရးအေထာကအပ (ODA) ထက ေကာလြနလာခသညအတြက အစးရသည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏင အမးသားဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအၾကား ခတဆကမႈက စနစတက စမခန႔ခြႏငမည နညးလမး မားက ခမတကငသးခပါသည။ ၂၀၁၁ - ၂၀၁၆ ဖလစပငႏငင ဖြ႔ၿဖးေရးစမခကတြင ပါ၀ငသည သတမတျပ႒ာနး ခက (၆၀) တြင ေငြေရးေၾကးေရးစမခန႔ခြႏငမႈ၊ လကနကးမႈတကဖကႏမနငးေရး၊ ကား/မေရးရာႏင ေရႊ႕ေျပာငး သြားလာျခငးအၾကား ဆကႏႊယမႈ၊ ျပညပေရာက ဖလစပငႏငငသားမား၏ ဒတယမးဆက ေပၚထြကလာမႈ အစရ သည ကစၥရပမားက လႊမးျခသည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈ အဆကအစပက ထညသြငးစဥးစား သးသပထားပါသည။118 အလပသမားမားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏငပတသက၍ ဖလစပငႏငင၏ ေဆာငရြကပ နညးလမးမာ ဥပမာေကာငးတစချဖစျပး အလပသမားႏငအလပအကငဥးစးဌာန၏ ႀကးၾကပမႈေအာကတြင လပသား ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈႏငပတသက၍ ညႏႈငးေဆာငရြကျခငး နညးလမးျဖစသည။ အစးရသည အသြားအျပနရေနသည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးက ျမငတငေဆာငရြကသလ ျပညပမ စးပြားေရးလပငနးမားအတြက လပသားျဖင အေထာကအကျပေသာ ေနရာတစခအျဖစ ဆြေဆာငမႈရသည ႏငငအျဖစလညး ျမငတငေဆာင ရြကသည။ ျပညတြငးမေန၍ ျပညပသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးမားကသာ ျမငတငေဆာငရြကေနရာမ လာမညႏစမား တြင အစးရသည ၎၏ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏင ဖြ႔ၿဖးေရးမဟာဗဟာ အစတအပငးတစရပအျဖစ ေရႊ႕ေျပာငးသြား လာသမား ျပနလာေရးႏင ျပနလညေပါငးစညးေရးအတြက အားေပးဆြေဆာငမႈမားႏငအတ စမခကမားခမတ ေဆာငရြကရန ရညရြယထားသည။119 ႏငငရပျခားေရာကရေနသည ဖလစပငႏငငသားမားဆငရာ ေကာမရငတြင ျပညပေရာကရေနထငသမားအတြက ဖြ႔ၿဖးေရးအစအစဥအျပင ျပနလာျခငးႏင ျပနလညေပါငးစညးျခငးဆငရာ အစအစဥလညး ပါ၀ငပါသည။

ဖလစပငႏငငတြင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈအၾကား ခတဆကမႈက အေလးထားေသာလညး ေရႊ႕ေျပာငး သြားလာျခငးဆငရာမ၀ါဒႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးမ၀ါဒအၾကား ေပါငးစညးမႈသည ျဖစႏငေခရၿပး အကးေကးဇးရရႏင ေၾကာငးက ၿပးခသည ေလလာမႈမားတြင ေတြ႔ရပါသည။ ၂၀၁၁ ခႏစတြင လမားစတ၀ငစားမႈရခသည ေလလာမႈ တစခက ႏငင၏ အမးသားဖြ႔ၿဖးေရးစမခကတြင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာ မ၀ါဒထညသြငးရနက အခငအမာ အားေပးထားသည။ ယငးစမခကသည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏငပတသက၍ အေသးစတ စဥးစားသးသပထားေသာ ၂၀၁၁ - ၂၀၁၆ ခႏစ စမကနးတြင တစစတတစပငးပါ၀ငသည။120 ထကာလအေတာအတြငး ၂၀၁၃ ခႏစထတ အစရငခစာတစေစာငတြင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈအၾကား ခတဆကမႈက တးတကေစရန နယပယ အခ႕က ေလလာေဆာငရြကရန အၾကျပတငျပထားသည။ ၎နယပယမားမာ - အေသးစား စးပြားေရးလပငနးမားႏင အလပအကငမား ျမငတငႏငရန လႊေျပာငးေငြ ေပးပ႔သည လမးေၾကာငးမားက လြယက ေခာေမြ႕စြာေဆာငရြကရန၊ မေပးပငခြငႏင ေဒသႏရအစးရႏင ဆကသြယႏငသညနညးလမးမားက ပမတးတကေအာင ေဆာငရြကျခငးျဖင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမား၏ ႏငငေရးဆငရာ ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးက ေျဖရငးေဆာငရြကရန၊ လမႈအာမခစနစမားအား ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမားႏင ၎တ႔၏ မခသမားပါ အကး၀ငခစားႏငေရးအတြက တးျမငေဆာငရြကရနတ႔ ျဖစသည။121

118 “Philippine Development Plan 2011-2016 (PDP),” Global Forum on Migration and Development, https://www.gfmd.org/pfp/ppd/2368 (accessed 15 December 2016). 119 EIU (2016: 50). 120 IOM (2013: 208), Country Migration Report: The Philippines 2013,https://publications.iom.int/system/files/pdf/cmreport_philipines2013.pdf (accessed 15 December 2016). 121 IOM (2013: 197-198).

56

ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈအတြက ဖလစပငအစးရ၏ ေဆာငရြကပနညးလမးမာလညး ေ၀ဖနခခရ သည။ အမးသား စဥဆကမျပတဖြ႔ၿဖးတးတကေရး မဟာဗဟာတစရပအတြက ျပညပေရႊ႕ေျပာငးလပသားမားသည ပါ၀င ရပတညလာရေသာလညး အစးရ၏ ျပညတြငးအစအစဥမားတြင အားနညးခ႕ယြငးခကမား ရလာသည အတြက ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမားအေနျဖင မႏင၀နထမးလာရျခငး၊ မတမႈ မရစြာျဖင ထခကခစားလြယလာျခငး၊ ေခါငးပျဖတခရျခငးမားက ၾကေတြ႔လာေၾကာငး အရပဘကအဖြ႔အစညးမားႏင ဘာသာေရးအဖြ႔အစညးမားက ေထာကျပေျပာဆၾကသည။122 ထ႔အျပင လႊပ႔ေငြ အကးအျမတမားႏငပတသက၍လညး ေဆြးေႏြးျငငးခမႈမားရသည။ ႏငငတကာ ေငြေရးေၾကးေရး အဖြ႔အစညးမားက လႊပ႔ေငြမတစဆင ရရလာသည လမႈေရးႏင စးပြားေရး သကေရာက မႈအေပၚေမးခြနးထတထားျပး လႊပ႕ေငြမားက စေဆာငးျခငးႏင ျပနလညရငးႏးျမပႏမႈ မျပဘ အမေထာငစတြင ပ၍ သးစြေနသည ပစက ေထာကျပေျပာဆထားသည။ အျခားတစဖကတြငလညး အရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးမားက လႊပ႔ေငြမားသည ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမားႏင ၎တ႔၏မသားစ၀ငမားအား ႏငငတကာ ေငြေၾကး ဂယကရကခတ မႈတြင ထခကခစားလြယေစျပး ေခါငးပျဖတမႈႏင မခအားထားမႈက ျဖစေပၚေစေသာ ႏငငအဆင စးပြားေရးစနစတြင ပ၍ ထခကခစားရသညဟ ေ၀ဖနေျပာဆထားသည။123

ကရးယားသမၼတႏငငႏင ေတာငအာဖရကႏငင - ဌာနမားအခငးခငး ေပါငးစပေဆာငရြကေသာ ေကာမတမား

ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာစမအပခပမႈတြင အဖြ႔အစညးဆငရာ စြမးေဆာငရညႏငပတသက၍ ျပလပသည သေတသနတြင ကရးယားသမၼတႏငငႏင ေတာငအာဖရကႏငငက မ၀ါဒဆကစပကကညမႈရေရး ထနးသမးေဆာင ရြကရန ဌာနမားအခငးခငး ေပါငးစပေဆာငရြကေသာ ေကာမတမားက အသးျပေဆာငရြကသည ႏငငမားအျဖစ ေဖာျပထားပါသည။ ကရးယားသမၼတႏငငတြင လ၀ငမႈႀကးၾကပေရးေကာမရငသည အဆငျမငအဖြ႔တစချဖစျပး ၀နၾကးခပက ဥက႒ ရာထးျဖငေဆာငရြကလက မ၀ါဒဆကစပကကညေရးအတြက ေဆာငရြကသည။ ေကာမရင သည တရားေရး၀နၾကးဌာနလကေအာကတြငရေသာ ကရးယားလ၀ငမႈၾကးၾကပေရး၀နေဆာငမႈ၏ အစတအပငး တစချဖစၿပး ၎တြင ပဂၢလကက႑မ ကယစားလယမား ပါ၀ငသည။124 ေဆာငရြကဆျဖစသည မ၀ါဒ အစအစဥ ေရးဆြျခငးမားက ႀကးၾကပျခငးသည ၎၏ အဓက လပပငခြင ျဖစသည။ ၂၀၀၉ ခႏစတြင ေကာမရငသည လ၀ငမႈ ႀကးၾကပေရးႏငပတသက၍ ဘကစပါ၀ငျပး စနစတကျဖစေသာ မ၀ါဒေရးဆြခမတျခငးက လမးညႊနရန ေရးဆြထား သည ငါးႏစတာ စမကနးျဖစသည လ၀ငမႈႀကးၾကပေရးမ၀ါဒအတြက ပထမဆး အေျခခစမကနး (၂၀၀၈-၂၀၁၂) က ခမတခပါသည။ ၀နႀကးဌာနအမးမးတြင ယခငက ျပန႔ကတညရေနေသာ လ၀ငမႈႀကးၾကပေရးဆငရာမ၀ါဒမား ကလညး စမကနးတြင ေပါငးစညးထညသြငးထားသည။125 ျပညပသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏငပတသက၍ ကရးယားသမၼတႏငငသည ဖလစပငႏငငကသ႔ ႏငငရပျခားသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာလပကငသည ကရးယားလမး မားအတြက သးျခားေဆာငရြကသည ေအဂငစတစခရပါသည။ ေအဂငစအမညမာ ျပညပေရာက ကရးယားလမး မားႏင ေကာငစစေရးရာဌာန ျဖစသည။ ျပညပတြင ေနထငလပကငေနသည ကရးယားလမးမားအတြက စးပြားေရး အခြငအလမးမားက ျမငတငေပးရန ၎ဌာနသည ျပညပေရာက ကရးယားလမးမားေဖာငေဒးရငး ဟေခၚေသာ ပဂၢလကက႑ အဖြ႔အစညးတစခႏင ပးေပါငးေဆာငရြကသည။126

၂၀၁၅ ခႏစ၊ ဧၿပလတြင ႏငင၏ သမၼတက ဖြ႔စညးတညေထာငခေသာ ေတာငအာဖရက၀နႀကးဌာနမားေပါငးစပ ေဆာငရြကေရးေကာမတ (IMC) သည ေတာငအာဖရကႏငငသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈ စစဥတကရေစေရးႏင လြယကေခာေမြ႕ေစေရးတ႔အျပင ေတာငအာဖရကႏငငသားမားႏင ႏငငျခားသားမားအၾကား ႏစဥးႏစဘက သညးခ

122 O’Neil (2004), “Labor Export as Government Policy: The Case of the Philippines,” Migration Policy Institute, http://www.migrationpolicy.org/article/labor-export-government-policy-case-philippines (accessed 15 December 2016). 123 Opiniano (2004: 29), “Our Future beside the Exodus: Migration and Development Issues in the Philippines,” Institute for Migration and Development Studies, http://library.fes.de/pdf-files/bueros/philippinen/50083.pdf (accessed 15 December 2016). 124 EIU (2016: 22, 54). 125 “Korean Immigration Integration Program: Helping New Arrivals Feel at Home,” Ministry of Justice: Republic of Korea, http://www.korea.net/NewsFocus/Society/view?articleId=81053 (accessed 15 December 2016). 126 EIU (2016: 54).

57

ႏငမႈရျပး သဟဇာတျဖစေစရန ရညရြယသည။127 ေတာငအာဖရကႏငငသားမားႏင ႏငငျခားသားမား(ေရႊ႕ေျပာငး လပသားမားႏင ဒကၡသညမား) အၾကား တငးမာမႈေၾကာင ျဖစပြားခသည အၾကမးဖကမႈမားက တ႔ျပန ေျဖရငးရန စတငခေသာ IMC သည အမားျပညသဆငရာ အခကအခမားႏင လမႈစးပြားဆငရာ စးရမပပနမႈမားက ေျဖရငးရန ႀကးပမးေဆာငရြကခသည။128 အစးရ၀နႀကးဌာန (၁၄) ချဖင IMC က ဖြ႔စညးထားျပး ေတာငအာဖရက၏ ေရႊ႕ေျပာငး သြားျခငးဆငရာမ၀ါဒမားက စနစတက ျပနလညသးသပျခငးႏင ျပငဆငေရးဆြျခငးလပငနးစဥက လပကငသည။ ႏငင၏ ေႏာငးပငး လမးေရးခြျခားသည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးမ၀ါဒမားသည ဒကၡသညမားအတြက ေျဖေလာ ေပးသည ႏငငေရးခလႈခြငဆငရာမ၀ါဒႏင ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမားအတြက တငးကပေသာ ၀ငခြငဆငရာမ၀ါဒမား အၾကား ကြထြကသြားျပး လအခ႕က ေထာကျပေ၀ဖနေျပာဆကာ ၿပးခသညႏစမားအတြငး တငးမာမႈမား ေပၚေပါကခ သည။129 ဒကၡသညမားႏင လပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာလပငနးစဥမားက စမခန႔ခြျခငးအား တငးတငး ကပကပ ေဆာငရြကရနႏင တစဖကတြငလညး ေတာငပငး အာဖရကႏငငသားမား ဖြ႔ၿဖးတးတကေရး လမႈအဖြ႔အစညး (SADC) ႏင ပမခငမာေသာ ညႏႈငးေဆာငရြကမားျပလပရန IMC ဥက႒က အၾကျပတကတြနးထားသည။130

ဂါနာ - ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာ အမးသားမ၀ါဒ

၂၀၁၆ ခႏစတြင ဂါနာႏငငသည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာ ပထမဆး အမးသားမ၀ါဒ (NPM) က အေကာင အထညေဖာရန စမကနးတစရပႏငအတ စတငခမတေဆာငရြကခပါသည။ အစးရေအဂငစမားအၾကား အစအစဥ ေရးဆြျခငးႏင ညႏႈငးေဆာငရြကမႈမားက (၃-၄) ႏစအခနယ ေဖာေဆာငခသည NPM သည ၂၀၀၀ ခႏစ အေစာပငး ကာလမားတြင ျပ႒ာနးခသည ဥပေဒမားအေပၚတြင အေျခခေရးဆြထားျခငးျဖစၿပး ျပညတြငးႏငျပညပ ေရႊ႕ေျပာငး သြားလာျခငးက စမအပခပရနအတြက စနစတကျဖစေသာ မေဘာငတစရပက ျဖညဆညးေပးသည။131 အလးစ လႊမးျခမႈရသည မ၀ါဒပနးတငမာ ႏငင၏ အမးသားဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအစအစဥအတြက အေထာကအပျပမည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာ အကးေကးဇးမားက ျမငတငေဆာငရြကရနျဖစသည။ မ၀ါဒ၏ အထးရညမနးခကမာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈအၾကား အကးရ ထေရာကေသာ ခတဆကမႈျဖစေစရန ရညရြယေရးဆြ ထားျခငးျဖစသည။ ထရညမနးခကမားမာ - လကရေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးမ၀ါဒမားႏင ဥပေဒျပ႒ာနးခကမား အၾကား ညႏႈငးေဆာငရြကမႈ ျမငတငရန၊ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာ ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈအလားအလာမားက ထနးခပအသးခရနအတြက အစအစဥမား ေရးဆြခမတရန၊ ဂါနာႏငငတြငးႏင ျပညပေရာကႏငငသားမားအပါအ၀င ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမား၏ လမႈဖလေရး၊ လျခမႈႏင အခြငအေရးမားက ကာကြယေစာငေရာကရန၊ ေရႊ႕ေျပာငးသြား လာျခငးက ဘကစျပညစေကာငးမြနစြာျဖင စမခန႔ခြရနအတြက ဥပေဒျပ႒ာနးမႈမားႏင အသငးအဖြ႔ဆငရာမေဘာင မားက ခငမာအားေကာငးေစရန၊ အခကအလကစစညးေကာကယျခငးႏင စမခန႔ခြမႈတးတကေစရန၊ အမးသား အဆင ေဒသတြငးအဆငႏင ကမၻာလးဆငရာအဆငတြင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏငပတသက၍ အျပနအလန ေဆြးေႏြးေျပာဆရန ေနရာတစခ ဖနတးတညေဆာကရန၊ ျပညတြငးႏငျပညပ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးအေျခအေန တြင သစမး (ႏငငျခားသား)အားစးရြ႕မႈ၊ လမးေရး၀ါဒ၊ မမယဥေကးမႈကဗဟျပစထားမႈ၊ ကား/မ မညမမႈမားက ပေပာကေစရန တ႔ပါ၀ငပါသည။132

အေကာငအထညေဖာရနအတြက လအပသည အဖြ႔အစညးဆငရာ စစဥေဆာငရြကမႈမားအေပၚ မ၀ါဒပငးအားျဖင အေလးထားသညက ေတြ႔ရသည။ ဤစစဥေဆာငရြကမႈမားႏငစပလဥး၍ အလပအကငႏငအလပသမားဆကဆေရး ၀နႀကးဌာန၊ ပညာေရး၀နႀကးဌာနႏင ကနးမာေရး၀နႀကးဌာန စသျဖင အစးရေအဂငစ (၂၀) ေကာ၏ ေဆာငရြကရမည

127 “President Jacob Zuma Convenes Inter-Ministerial Committee on Migration,” South African Government: Media Statements, http://www.gov.za/speeches/subject-president-convenes-imc-migration-22-apr-2015-0000 (accessed 15 December 2016). 128 “Statement by Inter-Ministerial Committee on Migration,” Government Communications: Republic of South Africa, http://www.gcis.gov.za/newsroom/media-releases/statement-inter-ministerial-committee-migration (accessed 15 December 2016). 129 Wellman and Landau (2015), “South Africa’s Tough Lessons on Migrant Policy,” Foreign Policy,130 “Home Affairs Reviewing Migration Policy,” South African Government News Agency, 10 November 2015, http://www.sanews.gov.za/south-africa/home-affairs-reviewing-migration-policy (accessed 15 December 2016). 131 “Ghana Launches National Migration Policy,” IOM, 4 August 2016, https://www.iom.int/news/ghana-launches-national-migration-policy (accessed 15 December 2016). 132 National Policy on Migration (NPM) (2014: 1-2), “National Migration Policy for Ghana: Revised March 2014,” https://s3.amazonaws.com/ndpc-static/pubication/Migration+Policy_March+2014+ (accessed 15 December 2016).

58

တာ၀နမားက သတမတေဖာျပထားသည။133 ဤလပငနးမေဘာငတြင ယခငထကပ၍ ေအဂငစ အဖြ႔အမးမး ပါ၀ငလာျပး ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးစမအပခပမႈတြင အဓကပါ၀ငေဆာငရြကသမားအျဖစ ေတြ႔ရပါသည။ မ၀ါဒက ေရးဆြေဖာေဆာငရာတြင ျပညထေရး၀နႀကးဌာန (MOI) ႏင ၎အတြငးရ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈ ဆငရာဌာနခြသည IOM ၏ ပပးကညေပးမႈျဖင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏငပတသက၍ ၀နႀကးဌာနမားအခငးခငး ခတဆကေဆာငရြကေရး ဥးေဆာငေကာမတ (IMSCM) က ဖြ႔စညးတညေထာငခပါသည။ ဤေကာမတသည မ၀ါဒအရ ခမတထားသည တာ၀နမားက ခြေ၀ေဆာငရြကရာတြင ပပးကညေပးပါသည။134 ခမတထားသည မ၀ါဒအတြက အစးရ-ပဂၢလက ပးေပါငးေဆာငရြကျခငးသည အရငးအျမစ စစညးမႈႀကးပမးခက၏ တစစတတစေဒသျဖစျပး ေငြေၾကးဆငရာ အရငးအျမစအတြက ျပညပသ႔ေရာကရေနသည ဂါနာႏငင၏ သသာမားျပားသည လဥးေရက ပမအကးရထေရာကစြာ အသးခႏငမည နညးလမးမားကလညး ရာေဖြပါသည။

133 NPM (2014: 39-45). 134 “Ghana Builds National Migration Policy Capacity,” IOM, 20 November 2015, https://www.iom.int/news/ghana-builds-national-migration-policy-capacity (accessed 15 December 2016).

59

ေနာကဆကတြ (၂) - ေျမယာ၊ လပသားႏင ေရႊ႕ေျပာငးလပသား အဆကအစပဆသ႔ ေကးလကေဒသမားတြင ေျမယာႏင သဘာ၀သယဇာတမားအေပၚ ထနးခပမႈ အေျပာငးအလမားရသည အေျခ အေန၌ ေျမယာကစၥရပမားတြင အလပသမားကစၥရပမား ဆကႏြယပါ၀ငေနျခငးႏငပတသက၍ ေဆြးေႏြးရာတြင ပညာရငမားႏင သေတသမားသည ေျမယာ-လပသား အဆကအစပက ရညညႊနးေဖာျပေလရသည။ ဤကသ႔ အေျပာငးအလမားသည အလပအကငသေဘာသဘာ၀မားႏင လယသမားမားအတြက အလပအကငရာေဖြႏငမည ေနရာမားအေပၚ အႀကးအကယ သြယ၀ကသကေရာကမႈမားရေစသည (Brent and Kerssen 2014; Parthasarathy 1984; Robbins 2012) ျမနမာႏငင၏ အမနးခငးႏငငမားႏငပတသက၍ ေဒသဆငရာ အဆငျမင ေလလာမႈသည ဤေနရာတြင သကဆငမႈရသညအေလာက ျမနမာႏငငအတြငးျပလပထားသည သေတသနမားသညလညး သကဆငမႈရပါသည။

ေတာငအာရႏင အေရ႕ေတာငအာရတြင မၾကာေသးမႏစမားအတြငး စကပးေရးဧရယာမားတြင ရငးႏးျမပႏမႈမား တးတကလာပႏင ေတာငသလယသမားမား၏အလပအကငက လစလရႈၿပး၊ ၎တ႔၏လယယာေျမမားကသာ လလားရယပက အေလးထားစဥးစားသးသပၾကညရန ပညာရငမားက သတေပးေျပာဆခၾကသည။ နညးပညာဆငရာ အဆငျမငမားလာျခငး၊ စကမႈလယယာျဖစလာျခငး၊ ေယဘယအားျဖင အလပအကငတးတကမႈ အကန႔အသတ ရလာျခငးသည လယသမားမားအေနျဖင လယယာစကပးမႈ မျပႏငေတာျခငး၊ လယယာစကပးျခငးအစား အျခား အလပအကငမားက ေရြးခယျခငးမား ျဖစလာေစသည။ ဥပမာအားျဖင ေျမယာအဓမၼသမးခရျခငး၊ ေကးလကအသက ေမြး၀မးေကာငးေျပာငးလမႈျဖစစဥမား (သ႔) ၿမ႕ျပေရႊ႕ေျပာငးမႈႏင လေနမႈပစမား၏ ဆြေဆာငမႈမားေၾကာင စကပးေရး လပငနးတြငျဖစေစ၊ ထတလပေရးလပငနး (သ႔) ၀နေဆာငမႈလပငနးတြင ျဖစေစ ပစတကျဖစေသာ စးပြားေရးထတလပမႈလပငနးမားတြင လပအား အဆမတန ပလမႈက ျဖစေစသည။ ပမနလပခစားအလပသမားအျဖစမ ခနလပ ဖယထတျခငးသ႔ ဥးတညေသာ အကးရလဒအလားအလာမားေၾကာင တစခနက လယယာမစကရသ႔ အကးအေျပာငး ႏင ေတာငသလယသမားမ လခစားအလပသမားသ႔ အကးအေျပာငးအျဖစ ေမာမနးခသည ကလနေခတေႏာငးပငး ဖြ႔ၿဖးတးတကေရး ေရရညေမာမနးခကမားမ အလမးေ၀းေစသည အေျပာငးအလအျဖစ ရႈျမငရသည။ စကမႈလပငနး ဆငရာ ေခတမဖြ႔ၿဖးတးတကေရး ကရႈးမႈသည ဆငးရတြငးမ ရနးမထြကႏငျခငး၊ မညမမႈမား ျဖစေပၚျခငးက ေဖာညႊနး ေနသည။ လယယာစကပးေရးလပငနးမားႏင စကရလပငနး နယပယႏစရပလးမ ဖယထတခရသမားသည အမား အားျဖင ခ႕ထြငကယျပန႔လာေသာ ပမနမဟတသည စးပြားေရးလပငနးမားအၾကားတြင အသကရငရပတညႏငရ ကပင မနညးႀကးစားေနရသည။

ျမနမာႏငငတြင ကမာၻ႕ဘဏ၊ အာရဖြ႔ၿဖးေရးဘဏႏင ကလသမဂၢကသ႔ေသာ အဖြ႔အစညးမားက ျပလပသည သေတသနမားသည ေျမယာ-လပသား အဆကအစပ (ဤစကားရပက ၎တ႔ မသးစြေသာလညး) အေျခအေနပစ အမးမးက ေဖာထတခပါသည။ အလအေလာကျဖစေသာ ေစးကြကသဘာ၀ေမာငးႏငအားမားအရ လပသားမား ေနရာ ေျပာငးလျခငးရလဒႏင လယယာစကပးေရးမသည ထတလပေရးႏင ၀နေဆာငမႈဆသ႔ကးေျပာငးေရး ရညမနး ခကမားက ဤပါ၀ငေဆာငရြကသမားက စြျမဆပကငထားသည။ ဤဖြ႔စညးတညေဆာကပဆငရာ အသြငကး ေျပာငးေရး ရညမနးခကက စမကနးႏင ဘ႑ာေရး၀နႀကးဌာန (MoPF) က မေ၀ထားျခငးျဖစျပး MoPF သည အမးသားဘကစဖြ႔ၿဖးတးတကေရးစမကနး (NCDP) မၾကမးေရးဆြျခငးတြင ၀နႀကးဌာနဆငရာ ဥးေဆာငသအျဖစ ေဆာငရြကခသည။ ထအကးအေျပာငးေအာငျမငေရးအတြက NCDP ျဖင ဥးတညေဆာငရြကမညျဖစသည။ ကလ သမဂၢ အလရငပပးကညမႈက အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကေပးျခငးဆငရာ သေတသနတြင လပသားေနရာ ေရႊ႕ေျပာငးျခငးျဖစစဥက ထခကမႈမရေစရန ေဆာငရြကႏင (သ႔) ေဆာငရြကသငေၾကာငး ေျပာဆထားပါသည။ တစခနတညးတြင ေျမယာႏငသဘာ၀သယဇာတမားအေပၚ ထနးခပမႈမားသည ျမနမာႏငငတြင ၂၀၁၁ ခႏစ ကတညးက အၾကြလြယသည ႏငငေရးျပနာရပမားထတြင ပါ၀ငသည။ ကခငျပညနယမ ျမစဆေရကာတာ၊ စစကငးတငးေဒသၾကးအတြငးရ လကပေတာငးေၾကးနသတတြငးစမကနး၊ ထား၀ယ၊ ေကာကျဖႏင သလ၀ါတြင ေဆာကလပဆျဖစသည အထးစးပြားေရးဇမား၊ ေကာကျဖမ ယနနအထ သြယတနးထားေသာ ပကလငး၊ ရမးျပည နယႏင ဧရာ၀တတငးေဒသႀကးရ အေသးစား ေျမယာပဋပကၡမား၊ ေျမယာႏင သဘာ၀သယဇာတ ထတယသးစြမႈ စသညကစၥရပမားသည ျမနမာႏငငတြင ၿပးခသညႏစမားအတြငး လသမားသညကစၥရပမားျဖစခသည။ ေတာငအာရ

60

ႏင အေရ႕ေတာငအာရရ အေျခမ စကပးေရးလပကငသမားက ေစာငႀကေနေသာ လျခမႈမရ၊ ေသခာေရရာမႈမရ ေသာ အသကေမြး၀မးေကာငးမားက ေဖာျပထားသည ေဒသတြငးဆငရာသေတသနအရ ဤကစၥရပမား၏ ကယျပန မႈႏငအတငးအတာသည ရငးလငးျပတသားစြာျဖင ေပၚေပါကလာေနသည။

ျမနမာႏငငရ ဖြ႔ၿဖးေရးေဆာငရြကသည ေအဂငစအဖြ႔အစညးမားမ ေဒသတြငး အဆငျမငေလလာမႈႏင သေတသန အၾကား သသာသညကြျပားျခားနားမႈမား ရေသာလညး ထေလလာမႈႏငသေတသနတြင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏင ပတသက၍ အေလးထားျခငး မရပါ။ ျပညတြငးတြငျဖစေစ၊ ေဒသတြငး (သ႔) ႏငငအဆငအတြငျဖစေစ ျမနမာႏငငတြင လပသားေနရာေရႊ႕ေျပာငးျခငးတြင အလပအကငရာေဖြရန လမားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးလညး ပါ၀ငသည။ အလားတပင အမနးခငးႏငငမားရ လယေျမမားမ ေနရာဖယရားျခငးခရေသာ လယသမားမားသည ၿမ႕ျပေနရာမား ရ မားျပားလသည ပစတကမရေသာ စးပြားေရးလပငနးမားသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးလပကငေလရၾကသည။ ဆငးရႏြမးပါးမႈ ပေပာကေရး၊ အလပသမားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈႏင ျမနမာႏငင၏ ေကးလကႏင ၿမ႕ျပမားတြင ေျပာငးလလာေသာ အသကေမြး၀မးေကာငးမႈမားအၾကား အခငးခငးခတဆကေနသည မ၀ါဒမားက ပမခငမာအားေကာငးေစရန ထနးေကာငးေဆာငရြကရာတြင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးက ေျမယာႏငလပသား အဆကအစပတြင ထညသြငး ခတဆကေဆာငရြကရနမာ အေရးႀကးပါသည။ ေျမယာ၊ လပသားႏင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး အဆကအစပက ေဆာငရြကရနအတြက အမးသားစမကနးေရးဆြေရးလပငနးစဥ၊ သကဆငသည ၀နႀကးဌာနဆငရာႏင သးျခား က႑မားအတြက အစအစဥေရးဆြျခငးႏင မ၀ါဒလပငနးစဥမား၊ အမးသားအဆင ဥပေဒျပ႒ာနးျခငးလပငနးစဥ မားတြင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးက ထညသြငးေပါငးစပေဆာငရြကရနမာ အေရးႀကးပါသည။

ရငးျမစ On land-labour nexus: Brent and Kerssen 2014; Parthasarathy 1984; Robbins 2012. Regional literature: Breman 2013; Chatterjee 2008; Dasgupta and Singh 2005; Hall, Hirsch, and Li 2011; Li 2009, 2014; NCEUS 2007; Sanyal 2007. Myanmar literature: ADB 2014; EoD 2015; NCDP 2014; World Bank 2016.

61

ေနာကဆကတြ ၃ - ျပညပအလပအကငဆငရာ ႀကးၾကပေရးအဖြ႔တြင မညသမား ပါ၀င ေဆာငရြကၾကသနညး။ ျပညပအလပအကငဆငရာႀကးၾကပေရးအဖြ႔က လပငနးေကာမတ သးချဖင ဖြ႔စညးထားပါသည။ ထလပငနးေကာမတ သးခမာ - စမခန႔ခြေရးလပငနးေကာမတ၊ အလပသမားမား အကးခစားခြငရရေရးေကာမတႏင အလပသမား အခြငအေရး ကာကြယေစာငေရာကေရးေကာမတတ႔ ျဖစပါသည။ ေကာမတတစခခငးစသည ၎တ႔၏ လပငနးတာ ၀နမားက သးသန႔ လြတလပစြာျဖင ေဆာငရြကၾကၿပး လအပသညအခါမသာလင အစညးအေ၀းမားျပလပသည။ ျပညပအလပအကငဆငရာႀကးၾကပေရးအဖြ႔ႀကးတစခလးအေနျဖင အားလးစစညးေတြ႔ဆေလ မရေပ။ ေကာမတ တစခခငးစ၏ အဖြ႔၀ငမားႏင ဥးစးေဆာငရြကသမားသည ေအာကပါ ၀နႀကးဌာနအမးမး၊ အဖြ႔အစညးအမးမးမ ပါ၀ငသမားျဖစပါသည။ (၁) စမခန႔ခြေရးလပငနးေကာမတ -

• ဥက႒ - ဒတယ၀နႀကး ၊ အလပသမား၀နႀကးဌာန• ဒတယ ဥက႒ - ဒတယ၀နႀကး ၊ ျပညထေရး၀နႀကးဌာန• အဖြ႔၀င - ဒတယ၀နႀကး ၊ ပ႔ေဆာငေရး၀နႀကးဌာန• အဖြ႔၀င - ညႊနၾကားေရးမႉးခပ ၊ ေကာငစစေရးရာႏင ဥပေဒေရးရာဥးစးဌာန• အဖြ႔၀င - ညႊနၾကားေရးမႉးခပ ၊ အေထြအေထြအပခပေရးဥးစးဌာန• အဖြ႔၀င - ညႊနၾကားေရးမႉးခပ ၊ အထးစစမးစစေဆးေရးဥးစးဌာန• အဖြ႔၀င - ညႊနၾကားေရးမႉးခပ ၊ ေရေၾကာငးပ႔ေဆာငေရးညႊနၾကားမႈ ဥးစးဌာန• အဖြ႔၀င - ညႊနၾကားေရးမႉးခပ ၊ လ၀ငမႈႀကးၾကပေရးႏင အမးသားမတပတငေရး ဥးစးဌာန• အဖြ႔၀င - ရမႉး (သတငးဌာန) ၊ ျမနမာႏငငရတပဖြ႕၊ ျပညထေရး၀နႀကးဌာန • အတြငးေရးမႉး - ညႊနၾကားေရးမႉးခပ ၊ အလပသမားညႊနၾကားေရးဥးစးဌာန• ပးတြ အတြငးေရးမႉး - ညႊနၾကားေရးမႉး ၊ အလပသမားညႊနၾကားေရးဥးစးဌာန

(၂) အလပသမားမား အကးခစားခြငရရေရးေကာမတ• ဥက႒ - ဒတယ၀နၾကး ၊ ဘ႑ာေရးႏင အခြန၀နႀကးဌာန • ဒတယ ဥက႒ - ဒတယ၀နၾကး ၊ ႏငငျခားေရး၀နႀကးဌာန • အဖြ႔၀င - ဒတယ ဥက႒ ၊ ျမနမာႏငငေတာ ဗဟဘဏ• အဖြ႔၀င - ဥးေဆာငညႊနၾကားေရးမႉး ၊ ျမနမာစးပြားေရးဘဏ • အဖြ႔၀င - ဥးေဆာငညႊနၾကားေရးမႉး ၊ ျမနမာအာမခလပငနး• အဖြ႔၀င - ညႊနၾကားေရးမႉးခပ ၊ ေကာငစစေရးရာႏင ဥပေဒေရးရာဥးစးဌာန • အတြငးေရးမႉး - ညႊနၾကားေရးမႉးခပ ၊ ျပညတြငးအခြနမားဥးစးဌာန• ပးတြ အတြငးေရးမႉး - ဒတယ ညႊနၾကားေရးမႉး ၊ အလပသမားညႊနၾကားေရးဥးစးဌာန

(၃) အလပသမားအခြငအေရး ကာကြယေစာငေရာကေရးေကာမတ • ဥက႒ - ဒတယ၀နၾကး ၊ အလပသမား၀နႀကးဌာန• ဒတယ ဥက႒ - ဒတယ၀နၾကး ၊ ႏငငျခားေရး၀နႀကးဌာန• အဖြ႔၀င - ဒတယ၀နႀကး ၊ ျပညထေရး၀နႀကးဌာန• အဖြ႔၀င - ဒတယ၀နၾကး ၊ နယစပေရးရာ၀နႀကးဌာန• အဖြ႔၀င - ဒတယ၀နၾကး ၊ လမႈ၀နထမး၊ ကယဆယေရးႏင ျပနလညေနရာခထားေရး၀နႀကးဌာန• အဖြ႔၀င - ညႊနၾကားေရးမႉးခပ ၊ အေထြအေထြအပခပေရးဥးစးဌာန• အဖြ႔၀င - ညႊနၾကားေရးမႉးခပ ၊ အထးစစမးစစေဆးေရးဥးစးဌာန• အဖြ႔၀င - သအမတ ၊ သကဆငရာႏငငရ ျမနမာသရး• အဖြ႔၀င - ညႊနၾကားေရးမႉးခပ ၊ ကယဆယေရးႏင ျပနလညေနရာခထားေရးဥးစးဌာန

62

• အတြငးေရးမႉး - ညႊနၾကားေရးမႉးခပ ၊ အလပသမားညႊနၾကားေရးဥးစးဌာန• ပးတြ အတြငးေရးမႉး - ညႊနၾကားေရးမႉးခပ၊ ေကာငစစေရးရာႏင ဥပေဒေရးရာဥးစးဌာန

ဤစာတမးအတြက ျပလပခသည သေတသနအရ ၂၀၁၁ ခႏစ၊ ဩဂတလတြင ဖြ႔စညးခေသာ OESC ဖြ႔စညးတည ေဆာကပသည ႀကးမားကယျပန႔စြာ တညရေနဆျဖစသညဟ ေဖာျပအပပါသည။ သ႔ေသာလညး ဤအေတာအတြငး အခ႕ေသာ ၀နႀကးဌာနမားသည ၎တ႔၏ ဖြ႔စညးတညေဆာကပႏင နာမညမား ေျပာငးလခပါသည။ ဥပမာအားျဖင အလပသမား၊ အလပအကငႏင လမႈဖလေရး၀နႀကးဌာနသည ယခအခါ အလပသမား၊ လ၀ငမႈႀကးၾကပေရးႏင ျပညသ႔အငအား၀နႀကးဌာန ျဖစလာျပး ဘ႑ာေရးႏင အခြန၀နႀကးဌာနသည ယခအခါ စမကနးႏင ဘ႑ာေရး၀နႀကး ဌာနျဖစလာသည။ ရငးျမစအလပသမား၀နႀကးဌာန (၂၀၁၁) ၊ ျပညပအလပအကငဆငရာ ႀကးၾကပေရးအဖြ႔၏ လပငနးေကာမတ (၃) ခ ဖြ႔စညးျခငး။

ျမနမာႏငငတြင လပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာ မ၀ါဒ ဆကစပကကညမႈက တညေဆာကျခငး

ဤစာတမးတြင ႏငငတကာသ႔ လပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈႏငပတသက၍ ျမနမာႏငငရ စမအပခပေဆာငရြကမႈအား ျခငသးသပ ေဖာျပထားပါသည။ ျပညေထာငစ/အမးသားအဆငတြင ပါ၀ငေဆာငရြကေနသမား၊ မ၀ါဒမားႏင လကရတြင အတတကြ ညႏႈငး ေဆာငရြကမႈႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈအေျခအေနမားက အေသးစတေဖာျပထားပါသည။ ျပညပသ႔ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးအား စမ အပခပမႈသည အျခားေသာမ၀ါဒနယပယမားႏင မညသ႔ခတဆကမႈရသညကလညး ေဆြးေႏြးတငျပထားျပး လပသားေရႊ႕ေျပာငး သြားလာျခငးဆငရာမ၀ါဒသည အမးသားဖြ႔ၿဖးေရးစမခကမားႏငကကညၿပး မညမပပးေဆာငရြကႏငသညဆသညႏင ဆငးရႏြမးပါးမႈ ေလာခေရး၊ ေကးလကေဒသဖြ႔ၿဖးတးတကေရး၊ လမႈကာကြယေစာငေရာကမႈေပးျခငး၊ အမးသမးစြမးေဆာငရညျမငတငေပးျခငး ကသ႔ေသာ အျခားမ၀ါဒနယပယမားႏင မညသ႔ခတဆကမႈရသညကလညး ေဆြးေႏြးတငျပထားပါသည။ အမးမးေသာ မ၀ါဒနယပယ မား၊ ထမ၀ါဒနယပယမားက ေရးဆြခမတ၍ အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကသမားအၾကား လပငနးေဆာငရြကခက ထပတညမႈမားက ေလလာစးစမးျခငးျဖင ဤစာတမးသည ျပညပလပသား ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာ စမအပခပမႈတြင မ၀ါဒ ဆကစပကကညမႈပမအားေကာငးေစရနအတြက ဤစာတမးက အေျခခတစခအေနျဖင ပပးေပးရနရညရြယပါသည။ ပါ၀ငေဆာငရြကေနသမားအၾကား ညႏႈငးေဆာငရြကမႈမား ပမခငမာအားေကာငးေစရန၊ အျခားမ၀ါဒက႑မားအတြငး ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးက႑ ပမဆကစပ ေပါငးစညး ပါ၀ငရနႏင အနာဂတမ၀ါဒမားအတြက သကဆငရာေခါငးစဥမားက အၾကျပရန ဤစာတမးတြင မ၀ါဒဆငရာ အၾကျပခကမားက ထညသြငးေဖာျပပါသည။ ထ႔အျပင ဖလစပင၊ ကရးယား၊ ေတာငအာဖရကႏင ဂါနာႏငငတ႔မ လပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးစမခန႔ခြမႈ စနစအမးမးႏငပတသက၍ ႏငငအလက ျဖစရပေလလာမႈမားကလညး ေနာကဆကတြအေနျဖင ေဖာျပထားပါသည။

အသကေမြး၀မးေကာငးႏငစားနပရကၡာဖလေရးရနပေငြအဖြ႔ (LIFT) ၏ရနပေငြပပးမႈျဖင ILO(ရနကန)က ေဆာငရြကေသာ ျမနမာႏငငလပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စမအပခပမႈ ဖြ႔ျဖးတးတကေရးအတြက အေထာကအကျပ စာတမးမားအနက ဤစာတမးသည ဒတယေျမာက စာတမးတစေစာငျဖစပါသည။ ပထမစာတမးျဖစသည ‘ျမနမာႏငငမ ျပညပသ႔ သြားေရာကအလပလပကငေသာ ေရႊ႕ေျပာငး အလပသမားမားအတြက မရငးႏငငဆငရာ တငၾကားမႈယႏရားမား’က ၂၀၁၆ ခႏစတြင ပႏပထတေ၀ခပါသည။ ေနာကဆကတြ ထတေ၀မညစာတမးမားမာ ျပညနယႏငတငးေဒသၾကးအဆင မ၀ါဒဆကစပကကညမႈ၊ လပသားစေဆာငးျခငးလပငနးစဥ၊ လမႈကာကြယေစာငေရာကမႈႏင အမအကအလပအကငဆငရာ အကဥးခပစာတမးတ႔ျဖစပါသည။

အငအယလအ ဆကသြယညႇႏႈငးေရးအရာရ႐း - ျမနမာအမတ-၁(ေအ)၊ ကနဘ(သစၥာလမး)ရနကငးၿမ႕နယ၊ရနကန၊ ျမနမာ။ဖနး-၉၅ ၁ ၅၆၆၅၃၈ ၊ ဖက(စ)-၉၅ ၁ ၅၆၆၅၈၂အးေမးလ yangon@ilo.org, www.ilo.org/yangon ISBN: 079-92-2-030763-2

မ ကညပပးသည။

မဟာဗ ျဟာစမကနး၏အဓပပာယ

မဟာဗ ျဟာစမကနးရ းဆ ခြငးပါဝငသည

ကမပဏ၏အကကးအကမ ားကသတမတထားရသာအြ နကာလတစြအတ ငး၌ ညမနးြ ကမ ားက

ခပညမ နကမပဏသ မဟတအဖ အစညး၏မဟာဗ ျဟာမ ားနငမဝါဒမ ားကသတမတပါ၎ငးတတ၊

အလ

အက ကာငးအရာ:

• မဟာဗ ျဟာရ းဆ ခြငးဆသညမာအဘယနညး။

• ကစ းကကရ ာက ကရးတငမဟာဗ ျဟာကရးဆခြငး

• မဟာဗ ျဟာစမကနးကရးဆခြငးအဆင မ ား

မဟာဗ ျဟာကရးဆခြငးဆသညမ ာအဘယနညး။

မဟာဗ ျဟာစမကနးရ းဆ ခြငးပါဝငသည ကမပဏ၏အကကးအကမ ားကသတမ တထားကသာအြ နကာလတစြ

အတငး၌ရညမ နးြ ကမ ားကခပည မရနကမပဏသ မဟတအ အစညး၏မဟာဗ ျဟာမ ားန င မဝါဒမ ားကသတမ

တပါ၎ငးတတ၊ အလယအလတသ မဟတရ ရညခဖစနငသည။

မဟာဗ ျဟာစမကနးရ းဆ ခြငးဟရသာရဝါဟာ က ၁၉၆၀ ခပညလ နနစမ ားအကနပငး၊ ၁၉၇၀

ခပညလ နနစမ ားအရစာပငးတ ငအပြ ျပရ းနယပယမကမပဏမ ားအားသတ ၏ ညမနးြ ကမ ားနငအဆခပျထား

ရသာ ညမနးြ ကမ ားခပညမ နလမးညန န ည ယ၍ စတငြသည။

မဟာဗ ျဟာစမကနးကရးဆခြငး၏ရညမ နးြ က အ ငးအခမစမ ားကထထရ ာကရ ာကအသးြ ခြငးနင၎ငး၏

area ယာအတ ငးတးတကမနငအခမတတးခမြငရ းအတ ကကမပဏ၊ အဖ အစညးတစြသ မဟတလတစ ဦး

ြ ငး၏ကနထတစ မးအားကတးခမြင နခဖစသည

ထနညးတစ ာမဟာဗ ျဟာရ းဆ ခြငးလပငနးစဉအတ ကမဟာဗ ျဟာရ းဆ ခြငးနငလကရလ ာညရထ ခဖစ နနင

ကနက စ တက ညညနး။

ြန မနးတ ကြ က နနငကမပဏ၏ခပျခပငထနးသမးမအတ ကလအပရသာဘဏmeansာာရ းနညးလမးမ ားအား

မဟာဗ ျဟာရ းဆ ခြငးအတ ကအလ နအရ းကကးသည။

EASTERN HONEYSSexy Asian Women In Sydney Looking For Men Over 35

TEXT HER→

ကကညရပါ -

• ည ယသည

• မဟာဗ ျဟာ ညမနးြ ကမ ား

စမကနးကမဟာဗ ျဟာ၊ နညးဗ ျဟာန င လပငနးလညပတမအဆင ၃ ဆင ခ င ခပြလပသည။

ကမပဏအတ ကတာ ၀

နရသမ ားကကကျတငခပငဆငထားသညမဟာဗ ျဟာရ းဆ ခြငးဆင ာစမြ ကသညကမပဏအရနခဖငသတမတ

ထားရသာကာလတစြအတ ငးခဖညဆညး မည ည ယြ ကမ ားကဆးခဖတရပးသည။

တစြါတစ အပြ ျပရ းမ းမ ားမခပျလပရသာနညးဗ ျဟာဆင ာအစအစဉသညကမပဏအတ ကအဆငရခပရစ

န ရနငရသာနညးလမးမ ားသ မဟတအ ငးအခမစမ ားကဆးခဖတခြငးပါဝငသည။

လဒနငလပငနးအစအစဉရ းဆ ခြငးသည၎ငး၏အမညမရဖာခပသညအတငးတက ရသာလပရဆာငမအစအစ

ဉတစြအားက ပမ ကခြငးက ညညနးသည။

ကကညရပါ -

• နညးဗ ျဟာ

• နညးဗ ျဟာ

• သတခဖတမ

ရယဘယ အားခဖငကမပဏ၏မဟာဗ ျဟာစမကနးရ းဆ ခြငးကတာဝနယထားသမ ားသညလ စ မးအားအ ငးအ

ခမစဌာန၏ ၀ နထမးမ ားခဖစသည။ သတ သည SWOT သ မဟတ SWOT matrix ကအသးခပျ မည။

ဆလသညမာနညးဗ ျဟာမ ားမနကနရသာဖ ဖဖျးတးတကမအတ ကအားသာြ ကမ ားရ မည။

ရလလာြသညအြ ငအလမးမ ား၊

အားနညးြ ကမ ားနငကမပဏ၏ဖြမးရခြာကမမ ားက၎ငးငး၏ခပငပပတဝနးက ငကမရမဘ

EASTERN HONEYSSexy Asian Women In Sydney Looking For Men Over 35

TEXT HER→

SWOT ကလညးကကညပါ။

အထကပါအ မဟာဗ ျဟာစမကနးကရးဆခြငးအကရးကကးပါသည ရဖာကသညမ ား၏စတရက နပမတးတက

ရစ နနငကမပဏ၊ အဖ အစညးသ မဟတလပဂျလတစ ဦး

တစရယာက၏ဘဏprogramာာရ းအစအစဉကတးတကရစ န ည ယြ ကခဖငကမပဏသ မဟတအဖ အစ

ညး၏အားသာြ ကမ ားကရစ းက ကရလကရအြ ငအလမးမ ားနငရပါငးစညးခြငးအားခဖင ည ယြ ကမ ားက

ရ းဆ နနငခပညစရစ နခဖစသည။

မဟာဗ ျဟာစမကနးရ းဆ ခြငးသညအဓကအားခဖငစးပ ားရ းလပငနးမ ားတ ငအသးြ ရသာလညးစစတပ

(စစရ းမဟာဗ ျဟာ)၊ နငငရ း (နငငရ းမဟာဗ ျဟာ)၊ အားကစားဖပျငပ မ ား၊

ပညာရ းနယပယမ ားစသညအခြားရသာနယပယမ ားတ ငလညးအသးခပျနငသည။

အလားတပငတစ ဦး ြ ငးစကသတ ကယပငလပနငပါတယ တစ ဦး

ြ ငးမဟာဗ ျဟာစမကနးကရးဆခြငးဥပမာအားခဖငသသညသ ဘ ၀

တစရလ ာကလးသ မဟတသတမတထားရသာအြ နကာလတစြအတ ငးရအာငခမင န ည ယထားရသာပနး

တငမ ားနင ညမနးြ ကမ ားကရဖာထတနငသည။

သသညအြ နကာလတစြတ ငသရဌးခဖစ န ည ယထားခြငးရကကာင၎ငးအရနခဖငတစ ဦး

ြ ငးသညသ၏အားသာြ ကမ ား၊ အားနညးြ ကမ ား၊ အြ ငအလမးမ ား၊ ဖြမးရခြာကမမ ားကရလလာ မည။

နငဤအရပေါအရခြြဖပး, သင ည ယြ ကရအာငခမင နသင၏မဟာဗ ျဟာဖ ဖဖျး။

EASTERN HONEYSSexy Asian Women In Sydney Looking For Men Over 35

TEXT HER→

စစဉခြငးကလညးကကညပါ။

ကစ းကကရ ာက ကရးတငမဟာဗ ျဟာကရးဆခြငး

ရစ းက ကရာရဖ ရ းမာ မဟာဗ ျဟာစမကနးကရးဆခြငး ရကာငးမ နရသာစ မးရဆာင ည ရ နကမပဏ၏က

ခပားခြားနားရသာပ သတမ ား၏လအပြ ကမ ားနငလအငဆနဒမ ားကြ ခြားသတမတ န၊

ကကျတငြန မနး နနငရက နပရစ နစမြန ြ မလပငနးစဉတစြခဖစသည။

၎ငးအတ ကကမပဏသ မဟတအဖ အစညးသညကမပဏ၏အခြားကဏwithမ ားခဖစရသာလ စ မးအားအ ငးအခမစ

၊ ဘဏfinanceာာရ း၊

ထတလပမစသညတ နငအတရကာငးစ ာသတမတထားရသာနညးဗ ျဟာကတထ င မည။

စမြန ြ မကလညးကကညပါ။

ဤနညးဗ ျဟာမ ားသညကမပဏမစစဉခြငးခဖစသည။ ကမပဏအတ ကသငဘာလြ ငပါသလ။

နငဤအရခဖကကရနရစ းက ကရာရဖ ရ းအစအစဉကသတမတပါတယ။ သ ရသာ၊

မဟာဗ ျဟာရခမာကရစ းက ကရာရဖ ရ းအစအစဉသညကမပဏအတ ငးရလကရခပproblemsနာမ ားကမဟာဗ ျ

ဟာနငရခဖရငး နကညသည။

အထကရဖာခပပါအြ ကမ ားက ညညနး။

ကမပဏတ ငနညးဗ ျဟာအ ကကျတငခပငဆငခြငးမရဘခပproblemsနာအမ ျးမ ျးရသည - ရန ာြ ခြငး၊

လရလာကရသာရစ းနနးရပေါလစမ ား၊ ဆကသ ယမအားနညးခြငး၊

ရစ းက ကရာရဖ ရ းကလညးရ။

မဟာဗ ျဟာစမကနးကရးဆခြငးအဆင မ ား

မဟာဗ ျဟာစမကနးရ းဆ ခြငးကရအာကပါအဆငမ ားခဖငရဆာင ကသည -

• ကမပဏတနဖးမ ား၏အဓပပါယ။

• တစဖပျငနကတညးရစ းက က၏ လဒအရနခဖငကမပဏ၏အြ ငအလမးနငဖြမးရခြာကမ

မ ားကခပငပပတဝနးက ငကဆနးစစပါ။

• ကမပဏ၏အတ ငးပငးပတ ၀ နးက င၊

အားသာြ ကမ ားနငအားနညးြ ကမ ားကဆနးစစပါ။

• အဂဂလပစာခဖင SWOT ဆနးစစခြငးခဖငကမပဏ၏လကရအရခြအရနကြ ခြမးစတခဖာပါ။

အားသာြ ကမ ား (အားသာြ ကမ ား), အားနညးြ ကမ ားက (အားနညးြ ကရတ ),

အြ ငအလမးမ ား (အြ ငအလမးမ ား) နငဖြမးရခြာကမမ ား (ဖြမးရခြာကမမ ား).

• ကမပဏအရနခဖငသတမတထားရသာအြ နကာလတစြအတ ငးရအာငခမငလရသာ ည

ယြ ကမ ားကအဓပပါယဖ ငဆခြငး။

• မဟာဗ ျဟာ၏ရ းဆ ရ း။

• တာဝနရသမ ားကမဟာဗ ျဟာ၏အတညခပျခြငး။

အမ ျးအစား : စ ယစက မး

ယြငကဆာငးပါး

လ ဘ ၀ ဆတာဘာလ?

Next ကကဆာငးပါး

ငါဘာလ ဒရလာကပငပနးဖပးဘာမမလပြ ငဘးလား။ 10 ဘအရကကာငးတ ားမ ား

PROMOTED CONTENT

Sexy Asian Women In Sydney

EASTERNHONEYS

The Current Cost Of Dental Implants In Sydney Should Surprise You

SEARCH ADS

Sexy Asian Women In Sydney Looking For Men Over 35

EASTERNHONEYS

Olivia (23) Is Looking For A Soulmate! Interested?

AMOLATINA

25-Year-Old From Sydney Shows How She Earned $1 Million

BTC

Varicose Veins Problem? Not Anymore! This Trick Can Help You! CHINESE HERBAL TREATMENT

People Leave Their Jobs After Watching This BITCOIN ERA

Thinning Hair? Not Anymore: This Trick Can Help You!

HAIR GROWTH LIQUID

Sexy Russian Women Are Here

DREAM-SINGLES

Who's Really To Blame Here? These Photos Tell A Different Story

INSTANTHUB

Sydney Man Has Been Unemployed For 5 Years And Earns £2,000 Daily

BTC

Surprising Things Men Found Attractive 50 Years Ago

HERBEAUTY

It Will Take You A While To Get What's Wrong With These Selfies

BRAINBERRIES

Hindu-Muslim Same Sex Couple Break Boundaries

HERBEAUTY

9 Female Cosplays You'll Want To Look At Over And Over Again

BRAINBERRIES

စတဝငစားမ TODAY လကကြကမ ားကသာပကခမားက 2021

သပပ

Zacatecas ၏သဘာဝအစတအပငးမ ားကဘာကတလ။

2021

သပပ

Crotalus triseriatus: ဝကသသလကခဏာမ ား, က ကစားရာကနရာ, မ ြးပား

2021

သပပ

Discrete Fourier transform: ဂဏသတတ မ ား၊ အသးြ မမ ား၊ ဥပမာမ ား

2021

သပပ

Guerrero ၏သကဆငဆးခမစမ ား (5)

2021

သပပ

ကမာ စမးအငရာြငနနး (ဂတစ၊ ကရနန င အခြား)

2021

စတပညာ

ငါတ ဘာက ကာင တစကယာကတညးရ ကနရတာလ

2021

• ငါတ သညသငတ အ အထးအ ကခပြလတယ

• သတ က ကည ရ

• NEW ကဆာင းပါး

ဗျးြါး (VUCA) သည ၁၉၈၇ ြနစတ င ပထမဆးအကကမ အသးခပျရသာ အတရကာကရဝါဟာ ခဖစဖပး၊

ဝါး နးဘနနစစ (Warren Bennis) နင ဘာတနားနပစ(Burt Nanus) တ ၏ ရြါငးရဆာငမဆင ာ သအ မ ား

(leadership theories) က အရခြြသးသပရသာ ရယဘယ အရခြအရနမ ားနင လကရရြတကာလ

အရခြအရနမ ား၏ အရခပာငးအလခမနမ (Volatility မ V)၊ မရသြ ာမရ ာမ (Uncertainty မ U)၊

ြကြရပရထ းမ (Complexity မ C)၊ အနကရကာက နြကြမ (Ambiguity မ A)တ က

ညနးဆခြငးခဖစသည။[၁][၂] အရမ ကနခပညရထာငစ ကကညးတပ စစရကာလပ (United States Army War

College) မ စစရအးရြတ (Cold War) အဖပး အက ျးဆကအားခဖင ဘကရပါငးစပါဝငလာရသာ

ရပရထ းလာရသာ ကမာအရခြအရနက ရဖေါ ခပ န ဗ ျးြါးရလာက (VUCA World) ဆရသာ အယအဆက

မတဆကရဆ းရန းလာြခြငး ခဖစသည။[၃]

မာတကာ

• ၁အဓပပါယ

• ၂အသးြ ခြငး

o ၂.၁ဗ ျးြါး-၂ (VUCA 2.0)

• ၃ကးကား

အဓပပါယ[ခပငဆင န]

ဗ ျးြါး (VUCA) စကားလး တစလးခြငးစ၏ အဓပပါယက ြ ရခပာလ င ဤသ ရခပာနငသည။

• V = အရခပာငးအလခမနမ၊ ရခပာငးလမ၏ သရဘာသဘာဝနင လပရားမမ ား၊ ရခပာငးလမက

ခဖစရပေါရစရသာ အငအားစမ ားနင အရထာကအကရပးရသာ အခြားအရကကာငးြ ကမ ားတ ၏

သရဘာသဘာဝနင ရခပာငးနနး ခမနဆနမ။

• U = မရသြ ာမရ ာမ၊ ကကျတငြန မနးနငမမရခြငး၊ အအားသငစ ာအလားအလာမ ား၊

ခပဿနာမ ားနင အခဖစအပ ကမ ား၏ တညရမက သတထားမခြငးနင

နားလညသရဘာရပါကခြငး။

• C = ြကြရပရထ းမ၊ တ နးအားမ ား၏ ဆငကသကရ ာကမမ ား၊ ရဝြ မ ခဖစရအာင

ရပရထ းရနရသာ ခပဿနာမ ား၊ ရကကာငးက ျးသကရ ာကမ က ငးဆကမရနဖပး

ဇရဝဇဝါခဖစခြငးမ ားက အဖ အစညးအတ ငး ပ န ရနခြငး။

• A = အနကရကာက နြကြမ၊ ဒ ဟခဖစခြငး၊ အခဖစမန၏ ရငးလငးခပတသားမ မရခြငး၊

အလ လ အမားမား ရဖာခပနငသည အလားအလာ၊ ရ ာရကာရသာရကာ ခဖစရနရသာ

အရခြအရနမ ား၏ အဓပပါယမ ား၊ အရကကာငးနငအက ျး မသက ပ ရ ာရထ းရနမမ ား။

အဆပါ စကားလးတ သည အဖ အစညးမ ားအရနခဖင ၎ငးတ ၏ လကရနင အနာဂါတ အရခြအရနက ရ ခမငရသာ

အခမငအရပေါ ဆကစပရတ းရတာ မည ရနာကြအရကကာငးအ ာမ ား ခဖစဖပး၊ ၎ငးတ ၏ စမကနးနင

မဝါဒစမြန ြ မအတ က ရခမင မည နယနမတက တငခပသည။

ဗ ျးြါး (VUCA) စကားလး တစလးြ ငးစ၏ အဓပပာယက ပမနကရ ငးစ ာ နားလညခြငးခဖင ဗ ျးြါး (VUCA)

အရခြအရနတ အရပေါ မတညဖပး ရခမာခမငခပငဆငမနင ထးထ ငးသခမငမတ ၏ မဟာဗ ျဟာရခမာကအရ းပါမ

သရကာ အဖ အစညးမ ားအတ ငးရ အပစမ ားနင တစဦးြ ငးစ၏ တ ခပနလပရား အခပျအမမ ားက ပမသငတင

ရကာငးမ နလာရအာင ခမြငတင နခဖစသည။[၄]

ဤစကားလးတ ရဖေါညနးရသာ အရခြအရနမ ားက သတခပျမနငခြငးနင ၎ငးတ ကကျရတ လာသညအြါ၌

မညသ ငဆငရခဖရငး နအတ ကလညးရကာငး၊ အခပညအဝ မရခဖရငးနငသညအြါ၌ မညသ သကသာရအာင

ဖနတးမညကလညးရကာငး ကကျတငကကဆကာ လပရဆာငခြငးမ ားသည ရဘးက ပနက ပကာလ

စမြန ြ ရခဖရငးခြငး (crisis management)နင ကပရဘးဒကခဆကမမ နာလနထခပနမတလာရစသည စမကနး

(disaster recovery planning)တ အတ က မရမခဖစလအပသည အ ာမ ားခဖစရပသည။[၅]

အသးြ ခြငး[ခပငဆင န]

ဗ ျးြါးရလာက (VUCA World)တ င ရငသန ပတညနငရ းအတ က အကကရပးသည နညးဗ ျဟာတစြမာ -

• ကရ သ ကကြတငရ ခမငမရ ခြငး (Vision) ခဖင အရခပာငးအလခမနမ (Volatility) က တနခပန န၊

• အကခြအကနအကပေါ နားလညသကဘာကပါကမရ ခြငး (Understanding) ခဖင မရသြ ာမရ ာမ

(Uncertainty) က တနခပန န၊

• ရ ငးလငးခပတသားမရ ခြငး (Clarity) ခဖင ြကြရပရထ းမ (Complexity) က တနခပန န၊

• လ ငခမနသကလကစာ တ ခပနနငခြငး (Agility) ခဖင အနကရကာက နြကြမ (Ambiguity) က

တနခပန န

ဟရသာ အတရကာကယလ င 'VUCA' ပငခဖစရသာ စကားလးရလးြကပင ခပနလညအသးခပျကာ

ခပဿနာမ ားက ရခဖရငးခြငး ခဖစသည။[၆]

ဗျးြါး-၂ (VUCA 2.0)[ခပငဆင န]

ဟားဗတစးပ ားရ းရက ာငး (Harvard Business School) မ အကကးတနး ရက ာငးအဖ ဝင (senior fellow)

ခဖစရသာဘလရဂ ာြ (Bill George) က ရြါငးရဆာငရကာငးမ ားသည ဗ ျးြါး (VUCA) အရခြအရနတ က

တ ခပန ာ၌ ဗ ျးြါး-၂ (VUCA 2.0)ဟ သရြေါရသာ -

• ကရ သ ကကြတငရ ခမငမရ ခြငး (Vision)၊

• အကခြအကနအကပေါ နားလညသကဘာကပါကမရ ခြငး (Understanding)၊

• သတတ ရ စာခ င ဆးခ တလပကငကဆာငရကခြငး (Courage)၊

• အကခြအကနအကပေါမတညပပး ကခပာငးလရနလယကခြငး ( Adaptability)

ဟရသာ အ ညအြ ငးမ ားက အသးခပျ န အကကခပျသည။[၇]

မဟာဗ ျဟာစမကနးကရးဆခြငး

• ပနပ

• E-mail က

မဟာဗ ျဟာစမကနးရ းဆ ခြငးဆင ာအဖ အစညးမ ား / အဖ အစညးမ ားသာမကလတငး၊

စးပ ားရ းလပငနးတငးကဖ ဖဖျးတးတကရအာငစစဉ နနငစမ န၊ တ ဦး

တညးတညရရနရသာအရခြအရနနငတ ဦး တညးခဖစလသညအရခြအရနတစြရပါသည။

မဟာဗ ျဟာစမကနးရ းဆ ခြငးမဟာဗ ျဟာစမကနးရ းဆ ခြငးတ ငရ းဆ ထားရသာကျမးက ငမနငဗဟသတ

ပရဂ မမ ားသညမနကနရသာရလ ာကလာပစ၊ ယဉရက းမနငအရတ းအရြေါတ နငကကညပါက ပ၍

အဓပပာယခပညဝရသာမဟာဗ ျဟာစမကနးရ းဆ ခြငးလပငနးစဉကအစပ ျးရပးဖပးကမပဏ၏အနာဂတအတ က

သသာထငရားရသာ လဒမ ားထ ကရပေါလာရစနငသည။

ဤသငတနးသညသငတနးသားမ ားကသတ မဟာဗ ျဟာရ းဆ ခြငးလပငနးစဉတ ငလအပရသာစ မး ညမ ား

ရပး န ည ယသည။

KALITÜRK®အရနခဖငကျနပတ ၏မဟာဗ ျဟာရ းဆ ခြငးဆင ာသငတနးမ ားနငသငတစဆငထပမလပရဆာ

ငနငပါသည။ ယရန ရြတတ ငလမရ းနငစးပ ားရ းဘ ၀

မ ားလ ငခမနစ ာရခပာငးလခြငးနငအတအမ ားခပညသစမြန ြ မြ ဉးကပမအရခပာငးအလမ ားနငပါ ၀ ငမ၊ ပါ ၀

ငပတသကသမ ား၏ရပ ာ ငမနင ညမနးြ ကမ ားအရပေါအာရစးစကရသာစမြန ြ မြ ဉးကပမတစြကတည

ရထာငသည။ ဤနားလညမနငအညခပဌာနးြရသာဥပရဒအမတ ၅၀၁၈

သညအမ ားခပညသဆင ာအဖ အစညးမ ားအားမဟာဗ ျဟာစမကနးရ းဆ နလအပသည။ ၄

ငးတ အရနခဖငအမ ားခပညသကဏ manage

နငပဂလကကဏinမ ားတ င၎ငးတ ၏စနစမ ားကစမြန ြ နဤအစအစဉမ ားလအပသည။

ယြအြါစးပ ားရ းလပငနးမ ားသည၎ငးတ ၏စနစမ ားကမဟာဗ ျဟာစမကနးမ ား၏မရဘာငအတ ငးသ ပ ရဆာ

ငရနကကသည။

မဟာဗ ျဟာစမကနးရ းဆ ခြငးဆသညမာအနာဂတကပသ ငး။

ပသ ငးသညလပငနးစဉခဖစဖပး၎ငးက ရ နလပထးလပနညးမ ားကရဖာထတထားသည။

ဤရလလာမနငအတကမပဏ၏ ၀

နထမးမ ားကစမးသပ နဘအခမငနင ညမနးြ ကနငကမပဏ၏တနဖးမ ားကမဟာဗ ျဟာစမကနးရ းဆ ခြငးနင

မဟာဗ ျဟာရခမာကစဉးစားရတ းရြေါမခဖစစဉကဆးခဖတ နနငအနာဂတ၏အနာဂတကရငးလငးရစ နအတ က

ဆးခဖတသည။

ဤသငတနး၏ ည ယြ ကမာဤရလလာမကမညသ စစဉမည၊ မညသ ခပျလပမည၊

ဤလပငနးစဉအတ ငးကကျရတ ရသာအြကအြမ ားနင၎ငးကရက ာလား နနငမဟာဗ ျဟာတစြြ မတ နအ

ရခြြအြ ကအလကမ ားကရပး နခဖစသည။

အလရပါကကမပဏအရနခဖငတက ရသာ ညမနးြ က၊ မစရငဆးခဖတြ က၊

အနာဂတအတ ကအနာဂတရာရဖ ရ းနငဤအြ ကသ ရ ာက နလအပရသာမဟာဗ ျဟာစမကနးရ းဆ ခြငးခဖ

န ရခဝြငးကရဆာင ကနငသည။

မဟာဗ ျဟာစမကနးသညရ တစမကနးမ ားထကရ ရည ညမနးြ ကမ ားကအာရစကရသာအစအစဉခဖစသ

ည။

မဟာဗ ျဟာစမကနး

ကျနပတ ၏အစအစဉတ ငကျနပတ ၏အလယအလတနငရ ရည ညမနးြ ကမ ား၊ အရခြြမမ ားနငမဝါဒမ ား၊

ကျနပတ ၏ ညမနးြ ကမ ားနင ဦး စားရပးမမ ား၊

လကနာ မညနညးလမးမ ားနငအ ငးအခမစမ ားြ ရဝခြငးတ ပါဝငသည။

မဟာဗ ျဟာစမကနးကရးဆခြငး၏အကရးပါမ -

• အြ ငအလမးမ ားနငဖြမးရခြာကမမ ားကပတဝနးက ငအရခြအရနမ ားအားရစာငကကညခြငးအားခဖ

ငရဖာထတသည။

• အဖ အစညးကအသအမတခပျ နနင ၄ ငး၏အားသာြ ကမ ားနငအားနညးြ ကမ ားကခမင န။

• အဖ အစညးတစြလးကတညရသာအခမငတစြတညးသ ဦး တညခြငး၊

• ၎ငးသည ည ယြ ကမ ားကညည တမနငတသမတတညးလပရဆာငမမ ားနငတစ ဦး နငတစ ဦး

က ပမ ကခြငးကရသြ ာရစသည။

• ရနာငတ မညဆးခဖတြ ကမ ား၏အနတ ာယကရလ ာြ နငသည။

မဟာဗ ျဟာကရးဆခြငးဆငရာြ ဉးကပနညးမ ား

စးပ ားရ းြ ဉးကပမ -

ဤြ ဉးကပမခဖငအခပညခပညဆင ာကမပဏမ ားသညရစ းနနး၏ဝရသသလကခဏာမ ားအရပေါ အရခြြ၍

ကမာတ င ဦး ရဆာငမကတညရဆာက န ည ယသည။

ရယဘယ အားခဖငရ ာငးြ ရသာကနပစစညးမ ားသညတနဖးခမငကဏsectorsမခဖစသည။ ထတကန၏ R & D

ရလလာမမ ားသညအကနအက မ ားပါသည။ ဥပမာကားမ ားနငဓာတစကမလပငနးမ ားခဖစကကသည။

ကနပစစညးသညရယဘယ အားခဖငတသားတညးခဖစရသာဂဏသတတ မ ားရရသာရကကာငလပငနးသညကမာတစ

ဝမးတ ငထတလပမနငရစ းက ကရာရဖ ရ းနညးဗ ျဟာကအရကာငအထညရဖာနငသည။

ဤနညးဗ ျဟာအမ ျးအစားကကမာကကးတ ငရခပာငးလမမရဘအသးခပျနငသညထတကနမ ားထတလပသညက

မပဏမ ားကအသးခပျနငသည။ က နပ ျတာကဏ sector သညဥပမာရကာငးတစြခဖစနငသည။

ဤထတကနအမ ျးအစားတ ငစနနးမ ားကတထ ငြဖပး ၀ ယယသမ ားသညရစ းနနး၏ရရတနးမပါ ၀ ငသည။

နငငရ းြ ဉးကပမ -

ဒြ ဉးကပမနငအတကမပဏမ ားသညနငငတစနငငြ ငးစအတ ကသးခြားမဟာဗ ျဟာတစြတထ ငခြငးအားခဖင

ရ းက ကသ ၀ ငရ ာကလာသည ၎ငးက ၀ နရဆာငမကဏ in

ရစးပ ားရ းလပငနးမ ားအတ ကရယဘယ အားခဖငအသးခပျသည။

ကနပစစညး၏ရအာငခမငမသညရစ းက က၏ရအာငခမငမအရပေါမတညသည။

ရဒသတ ငးရစ းက ကအ စးပ ားရ းလပငနးမ ားသညမဟာဗ ျဟာမ ားကဆးခဖတဖပးအရကာငအထညရဖာသည

။

အ ညအရသ းြ ဉးကပမ -

၎ငးသညရဖာကသညမ ား၏ရမ ာလငြ ကမ ားအ ညအရသ းနငကကညမညဟထငရသာကမပဏမ ားကအသး

ခပျသည။

ကမပဏမ ားသညထတလပမအမားမ ားကရလ ာြ နနငအ ညအရသ းခမငမားရသာထတကနမ ားကရဖာကသ

ညမ ားအားရ ာငးြ နအလပလပ န Total အ ညအရသ းစမြန ြ မနယာမမ ားကအသးခပျသည။

ဤအရလအက ငကဂ ပနကမပဏမ ားမစတငြခြငးခဖစဖပးရစ းက ကတ ငဂ ပနရအာငခမငမမ ားကခမငရသာအ

ခြားကမပဏမ ားကလညးက ငသးြသည။

စမြန ြ ရ းဆင ာအကအညရပးရ းနညးလမး

ဤြ ဉးကပမတ ငတက ရသာမဟာဗ ျဟာမရပါ။

လကရအရခြအရနအတ ကသငရလ ာရသာနညးဗ ျဟာတစြကြ ကြ ငးရဖာထတလ ကရသည။

ကကးမားရသာအခပညခပညဆင ာကမပဏကကးမ ားသညဤနညးလမးမ ားအားလးကအသးခပျသည။

ဥပမာအားခဖင IBM သညဖ ဖဖျးဆနငငမ ားရစ းက ကတ ငစးပ ားရ းြ ဉးကပမ၊

ဥရ ာပနငငမ ားရနငငရ းနငအ ညအရသ းဆင ာြ ဉးကပမနငလ ငခမနရသာရခပာငးလမကာလအတ ငးစမြန

ြ မဆင ာအကအညရပးရ းနညးလမးမ ားကအသးခပျသည။

စးပ ားရ းလပငနးမ ား၏မဟာဗ ျဟာမ ားကခပညသပငသမးခြငးနငအလပသမားရ းြ ယခြငးနညးလမးမ ားက

လမးမးသည။ Ethnocentric စးပ ားရ းလပငနးမ ားအတ ကမဟာဗ ျဟာအဓကနငငကဆးခဖတကကသည။

Polycentric

စးပ ားရ းလပငနးမ ားတ ငမဟာဗ ျဟာမ ားသညနငငတစနငငြ ငးစအတ ကသးခြားစဆးခဖတသည။

geocentric ဖ စညးပရမဟာဗ ျဟာမ ားသညရဒသဆင ာြ ခြားမတ ငပထမ ဦး ဆးဆးခဖတဖပး၊ geocentric

ဖ စညးပရစးပ ားရ းလပငနးမ ားသညကမာလးဆင ာစဉးစားရတ းရြေါမတ ငမဟာဗ ျဟာမ ားကဆးခဖတသည။

ဤအရကကာငးအ ာမ ားအ ဤအစအစဉမ ားကရ းဆ နKALITÜRK®သညအစး နငပဂလကကဏbetwee

nမ ားအကကားက ခပားခြားနားမမရပအဖ အစညးအားလးအတ ကမဟာဗ ျဟာစမကနးရ းဆ ရ းသငတနး ၀

နရဆာငမကရပးသည။

ဤသငတနးမ ား၏အဓက ည ယြ ကမာစမြန ြ မြ ဉးကပမအသစမ ားအနကမတစြခဖစသညမဟာဗ ျဟာစ

မြန ြ မနငမဟာဗ ျဟာစမကနးရ းဆ ခြငး၏စဉးစားထားရသာအရခြြအရဆာကအအနငမဟာဗ ျဟာစမကနး

ရ းဆ ခြငးလပငနးစဉအဆငဆငကရငးခပ နခဖစသည။

မဟာဗ ျဟာစမြန ြ မနငမဟာဗ ျဟာစမြန ြ မလပငနးစဉသညအဖ အစညးသညအဘယသ ခပျသငသညနင

ရခပာငးလရနရသာအရခြအရနမ ားရအာကတ ငမညသညရန ာသ သ ား မညစသညတ နငပတသကရသာဆးခဖ

တြ ကမ ားနငဆကစပရနသည။ ရ ရညတ ငစမြ ကတ ငပါ ၀

ငရသာစမြန ြ မနညးလမးသညအရခြြအားခဖငအဖ အစညးတစြလးအရနခဖငရ ာကရနငရသာအ ညအရသ း

နငအ ညအရသ းကရ ာကရနငသညအြ ကအရပေါမဟာဗ ျဟာရခမာကရခပာငးလမမ ားကနားလညသရဘာရပါ

က နအရခြြအားခဖငသရဘာရပါကလာခြငးခဖစသည။ Planlama မဟာဗ ျဟာစမကနးရ းဆ ခြငး olmas

၏အယအဆကခပညသ ရ း ာစမြန ြ မတ ငအရကာငအထညရဖာ နထညသ ငးစဉးစားရသာစမြန ြ မနညးလ

မးသစတစြအခဖစစဉးစားသည။

လ ငခမနစ ာရခပာငးလရနရသာကမာကကးတ ငအမ ားခပညသဆင ာအဖ အစညးမ ားအားသဘာဝပတဝနးက ငနင

ခပညတ ငးရခပာငးလမမ ားနငလကရလ ာညရထ ခဖစရအာငရ ရညအခမငရခြငးနငဤရပါရက ဦး

တညသညမဟာဗ ျဟာမ ားကရဖာထတခြငးနငအရကာငအထညရဖာခြငးအားခဖငခဖစနငရြ ရလမမည။

မဟာဗ ျဟာစမကနးကရးဆကရးသငတနးမ ား

မဟာဗ ျဟာစမြန ြ မနငစမကနးရ းဆ ခြငးသငတနး - သငတနး၏ ည ယြ က -

ဤသငတနး၏အဓက ည ယြ ကမာအရခြြအရဆာကအအ၊

အရတ းအရြေါနငမဟာဗ ျဟာစမကနးရ းဆ ခြငးလပငနးစဉသစ၏စမြန ြ မြ ဉးကပမနညးလမးမ ား၊

မဟာဗ ျဟာစမြန ြ မနငမဟာဗ ျဟာစမကနးရ းဆ ခြငး။ ဘယကသ ား မလန ပတသကတဆးခဖတြ ကရတ ။

ရ ရညတ င၎ငးသညအရခြြအားခဖငအဖ အစညးတစြလးအရနခဖငမဟာဗ ျဟာရခမာကရခပာငးလမမ ားနင၎ငး

အားလကလမးမရသာအ ညအရသ းခဖငရ ာကရနငသညအြ ကကနားလညသရဘာရပါကနင နအတ ကစမက

နးရ းဆ ာတ ငအရခြြအားခဖငစမြန ြ မနညးလမးခဖစသည။ Planlama မဟာဗ ျဟာစမကနးရ းဆ ခြငး

olmas

၏အယအဆကခပညသ ရ း ာစမြန ြ မတ ငအရကာငအထညရဖာ နစဉးစားရသာစမြန ြ မနညးလမးသစတစ

ြအခဖစမတယသည။

လ ငခမနစ ာရခပာငးလရနရသာကမာတ ငအမ ားခပညသဆင ာအဖ အစညးမ ားသညရ ရညအခမငရခြငးနငဤမ

ဟာဗ ျဟာမ ားကရဖာထတခြငးနငအရကာငအထညရဖာခြငးအားခဖငအမ ားခပညသဆင ာအဖ အစညးမ ားသ

ညပတ ၀ နးက ငနငခပညတ ငးရခပာငးလမမ ားနငအမလကနငလမမည။

သငတနးအက ကာငးအရာ:

စမြန ြမ, မဟာဗ ျဟာစမြန ြမန င မဟာဗ ျဟာစမကနး

• မဟာဗ ျဟာစမြန ြ မြ ဉးကပမ

• မဟာဗ ျဟာစမြန ြ မလပငနးစဉ

• မဟာဗ ျဟာစမြန ြ မ Tools မ ား

• မဟာဗ ျဟာစမကနးရ းဆ ရ းပစမ ား၏အဘတ

• စစဉထား up က

• ရလလာမနငညြနငးရဆာင ကမအဖ သရတသနနငရလလာဆနးစစခြငးရလလာခြငး

• ခပငပပတ ၀ နးက ငဆင ာြ ခြမးစတခဖာခြငး (ပတ ၀

နးက ငအရခြအရနကအဖ အစညးြ ခြမးစတခဖာခြငး)

• အတ ငးပငးပတ ၀ နးက ငဆင ာြ ခြမးစတခဖာခြငး (အဖ အစညး၏ဖ စညးတညရဆာကပ၊

လ စ မးအားအ ငးအခမစ၊ ဘဏresourcesာာရ းအ ငးအခမစ၊ ရကာပ တယဉရက းမ၊

နညးပညာအဆငစသညတ )

• အဖ အစညး၏လပငနးနယပယမ ား၊ ထတကနမ ားနင ၀ နရဆာငမမ ားကဆးခဖတခြငး

• Stakeholder analysis ရလက ငရ း

(အဖ အစညး၏ပစမတထားရသာပ သတမ ားနငအဖ အစညး၏လပရားမမ ား၊

သကဆငသညအဖ မ ား၏လပရဆာငမမ ားရကကာငအခပျသရဘာ /

အပ ကသရဘာသကရ ာကမရသမ ားကြ ခြမးစတခဖာခြငး) မဟာဗ ျဟာစမကနး Element of

Determination

ရပါရက

• နယာမမ ားနငတနဖးမ ား

• ည ယြ ကမ ားနင ည ယြ ကမ ား

• လပရားမအစအစဉမ ား

• လပရားမမ ားနငစမကနးမ ား

• ရစာငကကညအကခဖတခြငးနငစ မးရဆာင ညတငးတာခြငး

• စ မးရဆာင ည ညမနးြ ကမ ား

• စ မးရဆာင ညညနးကနး

• စ မးရဆာင ညစမြန ြ မ

လကရ အကခြအကနအားသးသပခြငးသငတနး

မဟာဗ ျဟာရ းဆ ခြငးလပငနးစဉ၏အရခြြအဆငတစြမာလကရအရခြအရနကဆနးစစ နခဖစသည။

အနာဂတအတ က ညမနးြ ကမ ား၊ ညမနးြ ကမ ားနငမဟာဗ ျဟာမ ားဖ ဖဖျးတးတက နအတ ကပထမ ဦး

စ ာအဖ အစညးနင၎ငး၏ပတ ၀ နးက ငအကကားရဆကဆရ းကြ ခြမးစတခဖာ နနင“

ကျနပတ သညအဘယမာရသနညး။

လကရအရခြအရနတ ငအတတကလပရဆာငမမ ားကအကခဖတခြငးအခပင၎ငးတ ငမညသညအ ငးအခမစမ ား

ရသည၊ မညသညအ ာမ ားရပ ာကဆးရနသညကအကခဖတခြငးနငအဖ အစညး၏ထနးြ ျပမထက ရက ာလ န၍

အခပျသရဘာရဆာငရသာသ မဟတအပ ကသရဘာရဆာငရသာတးတကမမ ားကအကခဖတခြငးတ ပါဝငသည။

ဆးခဖတ မညအားသာြ ကမ ားသညအဖ အစညး၏အနာဂတ ညမနးြ ကမ ားအရပေါအလငးရပးလမမည။

အားနညးြ ကမ ားသညအဖ အစညးမလပရဆာငမညအစအမမ ား၏အရခြြခဖစသည။

ဤအရခြအရနတ ငဤသငတနး၏ ည ယြ ကမာအဖ အစညး /

အဖ အစညး၏လကရအရခြအရနအားြ ခြမးစတခဖာမကနားလညသရဘာရပါက နနငလကရစ မးရဆာင ညနင

ခပproblemsနာမ ားကထညသ ငးစဉးစား နအတ ကလအပရသာနညးစနစမ ားနငရလ ာကလာမ ားကသငကကား

နခဖစသည။

သငတနးအက ကာငးအရာ:

• ခပငပပတ ၀ နးက ငဆင ာြ ခြမးစတခဖာခြငး (ပတ ၀

နးက ငအရခြအရနကအဖ အစညးြ ခြမးစတခဖာခြငး)

• အတ ငးပငးပတ ၀ နးက ငဆင ာြ ခြမးစတခဖာခြငး (အဖ အစညး၏ဖ စညးတညရဆာကပ၊

လ စ မးအားအ ငးအခမစ၊ ဘဏresourcesာာရ းအ ငးအခမစ၊ ရကာပ တယဉရက းမ၊

နညးပညာအဆငစသညတ )

• အဖ အစညး၏လပငနးနယပယမ ား၊ ထတကနမ ားနင ၀ နရဆာငမမ ားကဆးခဖတခြငး

• Stakeholder analysis ရလက ငသငတနး

(ပစမတထားရသာပ သတနငသကဆငရသာအဖ အစညးမ ား၏လပရဆာငမမ ားကအခပျသရဘာ

/ အပ ကသရဘာသကရ ာကသမ ားအားြ ခြမးစတခဖာခြငး)

အနာဂတဇာတလမးမ ားန င ကလ လာသးသပမကလ က င မသငတနး (အလပရကဆးကနးပ)

သငတနးရညရယြ က:

အနာဂတခမငက ငးမ ားနငလမးရကကာငးဆနးစစရလလာခြငးသငတနး /

အလပရရဆ းရန းပ ၏ ည ယြ ကမာအဖ အစညးအားပတ ၀

နးက ငဖ ဖဖျးတးတကမကနားလည နနငမဟာဗ ျဟာရ းဆ ခြငးကာလအတ ငးကကျရတ မညအရခပာငးအလ

မ ားကနားလည နနင၎ငးနငခဖစနငရြ ရရသာသကရ ာကမမ ားကအဖ အစညးနငရလလာမမတစဆငရငးခပ န

ခဖစသည။

သငတနးအက ကာငးအရာ -

၎ငးသညအနာဂတတ ငအဖ အစညးအရနခဖင ငဆင မညအြ ငအလမးမ ားနငဖြမးရခြာကမမ ားကရဖာထတခြ

ငးနငရကာပရ းရငးဆင ာမဟာဗ ျဟာမ ားရဖာထတခြငးလပငနးစဉကတကကကရစလမမည။

SWOT ဆနးစစခြငးသငတနး (အလပရကဆးကနးပ)

သငတနးရညရယြ က:

SWOT အလပရရဆ းရန းပ ၏ ည ယြ ကမာအဖ အစညးနင၎ငးပတ ၀

နးက ငကစစရဆး နအသးခပျသညအရခြြက ယာတစြအားရငးခပ နခဖစသည။

Swot Gzft ဆတာဘာလ

SWOT (SWOT)

ြ ခြမးစတခဖာခြငးသညစဉးစားရနရသာအရကကာငးအ ာ၏အားသာြ ကနငအားနညးြ ကမ ားကြ ခြားသတမတ

နနငခပငပပတ ၀

နးက ငမရပေါရပါကလာရသာအြ ငအလမးနငဖြမးရခြာကမမ ားကရဖာထတ နအသးခပျသည။ SWOT

ရလလာဆနးစစခြငး

(SWOT) ြ ခြမးစတခဖာ; ရနငရသာအားသာြ ကမ ားနငအြ ငအလမးမ ားကတးခမြငခြငး၊

ဖြမးရခြာကမမ ားနငအားနညးြ ကမ ား၏သကရ ာကမကအနညးဆးခဖစရစ နအတ ငးနငခပငပအြ ကမ ားက

ထညသ ငးစဉးစားခြငး

ရလ ာြ နအစအစဉမ ားနငမဟာဗ ျဟာမ ားဖ ဖဖျးတးတကဖ (ပ 4.1) ။

စမကနးရ းဆ ခြငးနယပယတ ငထနးြ ျပနငသညအြ ကမ ားနငမထနးြ ျပနငသညအခပငမရသြ ာမရ ာမ

မ ားခဖစရပေါရစရသာအြ ကမ ားအားြ ခြမးစတခဖာခြငးသညစမကနးရ းဆ ခြငးလပငနးစဉ၏အရ းကကးရသာ

အစတအပငးခဖစသည။

သငတနးအက ကာငးအရာ -

• SWOT အားသးသပခြငးခဖငမဟာဗ ျဟာရ းဆ ခြငးဆင ာအဓကအြ ကမ ား။

• အဓကအြ ကမ ားကသတမတခြငးနငယနစမ ား၏ပနးတငမ ား၊

ည ယြ ကမ ားနငမဟာဗ ျဟာရခမာကလမးညနမ ားကတညရဆာကခြငး။

• အြ ငအလမးမ ား

(အဖ အစညးအတ ကအခပျသရဘာရဆာငရသာအက ျးဆကမ ားခဖစနငသညအရခြအရနမ ား)

နငဖြမးရခြာကမမ ား (အဖ အစညးအတ ကဆးက ျးသကရ ာကနငသညအရခြအရနမ ား) အခပင၊

အားသာြ က (အဖ အစညးကဘာလပနငသည) နငအားနညးြ ကမ ားက (အဖ အစညးကမနင)

အကခဖတခြငး။

• SWOT ဆနးစစခြငး။

ြင

မ တြ က။ ။ FOREXFUNDS.COM

သညအကမရကနခပညကထာငစရ အကမရကနခပညကထာငစရ နငငခြားသားမ ားသ မဟတနငငခြား

သားမ ားအတက FOREXFUNDS.COM သည FOREX TRADING

အ ကကပးပဂြလမ ားသ မဟတပစားမ ားကကကညခြငး၊ အ ကခပြခြငးမခပြပါ။

FOREX TRADING

သညဆးရ းမအတကသသာထငရ ားသည အနတရာယမ ားန င ရငးန းခမ ြပန သအားလးအတကမသင

ကတာကသာအ ကကပးြ ကကရယပါ။

သင ကငကစမြန ြကသာအက ြးအခမတအတကအာမြြ ကမ ားမရ ပါ။ ရငးန းခမ ြပန သတစ ဦး

သညရငးန းခမ ြပန မမခပြမလကရ ထတက ာမမ တတမးက တပပးနားလညရနလသည။ PAST

လပကဆာငြ ကမ ားသညအနာဂတရလဒမ ားအတကညနခပြ ကမဟတပါ။

ဒဝကဘဆကနငဤရန ာတ ငပါရရသာသတငးအြ ကအလကမ ားသညလခြျမကရ ာငးြ နက

မးလမးြ ကတစြအရနခဖငတညရဆာက နမလအပပါ။

ပးတ ပါတငဆကမတ ငရဖာခပထားရသာ လဒမ ားသညဖမဆင ာကစစ ပမ ားနငအနာဂတစမက

နးမ ားကခပျလပ နမယကကညနငပါ။ ဤ ၀ ကဘဆကတ ငပါ ၀ ငသညအမ ားပါရဖာခပြ ကမ ား၊

ငးနးခမြျပနမ ညမနးြ ကမ ား၊ မဟာဗ ျဟာမ ားနငစမြန ြ မနငစပလ ဉး။ စမြန ြ မ၊

ရမ ာလငြ ကမ ားနငအယအဆမ ားနငစပလ ဉး။ စမြန ြ မ၊ အြနး ၂၇၊ ACT”) နင ၁၉၃၄

ြနစ၏လခြျရ းဖလယမပဒမ ၂၁ (“ လလယမလပရားမ”)

သညအနတ ာယမ ားနငမရသြ ာမရ ာမမ ားနငသကဆငသည။

ဤရန ာတ ငရဆ းရန းတငခပရသာအြ ကအလကမ ားသညဤကကျတငြန မနးြ ကမအမနတက

ယ လဒမ ားနငဖ ဖဖျးတးတကမမ ားမဤကသ ကကျတငရဖာခပြ ကမ ားမထတရဖာခပသထားသည

သ မဟတထးခြားမရသမ ားမက ခပားခြားနားနငသည။ အည, ဒ Presentation

မာရတသတငးအြ ကအလကကအာမြြ ကအခဖစတညရဆာက နမခဖစနငပါ။

ဤ ၀

ကဘဆကသည ငးနးခမြျပနမမဟာဗ ျဟာနငပတသကသညကယပငနငလ ျ ဝကအြ ကအလက

မ ားကပါ ၀ ငသည။

ဤရန ာတ ငပါရရသာအြ ကအလကမ ားတက မနကနသညဟယကကည ြ နတ င၎ငးသညအား

လးပါဝငနင နအတ က ည ယသညမဟတပါ။ မနရနဂ ာ (သ )

အာဏာပငသညမညသညအ ာနငမဆတာဝနဝတတ ားမ ားအားလးကရငးလငးစ ာရဖာခပဖပးဤ

website ၏တက မနကနမသ မဟတမညသညအြ ကအလကမ ားမဆဤ ၀

ကဘဆက၏တက မနကနမ၊ ခပညစမ၊ သတငးအြ ကအလက၊ ၎ငး၏အကခဖတခြငးနင /

သ မဟတ ငးနးခမြျပနမ၏သငတနး။

ခပနအမးမအားလးသညဖ ားနာမခဖစကာပညာရ းနငလမးညနမတစြတညးအတ ကသာ ည ယ

သည။

ဤအစအစဉ၏အကကရပးသမ ားသညရပါငးစညးထားသညအရတ အကကျနစရပါငးမ ားစ ာရြရသာ

လညးသတ ၏သးခြားပဂျလမ ားသညဤစာ ကစာတမး၏ ည ယြ ကမ ားအတ ကရပါငးစညး

ခြငးနငပ မးမ အားမရကကပါ။

ရစ းက ကအရခြအရနမ ားနငအကကဥာဏပစမ ားနငမဟာဗ ျဟာမ ားအရပေါ အရခြြ၍

ရြသညခပနလညပတမမ ားကအရကာငးဆးတ ခပနမမ ားကခပျလပြသည။

အစရယယာရငမ ားအရနခဖငလခြျစတြ မနငကမးလမးမမ ား၏စညးမ ဉးမ ားနငပါ ၀

ငသညတနဖးနငစ န စားမမ ားအပါအ ၀ ငမမတ ၏ကယပငစာရမးပ ကစစရဆး နလအပသည။

ဤရန ာတ ငရဖာခပြရသာ ငးနးခမြျပနမသညမညသညဖကဒ ယသ မဟတအစး လခြျရ းရကာ

မရငသ မဟတစညးမ ဉးဥပရဒမ ားအားခဖငမညသညအကကရပးြ ကကမ မရပးြပါ။

အာဏာပင။ ထ အခပငယြငအာဏာပငမ ားကဤစာ ကစာတမးကခပနလညသးသပခြငးမရြပါ၊

၎ငးသညတက မနကနမကအတညခပျခြငးသ မဟတဤဝဘဆက၏အားနညးြ ကကဆးခဖတခြငး

မရရသာရကကာငခဖစသည။

ထနယရခမကကယစားခပျသညမညသညခပစမသညမဆခပစမက ျးလ နရသာခပစမခဖစသည။

ကက းဇးခပြ၍ မ တြ က။ ။ FOREXFUNDS.COM

သညအကမရကနခပညကထာငစ၌ကနထငကသာလမ ားကသတငးအြ ကအလကကပးပ ခြငးမခပြပါ။

၎ငးတ သည ၀ နကဆာငမမ ားရရနအြင အကရးလညးရ သည။